Bosna i Hercegovina

Vlada Unsko – sanskog kantonaMinistarstvo finansija

DOKUMENT OKVIRNOG BUDŽETA UNSKO – SANSKOG KANTONA 2021.- 2023.

BIHAĆ, juni 2020.

SadržajI UVOD U DOKUMENT OKVIRNOG BUDŽETA.................................................................3

1. Srednjoročne makroekonomske pretpostavke i prognoze.............................................51.1. Ekonomski rast.........................................................................................................51.2. Industrijska proizvodnja...........................................................................................91.3. Tržište rada.............................................................................................................111.4. Cijene.....................................................................................................................151.5. Vanjski sektor........................................................................................................161.6. Strana direktna ulaganja........................................................................................191.7. Unutrašnji i vanjski dug i strategija otplate duga Unsko-sanskog kantona...........20

2. Srednjoročna fiskalna strategija....................................................................................232.1. Prihodi od indirektnih poreza u periodu 2020.-2023.............................................232.2. Politika prihoda za nivo Unsko-sanskog kantona..................................................272.3. Ukupni prihodi Unsko-sanskog kantona...............................................................292.4. Prihodi i rashodi JU„ Direkcija regionalnih cesta Unsko-sanskog kantona“

Bihać) ...................................................................................................................................31

3. Struktura potrošnje u javnom sektoru( Politika rashoda za Unsko-sanski kanton )......................................................................343.1. Alokacija sredstava po ekonomskim klasifikacijama.............................................353.2. Budžetski prioriteti za period 2021-2023. Godine………………………………..38

4. Budžetski prioriteti za period 2021.-2023.godina..........................................................404.1. Pregled prioriteta budžetskih korisnika Unsko-sanskog kantona...........................404.2. Tabela ograničenja Budžeta za 2021. godinu po korisnicima................................44

II ZAKLJUČAK........................................................................................................................46 III LISTA SKRAĆENICA........................................................................................................48 IV DODATAK...........................................................................................................................49

2X

I UVOD U DOKUMENT OKVIRNOG BUDŽETA Izrada Dokumenta okvirnog budžeta (DOB) za trogodišnji period, kao ključnog strateškog dokumenta koji veže vladine politike i budžet, je praksa na većini nivoa vlasti u Bosni i Hercegovini, pa tako i u Unsko-sanskom kantonu. DOB je konačni rezultat srednjoročnog procesa planiranja i izrade budžeta u „10 koraka“ i predstavlja moderni proces srednjoročnog planiranja budžeta koji:ima jasno definiran budžetski kalendar i raspodjelu odgovornosti, ima jasnu fiskalnu strategiju zasnovanu na nivou raspoloživih vladinih resursa, omogućava raspodjelu ograničenih resursa na najvažnije ekonomske i socijalne prioritetne politike vlade, unapređuje predvidivost budžetskih politika i finansiranja, osigurava efikasnije i djelotvornije korištenje vladinih resursa, unapređuje transparentnost i odgovornost vladinih politika, programa i procesa donošenja odluka, osigurava razmatranje finansijskih učinaka u narednim godinama, pri donošenju odluka u vezi sa politikama, te donošenje tih odluka tokom ciklusa planiranja budžeta. U proteklih nekoliko godina ostvaren je veliki napredak u procesu planiranja budžeta izradom srednjoročnih okvira rashoda tj. DOB-a koji se svake godine pripremaju za period za sljedeće tri godine i koji prikazuju srednjoročne makroekonomske i fiskalne projekcije, srednjoročnu fiskalnu strategiju, prioritete potrošnje, te gornje granice rashoda budžetskih korisnika za narednu budžetsku godinu, kao i preliminarne procjene za sljedeće dvije godine za koje je izvršena projekcija prihoda. Stoga, ovakav proces pripreme DOB-a doprinosi razvoju strateškog planiranja prioriteta i ciljeva vlade Unsko - sanskog kantona, te predstavlja osnovni dokument za raspodjelu budžetskih sredstava.

Pristup u „10 koraka“ prikazuje proces srednjoročnog planiranja i izrade budžeta s jasnim, logičnim i integriranim rokovima, harmoniziranim na svim nivoima vlasti u BiH. Ovaj pristup odražava visok stepen međusobne ovisnosti različitih koraka unutar budžetskog procesa - svaki korak je ovisan o različitim akterima/institucijama koji trebaju obezbijediti relevantne informacije, dati preporuke i/ili donijeti odluke u svim ključnim fazama procesa, u skladu sa budžetskim ciklusom. U skladu sa navedenim, učinkovit i uspješan proces srednjoročnog planiranja budžeta zahtijeva predanost i disciplinu svih relevantnih učesnika u budžetskom procesu (uključujući Vladu Unsko– sanskog kantona, Skupštinu USK , Ministarstvo finansija, te informacije koje se dobivaju iz FMF-a i korisnike budžeta Vlade Unsko-sanskog kantona). Stoga, u skladu sa Zakonom o budžetima u Federaciji Bosne i Hercegovine (“Službene novine FBiH”, broj: 102/13, 9/14,13/14, 8/15, 91/15, 104/16, 5/18, 44/18, 11/19 i 99/19 ) pripremljen je Dokument okvirnog budžeta Unsko-anskog kantona (DOB) za period 2021.-2023. godina.

Ključni cilj Dokumenta okvirnog budžeta je da postavi makroekonomske, fiskalne i sektorske politike u centar budžetskih procesa, prepoznavajući da je godišnji budžet jedan od osnovnih instrumenata kojima se realizuju ciljevi srednjoročne razvojne strategije, kako Kantona, tako i viših nivoa vlasti. Takođe, ovim dokumentom, na osnovu definisanih ekonomskih pokazatelja za šire ekonomsko okruženje (prvesntveno FBiH) utvrđuje se i fiskalni kapacitet Kantona u narednom trogodišnjem periodu.

Sektor za budžet Ministarstva finansija, pripremio je budžetski kalendar koji sadrži rokove za dostavu podataka od strane budžetskih korisnika u toku 2020. godine. Kao što je bio slučaj i u

3X

prethodnim godinama, ministarstvo je svojim aktom broj: 04/2-14-1850-1/2020; dana 14.02.2020. godine uputilo svim budžetskim korisnicima, Budžetske instrukcije br.1 za izradu Dokumenta okvirnog budžeta za period 2021.-2023. ( preliminarni nacrt srednjoročnog budžeta). U sklopu instrtukcije br.1 budžetskim korisnicima je dostavljeno Uputstvo o načinu pripreme tabela pregleda budžetskih prioriteta sa definiranim budžetskim kalendarom (slijed koraka sa ključnim zadacima i datumima dostave podataka i izrade DOB-a i godišnjeg budžeta). Nakon dostave popunjenih Tabela od strane budžetskih korisnika, grada, općina i vanbudžetskih fondova, Sektor za budžet je izvršio njihovu konsolidaciju te sačinio Nacrt Dokumenta okvirnog budžeta Unsko-sanskog kantona za 2021.- 2023. godinu i predložio Vladi Unsko-sanskog kantona da isti razmotri i usvoji. Usvojeni dokument Kantonalno ministarstvo finansija će proslijediti Federalnom ministarstvu finansija na daljnju konsolidaciju.

Sam dokument se sastoji iz četiri poglavlja i to :Poglavlje 1. Srednjoročne makroekonomske pretpostavke i prognoze unutar kojeg su date makroekonomske pretpostavke i prognoze, Poglavlje 2. Srednjoročna fiskalna strategija projekcije prihoda za trogodišnji period koji pripadaju kantonu, kao fiskalni okvir za ograničenje potrošnje. Poglavlje 3. Struktura potrošnje u javnom sektoru u kojem su sažeta glavna pitanja iz oblasti upravljanja javnim sredstvima sa projekcijama budžetske potrošnje po ekonomskim i funkcionalnim kategorijama,Poglavlje 4. Budžetski prioriteti za 2021 - 2023. godine , u kojem se predlažu početne gornje granice rashoda za svakog budžetskog korisnika.

Pri izradi ovog dokumenta takođe su korišteni podaci iz sljedećih publikacija:

Strateški plan Ministarstva finansija Unsko-sanskog kantona za period 2017.-2020. godine, april 2017. godine;

Smjernice ekonomske i fiskalne politike Unsko-sanskog kantona za period 2021.-2023. godine, maj 2020. godine;

Smjernice ekonomske i fiskalne politike Federacije Bosne i Hercegovine za period 2021.-2023 . godine, maj 2020. godine;

Direkcija za ekonomsko planiranje BiH, „Informacija o Perspektivama 2021.- 2023. godine – revidirani dokument“, Sarajevo, maj 2020. godine;

Direkcija za ekonomsko planiranje BiH, „Bosna i Hercegovina - Ekonomski trendovi - Godišnji izvještaj 2019.“, Sarajevo, april 2020. godine

Odjeljenje za makroekonomsku analizu pri Upravi za indirektno oporezivanje BiH, „OMA Bilten“ broj: 178 i 179;

Federalni zavod za statistiku, „Unsko-sanski kanton u brojkama“, Sarajevo 2019. godine; Federalni zavod za statistiku, „Mjesečni statistički pregled Federacije Bosne i

Hercegovine“ broj: 1,2,3,4, 5 i 6; Federalni zavod za statistiku, „Mjesečni statistički pregled Federacije Bosne i

Hercegovine po kantonima“ broj 1, 2, 3, 4, 5 i 6. Bilteni JU “ Služba za zapošljavanje Unsko-sanskog kantona”, Bihać 2020.godine

Jedan od osnovnih preduslova održivog ekonomskog rasta te povećanja zaposlenosti jeste makroekonomska stabilnost. Makroekonomska stabilnost ostvarit će se efikasnim upravljanjem javnim financijama kroz daljnje unaprjeđenje procesa upravljanja budžetom, fiskalnu

4X

konsolidaciju i efikasno upravljanje javnim dugom, jačanje sistema unutrašnjih finansijskih kontrola i unutašnje revizije te razvojem makroekonomske statistike. Ovakva nastojanja Ministarstva finansija moraju imati potporu svih budžetskih korisnika i drugih koji koriste sredstva budžeta USK, a iskazana kroz Smjernice i ciljeve fiskalne politike za 2021.-2023. godinu i Dokument okvirnog Budžeta USK za period 2021. - 2023. godina.

1. SREDNJOROČNE MAKROEKONOMSKE PRETPOSTAVKE I PROGNOZE

1.1.Ekonomski rast

U osnovnom scenariju projekcije su izrađene u trenutku kada svi statistički podaci nisu bili dostupni za mart 2020. godine u kojem je došlo do obostranih šokova na strani ponude i potražnje. Projekcije se zasnivaju na pretpostavkama da će kriza trajati do kraja drugog kvartala 2020. godine. Osim toga, projekcije takođe nisu obuhvatile stabilizacijske mjere entitetskih vlada i Vijeća ministara Bosne i Hercegovine u cijelosti jer u trenutku izrade nije bio poznat konačni opseg mjera.

Početak 2020. godine karakteriše dodatno usložnjavanje međunarodnih ekonomskih prilika i pojava virusa Covid-2019 što će imati veoma negativne implikacije na privredna kretanja u svijetu, regionu i u konačnici u samoj Bosni i Hercegovini. Intenzitet i dužina trajanja novonastalih okolnosti u suštini će odrediti kretanje ekonomskog rasta kako kratkoročno tako i u srednjem roku. Prije same analize ekonomskih kretanja u Bosni i Hercegovini, vrijedi istaći da u vrijeme pripreme ovog izvještaja sve međunarodno referentne institucije (MMF, Svjetska Banka, EC) na sedmičnoj bazi vrše revizije projekcije ekonomskih kretanja za 2020. godinu što predstavlja dodatni hendikep u pripremi ovog izvještaja. Najaktuelniji refernetni dokument Svjetske Banke „Fighting COVID19, Europe and Central Asia Economic Update (Spring)“ predviđa drastičan pad BDP-a na širem evropskoj i evro-azijskom području u intervalu od -2,8% i -4,4% u 2020. godini u zavisnosti o dužini trajanja i intenzitetu širenja pandemije Covid-19. Što se tiče regiona Zapadnog balkana, pa i same Bosne i Hercegovine procjenjuje se pad ekonomskog rasta od -1,9% do -3,2% u slučaju prelijevanja krize u drugu polovinu 2020. godine.Unatoč neizvjesnosti o dužini trajanja i kvantifikaciji posljedica pandemije Covid-19 na svjetsku privredu nema nikakve sumnje da će ekonomske posljedice biti izrazito negativne. Tako je već sada sasvim izvjesno da će širenje ovog virusa prevashodno dovesti do usporavanja svjetske trgovine, a posljedično i ostalih komponenti ekonomskog rasta kao što su investicije i privatna potrošnja. Ovakva kretanja u međunarodnom ekonomskom okruženju vrlo vjerovatno će dovesti do dodatnog slabljenja kako izvozne, tako i domaće tražnje u prvoj polovini 2020. godine. Imajući u vidu sve navedene okolnosti i određene kratkoročne pokazatelje o ekonomskim kretanjima, DEP-a je drastično revidirao svoju projekciju rasta ukupnog izvoza u 2020. godini na –6,4% u odnosu na prethodnu godinu, koja je uslovljena stabilizacijom ekonomskih prilika u glavnim trgovinskim partnerima u drugoj polovini tekuće godine. Trenutno raspoloživi podaci o vanjskotrgovinskoj robnoj razmjeni za prvi kvartal 2020. godine već ukazuju na drastično slabljenje iste u odnosu na prethodnu godinu. Naime, prema podacima BHAS-a u prvom kvartalu 2020. godine izvoz roba iz Bosne i Hercegovine smanjen je za 5,2% u odnosu na isti period prethodne godine, dok je pad robnog izvoza samo u martu mjesecu 2020. godine u odnosu na isti

5X

mjesec prethodne godine iznosio oko 15%. S druge strane, u prvom kvartalu 2020. godine uvoz roba u Bosnu i Hercegovinu smanjen je za 7,2% u odnosu na isti period prethodne godine, dok je pad uvoza u martu mjesecu u odnosu na isti mjesec prethodne godine iznosio 16,5%.U skladu sa novonastalim okolnostima, u prvoj polovini godine realno je očekivati i slabljenje ostalih agregata ekonomskog rasta kako što su privatna potrošnja i investicije (domaća tražnja) tako da je i projekcija kretanja uvoza u 2020. godinu iznosi -6,1% u odnosu na prethodnu godinu. Ako se ima u vidu da Bosnu i Hercegovinu u vanjskotrgovinskom smislu karakteriše neuravnoteženost izvoza (42% BDP-a) i uvoza (56% BDP-a) ovo usporavanje razmjene bi rezultiralo trgovinskim bilansom čiji utjecaj na ekonomski rast bi bio djelimično pozitivan. Ovo ne predstavlja nikakvo iznenađenje obzirom da je Bosna i Hercegovina zemlja sa visokom ovisnošću, a sličan scenarij je zabilježen i tokom svjetske ekonomske krize u 2009. godini.

S druge strane, ako se ima u vidu strukturna kompozicija i kretanje ekonomskog rasta u Bosni i Hercegovini vrijedi istaći da je tokom prethodnih godina domaće tražnja ili preciznije privatna potrošnje predstavljala ključni oslonac ekonomskog rasta. Međutim, u skladu sa usporavanjem ukupne privredne aktivnosti u zemlji usljed izbijanja pandemije virusa Covid-19 tokom 2020. godine očekuje se i pad privatne potrošnje od -1.7% u odnosu na prethodnu godinu. Glavnu determinantu ovog smanjenja privatne potrošnje predstavljaju već izvjestan pad broja zaposlenih, smanjenja plata i doznaka građana što će znatno oslabiti raspoloživi dohodak građana.S druge strane, tokom trajanja pandemije očekuje se pojačani angažman institucija u okviru borbe za zaštitu javnog zdravlja kao i saniranje ekonomskih posljedica Covida-19. U skladu s tim u tokom 2020. godine očekuje se nešto jači rast javne potrošnje od oko 2%, tako da bi ova kategorija imala pozitivan doprinos ekonomskom rastu. Zastupljenost investicija u strukturi BDP-a iznosi oko 20%, pri čemu se privatne investicije iznose 4/5 a ostatak se odnosi na javne investicije u Bosni i Hercegovini. Neizvjesnost i turbulencije kako na međunarodnom tako i na domaćem tržištu prilično negativno bi se mogla odraziti na kretanja investicionih ulaganja u 2020. godini. Ovo se prevashodno odnosi na privatne investicije u okviru kojih se očekuje drastičan pad od preko 10%. S druge strane, kretanje javnih investicija u velikoj mjeri će zavisti od raspoloživosti finansijskih sredstava i opredjeljenosti nadležih institucija hoće li koristiti ovu polugu za očuvanje ekonomskog rasta u zemlji tokom 2020. godine. Imajući u vidu navedene međunarodne okolnosti i trenutno stanje u ekonomiji Bosne i Hercegovine, pod pretpostavkom da širenje pandemije Covida-19 bude ograničeno za prvu polovinu godine, na kraju 2020. godine u Bosni i Hercegovini se može očekivati realni pad BDP-a od 2,3% u odnosu na prethodnu godinu.

6X

Makroekonomski pokazatelji za period 2018-2023

Izvor: DEP: Makroekonomske projekcije za DOB, April 2020.

Pretpostavke kretanja BDP-a u periodu 2021.-2023. godinaKljučno uporište za kretanje makroekonomskih parametara u Bosni i Hercegovini u periodu 2021.2023. godina predstavlja poboljšanje eksternog okruženja. Međutim, kao što je ranije navedeno međunarodne finansijske institucije još uvijek nisu zvanično publikovale bilo koji dokument koji bi kvantifikovao dužinu trajanja Covid-2019 i ekonomska kretanja za period 2021-2023. godine. S tim u vezi, projekcije DEP-a za ovaj srednjoročni vremenski period zasnovane su na pretpostavci da je epidemija virusa kratkotrajna pojava, odnosno da će biti prevaziđena u drugoj polovini 2020. godine. S toga, preduslov realizacije navedenih projekcija

7X

IndikatorZvanični podaci Projekcije

2018 2019 2020 2021 2022 2023Nominalni BDP u mil. KM 34.023 35.365 34.846 36.340 38.077 39.823

Nominalni rast u % 5,2 3,9 -1,5 4,3 4,8 4,6BDP deflator (prethodna godina = 100) 101,9 100,7 100,9 101,4 101,7 101,4

Realni BDP u mil. KM (prethodna godina = 100) 33.399 35.116 34.551 35.826 37.449 39.286

Realni rast u % 3,3 3,2 -2,3 2,8 3,1 3,2Inflacija mjerena indeksom potrošačkih cijena u % 1,4 0,6 0,2 1,2 1,3 1,4

Potrošnja u mil. KM 32.048 32.931 32.736 33.670 34.830 36.555

Realni rast u % 2,0 1,8 -1,0 1,4 1,7 1,7

Vladina potrošnja u mil. KM 6.611 6.776 6.959 7.098 7.325 7.545

Realni rast u % 0,9 1,0 1,9 0,5 0,7 0,5

Privatna potrošnja u mil. KM 25.437 26.155 25.777 26.572 27.505 28.510

Realni rast u % 2,3 2,0 -1,7 1,7 1,9 2,1Investicije (bruto) u stalna sredstva u mil. KM 6.310 6.857 6.215 6.735 7.397 8.077

Realni rast u % 9,2 8,3 -10,5 7,1 8,1 7,7Vladine investicije u mil. KM 859 954 920 1.042 1.176 1.307Realni rast u % 15,4 9,4 -5,0 11,6 10,0 8,5

Privatne investicije u mil. KM 5.454 5.903 5.295 5.692 6.222 6.769

Realni rast u % 8,3 8,1 -11,4 6,3 7,8 7,5Uvoz u mil. KM 19.097 19.955 18.549 19.478 20.828 22.520Nominalni rast u % 6,7 4,5 -7,0 5,0 6,9 8,1Realni rast u % 3,7 2,5 -6,1 3,2 4,5 5,1Izvoz u mil. KM 14.087 14.850 13.821 14.726 15.976 17.471Nominalni rast u % 10,0 5,4 6,9 6,5 8,5 9,4Realni rast u % 6,1 3,4 -6,4 4,3 5,8 6,7

Nacionalna bruto štednja u % BDP-a 16,9 18,4 16,8 17,7 18,4 18,8

Bilans tekućeg računa u mil. KM -1.236 -1.022 -1.975 -990 -1.084 -1.320Rast u % -9,1 -17,4 -4,5 1,5 9,4 21,8Bilans tekućeg računa u % BDP-a -3,6 -2,9 -2,8 -2,7 -2,8 -3,3

predstavlja prevazilaženje novonastalih okolnosti u kratkom roku, poboljšanje međunarodnog ekonomskog okruženja kako i implementacija strukturnih reformi u zemlji kako bi se ojačao doprinos internih dinamika u ekonomskom rastu u Bosne i Hercegovine. Pod pretpostavkom materijalizacije navedenih okolnosti prema projekcijama DEP-a u periodu 2021.-2023. godina u Bosni i Hercegovini se očekuje nastavak trenda ekonomskog rasta od oko 3% na godišnjem nivou (2021: 2,8%, 2022: 3,1% i 2023: 3,2%). Pretpostavlja se da bi ključni oslonac ekonomskog rasta tokom ovog perioda trebala predstavljati domaća tražnja. Naime, povećanje ukupne ekonomske aktivnosti u zemlji uz očekivano povećanja industrijske proizvodnje i građevinskih radova praćeno povećanjem broja zaposlenih i prihoda od izvoza trebalo bi rezultirati povećanjem raspoloživog dohotka građana a samim tim i povećanjem privatne potrošnje koja će kao i prethodnih godina predstavljati ključni oslonac ekonomskog rasta. Tako se u periodu 2021. - 2023. godine očekuje prosječna stopa rasta privatne potrošnje od oko 2% (2021: 1,7%, 2022: 1,9%, 2023: 2,1%). S druge strane, imajući u vidu visok nivo javne potrošnje u okviru BDP-a u BiH i napore koji se ulažu kroz proces fiskalne konsolidacije u Bosni i Hercegovini tokom ovog perioda očekuje se postepena stabilizacija javnih finansija kroz smanjenje javnih rashoda i istovremeno povećanje javnih prihoda kako bi se ograničio rast javne potrošnje. Tako se u periodu 2021.-2023 očekuje tek blagi rast javne potrošnje od 0,6% na godišnjem nivou (2021: 0,5%, 2022: 0,7% i 2023: 0,5%). Ako se ima u vidu da bi tokom ovog perioda projicirana stopa ekonomskog rasta bila viša u odnosu na rast javne potrošnje, udio iste u BDP-u bi se djelimično smanjio krajem 2023. godine. U ovom vremenskom period očekuje se da bi mjerama fiskalne politike dio sredstava uštede po osnovu tekuće potrošnje trebao biti kanaliziran u svrhu jačanje investicione potrošnje u Bosni i Hercegovini. Samim tim, uz poboljšanje poslovnog ambijenta, investicije bi za razliku od prethodnih godine mogle imati značajniji rast a samim tim i veći doprinos u očekivanom rastu BDP-a. U periodu 2021.-2023. godine u Bosni i Hercegovini se očekuje povećanje ukupnih investicija po prosječnoj godišnjoj stopi rasta od oko 7,5% (2021: 7,5%, 2022: 7,6%, 2023: 7,5%). U ovom vremenskom okviru pored povećanja privatnih investicija koje čine većinski dio ukupnih investicija (oko 80% ukupnih investicija) kao što je to i ranije navedeno očekuje se i značajniji doprinos javnih investicija. Smatra se da bi napredak u procesu evropskih integracija u kombinaciji sa unapređenjem poslovnog okruženja kroz reformske procese moglo povećati interes kako domaćih tako i stranih investitora za investiciona ulaganja u BiH. S druge strane, obzirom na strukturu i poziciju bh. ekonomije smatra se da će javne investicije predstavljati važnu polugu za podsticanje ekonomskog rasta u srednjem roku. Projekti u okviru izgradnje putne infrastrukture i energetski projekti, kao i raspoloživost sredstava kod međunarodnih finansijskih institucija bi uz adekvatnu i pravovremenu implementaciju istih mogli rezultirati godišnjim povećanjem javnih investicija od preko 10%. Tako bi u srednjoročnom vremenskom okviru nivo javnih investicija u okviru BDP-a u Bosni i Hercegovini bio povećan na oko 3,5% BDP-a Povoljnije eksterno okruženje uz unaprijeđenje industrijske baze i podizanje konkurentnosti predstavljaju preduslov poboljšanja vanjskotrgovinske razmjene sa svijetom. Samo pod uslovom materijalizacije navedenih eksternih pretpostavki u periodu 2021.-2023. godine može se očekivati porast vanjskotrgovinske razmjene sa svijetom. U tom slučaju u Bosni i Hercegovini se

8X

može očekivati projsečni godišnji rast izvoza od oko 5,6% pri čemu bi projicirani rast roba i usluga bio prilično ujednačen. Tako bi tokom ovog perioda zahvaljujući ovom izvoznom rastu udio izvoza u BDP-u bio povećan na sa 40,5% u 2021. godini na oko 44% na kraju 2023. godine. S druge strane, očekuje se da bi se uvoz u ovom vremenskom periodu trebao kretati po nešto sporijoj godišnjoj stopi rasta od 4,3%. Tokom ovog perioda očekuje se prilično izbalansiran rast uvoza roba i rast uvoza usluga. Posljedica ovakvog kretanja uvoznog rasta udio uvoza bi bio povećan sa 53% BDP-a u 2021. godini na oko 56,5% na kraju 2023. godine. Nešto snažniji rast izvoza u odnosu na rast uvoza u srednjem roku bi rezultirao postepenim smanjenjem vanjskotrgovinskog deficita odnosno neutralnim doprinosom ekonomskom rastu, dok bi pokrivenost uvoza izvozom zaključno sa 2023. godinom trebala iznositi oko 77%.

