15
è²Î زØàôÈ ՊԱՇՏՕՆԱԹԵՐԹ՝ ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ՊԷ՞ՏՔ Է ԱՐԴԵՕՔ ՍՐԲԱՑՆԵԼ ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԶՈՀԵՐԻՆ ՀՐԱՆՈՅՇ ԽԱՌԱՏԵԱՆ Չորեքշաբթի, 7 Մայիս 2014 9րդ Տարի, Թիւ 83 էջ 1 Դաւանելով ռամկավար եւ ազատական սկզբունքներ, կը հաւատանք բազմակարծութեան եւ ազատ խօսքի իրաւունքի: Հետեւաբար՝ հոս հրատարակուած գրութիւնները անպայման չեն արտայայտեր խմբագրութեանս տեսակէտը: Կամքէ անկախ սպրդած վրիպակներու պարագային, կ՛ապաւինինք յօդուածագիրներուն եւ մեր ընթերցողներուն ներողամտութեան: Աննախադէպը Հայ Առաքելական եկեղեցու (ՀԱԵ) կողմից խմբային սրբացման երեւոյթը չէ: Այն գործնականում կիրառուել է առնուազն հինգերորդ դարից: Աննախադէպը Ցեղասպանութեան նման բացառիկ քաղաքական երեւոյթին գլխաւորապէս կրօնական իմաստ ու բովանդակութիւն հաղորդելու հնարաւորութիւնն է, որը կարող է արտածուել զոհերին սրբացնելու որոշումից: Փորձենք հասկանալ մի քանի բան. Ցեղասպանութեան զոհերի սրբացման հնարաւոր որոշումը քաղաքակա՞ն, թէ կրօնական երեւոյթ է: Ամենայն հաւանակա- նութեամբ թէ՛ քաղաքական է, թէ՛ կրօնական: Oրուայ Յօդուածը Սեպտեմբերի առաջիկայ եկեղե- ցական ժողովի օրակարգում ընդգրկուած է Ցեղասպանութեան զոհերին սրբերի կարգը դասելու հարցը: Կարծում եմ՝ սա դաւանաբանական հարց չէ կամ, առնուազն միայն դաւանաբա- նական հարց չէ, եւ աշխարհիկ հասարակութիւնն իրաւունք ունի կարծիք արտայայտելու այսպիսի աննախադէպ երեւոյթի մասին: www.facebook.com/RAGmamoul Լուրեր Սփիւռքէն Պէյրութ, Լիբանան Հաղորդագրութիւն Մեսրոպեան Վարժարանէն (Տեսնել՝ էջ 6) Գալիֆորնիա, ԱՄՆ Գալիֆորնիոյ Նահանգային Օրէնսդիր Մարմինը Մեծամասնութեամբ Թեր Քուէարկելով Որդեգրեց Արցախի Ճանաչման Բանաձեւը (Տեսնել՝ էջ 7 ) Պահրէյն “Զանազանութիւնը պէտք չէ բեւեռացումի առաջնորդէ ընկերութիւնը”. Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. ԱՐԱՄ Ա. ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ (Տեսնել՝ էջ 8) ԾԱՆՕԹ Հայկական այն միութիւններն ու վարժարանները, որոնք կը փափաքին իրենց թղթակցութիւնները հրատարակուած տեսնել ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼ-ին մէջ, բարեհաճին իրենց գրութիւնները՝ նկարներով մէկտեղ, ուղղել խմբագրութեանս հետեւեալ հասցէին՝ [email protected]

Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

Embed Size (px)

DESCRIPTION

RAG MAMOUL’s aim is to produce, broadcast and publish a digital communication journal that will be distributed throughout a vast network of 25,000+ qualified Armenian recipients, in Armenia and the Diaspora. Articles from well-known authors, issues affecting Armenia and Armenians, reports of events organized in Armenia and the Diaspora, press releases and general commentary/viewpoints will be the mainstay basis of this undertaking. By taking advantage of modern technology, we will be disseminating acceptable (Edited) information, in as many languages as possible, and will endeavour to publish at least one article per day at the minimum. This massive and growing digital reach, should be very attractive to concerned columnists, readers and advertisers as it will be prepared and presented in a visually simple, easy to read and attractive format.

Citation preview

Page 1: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

è²Î زØàôÈ ՊԱՇՏՕՆԱԹԵՐԹ՝ ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ

ՊԷ՞ՏՔ Է ԱՐԴԵՕՔ ՍՐԲԱՑՆԵԼ ՀԱՅՈՑ

ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԶՈՀԵՐԻՆ

ՀՐԱՆՈՅՇ ԽԱՌԱՏԵԱՆ

Չորեքշաբթի, 7 Մայիս 2014 9րդ Տարի, Թիւ 83 էջ 1

Դաւանելով ռամկավար եւ ազատական սկզբունքներ, կը հաւատանք բազմակարծութեան եւ ազատ խօսքի իրաւունքի:

Հետեւաբար՝ հոս հրատարակուած գրութիւնները անպայման չեն արտայայտեր խմբագրութեանս տեսակէտը:

Կամքէ անկախ սպրդած վրիպակներու պարագային, կ՛ապաւինինք յօդուածագիրներուն եւ մեր ընթերցողներուն

ներողամտութեան:

Աննախադէպը Հայ Առաքելական եկեղեցու (ՀԱԵ)

կողմից խմբային սրբացման երեւոյթը չէ: Այն

գործնականում կիրառուել է առնուազն հինգերորդ

դարից: Աննախադէպը Ցեղասպանութեան նման

բացառիկ քաղաքական երեւոյթին գլխաւորապէս

կրօնական իմաստ ու բովանդակութիւն հաղորդելու

հնարաւորութիւնն է, որը կարող է արտածուել զոհերին

սրբացնելու որոշումից:

Փորձենք հասկանալ մի քանի բան. Ցեղասպանութեան

զոհերի սրբացման հնարաւոր որոշումը քաղաքակա՞ն,

թէ կրօնական երեւոյթ է: Ամենայն հաւանակա-

նութեամբ թէ՛ քաղաքական է, թէ՛ կրօնական:

