1

EKSPERTYZA

Warunki techniczne

dla instalacji telekomunikacyjnych

w budynkach wielorodzinnych

opracowanie:

inż. Jacek Szymczak

MASTER-TELEKOM

Warszawa

Warszawa 29.09.2011 (v7)

____________________________________________

Projekt: POIG.07.01.00-00-019/09

System Informacyjny Polska Szerokopasmowa

Ministerstwo Infrastruktury tel. 22 522-50-00

ul. T. Chałubińskiego 4/6 fax 22 522-50-45

00-928 Warszawa

1

2

SPIS TREŚCI 1. Część ogólna 4 1.1 Przedmiot ekspertyzy 4

1.2 Cel ekspertyzy 4

1.3 Zleceniodawca 5

1.4 Wykonawca 5

2. Opis wykorzystywanych architektur budynkowych instalacji teletechnicznych 6 2.1 Opis stanu istniejącego 6

2.2 Podsumowanie 25

3. Wytyczne dla lokalnej infrastruktury teletechnicznej 27 3.1 Cele oraz niezbędny zakres standaryzacji 27

3.2 Założenia ogólne funkcjonalności lokalnej infrastruktury teletechnicznej 29

a) Infrastruktura budowlana zewnętrzna 31

b) Infrastruktura budowlana wewnętrzna 32

c) Infrastruktura techniczna zewnętrzna 33

d) Infrastruktura techniczna wewnętrzna 33

3.3 Rekomendacje dla teletechnicznej infrastruktury budowlanej 35

3.4 Okablowanie budynkowe 41

3.4.1 Analiza możliwości instalowania kabli światłowodowych i miedzianych UTP 42

3.4.2 Analiza potrzeb stosowania kabli koncentrycznych 42

3.4.3 Rekomendowane kable i złącza w wiązkach abonenckich 45

a.) tor światłowodowy 45

b.) tor symetryczny 48

c.) tor koncentryczny 51

d.) rekomendowane długości budynkowych torów kablowych 53

3.4.4 Topologia budynkowych sieci kablowych 55

3.4.5 Podstawowe wymagania instalacyjne 61

3.5 Budynkowe ciągi kablowe 62

3.6 Modelowa mieszkaniowa instalacja teletechniczna 67

3.7 Punkt dystrybucyjny 76

3.8 Pomieszczenia techniczne 82

3.9 Wykaz prac modernizacyjnych w istniejących budynkach oraz prac w nowych

budynkach 85

3.10 Cykl wdrożeniowy i utrzymaniowy 89

a) Faza projektowa 89

b) Faza wykonawcza 90

c) Faza eksploatacyjna 90

3.11 Podstawowe wymagania budowlane instalacji teletechnicznych 92

3

4. Oszacowanie kosztów budynkowych instalacji teletechnicznych 94

5. Zakończenie – czy można jeszcze coś więcej zrobić dla rozwoju szerokopasmowego dostępu do usług telekomunikacyjnych w zakresie „ostatniej mili”? 103 5.1 Audyt teletechniczny 103

5.2 Domy i osiedla domów jednorodzinnych 106

DODATEK 1. Przegląd najważniejszych aktów prawnych i norm dotyczących instalacji telekomunikacyjnych 107

1.1 Ustawy 107

1.2 Rozporządzenia 116

1.3 Normy 124

2. Zestawienie liczby abonentów TV-SAT i TVK 132

3. Problemy z lokalną infrastrukturą osiedlową 133

4. Kalkulator okablowania teletechnicznego budynków 134

4

1. Część ogólna 1.1 Przedmiot ekspertyzy

Przedmiotem niniejszej ekspertyzy jest sformułowanie warunków technicznych dla

instalacji telekomunikacyjnych w budynkach wielorodzinnych.

1.2 Cel ekspertyzy

Jedną z barier w procesie informatyzacji kraju oraz rozwoju społeczeństwa

informacyjnego stanowią braki w wyposażeniu budynków wielorodzinnych

w odpowiednią infrastrukturę zapewniającą możliwość podłączenia mieszkańców

do sieci telekomunikacyjnych. W tym celu w Ministerstwie Infrastruktury

zainicjowane zostały prace mające na celu znowelizowanie rozporządzenia z dnia

12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać

budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 z 2002 r.). Założeniem tych zmian

jest, aby zapewnione zostało wyposażenie budynków mieszkalnych

wielorodzinnych w instalację telekomunikacyjną umożliwiającą dostęp

mieszkańców do usług telekomunikacyjnych, w tym usług transmisji danych

poprzez szerokopasmowy dostęp do Internetu oraz usług rozprowadzania

programów telewizyjnych i radiofonicznych, w tym programów telewizji cyfrowej

wysokiej rozdzielczości, przez różnych dostawców usług przy zachowaniu

kompatybilności i możliwości podłączenia tej instalacji do publicznych sieci

telekomunikacyjnych, oraz zasady neutralności technologicznej.

Celem niniejszej ekspertyzy jest:

• określenie minimalnych wymogów w zakresie:

- techniki budowlanej,

- techniki telekomunikacyjnej,

- zapewnienie neutralności technologicznej oraz kompatybilności i możliwości

podłączenia tej instalacji do publicznych sieci telekomunikacyjnych, zarówno

kablowych jak i radiowych;

• wytypowania rozwiązań technicznych spełniających warunki w najbardziej

optymalnym i uzasadnionym z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia

stopniu;

• oszacowanie kosztów związanych:

- z wyposażeniem budynków wielorodzinnych,

- z doposażeniem lokali mieszkalnych w dodatkową instalację oraz zestaw

gniazdek służących do rozprowadzenia sygnału wewnątrz mieszkania

- stosunku kosztów instalacji telekomunikacyjnej do uśrednionego kosztu całej

inwestycji.

5

Powyższy cel został w całości określony przez Zleceniodawcę.

1.3 Zleceniodawca

Departament Telekomunikacji w Ministerstwie Infrastruktury

Warszawa, ul. Chałubińskiego 4/6.

1.4 Wykonawca

Przedsiębiorstwo Master-Telekom, inż. Jacek Szymczak 04-656 Warszawa, ul. Antenowa 8, www.master-tel.com.pl

zakres działalności:

projekty, wykonawstwo i utrzymanie sieci i systemów teletechnicznych, projekty budowlane sieci dla operatorów telekomunikacyjnych, consulting z zakresu teletechniki i telekomunikacji ,nadzory inwestorskie. autor opracowania jest członkiem Stowarzyszenia Teletechników Polskich XXI

6

2. Opis wykorzystywanych architektur budynkowych instalacji teletechnicznych

2.1 Opis stanu istniejącego

Niniejszy rozdział prezentuje najbardziej typowe sytuacje i rozwiązania techniczne

stosowane w istniejących budynkach wielorodzinnych. Większość z nich to,

niestety, przykłady złej praktyki instalacyjnej, ale to właśnie one są główną

przyczyną problemów związanych z prawidłowym rozwojem techniki szerokopas-

mowego dostępu do usług telekomunikacyjnych w naszym kraju. Na złych przykła-

dach można się także więcej nauczyć ... Przedstawione poniżej przykłady nie są

szczególnie wyszukane i występują obecnie dosyć powszechnie.

Należy także zwrócić uwagę na istnienie co najmniej trzech różniących się od

siebie opiniotwórczych punktów widzenia na zakres i funkcjonalność budynkowej i

osiedlowej infrastruktury teletechnicznej:

OPERATOR TELEKOMUNIKACYJNY

DOSTAWCA ROZWIĄZAŃ

SPRZĘTOWYCH MIESZKAŃCY

zakres i forma lokalnej infrastruktury

teletechnicznej

w zakresie zapewniającym doprowadzenie własnych usług

na bazie oferowanych

rozwiązań sprzętowych

jak najszersza dla uzyskania dostępu

do wielu operatorów i usług

lokalne systemy teletechniczne

zwykle poza obszarem

zainteresowania

pod warunkiem posiadania we własnej ofercie

sprzętowej

jak najpełniejsze dla osiągnięcia

bezpieczeństwa i komfortu

stosowane rozwiązania

sprzętowe

zgodne z przyjętym i stosowanym standardem

tylko własne rozwiązania sprzętowe

dowolne, optymalne do

kosztów i jakości

koszty osiągnięcie

maksymalnego zysku

osiągnięcie maksymalnego

zysku

ponoszenie jak najniższych

kosztów

jakość zgodnie z własną ofertą

zgodnie z własną ofertą

ciągłe poszukiwanie

coraz lepszych

Niniejsze opracowanie prezentuje tezy zgodne z punktem widzenia mieszkańców

domów wielorodzinnych i osiedli takich domów.

tab. 1 Punkty widzenia jednostek opiniotwórczych

7

Rys. 1 pokazuje przekrój typowych instalacji

teletechnicznych w niewielkim 10-mieszkanio-

wym budynku. Na początku została zainstalo-

wana tradycyjna (miedziana) sieć telefoniczna:

w pionie podtynkowo w rurkach instalacyjnych;

w poziomie gołym kabelkiem telefonicznym. Z

czasem dobudowano także sieć domofonową

do wszystkich mieszkań oraz instalację telewizji

kablowej do kilku lokali, poprowadzone

natynkowo w plastikowych korytkach kablowych

oraz częściowo (TV kablowa) gołym kablem

wchodzącym do poszczególnych mieszkań (w

najprostszy sposób – przez drewniane futryny

drzwiowe). Budynek jest zadbany, świeżo po

remoncie, instalacje teletechniczne wykonane w

nienajgorszym, typowym standardzie

staranności wykonania, ale widoczne tu

instalacje wyraźnie burzą ład architektoniczny

wyremontowanej klatki schodowej. Są

przytłaczającym i w pewnym sensie, jakby,

najważniejszym elementem tego budynku –

nasuwa się wręcz pytanie: instalacje dla

budynku, czy budynek dla instalacji? Co będzie,

gdy inni operatorzy będą także chcieli

doprowadzić swoje usługi? Brak tutaj jeszcze

instalacji światłowodowej – jak ją doprowadzić?

Jako kolejną, osobną instalację?

rys. 1 Widok typowych instalacji teletechnicznych w istniejących budynkach mieszkalnych.

8

rys. 2 Przykład czterech niezależnych instalacji typu: ‘TV kablowa + Internet + telefon’ w budynku 10-piętrowym. Elementy infrastruktury teletechnicznej często są oklejane reklamami różnych oferentów, co powoduje dodatkowe pogorszenie estetyki oraz wprowadza dezinformację dotyczącą właściciela infrastruktury.

9

Powyższe zdjęcia przedstawiają „świeżo” wyremontowaną klatkę schodową w 5-

piętrowym budynku. Wykonano przy tej okazji nowe piony i szafki elektryczne –

byłby to więc świetny moment, aby zaplanować i wykonać także w pełni drożne

ciągi dla kabli teletechnicznych (w przykładzie tym są widoczne tylko dwie

instalacje teletechniczne: domofonowa i telefoniczna). Dokumentacja projektowa

remontu nie została chyba przygotowana w sposób kompleksowy i nie

uwzględniała przebudowy istniejących instalacji teletechnicznych – efekty więc są

jak na zdjęciach – nie wykorzystano najlepszej okazji do wybudowania dobrej

rys. 3 Klatka schodowa po remoncie

10

kanalizacji budynkowej dla obecnych i przyszłych kabli teletechnicznych i

pozostawiono wszystkie istniejące kable ku, zapewne, dużemu rozczarowaniu

mieszkańców.

Obecnie projektowane budynki,

zwłaszcza realizowane przez większe

firmy developerskie, wyposażane są

standardowo w piony kablowe,

uwzględniające osobną część elektryczną i teletechniczną.

Jest to dobra praktyka, osobne pytanie

jednak dotyczy znacznie trudniejszego

okablowania „poziomego” - na zdjęciu

widoczne są (w górnej części )

dodatkowe kanały kablowe, wychodzące

od szafki, czy na takiej zasadzie będą

rozchodziły się wszystkie dodatkowe,

nowe instalacje telekomunikacyjne?

Tu właśnie widać „klasyczny” przypadek

braku powiązania ciągu kablowego

pionowego i poziomego. Należy

uwzględniać fakt, że okablowanie

teletechniczne podlega ciągłym zmianom,

modernizacjom itp. – raz ułożone kable

zwykle nie wystarczają na cały okres

eksploatacyjny budynku i po wyjściu z

pionu kablowego trzeba odcinkami

poziomymi dojść do poszczególnych

mieszkań.

rys. 4 Typowy pion kablowy w nowych budynkach

rys. 5 Pion kablowy to jeszcze nie wszystko

11

Pion kablowy powinien uwzględniać potrzeby wszystkich systemów teletechnicz-

nych, zainstalowanych w budynku oraz pewne specyficzne (dla różnych systemów)

potrzeby zainstalowania w nich dodatkowych urządzeń.

Piony kablowe powinny być wykonywane zgodnie z wymaganiami budowlanymi, w

tym wymaganiami bezpieczeństwa pożarowego (odpowiednie przegrody p. poż. pomiędzy kondygnacjami) oraz powinny być wyposażone w drabinki do mocowania

kabli.

rys. 6 Kable teletechniczne w pionie kablowym

12

W wielu budynkach można jednak

napotkać na całkowicie złe rozwiąza-

nia techniczne. W widocznym obok

pionie kablowym nie tylko nie znajdzie

się już miejsca na dołożenie

dodatkowych kabli od nowych

operatorów, ale tu jest po prostu

niebezpiecznie – kable teletechniczne

luźno puszczone i stykające się z

aparatami elektrycznymi ...

Nowy (rok budowy 2010) 3-rodzinny

budynek i ten sam „pomysł” na

wciśnięcie instalacji teletechnicznej do

szafki elektrycznej – niebezpiecznie i

niefunkcjonalnie.

rys. 7 Niewłaściwy pion kablowy (źródło: www.teletechnika.org.pl)

rys. 8 Instalacja teletechniczna jako część większej całości – instalacji elektrycznej.

13

Okablowanie poziome budynków jest jednym z trudniejszych do realizacji zadań -

w danym momencie realizowana jest zazwyczaj jedna, aktualnie potrzebna,

instalacja i nie przewiduje się na tym etapie kolejnych, przyszłych potrzeb.

Instalacje wykonywane są więc w różnym czasie, przez różnych wykonawców i

całość ma już tylko tendencję do „puchnięcia”. Ciekawe, czy ktoś jest w stanie

stwierdzić które kable widoczne na powyższym zdjęciu są jeszcze

wykorzystywane, a które nie. Zastanawiające jest to, że wielu właścicielom

nieruchomości taki stan rzeczy zupełnie nie przeszkadza – mało tego – wielu

nawet uważa, że jest to normalny, standardowy wygląd i funkcjonalność budynkowych instalacji teletechnicznych. Praktyka wykazuje jednak, że zwykle

działają one tak samo jak wyglądają - poruszenie jednego kabelka powoduje

przerwę w drugim - itd. Jedynym sposobem na uporządkowanie takiej plątaniny

jest wybudowanie zupełnie nowej instalacji, uwzględniającej wszystkie aktualne i

przyszłe potrzeby – problem jednak często jest w tym, że niektóre kable należą do

działających w budynku operatorów.

Z okablowaniem poziomym istnieje także pewien ogólny problem systemowy.

Architekci przewidują, co prawda, w konstrukcji budynku teletechniczne piony

kablowe, ale realizację ciągów poziomych pozostawiają już zwykle „pomysłowości”

samych instalatorów. Producenci i dostawcy różnych systemów tras kablowych

oferują z kolei liczne systemy rozprowadzania tras kablowych (koryta natynkowe,

podpodłogowe, sufitowe itp.), ale zwykle nie nadają się one wprost do zastosowań

rys. 9 Przykład nieprawidłowego okablowania poziomego.

14

w budownictwie mieszkaniowym, gdzie poziome kable teletechniczne powinny być ukryte pod tynkiem.

Brak jest ofert producentów zbiorczych

kanałów teletechnicznych dla poziomych

tras kablowych w budynkach mieszkal-

nych. Pozostaje więc, w zasadzie, jedyna

metoda użycia giętkich rur kablowych,

która stanowi jednak pewnego rodzaju

„ruletkę´- nie ma bowiem 100%.

pewności, że za ich pomocą będzie

można w przyszłości rozbudować lub

wymienić zainstalowane w nich kable.

Jedynym praktycznym testem byłoby

ułożenie rur na całej potrzebnej trasie i

dopiero w tak ułożone rury zaciągnąć kable – ale taka technika raczej nie jest

stosowana w praktyce instalacyjnej.

rys. 10 Jak nie powinno się robić – c.d.

rys. 11 Przykład instalacji podtynkowej

15

Często można zaobserwować kable teletechniczne układane bezpośrednio na

elewacjach zewnętrznych budynków. Jest to „rozpaczliwa” próba znalezienia

skutecznego przejścia kabli do wyznaczonych celów. Stosowanie takiego

rozwiązania (dość skutecznego niestety) skutkuje dewastacją ładu

architektonicznego. Należy również brać pod uwagę, że takie instalacje są w

znacznie większym stopniu narażone na niekorzystne oddziaływanie wpływów

atmosferycznych (w tym wyładowań) oraz na przypadkowe uszkodzenia fizyczne i

celową dewastację.

rys. 12 Przyłącze telekomunikacyjne poprowadzone bezpośrednio po elewacji budynku. (źródło: www.teletechnika.org.pl)

rys. 13 Teletechniczna sieć wewnętrzna poprowadzona zewnętrznie po elewacji.

16

Są miejsca, gdzie nikt „z zewnątrz” raczej

nie dociera i które rządzą się własnymi

prawami, określonymi przez bardziej lub

mniej starannych instalatorów. Punkty

styku instalacji zewnętrznych z

wewnętrznymi pozostawione samym

sobie, bez stałej obsługi konserwacyjnej,

bez dozoru administratora stają się z

czasem jednym z najbardziej zawodnych

elementów sieci. Stan techniczny głowicy

telefonicznej pogorszony jest w tym

przypadku również z powodu wilgoci,

która panuje w piwnicy, gdzie została

zainstalowana – część łączy jest

nieczynna z powodu przerdzewiałych

śrubek mocujących.

W tym nowym budynku destrukcja punktu

styku nastąpiła dosyć szybko. Brak

stałego nadzoru technicznego ze strony

właściciela instalacji wewnętrznych, złe

zaplanowanie pola krosowego (a

właściwie jego brak – kable wchodzą

bezpośrednio na obie strony łączówek),

niedostateczne dopasowanie różnych

typów puszek instalacyjnych itd. W takiej

formie punkt jest ogólnie dostępny w

garażu budynku; aby wysiąść z

samochodu trzeba zachować szczególną

ostrożność, aby czegoś nie rozłączyć. Bardzo łatwo o uszkodzenie i ...

nadużycie.

rys. 14 Punkt styku sieci telefonicznej w starym budownictwie. (źródło: www.teletechnika.org.pl)

rys. 15 Punkt styku sieci telefonicznej w nowym budownictwie.

17

Trudno powiedzieć czy widoczna powyżej przełącznica telekomunikacyjna to

jeszcze technika ... To chyba przede wszystkim brak wiedzy i kultury technicznej

właściciela obiektu. A czy całość była organizowana wg jakiegokolwiek planu lub

projektu, czy też było to tylko „dzieło” przypadku? Pracownicy na stałe korzystali z

telefonów komórkowych, gdyż zaniki łączności były tutaj na porządku dziennym.

Poniższe zdjęcie przedstawia natomiast 5-krotnie większą przełącznicę, która

jednak zajmuje mniej miejsca i przez ponad 10-letni okres jej stałego użytkowania

nie zmieniła swojego wyglądu, ani walorów użytkowych. Nie stwarza żadnych

zagrożeń przerwy w łączności – jest dobrze zaprojektowana i wykonana, a

następnie prawidłowo użytkowana.

rys. 16 Przełącznica telekomunikacyjna w jednym z obiektów użyteczności publicznej.

18

Wybór miejsca na zainstalowanie

nowoczesnych urządzeń technicznych

nie może być przypadkowy. Widoczna tu

szafa teleinformatyczna w obiekcie

użyteczności publicznej została

wtłoczona gdzieś pomiędzy podręcznym

magazynkiem, a szatnią i z dnia na dzień

będzie traciła swoje walory użytkowe.

rys. 17 Prawidłowo zorganizowana przełącznica telekomunikacyjna.

Szafa teleinformatyczna w niezbyt dobrym miejscu i niezbyt zadbana.

19

Na pewnym osiedlu domów mieszkalnych zainstalowano domofon. Jako główny kabel od furtki i bramy zastosowano kabel YTKSY do zastosowań wnętrzowych w rurce Peschla, które (oczywiście) po 3-ch latach eksploatacji uległy zniszczeniu pod wpływem korozji materiałów. Domofon, ku rozpaczy mieszkańców, przestał działać. Nie udało się znaleźć w zainstalowanym kablu innych sprawnych par, a skuteczna naprawa wiązałaby się z rozbiórką drogi osiedlowej i znacznymi kosztami. Gdyby instalacja domofonowa została wykonana zgodnie ze sztuką, czyli z zastosowaniem kanalizacji kablowej – do takiej awarii w ogóle by nie doszło, a jeśli już nawet - to kanalizacja teletechniczna powinna umożliwiać swobodną wymianę kabla. Dodatkowy efekt posiadania sprawnej osiedlowej kanalizacji teletechnicznej – to możliwość doprowa-

dzenia wszelkich szerokopasmowych usług telekomunikacyjnych. A tak: domofon nie działa i raczej brak możliwości technicznych na doprowadzenie usług telekomunikacyjnych: rozebranie kilkuset metrów drogi osiedlowej, naprawa trawników itd. to zbyt duży koszt, aby naprawić domofon oraz znaczna bariera dla operatorów telekomunikacyjnych na doprowadzenie usług telekomunikacyjnych do każdego budynku.

Kontynuując wątek instalacji domofo-nowej na omawianym osiedlu odnajdu-jemy także szafkę domofonową. Jedyne miejsce, jakie udało się znaleźć na osiedlu na jej instalację, to dzięki uprzejmości jednego z mieszkańców – w jego garażu ... no tylko, że aby się dostać do szafki, to najpierw trzeba przerzucić kilkanaście metrów drewna. To niesamo-wite - na całym osiedlu nie ma ani 1 m2 przydatnej przestrzeni wspólnej na zainstalowanie szafki zewnętrznej. Takie same problemy będą także w przypadku doprowadzania jakichkolwiek usług telekomunikacyjnych - szanowni developerzy, telekomunikacja potrzebuje więcej przestrzeni!

rys. 19 Uszkodzony kabel domofonowy.

rys. 20 Niedostępna szafka teletechniczna.

20

Instalacje domofonowe są najpopula-rniejszymi instalacjami w budynkach i na osiedlach mieszkaniowych. Jeśli tylko są – to docierają do wszystkich mieszkań i gdyby były wykonywane zgodnie ze sztuką i dobrą praktyką - to ich infrastruktura budowlana mogłaby być bardzo pomocna w doprowadzaniu szerokopasmowych usług telekomu-nikacyjnych do każdego mieszkania. Zwykle łączą furtkę, bramę, wejście do budynku z mieszkaniami – wystarczyłyby więc tylko nieznacznie większe ciągi kablowe na równoległe zainstalowanie np. mikrokanalizacji dla usług telekomunikacyjnych realizowanych drogą światłowodową. Nie stanowią dla siebie żadnej konkurencji. Są związane własnościowo z daną posesją. Szkoda

tylko, że najczęściej realizowane są technikami bardzo „oszczędnościowymi” (jak to widać na prezentowanym zdjęciu).

Ogólnie rzecz biorąc lokalne/budynkowe instalacje teletechniczne traktuje się w sposób bardzo wybiórczy: - osobno instalacje „czysto” telekomunikacyjne (telefonia + Internet), - osobno instalacje TV kablowej, - osobno zbiorcze instalacje TV naziemnej i satelitarnej, - osobno instalacje domofonowe, - osobno instalacje przyzywowe (dla osób starszych i niepełnosprawnych), - i osobno wreszcie instalacje zabezpieczeń (TV dozorowa, SSWiN, KD, SAP). Jeżeli inwestor lub użytkownik jest świadom potrzeby wyposażenia budynku/osiedla w przynajmniej jedną z tych instalacji, np. bardzo powszechną – domofonową, to zakładając prawidłowe jej wykonanie z wykorzystaniem odpowiedniej i drożnej kanalizacji kablowej (orurowanie lub kanały kablowe) można przewidzieć także inne potrzeby. Należy korzystać z efektu synergii wszystkich instalacji teletechnicznych i robiąc jedną instalację przewidywać potencjalne potrzeby wszystkich pozostałych, w tym także możliwości doprowadzenia szerokopasmowych usług telekomunikacyjnych. Można tu przytoczyć bardzo charakterystyczny przykład dotyczący dużego osiedla mieszkaniowego 7-miu 9-konygnacyjnych budynków w Warszawie. Rada Osiedla po serii incydentów o charakterze chuligańskim i przestępczym doszła do wniosku, że należy na osiedlu zainstalować system monitoringu wizyjnego z centrum monitoringowym w jednym z budynków, obsługiwanym przez lokalną ochronę. W tym celu należało wybudować kanalizację teletechniczną, która miała połączyć zainstalowane na terenie osiedla i wewnątrz budynków kamery CCTV. Jednocześnie na osiedlu występował bardzo duży problem z doprowadzeniem Internetu do poszczególnych budynków. Zewnętrzny operator telekomunikacyjny

rys. 21 Typowa instalacja domofonowa.

21

nie posiadał wolnych zasobów technicznych na terenie osiedla i nie kwapił się do rozbudowy własnej kanalizacji kablowej. Logiczne by się więc wydawało, że w ramach jednej - koniecznej inwestycji (system CCTV) - należy także przewidzieć inne potrzeby osiedlowe. Wybudowanie osiedlowej kanalizacji teletechnicznej o nieco większych gabarytach, to na tym etapie bardzo niewielki wzrost kosztów realizacji całego zadania. A efekt użytkowy? Nieporównywalnie większy!

Czy skorzystano z tej szansy i wybudowano własną instalację teletechniczną na

potrzeby usług telekomunikacyjnych? Nie. Rada Osiedla stwierdziła, że to nie jest

zadanie dla osiedla, ale dla operatora, który powinien doprowadzić własną

kanalizację i kable – a operator nadal nie widzi możliwości technicznych ...

rys. 22 Przykładowe osiedle mieszkaniowe.

22

Na etapie budowy nie przewidziano przyłącza teletechnicznego – po zakończeniu

budowy i zagospodarowaniu działki inwestycja będzie dużo większa:

- rozebranie chodnika,

- wykonanie przekopu,

- wykonanie przepustu do budynku,

- ułożenie kanalizacji,

- wykonanie kanalizacji wewnątrz budynku,

- zasypanie wykopu i ponowne ułożenie chodnika

rys. 23 Brak przyłącza telekomunikacyjnego do budynku.

23

Najpopularniejszym medium

telekomunikacyjnym jest telewizja –

można nie mieć telefonu stacjonarnego,

Internetu, ale telewizor jest raczej

obowiązkowy. I tu zaczyna się swoisty

problem, związany z nadmiarem różnych

ofert i sposobami odbioru sygnału TV

naziemnej, satelitarnej, kablowej czy

internetowej.

Odbiorcy kierują się przy wyborze

kilkoma kryteriami:

koszt instalacji,

koszt opłat abonamentowych,

oferta programowa i jakość odbioru,

łatwość instalacji,

pewność odbioru.

rys. 24 Indywidualne anteny satelitarne w nowym osiedlu.

rys. 25 Prawie każdy posiada własną antenę satelitarną.