Rizici Rizici za ostvarivanje navedenih projekcija se mogu klasifikovati u dvije grupe, i to na vanjske i unutrašnje, pri čemu su vanjski rizici dosta izvjesniji i utjecajniji na kretanje ekonomskog rasta u Bosni i Hercegovini. Pored činjenice da su raspoloživi izvještaji međunarodnih institucija najavljivali slabljenje ekonomske aktivnosti u eksternom okruženju, izbijanje globalne epidemije virusa Covid-2019 se nametnulo kao ultimativni primarni rizik po realizaciju ovih projekcija iz osnovnog scenarija. Preduslov za materijalizaciju navedenih projekcija makroekonomskih pokazatelje predstavlja prevazilaženje novonastalih izazova u što kraćem roku. S duge strane, prijetnju realizaciji ovih projekcija predstavljaju i unutrašnji izazovi odnosno unutrašnji rizici u Bosni i Hercegovini. Unutrašnje rizike predstavljaju složen sistem donošenja odluka i spor tempo provođenja ekonomskih reformi u zemlji. Eventualna kašnjenja u procesu formiranja vlasti i provođenju reformi bi se mogla negativno odraziti na planiranu dinamiku izvršenja javnih investicija što bi se sigurno odrazilo i na ukupni ekonomski rast. Što se tiče rizika u srednjem roku za period 2021.-2023. godina, oni se odnose na migraciju stanovništva iz Bosne i Hercegovine posebno mladog, obrazovanog i kvalifikovanog kadra što bi moglo rezultirati smanjenjem produktivnosti i sporijim rastom BDP-a od projektovanog.

1.2 Industrijska proizvodnjaStatistički podaci BHAS-a za 2019. godine ukazuje na to da je Bosna i Hercegovina nakon dugo godina, zabilježila izrazito nepovoljan rezultat kada je u pitanju kretanje fizičkog obima industrijske proizvodnje. Naime, prema preliminarnim podacima BHAS-a za 2019. godinu Bosna i Hercegovina je zabilježila pad fizičkog obima industrijske proizvodnje od 5,5% u odnosu na prethodnu godinu. Ovo smanjenje fizičkog obima industrijske proizvodnje predstavlja najznačajniji pad proizvodnje još od vremena svjetske ekonomske krize. Ključne razloge za ovakva kretanja u okviru industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini predstavljaju usporavanje privredne aktivnosti u glavnim trgovinskim partnerima kao i izazovi sa kojima se susreću domaće kompanije u pojedinim privrednim granama. Naime, prema podacima EUROSTATA-a u 2019. godine došlo je do smanjenja fizičkog obima industrijske proizvodnje u zemljama EU28 od 0,8%. Posmatrano po zemljama, najznačajnija smanjenja fizičkog obima industrijske proizvodnje su zabilježena u Njemčkoj 4,7%, Italiji 1,2%, kao i zemljama regiona Crna Gora 7,6%, Turska 1,5% i Srbija 0,2%.6 Pregled kretanja industrijske proizvodnje po

9X

sektorima u Bosni i Hercegovini se značajnije ne razlikuje od kretanja ukupne industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini, pošto je pad proizvodnje zabilježen u okviru svih sektora. Tako je najviša stopa pada proizvodnje zabilježena u okviru sektora za proizvodnju električne energije i iznosila je 8,2% u odnosu na prethodnu godinu. Pad proizvodnje električne energije je posljedica podjednakog smanjenja proizvodnje kako u hidroelektranama, tako i u termoelektranama. Pored pada u proizvodnji električne energije, tokom 2019. godine registrirano je i smanjenje proizvodnje u okviru sektora rudarstvo od 3,7%, što je ponajviše posljedica smanjenja proizvodnje u rudnicima uglja i lignita od oko 7,3% u odnosu na isti period prethodne. S druge strane, u okviru izvozno orijentirane prerađivačke industrije tokom 2019. godine došlo je do smanjena proizvodnje od 5% u odnosu na prethodnu godinu. Ovaj pad proizvodnje u okviru prerađivačke industrije uzrokovan je usporavanjem ekonomske aktivnosti u glavnim trgovinskim partnerima, odnosno slabljenjem izvozne tražnje za proizvodima iz Bosne i Hercegovine. Detaljnijim uvidom u strukturu prerađivačke industrije vidljivo je da su tokom 2019. godine najznačajnija smanjenja proizvodnje zabilježena u okviru izvozno orijentiranih grana kao što su: naftni derivati i koks, proizvodnje tekstila i duhanske proizvodnje gdje su registrirane dvocifrene stope pada proizvodnje. Pored ovih industrijskih grana smanjenja proizvodnje su zabilježena i u okviru proizvodnje hemikalija i hemijskih proizvoda, drvoprerade (osim namještaja), kože, te proizvodnje baznih metala od oko 10% respektivno u odnosu na isti period prethodne godine. S druge strane, povećanja proizvodnje u okviru prehambene industrije i građevinskog materijala od oko 4,7%, kao i drugih industrijskih grana nisu bili dovoljni da bi se spriječio pad proizvodnje u okviru prerađivačke industrije odnosno ukupne industrijske proizvodnje u odnosu na prethodnu godinu.Projekcije kretanja industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini u 2020. godini trenutno je vrlo teško predvidjeti obzirom da je ista i tokom prethodne godine pokazala vidljive slabosti koje su se manifestovala padom fizičkog obima proizvodnje. Pored ovoga, neizvjesnost uzrokovana novonastalim okolnostima - pojavom epidemije virusa Covid-2019 dodatno usložnjava izradu projekcija kretanja fizičkog obima industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini. Tehnološka struktura proizvodne baze, kao i njena visoka ovisnost o kretanjima na tržištima glavnih trgovinskih partnera u prethodnom periodu pokazala je sve ranjivosti industrije a naročito prerađivačke industrije u Bosni i Hercegovini. S toga će privredna kretanja u okviru glavnih trgovinskih partnera u 2020. godini u najvećoj mjeri odrediti kretanje fizičkog obima proizvodnje, broja zaposlenih i nivo investicionih ulaganja u okviru industrijskog sektora u Bosni i Hercegovini. Podatak BHASa o stagnaciji fizičkog obima industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini u periodu januar-februar 2020. godine od -0,5% u odnosu na isti mjesec prethodne godine nije dovoljan da bi se odredio dalji trend kretanja proizvodnje do kraja godine. Vrijedi između ostalog da je tokom ovog perioda zabilježen pad proizvodnje u okviru prerađivačke industrije od preko 3%. S druge strane, treba također imati u vidu da je ova stopa rasta djelimično i posljedica izraženog baznog efekta iz prošle godine kada je u Bosni i Hercegovini zabilježen pad fizičkog obima industrijske proizvodnje. Imajući u vidu navedena međunarodna kretanja i strukturalnu kompoziciju industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini na kraju 2020. godine se može očekivati pad fizičkog obima industrijske proizvodnje.

10X

Projekcija kretanja industrijske proizvodnje za period 2021-2023. godinaKretanje fizičkog obima industrijske proizvodnje u srednjem roku uglavnom će zavisti od privrednih kretanja na tržištima glavnih trgovinskih partnera kao što je to bio slučaj i u dosadašnjem periodu. Ukoliko posljedice novonastalih okolnosti (pandemija Covid-19) budu sanirane u kraćem roku tokom ovog perioda u Bosni i Hercegovini se može očekivat osjetniji ekonomski napredak u okviru kojeg bi dešavanja u industrijske proizvodnje trebala imati centralnu ulogu. Pored povoljnih ektsternih prilika u ovom srednjoročnom vremenskom okviru se očekuje i značajniji utjecaj internih dinamika u funkciji jačanja industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini. Naime, tokom ovog perioda očekuje se da bi reformske mjere na unaprijeđenju poslovnog ambijenta koje provode nadležne institucije u Bosni i Hercegovini trebale polučiti mjerljive rezultate. Poboljšanje poslovnog ambijenta trebalo bi rezultirati povećanjem investicionih ulaganja (domaćih i inostranih), veću iskorištenost postojećih i pokretanje novih kapaciteta, povećanje broja zaposlenih i jačanje konkurentske pozicije bh. proizvođača kako na domaćem tako i na inostranim tržištima. Imajući u vidu sve navedene okolnosti tokom ovog perioda očekuje se da bi Bosna i Hercegovina uperiodu 2021.-2023. godina trebala ostvarivati nešto više stope rasta fizičkog obima industrijske proizvodnje.

1.3. Tržište radaProsječan broj zaposlenih lica u I-XII 2019. godine uvećan je za 2,6% u odnosu na 2018. godinu i iznosi 823,1 hiljada. Najveći doprinos rastu broja zaposlenih lica bio je u oblasti trgovine, hotelijerstva i ugostiteljstva te prerađivačke industrije. Međutim, stopa rasta broja zaposlenih u prerađivačkoj industriji bila je sporija u poređenju sa 2018. godinom što može biti posljedica smanjenja obima proizvodnje. U oblasti usluga značajan rast broja zaposlenih lica bio je i u djelatnosti pružanja smještaja te pripreme i usluživanja hrane uz povećanje posjeta i noćenja u Bosni i Hercegovini. Prosječan broj registrovanih nezaposlenih lica je iznosio 411,2 hiljada što je za 9% manje u odnosu na 2018. godinu. Intenzitet smanjenja broja registrovanih nezaposlenih lica bio je veći u poređenju sa 2018. godinom. Anketna stopa nezaposlenosti u Bosni i Hercegovini u 2019. godini je smanjena i iznosi 15,7%. Prosječna neto plata u Bosni i Hercegovini u 2019. godini iznosila je 921 KM uz nominalni rast od 4,8% u odnosu na 2018. godinu.

Projekcije 2020-2023. godine Iako u periodu pripreme projekcija nisu raspoloživi podaci za prvi kvartal 2020. godine, novonastala pandemije virusa COVID-19 zasigurno će imati veliki uticaj i na tržište rada. Preliminarni podaci o broju zaposlenih lica u Bosni i Hercegovini u januaru 2020. godine ukazuju na rast broja zaposlenih lica od 2,5% g/g, uz smanjenje broja registrovanih nezaposlenih lica od 6,3% g/g. Prosječna neto plata u januaru 2020. godine iznosila je 945 KM i veća je nominalno za 3,5% g/g. Međutim, od marta 2020. godine mogu se očekivati naznake uticaja pandemije na tržište rada. Trenutno raspoloživi podaci Porezne uprave Federacije Bosne i Hercegovine pokazuju prve znake uticaja pandemije na tržište rada. Prema službenim evidencijama iz Jedinstvenog sistema registracije, kontrole i naplate doprinosa, broj zaposlenih u Federaciji Bosne i Hercegovine prema prebivalištu zaposlenika na dan 31.03.2020. godine iznosio je 528.476 i isti je manji u odnosu na broj od 29.02.2020. godine za 3.474 zaposlenih (-0,7%). U

11X

istom obavještenju se takođe navodi da je broj zaposlenih lica već početkom aprila na dan 03.04.2020. godine ponovo smanjen i iznosio je 520.641 (što je -1,5% u odnosu kraj marta 2020).Zasigurno da će prve znake krize osjetiti zaposleni u uslužnim djelatnostima. Zbog očekivanog smanjenja obima poslovne aktivnosti koji proizilazi iz krize izazvane COVID-19 u oblastima turizma (smanjenje broja posjeta i noćenja) a potom ugostiteljstva, hotelijerstva, zabave, rekreacije i kulture može se očekivati da broj zaposlenih lica u pomenutim djelatnostima bude niži u odnosu na prethodnu godinu. Pored ovih djelatnosti, u izradi projekcija za tržište rada značajan uticaj će imati kretanje obima investicija, trgovine i uopšte ekonomski rast. Zbog toga su u izradi projekcija uzeta u obzir prethodno opisana dešavanja u oblastima prerađivačke industrije i trgovine u 2020. godini koje zapošljavaju najveći broj lica u Bosni i Hercegovini (oko 39%). Sve navedene promjene bi se negativno odrazile na ukupan broj zaposlenih lica u Bosni i Hercegovini koji bi u 2020. godini mogao biti manji oko 1% g/g što bi uticalo na rast stope nezaposlenosti. Istovremeno, pomenuta ekonomska kretanja i lošija poslovna klima mogla bi nepovoljno uticati na zarade radnika u Bosni i Hercegovini, odnosno smanjiti godišnju stopu rasta neto plata u odnosu na prethodnu godinu oko 1% g/g Izrada srednjoročnog scenarija 2021-2023. godine u oblasti tržišta rada bazirana je na očekivanom ekonomskom rastu i njegovim osnovnim komponentama u posmatranom periodu od strane DEPa, odnosno na nivou potražnje, trgovine i investicija. Evropska centralna banka (u daljem tekstu ECB) u svojim projekcijama (12. mart 2020) predviđa u 2021. godini rast broja zaposlenih lica u eurozoni od 0,3% g/g odnosno 0,4% g/g u 2022. godini. U 2021. godini se očekuje jednaka stopa nezaposlenosti u eurozoni od 7,6% u odnosu na prethodnu godinu koja bi se u 2022. godini počela postepeno smanjivati. Prema projekcijama DEP-a u 2021. godini se očekuje pozitivan ekonomski rast od 2,8% g/g u Bosni i Hercegovini. Pored toga, rast investicija i trgovine u Bosni i Hercegovini bi se trebao pozitivno odraziti na broj zaposlenih lica naročito u sektorima koji su i prethodnih godina zapošljavali najviše lica u Bosni i Hercegovini. Uz bolje poslovne prilike u oblasti indutrije, trgovne ali i pojedinih uslužnih djelatnosti stvorili bi se realni uslovi za rast broja zaposlenih lica u posmatranim djelatnostima. Kao i prethodnih godina, očekuje se da bi doprinos rastu broja zaposlenih mogao biti skromniji u javnom13 sektoru u odnosu na ostala područja djelatnosti. Pored toga, broj zaposlenih lica u oblasti uslužnih djelatnosti koje su u 2020. godini bile pogođene krizom mogao bi ponovo početi da se uvećava. Generalno, uz bolju poslovnu klimu, kako u Bosni i Hercegovini tako i u okruženju i zemljama EU, očekuje se povećanje broja zaposlenih lica u periodu 2021-2023. godine od 1,52,3% g/g uz istovremeno smanjenje broja nezaposlenih lica, ali i nastavak uvećanja neto plata od 2%-3% g/g. Međutim, pretpostavljeni rizici će bitno determinisati rast broja zaposlenih lica ali i neto plate u periodu na koji se odnose projekcije.

12X

Procjena prisutnog stanovništva i stopa zaposlenosti i nezaposlenosti u Unsko-sanskom kantonu po gradovima/općinama (mart 2020.godine)

OPĆINA UKUPNO VSS VŠS SSS NSS VKV KV PK NKV

  ukupno/total žene/women sv. ž. sv. ž. sv. ž. sv

. ž. sv. ž sv. ž. sv. ž. sv. ž.

BIHAĆ

7239 4122 587 416125 85

2155

1356 22

19 23 2

1786 810 327

116 2214

1318

B.KRUPA

3415 1919 184 133 29 21 796 555 10 9 8 1 879 393 104 28 1405 779B.PETROVA

C 838 437 24 13 8 4 197 118 0 0 4 0 317 152 12 8 276 142BUŽIM

3295 1936 133 105 23 16 531 346 0 0 1 0 713 342 97 25 17971102

CAZIN

8054 4294 332 245 53 221574

1016 0 0 9 2

2441

1106 195 57 3450

1846

KLJUČ

1777 919 73 45 11 6 357 213 2 2 4 2 638 308 51 10 641 333S.MOST

3200 1649 102 71 17 13 676 436 0 0 34 31099 475 88 27 1184 624

V.KLADUŠA

5867 3409 156 112 18 9 880 631 0 0 4 01505 760 184 54 3120

1843

SVEGA33685 18685

1591

1140

284

176

7166

4671 34

30 87

10

9378

4346

1058

325

14087

7987

Izvor podataka: Bilten JU „ Služba za zapošljavanje USK-a“ Bihać, broj: 03/20

BIHAĆ

B.KRUPA

B.PETROVAC

BUŽIMCAZIN

KLJUČ

S.MOST

V.KLADUŠA

SVEG

A0

500010000150002000025000300003500040000

7239

3415

838 32

95 8054

1777

3200 58

67

3368

5

4122

1919

437

1936 42

94

919

1649 3409

1868

5

ukupno/totalžene/women

13X

BIHAĆ; 7239; 21.49%

B.KRUPA; 3415; 10.14%

B.PETROVAC; 838; 2.49%

BUŽIM; 3295; 9.78%CAZIN; 8054; 23.91%

KLJUČ; 1777; 5.28%

S.MOST; 3200; 9.50%

V.KLADUŠA; 5867; 17.42%

Grafički prikazi zaposlenih lica na početku marta prema službenoj statistici JU „ Služba za zapošljavanje USK-a“ Bihać.Posljedice krize izazvane pandemijom COVID-19, kako na ekonomiju tako i na tržište rada, jasno su vidljive na broj zaposlenih/nezaposlenih na Unsko-sanskom kantonu prema službenim podacima dobivenim od strane Kantonalnog poreznog ureda Bihać u tabelarnom pregledu:

BROJ ZAPOSLENIH NA DANOPĆINA/GRAD 15.3.2020 21.5.2020 RAZLIKABIHAĆ 13.994 13.171 -823BOSANSKA KRUPA 3.387 3.220 -167BOSANSKI PETROVAC 1.294 1.269 -25BUŽIM 1.488 1.406 -82CAZIN 7.288 6.892 -396KLJUČ 1.597 1.497 -100SANSKI MOST 4.424 4.263 -161VELIKA KLADUŠA 5.176 4.869 -307UKUPNO 38.648 36.587 -2.061

Na osnovu podataka iz tabele vidljivo je da je u periodu od 15.03.2020. do 21.05.2020. godine broj zaposlenih se smanjio za 2061.

RiziciProjekcije na tržištu rada u periodu 2020-2023. godine određene su značajno dešavanjima u okruženju odnosno poslovnim ambijentom kako u Bosni i Hercegovini tako i u EU i regionu. Prema tome, eventualna ekstenzija trenutnih dešavanja povodom COVID-19 i na drugu polovinu godine bi se mogla loše odraziti na ekonomiju Bosne i Hercegovine a potom i tržište rada. Uz niži ekonomski rast od pretpostavljenog (kao i investicija i trgovine) i broj zaposlenih lica bi mogao biti izrazito smanjen. Pored toga, smanjenje radne snage (migracije) i stepen implementacije planiranih strukturnih reformi u Bosni i Hercegovini mogao bi uticati na posmatrane indikatore tržišta rada odnosno na nivo kupovne moći i životnog standarda. Sve navedene promjene ujedno predstavljaju osnovne rizike za projekcije na tržištu rada.

14X

1.4 . CijeneProsječan rast ukupnog nivoa cijena u Bosni i Hercegovini u 2019. godini bio je znatno sporiji u odnosu na prethodnu godinu.14 U periodu I-XII 2019/I-XII 2018 prosječna inflacija mjerena indeksom potrošačkih cijena je iznosila 0,6%. Niskoj stopi inflacije doprinijelo je smanjenje kao i skroman rast cijena u pojedinim odjeljcima indeksa potrošačkih cijena. U periodu I-XII 2019/I-XII 2018 najbrži rast cijena bio je u odjeljku alkoholnih pića i duvana (5,1%). Rast cijena duvana i cigareta u 2019. godini podstaknut je povećanjem akciza na duvan i cigarete odnosno usklađivanjem sa zakonodavstvom Evropske unije.15 U odjeljku stanovanja, vode, el. energije, plina i dr. energenata cijene su u posmatranom periodu uvećane za 2,4% g/g zbog povećanja cijena tečnih i čvrstih goriva, vodosnabdijevanja, plina i najamnina za stanovanje. U odjeljku hrane i bezalkoholnih pića cijene su uvećane za 1,1% u posmatranom periodu, što je posljedica povećanja cijena hrane jer su cijene bezalkoholnih pića smanjene. Cijene u odjeljku prevoza bile su veće za 1% u odnosu na 2018. godinu.