Oրուայ Յօդուածը

9րդ Տարի, Թիւ 74 էջ 1

Սեպտեմբերի առաջիկայ եկեղե-

ցական ժողովի օրակարգում

ընդգրկուած է Ցեղասպանութեան

զոհերին սրբերի կարգը դասելու

հարցը: Կարծում եմ՝ սա

դաւանաբանական հարց չէ կամ,

առնուազն միայն դաւանաբա-

նական հարց չէ, եւ աշխարհիկ

հասարակութիւնն իրաւունք ունի

կարծիք արտայայտելու այսպիսի

աննախադէպ երեւոյթի մասին:

www.facebook.com/RAGmamoul

Լուրեր Սփիւռքէն Պէյրութ, Լիբանան

Հաղորդագրութիւն Մեսրոպեան Վարժարանէն

(Տեսնել՝ էջ 6)

Գալիֆորնիա, ԱՄՆ

Գալիֆորնիոյ Նահանգային Օրէնսդիր Մարմինը

Մեծամասնութեամբ Թեր Քուէարկելով

Որդեգրեց Արցախի Ճանաչման Բանաձեւը

(Տեսնել՝ էջ 7 )

Պահրէյն

“Զանազանութիւնը պէտք չէ բեւեռացումի

առաջնորդէ ընկերութիւնը”.

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. ԱՐԱՄ Ա. ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ

(Տեսնել՝ էջ 8)

ԾԱՆՕԹ

Հայկական այն միութիւններն ու վարժարանները,

որոնք կը փափաքին իրենց թղթակցութիւնները

հրատարակուած տեսնել ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼ-ին մէջ,

բարեհաճին իրենց գրութիւնները՝ նկարներով

մէկտեղ, ուղղել խմբագրութեանս հետեւեալ

հասցէին՝ [email protected]

Page 2: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

Չորեքշաբթի, 7 Մայիս 2014 9րդ Տարի, Թիւ 83 էջ 2

Որքանով է Ցեղասպանութեան զոհերի սրբացումը կրօնական երեւոյթ՝ հաւանաբար աստուածաբանների

պատասխանելիք հարց է: Այլ խնդիր է հարցի քաղաքական կողմը: Դրա առաջին կողմն այն է, որ

սրբացումով Ցեղասպանութիւնը ՀԱԵի կողմից պիտի գնահատուի բացառապէս որպէս կրօնական

հալածանքի դրսեւորում: Կասկածից վեր է, որ հանրային գիտակցութեան մէջ հարցի այս պատասխանն

առկայ է վաղուց: Նոյնիսկ մինչեւ այսօր Ցեղասպանութիւնից փրկուածների երրորդ սերնդի շատ մարդիկ

խորապէս վստահ են, որ իրենց նախնիներին կոտորել են հաւատի համար: Այս հաւատի հիմքում ընկած

ճշմարտութեան մեծ բաժինը չեմ քննարկելու՝ քրիստոնեաներն իսկապէս հալածւում էին, քրիստոնեաների

կայուն ինքնութիւնը խանգարում էր կայսրութեան համընդհանուր թուրք-իսլամական ինքնութեան

քաղաքականութեան իրացմանը, քրիստոնեաների առկայութիւնը կայսրութիւնում միշտ առիթ էր

քրիստոնեայ Եւրոպային՝ կայսրութեան ներքին գործերին խառնուելու, վերջապէս Ցեղասպանութեան

հրահանգն ուղեկցուելով ջիհադի հրահանգով՝ Թուրքիայի իսլամական հանրութեանը քրիստոնեայ

հանրութեան դէմ հանելով:

Միաժամանակ, տեւական ժամանակ ջիհադը միայն հայ քրիստոնեաների դէմ էր, ոչ թէ առհասարակ

քրիստոնեաների: Այլ կերպ ասած, կոտորածն ուղղուած էր հայ ժողովրդի դէմ: Յայտնի է, որ նոյնիսկ

իսլամանալ ցանկացող հայերը կոտորածներից չէին կարող փրկուել: Փրկուած հայերի իսլամացումը

Թուրքիայում յաջորդել, ոչ թէ ուղեկցել է Ցեղասպանութեանը: Պետական բարձրագոյն մարմնի կողմից

իրականացւում էր ոչ թէ քրիստոնեաների Ցեղասպանութիւն, իրականացւում էր հայ ժողովրդի

Ցեղասպանութիւն: Կրօնական գործօնը մասնաւորեցնելով՝ մենք նուազեցնում ենք էթնիկական գործօնը:

Դրանով՝ նաեւ Ցեղասպանութեան քաղաքական արժէքը: Թուրքիան տարհանում եւ կոտորում էր հայերին

իրենց պատմական հայրենիքից՝ կտրելով էթնիկութիւնը սնուցող ողջ միջավայրից: Տարհանուող

իւրաքանչիւր փրկուած մարդ քրիստոնեայ կարող էր մնալ շատ տեղերում, հայ մնալու համար նրան

հայկական պատմա-մշակութային անցեալով եւ այդ անցեալը ժառանգաբար զարգացնող հայրենիք է պէտք:

Սա կարեւոր գործօն է. Ցեղասպանութեան էթնիկական զոհերը ոչ միայն կոտորուած հայերն են, այլեւ

փրկուած, բայց հայրենիքից զրկուած հայերը: Վանքեր ու եկեղեցիներ կառուցուեցին նաեւ այլ երկրներում:

Այսօր բացւում է ամենամեծ վանքերից մէկը Մոսկուայում: Բայց Մեղրագէտ եւ Դաւթի ամրոց կայ միայն

Սասունում, Մարութիկ սարի ամենամեայ ուխտը որպէս կեանքի անբաժան մաս հնարաւոր է միայն Մուշի,

Սասունի, Բիթլիսի հայութեան համար, խաւարծիլի հաւաքը եւ դրա օգտագործումը վանեցիների կեանքի

