แนวทางการดำาเนนงานเสรมสรางคณธรรม

ในโรงเรยนวถพทธ

กลมสงเสรมการจดการศกษา

สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาอทยธาน เขต2

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

เอกสารหมายเลข 1 /2556

พระบรมราโชวาท

รชกาลท ๙

...การศกษาเปนเรองใหญและสำาคญยงของมนษย คนเราเมอเกดมากไดรบการสงสอนจากบดามารดา อนเปนความรเบองตน เมอเจรญเตบใหญขน กเปนหนาทของครและอาจารยสงสอนใหไดรบวชาความรสง และอบรมจตใจใหพรอมดวยคณธรรม เพอจะไดเปนพลเมองทดของชาตสบไป…                                           

ความตอนหนงในพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในพธพระราชทานปรญญาบตรแกบณฑตวทยาลยวชาการศกษา

ประสานมตร                                                                                          

                                  ในวนท 13 ธนวาคม พทธศกราช 2505

คำานำา

จากจดเนนการขบเคลอนนโยบายดานการศกษาของกระทรวงศกษาธการ ภายใตการบรหารงานของนายพงศเทพ เทพกาญจนา รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ไดเนนยำาใหดำาเนนการขบเคลอนนโยบายดานการศกษาอยางตอเนอง ปรบเปลยนแนวทางวธการทำางานใหเหมาะสม และตองมบทบาทในการสนบสนนการขบเคลอนนโยบาย ดานอนดวย รวมทงมงเนนใหทกภาคสวนเขามามสวนรวมในการดำาเนนงานใหมากขน ผบรหารตองใหความสำาคญและขบเคลอนการทำางานอยางจรงจง

สำาหรบการขบเคลอนการทำางานดานการปลกฝงคณธรรมและจตสำานกประชาธปไตย นน

ใหดำาเนนการเรองการปฏบตธรรมของนกเรยนนกศกษาอยางตอเนอง เนนการปลกฝงเรองความมวนย การแบงหนาทการทำางาน จตอาสา การชวยเหลอเกอกลซงกนและกน ความเสยสละ ความเสมอภาคหญง ชาย –ตงแตเลก ๆ นอกจากนน ใหดำาเนนการนำาโครงการโรงเรยนวถพทธ โครงการครพระสอนศลธรรม และโครงการปฏบตธรรมสำาหรบผบรหารมาดำาเนนการตอเนอง รวมทง ควรนำาเรองหนาทพลเมอง และศลธรรมกลบมาบรรจในหลกสตรการเรยนการสอน

การดำาเนนงานเสรมสรางคณธรรมในโรงเรยนวถพทธ จงมคณคาและจำาเปนทโรงเรยนตองนำาไปปฏบตใหเกดผลกบนกเรยนอยางตอเนอง ยงยน และตองไดรบความรวมมอจากผบรหาร คณะคร ตลอดจนบคลากรทางการศกษา ผปกครอง คณะกรรมการสถานศกษา และนกเรยน ในการดำาเนนงาน เพอใหประสบผลสำาเรจตามทตงไว

สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาอตรดตถ เขต ๒

-๑-

สารบญ

หนาคำานำา

ตอนท ๑ นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาการศกษาของกระทรวงศกษาธการตอนท ๒ การดำาเนนงานโรงเรยนวถพทธ

- ความเปนมาของโรงเรยนวถพทธ- กรอบแนวคดรปแบบโรงเรยนวถพทธ- แนวทางการดำาเนนการ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถ

พทธ- การประเมนตนเองของโรงเรยน

ตอนท ๓ โครงงานคณธรรม(Moral Project)ตอนท ๔ นวตกรรมเสรมสรางคณธรรมในสถานศกษา ประจำาป ๒๕๕๖

- โครงการอบรมพฒนาการผลตงานสอคณธรรม : สดยอผนำา ผลตสอความด “ ”

- โครงการพฒนาโครงงานคณธรรม - แนวทางโรงเรยนวถพทธ สวนกระแสเสอม- การอบรมโครงการหลกสตรอรยะสรางได..ในโรงเรยนวถพทธ - การจดทำาวารสารโรงเรยนวถพทธ รตนและเบกบาน ปท ๔ เลม

ท ๙ เลมท ๑๐- โครงการแลกเปลยนเรยนรพฒนาการบรหารโรงเรยนวถพทธ

เนนจตอาสา - การดำาเนนงานโครงการนกเรยน และ โรงเรยนดเดน ออมสน- โครงการพฒนาอตลกษณ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ- โครงการโพธสตวนอยชวนครอบครวเลกเหลา

ภาคผนวก- เกณฑการใหคะแนนการประเมนผลการดำาเนนการ ๒๙ ประการส

ความเปนโรงเรยนวถพทธ- ตวชวดท ๕ ระดบความสำาเรจของโรงเรยนวถพทธทผานการ

ประเมนผลการดำาเนนการ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ (แบบฟอรมตวชวด ARS ๕ (๒) )

-๒-ตอนท ๑บทนำา

ทศทางการพฒนาการศกษาขนพนฐาน1. นโยบายของคณะรฐมนตร

นายกรฐมนตรแถลงตอรฐสภา เมอวนองคารท ๒๓ สงหาคม 2554 โดยมจดมงหมาย

๓ ประการคอประการทหนง เพอนำาประเทศไทยไปสโครงสรางเศรษฐกจทสมดลมความเขมแขงของ

เศรษฐกจภายในประเทศมากขน ซงจะเปนพนฐานทสำาคญของการสราง

การเตบโตอยางมคณภาพและยงยน การพฒนาคณภาพและสขภาพคนไทยในทกชวงวยถอเปนปจจยชขาดความสามารถในการอยรอดและแขงขนไดของเศรษฐกจไทย

ประการทสอง เพอนำาประเทศไทยสสงคมทมความปรองดองสมานฉนทและอยบนพนฐานของ

หลกนตธรรมทเปนมาตรฐานสากลเดยวกนและมหลกปฏบตทเทาเทยมกนตอประชาชนคนไทยทกคน

ประการทสาม เพอนำาประเทศไทยไปสการเปนประชาคมอาเซยนในป ๒๕๕๘ อยางสมบรณ

โดยสรางความพรอมและความเขมแขงทงทางดานเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม และการเมองและความมนคง

2. นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาการศกษาของกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการไดกำาหนดยทธศาสตรการพฒนาการศกษา พ.ศ. 2555 – 2558

โดยยดนกเรยนเปนศนยกลาง มงกระจายโอกาสทางการศกษาทมคณภาพอยางเทาเทยมกนทงในเมองและชนบทบนพนฐานทวาประชาชนทเขมแขงและมความรคอทนทมพลงในการตอสกบความยากจน โดยจดการศกษาทมคณภาพสำาหรบเดก เยาวชน ผพการและผดอยโอกาสทกคนใหเทาเทยมกนทงในเมองและชนบท ตงแตปฐมวยจนถงมธยมศกษาปท 6 และเทยบเทา พฒนาความเปนพลเมองโลกททนสมย มทกษะหลากหลาย มความสามารถในการแขงขนสตลาดโลกโดยบรณาการการจดการศกษาภายใต ๗ ประเดนยทธศาสตรทสำาคญ อนไดแก

๑) การพฒนาคณภาพการศกษาทกระดบทกประเภท โดยมงเนนเปาหมายคอนกเรยนเปนศนยกลาง

๒) การสรางโอกาสทางการศกษาแกประชากรทกกลมอยางเทาเทยม

๓) การปฏรปครเพอยกฐานะครและวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง

๔) การจดการศกษาระดบอดมศกษา อาชวศกษา และการฝกอาชพใหสอดคลองกบตลาดแรงงานทงในเชงปรมาณและคณภาพ

๕) การพฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอใหการศกษาทดเทยมกบนานาชาต

๖) การสนบสนนการพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาต๗) การเพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยเพอรองรบ

การเปดเสรประชาคมอาเซยนโดยมกรอบแนวคดหลกของคณภาพและความเทาเทยม รวม

ทงการนำาเทคโนโลยมาใชใหเกดประโยชนสงสดแกผเรยน ตองมงเนนหลกการในการดำาเนนงาน ประกอบดวย

โอกาสในการเขาถงทรพยากรสงอำานวยความสะดวกเพอสามารถไดรบการศกษาอยางเทาเทยมกน

โอกาสในการเขาถงแหลงทน ผเรยนสามารถเขาเรยนได โดยขนกบฐานะของผปกครอง

-๓- โอกาสในการเพมพนและฝกฝนทกษะ ผเรยนทกคนสามารถ

เตบโตไดในโลกทเปนจรงผานการเรยนรบนฐานกจกรรม (Activity-Based Learning)

โอกาสในการเรยนรตลอดชวต สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

โดยใชเทคโนโลย สออเลกทรอนกส หองสมด พพธภณฑ หอศลป ศนยวฒนธรรม และแหลงเรยนรตาง ๆ

ในการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาจดการศกษาโดยยดนกเรยนเปนศนยกลางให

ผเรยนไดรบการพฒนาเตมตามศกยภาพสามารถพฒนาสมอง สรางจนตนาการไดอยางไมมขดจำากด ไดรบการดแลอยางรอบดานประหนงลกหลานในครอบครว ดแลคร อาจารย และบคลากรทางการศกษาดงญาตพนอง เพอใหปฏบตหนาทอยางเตมกำาลงความสามารถและมความกาวหนาในวชาชพ และบรหารจดการทกระดบอยางโปรงใส ตรวจสอบได ไมมการทจรตและประพฤตชอบ

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดดำาเนนการจดทำาแผนการดำาเนนงานโครงการ/กจกรรม ทสนองนโยบายรฐบาล และสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาการศกษาของกระทรวงศกษาธการ ป พ.ศ. 2556 กลาวคอ

ยทธศาสตรท ๑ การพฒนาคณภาพการศกษาทกระดบทกประเภทโดยมงเนนเปาหมายนกเรยนเปนศนยกลาง

1. การเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมและธรรมาภบาลในสถานศกษา

2. จดการเรยนการสอนโดยใชคอมพวเตอรพกพา3. การพฒนาการศกษาในเขตพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดน

ภาคใต4. การจดการศกษาปฐมวย5. ยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนในวชาหลก6. นวตกรรมการเสรมสรางคณธรรมในสถานศกษาเศรษฐกจ

สรางสรรค อนรกษสงแวดลอม7. สงเสรมคณธรรม จรยธรรม ประชาธปไตย ดนตร นาฎศลป

ไทย กฬาไทยและกฬาพนบาน8. การพฒนาผมความสามารถพเศษดานวทยาศาสตร9. ปฏรปหลกสตรการศกษาขนพนฐาน10. โรงเรยนในฝนสมาตฐาน11. พฒนาโรงเรยนมธยมศกษา12. สงเสรมเพอใหนกเรยนระดบตำาบลมงานทำา

13. พฒนาคณภาพชวตและสขภาพนกเรยนในโรงเรยนขนาดเลก

ยทธศาสตรท ๒ การสรางโอกาสทางการศกษาแกประชากรทกกลมอยางเทาเทยม1. การสนบสนนคาใชจายในการจดการศกษาตงแตระดบ

อนบาลจนจบการศกษาขนพนฐาน

2. สงเสรมการจดการศกษาทางเลอกเนนเดกตกหลน ออกกลางคนและจบ ม.6 ทไมเรยนตอและนกเรยนพกนอนในพนทยากลำาบาก

3. การจดการศกษาเพอนกเรยนพการโดยโรงเรยนศกษาพเศษ

4. การจดการศกษาสำาหรบเดกดอยโอกาสโดยโรงเรยนศกษาสงเคราะห

-๔-ยทธศาสตรท ๓ การปฏรปคร เพอยกฐานครและวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง1. พฒนาครทงระบบเตมตามศกยภาพ 2. ครคลงสมอง3. สนบสนนบคลากรใหสถานศกษายทธศาสตรท ๔ การจดการศกษาระดบอดมศกษา ระดบอาชวศกษา และการฝกอาชพ

ใหสอดคลองกบตลาดแรงงาน ทงในเชงปรมาณและคณภาพ1. สงเสรมใหนกเรยนทำางานหารายไดระหวางปดภาคเรยนยทธศาสตรท ๕ การพฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษาทดเทยมกบ

นานาชาต1. จดหาระบบคอมพวเตอรและเครอขายอนเตอรเนตความเรว

สงเพอการศกษายทธศาสตรท ๖ การสนบสนนการพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาตยทธศาสตรท ๗ การเพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยเพอรองรบการเปดเสร

ประชาคมอาเซยน1. จดการศกษาสประชาคมอาเซยน2. สงเสรมการเรยนการสอนภาษาองกฤษเพอเตรยมความ

พรอมสประชาคมอาเซยน

3. สงเสรมภาษาตางประเทศทสอง4. สรางความตระหนกรการเตรยมความพรอมเขาสประชาคม

อาเซยนใหกบสถานศกษา ระดบประถมศกษาและมธยมศกษา

กลยทธปงบประมาณ 2556 จำานวน 6 กลยทธ ดงนกลยทธท ๑ พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบตามหลกสตรและสงเสรม

ความสามารถดานเทคโนโลยเพอเปนเครองมอในการเรยนรกลยทธท ๒ ปลกฝงคณธรรม ความสำานกในความเปนชาตไทยและวถตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงกลยทธท ๓ ขยายโอกาสทางการศกษาใหทวถง ครอบคลม ผเรยนไดรบโอกาสในการพฒนา

เตมตามศกยภาพกลยทธท ๔ พฒนาครและบคลากรทางการศกษาทงระบบ ใหสามารถจดการเรยนการสอนได

อยางมคณภาพกลยทธท ๕ พฒนาประสทธภาพการบรหารจดการศกษา ตามแนวทางการกระจายอำานาจทาง

การศกษา หลกธรรมาภบาล เนนการมสวนรวมจากทกภาคสวนและความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน เพอสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษา

กลยทธท 6 พฒนาการศกษาในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต

-๕-จดเนน มาตรการ และตวชวดความสำาเรจ ( สวนทเกยวของกบ

การปลกฝงคณธรรม ) กลยทธท ๒ ปลกฝงคณธรรม ความสำานกในความเปนชาตไทยและวถชวตตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยงจดเนน มาตรการ ตวชวดความสำาเรจ

1.นกเรยนทกคนมความสำานกในความ

-ปลกฝงใหผเรยนมคณลกษณะ

-รอยละ 100 ของนกเรยนมคณลกษณะ

เปนไทย มจตสาธารณะ และอยอยางพอเพยง(Sufficiency & Public Mind)

อนพงประสงคตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน-สงเสรมจตสำานกความเปนชาตไทยในสถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรย การปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

อนพงประสงค-รอยละ 100 ของนกเรยน มความสำานกในความรกชาต

-สงเสรมและพฒนากระบวนการเรยนรประวตศาสตรชาตไทย สงคมศกษา ประชาธปไตย มความเปนพลเมองไทยและพลโลก-สงเสรมการพฒนาคณธรรม จรยธรรมในสถานศกษา

-รอยละ 100 ของนกเรยนไดเรยนรประวตศาสตรชาตไทย สงคมศกษา ประชาธปไตย มความเปนพลเมองไทยและพลโลก-รอยละ 100 ของโรงเรยนจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรม-รอยละ 100 ของนกเรยนมคณธรรม จรยธรรม (คณธรรมพนฐาน 8 ประการ ไดแก ขยน ประหยด ซอสตย มวนย สภาพ สะอาด สามคค มนำาใจ) และกตญญ-รอยละ 100 ของนกเรยนประกอบกจกรรมทางศาสนา และกจกรรมทเปนประโยชนตอผอนและสงคมอยางสมำาเสมอ

-สงเสรมความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม

-โรงเรยนรอยละ 100 จดกจกรรมสงเสรมความมจตสาธารณะ ความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม

-สงเสรมการดำารงตน -รอยละ 100 ของ

ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

-ขยายผลสถานศกษาตนแบบเศรษฐกจพอเพยง

โรงเรยนจดการศกษาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง-รอยละ ๘๐ ของโรงเรยนตนแบบเศรษฐกจพอเพยงผานการประเมนตามเกณฑมาตรฐาน

-๖-

สำาหรบการปลกฝงคณธรรมและจตสำานกประชาธปไตย ตามจดเนนการขบเคลอนนโยบายดาน

การศกษาของกระทรวงศกษา ภายใตการบรหาร นายพงศเทพ เทพกาญจนา รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการนน ใหดำาเนนการเรองการปฏบตธรรมของนกเรยนนกศกษาอยางตอเนอง เนนการปลกฝงเรองความมวนย การแบงหนาทการทำางาน จตอาสา การชวยเหลอเกอกลซงกนและกน ความเสยสละ ความเสมอภาคหญง ชาย ตงแตเลก ๆ นอกจาก–นน ใหดำาเนนการนำาโครงการโรงเรยนวถพทธ โครงการครพระสอนศลธรรม และโครงการปฏบตธรรมสำาหรบผบรหารมาดำาเนนการตอเนอง รวมทง ควรนำาเรองหนาทพลเมอง และศลธรรมกลบมาบรรจในหลกสตร การเรยนการสอน

ตอนท 2การดำาเนนงานโรงเรยนวถพทธ

ความเปนมาโรงเรยนวถพทธ

สบเนองมาจากทกระทรวงศกษาธการจดการประชมเรอง หลกสตรใหม“เดกไทยพฒนา ณ สถาบน”ราชภฎสวนดสต เมอวนท ๒๕ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ ซงม ฯพณฯ นายกรฐมนตร พ.ต.ท.ดร.ทกษณ ชนวตร ใหเกยรตเปนประธาน ทประชมไดหารอถงโรงเรยนทจดการศกษาเพอสนองตอบความสามารถทแตกตางกนของบคคล เพอนำาพาเดกและเยาวชนไทยกาวทนความเปลยนแปลงของโลกอยางไรขดจำากด

