رابطه اضطراب و افسردگي با كيفيت دلبستگي دردانشجویان

2، دكتر باقر غباري بناب1علي اكبر حدادي كوهسار

�دهمقدم ه:��ورد منشا عقي��البي در م��ات ب��طراب تحقيق��ردگي و اض� افس�ورد تا��اي او م��ه در آنه�ا ادعاه��هگوناگوني را به دنبال داشته است ك��رار گرفت��د ق� يي

�يدند1990است. مثال هاريس، براون و بيفولكو )� ( در پژوهش خود به اين نتيجه رس�ر� كه مرگ والدين و يا جدايي طوالني مدت از والدين در دوران كودكي احتمال خط�اي��اط بين تجربه ه��د. اين ارتب��زايش مي ده��الي را اف��ردگي در بزرگس��ه افس� ابتال ب تروماتيك در دلبستگي و افسردگي دوران بزرگسالي براي افرادي كه الگوي دروني

�امينگز وكاري ناايمني قبل از فقدان چهره� دلبستگي داشتند، شديدتر بوده است )ك(. 1990سي چتي،

�ورا )���ا م���ونو، کیت���ا، ش���و، ناگات���تگی2009لی���بک های دلبس���ه بین س�� ( رابط�ونه ای از ��ول روز را در نم��ردگی در ط��دگی، و افس��ارهای زن��االن، فش� 437بزرگس

�ارهای� دانشجوی دوره کارشناسی مورد مطالعه قرار دادند. دلبستگی نا ایمن و فش�ل��ان داد. تحلی��ول روز نش� روانی همبستگی باالیی با خلق و خوی دانشجویان در ط�بک��ه س��د ک��ان دادن��اختاری نش��ادالت س��دل های مع��بی و م� رگرسیون سلسله مرات�تقالنه��دام مس��ر ک��دگی ه��ده زن��ترس های ادراک ش��الی و اس��تگی بزرگس� دلبس

افسردگی دانشجویان را مورد پیش بینی قرار دادند. �ه رابطه��د مطالع��ردگي وبيش از ص��دت افس��االن و ش��تگي بزرگس� بين دلبس

�ا��ه ب��تگي ايمن ك��د. كال دلبس��رار داده ان��ه ق� اضطراب را در بزرگساالن مورد مطالع�ت رابطهروابط صميمي بين افراد توا��وده اس��ردگي وم ب��ا افس��ادار منفي را ب� معن

�يور، ��ر و ش��ت )ميكولينس��ان داده اس��طراب نش��تگي2007اض��ورد دلبس� (. در م�اه� اجتنابي هماهنگي بين يافته هاي پژوهشي تا اين حد نبوده است ولي در حدود پنج درصد مطالعات نشان دادند ك�ه اف�راد اجتن�ابي از افس�ردگي و اض�طراب بيش�تری

�ه در برنامه��رادي ك��ال اف��ه هرح��د. ب��راد ايمن رنج مي بردن��احبه اینسبت به اف� مص�ده��ان دهن�دلبستگي بزرگساالن با حالت دل مشغول، طبقه بندي شده بودند كه نش�اي��زارش ه��االن ك�ه در گ��ا بزرگس��ت و ي��ك اس��ط نزدي� اضطراب اين افراد در رواب�ردگي� شخصي جزو افراد با دلبستگي نا ايمن اضطرابي طبقه بندي شده بودند افس

(.2007و اضطراب بااليي داشتند )ميكولنسر و شيور، �وا��ديد ت��تدر نمونه هاي باليني هم دلبستگي ناايمن با افسردگي ش��وده اس� م ب

�اايمن در2002)بي فوكلو، موران، بال، برنازاني ،� (. رابطه افسردگي با دلبستگي ن�امرز، ��انو، س��ن، روم��اليدان، جنس��كي، س��زمن )سايچونس� (،2003افرادي با درد م

�ران، ��كي و ديگ��ابتي ) سايچونس��اران دي��ا عالئم 2001بيم��اران ب� مثبتHIV(، بيم�وء2004)سايچونسكي و همكاران، � (، بيماران سرپايي با اختالالت در خ�وردن، و س

كارشناس ارشد روانشناسي باليني، دانشكده روان شناسي و علوم تربيتي، دانشگاه تهران1 دانشيار دانشكده روان شناسي و علوم تربيتي، دانشگاه تهران2

�تز،��ينير، و ليبوي��ارت، ش��برگ، ه��گ، هيم��اعي )اين��طراب اجتم��واد و اض��رف م� مص(، نشان داده شده است.2001

�رهنگي��اي ف��اوت از ويژگي ه��رهنگي متف��افت ف� به هر حال اين پژوهش ها در ب�ي� كش�ور اس�المي اي�ران ص�ورت گرفته ان�د، ل�ذا پژوهش�گران فعلي درص�دد بررس�المي� ارتباط بين اضطراب و افسردگي با كيفيت دلبستگي در دانشجويان كشور اس�ا� ايران مي باشند. به عبارت دیگر پژوهشگران درصدد بررسی این نکته هستند که آی

�های سالمت روانی دانشجویان را میشاخص��ان پیش��تگی آن��وان از کیفیت دلبس� بینیت�تي��ات تربي��ناختي تلويح��ازه هاي روانش� کرد. در صورت پيدا شدن ارتباط بين اين س�ف در��ل مختل��أثير عوام��ر اين ت��رفت. عالوه ب��د گ��رار خواه��ي ق��ورد بررس��راد م� اف�اني��اوره و روان درم��ه در مش��د ك��د ش��ناخته خواه��تر ش��ردگي به��طراب و افس� اض

مي توان از آن استفاده نمود.�داديروش پژوهش:��تگي و پس روي��وع همبس��ژوهش، از ن� طرح كلي اين پ

�جويان��ه دانش��ژوهش، كلي��اري اين پ��ه آم��د. جامع��ه اي( می باش�� مقايس�� )علي �ه��ند. از اين جامع��ران مي باش��كي اي� دانشگاه هاي علوم پزشكي تهران و علوم پزش�كده هاي��همي از دانش��يري طبقه اي س��يوه نمونه گ��ه ش��ر ب��یزده نف� تعداد پانصد و س

�ر از ابزاره�اي: � اض�طراب و مقیاس ه�ای (1مختلف انتخاب شدند. در پژوهش حاض�ردگي��اران، (SCL-90R) افس��وتيس و همك��اري )دراگ��انگان رفت��ت نش��ك ليس� در چ

�ده است1973��تفاده ش��ژوهش حاضر. ( اس��ددر پ��اخ در بع��اي كرونب��ريب آلف� ض�ترتیب ���ردگي ب���طراب و افس���ند. 90/. و90اض���تگي(2/. می باش���اس دلبس�� مقي

�نز، ��االن )كولي�� 1996بزرگس��ميمي،(��تگي ص��اس دلبس��رده مقي��ه خ��ه داراي س� ک�ر��راي ه��اخ ب��اي كرونب��ريب آلف� دلبستگي اتكایی و دلبستگي اضطرابي مي باشد. ض

�ري )��ی نف��د و س��ه ص�� 80/0سه خرده مقياس در نمون�،78/0 �� .( می باشد85/0،�يون��ل رگرس��تگی و تحلي��يفي از همبس��اي توص��ر داده ه��ا عالوه ب� براي تحليل داده ه

چندگانه استفاده شده است.�ه: نتایج: ��ان داد ک��ا1نتايج پژوهش حاضر نش��ردگی ب� - بين اض�طراب و افس

�ود دارد. � -2سبک های دلبستگی )صمیمی، اتكايي و اضطرابي ( رابطه معناداری وج�ه ��ان داد ک��ه نش��يون چندگان��انس16نتايج تحليل واريانس مربوط به رگرس� % واري

�دار� تغييرات در اضطراب از روي متغيرهاي كيفيت دلبستگي قابل تبيين است. و مق�دم )��ك ص��تر از ي��اي كم��طح خط��يون در س��ت.01/0pرگرس��ده اس��ني دار ش� >( مع�ان داد که��ه نش��ور كلي از روي همچنين ضرايب رگرسيون چندگان��ه ط��طراب ب� اض

�ني��ل پيش بي��دگي( قاب� روابط دلبستگي اضطرابي، اتكايي )تكيه نمودن به شريك زن�ان در��طراب ش� است. بدين صورت دانشجوياني كه دلبستگي اضطرابي داشتند اض

سطح باال تری بوده است. �ه 3��ان داد ک��ه نش��يون چندگان��ه رگرس��وط ب� %18- نتايج تحليل واريانس مرب

�يين��ل تب��تگي قاب��اي كيفيت دلبس��ردگی از روي متغيره��يرات در افس��انس تغي� واري�دم )��ني دارp 01/0است. و مقدار رگرسيون در سطح خطاي كمتر از يك ص� >( مع

�ور��ه ط��ردگی ب��ه افس��ان داد ک� شده است. همچنين ضرايب رگرسيون چندگانه نش�دگي(��ريك زن��ه ش��ودن ب��ه نم� كلي از روي روابط دلبستگي اضطرابي و اتكايي )تكي

�تند��طرابي داش��تگي اض��ه دلبس��جوياني ك��ورت دانش��دين ص� قابل پيش بيني است. بافسردگی شان در سطح باالتری بوده است.

�جویان وبحث:��تگی دانش��بک های دلبس��ه بین س��ان داد ک��ر نش��ژوهش حاض� پ�تفاده از��ا اس��ود دارد و ب��اداری وج��اط معن��ان ارتب��طراب آن��ردگی و اض� میزان افس نمرات سبک های دلبستگی می ت�وان م�یزان اض�طراب و افس�ردگی دانش�جویان را پیش بینی کرد. دلبستگی ایمن که در آن افراد می توانند به همدیگر اتکا کنند و روی�ردگی��طراب و افس��ا اض��د، ب��اب کنن��خت حس��ع س��دیگر در مواق� دسترس بودن هم�یزان���وان م���تگی و کیفیت آن می ت���وع دلبس���ة منفی دارد. بعالوه از روی ن�� رابط�ژوهش��ایج پ��رد. نت��نی ک� اضطراب و افسردگی دانشجویان علوم پزشکی را پیش بی

�ازانی،��ال، برن��وران، ب��و، م��گران قبلی )بی فوکل��ای پژوهش��ا یافته ه� ،2002حاضر ب� 2003سایچونسکی و دیگران،��یز،2004،��ینیر و لیبوت��ارت، ش�، و اینگ، هیمبرگ، ه

( هماهنک می باشد. 2001�رای��ی ب��ود گزارش��ای خ��تفاده از ابزاره��ا اس��ژوهش ب��ال این پ��ر ح� در ه�االن��تگی بزرگس� شاخص های سالمت روان ) افسردگی و اضطراب( و کیفیت دلبس�ژوهش��ی در پ��ود گزارش��ای خ��دودیت دقت ابزاره��ابراین مح��د، بن��ورت گرفته ان� ص

حاضر تاثیرگذار بوده است.

رابطه افکار پارانوئيدي با انگاره ذهني از خدا ودلبستگي در دانشجويان

4، دكتر باقر غباري بناب3علي اكبر حدادي كوهسار

�ف ي�ك مقدمه:��وير ذه�ني از خ�دا جنبه ه�اي مختل� انگارة ذه�ني از خ�دا و تص�دا(� فرايند پيچيده اي مي باشند كه در ضمن آن برداشت هاي فرد از وجود متعالي )خ�ري��ت و ديگ��اني اس��گ زب��ر فرهن��ني ب��ني( مبت��ارة ذه��ه يكي )انگ��يرد ك� شكل مي گ

)تصوير ذهني( كه اساس آن بر تجربة فردي است. �اچ )��ده تر و از1968گورس��دا خيلي پيچي��ني از خ��ارة ذه��ه انگ��اد دارد ك� ( اعتق

�ات��رر درج��اي مك��ا ارزيابي ه��ه ب� لحاظ روان شناسي با معني تر از آن چيزي است ك�رار��ا تك� اعتقاد مذهبي بدست آيد. او باور دارد كه اين مفهومي شدن ممكن است ب�يتي و��اي شخص��ني، متغيره��ك دي� شكل هاي مختلف نيايش، اعتقادات مذهبي، مناس�ني��ارة ذه��ه انگ��د ك��ان مي ده� سالمت رواني مرتبط باشد. در هر حال تحقيقات نش�زايش��وجب اف��ردن م��ظ ك��د را حف��ا خداون��ك ب��اط نزدي��تن و ارتب� مثبت به خدا داش

�ون،��ود )بنس��المت روان مي ش��تي، 1996س��تربروك، 1998؛ كريس� ؛1999؛ ايس�انيولي، 1998اليسون و ليون، ��دا1997؛ ف��ني منفي از خ��ارة ذه��اط بين انگ� (. ارتب

�ان��يز نش��دي ن��ار پارانوئي��مگين( و افك��ام گير و خش� )تصور خدا به عنوان نيروي انتق�د را1986داده شده است )آرين دل و اتما،� (. در اين پژوهش دانشجوياني كه خداون

�االتري��دي ب��ار پارانوئي��د از افك� بيشتر با صفت خشمگين و انتقام گير تصور مي كردن�ني مثبت از��ارة ذه� برخوردار بودند. پژوهشگران خاطرنشان كرده اند كه داشتن انگ�المت��زايش س��اعث اف� خدا موجب ارتباط عاطفي بيشتر و نزديك تر با خدا شده و ب

؛ اليسون1999؛ استروبروك، 1998؛ كريستي، 1996رواني آنان مي گردد)بنسون، (.1997 و فاينولي، 1998و ليون،

�رار��ي ق��ورد بررس��يز م��راد ن��المت رواني اف��ا س� رابطة بين کیفیت دلبستگي ب�يدند كه1989گرفته است. زناريني و همكاران )��ه رس��ه اين نتيج�( در تحقيق خود ب

�ان در دوران89��رهه اي از زم��تند در ب��اعي داش� % از افرادي كه رفتارهاي ضد اجتمكودكي جدايي طوالني مدت را از مراقبان اوليه خود تجربه نموده اند.

�يور )��ينه هاي قبلي )بيش از 2007ميكولنسر و ش��ل پيش��ة30( در تحلي� مطالع پژوهشي( نشان داده است كه در تمام اين پژوهش ها دلبستگي ناايمن اضطرابي با�تگي��اداري بين دلبس��ة معن��ا رابط��وم آنه��ت، در دو س��وده اس��راه ب� نوروزگرايي هم

�يور) ��د2007اجتنابي با نوروزگرايي پيدا شده است. ميكولنسر و ش� ( در بيش از ص�ورد��ردگي را م��طراب و افس��ا اض��تگي ب��ة بين كيفيت دلبس� مطالعه پژوهشي رابط�طراب و��ائين اض��طح پ� بررسي قرار داده اند. در اين پژوهش ها دلبستگي ايمن با س�ا ايمن دل� افسردگي توأم بوده است. عالوه بر اين بدون استثناء دلبستگي از نوع ن�وده��وأم ب��ردگي ت��طراب و افس��االي اض��طح ب��ا س� مشغولي و يا از نوع اضطرابي ب

كارشناس ارشد روانشناسي باليني، دانشكده روان شناسي و علوم تربيتي، دانشگاه تهران3 دانشيار دانشكده روان شناسي و علوم تربيتي، دانشگاه تهران 4

است. البته در مورد دلبستگي اجتنابي نتايج مقداري متفاوت بوده است ولي در هر % مطالعات نشان مي دهند كه ميزان افسردگي و اضطراب در50صورت در حدود

افرادي با دلبستگي اجتنابي باالتر بوده است.�ا��المت روان ب��ة س��ي رابط��دد بررس��ر درص��ژوهش حاض��گران در پ� پژوهش�دا در��ني از خ��ارة ذه��وع انگ��االن و ن��تگي بزرگس��وع دلبس��ل ن��ايي از قبي� متغيره�وان� دانشجويان مي باشند. به عبارت ديگر، پژوهشگران عالقمندند بدانند كه آيا مي ت�االن و� افكار پارانوئيدي دانشجويان را از روي نمرات آنان در ابعاد دلبستگي بزرگس

نوع مفهوم سازي و انگارة ذهني از خدا درآنان پيش بيني كرد.�داديروش پژوهش:��تگي و پس روي��وع همبس��ژوهش، از ن� طرح كلي اين پ

�گاه هاي� )علي � مقايسه اي( است، جامعه آماري اين پژوهش، كليه دانشجويان دانش�د و��داد پانص��ه تع� علوم پزشكي تهران و علوم پزشكي ايران مي باشند. از اين جامع�اب��ف انتخ��كده هاي مختل��همي از دانش��يري طبقه اي س� سیزده نفر به شيوه نمونه گ

�دی (1شدند. در پژوهش حاضر از ابزارهاي ��ار پارانوئی��اس افک� در(SCL-90R ) مقی�ت.1973چک لیست نشانگان رفتاری )دراگوتيس و همكاران، ��ده اس��تفاده ش� ( اس

(2/. می باشد. 77در پزوهش حاضر ضريب آلفاي كرونباخ در بعد افکار پارانوئیدی که داراي سه خرده مقياس دلبستگي (1996مقياس دلبستگي بزرگساالن )كولينز،

�اخ��اي كرونب��رايب آلف� صميمي، دلبستگي اتكایی و دلبستگي اضطرابي مي باشد. ض�ري )��ی نف��د و س��ة ص��رتيب در نمون��ه ت�� 80/0براي هر سه خرده مقياس ب�،78/0،

شاملنود و (1968( مقياس سنجش مفاهيم مذهبي )گورساچ، 3( می باشد. 85/0�ايت،��ام گير، بي نه��ودن، انتق��ترس ب��ل دس��نتي، قاب��ذهبي س� یک ماده و پنج عامل )م�رتيب��ه ت� غيرنافذ( مي باشد. ضريب آلفاي كرونباخ براي هر يك از خرده مقياس ها ب

94/0 �،71/0 �،83/0 � مي باشد. براي تحليل داده ها عالوه بر داده هاي49/0 و 89/0،توصيفي از همبستگی و تحليل رگرسيون چندگانه استفاده شده است.

�ان داد ک�ه: نتایج:��دي در1نتايج پ�ژوهش حاض�ر نش��ار پارانوئي��انگين افك� ( مي�تر اس�ت و��راد مج�رد كم� زنان نسبت به مردان و در دانشجويان متأهل نسبت به اف�انگين� ميانگين نمرات زنان در عوامل مذهبي سنتي، بي نهايتي بيشتر از مردان و مي�داري بيش�تر از دانش�جويان� نمرات افراد متأهل در عوامل مذهبي سنتي، الوهيت پن�تگي� مجرد مي باشد. همچنين ميانگين نمرات دانشجويان زن و افراد مجرد در دلبس�ل��جويان متأه� اتكايي كمتر از مردان و افراد متأهل مي باشد و ميانگين نمرات دانش

( بین افکار پارانوئیدی2در دلبستگي اضطرابي كمتر از دانشجويان مجرد مي باشد. �ود��اداری وج��تگی مثبت و معن� و بعد انتقام گیر در مقیاس مفهوم ذهنی از خدا همبس�ار��طرابی و افک� دارد. عالوه بر این همبستگی مثبت و معنی داری بین دلبستگی اض

( نتايج تحليل واريانس مربوط به رگرسيون چندگانه نشان3پارانوئیدی وجود دارد. �ه ��اي كيفيت31داد ک��دی از روي متغيره��ار پارانوئي��يرات در افک��انس تغي� % واري

�ت[��يين اس��ل تب��داری( قاب��ير پن��ام گ� 01/0دلبستگي و انگاره ذهنی از خدا )بعد انتقF(3,165)=27/24, P< ,31% = [R2و مقدار رگرسيون در سطح خطاي كمتر از يك .

�ان دادP 0001/0صدم )��ه نش��يون چندگان� >( معني دار شده است. ضرايب رگرس�ايي��طرابي، اتك��تگي اض��ط دلبس� که افکار پارانوئیدی به طور كلي يكي از روي رواب

)تكيه نمودن ب�ه ش�ريك زن�دگي( و انگ�اره ذه�نی از خ�دا )انتق�ام گیر پن�داری( قاب�لپيش بيني است.

�ا بحث:��اايمن )اض�طرابي( ب��تگي ن��ژوهش حاض�ر نش�ان داد ك�ه دلبس� نتيجة پ�ا��اء ب��ان و اتك��ل اطمين��ة قاب� افكار پارانوئيدي در ارتباط مي باشند در حالي كه رابط�وانوئر و��ات مك بت، ش��ا تحقيق��ا ب��اط منفي دارد. اين يافته ه��دي ارتب��ار پارانوئي� افك

�وملي )��ال )2008گ��ون و بنت��گ، سيمپس��ند. از2008( و پيكرين��گ مي باش� ( هماهن�ور��دا )تص��ني منفي از خ� يافته هاي ديگر پژوهش حاضر كشف ارتباط بين انگارة ذه�د.��دي مي باش��ار پارانوئي��مگين( و افك��ام گير و خش��يروي انتق��وان ن��ه عن��دا ب� خ�د از��ور مي كردن� دانشجوياني كه خداوند را بيشتر با صفت خشمگين و انتقام گير تص افكار پارانوئيدي باالتري برخوردار بودند. اين يافته نيز با برخي از پژوهش هاي قبلي

(. 1986هم جهت بود )آرين دل و إتما،

عشق، گمشده روان شناسان: تحلیلی از واکنشروان شناسان به مسئله عشق در مراجعین و خود

، خانم شاهد مسعودی5دکتر حسین حسن آبادی

�رعتهدف:��ه س��انی ب��اوره و روان درم� دانش روان شناسی و حرفه های مش�کالت و��ع مش� درحال گسترش اند. نیاز روزافزون افراد، خانواده ها و سازمانها به رف�اخه های��یالن ش��ارغ التحص��داد ف��زایش تع��رف و اف��ک ط��دیها از ی��اء توانمن� ارتق�رهنگی� روان شناسی از طرف دیگر به عالوه عواملی همچون وضعیت اقتصادی و ف�ترش��اوره در گس� جامعه و نیز فعال شدن نسبی سازمان نظام روان شناسی و مش�های مهمی در��عیتی چالش��نین وض��ته اند. در چ��ده ای داش��یین کنن��وزه نقش تع� این ح مقابل روان شناسان و بویژه مشاوران و روان درمانگران قرار دارد. موضوع عشق از جمله این چالشهاست. موضوعی که علیرغم حضور پر رنگ در زندگی مراجعین ونیز توجه بعضی از نظریه پردازان بزرگ از قبیل فروید، فروم، مزلو، راجرز و می به آن، از طرف روان شناسی جاری کشور ما مورد بی توجهی و انکار قرار می گیرد.

�ه :��ع1لذا در این مقاله قصد بر اینست ک��اد و هم در رف��ق هم در ایج��اه عش� - جایگ�ود ����یین ش����ناختی تب����کالت روان ش����اه کم2مش����اه و ناخودآگ����ل خودآگ��� - دالئ

�اوران� توجهی ،تحریف و انکار عاملی با این اهمیت از طرف روان درمانگران و مش�ود3تحلیل گردد و ��راجعین و خ��رای م��ار ب��ف و انک��یب زای این تحری��دهای آس� - پیام

روان شناسان بررسی گردد.�یم:روش��ا و تقس��اریف، ویژگیه��رخی تع��ه ب��اهی ب��ا نگ��روری، ب��ه م� این مقال

�رای��ق و نقش آن در اختالالت روانی، از دو روش ب� بندیها ی مربوط به موضوع عش تبیین موضوع بهره می گیرد: اول، تحلیل کمی و محتوایی ادبیات تخصصی موجود از�عگیری��ل موض��ی و دوم، تحلی��وزه روان شناس� جمله پژوهشها ،مقاالت و کتابهای ح�ه و��أثیر آگاهان��ق و ت��ده عش��ه پدی��بت ب��انی نس��ی و روان درم��اتب روان شناس� مک�ه��رداختن ب��ه و پ��اوران از مواجه��انگران و مش� ناخودآگاه آنها بر خودداری روان درم

آن.�ع نتایج:��ق در رف��ده عش��وری پدی��ود نقش مح� شواهد حاکی از آنست که وج

�ه آن کم��بت ب��انگران نس� مشکالت روانی رفتاری، بسیاری از مشاوران و روان درم�ات��ی ادبی��ر را می ت�وان ب�ا بررس��د . این ام� توجهی و حتی بی توجهی نشان می دهن�رایش عملی��ود. بعالوه گ��تنباط نم��وبی اس� تحقیقی و گزارشهای بالینی موجود به خ�ت.��ئله را دامن زده اس� غالب روان شناسان به دیدگاههای شناختی رفتاری این مس�ا� با این حال می توان رد پای فرهنگ عمومی ،تجارب گذشته و ویژگیهای شخصی آنه

را نیز در البالی این شواهد مشاهده کرد.ر به نظر می:بحث �دتا� سد نوعی مقاومت و گریز از مواجهه با پدیده عشق عم

�ه این��ا ب��ه ی��ود ک��ا عث می ش��اومت ب��ود دارد. این مق��ار وج��ف و انک� به شکل تحری�وع� مسئله نپردازند و یا چنانچه مشکل مراجع آنها را مجبور به پرداختن به این موض

استادیار گروه روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد51

�اتی��یل و حی��از اص��مت س�رکوبی این نی� کند با عقالنی سازی، خود و مراجع را به س سوق دهند. اما انکار و تحریف این حقیقت اجتناب ناپذیر نه تنها آالم عاطفی آنها را کاهش نمی دهد بلکه باعث تداوم ناخوشنودی های روانی رفتاری شده و مراجعین را�ود روان� به افرادی مصنوعی و بی روح تبدیل می کند. واقعیتی که همزمان گریبان خ

شناسان را نیز می گیرد.

ابعاد و سبک های دلبستگی تجاوزگران جنسی ،8، دکتر بهرام علی قنبری هاشم آبادی7، دکتر حمیدرضا آقا محمدیان شعرباف6الهه حقیقت منش

، دکتر ایراندخت اسدی آذر9دکتر بهروز مهرام

�رایم دارایهدف:��ه ج��ل مالحظ��زایش قاب��ر اف� آمار رسمی در کلیه کشورها ب�ار1381؛ تقی خانی، 1382 محتوای جنسی صحه گذاشته اند )دادستان، � (. اگرچه آم

�واهد��ا ش� دقیقی در خصوص میزان شیوع جرایم جنسی در کشورمان جود ندارد، ام�اهد اف�زایش این��اله ش��یز ه�ر س� و قراین به دست آمده نشان می دهد کش�ور م�ا ن

(. 1382قبیل از جرایم است )دادستان،�ران1991 )10بارتالومیو و هویرتز��ود و دیگ��اری خ� ( با توجه به مدل های درون ک

�ه��وط ب��طراب مرب��د اض��اس دو بع��ر اس��تگی را ب��وله ای از دلبس��ار مق��دلی چه� م�د.��دوین نمودن��ران( ت� دلبستگی )مدل خود( و اجتناب مربوط به دلبستگی )مدل دیگ�کل��ت. ش� این دو بعد اساس مطالعات دلبستگی در دهه های اخیر را شکل داده اس

ارتباط ابعاد دلبستگی و سبک های مبتنی بر آن را نشان می دهد. 1

�بز از دلبس�تگی ب�ه نق�ل از )ب�ه نق�ل از پل�تز و1شکل ��ارتولومیو و هووی��دل چه�ار مق�وله ای ب� : م(2002دیگران،

�د��ه بع��ود( ک��دل خ��ت )م��ودش اس� بعد اول شامل الگوی درون کاری فرد از خ�ه11اضطراب ��ت ک� نیز نامیده می شود. این بعد نشانگر نگرانی فرد در مورد این اس

�رد از��نی ف��ویر ذه� توسط شرکای ارتباطی اش رها یا طرد شود. بعد دوم شامل تص ن�یز نامی�ده می ش�ود. این بع�د ش�امل12دیگران است )مدل دیگران( که بعد اجتناب

مانند رفتاره�ای جوار جویان�ه13انتظار فرد در مورد این است که رفتارهای دلبستگی

کارشناس ارشد روانشناسی بالینی. عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی زابل6 دکترای روانشناسی عمومی. استاد گروه روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد7 دکترای مشاوره. استادیار گروه روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد89 . مشهد فردوسی دانشگاه تربیتی علوم گروه استادیار تربیتی علوم دکترای

10 - Bartholomew, K & Horowitz, L.M11 -Anxiety domain 12 Avoidance domain13 Attachment behaviors

�وند� در موقعیت های پر فشار تا چه اندازه می توانند منجر به کسب آرامش محدد ش(.2000، 14)پتروموناکو و فلدمن برت

�ی��اوزگران جنس��ان و تج� مطالعات گوناگونی که در مورد سابقه رشدی مجرم�د��ارب ناکارآم� صورت گرفته است نشان می دهند این افراد دارای مجموعه ای از تج�ان را� و نامناسب دوران اولیه رشد هستند که می تواند به شدت امنیت دلبستگی ش

�ل از1996؛ وارد و دیگران، 2000تحت تاثیر قرار داده باشد )وارد و دیگران، � به نق�ون��مالبونی و ددز2007، 15گن��ثر2001 )16(. اس��د اک��ان دادن��ود نش��ی خ� ( در بررس

افرادی که به جرم تجاوز جنسی به زن�ان در زن�دان ب�ه س�ر می برن�د دارای وال�دین�ا��اص ب��ور خ��ه ط��ه ب��د ک��ر بوده ان��ایقه گ��رد و مض��اطفی س��ر ع��ده، از نظ� طرد کنن

پرخاشگری، سوء رفتار و فقدان مراقبت و همدردی مشخص می شوند. �د دارای��ان بای��ی، آن��ان جنس��دی مجرم� به نظر می رسد با توجه به سابقه رش�ات��ه مطالع� نقیصه های عمده ای در ابعاد دلبستگی شان باشند. و نیز با توجه به اینک صورت گرفته در حوزه دلبستگی امروزه متمرکز بر بررسی ابعاد دلبس�تگی اس�ت،�ه��راد ب��وقیابی اف��تگیس در س��اد دلبس��ا نقش ابع� در این بررسی تالش خواهد شد ت

سمت رفتارهای تجاوزگرانه جنسی مشخص شود.�ه ایروش: ��وع علی- مقایس��یفی و از ن� این مطالعه مبتنی بر یک طرح توص

�روه ��ک34است. آزمودنی های شامل دو گ��ی و ی��اوز گر جنس��روه تج��ک گ��ری )ی� نف�ادفی��یری تص��تفاده از روش نمونه گ��ا اس��ه اول ب��د. نمون� گروه از افراد عادی( بودن�ه��هد ب��هر مش��زی ش� ساده از میان افرادی که به جرم تجاوز به عنف در زندان مرک�عیت��یت، وض��یر جنس��ار متغی��اظ چه� سر می بردند انتخاب شده و گروه عادی از لح�ق��دند. داده ه�ای تحقی� تاهل، وضعیت اشتغال و سطح تحصیالت با گروه اول جور ش

�ک )��ط نزدی��ه رواب��نامه تجرب��ده پرسش��ازنگری ش��رم ب��تفاده از ف��ا اس� (ECR-Rب�ون ��تفاده از آزم��وردtجمع آوری شد و با اس��ای همبس�ته م��رای گروهه��تیودنت ب� اس

تجزیه و تحلیل قرار گرفت. �هنتایج:� میانگین نمرات گروه تجاوزگران جنسی در بعد اضطراب دلبستگی ب

�اری درP<0/05طور معنی داری از گروه عادی بیشتر است )� (. اما این معنی داری آم(. P>0/05بعد اجتناب دلبستگی به چشم نمی خورد )

�طحبحث:��ی دارای س��اوزگر جنس��راد تج��ده، اف��ت آم��ه دس� بر اساس نتایج ب�مت� باالیی از اضطراب مربوط به دلبستگی اند که می تواند در سوق یابی آنان به س رفتارهای تعدی گرانه جنسی نقش داشته باشد. میانگین نمرات باالتر بعد اضطرابی�ی ب�ه��ت. مجرم�ان جنس��دگاه منفی این اف�راد نس�بت ب�ه خ�ود اس��ده دی� نشان دهن�ک��ط نزدی� منظور دستیابی به پذیرش و تایید دیگران تمایل شدیدی به برقراری رواب�ورد��ه م��نیت و عاطف��ه ام��تیابی ب��رای دس��ویی ب��د و از س��ان دارن��ا آن��میمانه ب� و ص

�ل از وارد و1987نیازشان تمایل به جنسی کردن آن دارند )هازان و شی ور،��ه نق� ب�د )وارد و2000دیگران،��ی دارن��ات جنس��تن ارتباط��ه داش� (. آن ها گرایش بیشتری ب

�ران ،��دم2006دیگ��اس ع��ل احس��ه دلی��تگی ب��ژگی دلبس��ا این وی��االنی ب� (. بزرگس شایستگی ای که نسبت به خود تجربه میکنند، عمدتأ در جریان روابط صمیمانه شان14 Pietromonaco, P. R; Feldman Barrett, L15 Gannon, T16 Smallbone, S. W & Dadds, M. R

�انب��دن از ج��رد ش� اضطراب و تکانشگری بیشتری را تجربه کرده و دائما نگران ط(. 2004شرکای ارتباطی شان هستند )رهولز و سمپسون،

�راری��ه برق��از ب��ع نی��ی و در واق��از جنس��رانی نی��طراب و نگ��االی اض��طح ب� س�د.� ارتباطات نزدیک بدنی را به منظور کسب اطمینان و امنیت مجدد افزایش می ده�الحیت��ایینی از ص��طح پ��ا س��وام ب��ود ت��ه خ��بت ب� اما از آن جایی که دیدگاه منفی نس�راد در��د، این اف��یز می باش��ردی ن��ات بین ف��راری ارتباط� اجتماعی و مهارت های برق�ار��ل ازدواج( دچ��الف )مث� ایجاد یک ارتباط صمیمانه و پایدار یا تداوم آن با جنس مخ�ه��راد نمون��ثریت اف��رد اک� شکست شده و یا نا کامی هایی را تجربه می کنند )شاید تج�ی��ط جنس��ان در رواب� مورد بررسی بازتابی از این مساله باشد(. لذا احتمال این که آن�راتب��ه م��وند ب��یر ش��ی درگ��اوزات جنس� خارج از چهارچوب اخالق عمومی نظیر تج�ان��ی آن��رایم جنس��اب ج��د ارتک��ر می رس��ه نظ��ر ب��وی دیگ��د. از س��زایش می یاب� اف آسیب های فیزیکی جدیای را متوجه قربانی نمی کند، زیرا بر خالف بعد اجتنابی فاقد

یک جز پرخاشگرانه جدی است.