Cijene – projekcije 2020-2023. godine

U periodu I-II 2020. godine u Bosni i Herecgovini je registrovana inflacija od 0,5% u poređenju sa istim periodom 2019. godine. Smanjenje cijena u odjeljcima odjeće i obuće, namještaja, kućnih uređaja i redovnog održavanje kuće, te ostalih dobara i usluga doprinijelo je niskoj stopi inflacije u Bosni i Herecgovini. Pored toga, skroman rast cijena u pojedinim odjeljcima takođe je imao doprinos niskoj stopi inflacije. Tako su u odjeljku prevoza cijene su u periodu I-II 2020/I-II 2019 skromno uvećane 0,3% g/g. Kretanje cijene sirove nafte uticalo je na stopu rasta cijena ovog odjeljka. U odjeljku hrane i bezalkoholnih pića cijene su uvećane za 1,2% u periodu III 2020/I-II 2019. Istovremeno, u odjeljku stanovanja, vode, el. energije, plina i dr. energenata cijene su uvećane za 0,9% g/g uglavnom uslijed promjene cijena tečnih goriva, vodosnabdijevanja, plina i najamnina za stanovanje. Najbrži rast cijena u posmatranom periodu bio je u odjeljku alkoholnih pića i duvana (5,4% g/g). Od 1. januara 2020. godine nastavljena je harmonizacija akcizne politike u Bosni i Hercegovini sa politikom akciza na cigarete u Evropskoj uniji. Na osnovu raspoloživih podataka može se pretpostaviti da kretanje inflacije u Bosni Hercegovini značajno određuje nivo cijena energenata, odnosno nafte, hrane, akciza, cijena komunalija i sl. Buduća kretanja cijena takođe u 2020. godini podliježu velikoj neizvjesnosti koja proizlazi iz epidemije COVID-19. Prema analizi17 Banke Slovenije, zbog manje potražnje povezane sa izbijanjem COVID-19, kao i porasta ponude nafte (koja je rezultat cjenovnog rata između Saudijske Arabije i Rusije), globalne cijene nafte padaju. U analizi se takođe navodi da bi prekidi uvoza zajedno sa padom ekonomske aktivnosti, mogli u kratkom roku dovesti do većih cijena specifičnih proizvoda, dok bi cijene hrane mogle porasti u slučaju uvoznih barijera. Pored toga, u posljednjim raspoloživim projekcijama18 ECB takođe se očekuju niže cijene sirove nafte u 2020. godini u odnosu na 2019. godinu (tabela ispod). Ukupna inflacija u eurozoni bi mogla iznositi oko 1,1% (0,1 p.p. manje u odnosu na prethodnu godinu) jer bi pritisci na smanjenje ukupne inflacije u 2020. godini, zbog smanjenja cijena nafte, uglavnom bili neutralisani pretpostavkama o višim cijenama hrane. S druge strane, Institut za ekonomska istraživanja (u daljem tesktu IFO19) predviđa znatno skromniji rast cijena kako za EU 27 tako i za eurozonu u 2020. godini, što je vjerovatno posljedica različitih polaznih pretpostavki (veći pad cijena sirove nafte, podaci

15X

su dati u tabeli ispod). Uzimajući u obzir sva navedena dešavanja u svijetu ali i domaće faktore u Bosni i Hercegovini u 2020. godini se može takođe očekivati sporiji rast cijena od 0,2% u odnosu na prošlu godinu. Međutim, projekcije inflacije će zavisti od navedenih rizika (na kraju teksta) i preduzetih mjera od strane svih nivoa vlasti koje bi mogle uticati na nivo cijena u Bosni i Herecegovini. Na osnovu toga projekcije inflacije u Bosni i Hercegovini u periodu 2021-2023. godine su zasnovane na promjenama cijena sirove nafte na svjetskom tržištu, cijenama hrane, akcizama na određene proizvode, cijenama komunalija i sl. Prema projekcijama IFO instituta cijena sirove nafte u 2021. godini bi mogla biti veća u odnosu na 2020. godinu (oko 13,8% g/g) a inflacija u eurozoni bi mogla iznositi oko 0,7%. ECB u svojim projekcijama očekuje nešto brži rast inflacije u 2021. godini u odnosu na prethodnu godinu od 1,4% uz skoro isti nivo cijena sirove nafte. U 2022. godini cijena sirove nafte takođe bi ostala gotovo nepromijenjena u odnosu na prethodnu godinu a inflacija u eurozoni bi iznosila 1,6%. Pod pretpostavkom da cijena hrane20 umjereno raste kao i cijene komunalija u periodu 2021-2023. godine u Bosni i Hercegovini se može očekivati rast cijena od 1,2%-1,4%. Pored toga, inflaciju u Bosni i Hercegovini će takođe determinisati period sprovođenja akcizne politike na cigarete i duvan (harmonizacija sa EU legislativom).

Rizici Projekcije inflacije u osnovnom scenariju se oslanjaju na kretanje cijena sirove nafte i hrane kao faktora koji značajno determinišu kretanje cijena u Bosni i Hercegovini. Pored toga, treba uzeti u obzir domaće faktore koji određuju inflaciju kao što su akcize na pojedine proizvode, cijene komunlija i sl. Ukoliko bi cijene sirove nafte u periodu 2020-2023. godine bile niže od pretpostavljenih u osnovnom scenariju (kao što se predviđa u posljednjem alternativnom scenariju stručnjaka ECB) to bi se odrazilo na ukupan nivo cijena u Bosni i Hercegovini. Nastavak sprovođanja politike uvećanja akciza na cigarete i duvan takođe bi determinisao rast cijena u Bosni Hercegovini.

1.5. Vanjski sektorPlatni bilans Bosne i Hercegovine Podaci iz platnog bilansa Bosne i Hercegovine ukazuju da su u protekloj 2019. godini zabilježena nepovoljnija kretanja u vanjskotrgovinskoj razmjeni i platnom bilansu zemlje, što je dobrim dijelom uzrokovano usporavanjem ekonomskih aktivnosti kod glavnih vanjskotrgovinskih partnera. Prema zvaničnim podacima za 2019.godinu23 deficit tekućeg računa u okviru platnog bilansa Bosne i Hercegovine iznosio je 1,2 milijarde KM (odnosno 3,5% BDP-a). Porast nominalnog uvoza roba i usluga u posmatranom periodu iznosio je 1,8% dok je rast nominalnog izvoza roba i usluga iznosio 0,2%. Tekući neto prilivi novca iz inostranstva su u 2019. godini porasli za 8,2%.

Pretpostavke za platni bilans 2020.-2023. godineNa bazi projekcija DEP-a u 2020. godini bi se mogao očekivati nominalni pad vanjskotrgovinskog deficita od 7,4% (uz pad uvoza od 7% te pad izvoza 6,9%). U periodu 2021.-2023. godina očekivani nominalni rast vanjskotrgovinskog deficita kretao bi se u intervalu od 0,5-4,1%, kao rezultat porasta stope uvoza (5-8,1%) i rasta stope izvoza (6,5-9,4%). Kao udio u BDP-u deficit tekućeg računa, za 2020. godinu, prema projekcijama DEP-a iznosio bi oko -2,8%, dok bi se za period 2021-2023. godina moglo očekivati da ostane na približom istom nivou (u intervalu od -2,7% do -3,3% BDP-a). Očekuje se da bi se tekući neto prilivi iz inostranstva, uperiodu 2020.-2023. godina, mogli kretati u rasponu od 9,4% do 10,8% BDP-a. Obzirom da je jako teško procijeniti izvore finansiranja deficita tekućeg računa može se očekivati da će, kao što

16X

je to i do sada bio slučaj, deficit tekućeg računa i dalje biti finansiran prilivima finansijskih sredstva iz inostranstva (kroz socijalne beneficije i doznake građana iz inostranstva, direktne strane investicije, trgovinske kredite te kroz eventualna nova zaduživanja na međunarodnom finansijskom tržištu).

RiziciGlavni rizici za promjene u kretanju platnog bilansa Bosne i Hercegovine za povećanje odnosno smanjenje deficita tekućeg računa nalaze se u vanjskotrgovinskom deficitu, tj. u promjenama stopa izvoza i uvoza roba i usluga, kao i promjenama cijena na svjetskom tržištu. Povoljno poslovno okruženje i veća stopa zaposlenosti dijaspore Bosne i Hercegovine mogla bi dovesti do porasta stope tekućih transfera iz inostranstva, a samim time i do povećanja raspoloživog dohotka. Nasuprot tome, u slučaju lošijeg poslovnog okruženja i manje zaposlenosti bh. dijaspore a time i smanjenih tekućih transfera iz inostranstva raspoloživi dohodak bi bio manji. Kod finansiranja deficita tekućeg računa najveći rizici se nalaze u smanjenju sredstva strane aktive Bosne i Hercegovine u inostranstvu, nedovoljnim prilivom direktnim stranim investicijama, otežanim pristupom trgovinskim kreditima kao i nemogućnost zaduživanja na međunarodnom finansijskom tržištu. Rizici Glavni rizici za promjene u kretanju platnog bilansa Bosne i Hercegovine za povećanje odnosno smanjenje deficita tekućeg računa nalaze se u vanjskotrgovinskom deficitu, tj. u promjenama stopa izvoza i uvoza roba i usluga, kao i promjenama cijena na svjetskom tržištu. Povoljno poslovno okruženje i veća stopa zaposlenosti dijaspore Bosne i Hercegovine mogla bi dovesti do porasta stope tekućih transfera iz inostranstva, a samim time i do povećanja raspoloživog dohotka. Nasuprot tome, u slučaju lošijeg poslovnog okruženja i manje zaposlenosti bh. dijaspore a time i smanjenih tekućih transfera iz inostranstva raspoloživi dohodak bi bio manji. Kod finansiranja deficita tekućeg računa najveći rizici se nalaze u smanjenju sredstva strane aktive Bosne i Hercegovine u inostranstvu, nedovoljnim prilivom direktnim stranim investicijama, otežanim pristupom trgovinskim kreditima kao i nemogućnost zaduživanja na međunarodnom finansijskom tržištu.

Pregled vanjskotrgovinske robne razmjene za 2019. godinu i projekcije za 2020. Godinu

Za razliku od prethodne godine kada je Bosna i Hercegovina zahvaljujući povoljnim poslovnim prilikama u glavnim trgovinskim partnerima ostvarila vrlo dobar vanjskotrgovinski rezultat, to nije bio slučaj u 2019. godini. Naime, prema trenutno raspoloživim podacima BHAS za 2019. godinu u Bosni i Hercegovini je došlo do značajnog slabljenja vanjskotrgovinske robne razmjene sa svijetom koja je dodatno intenzivirana i na samom kraju godine. Opšte poznata činjenica je da Bosna i Hercegovina u vanjskotrgovinskom smislu prilično zavisi od ekonomskih kretanja u zemaljama EU, obzirom da skoro 75% izvoza roba plasira na tržišta zemalja EU, dok se s druge strane oko 60% uvoza snadbijeva iz EU. S toga, ekonomska kretanja u okviru ovih zemalja uz nivo proizvodnje u okviru domaćeg proizvođačkog sektora skoro u potpunosti determinišu kretanja vanjskotrgovinske razmjene sa svijetom. Naime, slabljenje ekonomske aktivnosti u zemljama EU dovelo je do slabljenja izvozne tražnje što se manifestovalo smanjenjem proizvodnje u prerađivačkoj industiriji i slabljenjem robnog izvoza Bosni i Hercegovini. Tako je Bosna i Hercegovina prema preliminarnim podacima BHAS-a za 2019. godine zabilježila pad izvoza roba od 3,4% i usporen rast robnog uvoza od 1,2%, što je rezultiralo značajnim povećanjem robnog deficita od 8,6%, dok je pokrivenost uvoza izvozom smanjena za preko 2 procentna poena (dalje u tekstu p.p).24 S druge strane, trenutno raspoloživi podaci BHAS-a za prvi kvartal 2020. godine ukazuju da je trend slabljenja vanjskotrgovinske robne razmjene

17X

nastavljen i dodatno intenziviran tokom marta 2020. godini. Naime, prema ovim podacima Bosna i Hercegovina je u prvom kvartalu 2020 godine zabilježila pad robnog izvoza od 5,2%, dok je posmatrano samo na mjesečnom nivou par izvoza u martu 2020. godine iznosio oko 15%. Ovaj pad robnog izvoza u martu 2020. godine je očigledan primjer negativnih posljedica globalne pandemije virusa Covid-19 na privredna kretanja u Bosni i Hercegovini. S druge strane, usporavanje privredne aktivnosti u zemlji i slabljenje domaće tražnje rezultirali su smanjenjem robnog uvoza od 7,2% u prvom kvartalu 2020. godine u odnosu na isti period prethodne godine. Posmartano na mjesečnom nivou pad robnog uvoza u martu 2020.godine u odnosu na isti mjesec prethodne godine iznosio je 16,5%. Ovakva kretanja izvoza i uvoza i generelno niži nivo ekonomske aktivnosti u zemlji doveli su smanjenja vanjskotrgovinskog robnog deficita u određenoj mjeri. Ako se ima u vidu posojeći trend slabljenja vanjskotrgovinske robne razmjene u svijetu, kao i novonastale okolnosti sa izbijanjem globalne epidemije virusa Covid-2019 onda nije teško zaključiti da će 2020. godina biti naročito izazovna kada je u pitanju bh. vanjskotrgovinska robna razmjena. Čak i ukoliko ovi problemi budu kratkotrjanog karaktera (P1-2020) u Bosni i Hercegovini se može očekivati značajno slabljenje izvoza i uvoza roba. U osnovnom scenariju prema kome bi ovi problemi bili prevaziđeni u drugoj polovini 2020. godine u Bosni i Hercegovini se očekuje pad ukupnog izvoza od 6,4% u odnosu na prethodu godinue. S druge strane, sasvim je izvjesno da će usljed usporavanja ukupne ekonomske aktivnosti (pad potrošnje, proizvodnje i investicija) doći i do pada uvoza sa očekivanom stopom pada od oko 6% u realnom smislu.

Projekcija kretanja vanjskotrgovinske razmjene za period 2021-2023. godina

Kretanje privrednih aktivnosti u eksternom okruženju u ovom srednjoročnom periodu zasigurno će predstavljati glavnu determinantu kretanja vanjskotrgovinske robne razmjene u Bosni i Hercegovini u ovom periodu. Samo pod pretpostavkom poboljšanja privredne aktivnosti i saniranja novonastalih globalnih ekonomskih izazova Covid-19 sa kojima se suočava svjetska ekonomija moguće je očekivati i poboljšanje vanjskotrgovinske razmejene u Bosni i Hercegovini. Dakle, u slučaju da navedene okolnosti budu prevaziđene , projekcija DEP-a je da bi se u Bosni iHercegovini u periodu 2021.-2023. godina moglo očekivati povećanje ukupnog izvoza sa godišnjim stopama rasta od 4,3%, 5,8% i 6,7% u realnom smislu respektivno. Ovo povećanje izvoza uvjetovano je stabilnom izvoznom tražnjom, proširenjem proizvodne baze i podizanjem konkurentnosti u zemlji. S druge strane, povećanje ekonomske aktivnosti u zemlji, odnosno rast domaće tražnje u okviru sektora stanovništva i korporativnog sektora kroz nešto brži rast potrošnje i investicija trebali bi rezultirati i povećanjem bh. uvoza. Prema projekcijama DEP-a očekuje se da stope rasta uvoza budu nešto niže u odnosu na izvoze i trebale bi se kretatati od 3,2% u 2021. godini, 4,5% u 2022. godini, i 5,1% u 2023. godini. Više stope rasta izvoza od uvoznih u srednjem roku bi trebale rezultirati povećanjem izvozne zastupljenosti u BDP-u na oko 45% zaključno sa 2023. godinom. S druge strane, obzirom na nešto sporiji rast uvoza očekuje se da bi se zaključno sa 2023. godinom uvoz u okviru BDP-a trebao zadžati na oko 57% BDP-a. Rezultat ovakvih trendova kretanja izvoza i uvoza bilo bi postepeno smanjnenje vanjskotrgovinskog deficita na oko 13% BDP-a, veći doprinos ekomskom rastu i poboljšana pokrivenost uvoza izvozom na skoro 78% zaključno sa 2023. godinom.

18X

Rizici

Osnovni rizik za realizaciju projekcija kretanja vanjskotrgovinske robne razmjene predstavlja slabljenje ekonomskog rasta u glavnim trgovinskim partnerima odnosno pojava globalne epidemije virusa Covid-2019 koja bi u slučaju da potraje u potpunosti ugrozila materijalizaciju navedenog osnovnog scenarija. Pored ovoga dodatni rizik po materijalizaciju ovih pretpostavki mogle bi predstavljati nagle promjene svjetshih cijena berzanskih roba kao što su metali, energenti (nafta i gas) i hrana, kao i problemi u poslovanju glavnih izvoznih kompanija.

1.6.Strana direktna ulaganja

Strana direktna ulaganja u 2020-2023. godini

Evidentna globalna ekonomska kriza izazvana početkom pandemije u prvom kvartalu 2020. godine sa još nesagledivim posljedicama sigurno će imati negativan uticaj na direktna ulaganja u svijetu. Zabillježeni rekordni pad vrijednosti (još uvijek nezaustavljeni u vrijeme pisanja izvještaja) svih važnijih svjetskih indeksa na berzama je svakako pokazatelj trenutnog nesigurnog stanja svjetske privrede. Pored toga svakako će se na ekonomska kretanja u svijetu dodatno odraziti (trenutno samo odloženi) tarifni rat između Kine i Sjedinjenih Američkih Država, posljedice Brexita, te značajan pad stopa ekonomskog rasta u gotovo svim vodećim zemljama u EU i svijetu. Prema prema najnovijem martovskom specijalnom izvještaju25 UNCTAD-a (engl. The United Nations Conference on Trade and Development) strana direktna ulaganja (u daljnjem tekstu SDU) očekuje se globalni pad SDU od 30%-40%. Posebno se naglašava smanjenje reinvestiranih zarada kao posljedice smanjenja profita kompanija širom svijeta koje su često iznosile i do 50% SDU u svijetu.Prema podacima objavljenim od strane Centralne banke Bosne i Hercegovine ukupna strana ulaganja u 2019. godine su iznosila 898,6 mil. KM (neto finansijska pasiva) i veća su za 11,6 % g/g. Reinvestirane zarade su u 2019. godini su iznosile 479,7 mil. KM i veće su za 25,3% g/g. Učestvovale su neto finansijskoj pasivi više od pola, tačnije 54,4%. Time je učešće SDU u 2019. godini dostigla 2,54% BDP. Kao posljedica prethodno navedenog pogoršanja ekonomskih kretanja u svijetu i EU čije su članice i glavni ulagači u Bosni i Hercegovini u 2020. godini doći će neminovno do značajnog smanjenja SDU. Potrebno je naglasiti da je još uvijek nepoznata dužina trajanja zatvaranja ekonomije (ograničenje kretanja i poslovanja) zbog pandemije kako u Bosni i Hercegovini tako i svijetu te da je prilikom izrade osnovnog scenarija uzeta pretpostavka završetka pandemije na kraju drugog kvartala 2020. godine. Da bi se izbjegao uticaj fluktuacije i procikličnosti prilikom procjene za osnovu je uzet prosjek ulaganja po kvartalima u zadnjih pet godina. Tako bi se prema toj procjeni SDU kretala oko 1,3% BDP. Poslije smanjanja ulaganja u 2020. godini očekuje se da će doći do postepenog oporavka u narednim godinama. Uzimajući u obzir brojne najave za ulaganja u oblast energetike, infrastrukture, te posebno oporavka oblasti turizama i usluga (koji su trenutno najviše pogođeni navedenom krizom) postoji realna osnova da u narednom periodu dodje do postepenog povećanja SDU. Time bi SDU u 2021. godini dostigla 1,9% BDP, u 2022. godini 2,2% BDP te na kraju u 2023. godini 2,4% BDP.

19X

Rizici

Nastavak globalna ekonomska krize izazvane prvenstveno produžetkom do kraja godine razarajućeg dejstva pandemije (virus COVID-19) u svijetu uz nastavak zaoštravanja globalnih ekonomskih prilika (geopolitičke i trgovinske tenzije između Kine i SAD) dodatno će negativno uticati na Bosnui Hercegovini. Još uvijek nesagledive negativne posljedice pada ekonomske proizvodnje u Kini i SAD, te značajniji daljnji pad ekonomskog rasta u najgore epidemijom pogođenim zemljama EU (posebno Italija,Španija i Francuska) će se neminovno odraziti i na Bosnu i Hercegovinu kroz daljnje pogoršanje platnog i spoljnotrgovinskog bilansa, i dodatno smanjenje SDU. 

1.7. Unutrašnji i vanjski dug i strategija otplate duga USK-a

Vanjski i unutrašnji dug Unsko-sanskog kantona regulisan je Zakonom o dugu, zaduživanju i garancijama u Federaciji Bosne i Hercegovine („Službene novine FBiH“ broj 86/07, 24/09, 44/10) , Zakonom o budžetima u Federaciji BiH BiH (“Službene novine FBiH”, broj: 102/13, 9/14, 13/14,8/15,91/15,102/15, 104/16, 5/18, 44/18,11/19 i 99/19), Zakonom o trezoru u Federaciji Bosne i Hercegovine („Službene novine Federacije BiH“, broj : 26/16) i Zakonom o izvršavanju Budžeta Unsko-sanskog kantona za tekuću godinu.

Obaveze kantona Na osnovu podataka iz konsolidiranog godišnjeg obračuna kantona ukupne obaveze kantona na dan 31.12. 2019. godine iznose 111.324.660 KM, i to : Kratkoročne obaveze i razgraničenja --------59.327.810 KM Dugoročne obaveze -----------------------------51.996.850 KM Dospjele obaveze po pravosnažnim presudama i izvršnim sudskim rješenjima na dan 31.03.2020.g iznose 82.840.734 KM i nisu evidentirane u glavnoj knjizi Trezora. Navedene obaveze su knjižene u vanbilansnoj evidenciji i iste nisu utjecala na finansijski rezultat. Prihodi s kojima raspolaže Kanton, kao i projekcije za trogodišnji period, nisu dovoljni da se isfinansiraju sve zakonom propisane tekuće obaveze Kantona, te bi za ove namjene trebalo uz pomoć viših nivoa vlasti obezbjediti sredstva za prevazilaženje ovog problema, koji iz dana u dan postaje sve teži i prouzrokuje stvaranje dodatnih većih troškova za Kanton, koji ga mogu dovesti u opću nelikvidnost i blokadu.

Kratkoročne obaveze Kratkoročne obaveze Kantona na dan 31.12.2019. godine iznose 59,33 mil KM i

najvećim dijelom odnose na obaveze prema dobavljačima (pravnim i fizičkim licima) za isporučene robe i usluge za period 2018.-2019. godina, obaveze prema dobavljačima i fizičkim licima iz vlastitih prihoda za period 2017.-2019. godina, obaveze prema udruženjima i neprofitnim organizacijama za period 2013.-2018. godine, obaveze prema centrima za socijalni rad za beneficije socijalne zaštite i obaveze prema nižim nivoima vlasti za tekuće i kapitalne grantove za period 2017.-2019. godina, obaveze prema Zavodu zdravstvenog osiguranja Unsko-sanskog kantona za osiguranje neosiguranih lica (boračke populacije, nezaposlenih lica i učenika za period 2013.-2019. godina), obaveze prema poljoprivrednim proizvođačima za subvencije u poljoprivredi u 2019. godini, obaveze za kredite i primljene pozajmice za period 2016.-2019. godina, obaveze za plaće (novembar i decembar 2019. godine) i naknade plaća uposlenika, zatim

20X

obaveza za poreze i doprinose, ostale obaveze za rad prema radnicima (nakande za topli obrok za novembar i decembar 2019. godine, prijevoz uposlenih za period oktobar do decembar 2019. godine, pomoći u slučaju smrti ili teže bolesti za novembar i decembar 2019.godine.

Dugoročne obaveze

Shodno članu 7. Zakona o dugu, zaduživanju i garancijama u FBiH kantoni se mogu dugoročno zadužiti ukoliko u vrijeme dugoročnog zaduženja iznos servisiranja duga za ukupan unutrašnji i vanjski dug i garancije koje dospjevaju u svakoj narednoj godini, uključujući i servisiranje za predloženo novo zaduženje i sve zajmove za koje su izdate garancije kantona, ne prelaze 10 % prihoda ostvarenih u predhodnoj fiskalnoj godini i u okvirima ograničenja u skladu sa procedurom definiranom u Zakonu o dugu. Dugoročne obaveze iskazane su u bilansu stanja na dan 31.12.2019. godine u ukupnom iznosu od 51.996.850 KM, a odnose se na obaveze po osnovu dugoročnih kredita (glavnica+kamata)

U Tabeli koja slijedi prikazano je stanje dugoročnog duga kanton na dan 31.03.2020. godina te servisiranje istog u tekućoj i naredne dvije godine.