โรงเรยนวถพทธเปนหนงในโรงเรยนรปแบบใหม ทจะชวยผลกดนใหเดกและเยาวชนไทยสามารถพฒนา

ตามศกยภาพ เปนคนด คนเกงของสงคม และสามารถดำารงชวตไดอยางมความสข กระทรวงศกษาธการนำาความเหนของทประชมมาหารออกหลายครง อกทง ดร.สรกร มณรนทร รฐมนตรชวยวาการกระทรวงศกษาธการ และคณะไดไปกราบขอคำาแนะนำาเรองการจดโรงเรยนวถพทธ จากพระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) ณ วดญาณเวศกวน เมอวนท 1-4 กมภาพนธ 2546 นอกจากนนยงมขาราชการระดบสงไดไปกราบขอคำาแนะนำาในเรองเดยวกนนจากพระ

พรหม (ประยร ธมมจตโต) อธการบดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย รวมทงนมนตทานมาใหขอคดในการประชมระดบความคดครงแรก

วนท 26-27 กมภาพนธ 2546 เปนการประชมหารอเรองโรงเรยนวถพทธ เปนครงแรกมพระภกษ

คฤหสถ ผทรงคณวฒ มาประชมประมาณ 50 รป/คน ไดขอสรปเบองตนถงหลกสำาคญของการจดโรงเรยนวถพทธ

วนท 1-4 เมษายน 2546 เปนการประชมหารอครงท ๒ มพระภกษและคฤหสถ รวมทงผทรงคณวฒ มารวมกำาหนดแนวทางการดำาเนนการตอจากหลกการทไดสรปไวแลว

-๗-

จากการประชมใหญ ๒ ครง ทำาใหไดขอสรปโรงเรยนวถพทธในเรอง ภาพสรปโรงเรยนวถพทธ กรอบความคดรปแบบโรงเรยนวถพทธ แนวทางการดำาเนนงานโรงเรยนวถพทธ และแนวทางการบรหารโครงการโรงเรยนวถพทธ

กรอบแนวคดรปแบบโรงเรยนวถพทธ

คณะกรรมการพฒนานวตกรรมการศกษา (๒๕๔๖) ไดใหความหมายของโรงเรยนวถพทธ คอ โรงเรยนระบบปกตทวไปทนำาหลกธรรมพระพทธศาสนามาใช หรอประยกตใชในการบรหารและการพฒนาผเรยนโดยรวมของสถานศกษา เนนกรอบการพฒนาตามหลกไตรสกขา อยางบรณาการ

รปแบบของโรงเรยนวถพทธ โรงเรยนวถพทธดำาเนนการพฒนาผเรยนโดยใชหลกไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา อยางบรณาการ ผเรยนไดเรยนรผานการพฒนา การกน อย ด ฟง เปน คอ มปญญารเขาใจใน“ ”คณคาแท ใชกระบวนการทางวฒนธรรมแสวงหาปญญา และมวฒนธรรม

เมตตาเปนฐานการดำาเนนชวต โดยมผบรหาร และคณะครเปนกลยาณมตร ชวยกนพฒนาดำาเนนการจดการศกษาใหผเรยนมวถการทำางาน วถชวต วถการเรยนร วถวฒนธรรมตาง ๆ ตามหลก ไตรสกขา ทนำาไปส ปญญา“ ” “ ”

วถชวตทดงามตามหลกไตรสกขาทง ๓ ดาน

1) ศล (พฤตกรรม)(1) มกรยามารยาท กน อย ด ฟง เปน(2) รจกพจารณาเลอกเสพสงบรโภค และสอตาง ๆ ให

เกดประโยชนดวยปญญา(3) รจกความพอด พอประมาณ ในการแสวงหา

บรโภค สะสมสงตาง ๆ (4) ปฏบตตามระเบยบ กฎเกณฑภายนอกทถกตอง

เพอใหเกดวนยในตนเอง(5) ไมเบยดเบยนตนเอง และผอนโดยมศล ๕ เปนพน

ฐานในการดำาเนนชวต(6) มชวตทสมพนธดวยดกบบคคล ครอบครว ชมชน

สงคมและสงแวดลอม2)จตใจ (สมาธ)

(1) มสมรรถภาวะทด คอ มสมาธ มความตงมน เขมแขง มงมนทำาด ดวยจตใจกลาหาญ อดทน สสงยาก ขยนหมนเพยร ไมยอทอสามารถฟนฝาอปสรรคผานความยากลำาบากไปได พงตนเองได

(2) มคณภาวะ คอ มความกตญญรคณ มจตใจเมตตา กรณาโอบออมอารมนำาใจ ละอายชวกลวบาป ซอสตย รบผดชอบ กลารบผด เกดจตทเปนบญกศลอยางสมำาเสมอ

(3) มสขภาวะทด คอ มความสข ความราเรง เบกบาน มองโลกในแงด มกำาลงใจ เกดแรงบนดาลใจในการเรยนร ในการรวมกจกรรมงานตาง ๆ

3)ปญญา(1) มศรทธาเลอมใสและมความเขาใจในพระรตนตรย

ในกฎแหงกรรม และในหลกบาปบญ คณโทษ

-๘-

(2) มทกษะและอปนสยในการเรยนรทด จงใจ ใฝร รจกการคนควา การจดบนทกใหเกดการเรยนรจากการปฏบตจรง การคดวเคราะหประมวลผล สามารถนำาเสนอถายทอดไดทงแบบกลมและรายบคคล

(3) มทกษะชวตเทาทนตอสงเราภายนอก และกเลสภายในตนสามารถแกปญหาชวตได สามารถนำาหลกธรรมไปใชใหเกดประโยชนในการดำาเนนชวตได

มฐานชวตทดมทศนคตทดตอการปฏบตธรรม เกดปญญาเขาใจในสจธรรมในชวต

(4) ไดตามวฒภาวะของตน สามารถตอยอดพฒนาไปสปการปฏบตธรรมใหเกดความเจรญงอกงามในธรรมทสงยงขนไป

ลกษณะโรงเรยนวถพทธ เนนการจดสภาพทก ๆ ดาน เพอสนบสนนใหผเรยนพฒนาตามหลกพทธธรรมอยางบรณาการ โดยสงเสรมใหเกดความเจรญงอกงามตามลกษณะแหงปญญาวฒธรรม ๔ ประการ คอ

1) สปปรสสงเสวะ หมายถงการอยใกลคนด ใกลผร มคร อาจารยด มขอมล มสอทด

2) สทธมมสสวนะ หมายถง เอาใจใสศกษาโดยมหลกสตร การเรยนการสอนทด

3) โยนโสมนสการ หมายถง มกระบวนการคดวเคราะหพจารณาหาเหตผลทดและถกวธ

4) ธมมานธมมปฏปตต หมายถง ความสามารถนำาความรไปใชในชวตไดถกตองเหมาะสม

การดำาเนนการ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธการจดบรรยากาศใหเออตอการเรยนรตามแนวทางโรงเรยนวถพทธ

แนวความคดเบองตนของการจดสภาพในสถานศกษาทเหมาะสมในดานตาง ๆ ใหมลกษณะ ดงตอไปน

1) ดานกายภาพ๗ ประการ๑.๑ มปายโรงเรยนวถพทธ

๑.๒ มพระพทธรปหนาโรงเรยน๑.๓ มพระพทธรปประจำาหองเรยน๑.๔ มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชดำารสตดตามทตาง ๆ ๑.๕ มความสะอาด สงบ รมรน๑.๖ มหองพระพทธศาสนาหรอลานธรรม๑.๗ ไมมสงเสพตด เหลา บหร ๑๐๐%

2) ดานกจกรรมประจำาวนวนพระ ๔ ประการ๒.๑ ใสเสอขาวทกคน๒.๒ ทำาบญใสบาตร ฟงเทศน๒.๓ รบประทานอาหารมงสวรตในมอกลางวน๒.๔ สวดมนตแปล

3) ดานการเรยนการสอน ๕ ประการ๓.๑ บรหารจต เจรญปญญา กอนเขาเรยน เชา บาย ทงคร และ นกเรยน๓.๒ บรณาการวถพทธ ทกกลมสาระ และในวนสำาคญทางพระพทธศาสนา

-๙-๓.๓ คร พานกเรยนทำาโครงงานคณธรรม กจกรรมจตอาสาสปดาหละ ๑ ครง๓.๔ คร ผบรหาร และนกเรยนทกคน ไปปฏบตศาสนกจทวดเดอนละ ๑ ครง มวดเปนแหลงเรยนร๓.๕ คร ผบรหาร และนกเรยนทกคน เขาคายปฏบตธรรมอยางนอยปละ ๑ ครง

4) ดานพฤตกรรม คร ผบรหารเรยนและนกเรยน ๕ ประการ๔.๑ รกษาศล ๕๔.๒ ยมงาย ไหวสวย กราบงาม๔.๓ กอนรบประทานอาหารจะมการพจารณาอาหาร รบประทานอาหารไมดง ไมหก ไมเหลอ๔.๔ ประหยด ออม ถนอมใชเงน และ สงของ๔.๕ มนสยใฝร สสงยาก

5) ดานการสงเสรมวถพทธ ๘ ประการ๕.๑ ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยน๕.๒ ไมด ดา นกเรยน๕.๓ ชนชมคณความด หนาเสาธงทกวน๕.๔ โฮมรมเพอสะทอนความรสก เชน ความรสกทไดทำาความด๕.๕ คร ผบรหาร และนกเรยน มสมดบนทกความด๕.๖ คร ผบรหาร และนกเรยน สอบไดธรรมศกษาตรเปนอยางนอย

๕.๗ บรหารจต เจรญปญญา กอนการประชมทกครง๕.๘ มพระมาสอนอยางสมำาเสมอ

-๑๐-การประเมนผลการดำาเนนการ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ

โรงเรยนสามารถประเมนผลการดำาเนนการ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ ดงน

1. ประเมนตนเองของโรงเรยน ตามความจรงครบทกดานตามเกณฑการใหคะแนน

ผานเวบไซต www.vitheebuddha.com ใหเรมตงแตเปดเทอม เดอนพฤษภาคม ๒๕๕๖

2. ใชขอมลจากการประเมนตนเองของโรงเรยนในเวบไซตเดยวกนน ประเมน

ในแบบฟอรมตวชวดท ๕ ระดบความสำาเรจของโรงเรยนวถพทธทผานการประเมนผลการดำาเนนการ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ (แบบฟอรมตวชวด ARS ๕(๒)) ตามคมอการปฏบตราชการตามแผนปฏบตราชการ ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๖ หนา ๖๐-๖๒

3. สรปผลการดำาเนนการ โดยพจารณาตามเกณฑการใหคะแนนในคมอการปฏบต

ราชการตามแผนปฏบตราชการ ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๖ หนา ๕๖-๕๗ และสรปผล ARS ๕(๒) ใหผรบผดชอบโครงการโรงเรยนวถพทธในเขตพนท ภายในวนท ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๕๖

-๑๑-ตอนท ๓

การดำาเนนงานโครงงานคณธรรม

โครงงานคณธรรมคออะไร? โครงงานคณธรรมหรอโครงงานความด เปนนวตกรรมการเรยนรทสงเสรมการทำาความดมคณธรรมแบบเชงรก โดยใหผเรยนทเปนเดกและเยาวชนเกดความรสกเปนเจาของกจกรรมการเรยนรนเอง ผานเทคนควธการเรยนรแบบโครงงาน (Project Approach) โดยประเดนทเลอกทำาโครงงานนนเกดขนมาจากความสนใจและความคดรเรมของผเรยนเองเนนการเรยนรผานกระบวนการกลมทลงมอปฏบตงานจรง ดวยความพากเพยรพยายามอยางจดจอตอเนองในชวงระยะเวลาทยาวนานพอสมควร (ตองทำางานจรงไมนอยกวา ๒ เดอน) ในลกษณะวจยปฏบตการ (action research) นำาไปสการแกไขปญหาดานความเสอมทรามทางศลธรรม และสงเสรมการบมเพาะความดมคณธรรมอยางเปนรปธรรมและเปนระบบ รวมทงการขยายความมสวนรวมไปสบคคลตางๆ ในสถานศกษาและชมชนของตนเองหรอชมชนอนๆ ทเกยวของ

ก า ร เ ร ย น ร ท ไ ม จ ำา ก ด EDUCATION FOR ALLในเมอโครงงานคณธรรมเปนกระบวนการพฒนาคณธรรมและความ

ด โครงงานคณธรรมน จงมลกษณะทเปดกวางสำาหรบทกคน โดยไมมขอจำากดวาเรยนสายวทยหรอสายศลป มอปกรณเครองมอทางวทยาศาสตรหรอเปลา? เปนนกเรยนประถมหรอมธยม เพราะคณธรรมและความดงามน น เ ป น เ ร อ ง ท ม ค ณ ค า ท ค ว ร เ ข า ถ ง ข อ ง ค น ท ก ค น น น เ อ ง

ไมจำากดจำานวนคน เพศ วย สถานะ ระดบชวงชนหรอสายวชาทเรยน แตสนบสนนใหทกคนมสวนรวมใหไดมากทสด แมวาจะมผรบผดชอบโครงงานเปนกลมเรมตน ๘-๑๐ คนกตาม แตโครงงานกกำาหนดเงอนไขใหผรบผดชอบน ตองคดวางแผนและดำาเนนงานเพอขยายหาแนวรวมตอไปในรปของเครอขายแกนนำา สมาชก หรอกลมเปาหมาย และตองสรางความมสวนรวมในทกภาคสวนใหมากทสด ทงครอบครว(บาน) ศาสนา(วด) และสถานศกษา(โรงเรยน) โครงงานคณธรรมไมมกตกาควบคมจำานวนคนทมาชวยทำาโครงงาน หากใครอยากมาชวย อยากเขามารวมทำางาน กเขามาชวยเลย โครงงานใดยงมคนมาชวยรวมมอดวยมากเทาไร โครงงานนนยงประสบความสำาเรจ เพราะเทากบวามคนมารวมทำาความดเพมมากขนเทานน

องครวมแหงความด ทไรขดจำากดไมแยกเรอง ไมแยกสวน แตทกเรองสาระสามารถบรณาการเขามา

เปนสวนหนงของโครงงานนไดทงหมด ไมวาจะเปนวชาการดานใดหรอปญหาของใคร นำาองคความรทกดาน ทกวชาทกสาระการเรยนร และทกทกษะทเกยวของไมวาจะเปนศลปะ-ดนตร-กฬา สามารถนำามาปรบบรณาการใชในการทำาความด ทำาการงาน และการสอสารประชาสมพนธโครงงานไดทงสน

ไมตดขดทงบประมาณ เพราะการทำาโครงงานดานความดหรอคณธรรมนไมต องลงทนดวยเมดเงนมาก บางโครงงานลงทนเพยงแรงงานจากสองมอทคอยเกบขยะ และเมอแยกขยะขายกไดทนมาเพมอก บางโครงงานใชสองมอนอยๆ บบนวดใหพอแมปยาตายายในชมชน บางโครงงานมาจากพฤตกรรมชวยกนประหยดนำาประหยดไฟ บางโครงงานมาจากการยมไหวทกทาย ตวอยางของโครงงานในลกษณะเชนนมอย

-๑๒-

มากมายทลงทนนอยแตไดผลและมคณคามาก แตอยางไรกตาม กตองมการลงทนเมดเงนในเร องคณธรรมบาง ไมใชปากบอกวาเร องคณธรรมความดสำาคญแตพฤตกรรมไมแสดงออกวาใหความสำาคญเลย โครงการนจงออกแบบเปนพเศษใหโครงงานทไดรบคดเลอกไดรบทนการสนบสนนเบองตนจาก สพฐ.และศนยคณธรรม ตงแตตนทางของการทำางาน และเชอวาการลงทนทางดานคณธรรมความดนจะเหนยวนำาและดงดดใหทกภาคสวนในโรงเรยนชมชนมารวมกนลงทนในเร องความดนเพมขนอกหลายเทาตว ซงกพบวาเปนจรง เพราะหากวาเงนทนทไดรบไมพอกลมทำางานกลบมวธการหาทางออก ขอความชวยเหลอในรปแบบอนๆ ดวยตวเองไดอกอยางนาอศจรรย เพราะความดยอมเหนยวนำาความดมาหากน เชนไดรบการบรจาคและความชวยเหลอจากผทศรทธาและนยมชมชนในการทำาความดของกลมเยาวชนเรยกวาบญตอบญน น เ อ ง

ดงนนโครงงานคณธรรม จงเปน WIN-WIN SITUATION กลาวคอ ทกฝายมสวนรวมและทกฝายกไดรบประโยชนสขรวมกนทงหมด กลาวคอ ปญหาตางๆ ในโรงเรยนและชมชนไดรบการพจารณาและแกไข เดกและเยาวชนไดรบการปลกฝงบมเพาะซมชบและเรยนรคณธรรมความด

งามตางๆ ดวยความรสกเปนเจาของ เดกและเยาวชนไดฝกฝนและพฒนาทกษะการคดวเคราะห คดสงเคราะห คดแกปญหา คดเชงระบบ คดประเมนคา ฯลฯ ผานการทำาโครงงานอยางเปนวทยาศาสตร เดกและเยาวชนไดรบการฝกทกษะการทำางานจรง การทำางานเปนระบบ ความรบผดชอบตองาน และไดรบการฝกทกษะทางสงคม ผานกระบวนการทำางานเปนกลมใหญในระยะเวลายาวนานพอสมควร และเมอโครงงานนนๆ ไดมการขยายผลไปถงการแกปญหาในครอบครว วด ชมชน พอแมผปกครอง พระสงฆ และคนในชมชนกจะไดรบอานสงสแหงประโยชนสขนนดวย ผบรหารและคณะครอาจารยกจะเบาใจสบายใจไมตองกงวลเครยดกบปญหาทสงสมไวมากมายโดยไมมการแกไขแตปญหาเหลานนกลบแปรเปลยนเปนผลงานทมความโดดเดนและนาชนชมแทน นอกจากน ผบรหาร ครอาจารย และศกษานเทศก ยงสามารถนำาขอมลและผลจากการทำาโครงงานคณธรรมมาทำาการวจยใหเปนผลงานทมคณคา ไดอยางมคณภาพและเกดประโยชนแทจรงไดอกดวย

