Web Sitesi Kurma Rehberi

BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ - 03BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ - 03

ÖZEL2009KOLEKSIYONKOLEKSIYONW

EB SİTESİ KURMA REHBERİ

BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ 0303

WEB SİTESİ KURMA REHBERİ


BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ - 03BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ - 03

İcra Kurulu BaşkanıMehmet Y. YILMAZ

Yayın Direktörü M. Rauf ATEŞ

Yazı İşleri Müdürü (Sorumlu)Erdal KAPLANSEREN

Sayfa YapımcısıEylem AKSÜNGER

Katkıda BulunanlarA. Kıvanç TANRIKULU

Daron DEDEOĞLU Selim ŞUMLU

Burak BUDANUREren KAPLANSEREN

Baskı ve CiltLe Color / Levent Print City

Tel: 0212 637 15 30

© PCnet Dergisi Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş. Dergide yayımlanan yazı, fotoğraf, harita,

illüstrasyon ve konuların her hakkı saklıdır. İzinsiz, kaynak gösterilerek dahi alıntı yapılamaz.

PCnet’in ücretsiz ekidir.

YayıncıDoğan Burda Dergi

Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş.

2

EDİTÖRÜN NOTU

Ücretsiz ve pratik kullanımlı site kurma araçları sayesinde, yüksek teknik bilgiye ihtiyaç duymadan, bilgisayar okur-yazarlığı olan herkes site sahibi olabiliyor. Kitapçığımızdaki makaleleri okurken, bir saatten daha az bir sürede site kurabileceğinizi üstelik anında yayımlayabileceğinizi göreceksiniz. Elbette iş, siteyi teknik olarak kurmakla bitmiyor. Bu sitenin ziyaret edilmesi için içeriklere ve tanıtıma ihtiyacı var. Biz ne kadar yazarsak yazalım, içinizde bir siteyi güncel tutacak heves olmalı. Çünkü siteler içerikleri için ziyaret edilirler. Sitenizi tasarlarken, içinde yer alacak içerikler konusunda çok detaylı ve uzun vadeli planlar yapmalısınız. Dinamik bir içerik, hareketli sayfalar, interaktif içerikler ve çokluortam dosyalarıyla zenginleştirilmiş bölümler sitenizin can damarlarıdır.İnternet sitenizi kurduktan sonra, tasarım, altyapı ve içerik olarak sıklıkla güçlendirme çalışmaları yapmanız gerekecek. Aynı tedbirler, hâlihazırda sahip olduğunuz bir site için de geçerli. Bu kitapçığımızda sadece site kurmayı değil, iyi biçimde yöneterek başarısını artırmayı da sağlayacak yöntemleri anlatıyoruz. İnternet sitenizden para kazandıracak, istatistikleri takip etmenizi sağlayacak ve sitenizi aramalarda üst sıralara taşıyacak taktikler de sayfalarımızda yer alıyor. 120 sayfalık bu bilgi kaynağını beğenmenizi ve kitaplığınızda saklamanızı umuyoruz.

Mesele site kurmak değil, onu yaşatmak Elinizde tutmakta olduğunuz bu kitapçık, öyle tahmin ediyoruz ki, konusuyla ilgili olarak Türkçe hazırlanmış en kapsamlı kaynak durumunda. Bir internet sitesi kurmanın, geliştirmenin ve yönetmenin püf noktaları ile araç, yöntem ve kaynaklarını sizlere sunuyoruz.

Erdal KAPLANSEREN [email protected]

3

BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ

4

30 dakikada web sitenizi kurunKüçük maliyetlerle kısa bir sürede kendi web sitenizi hazırlamanız için en kolay yöntemler ve püf noktaları bu yazıda.

5


Kişisel web sitenizi ya da şirketinizin sitesini hazırlamak belki de defalarca aklınızdan geçmiştir. İnternette hızlı bir aramayla sizin için bu işi üstlenebilecek sayısız firma bulabilirsiniz ancak web sitenizi kendi ellerinizle hazırlamak da oldukça keyifli ve özel olabilir. Konuyu biraz incelediğinizde bu işin aslında imkansız olmadığını, hatta hiç de zor olmadığını göreceksiniz. İnternetin gelişimi, kullanıcıların etkileşiminin artması ve ücretsiz araçların ortaya çıkması, geçtiğimiz yıllar içinde web sitesi yapımını iyiden iyiye kolaylaştırdı. Artık bu konuya merak duyanlar bir miktar araştırma ve kimi deneme-yanılma seferlerinden sonra ortaya elle tutulur bir şeyler çıkarabiliyor. Biz de bu ay hazırladığımız kitapçıkla okurlarımız için araştırma ve deneme-yanılma süreçlerini ortadan kaldırarak hedefe

en çabuk şekilde ulaşmanızı sağlayacak yöntemleri bir araya getirmek istedik. Bu amaçla web sitesi yapımında izlenebilecek en kolay yolları inceleyeceğiz.

Herkes yapabilirDışarıdan bakıldığında çoğu zaman karışık ya da zor görünse de temel ihtiyaçları karşılayan bir web sitesi hazırlamak, konuya ilgi duyan herkesin biraz zaman ayırarak gerçekleştirebileceği bir iş. Tabii burada ayırdığınız zamanın miktarı ve kararlılığınız büyük önem taşıyor. Birkaç sayfadan oluşan deneme amaçlı durağan bir web sitesi hazırlayabileceğiniz gibi daha fazla zaman ayırarak ve biraz daha fazla kafa yorarak dinamik yapıya sahip bir içerik yönetim sistemi de kurabilirsiniz. Dinamik bir web sitesi hem başlangıçta daha çok ilgi ve dikkat isteyecektir, hem de yapım işi bittikten sonra düzenli olarak kontrol altında tutulması

gerekebilir. Örneğin web siteniz, ziyaretçiler tarafından yapılan yorumların denetlenmesi gibi işlere düzenli olarak zaman ayırmanızı gerektirebilir. Bu yüzden burada farklı amaçlara hizmet eden farklı yöntemleri ele alacağız. Web sitesi yapmak için işe başlamadan önce nasıl bir siteye sahip olmak istediğinizi net şekilde belirlemeli ve amacınıza göre ilerlemelisiniz.

Durağan web siteleri Yalnızca kendinizi ya da şirketinizi tanıtan birkaç sayfadan oluşan bir web sitesi yapmayı düşünüyorsanız, web’de bulacağınız ücretsiz şablonları yine ücretsiz bir HTML editörü olan NVU gibi bir programla düzenleyerek sitenizi hazırlamanız yerinde olacaktır. Web’den kolayca edinebileceğiniz, şık görünümlü bir şablonu düzenleyerek kendi ana sayfanızı oluşturmak ve


6

yine aynı şablonu kullanarak “hakkımızda”, “referanslarımız”, “özgeçmiş” benzeri ek sayfalar oluşturmak, neredeyse bir saat içinde kendi kendinize yapabileceğiniz kolay bir iş. Yapımı çok kolay da olsa böyle bir web sitesi ihtiyaç duyacağınız temel fonksiyonları yerine getirecek, sizi dünyaya bağlayacak ve her yerden ulaşılabilir olacaktır.

Dinamik sitelerAmacınız çeşitli eklentilerle geliştirilebilecek ve yüklü miktarda içerik barındıracak bir site hazırlamaksa Joomla, WordPress ya da Drupal gibi açık kaynak kodlu içerik yönetim sistemlerini kullanma yoluna gidebilirsiniz. İnternetin ilk yıllarında oldukça lüks bir şey olan içerik yönetim sistemleri zamanla kabuk değiştirdi. Herkesin kolayca kullanabileceği sistemler geliştirmekten ve bunları

internette ücretsiz olarak paylaşmaktan zevk alan geliştirici topluluklarının sunduğu “açık kaynak kodlu içerik yönetim sistemleri” deyim yerindeyse ortalığı kasıp kavuruyor. Bu sistemleri ücretsiz olarak edindikten sonra kurulumunu kolayca yapabiliyor ve sınırsızca kullanabiliyorsunuz. Kurulum aşamasında durağan sitelere göre biraz daha uğraşlı olan içerik yönetim sistemleri, sundukları sayısız özellik sayesinde kurulum aşamasında verilen uğraşı fazlasıyla hak ediyorlar.Gönüllü topluluklar tarafından var edilen ve yine onlar tarafından desteklenen bu tür sistemler hakkında kafanıza takılan soruların yanıtını internette bulmak da oldukça kolay. Örneğin www.joomlatr.org adresindeki Joomla Türkiye sitesinde Joomla ile ilgili, www.wordpress-tr.com adresinde de WordPress blog altyapısıyla

ilgili Türkçe destek bulmanız mümkün.

Barındırma ve alan adıBurada anlatacağımız yöntemler ücretsiz programlara ve ücretsiz içerik yönetim sistemlerine dayansa da ortaya çıkaracağınız web sitenizi yayınlayabilmek için barındırma (hosting) ve alan adı (domain name) konusunda küçük maliyetleri göze almalısınız. Bu maliyetler gözünüzü korkutmasın, çünkü temel ihtiyaçlarınızı karşılayacak barındırma ve alan adı maliyetiniz yıllık 50-60 TL’yi geçmeyecektir. Durağan web siteleri yapmayı ve içerik yönetim sistemlerini ayrı ayrı anlattıktan sonra hosting konusuna da değineceğiz. Web sitenizi yayınlamak üzere ihtiyaç duyacağınız hosting paketini satın alırken dikkat etmeniz gerekenler ve püf noktalarını yazımızın ilerleyen sayfalarında bulabilirsiniz.

7


NVU ile kolay web sitesiBaşarılı grafik arabirimi sayesinde NVU ile web sitesi yapmak, neredeyse Word’de yazı yazmaktan farksız.

İnternette kendi sitenizi hazırlamak için kullanabileceğiniz ücretli-ücretsiz yüzlerce araç bulunuyor. Biz bu yazıyı hazırlarken birbirinden

farklı özelliklere sahip bu programların içinden açık kaynak kodlu NVU’yu seçtik. www.nvu.com adresinden ücretsiz olarak indirebileceğiniz

NVU, temel özelliklere sahip bir web sitesi hazırlamak için gerekli olan tüm araçları kullanıcı dostu bir arayüzle sunuyor. Daha önce kendiniz ya da şirketiniz için bir web sitesi yapmak aklınızdan geçmemiş olsa bile NVU için hazırlanmış şablonları kullanarak çok kısa sürede sonuca ulaşabilirsiniz.

NVU ve bir adet şablon başlamak için yeterliHenüz ne yazık ki Türkçe dil seçeneği bulunmayan programı indirerek kurduktan sonra çalıştırdığınızda otomatik olarak boş bir sayfa yaratılıyor. Sayfanın hazırlanışındaki çalışma mantığı, kabaca metin editörlerindekine benziyor. Metinleri yazıyor, sayfada


8

Web’den ücretsiz olarak indirdiğiniz şablonları NVU ile kolayca düzenleyerek kendi sitenizi oluşturabilirsiniz.

bulunacak resimleri yerleştiriyor ve birkaç basit tıklama ile linkler oluşturuyorsunuz. Program görsel tasarım modunda oldukça başarılı çalıştığı için hiçbir aşamada hazırladığınız sayfanın kaynak kodlarıyla uğraşmanıza gerek kalmıyor. Tabii yine de HTML kodlarında bazı değişiklikler yapmak istiyorsanız, her an pencerenin alt kısmında bulunan “Source” sekmesine tıklayarak kaynak kodlara ulaşabilir ve düzenleme yapabilirsiniz. Pencerenin sol

tarafında bulunan “NVU Site Manager” penceresini henüz başlarken kapatabilirsiniz. Zira pek bir işe yaramamasının yanında özellikle düşük bir çözünürlükle çalışıyorsanız çalışma alanınızın daralmasına sebep olacaktır. Başlarken boş bir sayfayla karşı karşıya kalmamanız ve oturup tasarım için gerekli olan ilham perisini beklememeniz için, hazır bir şablonu kullanarak başlamanızı tavsiye ediyoruz. Basit bir Google aramasıyla NVU’da

kullanabileceğiniz birçok şablonu web’den indirebilirsiniz. Ücretsiz olarak indirdiğiniz şablonlarda yalnızca onu yaratan tasarımcının adı bir köşede sizi rahatsız etmeyecek şekilde bulunacaktır. Şablon aramakla çokça zaman kaybetmek istemiyorsanız doğrudan www.freecsstemplates.org ve www.freewebsitetemplates.com adreslerini incelemenizde yarar var.

Şablonu NVU’da açınŞablonları genellikle ZIP arşivleri şeklinde indiriliyor. Kullanmak istediğiniz şablonu indirdikten sonra masaüstünüzde boş bir klasöre çıkartın. Klasörün içinde bulunan Index.HTML dosyasının bir kopyasını alarak Yedek.HTML adıyla kaydedin. Bu kopyaya daha sonra ihtiyaç duyacağız. Sonrasında Index.HTML dosyasını NVU’da açın. Karşınıza gelen şablondaki başlık ve metinleri istediğiniz şekilde düzenleyin. Metinleri düzenlerken

9


Tablolar sayesinde sayfadaki resimlerin doğru konumda görüntülenmesini sağlayabilirsiniz.

NVU’nun araç çubuğundaki düğmeleri kullanarak kalın, italik gibi biçimlendirmeler yapabilir, metinlerinizi istediğiniz şekilde renklendirebilirsiniz. Belirli bir bölümde kullanılacak yazı tipini değiştirmek için metni seçtikten sonra Format menüsünde bulunan Font alt menüsünü kullanabilirsiniz. Sayfanızın ziyaretçilerin bilgisayarlarında görüntülenmesi sırasında çıkabilecek problemleri engellemek için yaygın kullanılan yazı tiplerini tercih etmeniz yararınıza olacaktır. Kullandığınız yazı tipinin ziyaretçinin bilgisayarında bulunmaması durumunda, sayfanız hiç tahmin etmediğiniz bambaşka bir yazı tipiyle gösterilebilir. Bu yüzden Arial, Times ve Courier gibi güvenli yazı tipleri Fonts menüsünün en üst kısmında bulunuyor.

Resimler ve linkler Web sayfanıza bir resim

eklemeden önce resim dosyasının uzantısını kontrol etmelisiniz. Ekleyeceğiniz dosyalar JPG, GIF ya da PNG uzantılarından birine sahip olmalı. Farklı formatlardaki dosyaları eklemeden önce bir resim editöründe açarak kabul edilen formatlardan birine dönüştürmeniz gerekecek. Resim dosyalarıyla ilgili dikkat etmeniz gereken ikinci nokta ise

dosyaların büyüklükleri. Sabit diskte 80-100 KB’den daha fazla yer kaplayan resimlerin boyutlarını küçültmeli ya da kalitelerini düşürmelisiniz. Büyük boyutlu resim dosyaları sayfanızın geç açılmasına sebep olarak problem çıkartabilir. Bir web sayfasında çok sayıda resim kullanmak sayfayı güzelleştirebileceği gibi


10

yüklenme süresini aşırı uzatarak ziyaretçilerin sıkılmasına ve siteyi terk etmelerine sebep olabilir. Bir resmi sayfanıza eklemek için öncelikle şablonunuzun bulunduğu klasörün içindeki Images klasörüne kopyalayın. Genel prensip olarak sayfanıza ekleyeceğiniz tüm nesneleri sayfanın klasörüne ya da bulunması gereken bir alt klasöre kopyalamanız gerekiyor.Web sayfalarınızda kullanacağınız resimleri bulmanın en kolay yoluysa Google’ın sunduğu resim aramasından geçiyor. Google.com.tr’nin sol üst köşesinde bulunan “Görseller” bağlantısına tıklayarak istediğiniz anahtar sözcüklerle arama yapabilirsiniz. Google’ın resim arama özelliğini kullanırken arama sonuçlarını resimlerin büyüklüğüne göre filtreleyebiliyorsunuz. Yalnızca ihtiyacınıza uygun boyutlardaki resimleri inceleyebilmek işinizi hızla halledebilmeniz için avantaj sağlıyor.

Önceden klasöre yerleştirdiğiniz resmin sayfaya eklenmesini sağlamak için Image simgesine tıkladıktan sonra açılan diyalog kutusunda Choose File… düğmesine basın ve resmi bulun. Alternate Text kısmına resmin görüntülenemediği durumlarda yerine yayınlanmasını istediğiniz metni girin ya da “Don’t use alternate text” seçeneğini işaretleyin. Alternate Text alanına girdiğiniz metni aynı zamanda Tooltip bölümüne

de kopyalayabilirsiniz. Bu durumda faresini resmin üzerinde tutan bir ziyaretçi aynı ifadeyi görecektir. Resme bir link atamak istiyorsanız Link sekmesine gidin ve burada ulaşmasını istediğiniz web ya da e-posta adresini girin. Tanımladığınız link sitenizin içinde bulunmuyorsa protokol eki (http://, ftp:// vs..) ile birlikte girmelisiniz. OK düğmesine bastığınızda resminiz sayfanıza yerleştirilecektir.

11


FileZilla sayesinde web sitenizi bir FTP sunucusuna sürükle-bırak yöntemiyle kolayca yükleyebilirsiniz.

Nesnelerin yerlerini ayarlayınHTML standardı, resimlerin konumlandırılması konusunda biraz katı bir tutuma sahip. Bunu resimlerinizi istediğiniz konuma rahatça yerleştiremediğinizde fark edeceksiniz. Sayfanızın

eski tarayıcılarla da düzgün şekilde görüntülenebilmesi için, resminizin bulunduğu satırda Enter tuşuyla birkaç satır aşağıya inin ve boşluk tuşuyla birkaç karakter ileri gidin. Bu resme bir miktar hareket özgürlüğü kazandıracak olsa da tüm

kullanıcıların bilgisayarlarında aynı şekilde görülmesini sağlayabilir. Resminizi bu yolla yerleştirmek yerine tablolar yaratarak resminizi görünmez sınırlar içine almak daha kullanışlı bir yol olabilir. Gerekli satıra tıkladıktan


12

sonra Table menüsünü açarak Insert alt menüsündeki Table... seçeneğine tıklayın ve Precisely sekmesine gidin. Burada Rows değerini 1, Columns değerini 2, açılır menüdeki değeri “% of cell” ve Border değerlerini 0 yapın ve OK düğmesine tıklayın. Bu sayede yarattığınız tablo NVU’nun arayüzünde belirli belirsiz kırmızı bir çizgi ile ifade edilirken ziyaretçileriniz için görünmez olacaktır. Sonrasında önceden

eklediğiniz resmi tablonun sağ sütununa yerleştirin. Artık NVU penceresinin üst ve sol kısımlarında bulunan gri çubukları kullanarak tablonun hücre boyutlarını ve dolayısıyla eklediğiniz resmin boyut ve konumunu ayarlayabilirsiniz. Sayfanızdaki resimleri konumlandırmanın üçüncü yolu ise oldukça rahat olsa da eski tarayıcılarda problem çıkarabiliyor. Bu yolu kullanmak için yerini değiştirmek istediğiniz

resmi seçtikten sonra üzerinde Variable Width yazan açılır menünün yanında bulunan Layer simgesine tıklayın. Artık resmi sol üst kısmında oluşacak taşıma kutucuktan tutarak istediğiniz yere taşıyabilirsiniz. Sayfanız için bir de başlık belirlemelisiniz. Ziyaretçileriniz belirlediğiniz bu başlığı tarayıcılarının başlık çubuğunda görecek ve arama motorları tarafından sonuçlara eklenmek üzere indekslenecektir. Başlığı düzenlemek için Format menüsündeki Page Title and Properies seçeneğine tıklayın ve Title kısmına sayfanızı mümkün olduğunca iyi anlatacak bir başlık girin.

Alt sayfaları oluşturunDiyelim ki, sitenizin içinde hobilerinizi ya da şirket faaliyetlerinizi anlatacağınız bir alt sayfa oluşturmak istiyorsunuz. Bu noktada başlangıçta Yedek.HTML olarak adlandırarak

13


sakladığımız özgün şablona ihtiyaç duyacağız. Zira her alt sayfa için boş şablonu tekrar açarak ilk adımlardan buraya kadar yaptıklarımızı tekrar etmemiz gerekecek.Yedek.HTML dosyasını NVU’da açın ve örneğin Hobiler.HTML ismiyle (Save As...) farklı kaydedin. Hobiler.HTML sayfasında bulunmasını istediğiniz resim ve metin içeriğini yerleştirin ve sayfa başlığını değiştirin. Alt sayfanızın içeriği hazır olduktan sonra ziyaretçilerin ana sayfadan buraya ve buradan ana sayfaya ulaşmak için kullanacakları linkleri hazırlamalısınız. Kullanmakta olduğunuz şablonun menüsüne bu linkleri kolayca yerleştirebilirsiniz. Bu linklerden ilkini Ana Sayfa, ikincisini de Hobi olarak adlandırın. Sonrasında bu ifadeleri ayrı ayrı seçerek Insert menüsündeki Link... seçeneğine tıklayın. Choose File… düğmesine tıkladıktan sonra Ana Sayfa için

Index.HTML, Hobi sayfası için Hobiler.HTML dosyalarını atayın. Yarattığınız linklerin yeni pencerede açılmasını istiyorsanız, linke sağ tıkladıktan sonra açılan menüden Link Properties... seçeneğini seçin ve More Properties düğmesine tıklayın. Target bölümünde bulunan “Link to be opened” ifadesini seçin ve altında bulunan açılır menüden “in a new window”u seçin. OK düğmesine tıklayarak diyalog kutusundan çıktığınızda link artık yeni pencerede açılacak şekilde ayarlanmış olacaktır.

Son değişikliklerNVU ile web sayfanızı hazırlarken istediğiniz zaman sayfanın altında yer alan Source sekmesine tıklayarak kaynak kodlarının ne durumda olduğunu görebiliyorsunuz. Normal görünümdeyken bir öğeyi seçili hale getirdikten sonra Source sekmesine geçerseniz NVU sizi seçili öğenin kodlarda

bulunduğu yere yönlendiriyor. Eğer bir miktar HTML bilgisine sahipseniz, NVU’da Source sekmesini kullanarak internetten edindiğiniz “ziyaretçi sayacı” gibi değişik script’leri sayfanıza entegre edebilirsiniz. Tabii sayfaya adım atıldığında fare işaretçisini değişik şekillere dönüştüren, işaretçiyi garip nesnelere kovalatan JavaScript’lerin çoktan demode olduğunu, artık yeni tarayıcılarda kullanıcıyı sıkan bu eklentileri durdurmak için önlemler alındığını hatırlamakta fayda var!Source sekmesinin sağında bulunan Preview sekmesi sayfadaki JavaScript’lerin görülmesini sağlamıyor. JavaScript’lerin nasıl çalıştığı ve fare işaretçisinin linklerin üzerine gelindiğinde nasıl değiştiği gibi hareketleri görmek için araç çubuğunda bulunan Browse düğmesine tıklayarak sayfanın kullandığınız internet tarayıcısında açılmasını sağlamanız gerekiyor.


14

İçerik yönetim sistemleri, adından da anlaşılacağı gibi, sizin sağladığınız içeriği yönetmeyi kolaylaştıran sistemlerdir. Durağan (statik) web sayfalarına

yerleştirilmiş içerikler yalnızca deneyimli bir web tasarımcısı ya da geliştiricisi tarafından, web geliştirme programları kullanarak düzenlenebilirler. “İçerik yönetimi” dendiğindeyse içeriğin yalnızca bir web tarayıcısı kullanılarak, herkes tarafından kolayca düzenlenebilmesi akla gelir. İşte içerik yönetim sistemleri (Content Management System / CMS), içeriğin kolay yoldan ve programlama bilmeden yönetilmesini sağlayan web tabanlı yazılımlardır.Bugün dünyanın en çok tercih edilen ve en sevilen CMS’lerinden biri, hatta belki de ilki olarak kabul edebileceğimiz Joomla, açık kaynaklı bir özgür yazılımdır. Yani Joomla’yı ücretsiz olarak indirebilir, dağıtabilir ve üzerinde istediğiniz gibi değişiklik yaparak kullanabilirsiniz. Joomla en çok kullanılan CMS’lerden biri olduğu için destek alabileceğiniz gerek Türkçe gerekse yabancı kaynaklar da son derece tatmin edicidir. Bu nedenle hiç programlama ve tasarım bilmeden bir web sitesi kurmak niyetindeyseniz kullanabileceğiniz en mantıklı seçeneklerden birinin Joomla olduğunu söyleyebiliriz.Başlamadan önce Joomla ile hayata geçirilmiş örnek birkaç

Baştan sona JoomlaEn popüler içerik yönetim sistemi Joomla’yı kullanarak hiç programlama bilmeden kendi web sitenizi yaratın.

15


site görmek isterseniz Joomla’nın resmi web sitesi www.joomla.org’u, www.joomlatr.org adresindeki Joomla Türkiye’yi ve dergimizin web sitesi www.pcnet.com.tr’yi ziyaret edebilirsiniz.Joomla’nın en güncel Türkçe sürümünü Joomla Türkiye’den indirebilirsiniz.

Joomla’nın özellikleriJoomla’nın belli başlı özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:• Açık kaynak kodlu,özgür yazılım• Geniş ve şevkli bir kullanıcı ve geliştirici kitlesi• Basit çalışma akışı sistemi• Dosya yükleme ve yönetmeyi kolaylaştıran dosya yöneticisi• RSS desteği• Silinen içerikler için çöp kutusu• Arama motoru dostu (SEO) adresler• Banner yönetimi• Türkçe dahil onlarca dil

desteği• Web sitesinden bağımsız yönetim arabirimi• İçerik için geliştirilmiş makro dili (eklentiler)• Yoğun çalışan siteler için önbellek mekanizması• Kolay kurulabilen eklenti ve bileşenler• Başarılı şablon sistemi (HTML, CSS, PHP)• Hiyerarşik kullanıcı grupları• Basit ziyaretçi istatistikleri• Görsel editör• Anket• İçerik için puanlama sistemiAyrıca extensions.joomla.org adresinde bulabileceğiniz sayısız ücretli ve ücretsiz eklentilerle Joomla’ya forum, resim galerisi, download yöneticisi, takvim gibi özellikleri kazandırabilirsiniz.

KurulumJoomla; Windows, Linux ve Mac OS platformlarının üçünde de uygun şartlar sağlanması halinde çalışabilir. Joomla çalışabilmek

için PHP ve MySQL ikilisine ihtiyaç duyar. Bu nedenle Joomla’yı, PHP ve MySQL’in vatanı diyebileceğimiz Linux işletim sisteminde kullanmanızı öneriyoruz ve kurulum örneğimizi de Linux tabanlı bir host’u baz alarak vereceğiz.Deneme amacıyla bir kurulum yapmak isterseniz 000webhost’un 1,5 GB alan sunan bedava Linux hosting hizmetinden yararlanabilirsiniz. www.000webhost.com adresinden açacağınız hesapla www.isim.site90.net gibi bir alt alan adına sahip olabileceğiniz gibi, başka bir yerden satın aldığınız alan adınızı da ücretsiz host edebilirsiniz. “Sign up!” düğmesine tıklayarak forma sırasıyla alan adı terchinizi, adınızı, e-posta adresinizi, parolanızı ve güvenlik kodunu yazarak kaydınızı tamamlayın. Açılan sayfada hesabınızın oluşturulmasına kaç dakika kaldığını göreceksiniz. Sayfa


16

otomatik olarak yenilenecektir, bu sırada herhangi bir işlem yapmayın. Birkaç dakika içinde hesap bilgilerinizi içeren yeni bir sayfanın açıldığını göreceksiniz. Bu sayfadaki bilgilere daha sonra ulaşmak için www.000webhost.com adresine girip “Members Area” linkine tıklayın ve giriş yaptıktan sonra Go to cPanel > View Account Details linkine tıklayabilirsiniz. Elbette başka bir yerden satın aldığınız Linux host’unuz varsa onu da kullanabilirsiniz.Şimdi sıra geldi bedava alanımıza Joomla kurmaya. Öncelikle www.joomlatr.org adresinden Joomla’nın son Türkçe sürümünü indirin. Bu yazının yazıldığı sırada en güncel sürüm 1.5.14 idi. İndirdiğiniz Joomla_1.5.14-Stable-Full_Package_TR.zip adlı dosyayı kendi bilgisayarınızda genişletin. Ardından 000webhost’un size verdiği FTP hesap bilgilerini kullanarak FTP sunucunuza

bağlanın. Bu aşamada, FTP yazılımınız yoksa http://filezilla-project.org adresinden ücretsiz edinebileceğiniz FileZilla’yı kullanabileceğinizi hatırlatalım. Genişlettiğiniz dosyaları FTP sunucunuzdaki public_html klasörünün içine kopyalayın. (000webhost kullanıyorsanız önce public_html içinde default.php dosyasını silin.) Bu işlem 30 dakika kadar sürebilir. (İşlemi hızlandırmak için, host’unuz destekliyorsa doğrudan zip dosyasını upload edip cPanel’deki dosya yöneticisini kullanarak da

genişletebilirsiniz.) Yükleme tamamlandıktan sonra kuruluma başlamak için tarayıcınızı açarak 000webhost’ın size verdiği adrese (örn. www.pcnettest.site90.net) girin. 1. adım: Kurulumda kullanmak istediğiniz dili seçin. Biz Türkçeyi seçiyoruz.2. adım: Sisteminizin gereksinimleri karşılayıp karşılamadığını kontrol edin. “configuration.php Yazılabilir” dışındaki tüm maddelerin karşısında “Evet” yazıyorsa “Sonraki” düğmesine tıklayarak kuruluma devam edebilirsiniz.