بررسی رابطه بین باورها و مکانیسم های دفاعی درافراد وسواسی و عادی

18 ، سارا شيرازی17فريده حميدی

�رادمقدمه: ��ه اف��ت ك��ايع اس��طرابي ش��واس يكي از اختالالت اض� اختالل وس�دت��ه ش� مبتال را معموال دچار پريشاني شديد مي كند و روال طبيعي زندگي آنها را ب�اي��اري بيماريه� مختل مي نمايد. در طبقه بندي اختالالت، در راهنماي تشخيصي و آم

�طرابيDSM-IV-TRرواني )��روه اختالالت اض��ري، عملي در گ� (، اختالل وسواس فك درOCD اضطراب به عنوان هسته اصلي نشانه هاي DSMقرار دارد. از آنجا كه در

اولويت قرار داده شده بنابراين اين اختالل در گروه اختالالت اضطرابي قرار گرفته(19،2002است )استين

�ر��ه نظ��ه ب��تند ك��ابتي هس� افكار وسواسي، تفكرات، عقايد، تكانه ها يا تصاوير ث مي رسد به خود آگاه فرد هجوم مي آورند و اعمال وسواسي رفتارها يا اعمال ذهني�د��ام دهن� تكراري و سر سختي هستند كه افراد احساس مي كنند مجبورند آنها را انج

(20،2001تا از بروز اضطراب جلوگيري كنند و يا ح�داقل آن را ك�اهش دهن�د )ك�وپر�دت و� گستره عادات و افكار وسواسي و اجتنابهاي ناشي از آن نامحدود است و ش ضعف اين اختالل نيز وابسته به ميزان گستردگي پيامدهاي آن در زندگي افراد مبتال�دهاي��يز از پيام��ا ن� است از سوي ديگر عالوه بر افراد مبتال، خانواده و اطرافيان آنه

( مشکل فرد بر اث�ر افک�ار و نظ�ام1985)21آن مصون نخواهند ماند. به نظر الیس �ه��ه ب��ا توج� اعتقادی نامعقول به وجود می آید. هرگاه حادثه ای به وقوع پیوندد، فرد ب�ته��اد داش��اوت و متض� تمایالت ذاتی خود از آن واقعه می تواند دو برداشت کامال متف�ت��راه اس��الم و منطقی هم��ار س��ا رفت��ه ب��ول ک��ادات معق��ارو اعتق� باشد: یکی افک

دیگری افکار و اعتقادات نامعقول که به اضطراب و نگرانی می انجامد.�ل مکانیزم های دفاعی��رد در مقاب��ه از ف��ت ك� فرايند خودكار روان شناختي اس

�ايت��يروني حم� اضطراب و در مقابل آگاهي از عوامل فشارزا و خطرات دروني و ب�ار� مي كند. مكانيزم هاي دفاعي بين واكنش فرد به تعارض هاي هيجاني و عوامل فش�ني،� زاي بيروني، نقش ميانجي را دارند. بعضي از مكانيزم هاي دفاعي )مانند فرافك�د��يز مانن��ر ن��رخي ديگ� دو نيمه سازي و برون ريزي( تقريبآ هميشه ناسازگارانه اند. ب�ه در آن رخ��ذيري و زمينه اي ك��اف پ��دت انعط��ه ش��ته ب��ار ،بس��ع( و انك� بازداري )من

) . 1380مي دهند، ممكن است ناسازگارانه يا سازگارانه باشند )نیکخو،�یز پیش��انگری و ن��الینی، درم��خیص ب��ان تش��اعی در جری��ای دف� فهم مکانیزم ه�ار،��تره بهنج��اعی در گس� آگهی درمانی، اهمیتی در خور توجه دارد و نیز سبکهای دف

استاديار روان شناسی دانشگاه تربيت دبير شهيد رجايی17 کارشناس ارشد روان شناسی18

19 - Stein,D20 - Cooper, A 21 - Ellis,A

�یرات��ا تغی��داوم بخش�د و آدمی را در روی�ارویی ب� می تواند سازش ی�افتگی ف�رد را ت (.2004، 22روان شناختی و نیز محرک های تنیدگی زای محیطی مدد رسانند )باند

�ات��اران طبق��اعي بيم��اي دف� با توجه به توضيحات فوق لزوم بررسي مكانيزمه�رفتن��ر گ��ا در نظ��د و ب��ر مي رس��ه نظ��ته ب��ته و بايس��ري شايس� اختالالت رواني ،ام�د، در��اي رواني دارن��گيري از اختالله��تي پيش��ان و ح� اهميتي كه دفاع ها در بحث درم�ني اختالل� اين تحقيق نيز ارزيابي مكانيزمهاي دفاعي يكي از اختاللهاي اضطرابي يع

عملي محور اصلي بحث و بررسي است.–وسواس فكري�يفی-روش: ��را ) توص��ر اج��اربردی( و از نظ��دف )ک��ر ه��رح از نظ� اين ط

�ري��واس فك��ه اختالل وس��راد مبتال ب� –همبستگی( مي باشد. نمونه اين پژوهش از اف�اب��د انتخ��ادفی و هدفمن��ير تص��يوه غ��ه ش��ه ب��ي( ك� عملي )پنجاه نفر،گروه وسواس شده اند و افراد عادي )صد نفر،گروه دانشجويان( كه به شيوه نمونه گ�يری تص�ادفی�ژوهش��تفاده در اين پ� ساده انتخاب شده اند، تشكيل مي شود. مقياس های مورد اس

�ير DSQ-40عبارتند از پرسشنامه سبك هاي دفاعي��اي غ� ، آزمون صد سوالي باوره�ونز��اس وسواسیIBTمنطقي ج��راون – و مقی��ل ب��بری یی��رادY-BOCS ج��راي اف� )ب

وسواسي( و يك پرسشنامه دموگرافيك است. در اين پژوهش از روش های تجزيه و�ون ��ن و آزم��تگی پيرس��انگين، همبس��اری )مي��ل آم��ه tتحلي��ی و مقايس��رای بررس� ب

ميانگين های مستقل ( استفاده شده است.�تقيم و:نتايج��اط مس��اور ارتب��يرمنطقي از ده ب��اور غ� نتايج نشان داد که سه ب

�امل��اور ش��ه ب��ه اين س��ادي دارد ك� معناداري با مكانيزم دفاعي نوروتيك در افراد ع توقع تاييد از ديگران، انتظارات بيش از حد از خود وكمال گرايي مي باشد. سه باور�ا��وام ب��اد ت��راني زي��اطفي، نگ��ئوليتي ع��ا، بي مس��ه ناکامی ه��يرمنطقي واکنش ب� غ�ادار و��اط معن��ي ارتب��راد وسواس��ه در اف��د يافت��اعي رش��انيزم دف��ا مك��طراب ب� اض�راد� معكوس دارد. هيچيك از باورهاي غيرمنطقي با مكانيزم دفاعي رشد يافته در اف�د و��ارات بيش از ح��ير منطقي انتظ��اور غ��ا دو ب��دارد. تنه��ادار ن��اط معن��ادي ارتب� ع�اط� درماندگي نسبت به تغيير با مكانيزم دفاعي رشد نايافته در افراد وسواسي ارتب�ارات بيش��ران، انتظ� مستقيم و معنادار دارد. پنج باور غير منطقي توقع تاييد از ديگ�ا��رايي ب��ال گ��طراب، كم� از حد از خود، واکنش به ناکامی ها، نگراني زياد توام با اض

مكانيزم دفاعي رشد نايافته در افراد عادي ارتباط معنادار دارد.�ا:بحث و نتيجه گيري��ظ من ب��طراب و حف��اهش اض��راي ك� افراد وسواس ب

شدت بيشتري از مكانيزم هاي دفاعي استفاده مي كنند. نتايج بدست آمده با نظرات�راطي از مكانيزم ه�اي دف�اعي در��تفاده اف��ر اس��ني ب��ی مبت� رايج در ديدگاه رواپویش

�ري��واس فك��ه اختالل وس��ه اختالالت رواني، از جمل��راد مبتال ب��وان–اف� عملي همخ�ي و��راد وسواس��اعي در اف��اي دف��ي مكانيزم ه� است. عالوه بر اين به منظور بررس�راد��اعي در اف��اي دف� افراد بهنجار مورد مقايسه قرار گرفت. متداول ترين مكانيزم ه وسواسي، به ترتيب مكانيزم هاي دفاعي خنثي سازي، انكار، گوشه گيري، بازگشت،

واكنش سازي، توجيه و تصعيد هستند.�داول��اعي مت� مكانيزم هاي دفاعي گوشه گيري نيز يكي ديگر از مكانيزم هاي دف�ل� در افراد مبتال به اختالل وسواس فكري- عملي است. گوشه گيري مي تواند به دلي22 - Bond,M

عدم توانايي برقراري ارتباط مناسب و صميمانه با ديگران باشد كه بخشي از آن به عملي به وجود مي آيد. بنابر اين بسياري از–دليل وجود عالئم اختالل وسواس فكري

�ات– مبتاليان به اختالل وسواس فكري��ورداري از ارتباط��دم برخ��ر ع� عملي عالوه ب مناسب با ديگران ،در اشتغال خويش نيز دچار مشكالتي مي شوند و در موارد شديد�ير��رخوردگي و تحق��اهش س��راي ك��وند و ب��رده مي ش� اين اختالل، آنها به شدت افس�ات��رده، از ارتباط��اه ب��اي دروني خ�ويش پن� خويش و در ارتباطات بين فردي ب�ه دني�ل��ه گيري توس��اعي گوش��اي دف��ه مكانيزم ه��ور كلي ب��ه ط��د و ب��ويش مي كاهن� خ

مي جويند.�اعي��اي دف��ه مكانيزم ه��د ك��ان مي ده��نین نش��ژوهش همچ��اي اين پ� يافته ه�ار��راد بهنج� واكنش سازي در افراد مبتال به اختالل وسواس فكري- عملي بيش از اف�ازي در��اعي واكنش س��اي دف� وجود دارد كه با نظر فرويد مبني بر اين كه مكانيزم ه

( همخوان اس�ت.2000، 23افراد وسواسي بيشتر از ساير افراد ديده مي شود )ناگرا�ده��ار دي��راد بهنج��تر از اف��ي بيش��راد وسواس��يز در اف��ه ن��اعي توجي��اي دف� مكانيزم ه

مي شود كه به نوبه خود بر ادراك آنها از واقعيت تاثير مي گذارد.

23 Nagra.H.M.b

رابطه خصیصه های روان رنجوری با سبک های زندگی مبتنی برخاطرات قدیمی در رویکرد آدلر

24دکتر علی خادمی

�ویهدف:��وری الگ��ه های روان رنج� هدف این پژوهش، بررسی رابطه خصیص�ر��رد آدل��دیمی در رویک� پنج عاملی شخصیت با سبکهای زندگی مبتنی بر خاطرات ق

در دانشجویان بوده است. �ترس، از بین:روش��یری در دس� برای این منظور، با استفاده از روش نمونه گ

�اه��ر )پنج��اد نف� دانشجویان روان شناسی دانشگاه آزاد ارومیه نمونه ای به تعداد هفت�از� نفر دانشجوی دختر و بیست نفر دانشجوی پسر( انتخاب شدند. اطالعات موردنی�نامه��وری پرسش��ل روان رنج��ه های عام��ئوال خصیص� با استفاده از چهل و هشت س

( و فرم یادآوری سه خاطره قدیمی جم�ع آوری گردی�ده اس�ت.NEOشخصیتی نئو ) جهت تحلیل اطالعات به دست آمده، از آزمون خی دو و محاسبه ضریب همبستگی

فی استفاده شده است.�ه نتایج:��ان داد ک��ده نش��ت آم�� 1 یافته های به دس��اال در-��ره ب��راد دارای نم� اف

�ا��دیمی ب��اطرات ق��ادار دارای خ��ور معن��ه ط��گری، ب��وری پرخاش� خصیصه روان رنج�ابقت� محتوای خطر و تنبیه و انتقام هستند که با معیارهای سبک سلطه گر آدلر مط

� 01/0دارد )>P.) 2افراد دارای نمره باال در خصیصه های روان رنجوری اضطراب - �ا��رس، تنه��ر، ت��وای خط��ا محت� و شتابزدگی به طور معنادار دارای خاطرات قدیمی ب�دن��رکوب ش��دن و س��زل ش��دین، ع��وای وال��ران از دع��دن، نگ��ار آم� ماندن، لوس ب

� 01/0توسط والدین هستند که با معیارهای سبک اجتنابی آدلر مطابقت دارد )>P.) �ادار3��ور معن��ه ط��ردگی ب��وری افس��ه روان رنج��اال در خصیص��ره ب� - افراد دارای نم

�ا��دگی و ناک�امی هس�تند ک�ه ب� دارای خاطرات قدیمی با محتوای طرد شدگی، درمان� 01/0معیارهای سبک اجتنابی آدلر مطابقت دارد )�>P .)4اال�� - افراد دارای نمره ب

�ادار دارای��ور معن��ه ط��ذیری ب��یب پ��رویی و آس��وری کم��ه های روان رنج� در خصیص�ع��خر واق� خاطرات قدیمی با محتوای سرکوب شدگی، بی توجهی والدین، مورد تمس�ابقت دارد )��ر مط��ته آدل��بک وابس��ای س��ا معیاره�شدن و مقایسه شدن هستند که ب

01/0 ��>P .)5ه�� - افراد دارای نمره پایین در خصیصه های روان رنجوری ششگانه ب�ده��ه ش� طور معنادار دارای خاطرات قدیمی با محتوای حمایت والدین، لذتهای تجرب�ودمند��بک س� پایدار، تجارب آزادانه و شکست جبران شده هستند که با معیارهای س

(.P< 01/0اجتماعی آدلر مطابقت دارد )�وریبحث:� نتایج این تحقیق نشان داد که بین خصیصه های ششگانه روان رنج

�دیمی در��اطرات ق��ر خ� ) در الگوی پنج عاملی شخصیت( با سبکهای زندگی مبتنی ب�اعی��ودمند اجتم��یر س��دگی غ��بکهای زن��ود دارد و س��ادار وج� رویکرد آدلر رابطه معن

می تواند یکی از علتهای حاالت روان رنجوری باشد.

استادیار گروه روان شناسی دانشگاه آزاد ارومیه24

سبك زندگي مجموعه اي از طرز تلقي ها، ارزش ها، شيوه هاي رفتار، حالت ها و سليقه های منحصر به فرد در هر مورد زندگی آدلر سبک زندگی را به عنوان یکی از�کل گیری اختالالت��رده و نقش آن را در ش��رفی ک��یت مع��اختاری شخص��ل س� عوام روانی مورد تاکید قرار داده است. در این راس�تا، آدل�ر چه�ار س�بک زن�دگی مط�رح�د��ان می ده� کرده است: الف: سبک سلطه گر که آگاهی و عالقه اجتماعی کم را نش�ران��ه دیگ��رد ب��ه ف��ده ک��بک گیرن��ت. ب: س� و به دیگران حمله ور بوده و آزارگر اس�کالت��ا مش��ه ب� وابسته شده و به دنبال تایید دیگران است. ج: سبک اجتناب کننده ک�ودمند��بک س��د. د: س��ت دوری می کن��ال شکس��ود و از احتم��ه نمی ش��دگی مواج� زن�ار��ه کن��د یافت��ورت رش��ه ص��کالت ب� اجتماعی که با دیگران همکاری می کند و با مش �امال��دگی او ک��بک زن��د س��رد، بای��اهی از اختالل ف��رای آگ��ری، ب� می آید. در تحلیل آدل�ری� تحلیل شود. در این تحلیل، خاطرات قدیمی یکی از شیوه های اصلی رویکرد آدل�ورتی��ه ص��ارت ب��های حق��ردن احساس��بران ک��رای ج��رد ب� است که نشان می دهد ف�رد و� سازنده عمل می کند یا مخرب. محتوای این خاطرات مرتبط با سبک زندگی ف

�ولتز، ��ولتز و ش��ود ) ش��ه می ش� ؛ ترجم�ه1998حاالت روان رنجوری است ک�ه تجرب(.1378سید محمدی،

�ت��يت اس� در الگوی پنچ عاملی شخصیت، روان رنجوري بيانگر بعدي از شخص�طراب،��امل اض��اي منفي ش��ه هيجانه��راد در تجرب��رخي اف��ادگي ب��ل و آم� كه به تماي افسردگی، پرخاشگری، کمرویی، شتابزدگی و آسیب پذیری اشاره دارد. گرچه همه�د اين��وری دارن��ه روان رنج��رادي ك� ما اين احساسات را بارها تجربه كرده ايم اما اف هيجانها را به طور مكرر و نسبتا شديد تجربه مي كنند. چنين اشخاصي بيشتر نگران�دگاهي��ران دي��ود و ديگ��اره خ��تند و درب��ده هس��ا مطلوب و منفي در آين��دادهاي ن� روي�ه� منفي و بدبينانه دارند. عالئم روان رنجوري خبر از بحران هاي دروني مي دهند كه ب�ي از��وند ناش� شيوه هاي الزم جواب نگرفته اند و رنج هايي كه از اين راه حادث مي ش�راد روان��د( اف��ا كارآم��ات ن��ار و احساس� تالش هاي نامعقول )به معني رفتارها ، افك رنجور اس�ت ك�ه ب�راي از بين ب�ردن، نادي�ده انگاش�تن و ي�ا ف�رار از بحران هايش�ان

(. 1381؛ ترجمه کدیور،2001 صورت مي دهند )پروین، طبق رویکرد آدلر، افراد در کودکی به احساسهای حقارتی مبتال هستند که آنها�برانی،��های ج� را برای جبران کردن درماندگی و وابستگی بر می انگیزد. در این تالش�رد��دگی ف� مجموعه ای از رفتارها آموخته می شود که این رفتارها بخشی از سبک زن�رتیب داده می��ارت ت� می شود؛ یعنی الگوی رفتارهایی که برای جبران کردن یک حق�ا��ا آنه� شود. سبک زندگی تعیین می کند که فرد به کدام جنبه از محیط توجه نموده ی�ورکراس،��کا و ن��د ) پروچاس��ا رد نمای��ظ ی��هایی را حف��ه نگرش��یرد و چ��ده بگ� را نادی

�ارت،1381؛ ترجمه سید محمدی، 1999��اس حق� (. بسته به منبع و سرچشمه احس�رد��رات، ط��د. خط��ان می ده� فرد تالش جبران کننده را برای برتر شدن، از خود نش�ه،��دن ، تنبی��ار آم� شدن، سرکوب شدگی، بی توجهی والدین، توجه افراطی و لوس ب�دن��ا مان��دن، تنه��زل ش��ودن، ع��خر ب� انتقام، درماندگی، ناکامی، نگرانی، مورد تمس�بران��رای ج��ایی ب� و ... می توانند احساسهای حقارت را شکل داده و محرک فعالیته�بران� باشند که نوع آن فعالیتها، سبک زندگی فرد را تعیین می کند. به عقیده آدلر، ج�ری در��ا برت� احساس های حقارت عادی است و افراد غالبا ضعف در یک توانایی را ب

�ان��ت ک�ه نش��دگی ای اس��بک زن��رط، س��بران مف� توانایی دیگر جبران می کنند. اما ج�ن��ان داش��رای پنه��ردن ب� دهنده انکار فرد به جای قبول موقعیت یا تالش افراطی ک�ال آن��ه دنب� یک ضعف می باشد که می تواند سبک زندگی ناسودمند را شکل دهد و ب�یب پ�ذیری،��گری، اض�طراب، افس�ردگی، آس� حاالت روان رنجوری مختلف ) پرخاش

�نین1963کمرویی و شتابزدگی( را شکل دهد ) آدلر، ��انگر چ��ق، بی� (. نتایج این تحقی�بکهای��ا س��یت ب� رابطه بین این خصیصه های روان رنجوری الگوی پنج ع�املی شخص

زندگی در دانشجویان بوده است.

رویکرد اسطوره بر درمان )با تأکید بر اسطورهاژدهاکشی(

25غالمرضا خلعتبری

�یر واقعی ب�ه ارتباط بین بیماری روح و روان��ات ت�ا ح�دی عجیب و غ� ب�ا مقدس�ریح��ان کهن و تش��دگی انس��انه زن��تی شناس� نظر می رسد، اما بررسی عمیق و هس

�دوی )��گ ب��دگی در فرهن��دس زن�Primitiveفرم مق cultureانگران���د روان درم� ( تأکی ( از یکسو و تکذیبMana( بر دریافت روح نامیرای هستی )Medicen Menنخستین )

�ا ب�ر روای�ات مق�دس )ری�گ ودا- کتب� هرگونه تشویش و آشفتگی در خلق هستی بن�درن و��اه م��ر و نگ��وی دیگ� مقدس عهد قدیم- جدید- انجیل- اوستا- قرآن و ...( از س

�د ��طوره )فروی��وم اس��ه مفه��اوی ب��گ – Freudعلمی روانک��ونyung یون� - اریکسEricksonالمتی روح و روان���ان و س��ا درم��طوره ب��اط بین اس��ر ارتب��ه ب� ( همه و هم

�اهیم کهن و��وان یکی از مف��ه عن��ی ب��ا کش��طوره اژده��ذارد. اس��د می گ� آدمی تأکی�د��ود را همانن��انی خ��ا نقش درم��ت ت��ادر اس��یز ق��روزه ن��تان ، ام� مشترک جهان باس گذشته در فرمی معجزه آسا اجرا نماید. اژدها کشی روایت سفر پر مخاطره آدمی�ی� به درون خود و نبرد با تناقضات روانی و آگاهی از قوانین هستی است. اژدهاکش�ت،��دگی اس��ده آل زن��تان ای��یم داس��ودی و ترس��یز وج��ز آم� بیانگر تأویل نشانه ای رم�ق��ه حس عمی��افتن ب��ت ی��ام آور آزادی، خالقیت و دس��ود پی��ه در بطن خ� داستانی ک�انی در��طوره درم��اه اس��ی جایگ��ه بررس��دف از این مطالع� زیبایی شناسی است. ه

عصر حاضر است.

- کارشناس ارشد گروه هنر- عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسالمی واحد تنکابن 25

تأثیر گروه درمانی تعلیمی و گروه درمانی حساسیت آموزی بر کاهش اشتباهات ناشی از انتقال متقابل

منفی روان درمانگران و مشاوران26دکتر رضا خاکپور

�هل انگاری هایهدف:� در فرایند مشاوره و رواندرمانگری انجام اشتباهات و س�ا��اهری ب��دلی ظ��ا هم��دلی ی��دان هم� حرفه ای مانند تفسیر زود هنگام و بی موقع، فق�انجو،��انب درم� درمانجو، پرحرفی، نیاز به قدردانی، تأیید و دوست داشته شدن از ج�واالت��یدن س��انجو، پرس��ه درم� خشم نسبت به درمانجو، احساسات جنسی نسبت ب�ل��واری در تحم� زیاد، نصیحت و پند دادن زیاد، طرح داستان خود برای درمانجو، دش�انگران و��ان روان درم��ذیر در می� سکوت درمانجو و... از موارد شایع و گاه اجتناب ناپ�ی از��دتا ناش��ان عم��ان مراجع��د درم��تباهات در فراین��ل اش� مشاوران است. این قبی

( دانسته شده است. انتقال متقابلcounter-transferenceواکنش های انتقال متقابل )�ا در��ت، ام��ایی اس��ای روان تحلیلی و روان پوی��ادین در رویکرده��ومی بنی� گرچه مفه�امل��د و ش��اق می افت��انی اتف��اوره و روان درم��ای مش��کال و رویکرده��ام اش� تم�ا،��ا، فرافکنی ه��ا، تحریف ه��ال پردازی ه��ا، خی��ا، باوره��ار، نگرش ه��ات، افک� احساس�ام��ای ناتم� تعارض های شخصی حل نشده، نیازهای ناکام مانده، پیشداوری ها و کاره�ه��وند، و چنانچ��ه میش��انجو برانگیخت��ا درم��ه ب��ه در حین رابط��ت ک��انگر اس� درم�اد��ال زی��ه احتم��أله ب��د، این مس� مشاور/درمانگر از نیازها و پویش های خود آگاه نباش�ابراین،��د. بن� برخورد حرفهای مناسب او و پیشرفت درمان مراجعان را مختل می کن�ه��اب از ارای��ان و اجتن��ه درمانجوی��ر بخش ب��انی اث��اوره و روان درم��ه مش� برای ارای�برد��ک راه� درمان نادرست، روان درمانی شدن شخصی و گروهی خود درمانگران ی�ا� مفید و مطلوب است. بر این اساس، برای اولین بار در ایران در پژوهش حاضر ب�انگران، دو��ی از انتق�ال متقاب�ل مش�اوران و روان درم��تباهات ناش� هدف کاهش اش�ای��ه از روش ه��یت آموزی )ک��انی حساس��روه درم��انی تعلیمی و گ��روه درم� روش گ�ان و��اری رس��د ی��ه می خواهن��ت ک��انی اس��رای کس��ب ب��روهی مناس��اورۀ گ� مش�وند( روی آزمودنی ه�ا اج�را ش�د و ت�أثیر آنه�ا م�ورد بررس�ی ق�رار� روان درم�انگر ش

گرفت.�ه روش: ��روه نمون��ر )45گ��انگران17 زن و 28 نف��اوران/درم��رد( از مش� م

�ه��اب و ب��ادفی انتخ��ه روش تص��ندکه ب��هرتهران می باش� شاغل در مراکز مشاوره ش�نجش��رای س��دند. ب��ایگزین ش��واه ج��روه گ��ک گ��ی و ی��روه آزمایش��اوی در دو گ� تس�اوران و روان ���انی مش���تباهات درم���نامۀ اش���ا از »پرسش���تباهات آزمودنی ه�� اش

( استفاده شد و روایی و پایایی ابزارCTQدرمانگران« و پرسشنامۀ انتقال متقابل )�اهش��ر ک��ی گروهه�ا ب��یزان اثربخش��پس م��د. س� پژوهش قبل از اجرا مشخص گردی�ر پیش��ترل اث� اشتباهات درمانگران از طریق اجرای پیش آزمون و پس آزمون و کن

شناس مشاور مرکز مشاوره و بهداشت روان دانشگاه عالمه طباطبایی، استادیار دانشگاه آزاد اسالمی واحد روان26رودهن

�ون� آزمون بر متغیر وابسته، ارزیابی شد و برای تجزیه و تحلیل آماری داده ها از آزم استفاده گردید.LSDتحلیل کواریانس یک و دو عاملی و آزمون تعقیبی

�وردنتایج:��ی م��یه اختصاص��ار فرض��لی و چه��یه اص��ک فرض��ژوهش ی� در این پ�روه��انی تعلیمی و گ��روه درم� آزمون قرار گرفت. نتایج کلی پژوهش نشان داد که گ درمانی حساسیت آموزی بر کاهش اشتباهات ناشی از انتقال متقابل رواندرمانگران

و مشاوران تأثیر دارد. �انگرانبحث:��یز روان درم��تباه آم��ای اش��اره واکنش ه��ژوهش درب��ه و پ� مطالع

�ت. اگ�ر� اغلب با بحث و پرداختن آشکار راجع به پدیدۀ »انتقال متقاب�ل« هم�راه اس�اوران و��دن مش��انی ش��روه درم��ی گ��اکی از اثربخش��ر ح��ق حاض��ایج تحقی��ه نت� چ�ات قبلی در این��ایج تحقیق� درمانگران بر کاهش اشتباهات انتقالی آنان است، اما نت

باره متفاوتند؛ که در اصل مقاله به تفصیل گزارش می گردد.