โครงงานคณธรรมการทำาดเชงรกพรอมกบการเรยนรชวตอยางเปนวทยาศาสตร

โครงงานคณธรรมนถกออกแบบมาเพอใหตอบโจทย คำาทาทายทวาเดกไทยไมใฝด ใฝตำาทำาชวมวเพศเสพยา ละอายการทำาด ทำางานเปนทมไมเปน คดวเคราะหไมได โดยการสรางเงอนไขใหเขาใชปญหาจรงทตองเผชญอยทกวน ไมวาในโรงเรยนหรอในครอบครวในชมชน นำามาตรวจสอบ วเคราะห วางแผน แสวงหาแนวทางแกไขรวมกน ซงไมเพยงเขาใจปญหานอกตวเทานน นยงเปนโอกาสใหเดกๆ ไดเชอมโยงสตนเอง เพราะคณสมบตของโครงงานคณธรรมนน พเศษตรงทเปนเรองในชวตจรง เปนประเดนปญหาจรงๆ ในชวต ซงทกคนมสวนรวม เกยวของ สมพนธอยดวยกนนนเอง แตอาจไมรตวกได ดงนน ดวยกระบวนการคดอยางเปนระบบ จงพบทางออกของปญหาดวยปญญาโครงงานคณธรรมจงเปนกระบวนการทนำาพาใหเดกไทยสามารถทำาโครงงานจรงในชวตดวยวธคดอยางเปนวทยาศาสตรนนเอง

-๑๓-

โครงงานคณธรรมนน เนนการนำาปญหาในชวตจรงมาเรยนรผานการทำาโครงงาน อนจะเปนการเรยนรและพฒนาทกษะชวตดวยวธคดอยางเปนวทยาศาสตร หรอ ดวยกระบวนการทางปญญา อนพอจะสรปไดเปนลำาดบขนดงน

๑) สงเกตปญหา ระดมความคด เลอก ระบ วเคราะห เชอมโยง ปญหา“ -สาเหต ไดชดเจน เหนความเชอมโยงเปนเหตเปนปจจยเกยว”เนองกนไดตลอดสาย (จาก ภายนอก ส ภายใน ชวตจตใจของ“ ” “ ”ตนเอง)

๒) คาดการณและระบ เปาหมาย ของการแกปญหาใหชด ทงเปา“ ”หมายในตวคน (พฤตกรรม จตใจ ปญญา ทคาดหวง) เปาหมายนอกตวคน (สงแวดลอม-กายภาพ) เปาหมายเชงปรมาณ เปาหมายเชงคณภาพ เปาหมายระยะสน ระยะกลาง ระยะยาว

และเมอรจดหมายปลายทางชด การกำาหนดทศทางและการเดนทางกจะชดไปดวย

๓) วางแผนและออกแบบ ทางแก หรอวธการทดลองอยางมหลก“ ”เกณฑ ทแกปญหาไดตรงจด (คอแกทสาเหต) และถงพรอมทจะบรรลเปาหมายทวางไวได

๔) ลงมอทำา พรอมกบเรยนร แสวงหา ฝกฝน คณธรรมจากภายใน“ตน ไปส การแกปญหาภายนอก ทงการเรยนรสวนบคคลจำาเพาะตน ” “ ”และเรยนรรวมกนผานกระบวนการกลม

๕) ลงมอปฏบตการอยางเปนระบบ มการตดตามและเกบบนทกขอมลทำาตามแผนงานอยางยดหยน มงมนทมเทแตไมยดตดมากเกนไป เรยนรอยางตนตวเทาทนพรอมปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนไป เพอใหเกดประโยชนสขสงสดแมมขอจำากดมากมาย

๖) ประมวลผล-สรปผล ประเมนผลการบรรลเปาหมายและวตถประสงคทไดตงไว การประเมนตนเอง การยอนพจารณาเพอปรบปรงแกไขขอบกพรอง และการตอยอดขยายผล

๗) นำาเสนอ สอสาร ขอมลเรองราวการทำาโครงงานผลของการทำางาน สสาธารณะ อยางมประสทธภาพเพอเปนการแพรขยายความด-สอสารความด บอกตอองคความรในการแกปญหาตางๆ เผยแพรวธการในการทำาความด อนจะเปนการเสรมสรางคานยมการทำาความด สรางแรง

บนดาลใจในการทำาความดใหกบผอนตอๆ ไป และเปนการสบตอความดตอไปไดไมสนสด

แกนการเรยนรคอ รวมกน ทำาด อยางมปญญา“ ”กระบวนการเรยนรทดและสมบรณของโครงงานคณธรรมนน จะ

ตองเร มตนจากการสรางความเปนกลยาณมตรตอกนกอน อนเปนปจจยตนเร มทสำาคญทสด จงตองออกแบบและจดวางเงอนไขใหเกดการรวมกลมกนของผรบผดชอบโครงงานจำานวน ๘ - ๑๐ คน และทปรกษาอก ๓ คน โดยมองคประกอบโครงสรางและความสมพนธในกลม ใหสามารถดงดานบวกของแตละคนออกมาหากนใหไดมากทสด ซงกจะทำาใหเกดการใฝดคดดและทำาดรวมกนออกมาไดอยางเตมทเตมตามศกยภาพของแตละคน เกดการซมซบความด พรอมๆ กบมการเรยนรหรอมกระบวนการทางปญญาเกดขนตลอดสาย ตงแตเรมตนระดมความคด

-๑๔-

การสงเกตสำารวจสภาพปญหา ปญญาตระหนกรในสถานการณหรอสภาพปญหาและสบสาวถงสาเหต ปญญาคนควาหาความรจากแหลงเรยนร ต างๆ เพ มเตม การรวบรวมประมวลขอมล ป ญญาคดวเคราะหค ดสงเคราะห ปญญาคดรเร มสรางสรรค การทำาความคดใหชดและเปนระบบ การคดวางแผนงาน การรางโครงงาน ปญญาการปรบประยกตจากนามธรรมใหเปนรปธรรม ปญญาการตดตามดำาเนนงานปรบปรงงาน ปญญาการแกปญหาเฉพาะหนา ปญญาการประเมนผลสรปผล และปญญาการนำาเสนอ ตลอดจนสตปญญาทจะเทาทนและสามารถวางใจตอโลกธรรมทง ๘ ทมาถกตองสมผสใจไดอยางฉลาดและเปนกศลไดในทสด

กระบวนการเรยนรทเกดขนภายใตโครงงานคณธรรมฯน เปนกระบวนการทพฒนาและปรบประยกตมาจากกระบวนการเรยนรวถพทธ ซงใชแบบจำาลองของวงรอบ ๑-๒-๓-๔ ทหมนเวยนรอบพฒนาขนอยางตอเนอง อนประกอบดวย (๑) กระบวนการกลยาณมตร, (๒) การเปดการเรยนร ภายใน(ปรโตโฆสะ ส สทธาและโยนโสมนสการ), (๓) กระบวนการเรยนร อยางเปนองครวม (ตามหลกไตรสกขา-ภาวนา๔) และ (๔) กระบวนการพฒนาแบบเวยนรอบตอเนองจงทำาใหกระบวนการเรยนรและการพฒนา

คณธรรมของผเรยนเกดขนควบคกนไป ดงแผนผงของแบบจำาลองดานลางน

-๑๕-

แบบจำาลองการศกษา ๑-๒-๓-๔ นอาจเรยกชอเปนธรรมอกหมวดหนงไดวา กระบวนการ ๓ ป ตอเนอง“ ”ลกศร A : ปรยต, ลกศร B : ปฏบต, ลกศร C : ปฏเวธ, ลกศร D : ตอเนองทมา: Phramaha Pongnarin Thitavamso, “An Analytical

Study of Process of Learning in Theravada Buddhism,” Bangkok: Mahachulalongkornrajavidyalaya University,

2005

(๑ ) ก ร ะ บ ว น ก า ร ก ล ย า ณ ม ต รขนตอนนเปนขนตอนตนเรมทสำาคญทสด โดยจดวางเงอนไขใหเกด

การนำาพาใหบคคลตางๆ ซงมตงแตกลมเพอนใกลตว คร ผบรหาร พระสงฆ พอแม จนถงองคกรทใหการสนบสนนมารวมกลมกนโดยดงดานบวก

ของแตละคนแตละฝายออกมาหากนใหไดมากทสด ใหแตละคนมาสวมบทบาทเปนกลยาณมตรตอกน กลยาณมตรนนมความสำาคญอยางมากทจะชวยกระตนเตอน ชวยสรางแรงบนดาลใจ ชวยสรางศรทธาในการทำาความด ชวยสนบสนนใหโครงงานดำาเนนไปไดดวยด ขนตอนนจงสำาคญมากทสดทจะทำาใหเร มตนการเรยนรได และดำาเนนตอไปจนถงปลายทางแหงความสำาเรจ โดยกลยาณมตรจะทำาหนาทเปนผชกจงปจจยภายนอกมากระตนตวเปดการเรยนรภายใน

(๒) การเปดการเรยนรภายใน(ปรโตโฆสะ ส สทธาและโยนโสมนสการ) (ล ก ศ ร A)

การเปดการเรยนรภายใน เปนขนตอนทสำาคญมากอกขนตอนหนง ทเสมอนเปนการออกสตารทหรอจดตดเครองยนตแหงการเรยนรภายในตวมนษยซงมองคธรรมเรมตนแหงการเรยนรสำาคญสองประการดวยกนคอ

สทธา “ ” (ความสนใจใฝร, ความเชอใจ เชอถอ และความเชอมน) และ โยนโสมนสการ “ ” (พจารณาอยางแยบคาย คดเปน นอมมาใสใจไปส– –กศลได)

การเปดการเรยนรภายใน จะเกดขนไดตองอาศยกลยาณมตรเตรยมการและเลอกใชปจจยภายนอกมากระตนปจจยภายในอยางพอเหมาะพอดแกผเรยนและสถานการณแวดลอม ปจจยภายนอกดงกลาวนน เรยกวา ปรโตโฆสะ ซงมหลายลกษณะ ตงแตคำาสอน คำาบอกกลาว หนงสอ ตำารา“ ”

สอตางๆ และทดทสด คอ เสยงของคร เพราะเปนเสยงทจะสรางศรทธา“ ”ใหเกดขนในใจ เปนเสยงทจะชวยเตอนจตสะกดใจใหฉกคดหรอตระหนกสำานก เปนเสยงทเปนกำาลงใจใหเกดการเรยนรภายในตนขน มนใจขน จนเขาใจถงคณคา ถงประโยชนของการทำาความดการสรางคณธรรมจรยธรรมขนในตน เมอเขาใจถงประโยชน จงเกดฉนทะความพอใจใครทจะลงมอกระทำาดวยตนเองโดยไมลงเล ดงตวอยางของ เสยงของคร ในโครงการนทส ำาคญทสด คอ พระราชดำารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทชาวไทยทกคนลวนมศรทธาอยางเต มเป ยม เม อโครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรตเลอกมาใชเปนเสยงบอกกลาว (ปรโตโฆสะ) ทยำาชดเจนวา

เยาวชนไทย ทำาด ถวายในหลวง จงเทากบเปนเสยงบอกทใหแนวทางวา“ ” ศรทธาทเกดขนนนควรนำาไปสการตอบแทนคณพระองคทาน ในโอกาสครง

น ม ใ ช ส ง ใ ด อ น แ ต เ ป น ก า ร ท ำา ด ถ ว า ย พ ร ะ อ ง ค ท า น น น เ อ ง

-๑๖-

เมอสทธาคอความสนใจใฝรเกดขนกจะชวยไปกระตนตวเปดการเรยนรภายในอกอยางหนง กคอกระบวนการคดพจารณาอยางแยบคาย หรอทเรยกวา โยนโสมนสการ ใหเร มตนและทำางานไปดวยกน เร มตงแตเยาวชนสนใจใฝรและคดพจารณาวาจะท ำาดอะไรถวายในหลวง ซงตามเงอนไขกคอ การกระทำานนควรตอบโจทยหรอแกปญหาจรงททกคนหรอสวนใหญกำาลงเผชญอย โดยชวยกนระบปญหาใหชดเจน คนหาสาเหตทมาของปญหานนๆ สบสาว ปจจยแวดลอมทเกยวของ ทงบคคล สถานการณ สถานท ฯลฯ เรมวเคราะหและกำาหนดเปาหมายของการแกปญหา พจารณาหาหนทางปฏบต เพอนำาไปสการแกปญหาอยางเปนจรง ทงหมดนเปนวธคดพจารณาแบบอรยสจ ๔ นนเอง(๓) กระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม ตามหลกไตรสกขา (ลกศร B และ C)

กระบวนการไตรสกขา เปนกระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม ในดานพฤตกรรม(ศล) ดานจตใจ(สมาธ) ดานปญญา(ปญญา) ซงจะเกดขนไดตองจดเตรยมเหตปจจยใหเออตอการกระทำาหรอปฏบตงานจรง โครงการนจงเนนใหมชวงระยะเวลาดำาเนนงานนาน เพอใหเพยงพอตอการคอยๆ สะสมการเรยนร สงสมและบมเพาะคณความดในจตใจ และการปรบเปลยนพฤตกรรม จากประสบการณทพบจากการทำาโครงงานคณธรรมมา ๒ ปนน ทำาใหพบวา อยางนอยตองมเวลาประมาณ ๒ เดอนสำาหรบการปฏบตงานจรงๆ (เฉพาะชวงเวลาทำางานจรง ไมรวมชวงทำางานเอกสาร)

ศล เปนการเรยนรดานพฤตกรรมหรอการเรยนรทกษะทางสงคมทจะทำางานรวมกนเปนกลมรวมกบผอนอยางเอออาทร พรอมทจะใหกำาลงใจและใหอภยแกกน การระมดระวงคำาพด-การกระทำาทจะไมเบยดเบยนใคร หากมการกระทบกระทงกนบางกมศลกำากบทจะไมใหเกนเลยไปจนกระทบกระแทกใหแตกทำาลายความสมพนธระหวางกน การสำารวมระวงทงทางคำาพดและการกระทำา การยอมรบสำานกผด การใหอภยกน กอใหเกด

พฒนาการทางดานพฤตกรรมไมใหเปนมลภาวะเบยดเบยนตนเองและผอน กจะทำาใหการทำางานกลมเกดขนไปไดตลอดรอดฝง

สมาธ เปนการเรยนรทางดานจตใจ ทตองเผชญสถานการณจรงจากการทำางาน ทำาใหตองมความมงมนตงใจ ความขยนหมนเพยรกระทำาอยางตอเนองไมทอถอย มความอดทน ทงตอภาระงาน และทงตอคนและสถานการณทเขามา นอกจากนยงหมายถงการเจรญงอกงามของคณความดหรอคณธรรมในจตใจ อนนำาไปสภาวะความสขสดชน แจมใสผองใสในจตใจ ตงมนเปนสมาธ

ปญญา เปนการเรยนรทมาจากกระบวนการสงเกต สำารวจ การคดการพจารณาไตรตรองการตดสนใจอยางเปนเหตเปนผลเปนระบบ นำาไปสภาวะทออกจากปญหา นำาออกจากทกข นำาไปสภาวะทดงามเปนบญกศล การเรยนรทางปญญาเรมจากการเรยนความรจากหลกธรรม คำาสอน ขอมล ขอเทจจรง การจดจำา การจบประเดน การแยกแยะ การจดหมวดหม อนเปนปญญาขนรจำา และพฒนาขนไปสปญญาขนรคด อนเกดจากการฝกทกษะการคดวเคราะหคดสงเคราะหการคดเชอมโยงเหตปจจย การคดพจารณาคณคาแทคณคาเทยมเปนตน และพฒนาไปสปญญาขนรแจงททำาใหแสวงหาทางออกจากปญหาได ตลอดจนปญญาทกอเกดจากการลงมอปฏบตเพอบรรลผลของการแกไขปญหาหรอดบทกขได (เผดจศกกบปญหา) และปญญาตดตามประเมนผลอยางเปนระบบเพอปรบปรงใหดขนนำาสการสงสมเปนประสบการณและปรชาญาณรแจงในเรองนนๆ

-๑๗-(๔) ขนการพฒนาแบบเวยนรอบตอเนอง(ภาวนา๔ ส กลยาณมตร)(ลกศร D)

เมอผเรยนผานกระบวนการเรยนรใน ๓ ขนตอนแรกมาซำาแลวซำาอก เปนเวลาตอเนองกนในชวงเวลาทเหมาะสม (กรณทำาโครงงานคณธรรม ตองทำางานจรงไมนอยกวา ๒ เดอน) ผเรยนจะเกดพฒนาการในตนเองอยางเปนองครวมทกดาน ทง พฒนาการทางพฤตกรรมทเกยวของกบรางกายและกายภาพแวดลอม (กายภาวนา) พฒนาการทางสงคม (ศลภาวนา) พฒนาการทางจตใจ (จตภาวนา) และพฒนาการทางปญญา (ปญญาภาวนา)