անբաժան մասն էր, Վարդավառի ուխտագնացութիւնները Մշոյ Սուլթան Սուրբ Կարապետում եւ Հալվորի

սուրբ Կարապետում իմաստ եւ բովանդակութիւն էին հաղորդում ողջ Արեւմտեան Հայաստանի հայ

բնակչութեան հասարակական եւ հոգեւոր կեանքին՝ կարգաւորելով նաեւ տնտեսական կեանքի օրացոյցը,

Համբարձման երգային բանահիւսութիւնը ներշնչւում էր հայրենիքի պէյզաժներով ու բանաւոր

պատմութեան յիշողութիւններով, մասնաւոր բովանդակութիւն եւ ծիսական կապուածութիւն առաջացնող

Թուխ մանուկ ժողովրդական ուխտավայրերը կային եւ կան միայն հայրենի տարածքում եւ այլն: Այլ կերպ

ասած մշակոյթի էթնիկական տարրերը՝ բանաւոր պատմութիւն, բանահիւսութիւն, ժողովրդական

երգարուեստ, ուտեստ, տօնա-ծիսական կեանք, եթէ կ՛ուզէք՝ էթնիկական բովանդակութեամբ

հասարակական եւ ներընտանեկան յարաբերութիւններ եւ այլն, իրենց ձեւաւորման եւ զարգացման

ընթացքում սնւում են հայրենիքի բնական եւ մարդկային ռեսուրսներով (պաշարներով-Խմբ.):

Հայրենազրկումը էթնիկական Ցեղասպանութեան ամենաուղիղ դրսեւորումներից է: Հայրենազրկումը

համարժէք է էթնիկազրկմանը:

Page 3: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

Չորեքշաբթի, 7 Մայիս 2014 9րդ Տարի, Թիւ 83 էջ 3

Բայց հայրենազրկումը քրիստոնեազրկում չէ: Քրիստոնէութիւնը ազգութեան եւ հայրենիքի պահանջ

չունի:Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերին սրբացնելով՝ մենք կրօնականացնում ենք Ցեղասպանութիւնն

ինքնին, որով ակամայ կասկածի տակ ենք դնում հայրենազրկման էթնիկական ցեղասպանական

հետեւանքը: Սա արդէն քաղաքական ընտրութիւն է՝ քաղաքական հետեւանքներով: Եթէ մի հրաշքով

Թուրքիան պատրաստակամութիւն յայտնի հայերի քրիստոնէութեան ամրութեան շարունակականութեանը

եւ ՀԱԵի կենսունակութեանն օժանդակելու Թուր-քիայից դուրս ցանկացած որեւէ վայրում, դրանով չի կարող

նպաստել հայերի էթնիկութեան շարունակականութեանը: Այդ էթնիկութիւնն արդէն որակապես փոխուել է

եւ փոխուելու է հայրենիքից դուրս տարածքում:

Ո՞վ եւ ի՞նչն են Սուրբն ու սրբութիւնը ՀԱԵի համար: Ովքե՞ր են սրբերը եւ կամ ի՞նչ է սրբակենցաղութիւնը:

Հայ Առաքելական եկեղեցին առաջնորդւում է վաղ քիրստոնէական այն սկզբունքով, որ Սուրբ կարող է լինել

քրիստոնեայ միայն հաւատաւոր մարդը: Հաւատաւոր է այն մարդը, որ կեանքի բոլոր երեւոյթների մէջ՝

յաջողութեան եւ ձախորդութեան, երջանկութեան եւ դժբախտութեան, գոհունակութեամբ հաւատում է, որ

«Տէրը տուեց, Տէրը առաւ, օրհնեալ լինի Իր կամքը»: Հաւատաւոր մարդը չի տրտնջում, կամ՝ պիտի չտրտնջայ

իրեն բաժին հասած ձախորդութիւնների, դժբախտութիւնների, ողբերգութիւնների համար, եւ պիտի

չհպարտանայ յաջողութիւններով՝ դրանք իր կարողութիւններին վերագրելով: Ամէն ինչում Տիրոջ կամքն է,

իսկ Տիրոջ կամքի հանդէպ միակ վերաբերմունքը գոհունակութիւնն է: Այսպէս, կամ՝ նաեւ այսպէս է

հաւատացեալ մարդը փաստում իր հաւատը: Այսպէս է պնդում մասնաւորապէս Շնորհք արքեպիսկոպոս

Գալուստեանը իր «Հայազգի սուրբեր» աշխատութիւնում (Երեւան, 1997, էջ 19):

Ցեղասպանութեան զոհերին սրբաց-

նելով՝ մենք ընդունո՞ւմ ենք

Ցեղասպանութեան գործում Տիրոջ

կամքը: Թէ ինչպէս է ընդունում Հայ

Առաքելական եկեղեցին որպէս

ինստիտուտ՝ ես չգիտեմ: Արդեօք

համարո՞ւմ է, որ Օսմանեան

կայսրութեան վերջին մօտ յիսուն

տարուայ կազմակերպուած շարունա-

կական կոտորածները եւ ապա դրան

յաջորդած քսաներորդ դարասկզբի

հայոց Ցեղասպանութիւնը Տիրոջ

կամքով էր: Ի հարկէ, նոյնիսկ այսպէս

ընդունելու դէպքում կարող է

ներկայացուել զոհերի սրբացման

երեւոյթը, եթէ փաստուի, որ զոհերն

անմռունչ ու գոհունակութեամբ

ընդունեցին Տիրոջ կամքի այս

դրսեւորումը, փաստելով, որ

թուրքական քաղաքականութիւնը միայն

Տիրոջ կամքն արտայայտելու միջոց էր,

Page 4: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

ՌԱԿ ՄԱՏԵՆԱՇԱՐ

Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան նորագոյն

նախաձեռնութիւնը՝ ի սպաս Հայ դպրութեան

որ Տէրն այդ ճանապարհով ստուգում էր հայ ժողովրդի՝ իրեն նուիրուածութեան աստիճանն ու հաւատի

