Upload
karen-bogaert
View
235
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
Waterbodemkwaliteit in VlaanderenWaterbodemkwaliteit in Vlaanderen
Ward De Cooman Ward De Cooman
Waterbodemkwaliteit in VlaanderenWaterbodemkwaliteit in Vlaanderen
Ward De Cooman Ward De Cooman
VMM
A. Van De Maelestraat 96
9320 - Erembodegem
VMM
A. Van De Maelestraat 96
9320 - Erembodegem
Vlaamse MilieumaatschappijVlaamse MilieumaatschappijVlaamse MilieumaatschappijVlaamse Milieumaatschappij
InhoudInhoud
Definities Triade-onderzoek
monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie
Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid
Definities Triade-onderzoek
monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie
Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid
definitiesdefinities
Natuurlijke waterbodem: Deel onder de sedimentlaag of bodem van de
waterloop eigen aan de ecoregio waardoor de waterloop stroomt.
Sediment: Materiaal dat uit de waterkolom is bezonken en
dat op de bodem een laag vormt (sedimentlaag)
Natuurlijke waterbodem: Deel onder de sedimentlaag of bodem van de
waterloop eigen aan de ecoregio waardoor de waterloop stroomt.
Sediment: Materiaal dat uit de waterkolom is bezonken en
dat op de bodem een laag vormt (sedimentlaag)
DefinitiesDefinities
Waterbodem: Is een deel van het aquatisch ecosysteem en
bestaat uit de natuurlijke waterbodem en een sedimentlaag. Voor een triade-onderzoek wordt met waterbodem bedoeld de bodem van rivieren, meren en plassen, kanalen, sloten, schorren, slikken, de kust, d.i. de bodems van het hydrografisch net of de bodems die permanent of regelmatig onder water staan.
Waterbodem: Is een deel van het aquatisch ecosysteem en
bestaat uit de natuurlijke waterbodem en een sedimentlaag. Voor een triade-onderzoek wordt met waterbodem bedoeld de bodem van rivieren, meren en plassen, kanalen, sloten, schorren, slikken, de kust, d.i. de bodems van het hydrografisch net of de bodems die permanent of regelmatig onder water staan.
DefinitiesDefinities
Specie: Deel van de waterbodem, dat uit de waterlopen
wordt verwijderd omwille van nautische-, hydraulische- en milieuredenen, of omwille van infrastructuurwerken.
Meestal betreft het enkel de verwijdering van de sedimentlaag, soms kan echter ook een deel van de natuurlijke waterbodem worden verwijderd.
Specie: Deel van de waterbodem, dat uit de waterlopen
wordt verwijderd omwille van nautische-, hydraulische- en milieuredenen, of omwille van infrastructuurwerken.
Meestal betreft het enkel de verwijdering van de sedimentlaag, soms kan echter ook een deel van de natuurlijke waterbodem worden verwijderd.
WaterbodemecosysteemWaterbodemecosysteem
InhoudInhoud
Definities Triade-onderzoek
monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie
Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid
Definities Triade-onderzoek
monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie
Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid
MonsternemingMonsterneming
Van Veen grijper (2 liter/6 liter) Zig zag bemonstering in 50 meter zones of
random bemonstering in ha-veld 40-70 deelstalen Mengstaal : 50 liter Mengstaal verdelen voor 3 labo’s
Van Veen grijper (2 liter/6 liter) Zig zag bemonstering in 50 meter zones of
random bemonstering in ha-veld 40-70 deelstalen Mengstaal : 50 liter Mengstaal verdelen voor 3 labo’s
InhoudInhoud
Definities Triade-onderzoek
monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie
Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid
Definities Triade-onderzoek
monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie
Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid
Triade-concept
Triade conceptTriade concept
Fysico-chemie chemische inhoud maar: biobeschikbaarheid of effecten
Ecotoxicologie: effecten maar: extrapolatie naar veldcondities
Biologie: effecten op levensgemeenschappen in situ maar: wordt beïnvloed door andere factoren
Fysico-chemie chemische inhoud maar: biobeschikbaarheid of effecten
Ecotoxicologie: effecten maar: extrapolatie naar veldcondities
Biologie: effecten op levensgemeenschappen in situ maar: wordt beïnvloed door andere factoren
Parameters TriadeParameters Triade
Fysico-chemie Ecotoxicologie Biologie
arseencadmiumchroomloodkoperkwiknikkelzink
minerale olieEOXOCPPCBPAK
fractieverdelingorganische stof
BiotischeWaterbodem Index
misvormingen bijmuggenlarven
Raphidocellis(groenwier)
Thamnocephalus(kreeftachtige)
Hyalella(amphipode)
ParametersParameters
Zware metalen: arseen, cadmium, chroom, koper, kwik, lood,
nikkel, zink + tin, selenium organische verontreinigingen
minerale olie, eox, chloorpesticiden, pcb, pak, VOS
Fysische parameters: OS (TOC) granulometrie (<2µ, <50µ, <63µ, >63µ)
Ecotoxicologische parameters Biologische parameters
Zware metalen: arseen, cadmium, chroom, koper, kwik, lood,
nikkel, zink + tin, selenium organische verontreinigingen
minerale olie, eox, chloorpesticiden, pcb, pak, VOS
Fysische parameters: OS (TOC) granulometrie (<2µ, <50µ, <63µ, >63µ)
Ecotoxicologische parameters Biologische parameters
KlassificatieKlassificatie
Berekenen van de afwijking t.o.v. de referentie (VTR)
Omzetten in klassen van de verschillende componenten van de Triade
Visualiseren door iedere klasse een kleur te geven
Berekenen van de afwijking t.o.v. de referentie (VTR)
Omzetten in klassen van de verschillende componenten van de Triade
Visualiseren door iedere klasse een kleur te geven
Fysisch-chemische verwerking
Aanrijking (VTR)
<2,52,5-<6,36,3-<15,815,8-<100
logIndex
<0,40,4-<0,80,8-<1,21,2-<2
Klasse
1234
Globale Klasse Betekenis
1 niet afwijkend t.o.v. referentie2 licht afwijkend t.o.v. referentie3 afwijkend t.o.v. referentie4 sterk afwijkend t.o.v. referentie
gemeten gehalte gecorrigeerd gehalte referentiegehalte log(c/µ) klasse
Cr (mg/kg) 14,87 19,15 17,00 0,05 1Pb (mg/kg) 52,06 56,31 14,00 0,60 2As (mg/kg) 22,13 24,33 11,00 0,34 1Cd (mg/kg) 66,16 66,72 0,38 2,00 4Cu (mg/kg) 17,57 19,17 8,00 0,38 1Hg (mg/kg) 0,68 0,75 0,05 1,18 3Ni (mg/kg) 6,90 8,23 11,00 0,00 1Zn (mg/kg) 723,23 749,00 67,00 1,05 3
APKWS (mg/kg) 16,00 21,51 37,00 0,00 1EOX (mg/kg) 39,00 52,42 31,00 0,23 1SOCP (µg/kg) 0,00 0,00 3,90 0,00 1PCB7 (µg/kg) 8,00 10,75 5,10 0,32 1PAK6 (µg/kg) 2,73 0,37 0,22 0,22 1
Eindklasse 4
Fysisch-chemische verwerking
Gemiddelde VTR Klasse1 11-150 2150-300 3>300 4
Ecotoxicologische verwerking
klasse Betekenis
1 geen acute impact 2 licht acute impact 3 acute impact 4 ernstige acute impact
Raphidocellis subcapitata
Thamnocephalus platyurus
% sterfte Klasse<20 120-50 250-75 3>75 4
Hyalella azteca
Ecotoxicologische verwerking
E.E. VTR klasse
Selenastrum 2.1 210 3
Thamocephalus 0.01 1 1
Hyalella 4
%
100
Poriënwater 105.5 2
Eindklasse 4
Biologische verwerking
Klasse BWI
1 7-102 5-63 3-44 0-2
Betekenis
goede biologische kwaliteit
matige biologische kwaliteit
slechte biologische kwaliteit
zeer slechte biologische kwaliteit
%misv.