การประกวดโครงงานจงเปนกศโลบายหรอบทเรยนครงสำาคญทพวกเขาจะไดเรยนรและฝกการวางใจไดอยางเหมาะสม ไมใหหวนไหวไปกบโลกธรรม ๘ ไดอยางไร รจกรกษาใจใหอยในพรหมวหาร ๔ ไดหรอไม และไมหลงยดตดอยกบการแขงขนหรอรางวล แตกลบเหนคณคาของความรกใครปรองดองสามคค ชวยเหลอเกอกลกน สามารถอนโมทนา ยนดในความสำาเรจของโครงงานของเพอนๆ กลมอนได นบเปนการปรบเขาสทศนคตและคานยมทด ใฝด ใฝสรางสรรค มพฒนาการทางพฤตกรรม จตใจตงมนในความดงาม เขมแขง อดทน ขยน กลาหาญ ไมยอทอตออปสรรคตางๆ และมพฒนาการทางปญญาทด มทกษะกระบวนการคดทด มความแยบคายในการชกชวนคนอนๆ เขามาชวยกนแกปญหา เขาใจความเปนจรงของชวตของโลก เรยกไดวา หากมพฒนาการทง ๔ ดานพรอม (กายภาวนา ศลภาวนา จตตภาวนา ปญญาภาวนา) กจะเปนผทพรอมทจะมบทบาทเปนกลยาณมตรใหกบผอนไดตอไป ซงกจะเทากบวาเปนผเรมตนขบเคลอนวงจรแหงการเรยนรวถพทธนสบไป

ดงเชน ขอเทจจรงทพบวาแทบทกโครงงานมกจะสรปบทเรยนสำาคญวา การจะไปเปลยนแปลงผอน ตองเรมจากการเปลยนแปลงพฤตกรรมของตนเองกอน (กายภาวนา และ ศลภาวนา) และระหวางทเขาไดเรยนรเพอเปลยนแปลงตนเอง กทำาใหเขาไดเกดการเรยนรคณความดหรอคณธรรมจากภายใน(จตภาวนา) ทคอยๆ ซมซบ และสงสมเปนประสบการณเปนปญญาญาณหยงรเชยวชาญในเรองทตนเองทำานน(ปญญาภาวนา) เขากจะพฒนามาสความเปนกลยาณมตรทสมบรณขน อนจะกอเกดเปนวงจรขบเคลอนททรงพลงใหเกดการสบเนองไปสขนตอๆ ไป นำาพาใหเพอนคนอนๆ ไดเกดการเรยนรและพฒนาตอเนองขยายวงออกไปไดไมสนสด

๖ ขนตอนในการทำาโครงงานคณธรรมขนตอนท ๑ การตระหนกรและพจารณาเลอกหวเรองหรอประเดนปญหาขนตอนนเปนขนตอนทสำาคญทสด ทตองอาศยภาวะการตระหนกรใน

สถานการณหรอสภาพปญหาดวยสตปญญา หรอภาวะทมแรงบนดาลใจทจะทำาสงดงามอะไรบางอยางทเปนความฝนหรออดมคต ซงอาจจะเกดจากผเรยนเองโดยตรง หรออาจจะเกดจากการแนะนำาหรอชชวนจากครทปรกษา

หรอผอนทเปนเงอนไขภายนอก มากระตนใหผเรยนเกดความตระหนกรหรอแรงบนดาลใจขนกได

-๑๘-

การสรางความตระหนกรนนเปนขนตอนทยาก เพราะโดยทวไปสภาพการณทเปนปญหาตางๆ นนมกจะเกดขนอยแลว แตมกจะถกละเลยมองขาม หรอชาชนเคยชนจนมองไมเหนปญหา หรอไมรสกวาตนเองมสวนเกยวของกบปญหานนอยางไรในทำานอง เสนผมบงภเขา หรอ ปลาอย“ ” “ในนำามองไมเหนนำา จงตองอาศยเหตปจจยภายนอก จากกลยาณมตรท”กระตนปจจยภายในใจของผเรยนไดถกตรงกบจรตนสย ในเงอนไขสถานการณแวดลอม และจงหวะเวลาทพอเหมาะพอด จนเกดฉนทะรวมกนทจะรวมกนเปนกลมเพอดำาเนนการโครงงาน

กจกรรมแนะนำาสำาหรบครทปรกษาครทปรกษาอาจวางเงอนไขเบองตนจากการใหผเรยนสำารวจและ

สงเกตสภาพปญหาตางๆ จากเพอนนกเรยน ปญหาทพบเหนในหองเรยน โรงเรยน วด และชมชน แลวชวยกนระดมความคดตอปญหาทเกดขนใหไดมากทสด แลวมาอภปรายกนในกลมใหญหรอกลมยอยกได (อาจทำาใหสนกในลกษณะโตวาทหรอยอวาทกได) เพอเลอกประเดนปญหาทมความสนใจ หรออยากจะแกปญหานนมากทสด เพอนำามาตงเปนประเดนสำาหรบทำาโครงงานคำาแนะนำาเพมเตม (Tip)

ความด หรอ ประเดนทเลอกมาทำาโครงงานนนมทมา ๒ ลกษณะดวยกน คอ ผเรยนเรมคดจาก (๑) ปญหาทอยากแก หรอจาก (๒) สงดทอยากทำา จากประสบการณพบวาผเรยนทเรมคดจากความดทอยากทำากอนนนมกยงมองแบบผวเผน ความคดความเขาใจยงไมหยงรากลกความจรงแลวแมเปนความดทอยากทำากตาม หากยอนคดพจารณาใหดกจะพบวาสงดทอยากทำานนตองชวยแกไขหรอปรบปรงอะไรใหดขนสกอยางหนง

แน ครทปรกษากตองชวยกระตนชชวนใหผเรยนไดยอนคดพจารณากลบไปทประเดนปญหาใหได เชน หากเดกเรมตนดวยความคดอยากปลกตนไมขนมาลอยๆ ครทปรกษาอาจตองถามใหยอนคดไปวา ทำาไมหรอถงตองปลกตนไม? ปลกทไหน? เพราะอะไรจงตองปลกทน? ปลกตนไมมนชวยแกปญหาอะไรหรอ? หรอมนชวยทำาใหอะไรดขนบาง? ถาผเรยนชวยกนคดและตอบปญหาเหลานได กจะไดประเดนปญหาทชดเจนสำาหรบการนำามาตงเปนประเดนทำาโครงงาน

ขนตอนท ๒การรวบรวมประมวลขอมลและองคความรทเกยวของเมอสมาชกทกคนในกลมเหนพองกนและตดสนใจเลอกประเดน

ปญหาหรอหวเร องไดแลว และไดรบความเหนชอบจากทปรกษาแลว กจะเปนขนตอนของการระดมความคดวางแผนงานในเบองตน โดยเร มจากการรวมกนพจารณาวเคราะหสภาพปญหาแลวสบสาวไปหาสาเหตและปจจยรวมตางๆ การวางเปาหมายและวธการแกปญหา แลวประมวลสงทวเคราะหไดทำาเปนผงมโนทศน ในขนตอนนจะพบวายงมขอมลของสภาพปญหาและปจจยตางๆ ทเกยวของไมเพยงพอหรอยงมรายละเอยดทไมชดเจน ตวแปรสนบสนนและองคความรตางๆ ทจะนำามาใชในการวางแผนแกปญหากยงมไมครบถวนหรอยงไมชดเจนเปนตน จงตองมการรวบรวมขอมลและองคความรเพมเตม (ซงอาจจะไดมาจากการสำารวจโดยละเอยดหรอประมาณการโดยคราวๆ กได) จากการพบปะสนทนาขอความรวมมอจากบคคลตางๆ และจากการคนควา

-๑๙-

หาความรจากหนงสอตำาราและแหลงเรยนรตางๆ แลวนำาขอมลทรวบรวมไดทงหมดมาประมวลเพอจดเตรยมสำาหรบคดวางแผนทำารางโครงงานตอไปกจกรรมแนะนำาสำาหรบครทปรกษา- สำาหรบนกเรยนระดบมธยมศกษา จากการระดมความคดในขนตอนท

๑ แลวเลอกมา ๑ อยางนน ครทปรกษาควรใหผเรยนชวยกนระดมความคดกนตอเพอตอบคำาถาม ๕ ขอตอไปน

๑. “ปญหา ทเลอกเปนประเดนเรมตนทำาโครงงาน คออะไร” ? ระบสภาพปญหาใหชดเจน(ปญหา มกเปนสภาพการณทผดปกต ไมด ไม

นาพอใจ หรอเปนพฤตกรรมทไมพงประสงค พฤตกรรมทผดศลธรรม/กฎระเบยบ หรอผดจากมารยาททถกตอง เปนตน)

๒. ปญหานนม “สาเหต มาจากอะไร” ? วเคราะหรวมกนตอวาอะไรเปนสาเหตตนตอทแทจรง อะไรเปนปจจยรวม? อะไรเปนปจจยแวดลอมภายนอก อะไรเปนปจจยภายใน

๓. “เปาหมาย ของการแกปญหาคออะไร” ? ควรใหชวยกนเรมคดจากการวางเปาหมายระยะสน-ระยะกลางกอน โดยเรมจากการชวยกนระบเปาหมายเชงปรมาณวาเกยวของกบบคคลหรอสงของแวดลอมใดบาง? จำานวนหรอปรมาณเทาใด? มขอบเขตระยะเวลา พนทการ–ทำางานเทาใด?

แลวชวยกนตง เปาหมายเชงคณภาพ วาตองการใหกลมเปาหมายเกดพฤตกรรมทพงประสงคอยางไรบาง? ใหเกดการพฒนาจตใจ หรอพฒนาปญญาอยางไรบาง? หรอใหเกดสงของ / สภาพแวดลอม ทพงประสงคอยางไรบาง?

๔. “ทางแก หรอวธการดำาเนนงาน เพอไปสเปาหมายนน มแผนงาน ”อยางไรบาง? ใหชวยกนวางแผนการทำางานทจะสามารถทำาไดทง ๒ ระยะ ทงเฉพาะหนาในระยะเวลา ๓ เดอนในชวงเทอม ๑ และระยะท ๒ ในชวงเทอม๒ อกประมาณ ๓ ๔ เดอน–

๕. การดำาเนนงานโครงงานดงกลาวนน มการใช “หลกธรรมและแนวพระราชดำาร อะไรบาง” ?* (หากผเรยนยงจำาหวขอธรรมะทแนนอนไมได หรอจำาพระราชดำารสทถกตองไมได กใหใชถอยคำางายๆ ทอธบายใหเขาใจไดแทนไปกอน แลวไปคนควาเพมเตมตอในภายหลงกได)

- เมอตอบคำาถาม ๕ ขอนไดแลว กใหประมวลสรปนำาเสนอในรปแบบของผงมโนทศน ทมหวขอดงน

๐ ชอโครงงาน, ชอกลม, ชอโรงเรยน๐ วาดภาพประกอบโครงงาน ทแสดงออกถงความคดสรางสรรค๐ ปญหาทเลอกทำาโครงงาน๐ สาเหตของปญหา๐เปาหมาย(เชงปรมาณ และเชงคณภาพ)๐ทางแก(วธการหรอกจกรรมทเปนขนตอนเรยงขอ) ๐หลกธรรม/พระราชดำาร/พระราชดำารสทนำามาใช

- สำาหรบนกเรยนระดบประถมศกษานน เนนแคใหเดกสามารถคดการใหญ (ThinkBig)คดเปนขนตอนได กเพยงพอแลว สวนการคดวเคราะหอยางนกเรยนมธยมนนถอวาเปนการตอยอด เวลาตงคำาถามสามารถอนโลมใหใชค ำาถาม ๕ คำาถามเหมอนของระดบมธยมกได แตเดกนกเรยนจะวเคราะหไดไมลกซงนก

-๒๐-

และจะดเครงเครยดเกนไป ครทปรกษา จำาตองกระตนความคดดวยคำาถามทหลากหลาย และยอยประเดนลงไปใหมากขน และหากเดกสนใจในประเดน สงดทจะทำา มากกวา ปญหาทจะแก กไมเปนไร กให “ ” “ ”ขยายสงดทจะทำาใหเปนโครงการใหญตงกลมเปาหมายใหชดและคดขนตอนของการทำางานออกมาได กเพยงพอแลวตวอยางประเดนคำาถามกระตนความคดนกเรยนระดบประถมศกษา- ถาจะชวนกนใหทำาความดนนหลายๆ คน จะทำาไดหรอไม? - จะวางกลมเปาหมายเปนใคร? จำานวนกคน?- จะชกชวนหรอประชาสมพนธ ดวยวธการอยางไรบาง?- จะมวธการหรอกจกรรม ดำาเนนการโครงงานนอยางไรบาง?- จะมวธใดทจะรวาแตละคนนนทำาความดนนจรงหรอไม?- ถาเขาทำาจรง จะรไดอยางไรวาเขาทำามาก หรอทำานอย?- ถามคนททำาความดมากๆ จะใหอะไรเขาตอบแทน?- ตองการใหเกดผลดจากการทำาโครงงานนอยางไรบาง?- จะตงชอโครงงาน,ชอกลม วาอะไร?- อน ๆเชน คณธรรมใดทจะนำามาใชในการทำาความดน

จากนนจงใหประมวลขอมลเปนผงมโนทศนทมหวขอดงตอไปน ๐ ชอโครงงาน, ชอกลม, ชอโรงเรยน๐ วาดภาพประกอบโครงงาน ทแสดงออกถงความคดสรางสรรค๐ ประเดนสงดทอยากทำา / ประเดนปญหา(และสาเหตของปญหา) ทเลอกทำาโครงงาน๐เปาหมาย(เชงปรมาณ และเชงคณภาพ)๐วธการ(วธการหรอกจกรรมทเปนขนตอนเรยงขอ) ๐หลกธรรม/พระราชดำารทนำามาใช

ขนตอนท ๓ การจดทำารางโครงงานขนตอนนเปนการคดพจารณาวางแผนงานในรายละเอยดและภาพรวม

ทงหมด โดยนำาขอมลทรวบรวมและประมวลไดทงหมดนนมาเรยบเรยงและจดทำาเปนเอกสารรางโครงงาน ทมหวขอตางๆ ตามทกำาหนดไว อยางนอย ๑๓ หวขอ (จำานวนหนา ๑๐ ๒๐ หนากระดาษขนาด – A4)ดงน(๑)ชอโครงงาน (ชอโครงงานเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ ชอควรสน

กระชบสอความใหเขาใจไดงายวาโครงงานเกยวกบเรองอะไร ทำาใหจดจำาไดงาย)

(๒) กลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงานและสถานศกษาแสดงชอกลม รายชอสมาชกในกลม ตำาแหนง ช นเรยน, ชอสถานศกษา ทตง โทรศพท โทรสาร E-mail และเวบไซตสถานศกษา(ถาม)

(๓) ทปรกษาโครงงาน-๒๑-

ชอ-นามสกล ตำาแหนง โทรศพทและ E-mail (กรณเปนพระภกษใหระบฉายาและชอวดดวย)

(๔)วตถประสงค (ไมควรเกน ๕ ขอ)(๕) สถานทและกำาหนดระยะเวลาดำาเนนการ

พนททเลอกดำาเนนการจะเปนภายในหรอภายนอกสถานศกษากได สวนกำาหนดระยะเวลาดำาเนนการนน แบงเปน ๒ ระยะ ระยะท ๑ ควรอยในชวงเดอน พฤษภาคม สงหาคม และระยะท ๒ ในชวงเดอน ตลาคม– – มกราคม

(๖)ผงมโนทศนสรปภาพรวมของรางโครงงานทงหมดเปนผงมโนทศน ใน ๑ หนากระดาษ

(๗) สาระสำาคญของโครงงาน (คำาอธบายสาระสำาคญของโครงงานโดยยอ ๕ - ๑๐ บรรทด)

(๘) การศกษาวเคราะห(๘.๑) ปญหาและสาเหต (ประมวลขอมลสภาพปญหา แลววเคราะห

สบสาวหาสาเหตและปจจยตางๆ ทเกยวของกบปญหาเพอใหเหนทมาและความสำาคญของโครงงาน)

(๘.๒) เปาหมายและทางแก (วางเปาหมายของการแกปญหาทงเชงปรมาณและคณภาพ)

(๘.๓) หลกการและหลกธรรมทนำามาใช (แสดงหลกธรรมและแนวพระราชดำาร หรอหลกวชาการตางๆ ทนำามาใช พรอมอธบายความหมายโดยยอ แลวอธบายเชอมโยงกบการดำาเนนการโครงงาน อยางสอดคลองเปนเหตเปนผล)

(๙)วธการดำาเนนงาน (แสดงวธการดำาเนนงานเปนขอๆ หรอเปนแผนผงทมคำาอธบายทชดเจน)

(๑๐) งบประมาณและแหลงทมาของงบประมาณ (แสดงงบประมาณโครงงานและแหลงทมา หากมการระดมทนเพม ใหบอกแผนงานหรอวธการระดมทนดวย)

(๑๑) ผลทคาดวาจะไดรบ (ผลโดยตรงและผลกระทบทตอเนองออกไป)(๑๒) ความคดเหนและขอเสนอแนะของทปรกษา (๑๓) ความคดเหนและความรสกของประธานกลมเยาวชนผรบผดชอบ

โครงงานคำาแนะนำาเพมเตม (Tip)

ในการจดทำารางโครงงานทดนน ในหวขอการศกษาวเคราะหเปนหวใจสำาคญ โดยเฉพาะการวเคราะหถงปญหาและสาเหต ควรมขอมลสถต หรอสภาพการณทไดมาจากการสำารวจสงเกตจรง มาประกอบอางอง จะทำาใหมนำาหนกนาเชอถอ ยงถาเปนขอมลสถตจากพนทเปาหมายจรงๆ กจะทำาใหคะแนนการประเมนความเปนไปไดของรางโครงงานดขน

ขนตอนท ๔ การดำาเนนการโครงงานการดำาเนนการโครงงานแบงออกเปน ๒ ระยะ ดงน- ระยะท ๑ บกเบก-ทดลอง ชวงเดอน พฤษภาคม สงหาคม–- ระยะท ๒ ตอกยำา-ขยายผล ชวงเดอน ตลาคม มกราคม–