17


3. adım: GNU/GPL v2.0 lisansını kabul ettiğinizi belirtmek için Sonraki düğmesine tıklayın.4. adım: Hosting sağlayıcınız tarafından size verilen MySQL veritabanı bilgilerini girin. Eğer size böyle bir bilgi verilmemişse veritabanını kendiniz oluşturmanız gerekiyordur. 000webhost’ta veritabanını oluşturmak için üye girişi yaptıktan sonra “Go to CPanel” linkine tıklayın. Açılan sayfadan MySQL linkine tıklayın. Açılan sayfada sırasıyla veritabanı adı (örn. “joomla”), kullanıcı (örn. “pcnet”) ve parola alanlarını doldurun. MySQL kullanıcı adı ve veritabanı adınız a8151092_isim

gibi birer isim alacaktır. Ayrıca doldurduğunuz formun hemen üstündeki yazan sunucu adresini de (örn. “mysql3.000webhost.com”) not edin. Artık Joomla kurulumuna dönerek sunucu adı (adresi), kullanıcı adı, şifre ve veritabanı alanlarını doldurabilirsiniz.5. adım: “Evet” seçeneğini seçerek FTP dosya sistemini etkinleştirin. Ardından hosting sağlayıcınız tarafından verilen FTP kullanıcı adı ve şifresini girin. 000webhost’u kullanıyorsanız “Gelişmiş Ayarlar”a tıklayarak size verilen FTP Sunucusu adresini girin (bu alanın değiştirilmesi çoğu

hosting sağlayıcı için gerekli değildir). “FTP Parolasını Sakla” seçeneğini Evet olarak değiştirin. “FTP yolunu otomatik bul” komutuyla kök klasör alanının doldurulmasını sağlayın.6. adım: Sırasıyla sitenizin adını, e-posta adresinizi ve kullanmak istediğiniz yönetici şifresini yazın. Ardından “Örnek Veriyi Yükle” düğmesine ve Sonraki düğmesine tıklayın.7. adım: Joomla kurulumunuz tamamlandı. Sitenizi kullanmaya başlamak tekrar FTP’ye bağlanarak installation adlı klasörü tamamen silin. Şimdi siteadresi/administrator adresine girip “admin” kullanıcı adı ve kendi seçtiğiniz şifreyle yönetim paneline giriş yapabilirsiniz.


18

Sitemizi tanıyalımJoomla ilk kurulduğunda ana sayfanız buna benzeyecek.

MenülerMenüler sitenizde dolaşılmasını kolaylaştıran öğelerdir. Joomla’da farklı görevleri olan birkaç menü çeşidi bulunur. Örnek verileri yüklediyseniz sitenizde 6 farklı menü bulunduğunu göreceksiniz.

Bunları değiştirebilir, devre dışı bırakabilir ya da sonradan kendi menülerinizi ekleyebilirsiniz.

İçerikÖrnek verileri yüklediyseniz sitenizin ana sayfasında 5 tane içerik öğesi bulunduğunu göreceksiniz. Bu içerikleri değiştirebileceğiniz gibi kendi içeriklerinizi de Joomla’ya ekleyebilirsiniz. İçerik öğeleri uzunsa sadece giriş kısımları ana sayfada görünür ve “devamını oku” linkiyle içeriğin tamamına erişilebilir. Bazı haberler resimlerle de desteklenebilirler. Ayrıca her haberin köşesinde PDF sürümü, yazdırma ve arkadaşına gönderme linki bulunur. İsterseniz bunları da sonradan kapatabilirsiniz.

En yeni / en çok okunan haberlerİçerik öğeleriniz farklı biçimlerde listelenebilirler. Ziyaretçileriniz genellikle en yeni ve en çok

ziyaret edilen içeriklerle ilgilendiği için bunlara özel iki modül oluşturulmuştur. Örnek verileri yüklediyseniz son 5 ve en çok okunan 5 yazı sitenizde listelenir.

ReklamSiteniz yeterince popüler bir hale gelirse reklam alanlarınızı satmaya başlayabilir ya da Google AdSense gibi sistemlere üye olarak sitenize hemen reklam almaya başlayabilirsiniz. Joomla’nın kendi içinde bir banner yönetim sistemi bulunmaktadır. Ama kendi reklamlarınızı satmayıp AdSense gibi sistemleri kullanacaksanız Eklenti Dizini’nden indireceğiniz AdSense modüllerini kullanmanızı öneririz.

Kullanıcı girişiKullanıcı girişi modülü, sitenizin herkes açık alanlarıyla üyelere özel alanlarını ayıran fonksiyondur. Kullanıcılar bu

19


modülü kullanarak sitenize giriş yaptıktan sonra üyelere özel olarak ayarladığınız bileşen ve içerikleri görmeye başlarlar. Ayrıca şifresini unutan kullanıcılar bu modüldeki linki kullanarak yeni bir şifre edinebilir veya sitenize üye olabilirler.

AnketZiyaretçileriniz bir konuda görüşlerini almanın en kolay yolu anket düzenlemektir. Joomla sitenizde çoktan seçmeli sorulara dayanan anketler oluşturabilirsiniz.

Kimler çevrimiçiBu modül ziyaretçilerinize o anda kaç kişinin sitenizde dolaştığını gösterir. Kurumsal sitelerde bu modülün devre dışı bırakılması daha mantıklı olabilir; çünkü örneğini Türkiye’nin en büyük fındık imalatçısı olduğunu söyleyen bir firmanın sitesinde sadece

2 kişinin dolaştığını söylemek firmayı küçük duruma düşürebilir.

BeslemelerRSS akışları günden güne popülerlik kazanmakta. RSS okuyucu yazılım ve web servisleri sayesinde kullanıcılar RSS desteği sunan siteleri hiç ziyaret etmeden güncellemelerden haberdar olabilir. Joomla’da varsayılan olarak bulunan Birlik modülü de bu işlevi yerine getirmektedir.

AramaHemen hemen tüm sitelerde arama fonksiyonunun bulunması zorunludur. Sitenizin içeriği arttıkça kullanıcılar aradıklarını menüleri kullanarak bulamayabilirler, işte bu durumda Joomla’nın tüm içerik öğelerinde arama yapabilen arama fonksiyonu işe yarar.

Yönetim paneliJoomla yönetim paneline www.siteadresi.com/administrator

Joomla’nın oldukça işlevsel bir yönetim paneli var.


20

adresinden giriş yapabilirsiniz. varsayılan kullanıcı adınız olan “admin”i güvenlik açısından, giriş yaptıktan sonra Kullanıcı Yöneticisi’ne girerek değiştirmenizi öneririz. Joomla Denetim Masası ana sayfasında şu öğeler dikkatinizi çekecektir:• Yeni Makale Ekle: Sitenize yeni bir haber ya da yazı eklemenize yarar.• Makale Yöneticisi: Mevcut içerik öğelerini düzenleyebilir ya da silebilirsiniz. Örnek verileri yüklediğinizde sitenize eklenen makaleleri silmek ya da değiştirmek için bu öğeyi kullanabilirsiniz.• Ön Sayfa Yöneticisi: Sitenizin ön sayfasına (ana sayfaya) çıkarılacak makaleleri seçmenizi ve sıralamanızı sağlar.• Bölüm/Kategori Yöneticisi: Sitenizdeki içerik bölümlerini veya kategorilerini düzenlemenize olanak tanır.• Ortam Yöneticisi: İçerik öğelerinizde kullanacağınız

resimler başta olmak üzere çeşitli dosyaları yüklemenize ve yönetmenize imkan verir.• Menü Yöneticisi: Menüleri düzenlemenizi sağlar.• Dil Yöneticisi: Sitenizin ve yönetim panelinin dilini değiştirmenizi sağlar. Türkçe Joomla kurduysanız burada bir değişiklik yapmanıza gerek yoktur.• Kullanıcı Yöneticisi: Üyelerinizi yönetmeye ve dilediğiniz üyelere yönetici yetkileri vermeye yarar.• Genel Yapılandırma: Sitenizle ilgili genel ayarları yapmanızı sağlar. Sitenizi ilk kez kurduktan sonra bir kez ziyaret ederek “Genel Açıklama” ve “Genel Anahtar Sözcükler” alanlarını sitenize uygun olacak şekilde değiştirmenizi öneririz. Eğer host’unuzu .htaccess kullanımını destekleyen bir Linux host’sa “Arama Motoru Dostu Bağlantılar” ve “Apache mod_rewrite’ı

Kullan” seçeneklerini Evet yapmanızı öneririz. Ancak bu değişikliği yapmadan önce FTP’ye bağlanıp kök klasördeki htaccess.txt dosyasının adını .htacess olarak değiştirmeyi unutmayın.Yönetim panelinin üst menüsünü kullanarak da saydığımız denetim masası öğelerine ulaşabilirsiniz. Ayrıca üst menüde bulunan Bileşenler menüsünde, varsayılan Joomla bileşenlerinin ve sonradan yükleyeceğiniz bileşenlerin ayarları bulunur. Her yeni bileşen yüklediğinizde mutlaka ayarlarına göz atmanızı ve dilediklerinizi değiştirmenizi öneririz. Eklentiler > Kur/Kaldır komutuyla sitenize yeni bir bileşen, eklenti, modül ya da şablon kurabilirsiniz. Eklentiler > Modül Yöneticisi komutuyla sitenizde görünen modülleri açıp kapatabilir, ayarlarını düzenleyebilir veya yenilerini ekleyebilirsiniz.

21


EklentilerBileşen, modül, eklenti ve şablonların tümüne birden eklenti (extension) adı veriliyor. Eklentiler Joomla’nın çekirdeğine çeşitli katkılarda bulunarak yazılımı geliştiriyorlar. http://extensions.joomla.org adresinde 4 bine yakın Joomla uzantısı bulabilirsiniz. Şimdi uzantı türlerine kısaca göz atalım:

BileşenJoomla’nın en beğenilen özelliklerinden biri, kullanıcı isteklerine göre genişleyebilmesi. Joomla’ya yeni fonksiyonlar kazandıran ve yönetim panelinde kendi özel bölümleri bulunan uzantılara bileşen (component) adı veriliyor. Bileşenlere örnek olarak online mağaza, resim galerisi, e-bülten veya forum sistemlerini gösterebiliriz. Bileşenler sitenin gereksinimlerine göre seçilir ve genellikle bir kez kurulduktan sonra o sitenin bir parçası haline gelirler.

Uyumlu EkUyumlu ek (plug-in), Joomla çatısı içinde belli bir fonksiyonda değişiklik yapan kod parçasıdır. Örneğin bir içerik sayfasına bir eklenti kodu ekleyerek yazının içinde bir modülün yüklenmesini sağlayabilirsiniz. Uyumlu ekler genellikle bileşenlere entegre olarak çalışırlar; yani bir bileşeni yüklerken yanında gelen eklentileri de yüklemeniz gerekebilir.

ModülSitenizdeki görünen her bir işlevsel kutuya modül adı verilir. Modüller sitenizde önceden belirlenmiş alanlara yerleştirebileceğiniz, genellikle tek bir işlevi bulunan eklentilerdir.

ŞablonŞablon (template) sitenizin tasarımını belirler. Diğer bir deyişle sitenizin renkleri, yazı tipleri, fon resmi ve sayfa düzeni şablonunuzun içinde yer alır. Şablon en az bir HTML dosyasıyla bir CSS dosyasından oluşur. Modern şablonlar çok daha fazla parçadan oluşabilir ve Joomla’nın görünümünü isteğinize göre tamamen değiştirebilirler.

Eklenti Dizini’nde binlerce ücretli ve ücretsiz eklenti mevcut.


22

Sitenize forum eklemeKullanıcılarınızın birbiriyle ve sizinle etkileşime girmesinin en kolay yolu sitenize bir forum eklemek. Böylece ziyaretçileriniz sitenizdeki konularla ilgili fikir alışverişinde bulunabilecekleri gibi farklı konuları da kendi

aralarında tartışabilirler. Joomla için geliştirilmiş en başarılı forum bileşeni Kunena’dır. Kunena nispeten basit bir forum sistemi olduğu için küçük ve orta çaplı siteler için uygun olduğunu söyleyebiliriz. Avantajıysa Joomla ile tamamen entegre

olarak çalışması ve herhangi bir bir köprü bileşenine ihtiyaç duymamasıdır. Daha büyük çaplı bir forum kurmayı düşünüyorsanız phpBB, SMF ya da vBulletin gibi profesyonel bir çözüme ihtiyaç duyuyursanız bunlarla birlikte kullanabileceğiniz köprü bileşenlerini extensions.joomla.org adresinden temin edebilirsiniz.FireBoard’un son sürümünü www.kunena.com adresindeki resmi sitesinden Download linkine tıklayarak indirebilirsiniz. Bu yazı yazıldığı sırada en güncel sürüm 1.5.4 ve Joomla 1.0x için geliştirilmiş güncel sürüm 1.0.11’di. 1.5.4 Stable sürümünü www.kunena.com adresinden indirdikten sonra git.pcnet.com.tr/169 adresinden Türkçe dil dosyasını indirin. Kunena kurulumunu anlatan bir videoyu git.pcnet.com.tr/170 adresinde bulabilirsiniz.

Kunena basit ama kullanışlı bir forum bileşeni.

23

www.pcnet.c

om.tr

/blog


Hosting seçimiWeb sitenizi yayınlamanızı sağlayacak hosting çözümünü seçerken dikkat etmeniz gerekenler ve püf noktaları.

El emeği, göz nuru web sitenizi yayına sokmak ve dünyanın gözleri önüne sermek için bir hosting çözümüne ihtiyacınız olacak. Her işte olduğu gibi hosting seçmenin de önemli ayrıntıları ve püf noktaları var. Piyasada hizmet veren hosting şirketlerinin farklı ürünleri arasından web sitenize uygun olanı seçmeli ve satın almalısınız.Hosting çözümünü seçerken hangi web geliştirme dilini kullandığınız, ne kadar ziyaretçi hedeflediğiniz ve hedeflediğiniz ziyaretçi kitlesinin coğrafi konumu büyük önem taşıyor. Örneğin web sitenizi tamamen HTML ile hazırladıysanız ve kişisel bir site yayınlamayı amaçlıyorsanız çok kapsamlı bir hosting paketi aramanıza gerek olmayabilir. En azından Windows ya da Linux sunucuların farklarını gözetmeksizin bütçenize uyan bir paketi seçebilirsiniz. Ama

24

25


Microsoft tarafından geliştirilip desteklenen ASP ya da ASP.NET platformunu kullanarak bir site tasarladıysanız, güncelleştirmeleri tam olarak yapılmış Windows hosting paketlerinden size uyan birini seçmelisiniz. Tabii benzer şekilde sitenizi PHP ile kodladıysanız güncel bir Linux sunucu paketi tercih etmeniz yerinde olacaktır. Plone, Zope ya da Django gibi Python ile yazılmış içerik yönetim sistemlerinden birisini kullanacaksanız, yine uygun desteklere sahip bir sunucuya ihtiyacınız olacaktır.Windows sunucu paketi kullanmayı düşünüyorsanız, hosting almayı düşündüğünüz firmanın web sitesinden sunucularda kullanılan işletim sistemi ve sunucu yazılımlarının sürüm numaralarını en güncel sürümlerle karşılaştırabilirsiniz. Web sitesinden bu bilgileri kontrol etmenin yanı sıra

telefon ile arayarak da firmadan bilgi almayı deneyebilirsiniz. Bir hosting firmasına telefon etmek çoğu zaman firmanın kalitesini anlamanın en kolay yollarından biridir. Telefonda karşılaşacağınız kişi sizi yetkinliğine ikna edebilmeli ve güven vermeli.

Windows mu, Linux mu?Yukarıdaki satırlarda da belirttiğimiz üzere sorunun cevabı, sitenizi geliştirirken kullandığınız dil ya da programlama platformuyla ilgili. ASP, ASP.NET gibi Microsoft ortamlarını kullanarak hazırlamış olduğunuz ya da hazırlayacağınız web sitenizi yine Windows ile çalışan bir sunucuda barındırmanız şart. Ancak ne yazık ki PHP için bu kadar net bir söylemde bulunamıyoruz. Bu durumun başlıca nedenleri arasında PHP için birden fazla veritabanı

uygulaması olması ve hemen her PHP sürümünün güncelliğini koruması sayılabilir. Bir başka deyişle kullandığınız veritabanı diline (MySQL ya da PostgreSQL) ve PHP sürümüne bağlı olarak uygun bir Linux sunucusu seçmelisiniz. Örneğin son zamanlarda oldukça popülerleşen hazır portallardan Joomla ve Mambo, PHP ve MySQL ikilisini kullanmasına rağmen her PHP destekli Linux sunucu işinizi görmeyebilir. Bu anlamda bu tarz özel portal yazılımları için yine özelleştirilmiş sunucu ve hosting çözümleri bulunuyor. Özellikle yeni web trendi Ruby veya Django gibi özelleştirmesi bol bir web sitesi hazırlamak istiyorsanız yine Python ve Ruby destekleri sunan özel hosting çözümlerinden birisini


26

tercih etmeniz gerekiyor.Günümüzde hala Linux 2.4.x ve 2.6.x sürümünü kullanan Linux sunucular yoğun olarak bulunuyor. Özellikle Debian tabanlı Linux sunucular hala 2.4.x çekirdeğini kullanmaya

devam ediyor. Burada dikkat etmeniz gereken nokta iki sürümün de hala geliştirilen iki ayrı çekirdek olmasıdır. Yani 2.4, 2.6’nın eski sürümü gibi görünse de değil. Bu anlamda dikkat edeceğiniz bir başka

nokta da 2.6.x çekirdeğinin özellikle sunucu ve multimedya taraflarının gelişmiş olduğudur. Yani YouTube ya da Revver gibi video paylaşım siteleri benzeri multimedya tarafı ağır basan bir proje tasarlıyorsanız

27


2.6.x çekirdeğini kullanan bir Linux sunucusu edinmeniz daha uygun olacaktır.Her ne kadar artık hazır içerik yönetim sistemleri ya da hazır blog paketleri kullanılsa da Ajax temelli, web 2.0 standartlarına uygun web projeleri yapma hayali kuruyorsanız seçeceğiniz hosting paketinin gene uyumlu bileşenler içermesi gerekiyor.Tüm desteklerin sunulup sunulmadığını hizmet kiralamayı düşündüğünüz firmaların web sitelerinden öğrenebilirsiniz.Bir bilene danışın: Özellikle açık kaynak kodlu içerik yönetim sistemini kullanacaksanız, destek konusunda çok şanslısınız demektir. www.joomlatr.org ve www.wordpress-tr.com gibi adreslerde sizinle aynı içerik yönetim sistemini kullanan tecrübeli insanlardan hangi hosting çözümlerini tercih edebileceğiniz konusunda bilgi alabilirsiniz.

Hangi hosting firması?Nasıl bir hosting çözümüne ihtiyaç duyduğumuzu belirledikten sonra sıra bu hizmeti kiralayacağınız bir firma bulmaya geliyor. Bu anlamda seçeceğimiz firmanın belli başlı özellikleri olması ve güven vermesi birincil şart. Öncelikle hosting firmasının web sitesini iyice incelemeniz gerekiyor. Bu aşamada dikkat etmeniz gereken başlıca konu, sitenin nereden yayınlandığı, güncelliği ve doğru şekilde çalışıp çalışmadığı. Yani sunucu hizmeti verirken kendi sitesini yayınlamayan ya da doğru çalışmayan bir web sitesi ile satış yapmaya çabalayan bir firmadan hemen uzaklaşmanızda fayda var! Seçeceğiniz firmanın referansları oldukça fikir verici olabilir. Hangi siteleri sunucularında barındırıyor? Oradan hizmet alan siteler hızlı açılıyor mu, doğru çalışıyor mu? Bu soruların cevapları önemli,

çünkü düşük bütçeli firmalar daha çok kazanç sağlamak için sunuculara kapasitelerinin üzerinde bir hesap yüklemesi yapabiliyorlar ve siteler çok yavaş çalışabiliyor. Hizmet alacağınız firmanın düzenli çalışma saatlerine ve iyi bir destek ekibine sahip olduğundan emin olmalısınız. Web sitenizin başına bir şey geldiğinde ilk olarak firmayı arayacağınızdan, size yanıt verecek birilerinin olduğunu bilmek güvende hissetmeniz için oldukça önemli.

Yedekleme ve yönetim paneliHosting firmaları isteğiniz üzerine, sizin için web sitenizi yedekleyebilirler ancak normal şartlarda böyle bir yükümlülükleri yok. Bu aşamada ek olarak böyle hizmetler veren hosting firmalarından birini seçebileceğiniz gibi, dilediğiniz


28

an sizin de yedeklerinizi alabileceğiniz, kolay kullanımlı bir yönetim paneli olduğundan emin olun. Hatta hizmet almayı düşündüğünüz hosting firmasının sitesinde bu panelin bir demosu varsa hemen girip biraz incelemenizde yarar var. Son zamanlarda birçok sunucu tarafından tercih edilen yönetim paneli yazılımlarından biri cPanel. Bu sistem geniş dil desteği ve kolay kullanıcı arayüzü ile tercih ediliyor.

cPanel’de aynı zamanda günümüzün hızla popülerleşen yeni trendi blog sayfaları açabilmeniz için Fantastico isimli bir çözüm bulunuyor. Fantastico sayesinde tek tıklamayla istediğiniz bir blog hizmetine kavuşabilirsiniz. Benzer şekilde alışveriş modüllerinden phpMyAdmin arayüzüne kadar birçok hizmeti kolayca kullanabileceğiniz bir

yapı cPanel.Faturaya dikkat: Hosting firması seçerken bir başka önemli nokta da fatura. Yani seçtiğiniz firma size ödediğiniz hizmet bedeli karşılığında bir fatura kesebilmeli. Bu önemli çünkü firma herhangi bir nedenden dolayı (ya da nedensizce) verdiği hizmeti kesecek olursa elinizdeki fatura bir yasal dayanak olabilir.

29


Benzer şekilde çalıştığınız firmanın gerçek bir firma olduğunu da bu şekilde anlamış olursunuz.

Sunucu nerede durmalı?Web sitenizin hızlıca ulaşılabilir olması oldukça önemli. Bu anlamda hizmet alacağınız firmanın sunucuları nerede tuttuğu önemli bir ayrıntı. Yani Türk Telekom gibi sunucuları Türkiye’de bulunan bir firma ile çalışırsanız sitenize

ülkemizden ulaşım oldukça hızlı olacaktır. Bunun yanı sıra yurt dışında barınan sunucuların çok daha ucuz olduğu da bir gerçek. Ancak ülkemizde zaman zaman yurt dışı çıkışlarında sorun yaşanabiliyor. Bu nedenle sitenizi yurt dışında barındırıyorsanız bu tarz durumlarda ülkemizden ulaşılamayacağını da belirtmekte yarar var. Ancak işin maliyet tarafına

bakıldığında yurt dışından verilen sunucu barındırma hizmetlerinin oldukça ucuz olduğunu görüyoruz. Bu nedenle aylığı 10 TL gibi oldukça düşük fiyatlardan başlayan ödeme seçenekleriyle 5 GB gibi oldukça yüksek alanlar satın alınabiliyor. Tabii ki bu hizmetlere cPanel ve e-posta hizmetleri de dahil. E-posta demişken, önemli olan bir başka durum da satın alacağınız hosting hizmeti ile kaç tane e-posta, kaç alt alan adı (subdomain) ve veritabanı hesabı alabileceğinizdir. Bu anlamda birçok firma bu tarz ekleri hosting paketlerine dahil ederek çalışsa da FTP de dahil her türlü hesap kullanımınızın, satın aldığınız alanın içerisine dahil olduğunu ve cPanel’e girişinizden, e-posta hesabınızı kullanışınıza kadar her hareketinizin alan ve bant genişliğinizden yediğini bilmelisiniz.


30

Kitapçığımızın girişinde, web sitesi yapımı konusunda kullanılabilecek araçların gün geçtikçe yaygınlaştığından ve bu işi oldukça kolaylaştırdığından bahsetmiştik. İşte bu araçlardan bazıları da online ortamda sitenizi mümkün olduğunca az uğraş vererek hazırlamanızı sağlayan ücretli servisler. TürkTicaret.Net’in Online Tasarım hizmeti, Wikado Webbox ve IHS Telekom’un SiteBaz’ı bunlara örnek gösterilebilir. Bu yazıda online ortamda web sitenizi

Online web sitesi yapım hizmetleriWeb sitenizi hazırlamanın en kolay yolu otomatik online sistemlerden geçi-yor. Tabii bu yöntemleri kullanmak için bir miktar maliyeti göze almalısınız.

baştan sona hazırlamanızı ve yayınlamanızı sağlayan bu servisleri ele alacağız.Online tasarım hizmeti veren şirketler, özellikle profesyonel görünümlü bir web sitesine sahip olmayı arzulayan fakat bu iş için düşük bir miktarda bütçe ayırabilen kişi ve şirketleri hedefliyor. Bu tür çözümlerin bir diğer avantajı da çok hızlı şekilde kurulup çalışır hale getirilebilmeleri. Bu anlamda en kısa yoldan, en uygun maliyetle, “eli yüzü düzgün” bir web sitesi sahibi olmanın en

iyi yollarından birinin online tasarım hizmeti veren şirketler olduğunu söyleyebiliriz.

Her işe uygun şablonlarOnline ortamda web sitenizi kolayca hazırlamanızı sağlayan hizmetler, basitçe tanımlayacak olursak size içini dolduracağınız şablonlar sunuyor. Bir şirket için düşünürsek, “ana sayfa”, “hakkımızda” ve “referanslarımız” gibi boş sayfaları siz kendi şirketinizin içeriği ile dolduruyorsunuz ve yayına hazırlıyorsunuz. Burada

31


saydığımız sıkça rastlanan sayfaların dışında ihtiyacınıza özel sayfalar eklemeniz de mümkün oluyor. Örneğin çok sayıda şubesi olan bir şirketin şube adreslerini yayınlayacağı “şubelerimiz” sayfası gibi...

Maliyetler nasıl?Site tasarımınızı online olarak yapmanızı sağlayan servislerin bir

kısmı hosting maliyetini için işine katarken, bir kısmı da hosting çözümünü ayrıca satın almanızı gerektiriyor. Örneğin IHS Telekom’un SiteBAZ’ı yalnızca tasarım hizmetini sunarken hosting çözümünü ayrıca kendiniz satın almanız gerekiyor. Bir başka örnek olan Wikado Webbox, yıllılk olan satın alınan pakette hosting çözümünü de

bulunduruyor. Webbox gibi “yıllık kiralama” mantığıyla edindiğiniz hizmetlerde bir yılı doldurduğunuzda başlangıçta ödemiş olduğunuz tutarı tekrar ödemeniz gerekiyor. Zaten web sitenizi yayında tutmak için her yıl düzenli olarak hosting ücreti ödemek durumunda kalacağınızdan, bu sistemi kullanmak da mantıklı olabilir.Her koşulda web sitenizin bir yapım maliyeti ve düzenli olarak ödenecek bir barındırma maliyeti olacaktır. Bu yüzden farklı servisleri incelerken yapım ve hosting maliyetlerini ayrı kalemler halinde analiz ederek toplam maliyeti gözetmelisiniz. Farklı şirketlerin sunacakları farklı fiyatlara sahip servislerin kalite açısından da farklılıklar gösterebileceğini akılda tutmakta yarar var.

Hosting dahil değilseKullandığınız online web sitesi yapım hizmeti, sitenizi


32

hazırladıktan sonra yayınlamanız için gerekli olan hosting çözümünü içermiyorsa, sitenizle uyumlu bir hosting paketini kendiniz satın almanız gerekecek. Yapım hizmetini satın aldığınız firma, ürününün uyumlu şekilde çalışacağı hosting türünü açıkça belirtiyor olacaktır. Buradan ihtiyaç duyulan özellikleri (PHP desteği gibi..) öğrendikten sonra çeşitli hosting firmalarının sunduğu çözümleri inceleyerek satın alabilirsiniz. Hosting hizmeti satın alırken dikkat etmeniz gerekenlere önceki sayfalarda değinmiştik.

İHS Telekom’dan SiteBAZwww.ihs.com.trSiteBAZ ile hazırlayabileceğiniz web siteleri yüksek görsel kalitenin yanında zengin özellikler sunuyor. Web sitenizin kaliteli bir görünüme sahip olmasının yanında içerdiği fonksiyonlar da büyük önem taşıyor.

Size ulaşmak isteyen web sitesi ziyaretçileriniz için sayfalarınıza bir iletişim formu ekleyebiliyorsunuz. Ziyaretçileriniz bu formu doldurarak size iletmek istediklerini gönderebiliyor. Web sitenize gelen ziyaretçiler sizinle, şirketinizle ya da web sitenizle ilgili izlenimlerini ziyaretçi defterine bıraktıkları notlarla belirtebiliyor.SiteBAZ’ı kullanarak web sitenize bir blog tasarımı da ekleyebiliyorsunuz. Sistem ayrıca anket ve sayaç gibi dinamik modüllere sahip. Yayınlayacağınız anketlerle ziyaretçilerinizin fikirlerini öğrenebilir, sayaç sayesinde sitenizdeki trafiği görüntüleyebilirsiniz.İHS Telekom’un sunduğu online web sitesi yapımı çözümünü rakiplerinden ayıran ilginç bir özellik de Flash intro. Sitenizin açılışı sırasında görüntülenecek

Flash introyu panelde kolayca düzenleyebiliyorsunuz. Animasyonun ana başlık metnini ve içerik metnini girdikten sonra rengine ve kullanılacak objelere karar verebiliyorsunuz.Düşük maliyet: SiteBAZ, piyasadaki diğer online web sitesi yapım hizmetlerine göre daha uygun fiyatlı bir hizmet olarak karşımıza çıkıyor. SiteBAZ’ın standart paketini satın aldığınızda 19,99 TL karşılığında bir ay boyunca sistemi kullanarak kendi web sitenizi hazırlayabiliyor ve düzenleyebiliyorsunuz. Bu uygun fiyatlı hizmete hosting çözümü dahil olmadığından, ayrıca PHP destekli bir hosting paketi satın almanız gerekiyor.

Wikado Webboxwww.wikado.com“Kendin yap, kendin güncelle” sloganıyla hizmet veren Wikado Webbox, hosting çözümünü de

33


içinde barındıran bir hizmet. Şirket hizmetini tanıtırken e-posta alıp gönderebilecek kadar bilgisayar bilen herkesin

bu sistemle kolayca web sitesi yapabileceğinin altını çiziyor. Bu gerçekten de iddialı ve ilgi çekici bir sunum.

Web sitenizi Wikado’yu kullanarak yapmaya karar verdiğinizde alan adı ve e-posta gibi ek servisleri de dert


34

etmek durumunda değilsiniz. Yıllık olarak yaklaşık 325 TL ödediğinizde 10 adet e-posta hesabınız, com, net veya org uzantılı alan adınız, 500 MB’lik barındırma alanınız, detaylı raporlar, güvenlik duvarı ve otomatik yedekleme gibi hizmetler fiyata dahil oluyor.Şık tasarımlar: Wikado Webbox’u satın aldığınızda kullanabileceğiniz web sitesi şablonlarının oldukça şık ve profesyonel göründüğünü söylemeliyiz. Şirketin web sitesinde inceleyebileceğiniz

şablonlardan istediğinizi kullanma şansınız olduğu gibi, bir yenilik yapmak istediğinizde şablonu değiştirerek web sitenize yeni bir görünüm kazandırma şansınız da var. Wikado.com’daki referanslar bölümünde şirketin sağladığı online web tasarımı hizmetini kullanan birçok önemli web sitesini görme şansına da sahipsiniz. Birçok tanınmış spor kulübü, dernek, basın kuruluşu ve hatta bir siyasi parti bile web sitesini Wikado ile hazırlamayı tercih etmiş.