ամրութիւնը: Այս պարագայում ՀԱԵն կարող է վաւերացնել, որ մէկուկէս միլիոն զոհեր տալով՝ հայ

ժողովուրդը Տիրոջն ապացուցեց իր հաւատի ամրութիւնը: Եթէ սա է ՀԱԵի նպատակը՝ հաւաստել տիրոջը,

որ շուրջ յիսուն տարի հայ ժողովուրդն անընդմէջ ապացուցել է իր հաւատի ամրութիւնը, ապա, ի հարկէ,

մէկուկէս միլոն զոհերի սրբացումն իմաստ ունի:

Բայց առաջանում է մի լուրջ հակասութիւն: Ցեղասպանութեան ընթացքում իր հաւատի ամրութիւնը կեանքի

գնով ապացուցած հայ ժողովրդի մի մասը, չգիտես ինչու, խորհրդային տարիներին շուրջ եօթանասուն

տարի ի թիւս ԽՍՀՄ տարածքի այլ ժողովուրդների նոյնպէս առնուազն «ձեւացրել է անհաւատութիւն»,

այսինքն՝ «երեւութապէս ուրացել է», ինչ ծանր մեղք է: Ուրեմն մեր հաւատի ամրութիւնն ապացուցելու

համար մէկուկէս միլոն զոհերն անիմաստ էին, եթէ անմիջապէս յետոյ պիտի ուրանայինք: Եւ եթէ եկեղեցին

մէկուկէս միլիոնին պիտի սրբացնի, ապա ուրացող մասին էլ, թւում է, պիտի նզովի: Այլապէս առաջանում է

արժեհամակարգային ճգնաժամ կամ հակասութիւն:

Անկախ այն բանից, թէ ո՞վ կամ ի՞նչն է Սուրբն ու սրբութիւնը ՀԱԵի համար, ի՞նչ կը բերի Ցեղասպանութեան

զոհերի սրբացումը մեր ժողովրդի արժեհամակարգում եւ մտածողութիւնում Անշուշտ, զոհերից շատերի

փրկուած մասի սերունդների համար դա կը լինի որոշ մխիթարութիւն: Սակայն կ՛առաջացնի նաեւ

բազմաթիւ անպատասխան հարցերի շարան: Արդեօք զոհուած մէկուկէս միլիոն մարդիկ նո՞յնն էին

հաւատի, նուիրուածութեան, առաքինութիւնների հարցերում: Արդեօք նրանց մէջ չկայի՞ն վաշխառուներ,

սրիկաներ, գողեր, այլասերուածներ, անտարբերներ, անառակներ, դաւաճաններ, մարդասպաններ,

ընչաքաղցներ, թալանչիներ, անհաւատներ վերջապէս: Ինչի՞ հիման վրայ նրանք պիտի սրբացուեն: Արդեօք

մարդկային առաքինութիւնների այս «հաւասարեցումը» հարուած չէ՞ զոհողութիւնների գնով

առաքինութեանը հետեւող մարդուն: Խրախուսո՞ւմ է արդեօք այս ճանապարհը մարդկային

առաքինութիւնը: Չի կարող եկեղեցին շրջանցել այս կարեւորագոյն հարցը: Անհատ մարդիկ տարբեր էին,

նրանց միաւորել է միայն հայ լինելու եւ հայ առաքելական եկեղեցու հետեւորդ լինելու պատճառով զոհ

դառնալու հանգամանքը, եւ միայն այս ընդհանրութեան վրայ սրբացումը կասկածելի է դարձնում սրբացման

երեւոյթը, սրբացման ինստիտուն առհասարակ: Միթէ՞ արժէ մեր արժեհամակարգային խաթարումը այս

կասկածելի սկզբունքներով եւ հետեւանքներով սրբացմանը: Ինչ արձագանգ կ՛ունենայ Ցեղասպանութեան

զոհերի սրբացումը քրիստոնեայ աշխարհի կողմից:

Ոչ միանշանակ: Առաջ կը գան դաւանաբանական փաստարկներ, որոնք կասկածի տակ կ՛առնեն այսպիսի

սրբացման կրօնական ինստիտուտի իրաւունքը: Անհրաժեշտ կը լինի յայտարարել, բացատրել, մեկնաբանել

եւ պաշտպանել ՀԱԵի՝ սրբացման չափանիշներն առհասարակ, Ցեղասպանութեան զոհերի սրբացմանը՝

մասնաւորապէս: Մասնագիտական նեղ շրջանակներում յայտնի է, թէ ինչպիսի տեւական

բացատրութիւններ էր տալի ՀԱԵն շուրջ հինգ հարիւր տարի քրիստոնեայ աշխարհին Սուրբ Սարգիս

ունենալու համար, եւ ինչպիսի դաւանաբանական վէճեր են եղել այս խնդրի շուրջ: Իսկապէս, որո՞նք են

ՀԱԵի սրբացման չափանիշները: Առաքինի սրբակենցաղութիւնը՝ այո: Բայց այս կոնկրետ դէպքում դա չի

աշխատի: Մարտիրոսացումը յայտնի է: Բայց մարտիրոսացումը ըմբոստութիւն է, ոչ թէ պարզ զոհողութիւն:

Մարտիրոսացումը պայքար է յանուն հաւատի: Մարտիրոսացումը ընտրութիւն է: Իսկ Ցեղասպանութիւնը

կոտորած էր, ջարդ՝ առանց պայմանի: Հայ ժողովրդի առաջ ընտրութեան հարց դրուած չէր:

Չորեքշաբթի, 7 Մայիս 2014 9րդ Տարի, Թիւ 83 էջ 4

Page 5: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼԻ ՄԵՐ ՍԻՐԵԼԻ ՅՕԴՈՒԱԾԱԳԻՐՆԵՐՈՒՆ ՈՒՇԱԴՐՈՒԹԵԱՆ

