Upload
dangliem
View
231
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
Yöntem kavramı, bugüne kadar farklı şekillerde tanımlanmıştır. Yöntem, bir sorunu
çözmek, bir deneyi sonuçlandırmak, bir konuyu öğrenmek veya öğretmek gibi amaçlara
ulaşmak için bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur. Seçilen yöntemin en doğru, en
kolay ve en kısa zamanda amaca ulaşmamıza yardım etmesi gerekir.
Öğretim yöntemleri değişik şekillerde sınıflanmaktadır. Gelişme açısından farkları belirlemek
amacıyla yöntemler geleneksel ve çağdaş olmak üzere iki grupta incelenmektedir.
Geleneksel öğretim yöntemlerinde, bütün faaliyetler öğretmenin merkezde olduğu görüşüne
göre biçimlendirilmiştir. Bu yöntemlerde öğretmen aktif, öğrenci pasif alıcı durumundadır.
ABütün roller öğretmende toplanmıştır. Grup halinde öğretim söz konusudur. Sınıfta sözel
etkileşim büyük ağırlık taşır. Çağdaş öğretim sistemlerinde ise öğrenci aktif durumdadır.
Öğretim sözel semboller yerine görsel olarak yapılır.
Daha çok yaparak, yaşayarak öğrenme vardır. Öğretmenin görevleri de, öğrencinin
öğrenmesini kolaylaştırma, öğrenciye rehberlik etme, öğrenciyi sürekli güdülemeyle
yükümlüdür. Öğrenciye ne sunulduğuyla ilgilenmek yerine öğrencinin ne yaptığı daha önem
kazanmıştır. Çağdaş öğretim yöntemleriyle, öğrencinin kendi kendine öğrenmesini, zamanını
kendine göre ayarlamasını ve öğrenme kaynağı ile doğrudan doğruya etkileşime girmesi
sağlanmaya çalışılmaktadır. Bilgisayar ve iletişim teknolojilerinde ki hızlı ilerleme sonucunda
öğrencinin birincil bilgiye kendi ulaşması ve yapılandırması önem kazanmaktadır. Bu tip
yaklaşımlarda öğretmen öğrenciye kaynak ve yol gösteren bir rehber konumundadır.
Yöntem seçimi, öğrenme öğretme sürecinde öğrencilerde istendik davranışlar
kazandırmada büyük öneme sahiptir. Öğrencilerle etkili bir iletişim muhtevaya uygun bir
yöntem seçimiyle başarılabilir. Yöntem seçiminde başarı sağlanması için ayrıca, öğrencinin
bilişsel ve duyuşsal giriş davranışları, zihinsel gelişim seviyesi, motivasyon düzeyi dikkate
alınmalıdır. Yöntem seçiminde araştırma sonuçlarından faydalanılarak hangi yöntemin hangi
seviye ve konuda başarılı olduğu göz önüne alınarak yöntem seçimi yapılmalıdır.
Yöntem seçimini etkileyen bazı faktörler aşağıda sıralanmıştır (Demirel, 1997):
1. Ulaşılacak hedefler: Öğrencide geliştirilmek istenen nitelikler kullanılacak öğretim
yöntemini etkiler.
Şöyle ki dersin amacı o dersin hangi yöntemle işlenmesi gerektiğini belirler. Örneğin duyuşsal
davranışların geliştirilmesi amaçlanan bir derste rol oynama ve örnek olay incelemesi gibi
yöntemlerin kullanılması beklenir. Bilişsel alanda kavrama seviyesinde kazandırılacak bir
davranış için farklı analiz seviyesinde kazandırılacak bir davranış için farklı öğretim
yöntemlerine ihtiyaç vardır.
2. Öğretmenin yöntem konusundaki becerisi: Öğretmenler kişilik yapılarına göre bazı
yöntemlere daha yatkındırlar. Öğretmen kendini geliştirerek konunun yapısına göre yöntem
seçmelidir. Öğretmenin iletişim becerisi, değerleri yöntem konusundaki becerisini ortaya koyar.
3. İçeriğin yapısı: Bazı konular bazı yöntemlerle işlenmeye daha uygun görünmektedir. Beden
eğitimi dersi için gösteri, tarih dersi için ise anlatım yöntemi daha uygun görünmektedir.
4. Süre, maliyet: Maliyet ve süre yöntem seçimini etkileyebilir. Anlatım ve soru cevap için ek
bir maliyete gerek yokken gezi gözlem türü bir yöntem için para gerekebilir. Bazı yöntemler
daha fazla süre ister. Örneğin grup tartışması yaparken programda verilen süre göz önüne
alınmalıdır.
5. Kullanım kolaylığı: Öğretim yöntemlerinden bazıları ekstra çalışma gerektirir. Bu durum
ise öğretmenin zorlanmasına neden olur. Öğretmenler kolay yöntemleri kullanma
eğilimindedirler
6. Öğrenci sayısı, derslik ve büyüklüğü: Modern öğretim yöntemlerinin uygulanması için
sınıflarda öğrenci mevcudunun düşük olması gerekir. 10-15 kişiden oluşan sınıflarda rol
oynama, örnek olay
1. Anlatım Yöntemi
2. Örnek Olay Yöntemi
3. Problem Çözme Yöntemi
4. Tartışma Yöntemi
5. Gösteri Yöntemi incelemesi gibi yöntemler uygulanabilir. Sayı arttıkça daha klasik
yöntemler kullanmak zorunluluğu oluşur. Dersliklerin yapısı sıraların dağılışı da
yöntemleri etkilemektedir.
7. Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyi: Öğrencinin konu hakkındaki bilgi seviyesi
seçilecek öğretim yöntemini etkiler. Konu hakkında hiç bilgi sahibi olmayan grupta tartışma
yöntemi amacına tam ulaşamaz. Etkin bir öğretimde yöntem zenginliğine gitmek, artık evrensel
bir konu olmuştur. Çünkü eğitim alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki sınıf içerisinde
bulunan öğrencilerin öğrenme sitilleri ve yöntemleri farklıdır.
Ayrıca dersin konusuna bağlı olarak ta farklı zamanlarda farklı yöntemler kullanmak gerekli
olabilir. Öğretmen bir ders saatinde bir gösteri yöntemiyle başlayıp soru-cevap ile devam
ederek tartışma yöntemiyle dersini tamamlayabilir. Öğretmen öğretim yöntemleri konusunda
yetişmiş olmalı ve sınıf atmosferine bağlı olarak yeni yöntemler kullanmalıdır. Öğretmenin
niçin farklı yöntemler kullanması gerektiğini şu şekilde sıralanmıştır.
1. Her öğrencinin aynı yöntemle öğrenmesi mümkün değildir.
2. Her yöntem her öğrencinin ilgisini eşit düzeyde çekmez.
3. Tek bir yöntem tek başına bütün konulara uygun değildir.
4. Bir öğretim yöntemi belirlenen bütün hedeflere ulaşmayı sağlamada yeterli değildir.
Etkili bir öğretim için öğretmen dersin hedeflerini ve yapısını göz önüne alarak uygun olan
öğretim yöntem ve tekniğini kullanmalıdır. Şimdi bu yöntemlerin özelliklerini, nasıl ve nerede
kullanılması gerektiğini, en iyi kullanım için rehber ilkeleri, yararlarını ve sınırlılıklarını sırası
ile inceleyelim.
ANLATIM YÖNTEMİ
Bilişsel alan: bilgi
Duyuşsal alan: alma
Psikomotor alan: uyarılma
Düzenleyiciler (grafik, şema vb.) kullanılmalı.
Örnekler kullanılmalı.
Sorularla öğrencinin ilgisi çekilmeli.
Bilinenden bilinmeyene doğru ilerlemeli.
Öğrencilerin not alması sağlanmalı.
İlkokul 1,2,3 sınıflarda 2-3 dakika,
4,5 sınıflarda 4-5 dakika,
Ortaokul ve liselerde 5-6,
Üniversitelerinde 7-8 dakika sürekli konuşabilir.
Öğretmenlerin en çok kullandıkları bir yöntem olan anlatma yöntemi öğretmen
merkezlidir ve öğretmenin konuyu öğrencilere aktarması esasına dayanır. Bu yönteme, teorik
olarak işlenebilen derslerde önemli oranda yer verilebilir. Uzun bir tarihi geçmişe sahip olan bu
öğretim tekniği iki bin yıl kadar bir süre varlığını başarıyla sürdürmüştür. Fakat derslerde çok
fazla kullanılması eğitim açısından önemli sakıncalar doğurur. Gerekli olduğu durumlar
haricinde kullanmamakta yarar vardır.