Önceki sayfalarda çeşitli araç ve yöntemleri kullanarak durağan ve dinamik web siteleri oluşturmanın yollarından bahsetmiştik. Neredeyse hiç parasal maliyet yaratmadan web sitesi sahibi olmanızı sağlayan bu yöntemler elbette ki bir miktar zaman ve emek sarf etmenizi gerektiriyor. Zamanınızı ve emeğinizi harcamak yerine bir miktar para harcamayı tercih ediyorsanız, Wikado veya SiteBAZ gibi online web sitesi yapma hizmetlerinden birini tercih edebilirsiniz. Bu hizmetleri kullanırken de sitenizin içeriğini kendiniz belirleyeceksiniz ama sunulan kullanışlı arayüzler sayesinde işiniz çok daha kolay ve sorunsuz olacaktır. Ayrıca oluşturacağınız profesyonel görünümlü web sitesi ödediğiniz paranın karşılığını verecektir. Belki de yapacağınız çalışma uzun yıllar sizi internette temsil edecek, sayısız müşterinin size ulaşmasını ya da kişisel olarak kendinizi tanıtmanızı sağlayacaktır.

Online site yapma hizmetlerini kimler tercih etmeli?

35


36

Blog kurmanın incelikleri

Tema?Hosting?

Eklenti? Para?Trafik?

Bugünlerde blog sahibi olmayan yok! Siz de günlük yaşantınızı ya da uzman olduğunuz konuyla ilgili görüşlerinizi internete aktarmak istiyorsanız “blogosfer”e buyurun.


37

Bir blog’unuz var mı ya da bir blog’a sahip olmak mı istiyorsunuz? Bir blog açmak istiyorsunuz ama nereden başlayacağınızdan emin değil misiniz? Öyleyse blog dünyasında yolculuğa çıkacağımız ve blog’lamadaki en yeni trendlere göz atacağımız bu yazımız tam size göre. Blog’unuzu nasıl yaratacağınızı, tasarlayacağınızı ve içini dolduracağınızı bu yazımız boyunca öğrenebileceksiniz.Henüz bir blog’unuz yoksa ama internet kullanıcılarına söylemek istediğiniz bir şeyler olduğunu hissediyorsanız sizin de bir blog sahibi olma vaktiniz gelmiş demektir. Başlamak için elinizde bolca seçenek var: Sizin adınıza barındırılan ücretsiz blog’lama araçlarından tutun da kendi web host’unuza kurabileceğiniz kapsamlı blog yazılımlarına kadar kullanabileceğiniz pek çok seçenek var. Bu yazımızın yardımıyla blog’lama dünyasına hızlı bir giriş yapıp düşüncelerinizi, resimlerinizi ve videolarınızı nasıl paylaşacağınızı öğrenebilirsiniz.Blog dünyasına zaten çoktan giriş yaptıysanız da üzülmeyin, yazımızda sizin için de bir şeyler var: Blog’unuza nasıl daha fazla trafik çekeceğinizi, tasarımınızı nasıl yenileyebileceğinizi, blog’unuzdan nasıl para kazanabileceğinizi ve blog’unuz için en güzel eklentileri de bu kapak konusunda anlatıyoruz.

Blog nedir?Blog sözcüğü İngilizce “weblog” sözcüğünün kısaltmasıdır. “Weblog” ise kısaca “web günlüğü” anlamına gelir. Blog sözcüğüne Türkçe karşılık olarak web günlüğü, e-günlük, ağ güncesi gibi karşılıklar önerilmiş olsa da henüz oturmuş bir karşılık bulunmamaktadır. Türk Dil Kurumu sözcüğe henüz bir karşılık önermemiştir ve Microsoft ile Google gibi devlerse “blog” sözcüğünü Türkçeleşmiş kabul edip olduğu gibi kullanmaktadır. Biz de “blog” sözcüğünü olduğu gibi kullanacağız ama sözcüğü İngilizce olarak kabul ettiğimizden “blog”a gelen ekleri kesme

Webrazzi.com web 2.0 dünyasından gelişmelerin konu alındığı popüler bir Türkçe blog.


38

işaretiyle ayırmayı unutmayacağız.Blog, genellikle bir ya da birkaç kişi tarafından güncellenen; içinde kişisel yorumlar, olay incelemeleri veya resim ve video gibi multimedya öğeleri barındıran bir web sitesi türüdür. Blog’lardaki yazılar genellikle ters kronolojik sırada görüntülenir, yani en yeni yazılar sayfanın en başına gelir.Wikipedia’ya göre çoğu blog güncel haberler ve olaylar ya da belli bir konu üzerine yayın yapar. Bazı blog’lar da kişisel online günlük tadında olabilir. Tipik bir blog’da yazılar,

resimler, diğer blog’lara linkler, web sayfaları ve blog’un konusuyla ilgili çeşitli multimedya öğeleri bulunur. Okurların interaktif bir formatta yorumlarını paylaşma imkanı çoğu blog’da varsayılan olarak mevcuttur. Çoğu blog yalnızca metin tabanlıdır ve yazıları destekleyen az sayıda resim içerir; ama bazı blog’lar fotoğraf (fotoblog), çizim, video (vlog), müzik (MP3 blog’u), ses (podcast) içerikli olabilir. Çok kısa yazılardan oluşan mikro-blog’lar da blog’lamanın başka bir türüdür. Ünlü blog arama motoru Technorati, Aralık 2007 itibarıyla 112 milyonun üzerinde blog’u takip etmekte olduğunu açıklamıştır.

Blog’unuzu planlayınBlog formatı; ailenize, arkadaşlarınıza, müşterilerinize ya da belli bir konuya sizinle aynı pencereden bakan yabancılara bir şeyler katmanızı sağlayabilir. Ama bu noktaya ulaşabilmek için önce biraz planlama yapmalısınız. İlk adım, blog’unuzda kullanmak istediğiniz içerik yönetim sistemini ya da blog’lama motorunu seçmek olacaktır. Tahmin edebileceğiniz gibi bu konuda pek çok alternatifiniz mevcut; ama bizim tavsiyemiz dışarıda host edilen blog’lar için blogger.com, wordpress.com veya blogcu.com; kendi host edeceğiniz blog’lar içinse WordPress olacaktır. Bunlar arasından hangisini tercih edeceğinizse blog’unuzun “tarzına” bağlıdır.

• Blogosfer (blogküre): Bütün blog’ların oluşturduğu ve iletişim halinde oldukları topluluğa blogosfer adı verilir.• Blogroll: Blog’ların birbirlerine link verdiği link kümelerine blogroll denir.• Geri link (linkback, trackback, pingback): Bir blog’un sizin bir yazınıza atıfta bulunarak link vermesidir.• Blog’lama (blogging): Blog yazma işi.• Blog arama motoru: Yalnızca blog’lar içinde arama yapan blogsearch.google.com ya da technorati.com gibi arama motorlarıdır.• RSS: Web sitenizdeki güncel içeriği ya da haberleri RSS abonelerine dağıtmanızı sağlayan bir yayın formatıdır.• Etiket: Yazılarınızla ilişkili anahtar kelimelerdir. Bir konuyla ilgili diğer yazıları bulmayı kolaylaştırırlar.

TERİMLER SÖZLÜĞÜ


39

Tarzınız ne?Blog’unuzu planlarken, ne için blog tutmak istediğinize karar vermelisiniz. Blog tutma amacınız tamamen kişisel (örneğin günlüğünüzü online olarak yayınlamak) ya da kurumsal (şirketinizle ilgili güncel gelişmeleri halka duyurmak) olabilir. Hobinizle ya da ilgili alanlarınızla ilgili bilgilerinizi internet kullanıcılarıyla paylaşmak istiyor ya da şirketinizin hedeflerini halka duyurmak istiyor olabilirsiniz. Örgütler, ister hedef kitleleriyle iletişim kurmak, ister ürün ya da hizmet satmak, isterlerse de bağışçıları ya da destekçilerinden oluşan bir topluluk kurmak için blog’ların çok faydalı olduğunu yeni yeni keşfetmekteler.Genel görünüm olarak hemen hemen tüm blog’lar aynıdır, ama onların asıl tarzlarını yaratan sahip oldukları içeriktir. Blog tarzlarına bazı örnekler ve ihtiyaç duyacakları özellikler şunlardır:• Kişisel günlük: Kişisel blog’lar tasarım ve

özellik bakımından sade ve basit olabilirler. Kişisel blog’unuzda duruma göre yazılarınıza yorum yapılmasını isteyebilir ya da istemeyebilirsiniz. Okurlarınızın ne yaptığınızı takip edebilmeleri için bir RSS akışına sahip olmanız güzel olur. Fotoğrafçıysanız ya da kısa videolar çekmekten hoşlanıyorsanız bunları yayınlayabileceğiniz bir blog motoru seçmeniz sizin için avantaj sağlayacaktır.• Görüş ve yorumlar: Bir başka popüler blog tarzı da uzmanların ya da sıradan kullanıcıların belli ürünler ya da konularla ilgili görüşlerini, incelemelerini ve yorumlarını paylaştığı blog’lardır. Bu tarz blog’larda yorum yapılmasına izin verilmesini tavsiye ederiz. Ayrıca bu tarz blog’lara okurlarınızın yazılarınızı puanlayabileceği ve sosyal imleme sitelerine gönderebileceği eklentiler kurmanızı öneriyoruz.• Örgütsel blog: Bir blog, kâr amacı gütmeyen organizasyonlar için olduğu kadar kâr amaçlı şirketler için de kullanışlı olabilir. Bir okulun, hayır kurumunun ya da politikacının web sitesi, kişinin ya da kurumun amaçlarını yansıtacak şekilde tasarlanmalıdır. Blog sık sık güncellenerek okurlar yeni gelişmelerden haberdar edilmelidir. Bu tarz blog’larda yorum yapma özelliği açık olmayabilir, ama mutlaka örgütle iletişim kurmayı sağlayacak bir form bulunmalıdır. Bu tarz blog’ların

Herkesin abone olabileceği bir RSS akışınızın bulunması önemlidir. Çoğu blog yazılımı bunu otomatik olarak sunar.


40

fotoğraflarla desteklenmesi yerinde olur.• İç örgüt blog’u: Şirketinizin büyüklüğüne ve coğrafi dağınıklığına bağlı olarak, yalnızca kurum içinde kullanılacak ve şirketle ilgili gelişme ve haberlere yer verecek bir blog kurulması faydalı olabilir. Bu gibi durumlarda blog’lar wiki gibi ortak çalışma ve planlama araçlarıyla desteklenebilirler.• Topluluk blog’u: Okurlarınızın sadece yorum yapması yerine blog’unuza yazı gönderebilmesine de izin veriyorsanız bir topluluk blog’u yaratmışsınız demektir. Bildirgec.org ve hafif.orggibi siteler topluluk blog’larına güzel örneklerdir.

Bu gibi blog’larda kullanıcılara kendilerini ifade edebileceği çeşitli araçlar ve eklentiler sunulmasında fayda vardır.• Fotoblog: Fotoğraf blog’ları ya da kısaca “fotoblog”lar, yazılar yerine fotoğrafların yoğun olduğu blog’lardır. Bu tarz blog’lar için sıradan blog yazılımları ya da servisleri yerine fotoblog kurulumu için geliştirilmiş özel blog script’lerini ya da eklentileri kullanmakta fayda vardır.Açmak istediğiniz blog bu kategorilerden birine girebileceği gibi birkaçını birden de hedefleyebilir. Bütün blog’ların amacı eninde sonunda bir okur topluluğu yaratmaktır; hedef kitlenizin küçük ya da büyük olması önemli değildir.

Yorumlara izin verecek misiniz?Çoğu içerik yönetim sistemi ya da blog sistemi, ziyaretçilerinizin yazılarınıza yorum yazabilmesini sağlayan bir özelliğe sahiptir. Okurlarınızın yorum yapmasına izin vermek, elbette ki sitenizi daha interaktif kılacak ve topluluğunuzun oluşmasında önemli bir adım olacaktır. Biz ve çoğu blog’cu yorumlara izin verme taraftarı olsa da, yorumları açmamanız için geçerli bazı sebepler olabilir. Sırf kavga çıkarmak ya da ilgi çekmek amacıyla yorum yazılabilecek bir konuyla ilgili blog tutuyorsanız, yorumları açmamanız ya da en azından onaya (moderasyon) tabi tutmanız işe yarayabilir. Spam

BloXoo’ya (www.bloxoo.com) üye olarak blog’unuzun tanıtımına katkıda bulunabilirsiniz.


41

yorumları denetlemeye vaktinizin olmaması ve blog motorunuzun da böyle bir özellik sunmaması yorumları kapatmak için başka bir nedendir. Eğer tüm yorumları denetleyecek vaktiniz varsa ve blog yazılımınız da bir denetleme mekanizması sunuyorsa bu özelliği devreye almayı düşünebilirsiniz.

Bir yazar mı çok yazar mı?Blog’unuzla ilgili vermeniz gereken önemli bir karar da blog’unuzdaki yazıların tümünü kendinizin mi yazacağı, yoksa başka yazarların da yazmasına izin vereceğiniz midir. Birden fazla yazara sahip olmak istiyorsanız baştan buna uygun bir blog’lama yazılımı seçmelisiniz; çünkü bazı script’ler sadece tek bir yazara izin vermekte, bazılarıyla çoklu yazarları sizin istediğiniz kadar esnek bir şekilde desteklememektedir. Bu anlamda daha önce de tavsiye ettiğimiz WordPress’in oldukça başarılı olduğunu söyleyebilir. Blogcu.com ise birden fazla yazara izin vermeyen örneklerimiz arasına girmekte.

Esneklik ve genişleyebilirlikİçerik yönetim sisteminizi ya da blog’lama sisteminizi seçerken dikkate almanız gereken özelliklerden biri de yazılımın esnekliğidir. Blog’unuzu kuracağınız yazılım üçüncü parti eklentilere izin veriyor mu veya kodlarına erişip

istediğiniz şekilde düzenleme yapabiliyor musunuz?Dışarıda barındırılan blogger.com, wordpress.com, blogcu.com gibi servisler esneklikten yoksundur. Zira bu gibi servislerin hosting’i sizin denetiminizde olmadığı için yeni eklentiler kuramazsınız ya da kurmanız için ekstra bir ücret ödemeniz gerekir.

Barındırılmış servis mi yoksa kendi host’unuz mu?Az önce de bahsettiğimiz gibi, barındırılmış servisler esneklikten yoksundur. Barındırılmış servislerin avantajları, hiçbir kurulum derdine girmeden birkaç dakika içinde blog sahibi olabilmeniz ve genellikle hiç ücret ödememenizdir. Bu servisler size adınız.blogspot.com, adınız.blogcu.com gibi kendi alt alan adlarını sunarlar. Blogger gibi bazı servisler varsa kendi alan adınızı kullanmanıza da olanak tanır.Yazılımı kendiniz seçer ve kendi host’unuza kurarsanız kurulum için bir miktar teknik bilgiye sahip olmanız gerekir. Bizim tavsiyemiz olan WordPress’i nasıl kuracağınızı ilerleyen sayfalarda bulabilirsiniz. Kendi host ettiğiniz yazılımların avantajı genellikle çok daha esnek olmaları ve açık kaynak kodlu bir yazılım kullanıyorsanız yazılımın kodlarına müdahale ederek istediğiniz değişikliği yapabilmenizdir. Ayrıca ülkemizde yaşanan bazı mahkeme kararıyla engellemeler sonucunda adınız.


42

wordpress.com gibi ücretsiz aldığınız servise Türkiye’den bir anda erişim kısıtlanabilir; bunu da akılda bulundurmakta fayda var.

WordPress’in faydalarıKendiniz host edeceğiniz bir blog’lama platformu seçerken muhtemelen herkesin kullandığı ve memnun olduğu, maliyeti olmayan ve sizi fazla yormayacak bir platformu seçmek istersiniz. Bu durumda bizim tavsiyemiz WordPress olacaktır. WordPress sahibi olarak aktif bir geliştirici topluluğuna, geniş çaplı yardım ve referans belgelerine

ve ihtiyaç duymanız halinde size yardımcı olabilecek geniş bir topluluğa sahip olacaksınız.TechCrunch (www.techcrunch.com), Webrazzi (www.webrazzi.com), PC Labs (www.pclabs.com.tr) ve PCnet Blog (www.pcnet.com.tr/blog) gibi günümüzün popüler blog’larının birçoğu WordPress kullanmakta. Bu yüzden WordPress’in devasa trafik yüklerinin ve ziyaretçi akınlarının bile altından kalkacağından emin olabilirsiniz.Dahası, WordPress’in işlevleri eklenti (plug-in) denilen kod parçacıklarıyla genişletilebilmektedir. WordPress için popüler eklentilere yazımızın

Açık Dizin Projesi (dmoz.org) blog’unuzu kaydettirebileceğiniz ve arama motorlarında avantaj sağlayacak en önemli dizindir.

www.WordPress.tv adresinde WordPress’le ilgili eğitim ve konferans videoları bulabilirsiniz.


43

ileriki bölümlerinde değineceğiz. Ancak deneyimli WordPress kullanıcıları tarafından oluşturulmuş eklentileri kullanarak blog’unuzun özelliklerini tahmin edemeyeceğiniz noktalara çekmenizin mümkün olduğunu hatırlatalım. Üstelik faydalı eklentilerin çoğunun ücretsiz olduğunu bilmenizde de yarar var.Aktif olarak eklenti geliştiren bu kitlenin varlığını WordPress’in dağıtıldığı GNU/GPL (Genel Kamu Lisansı)’e borçluyuz. Bu lisansın iki anlamı vardır:

1. WordPress ücretsizdir.2. WordPress özgürdür. Yani kodlarını istediğiniz şekilde değiştirebilir/düzenleyebilir ve aynı lisans altında özgürce dağıtabilirsiniz.

WordPress kurulumuWordPress’i host’unuza kurabilmek için az PHP 4.3 ve MySQL 4.0 destekleyen bir hosting hizmetine

ve kendi alan adınıza ihtiyacınız olacaktır. Bu özellikler günümüzde hemen hemen tüm Linux hosting paketleri tarafından desteklenmektedir. Ancak sunucunuzun özelliklerinden emin değilseniz kuruluma başlamadan önce hosting sağlayıcınıza danışmanızı öneririz.İlk olarak www.wordpress-tr.com adresine girip İndir linkine tıklayarak WordPress’in en güncel sürümünü indirmekle işe başlayın. Bu yazının yazıldığı sırada en yeni sürüm 2.8.4’tü. indirdiğiniz .zip dosyasını genişletin ve açılan klasöre girin. Açılan klasörde wp-config-sample.php dosyasını bulup çift tıklayın. PHP dosyalarını görüntülemek için daha önce bir program kurmadıysanız Birlikte Aç listesinden Not Defteri’ni seçin. Açılan dosyadaki doldurmanız gereken satırlar şunlardır:

• http://wordpress.org/extend/themes/• http://topwpthemes.com• www.wptr.net• www.amazingwordpressthemes.com• www.themes-wordpress.org• www.bildirgec.org/yazi/kesfe-hazir-ucretsiz-20-adet• git.pcnet.com.tr/134

WORDPRESS İÇİN TEMA KAYNAKLARI


44

• define('DB_NAME', 'veritabaniisminiz');• define('DB_USER', 'kullaniciadiniz');• define('DB_PASSWORD', 'parolaniz');• define('DB_HOST', 'localhost');

tırnak içindeki alanlara istenen bilgileri girmelisiniz. Veritabanı ismi, kullanıcı adı ve parola bilgilerini genellikle hosting sağlayıcınız tarafından size sunulan kontrol paneline girip yeni bir MySQL veritabanı oluşturarak elde edebilirsiniz. DB_HOST değeri hosting sağlayıcınız tarafından aksi belirtilmediği sürece genellikle localhost’tur. Örnek bir yapılandırma şu şekilde olacaktır:

• define('DB_NAME', 'pcnet_wordpress');• define('DB_USER', 'pcnet_blog');• define('DB_PASSWORD', '123qwe');• define('DB_HOST', 'localhost');

Dosyada değiştirilmesi gereken diğer bir bölüm de şudur:

• define('AUTH_KEY', 'buraya eşsiz karakter kümenizi yerleştirin');• define('SECURE_AUTH_KEY', 'buraya eşsiz karakter kümenizi yerleştirin');• define('LOGGED_IN_KEY', 'buraya eşsiz karakter kümenizi yerleştirin');• define('NONCE_KEY', 'buraya eşsiz karakter kümenizi yerleştirin');

http://api.wordpress.org/secret-key/1.1/ adresine girerek bu alana yapıştırabileceğiniz örnek kod parçasını otomatik olarak oluşturabilirsiniz.Bu değişiklikleri yaptıktan sonra wp-config-sample.php dosyasını kaydedip kapatın. Dosyayı kapattıktan sonra sağ tıklayıp Yeniden Adlandır diyerek dosya adını wp-config.php olarak değiştirin. Artık WordPress’inizi sunucuya göndermeye hazırsınız.Herhangi bir FTP yazılımını (örneğin filezilla-project.org adresinden ücretsiz olarak indirebileceğiniz FileZilla’yı) kullanarak hosting sağlayıcınız tarafından size verilen FTP bilgilerini kullanarak FTP sunucunuza bağlanın. Ardından WordPress’e ait dosyaları sunucunuzun public_html ya da httpdocs adlı klasörünün içine gönderin. Bu aşamadan sonra kuruluma devam etmek için web tarayıcınızı kullanarak sitenize girmelisiniz.

• http://btemplates.com• www.bloggertemplates.org• http://mashable.com/2007/09/13/blogger-templates/• blogspottemplates.blogspot.com

BLOGGER İÇİN ŞABLON KAYNAKLARI


45

WordPress’in yönetim paneli ilk etapta biraz karışık görünebilir.


46

Sitenize girdiğinizde ayarlarınız doğruysa sizi kurulum ekranı karşılayacaktır. Buraya blog başlığınızı ve e-posta adresinizi yazmanız kurulumun tamamlanması için yeterlidir. Bir sonraki ekranda size verilen parolanızı bir yere not etmeyi unutmayın. Artık blog’unuzun kontrol paneline www.siteadresiniz.com/wp-admin adresinden biraz önce size verilen hesap bilgileriyle giriş yapabilirsiniz. İlk iş olarak size verilen rastgele parolayı değiştirmek isteyeceğinizi tahmin ediyoruz. Bunun için kontrol panelinin solundaki menüden Kullanıcılar’ı seçin. Açılan sayfadan “admin” kullanıcısına tıklayın. Bu sayfada adınızı ve kullanıcı adınızı girebilir, herkes tarafından görünecek adınızı ve parolanızı değiştirebilir, iletişim bilgilerinizi güncelleyebilirsiniz.

Blogger’la tanışınİnternetin ilk blog servislerinden Blogger (www.blogger.com), 2003 yılında Google tarafından satın alınmıştır. Bunu da Blogger’ın ne kadar kaliteli ve gelişmeye müsait bir servis olduğunun açılımı olarak görebiliriz. Özellikle blog’lamaya yeni başlayan kişiler için en popüler servislerden biri olan Blogger, günlük tarzında blog’lar başlatmaya son derece müsaittir. Eğer siz de teknik bilgi ve hiç kurulum gerektirmeyen, ücret ödemeyeceğiniz ve dakikalar içinde blog’lamaya başlayabileceğiniz

bir servis arıyorsanız Blogger tam size göre diyebiliriz. Birazdan değineceğimiz WordPress’e kıyasla çok daha az esneklik sunmasına rağmen Blogger son derece popüler bir araç olduğundan rahatlıkla takıldığınız noktalarda destek bulabilir ve çok sayıda üçüncü parti tasarım şablonlarına ulaşabilirsiniz. Ayrıca üçüncü parti yazılım ve widget’ların birçoğu da Blogger’a yazı yazmayı desteklemektedir.

Blogger’da blog kurulumuBlogger’ı kullanarak ücretsiz bir blog sahibi olmak için www.blogger.com adresine girerek işe başlayın. Blogger.com’da mevcut Google hesabınızla (örn. Gmail adresinizle) oturum açabilirsiniz. Mevcut bir Google hesabınız yoksa “Blog’unuzu şimdi


47

oluşturun” linkine tıklayarak ilk adımda bir hesap oluşturun. Hesabınız varsa oturum açarak devam edin. Oturum açtıktan sonra “Blog’unuzu şimdi oluşturun” linkine tıklayın.İkinci adımda karşınıza “Blogunuzu adlandırın” sayfası gelecektir. Buraya blog’unuz için uygun bir başlık ve kullanmak istediğiniz adresi girin. Ücretsiz blog adresiniz isim.blogspot.com şeklinde olacaktır. Mevcut bir hosting hesabınız varsa ve Blogger’ı kendi web adresiniz üzerinden kullanmak istiyorsanız alttaki “Gelişmiş Blog Kurulumu” linkine tıklayarak devam edebilirsiniz. Biz ücretsiz Blogspot adresimizi alarak devam ediyoruz. Doğrulama kodunu da girdikten sonra Devam linkine tıklayın. Üçüncü adımda bir şablon seçmeniz gerekecek. Sitenize uygun gördüğünüz bir tasarım şablonunu seçip devam edin. Bu şablonu sonradan yazılarınızı kaybetmeden

değiştirebileceğiniz gibi farklı kaynaklardan temin edeceğiniz üçüncü parti şablonları da kullanabilirsiniz. Şablonunuzu seçip Devam düğmesine tıkladığınızda blog’unuz

oluşturulmuş olacaktır. Artık “Bloglamaya başla” linkiyle blog dünyasına adımınızı atabilirsiniz.

Blog’unuza trafik çekinYeni blog’cuların hevesini kaçırması en muhtemel

Movable Typewww.movabletype.org

WordPress en çok kullanılan blog yazılımı olsa bile Movable Type’ı yüksek trafik alan bazı blog’larda görmek mümkün (örn. Gizmodo.com, Lifehacker.com). Movable Type’ın en dikkat çekici özelliği tek bir kurulumla birden fazla blog oluşturulmasına izin vermesi. Birkaç blog’dan oluşan bir blog ağı kurmayı düşünüyorsanız Movable Type’ı alternatifleriniz arasına katmanızı salık veririz.

ALTERNATİF BLOG YAZILIMI


48

Siz de o yazı hakkında bir blog yazısı yazarsanız karşı tarafın yazı adresini kullanarak ona “geri izleme” (pingback) verebilirsiniz. Bu sistem WordPress başta olmak üzere pek çok blog’lama yazılımı tarafından desteklenmektedir. Bir blog yazısına geri izleme verdiğinizde genellikle karşı tarafın blog’unun yorumlar kısmına sizin sitenizin adresi eklenir.2. Katılımda bulunun: Blog’unuzda belli bir konu hakkında yazıyorsanız, o konuyla ilgili diğer sitelere ve blog’lara (özellikle sizden daha fazla trafiği olanlara) katılımda bulunun. Bunu o siteye

ExpressionEnginewww.expressionengine.com

ExpressionEngine de çok güçlü bir blog’lama platformu, ama ne yazık ki ücretsiz değil. ExpressionEngine’in dikkate değer özelliklerinden birisi aynı sayfada birden fazla blog yayınlamanıza imkan sağlaması. Ayrıca birkaç alan adında farklı blog’lar yayınlamak isterseniz de tek bir kurulum yeterli oluyor. Yazılım, oldukça basit ve yalın bir yönetim paneline sahip. Tasarımcılar ve geliştiriciler ExpressionEngine’in ön yüzünün son derece kişiselleştirilebilir olmasını seviyor. Blog’unuzu kendiniz tasarlamak niyetindeyseniz ve tasarımınızın esnekliğine ayak uyduracak bir blog yazılımı arıyorsanız ExpressionEngine’in en azından ücretsiz çekirdek sürümünü denemenizi öneririz.


şey, blog’larına fazla ziyaretçi çekememeleridir. Yeni açtığınız bir blog’a birkaç günde ziyaretçi akını yaratmanız elbette mümkün değil, ama trafiğinizi artıracak birkaç ipucumuz mevcut.1. Geri izlemeleri kullanın: Başka birinin blog’unda ilginç bir yazıya rastladığınızı varsayalım.

www.PCnet.com.tr/blog adresinden erişebileceğiniz PCnet Blog’da WordPress altyapısını kullanıyoruz.


49

yorumlar yazarak, yeni başlıklar açarak ya da forumlarına katılarak yapabilirsiniz. Yazılarınıza ve yorumlarınıza sitenizin adresini içeren kısa bir imza ekleyebilirsiniz, ama sadece sitenizin reklamını yapmaya yönelik yazılar yazmaktan kaçının.3. Link değişimi yapın: Sizinle aynı konularla ilgilenen arkadaşlarınız varsa blog’larından size link vermelerini rica edebilirsiniz. Siz de onları kendi “blogroll”unuza eklemeyi unutmayın. Blog’unuza ne kadar fazla link alırsanız hem diğer blog’lardan ziyaretçi çekme ihtimaliniz artar, hem de arama motorlarında daha üst sıralara çıkarsınız.4. Dizinlere kaydolun: Varsa blog’unuzun konusuyla ilgili dizinlere, yoksa genel içerikli dizinlere kaydolun. Dizinlerden ziyaretçi çekebileceğiniz gibi arama motorlarında yükselme ihtimalinizi de artırırsınız, ama çok kalitesiz dizinlere kaydolarak sitenizin kalitesini düşürmeyin. Kaydolabileceğiniz en kaliteli ve girilmesi en zor dizin DMOZ’dur (www.dmoz.org). www.r10.net/dmoz-ve-diger-dizinler/ adresinde kaydolabileceğiniz çeşitli dizinlerin adreslerini bulabilirsiniz.5. Halkla ilişkiler çalışması yürütün:Blog’unuzun gerçekten özgün bir içeriğe sahip olduğuna inanıyorsanız ve belli miktarda içerik biriktirdiyseniz halkla ilişkiler çalışmasına girişebilirsiniz. Düzgün yazılmış bir basın bülteni hazırlayarak gazetelere, dergilere, televizyon ve radyo

kanallarına ve programlarına göndermeniz yeterli olacaktır. Basın bülteninizde neyi, nasıl ve neden yaptığınızı belirtmeyi unutmayın. Bir basın bülteni gönderdikten sonra hemen medyada yer almayı beklemeyin, ama şanslıysanız ve blog’unuz yeterli görülürse en azından 1-2 medya kuruluşu sizi haber yapabilir. PCnet’te ve PCnet Blog’da yer almak için bülteninizi [email protected] adresine de göndermeyi unutmayın.