<1010-20>20-40<40
Betekenis
niet afwijkend van referentie
matig afwijkend van referentie
sterk afwijkend van referentie
zeer sterk afwijkend van referentie
Globale Klasse Betekenis
1 goede biologische kwaliteit2 matige biologische kwaliteit3 slechte biologische kwaliteit4 zeer slechte biologische kwaliteit
waarde klasse
BWI 4 3
% misvormingen 69,7 4
Eindklasse 4
Biologische verwerking
Klasse Fysico-chemie (C) Ecotoxicologie (E) Biologie (B)
1234
--++
-+++
-+++
+ + +
Triade kwaliteitsbeoordeling
4- + ++ + -+ - +
3
- - +- + -+ - -
2
- - - 1
C E B
InhoudInhoud
Definities Triade-onderzoek
Monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie
Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid
Definities Triade-onderzoek
Monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie
Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid
WaterbodemmeetnetWaterbodemmeetnet
Door VMM opgestart in 2000 na methodologische studie AMINAL/AWZ/VMM
Kwaliteit van de bodems van de Vlaamse waterlopen in kaart brengen m.b.v. het Triade concept:
fysisch-chemische beoordeling ecotoxicologische analyse biologische analyse integrale index of triadekwaliteitsbeoordeling
150 verschillende meetplaatsen per jaar 600 meetplaatsen na 4 jaar
Door VMM opgestart in 2000 na methodologische studie AMINAL/AWZ/VMM
Kwaliteit van de bodems van de Vlaamse waterlopen in kaart brengen m.b.v. het Triade concept:
fysisch-chemische beoordeling ecotoxicologische analyse biologische analyse integrale index of triadekwaliteitsbeoordeling
150 verschillende meetplaatsen per jaar 600 meetplaatsen na 4 jaar
Procentuele verdeling van de triadekwaliteitsbeoordeling (TKB)
Procentuele verdeling van de triadekwaliteitsbeoordeling (TKB)
TKB 1
TKB 2
TKB 3
TKB 4
1%18%
36%
45%
Triadekwaliteitsbeoordeling per bekken
Triadekwaliteitsbeoordeling per bekken
0%
20%
40%
60%
80%
100%B
ened
en-
Sch
eld
e
Bo
ven
-Sch
eld
e
Bru
gse
Po
lder
s
Dem
er
Den
der
Dijl
e &
Zen
ne
Gen
tse
Kan
alen
Ijzer
Lei
e
Maa
s
Net
e
sterk verontreinigd
verontreinigd
licht verontreinigd
niet verontreinigd
Fysico-chemie - VlaanderenFysico-chemie - Vlaanderen
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
As t Cd t Cr t Cu t Hg t Ni t Pb t Zn t EAS
tce
EOX OCP t PAK 6 PCB t
sterk afwijkend
afwijkend
licht afwijkend
niet afwijkend
Fysico-chemie - ScheldeFysico-chemie - Schelde
0%
20%
40%
60%
80%
As
t
Cd
t
Cr
t
Cu
t
EA
S tc
e
EO
X
Hg
t
Ni t
OC
P t
PA
K 6
Pb
t
PC
B t
Zn
t
sterk afwijkend
afwijkend
licht afwijkend
niet afwijkend
100%
1%13%
25%
61%
Fysico-chemie - LeieFysico-chemie - Leie
0%0%
24%
76%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
As
t
Cd
t
Cr
t
Cu
t
EA
S t
ce
EO
X
Hg
t
Ni t
OC
P t
PA
K 6
Pb
t
PC
B t
Zn
t
sterk afwijkend
afwijkend
licht afwijkend
niet afwijkend
InhoudInhoud
Definities Triade-onderzoek
Monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie
Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid
Definities Triade-onderzoek
Monsterneming Fysisch-chemische evaluatie Ecotoxicologische evaluatie Biologische evaluatie
Waterbodemmeetnet en -databank Triade en milieubeleid
Sectoraal Uitvoeringsplan Bagger- en Ruimingsspecie
Sectoraal Uitvoeringsplan Bagger- en Ruimingsspecie
Kwaliteitsgegevens: beschikbare fysisch-chemische resultaten bij waterbodemonderzoek
Kwantiteitsgegevens: beschikbare kwantiteitsgegevens van bagger- en ruimingwerken
Koppeling van bestaande kwaliteitsgegevens aan bestaande kwantiteitsgegevens geeft inschatting van de hoeveelheid verontreinigde specie en in welke mate dit verontreinigd is.
Kwaliteitsgegevens: beschikbare fysisch-chemische resultaten bij waterbodemonderzoek
Kwantiteitsgegevens: beschikbare kwantiteitsgegevens van bagger- en ruimingwerken
Koppeling van bestaande kwaliteitsgegevens aan bestaande kwantiteitsgegevens geeft inschatting van de hoeveelheid verontreinigde specie en in welke mate dit verontreinigd is.