Zaduženje kantona Stanje duga 31.03.2020. Servisiranje duga

 

  glavnica kamata 2020   2021   2022 2023 mil KM

Izvor finansiranja 31.03.2020. glav. kam. glav. kam. glav. kam. glav. kam. Namjena

SAUDIJSKI FOND 0,268 0,008 0,178 0,009 0,178 0,004         Vodovod Bužim

INVEST BANKA 0,11 0,003 0,073 0,004 0,073 0,002         Školski objekti

MMF 5,769   1,923   1,923   1,923       Deficit budžeta

KOREJA 3,877 0,349 0,337 0,057 0,337 0,052 0,337 0,047 0,337 0,042 Bolnica

AUSTRIJA 12,696 0,733 1,27 0,136 1,27 0,122 1,27 0,108 1,27 0,094 Bolnica

AUSTRIJA 7,520 0,303 0,791 0,072 0,791 0,063 0,791 0,054 0,791 0,045 Univerzitet

Unicreditbank dd 11,000 1,763 2,063 0,607 2,063 0,49 2,063 0,371 2,063 0,252 Deficit budžeta

UKUPNO 41,240 3,159 6,635 0,885 6,635 ,733 6,384 0,580 4,461 0,433

Sveukupno 44,399 7,520 7,368 6,964 4,894

Pozajmice sa podracuna 15,040 0,1   0,3   0,8   0,8   deficit budžeta-

povrat pozajmica

ukupno dug i pozajmice 59,439  

Kurs na dan 31.03.2020. 1 US$= 1.7772548 KMUnsko – sanski kanton na dan 31.03.2020. godine ima ukupno kreditno zaduženje u iznosu 44,399 mil.KM, i to:

- glavnica u iznosu - 41,240 mil. KM

21X

- kamata u iznosu - 3,159 mil. KM.Ako ovom iznosu dodamo pozajmice sa namjenskih podračuna od 15,04 mil. KM ukupne dugoročne obaveze kantona iznose 59,439 mil.KM.Na osnovu otplatnih planova napravljen je plan servisiranja dugoročnih obaveza kantona koji na osnovu Zakona o izvršavanju budžeta Unsko-sanskog kantona ima prioritet pri planiranji i izvršavanju budžeta. Ukoliko Kanton donese Odluku da za izvršavanje pravosudnih izvršnih presuda se dodatno zaduži i dobije saglasnost Federalnog ministarstva finansija navedeni plan servisiranja obaveza Kantona će se revidirati. Za upravljanje dugom Federacije, u skladu sa Zakonom o dugu, zaduživanju i garancijama u Federaciji Bosne i Hercegovine nadležno je Federalno ministarstvo finansija, a za upravljanje dugom kantona, gradova i općina ministarstva finansija kantona, odnosno gradske i općinske službe za finansije.

Na osnovu izvršene procjene važećeg pravnog okvira za upravljanje dugom izrađen je novi Zakon o dugu, zaduživanju i garancijama u Federaciji BiH (Dom naroda Parlamenta Federacije BiH prihvatio je Nacrt Zakona), kojim se, između ostalog, unapređuju procesi upravljanja rizicima, revidiraju limiti zaduženosti (zavise od sposobnosti kantona, gradova i općina da servisiraju svoje obaveze i vezuju se za prosječne redovne prihode ostvarene u propisanom periodu) i izloženosti kako na nivou Federacije, tako i na nivou kantona, gradova i općina (izloženost Federacije prema kantonu, gradu i općini, prema jednom sektoru, pravnom licu ili grupi povezanih pravnih lica; granice izloženosti kantona, grada i općine prema jednom pravnom licu) i utvrđuju nove gornje granice javnog duga i garancija, te jača kontrola nad zaduživanjem.

U svrhu održivosti javnog duga, nakon adekvatnih izmjena, odnosno donošenja novog Zakona o dugu, zaduživanju i garancijama u Federaciji BiH, donijeti će se i odgovarajući podzakonski akti. Time će se doprinijeti provedbi planirane ekonomske politike i reforme, kako u pogledu uspostavljanja novih fiskalnih pravila za dug, zaduživanje i garancije, tako i u pogledu obuhvata mjerenja javnog duga koji je usklađen sa statističkom metodologijom Evropske unije.

Nakon donošenja novog Zakona o dugu, izrada Strategije upravljanja dugom, postat će zakonska obaveza, a Vlada Kantona će biti obavezna da usvaja i Godišnji plan zaduživanja, koji se, između ostalog, temelji na Programu javnih investicija Kantona, te da izvještava o dugu. Imajući u vidu izmjenu zakonskog okvira u pogledu donošenja novih fiskalnih pravila zaduživanja za sve nivoe vlasti u FBiH, kojim se stvaraju preduslovi za povećanje transparentnosti zaduživanja i izvještavanja o dugu u FBiH, te omogućava upravljanje dugom na adekvatan način, nužno je, uspostavljanjem informacionog sistema za upravljanje dugom (evidentiranje i praćenje duga i garancija, izvještavanje o dugu i sl.), unaprijediti kapacitete i stvoriti tehničke pretpostavke za poboljšanje cjelokupnog procesa. Novi informacioni sistem za upravljanje dugom trebao bi biti usklađen sa obavezama koje će proisteći iz novog Zakona o dugu, zaduživanju i garancijama u Federaciji BiH i podzakonskih propisa donesenih na osnovu Zakona na način da se Zakonom utvrđena ograničenja i obaveze plaćanja prate automatski, da pruža mogućnost ispunjenja svih Zakonom definisanih obaveza vezanih za evidencije o javnim

22X

dugovima, garancijama, sredstvima osiguranja, da daje mogućnost sveobuhvatne analize i praćenja dugova u skladu sa svim relevantnim međunarodnim standardima, da je omogućen proces praćenja i izvještavanja u vezi sa limitima zaduženja i izloženosti, kao i povezanih kontrola, i to na način da svaki kanton, grad i općina evidentiraju i prate podatke o zaduženju i garancijama kantona, grada, odnosno općine, uključujući i dug javnih preduzeća iz svoje nadležnosti, te da ima mogućnost razmjene podataka o dugu svakog nivoa vlasti i da omogućava standardne izvještaje i daje mogućnost kreiranja pojedinih prilagođenih izvještaja i prikaza podataka u sistemu.Ugovaranje novih zaduživanja također podrazumijeva analizu i pažljivu selekciju, u zavisnosti od potreba za finansiranjem i dostupnih izvora finansiranja, a u svrhu realizacije ciljeva upravljanja dugom.

2. SREDNJOROČNA FISKALNA STRATEGIJA

2.1.Prihodi od indirektnih poreza u periodu 2020. - 2023.

Za izradu projekcija prihoda od indirektnih poreza odgovorno je Odjeljenje za makroekonomsku analizu (OMA) Upravnog odbora Uprave za indirektno oporezivanje. Osnovu izrade projekcija čini procjena makroekonomskih pokazatelja izrađena od strane Direkcije za ekonomsko planiranje BiH (DEP), kao i istorijske šeme naplate pojedinih kategorija prihoda.

Ovo poglavlje će nam dati projekcije prihoda koje se očekuju za finansiranje javne potrošnje u toku srednjoročnog perioda, a na osnovu projiciranih makroekonomskih pokazatelja i postojećih poreznih politika. U Federaciji Bosne i Hercegovine, javni prihodi po osnovu poreza, taksi, naknada, doprinosa i drugih prihoda ostvaruju se, prikupljaju i raspoređuju prema važećim propisima na teritoriji Federacije Bosne i Hercegovine, a služe za finansiranje funkcija Federacije, kantona, jedinica lokalne samouprave i direkcija cesta.Osnovni dokument kojima je definirana ekonomska politika Vlade Federacije BiH za tekuću godinu je Programom rada Vlade Federacije BiH za 2020. godinu, i Program ekonomskih reformi FBiH za period 2020-2022. Svi navedeni dokumenti su usvojeni prije pojave pandemije uzrokovane virusom COVID-19. Pojavom pandemije svjetskih razmjera i njenim izrazito negativbnim uticajem na globalnu ekonomiju, u prvi plan stavlja borbu protiv pandemije, donošenje niz programa mjera za suzbijanje negativnih posljedica poduzetih mjera za suzbijanje pandemije.Iste mjere su dovele do smanjenja poslovanja privrednih subjekata u FederacijI BIH, tj smanjen je obim industrijske proizvodnje, trgovine, usluga, turizma, izvoza, investicije. Porastao je broj nezaposlenih osoba i došlo je do umanjenja plaća u pojedinim granama djelatnosti. U skladu sa gore navedenim Vlada Unsko-sanskog kantona je sebi postavila za cilj, te je izradila i usvojila Integriranu strategiju razvoja Unsko-sanskog kantona za perod 2014.-2020. godinu. Provođenjem strategije razvoja USK u periodu od 2014. do 2020. godine ovaj kanton dostići će prosjek razvoja ostalih kantona F BiH.

23X

Definiranje vizije razvoja Unsko-sanskog kantona odražava stratešku namjeru, dubinu i širinu strateške promjene, koje stanovništvo želi u periodu od 2014. do 2020. godine. Vizija je karakteristična baš za tu sredinu – sažima prirodne ljepote i bogatu kulturnu baštinu na pragu Evropske unije, umjerenu klimu, očuvane prirodne resurse (obilje vode i šume), poljoprivredno zemljište pogodno za organski uzgoj voća i povrća, tradicionalne industrije zasnovane na raspoloživim resursima (rudarstvo, drvna, prehrambena industrija) i vrijedne ljude.

Ova vizija ostvarit će se kroz postizanje 6 ključnih razvojnih ciljeva:

1. Razviti konkurentnu privredu i dostići nivo prosjeka ekonomskog razvoja F BiH;2. Izgraditi infrastrukturu za poboljšanje kvalitete života stanovnika;3. Unaprijediti zaštitu okoliša i očuvanje prirode;4. Razvijati ljudske resurse i unaprijediti tržište rada;5. Osigurati visok nivo socijalne sigurnosti i zaštite;6. Unaprjeđenje upravljanja razvojem.

Vlada će u ovom periodu funkcionisati sa velikim fiskalnim opterećenjem s obzirom na velike fiskalne pritiske vezane za izmirenje domaćih potraživanja, otplate ino duga i povećanja troškova socijalnih davanja. S toga je neophodno nastaviti sa restriktivnom politikom javne potrošnje na svim nivoima, sa osnovnim ciljem održavanja fiskalne stabilnosti i sistema kontrole potrošnje, ali i pored provođenja ovih mjera neophodno je od međunarodnih fianansijskih institucija (MMF-a, Svjetska banka) obezbijediti nedostajuća sredstva, kako bi se pokrio nedostajući nivo prihoda. MMF i Svjetska Banka procjenjuju značajan pad ekonomske aktivnosti u 2020. godini. Pandemija virusa korona imaće ogromne posljedice na ekonomsku aktivnost širom svijeta. U svom posljednjem izvještaju World Economic Outlook od 6. aprila 2020, MMF procjenjuje da će, pod pretpostavkom završetka pandemije do početka drugog polugodišta, globalna ekonomija zabilježiti pad od 3%, što je čak veći pad od onog iz globalne ekonomske krize iz 2008-2009. godine. Za Evropsku uniju MMF je prognozirao pad BDP-a od čak 7,1%. U izvještaju je navedeno da postoji ogromna neizvjesnost po pitanju ostvarenja projekcija, s obzirom na brojne faktore koje je u trenutku njihove izrade teško predvidjeti, a tiču se trajanja pandemije, jačine i efikasnosti preuzetih mjera, stepena prekida u opskrbi, promjena u obrascima potrošnje, uslova na finansijskom tržištu i dr. Kriza uzrokovana pandemijom virusa je dosta drugačija od prethodnih kriza sa kojima su se ekonomije susretale. Kao u slučaju ratova ili političkih kriza postoji ogromna neizvjesnost u pogledu trajanja i intenziteta šoka uzrokovanog pandemijom. Pored toga, ekonomska politika ima dosta drugačiju ulogu u trenutnim uslovima nego u prethodnim krizama. U „normalnim“ krizama se ekonomskim politkama nastoji u što bržem roku stimulisati agregatna tražnja. U sadašnjem slučaju je kriza u mnogome uzrokovana prijeko potrebnim mjerama zaštite. U MMF-ovom dokumentu se ističe da za ostvarenje njihovih projekcija preovladavaju rizici lošijeg ishoda, te su u istom, s obzirom na ogromne nepoznanice u trenutku izrade projekcija u pogledu trajanja pandemije i mogućnosti pojave novog talasa, razradili čak tri dodatna scenarija projekcija.

24X

Projekcije indirektnih prihodaRevidirane projekcije prihoda od indirektnih poreza za razdoblje od 2020. do 2023.

godine bazirane su na sljedećim postavkama: Prognozama makroekonomskih pokazatelja Direkcije za ekonomsko planiranje (DEP)

za pomenuto razdoblje, april 2020 ; Nastavku harmonizacije akciza na cigarete sa standardima EU i usklađivanju akciza

na rezani duhan sa rastom akciza na cigarete ; Efektima primjene Sporazuma o slobodnoj trgovini između BiH i EFTA ; Tekućim trendovima u naplati prihoda od inderektnih poreza.

Projekcija prihoda na Jedinstvenom računu 2018. -2022. godina

Vrsta prihoda (neto) u mil KM stopa rasta2018 2019 2020 2021 2022 2019 2020 2021 2022

PDV 3.839,00 3.979,50 4.106,30 4.246,50 4.405,0

0 3,7% 3,2% 3,4% 3,7%

Akcize 1.444,70 1.480,10 1.495,60 1.517,10 1.539,6

0 2,5% 1,0% 1,4% 1,5%

Carine 286,60 302,30 324,40 348,10 376,30 5,5% 7,3% 7,3% 8,1%Putarina 620,70 656,40 668,30 681,60 695,90 5,8% 1,8% 2,0% 2,1%Ostalo 29,70 34,60 35,00 35,40 35,80 16,4% 1,1% 1,2% 1,2%

UKUPNO 6.220,80 6.452,90 6.629,60 6.828,70 7,052,6

0 3,7% 2,7% 3,0% 3,3%

Putarina (0,10 KM/l) -385,90 -410,30 -417,70 -426,00 -435,00 6,3% 1,8% 2,0% 2,1%SREDSTVA ZA RASPODJELU 5.834,90 6.042,70 6.211,9

0 5.442,8 6.617,70 3,2% 2,8% 3,1% 3,4%

Napomene: Izvor podataka Odjeljenje za makroekonomsku analizu UIO BiH, april 2019

*) Namjenska putarina je do 1.2.2018. iznosila 0,10 KM/litar derivata nafte, a od 1.2.2018. 0,25 KM/litar derivata nafte **) Iznos raspoređene namjenske putarine u 2018. godini prema odredbama Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o uplatama na Jedinstveni račun i raspodjeli prihoda10 ne odgovara u potpunosti iznosu prikupljene namjenske putarine prikazane u Tabeli 3 (385,9 mil KM) zbog primjene novog modela raspodjele prikupljene namjenske putarine od 1.2.2018. prema kojem se raspodjela ne vrši na dnevnoj bazi, nego naknadno, po završetku mjeseca za prethodni mjesec na temelju preliminarnog/konačnog izvještaja UIO o naplaćenim prihodima po vrstama. Raspodjele namjenske putarine od 0,10 KM/litar derivata po starom modelu dnevne raspodjele okončana je 31.1.2018., a raspodjela namjenske putarine od 0,25 KM/litar derivata entitetima i Brčko Distriktu prema novom modelu započela je tek u martu 2018.

PDV

Na osnovu podataka o naplati prihoda za prvi kvartal, projektiranih negativnih efekata krize uzrokovane pandemijom virusa korona i projekcija kretanja potrošnje, uvoza, i izvoza u 2020. godini, očekuje se naplata prihoda od PDV-a u iznosu od 3.944,8 mil KM, što je za 1,9% ispod naplate u prethodnoj godini. Projektirana stopa pada PDV-a je nešto veća od projektirane stope pada privatne potrošnje. Ovo je u skladu sa dugogodišnjim podacima o elastičnosti PDV prihoda u odnosu na privatnu potrošnju u BiH, te nalazom Studije MMF-a koja pokazuje da su promjene u naplati poreza više izražene nego promjene odgovarajuće osnovice iz nacionalnih računa.

Carine

Projektirani iznos neto prihoda od carina u 2020. godini iznosi 293,1 mil KM što je za 2,5% ispod ostvarenja u 2019. Projekcije uzimaju obzir trendove kretanja uvoza i carina u prvom kvartalu 2020. g. i prethodnim godinama, te projekcije kretanja uvoza (DEP).

25X

Akcize i putarina

Projektirani iznos ukupnih prihoda od akciza u 2020. godini iznosi 1.515,5 mil KM, što je za 17,8 mil KM ili 1,2% manje od ostvarenja u 2019. Prihodi od akciza na derivate nafte i putarina Prethodne dvije godine obilježile su snažne promjene na tržištu derivata nafte zbog efekata izmjena Zakona o akcizama iz 2017. godine (u primjeni od 1.2.2018.g.)13. U navedenom periodu je došlo do značajnih promjena u strukturi osnovice akciza14 na derivate nafte. Učešće lož ulja u osnovici se, značajno smanjilo, sa 5,0% u 2017. na 3,4% u 2019. godini. Učešće kerozina, kao komponente sa nanižom zbirnom stopom oporezivanja akcizom i putarinom, se povećalo sa 1,4% na 2,1%. Uprkos nižoj stopi akcize (0,3 KM/l), visoko učešće dizela u osnovici uz stabilne stope rasta potošnje, dovelo je do toga da je ova vrsta derivata generirala najveći iznos rasta prihoda od akciza na derivate u periodu 2017-2019. Komponenta potrošnje bezolovnog benzina (kao i njegovo učešće u osnovici za akcize) se smanjila, te je imala negativan uticaj na stopu rasta prihoda u navedenom periodu. Ukupna osnovica za akcize, odnosno količina oporezovanih derivata porasla je za svega 1,5% u navedenom periodu. Navedena stopa je dosta ispod procijenjene dvogodišnje stope rasta realnog BDP-a i potrošnje a razloge možemo tražiti u rastu cijena derivata u posmatranom periodu. Što se tiče prihoda od putarine, slika je dosta drugačija. U 2019. godini je naplaćeno čak 70,1% više prihoda nego u 2017. godini. Radi se o mutiplikovanom efektu rasta stope oporezivanja od 60% i osnovice za oporezivanje od 6,3% u navedenom periodu. Promjene u strukturi osnovice, što se tiče komponenti koje su bile uključene u 2017., nisu imale uticaja na efekte kao u slučaju akciza, s obzirom na jedinstvenu stopu oporezivanja derivata putarinom. Izuzetak je proširenje osnovice na biogoriva i tečni naftni plin za pogon motornih vozila, koje je donijelo dodatne prihode. Pandemija virusa korona donijela je dalje turbulencije na tržište derivata nafte. Karantini i izolacije, smanjenje poslovnih i privatnih putovanja, zabrane okupljanja, međugradskog prevoza i kretanja zbog policijskog sata dovešće do bespovratnog gubitka prihoda od akciza u periodu u kojem se sprovode restrikcije. U dokumentu „Makroekonomske projekcije za 2020-2023“, (DEP, april 2020) se pominju projekcije Evropske centralne banke i Instituta za ekonomska istraživanja prema kojima se očekuju znatno niže cijene sirove nafte u 2020. godini u odnosu na 2019. godinu.

Projekcije za period 2021-2023

Projektirane stope rasta prihoda za 2021., 2022., i 2023. godinu iznosе 3,3%, 3,5% i 3,7%, respektivno. Projekcija prihoda u navedenom periodu zasnovana je na projektiranim relevantnim makroekonomskim pokazateljima, istorijskoj sezonskoj shemi naplate i projekcijama pojedinih kategorija prihoda za 2020. godinu. Kao i u slučaju 2020., godine projekcije su izrađene na gotovinskoj osnovi. Pretpostavljeno je da neće biti kompenzacija obaveza za akcize i putarinu i potraživanja po osnovu PDV-a. Ukoliko ih eventualno bude to se može odraziti na odstupanja naplate od projekcija po vrstama prihoda, a ne na ukupnu naplatu indirektnih poreza.Najveći generator suficita prihoda od indirektnih poreza u navedenom periodu je PDV, s obzirom na njegovo značajno učešće u prihodima, te planiranim stabilnim stopama rasta u skladu sa projekcijama kretanja potrošnje. U sve tri navedene godine prihodi od PDV-a generišu preko 58% apsolutnog godišnjeg projektiranog rasta prihoda . Prihodi od putarine ne doprinose značajno projektiranom apsolutnom rastu prihoda u periodu 2021-2023. godine, zbog iscrpljivanja efekata rasta poreznih stopa. Projekcije akciza (izuzev dijela akciza na duhan koje se naplaćuju ad valorem) i putarine bazirane su na projekcijama realnih stopa rasta odgovarajućih

26X

projekcija makroekonomskih pokazatelja, što je, još jedan od razloga, pored pada udjela potrošnje u BDP, trenda pada projektiranih iznosa prihoda u BDP-u.Okončanjem epidemije koronavirusa i normalizacijom stanja na granicama i unutar BiH može se očekivati stabilizacija tržišta duhanskih prerađevina, naročito u pogledu potrošnje nerezidenata, pa potom i oporavak. Ostvarenje navedenih prognoza zavisi od oporavka ekonomije, rasta zaposlenosti i dohotka, koji bi mogao uticati da se pušači koji su tokom epidemije prešli na rezani duhan ponovno vrate na potrošnju cigareta. U takvim okolnostima realno je očekivati prvo stagnaciju, a potom i opadanje tržišta rezanog duhana. S obzirom da je prijeko potrebno stabilizirati tržište očekuje se zadržavanje cijena cigareta u prosjeku. Moguće je da će zbog pozicioniranja na tržištu biti promjena cijena pojedinih brendova, pogotovo imajući u vidu potpunu neizvjesnost u vezi budućnosti domaće proizvodnje cigareta. Očekuje se da će vrijednost tržišta cigareta pratiti rast potrošnje, što bi uz zadržavanje maloprodajnih cijena na nivou iz 2020. moglo rezultirati rastom potrošnje cigareta. U navedenim okolnostima u 2021. je moguće očekivati rast prihoda od akciza od 2,9%, a u 2022. i 2023. po 3,4% . Osim makroekonomskih trendova i rasta dohotka važan faktor ostvarenja prognoziranog rasta naplate prihoda od akciza i dalje je efikasnost mjera za borbu protiv crnog tržišta.