24

Okazuje się, że dla znaczącej grupy odbiorców kryteria te najpełniej spełnia odbiór programów drogą satelitarną i skorzystanie z oferty jednej z wielu istniejących platform cyfrowych. Problem jednak często stanowi miejsce instalacji anteny – oczywiście najlepszym rozwiązaniem byłoby zainstalowanie zbiorczej anteny satelitarnej i naziemnej, ale rozwiązanie to wiąże się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów instalacyjnych i eksploata-cyjnych. Deweloperzy budujący nowe osiedla nie zawsze decydują się na taką dodatkową inwestycję. Uchroniłoby to nasze osiedla od kilku niekorzystnych efektów instalacji indywidualnych anten satelitarnych, takich jak: - psucie ładu architektonicznego, - uniknięcie konfliktów w osiedlowych

społecznościach lokalnych, których członkowie mają często odmienne zdanie nt. indywidualnych anten sate-litarnych; spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe podejmują niekiedy decyzje o całkowitym zakazie instalo-wania indywidualnych anten, co spotyka się z kolei z niezadowoleniem innej grupy mieszkańców,

- zapewnienie dobrej jakości sygnału dla wszystkich mieszkańców, a nie tylko dla tych, których okna i balkony wychodzą

na właściwą stronę, - uniknięcie możliwości wypadków poprzez spadające elementy anten, i bodaj najważniejsze: - usługi szerokopasmowego dostępu do usług telekomunikacyjnych w bardzo

dużym zakresie dotyczą przesyłania programów telewizyjnych. Zaspokojenie tych potrzeb przez mieszkańców poprzez indywidualny odbiór programów satelitarnych z własnej anteny, może stanowić pewną barierę w rozwoju usług szerokopasmowych w przyszłości: „po co mi szybki Internet, skoro telewizję wysokiej jakości odbieram poprzez własną antenę satelitarną?” Usługi oferowane odbiorcom końcowym powinny mieć swoją ciągłość: dzisiaj zbiorczy odbiór TV – a za jakiś czas TV za pośrednictwem łącza światłowodowego. Wcześniejsze zaspokojenie tych potrzeb innymi, zastępczymi metodami może stanowić barierę popytu na nowsze technologie.

rys. 26 Zbiorcza antena satelitarna i naziemnej RTV. (źródło: www.antenyrtv.pl)

25

2.2 Podsumowanie

- brak pełnej i powszechnej wiedzy wśród inwestorów i projektantów budowlanych nt. potrzeb współczesnych instalacji teletechnicznych, w tym także na potrzeby szerokopasmowych usług telekomunikacyjnych; obecna wersja rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 z 2002 r.) nie uwzględnia w ogóle występowania w budynkach samodzielnych instalacji teletechnicznych i telekomunikacyjnych. Są one w sposób ogólny zakwalifikowane do instalacji elektrycznych i w naturalny sposób specjaliści branży telekomunikacyjnej niezbyt często uczestniczą w procesie projektowania budowy/przebudowy budynków. Ich wiedza i doświadczenie zawodowe nie jest więc w pełni wykorzystywane, co oczywiście przekłada się na stan przygotowania takiej infrastruktury w budynkach i osiedlach.

- brak świadomości nt. własności podstawowej (kanalizacja i pomieszczenia) infrastruktury budynkowej i osiedlowej; często uważa się, że tę infrastrukturę powinien budować operator zewnętrzny i w efekcie powstaje wiele blokujących się nawzajem instalacji; obca kanalizacja teletechniczna wewnątrz budynku i osiedla nie może służyć wszystkim potrzebom mieszkańców, a jedynie rozprowadzeniu własnych usług operatora zewnętrznego,

- brak jednoznacznych standardów nt. pełnej infrastruktury budynkowej i osiedlowej dla nowych budynków; istnieją normy zakładowe różnych operatorów dotyczące tego zakresu, ale uwzględniają one przede wszystkim warunki doprowadzenia własnej infrastruktury operatora i pomijają potrzeby innych operatorów oraz teletechnicznych instalacji lokalnych,

- brak standardów postępowania w przypadku remontu budynku i konieczności przebudowy istniejących budynkowych instalacji teletechnicznych, należących do różnych operatorów zewnętrznych i firm,

- brak fizycznego miejsca na prowadzenie ciągów kablowych i umieszczenie urządzeń technicznych w istniejących budynkach,

- brak (jeszcze) pełnej oferty produktowej (kanały kablowe, puszki i szafki instalacyjne itp.) dedykowanej w szczególności zastosowaniom wewnątrz-budynkowym i osiedlowym,

- niespójność budynkowych instalacji teletechnicznych (każda jest traktowana i wykonywana jako osobna przez różne firmy i w różnym czasie); blokowanie miejsca przez jedne instalacje dla innych,

- niewykorzystywanie efektu synergii różnych instalacji teletechnicznych budynkowych i osiedlowych - domofon, system monitoringu wizyjnego i inne lokalne systemy teletechniczne mogą być dobrym „pretekstem” dla jednoczesnego zainstalowania np. pustej mikrokanalizacji, przydatnej w późniejszym czasie do wprowadzenia łączy światłowodowych od granicy działki osiedla do każdego mieszkania – to jest najczęściej taka sama trasa jak dla domofonu!,

- brak zapisów w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 z 2002 r.) o potrzebie umieszczenia pustej

26

kanalizacji kablowej od granicy działki do budynku (wraz z wejściem do niego) w celu przyszłego, bezkolizyjnego wprowadzenia dowolnych kabli przez dowolnych operatorów. Wybudowanie kanalizacji teletechnicznej podczas budowy domu lub osiedla jest kosztem minimalnym – natomiast podjęcie takiej inwestycji już po skończonej budowie i konieczność rozbiórki drogi, trawników i innych elementów małej architektury oraz samo wejście do gotowego budynku to koszty maksymalne i często zniechęcające operatorów do podejmowania takich inwestycji (jeśli jednak wbrew zdrowemu rozsądkowi to oni mieliby być właścicielami kanalizacji osiedlowej). Stosowanie powszechnej praktyki, że każde osiedle posiada własną kanalizację teletechniczną wyprowadzoną do granicy działki oraz przygotowane miejsca na umieszczenie urządzeń technicznych, umożliwi dużo łatwiejsze planowanie inwestycji związanych z doprowadzeniem łączy do budynku/osiedla przez wielu operatorów zewnętrznych.

- brak pełnego zaangażowania zarządców budynków odnośnie utrzymania w dobrym stanie technicznym istniejącej infrastruktury teletechnicznej; brak planowania jej rozwoju; częsty brak szczegółowej dokumentacji techniczno-eksploatacyjnej zainstalowanych systemów,

- nieprzestrzeganie prawidłowego harmonogramu wdrożenia usług telekomunikacyjnych - mieszkańcy w niedługim czasie po wprowadzeniu się do nowego mieszkania będą poszukiwali najlepszych dla siebie usług telekomunikacyjnych i jeśli znajdą jakiekolwiek, nawet gorsze niż w dłuższym oczekiwaniu, ale „od ręki” (jak np. własna antena satelitarna, Internet radiowy itp.), to mogą w przyszłości, po doprowadzeniu szerokopasmowych usług telekomunikacyjnych, wykazywać znacznie mniejsze zainteresowanie nimi,

- istnieje także pewien problem bardziej ogólnej – od szeregu lat można zauważyć stały spadek fachowości wykonywanych prac instalacyjnych z zakresu teletechniki. Gdy popatrzymy na instalacje sprzed laty – zauważymy zwykle większą staranność ich wykonania – wszystkie kable ułożone niemal „pod linijkę” (a było ich niegdyś znacznie więcej), starannie zaterminowane, zadbane pola krosowe itd. Obecnie jedynie rozwiązania sprzętowe narzucają pewien rygor ich instalacji, ale tam gdzie pozostaje wolna przestrzeń na indywidualny wkład instalatora, prace są nader często wykonywane niechlujnie, aby szybciej, bez jakiegokolwiek projektu. Znamienne jest, że rzadko którzy absolwenci uczelni wyższych i szkół średnich o profilu telekomunikacyjnym uświadamiają sobie ścieżkę zawodową, związaną z instalacjami i budownictwem telekomunikacyjnym. Kto więc wykonuje te instalacje?

Budownictwo ogólne (BO) 62179 54,55%

Instalacje sanitarne (IS) 21254 18,64%

Instalacje elektryczne (IE) 16623 14,58%

Budownictwo drogowe (BD) 7730 6,78%

Budownictwo wodne i melioracyjne (WM) 2328 2,04%

Budownictwo kolejowe (BK) 1487 1,30%

Budownictwo mostowe (BM) 1496 1,31%

Budownictwo telekomunikacyjne (BT) 892 0,78% Budownictwo wyburzeniowe (BW) 21 0,02%

tab. 2 Liczba członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa o różnych specjalnościach zawodowych wg stanu na dzień 31.12.2010

27

3. Wytyczne dla lokalnej infrastruktury teletechnicznej

3.1 Cele oraz niezbędny zakres standaryzacji

Zgodnie z zaleceniami Unii Europejskiej zapewnienie świadczenia usług telekomunikacyjnych powinno odbywać się z zachowaniem pełnej neutralności technologicznej. Wymóg ten nie może jednak się przekształcić w całkowitą dowolność, gdyż to z kolei doprowadziłoby do chaosu technologicznego. Należy więc wskazać podstawowy zakres i poziom usług telekomunikacyjnych, świadczonych na rzecz mieszkańców oraz zestaw podstawowych środków pozwalających na ich spełnienie.

Podstawowe cele

Podstawowe usługi telekomunikacyjne, do których powinni mieć zapewniony dostęp mieszkańcy domów wielorodzinnych to:

- telefonia stacjonarna, - dostęp do szerokopasmowego Internetu, - dostęp do odbioru programów telewizyjnych w rozdzielczości HDTV,

oraz dostęp do szeregu usług realizowanych za pomocą lokalnych systemów teletechnicznych, takich jak:

- domofon, - system przyzywowy dla osób chorych i starszych (w przyszłości także jego

bardziej rozbudowana forma system teleopieki), - systemy ochrony, bezpieczeństwa i monitoringu - zbiorcza instalacja telewizyjna.

Podstawowy zakres standaryzacji Powyższe cele należy zrealizować z pomocą środków, które będą uwzględniać następujące aspekty:

- powszechność przyjmowanych rozwiązań technologicznych; łatwość dostosowania się wszystkich operatorów telekomunikacyjnych do przyjętego standardu,

- ekonomiczność, przy zachowaniu niezbędnych walorów technicznych, przyjętych rozwiązań standardowych,

- ustalenie własności infrastruktury i co za tym idzie ustalenie praw i obowiązków związanych z wykorzystywaniem poszczególnych elementów infrastruktury,

- w pełni drożne ciągi kablowe na potrzeby swobodnego instalowania i (w razie potrzeby) demontażu lub wymiany kabli dla wszystkich mediów telekomunikacyjnych i lokalnych systemów teletechnicznych od granicy posesji, poprzez punkty dystrybucyjne do punktu styku z instalacjami mieszkaniowymi,

- funkcjonalne miejsca (w tym szafy, szafki, słupki itd.) i pomieszczenia techniczne na terenie budynku i osiedla na potrzeby zainstalowania urządzeń telekomunikacyjnych i teletechnicznych; określenie standardu szaf instalacyjnych,

28

- funkcjonalne i niezawodne punkty styku infrastruktury lokalnej z wszelkimi dostawcami telekomunikacyjnych mediów zewnętrznych oraz z instalacjami wewnętrznymi mieszkańców i innymi użytkownikami takimi jak: administrator, ochrona, firmy działające na terenie osiedla itd. W tym miejscu szczególne znaczenie mają ustalone standardy stosowanych zakończeń sieciowych – z jednej strony ograniczenie technologiczne, ale z drugiej jednak - uproszczenie procedur i ułatwienie dostępu dla wielu operatorów.

- ustalenie jednoznacznych zasad korzystania z punktów styku infrastruktury,

- przyjęcie zasady nieograniczonego dostępu operatorów telekomunikacyjnych, świadczących usługi w dowolnej technologii (dostęp radiowy, dostęp kablowy, a w tym: kable światłowodowe, miedziane wieloparowe, współosiowe),

- przyjęcie zasady umożliwiającej zachowanie konkurencyjności dostawców usług; przygotowanie miejsca w ciągach kablowych do punktu dystrybucyjnego oraz miejsca w punkcie dystrybucyjnym na zainstalowanie urządzeń dla:

WARIANT I: - co najmniej 2 dostawców usług telefonii stacjonarnej,

- co najmniej 2 dostawców usług szerokopasmowego dostępu do Internetu,

- co najmniej 2 dostawców usług szerokopasmowego dostępu do telewizji kablowej,

WARIANT II: - co najmniej 2 operatorów za pomocą kabli miedzianych wieloparowych,

- co najmniej 2 operatorów za pomocą kabli światłowodowych (dla np. potrójnej usługi telefon-Internet-telewizja),

- co najmniej 2 operatorów za pomocą łączy radiowych,

- w tym wariancie operatorów dostarczających usługi za pomocą kabli współosiowych można by już pominąć jako technologii raczej „zamierającej”,

Zgodnie z zapisem w „Prawie telekomunikacyjnym” istnieją różnice pomiędzy pojęciami: „przedsiębiorca telekomunikacyjny”, „operator telekomunikacyjny”, „dostawca usług telekomunikacyjnych” i dla zachowania konkurencyjności usług należy na to zwrócić szczególną uwagę, gdyż można sobie wyobrazić przypadki świadczenia 2 konkurencyjnych usług za pomocą jednego operatora telekomunikacyjnego i na odwrót. Można zachować zasadę konkurencyjności pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi, ale należy dokonać wyboru czy ze względu na rodzaj dostarczanych usług, czy też ze względu na sposób ich dostarczania.

- zapewnienie pełnej dokumentacji projektowej i eksploatacyjnej,

- zapewnienie stałej obsługi administracyjno-serwisowej w okresie eksploatacyj-nym,

Kolejne rozdziały opisują niezbędny, minimalny zakres standaryzacji poszczegól-nych elementów budynkowej infrastruktury teletechnicznej.

29

3.2 Założenia ogólne funkcjonalności lokalnej infrastruktury teletechnicznej Dostawcy światłowodowych rozwiązań sprzętowych określają trzy zasadnicze

sposoby doprowadzenia kabli światłowodowych do odbiorców końcowych w

zależności od miejsca ich doprowadzenia (zakończenia).

FTTC (Fiber To The Cabinet - światłowód do szafki) – światłowód doprowadzony

do szafki zlokalizowanej w niedużej odległości od obsługiwanego budynku i dalej

od tego punktu do abonenta końcowego np. siecią miedzianą.

FTTB (Fiber To The Building - światłowód do budynku) – światłowód

doprowadzony do budynku i dalej od tego punktu do abonenta końcowego np.

siecią miedzianą.

FTTH (Fiber To The Home - światłowód do domu) – światłowód doprowadzony

bezpośrednio do lokalu abonenta końcowego.

Współczesne wymagania dużych szybkości na łączach telekomunikacyjnych suge-rują stosowanie architektury FTTH z pominięciem mniej wydolnych sieci miedzia-nych na odcinku „ostatniej mili”. Jest to jednak dla operatorów zewnętrznych technologia najdroższa spośród wszystkich FTTx oraz sprawia największe problemy wdrożeniowe, zarówno w nowych, jak i istniejących budynkach. Dlatego najbardziej uzasadnionym sposobem doprowadzenia szerokopasmowych usług telekomunikacyjnych (w technologii FTTH) do abonentów końcowych jest wcześ-niejsze przygotowanie lokalnej (budynkowej i osiedlowej) infrastruktury światło-wodowej od punktu styku do poszczególnych lokali jako instalacji budynkowej, natomiast operatorzy zewnętrzni doprowadzaliby własne okablowanie światłowo-dowe do budynkowego (osiedlowego) punktu styku w technologii FTTB (lub FTTC) w najbardziej dla siebie ekonomiczny i efektywny sposób. Rozwiązanie takie może wykorzystywać także efekt synergii wykonywania lokalnych instalacji światłowo-dowych wraz z innymi, niezbędnymi dla mieszkańców, lokalnymi instalacjami tele-technicznymi.

rys. 27 Diagram poglądowy architektur światłowodowych FTTx.

rys. 28 Diagram poglądowy operatorskiej architektury FTTB i infrastruktury lokalnej pozwalającej na łączne uzyskanie architektury FTTH.

30

rys. 29 Schemat poglądowy zasadniczych elementów lokalnej (budynkowej i osiedlowej) infrastruktury teletechnicznej.

31

Na powyższym rysunku pokazano najważniejsze elementy lokalnej infrastruktury

teletechnicznej. Odpowiednimi kolorami zaznaczono także zakres własności

(przynależności) poszczególnych elementów infrastruktury. Ma to zasadnicze

znaczenie, gdyż z tego faktu wynikają podstawowe cechy funkcjonalności pełnej

infrastruktury (zakres i sposób jej wykorzystywania) oraz zasad wdrożenia i

późniejszej eksploatacji.

Co prawda technologie z serii FTTx zostały określone w związku ze sposobami

rozprowadzania sieci światłowodowych, ale (co do zasady) mogą być także

stosowane w nazewnictwie wszystkich innych sieci telekomunikacyjnych jako

ogólnie:

kabel do szafki (F)TTC,

kabel do budynku (F)TTB,

kabel do mieszkania (F)TTH

oraz analogicznie dla transmisji radiowych:

sygnał do anteny (za pośrednictwem lokalnych anten),

sygnał do budynku (antena + kabel przyłączeniowy do punktu styku w budynku

należą do dostawcy),

sygnał do mieszkania (antena + kabel przyłączeniowy do mieszkania należą do

dostawcy).

Opisując podstawowe elementy infrastruktury teletechnicznej należy wyróżnić jej

zasadnicze elementy:

infrastruktura wewnętrzna – budynkowa

infrastruktura zewnętrzna – na terenie osiedla lub posesji związanej z

budynkiem

oraz:

infrastruktura budowlana – studnie, rurociągi, kanały kablowe itp.

infrastruktura techniczna – głównie kable i urządzenia

Należy zwrócić szczególną uwagę na zachowanie ciągłości infrastruktury

teletechnicznej w punktach styku pomiędzy infrastrukturą operatorów

zewnetrznych, a infrastrukturą lokalną (osiedlową/budynkową), zwłaszcza że

punkty te mogą być zlokalizowane w kilku różnych miejscach. Generalnie: punkt

styku infrastruktury budowlanej będzie usytuowany w innym miejscu, niż punkt

styku infrastruktury technicznej. Na terenie budynku lub osiedla może znajdować się także kilka punktów styku - zarówno budowlanych, jak i technicznych.

a) Infrastruktura budowlana zewnętrzna:

rury kanalizacji kablowej (zgodnie ze stosowaną powszechnie technologią) pierwotne o średnicy 110 mm lub/oraz, w zależności od lokalnych potrzeb, kanalizacja wtórna o średnicy 40-50 mm oraz, w miarę potrzeb, mikrokanalizacja światłowodowa,

studnie kablowe betonowe lub plastikowe,

32

zewnętrzne szafy, szafki, puszki, zasobniki, słupki kablowe,

maszty antenowe na dachu budynku, umożliwiające zainstalowanie anten do odbioru RTV naziemnych, satelitarnych, radiowych usług telekomunikacyjnych itp. wraz z instalacją odgromową,

Zewnętrzna kanalizacja teletechniczna powinna łączyć w najbardziej dogodny dla operatorów zewnętrznych punkt wprowadzenia na teren posesji kabli – do punktu dystrybucyjnego w budynku (budynkach). Ponadto powinna także realizować wszelkie potrzeby lokalnych (osiedlowych) systemów teletechnicznych: np. domofon, system monitoringu wizyjnego, zbiorczą instalację antenową i inne oraz umożliwiać rozprowadzanie okablowania do innych obiektów osiedlowych jak np. stróżówka, parking itd. Zewnętrzne szafy, szafki i zasobniki umożliwiają dystrybucję kabli, wykonywanie odgałęzień oraz instalację niezbędnych urządzeń, zgodnych ze specyfiką różnych systemów teletechnicznych. W zależności od potrzeb, zewnętrzne szafki, słupki itd. powinny być wyposażane w dedykowane zasilanie elektryczne.

b) Infrastruktura budowlana wewnętrzna:

pionowe ciągi kablowe, najlepiej podtynkowo, dla większych budynków w formie szybów kablowych, uwzględnionych w planach konstrukcyjnych budynku, zachowujące pełną drożność od wprowadzeń do budynku (ziemnych i radiowych) do punktu/punktów dystrybucyjnych w budynku oraz poszczególnych kondygnacji i powiązaniu z poziomymi ciągami kablowymi. W istniejących budynkach lub w uzasadnionych przypadkach także w nowych budynkach pionowe ciągi kablowe można realizować z wykorzystaniem wtynkowych lub natynkowych kanałów kablowych.

poziome ciągi kablowe: od pionów kablowych do poszczególnych mieszkań i innych punktów związanych z lokalnymi urządzeniami teletechnicznymi. Powinny być wykonywane podtynkowo w formie (zachowujących przez cały okres eksploatacyjny drożność) kanałów lub rur kablowych. W niektórych „trudnych” miejscach (zmiana kierunku, rozgałęzienia, długie dystanse) powinny być montowane drzwiczki rewizyjne, umożliwiające dostęp do kabli. W istniejących budynkach lub w uzasadnionych przypadkach także w nowych budynkach poziome ciągi kablowe można realizować z wykorzystaniem wtynkowych lub natynkowych kanałów kablowych.

przepusty kablowe: - wprowadzenie kabli ziemnych do budynku (od ciągu kanalizacji

zewnętrznej),

- z dachu od kabli antenowych,

- w stropach i ściankach działowych dla przeprowadzenia ciągów wewnętrznej kanalizacji kablowej,

- do mieszkań, w celu wprowadzenia kabli abonenckich,

- bardzo istotne są także specjalne zabezpieczenia przepustów pomiędzy różnymi strefami pożarowymi w budynku,

punkty dystrybucyjne: dla większych budynków jedno lub kilka pomieszczeń technicznych, a dla mniejszych w formie podtynkowych lub

33

natynkowych (także zewnętrznych) szafek sprzętowych. W głównym punkcie dystrybucyjnym powinny się zbiegać wszystkie kable lokalne (wewnętrzne i zewnętrzne) oraz kable telekomunikacyjnych operatorów zewnętrznych. W punktach dystrybucyjnych powinny być także ulokowane wszystkie urządzenia związane z dystrybucją sygnałów od dostawców usług telekomunikacyjnych oraz urządzenia lokalne, służące do teletechnicznej obsługi mieszkańców, budynku i osiedla. Pośrednie punkty dystrybucyjne w formie mniejszych szafek na terenie budynku, związane ze specyficznymi wymaganiami dystrybucji kabli lub konieczności zamontowania dodatkowych urządzeń teletechnicznych.

teletechniczne szafki mieszkaniowe: najlepiej w formie podtynkowej, uwzględniające potrzebę zainstalowania trwałych zakończeń kabli budynkowych, zakończeń instalacji mieszkaniowych, takich jak: RTV-SAT, komputerowa, telefoniczna, domofonowa, alarmowa, przyzywowa, p.poż. itd. oraz różnych urządzeń, w zależności od indywidualnych wymagań mieszkańców, takich jak: routery, switch’e, rozdzielniki sygnałów, przetworniki, filtry itp. W budynkach istniejących zakończenie kabli budynkowych może być realizowane w teletechnicznej szafce mieszkaniowej lub bezpośrednio w gniazdku abonenckim.

c) Infrastruktura techniczna zewnętrzna:

okablowanie: - lokalne zewnętrznych systemów teletechnicznych (w lokalnej kanalizacji

teletechnicznej) takich jak: domofon, system monitoringu wizyjnego, kontrola dostępu, systemy alarmowe itd. oraz połączenia do innych obiektów na terenie osiedla, np. do stróżówki,

- przyłącza kablowe operatorów zewnętrznych,

anteny: - zbiorcze RTV-SAT,

- operatorów zewnętrznych, świadczących usługi drogą radiową,

urządzenia: - lokalnych systemów teletechnicznych, takie jak: jednostki centralne

lokalnych systemów teletechnicznych oraz klawiatury, rygle, czujniki, kamery, czytniki, syreny, głośniki i inne,

- transmisyjne, operatorów zewnętrznych (wg specyficznych potrzeb).

d) Infrastruktura techniczna wewnętrzna:

okablowanie: - abonenckie od głównego punktu dystrybucyjnego do poszczególnych

mieszkań na potrzeby szerokopasmowego dostępu do usług telekomunikacyjnych oraz lokalnych systemów teletechnicznych,

- inne okablowanie lokalnych systemów teletechnicznych: antenowe instalacje zbiorcze, instalacje domofonowe, przywoławcze, systemów sygnalizacji i zabezpieczeń itd.,

34

- przyłącza kablowe (ziemne i radiowe) operatorów zewnętrznych,

punkty styku okablowania budynkowego z: - przyłączami operatorów zewnętrznych w postaci przełącznic, szaf

dystrybucyjnych wraz z panelami kablowymi dla zakończeń wszelkich kabli lokalnych oraz rezerwą miejsca dla zakończeń kabli od operatorów zewnętrznych,

- instalacją teletechniczną mieszkaniową w postaci zakończeń abonenckich w teletechnicznej szafce mieszkaniowej lub w gnieździe abonenckim,

urządzenia: - lokalnych systemów teletechnicznych, takie jak: jednostki centralne

lokalnych systemów teletechnicznych oraz klawiatury, rygle, czujniki, kamery, czytniki, syreny, głośniki i inne,

- transmisyjne, operatorów zewnętrznych (wg specyficznych potrzeb).

35

3.3 Rekomendacje dla teletechnicznej infrastruktury budowlanej

Poniższe rysunki przedstawiają wzorcowe, uogólnione schematy lokalnych (budynkowych i osiedlowych) infrastruktur teletechnicznych w budynku wielorodzinnym w zabudowie zwartej (śródmiejskiej) oraz w osiedlu domów wielorodzinnych. Najpełniejsza i najbardziej złożona infrastruktura teletechniczna występuje w osiedlach budynków wielorodzinnych z dodatkowymi budynkami funkcyjnymi (jak np. budynek ochrony osiedlowej, administracji itp.) na terenie osiedla oraz wieloma lokalnymi systemami teletechnicznymi. Przy mniejszych budynkach lub w zabudowie zwartej, pewne elementy przedstawionej infrastruktury będą redukowane do niezbędnego, funkcjonalnego minimum – a w granicznym przypadku może to być jedynie niewielki pion kablowy z odejściami do kilku lokali.

rys. 30A Wzorcowa lokalne infrastruktura teletechniczna w budynku wielorodzinnym w zabudowie zwartej.

36

rys. 30B Wzorcowa lokalne infrastruktura teletechniczna

w osiedlu budynków wielorodzinnych.

37

Znaczenie użytych symboli i elementów:

ORK – osiedlowe (podziemne) rurociągi kablowe:

rury powszechnie stosowane przez wszystkich operatorów w publicznych kanalizacjach teletechnicznych:

pierwotna – o średnicy 110 mm, układana w ciągach rur bezpośrednio w glebie na głębokości min. 80 cm,

wtórna – o średnicy 32 lub 40 mm, układana wewnątrz rur kanalizacji pierwotnej lub samodzielnie, bezpośrednio w glebie na głębokości min. 80 cm.,

mikrokanalizacja – o średnicy kilku-kilkunastu mm, układana wewnątrz rur kanalizacji wtórnej (lub niekiedy także bezpośrednio w ziemi)

studzienki kablowe:

betonowe lub plastikowe, zgodne ze standardami większości operatorów lub specjalnie przystosowane do zastosowań lokalnych (osiedlowych), uwzględniających wielość i różnorodność sieci i systemów:

SG studzienka kablowa główna, pełniąca funkcję styku fizycznego pomiędzy infrastrukturą teletechniczną zewnętrzną (należącą do operatorów zewnętrznych), a infrastrukturą wewnętrzną (osiedlową). Na rysunku pokazano jedną taką studzienkę, ale w praktyce, uwzględniając faktyczne potrzeby, takich studzienek może być więcej lub - w innym przypadku - żadnej, a rurociąg wyprowadzony z budynku może być bezpośrednio wprowadzony (z zachowaniem zasad, dotyczących nieprzedostawania się do budynku gazu) do studzienki kablowej operatora zewnętrznego.