Ձեզմէ ազնուաբար պիտի խնդրէինք Ձեր յօդուածները ՝ նկարներով մէկտեղ, յետայսու ուղղել

խմբագրութեանս հետեւեալ հասցէին՝ [email protected]

Շնորհակալութիւն Ձեր ազնիւ գործակցութեան համար:

Քննարկե՞լ է արդեօք ՀԱԵն գոնէ քոյր եկեղեցիների հետ իր հնարաւոր որոշման մտադրութիւնը: Փորձե՞լ է

արդեօք իրեն համակիրներ գտնել: Անշուշտ եւ բարեբախտաբար ՀԱԵն ինքնուրոյն կառոյց է: Բայց

հնարաւոր քաղաքական արձագանգներով որոշում կայացնելուց առաջ թերեւս արժէ նախապէս

ծրագրաւորել դրա հանդէպ առնուազն բարեացկամ արձագանգի հնարաւորութիւնը:

Ինչպէ՞ս պիտի աշխատի գործնականում Ցեղասպանութեան զոհերի սրբերի կերպարը հայկական եւ

քրիստոնէական միջավայրերում: Ամենահաւանական պատասխանը՝ եկեղեցական տօնացոյցում յատուկ

արարողութեամբ կը յիշուեն Ցեղասպանութեան սրբերը: Կը քարոզուի հաւատի համար զոհողութեան

կարեւորութիւնը եւ փաստացի եւս մի անգամ կը հաւաստուի, որ ՀԱԵի համար էթնիկական եւ կրօնական

զոհերը տարբեր բաներ են: Տարբեր են նաեւ հայրենիքի համար զոհուողները: Կրօնական զոհերը սրբեր են:

Ես անձամբ շատ վստահ չեմ այս կարգի քարոզի նպատակայարմարութեան մէջ: Այսօր յիշւում են

Ցեղասպանութեան անմեղ զոհերը: Շատ աւելի լաւ կը լինէր, եթէ այդ առիթն օգտագործուէր, եւ

քարոզներում յիշուէին նաեւ աշխարհում կատարուած այլ ցեղասպանութիւնների զոհերը: Բայց Հայոց

Ցեղասպանութեան զոհերին սրբացնելով՝ ՀԱԵն նրանց առանձին՝ սրբի կարգավիճակ կը տայ: Սուրբ զոհը եւ

պարզապէս զոհը տարբեր բաներ են: Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերին սրբացնելով՝ ՀԱԵն կը հաստատի,

որ իր համար աշխարհի ցեղասպանութիւնների զոհերը տարբեր զոհեր են: Վստահ չեմ, որ քրիստոնէական

մարդասիրութիւնն այսպիսի տարբերակում առաջարկում է:

Այս սրբերի նկատմամբ առանձնայատուկ ծիսականացում կ՛արուի՞, թէ ոչ: Ընդ որում, կարեւոր է կրօնական

ծիսականացումը: Հայ ժողովրդի ինքնակազմակերպական վարքն արդէն իսկ ծիսականացրել է

Ցեղասպանութեան զոհերի յիշատակի հանդէպ աշխարհիկ վերաբերմունքը՝ յիշատակի յուշարձաններ,

ամենամեայ փաստացի ուխտագնացութիւն-երթ յիշատակի կոթողներ, որոշ վայրերում՝ ծիսականացուած

խարոյկներ, քննարկումներով ուղեկցուող յիշատակի հաւաքներ, գիտական եւ հանրային համաժողովներ եւ

այլն: Ի՞նչ է առաջարկելու եկեղեցին սրան համարժէք կամ տարբեր:

Հարցականները, որոնք ծնւում են հայոց Ցեղասպանութեան զոհերին սրբերի կարգը դասելու հարցը

քննարկելուց առաջ, հաւանաբար աւելի շատ են: Պէտք է յուսալ, որ ՀԱԵն ունի այդ հարցերի մեծ մասի կամ

բոլորի պատասխանը: Բայց դրանք չգիտի հայ ժողովրդի մեծ մասը, այդ թւում՝ ՀԱԵի հաւատացեալ

հետեւորդներից: Թւում է՝ վատ չէր լինի, եթէ մինչեւ օրակարգ մտնելը դրանք քննարկուէին նաեւ շահագրգիռ

մարդկանց եւ կառոյցների կողմից: Կարելի է վստահ լինել, որ քննարկումը միայն կ՛օգնի ճիշդ որոշում

կայացնելուն:

Չորեքշաբթի, 7 Մայիս 2014 9րդ Տարի, Թիւ 83 էջ 5

Page 6: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

Չորեքշաբթի, 7 Մայիս 2014 9րդ Տարի, Թիւ 83 էջ 6

Պէյրութ, Լիբանան

ՄԵՍՐՈՊԵԱՆ ՎԱՐԺԱՐԱՆ

ՀԱՂՈՐԴԱԳՐՈՒԹԻՒՆ

Մերսրոպեան Վարժարանի Նախկին Սաներու Միութեան (ՄՆՍՄ)

Անդամական Ընդհանուր Ժողովը տեղի ունեցաւ Ուրբաթ, 2 Մայիս

2014-ին, վարժարանի «Ֆարաճեան» սրահին մէջ:

Ժողովի սկզբանաւորութեան, ներկաները քննութեան առարկայ

դարձուցին ընթացաւարտ վարչութեան երկամեայ գործունէութիւնը եւ

բարձր գնահատեցին անցնող երկու տարիներուն տարուած

աշխատանքը` առկայ դժուարին պայմաններուն մէջ:

Ապա մասնակիցները ներկայացուցին նոր շրջանի գործունէութեան

հետ առնչուած առաջարկներ: Նախկին սաները նկատեցին, որ

Մեսրոպեան վարժարանի 75-ամեակի նուիրուած յոբելենական

հանդիսութիւնները պէտք է շարունակուին միեւնոյն թափով, եւ

Լուրեր Սփիւռքէն

նախկին սաները վարժարանի զարգացման եւ բարգաւաճման մէջ պէտք է ունենան իրենց յատուկ եւ