Anlatım yöntemi, işlenmekte olan konuların bir sıra ve düzene göre konuşma yoluyla
açıklamasına ve öğretilmesine denir. Düz anlatım, hazırlanmış bir metnin monoton bir biçimde
okunur gibi tekrarı şeklinde olabileceği gibi, araya örnekler ve fıkralar sokarak ilginç bir hale
getirilmiş bir konuşma biçiminde de olabilir. Bu yöntemin iyi kullanılabilmesi, öğretmenin
kişiliğine, bilgisine, ses tonuna, konuşma gücüne (konuşma temposu, melodisi, telaffuzu, süre
ayarlama), diyalektik yöntemi iyi kullanmasına, jest ve mimiklerine bağlıdır. Bu yöntemle ders
anlatırken drama tekniği, tasvir, açıklama ve hikâye etme gayet ustalıkla kullanılmalıdır.
Anlatım yöntemi bilgi ve kavrama düzeyinin üzerindeki hedefler söz konusu ise, bilgiler
karmaşık ve ayrıntılı ise, öğrenci katılımı gerekli ve önemli ise, öğrencilerin yetenek düzeyleri
ortanın altında ise anlatım yoluyla verilen ders başarılı olamaz.
Anlatma yöntemi, bir ünitenin geliştirilmesinde birçok amaçlar için kullanılabilir. Bu
amaçlardan birkaç tanesi:
1. Yeni bir konunun ortaya atılması ve konunun geliştirilmesinde ve daha önce ele alınmış bir
çalışmanın yeniden gözden geçirilmesi durumunda,
2. Öğrencilerin yeni bir üniteye uyum ve teşvik bakımından yöneltilmesi halinde,
3. Bir dersin ya da ünitenin özetlenmesi durumunda,
4. Bir sorunun çözümünün gösterilmesi gerektiğinde,
5. Ünitelerin kaynak kişi tarafından sunulması gerektiğinde,
6. Ünitelerin işlenmesinin herhangi bir sayfasında, öğrencilerin ilgi ve dikkatlerinin çekilmesi
gerektiği anlarda,
7. Öğretim etkinliklerinde, öğrencilere bazı fikirlerin açıklanmasına ihtiyaç duyulduğunda,
8. Diğer öğretim yöntemlerinin uygulanması için zaman ve şartlar uygun olmadığı anlarda
kullanır.
Düz anlatım, ancak yukarıda sıralanan gerekçelere uyabildiği taktirde bir yöntem
niteliği kazanabilecektir.
Anlatım yöntemi yanlış kullanımları nedeniyle birçok eleştiriye maruz kalmıştır. Ancak sınıfta
bu yöntemi kullanmak zorunludur. Önemli olan anlatımın süresi, yeri, etkisi konunda yapılmış
araştırmaların verilerinden faydalanmadır. Öğretmen öğrencide ki dikkat dağılmasını hissettiği
an anlatım yönteminden farklı yöntemlere geçiş yapmalıdır. Anlatımın kısa ve ilginç olmasını
sağlama ve herkesin dikkatini çekme öğretmenin görevidir.
Öğretmenin konuşmasının, hareketlerinin, görünümünün, anlatımındaki açıklığın ve
öğrencilerle göz göze ilişkisinin bu yöntemde son derece önemli olduğu bilinmektedir.
Bu yöntemin faydalarının, sınırlılıklarının ve en iyi kullanım için rehber ilkelerinin neler
olduğunu şu şekilde sıralamışlardır:
Anlatım yönteminde uyulacak rehber ilkeler:
1. Öğretimin amacı ve önemli noktaları açıkça öğrencilere gösterilmelidir.
2. Anlatım sırasında öğretmen öğrencilerle devamlı göz iletişimi kurmalı ve sözsüz iletişim
tekniklerini etkin olarak kullanmalıdır.
3. Öğretmenin konuyu çok iyi bilmesi, nelerin önce, nelerin sonra anlatılması gerektiği iyi
hesaplanması gerekir
4. Anlatımda kullanılan dil, konuyu ve etkinlikleri açık bir biçimde öğrenciye ulaştıracak
nitelikte olmalıdır. Anlatımın dili öğrencinin düzeyine uygun olmalıdır.
5. Konuşma sırasında eşya, resim, şema, grafik gibi araç ve malzemeler kullanılmalıdır.
6. Anlatımda yeterli sayıda ve nitelikte örneğe yer verilmeli, örnekler gerçekçi olmalıdır.
Öğrencilerin örnek vermesine imkân sağlamalı, her iki durumda da aşırılıktan kaçınılmalıdır.
7. Anlatımda bilinenden başlanıp, bilinmeyen olgu ve olaylara geçmeli ve yargılama yoluyla
yeni gerçekler üretilmelidir.
8. Sorular kullanılarak anlatım yöntemi zenginleştirilmelidir. Soru sorma iki şekilde olabilir.
Öğretmen soruyu sorar biraz bekler ve kendi cevaplar ikinci bir yöntem ise sorunun öğrencilere
sorularak biraz beklenir ve öğrencilere söz verilir. Ayrıca öğrencilere soru sorma hakkı
verilmelidir.
9. Konuşma sırasında öğrencilerin kısa notlar alması sağlanmalıdır.
10.Hedef ve davranışlar bilişsel alanın bilgi, duyuşsal alanın alma, devinişsel alanın uyarılma
basamaklarından birinde olmalıdır. Davranışlar ezberden söyleme, yazma, tanıma ve hatırlama
gibi özellikleri taşımalıdır.
11.Bu tür stratejide öğretmen sürekli olarak 7-8 dakikadan fazla konuşmamalıdır. İlkokul 1,2,3
sınıflarda 2-3 dakika, 4,5 sınıflarda 4-5 dakika, ortaokul ve liselerde 5-6, üniversitelerinde 7-8
dakika sürekli konuşabilir; çünkü öğrencinin dikkati uzun süre konuşmalarda çabucak
dağılabilir.
12.Öğreticinin konuşma süresi arttıkça hatırlama oranı düşmektedir.
Anlatım yönteminin olumlu yönleri:
1. Anlatma yönteminde konu mantıklı bir sıra ve düzen içerisinde verilir.
2. Çok miktarda doğru bilginin kısa zamanda verilebilmesini sağlayan bir yöntemdir.
3. Zaman, emek ve masraftan tasarruf sağlar.
4. Telkin yapmaya, bazı duygu ve düşünceleri vermeye uygundur.
5. Soyut kavramları vermeye uygundur.
6. Bilgileri kalabalık gruplara iletmek için yararlıdır.
7. Oturumda sürpriz bir bilgi ile karşılaşmayacağı için öğretmene güven duygusu verir.
8. Konuşma ile yapılacak bir açıklama, öğrenme etkinlikleri sırasında öğrencilerin
karşılaşacakları güçlüklerin giderilmesini sağlar.
9. Öğrencileri sınıfta kontrol altında tutmak kolaydır.
Anlatım yönteminin sınırlılıkları:
1. Öğretmen coşkulu ve güdüleyici değilse öğrenci ilgisi kısa sürede azalır.
2. Bir ders kitabında kolaylıkla bulunabilecek bilgileri ele alıyorsa zaman kaybına neden olur.
Anlatma, kitabın tekrarı olmamalıdır. Kitaba bir şeyler katmalıdır.
3. Bu yöntemi uygularken konunun öğrenciler için çekici hale getirilmesi gereklidir.
4. Öğretim sırasında öğrencilere soru sorma izni verilmediği için geri dönütü ortadan kaldırır,
eksik iletişime neden olur.
5. Duyuşsal ve psiko-motor alanla ilgili hedefler çok ender oluşur.
6. Bu yöntemle öğretilen bilgilerin pratikte uygulanması güçtür.
7. Sadece anlatım yönteminin kullanılması öğretimin etkisini azaltır. Ezberciliğe teşvik eder.
TARTIŞMA YÖNTEMİ
Fikirler, resim, model, harita, film gibi araçlarla açıklanmalıdır.
Tartışmalarda amaç ve ön hazırlık gereklidir.
Öğrencileri demokratik yaşama hazırlar.
Öğretmen, bir tür gözlemci ve yönetici olarak görev yapar.
Hem duyuşsal hem de bilişsel hedeflere ulaşmak mümkündür.
İki veya daha fazla kişinin, bir konuyu açıklığa kavuşturmak için görüş ve
düşüncelerini, karşılıklı konuşmalar şeklinde ortaya koymalarına tartışma denir. Her
kademedeki okullarda çeşitli derslerin konuları tartışma fırsatları yaratmaktadır. Bu fırsatlar
gereği gibi değerlendirilmelidir. İlköğretim okulları birinci kademesinde Hayat
Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi gibi dersler, bu yöntemle çalışmalara imkân hazırlar.