-๒๒-

ขนตอนนเปนการนำารางโครงงานมาปฏบตจรงไปตามลำาดบขนตอนและวธการดำาเนนงาน ซงจะมทงในสวนทแบงงานและดำาเนนงานกนในระหวางสมาชกในกลมผรบผดชอบโครงงาน และงานในสวนท

สรางการมสวนรวมใหกบเพอนนกเรยนอนหรอบคคลตางๆ ทเขามาชวยทำางานในดานตางๆ ตลอดจนการจดกจกรรมรณรงคขยายการมสวนรวมออกไปสชมชน การดำาเนนงานในชวงนอาจมขอมลยอนกลบมาทเปนเรองใหมทเพงทราบ หรอคลาดเคลอนไปจากทคาดการณไว หรอเกดสถานการณทยงยากเปนอปสรรคขอขดของหรอขอขดแยงใหตองเผชญหนาและแกปญหาอยเสมอๆ อนอาจจะนำามาซงความออนลา ความเหนอยหนายทอแท ไดบอยๆซงทงหมดนลวนเปนแบบฝกหดสำาคญของการเรยนรและพฒนาคณธรรม ของผรบผดชอบโครงงานและผมาชวยงานทงสน และจำาเปนอยางยงทจะตองมการตดตาม สนบสนน ดแล ใหความชวยเหลอทงทางทรพยากรภายนอกและทางจตใจ จากคณะทปรกษาอยางใกลชด ตลอดระยะเวลาดำาเนนการโครงงานทง ๒ ชวง

ผรบผดชอบโครงงานพงระลกไววา การทำางานจรงอาจมหลายสงทไมเปนไปตามทคาดการณและระบไวในรางโครงงาน และหลายครงอาจตองมการปรบเปลยนแผนงานไปจากเดม กไมเปนไร แตตองเขาใจวาเพราะอะไร สามารถอธบายไดถงเหตผลของการทผดพลาดไปจากแผนงานทวางไวได อยาทำางานเพยงเพอใหไดผลตามรางโครงงานทวางแผนไวเทานน แตทำางานเพอกอใหเกดการเรยนรและพฒนาคณธรรมของตนเองและทกคนทเกยวของเปนหลก ทำาแลวคณธรรมความดตองเพมขนและควรมความสขจากการทำาความดนน ทำาโครงงานและความด เพอนอมเกลาฯ ถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มใชการแขงขนเพอลารางวลคำาแนะนำาเพมเตม (Tip)

ระยะเวลาการทำางานจรง ทลงแรงทำางานดวยความมงมนทมเทอยางตอเนองนน ไมควรนอยกวา ๒ เดอน จงจะทำาใหกระบวนการเรยนรแบบโครงงานคณธรรมไดผลเตมท

ขนตอนท ๕ การสรปประเมนผลและเขยนรายงานจากการดำาเนนงาน ในขนตอนท ๔ นนใหกลมเยาวชนไดท ำาการ

ประเมนผลและสรปผลการดำาเนนงานทง ๒ ระยะ ตงแตเดอนพฤษภาคม – มกราคม เพอนำามาใชจดทำาเปนเอกสารและสอการนำาเสนอโครงงาน๕ หรอ ๖ รายการดงน

(๑) รายงานโครงงาน (๒๐ ๕๐ หนากระดาษขนาด – A4 ไมรวมปก)

(๒) สรปยอโครงงานใน ๑ หนากระดาษ (๑ หนากระดาษขนาด A4) (๓) แผนพบนำาเสนอโครงงาน (๑ แผนกระดาษขนาด A4 หนา-

หลง) (๔)สอ Presentation เชน Powerpoint หรอ VCD (เวลาไม

เกน ๗ นาท) (๕) แผนปายนทรรศการโครงงาน(๖) เวบเพจนำาเสนอโครงงานผานทางอนเตอรเนต (ลงทะเบยนท

www.moralproject.net)

-๒๓-

รายการท (๑) (๒) (๓) และ (๔) ใหบนทกไฟลขอมลรวมลงในแผน CD แผนเดยว (ถารายการท (๔) เปน VCD ใหแยกเปนอกหนงแผน) ทหนาแผน CD ใหเขยนระบชอ โครงงาน สถานศกษา และสพท . และแสดงรายการไฟลรายงาน , ไฟลสรป ยอ , ไฟลแผนพบ และไฟลนำาเสนอ ใหครบถวนถกตอง (ดรายละเอยดเพมเตมจากภาคผนวก ข)

ขนตอนท ๖ การนำาเสนอโครงงานการนำาเสนอโครงงาน เปนทกษะทสำาคญของผรบผดชอบโครงงาน

ทกคนทจะตองทำาหนาทเปนกลยาณมตร ทำาการสอสารและถายทอดความดงามจากโครงงานของตนเองออกสการรบรของบคคลอนและสาธารณะ สมาชกทกคนในกลมควรทำาความเขาใจในรายละเอยดและภาพรวมของโครงงานทงหมด แลวซกซอมการนำาเสนอในประเดนสำาคญๆ ไวเพอเตรยมตวสำาหรบการนำาเสนอบนเวท การสมภาษณซกถาม และการนำาเสนอหนาแผนปายนทรรศการโครงงาน ใหคณะกรรมการและผมาชมนทรรรศการโครงงานสามารถเขาใจไดในระยะเวลาอนจำากดกจกรรมแนะนำาสำาหรบครทปรกษา

ครทปรกษาควรฝกหดใหนกเรยนนำาเสนอโครงงานในหลากหลายเงอนไขเวลาและสถานการณ เชน การนำาเสนอในเวลา ๗ นาทบนเวท การนำาเสนอในเวลา ๓ นาททหนาบอรด การนำาเสนอใน ๓ ประโยคทหนาบอรดแตทำาใหผฟงเขาใจไดไวเปนตน

หลกเกณฑการพจารณา๑) โครงงานคณธรรมทสงเขาประกวดนนตองเปนโครงงานทคด

รเรมโดยตวของเยาวชนเองไมวาจะเปนการคดงานใหมหรอคดปรบปรงแกปญหางานเดมกได โดยพจารณาในสองสวนสำาคญคอการทเยาวชนคดเองทำาเองอยางแทจรง กบแนวคดสรางสรรคใหมๆ ในการแกไขปญหาทมความเปนนวตกรรม(Constructive & Creative Moral Project)

๒) มการใชหลกธรรม ในทางพระพทธศาสนาหรอศาสนาอนทเกยวของและอญเชญพระราชดำารส/แนวพระราชดำารสำาคญเชนเศรษฐกจพอเพยง, ปทะเลยมหาวชชาลยและ/หรอบวร (บาน-วด-โรงเรยน/ราชการ) มาใชเปนหลกการหรอแนวทางในการดำาเนนการโครงงานไดอยางสอดคลองเหมาะสม กลาวคอมการยกหวขอหลกธรรมไดสอดคลองกบประเดนปญหาและวธการดำาเนนงาน มการอธบายความหมายหวขอหลกธรรมนนไดถกตองกระชบ ไมสนหรอเยนเยอจนเกนไป มการอธบายเชอมโยงหลกธรรมหรอพระราชดำารนนๆ มาสแนวคดในการทำาโครงงานหรอเชอมโยงมาสการปฏบตงานหรอกจกรรมตางๆในโครงงานไดเปนทเขาใจ

๓) ความเปนโครงงาน ทมงเนนกระบวนการทางปญญาในการสงเกตสำารวจคนควาคดวเคราะหคดสงเคราะหจนเขาใจในประเดนทเลอกมาทำาโครงงานไดตลอดสายระหวาง ปญหา-สาเหต-เปาหมาย-ทางแก

ทงนการวเคราะหความเปนเหตปจจยทเกยวเนองกน ควรเรมจากการพจารณาวาปญหาทเลอกมาทำาโครงงานนนระบไดเปนประเดนทชดเจนหรอไม แลวจงวเคราะหเชอมโยงตอไปไดวา ปญหานนมสาเหตมาจาก

-๒๔-

อะไร ทงสาเหตหลกและปจจยแวดลอมอนๆ โดยพจารณาดวามความเปนเหตเปนผลทนาเชอถอ และสอดคลองกบขอเทจจรงหรอไม?(ควรมสถตขอมลจากการสงเกตสำารวจหรอจากแหลงอางองจากหนวยงานในพนทจรงเชนขอมลจากฝายปกครองมาประกอบการวเคราะหปญหาสาเหตดวยจะทำาใหมความเปนโครงงานสง)

กตองพจารณาวามการวางเปาหมาย ไดชดเจน และรบกนกบปญหาทตงไวหรอไม โดยปกตทวไปเปาหมายตองมสภาวะตรงขามกบปญหา อยางเชน ตงปญหาไววา โรงเรยนสกปรก นกเรยนมพฤตกรรมไมรกษาความ“

สะอาดทงขยะไมลงถง เปาหมายกตองวางในลกษณะตรงขามกนคอ ”โรงเรยนสะอาดไมมขยะทงตกคางในบรเวณตางๆ นกเรยนชวยกนรกษา“

ความสะอาด ทงขยะไดลงถง”โดยระบรายละเอยดเพมเตมใหชดวา ขอบเขต และเปาหมายเชงปรมาณ - เชงคณภาพ เปนอยางไร

และเมอเหนปญหาสาเหตและวางเปาหมายไดชดแลว กตองพจารณาตอวา จะมวธการ/กจกรรม/การสอสารประชาสมพนธรณรงค อะไรอยางไรบางเพอไปสเปาหมายใหได และวธการหรอกจกรรมเหลานแกปญหาทสาเหตหลกและแกทปจจยแวดลอมททำาใหเกดปญหาหรอไม เพราะการแกปญหาทดทถกตองและมประสทธผลคอการแกปญหาทสาเหตนนเอง

ในขนตอนททำาโครงงานแลวและจดทำาเปนรายงาน การมขอมลสถตและนำาเสนอขอมลสถตทไดจากการทำางานมานนใหเหมาะสมเขาใจงาย ทำาใหผอานเหนทมาทไปไดชด เหนการเปลยนแปลงและความสำาเรจของโครงงานไดชด กจะแสดงออกความเปนโครงงานสง ทงน ตองระวงวาไมไดไปเนนการทำาขอมลสถตทยงยากทางวชาการมากเกนไป มากเกนกวาระดบการศกษาของเดกและเยาวชน (ไมถงขนาดทำาแบบวทยานพนธ) แคพจารณาวามวธคดของการแสวงหาขอมล เกบขอมลสถตมาใชประโยชนในการวางแผนงานตดตามงานประเมนและปรบปรงงานในเบองตน กเพยงพอแลว ในขนตอนของขอมลสถตนอนญาตใหครทปรกษาสามารถชวยแนะนำาวางแผนใหกบเดกและเยาวชนได

๔) ประเดนทเลอกทำาโครงงานมคณประโยชนในการแกปญหาดานความเสอมทรามทางศลธรรมโดยเฉพาะเปนการแกปญหาของโรงเรยนหรอชมชนของตนเองเปนสำาคญในปการศกษานมงเนนในแนวคดทวา ลดละเลกพฤตกรรมเสยง สรางเสรมงานจตอาสาพฒนาโรงเรยนและ“

ชมชน”การใหคะแนนมากเปนพเศษนน จะพจารณาใหกบโครงงานทเลอก

และระบประเดนปญหาไดเดนชดทมงปรบแกพฤตกรรมเสยงทผดศลธรรมของนกเรยน เชน การแกปญหาการเสยตวกอนวยอนควร (ไมรกนวลสงวนตว), การตดบหรสรายาเสพตด, การทะเลาะกนโดยใชความรนแรง (ชกตอย-ตบตกน), การตดการพนนอบายมข-ตดเกมสคอมพวเตอร, การลกโขมย, การเสพสอหรอผลตสอลามกอนาจาร, การหนเรยน, การทำาลาย-ไมดแลสาธารณสมบต, ครอบครวไมอบอน เปนตน

อกอยางหนง คอโครงงานทมงเนนการบมเพาะจตอาสา เปนอาสาสมครบำาเพญประโยชนตอสวนรวมอยางเดนชด เชน อาสาชวยงานในโรงเรยน วด ชมชน โรงพยาบาล ชวยแกปญหาไมมคนดแลผสงอาย เดกเลก ผปวย ผพการในชมชน เปนตน กจะไดรบคะแนนจากการพจารณาเปนพเศษเชนกน (แตตองไมไดเปนโครงงานแบบเหมารวมกจกรรมตางๆ ของร.ร.มาใสเตมไปหมด)

-๒๕-

๕) ความเปนไปไดของรางโครงงาน หรอผลสมฤทธของโครงงาน ทบรรลผลไดตามเปาหมายและวตถประสงคของโครงงานทตงไว รวมทงการทำาใหเกดการเรยนรและพฒนาการแกผเรยนไดจรง ทงทางดานพฤตกรรม จตใจ และปญญา แมจะมขอจำากดดานทรพยากรและปจจยตางๆ

หากเปนรางโครงงานกพจาณาจากความเปนไปไดถงแผนงานวธการและกจกรรมตางๆ ภายใตระยะเวลา งบประมาณ และขอจำากดจากสถานการณในพนทจรง วามความเปนไปได ทจะนำาไปสความสำาเรจตามเปาหมายทวางไวไดหรอไม? อยางไร? ทงนไมควรรบสบประมาทแนวคดของเดกวาทำาไมได แตควรเปนการพจารณาเชงแนะนำาและใหกำาลงใจแกเดกและเยาวชนในการทำาโครงงานตอไป

หากเปนการพจารณาโครงงานทไดดำาเนนการไปแลว กตองพจาณาทความสำาเรจของงานสวนหนง และการเรยนร-พฒนาคณธรรมความดของคนอกสวนหนง โดยพจารณาผลสำาเรจของงานวาไดตามเปาหมายและวตถประสงคทตงไว ทงนไมใชแคดวาไดตามเปาหรอเกนเปาหรอไม เพราะผทำาอาจใชเทคนคการตงเปาหมายไวตำาเพอใหไดผลงานเกนเปา ตองดประกอบกบความยากงายของงาน-สถานการณของปญหาดวย

๖) การสรางความมสวนรวมแกบคคลหลายฝายโดยเฉพาะชมชน (บ-ว-ร: บาน-วด-โรงเรยน) ไดมากทสด โดยพจารณาจากการวางขอบเขตการทำางาน การระบกลมเปาหมาย การสรางเครอขายแกนนำาหรอกลมสมาชกหรอการตงเปนชมรม/ชมนม เปนตน ทงนมไดพจารณาแตเพยงจำานวนตวเลขของคนเทานน ตองดบรบทแวดลอมของโรงเรยนประกอบดวย

๗)การพงตนเองไดดวยความขยนหมนเพยรทำางานจรง การแสดงออกถงความมงมนทมเทเพยรพยายามของกลมเยาวชนเองจนเปนทประจกษ โดยมชวงเวลาทำางานจรงไมนอยกวา ๒ เดอนตอ ๑ ภาคการศกษา (ไมรวมเวลาททำางานดานเอกสาร), ลกษณะของกจกรรมและวธการปฏบตงานพสจนใหเหนถงการเกาะตดมงมนทมเททำาจรง, การทำางานลงสกลมเปาหมายและประชากรอยางตอเนองจนสามารถนำาลงสวถชวตปกตของคนในโรงเรยนหรอชมชนได จนเกดการยอมรบและปรบเปลยนเปนพฤตกรรมทพงประสงคไดจรง

๘) การสบตอไปไดอยางยงยน ไดแก การมแผนงานในอนาคตทชดเจนและเปนไปไดสง, มการสบตอของกลมแกนนำาไปยงรนนองรนตอไปได, และมวธการระดมทนหรอการแสวงหาแหลงทมาของงบประมาณเพมเตมไดเอง เปนตน

๙) นำาเสนอไดอยางสรางสรรค ทงเทคนควธการและกรยามารยาททดทงนกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงานสามารถใชทกษะวธการทางศลปะดนตรกฬาการแสดงสอเทคโนโลยฯลฯมาบรณาการและประยกตใชรวมไดเพอสรางความนาสนใจในการสอสาร-ประชาสมพนธ และสงเสรมการเรยนรใหมประสทธภาพสงขนรวมทงการแสดงออกทด มกรยามารยาทและบคลกภาพทเหมาะสมกบกาลเทศะ ททำาใหเกดความนาเชอถอ

ทงน การฝกฝนทกษะการนำาเสนอ มใชการฝกซอมเพยงเพอสรางภาพความสำาเรจของงานใหถกใจกรรมการเทานน แตเปนทกษะการสอสารความด การบอกเลาความดทตนเองไดทำาจรงไดอยางนาสนใจและสรางความเขาใจไดชดเจนในเวลาอนจำากดภายใตวธการและสถานการณทหลากหลาย

-๒๖-

การประเมนรางโครงงาน

จากหลกเกณฑการพจารณา ๙ ขอดงกลาว สามารถนำามาแยกยอยเปนเกณฑการใหคะแนนรางโครงงาน ตามประเดนการพจารณา ๑๒ ขอ ไดดงน

ท ประเดนพจารณาใหคะแนน คะแนน1 รเร มจากเยาวชนเอง (คดเองทำาเองมาก)

(Constructive)คดใหม ไอเดยดมแงมมนาสนใจ (Creative)

15

2 คณประโยชน ด านศลธรรมเป นส ำาค ญ (ให คะแนนมากเปนพเศษแกโครงงานทม งแก พฤตกรรมเสยงทผดศลธรรม และบมเพาะจตอาสา)

15

3 วเคราะห ปญหา - สาเหต ไดสมเหตผล และม ขอมลสถตประกอบใหเหนความสำาคญและเกดความตระหนก

10

4 ความเปนไปไดของรางโครงงานโดยรวม ระบเปาหมายเชงคณภาพและปรมาณไดชดเจนเหมาะสม และมความเปนไปได