կարեւոր դերակատարութիւնը:

Աւարտին, Ընդհանուր ժողովին մասնակիցները ընտրեցին նոր վարչութեան հետեւեալ կազմը`

Ատենապետ` Ռաֆայէլ Ումուտեան Փոխ-ատենապետ` Շանթ Չիւրիւքեան Ատենադպիր` Լորի Եթերեան Գանձապահ` Սարգիս Սէօքիւնեան Հաշուապահ` Նազարէթ Ուլուճեան Արխիւային` Վարդան Յովսէփեան Խորհրդականներ` Հիլտա Ապրիլեան-Հալլաճեան

Պիանքա Զուլամեան-Քէքէճատուրեան

Արամ Աւետիսեան

Սիմոն Պէօճէքեան

Հուրի Քէշիշեան

Ստեփան Հարմանտիքեան

Մարինէ Հալլաճեան Մերսրոպեան Վարժարանի Նախկին

Սաներու Միութեան Վարչութիւն

Page 7: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

Չորեքշաբթի, 7 Մայիս 2014 9րդ Տարի, Թիւ 83 էջ 7

Գալիֆորնիա, ԱՄՆ

ԳԱԼԻՖՈՐՆԻՈՅ ՆԱՀԱՆԳԱՅԻՆ ՕՐԷՆՍԴԻՐ ՄԱՐՄԻՆԸ

ՄԵԾԱՄԱՍՆՈՒԹԵԱՄԲ ԹԵՐ ՔՈՒԷԱՐԿԵԼՈՎ

ՈՐԴԵԳՐԵՑ ԱՐՑԱԽԻ ՃԱՆԱՉՄԱՆ ԲԱՆԱՁԵՒԸ

Բանաձեւը ներկայացուած էր Քալիֆորնիոյ Օրէնսդիր

մարմնի (State Assembly) անդամ Մայք Կաթոյին կողմէ,

որուն նախաձեռնութեան իբրեւ համահեղինակներ

միացան Էսէմպլիմէններ Քաջօ Աշաճեան, Ատրին

Նազարեան, Սքաթ Ուիլք, Չերըլ Պրաուն:

Վաղը՝ Հինգշաբթի Մայիս 8ին այս բանաձեւը պիտի

դառնայ Գալիֆորնիոյ նահանգային Էսէմպլիի լիագումար

նիստի օրակարգի նիւթ:

Ինչպէս նախապէս նշած էինք այս քայլին հաւանականութեան մասին,

Երկուշաբթի 5 Մայիսին Գալիֆորնիա նահանգի Օրէնսդիր մարմնի

Կանոնադրական յանձնախումբը 9 թեր մէկ դէմ քուէով պատմական

քայլ մը կատարեց որդեգրելով Արցախի ճանաչման ի նպաստ

բանաձեւ մը:

Սոյն բանաձեւով Գալիֆորնիոյ Օրէնդիր մարմինը նաեւ կը դիմէ

Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու նախագահին եւ Քոնքրեսին,

որպէսզի նեցուկ կանգնին Արցախի ժողովուրդի ինքնորոշման

իրաւունքին:

Page 8: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

Չորեքշաբթի, 7 Մայիս 2014 9րդ Տարի, Թիւ 83 էջ 8

Պահրէյն

“ԶԱՆԱԶԱՆՈՒԹԻՒՆԸ ՊԷՏՔ ՉԷ ԲԵՒԵՌԱՑՈՒՄԻ

ԱՌԱՋՆՈՐԴԷ ԸՆԿԵՐՈՒԹԻՒՆԸ”.

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. ԱՐԱՄ Ա. ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ

Երկուշաբթի 5 Մայիս 2014-ի առաւօտուն, Պահրէյնի մէջ պաշտօնական

բացումը կատարուեցաւ Պահրէյնի թագաւոր Համատ պըն Իսա Ալ--

Խալիֆայի կողմէ կազմակերպուած միջ-կրօնական միջազգային

համագումարին: Վեհափառ Հայրապետը հրաւիրուած էր յիշեալ

համագումարին որպէս գլխաւոր դասախօս, նիւթ ունենալով “Կրօնը, Մշակոյթը ուքաղաքակրթութիւնը` ի սպաս մարդկութեան“:

Իր դասախօսութեան սկիզբը Վեհափառ Հայրապետը ողջունեց

Պահրէյնի թագաւորին այս նախաձեռնութիւնը, կրօններու,

մշակոյթներու ու քաղաքակրթութիւններու երկխօսութիւնը նկատելով

հրամայական` մարդկութեան ապագային համար:

Ներկայ համաշխարհային կացութեան վրայ արագ ակնարկ մը

նետելով, Վեհափառը ըսաւ, թէ մարդկութիւնը կ՛ընթանայ դէպի

հակամարտութիւն, մարդկային իրաւանց բռնաբարում եւ բեւեռացում:

Եւ աւելին` բարոյական ու հոգեւոր արժէքներ նահանջի մէջ են: Մարդ-

Աստուած եւ մարդ-բնութիւն յարաբերութիւնը սկսած է դառնալ

մարդակեդրոն, հիմնուած մարդկային ժամանակաւոր շահերու վրայ:

Այս կացութիւնը կրնայ վտանգել մարդկութեան ապագան, շեշտեց Վեհափառը: Ապա այս հպանցիկ

յիշեցումներէն յետոյ Վեհափառ Հայրապետը իր դասախօսութիւնը բաժնեց վեց գլխաւոր բաժիններու.-

ա) Առաջին բաժինը Վեհափառը սկսաւ հարց տալով` թէ զանազանութիւնը կը հեռացնէ՞թէ ոչ կը միացնէ: Այս հարցումին պատասխանը, ըսաւ Վեհափառը, Աստուածաշունչը յստակ կերպով կու տայ:

Զանազանութիւնը Աստուած ստեղծեց. սակայն Աստուծոյ կողմէ ստեղծուած զանազանութիւնը սերտ