SP studzienka kablowa pośrednia, pełniąca „klasyczną” funkcję jak w typowych publicznych kanalizacjach teletechnicznych.

SS studzienka kablowa sąsiedzka, mogąca pełnić funkcję pośredniczącą dla kolejnego osiedla lub budynku, gdzie doprowadzenie kanalizacji inną drogą byłoby utrudnione lub związane z dużymi, dodatkowymi nakładami finansowymi. Uwzględnienie takiej możliwości ma kilka zalet:

- obniżenie kosztów inwestycyjnych – co w efekcie może mieć znaczący wpływ na większe zainteresowanie ze strony operatorów zewnętrznych doprowadzeniem szerokopasmowych usług telekomunikacyjnych do kilku osiedli naraz,

- możliwość uzyskania ewentualnych dodatkowych wpływów finansowych przez właścicieli lub zarządcę infrastruktury za dzierżawę połączenia tranzytowego do sąsiedniego budynku/osiedla,

SOZ studzienka kablowa operatora zewnętrznego.

38

BKP – budynkowa kanalizacja pionowa:

w nowych budynkach realizowana jest w przeznaczonych do tego celu wnękach (szybach) kablowych na całej długości (poza specjalnymi uszczelnieniami na granicy różnych stref pożarowych budynku); w budynkach istniejących lub na obszarach nowych budynków poza głównymi ciągami pionów kablowych, realizowana jest za pomocą koryt i rur kablowych, układanych natynkowo lub podtynkowo.

BPCK – budynkowe poziome ciągi kablowe:

budynkowe poziome ciągi kablowe powinny zapewniać swobodny dostęp różnych kabli teletechnicznych do poszczególnych lokali w trakcie eksploatacji budynku. Z powodu występowania obecnie bardzo zróżnicowanych technologii kablowych (kable miedziane, optyczne, koncentryczne) dla poszczególnych mediów telekomunikacyjnych jest dosyć trudno wykonać jednolite ciągi, uwzględniające wszystkie potrzeby. Sytuacja jest trudniejsza w przypadku budynków istniejących, gdzie nie ma żadnych przygotowanych ciągów kablowych i równocześnie występują już różnego rodzaju okablowania istniejące, realizowane bardzo różnymi technikami (korytka i rurki kablowe, gołe kable itp.). Poziome ciągi kablowe powinny być realizowane na dwa zasadnicze sposoby:

- zbiorczy ciąg kablowy z odejściami do poszczególnych lokali,

- indywidualne ciągi kablowe dla wszystkich lokali (zwłaszcza realizowane w technice podtynkowej)

w praktyce często funkcjonują osobne ciągi kablowe, realizowane przez poszczególnych operatorów i instalatorów systemów teletechnicznych, co powodu-je znaczne utrudnienia przy doprowadzaniu kolejnych, dodatkowych kabli.

Poziome ciągi kablowe mogą być realizowane z wykorzystaniem następujących elementów:

- korytka (listwy) kablowe,

- rury i rurki kablowe (gładkie, karbowane, Peschla),

- mikrokanalizacja światłowodowa,

- koryta siatkowe i perforowane,

- uchwyty kablowe,

- osłony kablowe.

punkty dystrybucyjne:

ogólnie są to miejsca służące do dystrybucji (krosowania, przełączania obwodów) kabli i instalacji urządzeń obsługowych (transmisyjnych i komutacyjnych). W zależności od potrzeb (wielkości i funkcjonalności budynku) oraz miejsca usytuowania można wyróżnić następujące punkty dystrybucyjne budynku i osiedla:

GPS główny punkt styku instalacji zewnętrznych (kabli zewnętrznych operatorów) i wewnętrznych (budynkowych i osiedlowych). Główny punkt styku może być również (choć niekoniecznie) utożsamiany z miejscem instalacji najważniejszych lokalnych urządzeń teletechnicznych, służących do obsługi budynku/osiedla. Kabel operatora zewnętrznego powinien być poprowadzo-

39

ny poprzez osiedlową kanalizację teletechniczną, do głównego punktu dystrybucyjnego, a następnie sygnały powinny być rozprowadzane za pośrednictwem kabli budynkowych.

PP0 punkt dystrybucyjny na najniższej kondygnacji (pełniący także funkcję kablowni dla kabli ziemnych),

PPn punkt dystrybucyjny na najwyższej kondygnacji (pełniący także funkcję kablowni dla kabli antenowych),

PP pośredni punkt dystrybucyjny (np. na każdej lub co kilka kondygnacji),

PPz pośredni punkt dystrybucyjny zewnętrzny,

SL szafka teletechniczna lokalowa – punkt styku z instalacjami lokalowymi.

anteny:

Budynkowa infrastruktura teletechniczna powinna przewidywać także:

- maszty antenowe, przystosowane do zainstalowania planowanych i możliwych w przyszłości różnych anten,

- komplet anten RTV do zbiorczego odbioru naziemnej cyfrowej telewizji i programów radiowych, zgodnego z warunkami lokalnymi,

- zbiorczą (jedna lub więcej) antenę SAT o średnicy 80, 100 lub 120 cm, zgodną z warunkami lokalnymi do odbioru programów satelitarnych z satelity HotBird (i/lub innych),

- anteny radiokomunikacyjne, służące jako np. przyłącze operatorskie usług telekomunikacyjnych na potrzeby budynku/osiedla lub pośredniczące w transmisji sygnałów dla innych użytkowników oraz ewentualnie na potrzeby tzw. Internetu socjalnego, telefonii komórkowej, monitoringu i innych.

budynkowe/osiedlowe sieci i systemy teletechniczne:

Współczesne budynki i osiedla wyposażane są często w szereg lokalnych systemów teletechnicznych korzystających ze wspólnej infrastruktury teletechnicznej osiedla i budynku. Są to w szczególności:

domofony,

systemy przyzywowe,

zbiorcze instalacje antenowe RTV-SAT,

systemy kontroli dostępu,

systemy sygnalizacji włamania i napadu,

systemy sygnalizacji pożaru,

systemy sygnalizacji stężenia gazu,

telewizja dozorowa,

dźwiękowe systemy ostrzegawcze,

systemy telemetryczne odczytu liczników i wspierające automatykę budynku: czujniki ruchu, temperatury, oświetlenia; sterowanie urządzeń itp.

i inne

40

Na schemacie systemy te zostały przedstawione ogólnie:

Tw lokalne systemy teletechniczne – wewnątrz-budynkowe,

Tz lokalne systemy teletechniczne – zewnętrzne.

inne elementy infrastruktury teletechnicznej budynków i osiedli:

pk przepusty kablowe: wprowadzenie kabli do budynku, wyprowadzenie kabli na dach (tzw. fajki),

poż przegrody pożarowe,

rys. 31 Przegroda pożarowa (źródło: www.pol-poz.pl)

rys. 33 Przykłady rur przepustowych do budynku (źródło: www.enco-energetyka.com.pl)

rys. 32 Dachowy przepust kablowy (źródło: http://pl.traconelectric.com/)

41

3.4 Okablowanie budynkowe

W celu zapewnienia mieszkańcom domów wielorodzinnych swobodnego dostępu do publicznych usług telekomunikacyjnych (w tym w szczególności do usług szerokopasmowych) oraz lokalnych systemów teletechnicznych niezbędne jest wykonanie okablowania budynkowego, zapewniającego stałą i pewną transmisję sygnałów pomiędzy budynkowym i mieszkaniowym punktem styku. Okablowanie powinno umożliwiać podłączenie wielu, różnych operatorów mediów telekomuni-kacyjnych, doprowadzających kabel lub sygnał do budynku i transmitować, z zachowaniem wymaganych parametrów technicznych, sygnał (sygnały) do punktu styku w mieszkaniu abonenta końcowego. W sposób naturalny powstaje więc pewien odcinek okablowania, który mógłby być przedmiotem usługi operatorskiej, świadczonej przez jednego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego i dlatego, aby zachować jedność i spójność lokalnej infrastruktury telekomunikacyjnej, ale jednocześnie nie poddać się praktykom monopolistycznym tego jedynego operatora, właścicielem i faktycznym dysponentem wszelkiej teletechnicznej infrastruktury lokalnej powinna być wspólnota mieszkaniowa lub inna forma skupiająca i faktycznie reprezentująca społeczność mieszkaniową. Inne rozwiązania mogą być niekorzystne zarówno ekonomicznie, jak i funkcjonalnie dla ogółu mieszkańców (zob. DODATEK rozdz. 3). Dla spełnienia pełnych wymagań podanych w rozdziale 3.1 uwzględniającej obecną praktykę świadczenia usług telekomunikacyjnych przez różnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych, wiązka kabli pomiędzy budynkowym punktem dystrybucyjnym, a poszczególnymi mieszka-niami powinna się składać z:

a) 2-włóknowego kabla światłowodowego, b) 2 kabli symetrycznych (UTP) 4x2, c) 2 kabli koncentrycznych. Powyższy zestaw kabli w wiązce abonenckiej odzwierciedla aktualną sytuację rynkową, związaną z: - techniką transmisyjną stosowaną przez operatorów telekomunikacyjnych tele-

fonii stacjonarnej i Internetu, - techniką stosowaną przez dostawców telewizji kablowej, - techniką stosowaną w zbiorczych instalacjach telewizji naziemnej i satelitarnej, - techniką lokalnych systemów teletechnicznych.

Docelowo wszystkie usługi telekomunikacyjne (jak zapowiadają dostawcy rozwiązań systemowych) będą możliwe do zrealizowania za pomocą wyłącznie kabli światłowodowych. Obecnie jednak, wielu operatorów świadczy jeszcze swoje usługi telekomunikacyjne (np. telefonia i Internet) za pomocą kabli miedzianych oraz dostawcy telewizji kablowych za pomocą kabli koncentrycznych. Ponadto lokalne systemy teletechniczne (jak np. domofony, systemy sygnalizacji, instalacja przyzywowa) także są w większości przystosowane do techniki kabli miedzianych i większość producentów nawet nie zapowiada jeszcze zamiaru przejścia na technikę światłowodową – trudno także jednoznacznie stwierdzić, czy taka przemiana technologiczna byłaby także w pełni umotywowana dla wszystkich tych systemów - czyli obecność kabli miedzianych w wiązce abonenckiej powinna być nadal brana pod uwagę jako niezbędna.

42

3.4.1 Analiza możliwości instalowania kabli światłowodowych i miedzianych UTP

Kable światłowodowe (co najmniej 2 włókna) oraz 2 kable miedziane UTP powinny być instalowane do wszystkich mieszkań w nowobudowanych budynkach wielorodzinnych.

W wielorodzinnych budynkach istniejących należy przewidywać budowę/uzupeł-nienie teletechnicznej instalacji budynkowej o kable światłowodowe (lub przynaj-mniej drożną mikrokanalizację światłowodową) oraz 2 lub 1 (w zależności od stanu instalacji istniejących i możliwości technicznych prowadzenia ciągów kablowych) kabel miedziany UTP od wszystkich mieszkań do zbiorczego punktu dystrybu-cyjnego. Instalacje te powinny być podejmowane w następujących przypadkach:

a) remont budynku i/lub klatki schodowej,

b) wymiana pionowej i/lub poziomej instalacji elektrycznej,

c) instalacji jakiegokolwiek innego nowego okablowania teletechnicznego, jak np. domofonu, systemu sygnalizacji, monitoringu, antenowej instalacji zbiorczej, telefonicznej, internetowej itp. (wykorzystanie efektu synergii różnych lokalnych instalacji teletechnicznych),

d) uświadomionej potrzeby instalacji okablowania światłowodowego i miedzianego UTP na potrzeby szerokopasmowego dostępu do usług telekomunikacyjnych i lokalnych systemów teletechnicznych jako inwestycja własna wspólnoty mieszkaniowej,

3.4.2 Analiza potrzeb stosowania kabli koncentrycznych Zgodnie z zapisami w „Wytycznych dotyczących modernizacji antenowych instalacji zbiorowych (AIZ) po wprowadzeniu DVB-T” rozdział 7, wszystkie nowe budynki wielorodzinne powinny być wyposażone w antenową instalację zbiorczą na potrzeby odbioru DVB-T, co przy zastosowaniu odpowiednich dodatkowych urządzeń pozwoli także na odbiór TV-SAT oraz telewizji kablowej. Wymóg stosowania kabli koncentrycznych w wiązce abonenckiej nie musi jednak być bezwzględny i jeżeli na etapie budowy:

e) istnieje możliwość doprowadzenia przez przynajmniej dwóch lokalnych, niezależnych dostawców telewizji kablowej sygnałów z zastosowaniem techniki światłowodowej w technologii (łącznej – z wykorzystaniem okablowania budyn-kowego) FTTH oraz zastosowania technologii światłowodowej dla zbiorczej instalacji RTV-SAT – wówczas wykonywanie okablowania z zastosowaniem kabli koncentrycznych nie jest wymagane w ogóle,

f) istnieje możliwość zastosowania technologii światłowodowej dla zbiorczej instalacji RTV-SAT, ale nie ma przynajmniej dwóch lokalnych dostawców telewizji kablowej, świadczących usługi w technologii FTTH – wówczas wystarczy wykonanie okablowania z zastosowaniem 1 kabla koncentrycznego na potrzebę doprowadzenia telewizji kablowej.

Nieco inna sytuacja jest w budynkach istniejących. Jak pokazują przypadki opisane w rozdziale 2, w większości takich budynków istnieją już instalacje telewizji kablowej oraz w różny sposób są także zaspokojone potrzeby zbiorczych lub indywidualnych anten RTV-SAT. Bezwzględny wymóg instalowania w tych budynkach kabli koncentrycznych na ww. potrzeby, spotkałby się zatem z

43

niewielkim zainteresowaniem samych mieszkańców, gdyż wiązałoby się to z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów, bez wyraźnej zmiany jakościowej odbioru oraz dostępu do programów telewizyjnych. A priori należy uznać, iż kabli koncentrycznych nie należy instalować w sytuacjach opisanych powyżej - dla nowych budynków. Istnieją jednak przypadki, kiedy instalacja kabli koncentrycz-nych w istniejących budynkach jest wskazana, a mianowicie:

g) istniejąca antenowa instalacja zbiorcza wymaga, w związku z nowym standardem cyfrowej telewizji naziemnej, przebudowy lub wymiany (zgodnie z „Wytycznymi dotyczącymi modernizacji antenowych instalacji zbiorowych (AIZ) po wprowadzeniu DVB-T”),

h) sami mieszkańcy wykażą potrzebę wykonania instalacji kablowej koncentrycznej na potrzebę antenowej instalacji zbiorczej i/lub dostępu do telewizji kablowej i będą w związku z tym gotowi ponieść koszty takiej instalacji,

i) osobnej analizy wymaga przypadek, gdy lokalny dostawca usług telewizji kablowej będzie planował wykonanie instalacji kablowej koncentrycznej w budynku na potrzebę świadczonych przez siebie usług. Właściwą, nadrzędną zasadą byłoby przyjęcie takiego rozwiązania, aby wszystkie teletechniczne instalacje budynkowe stanowiły integralne wyposażenie budynku, użytkowane i zarządzane przez ogół mieszkańców i kolejny dostawca usług telekomunikacyjnych lub lokalny system teletechniczny nie wymuszał konieczności budowy kolejnych, osobnych instalacji kablowych. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż użyte kable i kanały kablowe w obszarze budynku są dla każdego usługodawcy inwestycją bezzwrotną, wkalkulowaną w koszty świadczonych usług – istnieje więc wyraźne pole negocjacyjne pomiędzy dwiema możliwościami:

- dostawca telewizji kablowej wykonuje instalację zgodnie z potrzebami i warunkami określonymi przez wspólnotę mieszkaniową - instalacja powinna być docelowo własnością tej wspólnoty oraz umożliwiać zbiorczy odbiór RTV-SAT oraz telewizji kablowej (z uwzględnieniem jednak wykorzystania jej także przez innego, konkurencyjnego przedsiębiorcę). Koszt takiej pełniejszej infrastruktury będzie, z pominięciem urządzeń obsługowych, tylko nieznacznie wyższy od inwestycji poczynionej wyłącznie na potrzeby telewizji kablowej i znacznie wyższy od dwóch oddzielnych inwestycji: na potrzeby telewizji kablowej i zbiorczej instalacji RTV-SAT realizowanych osobno

oraz

- wspólnota mieszkaniowa wykonuje własne okablowanie na potrzeby zbiorczego odbioru RTV-SAT oraz telewizji kablowej (zgodnie z pkt.d), natomiast dostawcy usług telewizji kablowej mogą dokonywać na rzecz wspólnoty pewnych opłat za wykorzystanie infrastruktury budynkowej.

Który w tych wariantów i w jakim zakresie zostanie zastosowany zależy od samych mieszkańców i lokalnych możliwości.

Reasumując, zestaw kabli w wiązkach abonenckich zależy od kilku podstawowych czynników: stan budynku: nowy lub istniejący, możliwości techniczne (technologiczne) lokalnych operatorów telekomunikacyj-

nych, zaawansowanie technologiczne lokalnych systemów teletechnicznych, możliwości instalacyjne ciągów kablowych w budynkach,

44

stan i zakres wyposażenia instalacji teletechnicznych w istniejących budynkach, dodatkowe (ponad standardowe) potrzeby mieszkańców, możliwości finansowania wykonania instalacji w istniejących budynkach. Ogólnie można przyjąć, iż w nowych budynkach należy instalować pełny zestaw kabli w wiązkach abonenckich, z możliwością jego zmniejszenia w sprzyjających warunkach – w istniejących budynkach natomiast należy instalować podstawowy zestaw kabli z możliwością jego rozszerzenia w razie istniejących potrzeb i możli-wości wdrożenia. Różne warianty zestawu kabli w wiązkach abonenckich dla budynków mieszkalnych wielorodzinnych ilustruje poniższa tabela:

mik

rokana

lizacja

św

iatłow

odow

a

świa

tłow

ód

kabel U

TP

kabel

koncentr

yczny

[szt.] [włókna] [szt.] [szt.]

Nowe budynki mieszkalne wielorodzinne (WARIANT PODSTAWOWY) 1(0)* 2 2 2

Nowe budynki mieszkalne wielorodzinne (przypadek wg pkt. e)

1(0)* 2 2 -

NO

WE

Nowe budynki mieszkalne wielorodzinne (przypadek wg pkt. f)

1(0)* 2 2 1

Istniejące budynki mieszkalne wielorodzinne (WARIANT PODSTAWOWY) 1(0)* 2 1-2 -

Istniejące budynki mieszkalne wielorodzinne (wariant minimalny)

1 - 1 -

IST

NIE

JĄC

E

Istniejące budynki mieszkalne wielorodzinne (wariant rozszerzony)

1(0)* 2 2 2

uwaga: 1(0)* - można stosować: mikrokanalizację + mikrokabel światłowodowy lub kabel światłowodowy bez mikrokanalizacji światłowodowej.

tab. 3 Rekomendowany zestaw kabli w teletechnicznych wiązkach abonenckich w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych

45

3.4.3 Rekomendowane kable i złącza w wiązkach abonenckich a.) tor światłowodowy

WARIANT 1 – na obu końcach włókna (w punkcie dystrybucyjnym oraz w szafce mieszkaniowej) dospawany pigtail z wtykiem,

WARIANT 2 – gotowy kabel/mikrokabel światłowodowy zakończony jednostronnie wtykiem; dospawany pigtail w wtykiem tylko w punkcie dystrybucyjnym. Uniknięcie wykonywania spawu w poszczególnych mieszkaniach, lecz trudniejsze układanie kabli.

W skład pojedynczego toru optycznego wchodzą:

- włókno światłowodowe obustronnie zakończone wtykami i o długości optycznej = długość trasy przebiegu kabla/mikrokabla + zapasy na końcach + falowanie i zapasy w przebiegu kabla + 1 lub 2 pigtaile na końcach,

- 1 lub 2 spawy włókna światłowodowego,

- 2 łączniki jako zakończenia instalacji budynkowej,

- 2 kable łączące (patchcordy) światłowodowe.

rys. 34A Schemat toru światłowodowego instalacji budynkowej – WARIANT 1

rys. 34B Schemat toru światłowodowego instalacji budynkowej – WARIANT 2

46

Rekomendowane włókna światłowodowe:

Od punktu dystrybucyjnego (punktu styku) do każdego lokalu rekomendowane są po dwa włókna jednomodowe kategorii B1.1 lub B1.3:

Kategoria Charakterystyka

B1.1 (wg PN-EN 60793-2-50)

G.652.B (wg ITU-T G.652)

Włókna światłowodowe jednomodowe o nieprzesuniętej dyspersji, przeznaczone do pracy w systemach transmisyjnych zgodnych z zaleceniami ITU-T G.957, ITU-T G.691 i ITU-T G.692 o maksymalnej przepływności 10 Gb/s (STM-64). (symbol: J2B)

B1.3 (wg PN-EN 60793-2-50)

G.652.C (wg ITU-T G.652)

Włókna światłowodowe jednomodowe o nieprzesuniętej dyspersji, przeznaczone do pracy w systemach transmisyjnych zgodnych z zaleceniami ITU-T G.957, ITU-T G.691 i ITU-T G.692 o maksymalnej przepływności 10 Gb/s (STM-64). Kategoria ta dopuszcza stosowanie systemów transmisyjnych zgodnych z zaleceniami ITU-T G.957 w paśmie 1360 - 1530 nm. (symbol: J2C)

Rekomendowane kable światłowodowe:

Dowolne (dwu- lub wielo-włóknowe) kable/mikrokable z włóknami światłowodowymi jak wyżej, spełniające indywidualne wymagania kontraktowe inwestora oraz o odpowiednich, dla konkretnej instalacji, parametrach i wskaźnikach środowisko-wych, takich jak: mechaniczny, wnikania, klimatyczny, chemiczny i elektromagne-tyczny.

Rekomendowane wtyki i łączniki światłowodowe:

Dla instalacji budynkowych rekomendowane są wtyki i łączniki światłowodowe typu SC/APC.

rys. 35 Pigtail z wtykiem typu SC/APC

tab. 4 Zestawienie rekomendowanych włókien światłowodowych

rys. 36 Łącznik typu SC/APC

47

Złącza typu SC/APC charakteryzują się bardzo dobrymi parametrami technicznymi i użytkowymi, są obecnie powszechnie stosowane w instalacjach światłowodowych i oferowane przez wielu producentów i dystrybutorów.

Rekomendowana mikrokanalizacja światłowodowa:

W instalacjach budynkowych rekomendowane jest stosowanie mikrokanalizacji światłowodowej o możliwie najmniejszej (np. 5mm) średnicy zewnętrznej, dostoso-wanej do lokalnych warunków i odpowiednich parametrach technicznych, użytko-wych i środowiskowych.

rys. 37 Mikrokanalizacja światłowodowa (źródło: www.fca.com.pl)

48

b.) tor symetryczny

rys. 38A Schemat torów kablowych symetrycznych WARIANT PEŁNY: 2 kable UTP4x2

rys. 38B Schemat toru kablowego symetrycznego WARIANT MINIMALNY: 1 kabel UTP4x2

49

W skład pierwszego toru symetrycznego (WARIANT PEŁNY I MINIMALNY) wchodzą:

- kabel UTP4x2 zakończony obustronnie na łączówkach gniazd RJ45 (lub zespołu gniazd z rozdzielonymi parami),

- 2 kable łączące (patchcordy) zakończone obustronnie wtykami RJ45.

W skład drugiego toru symetrycznego (WARIANT PEŁNY) wchodzą:

- kabel UTP4x2 zakończony po jednej stronie na łączówce krosowniczej (szczelinowej), a po drugiej na łączówce zespołu gniazd z rozdzielonymi parami,

- krosówka 2x0,5,

- 1 kabel łączący (patchcord) zakończony obustronnie wtykami RJ45.

(jako drugi kabel UTP mógłby być zastosowany dowolny kabel typu np. YTKSY 4x2x0,5, jednak w związku z powszechnością stosowania kabli UTP kat. 5e, niewielką różnicą w cenie oraz zachowaniem jednolitości okablowania rekomendowany jest właśnie kabel UTP kat. 5e)

Rekomendowane kable symetryczne:

Dowolne kable (co najmniej) UTP4x2 kat.5e, spełniające indywidualne wymagania kontraktowe inwestora oraz odpowiednie, dla konkretnej instalacji, parametry techniczne, użytkowe i środowiskowe.

Rekomendowane gniazda i wtyki symetryczne:

Dla instalacji budynkowych rekomendowane są, powszechnie stosowane w Polsce, gniazda, kable łączące (patchcordy) i wtyki i typu RJ45 kat.5e oraz opcjonalnie w przypadku zastosowania rozgałęźników na potrzeby telefonii stacjonarnej i lokalnych systemów teletechnicznych gniazda, kable łączące i wtyki typu RJ(6P2C, 6P4C lub 6P6C). Uwaga: wtyki tupu RJ-6P nie powinny być używane w gniazdach RJ45.

rys. 39 Kabel UTP 4x2 kat. 5e

rys. 40 Gniazda na panelu i wtyki RJ45 kat 5e

50

Rekomendowane łączówki szczelinowe:

Dla instalacji budynkowych rekomendowane są dowolne łączówki szczelinowe o liczbie par 10 (lub 8) i numeracji 1-0 (lub odpowiednio 1-8) spełniające indywi-dualne wymagania kontraktowe inwestora oraz odpowiednie, dla konkretnej instalacji, parametry techniczne, użytkowe i środowiskowe.

rys. 41 Łączówka szczelinowa 10-par / 1-0 (źródło: www.ccpartners.pl)

51

c.) tor koncentryczny

W skład pojedynczego toru koncentrycznego wchodzą:

- kabel koncentryczny zakończony obustronnie wtykami koncentrycznymi,

- 2 łączniki koncentryczne jako zakończenia instalacji budynkowej,

- 2 kable łączące zakończone obustronnie wtykami koncentrycznymi.