Bekken Historische achterstand Jaarlijkse aangroeiBevaarbare waterlopenAfdeling Bovenschelde 1.472.000 328.400Afdeling Zeeschelde 7.311.000 180.000Afdeling Waterwegen Kust 978.000 58.800Afdeling Maas en Albertkanaal + Dienst voor de Scheepvaart 280.000 56.000Afdeling Maritieme Toegang 320.000 187.800NV Zeekanaal 760.000 72.000Haven Gent 90.000 75.000Haven Antwerpen p.m. 300.000Totaal bevaarbare waterlopen 11.211.000 1.258.000
Onbevaarbare waterlopenBeneden-Schelde 3.226.000 5.000Boven-Schelde 602.000 2.000Brugse Polders 1.028.000 2.000Demerbekken 650.000 16.000Denderbekken 260.000 1.000Dijle-Zenne 853.000 19.000Gentse Kanalen 2.363.000 10.000IJzerbekken 1.162.000 22.000Leiebekken 1.063.000 15.000Maasbekken 576.000 1.000Netebekken 610.000 4.000Totaal onbevaarbare waterlopen 12.394.000 97.000Algemeen totaal 23.605.000 1.355.000
Ramingen van historische achterstand en jaarlijkse aangroeicijfers in tds (bron AMINAL, AWZ, VMM)
TKB 1 TKB 2 TKB 3 TKB 4
Onbevaarbare 749.000 2.659.000 4.261.000 4.726.000Bevaarbare 404.000 1.637.000 3.251.000 5.920.000
Totaal 1.153.000 4.296.000 7.512.000 10.646.000
Onder norm Boven norm< 60% zand > 60% zand < 60% zand > 60% zand
Onbevaarbare 2.030.000 2.289.000 3.541.000 4.534.000Bevaarbare 1.564.000 4.954.000 1.564.000 3.129.000
Totaal 3.594.000 7.243.000 5.105.000 7.663.000
Specieaanbod per TKB-klasse en voor hergebruik als bodemcijfers in tds
En verder...En verder...
Meetnet verder uitbreiden: uitbreiden meetplaatsenbestand en verder
uitwerken van het waterbodemmeetnet voor en na situatie in kaart brengen erkenning triadesysteem als OBO normen en kwaliteitsdoelstellingen voor
waterbodems …
Meetnet afstemmen op palingpolluentenmeetnet e.a. Waterbodemdatabank verder actualiseren en
optimaliseren Verder onderzoek : optimalisatie van het triadesysteem
Meetnet verder uitbreiden: uitbreiden meetplaatsenbestand en verder
uitwerken van het waterbodemmeetnet voor en na situatie in kaart brengen erkenning triadesysteem als OBO normen en kwaliteitsdoelstellingen voor
waterbodems …
Meetnet afstemmen op palingpolluentenmeetnet e.a. Waterbodemdatabank verder actualiseren en
optimaliseren Verder onderzoek : optimalisatie van het triadesysteem
En verder...En verder...
Ondersteuning van het waterbodembeleid onderlinge afstemming van decreten en
uitvoeringsbesluiten erkenning labs verder wetenschappelijk onderzoek centrale waterbodemdatabank VMM Advies- en kenniscentrum waterbodems werkbare normen inzake bagger- en
ruimingsspecie sedimenttoevoer in waterlopen beperken
Ondersteuning van het waterbodembeleid onderlinge afstemming van decreten en
uitvoeringsbesluiten erkenning labs verder wetenschappelijk onderzoek centrale waterbodemdatabank VMM Advies- en kenniscentrum waterbodems werkbare normen inzake bagger- en
ruimingsspecie sedimenttoevoer in waterlopen beperken
Andere projectenAndere projecten
Opvolgen WVO-vergunning (UGT en CTT): terugstorten van baggerspecie in de Westerschelde
opvolgen VLAREM-vergunning terugstorten van baggerspecie in de Zeeschelde
zwevende stof campagnes (Laak & Winterbeek, Scheppelijke & Molse Nete, Dommel, Maas,…)
Onderzoek: sediment effect concentraties Onderzoek: diepere lagen onder sedimentlaag Kosten-Baten analyse van wetgeving
(VLAREA/VLAREBO) Samenwerking met andere instanties
Opvolgen WVO-vergunning (UGT en CTT): terugstorten van baggerspecie in de Westerschelde
opvolgen VLAREM-vergunning terugstorten van baggerspecie in de Zeeschelde
zwevende stof campagnes (Laak & Winterbeek, Scheppelijke & Molse Nete, Dommel, Maas,…)
Onderzoek: sediment effect concentraties Onderzoek: diepere lagen onder sedimentlaag Kosten-Baten analyse van wetgeving
(VLAREA/VLAREBO) Samenwerking met andere instanties