Drupalwww.drupal.org

Drupal sıradan bir blog script’i değil, daha çok bir “topluluk oluşturma” scipt’i. Ancak Drupal’ın blog’cular arasında da parlayan bir yıldız olduğunu söylemek mümkün. Performansı son derece yüksek olan yazılım, forum gibi topluluk dostu özelliklerle beraber geliyor. Drupal’ın oldukça kapsamlı bir geliştirici topluluğu var. Bu da sitenize çeşitli özellikler ekleyebileceğiniz bol bol modül bulunduğu anlamına geliyor. Drupal’la oluşturulmuş örnek bir topluluk sitesi olarak www.spreadfirefox.com adresine göz atabilirsiniz.



50

Türkiye’de pek fazla bilinen bir durum olmasa da dünyada yalnızca blog’undan kazandığı parayla hayatını sürdüren çok sayıda insan var. Böyle kişilere kısaca “profesyonel blog’cu” deniyor. Bir profesyonel blog’cu olmak istemeseniz bile blog’unuzdan para kazanma fikri hoşunuza gidebilir. Ne de olsa zaten zevkle yaptığınız bir işin bir yandan da size para kazandıracak olması güzel bir durum. Peki blog’unuzdan nasıl para kazanacaksınız?Online günlüğünüzü gelir getiren bir yer haline getirmenin çeşitli yolları var. Bu yollar aslında sadece hayal gücünüzle sınırlı olsa da en bilinen yöntem online reklam servislerini kullanarak blog sayfalarınızda reklam yayınlamak. Genellikle tıklama başına ödeme yapan online reklam sistemlerini kullanarak gelir elde etmeye hemen başlayabilirsiniz. Bu tür sistemlerde öncelikle bir hesap açıyor ve reklam kodlarını ediniyorsunuz. Hesabınızın açılışı sırasında genellikle sistemin yetkilileri, reklam yayını yapacağınız blog’u ya da web sitesini inceleyerek onaylıyor. Sonraki adımda kullanıcı hesabınızla reklam sisteminin web sitesine giriş yaparak reklam kodlarını alıyorsunuz ve

sayfalarınıza yerleştiriyorsunuz. Reklamları sayfalara yerleştirmek genellikle birkaç satır kodu kopyalayıp yapıştırmak kadar kolay oluyor. WordPress benzeri içerik yönetim sistemleri için hazırlanmış ücretsiz reklam yöneticileri de mevcut. Örneğin WordPress blogunuza reklam eklemenizi kolaylaştıracak başarılı bir eklentiye http://getir.net/ynb adresinden ulaşabilirsiniz. Ziyaretçilerinize reklam göstererek hızlı şekilde para kazanmaya başlamanızı sağlayabilen online reklam sistemleri genellikle yayıncılarına bir aylık periyotlarla ödeme yapıyor. Bir ay boyunca hesabınızda biriken para, ödeme günü geldiğinde banka havalesiyle ya da adresinize gönderilen bir çekle ödeniyor. Hemen her reklam sisteminin ödeme yapmak için dolmasını zorunlu kıldığı bazı limitler var. Örneğin en popüler reklam sistemlerinden biri olan Google AdSense, hesabınızda biriken kazanç 100 doları geçmeden ödeme yapmıyor. Şimdi blog’unuzda para kazanmak için kullanabileceğiniz en popüler online reklam sistemlerinin genel özelliklerine bir göz atalım.

Blog’unuzla para kazanınOnline günlüğünüz boş zamanlarınızı değerlendirmenin, sana âlemde sosyalleşmenin yanında size para da kazandırabilir.


51

Google AdSensewww.google.com/adsense

Tüm dünyada çoğu webmaster ve blog’cunun ilk tercihi olan Google AdSense, sahip olduğu teknoloji sayesinde yayınlanmakta olduğu sayfanın içeriğiyle ilintili reklamlar görüntülüyor. Çok verimli reklamlar yayınlamanıza olanak tanıyan bu sistem, performans anlamında da oldukça başarılı. Google’ın reklam verme servisi olan AdWords üzerinden verilen reklamlar, Google arama motoruyla birlikte AdSense yayıncılarının web sitelerinde de yer alıyor. AdSense reklamlarının blog’unuzda nasıl görüneceğini öğrenmek için http://getir.net/m69 adresini ziyaret edebilirsiniz.

Adhoodwww.adhood.com

Türkiye’de internetin ilk dönemlerinden beri vermekte olduğu kurumsal hizmetlerle sektörde adından sıkça söz ettiren TurkTicaret.net, geçtiğimiz aylarda kullanıma sunduğu online reklam sistemiyle tüm web sitesi sahibi ve reklamcılara gelir elde etme olanağı sunuyor. Yalnızca Adhood’da bulunan ToolbarSite gibi özel reklam biçimleri ilginizi çekebilir. Kazançlarınızı eşzamanlı olarak izlemenize olanak sunan istatistik sistemi de Adhood’un artıları arasında. Adhood, ödemelerini her ayın 15. günü gerçekleştiriyor.

ADnetwww.adnet.com.tr

Hurriyet.com.tr ve Milliyet.com.tr gibi büyük web sitelerinde edindiği tecrübeyle ADnetBiz ağını kurarak tüm webmaster ve blog’cuların reklam yayınlamalarına olanak tanıyan ADnet, hangi online reklam sistemini kullanacağınıza karar vermeden önce incelemeniz gerekenler arasında. ADnet’te yayıncıların 150 TL’ye ulaşan gelirleri, reklamların yayınlandığı ayın sonundan itibaren 60 gün içinde banka hesaplarına aktarılıyor.


52

ReklamStorewww.reklamstore.com

Yayıncı ağını hızla geliştiren bir diğer popüler online reklam sistemi de ReklamStore. Sistemin aylık ödeme alt limitinin 30 TL olması, özellikle işe yeni başlayanlar için ilgi çekici olabilir. Google Adsense’den ödeme almak için hesabınızda 100 dolar birikmesini, ADnet’te 150 TL ve LinkZ’de de 500 dolar limitini aşmanız gerektiğini düşündüğümüzde ReklamStore’un birçok küçük yayıncı için ideal olduğunu görüyoruz. ReklamStore, ödemelerini her ayın 15. gününde gerçekleştiriyor.

Adtechwww.adtech.com.tr

Çoğu online reklam sistemi gibi sayfalarınızda metin, resim ve Flash animasyon biçimlerinde reklamlar yayınlamanızı sağlayan Adtech, bir özelliğiyle rakiplerinden ayrılıyor: Sistemde ödeme alabilmek için hesabınızda belirli bir miktarın birikmesini beklemek durumunda değilsiniz.

Mynet Adpartneradpartner.mynet.com

Standart banner reklamların yanında sunmakta olduğu Etiket Bulutu ve Adsmartlink gibi biçimlerle ilgi çeken Adpartner de başarılı bir online reklam sistemi. Diğer rakipleri gibi tıklama başına gelir elde etmenizi sağlayan bu sistem, yayıncıların hesabında 100 TL birikmesi durumunda reklamların yayınlandığı ayın sonundan itibaren 30 gün içinde ödeme yapıyor.


53

Gravatars ile resimli yorumlarhttp://getir.net/yn0

Blog’unuza yorum yapan kişilerin yorumlarıyla birlikte resimlerinin de görünmesini sağlayan Gravatars isimli eklenti, son zamanlarda hızla yaygınlaşmaya başladı. Gravatar.com adresindeki online avatar oluşturma servisinde hazırlanan kullanıcı resimleri (gravatar’lar), bu eklenti sayesinde blog’unuzdaki yorumlarda otomatik olarak görüntülenebiliyor. Blog’unuza yorum yapan birçok kişi daha önce Gravatar.com üzerinde kullanıcı resmi oluşturmuş olabilir. Sonucu görmek için biraz zaman ayırıp Gravatars eklentisini kurmakta fayda var.

Blog’unuzu eklentilerle geliştirinWordPress için geliştirilmiş birçok eklenti, blog’unuzun yeteneklerini ücretsiz olarak artırıyor. İşte online günlüğünüzü güçlendirecek ilgi çekici eklentiler.

Akismet ile spam’e dur deyinhttp://getir.net/yn3

WordPress’in en güzel özelliklerden biri, blog sahibinin yazdığı yazılara ziyaretçiler tarafından kolayca yorum bırakılabilmesi. Bu özellik blog’un interaktivitesini artırırken aynı zamanda içeriğin de gelişmesini sağlayabiliyor. Özellikle nitelikli kitleler tarafından takip edilen blog’larda yazılara yapılan yorumlar neredeyse yazıların kendileri kadar değerli içerik parçaları haline gelebiliyor. Tabii işin bir de öteki yüzü var. Blog’lardaki yorum ekleme özelliğini kötüye kullanarak kendi reklamlarını yapmak isteyen spam’ciler, blog’unuza musallat olarak canınızı sıkabilir. Bu kötü olasılığı engellemek için kullanabileceğiniz başarılı bir eklenti olan Akismet, kişisel kullanımlar için ücretsiz. Biraz zaman ayırarak bu eklentiyi blog’unuza dahil etmeniz, şimdilerde spam yorumlara hedef olmasanız bile gelecekte başınıza gelebilecek kötü durumları engelleyebilir. Akismet, blog’a gelen yorumları kendi veritabanıyla karşılaştırıyor ve çeşitli sınamalardan geçirdikten sonra kaydedilmesine izin veriyor.


54

AJAX ile animasyonlu yorumlarhttp://getir.net/yn5

Akismet’i anlatırken bahsettiğimiz gibi, WordPress blog’larda yorum ekleme özelliği önemli bir yer tutuyor. Akismet, sistemin sağlıklı çalışmasını sağlayan bir eklentiydi. Sıradaki eklentiyse yorum ekleme özelliğinin daha kullanıcı dostu ve hoş görünümlü bir hal almasını sağlıyor. iF AJAX Comments isimli eklenti sayesinde yazılarınıza yapılacak yorumların animasyonlu bir şekilde kabul edilmesini sağlayabilirsiniz. Eklentinin bir diğer önemli özelliği de yorum ekleme sırasında sayfanın tekrar yüklenmesini gerektirmiyor olması. Bu sayede özellikle çok yorum bulunan uzun sayfalara yorum yapan ziyaretçilerinize daha konforlu bir deneyim yaşatma şansına sahipsiniz. Şık görünen ve fonksiyonel olarak da blog’unuzu geliştiren bu eklentiyi boş bir zamanınızda blog’unuza ekleyebilirsiniz.

Thumbnail for Excerpts ile özetlere resimler ekleyinhttp://getir.net/yn9

WordPress tabanlı blog’unuzda yayınladığınız yazıların ana sayfanızdaki görünümünde yapacağınız değişiklikler, blog’unuzu basmakalıp bir yer olmaktan çıkartarak onu kendine has bir duyguya kavuşturabilir. Bu amaçla WordPress geliştiricileri tarafından yapılan uygulamalardan biri de “özetler için küçük resimler”. Bu uygulama, ana sayfanızda yalnızca özeti bulunan yazılar için küçük tanıtıcı resimler kullanmanızı sağlıyor. Birçok farklı eklentiyi kullanarak bu işi yapmak mümkün ancak bizim önerimiz Thumbnail for Excerpts olacak. Çünkü bu başarılı eklenti her şeyi otomatik olarak yerine getirmesiyle benzerlerinden ayrılıyor. Thumbnail for Exerpts’i blog’unuza kurduktan sonra, yazı özetlerinin yanında yazının içinde bulunan resimlerden birinin hemen belirdiğini göreceksiniz. Farklı eklentilerde genellikle küçük tanıtım resmini elle ayarlamanız gerekirken bu eklenti sizi hiç uğraşa sokmuyor ve yazının içinden bir resmi alarak ön izleme resmi haline getiriyor. Bu yöntemin çoğu zaman güzel sonuçlar doğurduğunu söyleyebiliriz ama yine de ziyaretçiye bir sonraki adımda göstermek istediğiniz bir resmin ana sayfada belirmemesi için dikkatli olmalısınız.


55

Register Plus ile üyeliği özelleştirinhttp://getir.net/yn6

Bazı WordPress kullanıcıları, ziyaretçilerinin sitelerine üye olmalarına olanak sunan bir yapıyı tercih ediyor. Bu, ziyaretçilerinizle olan bağınızı güçlendirmeniz, onlara blog’unuzla ilgili yenilik ve haberleri ulaştırmanız için çok kullanışlı bir yöntem; ama WordPress’in kaydolma sırasında kullanılan ekranı birçok blog sahibinin canını sıkıyor. Öncelikle kayıt sırasında göze çarpan kocaman WordPress logosu, ziyaretçiye sanki sizin blog’unuza değil de Wordpress.com’a kaydoluyormuş gibi bir izlenim yaratabiliyor. Şimdi önereceğimiz eklentiyle blog’unuzun üye olma süreçlerini tam anlamıyla yönetebiliyorsunuz. Register Plus isimli bu eklenti, üyelik sürecini hem görsel hem de fonksiyonel olarak değiştiriyor. Eklenti sayesinde üyelik sırasında doldurulan formun tüm alanlarını özelleştirme ve istediğiniz alanları zorunlu kılma şansına sahipsiniz. Ayrıca otomatik sistemler tarafından spam amaçlı üyelikleri engellemek üzere sıkı bir resim doğrulama özelliği de bu eklentiyle birlikte blog’unuza eklenmiş oluyor.

İlk karakter için DropCaphttp://getir.net/yn4

Blog sahiplerinin canını sıkan durumlardan biri de, birçok blog’da yer alan tekdüze görünümler. Bu yüzden blog’unuzun daha farklı görünmesini sağlayabilecek eklentilere yer vermek istedik. Dergi ve gazetelerde, yazıların ilk sözcüğünün ilk harfinin diğerlerine oranla çok daha büyük basıldığını görmüşsünüzdür. Göze oldukça hoş görünen bu uygulama birçok yazılı materyalde kullanılıyor. Şimdi bahsedeceğimiz eklentiyle aynı özelliği WordPress tabanlı blog’unuzda görüntülenen yazılarınızda da kullanabilirsiniz. Eklentiyi yükledikten sonra yazdığınız yazıların ilk sözcüklerinin ilk karakterinin büyük şekilde görüntülendiğini göreceksiniz. Tabii görünüme tam olarak hakim olmak da elinizde olacak. Eklentinin ayar bölümüne girerek DropCap karakterinin hangi fonta sahip olacağını, hangi büyüklükte olacağını ve rengini değiştirebiliyorsunuz.


56

Sociable ZyBlog Edition ile imlemeyi kolaylaştırınhttp://getir.net/yn8

Blog sahipleri, sitelerine ekledikleri yazılarla yalnızca arama motorlarından ziyaretçi almıyorlar. Gün geçtikçe popülerleşen sosyal imleme siteleri blog’lara en çok ziyaretçi gönderen kaynaklardan biri. Türkiye’de çok popüler olmasalar da dünya genelinde internet kullanıcıları başkaları tarafından daha önce incelenmiş ve önerilmiş içeriğe değer verdikleri için sosyal imleme siteleri sürekli

güçleniyor. Bu sistem bir yandan yeni içerikler keşfetme imkanı yaratırken diğer taraftan da ulaşmak istediğiniz içeriği ararken size zamandan tasarruf sağlayabiliyor. Blog’unuzdaki yazıların kullanıcılar tarafından sosyal imleme sitelerine kolayca eklenmesini sağlayan Sociable ZyBlog Edition, oldukça kullanışlı bir eklenti. Bu eklentiyi bir anlamda blog’unuz için bir Web 2.0 pazarlama aracı olarak da görebilirsiniz. Böylece ziyaretçileriniz içeriğinizi yalnızca okuyup geçmeyecek, isterlerse başkalarına da öneride bulunabilecekler. Sociable ZyBlog Edition’ı kolayca blog’unuza ekledikten sonra bir süre bekleyin ve sosyal imleme sitelerinden gelecek yeni ziyaretçileri gözlemeye başlayın!

Role Manager ile yetkileri yönetinhttp://getir.net/yn7

Birden çok kişi tarafından yürütülen kolektif blog’lar çoğu zaman tek kişinin içerik sunduğu ortamlara göre daha derinlik sahibi ve ilgi çekici oluyor. Tabii birden çok kişinin içerik hazırladığı ve yönettiği blog’ların avantajları yanında dezavantajları da yok değil. Özellikle blog yöneticilerinin yetkilerinin düzenlenmesi konusunda büyük sıkıntılar yaşanabiliyor. Role Manager ile tüm blog yazarlarının yetkilerini kolayca düzenleyebiliyorsunuz. Eklentileri açıp kapatmak, kurup kaldırmak, yorumları onaylamak, kategorileri yönetmek, başkalarının yazılarını düzenlemek, özel mesajları okumak gibi yetkileri istediğiniz kullanıcıya atayabiliyorsunuz. Birden çok yazara sahip bir blog’u yönetiyorsanız bu eklentiyi denemenizde fayda var. İşinizi ciddi şekilde kolaylaştırabilir.


57

Kendi temanı kendin yapWordPress, Joomla! ya da Drupal... Tercihin ne olursa olsun teman kendinin olsun.

Günümüzün trendi internette var olmak. Bunu sağlamanın en hızlı ve maliyetsiz yoluysa hazır içerik yönetim sistemlerini kullanmaktan geçiyor. Bu sistemler hem hızlılar, hem maliyetsizler hem de kullanmak için tek satır kod bilmenize gerek yok. Üstelik modüler olduklarından dilediğiniz alana uygun modül ve eklentilerle özelleştirebiliyor, içeriğinize uygun temalarla daha çekici ve profesyonel görünmelerini sağlayabiliyorsunuz. Tabii durum bu olunca binlerce kullanıcının tercih ettiği bu sistemler bir süre sonra birbirlerine fazlasıyla benzer hale gelmeye başlıyorlar. Bunu çözmek için de öncelikle işin makyaj tarafı olan temalara para akıtılmaya başlanıyor.Tema hazırlayıp satmayı kendisine iş edinmiş yüzlerce firma bulmak mümkün. Birçoğu gerçekten çok yaratıcı temalara imza atarken birçoğu da birbirinin tekrarı ya da çok benzeri çalışmalarla karşımıza geliyorlar. Ücretlerini hak eden temaların bazılarıysa beraberinde getirdikleri modüllere ek ücretler talep edebiliyorlar. Bu noktada temayı farklı kılan bu modüller olacağından cebinizden çıkan ücret de artıyor.

Ancak şimdi bu sorunları kökten çözebileceğiniz bir yazılımdan bahsetmek istiyoruz sizlere; Artisteer.Bu yazılımı kullanarak günümüzün popüler birçok hazır içerik yönetim sistemine tema hazırlayabiliyorsunuz, üstelik birkaç tıklamayla... En ince ayrıntısına kadar düşünülüp tasarlanmış olan Artisteer, beraberinde kullanabileceğiniz çok hoş modüller de getiriyor. Hiç tasarım

Günümüzün en popüler hazır içerik yönetim sistemlerine tema hazırlayabiliyorsunuz.


58

ya da kod bilgisine ihtiyaç duymadan kurup kullanabileceğiniz yazılım aynı zamanda kolayca .NET projeleri ve HTML yapılar hazırlamak için de kullanılabiliyor. Bu kadar çok şeyi başarılı bir şekilde gerçekleştirebilmesinden anlayabileceğiniz üzere Artisteer ücretli bir yazılım. Ancak internet aleminde geçici değil kalıcıyım diyen her webmaster adayının elinin altında bulundurması gereken bu yazılım için yaklaşık 210 liralık fiyat etiketinin kabul edilebilir seviyede olduğunu düşünüyoruz. Yazılımın deneme sürümünü çekmek ya da satın almak için www.artisteer.com adresini ziyaret edebilirsiniz. Bu aşamada ilgi alanınız sadece ve sadece WordPress yapısıyla sınırlıysa 210 liralık standart sürüm yerine 80 liralık ev sürümünü de almayı düşünebilirsiniz.

Yazılım neler sunuyor?Artisteer günümüzün en popüler ve en çok tercih edilen hazır içerik yönetim sistemleri olan Joomla!, Drupal ve WordPress için kolayca kendinize has tema paketleri hazırlamanız için dizayn edilmiş bir yazılım. Windows Vista'nın bir parçasıymış gibi alımlı bir kullanıcı arabirimine sahip olan yazılım, Türkçe dil desteği bulundurmamasına rağmen iyi hazırlanmış menü ve sekme yapısıyla hemen her seviyeden bilgisayar kullanıcısının zorlanmadan tema hazırlayabilmesini sağlıyor.Kurulumu oldukça basit olan yazılım, çalışabilmek

için .NET framework dosyasına ihtiyaç duyduğundan sisteminizde olup olmadığını kontrol etmenizi öneririz.Kurulum sonrasında sizi karşılayan Artisteer ekranından amacınıza uygun bir proje açarak başlayabilirsiniz. Bu aşamada kullandığınız hazır içerik yönetim sisteminin sürümü pek önemli değil. Yani işe Joomla teması hazırlayarak başlıyorsanız, sisteminizin sürüm numarasının 1.0 ya da 1.5 olmasının pek bir önemi yok.Projenizi açtığınızda sizi öntanımlı şablon temalardan birisi karşılıyor. Bu şablon üzerinden oynayarak amacınıza uygun temayı dakikalar içerisinde hazırlamanız ve kurulum paketi haline

Hazırlayacağınız temada dilediğiniz renk paletini, efekti ve font dizisini kullanabiliyorsunuz.


59

getirmeniz mümkün. Yazılım o kadar başarılı ki, kendi kullanımınız için tema hazırlamanın dışında yaratıcılığınıza güveniyorsanız parayla satmak üzere de tema paketleri oluşturabilirsiniz. Bunun için yazılım detaylı bir sürüm kartı hazırlamanızı sağlayan modülü beraberinde getiriyor.

Kesin, biçin, oynayın!Artisteer ile blogunuz için bir tema hazırlıyorsanız kendi fotoğrafınızı header kısmında kullanabilir, footer'da reklam alanları açabilir ya da dilediğiniz bir görseli arka plan olarak belirleyebilirsiniz. Renk kullanmaktan hoşlanıyorsanız kolayca reklere cam efekti verebilir, dilediğiniz yerlerde

degrade geçişler kullanabilirsiniz.

Drupal kullanıcıları yaşadıJoomla! ya da WordPress gibi çok gözde yapılar için yüzlerce etkileyici tema bulmanız mümkün. Ancak Drupal gibi henüz bir miktar geri planda duran bir yapı kullanıyorsanız eline yüzüne bakılır cinsten temaları bulmanın ne kadar zor ya da maliyetli olduğunu farketmişsiniz demektir. Bu aşamada Artisteer ile kendi içeriğinize uygun bir tema oluşturabilir, hazırladığınız temaları çeşitlendirerek diğer Drupal kullanıcılarıyla paylaşabilirsiniz. Hatta bu işi para kazanan bir gelir modeline çevirmeniz de mümkün.

Artisteer, temalarınızın Header kısmında kolayca kendi fotoğraflarınızı kullanmanızı sağlıyor.

Artisteer ile hazırladığınız temaları imzlayarak diğer site sahipleriyle paylaşabilirsiniz.


60

Her yeri değiştirin, sisteme hükmedinBildiğiniz gibi Drupal, Joomla! ya da WordPress'te temalar değişse de bir miktar web tozu yutmuş kişilerdenseniz, bir siteye baktığınızda altyapısının ne olduğunu az çok tahmin edebilirsiniz demektir. Bunun temel nedeni, hazır içerik yönetim sistemlerinin oturmuş bir yapıya sahip olmasından kaynaklanır.

Çoğu site sırf bu yüzden birbirlerine oldukça benzerler. Sonuç olarak site sahipleri de aradıkları farkı yaratmak için sürekli site teması değiştirirler ve yenilerini aramaya devam ederler. Ancak Artisteer ile bu içerik yönetim sistemlerinin temel ve alışılmış yapılarını kolayca değiştirebilirsiniz. Örneğin WordPress'inize sayfalama mantığı getirerek, her sayfada

istediğiniz adette girdi görünmesini sağlayabilirsiniz. Benzer şekilde girdilerinizin sütün ve kolon sayılarını kendi kafanıza göre belirleyerek dışardan bakıldığında sitenizin alelade bir Joomla!, Drupal ya da WordPress olmadığını gösterebilirsiniz.İçerik yönetim sisteminizde kullanacağınız menü yapısını ve şeklini hazır gelen şablonlardan birisiyle değiştirerek, dilediğiniz kadar yorum

Yazılımla kullandığınız içerik yönetim sisteminin sunmadığı kadar çok sütun ve blok kullanabiliyorsunuz.


61

ekleme bölümü oluşturabilirsiniz. Artisteer ile sitenizi baştan yaratmanız sadece 1 saatinizi alabilir, tabii kullanacağınız malzemeleri önceden hazırladıysanız.

Artisteer sürümleri arasında fark var mı?Artisteer'in temelde iki farklı sürümü mevcut. Bu sürümler WordPress’le blog yayınlayanlara özel olan Home Edition ve hazır içerik yönetim sistemleriyle iş yapan webmaster’lara hitap eden Standart Edition. Bu iki sürüm arasında ciddi bir fiyat farkı mevcut ancak web standartlarının sürekli değişip geliştiğini hesaba katarsak, blog yapısı için bir tema üretme yazılımına para vermektense, ileride doğabilecek ihtiyaçlarınızı da göz önüne alarak genel geçer yapılar için tema üretebileceğiniz bir yazılım satın almak daha mantıklı bir adım olabilir. Standart sürümde WordPress, Joomla!, Drupal, ASP.NET ve standart HTML temelli çalışmalara imza atarken, CSS düzenleme gibi birkaç farklı ek özelliğe de sahip olabiliyorsunuz.Yazılımın sahip olduğu iki sürümü de denemeniz mümkün. Bunun için demo sürümünü kullanmanız yeterli. Demo sürüm herhangi bir süre ve özellik kısıtlaması barındırmıyor. Bunun yerine hazırladığınız temaların hemen her köşesine kendi reklamını yerleştiriyor. Bu uygulamayı şifreli şekilde yaptığından

temizlemeniz pek mümkün değil diyebiliriz. Bu anlamda yazılımın demo sürümüyle hazırlayabileceğiniz temalar sadece yazılımı keşfetmeniz için faydalı olacaktır.

Editör diyor kiArtisteer benzeri yazılımlar bulmak pek kolay değil. Birçok profesyonel tasarımcı ve site sahibi kendi tema paketlerini hazırlarken Adobe Dreamveawer ile kullandıkları içerik yönetim sistemine uygun tasarım eklentilerini kullanmayı tercih ediyorlar. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi bu oldukça zaman alan ve emek isteyen bir süreç. Bu noktada zamandan kazanmak için hazır altyapılar kullanıp, işin makyaj tarafına zaman harcamak yerine Artisteer gibi bir yazılımla zamanı daha doğru kullanabilirsiniz. “Artisteer gibi” ibaresini kullanmaktan yazının başından beri kaçınmaya çalıştım çünkü araştırmalarımda bir dengine rastlamadım. Elbette ileriki zamanlarda rastlarsam dergi sayfalarında yer vereceğim. Şimdilik kısa zamanda çok iş yapmayı amaçlayan ama bunu yaparken de bir fark koymak isteyen site sahiplerinin elinin altında bulundurması gereken ya da en azından denemeleri gerek bir yazılım olduğunu düşündüğüm Artisteer'ı şiddetle tavsiye ediyorum.


62


Web sitesi, ticari bir iş yeri gibidir. Sadece sayfaları oluşturup içerik eklemekle işiniz bitmez. Bir dükkanı ele alacak olursak, dükkanı açıp ürünlerinizi koyduğunuz zaman müşteriler dükkana hemen akın etmeyeceklerdir. Eğer popüler bir dükkan değilseniz ve yeriniz arka sokaklarda ise sıkı gerçekten çalışmanız gerekir. O sokağı işlek bir hale getirmek zor olabilir ancak sadece sizin için oraya gelen bir müşteri portföyü yaratabilirsiniz.

Web sitenizi her yönüyle test edinSitenizin açılma hızını, Google sıralamalarını, ziyaretçi sayısını, dünya ve Türkiye üzerindeki konumunuzu ücretsiz olarak kendiniz ölçün.

Web siteleri de tek bir farkla tıpkı dükkanlar gibidir. Siteyi açıp, yalnızca içerik ekleyerek iyi bir noktaya gelmeniz artık bu zamanda zor. İnternet bu kadar genişlemişken ve her türden yüzlerce site varken adımlarınızı doğru atmanız gerekiyor. Konumunuzu iyi bilmeli, buna göre düzgün hamleler yapmalısınız. Web sitelerinin fiziki dükkanlardan tek farkı ise sokağı işlek bir hale hatta ana caddeye dönüştürme imkanının olması, kısacası sınırları ortadan kaldırmasıdır.Yaptığınız web sitesinin yalnızca eş dosta hitap Yap

Spider ile arama motorları konusunda eksikliklerinizi görebilir, yararlı tavsiyeler alabilirsiniz.

SiteBilgi sayesinde Alexa sıralamanızdan Google PageRank değerinize kadar birçok detayı öğrenebilirsiniz.

63


1 2

etmesini değil, her yerden gelen farklı ziyaretçilerle dolmasını istiyorsanız, içeriğini güncellemenin yanında onu devamlı takip etmeniz ve tuttuğunuz raporları sürekli incelemeniz gerekiyor. Bu yazıda geçenleri uygulayarak sitenizin konumunu öğrenebilir, bir sonraki adımınız için kafanızda hamleler oluşabilirsiniz.

Ziyaretçi sayısını öğreninBir web sitesinin yaşama kaynağı, onu dolaşan ziyaretçilerdir. Eğer bir sitenin ziyaretçisi olmazsa o sitenin çok önemli bilgiler içermiyorsa artık yaşamasının pek anlamı kalmadığını söyleyebiliriz. Buna göre yaptığınız web sitesi için mutlaka ziyaretçi çekmelisiniz. İşe ilk olarak sitenize halihazırda kaç ziyaretçinin geldiğini öğrenmekle başlayalım. Bunu öğrenmek için 3 yolunuz var. Ziyaretçi sayınızı öğrenmenizi sağlayan bu 3 yolu açıklayalım.