2.2.Politika prihoda za nivo Unsko – sanskog kantona

Strukturu javnih prihoda Budžeta Unsko-sanskog kantona čine:

prihodi po osnovu indirektnih poreza, prihodi po osnovu direktnih poreza i to

o porez na dobit,o porez na dohodak

neporeznih prihoda u vidu :o prihoda od poduzetničke aktivnost i imovineo naknade i takseo novčane kazneo posebne naknade koje se ostvaruju, prikupljaju i raspoređuju prema važećim

zakonskim propisima na teritoriji Federacije Bosne i Hercegovine tekući i kapitalni transfer i donacije

Federalno ministarstvo finansija je izvršilo revidiranje prihoda za 2020. godinu u skladu sa novonastalom situacijom uzrokovanom pandemijom virusa COVID-19 u Bosni i Hercegovini. Vodeći se makroekonomskim pretpostavkama, značajnim usporavanjem naplate prihoda zabilježenim već u drugoj polovini marta i aprilu tekuće godine, a uzimajući u obzir stabilizacijske mjere preduzete na teritoriji Federacije BiH, zbog krajnje nepredvidivosti toka i dužine trajanja same pandemije, te njenih krajnjih posljedica na globalnu i domaću ekonomiju, projekcije prihoda su rađene sa krajnjom opreznošću i bazirane na konzervativnom pristupu.Projekcije za srednjoročni period 2021-2023. godina prate pretpostavku o postepenom oporavku ekonomije i pozitivnim kretanjima kljućnih makroekonomskih parametara, ali je njihov nivo, zbog osabljene baze u 2020. godini znatno skromniji u odnosu na visok historijski trend bilježen kontinuirano u zadnjih nekoliko godina.

27X

Rizici za ostvarenje projeciranih prihoda su izuzetno visoki prvenstveno zbog krajnje nepredvidivosti trajanja pandemije, kao i jačine šokova koje će ostaviti na ekonomiju. Kako je rijeć o globalnom problemu, čije negativne posljedice nisu zaobišle niti jednu ekonomiju svijeta, dodatno usporavanje ili oporavak u BiH velikim dijelom zavisi i od dešavanja na globalnom nivou, posebno o dešavanjima u zemljama najvećim ekonomskim partnerima naše zemlje. Na domaćem prostoru zavisno od razvoja situacije planira se i etapno donošenje novih mjera unutar fiskalne politike.

Prihodi od indirektnih poreza

Kriteriji i procentualni odnosi raspodjele javnih prihoda unutar Federacije Bosne i Hercegovine su određeni Zakonom o pripadnosti javnih prihoda u Federaciji BIH („Službene novine Federacije BiH”, br. 22/06, 43/08, 22/09, 35/14 i 94/15).

Projekcije prihoda od indirektnih poreza za korisnike u Federaciji Bosne i Hercegovine rađene su prema utvrđenim koeficijentima raspodjele iz Upustva o određivanju učešća kantona, jedinica lokalne samouprave i nadležnih kantonalnih ustanova za ceste u prihodima od indirektnih poreza i načina raspoređivanja tih prihoda za 2020.godinu objavljenog u („Službenim novinama Federacije BiH“ broj: 84/19).Tako je utvrđeno učešće Unsko-sanskog kantona u raspodjeli dijela koji pripada kantonima za 2020. godinu u iznosu od 10,117%.

Tabela : Revidirane projekcije za 2020.g. i projekcije prihoda za period 2021 -2023. godina

  Izvršenje 2019 2020 2021 2022 2023Unsko Sanski kanton 186.624.414 156.880.352 163.781.868 173.329.525 175.484.529Kanton 155.515.07 130.537.500 136.280.135 144.224.580 146.017.722Općine 31.109.344 26.342.863 27.501.733 29.104.946 29.466.807

IZVOR: Projekcije rađene na bazi ukupnog plana prihoda na Jedinstvenom računu, preuzetog od strane Odjeljenja za makroekonomsku analizu Upravnog odbora Uprave za indirektno oporezivanje (OMA), april 2020. godine.

Bruto naplata prihoda od indirektnih poreza za kanton planira se za 2020. godinu u iznosu od 156.880.352 KM, što je za 15,94 % manje u odnosu na izvršenje 2019. godine, kao rezultat posljedica prouzrokovanih opadanjem ekonomskog rasta uslijed pandemije coronavirusa, od toga kantonu pripada 130,54 mil KM i općine 26,34 mil KM. Očekivano umanjenje prihoda u 2020. godini u odnosu na izvršenje 2019. godine u apsolutnom iznosu je cca 25 mil. KM, što će dodatno otežati izvršenje rashodovne strane budžeta u 2020. godini. Raspodjelom prihoda od indirektnih poreza sa jedinstvenog računa za 2021. godinu konsolidovano za Unsko – sanski kanton očekuje se iznos od 163.781.868 KM, od čega kantonu pripada 136.280.135 KM, a za općine 27.501.733 KM. Projekcije prihoda konsolidirano za 2022. i 2023. godinu iznose 173.329.525 KM , odnosno 175.484.529 KM.

Prihodi od direktnih porezaProjekcija prihoda od direktnih poreza, u koje se ubrajaju porez na dohodak i porez na

dobit, rađena je po ustaljenoj metodologiji, prateći makroekonomske pokazatelje (BDP-nominalni i realni rast BDP-a, inflacija, potrošnja, investicije), uz praćenje godišnjih i sezonskih

28X

trendova ostvarenja prihoda u prethodnim godinama i izmjena propisa koji tretiraju određene oblasti.

Porez na dohodakPlan prihoda po osnovu poreza na dohodak također je rađen na bazi historijskog trenda

ostvarenja i procjena kretanja makroekonomskih pokazatelja preuzetih od Direkcije za ekonomsko planiranje ( DEP-a) pod pretpostavkom da neće doći do izmjena poreznih politika.

Napominjemo da ukupne projekcije poreza na dohodak uključuju povrate po osnovu više uplaćenog poreza na dohodak, na osnovu podataka Porezne uprave o broju zahtjeva i rješenja za povrat za 2019.godinu.

Tabela : Revidirane projekcije prihoda poreza na dohodak za za 2020. godinu , te plan za period 2021. - 2023.

Vrsta prihoda

izvršenje projekcije

2019. 2020. 2021. 2022. 2023.

Ukupno porez na dohodak 27.658.858 19.216.433 19.754.493 20.366.882 21.018.622Kanton 18.127.615 12.594.450 12.947.095 13.348.545 13.775.605

Procenat : godina / prethodna god   69,48 102,80 103,10 103,20

Općine 9.531.243 6.621.983 6.807.398 7.018.428 7.243.017

Procenat : godina / prethodna god   69,48 102,80 103,10 103,20

Revidirane projekcije za 2020. godinu zasnovane su na izvršenju prihoda po osnovu poreza na dohodak u periodu januar – mart 2020. godine i očekivanom planu ostvarenja do kraja godine uzimajući u obzir posljedice pandemije coronavirusa na ekonomiju Federacije BiH. U tabeli su dati podaci za naplaćene prihode poreza na dohodak na području USK-a za 2019. godinu, kao i revidirane projekcije prihoda za 2021. -2023. godinu.

Porez na dobitProcjena prihoda po osnovu poreza na dobit rađene su na bazi historijskog trenda

ostvarenja i procjene kretanja makroekonomskih pokazatelja preuzetih od DEP-a, a uključuju posljedice prouzrokovane pandemijom coronavirusa na ekonomiju Federacije BiH.

Tabela: Revidirana projekcija po osnovu poreza na dobit, za 2020. godinu - plan za period 2021-2023.

Vrsta prihoda Izvršenje Procjena

2019 2020. 2021. 2022. 2023.

Porez na dobit12.478.56

1 4.721.802 4.818.051 4.967.411 5.126.368Procenat : godina /prethodna god   37,83 102,04 103,10 103,20

U tabeli je prikazano izvršenje prihoda od poreza na dobit za 2019.godinu i revidirane projekcije za 2020. i projekcije za period 2021. - 2023. godinu.Porez na dobit firmi, pored banaka i drugih finansijskih institucija, predstavlja kantonalni prihod. Procjenjuje se da će iznositi 4,72 mil KM u 2020.g., a što predstavlja pad od 62,17 % u odnosu na ostvarenje 2019.g. ili u apsolutnom iznosu 7,8 mil KM. Projecirano je da će prihodi po osnovu poreza na dobiti iznositi: 4,82 mil KM u 2021.g., te 4,97 KM u 2022.g. i 5,13 mil. KM u 2023. godini, ali je njihov nivo, zbog osabljene baze u 2020. godini znatno skromniji u odnosu na visok historijski trend bilježen kontinuirano u zadnjih nekoliko godina.

29X

2.3.Ukupni prihodi kantonaFederalno ministarstvo finansija dostavilo je 06.05.2020. godine revidiranu projekciju prihoda od indirektnih i direktnih poreza za 2020. i projekcije za period 2021. - 2023. godina sačinjenu na osnovu prognoza Odjeljenja za makroekonomsku analizu UIO (OMA) zasnovanu u skladu sa novonastalom situacijom prozrokovanu pandemijom coronavirusa i predviđanjima kretanja makroekonomskih pokazatelja.U nadležnosti OMA-e je da dva puta godišnje ( maj, oktobar) vrši procjenu prihoda i dostavlja je entitetima.

Ukupni prihodi s kojim raspolaže USK za period 2019-2023. godina ( izvor 10)

Vrsta prihoda

Izvršenje2019. godine

Budžet 2020 (izvor 10)

Projekcija Rebalans 2020. (izvor10)

Index (3):(2)

Projekcija 2021. (izvor 10)

Index (7):(3) učešče

Projekcija 2022. (izvor10)

Index (10):(7) Projekcija

2023. (izvor10)

Index (12):(10)

ek.k 1 2 3 5 6 7 8 9 10 11 12 13A Račun prihoda

( I+II+III)198.004.193 202.508.212 183.363.752 102,3 168.955.281 83,4 99,82 176.630.445 104,54 180.089.695 102,0

I Porezni prihodi 186.368.142 184.688.212 147.963.752 99,1 154.155.281 83,5 91,08 162.630.445 105,50 164.989.695 101,5

717 Indirektni porezi 155.569.847 153.275.960 130.647.500 98,5 136.390.135 89,0 80,58 144.314.580 105,81 146.087.722 101,2

711 Porez na dobit 12.478.561 13.002.997 4.721.802 104,2 4.818.051 37,1 2,85 4.967.411 103,10 5.126.368 103,2

716 Porez na dohodak 18.319.734 18.409.255 12.594.450 100,5 12.947.095 70,3 7,65 13.348.454 103,10 13.775.605 103,2

 

II Neporezni prihodi 9.636.051 13.820.000 10.800.000 143,4 10.800.000 78,1 6,38 11.000.000 101,85 12.100.000 110,0

721 prihodi od nefinansijskih JP i fin JI

77.045 1.100.000 300.000 1427,7 300.000 27,3 0,18 300.000 100,00 500.000 166,7

722 naknade,takse i javne usluge

5.271.647 7.620.000 6.500.000 144,5 6.500.000 85,3 3,84 6.600.000 101,54 7.500.000 113,6

723 novcane kazne 4.287.359 5.100.000 4.000.000 119,0 4.000.000 78,4 2,36 4.100.000 102,50 4.100.000 100,0

 

III Tekuće i kapitalne potpore

2.000.000 4.000.000 24.600.000 200,0 4.000.000 100,0 2,36 3.000.000 75,00 3.000.000 100,0

730/ 740

tekuće potore i donacije

2.000.000 4.000.000 24.600.000 200,0 4.000.000 100,0 2,36 3.000.000 75,00 3.000.000 100,0

 

B Kapitalni primici 2.049 100.000 100.000 4880,4 100.000 100,0 0,06 100.000 100,00 100.000 100,0

811 Primici od prodaje stalnih sredstava

2.049 100.000 100.000 4880,4 100.000 100,0 0,06 100.000 100,00 100.000 100,0

 

C Račun finansiranja 129.800 13.920.737 13.920.737   200.000 1,44 0,12 100.000 50,00 100.000 100,0

813 Primici od primljenih otplata

129.800 300.000 300.000 231,1 200.000 66,67 0,12 100.000 50,00 100.000 100,0

814 Primici od zaduživanja

0 13.620.737     0,00 0,00        

D Ukupno ( A+B+C) 198.136.042 216.528.949 183.763.752 109,3 169.255.281 78,17 100 176.830.445 104,48 180.289.695 102,0

Ukupni prihodi ( izvor 10 - budžetska sredstva bez vlastitih i namjenskih sredstava) na koje Kanton zbog novonastale situacije može računati u 2020. godini iznose 183,76 mil. KM, bez zaduživanja, što je u odnosu na plan Budžeta 2020. godine manje za 15,1 % ili u apsolutnom iznosu za 32,77 mil. KM, što stvara slabu baznu osnovu za poređenje u narednom periodu. U revidiranoj projekciji prihoda za 2020. godinu planirane su tekuće potpore od višeg nivoa vlasti u iznosu od 24,6 mil KM, kolike su bile procjene da bi naš Kanton mogao dobiti od Federacije BiH od sredstava MMF-a, kao pomoć za prevazilaženje novonastale situacije. Bez ovih sredstava kanton u tekućoj godini neće biti u mogućnosti servisirati svoje zakonom predviđene obaveze i

30X

Rebalans budžeta za 2020.godinu koji se priprema bez značajnih ušteda po svim rashodima i izdacima neće biti moguće usvojiti.

Ukoliko ne dođe do značajnih poremećaja u ekonomskom razvoju odnosno ostalih makroekonomskih parametara u narednom periodu očekuje se da bi kanton mogao raspolagati sa 169,26 mil. KM u 2021. godini, što je za 21,83% manje sredstava od plana budžeta u 2020. godini.U 2022. godini očekuje se 176,83 mil.KM i 180,29 mil. KM u 2023. godini, što predstavlja blago povećanje zbog slabe bazne osnove u 2020. i 2021. godini ali koje još nije dovoljno da nadomjesti prihode ostvarene u toku 2019. godine koji su iznosili 198,14 mil.KM.

Zbog toga posebnu pažnju pri planiranju Rebalansa budžeta za 2020. godinu kao i budžeta za 2021. godinu treba obratiti na rashodovnu stranu koja je u principu uvijek veća od prihodovne strane, jer su obaveze utvrđene zakonima daleko veće od realnih mogućnosti kantona.

Nadalje, nije realno očekivati da će se kanton moći do kraja godine dodatno zadužiti za 13,92 mil. KM, koliko nedostaje sredstava u odnosu na planirane rashode, te će to biti još jedan izazov koji Vlada treba da razriješi i ozbiljno se pozabavi reformama svih sektora u cilju smanjenja javne potrošnje. Naime, svi dosadašnji budžeti, tj rashodovne strane budžeta, daleko premašuju realni okvir raspoloživih sredstava, što dovodi Ministarstvo finansija u nezavidnu situaciju da udovolji zahtjevima ali i zakonskoj potrebi planiranja budžeta u okviru realnih prihoda za dati period. To je dovelo do akumuliranja nepokrivenog deficita koji iz godine u godinu se povećava i sa 31.12.2019. iznosi 70,402 mil KM.

Tabela : Pregled ostvarenih prihoda i rashoda u periodu od 2009.- do 2019.  2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019A.Ukupni rashodi i izdaci 169.778.434 176.564.035 181.618.065 176.466.392 173.745.152 188.788.062 193.616.498 192.549.743 193.735.646 196.002.640 200.020.854B.Ukupni prihodi primici 169.863.730 177.217.779 174.565.640 164.063.900 158.871.388 166.453.554 188.713.359 186.792.712 184.091.457 197.894.197 212.579.782C. (A-B) deficit/ Suficit

85.296 653.744 -7.052.425 -12.402.492 -14.873.764 -22.334.508 -4.903.139 -5.757.031 -9.644.189 1.891.557 12.558.928

U naprijed navedenoj tabeli dat je pregled ostvarenih suficita tj. deficita u periodu od 2009. do 2019. godine. Na osnovu Zakona o budžetima akumulirani deficit se mora pokriti u periodu od pet godina, s tim da se planira tekući suficit u planskoj godini, što će kanton bez značajnijih reformi teško ostvariti. Blagi trend rasta prihoda u odnosu na rashode zapoćeo je 2018. godine da bi se u 2019.-toj godini ostvario suficit od 12,56 mil KM koji je iskorišten za pokriće akumuliranog deficita. Nažalost ovaj trend će se najvjerojatnije zaustaviti u 2020. godini zbog svih dešavanja i usporenog ekonomskog rasta države izazvane pandemijom. Ako se u narednom periodu ne poduzmu mjere koje će rezultirati smanjenjem rashoda i izdataka, kanton će vrlo brzo doći u situaciju da neće moći finansirati svoje obaveze.

31X

Nadalje, u cilju jačanja fiskalne odgovornosti, izmjenjen je Zakon o budžetima u FBiH kojim je uvedena Izjava o fiskalnoj procjeni posljedica novih propisa na budžet, kojom se zahtjeva da predlagaći novih obaveza za budžet istovremeno moraju da predlože i izvore finansiranja istih. Na taj način spiječiti će se donošenje propisa koji se ne mogu realizirati.

Rizici ostvarenja projeciranih prihoda mogu biti: odstupanja od predviđenog ekonomskog rasta; izmjene poreznih politika; povećan povrat PDV-a od predviđenog; odsustvo stabilnih koeficijenata raspodjele i promjena nivoa zaduženosti kada je riječ o

prihodima od indirektnih poreza; razvoj drugih nepredviđenih događaja(elementarne nepogode, pandemije i sl.).

2.4 Prihodi i rashodi JU „ Direkcija regionalnih cesta Unsko-sanskog kantona“ Bihać

Od januara 2011. godine Direkcija za ceste USK-a egzistira kao samostalna JU „ Direkcija regionalnih cesta Unsko-sanskog kantona“ Bihać. Na osnovu čl.12 Zakona o cestama (''Službene novine F BiH'', broj 12/10, 16/10 i 66/13), upravljanje, građenje, rekonstrukciju, održavanje i zaštitu regionalnih cesta vrše javne kantonalne ustanove za ceste.Prema cit. Zakonu finansiranje regionalnih cesta vrši se na osnovu čl. 88. i 93. iz javnih prihoda namijenjenim cestama.

Prihodi od indirektnih poreza za 2020.godinu su planirani na osnovu revidirane projekcije Federalnog Ministarstva finansija broj 05-15-5-3530-2/19. Nastupanjem vanredne situacije uzrokovane pandemijom virusa, došlo je do pada naplate ovih prihoda u mjesecu aprilu i maju 2020.godine, te je u skladu s tim stigla i nova revidirana projekcija prihoda od indirektnih poreza Fedralnog ministarstva finansija broj 05-12-5-3361-1/20 za 2020.godinu kao i za period 2021.-2023.godine. Obzirom da je nedavno Vlada USK odlukom dala saglasnost na Prvu Izmjenu Plana i programa rada za 2020.godinu (12.05.2020.godine), u tabelama prihoda DOB-a za ovu godinu je zadržan iznos planiranih prihoda sa početka godine čiji priliv će se sa pažnjom pratiti u narednom periodu radi eventualne korekcije, dok su ovi prihodi za period 2021.-2023.godina usklađeni sa novom projekcijom.

Projekcija prihoda Direkcije za ceste

32X

u mil. KMOstvareno Plan

2019 2020 2021 2022 2023I. Porezni prihodi 6,740 6,820 6,040 6,343 6,452

717 Prihodi od indirektnih poreza 6,740 6,820 6,040 6,343 6,452711 Porez na dobit 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000714 Porezi na imovinu 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000716 Porez na dohodak 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000719 Ostali porezi 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000

II. Neporezni prihodi 2,087 2,081 2,035 2,040 2,040721 Prihodi od poduzetničkih akt. i imovine 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000722 Naknade i takse, vlastiti prihodi 2,087 2,081 2,035 2,040 2,040723 Novčane kazne 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000

III. Tekući transferi 0,148 0,000 0,000 0,000 0,000732 Tekući transferi 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000733 Donacije 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000742 Kapitalni transferi 0,148 0,000 0,000 0,000 0,000

UKUPNO PRIHODI (I+II+III) 8,975 8,901 8,075 8,383 8,49281 KAPITALNI PRIMICI 0,000 0,000 0,003 0,000 0,000811 od prodaje stalnih sredstva 0,000 0,000 0,003 0,000 0,000813 od financijske imovine 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000814 od dugoročnog zaduživanja 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000815 od kratkoročnog zaduživanja 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000

UKUPNO PRIHODI I PRIMICI 8,975 8,901 8,078 8,383 8,492591 Višak prihoda nad rashodima 0,000 3,474 0,922 0,617 0,208

UKUPNO 8,975 12,375 9,000 9,000 8,700

Projekcija

Napomena: zaostale obaveze na osnovu poreza na promet dobara i usluga dodati indirektnim porezima.

Naziv prihodaVrsta prihoda

Neporezni prihodi JU Direkcije regionalnih cesta USK Bihać (u daljem tekstu: Direkcija) se prikupljaju shodno Zakonu o cestama FBiH koje čine naknade za korištenje cesta prilikom registracije vozila i naknade iz zaštite cesta, značajnije se nisu mijenjale tokom prethodnog perioda a isti su projicirani na osnovu podataka o njihovom ostvarenju iz prethodnog perioda. Također, kao i indirektni porezi će biti predmetom praćenja u narednom periodu radi eventualne korekcije u 2020.godini i za naredne godine.

Za razliku od 2019.godine u kojoj su realizirana sredstva iz GSM licence u iznosu od 0,148 mil.KM, za period 2020.-2023.godina nije moguće sa sigurnošću projicirati da li će pored redovnih prihoda doći do priliva sredstava iz nekih drugih izvora (GSM licenca, grantovi i sl.), iz tog razloga ova sredstva nisu ni planirana DOB-om. Pored pomenutih prihoda, planirani rashodi i izdaci se pokrivaju još i iz prenesenih viškova prihoda nad rashodima, a koja za plan 2020.godine iznose 3,474 mil.KM. Prema članu 94. Zakona o cestama, razlika javnih prihoda i javnih rashoda upravitelja javnih cesta predstavlja finansijski rezultat koji je neoporeziv, a koji će se utrošiti isključivo za upravljanje, građenje, rekonstrukciju, održavanje i zaštitu javnih cesta. Za period 2021.-2023.godina je analogno 2020.godini planirano smanjenje ovih viškova prihoda nad rashodima na iznos od 0,922 mil. KM za 2021.godinu, 0,617 mil. KM za 2022.godinu te 0,208 mil.KM za 2023.godinu. Utrošak ovih sredstava će zavisiti između ostalog od uspješnosti izvršenja Plana i programa rada Direkcije i dinamike izvođenja radova na regionalnim cestama.

Tabela: Procjena budžeta po ekonomskoj klasifikaciji

33X

Ostvareno Plan2019 2020 2021 2022 2023

1 2 3 4 5A UKUPNI RASHODI (I+II+III+IV+V) 3,514 3,774 4,042 4,042 4,042

I Ukupni troškovi plata i naknada zaposlenih (1+2+3)

0,799 0,926 0,926 0,926 0,926

1 Plate i naknade zaposlenih 0,657 0,760 0,760 0,760 0,7602 Naknade zaposlenih 0,071 0,086 0,086 0,086 0,0863 Doprinos poslodavca 0,071 0,080 0,080 0,080 0,080II Izdaci za materijal i usluge 2,715 2,845 3,113 3,113 3,113III Transferi (4+5+6+7+8) 0,000 0,003 0,003 0,003 0,0034 Transfer drugim nivoima vlasti 0,000 0,000 0,000 0,000 0,0005 Transferi pojedincima 0,000 0,000 0,000 0,000 0,0006 Grantovi neprofitnim organizacijama 0,000 0,000 0,000 0,000 0,0007 Subvencije JP 0,000 0,000 0,000 0,000 0,0008 Ostali transferi 0,000 0,003 0,003 0,003 0,003IV Kapitalni grantovi 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000V Izdaci za kamate 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000B KAPITALNI IZDACI (9+10+11) 9,723 8,601 4,958 4,958 4,6589 Nabavka stalnih sredstava 9,723 8,601 4,958 4,958 4,65810 Izdaci za financijsku imovinu 0,000 0,000 0,000 0,000 0,00011 Izdaci za oplatu duga 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000C STARE OBAVEZE 0 0 0 0 0D SVEUKUPNO (A+B+C) 13,237 12,375 9,000 9,000 8,700

Projekcije mil. KM

Planirana sredstva za pokrivanje troškova plata, naknada i doprinosa u 2020.godini iznose 0,926 mil.KM, za trenutno uposlena 23 radnika uključujući direktora, jednog radnika na određeno vrijeme i jednog pripravnika. Ovim iznosom je predviđeno i zapošljavanje dva radnika na neodređeno vrijeme i još dva pripravnika radi obavljanja pripravničkog staža u 2020.godini. Za naredne godine je planiran isti iznos za ove potrebe.