Bu yöntem çocuğu zihinsel olarak geliştirdiği gibi onları eğitip, demokratik yaşama da hazırlar.
Bir yaşama biçimi olan demokrasi anlayışı, öğrenci sıralarında verilmek suretiyle onları hayat
hazırlar. Bu yöntem, bilişsel öğrenme alanında bilgi düzeyinin üzerine öğrencileri çıkarıp,
bilginin ikinci ve üçüncü basamağı olan kavrama ve uygulama düzeyinde bilgilerin
aktarılmasını hedefler. Öğrenciler bu yöntem ile farklı görüşler ileri sürerek konunun en doğru
çözümünü bulmayı öğrenirler. Bu beceri hoşgörüye dayalı bir toplum için gerekli bir beceridir.
Öğretmen, bir tür gözlemci ve yönetici olarak görev yapar. Tartışmanın belli bir çizgide
kalmasına dikkat eder.
Aynı zamanda dersin amacına ulaşması için gayret eder. Uygun zamanda tartışmaya
katılır, tartışmayı keser, tartışmayı yönetir. Tartışma dersinin asıl faydası, bütün yan etkileriyle,
öğrencileri bir işe bizzat yapmaya sevk eder. Tartışma dersinin oturma düzeni de değişiktir.
Herkes birbirinin yüzünü görecek şekilde oturmalıdır. Öğretmenin en önemli görevi
öğrencilerin kendilerini rahat hissedebilecekleri bir ortamın yaratılmasıdır.
Tartışmaya bir cümle, soru ya da sorunu gündeme getirerek başlayabilirsiniz. Tartışma
yöntemleri, dört ile altı kişi arasındaki küçük tartışma grupları, iki kişi arasındaki eşli
konuşmalar ve 6-10 kişiden oluşan bir grubun kendi aralarında tartışarak, diğer öğrencilerin bu
grubun etrafında çember oluşturarak dinlemeleri türünde değişik şekillerde olabilir.
Tartışma yöntemi ile hem duyuşsal hem de bilişsel hedeflere ulaşmak mümkündür.
Bilişsel hedeflere yönelik tutumlarda öğrenciler önceki bilgileri hatırlar, yeni durumlara
uygular ve değerlendirme yaparlar. Duyuşsal hedeflere yönelik tartışmalarda ise diğer
öğrencilerin görüşlerini dinleme ve kendi görüşleriyle karşılaştırma becerisi geliştirirler. Sınıfça
herhangi bir çalışma ya da ön hazırlık yapılmadan, doğrudan doğruya akla gelen bir konunun
tartışılmasına geçilirse, tartışan sınıf üyelerinin o konu ile ilgili geçmiş yaşantılarından
edindikleri davranışların dışında yeni bir şey öğrenilemez. Bu olumsuzluğun önüne geçmek
için öğrencilerin belirlenen konular üzerinde çalışma yapmaları tartışma yönteminin amaçlara
ulaşması kolaylaştırılabilir.
Geleneksel soru- cevap metodunda etkileşim daha çok öğretmenle öğrenciler arasında
ve çok sınırlı bir konu üzerinde olmaktadır. Tartışma metodunda ise hem öğretmenle öğrenciler
arasında, hem de öğrenciler arasında dinamik bir etkileşim alış- verişi vardır. Tartışma bir
sohbet değil, amaçlı bir konuşmadır. Tartışmanın başarıyla sonuçlanması için üyelerin
konuştukları konu üzerinde yeterli bilgilerin bulunması ve konuşmaların bulgulara
dayandırılması gerekir.
Tartışma Biçimleri: Ele alınan bir konunun hangi tartışma biçimleri ile işleneceğini
öğretmenin çok iyi bilmesi ve uygulayabilmesi gerekir. Öğrenciler de bu çalışma biçimlerinde
başarılı oldukça, tartışma yönteminden beklenen yarar daha çok sağlanmış olur.
1. Serbest Tartışma: Bu çalışma biçimi öğrenci sayısı az olan sınıflarda daha kolaylıkla
uygulanır burada öğretmen bazı ders konularını serbest tartışma biçiminde işleyebilir. Ancak,
konu ile ilgili gözlem, deney, inceleme ve kaynaklardan bilgi edinmelidir. Doğal olarak burada
da tartışılacak konu ile ilgili yaşantıların olması gereklidir.
2. Küme Çalışması: Kalabalık sınıflarda serbest tartışma zor olduğu için, sınıf küçük sınıflara
ayrılır.
Her kümeye birer başkan seçilir. Kümeler birer komisyon veya serbest tartışma grubu ile
çalışırlar.
Kümeler içinde her öğrenci fikrini açıklama fırsatı bulur.
Küçük Grup Tartışması
Bu tekniğin uygulanması için en az dört koşulun sınıf ortamında sağlanması gerekir. Bunlar :
1. Kazandırılacak istendik davranışlar en az kavrama düzeyinde olmalıdır.
2. Öğrenciler üzerinde tartışacakları konunun bilgi düzeyindeki hedef davranışlarını kazanmış
olmalıdırlar. Yani tartışılacak konu kavrama düzeyinde ise, onun bilgisine, yok eğer analiz
düzeyinde ise, bilgi, kavrama, uygulama düzeyindeki önkoşul olan hedef davranışlara öğrenci
sahip olmalıdır.
3. Sınıftaki öğrenci sayısı 12’ den fazla olmamalıdır.
4. Bir tiyatro oyunu, skeç, konferans, panel, bir film sunulmalı sonra tartışmaya geçirmelidir.
5. Grup22, grup44, grup66, gibi planlamalar yapılır. Bunun anlamı sınıf 6 şar kişilik gruplara
bölünecek ve her grup kendi aralarında 6 dakika düşük sesle tartışacak demektir
Büyük Grup Tartışması
1. Öğretmen konuyu ya da problemi bütün sınıfa açar
2. Sorular sorar, görüşler alınır.
3. Kendi görüşlerini ekler
4. Bunları yorumlar ve değerlendirir.
5. Bu uygulamada tartışmanın yürütücüsü öğretmendir.
6. Küçük gruplardan farklı olarak küçük gruplara ayrılamayacak şekilde (7-9 kişi) olarak
gruplandırılır.
7. Olgu, film, hikâye sunularak tartışmaya geçilir.
Tartışma yönteminde uyulacak rehber ilkeler:
1. Sınıfın bir bölümü tartışmaya katılacaksa öğrenciler tanıtılmalıdır.
2. Tartışma, belirli bir hedefe yönelik, belirli bir yöntemce düzenlenen, sistemli bir konuşma
olmalıdır.
3. Tartışma önceden planlanmalıdır. Zira plansız tartışmalarda konu dağılır ve amaca ulaşmakta
güçlük çekilir.
4. Tartışmaya katılacak öğrenciler önceden konulara değişik kaynaklardan hazırlanmalı, çeşitli
araştırma ve inceleme yapmalıdır. Öğretmen, kaynak seçiminde ve temininde öğrencilere
yardımcı olmalıdır.
5. Tartışmayı ilk yıllarda ve sene başında öğretmenin yönetmesi yararlıdır. Bunun için ilk
günlerde tartışmalar yapılmalı, tartışma kuralları öğrencilere öğretilmelidir. Öğrenciler tartışma
konusunda gerekli beceriyi kazandıktan sonra tartışmanın yönetimi öğrencilere bırakılmalıdır.
Böyle bir çalışma öğrencilere kolaylık sağlayacaktır.
6. Konuşmacı, iyi bir başlangıç konuşması ile dikkatleri tartışmaya toplamalıdır.
7. Tartışmanın bireylerle değil, fikirlerle ve sorunlarla ilgili olduğu hatırlatılmalıdır.
8. Tartışmanın yönetimi öğrencideyken, öğretmen bir üye gibi davranmalıdır. Ancak bu üyelik,
öğretmenin gerekli rehberliği yapmasına engel teşkil etmemelidir.
9. Öğrencilerin, birbirlerinin fikirlerine hoşgörü ve saygı göstermesi konusuna özen
gösterilmelidir.
10. Grubu oluşturan üyeler, tartışmalara etkin bir biçimde katılmalı, bu katılma dinleme,
hazırlanma, konuşma yoluyla çok yönlü olmalı. Tartışmaya ne kadar çok konuşmacı katılmak
isterse, tartışma o kadar başarılı sayılır.
11. Tartışmanın devam ettiği süre içinde, belli aralıklarla özet yapmak gerekir.
12. Zamanın iyi kullanılması, zaman darlığından dolayı tartışmanın bitmemesi durumunda bir
özetle tartışma bitirilmelidir.