Rekomendowane kable koncentryczne:

Współosiowe kable instalacyjne (co najmniej) RG6 o impedancji 75Ω, spełniające indywidualne wymagania kontraktowe inwestora oraz odpowiednie, dla konkretnej instalacji, parametry techniczne, użytkowe i środowiskowe o wymaganych dodatkowych parametrach technicznych:

- przewodnik wewnętrzny: drut miedziany o minimalnej średnicy 1,0 mm (w warunku tym zawarte są wymagania dotyczące parametrów tłumiennościowych kabli, istotnych przy przesyłaniu sygnałów RTV, SAT i TVK (w łącznym zakresie do 2400 MHz) oraz budowie rozległych sieci budynkowych; kable z żyłą miedzia-ną posiadają lepsze parametry tłumiennościowe (im grubsza żyła, tym lepiej), ulegają w mniejszym stopniu korozji oraz nie powodują większej sztywności kabla podczas jego układania),

- ekran: podwójna folia aluminiowa i oplot o gęstości co najmniej 77,0%; wyko-nany w klasie A+ lub A++ (w zbiorczych instalacjach z wieloma równoległymi kablami współosiowymi i urządzeniami multiswitch’owymi wymagana jest wysoka skuteczność ekranowania, najlepiej powyżej 100dB)

rys. 43 Kabel koncentryczny RG6 (źródło: www.dipol.pl)

rys. 42 Schemat toru kablowego koncentrycznego

52

Rekomendowane wtyki i łączniki światłowodowe:

Dla instalacji budynkowych rekomendowane są wtyki i łączniki koncentryczne typu F o parametrach technicznych zgodnych z zastosowanym kablem koncentrycznym.

rys. 44 Wtyk i łącznik typu F dla kabli koncentrycznych

53

d.) rekomendowane długości budynkowych torów kablowych

Zgodnie z normą PN-EN 50173-4:2008 Technika informatyczna – Systemy okablo-wania strukturalnego - Część 4: Zabudowania mieszkalne oraz praktyką instalacyj-ną rekomendowane są następujące maksymalne długości budynkowych torów kablowych:

średnia wysokość kondygnacji budynku

[m] 3,0 3,0 3,0

tor

światłowodowy tor

symetryczny tor

koncentryczny

rekomendowana maksymalna długość toru kablowego [m] 100,0 100,0 50,0

zejścia i zapas kabli w punkcie dystryb. i w szafce abonenckiej

[m] 10,0 4,0 4,0

falowanie przebiegu kabla [%] 3,0% 3,0% 3,0%

liczba kondygnacji od punktu dystrybuc.

maksymalna długość trasy kabli od pionu kablowego do mieszkania

na danej kondygnacji [m]

1 87 93 44

2 84 90 41

3 81 87 38

4 78 84 35

5 75 81 32

6 72 78 29

7 69 75 26

8 66 72 23

9 63 69 20

10 60 66 17

11 57 63 14

12 54 60 11

13 51 57 8

14 48 54 5

15 45 51 2

tab. 5 Maksymalne długości trasy kabli od pionu kablowego do mieszkań na danej kondygnacji dla poszczególnych budynkowych torów kablowych.

54

Powyższa tabela pozwala na oszacowanie maksymalnych długości (łącznie: przebiegów pionowych i poziomych + niezbędne zapasy kabli) budynkowych sieci teletechnicznych, uwzględniających maksymalne długości poszczególnych torów kablowych. Znając podstawowe parametry budynku: czyli ilość kondygnacji i maksymalne oddalenie (wg trasy kabli) najdalszego mieszkania od pionu kablowego na danej kondygnacji, można zaplanować miejsce usytuowania budynkowego punktu dystrybucyjnego. Jeżeli np. budynek posiada 11 kondygnacji i zaplanujemy punkt dystrybucyjny na środkowej kondygnacji (5 piętro), to zarówno w górę (piętra 6-10), jak i w dół (parter i pietra 1-4) jest po 5 kondygnacji – a więc, przy zachowaniu maksymalnej długości dla kabli koncentrycznych = 50m, maksymalna długość tras kablowych na piętrze (od pionu kablowego) może wynieść 32m. Jeżeli w tym samym budynku zaplanujemy punkt dystrybucyjny na parterze, to maksymalna długość tras kablowych na ostatnim piętrze może wynosić już tylko 17m. W różnych przypadkach może się okazać także, że ze względu na gabaryty budynku, lub skomplikowane (długie) trasy przebiegu kabli, należy zaplanować dla wszystkich lub tylko dla wybranych, torów kablowych większą liczbę punktów dystrybucyjnych w budynku.

Wybór najlepszej lokalizacji dla teletechnicznego punktu dystrybucyjnego powinien być w każdym przypadku dokonywany indywidualnie dla danego budynku, na podstawie szczegółowych obliczeń i innych współistniejących, specjalistycznych czynników technicznych.

55

3.4.4 Topologia budynkowych sieci kablowych

rys. 45 Przykładowy schemat budynkowej sieci teletechnicznej – wariant pełny

56

Topologia tras kablowych wynika z uwarunkowań systemowych, większość może być układana formie typowej gwiazdy – od poszczególnych mieszkań i urządzeń rozproszonych na terenie budynku i osiedla do punktu dystrybucyjnego (światłowo-dowe, UTP, domofonowe i inne teletechniczne). Odstępstwo od tej reguły stanowią np. systemy sygnalizacji pożarowej, gdzie trasa kabla układana jest zwykle w pętlę biegnącą po innej trasie, aby dotrzeć do czujników, sygnalizatorów i sterowników z dwóch niezależnych kierunków (ma to znaczenie w trakcie pożaru). Okablowanie sygnalizacji pożarowej nie stanowi jednak większego problemu przy planowaniu kanalizacji kablowej budynków – kable łatwo się układają i nie jest ich dużo w wiązce kablowej. Największy problem stanowią natomiast kable koncentryczne dla RTV-SAT zbiorczych. Są to kable najgrubsze, najcięższe, nie można ich zbytnio zaginać oraz posiadają największe ograniczenia transmisyjne – maksymalne dystanse możliwe do zastosowania to ok. 60m. Obecnie powszechnie stosowana technika przesyłu i rozdziału sygnałów realizowana jest za pomocą multiswitch’y przystosowanych do topologii magistralowej, nie zaś gwieździstej. To stanowi pewne utrudnienie przy realizacji tego typu okablowania. Bardzo często multiswitch’e instalowane są w rozproszonych szafkach sprzętowych co kilka pięter, do obsługi najbliższych mieszkań. Nie znaczy to jednak, że stanowi to zdecydowaną barierę przed zastosowaniem okablowania zbiorczej RTV-SAT w formie gwiazdy, z wyprowadzonymi wszystkimi kablami w jednym punkcie dystrybucyjnym – można tak zrobić, ale należy znaleźć dobry sposób na „upakowanie” np. w szafie dystrybucyjnej 19” szeregu urządzeń konstrukcyjnie niezbyt do tego celu przystosowanych. Warunek niezbędny to oczywiście nie przekroczenie maksymalnego dopuszczalnego dystansu dla kabli koncentrycznych – w przeciwnym wypadku rozproszona topologia sieci RTV-SAT będzie jedyną możliwą do zastosowania.

Zastosowanie topologii gwiaździstej dla wszystkich kabli daje jednak pewne korzyści:

wszystkie kable i związane z nimi urządzenia w jednym miejscu – ograniczenie do jednego punktu dystrybucyjnego, nie zaś rozproszenie po różnych miejscach w budynku,

większe bezpieczeństwo instalacji,

bardziej ekonomiczne wykorzystywanie urządzeń obsługowych,

łatwość krosowań pomiędzy różnymi rodzajami okablowania,

łatwe grupowanie zakończeń kablowych o podobnych parametrach transmisyj-nych i stosowanie np. odpowiednich wzmacniaczy dla pewnych grup łączy, etc.

57

Multiswitche oferowane są w dwóch podstawowych wersjach:

5-wejściowej: 4 tory SAT H-Hi, H-Lo, V-Hi, V-Lo (950-2400 Mhz) 1 tor RTV naziemnej i kablowej (47-862 Mhz)

9-wejściowej: 2x4 tory SAT H-Hi, H-Lo, V-Hi, V-Lo (950-2400 Mhz) 1 tor RTV naziemnej i kablowej (47-862 Mhz)

oraz: 4, 8 , 12, 16, 24, 32 wyjścia o różnych poziomach wzmocnienia z własnym zasilaczem lub zasilaniem otrzymywanym po liniach H.

rys. 46 Typowa instalacja RTV-SAT z zastosowaniem multiswitch’a (źródło: www.antenyrtv.pl)

rys. 47 Multiswitch, magistrala: 9 wejść (2xSAT + RTV naziemna w tym także DVB-T), 32 wyjścia abonenckie (źródło: www.dipol.com.pl)

58

W zależności od topologii sieci, poziomu sygnałów satelitarnych, poziomu sygna-łów telewizji naziemnej, tłumienności za-stosowanych kabli dobierane są po-szczególne typy urządzeń oraz ich regu-lację.

rys. 48 Przykładowy schemat instalacji zbiorczej RV – 2xSAT (60-1000 gniazd abonenckich) ( źródło: www.dipol.com.pl)

59

Antena satelitarna z dwoma konwerterami zapewnia odbiór programów telewizyjnych i radiowych z jednego satelity z możliwością jednoczesnego oglądania i nagrywania audycji. Najpopularniejszym satelitą jest Hot Bird 13E, na którym znajdują się wszystkie polskie platformy cyfrowe, oferujące własne zestawy programów kodowanych oraz szereg polskich i zagranicznych programów niekodowanych:

Polsat Cyfrowy

Canal +

Telewizja n

Neostrada TV

Na satelicie Astra 19,2E znajduje się tylko kilka polskich programów niekodowanych, dostępnych w większości także na satelicie Hot Bird, w telewizjach kablowych lub na portalach internetowych, oferujących audycje telewizyjne on-line.

Zestaw anten naziemnych UKF, VHF i UHF zapewni odbiór cyfrowych audycji telewizyjnych oraz cyfrowych i analogowych audycji radiowych określonych w „Wymaganiach technicznych i eksploatacyjnych dla antenowych instalacji zbiorowych przeznaczonych do reemisji usług radiodyfuzji naziemnej” oraz „Wytycznych dotyczących modernizacji antenowych instalacji zbiorowych (AIZ) po wprowadzeniu DVB-T”.

rys. 49 Schemat funkcjonalny rekomendowanego zestawu antenowej instalacji

60

Bardzo interesujący jest fakt, iż topologia sieci domofonowej jest bardzo zbliżona do topologii wymaganej przez instalacje światłowodowe w budynkach: od punktu na zewnątrz budynku - poprzez punkt dystrybucyjny (jednostka centralna) - do wszystkich lokali wewnątrz budynku. W pewnych trudnych sytuacjach przy dotarciu z mikrokanalizacją światłowodową do wszystkich mieszkań w budynku, istniejąca już trasa instalacji domofonowej, wraz z istniejącą kanalizacją, przejściami przez ściany i stropy oraz punktami dystrybucyjnymi, może być bardzo pomocna. Problem jest tylko taki, że instalacje te były dotychczas raczej pomijane w różnych wymaganiach warunków technicznych i były wykonywane technikami „dosyć dowolnymi”. Przy objęciu instalacji domofonowych takimi samymi rygorami techniczno-instalacyjnymi jak wszystkie inne instalacje telekomunikacyjne (teletechniczne) i przy bardzo nieznacznym wzroście kosztów takiej instalacji, można pozyskać bardzo „solidnego sojusznika” w rozwoju szerokopasmowych

rys. 37 Schemat instalacji zbiorczej RTV-2xSAT (60-1000 gniazd abonenckich) źródło: www.dipol.com.pl

rys. 50 Schemat instalacji domofonowej

Instalacja domofonowa, w zależności od zastosowanego systemu, wymaga od 2 do 6 żył (a dla videodomofonów nawet 7 żył) w kablu miedzianym (czyli 1 do 3 par w kablu UTP) rozszytym (najlepiej) w punkcie dystrybucyjnym na łączówkach szczelinowych.

61

sieci telekomunikacyjnych w Polsce – instalacje domofonowe są powszechnie stosowane, również tam, gdzie nie ma jeszcze szerokopasmowego dostępu do usług telekomunikacyjnych.

3.4.5 Podstawowe wymagania instalacyjne

wszystkie kable należy układać z jednego, nie łączonego odcinka, o maksymalnej długości wynikających z wymagań systemów i parametrów transmisyjnych poszczególnych kabli,

w obrębie sieci wszystkie użyte kable powinny posiadać te same parametry,

kable powinny być prowadzone w odległości nie mniejszej niż 20 cm od równoległej sieci elektrycznej oraz z dala od różnych źródeł zakłóceń elektromagnetycznych (silniki, transformatory, inne urządzenia elektryczne dużej mocy itp.),

jeśli istnieje konieczność krzyżowania się kabli z instalacją elektryczną, należy je najlepiej wykonać pod kątem 90 stopni,

promień skrętu wiązki nie powinien być mniejszy, niż ok. 35 mm (wymóg kabla koncentrycznego); wszystkie wygięcia sieci należy prowadzić łagodnymi łukami,

przy spinaniu pojedynczych kabli lub wiązek kabli nie należy ściągać spinki do stopnia powodującego deformację kabli; kable po ich spięciu powinny się swobodnie przesuwać w zapince,

podczas układania kabli nie należy ich zbytnio naprężać, zaginać, deptać, uważać też, aby nie uszkodzić powłoki zewnętrznej podczas przeciągania przez przepusty,

sieć strukturalną należy wykonywać po wykonaniu instalacji ciepłowniczych, wentylacyjnych itp.; instalację należy tak planować, aby przewidzieć i zapobiec możliwości uszkodzenia sieci przez inne ekipy budowlane,

wszystkie kable powinny być na stałe zakończone:

- kable światłowodowe obustronnie wtykiem i łącznikiem SC/APC,

- pierwszy kabel UTP na gniezdnikach RJ45 kat.5e,

- drugi kabel UTP w punkcie dystrybucyjnym na łączówkach szczelinowych oraz w szafce lokalowej na gniezdnikach 4xRJ11 (RJ45)

- kable koncentryczne RG6 obustronnie wtykami i łącznikami typu F

w szafkach abonenckich, na panelach w punkcie dystrybucyjnym oraz szafkach rewizyjnych wszystkie elementy sieci należy oznaczyć indywidualnym numerem,

przy wprowadzaniu kabli do szafy instalacyjnej nie zostawiać zbędnych zapasów kabla; kable powinny być ucięte na jednakowej długości i starannie upięte do konstrukcji,

wszystkie kable na całej długości powinny być zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych,

po wykonaniu instalacji należy dokonać odpowiednich pomiarów sieci oraz wykonać dokumentację powykonawczą, która powinna być przechowywana i aktualizowana przez administratora sieci.

62

3.5 Budynkowe ciągi kablowe

Projektując budynkowe ciągi kablowe należy uwzględnić następujące aspekty:

kompleksowość ciągów kablowych – uwzględniająca potrzeby pełnego okablo-wania teletechnicznego budynku, możliwość doprowadzenia kabli operatorów zewnętrznych oraz usytuowania niezbędnych urządzeń obsługowych,

ekonomiczność ciągów kablowych, uwzględniająca koszty: łącznej długości kabli, materiałów instalacyjnych i urządzeń oraz zużyte miejsce na szyby kablowe, pomieszczenia techniczne i szafki dystrybucyjne,

ilość i rodzaj kabli w wiązce abonenckiej oraz wynikające z tego minimalne przekroje zbiorczych szybów (pionów) kablowych i ciągów poziomych, rozprowa-dzających kable do poszczególnych lokali. Wielkość budynku (liczba kondygnacji i mieszkań na poszczególnych kondygnacjach) może wymuszać, z powodu powstawania zbyt dużych objętościowo wiązek zbiorczych, konieczność zastoso-wania większej niż jedno, liczby punktów dystrybucyjnych okablowania w budyn-ku – dodatkowe punkty dystrybucyjne mogą być przeznaczone dla wszystkich rodzajów stosowanych kabli lub tylko dla wybranych, ale do wszystkich tych punktów należy także przewidzieć konieczność doprowadzenia odpowiednich kabli zewnętrznych,

zachowanie jak najkrótszych dystansów od punktu dystrybucyjnego do lokali,

stosowanie minimalnej liczby zakrętów tras kablowych,

zachowanie drożności ciągów kablowych dla ewentualnej, przyszłej wymiany lub rozbudowy instalacji teletechnicznych w budynku,

zabezpieczenie instalacji teletechnicznych przed dostępem osób niepowołanych

ochrona instalacji teletechnicznych przed niekorzystnym oddziaływaniem innych instalacji i czynników zewnętrznych (wybór odpowiedniej trasy, zachowanie odległości, stosowanie: osłon, uszczelnień, ekranów, uziemień itp.)

estetykę wykonania i utrzymania,

funkcjonalność eksploatacyjna.

Duża różnorodność budynków mieszkalnych wielorodzinnych powoduje, iż dla każdego budynku i osiedla należy opracować indywidualną dokumentację projektową rozprowadzenia teletechnicznych pionowych i poziomych ciągów kablowych.

rys. 51 Przykładowe zagospodarowanie (pionowego) szybu kablowego

63

średnica WARIANTY WIĄZEK KABLOWYCH

kabli A B C D

[mm] [szt.] [szt.] [szt.] [szt.]

mikrokanalizacja 5,0 1 1 1 1

kabel UTP 5,6 2 2 2 1

kabel RG6 6,6 2 1 0 0

suma kwadratów średnic kabli w wiązce [mm2] 174,9 131,3 87,8 56,4

współczynnik wypełnienia szachtów kablowych 100% 100% 100% 100%

pow. przeliczeniowa wiązki kablowej [mm2] 174,9 131,3 87,8 56,4

typowe szachty kablowe

wiązki kablowe w szachtach

a b ilość pow. wiązki

liczba wiązek abonenckich (mieszkań) możliwych do obsłużenia

przez szacht kablowy

[mm] [mm] [szt.] [mm2] [szt.] [szt.] [szt.] [szt.]

100 150 1 1428 9 11 17 26

200 150 2 1428 17 22 33 51

300 150 4 1428 33 44 66 102

400 150 6 1428 49 66 98 152

500 150 8 1428 66 88 131 203

600 150 11 1428 90 120 179 279

700 150 13 1428 107 142 212 330

800 150 15 1428 123 164 244 380

900 150 18 1428 147 196 293 456

1000 150 20 1428 164 218 326 507

Powyższa tabela pozwala oszacować wymagane minimalne wymiary budynko-wego szybu kablowego dla różnych wariantów składu abonenckich wiązek kablowych. Przykładowo: 10-piętrowy budynek, po 3 mieszkania na każdej kondygnacji i przy założeniu, że w budynku jest jeden punkt dystrybucyjny zlokalizowany na parterze, wymaga: szybu kablowego o wymiarach min. 300 x 150 mm dla pełnego zestawu kabli w abonenckiej wiązce kablowej.

Uwaga: w praktycznych zastosowaniach należy uwzględnić rezerwę zajętości szybów kablowych, wymiary stosowanych kabli oraz możliwość zainstalowania w szybach kablowych pewnych, dodatkowych kabli i urządzeń obsługowych zgodnie z indywidualnymi warunkami.

tab. 6 Szacunkowy dobór minimalnych wymiarów budynkowych szybów kablowych do obsługi różnej liczby i zestawu wiązek abonenckich.

64

średnica WARIANTY WIĄZEK KABLOWYCH

kabli A B C D

[mm] [szt.] [szt.] [szt.] [szt.]

mikrokanalizacja 5,0 1 1 1 1

kabel UTP 5,6 2 2 2 1

kabel RG6 6,6 2 1 0 0

suma kwadratów średnic kabli w wiązce [mm2] 174,9 131,3 87,8 56,4

współczynnik wypełnienia kanałów kablowych 70% 70% 70% 70%

pow. przeliczeniowa wiązki kablowej [mm2] 249,9 187,6 125,5 80,6

typowe kanały kablowe

wys. a

szer. b

przekrój roboczy

liczba wiązek abonenckich (mieszkań) możliwych do obsłużenia

przez kanał kablowy

[mm] [mm] [mm2] [szt.] [szt.] [szt.] [szt.]

25 18 360 1 1 2 4

40 16 527 2 2 4 6

40 25 871 3 4 6 10

60 30 1599 6 8 12 19

60 40 2179 8 11 17 27

80 40 2939 11 15 23 36

85 50 3883 15 20 30 48

130 50 6021 24 32 47 74

160 50 7315 29 38 58 90

190 50 8725 34 46 69 108

Analogicznie, powyższa tabela pozwala oszacować wymagane minimalne wymiary typowych kanałów kablowych (pionowych i poziomych) dla różnych wariantów składu abonenckich wiązek kablowych. Przykładowo: 10-piętrowy budynek, po 3 mieszkania na każdej kondygnacji i przy założeniu, że w budynku jest jeden punkt dystrybucyjny zlokalizowany na parterze, wymaga: szybu kablowego o wymiarach min. 190 x 50 mm dla pełnego zestawu kabli w abonenckiej wiązce kablowej pomiędzy kondygnacją 0 i 1. Na wyższych piętrach kanał kablowy, wraz ze zmniejszającą się ilością kabli, może także być odpowiednio mniejszy.

Uwaga: w praktycznych zastosowaniach należy uwzględnić indywidualną, wymaganą rezerwę zajętości kanałów kablowych oraz wymiary stosowanych kabli.

tab. 7 Szacunkowy dobór minimalnych wymiarów typowych kanałów kablowych do obsługi różnej liczby i zestawu wiązek abonenckich.

65

Poziome ciągi kabli teletechnicznych można prowadzić w specjalnie do tego celu przygotowanych (na etapie budowy) kanałach kablowych z zastosowaniem elementów osłonowych, umożliwiających, w razie potrzeby, dostęp do tych kabli w przypadku potrzeby ich przebudowy lub rozbudowy. Sytuacja taka może mieć miejsce szczególnie w budynkach z długimi korytarzami i mieszkaniami zlokalizowanymi po jednej lub obu jego stronach. Przy mniejszej ilości mieszkań na kondygnacji okablowanie można wykonywać z bezpośrednio zastosowaniem giętkich rur instalacyjnych z zastosowaniem linek zaciągowych, umożliwiających dołożenie w każdym momencie dodatkowych kabli bez konieczności wykonywania dodatkowych robót budowlanych. W przypadku budynków istniejących, ciągi kablowe można realizować za pomocą kanałów natynkowych.

rys. 52 Poziome ciągi kablowe, sprowadzone do szybu kablowego.

rys. 53 Przykładowy ciąg okablowania poziomego (przekrój poprzeczny) z doprowadzeniem do teletechnicznej szafki lokalowej

66

Wiązka kabli abonenckich mieści się w rurze kanalizacji kablowej o średnicy wewnętrznej min. np. 20 mm. Jak widać na powyższym rysunku najwięcej miejsca zajmują kable koncentryczne; są także najtrudniejsze do układania ze względu na swą sztywność, minimalny promień gięcia oraz ciężar własny. Układając wiązkę kabli należy każdorazowo brać pod uwagę najbardziej restrykcyjne wymagania instalacyjne któregokolwiek z prowadzonych we wspólnej wiązce kabli.

rys. 54 Przekrój wiązki kabli abonenckich w rurze instalacyjnej

67

3.6 Modelowa mieszkaniowa instalacja teletechniczna

rys. 55 Przykładowa instalacja teletechniczna w mieszkaniu z zastosowaniem teletechnicznej szafki lokalowej SL jako punkt styku instalacji budynkowej i mieszkaniowej

TSL teletechniczna szafka lokalowa G1-G7 gniazda RTV-SAT, informatyczne,

telefoniczne, Tm inne mieszkaniowe systemy

teletechniczne, takie jak: - domofon, - system przyzywowy (np. w

systemie teleopieki) dla osób niepełnosprawnych,

- system zabezpieczeń indywidualny/zbiorczy,

- system sygnalizacji pożaru indywidualny/zbiorczy,

- inne systemy teletechniczne wg indywidualnych potrzeb

Przykładowa instalacja teletechniczna w niedużym (ok. 36 m2) lokalu mieszkalnym w budynku wielorodzinnym. Trudno jednoznacznie wskazać miejsce usytuowania: odbiornika telewizyjnego, odbiornika radiowego, komputera, telefonu stacjonarnego – praktycznie każde z przedstawionych gniazd G1-G7 może służyć do podłączenia jednego lub kilku z tych urządzeń.

68

Wiązka kabli abonenckich rozprowadzana jest do poszczególnych mieszkań i wprowadzana do teletechnicznych szafek lokalowych TSL, gdzie jest na stałe zaterminowana jako przyłącze abonenckie. Do tego miejsca powinny także dochodzić wszystkie kable rozprowadzone w mieszkaniu:

- 2 kable koncentryczne oraz 2 kable UTP (oraz ewentualnie rezerwowo mikrorurka światłowodowa) do głównego gniazda RTV-SAT,

- po 1 lub 2 kable koncentryczne do wszystkich pozostałych gniazd RTV(-SAT),

- po 1 lub 2 kable UTP do gniazd komuterowo-telefonicznych oraz do innych urządzeń, które coraz powszechniej korzystają z sieci IP (regulatory oświetlenia, ciepła, systemy zabezpieczeń, lodówka? itd.)

- inne kable teletechniczne, służące do podłączenia domofonu, systemu alarmowego, systemu audio i innych,

rys. 56 Przykład podłączenia mediów telekomunikacyjnych do zestawu telewizor + dekoder satelitarny

69

Znacznym problemem jest określenie na etapie wykonawstwa, które z przedstawionych powyżej gniazd G1 – G7 będą pełniły funkcję głównego gniazda TV i będą wymagały w związku z tym doprowadzenia pełnego okablowania: 2 kable koncentryczne + 2 kable UTP. W związku z tym mieszkańcy będą niekiedy decydowali się na okablowanie nadmiarowe, ale bardziej uniwersalne – z związku z czym sami powinni określać pojemność użytkową szafki lokalowej SL. Przyłącze abonenckie w szafce lokalowej powinno być na tyle uniwersalne, aby pozwalało na zastosowanie dowolnej szafki na etapie wykonawstwa lub jej wymianę w późniejszym okresie bez naruszania podłączonych przyłączy kablowych.

rys. 57A Gniazdo do odbioru RTV-2xSAT

rys. 57B Gniazdo komputerowo (LAN) - telefoniczne

70

rys. 60 Różne warianty multimedialnych gniazd mieszkaniowych

71

Bezpośrednie podłączenie kabli budynkowych na gniazdo abonenckie posiada kilka wad:

- trudności techniczne z poprowadzeniem kabli i instalacji gniazda wewnątrz mieszkania

(zwłaszcza w lokalach zamieszkałych – naruszenie „miru domowego”),

- większe ryzyko uszkodzenia kabli przez mieszkańca i problemy z ustaleniem

odpowiedzialności i naprawą,

- praktyczny brak możliwości rozprowadzenia wewnętrznej sieci mieszkaniowej,

- problemy w przypadku zmiany lokalizacji urządzeń odbiorczych,

- w nowych budynkach większe problemy w zsynchronizowaniu prac instalacyjnych z

indywidualnym tokiem wykańczania budowlanego mieszkania.

rys. 61 Bezpośrednie wprowadzenie kabli budynkowych na gniazdo abonenckie bez zastosowania teletechnicznej szafki lokalowej SL jako punktu styku instalacji budynkowej i mieszkaniowej

72

Teletechniczna szafka lokalowa powinna spełniać następujące funkcje i wymagania:

- zapewnienie miejsca na zainstalowanie trwałego, bezpiecznego i funkcjonalnego zakończenia wszystkich kabli budynkowych poprowadzonych od punktu dystrybucyjnego,

- zapewnienie miejsca na zainstalowanie trwałych i funkcjonalnych zakończeń wszystkich kabli mieszkaniowych,

- zapewnienie miejsca na zainstalowanie niezbędnych urządzeń obsługowych związanych z dystrybucją sygnałów i połączeń do wyprowadzonych w szafce gniazd abonenckich i innych urządzeń teletechnicznych wewnątrz-mieszkaniowych,

- mieszkaniec jest właścicielem szafki i wszystkich (oprócz zakończeń kabli budynkowych) zainstalowanych urządzeń i powinien mieć swobodne prawo wyboru wersji jej wykonania i wyposażenia,

- mieszkaniec w pełni odpowiada za bezpieczeństwo i prawidłowość funkcjonowania wszystkich urządzeń znajdujących się w szafce,

- szafka powinna być zainstalowana (najlepiej) podtynkowo w najbliższym miejscu od wejścia do mieszkania z zachowaniem norm technicznych instalacji.

rys. 62 Przykładowe teletechniczne szafki lokalowe źródło: www.elmat.pl

73

rys. 63 Przykładowe zagospodarowanie teletechnicznej szafki lokalowej SL

74

rys. 64A Przykładowe krosowania w teletechnicznej szafce lokalowej SL; podstawowy dostęp telefoniczny, DSL, zbiorcza RTV-SAT (UT – dodatkowe urządzenia transmisyjne)

rys. 64B Przykładowe krosowania w teletechnicznej szafce lokalowej SL; kablowa RTV + Internet + telefon (3w1) (UT – dodatkowe urządzenia transmisyjne)

75

rys. 64C Przykładowe krosowania w teletechnicznej szafce lokalowej SL; szerokopasmowy dostęp do usług telekomunikacyjnych (UT – dodatkowe urządzenia transmisyjne)

76

3.7 Punkt dystrybucyjny

Teletechniczny punkt dystrybucyjny powinien spełniać następujące funkcje i wymagania:

zapewnienie miejsca na zainstalowanie trwałego, bezpiecznego i funkcjonalnego zakończenia wszystkich kabli budynkowych poprowadzonych ze wszystkich mieszkań i wydzielonych obiektów, związanych z budynkiem oraz urządzeń zlokalizowanych w budynku i na przyległym terenie,

zapewnienie miejsca na zainstalowanie trwałych i funkcjonalnych zakończeń wszystkich przyłączy zewnętrznych operatorów telekomunikacyjnych,

zapewnienie miejsca na zainstalowanie niezbędnych urządzeń obsługowych na potrzeby budynku i osiedla,

zapewnienie miejsca dla zakończeń kablowych i urządzeń obsługowych operatorów zewnętrznych,

właścicielem punktu dystrybucyjnego i wszystkich (oprócz zakończeń przyłączy operatorskich) zainstalowanych urządzeń powinien być właściciel budynku lub wspólnota mieszkaniowa,

właściciel/wspólnota mieszkaniowa w pełni odpowiada za bezpieczeństwo i prawidłowość funkcjonowania wszystkich własnych urządzeń,

punkt dystrybucyjny powinien być zlokalizowany w najbardziej funkcjonalnym i bezpiecznym miejscu na terenie budynku (pomieszczenie lub szafka techniczna) lub jeśli to jest umotywowane innymi względami, w jego najbliższym sąsiedztwie z zachowaniem norm technicznych instalacji sieci i urządzeń,

punkt dystrybucyjny stanowi faktyczny punkt styku (techniczny) pomiędzy siecią budynkową, a zewnętrznymi przyłączami telekomunikacyjnymi,

krosowanie obwodów w polach krosowych powinien być wykonywany przez pracowników operatora pod nadzorem zarządcy obiektu za pomocą kabli krosowych dostarczonych przez operatora, zgodnie z przyjętym standardem zakończeń kablowych,

zewnętrzni operatorzy telekomunikacyjni powinni mieć przydzielone stałe miejsca w szafach i szafkach instalacyjnych, umożliwiające zainstalowanie indywidualnych zamknięć, kontrolowanych wyłącznie przez operatora,

77

rys. 65 Stojak 19” 42U źródło: www.leomar.pl

rys. 66 Szafa 19” 42U źródło: www.ajm.pl

rys. 68 Typoszereg naściennych szafek instalacyjnych źródło: www.3t.com.pl

rys. 67 Kompleksowe rozwiązania systemowe firmy FCA Sp. z o. - wąski stojak światłowodowy - kasety światłowodowe multi-operatorskie do szaf 19” źródło: FCA Sp. z o.o.