Za izdatke za materijal i usluge je u 2020.godini planiran iznos iznosu od 2,845 mil.KM kojeg u najvećem dijelu čine izdaci za radove redovnog održavanja regionalnih cesta i obnavljanje horizontalne saobraćajne signalizacije koji su za period 2021.-2023.godina planirani u iznosu od 3,113 mil.KM na godišnjem nivou, čime se obezbijeđuje zakonska obaveza Direkcije za obezbijeđenjem kontinuiranog i sigurnog odvijanja saobraćaja na regionalnim cestama USK. Ostatak sredstava se koristi za režijske i ostale troškove iz redovnog poslovanja Direkcije, sudske sporove i naknade za članove Nadzornog odbora.

Nakon što je u 2020.godini izvršeno 83% planiranih investicionih poslova, došlo je do smanjenja prenesih viškova prihoda nad rashodima za 4,263 mil.KM odnosno iznos prenesnih sredstava u 2020.godini je 3,474 mil.KM što zajedno sa planiranim prihodima čini ukupno 12.375 mil.KM ukupnih raspoloživih sredstava. Shodno tome, u fokusu rada Direkcije u 2020.godini će biti intenziviranje završetka radova rekonstrukcije i investicionog održavanja cesta po potpisanim ugovorima ali i zaključivanje i izvođenje radova po novim ugovorima, što bi trebalo dovesti do veće potrošnje i dodatnog smanjenja iznosa prenesenih sredstva nagomilanih u ranijem periodu. Pod pretpostavkom da će se najveći dio planiranih radova završiti u 2020.godini, procjena je da će u 2021.godinu iznos prenesenih sredstava biti znatno manji tako da je planiran iznos kapitalnih izdataka u 2021. i 2022.godini od 4,958 mil.KM, odnosno 4,658 mil.KM za 2023.godinu zbog planiranog smanjenja viška prihoda nad rashodima.

34X

Mišljenja smo da će se uz maksimalnu angažovanost Direkcije i uz podršku Ministarstva privrede, Ministarstva za građenje, prostorno uređenje i zaštitu okoline i Vlade Unsko – sanskog kantona riješiti problemi vezani za primjenu Odluke o kategorizaciji cesta u autoceste i brze ceste, magistralne ceste i regionalne ceste (''Službene novine F BiH'', broj 24/14 i 95/14) koja otpočinje sa primjenom 15.03.2018. godine.Primjena cit. Odluke omogućit će ovoj Direkciji realno planiranje i donošenje planskih dokumenata:

- Strategiju razvoja i održavanja cesta na period od 10 godina,- Srednjoročni program održavanja i zaštite cesta, kao i program rekonstrukcije, izgradnje i

obnove cesta na period od 4 godine, te precizniju izradu Dokumenta okvirnog budžeta (DOB) u narednom period.

3.Struktura potrošnje u javnom sektoru ( Politika rashoda Unsko – sanskog kantona )Planiranje rashoda i izdataka u budžetu Unsko – sanskog kantona i finansijskim planovima vanbudžetskih fondova za naredne tri godine vršit će se u skladu sa odredbama Zakona o budžetima u Federaciji BiH, kao i Zakona o izvršavanja budžeta za godinu za koju se odnosi budžet te drugih zakona kojima su utvrđena određena prava i obaveze budžetskih korisnika.

Zakonom o plaćama i naknadama u organima vlasti Unsko-sanskog kantona utvrđeni su kojeficijenti po platnim razredima za državne službenike i namještenike. Osnovica za obračun plaće donosi se na usaglašen prijedlog sidikata i organa vlasti koja će ovisiti od mase raspoloživih sredstava u budžetu.U cilju jačanja fiskalne održivosti svih nivoa vlasti izmjenjen je Zakon o budžetima u Federaciji BiH, na osnovu kojeg je donesen Pravilnik o proceduri izrade izjave o fiskalnoj procjeni zakona, drugih propisa i akata planiranja na budžet ( „ Službene novine Federacije BiH“, broj: 34/16 i 15/18 ).

Izjava mora obuhvatati:

- predviđene prihode i rashode,te primitke i izdatke za budžetsku i dvije naredne godine,- prijedloge za pokrivanje povećanih rashoda i izdataka,- prijedloge za pokrivanje smanjenih prihoda i primitaka,- mišljenje ministarstva finansija.

Trenutno su u javnoj raspravi nacrti zakona čija primjena ne bi bila fiskalno održiva za kantone, te prije utvrđivanja prijedloga istih treba usaglasiti nadležnosti pojedinih nivoa vlasti sa formulom za raspojelu javnih prihoda u Federaciji BiH.

Fiskalne mogućnost kantona obrazložene su u poglavlju 2. ovog dokumenta. Zbog svega naprijed navedenog, a da bi se postigla fiskalna održivost potrebno je u budućem srednjoroćnom razdoblju izvršiti reformu administrativnog sektora, obrazovanja i zdravstva sa ciljem racionalizacije i povećanja efikasnosti.

Prilikom planiranja rashodovne strane budžeta treba uzeti u obzir prenos neizmirenih obaveza iz prethodnih godina koje opterečuju likvidnost tekuće godine zbog nemogućnosti izmirenja obaveza u cjelosti u tekućoj godini ili neimplementiranja planiranih projekata pogotovo iz namjenskih sredstava. S druge strane budžetsku likvidnost ugrožavaju i sudske izvršne odluke

35X

koje iznose cca. 82,84 mil. KM (u momentu pisanja ovog dokumenta), i to bez kamate i troškova spora. Vlada kantona je usvojila akcioni plan za izmirenje ovih obaveza u periodu od 20 (dvadeset godina).Kolektivnim ugovor za službenike organa uprave i sudske vlasti u Federaciji Bosne i Hercegovine utvrđuju se prava i obaveze iz rada i po osnovu rada na koje se primjenjuju propisi o radnim odnosima, plaćama i drugim naknadama državnih službenika i namještenika u organima državne službe na teritoriji Federacije BiH.

Za ostale sektore ( policija i obrazovanje) treba pripremiti nova zakonska rješenja, u skladu sa raspoloživim sredstvima, uz istovremenu izmjenu postojećih kolektivnih ugovora.

Fiskalne mogućnost kantona obrazložene su u poglavlju 2. ovog dokumenta. Zbog svega naprijed navedenog a da bi se postigla fiskalna održivost potrebno je u budućem srednjoroćnom razdoblju izvršiti reformu administrativnog sektora, obrazovanja i zdravstva sa ciljem racionalizacije i povećanja efikasnosti.

3.1. Alokacija sredstava po ekonomskim klasifikacijama

U tabeli 3.1. prikazana je alokacija budžetskih sredstava po ekonomskoj klasifikaciji i to izvor 10- budžetska sredstva.

Tabela 3.1: Izvršenje budžeta za 2019. god., plan za 2020.g i procjena budžeta po ekonomskoj klasifikaciji za period 2021 - 2023 u mil. KM

Ostvareno Plan Projekcije (izvor10)

mil. KM

2019 2020 2020- izvor

10

zahtjev 21.

2021 Index 2022 Index 2023 Index

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

UKUPNI RASHODI 191,355219,78

9202,11

8220,77

3193,13

3 95,55197,30

7102,1

6205,32

8104,0

7I Ukupni troškovi plata i naknada zaposlenih 141,586

149,462

146,882

155,573

144,359 98,28

145,383

100,71

148,200

101,94

1.Plate i naknade zaposlenih 113,708119,48

0117,49

3123,40

7115,10

5 97,97116,12

3100,8

8118,20

0101,7

9

2.Naknade zaposlenih 14,555 16,202 15,817 17,651 15,900100,5

2 15,900100,0

0 16,100101,2

6

3.Doprinos poslodavca 13,323 13,780 13,572 14,515 13,354 98,39 13,360100,0

4 13,900104,0

4

II Izdaci za materijal i usluge 14,757 17,831 13,494 16,757 13,674101,3

3 13,924101,8

3 14,200101,9

8

III Transferi 33,188 45,696 35,909 40,832 32,891 91,60 35,600108,2

4 39,900112,0

8

1.Transfer drugim nivoima vlasti 12,332 14,603 10,800 9,178 8,400 77,78 10,100120,2

4 11,200110,8

9

2.Transferi pojedincima 7,001 8,172 3,531 8,795 5,791164,0

0 6,100105,3

4 6,200101,6

4

3.Grantovi neprofitnim org. 5,825 7,180 6,637 7,734 5,500 82,87 6,000109,0

9 6,500108,3

3

4.Subvencije JP i poduzetnicima 7,200 12,500 11,714 11,880 9,900 84,51 8,900 89,90 10,000112,3

6

5.Ostali transferi 0,830 3,241 3,227 3,245 3,300102,2

6 4,500136,3

6 6,000133,3

3

IV Kapitalni grantovi 0,750 5,534 4,575 6,435 1,133 24,77 1,300114,7

4 2,000153,8

5

V Izdaci za kamate 0,975 1,066 1,058 0,976 0,976 92,25 0,950 97,34 0,878 92,42

VI Tekuća rezerva 0,099 0,200 0,200 0,200 0,100 50,00 0,150150,0

0 0,150100,0

0   

VII IZDACI 8,664 13,637 9,310 12,198 7,820 84,00 8,700111,2

5 8,700100,0

0

1.Nabavka stalnih sredstava 3,062 8,633 4,460 6,977 2,799 62,76 3,000 107,1 3,000 100,0

36X

8 0

2.Izdaci za financijsku imovinu 0,100 0,100 0,100 0,500 0,300300,0

0 1,000333,3

3 1,000100,0

0

3.Izdaci za oplatu duga 5,502 4,904 4,750 4,721 4,721 99,39 4,700 99,56 4,700100,0

0

UKUPNI RASHODI I IZDACI 200,019233,42

6211,42

8232,97

1200,95

3 95,05206,00

7102,5

2214,02

8103,8

9

Stare obaveze   5,10 5,10 5,10 6,00117,6

5 6,00100,0

0 6,00100,0

0

Sveukupno 200,019238,5

26216,5

28238,0

71206,9

53 95,58212,0

07102,4

4220,0

28103,7

8

Alokacija budžetskih sredstava na glavne grupe rashoda u posmatranom periodu od 2019. do 2023. godine ima ujednačenu strukturu potrošnje koja odgovara osnovnim funkcijama koje su u nadležnosti kantonalnog nivoa vlasti. Prilikom projeciranja rashodovne strane budžeta za 2021. godinu koristio se restriktivni metod, tj.da se rashodi svedu na nivo realnih prihodovnih mogućnosti kantona, a što je u skladu sa Zakonom o budžetima u Federaciji BiH. Ukupni rashodi za 2021. godinu izvor 10- bez vlastitih, nanjenskih sredstava i donacija iznose 206,953 mil KM ili 4,42 % manje od budžeta 2020.godine. Plan rashoda za 2022. godinu iznosi 212,007 mil KM što je za 2,44% više od prethodne godine, a u 2023. godini rashodi se projeciraju u iznosu 220,028 mil KM ili 3,78% više od prethodne godine.

Ukupna kantonalna budžetska potrošnja na plaće, naknade i doprinos se procjenjuje na 144,359 mil KM u 2021. godini, što predstavlja umanjenje od 1,72 % u odnosu na 2020. godinu, a koje se odnosi na korekcije plaća i naknada zaposlenih u skladu sa brojem zaposlenih radnika.Za 2022.godinu planira se povećanje za 0,71% u odnosu na prethodnu godinu, kao i zadržavanje rasta plaća u 2023. godini za 1,94%.U strukturi ukupnih rashoda najviše se izdvaja na plaće i naknade zaposlenih tako da se procenat izdvajanja kreće preko 69,75% u odnosu na ukupne rashode i izdatke, što u odnosu na ukupne raspoložive prihode kantona i druge zakonske obaveze kantona nije održivo. Zbog toga je neophodno da se predlože mjere koje će voditi racionalizaciji u ovoj oblasti, pogotovo u sektorima sa najvećim brojem zaposlenih koji se finansiraju iz budžetskih sredstava kao što je Obrazovanje, pravosuđe i MUP-a.

Izdaci za materijal i usluge - Plan u 2021 godini je predvidio 13,674 mil.KM, dok je za 2022. planirano 13,294 mil.KM odnosno povećanje za 1,83%, te u 2023. projecirano 14,2mil. KM.

Neadekvatan razmjer izdataka za materijal i usluge i plata obično rezultira manje djelotvornim i učinkovitim javnim sektorom. Bez dovoljno resursa za materijal i usluge, rukovodioci programa imaju ograničenu mogućnost za pružanje adekvatnih usluga. Očekuje se da će postepeno uvođenje programskog budžetiranja unaprijediti transparentnost u raspodjeli budžetskih sredstava i pomoći Vladi pri raspodjeli istih na budžetske programe koji odražavaju najviše ekonomske i socijalne prioritete Kantona.

U 2021.godini za tekuće transfere ( grantove) planira se ukupna masa sredstva od 32,891mil.KM, i za 8,4 % su manji u odnosu na 2020. godinu. U 20212. godini transferi su planirani u iznosu od 35,6 mil. KM, dok u 2023. bi iznosili 39,9 mil. KM.

Kapitalni grantovi uglavnom su planirani iz namjenskih sredstava i u posmatranom periodu procentualno se nalaza na približno istom nivou.

37X

Izdaci za kamate i otplate dugova su planirani prema otplatnim planovima kredita za koje kanton treba da obezbjedi sredstava za servisiranje obaveza.

Nabavka stalnih sredstava planira se na osnovu respoloživih sredstava u masi koja se u posmatranom periodu za 2021. godinu planirana u iznosu 2,799 mil KM, dok je za 2022. i 2023. godinu planirana u iznosu 3,00 mil.KM.

U narednom srednjoroćnom periodu, zbog novonastale situacije usporavanja ekonomskog rasta globalne ekonomije izazvane pandemijom korona virusa, značajno se umanjuje prihodovna strana budžeta kantona i jedinica lokalne samouprave.

Tabela 3.2: Izvršenje budžeta za 2019. god., plan za 2020.g i procjena budžeta za period 2021 - 2023 u mil. KM

Ostvarenje Plan Projekcije2019 2020 2021 2022 2023

prihodi i primici 197,56 202,91 184,05 187,63 191,34

rashodi i izdaci 184,96 211,43 200,95 217,59 227,66

stare obaveze 7 5,10 6,00 6,00 6,00suficit/ deficit 5,60 -13,62 -22,90 -35,95 -42,33

Graf 3.2 prikaz prihoda i rashoda za period 2019-2023. godina

38X

Na osnovu podataka iz tabele 3.2. ostvareni ukupni bilans za 2019. je pozitivan ( suficit) i iznosi -12,6 mil KM. On je rezultat više ostvarenih prihoda od rashoda za tekuću godinu. U 2020. godini planiran je ukupni defict u iznosu od13,62 mil KM, u 2021. godini deficit iznosi 22,9 mil. KM, ukoliko ne dođe do konsolidacije privreda na globalnom nivou. Za naredni srednjoročni period (2022.-2023. ) projicira također deficit u iznosima od 35,95 mil. KM, 42,33 mil.KM retrospektivno, sa pretpostavskom ostvarenja projiciranih prihoda i rashoda. Postizanje programirane visine rashoda za naredni srednjoročni period nameće se kao imperativ pred Vladu Kantona, jer zakon o budžetima ne dozvoljava da se planiraju obaveze koje se ne mogu prihodima pokriti.

3.2 Budžetski prioriteti za period 2021. - 2023. godina

U ovom poglavlju Ministarstvo finansija daje preporuke budžetskim korisnicima o srednjoročnim budžetskim prioritetima i početnim budžetskim plafonima za 2021. godinu. Budžetski korisnici su imajući u vidu prioritete izložene u Srednjoročnoj razvojnoj strategiji i ostalim dokumentima značajnim za programsko planiranje budžeta, uradili projekciju svog budžeta za narednu fiskalnu godinu i još dvije. Tokom aprila, svi budžetski korisnici Unsko – sanskog kantona su imali obavezu pripremiti i dostaviti Ministarstvu finansija svoje Tabele pregleda prioriteta budžetskih korisnika. Cilj ovih tabela je da budžetskim korisnicima pruže mogućnost da doprinesu izradi Dokumenta okvirnog budžeta za period 2021.-2023. tako što će odrediti svoje ključne prioritete za raspodjelu budžeta za 2021. godinu i za naredne dvije godine, u skladu sa ciljevima ekonomskih i društvenih politika. Od budžetskih korisnika se traži da utvrde svoje prijedloge visoko – prioritetne potrošnje ( za postojeće i nove programe uključujući i incijative iz Programa javnih ulaganja), kao i moguće uštede smanjenja za programe nižeg prioriteta ili one koji ne daju adekvatne rezultate, kako bi se ti resursi preusmjerili na druge projekte višeg prioriteta.

Upute za izradu Tabela pregleda prioriteta budžetskih korisnika su dostavljene na adrese budžetskih korisnika, od kojih je većina u traženom roku dostavila popunjene tabele.Tabele pregleda prioriteta uključuju zahtjeve kako za tekućom tako i kapitalnom potrošnjom. Zahtjevi za kapitalnom potrošnjom odražavaju zahtjeve za kapitalnim sredstvima finansiranim iz domaćih izvora i od strane donatora. Ministarstvo finansija je uradilo pregled rashoda – potrošnje budžetskih korisnika po funkcionalnoj klasifikaciji (COFOG), po kojoj se iskazuju rashodi po funkcionalnoj namjeni za određenu oblast i nezavisna je od organizacije koja tu funkciju provodi. Ova klasifikacija je u primjeni od 01.01.2015. godine.

Tabela 4.1. Rashodi ( potrošnja) budžetskih korisnika po funkcijama za period 2020. - 2021. godina

               

Klasa Grupa Podgrupa Naziv Budžet 2020 Budžet 2021 Učešće Index

39X

1 2 3 4 5 6 7 8=6/5

01     Aktivnosti općih javnih službi 17.871.397 18.652.646 7,37 104,37

  011     14.820.937 15.456.451 6,11 104,288

    0111 Izvršni i zakonodavni organi 10.366.240 10.662.596 4,21 102,859

    0112 Finansijski i fiskalni poslovi 4.454.697 4.793.855 1,89 107,613  013   Opće usluge 3.050.460 3.196.195 1,26 104,777

    0133 Ostale opće usluge 3.050.460 3.196.195 1,26 104,77702     Odbrana 2.855.805 907.287 0,36 31,7699

  022   Civilna odbrana 2.855.805 907.287 0,36 31,7699

    0220 Civilna odbrana 2.855.805 907.287 0,36 31,769903     Javni red i sigurnost 56.984.727 64.854.525 25,62 113,81

  031   Policijske usluge 39.001.870 44.433.729 17,56 113,927

    0310 Policijske usluge 39.001.870 44.433.729 17,56 113,927  033   Sudovi 17.982.857 20.420.796 8,07 113,557

    0330 Sudovi 17.982.857 20.420.796 8,07 113,55704     Ekonomski posovi 20.336.627 22.624.401 8,94 111,25

  041   Opći ekonomski, komercijalni i poslovi po pitanju rada

1.975.040 2.201.305 0,87 111,456

    0412 Opći poslovi po pitanju rada 1.975.040 2.201.305 0,87 111,456

  042   Poljoprivreda, šumarstvo, lov i ribolov 13.295.608 15.635.372 6,18 117,598

    0421 Poljoprivreda 11.199.175 13.488.114 5,33 120,438

    0422 Šumarstvo 2.096.433 2.147.258 0,85 102,424

  049   Ekonomski poslovi n. k. 5.065.979 4.787.724 1,89 94,5074

    0490 Ekonomski poslovi n. k. 5.065.979 4.787.724 1,89 94,5074

06     Stambeni i zajednički poslovi 2.475.678 2.885.452 1,14 116,552

  066   Stambeni i zajednički poslovi n. k. 2.475.678 2.885.452 1,14 116,552

    0660 Stambeni i zajednički poslovi n. k. 2.475.678 2.885.452 1,14 116,55207     Zdravstvo 4.768.400 3.501.570 1,38 73,4328

  073     4.768.400 3.501.570 1,38 73,4328

    0731 Opšte bolničke usluge 4.768.400 3.501.570 1,38 73,432808       875.786 911.211 0,36 104,045

  082     875.786 911.211 0,36 104,045

    0820 Usluge kulture 875.786 911.211 0,36 104,04509     Obrazovanje 108.555.688 111.566.574 44,08 102,774

  091     58.342.244 59.153.326 23,37 101,39

    0912 Osnovno obrazovanje 58.342.244 59.153.326 23,37 101,39

  092     25.875.352 26.382.763 10,42 101,961

    0922 Više srednje obrazovanje obuhvata 25.875.352 26.382.763 10,42 101,961

  094   Visoko obrazovanje 12.192.160 12.299.460 4,86 100,88

    0941 Prvi stepen visokog obrazovanja 12.192.160 12.299.460 4,86 100,88

  098     12.145.932 13.731.025 5,43 113,05

    0980 Obrazovanje n. k. 12.145.932 13.731.025 5,43 113,05

10     Socijalna zaštita 18.501.950 27.195.559 10,75 146,988  109   Socijalna zaštita n.k. 18.501.950 27.195.559 10,75 146,988    1090 Socijalna zaštita n.k. 18.501.950 27.195.559 10,75 146,988

      UKUPNO 233.226.058 253.099.225 100,00 108,521

40X

Analiza potrošnje po sektorima pokazuje da je po zahtjevima budžetskih korisnika u 2021. godini planirano 111,57 mil. KM u sektoru obrazovanje. U sektor javni red i sigurnost kojeg čine MUP i sudovi planira se izdvojiti 64,85 mil. KM, ukupnog budžeta. Sektor ekonomski poslovi čini 22,62 mil. KM, a odnosi se na ulaganja u poljoprivredu i privredu kantona.Socijalna zaštita unutar koje je ministarstvo za zdravstvo i socijalnu politiku i ministarstvo za pitanja boraca i ratnih vojnih invalida čine 30,69 mil. KM. Sektor opće javne usluge u koje ubrajamo: izvršne i zakonodavne organe, financijski poslovi, opšte kadrovske usluge i ostala potrošnja čine 23,36 mil.KM budžeta.