10

5 มแผนการทำางานชดเจนมกจกรรมทมากพอและสามารถแกปญหาได และมระยะเวลาทำางานทตอเนองกนนานกวา ๒ เดอน

10

6 ใชหลกธรรม/พระราชดำารไดถกตอง-เหมาะสม อธบายไดด

10

7 งบประมาณ สมเหตผล ประโยชนสงประหยด–สด พงตนเองไดมาก

5

8 สรางการมสวนรวมของทกฝายไดมาก (บวร) 59 ศกยภาพของผทำาโครงงานทจะเปนแบบอยางท

ดได5

10 นำาเสนอออกมาจากใจจรงใจ มใชแคทองจำามา 511 กรยามารยาทในการนำาเสนอดดนาประทบใจ 512 ความถกตองครบถวนของเอกสารและสอนำา

เสนอ5

รวมคะแนนทงหมด 100

-๒๗-

การประเมนโครงงาน

จากหลกเกณฑการพจารณา ๙ ขอดงกลาว สามารถนำามาแยกยอยเปนเกณฑการใหคะแนนโครงงาน ตามประเดนการพจารณา ๑๔ ขอ ไดดงน

ท ประเดนพจารณาใหคะแนน คะแนน1 รเร มจากเยาวชนเอง (คดเองทำาเองมาก)

(Constructive)คดใหม ไอเดยดมแงมมนาสนใจ (Creative)

10

2 คณประโยชน ด านศ ลธรรมเป นส ำาค ญ(ให คะแนนมากเปนพเศษสำาหรบ โครงงานทมงแกพฤตกรรมเสยง และสงเสรมจตอาสา)

10

3 ขยนท ำางานมงม นท มเทเพยรพยายามเดนชด(นำาทำาเปนแบบอยาง)

10

4 เกดผลสำาเรจแกไขปญหาได พฒนาคณธรรมกลมเปาหมายได

10

5 ผทำาเองเกดการเรยนร พฒนาตนเองเปนแบบอยางทดมากขน

10

6 เกบขอมลวเคราะหประมวลผลเปนสถตไดด 107 ใชหลกธรรม/พระราชดำารไดถกตอง-เหมาะสม 58 ปญหา-สาเหต-เปาหมาย - ทางแก สอดคลองกน

และสมเหตผล5

9 งบประมาณ พงตนเองไดมาก -ประโยชนสงประหยดสด

5

10 สรางการมสวนรวมของทกฝายไดมาก (บวร) 5

11 โครงงานมการสานตอไปไดอกนาน(เชน มรนนองสบตอ)

5

12 นำาเสนอออกมาจากใจจรงใจ มใชแคทองจำามา 513 กรยามารยาทในการนำาเสนอดดนาประทบใจ 514 ความถกตองครบถวนของเอกสารและสอนำา

เสนอ5

รวมคะแนนทงหมด 100

-๒๘-โครงการพฒนาโครงงานคณธรรม เฉลมพระเกยรต

พทธชยนตเฉลมราช

นวตกรรมการเรยนรโครงงานคณธรรม ๕ ประเภท ๑ ศนยก. โครงงานคณธรรม เฉลมพระเกยรตข. โครงงานสอคณธรรม เฉลมพระเกยรตค. โครงงานวทย-คณธรรม เฉลมพระเกยรตง. โครงงานธรกจคณธรรม เฉลมพระเกยรตจ. โครงงานการเมองคณธรรม เฉลมพระเกยรตฉ. ศนยการเรยนรโครงงานคณธรรม เฉลมพระเกยรต

(โรงเรยนสงเสรมคณธรรม) สวนกลาง มการจดประกวด/สรรหานวตกรรมโครงงานคณธรรม ๕

ประเภท เฉพาะ ระดบมธยมศกษา เปนภารกจหลก โดยปฏทนการทำางานของสวนกลาง จะตอยอดจากการประกวดในระดบเขตพนทการศกษา เปนการประกวดในระดบภมภาคและระดบประเทศ เหมอนปกอนๆ ทผานมา

- โครงงานสอคณธรรม เฉลมพระเกยรตมใชแคผลตสอ แตมทมาของความคดวา ทำาไม“ ? ถงผลตสอคณธรรมน ”มแผนงานการผลตสอ มกระบวนการนำาไปใช มการตดตามประเมนผลวา สอทผลตขนน ทำาใหเกดผลดอยางไรตอผรบสอ สอทผลตขนสามารถชวยแกปญหาทตงไวไดจรงหรอไม? จงจะมความเปนโครงงาน

- โครงงานวทย-คณธรรม เฉลมพระเกยรตเปนโครงงานวทยาศาสตรทมใชแคทดลองเสรจประกวดจบแลวเลกทำา ไมจำาเปนตองคดคนใหมกได แตเนนการนำาไปใชจรงเพอพฒนา/แกไขปญหาจรงๆ ในลกษณะงานจตอาสา-บำาเพญประโยชนตอสวนรวม ในโรงเรยนหรอชมชน โดยสรางจตสำานกความเสยสละตอสวนรวมใหแกเยาวชนไดด(บางโครงงานสามารถตอยอดเปนโครงงานธรกจคณธรรม หาทนมาสนบสนนกจกรรมการกศลไดดวย)

- โครงงานธรกจคณธรรม เฉลมพระเกยรต (ธรกจ 2 ช พอเพยง)(โครงงานธรกจเพอพฒนาชวตและชมชนตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เฉลมพระเกยรต)

ธรกจทไมไดเนนผลกำาไรสงสด เนน ประโยชนสข สงสดธรกจทมความ“ ”เปนโครงงาน สอดคลองกบหลกการเรยนร รวมกน ทำาด อยางม“ปญญา และปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ” ไมใชธรกจบาป ไมยงเกยวกบอบายมข ไมเปนธรกจทขดกบหลกศลธรรมเปนธรกจทมแนวคดดๆใหมๆ ทชวยแกปญหาจรงในโรงเรยนชมชน ทำาใหคณภาพชวตดขน เนนการใชทรพยากรในทองถนอยางประหยดคมคาสงสด มผลกำาไรทอยางนอย 10% นำาเขากองทนโครงงานคณธรรม ( กอ งทนทำาด ) ของโรงเรยน ทเหลอเปนทนหมนเวยนของธรกจเพอปรบปรงหรอขยายกจการ และจดสรรเปนเงนออมหรอทนการศกษาของคนทำางาน

-๒๙-

- โครงงานการเมองคณธรรม เฉลมพระเกยรตโครงงานเชงยทธศาสตรทเปดโอกาสใหเยาวชนทมศกยภาพเปนผนำา

ตวจรงคดการใหญ(Think Big) ไดด มคณธรรมเปนแบบอยาง มารวมกนคดออกแบบองคกร โครงสรางการเมองภาคเยาวชนดวยตนเองอยางสรางสรรคไมจำากดรปแบบ เพอเปนเจาภาพหลกในการขบเคลอน - เกาะตด การทำาความดของเยาวชน การแกปญหาของเยาวชนดวยเยาวชนเอง ทงน เยาวชนทเขามาสตำาแหนงบรหารองคกรการเมองน ตองเปนแบบอยางและถกฝกฝนอบรมใหมคณลกษณะ ๓ ดานดวยกน คอ ๑) รกชาตรกสวนรวม ดวยงานอาสาสมคร ๒) เปนคนดมศลธรรม ดวยการปฏบตทางศาสนา ๓) มความรความสามารถ ดวยการศกษาทงทางโลกและทางธรรม โดยท ง ๓ ด านน ต องก ำาหนดให เป นขอปฏ บต เป นวถ ช ว ต ในแต ละวน/สปดาห/เดอน ทวดประเมนได นบเวลาปฏบตได

โครงงานการเมองคณธรรมน มกจะพฒนามาจากการยกระดบโครงงานคณธรรมขนาดใหญทมคณภาพโดดเดน มาเปนองคกรขบเคลอนใหเกดโครงงานคณธรรมทกประเภททงระบบโรงเรยน หรอการยกเคร องคณะกรรมการนกเรยนใหถกออกแบบใหม (re-engineering) ใหเปนองคกรทเยาวชนรสกเปนเจาของเอง แลวบรหารปกครองในดานการสง

เสรมการทำาความดของเยาวชน การแกปญหาของเยาวชนดวยกนเอง อยางเกาะตดและเขมแขง ทงภายในโรงเรยนและลงสชมชน

- ศนยการเรยนรโครงงานคณธรรม เฉลมพระเกยรตโรงเรยนทสงเสรมใหเกดการเรยนรผานโครงงานคณธรรมทง ๕

ประเภท อยางกวางขวางในทกชวงชน ทงระบบโรงเรยน มใชมแคไมกโครงงานเพอสงประกวดเทานน จะเปนโครงงานขนาดเลกหรอใหญกไดแตตองมจำานวนโครงงานไมนอยกวาเกณฑขนตนทกำาหนด ตามสตร

P> N100 โดย P= จำานวนโครงงาน N =จำานวน

นกเรยนทงหมดท ง น ม ใ ช ส ก แ ต ว า ม โ ค ร ง ง า น เ ย อ ะ แ ล ว จ ด เ ป น ง า น

นทรรศการ/เทศกาลครงเดยวจบหรอ สรางเอกสารหลอกๆ ขนมาแตมไดดำาเนนการจรงจง โครงงานทงหมด แมจะเปนโครงงานเลกกตาม ตองเปนโครงงานทดำาเนนงานจรงๆอยางตอเนอง ในชวงระยะเวลาอยางนอย ๑ ๒ เดอนทำาใหเกดผลสมฤทธลงสผเรยนไดจรงโครงงานบรรลเปา–หมายไดอนง โรงเรยนควรพฒนารปแบบรายงานโครงงานคณธรรม เปนฉบบงาย ๓ ๕ หนากระดาษ กได ไมตองทำาเปนรปเลมสมบรณ–

การประเมน ใหกรอกแบบประเมนแสดงจำานวนโครงงานและระดบความกาวหนาของโครงงานทงหมดของโรงเรยน พรอมแนบสรปยอโครงงานใน ๑ หนากระดาษ และสรปรปภาพใน ๑ หนากระดาษมาประกอบดวย สวนรปเลมโครงงานฉบบสมบรณ ใหเลอกสงเฉพาะโครงงานคณธรรมทมคณภาพโดดเดนสงสด ๓ อนดบแรก ของโรงเรยน มาเปนตวอยางสำาหรบการพจารณาในชนตนของการประกวดคดเลอก เพอเขาสการประกวดในระดบประเทศ ตอไป

-๓๐-

๑. รายงานโครงงานจดพมพใหมจำานวนหนา ๒๐ ๕๐ หนากระดาษ–ขนาด A4 ไมรวมปก โดยแสดงเนอหา บทและหวขอตางๆ ตามทก ำาหนดดงน(ดตวอยางโครงงานระดบประเทศท www.moralproject.net)(๑)ปกหนา

(๑.๑) ปกนอก(แสดงชอโครงงานเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ, ชอกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน, ชอสถานศกษา, ชอสงกด โดยระบสพท., และพมพระบวา รายงานนเปนสวนหนงของโครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ประจ ำาปการศกษา...... ระดบมธยมศกษา ทจดโดย กลมกลยาณมตรเพอการเสรมสรางเครอขายวถพทธ (กคพ.) )(๑.๒) ปกใน(แสดงชอโครงงานเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ, รายชอสมาชกกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงานโดยระบ ชอ-นามสกล ตำาแหนง ชนเรยน, ชอ-ฉายา-นามสกลพระสงฆทปรกษาโดยระบวดและทตงของวด หมายเลขโทรศพท/E-mail, ชอผบรหารและครทปรกษาโดยระบ ตำาแหนง หมายเลขโทรศพท/E-mail, ชอสถานศกษา ทตง หมายเลขโทรศพท/โทรสาร/E-mail/เวบไซต(ถาม))

(๒) กตตกรรมประกาศ (แสดงการขอบคณบคคล คณะ องคกรตางๆ ทสนบสนนการทำาโครงงาน เปนตน)

(๓) บทคดยอ (สรปยอเนอหาและประเดนสำาคญของโครงงานเปนความเรยงใน ๑ หนากระดาษ)

(๔)ผงมโนทศน (สรปภาพรวมของโครงงานทงหมดเปนผงมโนทศน ใน ๑ หนากระดาษ)

(๕)บทท ๑บทนำา๑.๑ ทมาและความสำาคญ (อธบายความเปนมา แรงบนดาลใจ หรอเหตผล ททำาใหคดทำาโครงงานขน)๑.๒ วตถประสงค (แสดงจดมงหมายของการทำาโครงงาน เปนรายขอ ไมควรเกน ๕ ขอ)๑.๓ ขอบเขตการศกษาเรยนร (ระบ กลมเปาหมาย กำาหนดระยะเวลาและสถานท ในการดำาเนนการโครงงาน)

(๖)บทท ๒การดำาเนนการโครงงาน๒.๑ วธการดำาเนนงาน (อธบายวธการดำาเนนงาน, แสดงแผนผงขนตอนการดำาเนนงาน ,แสดงปฏทนหรอกำาหนดการดำาเนนงาน และ/หรอ มรปภาพประกอบ)๒.๒ งบประมาณ (แสดงรายการคาใชจายโดยแยกเปนรายหมวดและยอดรวม)

๒.๓ แหลงทมาของงบประมาณ (กรณทมการระดมทนหรอหางบประมาณเพมเตมขนเอง ใหอธบายถงวธการระดมทนหรอการเขาถงแหลงงบประมาณนนโดยยอดวย)๒.๔ อปสรรคความผดพลาดและการแกปญหา (อธบายถงอปสรรคปญหาหรอขอขดของตางๆ ทเกดขนในการดำาเนนการโครงงาน และการแกปญหาเฉพาะหนา แลวสรปเปนบทเรยนทไดจากการเผชญปญหานนๆ)

(๗) บทท ๓ผลการดำาเนนงาน(แสดงผลการดำาเนนงานโดยการอธบายพรอม รปภาพ และ/หรอ มสถต ตาราง หรอแผนภม ประกอบ)

(๘) บทท ๔การศกษาวเคราะห๔.๑ ปญหาและสาเหต (ประมวลขอมลสภาพปญหา แลววเคราะหสบ

สาวหาสาเหตของปญหา)

-๓๑-

๔.๒ เปาหมายและทางแก (วเคราะหเชอมโยงเปาหมายของโครงงานกบวธการดำาเนนงาน วาเปนหนทางไปสเปาหมายทวางไวอยางไร อยางเปนเหตเปนผล)

๔.๓ หลกการและหลกธรรมทน ำามาใช (แสดงหลกธรรมและแนวพระราชดำาร หรอหลกวชาการตางๆ ทนำามาใช พรอมอธบายความหมายโดยยอ แลวอธบายเชอมโยงกบโครงงาน อยางสอดคลองเปนเหตเปนผล)

๔.๔ ประเมนผลการดำาเนนงาน (แสดงหรออธบายเหตผลวา ผลการดำาเนนงานเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงงานหรอไม เพยงใด เพราะเหตใด และ/หรอแสดงสถตประกอบ(ถาม))

๔.๕ การประเมนตนเอง (สมาชกกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงานทกคน แสดงความคดเหนและความรสกตอการพฒนาตนเอง หรอความประทบใจตอสงทไดเรยนรระหวางการดำาเนนการโครงงาน)

๔.๖ การประเมนและวจารณโดยผอน (แสดงความคดเหนเชงวเคราะห คำาวจารณ และขอเสนอแนะ ของผบรหารสถานศกษา อาจารยและพระสงฆทปรกษาโครงงาน ๓ ทาน และ/หรอ บคคลอนทเกยวของ

อกไมเกน ๕ คน เชน ผปกครอง, เพอนนกเรยนคนอนทไมไดเปนสมาชกกลม, คนในชมชน)

(๙)บทท ๕บทสรปและขอเสนอแนะ ๕.๑ สรปผลการดำาเนนการโครงงาน (อธบายสรปภาพรวมของโครง

งานทงหมดเชอมโยงสกระบวนการเรยนรและพฒนาคณธรรมตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงงานคณธรรม)

๕.๒ แผนการดำาเนนงานในอนาคตและขอเสนอแนะ (แผนการดำาเนนงานในภาคการศกษาตอไป)

(๑๐) เอกสารอางอง (ถาม)(๑๑) ภาคผนวก (ถาม)

๒. สรปยอโครงงานใน ๑ หนากระดาษ และสรปรปภาพโครงงาน ใน ๑ หนากระดาษ

สรปยอโครงงานทงหมดและรปภาพประกอบลงใน ๒ หนากระดาษขนาด A4 ตามตวอยางในหนาท ๒๒

๓. แผนพบ (Brochure) สรปโครงงานสรปโครงงานทงหมดลงใน ๑ แผนกระดาษขนาด A4 ทพบ ๓ สวน ทพมพทงดานหนาและดานหลง โดยออกแบบและพจารณาเลอกเนอหา รปภาพ ตารางหรอแผนภมประกอบ ใหสวยงามสำาหรบเผยแพร

๔. สอ Presentation ทางคอมพวเตอรหรอ VCD นำาเสนอโครงงาน

เลาเร องแสดงภาพรวมและเจาะประเดนสำาคญของโครงงานลงในสอ Presentation ทางคอมพวเตอรในระยะเวลาไมเกน ๗ นาท โดยสามารถจดทำาเปนภาพเคลอนไหววดทศน (VCD) หรอ เปนแผนภาพการนำาเสนอ ดวยโปรแกรมจำาพวก presentation เชน Powerpoint กได

-๓๒-

๕. แผนปาย (Board) นทรรศการโครงงาน

แสดงภาพรวมและสรปสาระสำาคญของโครงงานทงหมด ไดแก ชอโครงงาน สถานศกษา รายชอทปรกษาและกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน บทคดยอ ผงมโนทศน วธการดำาเนนงาน ผลการดำาเนนงาน ขอมลสถต การประเมนผลสรปผล เปนตน โดยมงเนนการจดแสดงเปน แผนผง แผนภม รปภาพ ตาราง สญลกษณ ฯลฯ ททำาใหผชมเขาใจไดโดยไว โดยใชความคดสรางสรรคและเทคนคทางศลปะมาชวยนำาเสนอใหเกดการสอความไดงาย ชดเจน และนาสนใจ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

๖๕ ซม.