Hosting’in sayacıSitenizi barındırdığınız hosting firması, size sunduğu pakette eğer bir sayaç veriyorsa mutlaka onu kullanmanızı tavsiye ediyoruz. Çünkü sitenizi barındıran bir alanın sayacı size en doğru rakamları gösterecektir. Hosting firmasının kullandığı sayaç türüne göre özellikleri değişebilir. Genel olarak tekil ve çoğul ziyaretçi sayısı, sayfa

gösterimi, günlük bant genişliği tüketimi gibi detayların yanı sıra size ziyaretçi gönderen siteleri de görüntüleyebilirsiniz. Bant genişliğinizden ne kadar harcadığınızı görmek de sizin stratejinizi belirleyecek en önemli etkenlerden olacaktır. Web üzerinden FTP bilgileriniz ile giriş yapabildiğiniz bu sayacın sizin hosting’inizde bulunup bulunmadığını hosting firmanız ile iletişime geçerek öğrenebilirsiniz.

Sayaç sistemi kurmakHemen her programlama dilinde hazırlanmış sayaç sistemleri bulunuyor. Sitenizde kullandığınız altyapıya göre indirerek kuracağınız sayaç paketi ile sitenizin nabzını tutabilirsiniz. Sistemi sitenize kurduktan sonra saymasını istediğiniz sayfalara ufak kodlarla entegre edebilirsiniz. Ancak bu şekilde sadece sayaç kodlarını elediğiniz sayfaların ziyaretçi sayılarına ulaşabileceksiniz.

Dmoz.org, dünya üzerinde insan eliyle yaratılmış en büyük link bankası.

64


3Web tabanlı sayaç sistemleriÜçüncü seçeneğimiz ise web üzerinden sayaç hizmeti veren siteler. Bunların başında Google Analytics geliyor. Google hesabınız (Gmail veya AdSense/AdWords hesabınız) ile başlatacağınız Google Analytics ile sitenizin ayrıntılı detaylarına ulaşabilirsiniz. Kurulum sonrası size verilen kodu saymasını istediğiniz her sayfanın içine yerleştirin. Eğer her sayfada gözüken ayrı bir sayfanız (örneğin menü) varsa kodu bu sayfaya yerleştirin. Kısa bir süre içerisinde Google Analytics sistemi hizmete geçecek ve size günlük olarak raporlar sunacak. Google Analytics ile tıpkı hosting’inizin sayacında olduğu gibi tekil ve çoğul ziyaretçilerin yanı sıra ziyaretçilerin hangi tarayıcı ile girdikleri, çözünürlükleri, hangi işletim sistemini kullandıkları gibi detayları da görebilirsiniz. Ayrıca “Site Overlay” özelliği ile sitenizde dolaşarak hangi sayfadan hangi linke kaç kez tıklandığını da tespit edebilirsiniz. Google Analytics’in üst tarafında bulunan Flash gösterici ile de istediğiniz günleri seçip o günler arasındaki hareketlere de bakabilirsiniz. Google Analytics’i sitenize eklediğiniz taktirde Google ile ilgili herhangi bir link veya buton sayfanızda gözükmeyecektir. Google’ın bu hizmetini ücretsiz olarak kullanabilirsiniz.Yine web tabanlı sayaçlardan biri olan Extreme

Tracking de Google Analytics’in ardından en popüler olan sayaçlardan biri. Bu sayacı sitenize eklediğiniz taktirde istediğiniz yere koyacağınız küçük kare bir ikon ortaya çıkacaktır. Sayacı kurarken izin verdiğiniz takdirde ziyaretçileriniz bu ikona tıklayarak sitenizin bilgilerine ulaşabilirler. Ortalama olarak saate bir güncellenen raporlarla gün içerisinde anında sitenizin istatistiklerine bakabilirsiniz. Extreme Tracking’in de “basic” sürümü ücretsiz olarak kullanılabiliyor.Bu üç yoldan birini kullanarak sitenize sayaç kurun. Böylece ziyaretçilerinizin her türlü bilgisine en fazla 1 gün gecikmeli olarak erişebilirsiniz.

Herkes sizin tarayıcınızı kullanmıyor!Sitenize kurduğunuz sayaç sayesinde sitenize en çok hangi tarayıcı ile girildiğini, en çok hangi

Browsershots sitesinde tarayıcıları seçtikten sonra sizi bu bekleme ekranı karşılıyor.

65


çözünürlüğün kullanıldığını öğrenebilirsiniz. Bu detayları incelemeden önce “Sadece Internet Explorer ve Firefox ile giriliyordur, çözünürlük de 1024x768’dir” diye düşünüyorsanız kesinlikle yanılıyorsunuz. Aklınıza gelmeyecek tarayıcılardan uçuk çözünürlüklere kadar birçok farklı yerden sitenize giriş yapıldığını göreceksiniz. Ancak en başa dönecek olursak siz sitenizi ya Firefox ya da IE üzerinde deneyerek yaptığınızı farz edelim. O zaman sıra geliyor sitenizin hangi tarayıcıda nasıl gözüktüğüne bakmaya. İlk olarak tarayıcıları tek tek yükleyip bakmak bir çözüm gibi gelse de bu aşama sadece siteyi yaparken kısa süreli bir çözüm olacaktır. O kadar çok tarayıcı indirip denemenin yanı sıra devamlı çözünürlüğü değiştirip bakmak da sizin için oldukça zahmetli olacaktır. O zaman gelin kısa yoluyla bu işi halledelim. İstediğiniz bir web tarayıcısını açın ve adres çubuğuna www.browsershots.org adresini yazın. Browsershots sitesi, bu işlemi sizin için gerçekleştirecek ve her tarayıcıdan bir görüntü alarak bunu size gösterecek. Sitenin ana sayfası oldukça basit. Bu yüzden uzun işlemler yapmanıza gerek yok. Üstteki çubuğa sitenizin adresini giriyorsunuz. Ardından altında bulunan işletim sistemlerinin tarayıcılarının bulunduğu yerden hangi tarayıcıda nasıl gözüktüğünü merak ettiğiniz tarayıcıları seçiyorsunuz. Linux için 30, Windows

için 23, Mac OS içinse 4 adet tarayıcı bulunuyor. En çok kullanılan tarayıcıları site kendisi seçili olarak önünüze sunuyor zaten. Ancak bu işlemin çok uzun sürdüğünü belirtmekte yarar var. Bu yüzden sayacınızdan öğrendiğiniz en çok girilen tarayıcıları işaretleyerek işe koyulun. Tarayıcı seçiminin hemen altında ise çözünürlük, renk ayarı, Java ve Flash bulunup bulunmadığı gibi seçenekler bulunuyor. Bunları da ayarladıktan sonra üstteki “submit” tuşuna basıyor ve sitemizin hangi tarayıcı da nasıl göründüğünü öğreniyoruz. Karşımıza açılan sayfada tahmini süre, geçen süre, kalan süre gibi detaylar yazıyor. Ancak otomatik geri saymadığı için kalan süreyi tekrar öğrenmek için sayfayı yenilemeniz gerekiyor.

Sitenizin açılma hızını test edinSitenizin açılma hızı ziyaretçiler bakımından büyük önem taşıyor. Yavaş olan sitelerin yeni ziyaretçi kazanması oldukça güç. Bu yüzden ilk başta ana sayfanızı daha sonra da tüm sitenizi hızlı yüklenecek bir biçimde tasarlamak zorundasınız. İnternet tarayıcınızı açıp adresinizi yazdıktan sonra sitenizin açılma hızına baktığınızda, geçici sisteminizde bulunan geçici dosyalar hızlı açılmaya sebep olarak sizi yanıltabilir. Sitenizin açılış hızını doğru şekilde test etmek için başarılı ücretsiz hizmetler var.

66


Tarayıcınızdan http://www.websiteoptimization.com/services/analyze/ adresine girin. Açılan sayfanın en üstteki kutucuğuna web adresinizi yazın ve yanındaki butona tıklayarak işlemi başlatın. Bu site, sizin sitenizin açılma hızını test etmesinin yanı sıra size detaylı bir rapor sunacak. Raporda belirttiğiniz sayfanın kaç saniyede açıldığı, sayfanın boyutu, Flash olup olmadığı gibi bilgiler dışında kaç resim bulunduğu da belirtiliyor. Sayfayı biraz daha aşağı indirirseniz de resimlerin isimlerini, boyutlarını ve resimlerin adreslerini bulabilirsiniz. Bu işleme göre büyük boyutlu gördüğünüz resimleri daha da küçülterek sayfanızın açılma hızını yükseltebilirsiniz.Site, sizin belirttiğiniz sayfayı test edecektir.

Yani sitenizin adresini yazarsanız, sitenizin ana sayfasını test edecektir. Bu yüzden sitenizin diğer sayfalarını test etmek istiyorsanız, test etmek istediğiniz sayfanın tam adresini yazmalısınız. Ayrıca www.iwebtool.com/speed_test adresinden de kendinizi ve rakip sitelerinizi alt alta yazarak açılma sürelerini genel olarak karşılaştırabilirsiniz.

Alexa fikir verebilirSitenizin dünya üzerindeki sıralamasını yaklaşık olarak bilmek ister misiniz? Alexa sitesi aracılığıyla sitenizin hem dünya üzerindeki sıralamasını hem de Türkiye sıralamasını yaklaşık olarak görebilir, açıldığından bu yana geçen sürede ne kadar gelişim gösterdiğini, son 3 aydaki gelişimi yüzdelik bir biçimde görebilirsiniz. Bunun için ilk olarak tarayıcınızdan www.alexa.com adresine girin. En üstte bulunan arama kutucuğunun yanındaki kutucuktan “Web Search” yerine “Site Ranking” seçeneğini seçin. Ardından sitenizin tam adresini yazıp enter’a basarak işlemi tamamlayın. Açılan sayfada sitenizin bir adet ekran görüntüsü, açıklaması ve dünya üzerindeki sıralaması yer alacak. Soldaki menüden “overview” linkine tıkladığınız zaman açılan sayfada sitenizin açıklamasının yanı sıra bir de ulaşım bilgileri yer

YansayfsayfisteAyradralt kar

AleSite

Browsershots.org adresinden sitenizin hangi tarayıcıda nasıl görüntülendiğini öğrenebilirsiniz.

67


alıyor olacak. Buradan site sahibi olarak sizin adınız yazıp yazmadığını öğrenebilir ve ulaşım bilgilerini güncelleyebilirsiniz. Yine aynı şekilde site açıklamasını değiştirebilirsiniz. Tabii bunun için sitenizin alan adıyla kayıtlı bir e-posta adresinize gelen onay e-postası prosedürünü tamamlamanız gerekiyor.Alexa’dan öğrendiğiniz trafik sıralamasını düzenli olarak takip etmeniz gerekiyor. Çünkü bu sonuç sitenizin ziyaret edilmesiyle doğru orantılı olarak gelişiyor. Eğer rakamda küçülme söz konusu ise siteniz iyiye gidiyor demektir. Ancak rakam devamlı yükseliyorsa siteniz kan kaybediyor anlamına gelir. Bu yüzden burayı devamlı takip edin ve yükselme değerlerinizi bir kenara not edin.İçinde Alexa sonucunuzu da öğreneceğiniz bir başka siteyi tanıtmak istiyoruz. www.sitebilgi.net adresinden ulaşabileceğiniz site tamamen sitenizin değerlerini öğrenmeniz için tasarlanmış. Sitenizin adresini girip ara tuşuna bastığınız zaman hemen aşağısında bulunan kriterlerin sonuçları görüntüleniyor. Bu kriterler arasında Alexa sonucunuzun yanı sıra Google PageRank değeriniz de bulunuyor. Arama motoru optimizasyonu konusunda önem taşıyan backlink’ler, yani geri dönüş linklerinin sayılarına da yine bu adresten ulaşabilirsiniz.

Google ve Yahoo backlink’leri ayrı ayrı gösteriliyor. Backlink rakamlarının hemen yanında bulunan detay butonuna tıklayarak size link üzerinden ziyaretçi gönderen siteleri tek tek görüntüleyebilirsiniz. Backlink değerlerinin hemen altında ise Türkçe link bankası olan Gör Git’e kayıtlı olup olmadığı, Blograzzi ve Tecknorati sırası ve Del.icio.us linklerinin sayısını öğrenebilirsiniz. Eğer bu yerlere kayıtlı değilseniz daha fazla ziyaretçi çekebilmek adına bu sitelere kayıt olabilirsiniz.

Dizinlere kayıt olunBir diğer önemli ayrıntı ise sitenizin Türkiye içerisindeki sıralaması olacaktır. www.dizin.com sitesinden farklı kategorilerdeki sitelerin Türkiye içerisindeki sıralamasını görmenin yanı sıra sizinle aynı konuya sahip siteler arasında kaçıncı olduğunuzu da görebilirsiniz. Bu da rakiplerinizi daha iyi belirlemenizi, rakiplerinizin size ne kadar uzak olduğunu ve nasıl geçeceğinizi gösterecektir. Dizin.com sitesinde kendi sitenizi görüntüleyebilmek için yapmanız gereken ilk olarak insan eliyle düzenlenen bir açık dizin olan www.dmoz.org sitesine kayıt olmak.Dmoz, açık dizin projesi sloganlı bir dizin sitesi. Birçok dilde hizmet veren siteye dünya üzerinde 4 milyon 600 bin site kayıtlı bulunuyor. İlk

68


olarak siteye girdikten sonra istediğiniz World kategorisine ve ardından Türkçe kategorisine girin. Seçtiğiniz kategorinin içinden yine sizin sitenize en uygun olanı seçin ve alanınızı daraltın. Uygun kategoriye geldiğinizde sağ üst köşede bulunan linklerden “adres öner” seçeneğine girin. Sitenizi açıklamasıyla birlikte açılan sayfaya girin. Bütün işlemi yaptıktan sonra siteniz editörler tarafından incelenecek ve uygun bulunması dahilinde dizine eklenecektir. Bu işlem birkaç ay sürebilir, bu yüzden kayıt işlemini tekrar yapmamanızı öneririz.Dmoz kaydı gerçekleştikten sonra Dizin.com bir süre içerisinde otomatik olarak sitenizi kendi kataloğuna ekleyecektir. Böylece Dmoz üzerinden seçtiğiniz kategorinin aynısını seçerek Dizin sitesi üzerinden Türkiye’deki sıralamanızı görebileceksiniz. Bu sıralamanıza göre de aynı kategorideki siteler sıralanacaklar. Dizin sitesi her güncellemeden sonra, bir önceki güncelleme zamanından bu yana yapılan yüzdelik değişimi belirtecek. Böylece her güncelleme ile sitenizin yüzde kaç yükseldiğini ya da düştüğünü görebileceksiniz.Dmoz sitesine kaydolmanız tıpkı Dizin gibi Dmoz’un veritabanını kullanan sitelerin hepsine eklenmenizi sağlayacak. Bu da sitenizin ziyaretçilerinin daha artmasını, sitenizin daha

kolay ulaşılabilmesini sağlayacak.

Arama motorlarına uygun musunuz?Eğer Taksim’de İstiklal Caddesinin her tarafında bulunan büyük boy reklamlarınız, TV’de devamlı dönen ilgi çekici bir reklamınız ve her büyük sitede bulunan tam sayfa reklamınız yoksa sanırım tek büyük ziyaretçi kaynağınız arama motorları olacaktır. Bu yüzden arama motorlarıyla dost olmalı, sitenizi arama motorlarında iyi sonuç elde edebilecek şekilde tasarlamalısınız. Web sitenizin arama motorlarına ne kadar uyumlu olduğunu, nelerin kötü olduğunu ve nelerin eklenmesi gerektiğini öğrenmeniz gerekiyor. Bunun için sizi http://tools.summitmedia.co.uk/spider/ adresine

Dizin.com ile kategorinizdeki durumu detaylıca inceleyebilirsiniz.

69


alıyoruz. Açılan sayfada site ismini ve site adresini yazıp “submit” butonuna tıklıyoruz. Kısa bir yükleme süresinin hemen ardından sitemizin arama motoru için çeşitli kriterlere göre sonuçların bulunduğu bir ekran geliyor.Bu test aracı, sitenizi baştan sona tarıyor ve siteniz hakkında yorumlar yapıyor. Sitenizi test ettirdikten sonra açılan sayfada genel bir puan veriliyor. 24 kriterden kaçının olduğunu ve buna göre sitenizin kaç puan aldığını gösteriyor. Hemen altında ise daha yüksek puan için yapmanız gereken öneriler bulunuyor. Yorumlara göre sitenizde çok resim olduğu veya ana sayfanın çok büyük olduğunu öğrenebilir ve ona göre küçük düzenlemeler yapabilirsiniz. Sitede puanların hemen altında ise arama motorları için detaylı bir rapor bulunuyor. Sitenizin arama motorları tarafından görüntülenen açıklaması, anahtar sözcükleri, META etikleri, resim sayısı, resimlerin başlıkları, HTML’in boyutu, kaç sözcüğün bulunduğu gibi bir sürü detay bulunuyor. Detayların hemen karşısında kaç kriterden kaçının olduğunu görebilirsiniz. Toplamda 24 kriterden eksik olan kriterler yorumlarıyla birlikte burada daha detaylı olarak sunuluyor. Size de bu yorumlara uyup siteyi arama motorları için daha sağlıklı hale getirmek kalıyor.

Artık sitenizi tanıyorsunuzWeb sitenizi çeşitli yönlerden nasıl test edebileceğinizi göstermiş olduk. Bundan sonrası tamamen size kalıyor. Artık ziyaretçi bilgilerinizi kontrol edebilir, ziyaretçilerinizin sitenizi nasıl gördüğünü anlayabilir, dünya üzerindeki sıralamanızı öğrenebilir, size bağlantı veren kaynaklara bakabilir ve arama motorlarıyla dost olup olmadığınızı öğrenebilirsiniz. Daha sağlıklı bir web sitesi istiyorsanız bu testleri yapıp sitenizin eksiklerini görüp düzeltebilirsiniz. Bütün testleri yapıp alınan sonuçlar doğrultusunda uygun hareket ettiğinizde hem sitenizin performansının arttığını hem de ziyaretçilerinizin daha memnun kaldıklarını göreceksiniz.

Google Analytics sayaç hizmeti Türkçe dil desteği de sunuyor.

70


Programlama dili bilmekle webmaster olmak arasında ciddi bir bağlantı olsa da ikisi çoğu zaman aynı şey değildir. Bir webmaster, web sitesini oluşturur ve yönetir. Web sitesi oluşturmak ve yönetmek içinse programlama dili bilmek bir zorunluluk değil. Her webmaster’ın mutlaka ihtiyaç duyacağı temel şey HTML’e hakim olmak. Bir işaretleme dili olarak tanımlayabileceğimiz HTML (Hypertext Markup Language), sunucu üzerinde gerçekleşen olayları değil, içeriğin tarayıcıda nasıl gösterileceğini belirten işaretlemelerden oluşur. Örneğin sayfa kodlarında bir ifadeyi <H1> ve </H1> etiketleri

arasına almak, onu “başlık olarak işaretlemek” anlamına gelir. Tarayıcı, başlık olarak işaretlenen cümlenin diğerlerinden belirli oranda daha büyük gösterilmesi gerektiğini bilir ve HTML kodlarını yorumlarken <H1> ve </H1> etiketleri arasında kalan ifadeyi büyütür. Kısacası HTML; Intetnet Explorer, Firefox ve Opera gibi tarayıcı programların anladığı dildir. HTML etiketlerinin ne işe yaradığını gösteren bir kaynak yardımıyla kısa sürede bu dili çözebilir ve rahatça sayfalar tasarlar hale gelebilirsiniz.

Web sitesinin vitriniHTML kodlarını web sitesinin vitrinine benzetebiliriz. Bir veritabanıyla ya da başka online kaynaklarla bağlantı içermeyen, yalnızca webmaster’ın yapım aşamasında eklediği sabit içerikten oluşan web siteleri, yalnızca bu vitrin kısmına sahiptir. Örneğin kendinizi tanıtmak amacıyla oluşturacağınız kişisel sayfanız yalnızca HTML kodlarından oluşabilir. Ziyaretçiye hoş geldin diyen bir ana sayfa, özgeçmişinizin

En iyi webmaster kaynaklarıİhtiyacınız olan kodları kolayca bulun, kısa sürede hayalinizdeki web sitesinin sahibi olun.

71


metin olarak bulunduğu bir tanıtım sayfası ve resimlerinizden oluşan bir galeri sayfası... Tüm bunları Expression Web ya da Dreamweaver gibi bir web tasarım programında dakikalar içinde oluşturabilirsiniz.

Web sitesinin mutfağıExpression Web ve Dreamweaver gibi düzenleme programlarıyla durağan web sayfaları hazırlamak, Word’de yazı yazmaktan çok da farklı sayılmaz. Sahip olduğunuz metin, resim ve animasyonları sayfanıza yerleştirir, biçimlendirirsiniz. Oysa işin içine dinamik olarak siteye eklenen ve site üzerinde düzenlenen bilgiler girdiğinde farklı bir boyut oluşuyor. Bu durumda, örneğin bilgiler veritabanında tutulacaksa, veritabanına bağlanarak gerekli işlemleri gerçekleştirecek bir yazılıma

ihtiyaç var. İşin programcılık tarafı da burada devreye giriyor. Web sitenizin sahip olmasını istediğiniz özelliklere göre program altyapınızı hazırlamalısınız.

Hazırı var!Programcılığı okullarda ve eğitim merkezlerinde öğrenenlerin yanında, kendi çabalarıyla kitaplardan ve internet sitelerindeki makalelerden öğrenenlerin sayısı da oldukça fazla. İnternette doğru adrese başvurduğunuzda, size yol gösterecek bilgilerden de öte, hazır çalışmalar edinebiliyorsunuz. Çeşitli web sitelerinden indirebileceğiniz hazır script’leri sunucunuza yükleyerek ciddi fonksiyonlara sahip bir web sitesi oluşturabilirsiniz. Dahası, web sitenize ihtiyacınıza göre yeni uygulamalar eklemek de elinizde. Çalışmalarını web’de

72


diğerleriyle paylaşan yazılımcıların sayısı o kadar çok ki, ücretsiz olarak kullanıma sunulan web uygulamalarının sayısı günden güne hızla artıyor. Webmaster’lara ücretsiz kaynaklar sunan başarılı web sitelerinden bazılarını aşağıda inceleyeceğiz. Kolayca kurabileceğiniz hazır portallar, resim galerileri, anketler, testler, ziyaretçi defterleri ve forumlar gibi birçok uygulama aşağıdaki adreslerde sizi bekliyor.

CodeProject: Başarılı bir ASP ve ASP.NET kaynağı www.codeproject.com

Microsoft ürünleri üzerinde uygulama geliştiren seçkin programcıları bir araya getiren CodeProject.com, yalnızca webmaster’lar için değil, genel anlamda programcılar için çok iyi bir kaynak. Sitede ASP ve ASP.NET ortamında

hazırlanmış uygulamalardan Windows’ta çalışan masaüstü programlarına kadar birçok makale ve kod örnekleri bulunuyor. CodeProject’in en önemli özelliği, örnek uygulamaların hazırlayan programcının anlatımıyla sunulması. Web sitenizde kullanacağınız uygulamayı bir çırpıda indirebileceğiniz gibi, hazırlayan programcının açıklamalarını inceleyebilir, hangi kod bölümlerinin ne amaçla yazıldığını ayrıntılarıyla öğrenebilirsiniz. CodeProject çok geniş bir yelpazede örnekler içerse de site içinde yolunuzu bulmak oldukça kolay. Kullanışlı bir menü ve başarılı arama işlevi sayesinde ihtiyacınız olan uygulamalara kısa sürede ulaşabiliyorsunuz. Herhangi bir makaleyi görüntülemek ya da kaynak kodlarını indirebilmek için üyelik zorunlu tutulmamış. Sitenin sol tarafındaki menüde bulunan Web Development başlığı altında bolca zaman geçirerek AJAX ve Atlas kontrollerinin kullanımından Silverlight makalelerine kadar birçok kaynağı inceleyebilirsiniz.

Hotscripts: Binlerce PHP uygulama www.hotscripts.com

CodeProject çok geniş bir arşive sahip olsa da burada PHP uygulamaları yer almıyor. Sahip olduğunuz hosting paketi ya da geçmiş

73


tecrübeleriniz yüzünden yalnızca PHP uygulamalarıyla ilgileniyorsanız Hotscripts’e başvurmanızda yarar var. Hotscripts’de birçok farklı programlama dili ve ortamına dair içerik var fakat PHP belirgin şekilde ağır basıyor. Sitede 13 binin üzerinde PHP uygulaması bulunuyor. Bunun yanında C ve C#, Flash, Ruby on Rails, XML, ASP, CFML, Java, Python, ASP.NET, CGI ve Perl, JavaScript dillerinde hazır uygulamalar bulabiliyorsunuz. Site ASP ve ASP.NET konularında da boş değil. 3 binin üzerinde klasik ASP uygulaması ve binin üzerinde ASP.NET uygulaması buradan edinilebiliyor.Hotscripts’deki uygulamaların ne yazık ki tümü ücretsiz değil. Bazı uygulamalar kişisel kullanım için ücretsizken bazıları da ücretsiz olarak yalnızca denenebiliyor. Yine de aradığınız konudaki bütün uygulamaları tek tek incelemenizde yarar var. Bazı durumlarda işini çok iyi yapan bir script için minik bir ücret ödemeyi göze alabilirsiniz. Çünkü Hotscripts’de gerçekten profesyonel uygulamalar bulabilirsiniz.

Sayfalarınızı süsleyecek JavaScript’ler http://javascript.internet.com

Web sitenizin arka planında kullandığınız programlama dilinden bağımsız olarak tarayıcı

tarafında çalışacak JavaScript’ler kullanabilirsiniz. JavaScript’ler birçok fonksiyon sağlayabildiği gibi web sitenizin sayfalarını renklendirecek efektler de sunuyor. Bu konuda web’deki en iyi kaynaklardan javascript.internet.com adresinde yer alıyor. Hareketli menüler, resim efektleri, imleç efektleri, metin efektleri, tarih-saat gösteren kodlar gibi sayfalarınızda kullanabileceğiniz birçok JavaScript bileşenini bu adresten indirebilirsiniz. İlerleyen bölümlerde JavaScript’lerin sayfalara nasıl eklendiğine kısaca değineceğiz.

Türkçe kaynaklarWebmaster’ların başvurabileceği başarılı Türkçe kaynaklar da mevcut. ASP ve ASP.NET ortamları için hazırlanmış uygulamalar içeren ASPİndir.com bunlardan biri. Sitede 3000’e yakın ASP ve 200’ün üzerinde ASP.NET uygulamasına ulaşabiliyorsunuz. Büyük çoğunluğu Türkiye’deki paylaşımcı programcılar tarafından hazırlanmış olan script’lerin bir kısmı da yabancı örneklerin Türkçeye çevrilmiş halleri. Özgün kodların bazılarını kullanmak için yapımcıya telif ücreti ödemeniz gerekebiliyor. Hazır kodları kullanmanın bir adım ötesine geçerek işin tam anlamıyla nasıl yapıldığını öğrenmek isteyenler için makalelerin yayınlandığı Türkçe sitelere de yer vermeliyiz. Bunlardan

74


biri, ASP.NET konusunda makalelerin ve örnek kodların yer aldığı Yazgelistir.com. Site, alanında yetkin programcıların özverileriyle oluşturulmuş kapsamlı bir makale arşivine sahip. Makaleleri okumak için üye olmanız gerekiyor. Yazgelistir.com’un programcılara tartışma ve danışma ortamı sunan aktif bir forumu var. Yine ASP ve ASP.NET konularında makaleler bulabileceğiniz bir diğer adres de MaxiAsp.com.PHP ile ilgilenen webmaster’lar için önereceğimiz web siteleriyse Ceviz.net, Turk-PHP.com ve Scriptci.com.

75


Hazır scriptler’i kullanırkenProgramcılık konusunda ilerlemenin şüphesiz en iyi yolu bu işin okulunu okumak ya da bir özel eğitim kurumunda kurs almak. Tabii daha önce de belirttiğimiz gibi bu yolların dışında kendi çabalarınızla da çok iyi yerlere gelebilirsiniz. Eğitim almayı düşünmüyorsanız, hazır script’leri kullanarak başarılı web siteleri yaratabilseniz de önerimiz web’deki makaleler üzerinden gitmeniz. İhtiyacınız olan bir program parçasını olduğu hazır alıp kullanacak olsanız bile, yapımcının konu üzerindeki açıklamalarını inceleyerek zamanla kodlar üzerinde hakimiyet kazanabilirsiniz.

Olası problemlerBirçok webmaster, programlama dil ve ortamları hakkında bilgi sahibi olmadan önce elde ettiği ücretsiz script’leri kullanarak işe başlar. İlk sorunlar da bu script’lerin kurulumu sırasında kendini gösterir. Klasik ASP: ASPİndir.com gibi bir kaynaktan bir klasik ASP uygulaması indirdiğinizde, bunu Windows sunucunuza kurarken bazı ayrıntılar gözden kaçabilir. Bu konuda en sık yaşanan problemler veritabanı yolu ve adının değiştirilmesi, veritabanı klasörüne yazma izni verilmesi ve varsayılan kullanıcı adı ile parolaların değiştirilmesi konusunda oluyor.

Bir uygulama kurmadan önce açıklama dosyasını dikkatle okumanızda fayda var. Sunucunuza FTP üzerinden yüklediğiniz uygulamanın kullanacağı veritabanı yolunu çoğu zaman bir dosyaya müdahale ederek değiştirmeniz gerekir. Bağlantı satırının nerede olduğu büyük ihtimalle yapımcı tarafından açıklama dosyasında belirtilmiştir. Bu adımı tamamladıktan sonra yapmanız gereken, veritabanı klasörüne yazma izni verildiğinden emin olmaktır. Yazma izinleriyle ilgili düzenlemeyi genellikle hosting’inizin kontrol panelindeki dosya/klasör yönetimi bölümünden yapabilirsiniz. Problem yaşarsanız hosting firmanızdan destek alabileceğinizi aklınızda bulundurun.Dikkat: ASPİndir.com gibi kaynaklardan edineceğiniz ücretsiz script’ler çok sayıda webmaster tarafından kullanıldığından, hacker’ların ilgi gösterdiği hedefler haline gelebiliyor. Güvenlik açısından script’inizi kurarken veritabanı adını tahmin edilemeyecek bir ifadeyle değiştirmeniz faydalı olacaktır. Aynı durum kullanıcı adı ve parolalar için de geçerli. Script’in kontrol paneline giriş için kullandığınız kullanıcı adı ve parola bilgilerini mutlaka değiştirmelisiniz. Tüm bu değişiklikleri nasıl yapacağınız genellikle açıklama dosyalarında belirtilir.