գոյակցութեամբ ու ներդաշնակութեամբ կը յատկանշուի: Մարդն է որ զանազանութիւնը կը շահագործէ իր

շահուն համար, այս ձեւով մերժելով Աստուծոյ կամքը: Այս օրերուն, դժբախտաբար, ցեղային, կրօնական,

համայնքային, գաղափարական կամ քաղաքական տարբերութիւնները փոխանակ օգտագործուելու որպէս

հարստացուցիչ ազդակ, կը շահագործուին միակողմանի ու սխալ նպատակներու:

բ) Երկրորդ բաժինը եւս Վեհափառ Հայրապետը սկսաւ հարցումով մը` զանազանութիւնըվախի՞ թէ ոչ յոյսի ազդակ է: Հիմնուելով աստուածաշնչական տուեալներու ու աստուածաբանական մտածողութեան

վրայ, Վեհափառ Հայրապետը շեշտեց, թէ ընտանիքը, համայնքը կամ ընկերութիւնը հիմնուած են

զանազանութեան վրայ:

Page 9: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

ԾԱՆՕԹ՝

Հայկական այն միութիւններն ու վարժարանները, որոնք կը փափաքին իրենց թղթակցութիւնները

հրատարակուած տեսնել ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼ-ին մէջ, բարեհաճին իրենց գրութիւնները՝ նկարներով մէկտեղ, ուղղել

խմբագրութեանս հետեւեալ հասցէին՝ [email protected]

Զանազանութիւնը աստուածատուր պարգեւ մը ըլլալով, ան երբեք չի կրնար դառնալ վախի կամ

բաժանման աղբիւր, այլ հրաւէր մը` միասին ըլլալու, միասին մտածելու, միասին աշխատելու, ի խնդիր

ընկերութեան զարգացման:

գ) Մեկնելով վերոյիշեալ հաստատումներէն, Վեհափառը երրորդ կէտին մէջ շեշտեց

թէփոխադարձ ճանաչումը կենսական է: Չկայ ճշմարիտ ինքնաճանաչում` առանց փոխադարձ ճանաչման:

Երբ ուրիշը բացակայ է մեր կեանքին մէջ, երբ ուրիշը կ՛անտեսուի կամ կ՛արհամարհուի, այս կացութիւնը

մարդը կը տանի դէպի ինքնակեդրոն մտածողութիւն ու ինքնանպատակ կեանք: Այլ խօսքով` ուրիշը կը

դառնայ թշնամի: Եւ այս մօտեցումը կը յառաջացնէ ցեղապաշտութիւն, ատելութիւն եւ

ծայրահեղականութիւն: Հետեւաբար, պէտք է զիրար լաւ ճանչնանք, որովհետեւ յաճախ ատելութիւնը կը

յառաջանայ յստակ ու ամբողջական փոխադարձ ճանաչողութեան պակասէն:

դ) Զիրար ճանչնալ կ՛ենթադրէ զիրար հասկնալ: Ներկայ աշխարհը իր տեղեկատուական ու

հաղորդակցական այնքան զարգացած միջոցներով մեզի լայն կարելիութիւնը կ՛ընծայէ զիրար աւելի լաւ

ճանչնալու. ճանչնալու մեր աւանդութիւնները, արժէքները, մտահոգութիւնները: Սակայն ճանաչումը մեզ

պէտք է առաջնորդէ դէպի հասկացողութիւն: Յաճախ մենք կը դառնանք մեր դաւանած արժէքներուն ու

կատարած ուսուցումներուն գերին: Ինքնահաստատումը կենսական է. եւ ինքնահաստատման ամուր

գետինը թէ՛ ինքնաճանաչումն է եւ թէ՛ ուրիշին արժէքներուն, ինքնութեան ու մտահոգութեան ճանաչումը:

Արդարեւ, զիրար ճանչնալ կը նշանակէ զիրար յարգել ու ընդունիլ:

ե) Զիրար ճանչնալ կը նշանակէ զիրար հանդուրժել: Քրիստոնէական հասկացողութեամբ չարը բարիին

բացակայութիւնն է. ինչպէս նաեւ` անհանդուրժողութիւնը բարիին բացակայութիւնն է: Որպէսզի

կարենանք յաղթահարել անհանդուրժողութիւնը, պէտք է ուրիշը ճանչնալէն անդին` յարգենք անոր

ինքնութիւնը: Իրաւունք չունինք մեր արժէքները ուրիշին վրայ պարտադրելու: Ընկերութիւնը կը

յառաջդիմէ ու կը ծաղկի երբ տարբեր արժէքներ ու աւանդութիւններ ներդաշնակ երկխօսութեան մէջ ըլլան

եւ ոչ թէ հակամարտութեան:

զ) Հանդուրժողութիւն կ՛ենթադրէ խաղաղ գոյակցութիւն: Ներկայ համաշխարհայնացած աշխարհը

կրօններ, մշակոյթներ ու քաղաքակրթութիւններ մօտեցուցած է. անոնք այսօր որպէս դրացիներ կ՛ապրին:

Սակայն, որպէս դրացի ապրիլ կը նշանակէ զիրար ճանչնալ, յարգել ու գոյակցիլ: Յաճախ մենք ոչ միայն

մեր դրացիները ճանչնալու ճիգ չենք կատարեր այլ նաեւ անոր նկատմամբ կ՛ունենանք վերապահութիւն ու

նոյնիսկ` ատելութիւն: Հո՛ս է հարցը: Ուրիշը, ըլլայ ան մեզմէ հեռու մէկը կամ մեր անմիջական դրացին

պէտք չէ նկատուի անհանդուրժելի մեր կողմէ: Երբ ինձմէ տարբերը ինծի համար կը դառնայ

անհանդուրժելի, այս մտայնութիւնը դուռ կը բանայ բեւեռացումի ու տագնապի: Նման պարագաներ ու

կացութիւններ ներկայ աշխարհին մէջ սկսած են դառնալ յաճախակի:

Իր եզրափակիչ խօսքին մէջ, Վեհափառ Հայրապետը դարձեալ յիշեցուց, որ մարդկութեան

տարբերութիւնները աստուածատուր են: Մարդը կոչուած է հաւատարիմ ըլլալու Աստուծոյ պարգեւին ու

կամքին` ներդաշնակ համակեցութիւն մը ստեղծելով իրարու հետ:

Չորեքշաբթի, 7 Մայիս 2014 9րդ Տարի, Թիւ 83 էջ 9

Page 10: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

We are glad to inform you that RAG MAMOUL will have a “Letter to the Editor” section, where on every Monday we will publish your letters and opinions. Your letter should preferably refer to an article that has appeared within the last seven days, and must include the writer's full name, address and phone numbers. Letters may be edited and shortened for space.