تحلیل روانشناختی حکایت نمایشی شیخ صنعان بر(TATاساس آزمون اندریافت موضوع )

30، دکتر نادر منیرپور29، دکتر فرهاد ناظرزاده کرمانی28، دکترعلیرضا عابدین27سمیه خسروی خراشاد

�دین��یخ فریدال��یر ش� طوالنی ترین قصه ای که در منظومۀ ادبی-هنری منطق الط�ایت� عطار نیشابوری سروده شده است، حکایت تراژیک شیخ صنعان است. این حک�ال��اه س� مشتمل بر چهارصد و هفده بیت است. در این داستان، شیخ عابدی که پنج�اه��ه روم، آگ� با مریدان خویش، در حرم معتکف است، در رؤیا از راه دشوار سفر ب�ار��اله را کن��اه س��ادت پنج��ۀ عب��ده و توش��ا ش� می شود. در روم، عاشق دختری ترس�ادل� نهاده و تن به فرمایشات دختر می دهد. مریدان شیخ برای برگرداندن وی به تع�ا ش�یخ توس�ط دع�ای مری�دان و ب�ه� اولیه تالش می کنند، اما بهره ای نمی برن�د. نهایت�ردد.��ر می گ��ه دین ب��ده و ب��ا ش��ق ره��د عش��د و بن��اه، از قی��دی آگ��یلۀ مری� وس

�اTAT حکایت با استفاده از آزمون اندریافت موضوع )31ساختمایه های نمایشی� ( و ب�ناخت32روش های تحلیلی توصیفی� مورد ارزیابی روانشناختی قرار می گیرد. برای ش

�یت های پیش��ایش، شخص��ان و انگیزه ه��ت، قهرم� حکایت شیخ صنعان ابتدا می بایس�وۀ��کالت و نح��ا مش��ان ب��ه قهرم� برنده و مؤثر، نیروهای بازدارنده و چگونگی مواجه�اس��ر اس��ناختی ب��ل روان ش��تفاده از تحلی� گر ه گشایی را مورد ارزیابی قرار داد. اس

�فTATآزمون اندریافت موضوع ��یت مؤل��داف، شخص� ، عالوه بر دستیابی به این اه�وع� را نیز بررسی می کند. با در نظر گرفتن عناصر موجود در آزمون اندریافت موض

TATه���ود. در وج��نجیده می ش��وایی س��وری و محت� ، یافته های پژوهش در دو وجه ص�لی نظم، متن و روایت��اختار اص��ه س��ایت از س��ه این حک��وان گفت ک��وری، می ت� ص�ان می ش�وند. در وج�ه��ه و نم�ادین بی��ت. مط�الب بیش�تر تمثیل گون� تشکیل شده اس�ا و��ل نیازه��ان در تعام��ه قهرم��ادی ک��وع بنی��نعان، موض��یخ ص��ایت ش��وایی حک� محت فشارهایش با آن درگیر است، ارزیابی می گردد. وجه محتوایی دربردارندۀ عناصری

است که عبارتند از: �ویش را2. قهرمان: شیخ صنعان. 1� . احساسات و عالیق: پیرمردی که عمر خ

�وس� وقف خداوند نموده است، عاشق دختر ترسا می شود. عش�قی ک�ه فرات�ر از ه�اب درونی��دن الته��ود آم��ه وج��اعث ب��ق ب��ر دارد. عش��زرگی را در ب� بوده و رشد و ب می شود. اضطراب قهرمان، افزایش می یابد. عالقۀ شیخ، وصال با دختر ترساست،�بب� این امر با اخالقی�ات پنج�اه س�الۀ ش�یخ در تع�ارض ق�رار می گ�یرد. ب�ه همین س

قهرمان داستان در ورطه ای از کشمکش و ستیزۀ درونی اسیر می شود. . درونمایه )تم(: عشق که منجر به اتحاد می شود.3

دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی، دانشگاه آزاد اسالمی 27 استادیار، دانشگاه شهید بهشتی28 استاد، دانشگاه تهران29اسالمی 30 آزاد دانشگاه

31 dramatic elements32 Analytical and Descriptive Methods

�ارهای محیطی4��ر فش��دان ب��ای مری��طۀ دع� . نتیجه گیری: شیخ صنعان به واس غلبه می کند. وی به بینشی دست پیدا می کند که بدان وسیله نیازها کم کم به حداقل�ایت��ود. حک��ق می ش� رسیده و نهایتا به بی نیازی می رسد. قهرمان رشد کرده و موف�ت.��ودنی اس� پایان موفق دارد؛ این پیروزی نتیجۀ امیدواری در عین مصائب زیاد آزم

آزمودنی در اینجا عطار نیشابوریست. �ه درک و5��از ب��ل نی��ه دلی��تان ب��دای داس��ان در ابت��ارها: قهرم��ا و فش� . نیازه

�یر را��ان، تغی��ه قهرم��د. در این مرحل��ان می کن��فر را بی��یر و س��ه تغی� پیشرفت، نیاز ب�ه��از ب��فر، نی��ان در حین س��اب می آورد. قهرم� وظیفه و تکلیفی برای خویش ب�ه حس پیوند جویی و مهرطلبی دارد، لیکن برای ارضای این نیازها، خود مختاری را در پیش�أنوس� می گیرد. طردشدن قهرمان باعث غم زدگی وی و به وجود آمدن محیطی نام�یرد.��رار می گ��یر ق� می شود. او خواری و حقیر شدن را به جان خریده و در روند تغی�زد،��رزنش می گری��نعان از مالمت و س��یخ ص��تان ش� در نقطۀ اوج و گره گشایی داس�یرد. او��یر را در پیش می گ� نیاز مهرطلبی را نیز در خویش احساس می کند و باز تغی�ی از تنه�ایی ب�ه بص�یرت و آگ�اهی می رس�د. ع�دم� در عین از دست دادن و غم ناش

وجود فشار و بی نیازی قهرمان در پایان داستان، نتیجۀ بینش و بصیرت اوست. �تند.��دان هس� شخصیت های پیش برنده در حکایت شیخ صنعان دختر ترسا و مری�ا و���طۀ تعارض ه���د، بواس���لی طی می کن���یت اص���ه شخص���یراتی ک���د تغی�� رون�ه��وان گفت ک��اید بت��ده دارد. ش��یت های پیش برن� کشمکش هایی ست که وی با شخص�یرونی��اهر ب��ه تظ��تند ک��نعان هس� دختر ترسا و مریدان، ابعاد شخصیتی خود شیخ ص�ا نم�وده��تر مخ�اطب مهی��رای درک بیش� پیدا کرده اند. عطار این تظ�اهر ب�یرونی را ب است. به گونه ای عطار به ابعاد شخصیتی قهرمان داستان، عینیت بخشیده و آنها را مجهز به زبان آدمی کرده که سخنانشان را بگویند. تم حکایت، یعنی عشق و وصال�ت.��دان اس��تۀ مری��ال، خواس��دم وص��ه ع��الی ک� معشوق هدف قهرمان است. در ح�ارزه� اینجاست که نیازها و فشارهای شیخ صنعان، دختر ترسا و مریدان به میدان مب

کشیده می شوند.�مانی ختم��ق آس��ه عش��روع و ب��نی ش��ق زمی��ق، از عش��ه عش��ار ب��اه عط� نگ�رای� می گردد. وی حقیقت عشق را در نابودی نیازهای زمینی می داند. نیازهایی که ب�ادآور��ه و ی��وعی واالیش یافت��ه ن��دگاه وی ب� موجودیت و جسمیت باشد، فانیست . دی�رکوبگری.� مکانیزم دفاعی تصعید است. بزرگی در بی نیازیست ولی نه از طریق س�نین��نعان چ��یخ ص��ایت ش��ای حک��ا راوی در انته��ه بس� بی نیازی منجر به رهاییست. چ

می گوید:سوی دریای حقیقت رفت بازقطره ای بود او درین بحر مجازرفت او و ما همه هم می رویمجمله چون بادی زعالم می رویم

آگاهزین چنین افتد بسی در راه عشق هست که داند کسی این عشق

نه به نفس آب و گل باید شنیداین یقین از جان و دل باید شنید(1600- 1597-1595)ابیات

�رژی آن در جهت��ب ان��اد« و کس��ای »نه� شیخ صنعان، با مسلط شدن بر نیازه�ید. این��ود رس� ساخت »فرامن« و »من« قدرتمند به یک اتحاد در ابعاد شخصیتی خ

�اه او� اتحاد، استعاره ایست که عطار برای وحدت دسته جمعی انسان ها بیان کرد. نگ�لی��وع اص��ه موض� به جهان، نگاهی جمع گراست. متحد شدن سی مرغ در سیمرغ ک

�ر،1378منطق الطیر است )ستاری، ��اس این نظ��ر اس� ( شاهدی بر این ادعاست. ب�ر از فش�اری��ند؛ بتب�ع آن ن�یز دیگ��ازی می رس��اد واقعی ب�ه بی نی� انسان ها در یک اتحرنجیده و افسرده نمی شوند. جهان بینی عطار به دنیا، رویکردی انسان گرایانه دارد.�ادت در��ۀ عب��ال توش��اه س� شیخ صنعان، نمایش فردی خود درمانگر است. پنج�ات و��ود. الهام��واب زده می ش��ا نهیب آن در خ��ه بس� ناهشیار شیخ نشست کرده، چ�د��ردد ولی نبای��کار می گ��دان آش��تر و مری� پیغام هایی، ناهشیارانه در خواب شیخ، دخ�رگ��ه م� فراموش کرد که اقدام آگاهانه بوده و در بیداریست. نیازهای »نهاد« آگاهان�اهده��ه مش��انطور ک� را می پذیرند. »فرامن« هشیارانه پخته و بازسازی می شود. هم�رد.��اال ب��درت »من« را ب� می شود، شیخ ناهشیار خود را هشیار کرد و بواسطۀ آن ق�ت��یار« می دانس� فروید اولین کسی بود که هدف اصلی خود را »هشیار کردن ناهش

(. حال مالحظه می شود که این نظریه بیشتر در قرن1383)پروچاسکا، نورکراس، �وان��ر آن می ت��ت. عالوه ب��ده اس��ه گردی��ابوری ارائ��ار نیش� ششم هجری توسط عط دریافت که هرچه ایم�ان، وج�دان و باوره�ای ی�ک ف�رد از ق�درت ب�االتری برخ�وردار�ت��دان معنی س��د. این ب� باشند، روند تبدیل نیازمندی به بی نیازی آگاهانه تر خواهد ش�رامن« و تحت��د حلقه ای در »ف��ی مانن��رژی جنس� که بهتر است نیازهای »نهاد« و ان�ود؛��ل می ش��تری را متحم��ار کم� تسلط آن باشد. در این صورت فرد در جامعه، فش�دگی،��د زن� زیرا با دید منطقی تری به دامنۀ نیازهایش می نگرد. هر چه در روال فرآین�االتری��ا از پختگی ب��د، دفاع ه��زایش یاب��از، اف��اهش نی��رامن« در جهت ک��درت »ف� ق�ه از��نعان ک��ون ص��ی، همچ��ای شخص��یار و رؤیاه� برخوردار خواهند بود. ضمیر ناهش�اعی اش را��ای دف��تافت. مکانیزم ه��اریش ش��ه ی��ود، ب��وردار ب� »فرامن« قویتری برخ�ه��رد و ب��اال ب��یارش ب��میر هش��ل وی را در ض��تانۀ تحم��ا آس��رده و نهایت��ازی ک� بازس

شکل گیری یک »خود« واالتر منجر گشت.

رابطه درون فکنی موضوع و همانند سازی با آن یا الگوهای عملی از "چهره دلبستگی" و »خود« : یک

مفهوم در دو نظریه33دکتر زینب خانجانی

�ای روان� اساس نظریه دلبستگی مبحث روابط موضوعی است. بالبی نظریه ه تحلیل گرانه ی ارتباط مادر- کودک را بر حسب بینش جدیدی باز سازمان دهی کرد.�ای��ه ه� نظریه دلبستگی هنوز در بسیاری از فرضیات اساسی خود با برخی از نظری�و روان��ای ن��ت. نظریه ه��ترک اس��ردی مش��ه بین ف��ورد رابط��ری در م� روان تحلیل گ�ه��ده اند ب��ناخته ش� تحلیل گری که معموال تحت عنوان نظریه های روابط موضوعی ش نقش اساسی خ�ود و تجس�م موض�وع در ه�دایت رواب�ط نزدی�ک انس�انی عالقه من�د�ودکی��ه در دوران ک��ت ک��دین« اس��ود" و »وال��م "خ� هستند. پایه این نظریه ها، تجس�ط��ای رواب��د. نظریه ه��ر می گذارن��رد اث��ک و آتی ف��ط نزدی��ه و در رواب��ول یافت� تح�د.��تفاده می کنن��مات درونی اس��رای تجس� موضوعی از واژه های تخصصی متفاوتی ب�د��ایی مانن��البی، از واژه ه� این نظریه ها به جای واژۀ »الگوی عملی درونی« نظریه ب�ود«� »درون فکنی موضوع« »همانند سازی با موضوع«، »موضوعات درونی« و »خ

�اران، ��ان از1985استفاده می کنند )برتوتون و همکاران نقل از مین و همک� (. کودک�ا��ه ب� ابزارها و امکانات اندکی برای یادگیری در مورد خود برخوردارند در نتیجه تجرب�دۀ��ابر عقی� چهرۀ دلبستگی منبع بالقوه ی اطالعاتی دربارۀ خود محسوب می شود. بن

�ود«1988اسروف و فلیسون )نقل از کاسیدی، ��ارۀ »خ��ودک درب� ( یادگیری اولیه ک�البی، ��ل از ب��ک1973اساسا در بافت روابط شکل می گیرد. فلمینگ )نق��وان ی� ( بعن

�وجب��و م��ک الگ� روان تحلیل گر تأکید می کند اطمینان فرد به وجود کمک از سوی ی�ه هیچ��ود ک� رشد یک »من« قوی شده و باعث نوعی خود تنظیمی در دورانی می ش حمایت قابل دسترسی وجود ندارد. چندین مطالعه نشان داده اند ک�ه اف�راد دلبس�تۀ

�اران، ��ر و همک��د )برگ��ود ادراکی متفاوتن��ود و خ��وم خ� ،2001ایمن و ناایمن در مفه�ده1995دوزیر و لی، ��ده ش� (. افرادی که رابطۀ ایمنی بخشی با موضوع درون فکن

یا به زعم بالبی با چهرۀ دلبستگی نداشته اند مفهوم خود تحریف شده ای دارند. آنان�یر و��وء تعب��ورد س��ود« را م��وم »خ� اطالعات و آگاهی کمتری از خود دارند و یا مفه�د و دو��ار می کنن��ود را انک��ال خ� تفسیر قرار می دهند. افراد اجتنابی احساس استیص

�و )��د. لین و وی ی��اس می پردازن� (2005سوگراها به تشدید و بزرگ نمایی این احس�اایمن��تۀ ن� آشکار ساختند که افراد دلبستۀ ایمن در خود پنداره نسبت به افراد دلبس

�تا وا )��یرو اسریوس��ط ب��ه توس��یز2005نمرات باالتری بدست می آورند. این یافت� ( نتأیید شده است.

�اایمنیهدف:��نی/ ن��ه ایم��ه دو گان� هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی رابط�اایمن از��ته ی ایمن و ن��راد دلبس��ه اف��ت. در این مطالع��داره اس��ود پن� دلبستگی با خ�وی، عقالنی،� لحاظ پنج بعد خود پنداره شامل خود پنداره ی کلی، جسمانی، خلق و خ

دانشیار دانشگاه تبریز33

�ابهات و��ورد تش��نین تحلیلی در م��وند. همچ��ه می ش��اعی مقایس��ی، اجتم� آموزش�ازی ب�ا��ده ش�ده و همانن�د س� تفاوتهای موجود در مورد نقش موض�وع ب�ه درون فکن�وی عملی درونی از��ا الگ� موضوع درونی و تجسم خود )در چارچوب نظریه فروید( ب

»چهرۀ دلبستگی« و »خود« )در چارچوب نظریۀ بالبی( ارائه می گردد. �ر دو جنس191 نمونۀ پژوهش شامل روش:��بریز از ه��گاه ت� دانش�جوی دانش

�ی ف�نی- مهندس�ی، عل�وم انس�انی و عل�وم پای�ه بودن�د ک�ه ب�ه� در سه گروه آموزشصورت تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند.

- آزمون خود پنداره راچ کمار ساراسوت1 ابزارهای پژوهش شامل: ابزارها:�د ک�ه پای�ایی آن ب�رای نم�رۀ ک�ل خ�ود پن�داره 1985)� % و ب�رای ابع�اد91( می باش

�ا ��ر ب��ت. 67%-88گوناگون براب��االن2% اس��تگی بزرگس��بک دلبس��نامه س� - پرسش% است. 72( که ضریب پایایی آن 1993هازان و شیور )

نتایج آزمون خی دو و جداول توافقی آن نشان داد که: :یافته ها ،χ2= 39/11- بین افراد دلبستۀ ایمن و ناایمن از لحاظ خود پندارۀ مثبت با 1003/0 ��<P، �ق2 ��دارۀ مثبت خل��ود پن� - بین افراد دلبستۀ ناایمن و ایمن از لحاظ خ� 85/10روز با=χ2 �،048/0 �<P، 3ود� - بین اف�راد دلبس�تۀ ن�اایمن و ایمن از لح�اظ خ

� 59/13پندارۀ مثبت عقالنی با �=χ2 ��،034/0 ��<Pود���اری وج��نی دار آم� . تفاوت مع�نی��داره یع��ود پن��اد خ��ایر ابع��اظ س��اایمن از لح��تۀ ایمن و ن��راد دلبس� دارد. بین اف�داول��ایج ج��دارد نت��ود ن� جسمانی، آموزشی، اخالقی و اجتماعی تفاوت معنی دار وج

�ه ��د ک��ریح کردن��اال در7/75توافقی تص��دارۀ مثبت ب��ود پن��راد ایمن دارای خ� % از اف�د. 3/24حالی که فقط ��اال دارن��دارۀ ب��راد ایمن6/81% از ناایمن ها خود پن� % از اف

% از افرد ناایمن4/16خود پندارۀ خلق و خوی خیلی خوب دارند در حالی که فقط % از ناایمن ها خود پنداره25% از ایمن ها در مقابل 75در این مقوله جای گرفتند،

عقالنی خیلی خوب داشتند. مهمترین یافته پ�ژوهش حاض�ر نش�ان داد ک�ه بین خ�ود:نتیجه گیری و بحث

�تۀ ایمن��راد دلبس��نی اف��ود دارد. یع��ه وج��تگی ایمن رابط��ا دلبس��اال ب��داره مثبت ب� پن�راد ایمن��ه اف� مفهوم خود مثبت تری از خود دارند. یافته های دیگر حاکی از آن بود ک�تند.ولی در��وردار هس��االتری برخ��ای ب��داره های کلی و عقالنی از میانگین ه� در خود پن

�ا )��ژه اجتنابی ه��ه وی��اایمن ب��راد ن��و اف��راتبM=93/29خود پنداره خلق و خ��ه م� ( ب( از خود گزارش کرده اند. M=9/24مفهوم خود مثبت تری نسبت به ایمن ها )

�ر )��ژوهش برگ��ا پ��ر ب��ژوهش حاض��ه پ��تگی2001این یافت��افت دلبس��ه دری� ( ک�نین ب�ا پ�ژوهش لی و دو زی�ر )��ت، همچ�اجتنابی با تحریف مفه�وم خ�ود مرتب�ط اس

�ود را1995��وم خ��وگرا( مفه��ابی و دو س��اایمن )اجتن� ( که آشکار ساختند که افراد ن�وع��د ن��ر می رس��ه نظ� تحریف می کنند و یا به سوء تعبیر می پردازند، همسو است. ب�اس��ا احس��را اجتنابی ه��د زی��ته باش� تحریف افراد دو سرگرا با اجتنابی ها تفاوت داش�وگرا��راد دو س��ه اف��الی ک��د در ح��ار می کنن� درماندگی و استیصال درونی خود را انک

�ر )��راق1995تمایل به تشدید آن دارند. پژوهش میکیولینس��ی اغ��یز خ�ود گزارش� ( ن آمیز افراد اجتنابی را از خود تأیید می کند. یک تبیین احتمالی آنست که اجتناب کنش

�ک� ممانعت از پردازش اطالعات مربوط به دلبستگی را موجب می شود و بنابراین یمکانیزم دفاعی محسوب می شود.

�د��تگی می پردازن��رۀ دلبس��ود و چه��ازی خ��انی س� برخی از افراد اجتنابی به آرم�االت روان1988)کاسیدی � (. از سوی دیگر میزان آگاهی افراد از وضعیت خلق و ح

�ود��ری از خ��دارۀ منفی ت��ود پن��را خ��و گ� شناختی خود متفاوت است. مثال افراد دو س�ارتر��تر و بهنج��ود را به��زارش دهی خ��ود گ��ای خ��ابی در مقیاس ه� دارند و افراد اجتن

(. 1995گزارش می کنند ) استونسون- هیند و همکاران، �ه��ل ب��ابی و فق�دان آگ�اهی کام��راد اجتن��ه دلی�ل ح�الت دف�اعی اف��ال ب� به هرح�الت��رد از ح��ور ف��ه تص��وی ک��ق و خ��االتر از خل��دارۀ ب��ود پن� ویژگی های خود ارائۀ خ

عاطفی معمول و واکنش های عاطفی خود است، دور از انتظار نیست. �اننیولی )��ق ایم��ا تحقی��ر ب��گ )2009این یافته ی پژوهش حاض��گ و کون�( و چین

( همسو است. دلبستگی ایمن از تجربه ی چهرۀ دلبستگی بعنوان فردی قابل2008�ی��وع ناش��م مثبت درونی از موض� پیش بینی و حساس به نیازهای کودک و یک تجس�ود مثبت دارد��وم خ��مندی و مفه��ود ارزش� می شود. فرد ایمن گرایش به احساس خ�ودی��واره او را موج��ت هم��ق اس��وع عش��ه موض��ودک ک� زیرا منبع اطالعاتی اولیه ک�ود منعکس��ار خ��اس را در رفت��ته و این احس��ابل احترام دانس��تنی و ق��ت داش� دوس ساخته است. بنابراین بنظر می رسد مفهوم خود افراد تا حد بسیاری متاثر از تصور

موضوع به درون افکنده شده می باشد.

dاثربخشی رواندرمانی کوتاه مدت تعدیل کنندۀ اضطراب بر نشانگان ضربۀd عشق

36، دکتر بنفشه قرائی35، دکتر محمدکاظم عاطف وحید34محمود دهقانی

�کهمقدمه، اهمیت و ض رورت مس اله:��ک س��دان دو روی ی��ق و فق� عش�ه��ق ب��ه عش��د و تجرب��ه می یاب��دایی خاتم� هستند، بی تردید هر رابطه ای با مرگ یا ج�ق،��وی عش��اهیت و الگ� رویارویی اجتناب ناپذیر فقدان می انجامد. در واقع با درک م

میسر می گ�ردد. ام�ا ب�ه ط�ور متقاب�ل، درک فق�دان38 و سوگ واری37فهم دقیق سوگ نیز ماهیت عشق را به ما می آموزد، یع�نی کیفیت تجرب�ه فق�دان،39یک ابژه عشقی

�ت،� انعکاسی از کیفیت روابط پیش از فقدان می باشد، فقدان پیامد شایع عشق اس (. اف�راد در سراس�ر زن�دگی خ�ود40،2006هزینه ای که باید پرداخت�ه ش�ود )پ�ارکیس

�ل��وانی و ح� عشق و فقدان را تجربه می کند. تجربه هر فقدانی را می توان باز فراخ�ه41و فصل مجدد فرایند جدایی تفرد��ته ی ن� دانست، و در واقع » سوگ ما را به هس

�ه، ��ه و کین ن��ا2005خودمان برمی گرداند )اونیل ن��ه ب��دتا، این کیفیت رابط� ( «. عم�ونگی��دی و چگ��قی بع��ط عش��ه کیفیت رواب��ت ک��تین اس��قی نخس��ای عش� ابژه ه�دان مهم و��ر فق��رد را پس از ه��دایی، تف� بازفراخوانی و حل و فصل مجدد فرایند ج معنادار را تعیین می کند. هر چند فقدان عموما به از دست دادن یک ابزه عشقی به

(، ام�ا2000، 43 و میلر42دنبال مرگ يا بيماري جدي در نظر گرفته می شود )ه�ارویگاهی فقدان بدون مرگ ابژه عشقی نیز رخ می دهد و فرایند سوگ تجربه می شود.�وان در��وگ را می ت��دان و س��ای فق��رین تجربه ه��ایع ترین و عمیق ت� یکی از ش�تی��د. واقعی��ک دی� ناکامی ناشی از فروپاشي روابط رومانتیک و عمدتا عشق رومانتی�ات� که در تاریخ ادبیات انسان آشکار و انکار ناپذیر، اما به همان اندازه در تاريخ ادبی�ی��وگ ناش� پژوهشی، مبهم و کم رنگ است. این در حالی است که تجربه فرایند س�ت��دان اس��واع فق��ر ان��وگ در دیگ��د س��د فراین��ک، مانن��ط رومانتی��ی رواب� از فروپاش

�وت��اروی2007، 44)لوک��ی در این2000، 46 و میلر45؛ ه��ات پژوهش��ر ادبی� (. ولی فق�گران��ه پژوهش� زمینه حاکی از نادیده گرفتن چنین فقدانی است، به نظر می رسد ک و متخصصین بالینی نیز مانند دیگران، فقدان ناشی از فروپاشی روابط رومانتیک را

�ای ع�ام در2000نادیده گرفته اند. هاروی و میلر )� ( اظهار می کنند که فقدان به معن دانشجوی دکترای روانشناسی بالینی، انستیتو روانپزشکی تهران.3435. . تهران روانپزشکی انستیتو علمی، هیات عضو بالینی روانشناسی دکترای36. . تهران روانپزشکی انستیتو علمی، هیات عضو بالینی روانشناسی دکترای

37 - grief38 - mourning 39 - love object 40 -Parkes41 separation – individuation42 Harvey43 Miller44 Luquet45 Harvey46 Miller

ادبیات پژوهشی غالبا ناشی از مرگ است، در حالی که، فقدان در روابط رومانتیکعمدتا ناشی از خاتمه رابطه، حداقل توسط یکی از طرفین است.

�ود.1999ریچارد روز )��رفی نم��ق را مع��ربه عش��انگان ض� ( برای اولین بار نش�ه پس از��ت ک��دیدی اس��انه های ش��ه عالئم و نش��ق، مجموع��ربه عش��انگان ض� نش�د و��ول می انجام��ه ط��ادی ب��ان زی��د، زم��روز می کن��ک ب� فروپاشی یک رابطه رومانتی�د و� عملکرد فرد را در زمینه های متعدد )تحصیلی، اجتماعی و حرفه ای( مختل می کن�رآورد��رای ب��ی را ب��نین شاخص��ال دارد. روز همچ� واکنش های غیر انطباقی را به دنب

شدت نشانگانه ضربۀ عشق معرفی می کند. �دهدف ��ر روی فراین��دودی ب��ای مح� : به طور کلی می توان گفت که پژوهش ه

�ات��ت. ادبی��ه اس��ی از آن ص�ورت گرفت��دهای ناش��ط عش�قی و پیام��ی رواب� فروپاش�ژه��ک اب��ا ی��ه ب��ی رابط��د گی ناش�ی از فروپاش��وگواری و داغدی��وگ، س��ی س� پژوهش�وص در��راوان، بخص��ور ف� عشقی بسیار محدود است، در حالی که این مساله به ط�خص��دگی ش��ر زن��دهای گس�ترده ای ب��ود و پیام� دوره نوجوانی و جوانی تجربه می ش

دارد.�ر و� در حالی که در فقدان ناشی از مرگ یک ابژه عشقی )مثل والدین، همس�دان��ود، در فق��هیل می ش��ان تس��ایتی نزدیک��ار حم��ط رفت��وگ توس� فرزند( فرایند س ناشی از فروپاشی روابط رومانتیک چنین حمایتی نه تنها دیده نمی شود، بلکه عمدتا�ود� فرایند سوگ این افراد توسط خانواده و نزدیکان جدی تلقی نمی گردد و گاهی خ�وگ� فرد نیز با اجتناب هیجانی یا درگیری شدید با فقدان، تجربه واقعی و دردناک س را تحریف می کند. اما بدون تردید عاشق ناکام، سوگ وار است و در وهله اول باید�ادقی،��د ص��یر محم��ود )م��هیل نم��وگ واری را تس��د س� این سوگ را پذیرفت و فراین

�ر1384� (. افراد وقتی با این تجربه تلخ رو به رو می شوند، با اتکای شدید و پایدار ب�ک ها��ه در اش��د. » ولی غمی ک��ل می کنن��وگ را مخت��د س��اعی فراین� مکانیزم های دف�انی��ک های هیج��ود، دیگ�ر اعض�ا را ب�ه گری�ه وا می دارد «. اش��ه نمی ش� بیرون ریخت�نی��ودن زهرآگی��اک نم��ترس و پ��کین اس� سوگ کارکرد عملی دارند، و به بدن در تس�ژه-��د اب��وگواری همانن� هیجانی ناشی از سوگ کمک می کنند. به نظر می رسد که س

هدف من�د اس�ت، چ�را ک�ه ح�تی در48 یا دلبستگی- یک واکنش بدوی غریزی47جویی(.2005، 50 و کین49حیوانات نیز مشاهده می گردد )اونیل

�اله��وان مس��ه عن� هدف از این بررسی، نخست معرفی نشانگان ضربۀ عشق ب�ه��یرد، و در مرحل��رار گ� که می تواند کانون توجه بالینی متخصصین بهداشت روانی ق�انگان��ر روی نش� دوم بررسی اثربخشی یک مدل روان درمانی پویشی کوتاه مدت ب

ضربه عشق است.اهداف این پژوهش به اختصار چنین است:

�دت��ر ش��طراب ب��دۀ اض��دیل کنن� تعیین اثر بخشی روان درمانی کوتاه مدت تعنشانگان ضربۀ عشق.

47 -object- seeking 48 - instinctive primitive reaction49 -O'Neill50 -Keane

�دت��ر ش��طراب ب��دۀ اض��دیل کنن��دت تع� تعیین اثر بخشی روان درمانی کوتاه معالئم افسردگی.

�رۀ��ر نم��طراب ب��دۀ اض��دت تع�دیل کنن��اه م��انی کوت� تعیین اثر بخشی روان درمGAF .

�گاه های روش:��تر دانش��جویان دخ��امل دانش��اری ش��ه آم��اری؛ جامع� جامعه آم�ه��ک مواج��ک رابط�ه رومانتی��ی ی��ا فروپاش��ه اخ�یرا ب��ت ک� تهران، هنر و امیرکبیر اس

شده اند. �جوی��ر دانش��امل پنج نف� نمونه پژوهش و روش نمونه گیری : نمونه پژوهش ش�تند، روش��ژوهش را داش��ه پ��ای ورود ب��ه مالک ه��ود ک��اری ب��ه آم��تر از جامع� دخ

نمونه گیری هدفمند محسوب می گردد. وسایل اندازه گیری:

�ک)LTSQپرسشنامه نشانگان ضربۀ عشق)� (،II-BDI(، پرسشنامه افسردگی ب�رد کلی )MCMI-IIپرسشنامه شخصیتی میلون )��ابی عملک�(، و مقیاس مقیاس ارزی

GAFدر )DSM-IVه�� مجموعه ابزارهایی هستند که در این پژوهش به کار رفته اند. ب�ه��ایی مقال��ت، در متن نه��ارج اس� دلیل این که معرفی پایایی و اعتبار از این بحث خ

آورده خواهد شد.

�ل: ��ه و تحلی��رح و روش تجزی��وع ط��وردین��ک م��رح ت��ژوهش، ط��رح کلی پ� ط از ن�وع خ�ط پای�ه چندگان�ه اس�ت ب�رای تجزی�ه وتحلی�ل داده ه�ای این پ�ژوهش از51تجربی

( برای تجزیه1992شاخص بهبودی استفاده می شود. این شاخص از سوی کزدین )و تحلیل داده های حاصل از طرح های تجربی تک موردی ارائه شده است.

روان درمانی کوتاه مدت تعدیل کنندۀ اضطراب مک کالو.مدل مداخله:�ک��ط م� این مدل یکپارچه و تعدیل کنندۀ روان درمانی پویشی کوتاه مدت توس

�ارکتی2003 و همکارانش )52کالو��ه و مش��ۀ همدالن� ( ارائه شده است و از یک رابط برای بازسازی دفاع ها و اضطراب هایی استفاده می کند که احساس های معطوف به�گامان� خود و دیگران را مسدود می کنند. این مدل بسیاری از مولفه های بنیادی پیش

�و، ��االن، 1980درمان پویشی را حفظ نموده است )دوانل�� 1976؛ م��ان،1979،� ؛ م(. 1997 به نقل از مک کالو، 1979، 1972؛ سیفنوز، 1973

�الومداخله:��ک ک��دل م� مداخله شامل بیست جلسه روان درمانی بر اساس ماست. همچنین ارزیابی خط پایه و پیگیری نیز انجام شده است.

�ف–الف نتایج:��انم و در طی��ناختی: هم�ۀ مراجع�ان خ��ای جمعیت ش� ویژگی ه�ع26 تا 22سنی � سالگی قرار می گیرند. دو نفر در مقطع ارشد و سه نفر در مقط

کارشناسی هستند. تنها یک مراجع پنجم در فرایند درمان ریزش کرده است. �ق )��ربه عش��انگان ض��نامه نش��ان در پرسش�ب- شاخص درصد بهبودی مراجع

LTSQ ع اول���رای مراج��تم ب��ه بیس��ان جلس��ودی در پای��د بهب��اخص درص� %،63(: ش�اخص66%، مراجع چهارم 65%، مراجع سوم 70مراجع دوم � % است. همچنین ش

�ع اول ��ه مراج��ع دوم 63درصد بهبودی برای پیگیری دو ماه��ع70%، مراج� %، مراج51 - experimental single case design 52 - McCullough

76%، مراجع چهارم 69سوم �ددا��ه مج��ع پنجم ک��ه از مراج��ت. در این مرحل� % اس�د و تنه�ا ��ل آم��ودی8برای شروع درمان مراجعه کرده است، ارزی�ابی ب�ه عم� % بهب

دیده شد�ک )��ردگی ب��ت افس��ودی در تس��د بهب��اخص درص��دBDIج- ش��اخص درص� (: ش

�ع اول ��رای مراج��تم ب��ع دوم 75بهبودی در پایان جلسه بیس��ع71%، مراج� %، مراج�وم ��ارم 71س��ع چه��رای74%، مراج��ودی ب��د بهب��اخص درص��نین ش��ت. همچ� % اس

�ع دوم 75پیگیری دو ماهه مراجع اول ��وم 78%، مراج��ع س��ع74%، مراج� %، مراج�ان80چهارم ��روع درم��رای ش��ددا ب��ه مج��ع پنجم ک� % است. در این مرحله از مراج

% بهبودی دیده شد.16مراجعه کرده است، ارزیابی به عمل آمد و تنها �طوحGAFد- سطوح ��یری: س��ه و در دوره پیگ��ه، پس از مداخل� پیش از مداخل

GAF ارزیابی شد و پس از مداخله جز برای51- 60 هر پنج مراجع پیش از مداخله �ان، ��ر مراجع��رای دیگ��ع پنجم ب�GAFمراج 80 �ت. در دوره71 – ��ده اس��رآورد ش� ب

�ت. این71 – 80 برای چهار مراجع اول GAFپیگیری نیز سطوح ��ده اس� برآورد ش باقی مانده است.51-60 مراجع پنجم GAFدرحالی است که سطح

�ده��تفاده ش��یتی اس��کالت شخص� ه- از پرسشنامه میلون تنها برای بررسی مشاست.