76


PHP: Hazır olarak indirip kullanacağınız PHP script’lerde de dikkat etmeniz gereken benzer konular bulunuyor. Genellikle MySQL veritabanı ile çalışan script’leri kurarken çoğu şey otomatik halledilebilse de hosting kontrol panelinizde veritabanı oluşturmanız ve oluşturduğunuz veritabanının adını kurulum sırasında belirtmeniz gerekebilir. Burada da veritabanı adının özgün olmasına, kullanıcı adı ve parolasının kolay tahmin edilemez olmasına dikkat etmelisiniz. Web sitenizin neredeyse tüm içeriği bu veritabanında saklanacağı için güvenliği sıkı tutmak gerekiyor. Dikkat etmeniz gereken bir diğer konu da script’in otomatik kurulum sırasında değiştirme ihtiyacı duyacağı dosyalara yazma izni verilmesi. Çoğu PHP script kurulum sırasında işleri otomatik olarak hallederken sunucuda bulunan bazı dosyalarda değişiklik yapmaya ihtiyaç duyar. Sunucu dosyalara yazılmasına izin vermiyorsa, kurulum duraklayıp gerçekleşmeyebilir. Bu sorunu da hosting kontrol panelinden gerekli izinleri vererek çözmelisiniz.

JavaScript’ler sayfaya nasıl eklenir?Başarılı bir kaynak olan Javascript.Internet.com adresinde bir Javascript bulduğunuzu ve sayfanıza eklemek istediğinizi düşünelim. Genellikle script’i içeren JS uzantılı bir dosya oluşturarak sunucunuza

yüklemeniz ve bu script’i çalıştıracak satırları sayfalarınızın HTML kodlarına eklemeniz gerekir. Script’in kendisini doğrudan <head> ve </head> etiketleri arasına yazabileceğiniz gibi, aynı yere

<script type=”text/javascript” src=”OrnekScript.js”></script>

şeklinde bir satır ekleyerek dışarıdan çalıştırılmasını da sağlayabilirsiniz. Bu durumda JavaScript kodlarını OrnekScript.js adıyla kaydederek sunucudaki klasöre yüklemeniz gerekiyor. Tarayıcı bu sayfayı yorumlarken OrnekScript.js isimli script’i verdiğiniz adreste bularak çalıştıracaktır. Bazı script’ler sayfanın <head> ve </head> arasında kalan bölümü yerine, işlev görecekleri herhangi başka bir yerine de eklenebilirler.

77


Webmaster’ın web rehberiHer webmaster’a faydası dokunacak onlarca yerli ve yabancı siteyi bir araya getirdik.

İnternet okyanusunda keşfedilmeye bekleyen bir sürü bedava kaynak, bilgi ve araç bulunmakta; ancak tüm bunları ortaya çıkarmak için zaman ve çaba harcamak gerekiyor. Sizi bu dertten kurtarmak için internet okyanusuna daldık ve webmaster’ların işine yarayacağını düşündüğümüz onlarca Türkçe ve İngilizce kaynağı gün yüzüne çıkardık.Keşfettiğimiz kaynakları; blog’lar ve okunası siteler, renk, yazı tipleri, stok fotoğraf, ses efektleri, online dersler, online araçlar, arama motoru optimizasyonu, web yayıncılığı, yazılım siteleri, site vitrinleri, referans kaynakları, web geliştirme ve tasarım olmak üzere tam 13 başlığa ayırdık. Oluşturduğumuz dizinde Türkçe sitelerin azınlıkta olduğunu üzülerek söylüyoruz, çünkü ülkemizde çok başarılı tasarımcılar olmasına rağmen belli konulara derinlemesine girip webmaster’lara faydalı olabilen sitelerin sayısı oldukça az. Öte yandan, seçtiğimiz yabancı servislerin de kullanımı genellikle basit ve çok fazla dil bilmeyi gerektirmiyorlar.

BLOG’LAR VE OKUNASI SİTELER• Webrazziwww.webrazzi.com

Türkiye’de ve dünyadaki internet gelişmelerine yer veren, yeni internet girişimlerinin incelendiği bir blog.

“Büyük düşünen” internet girişimcileri Webrazzi’yi mutlaka takip etmeli.

78


• Fatih Hayrioğlu’nun Not Defteriwww.fatihhayrioglu.com

CSS, Web 2.0, XHTML gibi konular üzerine yazılar içeren blog’un bir de sürprizi var: Yazarın CSS derslerini bir araya getirerek hazırladığı “CSS’e Başlangıç” kitabını ücretsiz olarak indirebiliyorsunuz. 250 sayfadan oluşan e-kitap, CSS üzerine bulabileceğiniz en derli toplu Türkçe kaynaklardan biri.

• Altı Üstü Tasarımwww.altiustutasarim.com

Mehmet Doğan’ın web tasarımı, web standartları ve erişilebilirlik üzerine yazılarını yayınladığı günlüğü. Artık güncellenmiyor olsa da mutlaka okunması gereken yazıları barındırıyor.

• eburhan.comwww.eburhan.com

AJAX, WordPress, internet ve programlamayla ilgili yazılara yer veren web günlüğü.

• Webwarewww.webware.comWeb 2.0 uygulamaları ve internetle ilgili yazılımlar inceleniyor.

• Smashing Magazinewww.smashingmagazine.com

Webmaster’ların hayatını kolaylaştıracak bilgiler, bedava grafik ve font linkleri, makale ve araçlarla vitrin sayfaları içeriyor. Mutlaka takip edilmeli.

• Web Standartları Projesiwww.webstandards.org

Sitenizin tüm tarayıcılarda ve internet cihazlarında sorunsuz çalışmasını sağlayacak yöntemler içeriyor.

Smashing Magazine’i takip eden tasarımcıların kârlı çıkacağını garanti ediyoruz.

79


BLOG ARAÇLARI

• WordPresswww.wordpress.orgWordPress, sahip olduğu gelişmiş özellikler ve Türkçe desteğiyle profesyonel blog’cular için biçilmiş kaftan. Resmi sitesinde çok kapsamlı yardım belgeleri ve eklenti dizini de mevcut.

• Bloggerwww.blogger.com

Amatör blog’cular ilk blog’larını kolaylıkla oluşturup Blogger’da bedava barındırabilirler.

• Movable Typewww.movabletype.org

Lisansını değiştirerek açık kaynak haline gelen Moveble Type da son zamanlarda beğeni kazanan bir PHP script’i.

RENK• Slayeroffice Color Palette Creatorslayeroffice.com/tools/color_palette/

Hoşunuza giden bir rengin 16’lık değerini girerek o rengi temel alan 10 farklı ton elde edebilirsiniz.

• Color Palette Generatorwww.degraeve.com/color-palette/

Bu sayfayı kullanarak, adresini verdiğiniz herhangi bir resmin renk paletini çıkarabilirsiniz.

• CSS Color Chartwww.somacon.com/p142.php

Yüzlerce farklı rengi görsel olarak görebileceğiniz sayfadan istediğiniz rengin kodunu tek tıklamayla kopyalayabilirsiniz.

80


• Squidfingerswww.squidfingers.com/patterns/

Travis Backham tarafından tasarlanmış 150’nin üzerinde bedava arka plan dokusu.

• Kaliber10000www.k10k.net/pixelpatterns/

Kişisel kullanım için ücretsiz, yüzlerce piksel tabanlı doku.

• The Inspiration Gallerywww.theinspirationgallery.com/wallpaper/

Bir gün klasik bir web sayfası yapmanız gerekirse çoğunluğu doğadan esinlenerek tasarlanmış bu dokuları kullanabilirsiniz.

• Color Comboswww.colorcombos.com

Color Combos’u kullanarak herhangi bir sitenin renk kombinasyonunu çıkarabilir, ayrıca Combo Tester’ı kullanarak çeşitli kombinasyonların ekranda nasıl göründüğünü test edebilirsiniz.

• ColorBlenderwww.colorblender.com

Renk eşleştirme ve palet tasarım işlemlerinizi kolayca yapabileceğiniz bu site, oluşturduğunuz harmanları kaydetmenize de olanak tanıyor.

ColorBlender’ın en güzel yanlarından biri de oluşturduğunuz harmanları Photoshop gibi tasarım araçlarında kullanabilmeniz.

81


ColorBlender’ın renk paletinizi oluşturması için sizin ana rengi seçmeniz yeterli. Ardından paletinizi Photoshop renk tablosu (.act) ya da Illustrator renkleri (.eps) formatında kaydedip bu yazılımlarda kullanabiliyorsunuz. Aklınıza iyi bir fikir gelmezse Browse blends’e tıklayıp harman galerisinde gezinebilirsiniz.

YAZI TİPLERİ• Identifontwww.identifont.com

Aradığınız bir yazı tipini, adını girerek ya da yazı tipinin görünümüyle ilgili çeşitli soruları cevaplayarak bulmanızı sağlıyor.

• Fontleechwww.fontleech.com

Yazı tipleriyle ilgili yorumlar ve bedava yazı tiplerine linkler içeren blog. Bir süredir güncellenmese de içeriği kaliteli.

• Fonttr.comwww.fonttr.com

Kategorilere ayrılmış yüzlerce bedava Türkçe font içeriyor.

• Search Free Fontswww.searchfreefonts.com

13 binin üzerinde bedava font içinde arama yapabilir veya kategoriye göre fontlara göz atabilirsiniz.

• dafont.comwww.dafont.com

Kategorilere ayrılmış bedava fontları indirmeden önce istediğiniz bir yazı girerek test edebiliyorsunuz.

• MyFontswww.myfonts.com

Ücretli bir font kaynağı arıyorsanız MyFonts son derece başarılı. 60 bin font içeren sitenin arama fonksiyonu da oldukça iyi çalışıyor.

82


STOK FOTOĞRAF• stock.xchngwww.sxc.hu

Webmaster’ların ve görsel tasarımcıların vazgeçilmez kaynaklarından biri. 360 binin üzerinde yüksek çözünürlüklü fotoğrafı ücretsiz olarak kullanıma sunuyor. Kategorilere göre gezinti yapmak da mümkün.

• Design Packswww.designpacks.com

Çiçek, yaprak, ışık, taş gibi tematik resim paketlerini bedava dağıtıyor.

• Unprofound.comwww.unprofound.com

Baskın rengi seçerek fotoğraf araması yapabileceğiniz, nispeten küçük bir arşiv.

• Image*Afterwww.imageafter.com

Bedava fotoğraf ve dokular içeren geniş bir arşiv.

• iStockphotowww.istockphoto.com

Ucuz bir görsel kaynağı arıyorsanız iStockphoto’daki fotoğrafların, vektörel illüstrasyonların, Flash dosyalarının ve videoların işinize yaracağı kesin.

Görsel ihtiyaçlarınızı karşılamak için ne büyük paralar ödemeye ne de başka sitelerden fotoğraf yürütmeye gerek var.

83


SES EFEKTLERİ• Partners In Rhymewww.partnersinrhyme.com

Bedava ses efektleri, loop’lar ve midi dosyaları içeriyor.

• ccMixterwww.ccmixter.org

Creative Commons lisansıyla bedava dağıtılan remiksleri ve sample’ları çeşitli çalışmalarınızda kullanabilirsiniz.

• Free Sound Effectswww.stonewashed.net/sfx.html

Bedava ses efekti ve loop dağıtan onlarca sitenin linkleri listelenmiş.

ONLINE DERSLER• Sanalkurswww.sanalkurs.net

Web tasarımı, Photoshop, çeşitli tasarım araçları ve programlama dilleriyle ilgili ders ve makaleler içeriyor.

• Web Dersleriwww.webdersleri.com

Uzun zamandır güncellenmemesine rağmen Photoshop, Dreamweaver ve web tasarımıyla ilgili eşsiz bilgilere sahip.

84


• Bedava Sitewww.bedavasiteyapmak.com

Tamamen bedava araçlarla bir web sitesinin nasıl hazırlanıp yayınlanacağını anlatıyor.

• Webhocamwww.webhocam.net

Web geliştirmeyle ilgili yazılı ve görüntülü dersler içeren sitenin forumu da bir hayli aktif.

• Tutorializedwww.tutorialized.com

Photoshop, Flash, Dreamweaver gibi araçlar başta olmak üzere 2 ve 3 boyutlu tasarım, web geliştirme, veritabanları ve programlamayla ilgili yüzlerce kaliteli derse ev sahipliği yapan bir site.

• Pixel2Lifewww.pixel2life.com

Farklı web sitelerinde yayınlanmış kaliteli derslerin linklerini Pixel2Life’ta bulabilirsiniz.

ONLINE ARAÇLAR• Any Browserwww.anybrowser.com

Screen Size Tester aracıyla web sitenizin çeşitli çözünürlüklerde nasıl göründüğünü test edebilirsiniz. Sitede meta etiketi oluşturan, HTML kodlarınızı doğrulayan ve linklerinizi kontrol eden araçlar da mevcut.

• Getir.netwww.getir.net

Uzun adresleri http://getir.net/345 şeklinde kısaltabileceğiniz bir servis.

• TinyURL.comwww.tinyurl.com

Getir.net’le aynı mantığa sahip, tinyurl.com/678 gibi adresler oluşturan yabancı bir servis.

85


• Ocawawww.ocawa.com/en/

Sitenize erişilebilirlik testi uygulayıp erişilebilirliği artırmanız için önerilerde bulunuyor.

• Online Image Splitterwww.chami.com/html-kit/services/is/

Büyük resimlerin daha hızlı yüklenmesi için resimleri parçalara ayıran bir servis.

• Favicon Generatorwww.favicongenerator.com

Tarayıcıların adres çubuğunda görünen küçük simgelere favicon deniyor. Siteniz için bir favicon yaratmak isterseniz kare ölçülerinde (örneğin 100x100 piksel) bir resmi Favicon Generator’a yüklemeniz yeterli.

• Zeytech’swww.zeytech.net

Arama motorları, optimizasyon, alan adı ve HTML araçları kategorilerine ayrılmış onlarca servis içeren Türkçe sitenin tüm servislerinde kendi yazılım altyapısı kullanılıyor.

• Web Page Analyzerwww.websiteoptimization.com/services/analyze/

Adresini verdiğiniz sayfanın yüklenme hızını analiz ederek sayfanızın daha hızlı yüklenmesi için yapabileceklerinize dair öneriler getiriyor.

• Accessify.comwww.accessify.com

Erişilebilirlik özelliklerine sahip tablo, form, pop-up gibi öğeler oluşturabileceğiniz araçların yanı sıra çeşitli web geliştirme araçlarına sahip.

• Wayback Machinewww.archive.org/web/web.php

İnternetin zaman makinesi gelecek nesiller için interneti arşivliyor. Kendi siteniz de dahil olmak üzere çoğu sitenin yıllar önceki halini inceleyebilirsiniz.

86


ARAMA MOTORU OPTİMİZASYONU• Google Web Yöneticisi Merkeziwww.google.com.tr/webmasters/

Sitenizin Google’daki tarama sorunlarını teşhis etmenize olanak sağlayacak araçlara erişmeniz, sitenizin Google’da gösterdiği performansa ilişkin istatistikleri incelemeniz ve sitenizin taranmasıyla ve listelenmesiyle ilgili çeşitli ayarları değiştirebileceğiniz tek nokta.

• SEOmozwww.seomoz.org

Arama motoru optimizasyonuyla ilgili bedava araçlar, makaleler ve haberler içeren kapsamlı bir kaynak.

• Digital Pointwww.digitalpoint.com/tools/

Herhangi bir sayfada yayınlanacak AdSense

reklamlarını gösterme, metin karşılaştırma, geri link takibi, anahtar kelime önerme aracı gibi faydalı araçlara sahip.

• SEO Booktools.seobook.com

Keyword Suggestion Tool’la girdiğiniz anahtar kelimenin arama motorlarındaki popülaritesini araştırabilir, Rank Checker’ı kullanarak sitenizin arama motorlarındaki sıralamasını görebilirsiniz.

• Search Engine Guidewww.searchengineguide.com

Arama motorları, optimizasyon ve internet tabanlı pazarlamaya dair harika bir rehber. Sitenize trafik çekmenizi sağlayacak çok detaylı makaleler içeriyor.

• Google Site Yöneticisi Yardım Grubugroups.google.com/group/Google_Webmaster_Help-tr

Webmaster’ların Google’la ilgili sorularının cevaplandığı ve bilgilerin paylaşıldığı gruba Google çalışanları da katılımda bulunuyor.

Sitenizle ilgili başka hiçbir yerden edinemeyeceğiniz bilgileri bizzat Google’dan öğrenmek mümkün.

87


• r10.netwww.r10.net

Webmaster’ların arama motorları ve internet projeleri üzerine bilgi paylaşımında bulunduğu, kapsamlı ve Türkçe bir forum.

• SearchBlisswww.searchbliss.com

SEO araçları ve webmaster kaynaklarının listelendiği bir dizin.

• The Web Robots Pageswww.robotstxt.org

Arama motorlarının sitenizi tararken uyması gereken kuralları belirleyebileceğiniz robots.txt dosyasıyla ilgili bilgiler bulmak mümkün.

• Siteometricswww.siteometrics.com

Link popülaritesi, Google PageRank, anahtar kelime pozisyonu, Alexa sıralaması gibi verileri ölçen bedava SEO araçları.

• Search Engine Watchwww.searchenginewatch.com

Arama motorları hakkında bilmek istediğiniz hemen hemen her şeyi bu sitede bulabilirsiniz.

WEB YAYINCILIĞI• RSS Nettewww.rssnette.com

Herhangi bir RSS kaynağını haber kutusuna dönüştürerek web sitenize koymanıza yardımcı oluyor.

• SelfPromotion.comwww.selfpromotion.com

Sitenizin tanıtımı için büyük paralar isteyen SEO firmalarının aksine, SelfPromotion.com kendi tanıtımınızı kendiniz yapmanız için bedava bilgiler sunuyor.

88


• DomainToolswww.domaintools.com

Alan adlarıyla ilgili ücretli ve ücretsiz servisler sunuyor. Özellikle alan adı sorgulama (whois) servisi çok başarılı; normal bir whois sorgusuyla edinemeyeceğiniz birçok bilgiyi bir arada veriyor.

• UzmanWeb.netwww.uzmanweb.net

Web sitenizde kullanabileceğiniz bedava ziyaretçi defteri, döviz kurları, hava durumu, günün sözü gibi servisler sunuyor.

• Hostbul.netwww.hostbul.net

Web sitenize uygun bir hosting firması ararken başvurabileceğiniz kapsamlı bir kaynak.

YAZILIM SİTELERİ

• Download.comwww.download.com

Güvenilir ve devasa bir yazılım arşivi. Developer Tools kategorisinde web geliştirme ve web tasarımıyla ilgili yüzlerce faydalı yazılım bulmak mümkün.

• innDir.comwww.inndir.com

Türkiye’nin en büyük yazılım arşivlerinden biri. Web Araçları kategorisinde Türkçe yazılımlarla da karşılaşmanız olası.

• MajorGeekswww.majorgeeks.com

Bilgisayar kurtlarına özel yazılım arşivi. Yayınlanmadan önce tüm yazılımlar test ediliyor ve sadece işe yarar yazılımlar dizine kabul ediliyor.

DomainTools, sorguladığınız alan adıyla ilgili çeşitli kaynaklardan bilgi derleyip size sunuyor.

89


• Nonagswww.nonags.com

Yalnızca bedava yazılımları kullanmak niyetindeyseniz Nonags’in tamamen ücretsiz yazılımlardan oluştuğunu bilmek hoşunuza gidecektir.

SİTE VİTRİNLERİ• css Zen Gargenwww.csszengarden.comBasit bir sayfa CSS ile ne kadar değiştirilebilir? İşte css Zen Garden, sabit bir sayfaya farklı CSS stilleri uygulayarak bunu test etmenize olanak tanıyor.

• CSS Beautywww.cssbeauty.com

CSS tabanlı, hayranlık uyandıran tasarımlara sahip sitelerin listelendiği bir dizin. CSS haberlerine ve bilgi kaynaklarına da yer veriliyor.

• CSS Bahçesiwww.cssbahcesi.com

İyi tasarlanmış CSS tabanlı sayfalardan oluşan bir veritabanı oluşturmayı hedefleyen bir proje. Pek

çok Türkçe siteye de yer verilmiş ama ne yazık ki aylardır güncellenmiyor.

• deviantARTwww.deviantart.com

Sanatın her dalına yer veren, size de ilham kaynağı olacak çok büyük bir arşiv.

• The FWAwww.thefwa.com

Çoğunluğu Flash tabanlı olmak üzere başarılı tasarıma sahip web siteleri yayınlanıyor.

Gözünüz gönlünüz açılsın istiyorsanız tasarım harikası bu sitelere mutlaka uğrayın.

90


• Best Flashwww.bestflashanimationsite.com

En iyi Flash animasyonlarının seçildiği sitede piksel fontlar ve çeşitli Flash kaynakları bulmak da mümkün.

REFERANS KAYNAKLARI• W3 Schoolswww.w3schools.comHTML, XHTML ve CSS’i derinlemesine öğrenen, tüm fonksiyon ve özellikleri örneklerle anlatan bir kaynak. Ayrıca XML, .NET, multimedya ve web geliştirme derslerine de sahip.

• ILoveJackDaniels Cheat Sheetswww.ilovejackdaniels.com/cheat-sheets/

HTML, CSS, Ruby on Rails, MySQL, JavaScript gibi konularla ilgili tek sayfalık ipucu belgeleri içeriyor. En önemli komut ve fonksiyonların yazılı olduğu bu belgeleri yazdırıp panonuza asabilirsiniz.

• Cheat Sheet Roundupwww.petefreitag.com/item/455.cfm

Web geliştiriciler ve programcılar için hazırlanmış,

yukarıdakine benzer 30’un üstünde ipucu belgesini içeren bir derleme.

• W3eğitimwww.w3egitim.com

HTML, XHTML, CSS, JavaScript ve SQL konularında temel bilgiler içeren başvuru kaynağı. W3schools.com’un küçük bir Türkçe sürümü gibi.

Bu gibi ipucu sayfalarının çıktısını alıp her zaman göreceğiniz bir yere asabilirsiniz.

91


WEB GELİŞTİRME VE TASARIM• Webkaynakwww.webkaynak.org

Web sitesi yapmaya yeni başlayanlar için bedava kaynaklar, grafikler ve sitenize ekleyebileceğiniz içerikler bulunan Webkaynak’ta menü oluşturucu, meta etiketi düzenleyici gibi online hizmetler de mevcut.

• Joomla! Türkiyewww.joomlatr.org

En popüler açık kaynak içerik yönetim sistemi Joomla! ile web sitenizi oluşturmak çok kolay.

Joomla! Türkiye’den Türkçe sürümünü indirebileceğiniz gibi forumlarda destek de alabilirsiniz.

• Turkbiz.comwww.turkbiz.com

E-ticaret hakkında bilgilerin paylaşıldığı bir forum.

• Zoque Forumforum.zoque.net

Web tasarımı, e-ticaret ve blog’lar üzerinde tartışmaların sürdüğü, bu konularda destek alabileceğiniz ciddi bir haberleşme ve tartışma platformu.

Zoque Forum’un seviyeli ortamı onu diğer forumlardan ayrı bir yere koyuyor.

92


1Reklamlar hangi aşamada yerleştirilmeli?Google AdSense reklamlarını sayfalarınıza yerleştirmeden önce tüm sayfaların tasarım sürecini tamamladığınızdan emin olmalısınız. Bu sebeple web sitenizden gelir elde etmeye başlamak için aceleci

Google AdSense16 soruda

Popüler reklam sistemi hakkında en çok sorulan soruları yanıtlarıyla bir araya getirdik.Web sitenizden para kazanmanın ya da mevcut geliri artırmanın en kolay ve hızlı yollarından biri Google AdSense. Kolayca üye olarak reklam yayınlamaya başlamanızı sağlayan sistem, halen birçok webmaster’ın temel gelir kaynağı duru-

munda. AdSense reklamları yayınlayarak her ay binlerce dolar ödeme alan webmaster’lar tanımak için konuyu ele alan forumlarda kısa bir gezinti yetiyor. Peki bu kadar çok kazanmanın sırrı nerede gizli?

davranmayın. Sayfalarınızda birçok reklam türünü deneyerek karşılaştırmanız gerekeceğinden, tasarımınız yerli yerine oturmuş durumda olmalı. Farklı reklam türlerini denerken bir yandan da tasarım üzerinde değişiklikler yapmak, geliri sağlıklı şekilde gözlemlemenizi engelleyebilir.

Tüm sayfalarınızın tasarım anlamında son hale ulaştığından emin olduğunuzda AdSense reklamlarınızı yerleştirmeye başlayabilirsiniz. Web sitenizin tasarımını yaparken reklamların yerlerini en başından belirlemek avantaj sağlayabilecekse de, en iyi yerleşimi baştan tahmin

93


32

etme ihtimaliniz çok düşük olacaktır. Bu sebeple reklam alanlarını mümkün olduğunca esnek tutmalısınız. Reklamların yerlerini yerleştirmenize izin vermeyecek katı tasarımlar kullanmaktan kesinlikle kaçınmalısınız.

Reklam birimi mi, bağlantı birimi mi, yoksa arama için AdSense mi?Bu sorunun yanıtı, tamamen AdSense reklamlarını yayınlayacağınız web sitesinin türüne ve konusunda bağlı. Sayfalarınızda en iyi sonucu almanızı sağlayacak reklam

türünü bulmak için öncelikle tüm önyargılarınızı bir kenara bırakmalı ve olaya bilimsel bir bakışla yaklaşmalısınız. Google’ın açıkladığı istatistiklere göre dünya genelinde en iyi sonucu veren reklamlar, makalelerin içine yerleştirilen 336 x 280 boyutundaki Geniş Dikdörtgen’ler. Bu reklam türünü sayfalarınızdaki metnin içine gömülecek şekilde yerleştirmeyi düşünebilirsiniz. Tabii bu yöntemi bir kural olarak kabul etmek pek sağlıklı olmayacaktır. Başka reklam türleri sayfanızda çok daha iyi çalışabilir. Bu yüzden farklı

türleri düzenli periyotlarla kullanarak denemeli ve sonuçları karşılaştırarak karar vermelisiniz. Sayfalarınızda kullanılabilecek her reklam yerleşimini en az iki gün süreyle yayınlayın. Google’ın da söylediği gibi: “Her site farklı bir şekilde paraya çevrilir!”

Sayfalarınızda çıkan reklamlar neye göre belirleniyor?Google’ın arama motoru örümceklerine benzer şekilde AdSense reklamları için kullandığı örümcekleri bulunuyor. AdSense Botları olarak da adlandırılan bu

AdSense’in yayıncılara sunduğu kontrol panelindeki kısaltmalar ilk bakışta biraz karışık görünebilir.

AdSense’den en iyi geliri sağlamak için önyargılarınızdan kurtulup tüm reklam türlerini denemelisiniz.

94


örümcekler, reklamların yayınlandığı siteleri düzenli olarak ziyaret ediyor ve içeriği indeksliyorlar. Bu sayede sistem sayfalarınızdaki konuya bire bir uyan reklamlar göstermeyi başarıyor. Arama motoru örümcekleri gibi AdSense örümceklerinin de sayfalarda özellikle dikkat ettiği kısımlar var. HTML’in yapısı gereğince sayfa hakkında bilgi verme amacı taşıyan Meta etiketleri ve sayfa başlığı gibi elementler, yayınlanacak reklamların

4

belirlenmesi konusunda büyük önem taşıyor. Reklamların sağlıklı şekilde seçilebilmesi için özellikle Meta etiketlerini unutmamak ve boş bırakmamak gerekiyor.

“Genel hizmet reklamları” nedir?Sayfalarınız henüz AdSense botları tarafından ziyaret edilmediyse, reklamların olmasını beklediğiniz yerlerde “Genel hizmet reklamları”nı

görebilirsiniz. “Gökyüzü neden mavidir?” gibi ansiklopedik bilgiler içeren ve tıklanmaları durumunda size gelir getirmeyen bu reklamlar siteniz indekslendikten kısa süre sonra yerini gerçek AdSense reklamlarına bırakacaktır. Sistemde sitenizin içeriğiyle uyumlu reklam bulunamadığı durumlarda da reklam alanlarınızda genel hizmet reklamları görüntülenebilir. Bu sorunu çözmek için ele

Rekabetçi Reklam Filtresi’ni kullanarak rakiplerinizin reklamlarının sizin sitenizde görünmesini engelleyebilirsiniz.

Reklamlarınızın yalnızca sizin adreslerini belirterek izin verdiğiniz sitelerde yayınlanmasını sağlayabiliyorsunuz.

95


6

5

aldığınız konuyu değiştirmeyi veya sayfalarınızdaki içeriği çoğaltmayı düşünebilirsiniz. Eklediğiniz yeni içerik gerçek reklamların çıkmasını sağlayabilir. Genel hizmet reklamlarından kurtularak gerçek reklamlara kavuşmak için acele etmemelisiniz. Bu amaçla sayfalarınıza reklam amaçlı yapay içerikler eklemek belki reklamların çıkmasını sağlayacaksa da verimli olmayacaktır. Reklamların sistem tarafından doğal olarak görüntülenmesini beklemek en doğru davranıştır.

Hangi sektör daha çok kazandırır?AdSense sisteminin reklam veren tarafı olan AdWords’te reklam verenler belirli anahtar kelimeler için tıklama başına belirli ücretleri kabul ederek reklam veriyorlar. Bir reklam verenin yüksek tıklama ücretlerine razı olması, reklamının daha

sık ve yukarıda gösterilmesini sağlıyor. Reklam verenlerin çok olduğu sektörlerde fiyat rekabeti oluşuyor ve tıklama başına kabul edilen ücretler yükseliyor. Bu rekabet aynı sektöre yönelik yayın yapan webmaster’lar için de avantaj demek. Webmaster forumlarında en iyi kazandıran sektörlerin tartışıldığına sıkça şahit olabilirsiniz. Sağlık, turizm, nakliyat gibi bazı sektörlerin diğerlerine oranla daha çok kazandırdığından bahsedilir. Fakat bu durum, “bu sektörlere hitap eden siteler açmalıyız” demek olmuyor. Çünkü AdSense sisteminde en iyi kazanan web siteleri, doğal olarak doğan ve büyüyen, ziyaretçilerine faydalı olan siteler. Çok kazandırdığı söylenen sektörlere yönelmek yerine iyi tanıdığınız ve uzun zamandır ilgilendiğiniz konularda ilerlemek faydalı olacaktır.