78

rys. 69 Panel światłowodowy 24xSC/APC w standardzie 19”/1U źródło: www.optomer.com.pl

rys. 70 Panel koncentryczny 24xF w standardzie 19”/1U źródło: www.dipol.com.pl

rys. 71 Panel 24xRJ45 kat.5e w standardzie 19”/1U źródło: www.ajm.pl

rys. 72 Zespół łączówek szczelinowych

79

rys. 73A Przykładowe zagospodarowanie 3 szaf 19”/42U w budynku 180-mieszkaniowym

80

rys. 73B Przykładowe zagospodarowanie szafy 19”/42U w budynku 60-mieszkaniowym

81

Jak widać na powyższych przykładach w jednej szafie instalacyjnej 19”/42U 600x600 można pomieścić wyposażenie teletechniczne dla ok. 60 mieszkańców budynku wielorodzinnego. Dla mniejszych budynków można zastosować szafy 19” 600x600 odpowiednio niższe np. 32U, 24U, a dla zupełnie małych budynków wszystkie urządzenia i zakończenia sieci można zamknąć w wiszącej szafce instalacyjnej bez konieczności przeznaczania dedykowanego pomieszczenia technicznego. Bardziej oszczędne jest także stosowanie niezamkniętych stojaków 19”.

rys. 74 Przykładowe zagospodarowanie zespołu łączówek szczelinowych w budynku wielorodzinnym dla 180 mieszkańców

82

3.8 Pomieszczenia techniczne

Wymagania wobec pomieszczeń technicznych przeznaczonych na potrzeby

teletechniczne i telekomunikacyjne:

pomieszczenie powinno być przeznaczone wyłącznie dla celów związanych z umieszczeniem urządzeń teletechnicznych i zlokalizowane w miejscu najbardziej odpowiednim do wprowadzenia kabli zewnętrznych od operatorów sieci publicznych, kabli budynkowych (osiedlowych) oraz zainstalowania lokalnych urządzeń teletechnicznych,

pomieszczenie powinno być suche i zabezpieczone przed niekorzystnym wpływem innych czynników zewnętrznych; przez pomieszczenie nie powinny przebiegać żadne inne ciągi instalacji,

wysokość pomieszczenia technicznego przeznaczonego na potrzeby teletechniczne i telekomunikacyjne zależy od przewidywanych do zainstalowania w nim urządzeń – wysokość szafy 19”/42U wynosi ok. 2 m, czyli wysokość pomieszczenia w takim przypadku nie powinna być mniejsza niż 2,2 m,

wysokość drzwi i przejść pod przewodami instalacyjnymi powinna wynosić w świetle co najmniej 1,9 m i szerokość 0,8 m.,

podłoga powinna być wykonana w sposób zapewniający utrzymanie czystości, niepyląca, antystatyczna,

ściany powinny być gładkie i umożliwiać mocowanie na nich szafek, urządzeń i osprzętu instalacyjnego,

pomieszczenie powinno być wyposażone w wydzieloną instalację elektryczną dla zasilania lokalnych urządzeń teletechnicznych i oświetlenia oraz umożliwiającą zainstalowanie dodatkowych liczników poboru energii elektrycznej dla poszczególnych operatorów,

do pomieszczenia powinno być doprowadzone uziemienie zakończone listwą uziemiającą,

pomieszczenie powinno być wyposażone w wentylację grawitacyjną,

pomieszczenie powinno być wyposażone w zamek patentowy oraz w elektroniczny system kontroli dostępu lub inny system elektronicznej ochrony,

pomieszczenie powinno być oznakowane oraz powinno zawierać informację o administratorze,

w przypadku większych budynków powinno być także wyznaczone osobne pomieszczenie kablowni, zlokalizowane bezpośrednio w pobliżu wprowadzenia kabli do budynku w piwnicy lub pierwszej kondygnacji nadziemnej (lub na najwyższej kondygnacji dla kabli antenowych), przeznaczone na umieszczenie zapasów technologicznych kabli, uziemiacze kablowe, złącza kablowe i inne urządzenia liniowe.

83

Powyższy rysunek przedstawia optymalne zagospodarowanie pomieszczenia technicznego dla obsługi telekomunikacyjnej i teletechnicznej 180-mieszkaniowego budynku. Minimalna powierzchnia tego pomieszczenia wynosi:

- budynek do 180 mieszkańców: 6,82 m2 ok. 0,04 – 0,06 m2 / 1 mieszkańca

- budynek do 120 mieszkańców: 5,50 m2 ok. 0,05 – 0,09 m2 / 1 mieszkańca

- budynek do 60 mieszkańców: 4,18 m2 ok. 0,07 – 0,14 m2 / 1 mieszkańca

rys. 75A Przykładowe zagospodarowanie pomieszczenia technicznego w budynku 180-mieszkaniowym

84

W wariancie oszczędnościowym (powyższy rysunek) minimalne powierzchnie pomieszczenia technicznego w odpowiednio wynoszą:

- budynek do 180 mieszkańców: 3,36 m2 ok. 0,01 – 0,02 m2 / 1 mieszkańca

- budynek do 120 mieszkańców: 2,76 m2 ok. 0,03 – 0,05 m2 / 1 mieszkańca

- budynek do 60 mieszkańców: 2,16 m2 ok. 0,06 – 0,11 m2 / 1 mieszkańca Dojdą jednak koszty dodatkowych drzwiczek rewizyjnych dla zapewnienia dostępu

od tyłu stojaków.

rys. 75B Przykładowe zagospodarowanie pomieszczenia technicznego w budynku 180-mieszkaniowym – wariant oszczędny.

85

3.9 Wykaz prac modernizacyjnych w istniejących budynkach oraz prac w nowych budynkach

Poniższa tabela zawiera zestawienie prac modernizacyjnych w istniejących

budynkach i prac w budynkach nowych dla wariantów podstawowych rekomendo-

wanych zestawów wiązek abonenckich, zgodnie z tabelą 3.

WYSZCZEGÓLNIENIE PRAC

NOWE BUDYNKI

BUDYNKI ISTNIEJĄCE U

WA

GI

DOKUMENTACJA PROJEKTOWA BUDOWY ZEWN. KANALIZACJI TELETECHNICZNEJ

opracowanie geodezyjne w ramach całej inwestycji tak

uzgodnienia projektowe w ramach całej inwestycji tak - pełny zakres uzgodnień branżowych, z właścicielami

terenu, ZUD itd.

koncepcja programowo-przestrzenna

w ramach całej inwestycji pełna analiza możliwości, zakresu, funkcjonalności i

kosztów inwestycji

projekt budowlany kanalizacji zewnętrznej

zgodnie z obowiązującymi przepisami

zgodnie z obowiązującymi przepisami

projekt wykonawczy kanalizacji zewnętrznej

tak tak

DOKUMENTACJA PROJEKTOWA INSTALACJI BUDYNKOWEJ

inwentaryzacja istniejących instalacji budynkowych

nie tak - wszystkich

instalacji teletechnicznych

uzgodnienia projektowe w ramach całej inwestycji

tak - branżowe, z właścicielem budynku, z właścicielami istniejących instalacji, z

mieszkańcami itd.

koncepcja programowo-przestrzenna

w ramach całej inwestycji pełna analiza możliwości, zakresu, funkcjonalności i

kosztów inwestycji

projekt budowlany instalacji budynkowej

zgodnie z obowiązującymi przepisami

zgodnie z obowiązującymi przepisami

projekt wykonawczy instalacji budynkowej

tak tak

BUDOWA ZEWNĘTRZNEJ KANALIZACJI TELETECHNICZNEJ

układanie kanalizacji kablowej w gruncie

tak tak

posadowienie studzienek kablowych

tak tak

86

posadowienie zewnętrznych szafek instalacyjnych

tak tak

rozebranie i naprawa chodników, dróg, trawników itp.

nie tak

wykonanie przepustu kablowego w istniejącym fundamencie

nie, powinno być zaplanowane i wykonane na etapie budowy

tak

wykonanie przepustu kablowego w istniejącym dachu

nie, powinno być zaplanowane i wykonane na etapie budowy

tak

BUDOWA BUDYNKOWEJ KANALIZACJI TELETECHNICZNEJ

montaż drabinek kablowych w szachtach kablowych

tak, w przygotowanym szachcie kablowym

nie (chyba, że jest szacht kablowy)

wykonanie przepustów w stropach dla pionowych ciągów kablowych

nie, powinny być zaplanowane i wykonane na etapie budowy

- jako szachty kablowe tak

wykonanie przepustów w ścianach dla poziomych ciągów kablowych

nie, powinny być zaplanowane i wykonane na etapie budowy

tak

wykucie bruzd w ścianach dla instalacji pionowych ciągów kanalizacji

nie, powinny być zaplanowane i wykonane na etapie budowy

- np. jako szachty kablowe

tak, w zależności od przyjętego rozwiązania

wykucie bruzd w ścianach dla instalacji poziomych ciągów kanalizacji

nie, powinny być zaplanowane i wykonane na etapie budowy

tak, w zależności od przyjętego rozwiązania

wykucie wnęk pod instalację szafek instalacyjnych

nie, powinny być zaplanowane i wykonane na etapie budowy

tak, w zależności od przyjętego rozwiązania

insta

lacja

po

dty

nko

wa

układanie kanałów kablowych pionowych

tak lub nie, w zależności od przyjętego rozwiązania

tak, w zależności od przyjętego rozwiązania

układanie kanałów kablowych poziomych

tak lub nie, w zależności od przyjętego rozwiązania

tak, w zależności od przyjętego rozwiązania

insta

lacja

n

aty

nko

wa

układanie mikrokanalizacji światłowodowej

tak tak

wykonanie uszczelnień i przegród pożarowych

tak tak

MONTAŻ BUDYNKOWYCH SZAF I SZAFEK INSTALACYJNYCH

montaż szaf, szafek dystrybucyjnych

tak tak

montaż mieszkaniowych szafek teletechnicznych

tak tak lub nie, w zależności od

przyjętego rozwiązania

montaż osprzętu instalacyjnego (panele, łączówki itp.)

tak tak

87

INSTALACJA OKABLOWANIA BUDYNKOWEGO

układanie kabli światłowodowych (2 wł.)

tak tak

układanie kabli miedzianych (UTP)

tak (2xUTP) tak

(przynajmniej 1xUTP)

układanie kabli koncentrycznych (2xRG)

tak nie

montaż gniazda abonenckiego 2xSC/APC wraz z podłączeniem kabli

nie tak

(jeśli nie ma szafki abonenckiej)

montaż gniazda abonenckiego 1 lub 2xRJ45 wraz z podłączeniem kabli

nie tak

(jeśli nie ma szafki abonenckiej)

montaż gniazda abonenckiego RTV-2SAT wraz z podłączeniem kabli

nie nie

montaż gniazda 2xSC/APC w szafce abonenckiej wraz z podłączeniem kabli

tak tak

(jeśli jest szafka abonencka)

montaż gniazda 1 lub 2xRJ45 w szafce abonenckiej wraz z podłączeniem kabli

tak (2xRJ45) tak (1 lub 2xRJ45)

(jeśli jest szafka abonencka)

montaż gniazda 2xF w szafce abonenckiej wraz z podłączeniem kabli

tak nie

prz

yłą

cza

ab

on

enckie

rozszycie kabli światłowodowych na gniazdach 2xSC/APC w punkcie dystrybucyjnym

tak tak

rozszycie kabli UTP na gniazdach 1 lub 2xRJ45 w punkcie dystrybucyjnym

tak, 2 kable UTP tak, przynajmniej 1 kabel UTP

rozszycie kabli koncentrycznych na gniazdach 2xF w punkcie dystrybucyjnym

tak nie

oka

blo

wa

nie

pu

nktu

d

ystr

ybu

cyjn

eg

o

pomiary końcowe kabli światłowodowych (2 wł.)

tak tak

pomiary końcowe kabli UTP

tak, 2 kable UTP tak, przynajmniej 1 kabel UTP

pomiary końcowe kabli koncentrycznych 2xRG

tak nie

MONTAŻ I URUCHOMIENIE URZĄDZEŃ ZBIORCZEJ RTV-SAT

montaż anten do odbioru zbiorczej RTV naziemnej

tak nie

88

montaż anten do odbioru zbiorczej TV-SAT

tak nie

montaż i uruchomienie urządzeń zbiorczej RTV-SAT

tak nie

tab. 8 Zestawienie prac modernizacyjnych w budynkach istniejących oraz w prac w nowych budynkach

89

3.10 Cykl wdrożeniowy i utrzymaniowy

Wybrane fragmenty teletechnicznej infrastruktury budynków i osiedli zwykle realizowane będą w różnym czasie, wynikającym z harmonogramu głównego budowy lub remontu budynku/osiedla oraz, co jest bardzo prawdopodobne, przez różne ekipy wykonawcze. W efekcie końcowym pełna infrastruktura powinna tworzyć jednak spójną całość, w pełni przystosowaną do wdrożenia i współistnienia wszystkich zaplanowanych usług, sieci i systemów (zewnętrznych i lokalnych). W tym celu niezbędne jest przyjęcie pewnych reguł postępowania oraz niezbędnego zakresu standaryzacji urządzeń. a) Faza projektowa

projekt budowlany powinien zawierać wszystkie elementy infrastruktury budowlanej wewnętrznej i zewnętrznej wyszczególnione w pkt. 3.2 a,b

projekt wykonawczy powinien stanowić rozwinięcie projektu budowlanego, a także powinien uwzględniać elementy infrastruktury technicznej wyszczególnione w pkt. 3.2 c,d:

- okablowanie abonenckie od punktu dystrybucyjnego do poszczególnych miesz-kań na potrzeby szerokopasmowego dostępu do usług telekomunikacyjnych oraz lokalnych systemów teletechnicznych,

- okablowanie lokalnych (wewnętrznych i zewnętrznych) systemów teletechnicznych, takich jak: zbiorcza instalacja RTV-SAT, domofon, system przyzywowy dla osób chorych, system monitoringu wizyjnego, kontrola dostępu, systemy sygnalizacji alarmowej, p.poż., stężenia gazów, systemy dźwiękowe, odczytu, sterowania teletechnicznego itd. oraz połączenia do innych obiektów na terenie osiedla, np. do stróżówki budynku administracji etc.,

- zagospodarowanie i rozszycie kabli na łączówkach i panelach dystrybucyjnych,

- instalacja i uruchomienie urządzeń do obsługi wszystkich lokalnych systemów teletechnicznych,

- harmonogram prac wykonawczych oraz sposób ich odbioru,

- zasady eksploatacji sieci i systemów,

- wskazówki dla operatorów zewnętrznych, świadczących usługi zarówno drogą kablową i radiową dotyczące sposobu wprowadzenia przyłączy, montażu urządzeń, zasad współpracy itd.,

- wskazówki (lub pełny projekt, jeśli uzgodniono taki zakres) dotyczące sposobu wykonania okablowania mieszkaniowego, wykorzystującego pełne możliwości instalacji budynkowych (bardzo ważne jest uświadomienie mieszkańcom, że nie muszą szukać na „własną rękę” pewnych usług telekomunikacyjnych typu własna antena SAT czy Internet bezprzewodowy, ale wszystko zostanie zapewnione poprzez lokalną infrastrukturę teletechniczną).

90

b) Faza wykonawcza

jak wspomniano wcześniej, w fazie wykonawczej poszczególne fragmenty infrastruktury teletechnicznej mogą być realizowane w różnym czasie oraz przez różne ekipy wykonawcze. Dlatego bardzo ważne jest zapewnienie jednolitego nadzoru nad wszystkimi etapami i pracami, aby uzyskać w efekcie zamierzony efekt spójnej, jednolitej infrastruktury. Należy zwrócić szczególną uwagę na: - ciągłość i drożność lokalnej kanalizacji teletechnicznej, umożliwiającej w

późniejszym etapie bezproblemowe wprowadzanie nowych lub przebudowę istniejących kabli,

- rezerwację odpowiedniego miejsca w kanalizacji, punktach dystrybucyjnych, masztach na zainstalowanie kabli i urządzeń przez operatorów zewnętrznych oraz innych lokalnych systemów teletechnicznych,

- odpowiednie przygotowanie i wyposażenie pomieszczeń technicznych i punktów dystrybucyjnych,

- wykonanie pomiarów sieci i testów urządzeń i systemów. Szczególnie istotne jest zharmonizowanie prac w punkcie styku pomiędzy infrastrukturą budynkową i mieszkaniową ponieważ: - mieszkaniec sam decyduje o zakresie, topologii i terminie wykonania własnej

sieci teletechnicznej w mieszkaniu (chyba, że zostanie to w jakiś sposób narzucone np. przez dewelopera, ale ... )

- mieszkaniec sam decyduje o wielkości (występuje kilka wariantów) i miejscu usytuowania teletechnicznej skrzynki mieszkaniowej (lub gniazda abonenckiego),

- kable budynkowe od punktu dystrybucyjnego do mieszkaniowego punktu styku powinny być w sposób trwały zaterminowane w zakończeniach kablowych, powinny zostać wykonane pomiary końcowe tych kabli i po tej operacji kable te (oraz ich zakończenia) nie powinny być w żaden sposób naruszane,

- zapewnienie bezpieczeństwa zainstalowanym już elementom infrastruktury teletechnicznej w toku prowadzenia dalszych prac ogólnobudowlanych.

Należy zwrócić na etapie wykonawstwa szczególną uwagę na pewne, specyficzne zagrożenie ze strony samych mieszkańców/użytkowników. Wielość różnych „zastępczych” ofert ze strony dostawców mediów telekomunikacyjnych może spowodować, że sami użytkownicy ławo, przy jakimkolwiek nawet chwilowym niepowodzeniu, mogą zastosować rozwiązanie gorsze, byleby szybsze i mniej skomplikowane. Działania takie mogą mieć później decydujący wpływ na prowadzoną inwestycję główną. Dlatego przed rozpoczęciem inwestycji warto wszystko szczegółowo omówić z możliwie największą grupą zainteresowanych, a później konsekwentnie realizować zamierzone cele. c) Faza eksploatacyjna

lokalna infrastruktura teletechniczna składająca się z części budowlanej i technicznej tworzy dosyć skomplikowany i zaawansowany technicznie system, wymagający stałej, jednolitej administracji, opieki serwisowej oraz stosowania zasad prawidłowego użytkowania przez odbiorców końcowych. Dosyć złożonym zagadnieniem będzie także świadczenie, za pośrednictwem lokalnej infrastruktury teletechnicznej, różnego rodzaju usług przez podmioty zewnętrzne i lokalne, gdzie prawidłowość realizacji tych usług (zarówno od strony technicznej, jak i formalno-

91

prawnej) powinien w sposób jednolity nadzorować (najlepiej) jeden administrator/zarządca całej lokalnej infrastruktury teletechnicznej. Podmioty świadczące takie usługi

- zewnętrzni dostawcy usług telekomunikacyjnych: telefonia stacjonarna, Internet, TV kablowa,

- lokalni dostawcy usług telekomunikacyjnych: telefonia stacjonarna, Internet, TV kablowa,

- firmy ochroniarskie, opiekuńcze, administracyjne, świadczące swoje usługi przy pomocy lokalnych systemów, takich jak: system monitoringu wizyjnego, systemy sygnalizacji włamaniowej, p.poż., stężenia gazów, systemu przyzywowego (w tym także w bardziej rozbudowanej formie jako system teleopieki), telemedycyny, systemów odczytu itp.

- będą także funkcjonowały systemy nie wymagające stałej obsługi (jedynie opieka serwisowa), jak np.: zbiorcza DVB-T i SAT, domofon, kontrola dostępu, dźwiękowy system ostrzegawczy, systemy sterowania itp.

Bieżąca obsługa administracyjno-serwisowa będzie się wiązała z koniecznością ponoszenia bieżących kosztów. Możliwe jednak będą także pewne wpływy np. z

- wynajmu części infrastruktury operatorom zewnętrznym,

- wynajmu systemów teletechnicznych firmom obsługującym: agencje ochrony, agencje monitoringu itp.,

- opłat stałych pobieranych od mieszkańców wliczanych do opłat administracyjnych za obsługę systemów standardowych, np. domofon, dostęp do anteny zbiorczej TV naziemnej, monitoring wizyjny osiedla itp.

- opłat dodatkowych pobieranych od mieszkańców za korzystanie z rozszerzonych usług lokalnych, jak np.: dostęp do 1 lub 2 linii TV-SAT, indywidualny monitoring mieszkania, samochodu itp.

Możliwe jest więc ułożenie wielu planów biznesowych, umożliwiających zapewnienie pełnej obsługi administracyjno-serwisowej infrastruktury teletechnicznej oraz obsługowej na rzecz mieszkańców. Warto uwzględnić efekt synergii wspólnego działania (na rzecz mieszkańców) firm o różnych specjalizacjach, jak: usługi telekomunikacyjne, usługi ochrony, usługi opiekuńcze czy usługi administracyjne.

92

3.11 Podstawowe wymagania budowlane instalacji teletechnicznych

Obiekty budowlane, w tym także wszystkie jego instalacje, należy w szczególności projektować, budować i utrzymywać zgodnie z ustawą dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U z 2000 r., Nr 106 poz. 1126, z późn. zmianami) i innymi przepisami, w tym techniczno-budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej w sposób zapewniający spełnienie wymagań podstawowych, dotyczących:

bezpieczeństwa konstrukcji – ciągi kablowe (w tym przejścia przez ściany i stropy, montaż urządzeń itp.) nie mogą osłabiać konstrukcji głównej budynku, ani żadnych innych jego elementów konstrukcyjnych,

bezpieczeństwa pożarowego – elementy instalacji teletechnicznej budynków muszą spełniać wymogi przepisów przeciwpożarowych, co w szczególności doty-czy następujących aspektów:

- eliminacja zagrożeń wywołania pożaru (przez urządzenia lub prace wykonywa-ne w związku z instalacją i obsługą),

- nierozprzestrzenianie pożaru pomiędzy różnymi strefami (stosowanie odpowie-dnich przegród przeciwpożarowych),

- nieprzenoszenia gazów łatwopalnych,

- niepodtrzymywanie pożaru (niepalność materiałów),

- stosowanie materiałów niewydzielających toksycznych związków podczas palenia,

- skuteczne wykrywanie i transmisja sygnałów pożarowych przez dedykowane urządzenia teletechniczne,

bezpieczeństwa użytkowania – w szczególności dotyczy to urządzeń i elemen-tów infrastruktury teletechnicznej zainstalowanych na wysokości, na dachu, w przejściach komunikacyjnych, w trudnodostępnych miejscach lub w bezpośred-niej bliskości innych niebezpiecznych instalacji, mogących wywoływać zagrożenia podczas instalacji i obsługi oraz stanowić zagrożenie dla osób trzecich z powodu ich omijania lub oberwania się. Instalacje teletechniczne powinny być także zabezpieczone przed możliwością przenoszenia ładunków elektrycznych pocho- dzących od wyładowań atmosferycznych i przepięć sieci energetycznej oraz przedostawania się niebezpiecznych gazów,

spełnienia warunków higieniczno-zdrowotnych – w szczególności dotyczy nieużywania materiałów mogących samoistnie wydzielać niebezpieczne związki chemiczne, szkodliwe promieniowanie, itp. Należy także zadbać, aby sposób wykonania infrastruktury nie sprzyjał rozmnażaniu się i rozprzestrzenianiu insektów i szkodników.

ochrony środowiska – w szczególności stosowanie, zgodnych z przepisami, zasad utylizacji bieżących materiałów eksploatacyjnych oraz demontowanych urządzeń i elementów infrastruktury. Należy także zadbać, aby elementy infrastruktury nie stanowiły zagrożeń dla zwierząt oraz w żaden inny sposób nie wpływały negatywnie na środowisko.

ochrony przed hałasem i drganiami – należy kontrolować stan urządzeń elektromechanicznych (w tym np. wiatraczki chłodzące), zasilających i akustycz-nych (np. sygnalizatory, brzęczyki, alarmy itp.) mogące być źródłem niepotrzeb-nego hałasu,

93

oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród – przepusty ciągów kablowych powinny być odpowiednio uszczelnione, aby zabezpieczały przed przedostawaniem się wilgoci i zimnego powietrza.

Instalacje teletechniczne należy wykonywać w sposób trwały i estetyczny oraz w sposób zapewniający utrzymanie właściwego stanu technicznego i użytkowego.