13. Varılan sonuçlar, yapılan çalışmalardaki başlıca belge ve görüşler, bir raporla gösterilirse
yararlı olur.
Tartışma yönteminin olumlu yönleri:
1. Tartışma, istenilen nitelikte uygulandığı taktirde grup içinde ve gruplar arasında etkili bir
iletişim kurulup sürdürülmesini sağlamakta, iletişim yeteneğinin gelişmesine yardımcı
olmaktadır.
2. Demokratik bir yöntemdir.
3. Tartışma süresince gerek tartışanların gerek dinleyicilerin ilgi ve dikkatleri daima canlıdır.
4. Öğrenciler, soru sorma, ani cevap verme ve toplum önünde konuşma yeteneklerini geliştirir.
5. Tartışmaya esas olan konuların modelini gösterme, film- slayt ve tepegöz gibi ışıklı araçları
kullanma ile çarpıcı örnekler verme şeklinde diğer eğitim araçlarını rahatça kullanmalarına
imkân verir.
6. Öğrencilere anlayış, gerçekleri görme ve yakalama mahareti, tenkit ve değerlendirme gücü
kazandırır.
7. Öğretmen, değişik bir ortam içerisinde olan öğrencilerinin davranışlarını izleme,
heyecanlarını ölçme, onların zihinsel ve psikolojik gelişmelerini tanıma açısından daha sağlıklı
bir yargıya varır.
8. Bildiklerini ve düşündüklerini toplumda açıkça söyleme ve savunma alışkanlığı kazandırır.
9. Öğrenciler, düşüncelerini açıkça ortaya koyarlar. Arkadaşlarının düşünce ve görüşlerini de
öğrenirler.
10. Öğrencilerin konuyu çözümleme, kavrama ve yorumlama yeteneğini artırır.
11. Bir gruba aidiyet duygusu gelişir. Öğrenciler ekip havasına girdiklerinden birbirlerini daha
yakından tanır ve hissederler.
12. Bir sorunun çeşitli çözüm yolları olduğunu öğrenirler.
Tartışma yönteminin sınırlılıkları:
1. Tartışma yöntemini uygulamak için zamana ihtiyaç vardır.
2. Bazı öğrencilerin tartışmaya katılmak istememeleri, bu yönteminin uygulanmasında güçlük
çıkartır.
3. Zaman az olduğundan ve öğrencilerin iyi hazırlanamamaları yüzünden birçok tartışma
sonuçlanamaz.
4. Kalabalık sınıflarda uygulanması güçtür.
5. Grup üyelerinin bilgili, kültürlü ve yaşantılarının zengin olmasını gerektirir.
6. Tartışacak konunun dinleyicileri de, grubun üyeleri kadar konuya vakıf olmalarını gerektirir.
7. Sınıfın sessizliğini sağlama, tartışılan konuyu saptırmadan amaca doğru yöneltme ve zamanı
ayarlama güçlüğü vardır. Öğretmen ister istemez işe karışacaktır.
8. Grup liderinin özel yetenek, derin bilgi ve ani kavrama gibi özellikleri taşıması gerekir.
9. Konuların iletilmesinde kullanılan söz etkili bir araç değildir. İleri düzeydeki öğrenmelerde
fayda sağlamaz, unutulur gider.
BUZZ (FISILTI/VIZILTI) GRUP TARTIŞMA TEKNİĞİ
Bir konu üzerinde öğrencilere düşünmeye yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları
açıklamak ve verilen bilgileri pekiştirmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir.
Genellikle ilköğretimde ve okul öncesinde kullanılır. Önemli olan husus yaratıcı
düşünce ve soruna değişik çözümler getirmedir ve öğrencinin belirli bir süre bir konu üzerinde
tartışması ve sonunda varılan kararların açıklanmasıdır. Küçük grup çalışmaları öğrencilerin
bireysel ihtiyaçlarına ve gelişimsel hızlarına göre düzenlenir. Bazen de derse eğlenceli bir
başlangıç yapmak için bu yönteme başvurulabilir.
Vızıltı Yönteminin Özellikleri
1. Demokratik bir yöntemdir.
2. Öğrenciler tartışarak öğrenirler.
3. Öğrencilerde dil gelişimin hızlandırır.
4. Grup içinde aidat duygusu gelişir.
5. Düşüncelerini açıkça ortaya koyabilme özellikleri gelişir.
6. Farklı çözümleri görürler.
7. Öğrenciler kendi kendilerini disipline etmeyi öğrenirler.
8. Öğretmen öğrencileri daha iyi tanır.
Vızıltı Yönetiminin Sınırlılıkları
1. Zaman gerektirir.
2. Konuşmalar kolayca konu amacından sapabilir.
3. Sınıfta sessizliği sağlamak zorlaşabilir.
4. Konuşma sürelerine dikkat etmek gerekir.
5. Bazı öğrenciler bu tür etkinliklere katılmak istemeyebilirler.
6. Grup tartışmalarını sonuçlandırmak güç olabilir.
7. Çok kalabalık sınıflarda uygulanamaz.
Vızıltı Yöntemini En İyi Kullanmak İçin Rehber İlkeler
1. Konu seçimine özen gösterilmeli.
2. Grup seçimine özen gösterilmeli.
3. İyi bir hazırlık yapılmalı.
4. Tartışma yöntemi önceden belirlenmeli.
5. Tartışma yöntemine dikkat edilmeli.
Vızıltı Grupları
Vızıltı Grupları çeşitli şekillerde oluşturulur. Vızıltı grupları kişi sayısına göre isim alır.
Örneğin vızıltı 22 de iki öğrenci bir konu üzerinde ikişer dakika konuşur. Vızıltı 66 da ise altı
öğrenci aynı konu üzerinde altışar dakika tartışır. Her katılımcı bire bir tipinde kısa tartışma
için yanındaki (sağ veya sol) komşusuna döner. Vızıltı gruplarında önemli olan belli bir
öğrencinin belirli bir süre bir konu üzerinde tartışması ve sonunda varılan kararların
açıklanmasıdır. Bu tür grup tartışması 4′le 36 dakika arasında sürebileceği için Vızıltı
gruplarına “kısa süreli tartışma grupları” da denilmektedir.
AKVARYUM (İÇ ÇEMBER/OTURUŞ FORMATI)
Akvaryum tekniği, öğrencilerin ilgi duyduğu ya da üzerinde anlaşmaya varamadığı
konuların öğretiminde çok etkili bir tartışma tekniğidir. Öğrencilerin tartışma ve grupla çalışma
becerilerinin geliştirilmesi için kullanılır. Bu tekniği uygularken sınıfın uygun bir yerine bir
çember çizilir. Çemberin ortasına bir boş sandalye konur. Sınıfın tümü çemberin dışındadır.
Konu hakkında yorum yapmak isteyen sandalye oturur, düşüncesini söyler. Daha sonra yerinin
bir gönüllüye bırakmak üzere çemberin dışına çıkar. Bu arada gözlemci olarak nitelenen
çemberin dışındaki diğer öğrenciler tartışmayı izlerler. Ayrıca onlar gözler, düşünür ve
katılımcılara dönütler verirler. Tartışmayı yapılandırmak ve sürdürmek için önceden bir soru
listesi hazırlanmalıdır. Tartışma sırasında çemberi dışındakilerin sessiz olması sadece
sandalyeye oturanın konuşması gerekir. Gözlemciler tartışma sırasında not almalı, tartışma
sonunda sınıfa tartışmanın özeti sunulmalıdır.
Bu teknik, tartışmalı bir konuyu incelemek için öğrencilerin birkaç küçük tartışma
grubuna ayrılması şeklinde de yapılabilir. Her grup bir temsilci seçer ve konu hakkında kendi
ve grubun fikrini açıklar. 15-20 dakikalık tartışmadan sonra, temsilciler dönüt ve bilgi almak
için gruplarına dönebilirler.
Akvaryum Tekniğin Etkinlikle Uygulanabilmesi İçin
Tekniğin amacı belirtilmeli ve teknik, başka örnekler üzerinde öğretilmelidir.
Öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgileri tamamlandıktan sonra, bu teknik kullanılmalıdır.
Öğrencilerin görüşlerini sıkılmadan belirtebilmeleri için rahat bir sınıf ortamı oluşturulmalıdır.
Görüşler asla eleştirilmemelidir.
Yararları
- Sınıf içi tartışmaları canlandırır.
- Mümkün olduğu kadar çok sayıda öğrencinin tartışmaya katılımını sağlar.
- Öğrencilerin tartışma ve grupla çalışma becerilerini geliştirir.