�اداری بحث و نتیجه گیری:� یافته های حاصل از این پژوهش نشان دهندۀ معن�ربۀ� بالینی اثر بخشی روان درمانی کوتاه مدت تعدیل کنندۀ اضطراب بر نشانگان ض

�ير� ،53عشق است. همچنین بررسي سنجش کارآيي مداخله با شش متغير اندازه تغي�ير��ير54کليت تغي��وميت تغي��ذيرش55، عم��يزان پ��ني56، م��ات57، ايم��تاورهاي58، ثب� دس

�ق��ربۀ عش��انگان ض��ه نش��د ک� درمان بررسی شده است. این پژوهش نشان می ده�دت� شدید را باید به عنوان کانون توجه بالینی در نظر گرفت و روان درمانی کوتاه م�د.��انگان بکاه��دت این نش��د از ش��وبی می توان��ه خ� تعدیل کنندۀ اضطراب مک کالو ب

�وت )��رات لوک��ا و نظ��ا یافته ه��و ب��ارکیس )2007نتایج این پژوهش عمدتا همس�(، پ( است. 1999( و روز )2000(، هاروی و میلر)2006

53 - magnitude of change 54 - universality of change 55 - generality of change 56 - Acceptability 57 - Safety 58 - Stability

بررسی اثر بخشی روان درمانی التقاطی برافسردگی مرکب اتکایی- درون فکن

بیتا رحمتی، دکتر علیرضا عابدین، دکتر نادر منیر پور، سمیه بابایی، یاسمین کریمی

�ادگر��ود انتق� در این مطالعه موردی، روا ن درمانی دوساله یک زن افسرده و خ�ردگی این� براساس الگوی درمان التقاطی شناختی- پویشی، ارائه شده است. افس

تش�خیص داده59 درون فکن–زن بر طبق الگوی سیدنی بالت از نوع مرکب اتک�ایی �ردی و��ط بین ف��ورد رواب� شده است. افسردگی اتکایی مستلزم اشتغال فکری درم�تلزم��ردگی درون فکن مس��ت و افس��رک اس��تگی و ت��ه وابس��وط ب��وعات مرب� موض�اس بی ��ود و احس��اد از خ��زت نفس و انتق��اری و ع��ورد خودمخت� اشتغال فکری درم

ارزشی است. �ا��انگر ب��ود، درم��اد از خ��ویی و انتق� با توجه به ماهیت بالقوه مخرب افسرده خ�ه��ه ب��ر را ک��ه نگ��اطی یکپارچ��انی التق� استناد به مبانی نظری و تحقیقی، روش درم�رد��ت و عملک��ی اس��اری و روان پویش� طور نظامدار تلفیقی از درمان شناختی، رفت روشنگر دارد را جهت درم�ان این م�ورد اتخ�اذ نم�ود. تغی�یرات در ک�ارکرد بیم�ار در

�ی ��ای تشخیص��ابی مالک ه��تفاده از ارزی��ا اس��ان ب��رایDSM-IVشروع و پایان درم� بانجام شد. MMPI-II و ارزیابی فرآیند با آزمون تشخیصی 60افسرده خویی

پس از دو سال درمان، مراجع مورد مطالعه تغییرات قابل توجهی هم در ابعاد�وجهی در��ل ت��ود قاب��ان داد و بهب��ود نش��ردی از خ��ط بین ف��یتی و هم در رواب� شخص

کارکرد انطباقی حاصل آمد.�ی ��یدنی، جی،–مبنای نظری و تحقیقی: الگوی تحولی روان پویش��ناختی س� ش

�ل� بالت رشد شخصیت را در آسیب شناسی روانی افسردگی ترکیبی، ناشی از تعام�د )بالت� کودک با مراقبان اولیه طردکننده، محروم کننده و غیرقابل پیش بینی می دان

�ان دو1974(. بالت )2006 به نقل از الین و پرسلی و شاهار، 1992و هومن، � ( می�رانی بیش��ر نگ��ه داللت ب� نوع افسردگی تمایز قایل شده است. افسردگی اتکایی ک�ردگی��رک دارد و افس��ی و ت��اس بی کس��تگی و احس��ط، وابس��اره رواب��د درب� از ح�ود��ف خ� درون فکن که بر مشغولیت فکری درباره خودارزشمندی و پیشرفت و تعری�بی را داده��وان ترکی� داللت دارد؛ به بیمارانی که ترکیبی از این دو را دارا هستند، عن

(. 2003اند )شاهار، بالت، فورد، �داخالت��د از م��ت نظام من��ر تلفیقی اس��ه نگ��اطی یکپارچ��انی التق� روان درم�ه� شناختی، رفتاری و روان پویشی که در فاز اول، پس از شفاف سازی شکایت اولی�ه و��رد وی پرداخت��ارگون عملک��بک بیم��ف س��ه ب�ه کش��ور س�اختار یافت� مراجع، به ط

(.1385تسلسل این فرایند را به وی نشان می دهد ) عابدین، �ط��ک محی��ازی ی��راهم س��ا ف� در فاز دوم و طی فرایند روان پویشی، درمانگر ب

�ات، ��روم،1965امن )وینیک��ه )ف��انوس و همدالن��ده، م��راقبت کنن��ع م��ک موض� ( و ی

59 Anaclitic – Introjective60 Dysthymia

( مراجع را یاری می کند تا ارتباط موقعیت فعلی زندگی خویش را ب�ا1950ریچمن، به نقل از بیشاب، سیلین،....(. 1991تجارب گذشته اش برقرار نماید )چسیک،

�رده و واقعیت� تداعی آزاد و پرداختن به دفاع ها، احساسات دفن شده را رها ک را که منشا بسیاری از این احساسات در گذشته دور و تجارب قبلی است را نمایان می سازد؛ مشکالت به خودآگاهی می رسد و تجارب غیر قابل تحمل پذیرفته و هضم

(.1992می شوند )دوانلو، �بیه گر و��ای خودتن��تن جنبه ه� طی فرایند روان پویشی، تسهیل فرایند کنار گذاش�یرد و� منتقد و برقراری رابطه بین جنبه های نیروبخش و حمایتگر مد نظر قرار می گ�ا و��ا و توانایی ه��رد، درک نیازه��ودکی ف��تر ک��ا و بس��ه فض��رداختن ب��ق پ� این از طری

به نقل2004پذیرش تمامیت وجودی آن کودک، محقق می گردد )شاهار و پرسلی، (. 1385از عابدین،

�ف زنی ��انم ال��ورد : خ��ه م��ان30ارائ��رای درم��ه ب��ت ک��رانی اس��اله و ای� س افسردگی طوالنی مدت و مشکالت ارتباطی اش مراجعه نموده است. شکایات وی

شامل بی انگیزگی، عدم رضایت و انتقاد از خود، استیصال در روابط بود. �ازی��ده س��ا ارزن��ود، ن��اد از خ��ول انتق� مداخالت شناختی ابتدا به ماهیت نا معق خویش و احس�اس گن�اه پ�رداخت و س�پس م�داخالت روان پویش�ی جهت برق�راری�دی اش��ارب رش��اقی و تج��ای غیرانطب��ا الگوه��امعقول وی ب��ای ن��ان باوره� رابطه می�ف��انم ال��ده خ� استفاده شد. فرض بر آن است که فرایند درمان نیاز درون فکنی ش�اد ی�ک��کار س�اخته و ایج��ات، محبت و پ�ذیرش و ع�زت نفس را آش� یعنی ام�نیت، ثب�ان��ایی وی را نمای��ای اتک� رابطه درمانی مثبت و با ثبات میان بیمار و درمانگر، نیازه

سازد.�ه��ک طبق��ره از ی��انواده پنج نف��ک خ��د ی��ارمین فرزن��ف چه��انم ال��ه: خ� تاریخچ�در را��ه پ� اجتماعی متوسط رو به باال با مدرک تحصیلی کارشناسی مدیریت است ک فردی سخت گیر و کوشا و مادر را فردی مهربان و ایثارگر معرفی می نماید. وی از�دن و� تحصیل گریزان بوده و از هر کاری چون ارائه خدمات منزل برای درس نخوان�ا��ه تنه��یر ک��خت گ��دری س��وی پ��ه از س� تنبیه نشدن استفاده می نموده؛ عملکردی ک�رفت. در طی��رار می گ��یر ق��ورد تحق��ود، م� مالک کفایت در نظرش نمرات درسی ب�ه��ادر ب��ل م� درمان خانم الف از تنبیه شدید بدنی از جانب پدر و عدم مداخله و تجاه�گاه��ل از دانش� دلیل ترس و ضعف گزارش می کند. روابط اجتماعی او طی دوره قب�دود و� به دلیل عدم تمایل به از دست دادن اعتماد والدین و ترس از گناه و تنبیه مح�ه و��ی ناپخت� دوران دانشگاه به دلیل کم مهارتی ، ترس از طرد و احساس بی ارزش�ل فعلی��رد متاه��ا م��اط او ب��ان ارتب��ا زم��له و ت��د. در این فاص� مختل به نظر می رس�وی ارتب�اطی وی، س�رویس دهی بیش از ح�د، ع�دم دری�افت مناس�ب، خش�م و� الگ�ال��ش س��د و طی ش� استیصال است. خانم الف اکنون با خانواده اش زندگی می کن

گذشته به طور موفقیت آمیزی به کار مشغول بوده است .�ی ��ای تشخیص��ف مالک ه�DSMارزیابی : هنگام پذیرش خانم ال IVای�� ) راهنم

�ا ، ��کی امریک��ای روانی ، انجمن روان پزش� ( را ،1994تشخیصی و آماری اختالل ه�ورIبرای افسرده خویی ) محور��ته مح��یت های وابس��ای شخص� را داراII و ویژگی ه

یا پرسشنامه چند محوری بالینی میلون کاهش نمرات کلی درMCMI – IIبود . در

B 6 /2 / 7 به B 8 /3 / 2مقیاس های الگوی های بالینی شخصیت و تغییر آن ها از مشهود است. H و D و Sکاهش عامل

�ا��ایین ی��ه پ��ه عاطف��ان ب��از اول درم��ود : در ف��د بهب��ابی رون� دوره درمان و ارزی�ط��ه رواب��ا در زمین��ار نیازه��ی، انک��ت و بی ارزش��ردی شکس��اس های ف� ماللت، احس�ه��اص ب��ور خ��ه ط��رار دارد و ب��ه در آن ق��ایت از رابطه ای ک��دم رض��ردی و ع� بین ف�از دوم،��د. در ف��ه ش��ف پرداخت��انم ال��اه خ� نگرش های خود انتقادگرانه و احساس گن�ادر��د، او را ق��ویر می کن��ودکی وی را تص��ه ک��ایی ک� تداعی های آزاد و پرداختن به دنی�ان و طی فراین�د��اق درم� ساخت احساسات خود را ریشه یابی و در فضای مجازی ات�ایی��ه نه� انتقال، به آنها پرداخته و به درک جدیدی نایل آید. روند مداخالت طی مرحل�ابت��اس ث��ک احس��اذ ی��ا و اتخ��ا و توانایی ه��ذیرش، درک نیازه��اد پ��ه ایج��وف ب� معط

ارزشمندی و کارآمدی بود.

بررسي رابطه هوش هيجاني- خالقيت و دوستان 10-16خيالي )طبق نظر ساليوان( در دانش آموزان

ساله شهر شيراز 61رودابه رزمجويي

�رهدف:��د. در ه��رح مي باش��وش مط��ف ه��دد و مختل��واع متع� درحال حاضر ان�ايي��وعي توان� مورد، هوش به توانايي دريافت، درك و كاربرد نمادها و سمبل ها كه ن�داع مهم، در��ول و اب��رين تح��اني آخ��وش هيج� انتزاعي است، اشاره دارد. امروزه ه�ادي دارد��ره اهميت زي��دگي روزم��ت و در زن��ه اس��ر و عاطف� درك رابطه ي بين تفك

�ياروچي، ��ان2001)س��تدالل و اداره هيج��امل درك، فهم، اس��اني ش��وش هيج� (. ه�ناختي��ير ش��اي غ��ا و مهارت ه��ا ، كفايت ه� درخود وديگران و مجموعه اي از توانايي ه�ار هاي��ائات و فش��ا اقتض��ه ب��وفقيت در مقابل� است كه توانايي فرد را براي كسب م

�ار-آن، ��وش2000محيطي تحت تأثير قرار مي دهد )ب��ده ي ه��كيل دهن��ل تش� (. عوام�ردي1( عبارت است از: 1997هيجاني از ديدگاه بار- آن )��اني درون ف��وش هيج� ( ه

( هوش هيجاني بين2)آگاهي، جرات ورزي، حرمت نفس، خودشكوفايي، استقالل( �ازگاري3فردي )همدلي، مسؤليت پذيري اجتماعي، روابط بين فردي( ��ايي س� ( توان

�ه(4)حل مسئله، واقعيت آزمايي( ��ترل تكان��ترس، كن��ل اس� ( مديريت استرس )تحم�ر5��ه اگ��اوريم ك� ( خلق و خوي عمومي )شادكامي، خوش بيني(. امروزه ما براين ب

�اي��كالت و چالش ه��ا مش��د ب��ند مي توانن� افراد از هوش هيجاني بااليي برخوردار باش�د��ود بپردازن� زندگي خود بهتر سازگار گردند و به گونه اي مؤثر به كنترل هيجانات خ�ايلور،�و بدين ترتيب موجبات بهبود و افزايش سالمت رواني خود را فراهم نمايند )ت

(. پژوهش هاي مختلف درارتباط با هوش هيج�اني نش�ان مي دهن�د ك�ه ارتق�اء2000�راد��اني اف��المت رواني و هيج��زايش س��زايي در اف� هوش هيجاني در افراد نقش بس

�ار-آن، ��ط بين2000دارد )ب��ازگاري در رواب��المت رواني س��اديق س� (. يكي از مص فردي است. ازطرفي برخي كودكان شخصيت بخشي خيالي )همبازي خيالي( را در�راد واقعي��ا اف��ردي ب��ان ف��ط مي��ه رواب� دوران كودكي اكتساب مي كنند. بنابراين هم�يرواقعي� نيستند و كودكان اغلب همبازي هاي خيالي دارند كه يعني صفات يا افراد غ كه كودكان براي حفاظت از عزت نفس شان مي آفرينن�د. س�اليوان معتق�د ب�ود اين�د.��ودك اهميت دارن��د ك��راي رش��اي واقعي ب��دازه همبازي ه��ه ان��الي ب��تان خي� دوس�اي��االن ويژگي ه� )شخصيت بخشي خيالي به كودكان محدود نمي شود؛ اغلب بزرگس�ه��ازد رابط��ادر مي س��ان را ق� خيالي در ديگران مي بينند.( اين دوستان خيالي، كودك�تن��رد داش��د ك��اليوان تأكي��د. س��د مي كن��طراب كمي تولي��ه اض� امني داشته باشند ك�ه��ه ب��ت ك��تي اس��داد مثب� همبازي خيالي عالمت بي ثباتي يا بيماري نيست، بلكه روي�ه��ميمانه ب�ا دوس�تان واقعي درمرحل��ط ص� كودكان كمك مي كند براي برق�راري رواب�ر��ردي" ديگ��ا "ف� پيش نوجواني آماده شوند. اين همبازي ها فرصتي را براي تعامل ب�د. اين� براي كودكان تأمين مي كنند كه امن است و اضطراب آنها را افزايش نمي ده

دانشجوي كارشناسي ارشد روانشناسي باليني دانشگاه شيراز61

�ان��د از والدينش��ان مي ده��ان امك��ه كودك��الي ب� رابطه ي راحتي بخش با همبازي خي�اي��د. پژوهش ه��رار كنن��تي برق��ط دوس��دي رواب��ال هاي بع��ند و درس��تقل تر باش� مس�ل��ه حاص��اري ن��ه عالمت بيم��الي ن� ساليوان نيز نشان داده اند كه داشتن همبازي خي�تاني و��ان پيش دبس� احساس تنهايي و بيگانگي از ساير كودكان است. درواقع كودك�تند��اني هس� دبستاني داراي دوست خيالي، خالق تر، باهوش تر و معاشرتي تر از كودك�رت��ردي و معاش��ط بين ف��ه در رواب� كه دوست خيالي ندارند. يكي از انواع هوش ك�وش��نجش ه��ژوهش س��دف از اين پ��د. ه� نقش عمده اي دارد هوش هيجاني مي باش هيجاني با تأكيد برخالقيت در كودكان داراي همبازي)هاي( خيالي و مؤكدا رابطه اين�راي��ه ب��اني ك��د كودك��ر مي رس� دو باهم مي باشد. طبق پژوهش هاي ساليوان به نظ�بت� خود همبازيهاي خيالي اختيار مي كنند، خالقيت و هوش هيجاني باالتري دارند نس به همسن و سالهايي كه دوست خيالي ندارند. در ايران برخورد با اين قضيه تفاوت�ه در� دارد و حتي گاه كودكان ازاين امر منع مي شوند. لذا فرضيه بررسي اين رابط

كودكان ايراني شكل گرفت. �راي اينروش:��د. ب��تفاده ش��ون اس� در اين پژوهش از روش همبستگي پيرس

�ق��ا طب� كار درنمونه اي صد نفري از كودكان ده تا شانزده ساله، كه پنجاه نفر از انه�ه��ژوهش و چ��ام پ��ان انج��ه درزم� اظهار خود و والدينشان دوستان خيالي داشتند )چ�وش��نامه ه��تند، پرسش��الي نداش��ت خي��ان دوس��اه نفرش��ل ازآن( و پنج��الهاي قب� س�يالت��انواده )تحص��ك و خ��يات دموگرافي��ر خصوص��روه ازنظ� هيجاني اجرا شد. اين گ

�زار � spssوالدين، درآمد خانواده و...( همگن شده بودند. داده ها با استفاده از نرم اف� 01/0با روش ضريب همبستگي )›pتجزيه و تحليل شد. رايج ترين مقياس هوش )

EQ آن ) –هيجاني، پرسش نامه ي هوشبهر هيجاني بار – Iال��د ك�ه درس� ( مي باش�دگي1980��ر در زن��ي ديگ��ه بعض��بت ب� با طرح اين سؤال كه "چرا بعضي مردم نس

�ؤال و��ده س��د و هف��ون داراي ص��د. اين آزم��اخته ش��ار- آن س��ط ب� موفق ترند" توس�ار��ط ب��ه–پانزده مقياس مي باشد. نتيجه حاصل از هنجاريابي توس��ان داد ك� آن ، نش

�ر روي��ون ب��خ هاي آزم��ت. پاس� آزمون ازحد مناسبي از اعتبار و روايي برخوردار اس�ژوهش از��ت. دراين پ��ده اس��رت تنظيم ش��ف ليك��اس پنج درجه اي درطي��ك مقي� ي�اخته و��وت س��نامه را ش��د. اين پرسش��تفاده ش� پرسشنامه هوش هيجاني شوت اس

( در ايران به ويژه بر روي نوجوانان نرم كرده است كه اعتبار1381خسرو جاويد )�االي ��اده اي از81/0ب��ه م��ی و س��نامه س��ه اين پرسش��راي تهي��د. ب��ان مي ده� را نش

�ن و��ردگي بيرلس��اس افس��و، مقي��ا ي تورنت��ي تايمي��اده اي آلكس��ت م��اس بیس� مقي�ل تنظيم��ه عام��ت و س��ده اس��تفاده ش��پيلبرگر اس��طراب اس��الت اض� پرسشنامه ح

�ان)68/0(، ارزيابي و ابراز هيجان )78/0هيجاني )� ( را50/0( و بهره برداري از هيجپيشنهاد مي كند

�هنتايج:��اني ك��د. كودك� نتايج پژوهش با نتايج تحقيقات ساليوان همسو مي باش�ه��رادي ك��ه اف��بت ب� در زمان انجام پژوهش و يا قبل ازآن همبازي خيالي داشتند نس

نداشتند هوش هيجاني و خالقيت بيشتري داشتند ) تفاوت كم ولي معنادار بود( .�ان خالق و جهتبحث:��ال گري كودك��وان در جهت غرب��ژوهش مي ت��ايج پ� ازنت

�ود اين��نهاد مي ش��رد. پيش��تفاده ك��ه اس��رفت جامع��راي پيش��ا ب� دادن به استعداد آنه

�اهي��د. آم�وزش و آگ��ايج معت�برتر باش��ا نت��ام گ�يرد ت��يع تري انج� تحقيق در نمونه وسوالدين و مربيان مهد كودك در اين زمينه مهم مي باشد.

رابطه تيپ هاي شخصيتي )يونگ( و ابعاد آن با پيشرفت تحصيلي در گروهي از دانشجويان دانشگاه

شيراز62رودابه رزمجويي

يونگ چند تيپ روان شناختي را مشخص كرده كه از وحدتمقدمه و هدف: دو نگرش اساسي درون گرايي و برون گرايي و چهاركاركرد مجزاي تفكر، احساس،�ل� حس كردن و شهود حاصل مي شوند. يونگ نگرش را به صورت آمادگي براي عم�ي از��ت هركس� كردن يا واكنش نشان دادن درجهتي خاص تعريف كرد. او تأكيد داش�يار،��د هش��ا يكي مي توان��ت، ام��وردار اس��را برخ��را و برون گ��رش درون گ��ر دو نگ� ه�رژي��دن ان��رايي برگردان��گ، درون گ��ر يون��ه نظ��د. ب��يار باش� درحالي كه ديگري ناهش�ا��ان، ب��اي دروني ش� رواني به درون، به سمت دنياي ذهني است. درون گرايان با دني�گ��ردي آن، هماهن��تهاي ف��ا و برداش��ا ، رؤياه��وداريها، خيال پردازي ه��ام س��ود تم� وج�ورت��ه ص��ار را ب��ا اين ك��د، ام��يروني را درك مي كنن� شده اند. البته اين افراد دنياي ب�رايي،��رخالف درون گ��د. ب��ام مي دهن��ان انج��ني خودش��دگاه ذه��ا دي��ي و ب� گزينش برون گرايي نگرشي است كه با برگرداندن انرژي رواني به بيرون مشخص مي شود�د.��رايش مي ياب��ني گ��اي ذه��ه دور از دني��ني و ب� به طوري كه فرد به سمت دنياي عي�ا��د. آنه��رار دارن��ان ق� برون گرايان بيشتر از دنياي دروني تحت تأثير محيط اطرافش روي نگرش عيني تمركز نموده و جلوي نگرش ذهني را مي گيرند. آنها درعين حال،�ق��ا تعل��ود آنه��ه خ��رش ب��واه اين نگ��تند، خ� بيش ازحد به نگرش ذهني مشكوك هس�را� داشته باشد يا به ديگران. به طور خالصه افراد نه كامال درون گرا نه كامال برون گ�رايش��ر گ��د. ه��ري دارن��ان ارزش براب��ان و برون گراي��من درون گراي��تند. درض� هس محاسن و معايبي دارد و افرادي كه از لحاظ رواني سالم هستند بين اين دو نگرش تع�ادل برق�رار مي كنن�د و از دني�اي دروني و ب�يروني خ�ود ب�ه ط�ور براب�ر احس�اس�ا��تند ام��ني متكي هس��ار عي��ه افك��ا ب��ر قوي��راي متفك��راد برون گ� آرامش مي كنند. اف�رف��يرون، مثال از ط��ار از ب��ه اين افك��ورتي ك��تزاعي هم درص��ار ان� مي توانند از افك�ان و��ي دانها، مهندس��د. رياض��تفاده كنن��ند، اس��ده باش��ل ش��ان منتق��ا معلم��دين ي� وال�راي��راد درون گ� حسابداران اغلب از تفكر برون گرا دركارشان استفاده مي كنند. اف�داد��ك روي��ا از ي��ير آنه��ا تعب��د ام��ان مي دهن��اي محيطي واكنش نش� متفكر به محركه�اي��ود واقعيت ه� بيشتر تحت تأثير معناي دروني اي كه به آنها مي دهند قرار دارد تا خ�د ارزش��تند. فراين��ر هس��راي متفك��ان اغلب تيپ درون گ� عيني. فيلسوفان و مخترع�راي��رون گ��راد ب��ود. اف� قائل شدن براي يك عقيده يا رويداد، احساس ناميده مي ش�ا در��د. آنه��تفاده مي كنن��ني اس��ات عي��ذاري ها، از اطالع��راي ارزش گ��ي ب� احساس�ان� موقعيت هاي اجتماعي راحت هستند و فورا مي دانند چه بگويند و چگونه آن را بي�ه��امي ك��ا هنگ��تند، ام��تني هس��ت داش��ان دوس��اعي بودنش��اطر اجتم� كنند. آنها به خ

دانشجوي كارشناسي ارشد روانشناسي باليني دانشگاه شيراز62

�ل� مي خواهند از معيارهاي اجتماعي پيروي كنند، امكان دارد تصنعي، سرد، و غيرقاب اعتماد به نظر رسند.اين افراد اغلب تاجر يا سياستمدار مي شوند، زيرا اين مشاغل�راد درون گ�راي��د. اف��ني را مي طلبن��اس اطالع�ات عي��ي براس� قضاوت ك�ردن ارزش�ايه ي��ر پ��دتا ب��ني، عم� احساسي قضاوت هاي ارزشي خود را به جاي واقعيت هاي عي برداشت هاي ذهني استوار مي كنند. منتقدان انواع مختلف هنر از احساس درون گرا استفاده زيادي مي كنند. اين افراد وجدان خاصي دارند، طرز رفتار آنها آرام است و�ار و��ه افك��ا ب��ت. آنه��افتني اس��ت ني��رارآميز و دس��ا اس� كم حرف هستند و روان آنه �وال��ني معم��اي عي��ه دني��ا ب��ل آنه� عقايد سنتي توجهي ندارند و بي اعتنايي تقريبا كام�ه� باعث مي شود افراد دور و بر آنها احساس ناراحتي كنند و نگرش سردي نسبت ب�رفا ادراك��ه ص� ايشان داشته باشند. حس كردن كامال شبيه محرك مادي نيس�ت بلك�ر منطقي ي�ا احس�اس وابس�ته� فرد از تكانه ه�اي حس�ي اس�ت. اين ادراكه�ا ب�ه تفك�د.��ود دارن��رد وج��ر ف��ه در درون ه� نيستند، بلكه به صورت واقعيت هاي مطلق و اولي�د و حس��ني درك مي كنن� افراد برون گراي حسي محرك هاي بيروني را به صورت عي�ايي��راد توان��دارد. اين اف��رار ن��ا ق��ني آنه��هاي ذه��أثير نگرش� كردن آنها چندان تحت ت مشاغلي چون نمونه خواني، نقاشي ساختمان، چشيدن شراب و ساير شغلهايي كه�گ��راد هماهن��خيص هاي اغلب اف��ا تش��د ب��ه باي��د ك� به تشخيص هاي حسي اي نياز دارن�ني��اي ذه��أثير حس كردن ه��دتا تحت ت��ي عم� باشند، را دارند. افراد درون گراي حس�ه��ا ب��ود محرك ه� ديدني، شنيدني، چشيدني، المسه اي و .. قرار دارند. آنها به جاي خ�هود��اران. ش��د چهره نگ��وند، مانن� وسيله تعبيرشان از محرك هاي حسي هدايت مي ش�ه��هودي ب� عبارت است از ادراك فراتر از فعاليت هاي هشياري. افراد برون گراي ش سمت واقعيت هاي دنياي بيروني گرايش دارند با اين حال به جاي اينكه آنها را كامال حس كنند، صرفا به صورت نهاني درك مي كنند. مانند مخترعاني كه جلوي اطالعات�ني��ايل عي��راي مس��يار ب��اي ناهش� حسي منحرف كننده را مي گيرند و روي راه حل ه�دايت��ياري ه��اي ناهش��ا ادراك واقعيت ه��هودي ب� تمركز مي كنند. افراد درون گراي ش�ا،� مي شوند كه اصوال ذهني هستند و به واقعيتهاي بيروني شباهتي ندارند. مانند عرف�وعات��ذهبي. يكي از موض��ب م��اي متعص��ا آدم ه��ت ي��ان سوررئاليس� پيامبران، نقاش�ت.��يلي اس��رد تحص��ر عملك��أثير آن ب��ي ت� درارتباط با اين تيپ شناسي يونگ، بررس�اد��ه ابع��پس رابط��جويان و س��يتي دانش� هدف ازاين پژوهش بررسي تيپ هاي شخص�رفت��ر پيش��يتي ب��أثير تيپ شخص��د )ت��ا مي باش��يلي آنه��رفت تحص� اين تيپ ها با پيش

تحصيلي(. در اين پژوهش از روش همبستگي پيرسون استفاده شد. بدين منظورروش:

�اي��ر ويژگيه��ه از نظ��يراز )ك��گاه ش��جويان دانش��ري از دانش��د نف��ونه اي ص� در نم�ز �MBTIدموگرافيك همگن شده بودند(، پرسشنامه تيپ نماي م�ايزر - بريگ (1962)

�ا��ا ب� اجرا شد. مقياس سنجش پيشرفت تحصيلي، معدل ساليانه دانشجو بود. داده ه�تگي )spssاستفاده از نرم افزار ��ريب همبس�� 01/0 با روش ض�›pل���ه و تحلي� ( تجزي

شد. افراد نمونه به شيوه ي نمونه گيري تصادفي در دسترس انتخاب شدند. ميانگين بود.18/3 و انحراف استاندارد آن 41/22سن گروه نمونه

�هنتايج:��ي )ب��اوت گر و حس��اي قض��ه تيپ ه��ود ك��ژوهش ح�اكي از آن ب� نتايج پ�ا��جويان ب��ارتي دانش��ه عب��تند. ب��تري داش��يلي به��رفت تحص� نسبت ديگر تيپ ها( پيش

انظباط، با وجدان و واقع گرا پيشرفت تحصيلي بهتري داشتند.�ردي در��ان ف��ردي و مي��اي ف��ده، آموزش ه��ت آم��ه دس� بحث: با توجه به نتايج ب�تعدادهاي��كوفايي اس��ه ش��ودن، ب��را ب� زمينه نظم و انظباط و وجداني بودن و واقع گ�تر��ناخت به��ا ش��رفي ب��د. ازط��ك مي كن��ه كم��الي جامع��ه تع��جويان و درنتيج� دانش�اغل و��ا را در مش��وان آنه��راد مي ت��يتي اف� ويژگي ها ي شخصيتي و رجحان هاي شخص�رفت��ور پيش� فعاليت هايي كه به پيشرفت و همچنين بهزيستي رواني آنها و همين ط

جامعه كمك مي كند، جهت داد.