94

4. Oszacowanie kosztów budynkowych instalacji teletechnicznych

Dla oszacowania kosztów instalacji (modernizacji) instalacji teletechnicznych w różnych budynkach wielorodzinnych (w zależności od przyjętego zakresu wyposa-żenia) przyjęto następujące scenariusze:

A. Rodzaj budynku B. Typ okablowania C. Infrastruktura wewnątrzlokalowa

D. Instalacje zapewniające odbiór sygnału telewizyjnego

A.1. nowy budynek:

A.1.1. 3 piętra po 3 lokale,

A.1.2 . 8 pięter po 20 lokali

A.1.3. 5 pięter po 10 lokali

B.1. Dwa włókna światłowodowe

C.1. Mieszkaniowa skrzynka teletechnicz-na (szafka) umożliwia-jąca zakończenie w niej kabli doprowadzo-nych do budynku i rozprowadzenie ich do poszczególnych pomieszczeń

D.1. Antenowa Instalacja Zbiorowa na potrzeby cyfrowej telewizji naziemnej

A.2. modernizacja istniejącego budynku:

A.2.1. 4 piętra po 3 lokale

A.2.2. 11 pięter po 4 lokale

B.2. Dwa włókna światłowodowe + dwa kable koncentryczne współosiowe + dwa kable UTP

C.2. Mieszkaniowa skrzynka teletechnicz-na (szafka) + szacun-kowy koszt dołożenia gniazdka

D.2. Antenowa Instalacja Zbiorowa na potrzeby cyfrowej telewizji naziemnej oraz Instalacja Telewizji Satelitarnej

Zgodnie z analizą przedstawioną w rozdziale 3.4.1. i 3.4.2. powyższe scenariusze należy rozszerzyć o kilka dodatkowych wariantów (i podwariantów), rekomen-dowanych jako podstawowe oraz jako rozszerzone lub minimalne dla budynków istniejących i nowych. Poniższa tabela ilustruje wszystkie szczegółowe warianty, niezbędne do oszacowania kosztów dla wybranych typów budynków, zgodnie z rekomendacjami zawartymi w wytycznych dla lokalnej infrastruktury teletechnicz-nej.

tab. 9 Scenariusze podlegające oszacowaniu kosztów, zgodnie z załącznikiem do umowy o wykonanie ekspertyzy

95

B.1,2 C.1,2 D.1,2

mik

roka

nal

iz.

kab

el ś

wia

tło

wo

d.

kab

el U

TP

kab

el k

on

cen

tryc

zny

szaf

ka t

elet

ech

nic

zna

gn

iazd

o a

bo

nen

ckie

zbio

rcza

RT

V

zbio

rcza

SA

T

L.p. [s

zt.]

[włó

kn.]

[szt.]

[szt.]

[szt.]

[szt.]

[kpl.]

[kpl.] status

wariantu

WARIANTY WG ZLECENIA:

1 2 1 1 d.)

2 2 1 1 1 d.) 3 2 1 1 1 c.)

4 2 1 1 1 1 c.)

5 2 2 2 1 1 e.)

6 2 2 2 1 1 1

6a 2 2 1 1 1 1

6b 2 2 1 1 1

PODSTAWOWY

7 2 2 2 1 1 1 c.)

BU

DY

NK

I NO

WE

8 2 2 2 1 1 1 1 c.) 9 2 1 1 d.) 10 2 1 1 1 d.) 11 2 1 1 1 c.) 12 2 1 1 1 1 c.) 13 2 2 2 1 1 e.) 14 2 2 2 1 1 1

14a 2 2 2 1 1 1 ROZSZERZONY

15 2 2 2 1 1 1 c.) 16 2 2 2 1 1 1 1 c.)

WARIANTY DODATKOWE:

17 2 2 1

17a 2 1 1

17b 2 2 1

17c 2 1 1

PODSTAWOWY

18 1 2

BU

DY

NK

I IS

TN

IEJĄ

CE

18a 1 1 MINIMALNY

a) Wariant nr 6 jest rekomendowanym wariantem dla wszystkich nowych budyn-ków oraz warianty nr 6a i 6b jego dozwoloną modyfikacją zgodnie z analizą zawartą w rozdziale 3.4.2.

tab. 10 Zestawienie wszystkich scenariuszy podlegających oszacowaniu kosztów instalacji

96

b) Wariant nr 17 jest rekomendowany dla wszystkich istniejących budynków, natomiast dopuszczalne są także warianty 17a,b,c oraz w szczególnych przypa-dkach także wariant rozszerzony nr 14 i 14a oraz wariant minimalny nr 18 i 18a.

c) Warianty nr 3,4,7,8,11,12,15,16 przewidują zamontowanie w lokalu miesz-kalnym zarówno teletechnicznej szafki lokalowej, jak i dodatkowego gniazda abonenckiego – rozwiązanie takie nie jest rekomendowane, gdyż w przypadku zainstalowania szafki teletechnicznej, dalsze okablowanie wewnątrz mieszkania powinno być w już gestii samego mieszkańca. Ogólnie obowiązującym standardem powinno być instalowanie teletechnicznej szafki lokalowej, a w szczególnych przypadkach, gdy taka instalacja nie jest możliwa, tylko gniazd abonenckich.

d) Warianty 1,2,9,10 nie uwzględniają kabli miedzianych UTP, co jest rekomendo-wane w wytycznych dla lokalnej infrastruktury teletechnicznej.

e) Warianty 5 i 13 uwzględniają antenową instalację zbiorczą do odbioru RTV naziemnych, ale nie uwzględniają odbioru programów satelitarnych. Rozwiązanie takie nie jest rekomendowane w wytycznych dla lokalnej infrastruktury teletechnicznej, jednakże mogą być w uzasadnionych przypa-dkach brane pod uwagę jako pewną modyfikację wariantów podstawowych.

Do szacunkowych obliczeń kosztów instalacji przyjęto następujące ceny [netto] materiałów podstawowych oraz robocizny wg poniższego zestawienia:

URZĄDZENIA i MATERIAŁY j.m. cena

[netto] stawka

VAT

kable

kabel UTP kat.5e mb. 1,00 zł 23%

kabel światłowodowy 2J kat. B1.1 lub B1.3 mb. 2,00 zł 23%

kabel koncentryczny mb. 2,00 zł 23%

wyposażenie abonenckie

teletechniczna szafka lokalowa / standard kpl. 250,00 zł 23%

gniazdo abonenckie z instalacją kpl. 350,00 zł 23%

zakończenia kabli

pigtail jednomodowy z wtykiem SC/APC szt. 6,50 zł 23%

adapter jednomodowy SC/APC szt. 2,20 zł 23%

wtyk F do kabli koncentrycznych szt. 6,00 zł 23%

łączówka szczelinowa 8 lub 10-parowa szt. 12,50 zł 23%

przełącznica ścienna dla łącz. szczelinowych łącz. 3,00 zł 23%

panel 1U/24xRJ45 kat.5e szt. 150,00 zł 23%

panel światłowodowy 1U/24xSC/APC szt. 230,00 zł 23%

panel 1U/24xF(koncentr.) szt. 250,00 zł 23%

szafki, szafy dystrybucyjne

szafka dystrybucyjna szt. 800,00 zł 23%

szafa/stojak 42U z wyposażeniem 19" szt. 1 500,00 zł 23%

organizer kabli 19" szt. 25,00 zł 23%

kanalizacja kablowe - budynkowa

szyb kablowy w nowym budynku - min. 470 cm2 mb. - zł 23%

kanał kablowy pionowy 50x85 mb. 22,00 zł 23%

kanał kablowy pionowy 50x130 mb. 23,00 zł 23%

kanał kablowy pionowy 50x160 mb. 27,00 zł 23%

97

kanał kablowy pionowy 50x190 mb. 35,00 zł 23%

kanał kablowy pionowy 50x250 mb. 41,00 zł 23%

pion kablowy podtynkowy 260 cm2 mb. 60,00 zł 23%

ciąg kablowy w nowym budynku - min. 20 cm2 mb. - zł 23%

kanał kablowy poziomy 25x40 mb. 5,50 zł 23%

kanał kablowy poziomy 30x60 mb. 7,50 zł 23%

kanał kablowy poziomy 40x60 mb. 8,50 zł 23%

kanał kablowy poziomy 40x80 mb. 13,00 zł 23%

kanał kablowy poziomy 50x85 mb. 15,00 zł 23%

kanał kablowy poziomy 50x130 mb. 23,00 zł 23%

kanał kablowy poziomy 50x160 mb. 27,00 zł 23%

kanał kablowy poziomy 50x190 mb. 35,00 zł 23%

ciąg kablowy podtynkowy 10 cm2 mb. 30,00 zł 23%

materiały instalacyjne kpl. 200,00 zł 23%

mikrokanalizacja światłowodowa 5/3.5 mb. 0,80 zł 23%

RTV-SAT zbiorcza

antena do odbioru cyfrowej TV naziemnej i radia kpl. 350,00 zł 23%

antena do odbioru TV satelitarnej kpl. 300,00 zł 23%

konwerter SAT kpl. 120,00 zł 23%

multiswitch 5we/32wy kpl. 1 000,00 zł 23%

multiswitch 9we/32wy kpl. 1 500,00 zł 23%

osprzęt instalacyjny / 1 tor kpl. 10,00 zł 23%

kanalizacja kablowa - zewnętrzna

rura kanalizacji PVC 110 mb. 8,00 zł 23%

studnia kablowa SK-2 z pokrywą kpl. 600,00 zł 23%

przepust kablowy fundamentowy kpl. 80,00 zł 23%

przepust kablowy dachowy kpl. 80,00 zł 23%

WYKONAWSTWO j.m. cena

[netto] stawka

VAT

układanie kabli

kabel UTP kat.5 mb. 1,00 zł 23%

kabel światłowodowy 2J mb. 1,50 zł 23%

kabel koncentryczny mb. 2,00 zł 23%

pomiar końcowy kabli UTP kat.5 szt. 8,00 zł 23%

pomiar końcowy kabli UTP szt. 4,00 zł 23%

pomiar końcowy kabli światłowodowych szt. 12,00 zł 23%

pomiar końcowy kabli koncentrycznych szt. 12,00 zł 23%

wyposażenie abonenckie

montaż szafki lokalowej szt. 30,00 zł 23%

montaż gniazda abonenckiego szt. 60,00 zł 23%

zakończenia kabli

spawanie pigtaili światłowodowych szt. 8,00 zł 23%

montaż wtyków do kabli koncentrycznych szt. 6,00 zł 23%

rozszycie kabli na łączówce szt. 4,00 zł 23%

montaż przełącznicy ściennej szt. 80,00 zł 23%

zarobienie kabli na wtykach RJ szt. 4,00 zł 23%

szafki, szafy dystrybucyjne

montaż szafki dystrybucyjnej szt. 120,00 zł 23%

ustawienie szafa/stojak 42U z wyposażeniem 19" szt. 120,00 zł 23%

montaż paneli szt. 12,00 zł 23%

98

kanalizacja kablowa - budynkowa

wykonanie przepustów w ścianie szt. 15,00 zł 23%

wykonanie przepustów w stropie szt. 50,00 zł 23%

układanie kanałów kablowych pionowych mb. 5,00 zł 23%

układanie kanałów kablowych poziomych mb. 5,00 zł 23%

wykonanie bruzd w ścianie mb. 20,00 zł 23%

układanie mikrokanalizacji światłowodowej mb. 1,00 zł 23%

RTV-SAT zbiorcza

montaż anten do odbioru TV naziemnej i radia kpl. 180,00 zł 23%

montaż anten do odbioru TV satelitarnej kpl. 180,00 zł 23%

montaż urządzeń TV zbiorczej kpl. 250,00 zł 23%

uruchomienie systemu TV zbiorczej kpl. 800,00 zł 23%

test odbioru TV zbiorczej kpl. 20,00 zł 23%

kanalizacja kablowa - zewnętrzna

układanie kanalizacji kablowej w gruncie mb. 180,00 zł 23%

posadowienie studzienki kablowej szt. 2 500,00 zł 23%

rozebranie i naprawa chodnika mb. 30,00 zł 23%

rozebranie i naprawa drogi mb. 80,00 zł 23%

naprawa trawnika mb. 20,00 zł 23%

wykonanie przepustu w istniejącym fundamencie szt. 600,00 zł 23%

wykonanie przepustu w istniejącym dachu szt. 600,00 zł 23%

PROJEKT j.m. cena

[netto] stawka

VAT

stawka podstawowa projektu kpl. 800,00 zł 23%

stawka dodatkowa projektu za 1 lokal (bud. nowy) szt. 30,00 zł 23%

stawka dodatkowa projektu za 1 lokal (bud. istn.) szt. 60,00 zł 23%

opracowanie geodezyjne hm. 1 500,00 zł 23%

projekt budowlany kanalizacji zewnętrznej podst. kpl. 1 500,00 zł 23%

projekt budowlany kanalizacji zewnętrznej- za 1m mb. 60,00 zł 23%

Poniższe wykresy prezentują szacunkowe koszty brutto instalacji teletechnicznych w nowych budynkach, w przeliczeniu na 1 lokal dla scenariuszy pokazanych w tabeli 6 i kosztów jednostkowych wg tabeli 7. Kolorem żółtym zaznaczono rekomendowany w wytycznych dla lokalnej infrastruktury teletechnicznej scenariusz nr 6 oraz jego pochodne – scenariusze nr 6a i 6b.

tab. 11 Lista cenowa materiałów i robocizny (wg. poziomu cen firm oferujących materiały i usługi – wrzesień 2011)

99

1039

1233

1526

1720

1484

18321696

1350

1971

2319

- zł

500,00 zł

1 000,00 zł

1 500,00 zł

2 000,00 zł

2 500,00 zł

1 2 3 4 5 6 6a 6b 7 8

809 825

1296 1312

14991638

1344

1049

19862125

- zł

500,00 zł

1 000,00 zł

1 500,00 zł

2 000,00 zł

2 500,00 zł

1 2 3 4 5 6 6a 6b 7 8

834 876

1321 1363 13701536

1293

1043

18572023

- zł

500,00 zł

1 000,00 zł

1 500,00 zł

2 000,00 zł

2 500,00 zł

1 2 3 4 5 6 6a 6b 7 8

wykres A.1.1. Nowy budynek – 3 piętra po 3 lokale

wykres A.1.2. Nowy budynek – 8 pięter po 20 lokali

wykres A.1.3. Nowy budynek – 5 pięter po 10 lokali

100

Poniższe wykresy prezentują szacunkowe koszty brutto instalacji teletechnicznych w istniejących budynkach, w przeliczeniu na 1 lokal dla scenariuszy pokazanych w tabeli 6 i kosztów jednostkowych wg tabeli 7. Kolorem żółtym zaznaczono rekomendowany w wytycznych dla lokalnej infrastruktury teletechnicznej scenariusz nr 17 oraz jego pochodne – scenariusze nr 17a-c. Kolorem niebieskim przedstawiono warianty: rozszerzony i minimalny oraz ich pochodne. Na szczególną uwagę zasługują najtańsze scenariusze nr 18 i 18a, które mogą być realizowane łącznie z innymi budynkowymi systemami teletechnicznymi (synergia budynkowych systemów teletechnicznych) jak: domofon, systemy zabezpieczeń itp. i de facto przygotowują infrastrukturę dla światłowodów (mikrokanalizacja) oraz przewidują instalację nowych kabli miedzianych UTP.

12781441

17651928 1904

21902298

2391

2677

1330 12661438 1375

378 343

- zł

500,00 zł

1 000,00 zł

1 500,00 zł

2 000,00 zł

2 500,00 zł

3 000,00 zł

9 10 11 12 13 14 14a 15 16 17 17a 17b 17c 18 18a

999 1062

1486 15491717

18962004

22042383

12211132

1330 1240

326 271

- zł

500,00 zł

1 000,00 zł

1 500,00 zł

2 000,00 zł

2 500,00 zł

3 000,00 zł

9 10 11 12 13 14 14a 15 16 17 17a 17b 17c 18 18a

wykres A.2.1. Istniejący budynek – 4 piętra po 3 lokale

wykres A.2.2. Istniejący budynek – 11 pięter po 4 lokale

101

Poniższa tabela ilustruje sposób kalkulacji oraz procentowy udział kosztów budynkowych instalacji teletechnicznych w stosunku do kosztu całego mieszkania dla wybranych miast w Polsce. Należy zwrócić uwagę na fakt, że są to tylko wartości szacunkowe i w praktyce konkretne realizacje będą podlegać indywidualnym staraniom o jak najbardziej ekonomiczną realizację dla konkretnych przypadków. Należy także podkreślić, iż w wielu przypadkach nowe budynki są już wyposażane w pewne instalacje teletechniczne i w naturalny sposób są już one ujęte w cenach mieszkań podawanych w raportach. Można więc liczyć, że faktyczny wzrost cen nowych mieszkań będzie mniejszy, niż podany w tabeli. Ważne jest jednak to, że przyjęcie jednolitego standardu przygotowania infrastruk-tury teletechnicznej we wszystkich budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, spowoduje jednolity wzrost cen we wszystkich ofertach sprzedaży mieszkań i wykonanie lub nie wykonanie prawidłowej infrastruktury nie będzie elementem przetargowym, mającym wpływ na cenę mieszkania – budynki bez infrastruktury telekomunikacyjnej nie będą bardziej atrakcyjne cenowo od tych, które ją posiadają.

mia

sto

średnia

cena

1 m

2 m

ieszkania

w

g w

ww

.ofe

rty.n

et

(sta

n n

a 0

8.2

01

1)

średni koszt

koszt in

sta

lacji

tele

techn

icznych

prz

elic

zen

ie k

osztó

w

insta

lacji

na

1 m

2

średni u

dzia

ł w

pow

.

pom

. te

chn

iczneg

o

łączny k

oszt in

sta

lacji

w p

rzelic

ze

niu

na 1

m2

udzia

ł pro

cento

wy k

osztó

w

insta

lacji

tele

technic

znych d

la

mie

szkania

o p

ow

. 30

m2

udzia

ł pro

cento

wy k

osztó

w

insta

lacji

tele

technic

znych d

la

mie

szkania

o p

ow

. 40

m2

udzia

ł pro

cento

wy k

osztó

w

insta

lacji

tele

technic

znych d

la

mie

szkania

o p

ow

. 50

m2

udzia

ł pro

cento

wy k

osztó

w

insta

lacji

tele

technic

znych d

la

mie

szkania

o p

ow

. 60

m2

Białystok 4 609,00 1 800,00 0,40 0,10 0,50 1,67% 1,25% 1,00% 0,83%

Bydgoszcz 3 994,00 1 800,00 0,46 0,10 0,56 1,87% 1,40% 1,12% 0,93%

Gdańsk 6 245,00 1 800,00 0,29 0,10 0,39 1,30% 0,98% 0,78% 0,65%

Gdynia 6 128,00 1 800,00 0,30 0,10 0,40 1,33% 1,00% 0,80% 0,67%

Gorzów Wlkp. 2 981,00 1 800,00 0,61 0,10 0,71 2,37% 1,78% 1,42% 1,18%

Katowice 3 983,00 1 800,00 0,46 0,10 0,56 1,87% 1,40% 1,12% 0,93%

Kielce 4 775,00 1 800,00 0,38 0,10 0,48 1,60% 1,20% 0,96% 0,80%

Kraków 7 325,00 1 800,00 0,25 0,10 0,35 1,17% 0,88% 0,70% 0,58%

Lublin 5 134,00 1 800,00 0,36 0,10 0,46 1,53% 1,15% 0,92% 0,77%

Łódź 4 168,00 1 800,00 0,44 0,10 0,54 1,80% 1,35% 1,08% 0,90%

Olsztyn 4 633,00 1 800,00 0,39 0,10 0,49 1,63% 1,23% 0,98% 0,82%

Opole 4 342,00 1 800,00 0,42 0,10 0,52 1,73% 1,30% 1,04% 0,87%

Poznań 5 779,00 1 800,00 0,32 0,10 0,42 1,40% 1,05% 0,84% 0,70%

Rzeszów 4 830,00 1 800,00 0,38 0,10 0,48 1,60% 1,20% 0,96% 0,80%

Sopot 9 529,00 1 800,00 0,19 0,10 0,29 0,97% 0,73% 0,58% 0,48%

Szczecin 4 570,00 1 800,00 0,40 0,10 0,50 1,67% 1,25% 1,00% 0,83%

Warszawa 8 811,00 1 800,00 0,21 0,10 0,31 1,03% 0,78% 0,62% 0,52%

Wrocław 6 598,00 1 800,00 0,28 0,10 0,38 1,27% 0,95% 0,76% 0,63%

tab. 12 Szacunkowy udział kosztów budynkowej infrastruktury teletechnicznej

102

Nieco inna jest sytuacja dla budynków istniejących – co prawda bezwzględne i relatywne koszty instalacji będą wyższe niż dla nowych budynków, gdyż koszty instalacji należy w tym przypadku porównać z niższymi (niż dla nowych budynków) cenami za 1 m2 – ale możliwy jest efekt wzrostu cen mieszkań wyposażonych w infrastrukturę, umożliwiającą pełny dostęp do szerokopasmowych usług telekomu-nikacyjnych. Dużą rolę w stymulacji tych działań będą mieli sami mieszkańcy, pragnący w ten sposób podnieść wartość swoich mieszkań lub osobiście skorzy-stać z szerokopasmowego dostępu do publicznych usług telekomunikacyjnych.

103

5. Zakończenie – czy można jeszcze coś więcej zrobić dla rozwoju szerokopasmowego dostępu do usług telekomunikacyjnych w zakresie „ostatniej mili”?

5.1 Audyt teletechniczny

Wyposażenie budynków mieszkalnych w nowoczesne, funkcjonalne i bezpieczne systemy telekomunikacyjne i teletechniczne jest zagadnieniem bardzo złożonym, zarówno w sferze technicznej, jak i organizacyjnej. Współczesne, w pełni zintegro-wane instalacje teletechniczne budynków to ich układ „nerwowy”, który decyduje o tak ważnych aspektach jak:

bezpieczeństwo mieszkańców i ich mienia,

nieograniczony dostęp do publicznych szerokopasmowych usług telekomunika-cyjnych,

korzystanie z funkcjonalności lokalnych systemów teletechnicznych

Jednocześnie nie istnieje obecnie żaden system pozwalający jednoznacznie ocenić sposób i formę przygotowania tej infrastruktury w obiektach budowlanych. Często można się spotkać z reklamami deweloperów: „budynek wyposażony we wszystkie media elektroniczne” – a praktyka bywa zupełnie inna:

telefon będzie, ale dopiero gdy doprowadzi go jakiś operator,

Internet owszem, ale o najniższej szybkości drogą radiową,

system alarmowy i monitoring wizyjny to tylko atrapy,

a domofon będzie działał, gdy zostanie naprawiony wadliwy kabel ... Należy rozważyć, czy przy zespole tak skomplikowanych i interdyscyplinarnych zagadnień nie byłoby celowe ustanowienie pewnej formy bezstronnego audytu teletechnicznego budynków i osiedli, który pozwoliłby na:

jednoznaczną ocenę zakresu, formy i stanu technicznego istniejącej infrastruktury teletechnicznej (audyt mógłby także obejmować fazę projektową i wdrożeniową, co uchroniłoby przed popełnieniem błędów na tym etapie),

wskazanie zakresu i sposobu uzupełnienia/przebudowy niezbędnych elementów istniejącej infrastruktury teletechnicznej, dostosowującej ją do współczesnych wymogów rozwoju społeczeństwa informacyjnego,

W wyniku przeprowadzonego audytu powstałby ogólnodostępny dokument, zawierający komplet niezbędnych informacji nt. lokalnej infrastruktury budynkowej i osiedlowej, który byłby przydatny:

mieszkańcom: informowałby o faktycznym przygotowaniu budynkowej i osiedlo-wej infrastruktury teletechnicznej; informowałby o najlepszym sposobie przygoto-wania i współdziałania ich mieszkaniowej infrastruktury z infrastrukturą budynko-wą oraz, za jej pośrednictwem, o możliwościach dostępu do publicznych usług telekomunikacyjnych i lokalnych systemów teletechnicznych,

operatorom publicznych sieci telekomunikacyjnych: pozwalałby na skuteczniejsze planowanie inwestycji, związanych z doprowadzeniem sieci telekomunikacyjnej do poszczególnych osiedli i budynków,

104

inwestorom: wskazywałby praktyczne sposoby najlepszego przygotowania infrastruktury,

jednostkom samorządu terytorialnego: umożliwiałby skuteczniejsze planowa-nie inwestycji uzupełniających, faktycznie niezbędnych dla doprowadzenia publicznej infrastruktury do poszczególnych osiedli i budynków,

administratorom i zarządcom: stanowiłby źródło niezależnej informacji o stanie i możliwościach istniejącej infrastruktury oraz sposobach jej rozwoju.

Całość przyczyniłaby się do wzrostu zainteresowania i rzeczowym zaintereso-waniem ogółu społeczeństwa zagadnieniami telekomunikacyjnymi oraz wywołałaby „impuls inwestycyjny” ponoszony nie tylko przez operatorów publicznych sieci telekomunikacyjnych, ale także przez samych mieszkańców, wspólnoty mieszkaniowe czy jednostki samorządu terytorialnego. W rozwinięciu tematu można zacytować informacje zamieszczone na portalu Wikipedia nt. różnych form i zakresów audytów : Audyt – ocena danej osoby, organizacji, systemu, procesu, projektu lub produktu.

Audyt jest przeprowadzany w celu upewnienia się co do prawdziwości i rzetelności

informacji, a także oceny systemu kontroli wewnętrznej. Celem audytu jest

wyrażenie opinii na temat osoby / organizacji / systemu itd. w ramach oceny w

oparciu o przeprowadzone testy. Ze względów praktycznych, celem audytu jest

dostarczenie tylko racjonalnego zapewnienia, o braku istotnych błędów, dlatego w

audycie stosowane są często statystyczne metody doboru próby do badania.

Audyt polega na ocenie przez kompetentny i niezależny zespół audytujący czy

dany przedmiot audytu spełnia wymagania. Zespół audytujący składa się z jednego

lub więcej audytorów.

Celem audytu może być weryfikacja, czy cel wyznaczony przez organizację

audytowaną został osiągnięty lub czy jej działania są zgodne z zaakceptowanymi

standardami, statusem czy praktykami. Audyt ocenia także procedury kontrolne

celem stwierdzenia, czy przedmiot audytu także w przyszłości będzie odpowiadał

uzgodnionym do stosowania wymaganiom. Oprócz oceny wskazuje także

zalecenia zmian w procedurach, w tym sprawdzających oraz w politykach.

Audyt energetyczny - ekspertyza dotycząca podejmowania i realizacji przedsię-

wzięć zmniejszających koszty ogrzewania.

Celem audytu jest zalecenie konkretnych rozwiązań (technicznych, organizacyj-

nych i formalnych) wraz z określeniem ich opłacalności. Audyt energetyczny

obejmuje także doradztwo w zakresie podejmowania i realizacji inwestycji

mających na celu racjonalizację zużycia energii. Ta niezależna i obiektywna opinia

stwierdza, które modernizacje są opłacalne w badanym budynku oraz jakie

produkty i rozwiązania techniczne są najkorzystniejsze.

Audyt energetyczny budynku powinien zawierać następujące elementy:

105

inwentaryzację systemu grzewczego, ocenę właściwości cieplnych budynku oraz

określenie, jaka jest charakterystyka energetyczna budynku, stwierdzenie, na jakie

sposoby można przeprowadzić termomodernizację budynku,

ocenę opłacalności każdej z metod, wskazanie, które z nich są optymalne dla

audytowanego budynku.

Audyt energetyczny powinien być przeprowadzany przez audytora energetycz-

nego. Dokładne dane dotyczące zakresu i formy audytu energetycznego określa

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 marca 2009 r. (Dz.U. z 2009 r. Nr

43, poz. 346).