- Öğrencilerin ifade güçlerinin artmasına ve kendilerine güven duymalarına yardımcı olur.
- Öğrenciler, görüşleri sessiz ve saygılı bir biçimde dinleme, dinlediklerini kendi cümleleri ile
ifade etme ve not alma becerisi kazanırlar.
- Öğrencilerin, tartışmayı yapılandırmak için tartışma öncesi akıl yürütme ve soru oluşturma
becerileri gelişir.
Sınırlılıkları
Bu teknik her ne kadar tartışma ortamı yaratarak öğrenmede etkili olsa da zaman
yeterliliği açısından sıkıntı yaşanabilir. Tüm öğrencilerin dinlenmesi mümkün olmayabilir.
Örnek
Anlatım bozukluklarının konusunun işlendiği bir derste öğretmen öncelikle konuya kısa
bir giriş yapar. Daha sonra ”anlatım bozuklukları nasıl düzeltilebilir?” sorusunu yöneltir.
Öğrencilere düşünmeleri için zaman verilir. Düşünme sürecinin ardından sınıfın uygun bir
bölümüne çember çizilir. İlk etapta öğrencilerin tümü çemberin dışındadır. Konu hakkında
söyleyecekleri olan öğrenciler çemberin içine girerek görüşlerini belirtirler. Çemberin
dışındakiler ise gözlemcidir ve görüşlerini belirtenleri dinleyip not alırlar. Uygulama sonunda
gözlemciler sınıfa tartışmanın özetini sunarlar.
Uygulama:
Sınıfın uygun bir yerine bir çember çizilir.
Çemberin ortasına bir boş sandalye konur.
Sınıfın tümü çemberin dışındadır.
Konu hakkında yorum yapmak isteyen sandalye oturur, düşüncesini söyler ve çemberin
dışına çıkar.
Çemberin dışındaki diğer öğrenciler tartışmayı izlerler, düşünür ve katılımcılara dönütler
verirler.
Tartışmayı yapılandırmak ve sürdürmek için önceden bir soru listesi hazırlanmalıdır.
Gözlemciler tartışma sırasında not almalı, tartışma sonunda sınıfa tartışmanın özeti
sunulmalıdır.
ÇEMBER TEKNİĞİ
Bu tekniğin uygulanabilmesi için kazandırılacak davranışların en az kavrama düzeyinde
ve öğrencilerin tartışacakları konunun bilgi ve becerilerine sahip olması gereklidir. Öğrenci
sayısı genellikle 10-15 civarında olmalıdır. Önce tartışmayı yönetecek bir lider seçilmelidir.
Lider hem tartışmayı yönetmeli hem de zamanı ayarlamalıdır. Liderden sonra tartışmada
görüşleri belirleyip yazacak bir sekreter saptanmalı; öğrenciler çember şeklinde oturtulmalıdır.
Önceden hazırlanan sorular teker teker her öğrenciye sorulmalı ve onların yanıtlarına sekreter
tarafından not verilmelidir.
Her öğrenciye her defasında 1-2 dakikalık süre verilmelidir. Tartışmanın sonunda ana noktalar
vurgulanmalıdır. Doğru yanıtlar yoksa öğrencilere ipucu verilmelidir.
RULMAN TEKNİĞİ (TOP TAŞIMA)
Rulman konuşma halkası gibi öğrenciler çember şeklinde dizilirler . Ortaya ise faklı
öğrenciler tarafından başka bir çember şeklinde dizilim olur ve ortadaki öğrencilerin yüzü dış
tarafta yani dıştaki öğrencilere olur. Bir konu hakkındaki tartışmaya sırayla katılırlar. konuşma
halkasıyla tek farkı içteki öğrenciler ile dıştaki öğrenciler sadece kendisine yüzü dönen öğrenci
ile fikir alış verişi yaparlar.
Rulman tekniğine arkadaşın söylediğinin biraz tekrarı ama ayrıntısı olarak şunları
söyleyebilirim. 2 tane iç içe çember vardır ve her iki çemberde de eşit sayıda karşılıklı
sandalyeler vardır. Sandalyelere oturan öğrencilere öğretilmek istenen hedef yada konu
verilir.öğrenciler konuyu sadece karşısındaki arkadaşıyla tartışır.belli bir süre vardır. bu süre
dolunca iç yada dış gruptaki öğrencilerden herhangi bir grup bir sandalye kayarak yerlerini
değiştirirler. Böylece herkes eşini değiştirmiş olur. ve konu yeniden tartışılır. Bu durum bir
öğrencinin tüm öğrencilerle tartışmış olmasıyla sona erer ve tüm sınıf bildiklerini veya
düşündüklerini birbirine aktarmış olur
KONUŞMA HALKASI
Konuşma halkası, öğrencilerin görüş farklılıklarını görmeye ve farklı görüşlere saygı
gösterme davranışını geliştirmeye yarayan bir yöntemdir. Bu yöntemin bir amacı da sınıf içinde
güven ve saygı atmosferi oluşturmak, öğrenciler arasında ilişkileri ve iletişimi geliştirmektir.
Konuşma halkası bir öykü, bir canlandırma, bir olay, bir resim vb. bir durumla ilgili
yapılır. Önce öykü anlatılır, okunur, canlandırma izlenir ya da olay açıklanır. Konuşma halkası
yönteminde katılımcılar kendilerini bu olayda, öyküde yer alan birinin yerine de koyarak
düşündükleri için empati yetilerinin gelişmesi söz konusudur
Katılımcılar konuşma halkası yöntemi uygulaması sonucunda duygularla düşünceleri
ayırt etmeyi de öğrenir. Çünkü konuşma halkası sürecinde üzerinde konuşulacak sorular bazen
duyguları(ne hissetmiştir?),bazense düşünceleri (ne düşünmüştür) konuşmayı gerektirir.
Konuşma halkası yönteminin aşamaları:
1. Sınıftaki bütün masalar geriye çekerek sandalyeleri ya da sıraların oturma kısmını geniş
bir daire oluşturacak şekilde yerleştirin.
2. yöntemin uygulanmasında uyulması gereken kuraları tahtaya ya da büyük bir kartona
yazıp sınıfın duvarına asın ve tek tek okuyun.
Kurallar
1.alaycı, aşağılayıcı ve kırıcı sözler kullanmayacağız.
2. kimsenin söylediğine gülmeyeceğiz.
3.konuşma nesnesi elimizde olmadan konuşmayacağız.
4.konuşan arkadaşımızın yüzüne bakacağız.
5.görüşlerimizin gerekçesini açıklamaya çalışacağız.
6.sınıfla ilgili konular konuşurken isim verceğiz.
7.yanlızca sıramız geldiğinde konuşacağız.
8.söylenenleri çok dikkatli dinleyeceğiz.
9. “ arkadaşıma katılarak şunu söylemek istiyorum ”ya da “arkadaşıma katılmıyorum,
çünkü…”gibi cümleler kurabiliriz.
3. öğrenciler halka şeklinde oturtun.
4. konuşma sırası belirtecek bir cisim bulundurun.(küçük bir kutu, bir deniz kabuğu
vb.olabilir.). bu cisim sırayla elden ele dolaşarak konuşma sırasını diğerini verir.
5. konuşmayı başlatarak durumu anlatın yada olayın canlandırılmasını sağlayın. Konuşma
konusu bir öykü ise öyküyü okuyun ya da bir öğrenciye okutun. Konuşmayı başlatacak
materyal bir resim ise her öğrencide bulunacak şekilde resim çoğaltın. Durumun,olayın
anlaşılmasından emin olun.
6. konuşma nesnesinin yanınızdakine vererek konuşmaya başlayın.
Konuşma halkası soru örnekleri
- sizce…ne hissetmiştir?
- sizce…ne düşünmüştür?
- buna benzeyen bir durum yaşadınız mı?
- sizce ne hissetiniz?
7. yukarıdaki örneklerin her turda yalnızca biri konuşulur. Diğeri öbür turda konuşulur.
8. cismi eline alan öğrenci konuşmak istemezse geç diyerek yanındakine geçirebilir.
9. konuşma sırasını belirleyen cisim en son size geldiğinde sizde cevabınızı verin ,sonra da
söylenenleri hedefleriniz doğrultusunda özetleyin.
10. konuşma halkası yöntemine bağlantılı olarak başka bir yöntemle konuyu
geliştirebilirsiniz.