بررسی ابعادی چند و ریخت شناسی شخصیتیهودیان تهران

شرمین روبن زاده، دکتر علیرضا عابدین، مریم فاتحی، حورا مطیعی

�ریمقدمه:��وقعیت بش��ه درک م��ه ب� شناخت هویت یکی از مفاهیمی است ک�وری در��وعات مح��اهیم و موض��ه یکی از مف��ویت ب� کمک می کند. در دنیای کنونی، ه�ان��ندگان و محقق��ت و نویس��ده اس��دیل ش��اعی تب��وم اجتم��ات عل��ا و ادبی� پژوهش ه�د��ده اند. رش��ه آن ش� متعلق به رشته های مختلف علمی مجبور به توجه و پرداختن ب�انی ح�اکی از اهمیت مقول�ه ه�ویت اس�ت��وم انس� طیف وسیعی از فعالیت ها در عل

�خص1387)صالحی، ��ت از مش��ارت اس��ویت عب��کیل ه� (. از منظر روانشناختی تش�یری را در��ه مس��ه چ� کردن اینکه چه کسی هستید، برای چه چیز ارزش قائلید و اینک

(. 1377زندگی می خواهید دنبال کنید )ماسن، �ه این��ت؛ در حالیک��انی اس� تحکیم هویت، قسمت اعظم تکلیف رشدی هر انس موضوع به خودی خود پیچیده است، تعلق داشتن به گروه های قومی و اقلیت، آن را�روه��ک گ��اء ی� پیچیده تر می کند. هویت قومی مجموعه ویژگی ها و سبک زندگی اعض�اریخ��ا و ت��ا، ارزش ه� است که خود را با کمک برداشت ها و احساسات در باره نماده�ومی��ویت ق��د ه��د. رش��رفی می کن��خص مع��روه مش��ک گ��وان ی��ه عن� مشترک خود ب�ک دوره��ردد و در ی� فرآیندی است که از یک هویت ناآشکار و تجربه نشده آغاز می گ

(. 1383اکتشافی به یک هویت قومی تبدیل می شود. )سعید، سعی در شناسایی وجوه اشتراک63روان درمانگران حساس نسبت به فرهنگ

�د��اره می کنن��وع اش��ه این موض� و تقاوت ها در میان فرهنگ های مختلف دارند. آنان ب�ر��تند؛ ه��راد هس��یت اف��ده در شخص��یین کنن� که فرهنگ و شرایط رشدی، عوامل تع فرهنگی، هنجا رها، رویداد ها، و تجربه های جداگانه ای را دربردارد که گ�روه و ف�رد را

شکل می دهند. �اوت��روه متف��راد گ� درست به همان صورت که ویژگی های شخصیتی در بین اف�ا��ه ب��دگاهی چندگان��ی دی��د و بررس��رق می کن� است، در بین گروه های فرهنگی نیز ف

درنظرگرفتن محتویات فرهنگی خاص آنان الزم است. �بات��ه دور از تعص��اگون، ب��ای گون��راد در فرهنگ ه� بررسی علمی تفاوت های اف

(؛ چ�نین2000، 64غ�الب ب�ه دس�تیابی ی�ک طبقه بن�دی ج�امع کم�ک می کن�د )ک�ازدین طبقه بندی در نهایت سبب به دست آوردن تصویری شفاف از قومیت ه�ای گون�اگون،�ا��راد و نهایت��ه در بین این اف��یل نهفت��ه از پتانس��تفاده بهین��ل، اس� افزایش درک متقاب�د��اد دارن��را اعتق��ان فرهنگ گ��ردد. روانشناس��ه می گ��المت روانی جامع��زایش س� اف شناخت قومیت های گوناگون باعث افزایش کارایی فعالیت های بالینی و مشاوره ای�ای��ا و قومیت ه��وز اقلیت ه��وعاتی عمال هن��نین موض��ود اهمیت چ��ا وج��ردد. ب� می گ�رهنگی و��ائل ف��اثیر مس��یتی و ت��ی شخص��اظ ریخت شناس��ف از لح��اگون مختل� گون

63

64 Kazdin

�اوجود��ه ب��ورهایی ک� اجتماعی بر شخصیت آنان ناشناخته باقی مانده اند. یکی از کش�افی��دازه ک��ه ان��ان ب��ر روی آن��ی های الزم ب� قبایل و طوائف متعدد و متفاوت، بررس�الیان دراز��ه در طی س��ت. آن چ��ران اس��تانی ای��ور باس��ت ؛ کش��ه اس� صورت نگرفت�اوجود��ه ب��ت ک��اخته اس��انی را س� تاریخی بر این ناحیه جغرافی گذشته الجرم مردم�ترک��ویت ملی مش��ته اند ه� اختالط های قومی، نژادی، فرهنگی، زبانی و دینی توانس

ایرانی را به وجود آورند.�ان ،��ور آن��دمت حض��تند؛ ق��ان هس� از اقلیت های نسبتا ناشناخته در ایران یهودی

�رد3338به سال ��ر آزاد ک� عبری، زمانی که کوروش کبیر آنان را از دست بخت النص�دی��رعکس، تاکی��رانی و ب��گ ای��ودی در فرهن��ر یه��دگی عنص��ای تنی� باز می گردد؛ ردپ

بر همین قدمت حضور و پیوند دیرینه این قوم با این مرز و بوم است. �هروش:��د. جامع��یفی-تحلیلی می باش� پژوهش حاضر از نوع پژوهش های توص

نف�ر ك�ه ماي�ل ب�ه290آم�اري اين پ�ژوهش، یهودی�ان ته�ران هس�تند. از اين تع�داد �ال16همكاري بودند با شرایط تحصیالت باالتر از سوم راهنمایی و سن باالتر از � س

�ه��دی ب��ناختی، پایبن��نامه های جمعیت ش��ترس پرسش��یری دردس��ق نمونه گ� از طریسنت ها، فهرست صفات و مایرز-بریگز را تكميل كردند.

پرسشنامه ی اول شامل اطالعات جمعیت شناختی و اطالعاتی که میزان پایبند�د.به سنت های فرد را��ط محق�ق تنظیم ش��ود. این پرسش�نامه توس� نشان می داد، ب

�وای ACLدومین مقیاس در نظر گرفته شده فهرست صفات )� ص�فت300( ب�ا محت�ال ��ت در س� توس�ط گ�اف ب�ه منظ�ور1952در اختیار آن ها گذاشته شد. این فهرس

�بران1958توصیف اسنادها و ویژگی هی شخصیتی ساخته شد. در سال � گاف و هیل را گسترش دادن�د ت�ا سیس�تم نیازه�ا - فش�ارهای م�وری را در آنACLنمره گذاری

�روه کلی38بگجانند. به طور کلی این آزمون شامل ��ه تحت پنج گ��ت ک� مقیاس اس�اس� دسته بندی شده اند: مقیاس نحوه برخورد، نیاز، موضوعی، تحلیل تبادلی و مقی

�ز )��ایرز-بریگ� (MBTIمنطقی- خالقیت. سومین مقیاس مدنظر نیز ریخت شناسی م�ر��راد ب��دی اف� بود. این پرسشنامه یک ابزار روان سنجی است که به منظور طبقه بن�ر��ز ب��ایرز و بریگ��ط م��زار توس��ار می رود. این اب� حسب ریخت های روانشناسی به ک�ت� اساس نظریه تیپ های روانشناختی یونگ در زندگی روزمره، طراحی گردیده اس�ت.��وده اس� به گونه ای که یونگ شخصا، در نسخه های اولیه آن نظراتی را اعمال نم�ور دو قط�بی، ب�رای��الب چه�ار مح��یتی را در ق��رجیح شخص� این آزمون هشت نوع ت

�کMBTIافراد در نظر می گیرد. پرسشنامه ��ر ی� دارای فرم های متفاوتی است که ه. سوال است93کاربرد مختلفی دارند. در این تحقیق از فرم دارای

�دهنتایج و بحث:� بررسی پرسشنامه ی پایبندی به سنت های یهودی تکمیل ش�ده در� توسط یهودیان تهران که اکثرا جوان، با تحصیالت لیسانس، متولد و بزرگ ش�ه��رتیب ک��ازد؛ به این ت� تهران بودند، آمیختگی فرهنگ یهود و پارسی را مشهود می س�یر��ا غ��د، ب��وش می دهن��رانی گ��ک ای��د و موزی� اکثریت آنان به فارسی صحبت می کنن یهودیان روابط دارند، پایبندی باالیی در اجرای سنت های یهودی دارند، هویت مذهبی

�د. ��رور دارن��اس غ��ه آن احس��بت ب��رده و نس��رفی ک��ودی مع��هخود را یه��ا ک� از آن ج�د و��امعی ندارن� یهودیان بیشتر با غیر یهودیانی که از سنت ها و فرهنگ آنان اطالع ج�ان��ه آن��بت ب��الب منفی نس��بات غ� بعضا حتی به دالیل شرایط اجتماعی، دارای تعص

(، نی�از ب�ه خ�ود سانس�وری و65،1999هستند، ارتب�اط دارن�د، اس�ترس بیش�تر )دوبو کنترل بیشتر در روابط خویش احساس می کنند، در نهایت همین امر سبب می شود�ود��اس خ��فات، در مقی��ت ص� که این نمونه در خرده مقیاس روابط موضوعی فهرس

�ت بی�اورد. از67 بیشترین نمره و در قدرت رهبری66کنترلی� کمترین نم�ره را ب�ه دس�اید��ان ش��ا حقوقش��ان ب� سویی افزایش تحصیالت، کار خارج از خانه و آشنا شدن زن�ت��ا در تس��د و نتیجت��ام کنن��نتی قی� سبب شده است آنان نسبت به آداب و رسوم س

�ردان69 کمتر و خودمختاری68فهرست صفات انطباق پذیری��ه م��بت ب� بیشتری را نس اقلیت بودن و نیاز به انطباق بیشتر با جامعه ، سبب شده اس�ت در ک�لنشان دهند.

که اجازه دادن70 تمکینخرده مقیاس های نیازهای موری در فهرست صفات، نیاز به�از� به نفوذ فردی متحد جهت همنوایی با سنت ها و تسلط پذیری است، بیشترین و نی

، مخصوصا در مردان، کم�ترین نی�از گ�زارش ش�ده باش�د. همچ�نین ح�الت71به تغییر�ایت گر��د حم��ران وال��ان ای��الب یهودی��یتی غ��ه72شخص��ت ک��ت، این درحالیس� اس

در م�ردان بیش�تر از زن�ان اس�ت. اک�ثر زن�ان و م�ردان73حم�ایت گری فرزن�د پروری�ه این��ت ک��ي اس� یهودی در کارکردهای خود اولويت جهت گيري كاركردشان احساس

�ت. ��ده اس� نیم�رخ ب�الینی ریختموضوع در ریخت شناسی مایرز - بریگز هم تایید ش�ران را ��ان ای��اشناسی مایرز - بریگز ریخت کلی شخصیت یهودی��ی ب��رای حس� برونگ

( توصیف می کند.ESFJقضاوت احساسی )

65 Dubow66 Self-control67 Military Leadership68 Personal adjustment69 Autonomy70 .Deference71 Change72 Nurturing parent 73 Nurturance

بررسی گنبد نخست هفت پیکر نظامی با تكيه برنظريات يونگ

75، حجت الله رئيسي74ميثم زارع

�اظر��ه از من��ود دارد ك��ف وج��وم مختل� در دنياي امروز، ارتباط نزديكي ميان عل�ه��ي ب��ات و روانشناس��د ادبي� مختلف قابل توجه و بررسي است. در اين نوشتار پيون�تار��دف از اين نوش� عنوان دو شاخه از علوم انساني مورد بررسي قرار مي گيرد. ه�را��د زي��گ مي باش��اي يون��ر نظريه ه� نشان دادن پيوند ادبيات با روانشناسي با تأكيد ب�ي،��ي، زبانشناس��ه شناس��ي، جامع��د روان شناس��ومي مانن� كشف پيوند ادبيات با عل�وعي��ا هم، موض��والت ب��ل اين مق��وه تعام��يزان و نح��ي م� فلسفه، تاريخ، و... بررس

�ت ��ه اس��رار گرفت��ه روان"است كه امروزه مورد توجه جدي منتقدان ق��ا ك� از آن ج�راي��وان ب��ه مي ت��ت ك��ديهي اس��امال ب��د رواني، ك� شناسي عبارت از مطالعه ي فرآين�وم و��امي عل��ان بطن تم��ه روان انس��ت، چ��ود جس��ات از آن س��العه ي ادبي� مط

�گ، "هنرهاست��دي140، ص1382 ) يون��ه ي فروي��يع تر، انديش��اهي وس� (. از نظرگ�اوي��ريه ي روانك� همراه با تفكر يونگي و افكار بسياري از ديگر انديشمندان پيرو نظ�تار��ي اين نوش��ه اساس��ت. تكي� مورد استفاده ي تعداد زيادي از منتقدان فرهنگي اس�گ��اي يون��اس نظريه ه��ر اس��امي ب� بررسي يكي از گنبدهاي هفت پيكر اثر حكيم نظ

است.�ا��ان ريپك��خن ي��ه س��ت و ب� هفت پيكر يكي از پنج منظومه ي نظامي گنجوي اس�ت� زيباترين منظومه ي تخيلي جهان است. اين منظومه اثري داستان در داستان اس�رام��دگي به��تان زن��ه داس��اني ك� كه به دو بخش تقسيم مي شود: بخش نخست و پاي گور است و بخش مياني كه داستان هفت پيكر و هفت شاهزاده خانم است. در اين�دي��ت گنب��د نخس��ردازيم، گنب��ر مي پ��ت از هفت پيك� نوشتار ما به بررسي گنبد نخس سياه رنگ است كه شاهزاده سرزمين هند در آن گنبد براي بهرام گور در روز شنبه�دن او و� داستان نقل مي كند. داستان اشتياق پادشاه به وصال يك محبوب، ناكام ش در نهايت سياهپوش شدن و ناقص ماندن اوست. اين داستان از ديد روان شناسي�تان��ت ك�ه در اين داس��ا آنيم�اي ) ناخودآگ�اه( خ�ود اس��دن انس�ان ب� داستان يكي ش�اهي و��ه آگ��د ب��ود و نمي توان��تان( يكي نمي ش��وق داس��ود )معش��اي خ� پادشاه با آنيم�د اين� شناخت صحيح از خود برسد، در ناآگاهي مي ماند. در واقع چنان ك�ه گفت�ه ش�ان( تالش��ياه پوش��اه س��ردي )پادش��ت. م��ل اس��اهي كام��تان ناخودآگ� داستان ، داس�ه��ود را ب��ي خ��ياه پوش راز سياه پوش��يرمرد س� مي كند كه با آنيماي خود يكي شود. پ�اي اين راز��ه افش��ر ب��ا حاض� پادشاه نمي گويد و حتي راضي به مرگ هم مي شود ام�تاي��اه در راس��د. تالش پادش� نيست چرا كه خود پادشاه بايد تالش كند و به آن برس

فرديت يابي و خود شناسي است كه در نهايت ناكام مي ماند.

دانشجوي كارشناسي ارشد زبان و ادبيات فارسي دانشگاه شهركرد74 دانشجوي كارشناسي ارشد زبان و ادبيات فارسي دانشگاه شهركرد75

�د گفت: ��ي"در اين باره باي��ه كس��ي، رازي را ك�ه نباي�د ب��دگاه روان شناس� از دي گفت، ديواري است كه دنياي درون را از جهان بيرون جدا مي كن�د، بري�دن از دني�اي�طح��ه س��تاورد آن ب��ه دس��ايد ك� بيرون به تمركز نيروهاي رواني بر درون راه مي گش

�اهي است��تري از آگ��اوري، "بيش��راي140،ص 1374) ي��اه ب��تان پادش� ( در اين داس�هر��يدن ب�ه ش� يافتن رازي پنهان به شهري به نام شهر مدهوش�ان مي رود. او ب�ا رس

مدهوشان همه را در لباس سياه مي بيند.�وش��ياه پ��اه س��ود پادش��ايه هايي از خ��د س��ع باي� سياه پوشان اين شهر را درواق بدانيم كه در شهر مدهوشان گردهم آمده اند و در واقع شخصيت پنهان پادشاه سياه

سايه يا آركي تايپ هاي مهم نا خود آگاه قومي در روان شناسي يونگ"پوش هستند �ر��يت ك�ه مجم�وعه اي از همه ي عناص� است و و عبارت است از بخش پنهاني شخص

( .73،ص 1371 ) شميسا،"شخصي و جمعي است�ايي��ناخته و روي��رزميني ناش��ده اي راهي س��ك پرن� در اين داستان پادشاه به كم�اد��ان نم��ع هم� مي شود تا مگر آنجا به هدف خود برسد. در اين داستان پرنده در واق خواب است كه پادشاه از آن طريق به ناخودآگاه جمعي خود دست مي يابد و پرنده�دايت��اه جمعي ه��وي ناخودآگ��ه س� نماد روحي است كه به پرواز در آمده تا فرد را ب

�ه"كند. ��ا ب��اه و نتيجت��مير ناخودآگ��ه درون ض��وط ب��راي هب� به خواب رفتن، فرصتي ب�ال، " تجلياتش در ناخودآگاه به هنگام خواب و رويا ، فراهم مي آورد� ، ص1375) ح

125)�ل��ود اطالع حاص��اهي خ��ا خودآگ� در اين افسانه پادشاه براي اين كه بتواند از ن�ود و��ار عملي نمي ش� كند بايد به وصال شاهزاده خانم )آنيماي( خود برسد اما اين ك�اهي��ه آگ��ون ب��د . چ��ر می گزين��ياه را ب� مي توان گفت كه پادشاه براي همين رنگ س نمي رسد و در نا خودآگاهي مي ماند . در اين داستان هر باري كه پادشاه سياه پوش�انم او را��اهزاده خ� مي خواهد به وصال )آگاهي( برسد ، اين كار انجام نمي شود و ش�د��وان دي��تي ت��د هيچ ح� دعوت به صبر مي كند. در پايان پادشاه به وصال كه نمي رس�ال��ه وص��د ب��د. در واق�ع او نمي توان��ت مي ده��ايي را از دس��وق روي� )درك( اين معش�از��اس ني��ر اس��ه ب��الي ك��د، وص��ت برس��اهي اس��ادي از خودآگ� شاهزاده خانم كه نم

�ت. ��ده اس��ذاري ش��اه پايه گ��ي پادش��رين"جنس��اب آخ��ي در حقيقت بازت��ل جنس� عم�ه��ابي ب� مرحله از تصرف يكي از اليه هاي آگاهي به شمار مي آيد . اليه اي كه دست ي

)"آن تنها از طريق همراهي و همياري شخصيت وجود زن است كه ممكن مي گردد�د و45، ص 1383حسين زاده، ��ت نياب��اهي دس� ( و اين باعث مي شود كه فرد به آگ

�اه� در همان ناخودآگاه بماند و لباس سياه بر تن كند كه رنگ سياه نيز نشانه ناخودآگ است. در واقع زماني انسان به شناخت دست مي يابد كه با آنيماي خود يكي شود و

به خودآگاهي برسد.

انتقال و ویژگی های آن77، فروغ شجاعی76حمید رضا ساسان فر

نظر به اهمیت پدیده انتقال در فرایند درمان روان تحلیلی و جایگاه آنهدف:�رفت.��رار گ��ي ق� در تحول و گسترش فن روان تحلیل گری پدیده انتقال مورد بررس�راهم آورده و��اب ف��ران را در این ب��احب نظ��رات ص��ا ونظ� این نوشتار برایند یافته ه می کوشد ضمن تعریف انتقال و ویژگی های آن جایگاه آن را در درمان روان تحلیلی

بازگو نماید.�ترس،روش:��ته های در دس��ی نوش��تجو و بررس� در یک بررسی مروری با جس

داده ها گردآوری شدند.�ار� نتایج: انتقال به معنای جابجایی احساسات، امیال و شیوه هایی است که بیم�ایی��ت. این جابج� در گذشته و در رابطه با افراد مهم زندگی خویش تجربه کرده اس�ت ، جهت��ات نیس��ور این احساس��ه در خ��ردی ک� معموال به سمت روان تحلیل گر، ف�نی��ویش یع��الی خ��ای انتق� می گیرد. مادامی که بیمار نسبت به منابع اصلی واکنش ه�ارت��ه عب� افراد مهم در اوایل زندگی خود، پی نبرده ، این جابجایی ناهشیار است. ب�د و��ود می بین��ودکی خ��خص مهمی از دوران ک� دیگر، بیمار، تحلیل گر را به عنوان ش تمام احساس ها و واکنش ه�ایی را ک�ه در گذش�ته کس�ب ک�رده اس�ت، ب�ا او تجرب�ه�ه روان ��ان ب��ان درم��د در جری��ه می توان��ت ک��ده ای اس��ال پدی��ابراین انتق��د. بن� می کن تحلیل گر کمک کند تا به م�اهیت ناهش�یار رفت�ار بیم�ار خ�ویش پی ب�رد، واکنش ه�ای�ته��ته، گذش��ایع گذش� فردی او را در دیگر موقعیتها درک کند و با کمک به یادآوری وق�انی��امه ریزی درم��ه برن� را احیا سازد. همچنین او می تواند با استفاده از این پدیده ب�ال��ای انتق��اهی از ویژگی ه��ور، آگ� وپیش بینی روند بیماری دست زند. به همین منظ�ختی،��داری و سرس��ا ناپای��داری ی��وگرایی پای��دت و س��یزان ش��ب م��دم تناس� مانند ع�ارج از��د در خ��ال می توان��د. انتق��ک نمای��ر در این راه کم��ه روان تحلیل گ��د ب� می توان�انی ��ط انس��ام رواب� چهارچوب درمان تحلیلی و در موقعیت های دیگر نیز رخ دهد. تم آمیخته ای از واکنش های واقع بینانه و انتقالی اند ولی واکنش های انتقالی در موقعیت�رار��ل تک��الی در اص��د. واکنش ه�ای انتق��تری دارن��دت بیش� درمان تحلیلی وضوح وش�ه��ای رابط��ک از ویژگی ه��ت هری��ال ممکن اس��تند. انتق� روابط موضوعي قدیمی هس�ار� موضوعی از جمله احساس ها، کشاننده ها ،خواسته ها، ترس ها، خیال پردازی ، افک یا دفاع های علیه آنها را داشته باشد. در فرایند انتقال، بیمار به جای به خاطر آوردن�ده� بازخوردها و برانگیختگی های هیجانی اوایل زندگی خود، آنها را تکرار می کند. پدی�ه��اومتی علی��ه مق��د ب� تکرار، انتقال گذشته فراموش شده است، تکراری که می توان�ای��وان یکی از مقاومته��ه عن� درمان گر و فرایند درمان تبدیل شود. بنابراین انتقال ب "من" می تواند ظهور کرده و خود را به شکل انتقال منفی و مثبت آشکار سازد. در�ت��وجب از دس� این میان انتقال منفی می تواند موجب قطع درمان و انتقال مثبت م رفتن فهم بیمار از درمان و تمرکز به تحلیل گر گردد. انتقال برای شکل گیری فرایند

شناسی بالینی دانشگاه کردستاندانشجوی کارشناسی ارشد روان76شناسی عمومی دانشگاه علوم وتحقیقات تهران دانشجوی کارشناسی ارشد روان77

�یک� درمان ضروری به نظر می رسد. فرایند درمان در روان تحلیل گری به طور کالس�ه��ال، مرحل��ور انتق��ه ظه��از، مرحل��ه آغ��ود: مرحل��یم می ش��ه تقس��ار مرحل��ه چه� ب فرایند کاری و مرحله انحالل انتقال. انحالل انتقال مرحله تعیین کننده ای است كه در�انیده اند و��ام رس� آن، بیمار و تحلیلگر راضی شده اند که اهداف مهم تحلیل را به انج�ورت��یر ص��ق تفس��ال از طری� انتقال به خوبی فهمیده شده است. انحالل نهایی انتق�ال در� می گیرد و تفسیر نیز منجر به بینش و هشیاری می گردد. فراخوانی پدیده انتق�ته��ه گذش��وط ب��یار و مرب��ایی ناهش��ل زیربن��تجو در عوام� جلسه درمان ناشی ازجس سرکوب شده بیمار است. مورد دیگر ، ناشناخته ماندن شخص روان تحلیل گر برای�ال،� بیمار و در نهایت خنثی بودن و خویشتنداری اوست. یکی دیگر از ابعاد مهم انتق�ور��ه همین منظ��ت. ب��ی اس��ای مرض��انه ه��ا نش��ای آن ب� یکسانی فرایند انحالل ومبن�ه� ظهور انتقال شرط الزم برای دسترسی به مبنای روانا زردگی است. حل انتقال ب�د و��ایز کن��ده متم��ته را از آین��ات و گذش��ورات را از واقعی��ا تص��د ت� بیمار کمک می کن�د و تص�میماتی ص�حیح و� م�اهیت غ�یرواقعی تکانه ه�ا و اض�طراب خ�ویش را بشناس�ه تنظیم��ا ب��د ت��ک می کن� مبتنی بر واقعیت را اتخاذ کند. این روش تحلیل به بیمار کم�ایت��ل رض��ل و فص� مجدد تعادل دینامیک میان تکانه ها و تعارضات دست یابد و به ح�ا��نایی ب��ده انتق�ال و آش��ناخت پدی� بخشی از تعارضات خویش نایل گردد. بنابراین ش ویژگی های آن و جایگاه آن در نظریات روان تحلیلگری بسیار ارزشمند و الزم است

و در نتیجه آن می توان به اهمیت انتقال در روان تحلیل گری پی برد. بحث: پدیده انتقال، پدیده ای منحصر به فرد در مجموعه نظریات روان پویشی�ا��یر از آنج� و دارای جایگاهی بسیار محوری در روند درمان تحلیلی می باشد. این تعب

�ویش )��انی خ��ای درم��از تالش ه��د در آغ��ه فروی��ود ک��ی می ش� ( و از خالل1886ناش�الیت علمی��ال های فع��رین س� ) وارسی زیربنای ناهشیار نشانه های مرضی( و در آخ

�خ1939خویش)��اران پاس��ان بیم��ونگی درم� ( از خالل) تحلیل انتقال(، به نحوه و چگ�ا��واع درمان ه��ر ان� می داد. پدیده انتقال، یک وجه مهم در تمایز درمان تحلیلی از دیگ�ران��ژگی روان تحلیل گ��ان تحلیلی و وی��د درم��اثیر فراین��ر این ت� است. به عبارت دیگ�مت��ه س��ان تحلیلی ب��ه درم��ردد. توج��ال می گ��ده انتق��دایش پدی��وجب پی� است که م�ال��ویه انتق� گذشته، موجب ایجاد انتقال و مقاومت بیمار می گردد. این کارکرد دو س�ه��ر ب��رات و از جهت دیگ��ترین خط��وان منبعی از بزرگ��ه عن��ک جهت ب� است که از ی

عنوان منبعی ارزشمند و بدون جایگزین از گذشته بیمار محسوب می شود.

بررسي كودك آزاري در حقوق ايران و پيشگيري ازآن با تأكيد بر تأثيرات رسانه

79 ، روح الله جوادپور78زهره سيدين

�هبحث:��ت ك��ان اس��ات انس��ي از حي��واني دوران خاص��ودكي و نوج� دوران ك�ه��وري ك��ه ط� قسمت ثابت و پايدار شخصيت انسان در اين دوران شكل مي گيرد. ب�ونگي��رو چگ��ادي در گ��د زي��ا ح��الي ت� سالمت روحي و رواني انسان در دوران بزگس

تعليم و تربيت و گذراندن اين دوران است.�ر��د نظ��اعي م��يب اجتم��ك آس��وان ي��ودك آزاري بعن��روزه بحث ك��ران ام� در اي�دالت��تگاه ع��ان و دس��وق كودك��ايت از حق��ز حم��ومي و مراك��ار عم��انه ها و افك� رس�ه��وري ك��ه ط��د ب� قضايي قرار گرفته است و آمارهاي بااليي به اين امر دامن مي زن

�ودك آزاري دارد. اين– سازمان بهزيستي هر روز صد و پنجاه ��ورد ك��د تلفن در م� ص�ت و��ياه آن باالس� در حالي است كه كودك آزاري از جمله جرائمي است كه رقم س

معموال مخفي مي ماند به خصوص اگر در محيط خانواده اتفاق بيفتد.�يرد��ورت مي گ��ودك آزاري در آن ص��وال ك��ران معم��ه در اي��وزه مهمي ك� دو ح�ودك��انگي، ك��ونت هاي خ��وارد خش��ه م� خانواده است و محيط هاي آموزشي. از جمل�ودك� آزاري در محيط خانواده توسط اعضاي آن بخصوص پدر و مادر است و دوم ك�ورت��ا ص��ور م��اي كش��تان ه��ه در اس� آزاري در محيط آموزشي تحقيقات مختلفي ك�دود��ان مي ده�د. مثال ح� گرفته وجود تنبيه و كودك آزاري را در مدارس راهنمايي نش

�د50��تفاده مي كنن��دني اس��ه ب��ر از تنبي��ال حاض��تان در ح��دارس كردس��اي م� % اولي(1387)سيدين و ديگران،

بر پايه تئوري "ناهماهنگي در سازمان اجتماعي" ، عدم جامعه پذيري :روش�انه هاي� افراد به عدم هماهنگي عوامل و كارگزاران اجتماعي )خانواده، مدرسه، رس

همگاني و ...( برمي گردد.�ه هم��گ و ب��ازمان هماهن��ه داراي س� هسته اصلي اين تئوري آن است كه جامع�ت��زد، ممكن اس��تگي در هم ري��ه داليلي اين بهم پيوس��ه ب��ت و چنانچ��ته اس� پيوس كاركردهاي نامناسب پديد آيد و به دنبال آن مسائل و آسيب هاي اجتماعي بروز كند.�زاي��ه اج��رد ك� اين ديدگاه به جامعه پذيري به صورت يك نظام سازمان يافته مي نگ آن به صورتي منظم و هماهنگ به هم پيوند خورده ان�د. اگ�ر در ي�ك نظ�ام اجتم�اعي�ام و��ارايي نظ��د، ك��ل نماين� بخشي يا بخش هايي از آن با ديگر بخش ها ناهماهنگ عم�د� جامعه پذيري تقليل مي يابد. هاگان و پالوني خطر نشان مي سازند كه شرايط رش فرزن�د در خ�انواده ب�ر روي رفت�ار مجرمان�ه آنه�ا ت�أثير دارد. همچ�نين اين رفت�ار در

(.1378: 58خانواده از يك نسل به نسل ديگر انتقال مي يابد )رفيع پور، �دني��ه ب��ه تنبي��ت ك� نظريه جامعه پذيري در پرخاشگري با تنبيه بدني مدعي اس�دين در��ط وال��ه او توس��د زدن ب��ت و لگ��ه و مش��ت بچ� مانند سيلي زدن زدن به پش

كارشناس ارشد حقوق و جزا78 عضو هيئت علمي دانشگاه پيام نور79

�ه��ا( ب� فرايند تربيت و بزرگ شدن آنها )به منظور جلوگيري از بدرفتاري بيشتر بچه ه�تت� پرخاشگري برون گرايي مي انجامد و تنبيه رواني )مانند اينكه به بچه بگويند دوس�الح��ور اص��ه منظ��د ب��ردن او بيندازن��ه گ��ير را ب��د و تقص��حبت نكنن��ا او ص��داريم، ب� ن بدرفتاري او( به پرخاشگري درون گرا منجر مي شود. اين گونه افراد در بزرگسالي،�ه��ه تنبي��د، آنك��گرانه ون��ام كنش پرخاش� زماني كه با ناكامي مواجه شده و آماده انج�اب��ي را انتخ��ود، خودكش��ده ب� بدني شده بود، ديگركشي و كسي كه تنبيه رواني ش

(.1383: 104مي كند )صديق سروستاني،�اقي نتايج:��اي انطب� راهبرد حل مسئله موجب بهبود اعتماد به نفس و رفتار ه

�د��ان مانن��اري كودك��كالت رفت��ه مش��د ك��ان داده ان��ات نش��ود. مطالع��ان مي ش� كودك لجبازي، مشكالت سلوك و رفتار ضد اجتماعي با آموزش مهارت هاي كنترل خشم و برقراري ارتباط مناسب با همساالن و افزايش پذيرش اجتماعي و باال رفتن نگرش

مثبت نسبت به خود را موجب شده است.�ر در��د اگ��ه دارن��ا بزهكاران��گرانه ي��ه رفتاره�اي پرخاش��اني ك� بسياري از نوجوان�ان� زمينه مهارت هاي حل مسئله آموزش ببينند، رفتار آنها بهبود مي يابد. فقدان واژگ�ل مهم��ايگزين از عوام��اي ج��تفاده از راه حل ه��ارت در اس��تن مه��د و نداش� كارآم�وزش روش� پرخاشگري كودكان است. عالوه بر اين، مطالب ديگر نشان داده اند آم�ا��اي ن��اهش رفتار ه��ان در ك��دين و معلم� حل مسئله به طور مستقيم يا از طريق وال

مناسب كودكان و بهبود رفتارهاي اجتماعي آنها مؤثر است.�ه��ئله ب��ل مس��ارت ح��وزش مه��ه آم��د ك��ان داده ان��ده نش� پ ژوهش هاي انجام ش�ه و از��اهش يافت� والدين موجب شده رفتارهاي ضد اجتماعي و افسردگي كودكان ك�ه��ايي ك��ه خانواده ه��د ك��ان داده ان��ا نش��وند. اين يافته ه��وردار ش� سالمت رواني برخ�تري��ايي كم��ئله توان� نوجوانان بزهكار يا معتاد دارند، براي استفاده از شيوه حل مس�تفاده��درت اس��ال ق��ديد و اعم��ترل ش��وبيخ و كن��ه و ت��د، تنبي��تر از تهدي� داشته و بيش�ديد ع�اطفي در زمين�ه��كالت ش� مي كنند، همچنين هنگامي كه والدين كودكان ب�ا مش�اري و رواني��عيت رفت��د، وض��وزش ديده ان��اقي آم��ئله و انطب��ل مس��اي ح� مهارت ه

كودكان تغييرات مثبتي پيدا كرده است.�روري و� آموزش والدين يك راهكار م�ؤثر در ت�رويج روش ه�اي ص�حيح فرزن�د پ�اني و��ود نظم دهي هيج��اي خ��د مهارت ه��ان مانن� افزايش مهارت هاي اجتماعي كودك�ده��رد كنن��گرانه و ط��ل پرخاش��اريخچه اي از تعام��ود ت��ت. وج� توانايي حل مسئله اس�ل��ت. بعكس، تعام��ان اس��ب نوجوان��اي نامناس��ده رفتاره� والد-كودك، پيش بيني كنن مثبت والد-كودك م�وجب س�طوح ب�االي حم�ايت خ�انوادگي، ارتب�اط به�تر ك�ودك ب�ا�انواده و��ره در خ��دگي روزم��كالت زن��ا مش��ه ب� همساالن و موفقيت بيشتر در مواجه�يزان��د، م��ارت جدي��ب تج��ه كس��ا ب��ل آنه��دين، تماي��ياري وال��ود. هش��ه مي ش� مدرس تحصيالت، برخورد متفكرانه و اجتناب از برخوردهاي تكانشي، ايجاد اعتماد به نفس و احاس كفايت در كودك از متغيير هاي مؤثر در تعامل والد كودك محسوب مي شوند�د��ده مي توانن��وزش دي��د. وال�دين آم��ادي برخوردارن��وزش از اهميت زي� كه در امر آم�وجب��ان م��ا كودك��ا ب� تعامل هاي مؤثري با كودكان خود برقرار كنند و در اين تعامل ه�زايش��دين را اف��ه وال��ان ب��اد كودك��ده، اعتم��ا ش� كاهش برخودهاي نامناسب بين آنه�ديگر��ود از يك��ته هاي خ��ر دو در خواس��ان ه��دين و كودك� مي دهد و باعث مي شود وال

�كالت نقش� منطقي تر رفتار كنند. والدين آموزش ديده، در مواجهه با مسائل و مش�ان��ه كودك��ر و نهي ب��د، اين وال�دين از پيش داوري و ام��ه ك�ودك مي دهن� فعال تري ب�ان اين� پرهيز مي كند و موجب انتقال اين خصوصيات به كودكان نيز مي شوند. كودك

(.14،1387-13گونه والدين از دلبستگي ايمن برخوردارند )شكوهي يكتا و ديگران:�يع دانش، هدف:��وني وس��اعي، كهنگي و دگرگ��والت اجتم��ده تح� شتاب فزاين

�داوم��بيق م��وژ ي و علمي، تط��والت تكنول��ه تح��ا در نتيج��دن مهارت ه��وخ ش� منس�ايج��أثير و نت��د، ت��ات را مي طلب��تي تفريح��دگي و ح��ار، زن��اي ك� بزرگساالن با روش ه�ويت��ازي و تق��اده س��اي آم� تغييرات اشاره شده بر الگوهاي زندگي انسان ها و راهه�االن� توانايي آنها براي مقابله با اين تغييرات، تعهدات وسيعي را براي آموزش بزگس

(.1371فراهم كرده است )صباغيان، �روه��گيرانه را در دو گ��دامات پيش��وان اق��ودك آزاري مي ت��ل ك��ه عل��ه ب��ا توج� ب�رخ� پيشگيري هاي كيفري و قضايي و پيشگير ی هاي غير كيفري يا كنشي ارائه داد و ن

اين پديده را تاحدودي كاش داد و از رواج و ازدياد آن تا حد زيادي جلوگيري كرد.