“Sayfa TO” ve “Sayfa eCPM” nedir?AdSense panelinde görülen kısaltmalar işe yeni başlayanlara biraz karışık gelebilir. www.google.com/adsense adresinde oturum açtığınızda karşınıza çıkan önizleme bölümü, aslında sayfalarınızda olup bitenlerden hızlıca haberdar olmanız için başarılı şekilde tasarlanmıştır. Örneğin Sayfa eCPM değerine göz atarak “bugün karlı bir gün!” diyebilirsiniz. Yeni başlayanlar için AdSense panelindeki bazı kısaltmaları açmakta yarar var. “Sayfa gösterimleri” site(ler)nizde reklamların toplamda kaç kez gösterilmiş olduğunu sergiler. “Tıklamalar” reklamlara yapılan tıklamaları, Sayfa TO ise tıklamaların sayfa gösterimine oranını belirtir. Sayfa TO değeri, tıklama sayısının sayfa gösterimine bölünerek 100’le çarpılmış halidir. Sayfa eCPM ise kazanılan paraya bağlı olarak reklam gösterimlerinin

96


8

7

karlılığını ifade etmekte kullanılıyor. Toplam kazancı sayfa gösterimine böldükten sonra binle çarptığınızda Sayfa eCPM değerine ulaşıyorsunuz. Başka bir deyişle Sayfa eCPM, sayfalarınızda yapılan her bin reklam gösteriminin size dolar cinsinden kazandırdığı miktarı gösteriyor.

“Sayfa TO” ve “Sayfa eCPM” kaç olmalı?Bu değerler her yayıncı ve web sitesi için farklılık gösteren değerlerdir. İşe yeni başladıysanız tıklama oranı ve karlılıkla ilgili yorum yapmadan önce, AdSense reklamlarını yayınladığınız site ya da sitelerin günde 5 bin sayfa gösterimi gibi elle tutulur bir rakama ulaşmasını bekleyin. Çünkü sayfa gösteriminin düşük olduğu durumlarda Sayfa TO ve Sayfa eCPM rakamları genellikle değişken ve tutarsız ifadeler sergileyecektir.Farklı kitlelere hitap eden

web sitelerinde tıklama oranı da farklı olacaktır. Örneğin webmaster’lara hitap eden bir web sitesinde reklamlara çok az tıklanırken, ev hanımlarına hitap eden sayfalarda tıklama oranı çok yüksek olabilir. Sayfa eCPM (bin gösterim başına gelir), tıklama oranıyla doğru orantılı olarak artabileceği gibi, daha çok para veren kaliteli reklamların sayfalarınızda

görünmesiyle de artabilir.Web sitelerinizdeki sayfa gösterimi sayısı çeşitli dış faktörlere bağlı olarak değişebileceği kazanç yerine için Sayfa eCPM oranını gözlem altında tutmak sizin için daha önemli olabilir.

Kanalları neden kullanmalıyım?Web sitenizdeki AdSense

AdSense ile ilgili bilgilerinizi artırmak için mutlaka “Kaynaklar” kısmında zaman geçirin.

97


10

9

reklamlarından en iyi sonucu almak için deneme yanılma sürecine ve sürekli gözleme önem vermelisiniz. Kanallar, reklamlarınızın verimliliğini ölçmek için büyük yarar sağlayacaktır. Sayfalarınızda kullandığınız farklı reklam alanları için dilediğiniz kadar farklı kanal oluşturabilir ve reklamların verimliliğini ayrı ayrı kontrol edebilirsiniz. AdSense reklamlarının gelir getirmesinin yanında kimi zaman ziyaretçilerinizi yorabildiğini ya da rahatsız edebildiğini de unutmayın. Bu yüzden kanallarla ölçerek pek fazla gelir getirmediğini fark ettiğiniz reklamları sayfalarınızdan kaldırmak isteyebilirsiniz. Kanalların bir diğer fonksiyonu da reklam verenler tarafından hedeflenebilir olmalarıdır. Reklam verenler kanallarınızı inceleyerek istediklerini seçip reklamlarını yayınlayabilirler.

Sitenizi hedefleyen reklamlar diğerlerine oranla daha fazla gelir getirebilir. Bu yüzden kanallarınızı oluşturduktan sonra “AdSense Kurulumu / Kanallar” bölümüne giderek hedeflenebilir hale getirmenizde yarar var.

İstediğim reklamı engelleyebilir miyim?AdSense’in yayıncılara sunduğu kontrol panelinde yer alan Reklam İnceleme Merkezi ve Rekabetçi Reklam Filtresi, webmaster’ların en önemli silahlarından. Reklamların oluşturulması ve sitelerde görüntülenmesi çoğunlukla otomatik sistemler kullanılarak yapıldığı için istenmeyen reklamların engellenebilmesi gerçekten çok önemli.AdSense reklamlarını yayınlamaya başladığınızda yapacağınız ilk işlerden biri Rekabetçi Reklam Filtresi’ni düzenleyerek rakibiniz olabilecek web sitelerinin

reklamlarını engellemek olmalı. Rakip sitelerin adreslerini listeye ekleyerek reklamlarının sizin sayfalarınızda yayınlanmasını kolayca engelleyebilirsiniz. Rekabetçi Reklam Filtresi’ni aynı zamanda gözünüze hoş görünmeyen, ziyaretçilerinizin görmesini istemeyeceğiniz reklamları engellemek için de kullanabilirsiniz. Reklam İnceleme Merkezi de Rekabetçi Reklam Filtresi’ne benzer bir işlev görüyor. Burada sitenizi hedefleyen reklamların reklamlarını görüyor ve izinlerini düzenleyebiliyorsunuz. Normalde sitenizi hedefleyen her reklam verenin reklamlarına otomatik olarak izin veriliyor. Siz sonradan müdahale ederek istediğiniz reklam kampanyasını engelleme şansına sahipsiniz.

Reklamlarım çalınabilir mi?Google AdSense programıyla ilgili en çok konuşulanlardan biri de yayıncı ağından

98


11uzaklaştırılan ya da kısmen cezalandırılan web siteleri. Yayıncıların kendi reklamlarına tıklaması ya da kötü niyetli kişiler tarafından “tıklama saldırısı”na uğramaları ceza almalarına sebep olabiliyor. Google, AdWords reklam verenlerinin, yani diğer taraftaki müşterilerinin

haklarını korumak için sahte tıklamalara ve sistemin kötüye kullanılmasına karşı sert yaptırımlar uygulayabiliyor. Öte yandan “içerik hırsızlığı” da web’de sıkça rastlanan olaylardan. Sayfalarınızın içeriğiyle birlikte reklam kodlarının da kopyalanarak başka sitelerde kullanılabileceğini

aklınızda bulundurarak en baştan önlem almanızda yarar var. Başka birinin yönetimindeki sayfalarda sizin bilginiz olmadan yayınlanan reklamlarınızın başınızı ağrıtmaması için AdSense panelindeki “İzin Verilen Siteler” bölümünü kullanabilirsiniz. Burada kendi hesabınıza ait reklamların yayınlanmasına izin verdiğiniz site adreslerini belirleyebiliyorsunuz. “Tüm sitelerin hesabım için reklamları göstermesine izin ver” ifadesini seçili hale getirmeniz durumundaysa reklamlarınız her yerde kullanılabilir oluyor.

AdSense’den ödeme alabilmek için fatura kesmem gerekiyor mu?Bu sorunun birçok webmaster için sevindirici ve kısa bir yanıtı var: hayır. Amerika Birleşik Devletleri’nin dışında ikamet eden yayıncılar için fatura kesme zorunluluğu yok.

Yalnızca üyelerinizin görebildiği sayfalarda AdSense reklamları kullanıyorsanız, Site Yetkilendirmesi bölümünde AdSense botlarına içeriği indeksleyebilmeleri için yetki vermelisiniz.

99


1312AdSense’i farklı reklam programlarıyla birlikte kullanabilir miyim?Sayfalarınızda yalnızca AdSense reklamları kullanmak yerine farklı reklam sistemlerini de dahil ederek gelirinizi artırmak isteyebilirsiniz. Google, bu konuda işinize karışmıyor diyebiliriz. Problem çıkmaması için yalnızca sayfalara

eklediğiniz diğer reklamların AdSense reklamlarından açıkça ayrılmasını sağlamanız gerekiyor. Ziyaretçileriniz diğer reklamların AdSense reklamı olduğunu sanmamalılar. Ayrıca AdSense’in yanında benzer görünüme sahip reklam modelleri yerine resim ya da Flash dosyalarından oluşan banner’ları ve “metin işaretleme” yöntemiyle

çalışan reklam sistemlerini dahil etmek mantıklı olabilir. Henüz beta aşamasında bulunan LinkZ, bu konuda oldukça başarılı bir alternatif oluşturacak gibi görünüyor. Kolayca uygulanan LinkZ reklamları içeriğinizdeki birkaç kelimeyi kalınlaştırarak kırmızı renkle vurguluyor. Ziyaretçileriniz fare imleciyle vurgulanan kelimenin üzerine geldiğindeyse minik bir reklam kutusu açılıyor. LinkZ yakın zamanda beta olmaktan çıkıp genel olarak kullanıma açılacak. Ayrıntılı bilgi için www.linkz.net adresine başvurabilirsiniz.

Ödememi ne şekilde almalıyım?Google AdSense, reklam yayınlayarak elde ettiğiniz geliri yönetim panelinden seçilebilen iki farklı yöntemle size ulaştırabiliyor. Bunlardan biri banka hesabınıza EFT, diğeri de adınıza yazılan bir çek. Banka hesabınıza yapılan

AdSense’den ödeme almak için en kolay yöntem banka hesabınıza EFT.

100


14

EFT, şüphesiz en kolay ödeme alma yöntemi. Fakat bunun için öncelikle sisteme girdiğiniz banka hesabınızı test ödemesi yöntemiyle doğrulamanız gerekiyor. Siz hesabınızı bildirdikten sonra sistem 25 KR gibi küçük bir miktarda ödeme gönderiyor. Bu test ödemesini aldıktan sonra gelen miktarın ne kadar olduğunu AdSense panelinde doğrulama kısmına giriyorsunuz ve banka hesabınız doğrulanmış oluyor. Ödeme almada bir diğer alternatif olan çek ödemesinin iki farklı seçeneği var. Bunlardan birinde çekiniz standart teslimatla 3 hafta içinde elinize

ulaşıyor. Diğer seçenek olan “Güvenli Ekspres Teslimat” avantajlı olsa da biraz tuzlu. Çekinizin bir hafta içinde kurye tarafından teslim edilmesini istiyorsanız bu seçeneği kullanarak teslimat işine 24 dolar işlem ücreti ödüyorsunuz.

PIN kodu nedir ve ne işe yarar?AdSense sistemi dünyanın dört bir yanındaki sayısız webmaster tarafından kullanılıyor. Google’ın dikkatle üzerinde durduğu konulardan biri, sistemin kendi güvenliğinin sağlanması. Bu yüzden şirket yayıncıların isimlerini ve adres

gibi kişisel bilgilerine doğru şekilde sahip olmak istiyor. PIN ile adres doğrulama sistemi, aynı adresten defalarca başvuru yapılması gibi hile kokan durumlar için bir güvenlik silahı oluşturuyor.AdSense sistemine kayıt olup, reklamlarınızı yayınlamaya başladığınızda ve hesabınızdaki para 10 dolara ulaştığında Google’dan gönderilen bir zarf adresinize doğru yola çıkıyor. Zarfın içinde bulunan PIN numaranızı AdSense panelinde gerekli yere girmediğiniz sürece ödeme alamıyorsunuz. Başka bir deyişle AdSense, adresinizi doğrulamadığınız sürece size ödeme yapmıyor. PIN numaranızın yola çıktığını AdSense panelinden öğrenebiliyorsunuz. Zarfın postada kaybolması gibi ihtimallere karşın yayıncılara tekrar PIN isteme şansı veriliyor. Elinize ulaşmadığı durumlarda PIN kodunuzu gönderim

AdSense reklamlarının görüntülenmesini sağlayan kodlar sayfalarınızla birlikte kopyalanmaya müsait.

101


1615tarihinden sonraki 180 gün içinde tekrar istemelisiniz.

Aynı AdSense hesabıyla birden çok sitede reklam yayınlanabilir mi?AdSense sisteminde aynı kişi birden çok hesap açamıyor. Aslına bakarsanız kimsenin birden çok hesap açmaya ihtiyacı da yok. Çünkü bir kez hesap açıp AdSense reklamları yayınlamaya başladığınızda, panelinizden gerekli kodları alarak istediğiniz web sitenize yerleştirebiliyorsunuz. Reklamlar tamamen otomatik bir sistemle yayınlandığından, aynı reklam kodları yerleştirildikleri farklı sitelere uygun reklamları görüntüleyebiliyor. Tabii ki, reklamlarınızı yerleştirdiğiniz web siteleri üzerinde yasal olarak reklam yayınlamaya yetkiniz olmalı. Aksi durumlarda Google’a yapılacak bir şikayet AdSense hesabınızın kapatılmasına ve bir daha hesap açamamanıza sebep olabilir.

Hesabımdaki olağan dışı durumlarda nereye başvurmalıyım?Olağan dışı bir durum olmadığından emin olmak için AdSense hesabınızı düzenli olarak kontrol etmelisiniz. Web sitenizin günlük sayfa gösterimi sayısı ve ziyaretçi profili dengeye oturduğunda, tıklama oranının ve sayısının her gün birbirine yakın rakamlarda dolaşmaya başladığını fark edersiniz. Günlük kontroller sırasında tıklama oranının doğal olmayan şekilde aşırı

yükseldiğini fark ederseniz, Google’ı durumdan haberdar etmeniz iyi olacaktır. Size zarar vermek isteyen birileri sistemden uzaklaştırılmanızı amaçlayarak durmadan reklamlarınıza tıklayabilir. Böyle bir durumdan kuşkulandığınızda ilk iş olarak [email protected] adresine bir e-posta göndermeli ve başınıza gelenleri anlatmalısınız. Saldırı devam ediyorsa ve başka bir şeyler yapmadan içiniz rahat etmeyecekse bir süreliğine reklamları sayfalarınızdan kaldırabilirsiniz.

102

Herkes popüler bir web sitesine sahip olmayı ister, ama doğru ziyaretçi kitlesi arasında popüler olmak daha da önemlidir. Peki sitenizin popüler olup olmadığını, en çok hangi sayfalarınızın dikkat çektiğini ve ziyaretçilerinizin sitenizi nasıl bulduğunu nasıl öğrenebilirsiniz? Bedava “sayaç” servisleri genellikle yalnızca ziyaretçilerinizin sayısını ve çok temel bazı bilgileri size sağlayabilir. O yüzden ziyaretçileriyle ilgili daha fazla bilgi edinmek isteyen webmaster’lar artık “web istatistikleri” sunan servislere yöneliyor.Hosting sağlayıcınız size zaten ücretsiz bir istatistik yazılımı sunmuş olabilir. Bu yazılımlar sunucudaki günlük kayıtlarını (log’ları) analiz ederek ziyaretçileriniz ve ziyaret ettikleri sayfalarla ilgili bazı bilgileri size sunar. Sitenize hiçbir ekleme yapmadan çalışabilen bu yazılımlar dışında, JavaScript aracılığıyla da veri toplanabilir.

Sitenize ekleyeceğiniz küçük bir JavaScript yardımıyla ziyaretçilerinizle ilgili çok daha fazla bilgi edinmeniz mümkün. İşte genellikle ücretli olan gelişmiş analiz ve istatistik yazılımları da bu yöntemi kullanıyor.Neyse ki artık çoğu site sahibi böyle yazılımlara para ödemekten kurtulmuş durumda; çünkü Google, geçtiğimiz yıllarda satın aldığı Analytics adlı servisi kendi bünyesinde ücretsiz olarak sunmaya başladı. Google Analytics’i kullanmak için servise kaydolmanız, ayarlarını yapmanız ve size verilen JavaScript kodunu sitenize eklemeniz yeterli oluyor. Bu sayede, siteniz her ziyaret edildiğinde bu JavaScript çalışarak Google’a ziyaretçi takip verileri gönderiyor. Google da bu verileri analiz ederek size sitenizin trafiği ve ziyaretçilerinizle ilgili çeşitli raporlar sunuyor.Bu yazıda Google Analytics’e kaydolup sitenize

WEB SİTENİZİ Google Analytics İLE TAKİP EDİN

Google’ın bedava Analytics hizmetiyle ziyaretçilerinizi daha yakından tanıyabilir, sitenizde neler yaptıklarını öğrenebilirsiniz.


103

eklemeyi ve Google Analytics raporlarını nasıl kullanabileceğinizi göreceğiz. Öncelikle www.google.com/analytics/ adresine girin. Sayfa Türkçe olarak açılmazsa sağ üstteki listeden Türkçeyi seçin.

Google Analytics’e Google hesabınızla (örn. Gmail adresinizle) anında giriş yapabilirsiniz. Henüz Google hesabınız yoksa www.google.com/accounts/NewAccount adresine girip yeni bir hesap açın.

1. PROFİLİNİZİ OLUŞTURUNGiriş yaptıktan sonra karşınıza gelen ilk ekranda Analytics profillerinizi yönetebilirsiniz. Takip etmek istediğiniz her web sitesi için bir “web sitesi profili” oluşturmanız gerekir. İlk profilinizi oluşturmak için “Web Sitesi Profili Ekle” linkine tıklayın.

2. TÜR SEÇİMİBiz yeni bir etki alanı (domain) ekleyeceğimiz için “Yeni etki alanı için Profil Ekleyin” seçeneği işaretli olmalı. İleride bu domain’in bir alt klasörü için (örn. pcnet.com.tr/klasor) yeni bir profil oluşturmak isterseniz “Mevcut etki alanı için bir Profil ekleyin” seçeneğini işaretlemeniz gerekir. Sitenizin adresini yazıp saat dilimini de seçtikten sonra “Devam et”e tıklayın.

Rap

orla

r na

sıl

kull

anılı

r?

1. Dışarı aktar: Raporları reklam verenlere ya da patronunuza göndermeniz gerekiyorsa PDF, XML ya da CSV formatında dışarı aktarabilirsiniz.2. Rapor türü: Raporlar; Ziyaretçiler, Trafik Kaynakları, İçerik ve Hedefler olmak üzere 4 ana başlığa ayrılmıştır. Her başlık altında daha detaylı alt raporlar yer alır.3. Tarih aralığı: Tarih aralığının üstüne tıklayarak takvim

üzerinden yeni bir tarih aralığı belirleyebilir, sadece istediğiniz günlerin raporlarını inceleyebilirsiniz.4. Grafik ölçütü: Raporun ana grafiğini gün, hafta veya ay bazında görünecek şekilde değiştirebilirsiniz.5. Yardım kaynakları: Herhangi bir raporun ne işe yaradığını anlamadıysanız “Bu Rapor Hakkında” linkinden bilgi alabilirsiniz.


104

3. İZLEME KODUAçılan sayfada karşınıza eski ve yeni olmak üzere iki farklı izleme kodu gelecek. Biz yeni izleme kodunu kullanmanızı öneriyoruz. Yeni İzleme Kodu sekmesine tıkladığınızda görüntülenen kodu kopyalayıp web sitenize yapıştırmanız gerekiyor. Bu kodu sitenizin TÜM sayfalarına, </body> etiketinden hemen önce gelecek şekilde eklemelisiniz. HTML tabanlı, statik bir siteniz varsa bu biraz vakit alacaktır. PHP ya da ASP gibi dinamik bir dille kodlanmış bir siteniz varsa sitenizin şablonunda uygun bir yere kodu ekleyebilirsiniz.

4. HEDEFLERİNİZİ TANIMLAYINAyarlar ekranından siteniz için “hedefler” de tanımlayabilirsiniz (en fazla 4 tane). Hedef, bir ziyaretçinin, satın alma, kaydolma, dosya indirme gibi arzulanan bir işlemi tamamladıktan sonra ulaştığı bir web sitesi sayfasıdır. Hedeflerinizi tanımlayarak, hedefe ulaşan ziyaretçilerinizle ilgili istatistikleri toplayabilirsiniz.

5. HEDEFLERİ GELİŞTİRİNBazı web siteleri, satın alma gibi karmaşık işlemlerin adım adım yapılmasını ve çeşitli sayfalardan geçilmesini gerektirir. Sizin de böyle bir süreciniz varsa hedefiniz için bir “huni” tanımlamanız gerekir. Bu sayede ziyaretçilerinizin hangi aşamalarda işlemi terk ettiği, sürecin doğru işleyip işlemediği gibi konularda bilgi edinebilirsiniz.

6. BEKLEME VAKTİTakip kodunu sayfalarınıza ekledikten sonra birkaç dakika sonra Analytics’i tekrar kontrol edin. Profilin yanında “İzleme kodu yüklendi. Veriler Bekleniyor.” yazacaktır. Analytics ilk 24 saat boyunca veri toplayacağı için ilk raporlarınızı ancak ertesi gün görebilirsiniz.

7. AYARLARI DÜZENLEYİNRaporların birikmesini beklerken, daha sağlıklı raporlar elde edebilmek için Analytics Ayarları

sayfasında profilinizin yanındaki Düzenle linkine tıklayın. Ana Web Sitesi Profil Bilgileri kutusunun sağındaki Düzenle linkine tıklayıp profil adı, varsayılan sayfa, ülke gibi bilgileri gerekiyorsa güncelleyin ve sitenizin e-ticaret sitesi olup olmadığını belirtin.


105

8. TRAFİK KAYNAKLARIBirkaç günlük veri biriktiği zaman sağlıklı raporlar almaya başlayabilirsiniz. Raporlarınıza bakmak için profilin yanındaki Raporları Görüntüle linkine tıklayın. Soldaki menüden ulaşabileceğiniz Trafik Kaynakları raporu; sitenizin ziyaretçi sayısı, ziyaretçilerin nerelerden geldiği, arama motorlarında hangi anahtar kelimelerle sitenizi bulduğu gibi temel bilgileri içerir.

11. SİTE YERLEŞİMİGoogle Analytics’in en etkileyici özelliklerinden biri de “site yerleşimi”dir. İçerik > Site Yerleşimi linkine tıkladığınızda yeni bir pencerede kendi web siteniz açılacak ve her linkin üzerinde oraya ne kadar tıklandığını gösteren bir çubuk belirecektir. Böylece her sayfadan kullanıcıların nereye gittiklerini görsel olarak takip edebilirsiniz.

12. ZİYARETÇİ SADAKATİSadakat, sitenizi tekrar tekrar ziyaret eden ziyaretçileri ifade eder. Ziyaretçiler > Ziyaretçi Sadakati > Sadakat raporuna göre sitenizi yüzlerce kez ziyaret eden ziyaretçileriniz varsa ziyaretçileri kendinize bağlamada başarılı olmuşsunuz demektir. Ziyaretçi Sadakati başlığı altında ziyaret uzunluğu ve derinliğine dair raporları da bulabilirsiniz.

13. YETKİ DAĞITIMIÇalışma arkadaşlarınızın ya da diğer site yetkililerinin de Analytics raporlarına ulaşabilmesini istiyorsanız profil ayarları sayfasında “Profile Erişimi Olan Kullanıcılar”ın yanındaki Kullanıcı Ekle linkine tıklayın. Ekleyeceğiniz e-posta adresinin Google hesabı olarak kayıtlı olması gerektiğini hatırlatalım. Eklediğiniz kullanıcıya ister yönetici yetkileri verebilir, isterseniz de sadece raporları görmesine izin verebilirsiniz.

9. İÇERİK RAPORUİçerik linkine tıkladığınızda en popüler sayfalarınızı ve hemen çıkma oranını görebilirsiniz. Hemen çıkma oranı, sitenizdeki tek bir sayfaya baktıktan sonra çıkan ziyaretçilerin oranıdır. Bu oran yüksekse siteniz tatmin edici değil ya da başka bir problem var demektir.

10. TEKNİK ANALİZSitenizi ziyaretçilerinize uygun şekilde tasarlayabilmek için onların ne kullandığını bilmeniz son derece önemlidir. Ziyaretçiler > Tarayıcı Yetenekleri başlığı altında ziyaretçilerinizin kullandığı tarayıcılar, işlem sistemleri, ekran çözünürlükleri, Java desteğine sahip olup olmadıkları gibi bilgilerin tümünü edinebilirsiniz.


106


SEO’nun temelleriArama motorlarıyla dost bir site yapmak için uymanız gereken temel kurallar ve kullanışlı püf noktaları.

Bomba etkisi yaratarak kulaktan kulağa yayılacak, her yerde konuşulacak ilginç bir projeniz yoksa, ziyaretçilerinize “yaşamın sırrını” vermiyorsanız ya da internet devleri tarafından desteklenmiyorsanız, tatminkar bir ziyaretçi sayısına

ulaşmak için gözünüzü Google’da yükseklere dikmek durumundasınız. Google’da yükseklere çıkmak içinse arama sonuçlarının sıralanışı hakkında uzun uzun düşünmeli ve şirketin mantığını anlamaya çalışarak kullandığı

algoritmalar hakkında fikir sahibi olmalısınız. Larry Page ve Sergey Brin’in 1998 yılında aktif hale getirdikleri sistem sürekli gelişim halinde. Google, her gün daha fazla sayfayı indekslerken sıralama için kullandığı algoritmayı da geliştiriyor.Arama motoru optimizasyonu konusuna gerçekten hakim olmak istiyorsanız 1998 yılına dönerek Larry ile Sergey’in o günlerde neler yaptığına bir göz atmak faydalı olabilir. Meşhur ikilinin Google adındaki keşiflerini tanıttıkları makaleye halen ScienceDirect.com üzerinden ulaşılabiliyor. “The anatomy of a large-scale hypertextual Web search

Larry Page ile Sergey Brin’in Google’ın nasıl çalıştığını anlatan makalelerine ScienceDirect.com üzerinden ulaşılabiliyor.

Disiplin

107


engine” isimli makalede Page ve Brin Google’ın nasıl çalıştığını anlatıyor. Belki bugün ilginç gelebilir ama o zamanlar keşfettikleri şeyi insanlara anlatmanın ve sistemi büyütmek için bir miktar para bulmanın derdindeler. ScienceDirect.com’dan makaleyi 31 dolara satın alarak okuyabilirsiniz.

İşin bilinen kısmıGoogle’ın 10 yaşını doldurduğu bu günlerde Larry ile Sergey birer master öğrencisi oldukları günlerden çok uzakta, internetin en önemli şirketinin patronları konumundalar. Webmaster dünyasıysa ikilinin 10 yıl önce keşfettikleri algoritmayı anlamak ve arama sonuçlarında üste çıkmak peşinde. Sözü daha fazla uzatmayarak arama motoru optimizasyonunun bilinen gerçeklerine bir bakalım. Arama sonuçlarındaki sıralamalar birçok faktörün bir araya gelmesiyle belirleniyor.

İşin bilinmeyen tarafları olduğu kadar, sayısız webmaster tarafından denenmiş ve kabul görmüş temel kuralları da var. Webmaster’lar arasındaki bilgi paylaşımı sayesinde Google ve benzeri arama motorlarında iyi sonuçlar alabilmek için yapılabilecekler kısmen belirlenmiş durumda.

Yola çıkarkenArama motoru optimizasyonu aslında web siteniz henüz bir fikir halindeyken başlıyor. Sitenizin amacına uygun kelimeler içeren bir alan adına sahip olması, arama motorlarında başarılı sonuçlar alabilmek için çok önemli bir kriter. Hedeflediğiniz arama kelimelerinin alan adınızda geçiyor olması sitenizi sonuçlarda ilk sıralara taşıyabilir. Yeni bir projeye başlarken alan adınızı seçmeden önce aramalarda sonuç almayı hedeflediğiniz anahtar

kelimeleri seçerek sıraya dizebilir ve çeşitli kombinasyonları deneyerek en uygun alan adını belirleyebilirsiniz.Google’da “haber” kelimesini aradığınızda ülkenin en çok okunan ve ziyaret edilen gazete siteleri yerine alan adında haber kelimesi geçen sitelerin karşınıza çıkması bu konuyu net şekilde açıklıyor.Google Trends’i kullanarak arama kelimelerinin popülerliklerini karşılaştırabilirsiniz. www.google.com/trends adresindeki forma karşılaştırmak istediğiniz kelimeleri virgülle ayırarak girdiğinizde arama hacimleri grafik üzerinde gösterilecektir. Web sitenizin konusunu ve alan adınızı belirlerken bu hizmetten faydalanabilirsiniz. Unutmamak gerek ki, sıkça aranan popüler kelimeler bir yandan büyük ziyaretçi potansiyeli taşırken diğer taraftan da ciddi bir rekabet anlamına geliyor.

108


Günümüzde anlamlı alan adlarının neredeyse tükenmiş olması webmaster’ları seçim yaparken oldukça zorluyor. Ziyaretçilerinizin büyük kısmının arama motorlarından geleceğini varsayıyorsanız, içinde rakamlar

ve “-“ işareti bulunan bir alan adı kullanabilirsiniz. Fakat böyle bir alan adı ziyaretçilerinizin aklında kolay kolay yer etmeyecek ve doğrudan adres yazarak yapılan ziyaretlerin sayısını azaltacaktır. Yine de yalnızca aramalardan

gelecek ziyaretçileri hedefleyerek popüler kelimelerle birlikte “-“ içeren bir alan adını kullanmayı tercih edebilirsiniz.

Geleceği görünWebmaster’ların düştüğü en önemli hatalardan biri, gündeme bir süre önce oturmuş konulara yönelerek zaman kaybetmek. Zaten gündemde olan bir konuya yönelmeniz durumunda herkesin hedefi olan bir pastaya ortak olmaya çalışıyor ve işinizi zorlaştırmış oluyorsunuz. Sıkça aranan kelimelerde başarı sağlamak gurur verici olacaksa da “gelecekte sıkça aranacak” kelimelere önceden yatırım yapmak çok akıllıca olabilir. Birkaç yıl sonra Türkiye’de yapılacak bir spor organizasyonu için web sitesi yapmak, bir sonraki genel seçimler hakkında bilgiler veren bir kaynak yaratmak için şimdiden çalışmaya başlamak ya da ileride çok popüler olacak bir teknoloji hakkında bilgiler

Alan adınızı seçerken içerdiği kelimelerin popülerliğiyle birlikte göğüs germeniz gereken rekabet ortamını da incelemelisiniz.