Konuşma Halkası Yönteminin Kullanılma Amaçları
-sınıf içinde, okulda, bahçede, yaşamda var olan, uyulması gereken kuralları ve sorumlulukları
tanımlama,
-duyguları açıklama
-okulda şiddet,dışlanma gibi konuları tartışma,
-dinleme ve dikkat toplama gibi iletişim becerileri geliştirme,
-öğrencilere daha fazla yetki ve sorumluluk verme,
-daha güçlü bir sınıf duygusunu geliştirme,
-grup içinde konuşma becerisini geliştirme,
-kendini başka birinin yerine koyarak düşünme,
-yaşanmış bir disiplin sorununa çözümler üretme.
Konuşma Halkası Yöntemi Kullanılırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
-halkanın eşit bir üyesi olduğunuzu unutmayınız.
-öğrencilerin tamamının birbirinin yüzünü görebilecekleri biçimde bir halka şeklinde oturtun
-görüşlerini anlatmada zorlanan öğrencinin de saygı görmesini sağlayacak bir ortam oluşturun
-yöntemin uygulanmasında uyulması gereken kuralları mutlaka uyun.
-yanıt verme konusunda öğrencileri acele ettirmeyin.
-sabırlı ve sakin olun, çekinerek ve yavaşça konuşan öğrencileri yüreklendirin.
Dezavantajları:
-Bazı öğrencilerin hiç katılamadığı,
-Neyin amaçlandığının iyi tespit edilememesi halinde birebir konu ile ilişki kurulamayabilir
-Amaç ve konu kapsamı dışına çıkma zaman zaman karşılaşılabilecek bir
-Mevcudun fazla olması halinde uygulama zorlukları ortaya çıkacaktır sorundur
-Utangaç ve konuşma yeteneği zayıf olan öğrencilerin bazı uygulamalarda hiç söz almadığı
Görülmüştür
GÖRÜŞ GELİŞTİRME TEKNİĞİ
Eğitim ortamında bir konuda yapılan düşünce alışverişinde, tartışmasında kişinin kendi
görüşünü diğer görüşlerden de yararlanarak geliştirmesini ve savunmasını ya da değiştirmesini,
karşı çıktığı görüşü benimsemesini sağlayan bir öğretme - öğrenme tekniğidir. Görüş
geliştirme, belirgin çelişkiler ve kutuptanmış tutumları kapsayan konuların öğretiminde
öğrencilerde görüş geliştirmek için kullanılan bir tartışma yöntemi olarak tanımlanabilir. Bu
yöntemin kullanılması için konuların belirgin çelişkiler ve kutuplaşmış tutumlar içeren
konuların öğretiliyor olması gerekir. Görüş geliştirme, bütün sınıfın katılımı ile gerçekleştirilir.
Yararları
Öğrencilerin bütün halinde katıldıkları bir çalışmadır.
Öğrencilere kendi görüşlerini ifade etme, bu görüşleri gerekçeleriyle savunma ve fikir
değişikliği yapma olanağı tanır.
Öğrencilere, diğer düşüncelere saygı duymayı, yeni fikirlere açık olmayı öğretir.
Öğrencilerin bir konuyla ilgili değişik bakış açıları oluşturmalarını ve konuya eleştirel
olarak bakmalarını sağlar.
Öğrencilerin ilgi ve dikkatlerini artırarak derse aktif katılımlarını sağlar.
Sınıf içinde zevkli ve eğlenceli bir ortam oluşmasını sağlar
Sınırlılıkları
Tartışmalı konu bulmak her zaman mümkün olmayabilir.
Öğrenciler dinleme ve tartışma kuralları için gerekli davranışları kazanmamışlarsa, sınıf
içinde aynı anda konuşma ve tartışma yaşanmasına ve sınıfta aşırı bir gürültü yaratılarak dersin
akışının bozulmasına neden olabilir.
Öğrencilerin birbirlerinden etkilenerek benzer düşünceleri savunmaları durumda farklı
düşüncelerin ortaya çıkması mümkün olmaya bilir.
Uygulama Aşamaları
Konunun geçerli bir çelişki içerecek nitelikte olması gerektiğini bilmelidir.
Birbirleriyle ilişkili birden çok tartışma konusu belirlenir. Seçilen konuların tartışmaya
açık konular olmasına dikkat edilmelidir.
Slogan kullanılmasını engellemelidir.
Örnek:
- Nükleer santrallerin sayıları arttırılmalıdır.
- Kişilik gelişiminde çevre kalıtıma göre daha etkilidir.
· Beş ayrı kartona;
- Kesinlikle katılıyorum
- Katılıyorum
- Fikrim yok
- Katılmıyorum
- Kesinlikle katılmıyorum
yazılarak sınıfta farklı yerlere asılır.
Konular tahtaya yazılır ve öğrencilere bir süre düşünme fırsatı verilir.
Öğrencilerin kendi görüşlerini gösteren kartonun altında yer alması istenir.
Öğrenciler yerini aldıktan sonra tartışmaya başlanır. Öğrencilerin bulundukları noktada
neden durduklarını, açıklamaları, birbirini dinlemeleri ve ikna etmeye çalışmaları sağlanır.
Öğrencilerin arkadaşlarının açıklamalarından etkilenip etkilenmedikleri sorulurken,
ikna olanların yerlerini değiştirmeleri sağlanmalıdır.
Bütün öğrencilerin tartışmaya katılması için çaba harcanır.
Konunun yeterince tartışıldığına emin olunduğunda tartışma sona erdirilebilir.
Bu yöntemin sonunda “şu görüş doğru, bu görüş yanlıştır.” denilemez. Öğrencilerde; karşıt
görüşü dinleme, karşıt görüşe saygılı davranma, aynı konunun farklı bakış açılarını görme,
kendi görüşlerinin değişebileceği kazanımlar ortaya çıkar.
Görüş Geliştirme Tekniğinde Öğretmenin Görevleri
Konunun geçerli bir çelişki içerecek nitelikte olması gerektiğini bilmelidir.
Slogan kullanılmasını engellemelidir.
Tartışılacak konuyu tekniğe uygun şekilde belirlemelidir.
Sınıfta saygı ortamı yaratmalıdır.
Öğrencilerin sınıf ortamında tartışmalarına olanak verilmelidir.
Görüş belirten öğrencilerden görüşlerinin nedenlerini istemesi, yanlı davranmaması ve
öğrencilerin düşüncelerini eleştirmemesi gerekir.
Sınıf yönetiminde becerikli olmalıdır.
Görüş Geliştirme Tekniği Münazaradan Tamamen Farklıdır. Görüş Geliştirme
Tekniğinde;
İki zıt düşünce yoktur, iki uç noktanın ara noktaları da vardır.
Bütün sınıf tartışmaya katılabilir, jüri yoktur.
Tartışmada kazanan, kaybeden grup yoktur.
Öğrenciler başta savundukları görüşü terk edip başka bir görüşe, hatta karşı çıktığı
görüşe katılabilirler.
MÜNAZARA
Belli bir konunun farklı iki ayrı grup tarafından lehine veya aleyhine tartışılmasıdır.
Münazara için genellikle üçer yada dörder kişilik iki grup kurulur.
Her grubun belli birer süresi varıdır. Ve bu sürede kendi görüşlerini savunarak karşı
tarafı çürütürler.
Gruplardan birisi işlenecek konuya olumlu, diğeri ise olumsuz yönden savunur. Yani bir
grup “tez”, diğer grup ise “antitez” i alır.
Münazara yapacak kişileri değerlendirecek bir “jüri” seçilmelidir. Jüri, ya başlangıçta
yada münazara yapılacağı gün seçilebilir.
Jürinin değerlendirmede dikkat edeceği hususlar;
- Konuşulan dili kullanma gücü (Diksiyon, Vurgu, Tonlama, Kelime Hazinesi,
Cümle Kurma vb. )
- El, kol ve yüz hareketlerini yerinde kullanma
- Savunmada inandırıcı olma. (Belgeler, istatistiki bilgiler, resimler, gazete
haberleri)
- Konuşmacıların fiziki özellikleri.(Temiz ve düzenli giyim vb. )
Münazarada yazılı metne bakarak okuma olmaz.
Gruptaki her kişi aynı alt konuyu savunamaz
Münazaranın Kazandırdıkları
Öğrenciye bir fikri savunmayı veya çürütmeyi, çabuk ve tutarlı davranmayı,
etkili söz söylemeyi sağlaması.
Önce dinlemek gerektiğini öğretmesi
Empatiyi öğretmesi
Fikre saygı duyulması gerektiğini öğretmesi
Kendi eksikliklerini görme avantajı sağlaması
Beyindeki fikir üretimini sürekli aktif tutmayı sağlar
Analitik düşünme sağlar
Münazaranın Olumsuz Yönleri:
Kıskançlık
Kibir
Kin
Dedikodu
Kusur kabul etmemek
Karşıdakinin gizli kusurlarını araştırmak(tecessüs)
Başkasının üzüntüsüne sevinmek, sevinmesine üzülmek
Gösteriş
Kabalaşmak, öfkelenmek, düşmanlık, cimrilik, başkasından üstün görmek,
nankörlük etmek, başkalarını küçük görmek, fazla konuşmak.