تحلیلی بر مصادیق ناهوشیار جمعی در منظومه بانوگشسب نامه

82، دکتر محمد جعفر یاحق81، زهره هاشمی80فاطمه شهامت

منظومه بانو گشسب نامه از منظومه های که پس از شاهنامه فردوسی هدف:�ار��تین ب� در اواخر قرن پنجم هجری توسط فردی ناشناس سروده شده است. نخس�ه��ه در کتابخان��ود از این منظوم� ژول مول مستشرق فرانسوی براساس نسخۀ موج�اب��فا در کت��تاد ص��رداخت. پس از آن اس��اره آن پ��ق درب��ه تحقی��اریس، ب� سلطنتی پ »حماسه سرایی در ایران « توضیحات اندکی درباره این منظومه و نسخه های آن

�راچی1382(. تا این که در سال 1384داد )ذبیح اله صفا، ��ه همت ک��ه ب� این منظوم (.1382روح انگیز به صورت انتقادی چاپ و تصحیح شد. )کراچی روح انگیز،

�ا1032این منظومه کوتاه )� بیت(، علی رغم نظم متوسطش به جهت اینکه تنه�ر ب�ه��ل توج�ه و منحص��د، قاب� منظومه ای است که قهرمان اصلیش ی�ک زن می باش

(.1382فرد است. )کراچی روح انگیز،

معتق�د اس�ت در نظ�ام روان تحلیل گ�ری نق�د کهن الگوه�ا چ�یزی83کارل یونگ�اختار��دین س��یت از چن��ت شخص��د اس��ت. وی معتق��انه اس��د ادبی افس��ه نق��بیه ب� ش

�یار شخصی��امل: ناهوش��ت ش��ده اس��کیل ش��یار جمعی84تش��ود 85، ناهوش� .86و خ ناهوشیار جمعی عمیق ترین سطح روان است که کمتر از همه قابل دستیابی است.�ا��وع ها ی� در نظریه یونگ " تجربیات باستانی موجود در ناهوشیار جمعی توسط موض

�وند ک�ه یون�گ آنه�ا را کهن الگو��وه گر می ش��ونده ای جل��رار ش��د"87الگوه�ای تک� نامی�یی، ��دی یح��ید محم��ا1386) شولتز و شولتز، ترجمه س��ه این کهن الگوه� (. از جمل

�ارل ،92 و خود91، سایه90 ، آنیموس89، آنیما88می توان به پرسونا� اشاره کرد )یونگ ک1968 .)

�ه��اره دارد ک��وع اش��گ از این موض� کهن الگوی آنیما و آنیموس به برداشت یون((انسان اصوال موج�ودی دوجنس�ی اس�ت. وی این کلم�ات را از ریش�ه کلم�ه التین

Animare(. 2007، 93 به معنی روح دادن گرفت ) بیب جان

دانشجوی دکتری روانشناسی ،دانشگاه فردوسی مشهد80 دانشجوی دکتری ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد81مشهد 82 فردوسی دانشگاه علمی هیئت عضو

83 Carl jung84 personal85 collective86 self87 archetype88 persona89 anima90animus 91 shadow92 self93 Beebe John

�ر از��ه دیگ��ه گون� این نمود آنیما و آنیموس در نظریه یونگ در برخی فرهنگ ها ب ، ؟(. مثال یان�گ و یین در چین باس�تان.94دیر باز مطرح بوده است )م�ور گن�وا ک�وپ

�ردارد. یین��ال را در ب��وی و فع��اتی مثبت ق��یز حی��ر چ��ه و ه� یانگ بیانگر عنصر مردان�نی� عناصر زنانه و هر چیز تیره و ضعیف و منفعل را شامل می شود. واژه زن به مع�ترل و��ه کن� دقیق، آدم درونی بوده است آنیموس در زن می تواند به صورت تمایل ب�وس��روز مثبت آنیم��ت. در ب��وب اس��د و خ��روز ب��وس دارای ب��د. آنیم� قدرت بروز کن

�گ دیوید��د) هرین��روز یاب��ه ب��ای خالقان��د در فعالیت ه��روز منفی2007، 95می توان� (. ب�رد��ک م��ا ی��اس ب��ژه تم��ه وی��ردی ب� آنیموس ممکن است زن را از کلیه روابط بین ف

(. 1997، 96واقعی دور نگه دارد )میل هدو پیتر�ادیق ناهوش�یار جمعی ) کهن��ی و تحلی�ل مص��ال بررس� پ�ژوهش حاض�ر ب�ه دنب

الگوی آنیموس( از دیدگاه روان تحلیل گرانه یونگ در قهرمان داستان است. روش پژوهش: این تحقیق به شیوه کیفی و از نوع تحلیل داستان ) رجوع شود

( صورت گرفته است.1385به هومن حیدر علی، �ه��ت ک��وند. از این روس��نی می ش��وال فرافک��ل درونی روان معم��ایج: عوام� نت هزاران سال است که در تاریخ بشریت آنیما و آنیموس به صورت اشکال افسانه ای در قالب خدایان و الهه هایی که در دنیای معنوی ما جای دارند و شاید مهم تر از همه�روین،��رزی پ��ه فرام��گ، ترجم��ده اند ) یون��نی ش� به شکل زنان و مردان زنده فرافک

1370.) در بانو گشسب نامه شاعر به شکل قابل توجهی به ترسیم جنبه های روان این زن می پردازد. جنبه های زنانه روان بانوگشسب به صورت ظرافت های زنانه و توجه

(.58-60طلبی در داستان نمود داشته است)ابیات �انو می��ولی ب��ایی از کیفیت تح��یم دورنم��ه ترس��ه ب��راینده منظوم� از طرفی س�ویر��ه تص��ب را ب��ای روان گشس��ه ه� پردازد. که در ضمن آن می توان تابلویی از جنب�ود��وس وج��دن آنیم��ت از پروران��ادی اس��انو نم��ط ب��رز توس��رورش فرام��ید. پ� کش

(.10-8بانوگشسب )ابیات �ه در��وده ک��تم و محیطی ب� از طرفی بانوگشسب تحت سرپرستی و تربیت رس تعارض با زنانگی وی قرار داشته است. ب�ارزترین جل�وه این مس�أله را در ن�ام ب�انو

. 97 نام گشسب به معني دارنده اسب نر استمی توان مشاهده کرد.�ا��ن ب��و خش��ه نح��انو ب��ود. ب��تگاری می ش��انو خواس��ار از ب� در این داستان سه ب�اند��یده را بترس��ا ش��د ت��ه دو نیم می کن��اش را ب� خواستگارانش روبرو می شود. تمرت

�د635-620)ابیات ��ان چهارص��تم پس از آزم�ون از می��ه رس��ورد آخ�ر ک��ا در م� (. ام�اف� پهلوان ایرانی گیو را انتخاب می کند، بانو در اولین برخورد با او یعنی در شب زف

(.993-989دست و پای گیو را با طناب می بندد و او را زیر تخت می اندازد )ابیات

94 Moore Genava Cobb95 Herring David96 Milhado Peter

گشن در پهلوی و پارسی که در زبان : گشسب مخفف گشنسپ است و گشنسپ مرکب از دو واژه است. 97 نیز گشن بهمین معنی است . و قسمت دوم کلمه اسب اوستا ورشنه آمده بمعنی نر و نرینه است . در پارسی

استعمال شده است. )لغت نامه( است . گشنسب اغلب به اسقاط نون

�ر��گ ب��ر یون� این نمود آنیموس در زندگی گشسب همان چیزی است که از نظ�ای��انو، همپ��وس ب� اثر عدم آگاهی از یک جنبه روان رخ می دهد. به عبارت دیگر آنیم�ودش� پرورش فرامرز بزرگ شده، شکل می گیرد و در تعارض با جنبه های زنانه وج�گ� او را به عاشق کشی تبدیل می کند، که نیاز به یک پادزهر دارد. ازدواج در نظر یون�وس زن� یک رابطه روانشناختی است که در متن فرافکنی آنیمای مرد به زن و آنیم

�ف، ��دقیانی لطی��ه ص��گ، ترجم��ت ) یون��ی اس��ل بررس��رد قاب� ( تجلی این1386به م پادزهر را در داستان می توان در شخصیت رستم یافت، که پس از سرکشی بانو بر

(1025-1021رک( : همسرش او را پند و اندرز می دهد که كه زن باشداز شوي خودسرفرازبه بانوي يل گفت با شو بساز نباشد ز شو بر زبان سرزنشزن از شوي دارد بلندي منش

دليران و مردان و آزادگان زگردان ايران و شهزادگان تو هم مهربان باش در كين ببندمن اين را بكردم ز گردان پسند

باز)چو بشنيد اين بانوي سرفراز تخت بر هم با -1021نشستند 1025)

�ان بحث و نتیجه گیری:��طوره های قهرم��ه اس� در نظریه یونگ عنوان می شود ک ساز عادی ترین اسطوره ها هستند که در بسیاری از آنها کار اصلی اسطوره قهرمان

�الب، ��ارمی ابوط��گ، ص��ت )یون��اهی من اس��ول خودآگ��ور1352تح��طوره تبل� ( . اس�تان��من داس��ه در ض��ت ک��انی اس��یم قهرمان� فرهنگی ناهوشیار جمعی در قالب ترس�ان��ه همس��ارض نقط��ل تع��د ح��ایت فراین��د و در نه� شکل گرفته، به تعارض می نماین

سازی شخصیت قهرمان با بافت پیرامون و سازگاری او است. �ه��ک رابط��اد ی��رین راه ایج��اه مطمئن ت� آگاهی و هوشیاری از محتوای نا خودآگ�انی و��ط انس��ابودگر رواب��رار می ده�د ن��لطه ق� است. آنیموس وقتی زنی را تحت س�ه� ارزش های لذت آور می شود. رستم در اینجا نماد قدرت شفا بخشی ناخودآگاه و ب�اهی در��اد آگ��بب ایج��تم س��یحت رس��ت. نص��وی اس��دگی معن��درت زن��وص ق� خص�ارور��ده و ب��ه زاین��ک رابط� بانوگشسب می شود که این آگاهی خود به وضوح خالق ی�ه� است. که تمامیت دو فرد گيو و بانوگشسب در آن حفظ می شود. تجلی این رابط

(.1031-1030را در داستان در اشاره به دنیا آمدن بیژن می توان نشان داد )ابیات

بررسي اثر بخشي خانواده درماني »پويه هاي خانواده براساس رويكرد اكرمن« بر مكانيسم ها ي دفاعي و رضايت زناشويي زوجين مراجعه كننده به مراكز

مشاوره و روان شناسی101، سهیل روزبه100، آنيا صالحي99، مرضيه شيركوند مقدم98حسين صائمی

�ي در س�المتمقدمه:��ت ك�ه نقش اساس��ع اس��ادي جوام��ته بني� خ�انواده هس جامعه دارد اما امروزه نگراني هاي ج�دي در خص�وص ك�ارآيي و كارآم�دي آن وج�ود�ا و��اي خانواده ه� دارد كه متخصصان با رويكردهاي مختلف در تالش براي درك الگوه�اد��ربخش و ايج� كمك به اعضاي خانواده براي يافتن شيوه هاي جديد تعامل مثبت، اث�اي� ثبات و سازگاري آنها در مقابله با تجارب استرس آور زندگي هستند. روش پويه ه

�رمن، ��ت ك�ه براس�اس 1984خ�انواده )اك��اي خ�انواده درم�اني اس� ( يكي از روش ه بررسي هاي انجام شده تاكنون در پژوهش ه�ا ب�ه آن پرداخت�ه نش�ده اس�ت. اك�رمن�راي درك��د ك�ه ب��ور مي كن��ل تص��ال تعام��يت هاي در ح��امي از شخص� خ�انواده را نظ�يرد� كاركرد خانواده مي بايست درون دادهاي وارده از ساير منابع مورد توجه قرار گ�ا��اق ب��انواده در انطب��اي خ��و، پويه ه� كه عبارتند از: شخصيت منحصر به فرد هر عض�دنبرگ و��اني )گل��اي انس��وعه اي از ارزش ه��ال مجم��انواده در قب��د خ��ا، تعه� نقش ه

(2000گلدنبرگ، �ا��ودن نقش ه��ل ب��ايي در مكم��ي از نارس��انواده ناش� در اين روش ناكارآمدي خ�وي��ك الگ��يار از ي��ورت ناهش� ميان اعضا و تعارضات ناگشوده دائمي است كه به ص�ادلي��اي تب��ا الگوه��ت ت��انگر در اين روش در تالش اس��د. درم��يروي مي كن��ي پ� خاص

(1984معيوب را با مداخالت تخصصي ترميم نمايد. )اكرمن، بر اين اساس با ه�دف تب�يين اثربخش�ي اين روش ب�ر مكانيس�م هاي دف�اعي و�ده��ام ش��ژوهش انج� رضايت زناشويي زوجين و براي يافتن پاسخ سواالت زير اين پ

است:Pآيا روش مذكور در مكانيسم هاي دفاعي زوجين تغييري ايجاد مي كند؟ Pآيا روش مذكور رضايت زناشويي را در زوجين افزايش مي دهد؟ Pآيا اثربخشي روش مذكور در زنان و مردان متفاوت است؟

�ويي روش:��ات زناش��اي داراي اختالف��ژوهش خانواده ه� جامعه آماري در اين پ�ال ��وده و در س� متقاض�ي طالق ب �انواده1388بودند كه بعضا��ز مش�اوره خ��ه مرك� ب

�اي در��ژوهش از نمونه ه��ه اين پ��روه نمون��د. گ��ه نموده ان��اهرود مراجع� شهرستان ش�ايش� دسترس است كه به صورت تصادفي در دو گروه قرار گرفتند و گروه هاي آزم و كنترل نيز به صورت تصادفي انتخاب شدند. حجم نمونه سی زوج كه در هر گروه

كارشناس ارشد مشاوره خانواده � دانشگاه آزاد اسالمي واحد شاهرود98 كارشناس راهنمايي و مشاوره99

كارشناس راهنمايي و مشاوره100 کارشناس راهنمایی و مشاوره101

�تند. روش پ�ژوهش آزمايش�ي ب�ود ك�ه پس از تش�ريح اه�داف� پانزده زوج قرار داش�اعي��بك هاي دف��نامه هاي س��ا پرسش��ا ب��اري آنه��اركت و همك��ژوهش و جلب مش� پ

�ي1993 )اندروز، سينگ و بوند،� ( و رضايت زناشويي )انريچ( قبل از مداخله آزمايش�ه��اه ب��ه م��دت س��ه م��اني ب� ارزيابي انجام شد. پس مداخالت تخصصي خ�انواده درم�الي��رفت در ح��ورت گ� طور ميانگين هفت جلسه براي پانزده زوج گروه آزمايش ص كه اعضاي گروه كنترل در ليست انتظار براي دريافت كمك تخصصي بودند در پايان

از هر گروه پس آزمون با پرسشنامه هاي مذكور انجام شد.�ان ��ردان و زن��ني م��تاندارد 9/4ميانگين تفاوت س��راف اس��ا انح��ال ب� و6/2 س

�دان 8/2 با انحراف استاندارد 7/3ميانگين مدت ازدواج ��ا2/1 ميانگين تعداد فرزن� ب درصد باالي ديپلم بودند.41 درصد ديپلم و 59 و 03/1انحراف استاندارد

�ايج از��اداري نت��ي معن��راي بررس��اري و ب��اخص هاي آم� براي تحليل داده ها از ش�يون و ��ل رگرس��تفادهT-Testآزمون هاي آماري تحليل واريانس، همبستگي، تحلي� اس

شد.�اداري نتايج:��ور معن��ه ط��رمن ب� يافته ها نشان داد كه روش خانواده درماني اك

�ايش��روه آزم��ويي در گ��ات زناش��اهش تعارض��ويي و ك��ايت زناش� باعث افزايش رض�ت )��ده اس��اط<001/0Pش��ي، ارتب��وعات شخص��اي موض��داخالت در مولفه ه� ( اين م

�ايت��تان از رض� زناشويي، حل تعارض، اوقات فراغت، رابطه جنسي و اقوام و دوس�الي و<001/0Pزناشويي تاثير معنا داري داشته است )� ( اما در مولفه هاي مديريت م

جهت گيري مذهبي تفاوت معناداري ديده نشد.�تفاده از��زايش اس��اعث اف��ذكور ب��ه روش م��د ك��ان مي ده��ايج نش��نين نت� همچ

�ني1مكانيسم هاي دفاعي رشد يافته شامل شوخ طبعي��اني2، پيش بي� و3 و فرونش�اني��امل آرم��ه ش��د نايافت��ك و رش��اعي نورتي��بك هاي دف� باعث كاهش استفاده از س

�ال6، فرافكني5، واكنش معكوس4سازي��ازي7، پرخاشگري نافع��ال8، مجزاس� ، خي�تيك��ايي9پردازي اوتيس��ل تراشي10، جابج��ازي11، دلي��مي س� در زوجين12 و جس

�اعي وااليش<003/0Pشده است )��ال13( اما روش مذكور بر سبك هاي دف� ،14، ابط�ازي17، دوپارگي16، عملي سازي15نوع دوستي كاذب ��ار18، نا ارزنده س� 19، انك

تاثير معناداري نداشته است.20و گسستگي عالوه بر آن نتايج تحليل واريانس و مشخصه هاي آماري رگرسيون بين رضايت زناشويي و مولفه هاي آن و مكانيسم هاي دفاعي رشد يافته شوخ طبعي، پيش بيني

�ه43 مشاهده شده معني دار است و Fو فرونشاني براساس ��وط ب� % واريانس مرب�ت��يين اس� مكانيسم هاي دفاعي رشد يافته به وسيله متغير رضايت زناشويي قابل تب

(R2=0/43( ويي�� نش�انTب�ا توج�ه ب�ه آزم�ون B=0/56( و ضريب ت�اثير رض�ايت زناش�م هاي99مي دهد كه اين متغير با اطمينان ��ه مكانيس��وط ب��يرات مرب� % مي تواند تغي

دفاعي رشد يافته را پيش بيني كند.�تفاده از��ويي ب�اعث اف�زايش اس� اين بدان معنا است كه افزايش رضايت زناش

�نين ��ود. همچ��ه مي ش��د يافت��ه36مكانيسم هاي دفاعي رش��وط ب��انس مرب� % از واري�يين��ويي تب��ايت زناش��يله رض��ه وس��ك ب��ه و نورتي��د نايافت��اعي رش��م هاي دف� مكانيس

�ون B=−0/47( و ضريب تاثير رضايت زناشويي R2=0/36مي شود )� T( با توجه به آزم

�اعي� نشان مي دهد كه اين متغير مي تواند تغييرات مربوط به متغير مكانيسم هاي دف(.<001/0Pرشد نايافته و نورتيك را پيش بيني كند )

از ديگر يافته هاي پژوهش اين است كه رضايت زناشويي در گروه زنان قبل از�ور��ه ط� مداخالت آزمايشي پايين تر از مردان بود. اما با وارد كردن متغير آزمايشي ب

�د )��ه ش��ه اين<01/0Pمعناداري تفاوت ميانگين زنان و مردان مالحظ��ا ك��دين معن� ( ب روش اگرچه بر هر دو گروه مردان و زنان موثر بوده است اما بر رضايت زناشويي

زنان تاثير بيشتري داشته است.�بببحث و نتيجه گيري��رمن س� : نتايج نشان داد كه روش خانواده درماني اك

�ود.��ويي در زوجين مي ش��ات زناش��اهش تعارض��ويي و ك��ايت زناش��زايش رض� اف تحليل هاي آماري داده ها نشان داد كه رضايت زناشويي با مكانيسم هاي دفاعي رشد

�ه و66/0يافته همبستگي مثبت و معناداري )��د نايافت� ( و با مكانيسم هاي دفاعي رش�تگي منفي )���ك همبس���ايت61/0نورتي���زايش رض���ر اف�� -( دارد. اين روش عالوه ب

�م هاي��د از مكانيس� زناشويي به زوجين كمك مي كند تا خود )من( پوياتر شده و بتوان�د��اعي رش� دفاعي رشد يافته به طور مناسب تر و موثرتر بهره بگيرد و مكانيسم دف نايافته و نورتيك را محدود سازد.در مجموع يافته هاي پژوهش حاضر داراي مضامين�ه��ه هاي نظري��ر مفروض��دي ب��ه تايي��ر اينك� نظري و كاربردي است. اين نتايج عالوه ب�اوران و��راي مش��اربردي ب��ر ك��ت از نظ��انواده اس��ام خ��ايي نظ��ردازان روان پوي� پ�ه� روانشناسان الگويي فراهم مي كند تا بتوانند با روشي موثر الگوهاي ناكارآمد كه ب�داري��ظ و پاي��ه حف��ايي و زمين��ود دارد را شناس��ا وج��اه در بين اعض� صورت ناخودآگ

خانواده را با مداخالت تخصصي فراهم آورند.�يتي ب�ود ك�ه��اي شخص��ژوهش ع�دم كن�ترل ويژگي ه��دوديت هاي پ��ه مح� از جمل�ايت� پيشنهاد مي شود در تحقيقات بعدي اين ويژگي ها به عنوان متغير متعامل با رض

زناشويي و مكانيسم هاي دفاعي بررسي و مورد ارزيابي قرار گيرد.

بررسی رابطه استرس فرزند پروری،پذیرش والدینیبا مشکالت سازگاری شخصیتی در نوجوانان

صابر صاحبی فر، دکتر اوشا برهمند

مشکالت سازگاري شخصيتي کودکان اصطالحي است که براي توصيف عاليم�ترس��ژوهش اس��ر این پ��یر دیگ��ود. متغ��تفاده مي ش��ف اس��اري مختل��اني و رفت� هيج

�دين )��روري ابي��د پ��ترس فرزن��دل اس��اني1990فرزند پروری می باشد. م��ر پريش� ( ب�برگ )��دلي از1990والدين و مشکالت کودک متمرکز شده است .کرينيک وگرین� ( م

�ه��د پروري ب��ترس فرزن� گرفتاريهاي روزمره فرزند پروري را ارائه دادند که در آن اس�ا��ط ب��ات مرتب��ا و تحريک��امل ناکامي ه��ه ش��ره ک��زئي و روزم��داد ج��ک روي��وان ي� عن

�نر ��نر و2004فرزند پروري است، تلقي مي شود در نظريه پژوهش راهنر )راه� : راه�اران ��راقبت و2005همک��ميميت، محبت، م��بک ص��وان س��ه عن��دين ب��ذيرش وال� ( پ

�ا و��ت. آرت��ده اس��ف ش��د تعري��ه مي کنن��ود تجرب��دين خ��ان از وال��ه کودک��ايتي ک� حم�لي2004)همکاران��ژگي اص��انگر وي��ه بي��دين ک��روط وال� ( نشان دادند که توجه مش

�ه مثبت��ده رابط��ديني ادراک ش��رد وال��اخص هاي ط��ا ش��ت ب� کنترل روانشناختي اس�ا���ط، ب���اخص های، مرتب���ه بین ش���ه رابط���دف مطالع���ر ه���ژوهش حاض�� دارد. در پ�ر در��ژوهش حاض� فرزند پروری، پذیرش والدینی و مشکالت سازگاری کودکان بود. پ

صدد پاسخگويي به سواالت زير است:�ت 1��ديني2- استرس فرزند پروري ميان والدين به چه ميزان اس��ذيرش وال� - پ

�ت ؟ ��يزان اس��ه م��ه چ��وزان ب��يتي در بين3دانش آم��ازگاري شخص��کالت س� - مش�د4دانش آموزان دختر و پسر به چه ميزان است ��د پروري مي توان� - آيا استرس فرزن

�د5مشکالت سازگاري در کودکان را پيش بيني کند ؟ ��ديني مي توان��ذيرش وال� - آيا پ�ات��رفتن تحقیق��ر گ��ا در نظ��د ؟ ب��ني کن��ان را پيش بي��ازگاري در کودک��کالت س� مش

بین استرس1پیشین در قلمرو موضوع مورد بررسی فرضیه های زیر تدوین شدند. �ود دارد.��نی دار وج��ه مع��ان رابط��ازگاری کودک��کالت س��د پروری و مش� - بين 2 فرزن

- بین پذیرش3استرس فرزند پروري و پذیرش والديني رابطه معني دار وجود دارد. �ود دارد.� والدینی )مادر( و مشکالت سازگاری شخصیتی کودکان رابطه معنی دار وج

�اوت4��يتي تف��ازگاري شخص��کالت س��اظ مش� - بين دانش آموزان دختر و پسر از لح�کالت5وجود دارد. ��د مش��ديني مي توان��ذيرش وال� - استرس فرزند پروري والدين و پ

سازگاري شخصيتي در کودکان را پيش بيني کند.�دول��دینی و1ج��ذیرش وال��د پروری، پ��ترس فرزن��تگی بین اس��رایب همبس� ض

می دهد.مشکالت سازگاری شخصیت،نشان

�ترس���روری و بین اس���د پ�� فرزن شخصیتی مشکالت سازگاری�تگی�������������ود همبس����نی دار وج��� مع�ارت��ه عب��یه ندارد. ب��ر فرض� این1دیگ

�د�����ژوهش تایی����نمی شود. پ�دول���������اوت دو جنس 2ج���� تف

�ر از���تر و پس���کالت دخ���اظ مش�� لح شخصیتی را نشان سازگاریمی دهد.

مجموعمتغیر وابستهمجذورات

معنی داریFمجذور میانگیندرجه آزادی

/69/1688169/168893مشکالت سازگاری7

006/0

�ازگاری3جدول� خالصه نتایج رگرسیون گام به گام جهت پیش بینی مشکالت سبا استفاده از مولفه های استرس فرزند پروری و پذیرش والدینی.

R2=020/0 , ΔR2 =(027/0) , F(143/1)=99/3 p<05/0R2=417/0, ΔR2 =(410/0) , F(39/5)=59/21 p<01/0

درص�د واری�انس7/2 مولفه های اس�ترس فرزن�د پ�روری 3طبق جدول شماره�د )��یین می کن��ازگاری را تب��کالت س��دینی P<05/0مش��ذیرش وال��د41(. پ� درص

�د )��یین می کن��ودک را تب��یری: (.P<01/0سازگاری ک��ه گ��د4/58 بحث و نتیج� درص�ادران��� م�ترس� اس�د���� فرزن پروری را�زارش�� گ

، 7کردند �د���� درص�ان�� کودک�ورد����� م�ه،� مطالع

�کالتمتغیر������� مشسازگاری

�تگی� استرس والدینی همبسپیرسون

092/0

�تگی��دینی همبس� پذیرش والپیرسون

635/ 0**

�طح��تگی در س��ریب همبس��نی دار01/0**ض� معاست

مدل

داریمعنیtضرایب استانداردضرایب غیر استانداردمتغیر

Bخطای استاندارد

بتا

عدد ثابت1کودک-مختلتعامالت

والدین)مادر(

11/101

43/0-

62/822/021/0-94/1-.055/0

عدد ثابت2�امالت مختل کودک-��تع

والدینصمیمیت

�ومت و��������������� خصپرخاشگری

بی تفاوتی

34/5211/0-43/060/063/0

63/817/014/015/030/0

06/023/034/020/0

66/0-02/395/314/2

511/0003/0*000/

0**034/0*

�اهده4/32طرد والدینی را گزارش کردند و مشکالت رفتاری در � درصدکودکان مش�ه تنه�ا2و1شد محاسبه ارتباط بین متغیرهای اصلی مطالعه )فرضیه� ( آشکار ک�رد ک

�ت��ان داش� پذیرش والدینی همبستگی مثبت معنی دار با مشکالت سازگاری در کودک�ود��دین خ��وال در وال��د، معم��زارش می کنن��تری گ��ای منفی بیش��ه هیجانه��انی ک� کودک

�اران،��د و همک��ک برای��د )م��اد می کنن��تری را ایج��روری بیش� (.2002استرس فرزند پ�دام از��ا هیچک��د ب��زارش ش��ادران گ��ط م��ه توس� نمرات کل استرس فرزند پروری ک�ت.��اط نداش��انی، ارتب��داری هیج� شاخص های مشکالت سازگاری کودکان به جز ناپای�ه��ته اند ک��اره داش��ات قبلی اش��ثر مطالع��را اک� این یافته ها شاید غیر منتظره بود، زی�ل��ت. تحلی� اختالل در تعامالت خانوادگی با مشکالت سازگاری در کودکان همراه اس�ترس��ه اس��ان داد ک��روری نش��د پ� ارتباط مولفه های پذیرش والدین با استرس فرزن�رخی از��ت( ب��نی دار داش��تگی مع��ادران همبس��رد م��ا ادراک ط��روری ب��د پ� فرزن�روری��د پ��ار فرزن��ه فش��ر ب��ودک منج��ای ک��ه ویژگیه� پژوهشگران پیشنهاد کرده اند ک

�ر، ��ال، فیش��رای مث��ود ) ب��تون، 1990می ش��ران1990؛ مش و جانس��ا دیگ� (. ام�ار��ود در رفت��ا بهب��روری ب� دریافتند که پس از تعلیم والدین، کاهش در فشار فرزند پ

(. بررسی مولفه های پذیرش طرد1992کودک رابطه نداشت )پیسترمنو همکاران، �ه ج�ز��ه ب��ت ک��ان داده اس��ازگاری کودک�ان نش��کالت س��اخص های مش� والدینی و ش�رد��ای ادراک ط��ه مولفه ه� وابستگی همه مشکالت سازگاری اندازه گیری شده با هم

�اربر و فلین )��ت. گ��ردگی2001مادر همبستگی مثبت معنی دار داش��ورد افس� ( در م�ه� دوران کودکی، مشاهدات مشابهی را بیان کردند دانش آموزان دختر و پسر در هم�رات��تران نم��ها دخ� متغیرهای مطالعه مورد مقایسه قرار گرفتند در همه این مقیاس�وری��ه ط� باالتری گرفتند مشکالت درونسازی با توجه به جنس کودک تفاوت دارد. ب�ان��وانی نش��ا دوران نوج� که دختران عالیم درونسازی بیشتری را از دوران کودکی ت

�اران،��ول و همک��د )انگ��اران،2002می دهن��اوس و همک��ترس2003؛ الفت ه� (. اس�یین7/2فرزند پروری به تنهایی ��ان را تب��ازگاری کودک��کالت س��انس مش� درصد واری

�دینی41می کند � درصد واریانس مشکالت سازگاری از طریق مولفه های پذیرش وال�ود. راش و بالم)��وی2008قابل تبیین ب��ترل از س��میمیت و کن��ه ص��د ک��ان دادن� ( نش

والدین با رفتارهای خطر ساز در بزرگسالی ارتباط دارد.