๑๒๐ ซม. ๖๐

ซม.๖๐

รอยทพบหกกลางไปดาน

ชอโครงงานคณธรรม

ปกหนาโครงปกหลงโครง

๖๐

๖๕ วสดทแนะนำา: ใชพลาสตกลกฟกหนา ๓หรอ๕ มม.ถาท ำาได ถกตองตามทกำาหนดจะสามารถพบแผนปายสลบกนไดเปน ๔ ทบ มลกษณะเปน Big

-๓๓-(ตวอยาง สรปยอโครงงานใน ๑ หนากระดาษ)

โครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ประจำาปการศกษา ๒๕๕๔ ระดบมธยมศกษา

โครงงาน ลด ละ เลก บหร เมรย สานสายใย เทดไทองคราชนย “ – ”(Stop Drinking and Smoking, Make Homesweet and

Unanimity to Pay His Majesty’ s Loyalty) โดยเยาวชนกลม ดวงตาเหนธรรม โรงเรยนเวยงมอกวทยา ตำาบลเวยง“ ”

มอก อำาเภอเถน จงหวดลำาปางสพท. ลำาปาง เขต ๒

หลกธรรมสำาคญ :ศล ๕ , อบายมข ๖ ,ไตรสกขาพระราชดำาร / พระราชดำารส :บวร ( บาน วด โรงเรยน ) และ เศรษฐกจพอเพยง ( การสรางภมคมกน)ประเดนปญหาหลก : นกเรยนดมเหลา-สบบหรอนเนองจากนกเรยนคบเพอนกลมเสยง หลงผด และมพฤตกรรมลอกเลยนแบบ ผปกครองไมมเวลาดแลลก ตามใจลกและเปนแบบอยางทไมด สภาพชมชนดม-สบไมเลอกท ไมตระหนกถงปญหาและผลกระทบและไมมภมคมกน อกทงชมชนมเปนพนทเสยง ( มรานคาขายเหลา-บหร จำานวน ๗ ราน) และนกเรยนหางเหนธรรมะทใชในการขดเกลาจตใจกลมเปาหมาย : นกเรยนโรงเรยนเวยงมอกวทยาและนกเรยนทมพฤตกรรมเสยง (จำานวน ๒๒ คน)กจกรรมเดน : คณะกรรมการโครงงานฯไดสานตอกจกรรมในภาคเรยนท ๑ ประกอบดวย กจกรรม แกนนำาผกอการดกลยาณมตร “ ( D+ )” กจกรรม กระบอกเสยงแหงธรรม กจกรรม บรสทธใจ คนไดทวตว กจกรรม ร“ ” “ ” “

แจง เหนกรรม ” (อบรมธรรมะ-วปสสนา) และจดกจกรรมเพมเตมภาคเรยนท ๒ ประกอบดวย ( ๑) กจกรรม สายลบสขาว “ ” (๒) กจกรรม “ปลกจตสำานกลด ละ เลก เหลา บหร – ” ( ๓) กจกรรม นำาสอความด ส“ชมชน และ ” ( ๔) กจกรรม สานสายใยคร สร วบาน กจกรรมเหลาน“ ”เปนกจกรรมทมงการตดตามพฤตกรรม แกไขปญหา และปลกจตสำานกการลด ละ เลก บหร-เหลาของนกเรยนและนกเรยนกลมเสยงอยางเปนปจจบนและใกลชดจากสายลบสขาวและแกนนำาผกอการดกลยาณมตร อกทงไดโดย

อาศยการมสวนรวมจากครประจำาชน ผปกครอง และทกฝายในชมชน

ผลทเกดขน : นกเรยนมคานยมในการลด ละ เลก บหร-เมรยจากการจดกจกรรมอยางหลากหลาย ตามแนวพระราชดำารบวรและหลกพทธวถ และสรปผลสมฤทธในภาคเรยนท ๒ พบวา นกเรยนกลมเสยง ๒๒ คน มพฤตกรรมปลอดจากเหลา-บหร รวม ๑๘ คน รอยละ๘๑.๘๑ ( เพมจากภาคเรยนท ๑ รอยละ ๙.๐๘) และมพฤตกรมไมปลอดจากเหลา-บหร รวม ๔ คน รอยละ ๑๘.๑๙ ( ภาคเรยนท ๑ จำานวน ๓ คน รอยละ ๒๗.๒๗ คาเฉลยลดลงจากเดมรอยละ ๙.๐๘ ) กลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน : ๑. นายธรพล ชายเมอง ม.๖ ประธาน๒.นายสทธพงษ ตบจอ

ม.๖ รองประธาน๓.นางสาวขวญฤด ชมชมภ ม.๖ รองประธาน๔.นางสาวเบญจมาศ สมมะโน

ม.๖ เลขานการ๕.นางสาวบษยารตน สงหคำาโล

ม.๖ เหรญญก๖.นางสาววลาวรรณ ศรงามม.๖ ประชาสมพนธ๗.นางสาวนภา ลาวเชยง ม.๖ สวสดการ๘.นางสาวอรพรรณ สเมอง ม.๖ สวสดการ

พระสงฆทปรกษา : พระครวรฬหพพฒนกจ เจาอาวาสวดหวยรนผบรหารทปรกษา :นายมานพ แสนทว ผอำานวยการโรงเรยนครทปรกษา :นายศานตกรศ วงคเขยว กลมสาระการเรยนรภาษไทยจำานวนคร ๒๔ คน จำานวนนกเรยน ๔๗๙ คน แยกเปน ชวงชนท ๓ รวม ๓๕๓ คน ชวงชนท ๔ รวม ๑๒๔ คนตดตอ ครศานตกรศ โทร. ๐๘๑ ๒๘๘ ๗๒๘๓fb โครงงาน: facebook.com/moralprojectpage007

สนบสนนโดย -กลมกลยาณมตรเพอการเสรมสรางเครอขายวถพทธ (กคพ.)

- ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม (ศนยคณธรรม)- สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) (โครงการโรงเรยน

วถพทธ)

-๓๔-(ตวอยาง) ผงสรปมโนทศนโครงงานคณธรรม แบบตารางวเคราะหคำาถาม ๕ ขอ (ปญหา-สาเหต-เปาหมาย-ทางแก-หลก

ธรรม/พระราชดำาร)ชอโครงงาน:“ลกแกะเทวดา ลอมหมาปาใหสนฤทธ พชตปญหาบหรสรา พฒนาชมชนเขมแขง กลม” : ลกแกะขนเทพ โรงเรยน: ไตรสกขาวทยา

(๑)ปญหา- นกเรยนกลมเสยง จำานวน ๓๐ คน มพฤตกรรมดมเหลา สบบหร- เพอนนกเรยนมแนวโนมลอกเลยนแบบพฤตกรรมเพอนกลมเสยงในทางไมดเพมขน

(๓) เปาหมาย- นกเรยนกลมเสยง ทงหมด ๓๐ คน ลด ละ เลก พฤตกรรม

เสยงลงไดโดยอยางนอย ๒๕ คน เลกดมเหลาสบบหรลงไดเดดขาด ภายในภาคการศกษาท ๑

- นกเรยนทงโรงเรยน ๑,๒๐๐ คน เปนกลยาณมตรตอกน ชวยกนเฝาระวงพฤตกรรมเสยงปฏเสธการดมเหลา สบบหรได

- นร.กลมเสยง ๓๐ คน+แกนนำากลยาณมตร ๓๐ คน รวมกนทำางานจตอาสาตอสวนรวม

- นกเรยนในโรงเรยนมพฤตกรรมใชเวลาวางใหเปนประโยชน(๒) สาเหต

ปจจยภายในนร.มความหลงผด, คานยมผดตามเพอน, อยากรอยากลองนร.ขาดความร ขาดความตระหนก ในพษภยของบหร สรา ยาเสพตด

(๔) ทางแก- จดอบรมใหความรสรางความตระหนกในโทษภยของบหร

สรา ยาเสพตด- จดรายการ จะเปนคนด ฉนสญญา ทางเสยงตามสายของ“ ”

โรงเรยน

นร.ไมเคารพยำาเกรงในกฏระเบยบของโรงเรยนนร.ขาดธรรมะเปนเครองยดเหนยวในจตใจ ไมคอยเขาวด-ปฏบตธรรมปจจยภายนอกอทธพลเพอนกลมเสยง ชกชวน และสรางคานยมผดๆครอบครวไมคอยดแล เอาใจใส ขาดความเขาใจในวยรนผปกครอง/คนในชมชน เปนแบบอยางไมด ดมเหลา สบบหร ใหพบเหนไดในทสาธารณะชมชนมพนทเสยง เชน รานขายเหลาบหร ถง ๑๐ ราน อยใกลโรงเรยนถง ๕ รานโรงเรยน วด ชมชน ไมมพนทหรอใหโอกาสวยรนใชเวลาวางใหเกดประโยชน หรอมไมพอ

- ตงกลม เพอนแท ดแลเพอนกลมเสยงเปนรายบคคลดวย“ ”พลงบวก จนกวาจะเลก

- จดตงเครอขายเฝาระวง สายลบสขาว รายงานพฤตกรรม“ ”เสยงทงในและนอก ร.ร.

- จดตงกลมนกเรยนอาสาสมตรวจคน ทกวนตอนเชา บรสทธใจคนไดทวตว“ ”

- เพอนแท ไปเยยมบาน กลมเสยง เปนประจำาสปดาหละ ๒ –๓ ครง

- นกเรยนกลมเสยง ๓๐ คน นกเรยนแกนนำา เพอนแท ๓๐ “ ”คน รวมกนทำางานจตอาสาบำาเพญประโยชนในโรงเรยนทกเชา ทโรงพยาบาลทกวนเสาร และทวดทกวนอาทตย

- ประชมรวม คร ผปกครอง นร. กบหนวยงานในชมชน ตำารวจ สาธารณสข ผใหญบาน กำานน ใหรบทราบและตระหนกชดในปญหา ใหชวยกนแกปญหาและเฝาระวง

- จดกจกรรม ครอบครวสามคค เลนกฬา พาเขาวด ปฏบต“ธรรม ทกส” .-อา.ตนเดอน

(๕) หลกธรรมทขาด/บกพรอง ทควรปลกฝง: ศลขอท ๕, หลกเวน อบายมข“ ”, สงคหวตถ ๔ (ทาน, ปยวาจา, อตถจรยา, สมานตตตา), ไตรสกขา (ศล, สมาธ, ปญญา)พระราชดำาร/พระราชดำารส ทอญเชญมาใช: บวร (บาน-วด-โรงเรยน/ราชการ), ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (พอประมาณ, มเหตผล, มภมคมกน)

-๓๕-คณะทปรกษา โครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต

1. พระธรรมโกศาจารย อธการบด มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

2. พระอาจารยชยสาโรภกข อดตเจาอาวาสวดปานานาชาต3. พระอาจารยดษฎ เมธงกโร พระวทยากรผทรงคณวฒ สำานกปฏบต

ธรรมทงไผ จงหวดชมพร4. พระมหาวชาญ สวชาโน หวหนาพระวทยากร มหาวทยาลยมหาจฬาลง

กรณราชวทยาลย วดยานนาวา 5. นายไพบลย วฒนศรธรรม อดตรองนายกรฐมนตรและ รมว.กระทรวงการ

พฒนาสงคมฯ6. คณหญงพวงรตน วเวกานนท นายกสมาคมผบรหารโรงเรยนประถม

ศกษาแหงประเทศไทย 7. ศาสตราจารยกตตคณ สมน อมรววฒน ผทรงคณวฒดานการศกษา

และทปรกษาธรรมอาสาสมครฝายวชาการ8. ดร.มนญ มกขประดษฐ รองเลขาธการมลนธชยพฒนา9. คณหญงกษมา วรวรรณ ณ อยธยา อดตเลขาธการคณะกรรมการการ

ศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการคณะกรรมการกลาง โครงการประกวดโครงงานคณธรรม

เฉลมพระเกยรต1. พระมหาพงศนรนทร ฐตวำโส ประธาน กคพ.และประธานโครงการฯ วดส

ทศนเทพวราราม2. พระครสงฆรกษปรชา ฐตญาโณ พระธรรมวทยากรอาสาสมคร มหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย3. พระครใบฎกาปยะพงศ ปยสโล พระธรรมวทยากรอาสาสมคร มหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย4. พระมหาสรพงษ วรปญโญพระธรรมวทยากรอาสาสมครวดแจงรอน

กรงเทพฯ5. พระครธรรมคต(สรยทธ ชยปญโญ) เจาอาวาสวดพระบรมธาตดอยผาสม

จงหวดเชยงใหม

6. พระสงคม ธนปญโญ วดพระบรมธาตดอยผาสม จงหวดเชยงใหม7. พระวนย สรวฑฒโน วดระฆงโฆสตารามกรงเทพฯ8. รศ.ประภาภทร นยม ผอำานวยการโรงเรยนรงอรณและสถาบนอาศรม

ศลปเหรญญก กคพ.9. นางสาววไลวรรณ ถกไทย ผแทนศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดน

เชงคณธรรม10. นางบบผาสวสด รชชตาตะนนท ผบรหาร

โรงเรยนทอส และเครอขาย ๓ ประสาน ร.ร.วถพทธ11. นางสาวอนนทตา โปษะกฤษณะ ผบรหาร

โรงเรยนสยามสามไตรและเครอขาย ๓ ประสาน ร.ร.วถพทธ12. ดร.ไพรช สแสนสข อาจารยวทยาลยการ

ฝกหดคร มหาวทยาลยราชภฎพระนคร 13. นายพสทธ เกรยงบรพา ศลปนธรรมะ

บนเทง กลมเรยนเชญผมจตศรทธา14. นายฉตรชย เชอรามญขบวนการตาสบปะรด

15. นางอภศา มะหะมาน ธรรมอาสาสมคร ผประสานงาน โครงงานคณธรรมแกปญหาเหลาบหร

16. ดร.บรรเจอดพร สแสนสข สำานกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา สพฐ. เลขานการ กคพ.

17. นางโชตกา นตยนนท ผประสานงานมลนธโรงเรยนรงอรณ ผชวยเลขานการ กคพ.

18. นายชนวท ธมมอาสา ผประสานงานโครงการฯ

กลมกลยาณมตรเพอการเสรมสรางเครอขายวถพทธ (กคพ.)

ศนยประสานงานการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต โครงการโรงเรยนวถพทธ(ดร.บรรเจอดพร)สำานกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา

สพฐ.กระทรวงศกษาธการ กทม. ๑๐๓๐๐โทร. ๐๒-๒๘๐-๕๕๖๐ โทรสาร ๐๒ ๒๘๑ ๕๒๑๖– –

อเมล moralproject@gmail.comศนยประสานงานดานการเงนและบญชมลนธโรงเรยนรงอรณ (คณโชตกา)๙/๙ หม๕ ซอย๓๓ ถ.พระราม๒ แขวงทาขาม

เขตบางขนเทยน กรงเทพฯ ๑๐๑๕๐ โทร. ๐๒-๘๔๐-๒๕๐๑-๔, ๐๘๓ ๐๖๘ ๒๗๑๒โทรสาร. ๐๒-๘๗๐-๗๕๑๔

Website โครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต: http://www.moralproject.net

http://www.facebook.com/moralprojectpage

-๓๖-

ตอนท ๔นวตกรรมเสรมสรางคณธรรมในสถานศกษา ประจำาป ๒๕๕๖

โครงการอบรมพฒนาการผลตงานสอคณธรรม : สดยอดผนำา ผลตสอ“ ความด ”

วตถประสงค1. เพอสงเสรมและสนบสนนใหเยาวชนมความรความเขาใจเกด

จตสำานกทดและมทกษะพนฐานทงในฐานะผผลตสอความดทสงเสรมคณธรรม และในฐานะผบรโภคสอทฉลาดและรเทาทน

2. เพอกอใหเกดการจดตงกลมเยาวชนททำางานดานการสอสารความดในทกเขตพนทการศกษาและประสานกนเปนเครอขายผผลตสอความดในระดบประเทศ

3. เพอถอดบทเรยนและแลกเปลยนเรยนร และพฒนาตอยอดการผลตสอคณธรรมจากระดบเขตพนทการศกษาสระดบประเทศ

ปฏทนการดำาเนนงาน

การดำาเนนงานป ๒๕๕๖ ป

๒๕๕๗มค

กพ

มค

เมย

พค

มย

กค

สค

กย

ตค

พย

ธค

มค

กพ

๑.สงแบบสอบถามไปยงโรงเรยนทรวมเขาคายอบรมในป ๒๕๕๕ เพอทราบความกาวหนาการตอยอด

๒.สพป/สพม. ประชาสมพนธโครงการ ใหรวมสงผลงานเพอรบการคดเลอก เขาคาย๓.ประกาศผลการพจารณา๔.ทมนกเรยนและครทปรกษาเขาคายอบรมพฒนาการผลตงานสอคณธรรมฯ๕.ผลตผลงานสอคณธรรม สงผลงาน ประกวดระดบประเทศ๖.ประกาศผล๗.รบรางวลเกยรตบตรในงานศลปหตถกรรมครงท ๖๓

โครงการพฒนาโครงงานคณธรรมปการศกษา ๒๕๕๖

ปฏทนงานโครงการพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต พทธชยนตเฉลมราช

ปการศกษา ๒๕๕๖

ตารางสรปการดำาเนนงาน ป ๒๕๕๖ ป ๒๕๕๗

ท ปฏทนงาน เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

ม.ค

ก.พ

ม.ค

๑ ประชาสมพนธ๒ สพป./สพม.รบสมครเยาวชนเขา

อบรมทำาโครงงาน

๓ สพป./สพม.จดประชม/คายอบรมการทำาโครงงาน

๔ กลมเยาวชนสง รางโครงงานและใบสมครเขารวมโครงการมาท สพป./สพม. ทตนสงกด

๕ สพป./สพม.สงขอมลจำานวนโครงงานมาท สนก. สพฐ.