109


veren bir site oluşturmak gibi... Google’ın aynı kulvarda yarışan eski bir siteye yeni sitelerden çok daha fazla saygı gösterdiği artık herkes tarafından biliniyor.

Örümcek dostu kodlarGoogle’ı az çok tanıyanlar, indeksleme işleminin “örümcekler” vasıtasıyla gerçekleştiğini biliyorlardır. Tabii ki, arama motorundan iyi sonuçlar almak için örümceklerden haberdar olmak yetmiyor. Onları sitenizde iyi ağırlamalı, deyim yerindeyse rahat ettirmelisiniz. İndeksleme işleminin problemsizce gerçekleşebilmesi için örümceklerin sitenizdeki tüm sayfalara giden yolları kolayca bulabilmesi gerekiyor. Örneğin ana sayfanızdan alt sayfalarınıza giden menü bağlantılarını Flash animasyonlar kullanarak hazırlamış olmanız, örümceklerin bağlantıları görememesine sebep olabilir.

Bunun için tüm sayfalarınıza ayrıca metin linkler yarattığınızdan emin olun. Flash ile ilgili bu problem aslında sitenizdeki tüm içerik için geçerli. Sayfalarınızda Flash nesnelerinin içine gömülü şekilde bulunan içerik örümcekler tarafından görülemeyecek ve Google aramalarından ziyaretçi getirmeyecektir.Aynı durum resimler için geçerli olsa da resimleri sayfanıza yerleştirirken ekleyeceğiniz “alt” etiketi onları örümcekler için anlamlı hale getirebilir. Normal koşullarda örümcekler resimleri yalnızca birer dosya ismi olarak görürken, aşağıdaki gibi “alt” etiketiyle resimlere eklenen bilgiler arama motoru için anlam taşır.

<img src=”img/resim.jpg” alt=”kedi” />

Sayfa içi optimizasyonHedeflediğiniz arama kelimelerinin alan adınızda yer

Google’ın sırrı

Google’ın arama alanındaki hakimiyeti, webmaster’ların da ilk hedefi olmasına yol açıyor. Arama devi, sonuçları sıralarken kullandığı algoritmanın ayrıntılarını açıklamaktan kaçınıyor. Çünkü Google’ı Google yapan bu sır, aynı zamanda şirketin bütün gelirlerinin temeli. Sunduğu kaliteli arama sonuçları sayesinde büyük bir çoğunluğun bu arama motorunu kullanması Google.com’u eşi bulunmaz bir reklam mecrası haline getiriyor. Kısacası Google.com’da sunulan ücretsiz arama hizmeti, şirketin reklam satışını gerçekleştirdiği Adwords.com’da paraya dönüşüyor... Google, güvenilir bir başvuru kaynağı olarak kalmak için arama sonuçlarının kalitesini korumak zorunda. Algoritmanın hiçbir zaman tam olarak açıklanmamasının sebebi de bu. Kısa sürede binlerce ziyaretçiye sahip olmayı amaçlayan webmaster’larsa kendilerini Google’ın sırlarını çözmeye adamış durumda. Yüz binlerce site Google aramalarında ilk sıralara yükselmek için savaş veriyor.

Google’ın kurucuları Larry Page ve Sergey Brin.

110


almasının çok önemli olduğunu yukarıda belirtmiştik. Bunu sırasıyla <title>...</title> etiketleri arasında yer alan sayfa başlığı ve <h1>...</h1> etiketlerinin arasında yer alan konu başlığı takip ediyor. Bu etiketlerin arasında yer alan ifadeler arama motorları tarafından ciddi şekilde önemseniyor ve sonuçlara etki ediyor. Gelelim SEO konusunda konuşan herkesin mutlaka andığı <Meta> etiketlerine. Meta etiketleri sayfanızın özelliklerini bir tarayıcıya, örümceğe ya da HTML kodlarına göz atan insanlara tanıtmaya yarayan etiketlerdir. “Meta etiketleri artık Google’da bir işe

yaramıyor!” gibi ifadeler duymuş olabilirsiniz ama yine de bir noktanın altını çizmek gerekiyor. Google’ın sayfanızı tanımak, hangi amaca hizmet ettiğini anlamak için kullanabileceği çok da fazla seçenek yok. Bu yüzden en azından aşağıdaki etiketleri sayfalarınızda mutlaka bulundurun:

<meta name=”description” content=”.....” /> <meta name=”keywords” content=”.....” />

İpucu: Description isimli meta etiketi aynı zamanda siteniz Google arama sonuçlarında yer aldığında linkin altındaki tanıtım satırlarını oluşturacaktır.

Bu yüzden bu etiketin içeriğini güzel bir dille hazırlamanızda yarar var. Söz konusu olan sitenizin ana sayfası olduğunda başlıkları düzenlemek, meta etiketlerini hazırlamak zor işler değil. Tabii web sitenizde optimize edilmesi gereken birçok sayfa olacağını düşünürsek, işin programlama kısmına el atmamız gerekebilir. İçerik girişi yaparken anahtar kelimeleri de girebileceğiniz ve anahtar kelimelerin “keywords” isimli meta etiketinin içinde otomatik olarak yerleştirilmesini sağlayacak bir sistem hazırlayabilirsiniz. Sayfanın özeti niteliğindeki bir paragrafı da “description” isimli meta etiketine otomatik olarak ekletmek fena fikir sayılmaz.

Kaliteli ve güncel içerikGoogle’da yüksek basamaklara tırmanmanın temel şartlarından biri de arama motorunun “kullanıcılarına önermek

Google sitenizi arama sonuçlarında gösterirken sayfalarınızın “description” isimli meta etiketini kullanacaktır.

111


isteyeceği” kaliteli bir içeriğe sahip olmak. Örümceklerin okuduğunu anlamadığını, yalnızca bir yerlere kaydettiğini düşünecek olursak, içeriği Google’a güzel göstermenin yolunu bulmak da kolaylaşıyor. Öncelikle Google’ın düzenli içeriğe önem verdiğini belirtmek gerek. Sayfalarınızda başlıklarla bölümlere ayrılmış paragraflardan oluşan makalelerin yer alması size puan kazandırabilir. Önerilen, <H1> etiketi ile işaretlenmiş bir adet konu başlığınızın ve

<H2>, <H3> gibi etiketlere sahip alt başlıklarınızın olması. Örümcek, makalede ne yazdığını anlamasa da bu etiketleri görerek sayfanın ciddi bir çalışma içerdiğini anlayabilir. İpucu: Google’ın birden fazla sitede aynı içeriğe rastladığında, arama sonuçlarında içeriği önce yayınlayana öncelik verdiğini görüyoruz. Bu yüzden başkalarının da yayınlaması muhtemel olan içeriği bir an önce sitenize ekleyip indekslenmesini sağlamalısınız.

Backlink’ler ve PageRankPageRank (PR), web sayfalarının Google’ın gözündeki değerini gösteren bir ölçü. Web sitenizdeki sayfaların PR değerini öğrenmek için Google Toolbar’ı tarayıcınıza kurmanız yeterli. Google Toolbar sürekli olarak gezmekte olduğunuz sayfaların PR değerini gösteriyor. Araç çubuğunun üzerindeki bu bölüm tabii ki yalnızca webmaster’lar için düşünülmemiş. Burada asıl amaç, web’de sörf yapan kullanıcılara incelemekte oldukları sayfa ile ilgili bir ön izlenim vermek. Başka sitelerden sitenize yönlendirme yapan linkler, sayfalarınızın PR değerinin belirlenmesinde ve dolayısıyla arama sonuçlarında başarı sağlama konusunda büyük önem taşıyor. Bir web sitesi sizin sitenize link vererek onu kendi ziyaretçilerine önermiş oluyor ve Google PR değerini hesaplarken sitenizin dışarıdan ne kadar

1998 yılının Aralık ayında Google.com böyle görünüyordu.

112


link aldığını göz önünde bulunduruyor. Yüksek PR değerine sahip yani Google için güvenilir olan bir sitenin sizin sitenizi link vererek önermesi, sizin de PR değerinizin yükselmesini sağlıyor.

Kaliteli metin bağlantıları: Başka sitelerden sitenize verilen bağlantılarda hangi sözcüğün kullanıldığı çok önemlidir. “Oyunlar” konusunda bir web sitesine sahip olduğunuzu ve Google aramalarında “oyunlar” kelimesinde üst sıralara çıkmayı hedeflediğinizi varsayarsak, başka sitelerden aşağıdaki şekilde link almanız en büyük faydayı sağlayacaktır:

<a href=“adresiniz.com”>oyunlar</a>

Çünkü bu durumda Google diğer sitenin “oyunlar” kelimesi için sizin sitenizi önerdiğini anlıyor ve arama sonuçlarını sıralarken bu bilgiyi kullanıyor.

Larry Page ve Sergey Brin, 1998’de yazdıkları “The anatomy of a large-scale hypertextual Web search engine” isimli makalede bir sayfaya gelen linklerin kimi zaman o sayfayı sayfanın içeriğinden daha iyi anlattığını söylüyorlar. Sonuçta sayfanın örümcekler tarafından algılanamayan bir içeriği olsa da dışarıdan alınan bir link sayfa hakkında önemli bir bilgi verebilir.

Doğal linkler alın: Backlink kavramının Google için bu denli önemli olması, para kazanmayı amaçlayan webmaster’ları link satışına yönlendirmiş durumda. Şimdilerde web’de çeşitli PR değerine sahip sitelerden kendi sitenize verilecek linkleri farklı fiyatlarla satın alabiliyorsunuz. Bu aslında bir sitenin sizi “para karşılığında önermesi” anlamına geliyor. Ziyaretçi yönlendirmek amacıyla yapıldığı zaman bir

www.google.com/webmasters adresinde sitenizin indekslenme durumuyla ilgili bilgileri görebilirsiniz.

113


webmasters adresindeki Google Webmaster Central. Google’ın ücretsiz olarak webmaster’ların kullanımına sunduğu bu merkezde sitenizin durumu ile ilgili ayrıntılı bilgiler alabilirsiniz. Webmaster Tools’dan faydalanabilmeniz için öncelikle sitenin sahibi olduğunuzu sisteme kanıtlamak durumundasınız. Sitenizin ana klasörüne ekleyeceğiniz bir HTML dosyasıyla doğrulama işini kolayca halledebiliyorsunuz. Webmaster Tools, Google’ın sitenizi indekslerken neler

gördüğünü ve varsa karşılaştığı problemleri gözünüzün önüne seriyor. Ayrıca burada bulunan araçlar sayesinde başka web sitelerinden hangi kelimelerle link aldığınızı, sitenizin indekslenme hızının ne durumda olduğunu ve daha birçok ilginç bilgiyi görebiliyorsunuz.

Sitemap: Google, web sitenizin tüm sayfalarını ona rahatça tanıtabilmeniz için Site Yöneticisi Araçları içinde Sitemap (site haritası) uygulamasını sunuyor. www.gsitecrawler.com

Site

nizi

test

edi

n

Web’de sitenizi SEO konusunda test etmenizi sağlayan birçok ücretsiz hizmet bulunuyor. Arama motoru optimizasyonuna yoğunlaşan webmaster’ların sıkça ziyaret ettiği bu adreslerden önerebileceğimiz bir tanesi www.seochat.com. Buradaki araçları kullanarak sayfalarınızın meta etiketlerini analiz etmek, örümcekler tarafından nasıl görüldüklerini anlamak ve anahtar sözcüklerinizi optimize etmek gibi olanaklara sahipsiniz. Seochat.com’a alternatif olarak www.webmaster-toolkit.com, www.iwebtool.com/tools/ ve http://www.webconfs.com/ adreslerini kullanabilirsiniz.

Örümceğin gördükleri: Sitenizi indekslemek üzere ziyaret eden bir örümceğin neler gördüğünü tam olarak anlamak, arama motoru optimizasyonu yaparken işinizi oldukça kolaylaştıracaktır. Bunun için http://lynx.browser.org adresinden indirebileceğiniz Lynx isimli metin tarayıcısını kullanabilirsiniz. Lynx ile web sayfalarınızı açtığınızda Google örümceklerinin gördüğü şekli karşınıza çıkacaktır. Ziyaretçileriniz için sitenizin tasarımı ve kullanım kolaylığı önemliyken, Google örümcekleri için HTML kodlarınızın ne kadar düzgün olduğu önemlidir.

problem yok ama Google geçtiğimiz günlerde arama sonuçlarını maniple etme amaçlı link satışını engellemeye yönelik çalışmalar yaptığını duyurdu. Bu yüzden başka sitelerden PR değerinizi yükseltmek amaçlı link satın almak konusunu önermiyoruz.

Google Site Yöneticisi AraçlarıArama motoru optimizasyonu adına yaptığınız tüm çalışmaların sonucunu görmenizi sağlayacak ilk yer Google.com ise bir ikincisi de www.google.com.tr/

114


adresinden indireceğiniz GSite Crawler isimli programla web sitenizin sitemap’ini kolayca oluşturabilir ve Site Yöneticisi Araçları üzerinden Google’a tanıtabilirsiniz. Bu sayede arama motoru sitenizdeki her sayfadan haberdar olacak ve sayfalarınızın indekslenme hızı artacaktır.

Robots.TXT nedir?Robots.TXT, Not Defteri gibi herhangi bir metin editörüyle hazırlayabileceğiniz basit bir dosya. Dosyanın içerisinde hangi robotun hangi kısımları indekslememesi gerektiğini aşağıdaki şekilde belirtiyorsunuz:

User-agent: [Robot İsmi] Disallow: [Klasör ya da Dosya İsmi]

Yukarıda gördüğünüz girişi değişik robotlar ve değişik klasörler/dosyalar için tekrarlayabilirsiniz. Örneğin kök dizininizde “ozel” adında bir klasör olduğunu ve Google’ın

bu klasörü indekslemesini istemediğinizi düşünelim. Bunun için Robots.TXT dosyanıza aşağıdaki satırları eklemelisiniz.

User-agent: Googlebot Disallow: /ozel/

Koyduğunuz yasağın tüm robotlar için geçerli olmasını istiyorsanız, yukarıdaki örnekte “Googlebot” yazdığımız yere * (yıldız işareti) koymalısınız. Tüm robotların tüm siteyi indeksleyebilmesini istiyorsanız, Robot.TXT dosyanız şöyle olmalı:

User-agent: *Disallow:

Robots.TXT dosyasını hazırlamak birkaç saniyenizi alacak kadar basit bir iş olsa da dikkati elden bırakmamalısınız. Zira yukarıdaki gibi bir dosyada “Disallow:” ifadesinin

karşısına “/” işaretini koyarsanız (Disallow: /) hiçbir robot sitenizin hiçbir yerini indekslemeyecektir.

İyi bir kaynak: Matt Cutts Blog

Matt Cutts, Google’ın spam sitelere karşı önlemler geliştirmek amacıyla kurduğu Webspam Team’in başındaki isim. Kendisinin arama algoritması üzerindeki etkinliği yüzünden SEO konusunda tam bir otorite olduğunu söyleyebiliriz. Cutts’ın webmaster’lara sergilediği sıcak tavır onu ayrıca çok önemli kılıyor. www.mattcutts.com/blog adresini takip ederek SEO konusunda birçok ipucu elde edebilirsiniz. Matt Cutts burada webmaster’ların aklına takılabilecek konularda yazılar yayınlıyor ve yapılan yorumların çoğunu yanıtlıyor.

115


HTML sözlüğüHer webmaster’ın mutlaka elinin altında bulunması gereken HTML etiketlerini görevleriyle birlikte bir araya topladık.

Web sitelerinin altyapısında kullanılan program-lama dili her ne olursa olsun, ortaya çıkan sonuç tarayıcıda HTML (Hyper Text Markup Lan-guage) biçiminde görüntülendiğinden HTML webmaster’lar için büyük önem taşıyor. Ayrıca ASP ya da PHP gibi bir programlama dili kullanmadan yalnızca HTML kodları ile durağan web sayfaları hazırlamak da mümkün. Bu yüzden webmaster’ların

HTML’de kullanılan etiketlere hakim olmaları gerekiyor. Bazı etiketler sıkça kullanılmadıklarından kolayca unutulabiliyor. İhtiyaç duyduğunuz anda HTML etiketlerini görevleriyle birlikte ince-leyebilmeniz için HTML Sözlüğü’nü hazırladık. Tarayıcılarda doğru görüntülenen başarılı web sayfaları hazırlamak için bu sözlüğü mutlaka elinizin altında bulundurmalısınız.

ETİKET UZUN ADI GÖREVA anchor Sayfada bulunan metin, resim gibi objelerin bağlantıya dönüştürülmesi için kullanılır.ABBR abbreviated form

(e.g., WWW, HTTP, etc.)Vs., etc., vb. gibi kısaltmalar için kullanılır. Bu şekilde etiketlenen kelimenin üzerine gelindi-ğinde, kodda tanımlanan uzun hali balon içinde görünecektir.

ACRONYM Acronym TDK, WWW, PTT gibi kısaltmalar için kullanılır. Bu şekilde etiketlenen kelimenin üzerine gelindiğinde, kodda tanımlanan uzun hali balon içinde görünecektir.

ADDRESS information on author İçerik sahibinin iletişim bilgilerini vermek için kullanılır. Örneğin yayınlanan bir makalenin yazarı bu etiketin içerisinde verilebilir.

APPLET Java applet Bir HTML sayfaya Java uygulaması eklemek için kullanılır.AREA client-side image map area Sayfada bulunan bir resmin üzerinde belirli bir alanın tanımlanması için kullanılır.B bold text style Metin içerisindeki bir bölümün kalın karakterlerle yazılmasını sağlar. BASE document base URI <Head>ve </HEAD> etiketleri arasında kullanılır ve bulunduğu sayfadaki adreslerin “varsa-

yılan başlangıcını” tanımlar.BASEFONT base font size Bulunduğu sayfada kullanılacak varsayılan yazı tipini tanımlar.BDO I18N BiDi over-ride Sayfadaki metinlerin yazılış yönünü değiştirir. Bu etiketle sayfanızdaki metinlerin sağdan sola

yazılmasını sağlayabilirsiniz.

116


ETİKET UZUN ADI GÖREVA anchor Sayfada bulunan metin, resim gibi objelerin bağlantıya dönüştürülmesi için kullanılır.BIG large text style Metnin etiketlenen bölümünün daha büyük karakterlerle yazılmasını sağlar.BLOCKQUOTE long quotation Başka bir yerden yapılan uzun bir alıntıyı belirtmek üzere kullanılır.BODY document body Bir HTML sayfada ziyaretçi tarayıcı tarafından görüntülenecek metin ve resimler gibi içeriğin

tümünün başlangıç ve bitiş yerlerini tanımlar.BR forced line break Metin, resim ve animasyon gibi objeler sayfada görüntülenirken bir alt satıra geçilerek

devam edilmesini sağlar. BUTTON push button Sayfada kullanıcılar tarafından basılabilecek bir düğmenin oluşturulmasını sağlar. Bu tür

düğmelerin içerisine metin ve resimler yerleştirilebilir.CAPTION table caption Bir tablonun başlığını tanımlamak için kullanılır. HTML sayfalarda her bir tablo için sadece

bir adet başlık tanımlanabilir.CENTER shorthand for DIV

align=centerSayfadaki objelerin, kullanılan alanın tam ortasına hizalanmasını sağlar. Bir anlamda <DIV align=”center”> ifadesinin kısa yoludur.

CITE citation Makalelerde anılan isimlerin metinden ayrılması için kullanılır.CODE computer code fragment Makalelerde geçen bilgisayar kodlarının diğer metinlerden ayrılmasını sağlamak üzere “sabit

genişlikli” bir yazı tipiyle görüntülenmesini sağlar.COL table column Tablolardaki kolonların özelliklerinin tanımlanması için kullanılır.COLGROUP table column group Tablolarda kolon gruplaları tanımlanmasını sağlar.DD definition description Yazılan ifadenin “bir terimin tanımı” olduğunu belirtmeye yarayan etikettir.DEL deleted text Bir yazıdaki düzeltmeleri göstermek üzere, metinden silinmiş kısımlar bu etiketle üstü çizili

hale getirir.DFN instance definition Yazılarda geçen tanımları diğer metinlerden farklı göstermek için kullanılır.DIR directory list Bir dizinin içeriğini madde imleriyle göstermeye yarar. Kullanım şekli <UL> etiketi ile

aynıdır.DIV generic language/style

containerBir belgenin belirli bir kısmını tanımlamak için kullanılır. Tabloların olmadığı tasarımlarda içerik DIV’ler kullanılarak biçimlendirilebilir.

DL definition list HTML sayfalarda kolayca tanım listesi oluşturmak için kullanılır. Kullanım şekli <UL> etiketi ile benzerlik taşır.

DT definition term Tanım listesindeki terimlerden her birinin başlangıcını belirtir.EM emphasis Metinde istenen kısmın yatık görünmesini sağlar.FIELDSET form control group İçerdiği objelerin etrafına bir kutu çizer. Bir sayfadaki içeriğin bir kısmı bu etiketle görsel

olarak gruplanabilir.FONT local change to font HTML belgelerinde geçen metinlerin yazı tipi özelliklerini tanımlamakta kullanılır.FORM interactive form Kullanıcıların giriş yapabileceği formlar yaratmak için kullanılır.FRAME subwindow HTML sayfaların içinde, istenen yerde bulunan ve gerektiğinde başka bir HTML belgesini

görüntüleyen bir alt pencere oluşturmak için kullanılır.FRAMESET window subdivision Bir HTML belgesinde kullanılacak alt pencerelerin (frame’lerin) organize edilmesini ve

niteliklerinin tanımlanmasını sağlar.H1 heading <H1>,<H2>,...,<H6> etiketleri sayfadaki başlıkları farklı önem sıralarına göre belirtir.

<H1> en önemli başlıktır. <H6>’ya doğru gidilirken başlıkların önem düzeyi düşer. Tara-yıcılar varsayılan olarak önem derecesi daha yüksek olan başlıkları diğerlerine oranla daha büyük gösterirler. Başlıkların görünümleri CSS dosyalarıyla ayrı ayrı özelleştirilebilir.

H2 headingH3 headingH4 headingH5 headingH6 heading

117


ETİKET UZUN ADI GÖREV

A anchor Sayfada bulunan metin, resim gibi objelerin bağlantıya dönüştürülmesi için kullanılır.

HEAD document head <HEAD> ve </HEAD> etiketleri arasında belgenin kullanıcıya görüntülenmeyen, HTML belgesinin çeşitli özelliklerini tanımlayan bilgiler bulunur. HEAD bölümünün içinde <BASE>, <LINK>, <META>, <SCRIPT>, <STYLE>, ve <TITLE> etiketleri bulunabilir.

HR horizontal rule HTML belgesi içinde yatay bir çizgi oluşturmak için kullanılır. Çizginin renk, kalınlık ve uzunluk nitelikleri yine bu etiket içinde tanımlanabilir.

HTML document root element Tarayıcıya kullanıcınnı eriştiği dosyanın bir HTML belgesi olduğunu belirtir.

I italic text style Metinde istenen kısmın italik görünmesini sağlar.

IFRAME inline subwindow HTML belgesi içinde farklı bir belgeyi görüntüleyen, sayfa içinde olmasına rağmen bağımsız bir tarayıcı gibi çalışan bir çerçeve oluşturur.

IMG Embedded image HTML belgelerinde resimlerin gösterilmesini sağlar. Resmin bulunduğu gerçek konum ve sayfada görüneceği boyutlar da bu etiketin içinde tanımlanır.

INPUT form control Kullanıcılar tarafından giriş yapılabilen bir form alanını tanımlamakta kullanılır.

INS inserted text Daha önce hazırlanmış bir belgeye sonradan eklenen bir metin bölümünü tanımlamak için kullanılır.

KBD text to be entered by the user Klavye üzerinde yer alan metin ve işaretlerin belirtilmesinde kullanılır.

LABEL form field label text Kullanıcıların giriş yaptığı sayfalarda, tıklandığı zaman radyo düğmeleri gibi kontrolleri etkin hale getiren alanları tanımlamakta kullanılır.

LEGEND fieldset legend Bir Fieldset’in başlığının tanımlanmasına yarar.

LI list item <OL> veya <UL> etiketleriyle tanımlanan listelerin içerdiği maddeleri tanımlamaya yarar. Her bir madde <LI> ve </LI> etiketleri arasına yazılır.

LINK a media-independent link Bağlantılı iki belge arasındaki ilişkiyi belirtmek için kullanılır.

MAP client-side image map Bir resim üzerinde tıklanabilir alanlar oluşturmak için kullanılır.

MENU menu list HTML belgesinin içinde bir menü listesi oluşturmak için kullanılır.

META generic metainformation HTML belgesi hakkında özet bilgiler veren, sayfada görünmeyen etiketler oluşturmak için kullanılır.

NOFRAMES alternate content container for non frame-based rendering

Frame (çerçeve) kullanımını desteklemeyen tarayıcılarda çerçevelerin yerine gösterilecek içeriği tanımlamakta kullanılır.

NOSCRIPT alternate content container for non script-based rendering

Sayfada bulunan bir script herhangi bir sebeple çalıştırılmadığında, onun yerine gösterilecek metni tanımlamaya yarar.

OBJECT generic embedded object Flash animasyonlar gibi multimedya objelerin HTML belgelerine eklenmesi için kullanılır.

OL ordered list Rakamlar, Romen rakamları veya harflerle ifade edilen sıralı listeler oluşturmak için kullanılır.

OPTGROUP option group Düşey açılır liste menülerinde (dropdown list) seçenek grupları oluşturmaya yarar.

OPTION selectable choice Düşey açılır liste menülerinde (dropdown list) seçenek yaratmak için kullanılır.

P paragraph HTML belgesinde bulunan paragrafları belirtmek için kullanılır.

PARAM named property value XHTML belgelerine dahil edilmiş elementlerin çalışma zamanı ayarlarını belirlemek için kullanılır.

118

ETİKET UZUN ADI GÖREV

A anchor Sayfada bulunan metin, resim gibi objelerin bağlantıya dönüştürülmesi için kullanılır.

PRE preformatted text Metnin sayfada da HTML kodlarında göründüğü şekliyle görüntülenmesini sağlar. HTML belgesindeki boşluk ve “enter”lar sayfada olduğu gibi görüntülenir.

Q short inline quotation Başka bir yerden yapılan kısa bir alıntıyı belirtmek üzere kullanılır.

S strike-through text style Metnin istenilen kısmının üstü çizilmiş olarak görüntülenmesini sağlar.

SAMP sample program output, scripts, etc.

Örnek olarak verilmiş bilgisayar kodlarını belirtmekte kullanılır.

SCRIPT script statements Bir HTML belgesine eklenmiş olan JavaScript benzeri script’leri belirtmek için kullanılır.

SELECT option selector Düşey açılır liste menüleri oluşturmaya yarar.

SMALL small text style Metnin istenilen kısmının geneline oranla daha küçük gösterilmesini sağlar.

SPAN generic language/style container HTML belgelerinde bulunan metinlerin istenilen kısmının gruplanmasında kullanılır. Bu etiket kullanılarak gruplanan metinlerin görsel özellikleri de tanımlanabilir.

STRIKE strike-through text Metnin istenilen kısmının üstü çizilmiş olarak görüntülenmesini sağlar.

STRONG strong emphasis Metnin istenilen kısmının daha kalın olarak görüntülenmesini sağlar.

STYLE style info HTML belgesinin HEAD kısmında yer alır ve sayfadaki objelerde kullanılacak stiller tanımlamaya yarar.

SUB subscript Metnin istenilen kısmının alt yazı (subscript) şeklinde görüntülenmesini sağlar.

SUP superscript Metnin istenilen kısmının üst yazı (superscript) şeklinde görüntülenmesini sağlar.

TABLE table HTML sayfasındaki içeriği organize etmek amacıyla tablo oluşturmak için kullanılan başlan-gıç etiketidir. Tabloların içindeki satır ve sütunlarda hücreler yer alır.

TBODY table body Bir tablonun belirli satırlarını tablo gövdesi olarak tanımlamaya yarar.

TD table data cell HTML belgesinde yer alan tablonun bir hücresini tanımlamak için kullanılır.

TEXTAREA multi-line text field Kullanıcının içerisine metin yazarak giriş yapabileceği bir metin alanı yaratmak için kullanılır.

TFOOT table footer Bir tablonun belirli satırlarını tablo’nun kapanış bölümü (footer) olarak tanımlamaya yarar.

TH table header cell HTML belgesinde yer alan tablonun başlığını tanımlamak için kullanılır.

THEAD table header Bir tablonun belirli satırlarını tablo’nun açılış bölümü (header) olarak tanımlamaya yarar.

TITLE document title HTML belgesinin başlığı, belgenin HEAD kısmında bu etiket ile tanımlanır.

TR table row HTML belgesinde yer alan tablonun bir satırını tanımlamak için kullanılır.

TT teletype or monospaced text style

Metnin istenilen kısmının eş boşluklu bir yazı tipiyle gösterilmesini sağlar.

U underlined text style Metnin istenilen kısmının altı çizili olarak görüntülenmesini sağlar.

UL unordered list Sıralı olmayan, düzensiz listeler oluşturmak için kullanılır.

VAR instance of a variable or prog-ram argument

Makalede yer alan bir ifadenin bir “değişken” (variable) olduğunu belirtmek için kullanılır.

30 dakikada web sitenizi kurun 4

NVU ile kolay web sitesi 7

Baştan sona Joomla 14

Hosting seçimi 24

Online web sitesi hizmetleri 30

Blog kurmanın incelikleri 36

Blog’unuzla para kazanın 50

Blog’unuzu eklentilerle geliştirin 53

Kendi temanı kendin yap 57

Web sitenizi her yönüyle test edin 62

En iyi webmaster kaynakları 70

Webmaster’ın web rehberi 77

16 soruda Google AdSense 92

SEO’nun temelleri 106

HTML sözlüğü 115

Web sitenizi Google Analytics ile takip edin

102

Teknolojiye dair aradığınız her şey

sayfalarında sizi bekliyor... PCnet.com.tr/forum

Documents

Web Sitesi Kurma Rehberi