نقش سبک های تربیتی والدین در شکل گیری انواعخودها و فاصله بین آنها در فرزندان

، سید105، شرمین روبن زاده104 زهرا فدایی ، 103فاطمه انصاری نژاد ،102منصوره السادات صادقیمحسن ابراهیمی

�د دارد1997 هیگینز )106نظریه فاصله خود��تم تاکی� ( بر خود به عنوان یک سیس�ا��ویش ی��ای خ� که شامل خودپنداره ای است که تنظیم کننده رفتار براساس راهنماه�رای��ود ب� دیگران مهم است. در این نظریه مطرح می شود که سه ناحیه اساسی خ

. 109 و خود بایدی108، خود ایده آل107فهم تجربه های هیجانی وجود دارد. خود واقعی

�د��ران مهم باش��ا دیگ� هر یک از این سه ناحیه ممکن است از دیدگاه خود فرد ی�د منعکس��دام می توان��ر ک��ه ه� که منجر به ایجاد فاصله های خود متفاوتی می شود ک�اطفی و��دهای ع��ه پیام��د ک��ناختی باش��ای روان ش��ی از موقعیته��وع خاص��ده ن� کنن

�ترایومان��ی را دارد )اس��ی خاص��اران،1992، 110انگیزش��ل از کی و همک��ه نق� ، ب2000 .)

�ات دارد،��ازی ارتباط��کل گیری و بازس��ی در ش� همان گونه که خود نقشی اساس�د. یکی از این��ود دارن��ازی خ� ارتباطات نیز نقش محوری در شکل گیری و حتی بازس

�ت111ارتباطات که نقش موثری در تحول فرایند خود��د اس��د- فرزن� دارد، ارتباط وال�اران )2006)اسچیرو- اوسمان، ��ود1998(. مانیان و همک��ول خ��د تح��اد دارن� ( اعتق

�اق��اعی اتف��ادگیری اجتم��ای ی��ذیری و تجربه ه��ه پ��ق جامع� فرایندی است که از طری�دان��ربیت فرزن��اص در ت��باطی خ��اربرد انض� می افتد، و مراقبین اغلب با رفتارها و ک خود )سبکهای تربیتی( براساس اعمال پیامدهای منفی یا مثبت منجر به شکل گیری�ای��ایج پژوهش ه��ل نت��ه تحلی� خودپنداره های متفاوت در آنها می شوند. در همین زمین متعددی نشان داده است که سبکهای تربیتی والدین با الگوهای باور خود در جوانان�رم و��اری گ��ای رفت� ارتباط نزدیکی دارد و در حالی که سبک تربیتی مقتدر که الگوه�ده��ود واقعی و ای��ب بین خ��له مناس� کنترل مناسب والدین را شامل می شود با فاص�ا��له ن��ه فاص��ر ب��دین، منج��ده وال��تی طردکنن��بک تربی� آلی درجوانان همراه است، س

(. 2006مناسب بین خود واقعی و بایدی در جوانان می شود )فراویچ، �ه نقش پیش��ی رابط��دف بررس��ا ه��ر ب� با عنایت به آنچه گذشت پژوهش حاض�ده آل� بینی کننده سبکهای تربیتی والدین در چگونگی شکل گیری خودهای واقعی، ای

، دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی102 دانشجوی کارشناسی ارشد خانواده درمانی، پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهید بهشتی- تهران103 دانشگاه شهید بهشتی- تهران، دانشجوی کارشناسی روانشناسی، 104دانشگاه علوم کارشناسی پرستاري، پزشكي تهران- تهران فارغ التحصيل 105

106 - self-discrepancy107 - actual self108 - ideal self109 - ought self110 - Strauman111 - selfprocess

�تران و��دی در دخ��ده آل و بای� و بایدی و نیز فاصله بین خودهای واقعی با خودهای ای�جو )263 بدین منظور تعداد پسران دانشجو طراحی و اجرا گردید.��ر دانش� 136 نف

�اهایپسر( ��ذاخوری، فض��النهای غ��یر س��گاه نظ� با مراجعه به مکانهای عمومی دانش�ا، ��ه ه��از، کتابخان��دند وب��اب ش��ترس انتخ��الی در دس��ه غیراحتم��وان نمون��ه عن� ب

� 1358نقاشان )پرسشنامه های روش تربیتی ��او (��له خوده� مقیاس اندازه گیری فاص تکمیل نمودند.را

ماده است که ابعاد مختلف کنترل- آزادی و77پرسشنامه روش تربیتی دارای �ط��نامه توس� محبت- طرد را در روابط خانواده می سنجد. پایایی و اعتبار این پرسش

�گران از ��ا 87/0پژوهش��اجری، 90/0 ت��ت )آق��ده اس��زارش ش��دی،1374 گ� ، محم(. 1384 و صادقی، 1384

�ده��ده ش��تگی نامی��ود گسس��اس خ� مقیاس اندازه گیری فاصله های خود که مقی�نز )��ود هیگی��له های خ��ه فاص��اس نظری��ر اس��العه ای1987است ب��ای مط��ر مبن� ( و ب

�له های1385مقدماتی توسط صادق زاده )� ( بازسازی شده است. طبق نظریه فاص ( تفاوت مجموع نمرات خود واقعی فرد با مجم�وع نم�رات خ�ود1987خود هیگینز )

�ده آل��ود واقعی- ای��له خ��های فاص��رتیب شاخص��ه ت��دی او ب��ود بای��ده آل و خ� و112ای�ادق زاده )113فاصله خود واقعی- بایدی��د. ص��ا1385 را تشکیل می ده��ریب آلف� ( ض�نامه را ��ه79/0برای کل پرسش��دی ب��ده آل و بای��ود واقعی، ای��ای خ��رای ماده ه� و ب

� 48/0ترتیب ��زار62/0 و 67/0،� گزارش داده است. در پژوهش حاضر نیز اعتبار اب�ه88/0برای کل پرسشنامه ��دی ب� ، و برای برای ماده های خود واقعی، ایده آل و بای

محاسبه شده است.83/0 و 77/0، 89/0ترتیب �رد263نشان می دهد از نتایج تحلیل داده های جمعیت شناختی ��جوی مج� دانش

�دگان2/51شرکت کننده در این پژوهش ��خ دهن��نی پاس��تره س� % پسر هستند. گس�ود را8/30 سال است و از کل آزمودنیها 27 تا 18بین ��دین خ��تی وال��بک تربی� % س

% طردکننده گزارش داده اند.2/20% استبدادی و 3/24% سهل گیر، 7/24مقتدر، �اد� با توجه به همبستگی معنادار برخی از انواع خودها و نیز فاصله خودها با ابع�ه��یون رو ب��ل رگرس��تفاده از تحلی� محبت- طرد و کنترل- آزادی روابط خانواده با اس

�ا و114جلو��واع خوده��نی ان��بر در پیش بی��تی معت� به ارزیابی سهم تعیین سبکهای تربی نشان داده شده است. 5 تا 1فاصله آنها پرداخته شد که این نتایج در شکلهای

�د� نتایج تحلیل داده ها نشان داد در حالی که بین خودهای واقعی و ایده آل با بع�ا� کنترل- آزادی والدين رابطه معنادار مثبت وجود دارد، خود بایدی عالوه بر رابطه ب�ل��ایج تحلی��ادار مثبت دارد. نت��ه معن��یز رابط��دين ن��رد وال��د محبت- ط��ا بع� این بع�د ب�ا��ه ب��دين در مقایس��ده وال��تبدادی و طردکنن� رگرسیون نشان داد سبکهای تربیتی اس�نی کنن�ده ها ب�رای ان�واع خوده�ا و فاص�له� سایر سبکهاي تربي�تي معت�برترین پیش بی�ای��یری خوده��کل گ��ا ش��نی ب� خودها در فرزندان می باشند، به نحوی که این پیش بی�یری خ�ود��کل گ��ه ش� واقعی و ایده آل رابطه منفی دارد. البته پیش بینی جهت رابط

112 - AI113 - AO114 - enter regression

�ده� بایدی فرزندان با سبک تربیتی استبدادی والدين مثبت و با سبک تربیتی طرد کننآنها منفی می باشد.

�ادق زاده )��ای ص��مان )1385 یافته پژوهش حاضر، با یافته ه��چیرو- اوس�(؛ اس�راویچ )2006��اران )2006(، ف��و )2000(، کی و همک��ک و گودن� (،1994(، گراس

�کا )��نز )1994کوچانس��د1987( و هیگی��اد دارن��وانی دارد. این محققین اعتق� (، همخ�اس� مراقبین اغلب با رفتارها و کاربرد انضباطی خاص در تربیت فرزندان خود براس�ا� اعمال پیامدهای منفی یا مثبت منجر به شکل گیری خودپنداره های متفاوت در آنه

می شوند. �ه��ب ب��های مناس��وزش ارزش� والدین مقتدر با تسهیل فرایند جامعه پذیری و آم�ای منطقی و��ا و نیازه��ته ه��د بین خواس��دان بتوانن��وند فرزن��اعث می ش��دان، ب� فرزن�و��ه نح��ود" ب� غیرمنطقی خویش ارتباط مناسبی برقرار نمایند و مجموعه پیچیده "خ مناسبی شکل گیرد. این والدین که با گرمی و محبت محیط و فضای مثبتی را برای تحول فرزندان خود در نظرمی گیرند، ضمن رشد ایده آلها، کنترل بر "خود" )بایدها(�اس��ود را براس��ای خ��دان رفتاره��ا فرزن��وند ت��ر می ش��ه و منج��ا آموخت��ه آنه� را نیز ب�و،��ک و گودن��د )گراس��ویش را بپذیرن��ال خ��ئولیت اعم��د و مس��ا تنظیم کنن� هنجاره

1994.)�ه��تیابی ب��اس دس� والدین سهل گیر فرزندان خود را به سوی انجام کارها براس�ه آن��یدن ب��ا رس��ط ب��دان، فق��رای فرزن��دهای مثبت ب� اهداف تشویق می کنند و پیام�ای��ده آل ه��ا ای��د ت��ویق می کن� اهداف تامین می شود. این شیوه تربیتی فرزند را تش�ود در� زیادی را در خود رشد دهد اما کنترلی بر خود نداشته باشد و بایدی را برای خ

(.1994نظر نگیرد )گراسک و گودنو، �ود و��ای خ��ا اجباره��د اغلب ب��ار می برن� والدینی که سبک تربیتی تنبیهی را به ک�د. این��داف پیش می برن��ه اه��تیابی ب��وی دس� ایجاد پیامدهای منفی فرزندان را به س�ه��ر ب��ود منج��ود می ش��دها در خ��د بای��د بیش از ح��ه رش� نوع سبک تربیتی که منجر ب�ردد.��گیرانه می گ��ای پیش��ر رفتاره��ز ب��رفت و تمرک��د و پیش� اجتناب فرزندان از رش�کل��دان ش��دها را در فرزن��ه بای��ا و ن� والدین بی توجه و طرد کننده نیز که نه ایده آله می دهند منجر به سردرگمی فرزندان و شکل گیری نادرست سیستم خود در آنها و

(.2006ایجاد پیامدهای منفی می شوند )فراویچ، �تی��بک تربی��ده منفی س��نی کنن��ر نقش پیش بی��ژوهش حاض� از دیگر یافته های پ استبدادی والدين در پیش بی�نی فاص�له بین خوده�ای واقعی و ای�ده آل در فرزن�دان�یز��دان ن� می باشد. همچنین در پیش بینی متغیر فاصله خودهای واقعی و بایدی فرزن

سبک تربیتی استبدادی والدين پیش بینی کننده مثبتی برای این متغیر می باشد. �طوح پ�ایین م�راقبت و1999طب�ق گ�زارش م�ورتی و ویب )� ( وال�دینی ک�ه س

سطوح باالی کنترل را در سبک تربیتی خود به کار می برند با رشد حوزه خود بای�دی منجر به بروز نشانه های افسردگی و عدم رشد حوزه خود ایده آل و بدنبال آن عدم�یز س�بک��ژوهش حاض�ر ن��ایج پ��ق نت��ه طب��وند. البت� پیشرفت در فرزندان خود می ش�ه منفی دارد.��ده آل رابط��ای واقعی و ای� تربیتی استبدادی با پیش بینی فاصله خوده�ه��ده ب��رد کنن� به عبارت دیگر به نظر می رسد که در سبکهای تربیتی استبدادی و ط

�ده آل خیلی کم��له بین خوده�ای واقعی و ای��ده آل، فاص� علت رشد کم حوزه خود ایمی شود.

�یب1994در تایید یافته گزارش شده هیگینز و همکاران )� ( ضمن اشاره به آس�دگی��ای تنی��انه ه��روز نش��ه علت ب��ود ب��ف خ� زایی فاصله نامناسب بین نواحی مختل هیجانی مرتبط با آن، توضیح می دهند فاصله مناسب بین خودهای واقعی و ایده آل مرتبط با حضور یا عدم حضور پیامد مثبت و اهداف آن براساس پیشرفت، دستیابی�ت آوردن��ه دس��یله ب��ه وس��ا ب��ه نوع��اری ک��ار و رفت� به آرزوها و اشتیاقها است. افک�له��نین فاص��ود. همچ��رفت می ش� پیامدهای مثبت تنظیم می شود باعث رشد و پیش�ه��ت ک��دهای منفی اس��ور پیام� بین خود واقعی و بایدی مرتبط با حضور یا ع�دم حض�ا و��د رفتاره��ل دارن��راد تمای��ه اف��ود ک��ف می ش��ایفی تعری��ا و وظ��اس اجباره� براس�نیت و��ا ام��ط ب��دهای منفی مرتب� تفکرات خود را طبق آن اجبارها تنظیم کنند تا پیام�ه� پاسخگویی را کاهش دهند. فاصله زیاد بین نواحی خود نتیجه این احساس است ک فرد نتوانسته است آنچه را که طبق اجبارها و وظایف از خود انتظار دارد یا دیگران

از وی انتظار دارند، برآورده سازد و بنابراین می بایست تنبیه شود.

سبك مكانيزم هاي دفاعي در مبتاليان به اختالل هايدرون سازي و برون سازي

116، دكتر محمد كريم خداپناهي115محمدعلي صالحي نژاد

�ه،��ه، ناپخت��اعي )پخت��اي دف��بك مكانيزم ه��يين س��ژوهش تع��دف از اين پ� ه�طراب،��ازي )اض��اي درون س��ه اختالله��ان ب��ا در مبتالي��راواني آنه��ور( و ف� روان رنج�اي��اعي( و اختالله��امالت اجتم��اره گيري از تع��ماني و كن��كايات جس��ردگي، ش� افس

برون سازي )مشكالت سلوك، بيش فعالي و رفتارهاي ضداجتماعي( بود. �ه ي آن��ان ومقايس� هم چنين تعيين تفاوت در سبك مكانيزم هاي دفاعي در مبتالي

�داد ��ودني از142با افراد نرمال از اهداف اين پژوهش بود. براي اين منظور تع� آزم�ادفي18بين دانشجويان ترم اولي )��ورت تص��ه ص��تي ب��هيد بهش��گاه ش� ساله( دانش

�بك مكانيزم ه�اي دف�اعي��دند و پرسش�نامه هاي س��اب ش� خوشه اي دو مرحله اي انتخ9DSQ40( و پرسشنامه ي خودسنجي ))YSRزيه ي���ر تج��ني ب��نجش مبت��ام س� ( از نظ

�د. ASEBAآخنباخ ��ل ش��ا تكمي��ط آزمودني ه��اس29، توس��ا براس��ر از آزمودني ه� نف�نين tنقطه ي برش باليني )براساس جدول ��ه( وهمچ��ا45 مربوط��ر از آزمودني ه� نف

�ازي و ��ا21براساس نقطه ي برش مرزي واجد اختاللهاي درون س��ر از آزمودني ه� نف�اليني و ��رش ب��اس نقطه ي ب��رش28براس��اس نقطه ي ب��ا براس��ر از آزمودني ه� نف

مرزي واجد اختاللهاي برون سازي بودند.�اري ��ون آم��ام آزم��ل از انج��ايج حاص��ه بينAnova و chi-squareنت��ان داد ك� نش

�اعي،� مبتاليان به اختاللهاي درون سازي و برون سازي از لحاظ سبك مكانيزم هاي دف�اي2در هر � نقطه ي برش، تفاوت معنادار وجود داشت به اين صورت كه در اختالله

�ت و� درون سازي ابتدا سبك مكانيزم هاي دفاعي پخته و سپس روان رنجور غلبه داش در اختالل هاي برون سازي سبك مكانيزم هاي دفاعي روان رنجور و سپس ناپخته غلبه

داشت. �ازي درchi-squarمقدار آلفاي آزمون ��ازي و برون س��اي درون س��راي اختالل ه� ب

�رتيب: ��ه ت��اليني ب��رش ب��ه000/0 و 002/0نقطه ي ب��رزي ب��رش م� و در نقطه ي ب بود.000/0 و 015/0ترتيب

همچنين بر اساس نتايج حاصل از انجام آزمون آماري تحليل واريانس يك راهه(ANOVAاافراد���ه ب� (،در مبتاليان به اختالل هاي درون سازي و برون سازي در مقايس

�ود و در��ادار ب��ه، معن� نرمال؛ تنها تفاوت در سبك مكانيزم هاي دفاعي در سطح ناپخت�ازي� سطوح پخته و روان رنجور، تفاوت معناداري بين مبتاليان به اختالل هاي درون س

و برون سازي و افراد سالم، مشاهده نشد. �ازي اس�تفاده از مكانيزم ه�اي��ه مي گ�يريم در اختالل ه�اي درون س� بنابراين نتيج�ود و��ده مي ش��تر دي� دفاعي پخته در مقايسه با مكانيزم هاي دفاعي روان رنجور بيش

دانشجوي كارشناسي ارشد روانشناسي باليني دانشگاه تهران115 استاد گروه روانشناسي وهيات علمي دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي دانشگاه شهيد بهشتي116

�ه در� در اختالل هاي برون سازي استفاده از مكانيزم هاي دفاعي روان رنجور و ناپختمقايسه با مكانيزم هاي دفاعي پخته، بيشتر ديده مي شود.

�ازي و���اي درون س���ه اختالل ه���ان ب���ادار بين مبتالي���اوت معن���راين تف�� عالوه ب برون سازي با افرادي كه به اين اختاللها مبتال نيس�تند، فق�ط در س�طح مكانيزم ه�اي

دفاعي ناپخته ديده مي شود. �ا��ه ب��ان در مقايس��ه در مبتالي��اي ناپخت� معنادار بودن تفاوت در سطح مكانيزم ه�ين��اي پيش��ا يافته ه��و ب��ايج همس��ده و نت� افراد نرمال در پژوهش هاي پيشين تاييد ش�اس��ه را در قي� است.اكثر مطالعات استفاده ي بيشتر افراد نرمال از سبك دفاع پخت

گروه بيماران گزارش كردند.�اي���ا دفاع ه���ه ب���ازي درمقايس���اي برون س���ودن دفاع ه���ه ب���ازش نايافت�� س�ه��ل توجي��ته اختالالت قاب��روز و ارايه ي اين دو دس��وه ي ب� درون سازي ،با توجه به نح

است.

تحليل روانشناسي شخصيت روستايي در مثنويمعنوی

118، ابراهيم ظاهري117دکتر جهانگير صفري

�وم��ياري از عل��ه بس� روانشناسي از جمله علومي است که دامنه نفوذ خود را ب�وردار��ي برخ��اه خاص��ات از جايگ��ات ادبي��انده و در مطالع� ديگر، از جمله ادبيات کش

شده است. �رن��د در ق��ا فروي� از نظر تاريخچه ،ارسطو را پدر نقد روانشناسي مي دانند ؛ام�ط��د از او، توس��رايش در آورد و بع��ک گ��ورت ي��ه ص��د را ب��وع نق��تم اين ن� بيس�رادي��يز اف� شاگردانش ،يونگ، آدلر و... به صورت گسترده مطرح گرديد. در ايران ن�د و��انه ي در نق��دگاه هاي روانشناس��گري دي� مانند عبدالقاهر جرجاني و ابوالهالل عس�ت��اي اس��أثر از نظريه ه��روزي، مت� ادبيات داشتند ؛اما نقد روانشناسانه به گونه ي ام

که در غرب مطرح شده است.�وع��ون ادبي نقش مهمي دارد و اين ن� از نظر منتقدان، روانشناسي در فهم مت�ر��تر اث��ده را در فهم بيش��ير و خوانن��ر را تفس� نقد قادر است که جنبه هاي مختلف اث�يتهاي��نده و شخص��ناخت نويس��راي ش��ت ب��بي اس��زار مناس��نين اب��د، همچ��اري کن� ي

داستان.�ا، از��ندگان آنه� در بسياري از متون ادبي مي توان به بررسي شخصيتها و نويس�يت��ي روانش�ناختي شخص��يز بررس� جنبه روانشناسي پرداخت که هدف اين مقاله ن روستايي ،در داستان روستايي و شهري، در دفتر سوم مثنوي معنوي است. نخست�د��ط در رش��ورد نقش محي��ا در م��دگاه موالن��پس دي��ان، س��يت بي��ريفي از شخص� تع�ه��تايي پرداخت��يت روس��ل شخص��ه تحلي��ه ب��ردد و در ادام��ر مي گ��راد ذک� شخصيت اف�رده��ايز ک� مي شود .شخصيت سازمان پويا و نسبتا پايداري که فرد را از ديگران متم�د. در���راهم مي کن���اي معين ف���رد را در موقعيت ه���ار ف���ني رفت���ان پيش بي�� و امک�ل� شکل گيري شخصيت افراد دو عامل: وراثت و محيط نقش مؤثري دارند که عوام�ل��ور از عوام��د و منظ��ال مي يابن��رد انتق��ه ف��ادر ب��در و م� وراثتي از طريق ژنها از پ�ه��وي ب��ا، در مثن��ت. موالن��اع و ... اس��انواده، اجتم��بيعي، خ��ط ط� محيطي، محي�ل محيطي در��أثير عوام��ه ت��د ب��ت و معتق��ته اس��ه داش��يتها توج��ي شخص� روانشناس�ان��تاهاي زم� شکل گيري شخصيت انسانها مي باشد. او معتقد است که روستا )روس

شاعر( سبب بي نور شدن عقل و حماقت افراد مي شود.�ا��د ام��وش نقص ندارن��ل و ه��اظ عق��ه از لح��تند ک��رادي هس��يکوپات ها، اف� پس�ار��اعي رفت��وانين اجتم��ق ق��د، طب� نمي توانند خود را با موازين اجتماعي سازش دهن�تايي و� کنند. همچنين اصول اخالقي در اين گروه به کلي تباه است .در داستان روس�ترکي��اي مش��يکوپات ويژگي ه��يت هاي پس��تايي و شخص��يت روس� شهري ،بين شخص�ل��يتي تحلي��اس اين تيپ شخص��ر اس��تايي را ب� يافت شد که مي توان شخصيت روس

دانشيار گروه زبان و ادبيات فارسي دانشگاه شهرکرد117 کارشناس ارشد زبان و ادبيات فارسي دانشگاه شهرکرد118

کرد. بي توجهي به احساسات ديگران ،يکي از ويژگي هاي مشترک روستايي با افراد�هري در��ه ش��امي ک��تايي هنگ� پسيکوپاتي است که اين خصوصيت در شخصيت روس

روستا ،مهمان او شده بود، ديده مي شود.�انه هايي��ه نش� سنگدل بودن نيز ازجمله ويژگي هاي افراد پسيکوپات مي باشد ک�امت� از اين خصوصيت در شخصيت روستايي به چشم مي خورد. در پنجمين شب اق شهري در روستا ،باران شديدي باريدن گرفت، شهري همراه خانواده اش ک�ه ج�ايي�هري و� براي سکونت نداشتند، در زير باران بودند؛ اما در چنين شبي روستايي به ش�راوان��اي ف� خانواده اش اجازه ورود به خانه اش را نمي دهد و تنه�ا پس از التم�اس ه�پارد.��ا مي س��ه آنه��ود ب��ان ب��ق باغب��ه متعل��اغش را ک��ه ايي از ب��ه گوش� شهري بود ک�يز��ژگي ن��تايي از اين وي��ه روس��تند ک��و هس��رادي دروغگ��يکوپاتي اف��يتهاي پس� شخص�امال��د،ک� برخوردار است. دروغگويي روستايي در سخنان متناقض گونه اي که مي گوي�ه��تا ب��ه روس��ه ب��د ک��انواده اش مي خواه��هري و خ��تايي از ش��ت. روس��کار اس� آش�ه��امي ک��ا هنگ��د ؛ام��ا را دارن� مهماني اش بروند؛ چرا که خانواده اش آرزوي ديدن آنه�ه راه��ه خان��ا را ب��تايي آنه��انواده روس��د، خ��تا مي رون��ه روس� شهري و خانواده اش ب نمي دهند. کالهبرداري يکي ديگر از خصوصيات بين روستايي و پسيکوپاتها مي باشد.�ا��ار آنه��الش را در اختي��ود، م��ک خ� افراد پسيکوپات به گونه اي عمل مي کنند که مال�هر��ه ش��ه ب��امي ک� بگذارد. روستايي نيز با فريب دادن شهري به مدت ده سال، هنگ مي آمد در خانه شهري سکني مي گزيد و تمام حوائج خود را از طريق شهري تأمين�ترک��يت مش��ر خصوص��ود. ديگ� مي کرد، بدون اينکه خود کمترين هزينه اي متحمل ش�ه اين��ت ک��تن اس��اجمي داش��ار ته��يکوپات، رفت��اي پس��يت ه��تايي و شخص� بين روس�راد��ود. اف��ده مي ش��اد دي��م و داد و فري��ورت خش��ه ص� ويژگي، در روستايي بيشتر ب پسيکوپات، اغلب داراي ظاهري فريبنده هستند و به راحتي با ديگران رابطه برقرار�ه� مي کنند؛ اما قادر به حفظ روابط خود با ديگران نيستند و نمي توانند با مردم رابط�تايي و اين تيپ��يت بين روس��ترين خصوص��ژگي از مهم��ند. اين وي��ته باش� خوبي داش شخصيتي است.درآغاز داستان، روستايي ،با شهري رابطه بسيار خوبي داشت. چند�ر��ذيرايي، و ه� ماهي مهمان شهري مي شد .در اين مدت شهري نيز به خوبي از او پ�ت اين��تايي نتوانس��ا روس��رد؛ام��ر آورده مي ک� احتياجي که داشت به رايگان آن را ب�ه��ه خان��هري ب��دادن ش��بب راه ن� رابطه صميمانه خود را با شهري حفظ کند و به س�يده��دال کش��گ و ج��ه جن� خود ، رابطه دوستي بينشان به تيرگي گراييد و در پايان ب شد. روش استفاده شده در اين نوشتار گردآوري اطالعات و مطالعه ي منابع و كتب

مربوط به روانشناسي و ادبيات و فيش برداري از منابع مذكور مي باشد.