Send a Letter to the Editor to: [email protected]

Սիրելի ընթերցող,

ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼԻ խմբագրութիւնը հաճոյքը ունի ձեզ

տեղեկացնելու, թէ այսուհետեւ ամէն Երկուշաբթի օրուայ թիւով

մենք պիտի հրատարակենք խմբագրութեանս ուղղուած ձեր

նամակները:

Ձեր նամակը կամ կարծիքը նախնըտրաբար պէտք է վերաբերի

վերջին 7 օրերուն ընթացքին մեր հրատարակած մէկ յօդուածին:

Պէտք է նկատի ունենալ նաեւ, թէ ձեր նամակը ենթակայ պիտի

ըլլայ որոշ խմբագրումի:

Page 11: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

Advertise in

è²Î زØàôÈ

Make it reach to our 25000+

worldwide subscribers everyday

Promotional Price List

Duration Size Price

Yearly Contract

Full Page US 999$

Half Page US 599$

Bottom Banner US 399$

Monthly Contract Full Page US 199$

Half Page US 149$

Bottom Banner US 59$

Weekly Contract Full Page US 159$

Half Page US 59$

Bottom Banner US 29$

Daily Contract Full Page US 59$

Half Page US 29$

Bottom Banner US 9$

(Offer valid till 31/05/14)

All non-profit/charity events’ ads are published for free

Contact:

[email protected]

RAG MAMOUL is published and spread Monday to Friday all year round

Page 12: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

Տոմսերը ստանալու համար դիմել վարժարանիս քարտուղարութեան:

Page 13: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83
Page 14: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83
Page 15: Wednesday 07 05 2014 issue # 9 , volume # 83

HEADLINESUB-HEAD

MONTH, YEAR VOL # ISSUE #

ՄԵՐ ՆՊԱՏԱԿԸ

è²Î زØàôÈ ՊԱՇՏՕՆԱԹԵՐԹ՝

ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ

Խմբագրական Կազմ՝

ԴՈԿՏ. ՄԻՆԱՍ ԳՈՃԱՅԵԱՆ (Լոս Անճելըս, ԱՄՆ)

ԿԱՍԻԱ ՃՂԱԼԵԱՆ (Գահիրէ, Եգիպտոս)

ՍԵՒԱԿ ՅԱԿՈԲԵԱՆ (Պէյրութ, Լիբանան)

ՀԱՅԿ ՆԱԳԳԱՇԵԱՆ (Մոնթրէալ, Գանատա)

ՅԱԿՈԲ ՉԱՄՔԷՐԹԷՆԵԱՆ (Սիտնի, Աւստրալիա)

ԱԼԻՆ ՊԱԼԵԱՆ (Տուպայ, ԱՄԷ)

ԿԱՐԱՊԵՏ ՍԱՅԱՊԱԼԵԱՆ (Մարսէյլ, Ֆրանսա)

ՏԻԱՆԱ ՏԷՐ ԿԱՐԱՊԵՏԵԱՆ (Պուէնոս Այրէս, Արժանթին)

Վարչական Պատասխանատու՝

ԱՆԱՀԻՏ ՉԷՕՐԷՔՃԵԱՆ

Հեռ. +374 77 00 22 11 Հեռատիպ +1 647 435 0800

ե-նամակ՝ [email protected]

ՄԵՐ ՆՊԱՏԱԿԸ

ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼԻ նպատակն է ազգային մեր յոյզերն ու մտահոգութիւնները տարածել

աշխարհի չորս ծագերը՝ հրապարակելով Հայրենի թէ Սփիւռքահայ մտաւորականներու

յօդուածները, հայրենիքի եւ զանազան գաղութներու վերաբերող լուրեր եւ թղթակցութիւններ,

ինչպէս նաեւ ՌԱԿ-ի հետ առնչուող հաղորդագրութիւններ, աւելի քան 25000 ե-նամակի

հասցէատէրերու, բոլորն ալ՝ Հայ ժողովուրդի զաւակներ:

Օրէ օր աճող մեր հասցէացանկը առիթը կուտայ յօդուածագիրներու, իրենց մտքի պտուղը

հանդիսացող ու կարեւոր հարցեր լուսարձակի տակ առնող գրութիւններ, մեր միջոցով, յանձնելու

հազարաւոր Հայորդիներու ուշադրութեան:

Օգտուելով ժամանակակից հնարաւորութիւններու շնորհած այլեւայլ միջոցներէն եւ

հաւատարիմ մեր առաքելութեան, ամէնէն արագ, ոչ-դասական եւ բոլորին հասանելի կերպով,

մեզի ուղարկուած յօդուածներն ու թղթակցութիւնները, մեր գրասենեակներուն մէջ սիրով

խմբագրելէ ետք, պիտի հասցնենք բոլոր անոնց, որոնք ծարաւ են ազգային առումով կենսական

հարցերու հրապարակային քննարկման եւ, առ հասարակ՝ Հայկականութեան:

ENJOY YOUR WORDBOOK presents over 1000 words in a

variety of lively and realistic settings. It gives to young

learners a sound and enjoyable introduction to the

presented Armenian/Arabic/English languages.

Order through email:

[email protected]