4.BUDŽETSKI PRIORITETI za period 2021-2023. godina

4.1 Pregled prioriteta budžetskih korisnika Unsko – sanskog kanton

U skladu sa ciljevima ekonomskih i društvenih politika, budžetski korisnici Unsko – sanskog kantona su pripremili prijedloge visokoprioritetne potrošnje (za postojeće i nove programe/aktivnosti, uključujući i incijative iz Programa javnih ulaganja), kao i moguće uštede/opcije smanjenja za programe nižeg prioriteta ili one koji ne daju adekvatne rezultate, kako bi se ti resursi preusmjerili na incijative višeg prioriteta. Na osnovu unešenih podataka dobivenih od budžetskih korisnika, ukupni budžetski zahtjevi za 2021. godinu iznose 253,10 mil KM. KM što je za 19,87 mil KM više u odnosu na Budžet 2020. godine. Analizom dostavljenih budžetskih instrukcija za DOB 2021.-2023. od budžetskih korisnika, utvrđene su slijedeće činjenice:Uglavnom su dostavljeni zahtjevi izraženi kroz ekonomsku klasifikaciju sa naznakom potrebnog iznosa sredstava, bez detaljne “cost- benefit “ analize. Izlazni, krajnji rezultati i mjere učinka navedenih programa nisu dovoljno obrazloženi, te se na osnovu istog ne mogu ocijeniti prioriteti, nema predloženih ušteda ( izuzev par zahtjeva ), već samo zahtjevi za dodatnom potrošnjom.U daljnjem tekstu dajemo pregled dostavljenih budžetskih instrukcija od strane korisnika prikazanu kroz funkcionalnu klasifikaciju (sektore):

Naziv budžetskog korisnika i programa DOB/USK 2020-2023

DOB/USK 2021-2023

Izvor 10(budžetska sredstva)

Izvor 20(vlastiti)

Izvor 30(namjenska sredstva)

DOB/USK 2022-2023

DOB/USK 2023-2023

10010001 Skupština Unsko-Sanskog kantona Bihać

1.859.124 1.992.124 1.992.124 0 0 1.992.124 1.992.124

Program broj 10010001-1 Skupština USK 1.859.124 1.992.124 1.992.124 0 0 1.992.124 1.992.124

10010002 Služba Skupštine Unsko Sanskog Kantona Bihać

303.363 372.161 372.161 0 0 372.161 372.161

Program broj 10010002-1 Služba Skupštine USK

303.363 372.161 372.161 0 0 372.161 372.161

41X

11010001 Vlada Unsko-Sanskog Kantona Bihać

6.592.972 6.515.388 6.466.388 0 49.000 6.417.388 6.417.388

Program broj 11010001-1 Vlada Unsko/sanskog kantona

6.592.972 6.515.388 6.466.388 0 49.000 6.417.388 6.417.388

11010002 Kabinet Premijera USK 400.090 404.038 404.038 0 0 404.038 404.038

Program broj 11010002-1 Kabinet premijera

400.090 404.038 404.038 0 0 404.038 404.038

11010003 Komisija za koncesije 210.939 224.739 224.739 0 0 224.739 210.939

Program broj 11010003-1 Komisija za koncesije

210.939 224.739 224.739 0 0 224.739 210.939

11020001 Ured Vlade Unsko-Sanskog kantona Bihać

186.134 187.134 187.134 0 0 187.134 187.134

Program broj 11020001-1 Ured Vlade USK-a

186.134 187.134 187.134 0 0 187.134 187.134

11030001 Ured za zakonodavstvo Vlade USK-a

121.129 123.719 123.719 0 0 123.719 123.719

Program broj 11030001-1 Ured za zakonodavstvo

121.129 123.719 123.719 0 0 123.719 123.719

12010001 Ministarstvo unutrašnjih poslova USK-a

6.768.289 7.596.320 6.137.370 40.000 1.418.950 8.232.350 8.727.970

Program broj 12010001-1 Administracija i podrska

6.168.289 7.146.320 5.687.370 40.000 1.418.950 7.832.350 8.377.970

Program broj 12010001-2 Izgradnja, rekonstrukcija i nadogradnja zgrade MUP-a Velika Kladuša

0 250.000 250.000 0 0 400.000 350.000

Program broj 12010001-3 Izgradnja zgrade MUP-a PS Bužim i Odsjek za administraciju Bužim

600.000 200.000 200.000 0 0 0 0

12020001 Uprava policije 32.233.581 36.837.409 36.717.409 120.000 0 37.110.243 37.255.822

Program broj 12020001-1 Uniformisana policija

26.823.451 30.808.309 30.688.309 120.000 0 30.812.748 31.005.052

Program broj 12020001-2 Kriminalisticka policija

2.166.492 2.575.230 2.575.230 0 0 2.787.838 2.709.090

Program broj 12020002-3 Administracija Uprave policije

3.243.638 3.453.870 3.453.870 0 0 3.509.657 3.541.680

13010001 Ministarstvo pravosuđa i uprave

903.428 1.068.032 1.056.282 11.750 0 1.068.032 1.068.032

Program broj 13010001-1 Ministarstvo pravosuđa i uprave

903.428 1.068.032 1.056.282 11.750 0 1.068.032 1.068.032

13020001 Kantonalni Sud Bihać 2.853.820 3.273.835 3.273.835 0 0 3.343.327 3.323.327

Program broj 13020001-1 Kantonalni sud Bihac

2.853.820 3.273.835 3.273.835 0 0 3.343.327 3.323.327

13020002 Općinski Sud Bihać 3.961.527 4.078.823 4.078.823 0 0 4.078.823 4.078.823

Program broj 13020002-1 Općinski sud Bihać

3.961.527 4.078.823 4.078.823 0 0 4.078.823 4.078.823

13020003 Općinski Sud Bosanska Krupa

1.552.902 1.681.349 1.681.349 0 0 1.681.349 1.681.349

Program broj 13020003-1 Općinski sud Bosanska Krupa

1.552.902 1.681.349 1.681.349 0 0 1.681.349 1.681.349

13020005 Općinski Sud Cazin 2.086.982 3.338.632 3.338.632 0 0 2.644.176 2.747.562

Program broj 13020005-1 Općinski sud Cazin

2.086.982 3.338.632 3.338.632 0 0 2.644.176 2.747.562

13020007 Općinski Sud Sanski Most 1.720.166 2.024.243 2.024.243 0 0 1.984.243 1.982.243

Program broj 13020007-1 Općinski sud Sanski Most

1.720.166 2.024.243 2.024.243 0 0 1.984.243 1.982.243

13020008 Općinski Sud Velika Kladuša 1.531.384 1.567.139 1.567.139 0 0 1.567.139 1.567.139

Program broj 13020008-1 Općinski sud Velika Kladuša

1.531.384 1.567.139 1.567.139 0 0 1.567.139 1.567.139

13040009 Kantonalno tužilaštvo USK-a Bihać

3.848.824 4.025.519 4.025.519 0 0 4.025.519 4.025.519

42X

Program broj 13040009-1 Tužilaštvo USK-a

3.848.824 4.025.519 4.025.519 0 0 4.025.519 4.025.519

13050001 Kantonalno Pravobranilaštvo USK

244.374 242.915 242.915 0 0 242.915 242.915

Program broj 13050001-1 Kantonalno pravobranilastvo USK-a

244.374 242.915 242.915 0 0 242.915 242.915

13060001 Kantonalni Zavod za pružane besplatne pravne pomoći

182.878 188.341 188.341 0 0 188.341 188.341

Program broj 13060001-1 Kantonalni zavod za pruzanje besplatne pravne pomoci

182.878 188.341 188.341 0 0 188.341 188.341

14010001 Ministarstvo Finansija Unsko-Sanskog Kantona

4.454.697 4.793.855 4.793.855 0 0 4.667.855 4.257.856

Program broj 14010001-1 Program Ministarstva Finansija

4.454.697 4.793.855 4.793.855 0 0 4.667.855 4.257.856

15010001 Ministarstvo privrede Unsko-Sanskog Kantona

4.458.327 4.149.454 3.839.454 10.000 300.000 4.019.454 4.019.454

Program broj 15010001-1 Energetika, rudarstvo, industrija, poduzetništvo i obrt

3.806.795 3.462.395 3.162.395 0 300.000 3.462.395 3.462.395

Program broj 15010001-2 Administracija 159.277 159.277 159.277 0 0 159.277 159.277

Program broj 15010001-3 Trgovina, turizam, ugostiteljstvo, promet i komunikacije

492.255 527.782 517.782 10.000 0 397.782 397.782

16010001 Ministarstvo za pitanje boraca i ratnih vojnih invalida

5.269.069 14.757.000 14.757.000 0 0 14.907.350 15.218.800

Program broj 16010001-1 Ministarstvo za pitanje boraca i ratnih vojnih invalida

5.269.069 14.757.000 14.757.000 0 0 14.907.350 15.218.800

17010001 Ministarstvo zdravstva, rada i socijalne politike

16.525.781 14.013.170 8.972.370 40.800 5.000.000 14.316.160 14.316.160

Program broj 17010001-1 Socijalna politika

11.757.381 10.511.600 5.470.800 40.800 5.000.000 10.511.600 10.511.600

Program broj 17010001-2 Sektor zdravstva

4.768.400 3.501.570 3.501.570 0 0 3.804.560 3.804.560

17020001 JU Socijalno pedagoška životna zajednica Bihać

1.475.500 1.926.959 1.924.959 2.000 0 2.107.385 2.318.904

Program broj 17020001-1 Socijalno pedagoška životna zajednica Bihać

1.475.500 1.926.959 1.924.959 2.000 0 2.107.385 2.318.904

18010001 Ministarstvo obrazovanja, nauke, kulture i sporta

12.145.932 13.731.025 12.702.871 20.000 1.008.154 13.616.867 13.622.659

Program broj 18010001-1 Ministarstvo obrazovanja

12.145.932 13.731.025 12.702.871 20.000 1.008.154 13.616.867 13.622.659

18030001 Osnovno obrazovanje 58.342.244 59.153.326 58.789.527 301.623 62.176 59.432.155 59.712.657

Program broj 1803... 58.342.244 59.153.326 58.789.527 301.623 62.176 59.432.155 59.712.657

18040001 Srednje obrazovanje 25.875.352 26.382.763 25.598.270 783.693 800 26.509.228 26.636.450

Program broj 1804... 25.875.352 26.382.763 25.598.270 783.693 800 26.509.228 26.636.450

18050001 "Univerzitet u Bihaću"Bihać 11.256.289 11.277.770 10.012.129 40.800 1.224.841 11.277.770 11.277.776

Program broj 18050001-1 "Univerzitet u Bihaću"Bihać

11.256.289 11.277.770 10.012.129 40.800 1.224.841 11.277.770 11.277.776

18050007 "Islamski pedagoški fakultet" Bihać

935.871 1.021.690 666.690 205.000 150.000 1.021.690 1.021.690

Program broj 18050007-1 "Islamski pedagoški fakultet" Bihać

935.871 1.021.690 666.690 205.000 150.000 1.021.690 1.021.690

18060001 "Muzej Unsko-Sanskog Kantona" Bihać

243.208 245.909 239.909 6.000 0 258.099 275.545

Program broj 18060001-1 "Muzej Unsko-Sanskog Kantona" Bihać

243.208 245.909 239.909 6.000 0 258.099 275.545

18060002 "Kantonalna i univerzitetska biblioteka" Bihać

326.894 328.894 270.785 12.500 45.609 328.894 328.894

43X

Program broj 18060002-1 "Kantonalna i univerzitetska biblioteka" Bihać

326.894 328.894 270.785 12.500 45.609 328.894 328.894

18060003 "Arhiv Unsko-Sanskog Kantona" Bihać

298.741 331.990 322.990 9.000 0 347.070 333.690

Program broj 18060003-1 "Arhiv Unsko-Sanskog Kantona" Bihać

298.741 331.990 322.990 9.000 0 347.070 333.690

18060004 Spomen-biblioteka "Skender Kulenović" Bosanski Petrovac

104.175 111.846 110.646 1.200 0 106.846 111.846

Program broj 18060004-1 Spomen-biblioteka "Skender Kulenović" Bosanski Petrovac

104.175 111.846 110.646 1.200 0 106.846 111.846

18060005 "Zavod za zaštitu kulturnog naslijeđa" Bihać

201.509 224.562 189.462 0 35.100 225.062 225.562

Program broj 18060005-1 "Zavod za zaštitu kulturnog nasljeđa" Bihać

201.509 224.562 189.462 0 35.100 225.062 225.562

18070001 "Pedagoški zavod Unsko-Sanskog Kantona" Bihać

396.713 413.531 413.531 0 0 418.631 413.531

Program broj 18070001-1 "Pedagoški zavod Unsko-Sanskog Kantona" Bihać

396.713 413.531 413.531 0 0 418.631 413.531

19010001 Ministarstvo za građenje, prostorno uređenje i zastitu okolisa

2.179.786 2.509.314 1.113.814 0 1.395.500 2.479.934 2.479.934

Program broj 19010001-1 Odjeljenje za urbanizam, prostorno uredenje i gradenje

638.176 778.404 601.904 0 176.500 750.024 750.024

Program broj 19010001-3 Odjeljenje za projekte, ekonomske poslove, stratesko planiranje i EU integracije

1.541.610 1.730.910 511.910 0 1.219.000 1.729.910 1.729.910

19030001 Kantonalni zavod za prostorno uređenje i planiranje

295.892 376.138 376.138 0 0 396.138 416.138

Program broj 19030001-1 Kantonalni zavod za prostorno uređenje i planiranje

295.892 376.138 376.138 0 0 396.138 416.138

20010001 Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva

10.637.200 12.792.817 7.446.817 0 5.346.000 9.200.816 9.150.817

Program broj 20010001-1 Sektor za opce pravne i ekonomsko financijske poslove

271.418 295.877 290.877 0 5.000 295.876 295.877

Program broj 20010001-2 Sektor za poljoprivredu, ruralni razvoj i novcane podrske

8.873.779 10.861.357 6.541.357 0 4.320.000 7.341.357 7.291.357

Program broj 20010001-3 Sektor za vodoprivredu

914.715 923.797 79.797 0 844.000 923.797 923.797

Program broj 20010001-4 Sektor za veterinarstvo

473.717 540.087 490.087 0 50.000 540.087 540.087

Program broj 20010001-5 Sektor za sumarstvo i lovstvo

103.571 171.699 44.699 0 127.000 99.699 99.699

20020001 Kantonalna uprava za šumarstvo

2.096.433 2.147.258 40.318 0 2.106.940 2.147.258 2.147.258

Program broj 20020001-1 Kantonalna uprava za šumarstvo

2.096.433 2.147.258 40.318 0 2.106.940 2.147.258 2.147.258

26010001 Poljoprivredni zavod Unsko-Sanskog Kantona

561.975 695.297 626.097 57.200 12.000 740.821 757.454

Program broj 26010001-1 Odjeljenje za upravno pravne, ekonomske poslove i robne rezerve

184.623 251.179 228.579 22.600 0 258.182 269.940

Program broj 26010001-2 Odjeljenje za uzgojno selekcijske poslove

65.745 69.093 65.393 3.700 0 91.939 93.013

Program broj 26010001-3 Odjeljenje za zastitu zdravlja bilja i izvjestajno prognozne poslove

41.158 69.383 53.583 3.800 12.000 71.017 72.557

Program broj 26010001-4 Odjeljenje za ratarsko-povrtlarsku proizvodnju i savjetodavnu sluzbu

67.625 87.185 83.985 3.200 0 87.646 89.242

44X

Program broj 26010001-5 Odjeljenje ispitne laboratorije

202.824 218.457 194.557 23.900 0 232.037 232.702

27010001 Kantonalna uprava civilne zaštite

2.855.805 907.287 407.287 0 500.000 907.287 907.287

Program broj 27010001-1 Kantonalna uprava civilne zaštite

2.855.805 907.287 407.287 0 500.000 907.287 907.287

28010001 Kantonalna uprava za inspekcijske poslove

1.975.040 2.201.305 2.201.305 0 0 2.150.304 2.122.305

Program broj 28010001-1 Inspektorat za poljoprivredu, vodoprivredu, sumarstvo i veterinarstvo

445.039 476.846 476.846 0 0 467.846 467.846

Program broj 28010001-2 Inspektorat za promet roba i usluga

330.675 371.698 371.698 0 0 388.698 361.698

Program broj 28010001-3 Inspektorat za sanitarne, zdravstvene, farmaceutske poslove, rad i socijalna politika

409.385 432.318 432.318 0 0 432.318 432.318

Program broj 28010001-4 Inspektorat za urbanizam, gradevinarstvo, ekologiju i cestovni promet

293.824 318.063 318.063 0 0 318.063 318.063

Program broj 28010001-5 Odjeljenje za strucne i zajednicke poslove

496.117 602.380 602.380 0 0 543.379 542.380

32010001 Ured za zajedničke poslove Vlade Unsko-Sanskog kantona

2.751.719 2.864.205 2.854.205 10.000 0 2.864.205 2.874.205

Program broj 32010001-1 Ured za zajednicke poslove

2.751.719 2.864.205 2.854.205 10.000 0 2.864.205 2.874.205

UKUPNO: 233.226.058

253.099.225 232.772.589

1.671.566 18.655.070 250.335.039 251.543.417

4.2 Ograničenja Budžeta za 2021. godinu po korisnicima

Tabela: Ograničenja budžetske potrošnje za 2021. godinu

NAZIV BUDŽETSKOG KORISNIKA

Budžet Zahtjev BK Ogranićenja MF Razlika Razlika Razlika

2020 2021 2021 ZBK-B20 OMF-ZBK OMF-B20  1 2 3 4=2-1 5=3-2 6=3-1Skupština Unsko-Sanskog kantona Bihać 1.859.124 1.992.124 1.817.196 133.000 -174.928 -41.928

Služba Skupštine Unsko Sanskog Kantona 303.363 372.161 280.168 68.798 -91.993 -23.195

Vlada Unsko-Sanskog Kantona Bihać 6.495.072 6.466.388 3.944.950 -28.684 -2.521.438 -2.550.122

Kabinet Premijera USK 400.090 404.038 404.350 3.948 312 4.260

Komisija za koncesije 210.939 224.739 209.110 13.800 -15.629 -1.829

Ured Vlade Unsko-Sanskog kantona Bihać 186.134 187.134 174.995 1.000 -12.139 -11.139

Ured za zakonodavstvo Vlade USK-a 121.129 123.719 121.097 2.590 -2.622 -32

Ministarstvo unutrašnjih poslova USK-a 5.151.571 6.137.370 4.975.405 985.799 -1.161.965 -176.166

Uprava policije 30.483.589 36.717.409 30.320.000 6.233.820 -6.397.409 -163.589

Ministarstvo pravosuđa i uprave 893.328 1.056.282 875.480 162.954 -180.802 -17.848

Kantonalni Sud Bihać 2.792.790 3.273.835 2.778.219 481.045 -495.616 -14.571

Općinski Sud Bihać 3.961.527 4.078.823 3.905.987 117.296 -172.836 -55.540

Općinski Sud Bosanska Krupa 1.552.902 1.681.349 1.535.808 128.447 -145.541 -17.094

Općinski Sud Cazin 2.086.982 3.338.632 2.042.501 1.251.650 -1.296.131 -44.481

Općinski Sud Sanski Most 1.720.166 2.024.243 1.643.826 304.077 -380.417 -76.340

Općinski Sud Velika Kladuša 1.531.384 1.567.139 1.478.910 35.755 -88.229 -52.474

45X

Kantonalno tužilaštvo USK-a Bihać 3.793.100 4.025.519 3.674.252 232.419 -351.267 -118.848

Kantonalno Pravobranilaštvo USK 244.374 242.915 244.676 -1.459 1.761 302

Kantonalni Zavod za pružane besplatne pravne

182.878 188.341 180.966 5.463 -7.375 -1.912

Ministarstvo Finansija Unsko-Sanskog Kantona

4.454.697 4.793.855 4.586.750 339.158 -207.105 132.053

Ministarstvo privrede Unsko-Sanskog Kantona

4.048.327 3.839.454 3.046.096 -208.873 -793.358 -1.002.231

Ministarstvo za pitanje boraca i ratnih vojnih in

5.269.069 14.757.000 5.480.350 9.487.931 -9.276.650 211.281

Ministarstvo zdravstva, rada i socijalne politike

11.809.981 8.972.370 8.933.811 -2.837.611 -38.559 -2.876.170

Socijalno pedagoška životna zajednica Bihać 1.469.749 1.924.959 1.476.106 455.210 -448.853 6.357

Ministarstvo obrazovanja, nauke, kulture i sporta

11.083.924 12.702.871 10.857.913 1.618.947 -1.844.958 -226.011

Osnovno obrazovanje 57.979.168 58.789.527 55.932.025 810.359 -2.857.502 -2.047.143

Srednje obrazovanje 25.091.560 25.598.270 24.450.572 506.710 -1.147.698 -640.988

Visoko obrazovanje 10.611.266 10.678.819 10.066.670 67.553 -612.149 -544.596

"Muzej Unsko-Sanskog Kantona" Bihać 238.208 239.909 240.415 1.701 506 2.207

"Kantonalna i univerzitetska biblioteka" Bihać

270.785 270.785 257.844 0 -12.941 -12.941

"Arhiv Unsko-Sanskog Kantona" Bihać 285.741 322.990 295.719 37.249 -27.271 9.978

Spomen-biblioteka "Skender Kulenović" 102.975 110.646 111.339 7.671 693 8.364

"Zavod za zaštitu kulturnog naslijeđa" Bihać 166.409 189.462 150.155 23.053 -39.307 -16.254

"Pedagoški zavod Unsko-Sanskog Kantona" 396.713 413.531 396.923 16.818 -16.608 210

Ministarstvo za građenje, prostorno uređenje i zastitu okolisa

832.186 1.113.814 829.270 281.628 -284.544 -2.916

Kantonalni zavod za prostorno uređenje i pl 295.892 376.138 300.500 80.246 -75.638 4.608

Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šum

7.286.200 7.446.817 7.192.500 160.617 -254.317 -93.700

Kantonalna uprava za šumarstvo 40.318 40.318 40.255 0 -63 -63

Poljoprivredni zavod Unsko-Sanskog Kantona 444.475 626.097 455.100 181.622 -170.997 10.625

Kantonalna uprava civilne zaštite 364.105 407.287 362.700 43.182 -44.587 -1.405

Kantonalna uprava za inspekcijske poslove 1.975.040 2.201.305 2.044.000 226.265 -157.305 68.960

Ured za zajedničke poslove Vlade USK 2.741.719 2.854.205 2.741.418 112.486 -112.787 -301

UKUPNO 211.228.949 232.772.589 200.856.329 21.543.640 -31.916.260 -10.372.620

Akumulirani deficit iz prethodnih godina 5.100.000 6.000.000 6.000.000 900.000 0 900.000

Tekuća rezerva 200.000 200.000 100.000 0 -100.000 -100.000

UKUPNO: 216.528.949 238.972.589 206.956.329 22.443.640 -32.016.260 -9.572.620

Poštujući sve navedene činjenice, početni budžetski plafoni za 2021. godinu ( a odnose se na budžetska sredstva – izvor 10) služe kao input za okvir unutar kojeg resorna ministarstva i ostali budžetski korisnici mogu razviti svoje detaljne zahtjeve za budžet 2021. godine.Eventualna povećanja budžetskih ograničenja mogu se samo ostvariti na osnovu više planiranih vlastitih ili namjenskih prihoda ( izvor 20 i izvor 30 ), te je na tim korisnicima pravo da izvrši korekcije ograničenja kroz e-budget aplikaciju.