نقد روانکاوی: از جنون نبوغ تا تولد مخاطب119سارا صنعت نگار

�الینی وهدف��ی ب� : روانکاوی اساسا رهیافتی ادبی نیست، بلکه اسلوب شناس�ارش� درمانی است که با روش های قرائت، نگارش و فرضیه های ما درب�اره علت نگ�اط بین��گ دارد. ارتب��ه و تنگاتن��اطی دیرین��دگان ارتب��ر خوانن��ون ب� و چگونگی تاثیر مت روانکاوی و ادبیات را می توان از دیدگاه های مختلفی بررسی و آن را به صورت این�د��ده بای��رکوب ش��ای س� پرسش خالصه کرد: »چه چیزی تحلیل می شود و کدام معن روشن شود؟« در واقع اولین دوره نقد روانکاوی به دنبال سرچشمه نبوغ ادبی بود. نب�وغی ک�ه همیش�ه اندیش�ه بس�یاری را ب�ه خ�ود معط�وف ک�رده اس�ت و از زم�ان�د افس�ون��ط دانس�ته اند گ�ویی هنرمن� یونانیان باستان تا به حال آن را با جن�ون مرتب شده است یعنی مثل دیگران نیست و چنین احساس می شود که ضمیر ناخودآگاهی که در درون هنرمند سخن می گوید هم فراتر از عقل و هم فروتر است. سپس گذر نقد در طول محور نویسنده متن خواننده، سبب شد نقد روانکاوی اساسا متن و نیز�ی��ه بررس� تعامل آن را با خواننده مورد توجه قرار دهد. این مقاله با نگاهی گ�ذرا ب

�ردازد. ��ات می پ��وزه ادبی��ان در ح��ل از ژاک الک� روش:سه دوره نقد روانکاوی تا قبمطالعه حاضر به صورت مروری )کتابخانه ای( انجام شده است

�ازنتایج:��اوی، آغ��ذار روانک��د، بنیانگ��د فروی� دوره اول که با پرچمداری زیگمون�ا و��ه در آن تکانه ه��یرد ک� می شود اثر هنری را نوعی مکانیسم واالیش در نظ�ر می گ�ه و��کل یافت��یر ش��ونه ای تغی� آرزوهای ممنوعه و سرکوب شده ضمیر ناخودآگاه به گ�ت ک�ه نویس�نده ی�ا� بدیع در اثر ادبی نمایان می شود و تحت ت�اثیر همین رویک�رد اس اساسا هنرمند را فردی در نظر می گیریم که از درجاتی مشکل روحی رنج می برد و�د و در� اثر هنری وی راهی است که هم او را از قطع ارتباط با واقعیت نجات می ده عین حال از دریافت درمان واقعی نیز باز می دارد. اساس چنین رویکردی این است�نی��ابین. یع��رای روی��ا ب��ه روی��نده دارد ک� که متن ادبی همان کارکردی را برای نویس�ا در��ر م��دل ب��کلی مب� ارضاء پنهان میلی که در دوره کودکی منع شده است و به ش�ه��ت ک��دگاه آن اس��یرو این دی��د پ��دف منتق��ابراین ه��ود. بن��وم می ش��واب معل� خ�اوی در��د روانک��د. نق��ت ده� روانشناسی نویسنده را برحسب امیال ناخودآگاه او دس�ان��خ هم��افتن پاس��نی در پی ی��ود یع� ابتدا به دنبال کشف سرچشمه خالقیت هنری ب�ما��ه ش��ود ک��ه می ش��ا داریم: » چ��نده ه��ه از نویس��ا همیش��ه م��ه هم��ی ک� پرسش

می نویسید؟« �رح��ش مط��ه این پرس��خ ب��اوی در پاس��د روانک��ه اول نق��ه در مرحل� دیدگاهی ک�ر��دگاه در اواخ��رد. این دی��د می ک��وریدگی مانن��ا ش� می شد، نبوغ هنری را به جنون ی

�ان این ب�ود19قرن ��رتیب، این منتق�دان هدفش� طرفداران بسیاری داشت. به این ت�د��ا بتوانن� که نشانه های بیماری یا حاالت غیر طبیعی را در آثار نویسندگان پیدا کنند ت�د��د. نق��ه می ش� » بیماری نویسنده« را معلوم کنند. به این کار » آسیب نگاری« گفت

دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی119

�پیر،��ر شکس��انی، هملت اث� آثاری چون »گرادیوا« نوشته ویلهلم ینسن، نویسنده آلم�ودکی� براداران کارمازوف شاهکار داستایوفسکی و نیز تحلیل خاطره ای از دوران ک�ت.��ه اس��ورت گرفت� داوینچی توسط فروید، در راستای اولین دوره نقد روانکاوی ص�ط م�اری بناپ�ارت ش�اگرد فروی�د و ن�یز آث�ار� تحلیل زندگی و آثار ادگ�ار آلن پ�و توس�نده را روان��د نویس��ت. فروی� روانکاوانی چون یونگ و اوتورانک نیز از این دست اس�ی و هم از��ود را هم از روان پریش� نژندی سرکش می دانست که با کار خالقه اش خ درمان واقعی دور نگه می دارد. احتماال تحت تاثیر همین رویکرد است که این سوال�افتن��رای ی��و ب��ت و ج� مطرح می شود که آیا خلق اثر ادبی تاثیر درمانی دارد؟ جس�ت��ده اس��انی« گردی��ام »هنردرم� پاسخ این سوال منجر به شکل گیری شاخه ای به ن�االیش��د در پ��نر می توان��ه ه� که بیانگر نگرشی مثبت در این زمینه است بدین معنا ک

تعارضات درونی موثر باشد.�و می خواه�د��اقض اس�ت ک�ه از ی�ک س��د دچ�ار این تن� ب�ه اعق�اد فروی�د، هنرمن�ابراین� احساساتش را مستقیم بیان کند و از سوی دیگر نمی تواند این کار را بکند بن�ه� به تخیلش متوسل می شود، اما هر اثر ادبی تنها محصول روان هنرمند نیست بلک�یز دارد و��ور را ن��ر کش��ات ه��ر ادبی� نشان از سنت های فرهنگی و عرف های حاکم ب�تی��د و ح� همچنین اثر ادبی بعد از مرگ نویسنده همچنان به حیات خود ادامه می ده�ات��ر، واج�د حی��ود. اث��ده ش��ری فهمی��کل دیگ��ه ش��ت در دوره ه�ای بع�د ب� ممکن اس�ات و��ا حی��د ام��راوش می کن��الق ت��ر از ذهن خ��ه اث� مستقل خویش است یعنی اگرچ�ایی��ای معن��رخی الیه ه��د ب��د واج��ری می توان� تداومش مستقل است. در واقع، هر اثباشد که حتی به وجود آورنده آن اثر هم ممکن است بر آن اشرافی نداشته باشد.

�ای��ال ه��ه بین س��د متن محورک��ا نق� در همین راستا، دوره دوم نقد روانکاوی ی�ر متن1950 تا 1940��نده ب� تحت تاثیر نقد نو شکل گرفت؛ به دوران سلطه نویس

�د و��و می کن��ت و ج��ود متن جس� پایان می دهد و معنا را نه در ذهن مولف بلکه در خ�ود، مبهم و��را متن را در ذات خ��د زی� وجود یک معنای معین را در نوشتار رد می نمای�ودن��ل ب��نده و دخی��ار زدن نویس��ا کن� گشوده به معانی مختلف می بیند. این دیدگاه ب�ه��ا متن و ن��ر ی��د: اث��رار می ده��ده ق��ه خوانن��انون توج��ری را در ک��یز دیگ��د او چ� قص�ا در��دن معن��ل ش��ا قائ��ه ب� نویسنده. این تغییر بسیار حائز اهمیت بود از این جهت ک�د.��نده« ش��رگ نویس��اره »م��ارت درب� درون اثر و نه ذهن نویسنده، راه گشای نظر ب�ول متن��ا ح��ه در آن معن��ت ک��وپرنیکی دانس��وعی انقالب ک��وان ن��یر را می ت� این تغی

می گردد و نه نویسنده.�ال ��نده« ک�ه در س��رگ نویس��وان »م��ا عن��ارت در مقال�ه خ�ود ب� 1968روالن ب

�ه همین��نده« ب��ه نویس��د ن��خن می گوی� منتشر شد، چنین استدالل می کند :»زبان س�ار��ور را کن��نده مح��دگاه نویس��د دی��ک متن ادبی، بای� دلیل برای درک معانی مختلف ی�ع��ان نویس�نده و متن قط��ود، وابس�تگی می��ر می ش� بگذاریم. هنگامی ک�ه متن منتش�انی��ه مع��تدالل ک��ا این اس��ردد. او ب� می شود و متن به موجودی مستقل تبدیل می گ�یرد� »متکثر« شکل دهنده متن، بر خواننده متمرکز است و نه نویسنده، نتیجه می گ�ار��نده را کن��طوره نویس��د اس��ا آن و بای��ه در منش��ت ن� که وحدت متن در مقصد اس�ارت،��ود.« )روالن ب��ام ش��نده تم��رگ نویس��ه قیمت م�گذاشت. »تولد خواننده باید ب

1382)

بارت از نگارش همچون »مایه تخدیر« گونه ای لذت اروتیک یاد کرده است. از�کار��ارت آش��اب ب��ر کت��د ب��د فروی��نی زیگمون� سوی دیگر تاثیر نویسنده اصل لذت یع�ادری و� است. جایی بارت نگارش را »کار ادیپ« می نامد، گونه ای عشق به زب�ان م�ه� اگر در یافتن تبار لذت متن اصرار داشته باشیم، نیچه را نیز خواهیم یافت که گفت�دیم.« ب�ارت در��تور زب�ان نیازمن��ه دس��وز ب� است:»گریزی از خداوند نداریم، زیرا هن�ه� لذت متن، ابهام را نه سرنوشتی محتوم بر اساس دیدگاه تاریخی فلسفه غرب، ن�تار بلک�ه امتی�ازی مثبت و برت�ری زیباشناس�انه آن ارزی�ابی� ویژگی منفی ب�رای نوش

می کند.�د��ان می کنن��ر دوره گم��ان های ه� متن دارای معانی متعددی است. در واقع انس�اریخ را��ه ت��ه کمی دامن��ت ک��افی اس� که به معنای اصلی متن دست یافته اند ولی ک�وده��ر گش��ه اث��ته ب��ر بس��ه و اث��انی چندگان� گسترده تر کنیم تا این معنای یگانه به مع تبدیل شود. آنگاه تعریف خود متن نیز دگرگون می شود: متن دیگر واقعیتی تاریخی�ا��دین معن��د چن��ودکه در آن واح��دیل می ش� نیست بلکه به واقعیتی انسان شناختی تب�ت.� می یابد. از اینرو متن، نمادین است: نماد نه یک پنداره، بلکه چندگانگی معناهاس�دعی��د م� مناسبت نقد با اثر، همان مناسبت یک معنا با یک فرم است. ناقد نمی توان�ود��ر از خ��ن ت� برگردان اثر و به ویژه روشن تر کردن آن باشد زیرا هیچ چیزی روش اثر وجود ندارد. کاری که از ناقد برمی آید، تولید گونه ای معنا از راه جدا کردن معنا�اعث��ویی ب� از فرم یعنی همان اثر است. گونه ای بی شکلی در میان است که از س�کلی، خ�ود،� می شود متن هرگز یک بازتاب یگانه نداشته باشد و از سوی دیگر بی ش�ه��اره هرچ��د درب��ت. نق��ایی اس��ای بین��دودیت ه� تغییر شکلی نظارت شده و تابع مح�وانین خاص�ی این��ایه ق��د در س��ه بای��د و البت� بیاندیشد، باید آن را یکسره دگرگون کن

دگرگونی را ایجاد کند.�ه��تند ک��ت نیس� تصریح این مطلب حائز اهمیت است که متون شبیه به سرنوش�اه��ا هیچ گ��یر، معن��ه این تعب��د. ب��یین کنن� شیوه ای را که باید خوانده شوند از پیش تع�اخته��ده س��یله خوانن��ه وس��واره ب� جوهر ذاتی تثبیت شده ای در متن نیست، بلکه هم

می شود و نتیجه »چرخه« میان شکل بندی اجتماعی، خواننده و متن است.�ه1970 با این نگاه، دوره سوم نقد روانکاوی یا نقد مخاطب محور از دهه � ب

�ر–بعد مطرح گردید. این رویکرد در محور نویسنده- متن ��ژه ای ب��د وی��ده تاکی� خوانن�یتی،��ژادی، جنس��ای ن��ی تفاوت ه��ا بررس��د ب��ده دارد و تالش می کن��اه خوانن� جایگ�رد.��دی بنگ��د جدی� اجتماعی، فرهنگی و... مشکالت موجود در فرآیند قرائت را از دی این نوع نقد با رد یکه تازی مولف یا حتی متن، معنا را در تعامل دوجانبه مخاطب و�دگان� نوشتار جست و جو می کند و معانی متعدد را در بی شماری نحوه تعامل خوانن�د��کل نق��دترین ش��ور، جدی��ده مح��رد خوانن��د. رویک��د می دان��نی واح��ا مت��اگون ب� گون�ود و��اد،خ��ه نه��یم روان ب� روانکاوی است و رهیافتی مبتنی بر الگوی ساختاری )تقس�ه��ت آنک��ت: نخس� فراخود( می باشد و از سه نظر در نقد ادبی تحول ایجاد کرده اس�اوی را از��د روانک��د نق��رتیب تاکی��ه این ت��ت و ب��مرده اس��یروی خالق ش� »خود« را ن�ه� نویسنده به متن و ویژگی های صوری و شکلی آن معطوف کرده است. دوم آن ک�وم این� شکل زیبا شناسانه متن را منبع لذت و نیز اضطراب در خواننده می داند. س�د� که کانون توجه را تدریجا از متن به خواننده معطوف کرده است. رویکرد سوم نق

�او رابطه ای��ار و روانک��ه بین بیم��ه رابط��د دارد ک��وع تاکی��اوی، روی این موض� روانک�ل��ورد تحلی��ار در آن م��ط بیم��ه فق��ه ن� دیالکتیکی و دو جانبه است یعنی رابطه ای ک روانی قرار می گیرد بلکه همچنین روانکاو نیز از خالل انتقال متقابل و ارتباط خاص�یرد و��رار گ��ل روانی ق� عاطفی که با بیمارش برقرار می کند ممکن است مورد تحلی واکنش های روانکاو نیز چیزی راجع به شخصیت خود وی می گوید. به همین ترتیب�ه��ه ب��ود ک��و تلقی ش��ر گفت و گ��نی ب� عمل خواندن نیز باید فرآیندی دو سویه یا مبت�انی��ابراین، مع��د. بن��رار می گیرن��ه ق� موجب آن، هم متن و هم خواننده مورد مطالع�ه��ت. ب��اری آن دو اس� صرفا از متن یا خواننده بر نمی آیند بلکه حاصل تعامل و همک�ه��ه ب��ا توج��د. در اینج��زوم یکدیگرن� سخن دیگر، دو سوی این رابطه، کامال الزم و مل�د��ت. در نق� تمایز بین این نوع نقد روانکاوی و نقد مبتنی بر واکنش خواننده مهم اس�ده��ه خوانن��دی ک� مبتنی بر واکنش خواننده، به متن اصالت داده نمی شود بلکه به نق�اوی، هم��د روانک� از متن ارائه می دهد اصالت می دهند. حال آنکه در این شکل از نق

متن مهم است و هم خواننده و تعامل این دو تعیین کننده معناست.�ت.��د اس��ورمن هالن��اوی، ن� سرشناس ترین نظریه پرداز این شکل از نقد روانک هالند به پیروی از فروید معتقد است که خواننده از متن کس�ب ل�ذت می کن�د ب�رای�د ولی��ر می بین��کل دیگ��ک ش� اینکه امیال و هراس های ناخودآگاه خود را در متن به ی�د همین��ردازد. هالن��نده می پ��ه نویس��ط ب��ود و فق��ف می ش� فروید با گفتن این متوق�طالحی��ود. اص��ل می ش� برنهاد را بسط می دهد و نقش فعال تری برای خواننده قائ که نورمن هالند در نقد ادبی وضع کرده است،»نقد تبادلی« است. این شکل از نقد�ت��ا متن اس��ده ب��یتی خوانن��ا شخص��ی ی� روانکاوی در پی روشن کردن رابطه شخص�ده��یر خوانن� بنابراین با هویت خواننده سروکار دارد. هویت و تاثیر این هویت بر تفس�ده��اد وی، خوانن��ه اعتق��ت. ب��ترین اهمیت اس��د .بیش��د واج��ه هالن� از متن در نظری�وند و��ق نمی ش��ا محق� توقعاتی از متن دارد که وقتی متن ادبی را می خواند تمام آنه�ون��ا را در متن دگرگ��ود و معن��ل می ش��اعی متوس��ای دف� لذا خواننده به مکانیسم ه�حه��ودش را ص��ویت خ��ه ه��د ک��ت می ده� می کند یا به عبارتی، معنایی از متن به دس

بگذارد.�دیل« و��ع«، »تب��اع«، »توق��ود دارد: »دف��دگاه وج��ار واژه مهم در این دی� چه�اعث��اع، ب��د. دف� »خیال«. توقع، اثر ادبی را در زنجیره آرزوهای خواننده قرار می ده�ت��ارت اس� می شود که عناصری از داستان پس زده یا حذف شوند. متقابال خیال عب از آن عناصری که از ذهن خواننده به اثر وارد می شوند و این زمانی رخ می دهد که�دیل��ا تب��ت و نهایت��وده اس� خواننده چیزی را به داستان وارد می کند که در داستان نب

که زمانی رخ می دهد که خواننده اصال معنای اثر را دگر گون کند.�اه��الم ناخودآگ��افتن ع� هالند با تبدیل نظریه های فروید به نقد عملی، به دنبال ی�ده��اه خوانن��میر ناخودآگ� متن است و به اعتقاد وی معنای پنهان ناخودآگاه متن با ض�انه اش��تی« یگ��مون هوی��اس »مض��ای متن را براس��ده معن��ت و خوانن��ل اس� در تعام

شکل می دهد.

تحلیل سرگذشت نگارانه روان کاوی در ایراندکتر محمد صنعتی

تاریخ روانکاوی و روانشناسی پویا در ایران، سرگذشت پر فراز و نشیب و دشواری�ه در ��اهاب" ک� 1313بوده است. از " غزیه فرویدیسم" صادق هدایت در" وغ وغ س

�زار��رزمین برگ��ا در این س��ی پوی� نوشته شده، تا کنون که نخستین کنگره روانشناس�نز75می شود، که ��ا ط��ران ب��اوی در ای��ا روانک��نائی ب��را آش� سال از آن می گذرد. چ

�ورد روان��یه در م��اهم و حاش��وء تف��الش و س��ه چ��را این هم��ود؟ و چ��روع می ش� ش�ا��ا از قرن ه��گ م��ه و فرهن��ادی در جامع� درمانی تحلیلی، و اصوال تفکر تحلیلی و انتق�ه��ای روانکاوان� پیش وجود داشته، موضوع این مقاله است. و این که نسبت نظریه ه�فه و طب��انی" در فلس� با فرهنگ سنتی ما و به ویژه با علم النفس و "معالجه نفس�ه��ا چگون��ه م��رفی در جامع��ادات ع� قدیم ایران از یک سو، و فرهنگ عوامانه و اعتق�ا در این دو��انی پوی��ه و روان درم� بوده است. و نیز این که چرا نظریه های روانکاوان�ر خالف��ه و ب� دهه بیش از هر زمان دیگری در ایران مورد اقبال مردم ما قرار گرفت�نگ��کالت و س��ع و مش��ه موان��مگیر و علی رغم هم��ای چش��ا موفقیت ه��ار ب� انتظ�ه در��ان، بلک� اندازی های آشکار و پنهان جای خود را نه تنها در حوزه بهداشت و درم�واص و هم در بین��انی ، هم بین خ��وم انس� نقد و تحلیل فرهنگ و رشته های دیگر عل�د��اهد رش��ه ش��ت ک��ا در این سال هاس��ت. و م� توده های با سواد ایرانی باز کرده اس�زاره��ازین ه��ه آغ� گفتمان انتقادی و تحلیلی در جامعه خود هستیم و شاید در این ده�ا��ولی و ب��ارچوب اص��دون و در چه��ی م� سوم بتوانیم با راه اندازی دوره های آموزش�ا��نیم ت��گیری ک��ه پیش��ی و عوامان� نظارت آکادمیک از گسترش رواندرمانی های وحش�ه��ا را ب��د م��گ " بتوان��یر فرهن��ه و "تفس��ور" این نظری� این نظریه و به قول "پل ریک

شناخت انسان و فرهنگ انسانی نزدیک تر کند.

تشخیص و درمان اختالل شخصیت مرزی از دیدگاهروان پویایی

121، الهام شوقی نیا120دکتر علیرضا عابدین

�ردمقدمه:��رزي، در رويک��يت م� بسياري از مطالعات مربوط به اختالل شخص�ز122روان پويشي و از ديدگاه تحولي، و همچنين در روان درمانگري فشرده� ، متمرک

�ۀ��ه در اين رابط��ت ک��ائلي اس��نين مس��ودک و همچ��ادر و ک��ۀ م��اي اولي��ر تعامل ه� ب�اعي���اي دف���ر آن مکانيزم ه���ود دارد. عالوه ب���ميمانه وج���ه 123ص���دوي از جمل�� ب

�ازي��ازي فرافکنانه124جداس��ال125 و همانندس��ال و انتق��ۀ انتق��وص در حيط��ه خص� ب�اری��ی و آم��ای تشخیص��ف راهنم��ت. تعري��وردار اس��ي برخ��ل از اهميت خاص� متقاب

�اتیDSM )126بیماری های روانی��ت: بی ثب� (از اختالل شخصيت مرزي بدین شرح اس ، وحالت عاطفی، و نیز آشکارا تکانشی بودن، به127در روابط بین فردی، خودانگاره

�د و در��ده باش��روع ش��الی ش��ل بزرگس��ه از اوای��یر ک��ذ و فراگ��ویی ناف��ورت الگ� ص�ه��راد مبتال ب��ات اف��ار و احساس��ت ها، افک� زمینه های مختلف به چشم آید. در برداش�انگر� اختالل شخصيت مرزي افت و خيز و نوسان فاحشي نسبت به خودشان و درم�تند��يار نيس��انات هش��ا و نوس��ه اين تناقض ه��بت ب��ا نس��ه آنه��الي ک� وجود دارد، در ح

�برگ��دم1975، 128)کرن��وعي ع��ود، ن��اهده مي ش��ا مش��ه در آنه��ري ک��الۀ ديگ� (. مس�ده.��ال و آين��ته، ح��تگي گذش��ر گسس��ارت ديگ��ه عب��ا ب��ت، ي��ان اس��تگي در زم� پيوس�اعي��اي دف��رزي از مکانيزم ه��يت م��ار اختالل شخص��راد دچ��اعي: اف� مکانيزم هاي دف�ع،��يار منقط��ایی بس��روز رفتاره��ۀ آن، ب��ه نتیج��د، ک��تفاده مي کنن��دايي اس��يار ابت� بس

�برگ، ��ت )کرن��اد اس��ات و متض��الب1975بي ثب��اعي غ��انيزم دف��ازي، مک� (. جداس�الي مثبت و��ط خي��ات و رواب��ازي، احساس� شخصيت هاي مرزي است. فرد در جداس�ک��اه ي��رتيب هرگ��ه اين ت��د و ب��ه مي کن��والي تجرب��ورت مت� منفي را به نوبت و به ص

�د.129احساس در حيطۀ هشياري قرار مي گيرد، فرد با آن ديگري قطع رابطه� مي کن�انگر��ا درم��ه ب� به همين دليل است که بيمار مبتال به اختالل شخصيت مرزي در رابط

گاهي او را بسيار توانا و مهربان، و گاهی طرد کننده و بي ارزش می بیند.120

121

استادیار دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی 1221دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی2

1 Intensive Psychotherapy 123 Defense mechanisms124 Splitting125 Projective Identification126 Diagnostic and Statistical Manual 127 Self image128 Kernberg129 Dissociate

ديگر مکانيزم دفاعي اصلي در شخصيت مرزي همانند سازی فرافکنانه است.�ۀ130این مکانیزم دفاعی سه بخش دارد که هم واجد رابطۀ درون فردي� و هم رابط

�ا تکانش ه�ای غ�ير131بين فردي��وير خ�ود ي� است. فرد ابتدا با تمام جوانب منفي تص�رد��ه روي ف��ات منفي را ب��پس اين احساس��رده، س��ه ک��ع رابط��ود قط� قابل قبول خ ديگري فرافکني مي کند، و باالخره با آنچه فرافکني کرده است، همانند سازی کرده

(. 1976و شروع به هويت سازي مي کند )کرنبرگ، �ه درک132روابط موضوعي:��ت ک� در نظريۀ روابط موضوعي، فرض بر اين اس

�ادل،� روابط بين فردي توسط تصاويري است که افراد از خود و از يکديگر دارند )م1968.)

�رح��ان مط��ل درم��ودک و هم در مراح� از بعد تحولي، آن چه که هم در تحول ک�وع عشق��ادر133است، شامل موارد مقابل است: تمايز خود از موض��دا م��ه در ابت� ک

احساسات متضاد مانند عشق و کينه، پذيرفتن هم زمان134است؛ انسجام بخشيدن�اوير،135سياه و سفيد و تشکيل تداوم موضوع� ؛ و باالخره با افزايش انسجام اين تص

درجۀ باالتري از تحول که عبارت است از انسجام يافتن تصاوير ديگري چون فرامن�وع��ود از موض��ايز خ� و من آرمانی. فرد مبتال به اختالل شخصيت مرزي از مرحلۀ تم�ت��ي درونی اس��ات ش��داوم و ثب� عشق گذشته اما به انسجام درونی ک�ه مس�تلزم ت�تفاده� نرسيده و توانايي ادغام تصوير مثبت و منفي و احساسات متضاد را بدون اس

از واپس گرايي ندارد.اختالل شخصيت مرزي از ديدگاه روان شناسي رشد:

�ود از��ايز خ��ۀ "تم��ذار از مرحل��تاي گ��رزي در راس��يت م��وفقيت شخص��دم م� ع�انيزم��رانه از مک��تفادۀ مص��ه علت اس��ي" ب��داوم ش� موضوع عشق" و رسيدن به "ت�دوديت� دفاعي جداسازي مي باشد و چنين استفادۀ نامناسب از جداسازي ب�اعث مح�ک��داري از ي��االخره پاس��ال و ب��طراب و استيص� در ظرفيت درک واقعيت، تحمل اض

(.1975رابطۀ منسجم با ديگران مي گردد )کرنبرگ، کودک در وهلۀ همزيستي يعني از ماه دوم به بعد مي آموزد که به وسيلۀ لمس�ودک عالوه ب�ر� کردن و ديدن، مادر را کشف کند. تنها از حدود ماه پنجم است ک�ه ک مادر به فراتر از او هم توجه مي کند و به کشف محيط مي پردازد. در اين وهله مادر

�له اي136به منزله يک "من کمکي��يروني فاص� " است و بين کودک و دنياي خطرناک ب(. 1975، 137حمايتي ايجاد مي کند )ماهلر

�د. در��ل کن��ادر را تحم��دي غيبت م��ا ح� کودک در مرحله جدایی، تفرد مي تواند ت�کل��ا ش��تقالل در اينج��لي اس��تۀ اص��ود و هس��ل مي ش��ي دائم حاص��ه ش� این وهله ک مي گيرد کودک در تعارض بزرگ بين وابستگي و استقالل قرار مي گيرد. حل و فصل�ادر��ود را از م��اي خ��د مرزه��ودک باي� اين تعارض بايد در اين مرحله به دست آيد و ک130 Intra Personal131 Inter Personal132 Object Relations133 Self - Object Differentiation134 Integration135 Object Constancy136 Auxiliary Ego137 Mahler

جدا کند. در اين مرحله حتي ممکن است که کودک نیاز کمتری به آن سوخت گیری�ود. اين� عاطفي داشته باشد و مادر براي مدتي هر چند کوتاه توسط کودک طرد ش�ود� فعل و انفعاالت ممکن است عمال براي مادر تهديدي به حساب بيايد و موجب ش�ابع��رده و من��ت ک��اطفی پش��ۀ ع��افت تغذی��رای دری��ودک ب� که وی به بازگشت های ک�ۀ���رزی در مرحل���یت م���ار اختالل شخص���راد دچ���غ دارد. اف���ایتی را از وی دری�� حم

�ند10، يعني بین سنین شش تا 138نهفتگي��ر مي رس� سالگي، هيجاني و خشن به نظ�وتر��اظ عقالني جل� و بين سطح عاطفي و عقالني آنها فاصله وجود دارد، يعني از لح

بوده ولي غناي عاطفي متناسب با سن خود را ندارند.�ان��ود نش��انوادۀ خ��ا خ��ترين عالئم را ب� شخصيت مرزي در دوران نوجواني بيش�واني در��ادر، در دوران نوج��ا م��ودک ب��ۀ ک��ط اولي��ان رواب� مي دهد، چرا که اصوال هم

رابطه با استقالل طلبي نوجوان در رابطه با خانواده زنده مي شود.�رزي،139:انتقال��يت م��ه اختالل شخص��راد مبتال ب��ان اف��ال در درم� فرآيند انتق

�الي� بيشتر شبيه رابطۀ مادر و کودک است و درمانگر عمدتا نقش شي گذاري يا انتق�پر محافظ1977را ايفا کرده )کرنبرگ، ��اي140( و به عنوان يک س��رد و دني��ان ف� ، مي

�ان��د )والک� ؛1976، 141بيرون واقع مي شود و در اين انتقال يا گذار به او کمک مي کن�تزي���ات، 1971، 142فين���بي1958؛ وينی ک���ات دو قط���ورد احساس���تي در م�� (. وق

شخصيت مرزي سخن گفته مي شود منظور آن است که اين فرد نسبت به درمانگر�ه او��دن ب��ک ش��ته و هم از نزدي��ديد داش��تگي ش��اس وابس��ود هم احس��ادر خ��ا م� ي

(.1968، 144؛ لويس1975، 143می ترسد )ادلر�ال145:انتقال متقابل��ه در انتق� در رابطۀ درماني با بيمار مرزي به جاي آن ک

�ل دارد��انگر هم تماي��ود، درم� متقابل، يک درک پيچيده و مناسب از مراجع حاصل ش�زل، ��نز،1971که با شدت و سرعت و به صورت قالبي واکنش نشان دهد )زت� ؛ رابی

�اس در1976��اء اين احس��ر منش��ه س��د ک��د بفهم��ري مي توان��ا درون نگ� (. درمانگر ب�ني��وده و روي او فرافک��ع ب��ه از آن مراج��ت، بلک��ودش نيس� گذشته و تعارض هاي خ

آنچه در چنين مواردي مي تواند به درمانگر کمک کند (.1975شده است )کرنبرگ، اين است که به وسيلۀ انعکاس و جذب کردن، براي مراجع يک بستر حمايتي فراهم

�يز1975؛ گاندرسن، 1975کند )کرنبرگ، ��دوديت ها ن��ري مح� ( اما الزم است يک ستوسط درمانگر تعيين شود.

�دافي��رزي اه��يت م��ه اختالل شخص��راد مبتال ب��انگري اف��انگري: روان درم� درم�ورد��د م��ا باي��راد حتم��ردگي اين اف��ایي معين دارد. افس��ا مرزه� مشخص و واضح و ب�اي��نین رفتاره��در همچ��واد مخ��ل و م��رف الک��ود. مص� توجه قرار گرفته و درمان ش

بايد کنترل شود. 147 مانند آسيب زدن به خود146تخريبگر138 Latency139 Transference140 Protective Shield141 Volkan142 Fintzey143 Adler144 Lewis145 Counter Transference146 Destructive147 Self-mutilation

�کلانواع درمان:��وع مش��ه ن� خانواده درماني: استفاده از اين روش درمان ب�ا از��اد و ي��يري زي��وع درگ��انواده از ن� در خانواده بستگي دارد. ممکن است مشکل خ

�ر1990، 148نوع غفلت باشد )لینکس��ت ه��رزي ممکن اس��خص م� (: در نوع اول، شنوع نياز به والدين را انکار کند يا ممکن است از آنها خشمگين شود

در نوع دوم که خانواده از مراجع غفلت کرده و او را طرد نموده است، مراجع�ت از��انواده ممکن اس� تلويحا در رابطه با خانواده )والدين( نقش دفاعي گرفته و خ�ال��ات و اعم� مراجع و حتي درمانگر خشمگين باشد، چرا که مجبور شده اند احساس

خود را زير سؤال ببرند. �رايگروه درماني��انگر، ب� : نظر به اينکه گروه مي تواند منبعي ديگر بجز درم

رويارويي مراجع باشد، اگر گروه از شدت احساسي نسبتا کمي برخوردار بوده و به�د،��اس باش��ران حس��ا دیگ� هراس شخصیت مرزی نسبت به تقسیم کردن درمانگر ب

گروه درماني مي تواند مفيد تلقي شود.�اهي149بستري در بيمارستان��دت کوت��رزي م��يت م��ار اختالل شخص��راد دچ� : اف

�دود��اي مح��ا مکان ه��تان و ي��تي در بيمارس� مي توانند در بيمارستان بمانند چرا که وقهستند، ممکن است عصباني شده و رفتارهاي نامناسب از خود نشان دهند.

�املدارو درماني��ود، ش��ويز مي ش��راد تج��راي اين اف� : داروهايي که معموال بموارد زير است:�اي150نورولپتيک ها��ردگي، داروه��د افس� )داروهاي ضد روانپریشی(، داروهاي ض.152، و بتابلوکر151ضد تشنج، ليتيوم

ترکيب برخي از داروهاي نام برده شده براي عالئم خاص استفاده مي شود، اختالل شخصيت مرزي و خودکشي:

�ه��د ب��ي، تهدي��وع خودکش��اران، موض��ه اين بيم� از جدي ترين مشکالت مربوط ب�يب زني��ود آس��ي، خ��ازي153خودکشي، اقدام و تفکرات خودکش��روح س��ود مج� و خ

�ه��دام ب��اري، اق��ورت انفج��ه ص��راد ب��م در اين اف��زي خش��رون ري��ع، ب� است. در واق�ک� خودکشي، مشروب خواري و استفاده از مواد مخدر بوده که همه در راستاي کم

(.1989به تنظيم "خود" مي باشد )گاندرسن، اختالل شخصيت مرزي و کودک آزاري: بين تشخيص اختالل شخصيت مرزي و�ود��االيي وج��تگي ب� مورد آزار قرار گرفتن در کودکی، به خصوص آزار جنسي، همبس�اران،��ورد اين بيم��د. در م��داني ندارن� دارد. در اين موارد درمان های معمول تاثير چن�راد��ه اين اف��را ک��د، چ��د نباش��ت مفي��ودکي ممکن اس��ای ک� صحبت کردن از تجربه ه

اصوال مرجع های دروني ندارند و به بيرون نگاه مي کنند. مطالعات نشان داده ان�د ک�ه تش�خيص اين اختالل در ميانس�الي کم�تر گذاش�ته�يتي اين اف�راد در ميانس�الي، و بع�د از آن� شده است. از مهم ترين علل ثبات شخص�واره� توسط کنار گذاشتن روابط نزديک و صميمانه است که در طول جواني آنها هم

148 Links149 Hospitalization150 Neuroleptics151 Lithium152 Beta blockers153 Self Slashing

�ت )کالرکین��وده اس��ل ب��ل تحم��ير قاب� ،154هم يک نياز مبرم و در عین حال يک بار غ1992.)

154 Clarkin