PANEL
Toplumu ilgilendiren bir konunun dinleyiciler önünde, sohbet havası içinde, uzmanlar
tarafından tartışıldığı konuşmalara panel denir
Panelin Faydası:
Panelde amaç bir konuda karara varmaktan ziyade sorunu çeşitli yönleriyle
aydınlatmak, farklı görüşleri, farklı anlayışları ortaya koymaktır.
Panelin Özellikleri
Daha çok kalabalık sınıflarda tercih edilir
Konuşmacı sayısı 3 - 6 kişiden oluşur.
Panelin konusu güncel, bilimsel ve ya tartışılacak bir konu olmalıdır.Panelin
Özellikleri
Dinleyiciler tartışmaya katılmaz.
Konuşmacılar düşüncelerini ifade etme süresi 10-15 dakikadır.
Topluma açıktır.
Panelin Uygulanışı
Panelde bir başkan bulunur.
Başkan panel boyunca tarafsız kalmak zorundadır.
Panelin sonunda genel bir özetleme yaparak tartışmayı sonlandırır.
Bu özetlemede kendi görüşlerini ortaya koymaz.
Konuşmacılar uzman oldukları konunun ayrı yönlerini ele alırlar.
Konuşma sırası ve süresi başkan tarafından belirlenir.
Panelin sonunda dinleyiciler paneli sunan konuşmacılara sorular sorabilir.
FORUM
Değişik görüşlere sahip iki ya da daha fazla
konuşmacının belli bir konuda geniş bir kitleye
uzman bilgisi aktarması ve daha sonra da
dinleyicilerden gelecek sorulara cevap
vermesidir.
Küçük bir grubun dinleyicilere bilgi vermesi
ve bu sunumun ardından dinleyici gurubun
konuşmacılara (uzmanlara) soru sordukları
veya düşüncelerini paylaştıkları tekniktir.
Panel, açık oturum ve sempozyumdan sonra
gerçekleşebileceği gibi ayrı bir süreç olarak da
düzenlenebilir.
AÇIK OTURUM
3-5 kişilik bir grubun bir başkan yönetiminde belli konularda fikir ve görüşlerini sırayla
dinleyicilere aktardıkları tekniktir.
Geniş kitleleri ilgilendiren güncel bir konunun uzmanlarınca, bir başkan yönetiminde
dinleyicilerin önünde tartışıldığı bir yöntemdir.
Başkan önce konuyu açıklar, sonra konuşmacıları tanıtır ve söz verir.
Konuşmalar belli bir sıraya göre değil yöneten kişinin tercihine göre (söz alınır) gerçekleşir.
Konuşmacılar birçok defa söz alarak konuşabilirler.
Başkan konu hakkında bilgi sahibi olmalı, tartışma boyunca tarafsız olmalı, konuşmacılara
eşit söz hakkı vermelidir.
Başkan konuşmacılara bir takım sorular yöneltir ve gerektiğinde kısa bir değerlendirme
yapar. Örnek: Siyaset Meydanı
SEMPOZYUM (BİLGİ ŞÖLENİ)
Bir konu ile ilgili iki ya da daha fazla kişinin
katıldığı grup tartışma tekniğidir. Sempozyuma
katılan konuşmacılar konularına hâkim olmalıdır.
Önceden belirlenmiş ve yazılı olarak tartışmaya
katılacaklara duyurulmuş bir konu üzerinde, uzman
kişiler tarafından konunun değişik yönleriyle
genelde 15dakikalık bildirilerle sunulmasıdır.
Her bir oturuma katılacak gruplar 5-6 kişi olabilir.
Bazı bildiriler poster bildiri olarak’ ta asılabilir.
(Uzman kişilerin sundukları ve çoğu zaman yazılı olarak da düzenleme kuruluna verdikleri
konuşmalarına “tebliğ” ya da “bildiri” denir.)
Sempozyum sırasında bildiriler sırasında tartışma olmaz.
Sunular bittikten sonra o oturuma katılanlarla bir forum düzenlenerek, dinleyicilerin
sorularına cevap verilir.
Forum sırasında grup üyeleri arasında tartışma da yapılabilir.
Akademik bir konu (bilimsel, sanatsal, felsefi) üzerinde, uzman kişilerce konunun değişik
yönlerinin sunulmasıdır.
Sunumlar bildiri veya tebliğ niteliğindedir.
Sempozyum sırasında bildiriler veya tebliğler üzerinde tartışma olmaz.
Sempozyum diğer tekniklere göre daha ilmi ve ciddi bir havada geçer.
Sempozyumu bir başkan yönetir ve konuşmacıların sayısı 3-6 kişi, konuşma süreleri 5-20
dakika arasıdır.
Sempozyum, oturumlar halinde, ayrı salonlarda birkaç gün boyunca da sürebilir.
Sunumun ardından forum düzenlenerek, dinleyicilerin sorularına cevap verilebilir.
Dinleyiciler sunum yapılan konu hakkında genelde bilgi sahibi olan kişilerdir.
SEMİNER
Uzmanlık ve bilgi gerektiren bir konuda uzman bir kişinin ilgili gruba sunu yapmasıdır.
Daha çok Yüksek Lisans ve Doktora düzeyindeki eğitim kademesinde kullanılır.
En yaygın kullanım biçimi yazılı bir tez ya da çalışma üzerinde grupça tartışılmasıdır.
Üzerinde görüşülecek yazılı materyal iki-üç hafta önceden grup üyelerine dağıtılır ve ön
çalışma yapılır.
Seminerler genellikle akademik özellik taşırlar.
Bir konuda araştırma yapmış veya o konuda bilgiye sahip kişi izleyicilerle bilgilerini
paylaşır.
KOLLEGYUM YÖNTEMİ
Panele oldukça benzeyen bir tekniktir. Ancak bunda bir yerine iki panel vardır. Birinci panel
kaynak kişilerden ikincisi ise öğrencilerden oluşur. Her iki grupta üçer kişi vardır. Kaynak kişiler
konu uzmanı olmaları nedeniyle davet edilirler. Dinleyicileri temsil eden kişilerin de tartışılan
konuya ilgi duymaları beklenmektedir. Bu grup, kaynak kişilere uygun soruları sorması ve
gerekli görülen katı sağlaması için hazırlıklı olmalıdır.
Uygulanışı
1-Her iki panelin üyeleri dinleyici karşısında yerlerini alırlar.
2-Dinleyicileri temsil eden grup, konuyu sunar ve kaynak panele sorularını yöneltirler.
3-Kaynak kişiler, sorulan sorunun kendi uzmanlık alanlarına giren bölümü açıklarlar.
4-Lider, dinleyicileri soru sorma ve katkıda bulunmaya özendirir.
5-Tartışmalar özetlenir.
Üstün Yönleri
1-Kaynak kişileri, dinleyici sorun ve ihtiyaçlarına yöneliktir.
2-Dinleyici ve konuşmacının eşit koşullarda tartışmaya katıldığı ve işbirliği yaptığı bir tekniktir.
3-Dinleyicilerin uzmanlara ilgi duymasını sağlar.
4-Etkin katılımı özendirir.
Eksik Yönleri
1-Kaynak kişiler, sorunlara yanıt vermekten çok kendi tercih ettikleri konuları tartışmaya
yönelebilirler.
2-Teknik için gerekli zamanı ayırma güç olur.
ZIT PANEL TEKNİĞİNİN AÇIKLAMASI
Bu tekniğin uygulanması için tartışma konusu hakkında öğrencilerin bilgi sahibi olmaları
gereklidir. Bunun için, bu teknik genellikle daha önce öğrenilmiş konuların tekrarında uygulanır.
Ancak öğrencilerin önceden hazırlık yaptıkları bir konuda da uygulanması mümkündür. Örneğin,
dersin başlangıcında, önceki dersin tekrarı yapılırken kullanılabilir. Özellikle daha önceden
işIenmiş olan konuların özetlenmesi açısından yararlı bir tekniktir.
Zıt panelde amaç, öğrencilerin ilgisini çekmek, kısmen tartışılmış ama yeterince açıklığa
kavuşmamış konuları daha anlaşılır hale getirmektir.
Teknik uygulanırken bir lider/yönetici seçilir.
Sınıf ikiye bölünür. Gruplardan biri soru, diğeri cevap grubudur.
Tartışılacak konu sınıfa duyurulur.