Sama procedura audytu jest dość skomplikowana, ale w rezultacie uzyskujemy

następujące zestawienie dla każdego rodzaju modernizacji: koszt, zysk, czas

zwrotu kosztów i inne ekonomiczne wskaźniki opłacalności. W sumie audyt

energetyczny powinien dostarczyć dobrych podstaw do podjęcia świadomej decyzji

dotyczącej termomodernizacji budynku.

Audyt informatyczny jest to proces zbierania i oceniania dowodów w celu

określenia czy system informatyczny i związane z nim zasoby właściwie chronią

majątek, utrzymują integralność danych i dostarczają odpowiednich i rzetelnych

informacji, osiągają efektywnie cele organizacji, oszczędnie wykorzystują zasoby i

stosują mechanizmy kontroli wewnętrznej, tak aby dostarczyć rozsądnego

zapewnienia, że osiągane są cele operacyjne i kontrolne, oraz że chroni się przed

niepożądanymi zdarzeniami lub są one na czas wykrywane a ich skutki na czas

korygowane.

Istnieją także inne rodzaje audytu: audyt działalności, ekologiczny, etyczny,

finansowy, jakości, marketingowy, operacyjny, oprogramowania, personalny,

zgodności.

106

5.2 Domy i osiedla domów jednorodzinnych

„Jak wynika z danych Home Broker (na podstawie Eurostat), 52% Polaków mieszka w domach jednorodzinnych. Z perspektywy osób mieszkających w mieście, zwłaszcza dużym, dane te mogą wydawać się dosyć zaskakujące, ponieważ w miastach (a dokładniej na obszarach o gęstości zaludnienia przynajmniej 500 osób na km2) stosunek domów jednorodzinnych do mieszkań jest znacznie mniejszy. O ile na terenie całego kraju na jeden dom przypada 0,9 mieszkania, w miastach wskaźnik ten wynosi 3,7 mieszkań.”

Należy więc szukać skutecznych sposobów dotarcia do mieszkańców domów jednorodzinnych. Pewna część takich domów zlokalizowana jest w osiedlach wokół większych miast. Doprowadzenie szerokopasmowych usług telekomunikacyjnych do takich osiedli jest często bardzo utrudnione, ale ...

nie pytajmy co telekomunikacja może zrobić dla tych mieszkańców, ale raczej co sami mieszkańcy mogą zrobić dla telekomunikacji by zwiększyć szanse na doprowadzenie do swoich osiedli szerokopasmowych usług telekomunikacyjnych.

107

DODATEK 1. Przegląd najważniejszych aktów prawnych i norm

dotyczących instalacji telekomunikacyjnych 1.1 Ustawy

1.1.1 Ustawa z dnia 7 lipca 2004 r. „Prawo budowlane” tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 156 poz. 1118 z późn zm.

wybrane zapisy (tekst ujednolicony):

(Art.3.1.) obiekt budowlany: - (a.) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi

- (b.) budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, (...) (Art.3.3) takimi jak: obiekty liniowe, (...) przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, (...) budowle ziemne, (...) wolno stojące (...) urządzenia techniczne (...) oraz fundamenty pod (...) urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową;

(Art.3.3a) obiekt liniowy – należy przez to rozumieć obiekt budowlany, którego charakterystycznym parametrem jest długość, w szczególności: (...)

- linia kablowa nadziemna i, umieszczona bezpośrednio w ziemi, podziemna, (...)

- kanalizacja kablowa, przy czym kable w niej zainstalowane nie stanowią obiektu budowlanego lub jego części ani urządzenia budowlanego

Art. 5.1. Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: (...)

2a) możliwość dostępu do usług telekomunikacyjnych, w szczególności w zakresie szerokopasmowego dostępu do Internetu;

Art.5.2. Obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej (...).

Art. 29. 1. Pozwolenia na budowę (ani też zgłoszenia) nie wymaga budowa: (...) 7) wolno stojących kabin telefonicznych, szaf i słupków telekomunikacyjnych (...)

27) instalacji telekomunikacyjnych w obrębie budynków będących w użytkowaniu (...)

2. (...) wykonywanie robót budowlanych polegających na:

108

15) instalowaniu urządzeń (do 3m wysokości Art.30.1.3b), w tym antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiokomunikacyjnych, na obiektach budowlanych (...)

17) instalowaniu kabli telekomunikacyjnych w kanalizacji kablowej

Art.30.1 Zgłoszenia właściwemu organowi (nadzoru budowlanego) wymaga budowa: - (1) telekomunikacyjnych linii kablowych (Art.29.1.20a)

- (1) kanalizacji kablowej (Art.29.1.20b)

- (1a) przyłączy (...) telekomunikacyjnych (Art.29.1.20) (lub bez zgłoszenia, ale wówczas wymaga sporządzenia planu sytuacyjnego na kopii aktualnej mapy zasadniczej <Art.29a.1>)

Art.30.1.2) wykonywanie robót budowlanych polegających na: - przebudowie sieci telekomunikacyjnych (Art.29.2.11)

- instalowaniu urządzeń o wysokości powyżej 3 m na obiektach budowlanych (Art.3.1.3b)

Pozwolenia na budowę wymaga (przez domniemanie) budowa: - instalacji telekomunikacyjnych w nowych budynkach

Porównanie instalacji kablowych: teletechnicznych i elektrycznych pod kątem konieczności uzyskania pozwolenia na budowę lub zgłoszenia do odpowiedniego nadzoru budowlanego:

INSTALACJE

TELEKMUNIKACYJNE INSTALACJE

ELEKTRYCZNE

instalacje w istniejących budynkach bez zgłoszenia pozwolenie na

budowę

instalacje w nowych budynkach pozwolenie na

budowę pozwolenie na

budowę

przyłącza kablowe zgłoszenie zgłoszenie

(Art.14.1.2e) Uprawnienia budowlane w specjalności telekomunikacyjnej udzielane są do: - (Art.13.1.1) projektowania, (Art.13.1.4) w tym również (Art.20.2) sprawdzania

projektów architektoniczno-budowlanych, (Art.20.1.4) sprawowania nadzoru autorskiego oraz (Art.12.1.5) sprawowania kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych

- (Art.13.1.2) kierowania budową lub innymi robotami budowlanymi, w tym

również kierowania (Art.12.1.3) wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzoru i kontroli technicznej wytwarzania tych elementów oraz do (Art.12.1.4) wykonywania nadzoru inwestorskiego

109

Art.18.1 Do obowiązków inwestora należy zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a w szczególności zapewnienie: - opracowania projektu budowlanego i, stosownie do potrzeb, innych projektów, - objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy, - opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, - wykonania i odbioru robót budowlanych, - w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania robót

budowlanych lub warunkami gruntowymi, nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych – przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.

2. Inwestor może ustanowić inspektora nadzoru inwestorskiego na budowie.

3. Inwestor może zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego.

110

1.1.2 Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. „Prawo telekomunikacyjne” Dz.U. z 2004 r. Nr 171 poz.1800 z późn. zm.

wybrane zapisy (tekst ujednolicony):

Art.2 Określenia użyte w ustawie oznaczają: 42) telekomunikacja – nadawanie, odbiór lub transmisję informacji, niezależnie od ich rodzaju, za pomocą przewodów, fal radiowych bądź optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną; 4) dostarczanie sieci telekomunikacyjnej – przygotowanie sieci telekomunikacyj-nej w sposób umożliwiający świadczenie w niej usług, jej eksploatację, nadzór nad nią lub umożliwianie dostępu telekomunikacyjnego; 5) dostęp do lokalnej pętli abonenckiej – korzystanie z lokalnej pętli abonenckiej lub lokalnej podpętli abonenckiej pozwalające na korzystanie z pełnego pasma częstotliwości pętli abonenckiej (pełny dostęp do lokalnej pętli abonenckiej) lub niegłosowego pasma częstotliwości pętli abonenckiej przy zachowaniu możliwości korzystania z lokalnej pętli abonenckiej przez jej operatora do świadczenia usług telefonicznych (współdzielony dostęp do lokalnej pętli abonenckiej); 6) dostęp telekomunikacyjny – korzystanie z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, na określonych warunkach, celem świadczenia usług telekomunikacyjnych, polegające w szczególności na: a) łączeniu urządzeń telekomunikacyjnych, w tym na dostępie do lokalnej pętli

abonenckiej oraz urządzeń i usług niezbędnych do świadczenia usług w lokalnej pętli abonenckiej,

b) dostępie do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej, (...) 8) infrastruktura telekomunikacyjna – urządzenia telekomunikacyjne, oprócz telekomunikacyjnych urządzeń końcowych, oraz w szczególności linie, kanalizacje kablowe, słupy, wieże, maszty, kable, przewody oraz osprzęt, wykorzystywane do zapewnienia telekomunikacji; 15) kolokacja – udostępnianie fizycznej przestrzeni lub urządzeń technicznych w celu umieszczenia i podłączenia niezbędnego sprzętu operatora podłączającego swoją sieć do sieci innego operatora lub korzystającego z dostępu do lokalnej pętli abonenckiej; 19) lokalna pętla abonencka – obwód łączący zakończenie sieci bezpośrednio z punktem dostępu do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, w szczególności z przełącznicą główną lub równoważnym urządzeniem; 20) lokalna podpętla abonencka – obwód łączący zakończenie sieci z pośrednim punktem dostępu do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, w szczególności z koncentratorem lub innym urządzeniem dostępu pośredniego do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej; 24a) połączenie – fizyczne lub logiczne połączenie telekomunikacyjnych urządzeń końcowych pozwalające na przesłanie przekazów telekomunikacyjnych; 25) połączenie sieci – fizyczne i logiczne połączenie publicznych sieci telekomunikacyjnych użytkowanych przez tego samego lub różnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych, celem umożliwienia użytkownikom korzystającym z usług lub sieci jednego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego komunikowania się z użytkownikami korzystającymi z usług lub sieci tego samego

111

lub innego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego albo dostępu do usług dostarczanych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego; połączenie sieci stanowi szczególny rodzaj dostępu telekomunikacyjnego realizowanego pomiędzy operatorami; 29) publiczna sieć telekomunikacyjna – sieć telekomunikacyjną wykorzystywaną głównie do świadczenia publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych; 35) sieć telekomunikacyjna – systemy transmisyjne oraz urządzenia komutacyjne lub przekierowujące, a także inne zasoby, które umożliwiają nadawanie, odbiór lub transmisję sygnałów za pomocą przewodów, fal radiowych, optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną, niezależnie od ich rodzaju; 43) telekomunikacyjne urządzenie końcowe – urządzenie telekomunikacyjne przeznaczone do podłączenia bezpośrednio lub pośrednio do zakończeń sieci; 45) urządzenie radiowe – urządzenie telekomunikacyjne umożliwiające komunikowanie się przy pomocy emisji lub odbioru fal radiowych; 46) urządzenie telekomunikacyjne – urządzenie elektryczne lub elektroniczne przeznaczone do zapewniania telekomunikacji; 52) zakończenie sieci – fizyczny punkt, w którym abonent otrzymuje dostęp do publicznej sieci telekomunikacyjnej; w przypadku sieci stosujących komutację lub przekierowywanie, zakończenie sieci identyfikuje się za pomocą konkretnego adresu sieciowego, który może być przypisany do numeru lub nazwy abonenta; 34) rynek detaliczny – rynek wyrobów i usług w zakresie usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych; 31) publicznie dostępna usługa telekomunikacyjna – usługę telekomunikacyjną dostępną dla ogółu użytkowników; 41) świadczenie usług telekomunikacyjnych – wykonywanie usług za pomocą własnej sieci, z wykorzystaniem sieci innego operatora lub sprzedaż we własnym imieniu i na własny rachunek usługi telekomunikacyjnej wykonywanej przez innego dostawcę usług; 48) usługa telekomunikacyjna – usługę polegającą głównie na przekazywaniu sygnałów w sieci telekomunikacyjnej; 1) abonent – podmiot, który jest stroną umowy o świadczenie usług telekomunika-cyjnych zawartej z dostawcą publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych; 18) konsument – osobę fizyczną wnioskującą o świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych lub korzystającą z takich usług dla celów niezwiązanych bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub wykonywaniem zawodu; 27) przedsiębiorca telekomunikacyjny – przedsiębiorcę lub inny podmiot uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej na podstawie odrębnych przepisów, który wykonuje działalność gospodarczą polegającą na dostarczaniu sieci telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub świadczeniu usług telekomunikacyjnych, przy czym przedsiębiorca telekomunikacyjny, uprawniony do: a) świadczenia usług telekomunikacyjnych, zwany jest „dostawcą usług”, b) dostarczania publicznych sieci telekomunikacyjnych lub udogodnień towarzy-szących, zwany jest „operatorem”;

112

49) użytkownik – podmiot korzystający z publicznie dostępnej usługi telekomuni-kacyjnej lub żądający świadczenia takiej usługi; 50) użytkownik końcowy – podmiot korzystający z publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej lub żądający świadczenia takiej usługi, dla zaspokojenia własnych potrzeb; DZIAŁ VI Infrastruktura, urządzenia telekomunikacyjne i urządzenia radiowe Rozdział 1 Infrastruktura telekomunikacyjna Art. 137. 1. Operatorzy są obowiązani przekazywać Prezesowi UKE oraz udostępniać zainteresowanym podmiotom specyfikacje techniczne stosowanych zakończeń sieci, interfejsów radiowych i ich zmiany zanim usługi telekomunikacyjne, które mają być świadczone przez te zakończenia sieci lub interfejsy radiowe staną się dostępne dla użytkowników. Art. 139. 1. Operator publicznej sieci telekomunikacyjnej jest obowiązany umożliwić innym operatorom publicznych sieci telekomunikacyjnych, (...), dostęp do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej, a w szczególności zakładanie, eksploatację, nadzór i konserwację urządzeń telekomunikacyjnych, jeżeli wykonanie tych czynności bez uzyskania dostępu do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej jest niemożliwe lub niecelowe z punktu widzenia planowania przestrzennego, zdrowia ludzkiego, ochrony środowiska lub bezpieczeństwa i porządku publicznego.

W ustawie nie ma jednoznacznych zapisów dotyczących budynkowej infrastruktury telekomunikacyjnej i zasad świadczenia (na jej bazie) usług telekomunikacyjnych przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego nie posiadającego znaczącej pozycji rynkowej.

113

1.1.3 Ustawa z dnia 7 maja 2010 r. „O wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych” Dz.U. z 2010 r. Nr 106 poz. 675

wybrane zapisy (tekst ujednolicony):

Art.30.1 Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości jest obowiązany zapewnić przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu, który doprowadził publiczną sieć telekomunikacyjną do nieruchomości, dostęp do:

1) budynku,

2) miejsca w budynku, w którym zbiegają się kable

- w celu zapewnienia telekomunikacji.

2. Właściciel istniejącej kanalizacji kablowej usytuowanej na nieruchomości lub w budynku jest obowiązany udostępnić tę kanalizację przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu, który nie ma możliwości korzystania z innej istniejącej kanalizacji, w celu zapewnienia telekomunikacji.

3. Jeżeli nie ma możliwości doprowadzenia kolejnego kabla telekomunikacyjnego do budynku lub umieszczenia tego kabla w istniejącej kanalizacji kablowej, właściciel kabla telekomunikacyjnego doprowadzonego do tego budynku lub rozprowadzonego w tym budynku jest obowiązany udostępnić przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu całość lub część tego kabla, w tym w szczególności włókno światłowodowe.

(...)

6. W celu zapewnienia świadczenia użytkownikom usług telefonicznych, usług transmisji danych zapewniających szerokopasmowy dostęp do Internetu oraz usług rozprowadzania cyfrowych programów radiowych i telewizyjnych w wysokiej rozdzielczości przez różnych dostawców usług, budynek powinien być wyposażony, zgodnie z przepisami w (...) w instalację telekomunikacyjną umożliwiającą przyłączenie do publicznych sieci telekomunikacyjnych wykorzystywanych do świadczenia tych usług, przy zachowaniu zasady neutralności technologicznej.

114

1.1.4 Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. „O ochronie osób i mienia” tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 145 poz. 1221

wybrane zapisy (tekst ujednolicony):

Art.5.1. Obszary, obiekty, urządzenia i transporty ważne dla obronności, interesu gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa podlegają obowiązkowej ochronie przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne lub odpowiednie zabezpieczenie techniczne, (...) polegające (między innymi) (Art.3.2a) na montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania oraz (Art.3.1b) bezpośredniej ochronie fizycznej, polegającej (między innymi) na stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych.

Art.15.1. Podjęcie działalności gospodarczej w powyższym zakresie wymaga uzyskania koncesji (MSWiA), określającej zakres i formy prowadzenia tych usług oraz (Art.28 i 29) pracowników posiadających „Licencję pracownika zabezpieczenia technicznego” pierwszego lub drugiego stopnia.

Do obszarów, obiektów i urządzeń, o których mowa powyżej, należą między innymi:

- (Art.5.2.3c) rurociągi telekomunikacyjne, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne;

- (Art.5.2.4b) w zakresie ochrony innych ważnych interesów państwa w szczególności: obiekty i urządzenia telekomunikacyjne, pocztowe oraz telewizyjne i radiowe

115

1.1.5 Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. „O kompatybilności elektromagnety-cznej” Dz. U. z 2007 r. Nr 82, poz. 556, z 2010 r. Nr 107, poz. 679.

wybrane zapisy: Art. 1.

Ustawa określa warunki zachowania przez urządzenie, w tym aparaturę, instalację

stacjonarną, komponent oraz instalację ruchomą, zdolności do zadowalającego

działania w określonym środowisku elektromagnetycznym bez wprowadzania do

tego

środowiska niedopuszczalnych zaburzeń elektromagnetycznych, zwane dalej

„kompatybilnością elektromagnetyczną”, oraz procedury oceny zgodności takiego

urządzenia z następującymi wymaganiami dotyczącymi:

1) niewywoływania w swoim środowisku zaburzeń elektromagnetycznych o

wartościach przekraczających odporność na te zaburzenia innego urządzenia

występującego w tym środowisku oraz

2) posiadania wymaganej odporności na zaburzenia elektromagnetyczne –

zwanymi dalej „zasadniczymi wymaganiami”.

Art. 5.

Przepisów ustawy nie stosuje się (...) do:

1) telekomunikacyjnych urządzeń końcowych, w rozumieniu art. 2 pkt 43 ustawy z

dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn.

zm.5), które nie wykorzystują widma fal radiowych i są przeznaczone do

dołączania do zakończeń publicznej sieci telekomunikacyjnej;

2) odbiorczych części urządzeń radiowych oraz urządzeń radiowych nadawczych i

nadawczo-odbiorczych;

(...)

116

1.2 Rozporządzenia

1.2.1 Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie Dz.U. z 2006 Nr 83 poz. 578

wybrane zapisy (tekst ujednolicony):

§ 22.1 Uprawnienia budowlane w specjalności telekomunikacyjnej bez ograniczeń uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym w zakresie telekomunikacji przewodowej wraz z infrastrukturą telekomunikacyjną oraz telekomunikacji radiowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą.

§ 22.2 Uprawnienia budowlane w specjalności telekomunikacyjnej w ograniczonym zakresie uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym wraz z infrastrukturą telekomunikacyjną, w odniesieniu do obiektu budowlanego, takiego jak: lokalne linie i instalacje.

Wymagane wykształcenie (załącznik1): Uprawnienia budowlane bez ograniczeń - ukończone studia magisterskie na kierunku: - elektronika i telekomunikacja w specjalności z zakresu telekomunikacji, - elektrotechnika w specjalności z zakresu telekomunikacji.

Uprawnienia budowlane w ograniczonym zakresie - ukończone studia zawodowe na kierunku: - elektronika i telekomunikacja w specjalności z zakresu telekomunikacji, - elektrotechnika w specjalności z zakresu telekomunikacji.

117

1.2.2 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. z 2002 r. Nr 75 poz. 690

wybrane zapisy (tekst ujednolicony):

Dział III Budynki i pomieszczenia Rozdział 1 Wymagania ogólne

§ 56. Budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego i budynek użyteczności publicznej powinien być wyposażony w instalację telekomunikacyjną, a w miarę potrzeby również w inne instalacje, takie jak: telewizji przemysłowej, sygnalizacji dzwonkowej lub domofonowej, w sposób umożliwiający zapewnienie ochrony instalacji przed dostępem osób nieuprawnionych.

Rozdział 8 Pomieszczenia techniczne i gospodarcze

§ 97. 1. Wysokość pomieszczenia technicznego i gospodarczego nie powinna być mniejsza niż 2 m, jeżeli inne przepisy rozporządzenia nie określają większych wymagań.

2. W pomieszczeniach, o których mowa w ust. 1, wysokość drzwi i przejść pod przewodami instalacyjnymi powinna wynosić w świetle co najmniej 1,9 m, z zastrzeżeniem § 242 ust. 3.

3. Wysokość kanałów i przestrzeni instalacyjnych w budynku oraz studzienek rewizyjnych powinna wynosić w świetle co najmniej 1,9 m, przy czym na odcinkach o długości do 4 m wysokość kanałów może być obniżona do 0,9 m.

4. Odległość między włazami kontrolnymi w kanałach instalacyjnych nie może przekraczać 30 m. Włazy te powinny znajdować się na każdym załamaniu kanału i mieć wymiary co najmniej 0,6 m × 0,6 m lub średnicę 0,6 m.

5. Pomieszczenia techniczne przeznaczone do układania kabli w budynku (tunele i pomieszczenia kablowe) powinny spełniać wymagania wynikające z normy Stowarzyszenia Elektryków Polskich nr N SEPE-004:2003 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa.

§ 98. 1. Podłogi w pomieszczeniach technicznych i gospodarczych powinny być wykonane w sposób zapewniający utrzymanie czystości, stosownie do ich przeznaczenia.

2. Pomieszczenia techniczne i gospodarcze powinny być wyposażone w instalacje i urządzenia elektryczne dostosowane do ich przeznaczenia, zgodnie z wymaganiami Polskich Norm dotyczących tych instalacji i urządzeń.

Dział IV Wyposażenie techniczne budynków Rozdział 8 Instalacja elektryczna

§ 191. Mieszkania w budynku wielorodzinnym i odrębne mieszkania w budynku zamieszkania zbiorowego należy wyposażyć w instalację wejściowej sygnalizacji dzwonkowej, a w razie przeznaczenia ich dla osób niepełnosprawnych - również w odpowiednią sygnalizację alarmowo-przyzywową.

§ 192. 1. Instalację telekomunikacyjną budynku, o której mowa w § 56, stanowią elementy infrastruktury telekomunikacyjnej, w szczególności kable i przewody wraz

118

z osprzętem instalacyjnym i urządzeniami telekomunikacyjnymi, począwszy od punktu połączenia z publiczną siecią telekomunikacyjną (przełącznica kablowa) lub od urządzenia systemu radiowego do gniazda abonenckiego.

2. Połączenie sieci telekomunikacyjnej z instalacją telekomunikacyjną budynku powinno być usytuowane na pierwszej podziemnej lub pierwszej nadziemnej kondygnacji budynku, a w przypadku systemu radiowego - na jego najwyższej kondygnacji, w odrębnym pomieszczeniu lub szafce.

3. Główne ciągi instalacji telekomunikacyjnej powinny być prowadzone w wydzielonych kanałach lub szybach instalacyjnych poza mieszkaniami i lokalami użytkowymi oraz innymi pomieszczeniami, których sposób użytkowania może powodować przerwy lub zakłócenia przekazywanego sygnału.

4. Prowadzenie instalacji telekomunikacyjnej i rozmieszczenie urządzeń telekomunikacyjnych w budynku powinno zapewniać bezkolizyjność z innymi instalacjami w zakresie ich wzajemnego usytuowania i bezpieczeństwo osób korzystających z części wspólnych budynku.

5. Miejsce lub pomieszczenie przeznaczone na osprzęt i urządzenia instalacyjne powinno być łatwo dostępne dla obsługi technicznej i oznakowane w sposób jednoznacznie określający operatora sieci telekomunikacyjnej.

6. W instalacji telekomunikacyjnej należy zastosować urządzenia ochrony przeciwprzepięciowej, a elementy instalacji wyprowadzone ponad dach połączyć z instalacją piorunochronną, o której mowa w § 184 ust. 3, lub bezpośrednio uziemić w przypadku braku instalacji piorunochronnej.

Dział VI Bezpieczeństwo pożarowe Rozdział 1 Zasady ogólne

§ 208. 1. Przepisy niniejszego działu określają wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków lub ich części, wynikające z ich przeznaczenia i sposobu użytkowania, wysokości lub liczby kondygnacji, a także położenia w stosunku do poziomu terenu oraz do innych obiektów budowlanych.

2. Stosowanie przepisów rozporządzenia wymaga uwzględnienia:

1) przepisów odrębnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określających w szczególności:

(...)

b) warunki wyposażania budynków lub ich części w instalacje sygnalizacyjno-alarmowe (...)

Rozdział 3 Strefy pożarowe i oddzielenia przeciwpożarowe

§ 234. 1. Przepusty instalacyjne w elementach oddzielenia przeciwpożarowego powinny mieć klasę odporności ogniowej (E I) wymaganą dla tych elementów.

2. (...)

3. Przepusty instalacyjne o średnicy powyżej 4 cm w ścianach i stropach, niewymienionych w ust. 1, dla których jest wymagana klasa odporności ogniowej co najmniej E I 60 lub R E I 60, powinny mieć klasę odporności ogniowej (E I) tych elementów.

119

4. Przejścia instalacji przez zewnętrzne ściany budynku, znajdujące się poniżej poziomu terenu, powinny być zabezpieczone przed możliwością przenikania gazu do wnętrza budynku.

Dział VII Bezpieczeństwo użytkowania § 308 (...)

4. Na dachu o spadku ponad 25% oraz na dachu pokrytym materiałami łamliwymi (tłukącymi) należy wykonać stałe dojścia do kominów, urządzeń technicznych oraz anten radiowych i telewizyjnych.

120

1.2.3 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126, z późn. zm.) wybrane zapisy Rozdział 1 Przepisy ogólne § 1. Rozporządzenie określa szczegółowy zakres i formę projektu budowlanego, stanowiącego podstawę do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę, nie ograniczając zakresu opracowań projektowych w stadiach poprzedzających opracowanie projektu budowlanego, wykonywanych równocześnie, w szczególności projektu technologicznego oraz na potrzeby związane z wykonywaniem robót budowlanych. (...) Rozdział 3 Projekt zagospodarowania działki lub terenu § 8. 1. Projekt zagospodarowania działki lub terenu powinien zawierać część opisową oraz część rysunkową sporządzoną na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub mapy jednostkowej, przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, z zastrzeżeniem § 10. (...) 3. Część rysunkowa, o której mowa w ust. 1, sporządzona na mapie zgodnie z § 7, powinna określać: (...) 7) układ linii lub przewodów elektrycznych i telekomunikacyjnych oraz związanych z nim urządzeń technicznych, przedstawiony w powiązaniu z sieciami zewnętrznymi, z oznaczeniem miejsca i rzędnych w miarę potrzeby, przyłączenia do sieci zewnętrznych i złączy z instalacją obiektów budowlanych oraz charakterystycznych elementów, punktów pomiarowych, symboli i wymiarów; Rozdział 4 Projekt architektoniczno-budowlany § 11. 1. Projekt architektoniczno-budowlany obiektu budowlanego powinien zawierać zwięzły opis techniczny oraz część rysunkową. 2. Opis techniczny, o którym mowa w ust. 1, sporządzony z uwzględnieniem § 7, powinien określać: (...) 7) rozwiązania zasadniczych elementów wyposażenia budowlano-instalacyjnego, zapewniające użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z przeznaczeniem, w szczególności instalacji i urządzeń budowlanych: sanitarnych, ogrzewczych, wentylacji grawitacyjnej, grawitacyjnej wspomaganej i mechanicznej, chłodniczych, klimatyzacji, gazowych, elektrycznych, telekomunikacyjnych, piorunochronnych, a także sposób powiązania instalacji obiektu budowlanego z sieciami zewnętrznymi wraz z punktami pomiarowymi, założenia przyjęte do obliczeń instalacji oraz podstawowe wyniki tych obliczeń, z uzasadnieniem doboru, rodzaju i wielkości urządzeń,(...)