ชวงเตรยมความ

๖ กลมเยาวชนผรบผดชอบ ดำาเนนการโครงงานระยะท ๑

๗ สพป./สพม.ชวยสนบสนนตดตามประเมนผล

๘ สพป./สพม.คดเลอกโครงงานระดบเขตพนทการศกษา จำานวน ๑ โครงงานมาเขาคายระดบภมภาค

๙ กคพ.รวมกบ สพป. ๘ แหง จดคายพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต๘ คาย ๘ ภมภาค

๑๐

กลมเยาวชนผรบผดชอบดำาเนนการโครงงานระยะท ๒

๑๑

กคพ.ตรวจเยยม โครงงานทเขารอบในพนทจรง

๑๒

กลมเยาวชนผรบผดชอบฯ ประมวลสรปผลการดำาเนนงานทง ๒ ระยะ และจดทำาเอกสารและสอนำาเสนอโครงงานฉบบสมบรณ

การประกวดระดบ

การประกวด

การประกวด

๑๓

๓๒ โครงงานทเขารอบมตวแทน(นร.๓คร๑) มาเขา (๑) คายพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ระดบประเทศ (๒) การประกวดโครงงานรอบชงชนะเลศ ระดบประเทศ (๓) พธมอบรางวลเกยรตยศ และ (๔) นทรรศการโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ระดบประเทศ

แนวทางโรงเรยนวถพทธ สวนกระแสเสอม

ในโอกาสเฉลมฉลองพทธชยนต ๒๖๐๐ ป การตรสรขององคสมเดจสมมาสมพทธเจา ปพทธศกราช ๒๕๕๕ โรงเรยนวถพทธ สงกดสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยชมรมเครอขายโรงเรยนวถพทธพทธชยนตแหงประเทศไทยและเครอขาย ขอเชญชวนนกเรยน โรงเรยนทกแหง ทกสงกดรวมเฉลมฉลองโดยการ ฟ นวถวนพระ ดวยวธปฏบต ๖ แนวทาง ดงน

1. รกษาศล ๕2. ทำาบญตกบาตร ฟงเทศน3. ใสเสอสขาว4. รบประทานอาหารมงสวรตมอกลางวน5. สวดมนตแปล6. รณรงค ลด ละ เลกสราและสงเสพตดในสถานศกษาและชมชน

ระยะเวลาดำาเนนการ

ขอเชญชวนดำาเนนการ ฟ นวถวนพระ ดวยวธปฏบต ๖ แนวทาง ขางตนในทกวนพระ ๑๕ คำา เรมตงแต

วนวสาขบชา พทธศกราช ๒๕๕๕ ถง วนวสาขบชา พทธศกราช ๒๕๕๖

การอบรมโครงการหลกสตรอรยะสรางได .. ในโรงเรยนวถพทธ

วตถประสงค

1. เพอพฒนาบคลากรโรงเรยนวถพทธ เรอง ปรยต ปฏบต และปฏเวธ ในการพฒนาโรงเรยน สรางความร

ความเขาใจและทศนคตทถกตองในการสงเสรมการใชพทธธรรมใหเปนวฒนธรรมและวถชวตประจำาวนของโรงเรยนอยางสอดคลองกบธรรมชาตของเดกตามพนฐานและบรบทของโรงเรยนตลอดจนสรางวนยภายนอกและภายในตนเองได

เพอใหบคลากรทเกยวของกบการจดการศกษาโรงเรยนวถพทธ เกดแรงบนดาลใจสามารถสรางชมชน

อรยะไดและเกดประสบการณตรงในการรวมสรางความรและกระบวนการสอนแบบพทธธรรม กายอยกบกจ จตอยกบงาน ทใชคณธรรม จรยธรรมของ“ ”พระโพธสตว เพอประโยชนสข ๓ ขน มาเปนกระบวนการในการขบเคลอน และจดสภาพแวดลอมใหเกดการสรางและปลกฝงวฒนธรรม ทสงเสรมความเปนอรยะและสงเสรมการเรยนรในการครองตนในวถชวตประจำาวนไดอยางถกตองและรเทาทนความทกขได

2. เพอสรางระบบชมชนอรยะทยงยนโดยและเกดการสรางเครอขายโรงเรยนวถพทธ ในระดบจงหวดและ

ระดบภมภาคได

แผนการดำาเนนงาน

การดำาเนนงานป ๒๕๕ 5

ป ๒๕๕๗

ธค มค

กพ

มค

เมย

พค

มย

กค

สค

กย

ตค

พย

ธค

๑.หารอปรบหลกสตรและการดำาเนนงาน2.เสถยรธรรมสถานรางหลกสตรอรยะสรางได ในโรงเรยนวถพทธ หารอ และเสนอ สพฐ.3.สพฐ. อนมต อบรมหลกสตรอรยะสรางได ในโรงเรยนวถพทธ4.คดเลอกคร ผบรหาร สถานศกษา ศกษานเทศกหรอผรบ

ผดชอบโรงเรยนวถพทธเขารบการอบรม5.จดอบรม รนท ๑6.จดอบรม รนท ๒7. จดอบรม รนท ๓8.มหธรรมสญจร ๔ ภาค

การจดทำาวารสารโรงเรยนวถพทธ รตนและเบกบาน ปท ๔ เลมท ๙ และเลมท ๑๐

ปฏทนการจดทำาวารสารโรงเรยนวถพทธ รตนและเบกบาน ปการศกษา 2556ปท 4 เลมท 9 และเลมท 10

ท ตารางสรปการดำาเนนงานปฏทนงาน

ป ๒๕๕๖

มค

กพ

มค

เมย

พค

มย

กค

สค

กย

ตค

พย

ธค

๑ ประชาสมพนธ๒ สพป./สพม. จด

ประกวด คดเลอกตนฉบบสำาหรบ เลม

ท ๙๓ สพป./สพม. สง

ตนฉบบ พรอมรป สำาหรบเลมท ๙

๔ บก.ประสานงาน ปรบปรง ออกแบบ ตรวจสอบ

๕ สนก.จดจางพมพ๖ จดสงวารสารถง

สพป./สพม.ทกแหง

๗ สพป./สพม.จดประกวด คดเลอกตนฉบบ สำาหรบเลมท ๑๐

๘ สพป/สพม. สงตนฉบบพรอมรป สำาหรบเลมท ๑๐

๙ บก.ประสานงาน ปรบปรง ออกแบบ ตรวจสอบ

๑๐

สนก.จดจางพมพ

๑๑

จดสงวารสารถง สพป./สพม.ทกแหง

หมายเหต1.เนอหาบทความ เปนเรองจรง เรองชวต เรองการเรยนการสอน เรอง

นวตกรรม มประโยชน สะทอนบทเรยนชวต ชอเรองสน กระชบ ไดใจ ภาษาถกตอง สรางจนตนาการแรงบนดาลใจ ใชเลขไทย โปรดดตวอยางเรองจากเลม

กอน ๆ ความยาวไมเกน 2 หนา เอ 4 โดยกองบรรณาธการอาจชวยปรบปรงเลกนอย

2.ภาพประกอบ เปนภาพวาด ภาพถาย 4 ส สงไมเกน 7 รป เผอเลอก เปนภาพพฤตกรรมชด ๆ สอดคลองกบเนอเรอง มชวตชวา แสงเงาใหพอใชได ไมเปนภาพตงแถวถาย หรอโชวเดยวแบบตงใจ เตมยศ ขนาดไฟลไมนอยกวา 2400x1600 pixels สงแยกไฟล กบเนอหา

3. จดสงภาพและเนอหาเปน CD ระบชอ สกล โรงเรยน สพป./สพม. เบอรโทรมอถอ สงมาทสถาบนอาศรมศลป ซอยอนามยงามเจรญ 25 ทาขาม เขตบางขนเทยน กทม. 10150 โทร 02 867 0903-4 ตอ 101-103 โทรสาร 139

4. บทความทไดลงวารสารจะถกสงไปทกโรงเรยนใน สพฐ. วด ศาสนสถาน และผบรหาร สพฐ. นบเปนเกยรต ประวตของผเขยน โรงเรยน และผทเกยวของทไดถกบนทกไว พรอมทงทานจะไดรบเกยรตบตรยกยองลงนามโดยเลขาธการ กพฐ. อกดวย

โครงการแลกเปลยนเรยนรพฒนาการบรหารโรงเรยนวถพทธเนนจตอาสา

วตถประสงค1. เพอวางแผนการดำาเนนงานและแนวทางการปฏบตในโรงเรยนวถพทธ

เนนจตอาสาใหมจตอาสารน ๑ และรน ๒ อยางมประสทธภาพ2. เพอเชอมโยง สรางเครอขาย แลกเปลยนเรยนรและเผยแพรผลของ

การแลกเปลยนเรยนรโครงการพฒนาการบรหารโรงเรยนวถพทธเนนจตอาสา ทงในระดบภมภาคและระดบประเทศอยางทวถง

3. เพอตอยอดผลของการแลกเปลยนเรยนรใหเกดการพฒนาศกยภาพผเรยนดานคณธรรมและจรยธรรมอยางแทจรงและยงยน

ปฏทนการดำาเนนงาน

ท

การดำาเนนงาน ป ๒๕๕๖

มค

กพ

มค

เมย

พค

มย

กค

สค

กย

ตค

พย

ธค

๑ ประชมระดมความคดเหนแนวทางพฒนาโรงเรยนวถพทธ เนนจตอาสา

๒ โอนจดสรรงบประมาณใหกลมโรงเรยนวถพทธเนนจตอาสาทง 6 กลม แลกเปลยนเรยนรและดำาเนนการดานอน ๆ ตามแนวทางทไดจากการระดมความคดเหน

3 แลกเปลยนเรยนรและดำาเนนการดานอน ๆ ตามแนวทางทไดจากการระดม

ความคดเหน4 นเทศ ตดตาม

รายชอประธานกลมโรงเรยนวถพทธเนนจตอาสา ประจำาป 2555กลมท ๑ (37 โรงเรยน) นายกตตศกด หงสวไล ผอ.โรงเรยนไทยรฐวทยา 93 สพป.ปราจนบร เขต 2กลมท ๑ (35 โรงเรยน) นายสมชาย เสมากล ผอ.โรงเรยนบานเขาวง สพป.อทยธานกลมท ๑ (47 โรงเรยน) นายวโรจน ฉายชวงษ ผอ.โรงเรยบานแปรง สพป.นครราชสมา เขต ๕กลมท ๑ (40 โรงเรยน) นายไกรสร พมพประชา ผอ.โรงเรยนบานจบไม สพป.หนองคาย เขต 2กลมท ๑ (34 โรงเรยน) นายสวสด กรรมสทธ ผอ.โรงเรยนแมแตง สพม.เขต 34 (เชยงใหม)กลมท ๑ (39 โรงเรยน) นายประพงศ ชตรง ผอ ร.ร.วดโพธทอง สพป.นครศรธรรมราช เขต 1

การดำาเนนงานโครงการนกเรยน และ โรงเรยนดเดน ออมสน ประจำาป 2556

ระยะเวลา กจกรรมมนาคม เมษายน – – พฤษภาคม

ธนาคารออมสนและสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประชาสมพนธและแจงหลกเกณฑโครงการประกวดโรงเรยนและนกเรยนดเดน ดานคณธรรมจรยธรรมสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา 183 เขต (สพป.) และสำานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

42 เขต (สพม.) รบสมครโรงเรยน และนกเรยนทจะเขาโครงการ ปดรบสมคร 31 พฤษภาคม 2556

ภายในเดอน มถนายน

สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ๑๘๓ เขต (สพป.) คดเลอกโรงเรยนดเดน ๑ โรงเรยน และนกเรยนดเดน ๑ คน สงใหคณะกรรมการกลมสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา (ประจำาภาคสงฆ)ปดรบเอกสาร ๓๐ มถนายน ๒๕๕๖สำานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ๔๒ เขต (สพม.) คดเลอกโรงเรยนดเดน ๑ โรงเรยน และนกเรยนดเดน ๑ คน สงใหคณะกรรมการกลมอำานวยการ (สนก.สพฐ.) ปดรบเอกสาร ๓๐ มถนายน ๒๕๕๖

ภายในเดอนสงหาคม คณะกรรมการกลมสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา (ประจำาภาคสงฆ) พจารณาผล สงใหคณะกรรมการกลมอำานวยการ (สนก.สพฐ.) ปดรบเอกสาร ๓๐ สงหาคม ๒๕๕๖

ภายในเดอน ตลาคม คณะกรรมการอำานวยการพจารณาตดสนและประกาศผลสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา (สพป.) โรงเรยนดเดน ๓๕ โรงเรยน และนกเรยนดเดน ๕๕ คน สำานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา (สพม.) โรงเรยนดเดน ๓ โรงเรยน และนกเรยนดเดน ๒๕ คนรวมโรงเรยนดเดน ๓๘ โรงเรยน และนกเรยนดเดน ๘๐ คน

ภายในเดอน ธนวาคม

พธมอบรางวลและเกยรตบตร

โรงเรยนและนกเรยนทไดรบการคดเลอกจากระดบภาคสงฆ จะไดรบการประกาศผลเปนโรงเรยน นกเรยนดเดนดานคณธรรม จรยธรรม ทงหมด แตการมอบเงนรางวลจะไดรบตามทแจงขางตนเทานน

โครงการพฒนาอตลกษณ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ

วตถประสงค1.เพอศกษาสภาพปจจบนของโรงเรยนวถพทธในสงกดสำานกงานคณะ

กรรมการการศกษาขนพนฐาน2.เพอเสนอแนะแนวทางในการพฒนาอตลกษณของโรงเรยนวถพทธให

ปรากฏอยางชดเจน3.เพอพฒนารปแบบการดำาเนนงานพฒนาอตลกษณโรงเรยนวถพทธ

อยางเปนระบบกจกรรม ระยะเวลา

ก.พ.

ม.ค.

เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

1.รายงานการประเมนตนเองของโรงเรยนวถพทธทวประเทศในเวบไซต www.vithebuddha.com2.ประชมแนวทางการขบเคลอนและเสนอแนะการพฒนาการดำาเนนการโรงเรยนวถพทธชนนำา รนท 1,2,3 เปนเวลา 2 วน ๑ คน3.อบรมพระธรรมนเทศวถพทธ และแบงสายเยยมเยยน4.พระธรรมนเทศวถพทธเยยมเยยนใหขอเสนอแนะโรงเรยนวถพทธ

ปฏทนงานโครงการโรงเรยนวถพทธชนนำา รนท ๔

วตถประสงค1. เพอพฒนาตอยอดโรงเรยนวถพทธชนนำา

กจกรรม ระยะเวลาก.พ

ม.ค

เม.

พ.ค

ม.ย

ก.ค

ส.ค

ก.ย.

. . ย. . . . .1.ประชมคณะกรรมการ ตงเกณฑการประเมน

1*

2.รบสมครโรงเรยนคดเลอก โรงเรยนวถพทธชนนำา รนท 43.พระธรรมนเทศวถพทธเยยมเยนใหขอเสนอแนะโรงเรยนวถพทธ4.ประกาศผล สพฐ. เชญโรงเรยนวถพทธชนนำา รนท 4 มาประชมและรบรางวล

16*

5.ประชมโรงเรยนวถพทธชนนำา รนท 4 และรบรางวล

14-17*

หมายเหต 1* แสดงถง วนท 1 มนาคม 255616* แสดงถง วนท 16 สงหาคม 255614-17* แสดงถง วนท 14-17 กนยายน 2556

-โครงการโพธสตวนอยชวนครอบครวเลกเหลา

จดมงหมาย1. เพอฝกใหนกเรยนสบคนผลเสยจากเครองดมแอลกอฮอล ทสงผลตอ

ตนเอง และครอบครว นำาไปส ความตระหนกไมยงเกยวกบเหลา เบยร บหร สงเสพตด

2. เพอใหนกเรยนทำาความดตอครอบครวในชวงเขาพรรษาดวยการพยายามขอรองครอบครวงดเหลาเขาพรรษา ดวยวธการทหลากหลาย โดยนกเรยนเปนผปฏบตจรง

3. เพอยกยองครอบครวและคณครตนแบบทสามารถรวมกนงดเหลา เขาพรรษา และเลกเหลา ตลอดชวต

4. เพอเปนกจกรรมสอดคลองกบ 29 ประการ สความเปนโรงเรยนวถพทธปท ๙ คอ

4.1 ดานกายภาพ ขอ ๗ คอ ไมมสงเสพตด เหลา บหร ๑๐๐%

4.2 ดานพฤตกรรมนกเรยน คร และผบรหารโรงเรยน ขอ ๑ รกษาศล ๕ ขอ ๕ มนสยใฝรสสงยาก

การดำาเนนงานป

๒๕๕๕ป 2556

ธ.ค. ม.ค.

กพ

มค

เมย

พค

มย

กค

สค

กย

ตค

พย

ธค

๑.สพฐ. สคล.มจร. หารอปรบปรงแนวทางการดำาเนนงาน2.สพป. ปชส.โรงเรยน สพป.สมครเขารวมโครงการ3.สคล.จดสงสอเอกสารใหโรงเรยน สพป.4.เรมโครงการตลอดพรรษา 23 กค -19 ตค 565.สรปผลโครงการทงปรมาณ คณภาพ6.จดสงเกยรตบตรแกคร นกเรยน ผปกครอง และผเกยวของ7.นำาเสนอผลการดำาเนนงานประจำาป 2556