46X

II Z A K LJ U Č A K Imperativ na Vladi Unsko – sanskog kantona je da se odupre iskušenju povećavanja vladine potrošnje van okvira onoga što je fiskalno odgovorno i održivo. Zahtjevi za porastom potrošnje u prioritetnim područjima se moraju izmiriti uštedama na nisko prioritetnim područjima. Imajući na umu evropsku perspektivu BiH, bit će od presudne važnosti nastaviti proces jačanja državnih institucija, uz strogo paženje na budžetske implikacije i fiskalnu održivost.

Najveći izazovi koji se i dalje nalaze pred Vladom USK-a su visoki nivoi nezaposlenosti, sive ekonomije, te neriješeno pitanje unutrašnjeg duga.

Da bi se izbjegli mogući rizici po makroekonomsku stabilnost kantona, u narednom periodu će biti neophodno da makroekonomske i fiskalne politike u procesu nastavka fiskalne reforme imaju u vidu slijedeća pitanja:

stabilizaciju i konsolidaciju financijskog stanja Bužeta Unsko-sanskog kantona; odlučnu opredijeljenost da se iz stagnacije pokrene snažniji razvoj i nova ulaganja radi

poboljšanja poslovnog ambijenta kao i osiguranje vlastitih sredstava za sufinansiranje projekata iz europskih fondova i fondova međunarodnih organizacija;

nulta stopa tolerancije protiv kriminala i korupcije; poboljšanje materijalno-tehničke opremljenosti i obučenosti Ministarstva unutrašnjih

poslova radi povećanja stepena sigurnosti u Unsko-sanskom kantonu i kontroliranog upravljanja kriznim situacijama, posebno migrantskom krizom;

47X

utvrđivanje zdravstvene politike koja će se usredotočiti na reformu zdravstvenog sistema radi smanjenja potrošnje u zdravstvu, racionalizacije nemedicinskog kadra, osiguranja kvalitetne zdravstvene infrastrukture i potrebnih specijalističkih kadrova;

snažniju potporu socijalnom partnerstvu i provođenju potrebnih socijalnih mjera kako bi se u najvećoj mjeri zajamčila socijalna uključenost i pravednost;

strateške aktivnosti demografske obnove Unsko-sanskog kantona; reforma javne uprave po sektorima. Centralizacija javnih nabavki svih kantonalnih

institucija. Reorganizacija i racionalizacija uprave s ciljem postizanja većeg stupnja efikasnosti, ekonomičnosti i transparentnosti u radu;

reformu obrazovnog sistema radi depolitizacije i dostupnosti obrazovanja svima pod jednakim uvjetima, osiguranja kvalitetnog sistema i povećanja nivoa znanja uz maksimalno korištenje savremenih informacijsko-komunikacijskih tehnologija, te obezbjeđenje transparentnog i racionalnijeg trošenja sredstava u ovoj oblasti uz uspostavu kontole finansijskih sredstava;

stvaranje potrebnih pretpostavki za ravnomjerni i uravnoteženi razvoj svih općina i gradova Unsko-sanskog kantona imajući u vidu njihove specifične privredne i društvene potrebe;

dovršetak privatizacijskog procesa privrednih subjekata u nadležnosti Unsko-sanskog kantona;

razvoj malog i srednjeg poduzetništva putem usklađene kantonalne politike u svim područjima od obrazovanja i znanosti, uklanjanja administrativnih prepreka do mjera i instrumenata za potporu poduzetnicima;

usvajanje Zakona o ulaganju i novog Zakona o javno-privatnom partnerstvu; smanjenje stope nezaposlenosti kroz programe dodatnog osposobljavanja, prekvalifikacija

i olakšica, posebno namijenjene mladima i dugotrajno nezaposlenima; otvaranje start-up centara i izgradnja tehnološkog parka; povećanje konkurentnosti poljoprivrede Unsko-sanskog kantona kroz poticanje

proizvodnje, kapitalna ulaganja i ruralni razvoj na osnovu Strategije razvoja poljoprivrede Unsko-sanskog kantona, kao i programa poticaja u vidu pokretanja obrta iz oblasti poljoprivrede;

podržavanje trenda rasta poticaja u poljoprivredi, nove investicije i poticaj za ekološku i organsku proizvodnju, šumarstvo, drvnu industriju i sve vrste prerađivačke industrije;

izgradnja cestovne infrastrukture s ciljem jednakomjerne prometne povezanosti svih gradova i općina Unsko-sanskog kantona sa vlastitim financijskim sredstvima kao i financijskim sredstvima koja će se tražiti od federalnog nivoa vlasti;

nedvosmislen zahtjev prema federalnim institucijama kako bi se javne investicije u Federaciji Bosne i Hercegovine distribuirale srazmjerno broju stanovnika;

sistemski razvoj turizma u Unsko-sanskom kantonu, posebno kroz snažno povezivanje poljoprivredne i prehrambene industrije i sektora turističkih usluga;

donošenje novog Zakona o turizmu Unsko-sanskog kantona;

48X

planski održivi razvoj i iskorištavanje prirodnog bogatsva vodeći računa o zaštiti okoliša, uvođenje reda u prostor i okoliš, te poduzimanje svih potrebnih mjera kako bi se spriječila neprimjerena devastacija prostora, u skladu s najboljom europskom praksom;

očuvanje dostojanstva porodica šehida, ratnih vojnih invalida i demobilisanih boraca uz ulaganje stalnog angažmana za poboljšanje statusa i stvaranje boljih životnih uslova za pripadnike boračkih populacija;

očuvanje sjećanja i baštinjenje tekovina odbrambeno-oslobodilačkog rata te sistemsko uređenje i organizacijsko poboljšanje obilježavanja značajnih datuma na području Unsko-sanskog kantona;

izdvajanje zakonom utvrđenih financijskih sredstava za mlade, kulturu i sport, aktivnija institucionalna podrška razvoju sporta i sportskim kolektivima na području Unsko-sanskog kantona, snažnija podrška institucijama kulture i značajnija ulaganja u objekte kulture i prirodne baštine;

izgradnja partnerskog odnosa sa bosanskohercegovačkom dijasporom; poduzimanje svih raspoloživih mjera, shodno ustavnim nadležnostima Unsko-sanskog

kantona s ciljem spriječavanja odlaganja/skladištenja radioaktivnog i nuklearnog otpada u blizini granice s Bosnom i Hercegovinom.

MINISTARdr.sci.Vedran Prša

III LISTA SKRAĆENICA:

BDP – Bruto domaći proizvodBDV – Bruto dodana vrijednostBHAS – Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine BiH – Bosna i Hercegovina CBBiH – Centralna banka Bosne i HercegovineCEFTA – Srednjoevropski sporazum o slobodnoj trgoviniCPI – Indeks potrošačkih cijenaDEP – Direkcija za ekonomsko planiranjeDG ECFIN ( Directorate general for economic and financial affeirs ) – Glavna uprava evropske komisije za ekonomske i finansijske poslove DOB – Dokument okvirnog budžetaDSU – Direktna strana ulaganjaEBRD – Evropska banka za obnovu i razvoj EC – Evropska komisijaEFTA ( European free trade association ) – Evropska slobodna trgovinska zona EU – Evropska unija

49X

GIG Agregati – Glavne industrijske skupineFBiH – Federacija Bosne i HercegovineJCI – Jedinstvena carinska ispravaKD BiH – Klasifikacija djelatnosti Bosne i HercegovineKM – Konvertibilna markaMMF – Međunarodni monetarni fondMVTEO – Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosaOMA – Odjel za makroekonomsku analizu Upravnog odbora Uprave za indirektno oporezivanjeOR – Obavezne rezerve PDV – Porez na dodanu vrijednost PJI – Program javnih investicija SB – Svjetska banka SOR – Srednjoročni okvir rashodaSRS – Srednjoročna razvojna strategija SSP – Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju SST – Sporazum o slobodnoj trgovini UIO – Uprava za indirektno oporezivanje BiHUSAID – Agencija Sjedinjenih Američkih Država za međunarodni razvoj P1 – Prva polovina godineP2 – Druga polovina godineK1 – Prvi kvartal godineK2 – Drugi kvartal godine K3 – Treći kvartal godineK4 – Četvrti kvartal godine mKM – Milioni KM g/g – Stopa rasta koja podrazumijeva promjenu u odnosu na isti period prethodne godine m/m – stopa rasta koja podrazumijeva promjenu u odnosu na prethodni mjesec tekuće godine

IV DODATAK

A. Konsolidovana tabela prihoda USK za period 2020. - 2023. god.B. Konsolidovana tabela rashoda po ekonomskoj klasifikaciji za period

2020. - 2023.C. Pregled projekata u implementaciji za Program javnih investicija Unsko-

sanskog kantona 2021-2023.

50X

51X

DODATAK A: KONSOLIDOVANA TABELA PRIHODA procjena budžeta po ekonomskoj klasifikaciji za period 2020-2022. U mil. KM (Kanton -općine-VBF)

 

Ostvareno 2019. Plan 2020.

Projekcije

2021 2022. 2023.Kanton Opštine VBF Ukupno Kanton Opštine VBF Ukupno Kanton Opštine VBF Ukupno Kanton Opštine VBF Ukupno Kanton Opštine VBF Ukupno

I Porezni prihodi186,369 49,321 121,145 356,835 184,688 51,328 117,532 353,548 164,550 44,242 101,809 310,601 173,431 46,416 104,339 324,186 176,036 47,442 106,748 330,226

Prihodi sa računa U/O

155,570 32,539 14,715 202,824 153,276 33,959 14,565 202 136,390 28,496 14,017 178,903 144,315 30,115 14,559 188,989 146,088 30,552 14,668 191,308

Porez na dobit12,479 0,032 0,000 12,511 13,003 0,038 0,000 13,041 11,855 0,012 0,000 11,867 12,210 0,011 0,000 12,221 12,672 0,011 0,000 12,683

Porez na dohodak18,320 9,575 0,000 27,895 18,409 9,728 0,000 28,137 16,305 8,813 0,000 25,118 16,906 9,211 0,000 26,117 17,276 9,614 0,000 26,890

Porezi građana  7,148 0,000 7,148   7,598 0,000 7,598 0,000 6,916 0,000 6,916 0,000 7,075 0,000 7,075 0,000 7,261 0,000 7,261

Ostali porezi  0,027 106,430 106,457   0,005 102,967 102,972 0,000 0,005 87,792 87,797 0,000 0,004 89,780 89,784 0,000 0,004 92,080 92,084

II Neporezni prihodi9,636 32,963 7,023 49,622 13,820 40,169 7,158 61,147 13,100 30,544 6,779 50,423 11,000 31,152 6,761 48,913 12,100 31,490 6,750 50,340

Prihodi od pod.aktivnosti i imovine

0,077 7,586 0,083 7,746 1,100 3,399 0,060 4,559 0,500 1,694 0,060 2,254 0,300 1,768 0,060 2,128 0,500 1,805 0,060 2,365

Naknade i takse, vlastiti prihodi

5,272 25,298 6,940 37,510 7,620 36,394 7,098 51,112 7,600 28,624 6,719 42,943 6,600 29,140 6,701 42,441 7,500 29,435 6,690 43,625

Novčane kazne 4,287 0,079 0,000 4,366 5,100 0,376 0,000 5,476 5,000 0,226 0,000 5,226 4,100 0,244 0,000 4,344 4,100 0,250 0,000 4,350

Tekući transferi2,000 4,564 1,507 8,071 4,000 6,220 3,618 13,838 6,000 6,452 3,727 16,179 3,000 6,174 3,341 12,515 3,000 6,200 3,761 12,961

Kapitalni transferi  4,206 0,148 4,354 0,000 9,808 0,000 9,808 0,000 6,379 0,000 6,379 0,000 6,716 0,000 6,716 0,000 6,783 0,000 6,783

Donacije  0,885 0,000 0,885   1,875 0,000 1,875   0,849 0,000 0,849   0,835 0,000 0,835   0,862 0,000 0,862

Kapitalni primici0,002 1,458 0,000 1,460 0,100 2,458 0,000 2,558 0,100 1,590 0,000 1,690 0,100 0,783 0,000 0,883 0,100 0,571 0,000 0,671

KP od dugo. i kratko. zaduživanja

0,129 3,000 0,000 3,129 13,921 5,200 0,000 19,121 23,206 1,000 0,000 24,206 0,100 1,000 0,000 1,100 0,100 1,000 0,000 1,100

Višak prihoda   2,602 0,796 3,398 0,000 7,227 3,474 10,701 0,000 0,100 0,922 1,022 0,000 0,150 0,617 0,767 0,000 0,200 0,208 0,408

UKUPNO198,136 102,766 130,619 431,521 216,529 128,25 131,782 476,558 206,956 94,373 113,237 414,566 187,631 96,653 115,058 399,342 191,336 98,122 117,467 406,925

52X

Dodatak B- Konsolidirana TABELA RASHODA procjena budžeta po ekonomskoj klasifikaciji za period 2020- 2023 . u mil. KM (Kanton-općine-VBF) 

Ostvareno 2019. Plan 2020.

Projekcije

2021 2022 2023Kanton-Izvor 10

O/G VBF Ukupno Kanton-Izvor 10

O/G VBF Ukupno Kanton-Izvor 10

O/G VBF Ukupno Kanton-Izvor 10

O/G VBF Ukupno Kanton-Izvor 10

O/G VBF Ukupno

Ukupno rashodi 191,355 68,088 124,433

383,876 202,118 84,594 121,768 408,480 193,133 72,346 107,982 373,461 197,307 72,816 115,464 385,587 205,328 75,081 111,948 392,357

Place i nakanade zaposlenih

141,586 28,501 7,499 177,586 146,882 32,969 8,700 188,551 144,359 32,797 8,391 185,547 145,383 32,628 8,515 186,526 148,200 32,888 8,636 189,724

Bruto plaće113,708 22,817 6,032 142,557 117,493 26,059 6,870 150,422 115,105 26,004 6,601 147,710 116,123 25,810 6,702 148,635 118,200 26,009 6,800 151,009

Naknade14,555 3,174 0,644 18,373 15,817 3,977 0,903 20,697 15,900 3,860 0,887 20,647 15,900 3,892 0,898 20,690 16,100 3,920 0,910 20,930

Doprinosi13,323 2,510 0,823 16,656 13,572 2,933 0,927 17,432 13,354 2,933 0,903 17,190 13,360 2,926 0,915 17,201 13,900 2,959 0,926 17,785

MATERIJALNI TROŠKOVI

14,757 15,322 98,201 128,280 13,494 21,897 97,459 132,850 13,674 17,739 86,156 117,569 13,924 17,867 93,697 125,488 14,200 18,149 90,181 122,530

TEKUĆI TRANSFERI

33,188 21,124 15,104 69,416 35,909 25,801 15,398 77,108 32,891 18,913 13,253 65,057 35,600 19,540 12,683 67,823 39,900 21,218 12,983 74,101

Transferi drugim nivoima vlasti

12,332 0,850 3,560 16,742 10,800 1,419 2,749 14,968 8,400 0,983 1,509 10,892 10,100 1,148 1,489 12,737 11,200 1,035 1,458 13,693

Transferi pojedincima

7,001 7,140 11,502 25,643 3,531 9,551 12,150 25,232 5,791 7,120 11,250 24,161 6,100 7,323 11,000 24,423 6,200 7,428 11,331 24,959

Grantovi neprofitnim

organizacijama

5,825 7,336 0,000 13,161 6,637 7,378 0,000 14,015 5,500 6,969 0,000 12,469 6,000 6,798 0,000 12,798 6,500 6,840 0,000 13,340

Subvencije

7,200 4,181 0,000 11,381 11,714 4,465 0,300 16,479 9,900 2,425 0,300 12,625 8,900 2,755 0,000 11,655 10,000 2,712 0,000 12,712

Ostali tekući transferi-sudska

0,830 1,617 0,042 2,489 3,227 2,988 0,199 6,414 3,300 1,416 0,194 4,910 4,500 1,516 0,194 6,210 6,000 3,203 0,194 9,397

Kapitalni grantovi

0,750 2,426 0,000 3,176 4,575 3,033 0,000 7,608 1,133 2,049 0,000 3,182 1,300 2,123 0,000 3,423 2,000 2,216 0,000 4,216

Tekuća rezerva

0,099 0,060 3,629 3,788 0,200 0,231 0,211 0,642 0,100 0,222 0,182 0,504 0,150 0,222 0,569 0,941 0,150 0,232 0,148 0,530

Izdaci za kamate

0,975 0,655 0,000 1,630 1,058 0,663 0,000 1,721 0,976 0,626 0,000 1,602 0,950 0,436 0,000 1,386 0,878 0,378 0,000 1,256

Kapitalni izdaci8,664 20,341 9,795 38,800 9,310 43,583 9,843 62,736 7,820 20,675 5,270 33,765 8,700 22,732 5,371 36,803 8,700 23,795 4,971 37,466

Nabavka stalnih

sredstava

3,062 15,221 9,795 28,078 4,460 37,389 9,843 51,692 2,799 15,080 5,270 23,149 3,000 17,164 5,371 25,535 3,000 18,421 4,971 26,392

Izdaci za fin. Imovinu

0,100 0,000 0,000 0,100 0,100 0,000 0,000 0,100 0,300 0,000 0,000 0,300 1,000 0,000 0,000 1,000 1,000 0,000 0,000 1,000

Izdaci za otplata duga

5,502 5,120 0,000 10,622 4,750 6,194 0,000 10,944 4,721 5,595 0,000 10,316 4,700 5,568 0,000 10,268 4,700 5,374 0,000 10,074

UKUPNO 200,019 89,039 134,228 423,286 211,428 128,717 131,611 471,756 200,953 93,501 113,252 407,706 206,007 95,748 120,835 422,590 214,028 98,876 116,919 429,823

stare obaveze 0,000 27,182 0,000 27,182 5,100 0,540 0,000 5,640 6,000 0,480 0,000 6,480 6,000 0,200 0,000 6,200 6,000 0,000 0,000 6,000

53X

Tabela : Pregled projekata u implementaciji za Program javnih investicija Unsko-sanskog kantona 2021-2023.

Podnositelj Naziv projekta

Vrijednost, u KM

Utrošeno u

prethodnim

godinama

Nedostajuća

sredstva 2021. 2022. 2023.

Planirano u

narednom

perioduGrad Bihać

Izgradnja kanalizacije u naselju Veliki Lug

300.000     150.000      

Izgradnja kanalizacione mreže s pratećom komunalnom infrastrukturom za dio Trga maršala Tita i dijela Centra

1.300.000

  650.000 270.000 390.000 560.000

 

Izgradnja oborinske kanalizacije i rekonstrukcija saobraćajnice u naselju Čavkići

400.000 95.000   105.000 105.000    

Izgradnja oborinske kanalizacije u naselju "Luke" Bihać

250.000     125.000      

Izgradnja vodovodne mreže Orašac – Ćelije – Štrbački buk

430.000            

Izrada Studije uspostave zaštitnih zona izvorišta Klokot (Bihać) presječenih međudržavnom granicom BiH i RH

1.466.872

664.982          

54X

Rekonstrukcija javne rasvjete

2.275.000

585.989 1.689.011 422.253 422.252 422.252

422.252

Smanjenje fizičkih gubitaka u vodovodnoj mreži

928.048 400.000 528.048 528.048      

Zamjena pumpnog postrojenja na izvorištu Klokot

500.000   269.500 269.500      

JU Razvojna agencija Unsko-sanskog kantona RAUSK

COSME EEN ''Mreža poslovno-inovacijske tehnologije – BITNET''

98.286   39.314 49.143      

Evropski med-klasteri jačaju isplativu agro-vinsku cirkularnu ekonomiju-EMBRACE

326.056 163.314          

Jačanje tržišta energije iz drvne biomase kao ključ regionalne energetske tranzicije – WOOD KEY

220.304   33.046 74.149 74.149    

Općina Bosanska Krupa

Izgradnja zgrade Gimnazije II faza

1.250.000

  550.000 275.000 275.000    

Realizacija projekta odvodnje otpadnih voda u općini Bosanska Krupa-Faza I

6.974.382

2.845.298

  3.878.743

     

Sanacija i prilagođavanje deponije „Meždre – Vlaški do“

9.561.768

659.800 9.335.469 1.696.270

1.652.900

1.650.685

3.827.714

Unapređenje poslovne zone "Vatreni mlin" u Bosanskoj Krupi

500.000 200.000 300.000 150.000 150.000    

Zamjena postojeće javne rasvjete na

1.200.000

    240.000 240.000 240.000

240.000

55X

području općine Bosanska Krupa led rasvjetom

Općina Bosanski Petrovac

Izgradnja poslovne zone ˝Gorinčani˝ Bosanski Petrovac

1.941.168

1.375.801

565.367 168.030 168.030 164.783

64.524

Rekonstrukcija i izgradnja kanalizacione mreže Bosanski Petrovac i postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda - I Faza

13.840.429

4.375.469

6.593.637 1.296.046

     

Rekonstrukcija i izgradnja vodovodne mreže urbanog područja općine Bosanski Petrovac

715.884 295.233 420.650 142.810 141.379    

Sanacija deponije „Vaganac˝

3.975.617

52.140 3.923.477 980.869 980.869 980.869

980.869

Općina Bužim

Završetak objekta vatrogasnog doma Bužim

140.000 10.000 130.000 65.000 65.000    

Grad Cazin

Obnova nacionalnog spomenika „Kuća Nurije Pozderca“

400.000   194.000 50.000 194.000    

Općina Ključ

Dugoročno rješenje vodosnabdijevanja Općine Ključ

12.000.000

  7.170.000 430.000 1.190.000

2.175.000

 

Izgradnja i uređenje sportskih terena na području općine Ključ

118.000 50.678 42.322 21.161 21.161    

Uređenje gradskog mezarja na novoj lokaciji - Huskići

250.000 53.184 184.506 61.502 61.502 61.502  

Općina Velika Kladuša

JU Centar za kulturu i obrazovanje „Zuhdija Žalić“

1.500.000

  500.000 500.000 545.053    

56X

Zatvaranje kolektivnih centara alternativnog smještaja u općini Velika Kladuša

1.676.000

    1.526.000

     

Ministarstvo obrazovanja, nauke, kulture i sporta USK

Bolja energetska i ekonomska efikasnost Objekat JU OŠ ˝Ahmet Hromadžić˝ Bosanski Petrovac

501.259 160.000 341.259 180.000 120.629 120.630

 

Dogradnja područne škole Ljubijankići

525.517 245.517 280.000 180.000 100.000    

Izgradnja i rekonstrukcija fiskulturne sale

250.000 150.000 100.000 100.000      

Izgradnja osnovne škole sa fiskulturnom salom JU OŠ ˝Cazin I˝

2.258.093

464.327 538.093        

Izgradnja područne škole Majetići

594.025 92.331 410.978 200.000 110.978    

Izgradnja područne škole Ponjevići JU OŠ ˝Gornja Koprivna˝ Općina Cazin

377.000 10.000 377.000 177.000 100.000 100.000

 

Primjena mjera energetske efikasnosti OŠ "Mirsad Salkić" Čava

220.000 170.000 50.000 50.000      

Reinstalacija centralnog grijanja i kotlova; Rekonstrukcija podova za područnu školu

100.000 60.000 40.000 40.000      

Školska sportska dvorana

589.790   379.790 379.790      

Ministarstvo

Izgradnja Policijske stanice Bužim

800.000   800.000 200.000      

57X

unutrašnjih poslova USKMinistarstvo zdravstva, rada i socijalne politike USK

Rekonstrukcija objekta Foča – KB kompleks

11.500.000

1.200.000

11.300.000

3.400.000

6.700.000

   

UKUPNO  82.253.4

9814.379.0

6347.735.46

718.381.3

1413.807.9

026.475.7

215.535.3

59

58X