Soru grubu soracağı soruları, cevap grubu da muhtemeI/sorulabileceğini düşündüğü soruların
cevaplarını hazırIar.
Bu çalışma için gruplara 10-15 dakika süre verilir ve süre sonunda uygulama başlar.
WORKSHOP(ÇALIŞTAY) TEKNİĞİ
Grup tekniğidir. Bireylerin ortak bir konu üzerinde çalışmalarını, düşünmelerini ve
öğrenmelerini sağlar ve bireyleri belli bir yerde, kısa bir zaman süresinde ortak eğitim
sorunlarını, ilgi veya iş problemlerini bir araya getiren ve öğreten bir tekniktir.
Bu teknikle bilgi ve beceriler bir arada kullanılır ve bu beceriler çok çabuk unutulmaz. Böylece
bu teknikle öğrenme hızla artırılır.
Workshop tekniği çok kalabalık gruplara uygulanmaz bu yüzden de okullarda pek kullanışlı
değildir. Eğitimde ve eğitim konularının dışında kullanılabilir.
Tekniğin uygulamasında planlama katılanlar tarafından yapılabilir. Katılanlar arasından bir lider
seçilir. Lider konuyu belirler. Herkes kendi fikrini söyler ve bir kişi fikirlerden çıkan önemli
noktaları not eder. Toplantı sonunda bir görüşme yapılır ve düşünceler belirtildikten sonra özet
çıkarılır. Çıkarılan özet üyelere dağıtılır.
Bu teknik;
Olayların derinlemesine incelenmesini sağlar,
Araştırma ve problem çözme gücünü geliştirir,
Özgün görüşlerin dile getirilmesini sağlar,
Ortam birlikteliği sağlar.
Öğretmen öğrencilerle bire bir konuşabiliyor.
SOKRAT SEMİNERİ
İçeriği öğretmek, eleştirel düşünme ve tartışma becerileri kazandırmak esastır.
Öğrencilere ağır bir metnin inceletilmesi esasına dayanır. Daha sonra öğrencilere düşünme
biçimlerini geliştirici sorular sorulur.
Sokrat tartışması, Sokrat semineri ve sokratik yöntem (metod) birbirinden farklı kavramlardır.
Sokrat tartışması buldurma tekniği olarak da ifade edilen iki aşamalı bir tekniktir. Sokrat
semineri ağır bir metnin incelenmesine dayanır.
Sokratik yöntem veya sokratik metod olarak ifade edilen kavramsa genel anlamda soru-cevap
tekniği yerine kullanılan bir kavramdır.
Sokrat Tartışması (Buldurma) Yöntemi
Sokrat tekniğinde amaç, insanların bildiklerinden hareketle önceden hazırlanmış sorular
yardımıyla yeni bilgileri öğretmektir. Sokrates’in felsefi tartışmalarda uyguladığı yöntemin
öğretime uyarlanmış şeklidir.
Sokrat tartışması ile soru-cevap tekniği aynı değildir.
Sokrates’e göre insanda tüm bilgiler vardır; ancak uyur, üstü kapalıdır. Bunu uyanık
hale getirmek eğitimin görevidir. Öğretme ise sadece soru sorarak yapılır.
Uygulanması
Yöntemin birinci aşamasında evet hayır sorularıyla öğrenci önceki öğrenmelerinden
şüphe eder hale getirilir.
Öğretmen öğrenciye meydan okuyarak sorularla onu sıkıştırır. Ardından öğrencilerin
yanlış bilgilerini fark etmelerine yardımcı olur. (ironi oluşturma)
İkinci aşamada öğrenci yanlışını fark etmiştir ve önceden planlanmış sorularla doğru
bilgi buldurulur.
Bilinmesi Gerekenler
Öğrenci merkezlidir.
Buluş yoluyla öğretim yaklaşımına temel oluşturur.
Eleştirel düşünme, tartışma yeterliliği gibi becerilerin kazanılmasını sağlar.
Öğrenci bu teknikle öğrenmeyi öğrenir.
Çok iyi uygulanabilmesi için soru-cevap yönteminin bilinmesi gerekir.
BEYİN FIRTINASI NEDİR?
Bireylerin eleştirilme endişesi olmadan fikirlerini rahatlıkla ifade ettikleri grup tartışma tekniğidir.
Beyin fırtınası, değişik fikirlerin ortaya konulmasını destekler, böylece kısa sürede çok sayıda farklı
fikirler üretilir. Bu tekniğin uygulanmasında fikirlerin niteliğinden çok, sayıca çokluğu önemlidir.
Gruplar, bu tekniği uygulayarak daha yaratıcı bir şekilde belirli bir konuda hızlı bir süreç içinde çok sayıda
fikir üretirler. Fikirler, gruptakilerin bilgilerini, tecrübelerini ve ileri görüşlerini birleştirir bir şekilde
toparlanarak listelenir ve ortaya çıkan fikirler listesinden kullanılabilecek olanlar seçilir:
Beyin Fırtınasının Yararları:
-Grubun bütün olarak bilgilerini ve deneyimlerini ortaya koymasına yardımcı olur.
-Yaratıcılığı destekler.
-Grubun bütününün katılımını sağlar.
Nasıl Beyin Fırtınası Yaparız?
-Ekip lideri beyin fırtınası için konuyu yeniden gözden geçirerek netleştirir,
-Belirli bir süre tespit edilir,
-Gruptaki her üye sıra ile bir fikir ortaya atar,
-Ekip lideri her fikri tahtaya yazar. Fikir özetlenerek tahtaya yazılır ise fikri ortaya atan kişinin fikrin
anlamını koruduğunu kabul etmesi gerekir,
-Fikirlerin sayıca çokluğu önemlidir. Bir kişinin fikri daha önce kaydedilen bir başka fikre bağlantılı
olabilir,
-Süreç, gruptakilerin bütün fikirlerini tamamlanıncaya kadar devam eder,
-Ekip lideri bir sonraki aşamaya geçmeden önce gruba kaydedilecek daha başka fikirlerinin olup
olmadığını sorar.
BEYİN FIRTINASI İÇİN KURALLAR:
-Her grup üyesi her seferinde yalnız bir fikir söyler,
-Fikirler dönüşümlü olarak söylenir,
-Fikirler söylenirken ortaya atılan fikirle ilgili olarak hiçbir yorum ve eleştiri yapılmaz, fikirler
sorgulanmaz veya yargılanmaz,
-Hızla bir kişiden diğerine geçilir,
-Grup üyeleri eğer sıra kendilerine geldiğinde söyleyecek fikirleri yok ise "beni geçin" der,
-Her fikir; çılgınca, mantıksızca, aptalca, uygun değil veya tekrar ediliyor gibi görülse bile, kabul edilir,
Tartışma / Açıklama Bölümü:
Bütün fikirlerin ortaya atılışı tamamlandıktan sonra tartışma/açıklama bölümüne geçilir. Ortaya
atılan fikirler üzerinde tartışılarak fikirlerin tam olarak anlaşılması sağlanır. Bu bölümün
sonunda bütün grup üyelerinin uzlaşması ve bir fikir üzerinde hemfikir oluşması zorunluluk
değildir.
-Grup üyelerinin aydınlanmasını istedikleri noktalar üzerinde beyin fırtınası yaratılarak tartışılır,
-amacına uygun olmayan, grubun becerilerinin dışında ve daha önceden tamamlanmış fikirler
elenir,
-Aynı özelliği taşıyan fikirler gruplandırılarak birleştirilir.
Beyin Fırtınasını Ne Zaman Kullanabiliriz?
-Amaçlar belirlenirken,
-Öğretmen/öğrenci katılımını sağlamak için,
-Öğrenci/personel/veli fikirleri arasından öncelik taşıyanların belirlenmesinde,
-Fazla sıklıkla toplanmayan gruplarda fikir üretiminde,
-Büyük değişim yaratacak fikirleri ortaya çıkarmada,
-Personele görüşlerini açıklama fırsatı tanımada,
-Eleştiriyi formülleştirmede,
-Görüş birliğine ulaşmada,
-Gelişim hedeflerinin belirlenmesinde,
-Problem çözümünde,
-Yaratıcı fikirler üretmede.
Beyin Fırtınasının Temel Kuralları:
- Bütün öneriler kabul edilir ve listelenir,
- Hiçbir öneri eleştirilmez,
- Fikirlerin özgürce açıklanması desteklenir,
- Bütün fikirler ortaya konuluncaya kadar önerilerin ortaya konuşu devam eder,
- Fikirlerin sınıflandırılması sağlanır,
- Benzer fikirler fikri ortaya atanın kabulü ile gruplandırılır,
- Öneriler, fikri ortaya atanın kabulü ile geliştirilir.