121

(...) § 12. 1. Część rysunkowa, o której mowa w § 11 ust. 1, sporządzona z uwzględnieniem § 7, powinna przedstawiać: (...) 5) zasadnicze elementy wyposażenia technicznego, ogólnobudowlanego, umożliwiającego użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z jego przeznaczeniem, w tym: a) instalacje: sanitarne, ogrzewcze, wentylacyjne, chłodnicze, klimatyzacyjne i gazowe, b) instalacje i urządzenia budowlane: elektryczne i telekomunikacyjne oraz instalację piorunochronną, c) instalacje i urządzenia budowlane ochrony przeciwpożarowej określone w przepisach odrębnych, wraz ze sposobem powiązania instalacji obiektu budowlanego bezpośrednio z sieciami (urządzeniami) zewnętrznymi albo z instalacjami zewnętrznymi na zagospodarowywanym terenie oraz związanymi z nimi urządzeniami technicznymi, uwidocznione na rzutach i przekrojach pionowych obiektu budowlanego, co najmniej w formie odpowiednio opisanych schematów lub przedstawione na odrębnych rysunkach. (...)

122

1.2.4 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16.08.1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych Dz.U. z 1999 r. Nr 74 poz. 836 z późn. zm.

Rozporządzenie określa warunki techniczne użytkowania budynków mieszkalnych, wraz ze związanymi z mmi instalacjami i urządzeniami technicznymi, zwanych dalej „budynkami".

W treści rozporządzenia nie ma żadnych zapisów dotyczących instalacji telekomunikacyjnych i teletechnicznych.

123

1.2.5 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów Dz.U. z 2010 r. Nr 109 poz. 719

wybrane zapisy (tekst ujednolicony):

Ustawa określa, między innymi, zakres wymaganego stosowania systemów sygnalizacji pożarowej, obejmujących urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, służące do samoczynnego wykrywania i przekazywania informacji o pożarze, a także urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, oraz stosowanie dźwiękowych systemów ostrzegawczych, umożliwiających rozgłaszanie sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych dla potrzeb bezpieczeństwa osób przebywających w budynku, nadawanych automatycznie po otrzymaniu sygnału z systemu sygnalizacji pożarowej, a także przez operatora.

§ 2. 1. 9 Urządzenia przeciwpożarowe - należy przez to rozumieć urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie lub samoczynnie) służące do zapobiegania powstaniu, wykrywania, zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, a w szczególności: (...) urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, (...)

124

1.3 Normy

1.3.1. Wykaz podstawowych norm tematycznych PN-EN 50173-1:2009 Technika informatyczna – Systemy okablowanie strukturalne-go - Część 1: Wymagania ogólne i strefy biurowe. Zakres normy: Przedstawiono wykaz struktur i konfiguracji podsystemów okablowania szkieletowe-go stosowanego w różnych typach pomieszczeń objętych normami serii EN 50173. Określono również wymagania stawiane kanałom, łączom i elementom oraz przedstawiono wzorcowe realizacje okablowania szkieletowego, wspomagające wymagania wszystkich norm serii EN 50173. Nie określono wymagań bezpieczeństwa i kompatybilności elektromagnetycznej (EMC), które są przedmiotem innych norm i przepisów PN-EN 50173-4:2008 Technika informatyczna – Systemy okablowanie strukturalne-go - Część 4: Zabudowania mieszkalne. Zakres normy: Określono strukturalne okablowanie mieszkaniowe, instalowane do realizacji kilku grup zastosowań, wykorzystujące symetryczne i współosiowe okablowanie jako właściwe. Mieszkanie może stanowić pojedynczy budynek, większą grupę budynków lub tylko część budynku obejmującego więcej niż jedno mieszkanie. Zawarto dodatkowe wymagania specyficzne dla strukturalnego okablowania mieszkaniowego. Nie określono wymagań bezpieczeństwa i kompatybilności elektromagnetycznej (EMC), które są przedmiotem innych norm i przepisów PN-EN 50174-1:2010 Technika informatyczna - Instalacja okablowania - Część 1: Specyfikacja instalacji i zapewnienie jakości. Zakres normy: Niniejsza norma europejska ma zastosowanie w przypadku wszystkich rodzajów okablowania informatycznego, włączając w to systemy okablowania strukturalnego wykonane zgodnie z serią norm EN 50173. Określono wymagania dotyczące następujących aspektów okablowania stosowanego w technice informatycznej: a) specyfikacji instalacji, dokumentacji i procedury zapewnienia jakości; b) dokumentacji; c) obsługi i konserwacji PN-EN 50174-2:2010 Technika informatyczna - Instalacja okablowania - Część 2: Planowanie i wykonywanie instalacji wewnątrz budynków. Zakres normy: Określono wymagania dotyczące planowania i wykonywania okablowania stosowanego w technice informatycznej. Niniejsza norma ma zastosowanie w przypadku wszystkich rodzajów okablowania informatycznego wewnątrz budynków, włączając w to systemy okablowania strukturalnego wykonane zgodnie z serią norm EN 50173. Przedstawiono szczegółowe rozważania umożliwiające zadawalającą instalację i działanie okablowania informatycznego. Nie uwzględniono specyficznych wymagań mających zastosowanie do innych systemów okablowania (np. okablowania instalacji elektrycznej); jednakże, wzięto pod uwagę wpływ innych systemów okablowania na okablowanie informatyczne (i odwrotnie) oraz podano ogólne rady. Nie uwzględniono aspektów okablowania

125

związanych z przesyłaniem sygnałów w wolnej przestrzeni (np. łącznością bezprzewodową, radiową, mikrofalową lub satelitarną). Niniejsza norma może być stosowana w przypadku środowiska, w którym występują jakieś zagrożenia, ale nie wyłącza dodatkowych wymagań, które stosuje się w specjalnych okolicznościach. PN-EN 50174-3:2005 Technika informatyczna - Instalacja okablowania - Część 3: Planowanie i wykonawstwo instalacji na zewnątrz budynków. Zakres normy: Określono szczegółowe wymagania dotyczące planowania, projektowania, wykonawstwa i obsługi okablowania na zewnątrz budynków za pomocą symetrycznych kabli metalowych oraz światłowodowych na potrzeby techniki informatycznej. Uwzględniono okablowanie informatyczne stosowane w analogowych i cyfrowych systemach telekomunikacyjnych. Podano strategię planowania, zasady projektowania i instalowania okablowania metalowego i światłowodowego w zależności od zastosowania oraz środowiska fizycznego (klimatycznego, mechanicznego, elektromagnetycznego). Podano czynności i procedury, które są stosowane, aby instalacja okablowania była zgodna ze specyfikacją. 1.3.2. Wykaz szczegółowych norm tematycznych PN-EN 50083:2008 Sieci kablowe służące do rozprowadzania sygnałów: telewizyj-nych, radiofonicznych i usług interaktywnych (UWAGA: Normy z serii PN-EN 50083 są stopniowo zastępowane normami z serii PN-EN 60728). PN-EN 50117-1:2003 Kable współosiowe - Część 1: Wymagania ogólne. PN-EN 50288-1:2005 Przewody wielożyłowe stosowane w cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 1: Wymagania grupowe. PN-EN 50288-2-1:2005 Przewody wielożyłowe stosowane w cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 2-1: Wymagania grupowe dotyczące przewodów ekranowanych do częstotliwości 100 MHz - Przewody przeznaczone do poziomego i pionowego układania w budynkach. PN-EN 50288-2-2:2005 Przewody wielożyłowe stosowane cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 2-2: Wymagania grupowe dotyczące przewodów ekranowanych do częstotliwości 100 MHz - Paczkordy i przewody znajdujące się w bezpośrednim otoczeniu operatora. PN-EN 50288-3-1:2005 Przewody wielożyłowe stosowane cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 3-1: Wymagania grupowe dotyczące przewodów nieekranowanych do częstotliwości 100 MHz - Przewody przeznaczone do pionowego i poziomego układania w budynkach. PN-EN 50288-3-2:2005 Przewody wielożyłowe stosowane w cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 3-2: Wymagania grupowe dotyczące przewodów nieekranowanych do częstotliwości 100 MHz - Paczkordy i przewody znajdujące się w bezpośrednim otoczeniu operatora. PN-EN 50288-4-1:2005 Przewody wielożyłowe stosowane w cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 4-1: Wymagania grupowe dotyczące przewodów ekranowanych do częstotliwości 600 MHz - Przewody przeznaczone do pionowego i poziomego układania w budynkach.

126

PN-EN 50288-4-2:2005 Przewody wielożyłowe stosowane w cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 4-2: Wymagania grupowe dotyczące przewodów nieekranowanych do częstotliwości 600 MHz - Paczkordy i przewody znajdujące się w bezpośrednim otoczeniu operatora. PN-EN 50288-5-1:2005 Przewody wielożyłowe stosowane w cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 5-1: Wymagania grupowe dotyczące przewodów ekranowanych do częstotliwości 250 MHz - Przewody przeznaczone do pionowego i poziomego układania w budynkach. PN-EN 50288-5-2:2005 Przewody wielożyłowe stosowane cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 5-2: Wymagania grupowe dotyczące przewodów ekranowanych do częstotliwości 250 MHz - Paczkordy i przewody znajdujące się w bezpośrednim otoczeniu operatora. PN-EN 50288-6-1:2005 Przewody wielożyłowe stosowane w cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 6-1: Wymagania grupowe dotyczące przewodów nieekranowanych do częstotliwości 250 MHz - Przewody przeznaczone do pionowego i poziomego układania w budynkach. PN-EN 50288-6-2:2005 Przewody wielożyłowe stosowane w cyfrowej i analogowej technice przesyłu danych - Część 6-2: Wymagania grupowe dotyczące przewodów nieekranowanych do częstotliwości 250 MHz - Paczkordy i przewody znajdujące się w bezpośrednim otoczeniu operatora. PN-EN 50289-1-2:2007 Kable telekomunikacyjne - Metody badań - Część 1-2: Metody badań właściwości elektrycznych - Rezystancja przy prądzie stałym. PN-EN 50289-1-5:2008 Kable telekomunikacyjne - Metody badań - Część 1-5: Metody badań właściwości elektrycznych – Pojemność. PN-EN 50289-1-6:2009 Kable telekomunikacyjne - Metody badań - Część 1-6: Metody badań właściwości elektrycznych - Właściwości elektromagnetyczne. PN-EN 50289-1-8:2010 Kable telekomunikacyjne - Metody badań - Część 1-8: Metody badań właściwości elektrycznych – Tłumienność. PN-EN 50289-1-9:2002 Kable telekomunikacyjne - Metody badania - Część 1-9: Metody badania właściwości elektrycznych - Tłumienność niesymetrii (LCL-na wejściu toru, LCTL-na wyjściu toru). PN-EN 50289-1-11:2002 Kable telekomunikacyjne - Metody badania - Część 1-11: Metody badania właściwości elektrycznych - Impedancja falowa, impedancja wejściowa, tłumienność odbiciowa. PN-EN 50289-1-14:2005 Kable telekomunikacyjne - Metody badania właściwości elektrycznych - Część 1-14: Tłumienność sprzężeniowa lub skuteczność ekranowania elementów połączeń. PN-EN 50289-3-9:2002 Kable telekomunikacyjne - Metody badania - Część 3-9: Metody badania właściwości mechanicznych - Sprawdzanie odporności na przeginanie.

PN-EN 50310:2011 Stosowanie połączeń wyrównawczych i uziemiających w budynkach z zainstalowanym sprzętem informatycznym. PN-EN 50346:2004 Technika informatyczna - Instalacja okablowania - Badanie zainstalowanego okablowania. PN-EN 60068-2-14:2009 Badania środowiskowe - Część 2-14: Próby - Próba N: Zmiany temperatury.

127

PN-EN 60068-2-38:2010 Badania środowiskowe - Część 2-38: Próby - Próba Z/AD: Próba złożona cykliczna temperatura/wilgotność. PN-EN 60352-3:2002 Połączenia nielutowane - Część 3: Połączenia zakleszczane nielutowane dostępne - Wymagania ogólne, metody badań i wskazówki praktyczne. PN-EN 60352-4:2004 Połączenia nielutowane - Część 4: Połączenia nielutowane zakleszczane niedostępne - Wymagania ogólne, metody badań i wskazówki praktyczne. PN-EN 60352-6:2002 Połączenia nielutowane - Część 6: Połączenia nakłuwane - Wymagania ogólne, metody badań i wskazówki praktyczne. PN-EN 60512-2-1:2006 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 2-1: Badania ciągłości elektrycznej i rezystancji stykowej - Badanie 2a: Rezystancja stykowa - Metoda miliwoltowa. PN-EN 60512-3-1:2005 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 3-1: Badania izolacji - Badanie 3a: Rezystancja izolacji. PN-EN 60512-4-1:2006 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 4-1: Badania wytrzymałości elektrycznej - Badanie 4a: Próba napięciowa. PN-EN 60512-4-2:2006 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 4-2: Badania wytrzymałości elektrycznej - Badanie 4b: Wyładowania niezupełne. PN-EN 60512-5-2:2005 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 5-2: Badania obciążalności prądowej - Badanie 5b: Obniżenie obciążalności prądowej w funkcji temperatury. PN-EN 60512-6-2:2006 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 6-2: Badania naprężeń dynamicznych - Badanie 6b: Udary wielokrotne. PN-EN 60512-6-3:2006 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 6-3: Badania naprężeń dynamicznych - Badanie 6c: Udary pojedyncze. PN-EN 60512-6-4:2005 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 6-4: Badania oddziaływania mechanicznego - Badanie 6d: Wibracje (sinusoidalne). PN-EN 60512-11-4:2006 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 11-4: Badania klimatyczne - Badanie 11d: Szybkie zmiany temperatury. PN-EN 60512-11-7:2004 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 11-7: Badania klimatyczne - Badanie 11g: Korozja przy przepływie mieszaniny gazów. PN-EN 60512-11-9:2006 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 11-9: Badania klimatyczne - Badanie 11i: Suche gorąco. PN-EN 60512-11-10:2002 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 11-10: Badania klimatyczne - Badanie 11j: Zimno. PN-EN 60512-11-12:2006 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 11-12: Badania klimatyczne - Badanie 11m: Wilgotne gorąco, cykliczne. PN-EN 60512-19-3:2000 Podzespoły elektromechaniczne do urządzeń elektronicz-nych - Podstawowe procedury badań i metody pomiarów - Badania odporności chemicznej - Badanie 19c: Odporność na działanie płynów. PN-EN 60512-23-3:2004 Podzespoły elektromechaniczne do urządzeń elektronicz-nych - Podstawowe procedury badań i metody pomiarów - Część 23-3: Badanie 23c: Skuteczność ekranowania złączy i akcesoriów.

128

PN-EN 60512-25-1:2002 Złącza dla sprzętu elektronicznego - Badania i pomiary - Część 25-1: Badanie 25a - Współczynnik przesłuchu. PN-EN 60512-25-2:2002 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 25-2: Badanie 25b: Tłumienność/tłumienność wtrąceniowa. PN-EN 60512-25-4:2006 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 25-4: Badanie 25d: Opóźnienie propagacji. PN-EN 60512-25-5:2007 Złącza do urządzeń elektronicznych - Badania i pomiary - Część 25-5: Badanie 25e: Straty odbicia. PN-EN 60529:2003 Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy (Kod IP). PN-EN 60603-7:2010 Złącza do urządzeń elektronicznych - Część 7: Specyfikacja szczegółowa dotycząca złączy 8-torowych, nieekranowanych, swobodnych i stałych. PN-EN 60603-7-2:2010 Złącza do urządzeń elektronicznych - Część 7-2: Specyfikacja szczegółowa dotycząca 8-torowych złączy nieekranowanych, swobodnych i stałych, do przesyłu danych o częstotliwościach do 100 MHz. PN-EN 60603-7-3:2010 Złącza do urządzeń elektronicznych - Część 7-3: Specyfikacja szczegółowa dotycząca 8-torowych złączy ekranowanych, swobodnych i stałych, do przesyłu danych o częstotliwościach do 100 MHz. PN-EN 60603-7-4:2010 Złącza do urządzeń elektronicznych - Część 7-4: Specyfikacja szczegółowa dotycząca 8-torowych złączy nieekranowanych, swobodnych i stałych, do przesyłu danych o częstotliwościach do 250 MHz. PN-EN 60603-7-5:2010 Złącza do urządzeń elektronicznych - Część 7-5: Specyfikacja szczegółowa dotycząca 8-torowych złączy ekranowanych, swobodnych i stałych, do przesyłu danych o częstotliwościach do 250 MHz. PN-EN 60603-7-7:2010 Złącza do urządzeń elektronicznych - Część 7-7: Specyfikacja szczegółowa dotycząca 8-torowych złączy ekranowanych, swobodnych i stałych, do przesyłu danych o częstotliwościach do 600 MHz. PN-EN 60793-1-20:2003 Włókna światłowodowe - Część 1-20: Metody badań - Wymiary włókien. PN-EN 60793-1-40:2005 Włókna światłowodowe - Część 1-40: Metody pomiarów i procedury badań – Tłumienność. PN-EN 60793-1-41:2011 Światłowody - Część 1-41: Metody pomiarów i procedury badań - Szerokość pasma przenoszenia. PN-EN 60793-1-44:2003 Włókna światłowodowe - Część 1-44: Metody badań - Pomiar długości fali odcięcia. PN-EN 60793-1-49:2006 Włókna światłowodowe - Część 1-49: Metody pomiarów i procedury badań - Różnicowe opóźnienie modów. PN-EN 60793-2:2008 Światłowody - Część 2: Specyfikacja wyrobu - Postanowienia ogólne. PN-EN 60793-2-10:2008 Światłowody - Część 2-10: Specyfikacja wyrobu - Specyfikacja grupowa dla włókien wielomodowych kategorii A1. PN-EN 60793-2-30:2009 Światłowody - Część 2-30: Specyfikacja wyrobu - Specyfikacja grupowa dla światłowodów wielomodowych kategorii A3. PN-EN 60793-2-40:2011 Światłowody - Część 2-40: Specyfikacja wyrobu - Specyfikacja grupowa dla światłowodów wielomodowych kategorii A4. PN-EN 60793-2-50:2009 Światłowody - Część 2-50: Specyfikacja wyrobu - Specyfikacja grupowa dla światłowodów jednomodowych klasy B.

129

PN-EN 60794-1-1:2003 Kable światłowodowe - Część 1-1: Wymagania wspólne - Postanowienia ogólne. PN-EN 60794-1-2:2004 Kable światłowodowe - Część 1-2: Wymagania wspólne - Podstawowe metody badań. PN-EN 60794-2:2003 Kable światłowodowe - Część 2: Kable do układania wewnątrz pomieszczeń - Wymagania szczegółowe. PN-EN 60794-3:2002 Kable światłowodowe - Część 3: Wymagania szczegółowe - Kable do stosowania na zewnątrz pomieszczeń. PN-EN 60811-1-1:1999 Wspólne metody badania materiałów stosowanych na izolację i powłoki przewodów i kabli elektrycznych - Metody ogólnego zastosowania - Pomiary grubości i wymiarów zewnętrznych - Sprawdzenia właściwości mechanicznych. PN-EN 60825-2:2009 Bezpieczeństwo urządzeń laserowych - Część 2: Bezpieczeństwo światłowodowych systemów telekomunikacyjnych (OFCS). PN-EN 60966-2-4:2009 Przewody współosiowe wielkiej częstotliwości - Część 2-4: Norma szczegółowa dotycząca przewodów do połączeń odbiorników TV lub radiowych - Zakres częstotliwości od 0 do 3 000 MHz, złącza według IEC 61169-2. PN-EN 60966-2-5:2009 Przewody współosiowe wielkiej częstotliwości - Część 2-5: Norma szczegółowa dotycząca przewodów do połączeń odbiorników TV lub radiowych - Zakres częstotliwości od 0 do 1 000 MHz, złącza według IEC 61169-2. PN-EN 60966-2-6:2009 Przewody współosiowe wielkiej częstotliwości - Część 2-6: Norma szczegółowa dotycząca przewodów do połączeń odbiorników TV lub radiowych - Zakres częstotliwości od 0 do 3 000 MHz, złącza według IEC 61169-24. PN-EN 61073-1:2009 Światłowodowe złącza i elementy pasywne - Spoiny mechaniczne i osłony spoin stapianych dla światłowodów i kabli światłowodowych - Część 1: Specyfikacja ogólna. PN-EN 61076-2-101:2008 Złącza do urządzeń elektronicznych - Wymagania dotyczące wyrobu - Część 2-101: Złącza okrągłe - Specyfikacja szczegółowa dotycząca złączy okrągłych gwintowych M12. PN-EN 61076-3-104:2006 Złącza do urządzeń elektronicznych - Wymagania dotyczące wyrobu - Część 3-104: Specyfikacja szczegółowa dotycząca 8-torowych złączy ekranowanych, stałych i swobodnych, przeznaczonych do transmisji danych o częstotliwościach do 1 000 MHz. PN-EN 61169-1:2000 Elementy urządzeń elektronicznych - Złącza wielkiej częstotliwości - Wymagania ogólne i metody pomiarów. PN-EN 61169-2:2007 Złącza wielkiej częstotliwości - Część 2: Specyfikacja grupowa - Złącza współosiowe wielkiej częstotliwości typu 9,52. PN-EN 61169-24:2009 Złącza wielkiej częstotliwości - Część 24: Specyfikacja grupowa - Złącza współosiowe wielkiej częstotliwości z połączeniem gwintowym, stosowane głównie do 75 om kablowych systemów rozprowadzania (typ F).

130

PN-EN 61300-2-1:2010 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-1: Badania - Wibracje (sinusoidalne). PN-EN 61300-2-2:2009 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-2: Badania - Odporność na wielokrotne łączenie i rozłączanie. PN-EN 61300-2-4:2002 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-4: Badania - Siła utrzymywania światłowodu/kabla. PN-EN 61300-2-5:2004 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-5: Badania - Skręcenie/twist. PN-EN 61300-2-6:2002 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-6: Badania - Wytrzymałość mechanizmu sprzęgającego. PN-EN 61300-2-9:2011 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-9: Badania - Wstrząs PN-EN 61300-2-12:2010 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-12: Badania – Uderzenie. PN-EN 61300-2-17:2004 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-17: Badania – Zimno. PN-EN 61300-2-18:2006 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-18: Badania - Suche gorąco - Wytrzymałość na wysoka temperaturę. PN-EN 61300-2-19:2006 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-19: Badania - Wilgotne gorąco (stan ustalony). PN-EN 61300-2-22:2007 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-22: Badania - Zmiany temperatury. PN-EN 61300-2-30:2002 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-30: Badania - Promieniowanie słoneczne. PN-EN 61300-2-34:2010 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-34: Badania - Odporność elementów łączeniowych i osłon na rozpuszczalniki i ciekłe zanieczyszczenia . PN-EN 61300-2-42:2006 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-42: Badania - Obciążenie statyczne złącza. PN-EN 61300-2-44:2009 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-44: Badania - Wytrzymałość uchwytów kablowych elementów światłowodowych na zginanie. PN-EN 61300-2-46:2007 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 2-46: Badania - Cykliczne wilgotne gorąco. PN-EN 61300-3-6:2009 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 3-6: Badania i pomiary - Tłumienność odbiciowa. PN-EN 61300-3-34:2009 Światłowodowe złącza i elementy bierne - Podstawowe procedury badań i pomiarów - Część 3-34: Badania i pomiary - Tłumienność losowo sparowanych półzłączy. PN-EN 61935-2:2011 Wymagania dotyczące sprawdzania symetrycznych i współosiowych kablowych linii informatycznych - Część 2: Sznury zgodne z ISO/IEC 11801 oraz normami związanymi.

131

PN-EN 62012-1:2003 Wielożyłowe symetryczne parowe i czwórkowe kable do telekomunikacji cyfrowej przeznaczone do pracy w trudnych warunkach - Część 1: Specyfikacja grupowa. IEC 60512-8:1993 Electromechanical components for electronic equipment - Basic testing procedures and measuring methods - Part 8: Connector tests (mechanical) and mechanical tests on contacts. IEC 60512-9:1992 Electromechanical components for electronic equipment - Basic testing procedures and measuring methods - Part 9: Miscellaneous tests. IEC/PAS 60603-7-3 Connectors for electronic equipment - Part 7-3: Detail specification for 8-way, shielded, free and fixed connectors, for data transmissions with frequencies up to 100 MHz. IEC 60874-19-1 Connectors for optical fibres and cables - Part 19-1: Fibre optic patch cord connector type SC-PC (floating duplex) standard terminated on multimode fibre type A1a, A1b - Detail specification. IEC 61156-1:2002 Multicore and symmetrical pair/quad cables for digital communication - Part 1: Generic specification. IEC 61156-5-1 Multicore and symmetrical pair/quad cables for digital communications - Part 5-1: Symmetrical pair/quad cables with transmission characteristics up to 600 MHz - Horizontal floor wiring - Blank detail specification. IEC 61156-6-1 Multicore and symmetrical pair/quad cables for digital communications - Part 6-1: Symmetrical pair/ quad cables with transmission characteristics up to 600 MHz - Work area wiring - Blank detail specification. IEC 61156-7 Multicore and symmetrical pair/quad cables for digital communications - Part 7: Symmetrical pair cables with transmission characteristics up to 1200 MHz - Sectional specification for digital and analog communication cables. EN 61196-3 Radio-frequency cables - Part 3: Sectional specification for coaxial cables for local area networks (IEC 61196-3:1998).

132

2. Zestawienie liczby abonentów TV-SAT i TVK 2.1 Liczba abonentów platform cyfrowych TV-SAT:

Nazwa platformy Liczba abonentów Udział

Polsat Cyfrowy ok. 3.500.000 55,6%

Canal + ok. 1.700.000 27,0%

Telewizja n ok. 800.000 12,7%

Neostrada TV ok. 300.000 4,8%

RAZEM ok. 6.300.000

(źródło: magazyn Businessman.pl – 10.2011)

2.2 Liczba abonentów telewizji kablowych TVK:

Operator Liczba abonentów Udział Miejscowości

UPC Polska 1.089.000 24,2% 116

Vectra 775.100 17,2% 164

Multimedia Polska 726.000 16,1% 2000

ASTER 380.000 8,4% 3

TOYA 160.000 3,6% 4

INEA 140.000 3,1% 7

Stream Communications 102.000 2,3% 16

Petrus 48.000 1,1% 11

Promax 33.500 0,7% 18

Sat Film 25.000 0,6% 1

pozostali 1.022.000 22,7%

RAZEM 4.500.600

(źródło: Polska Izba Komunikacji Elektronicznej II kw. 2011)

133

3. Problemy z lokalną infrastrukturą osiedlową

Informacja prasowa nt. praktyk monopolistycznych stosowanych przez spółdzielnie mieszkaniowe przy wykorzystywaniu budynkowej infrastruktury telekomunikacyjnej. (źródło: Gazeta Wyborcza z dn. 28.09.2011)

134

4. Kalkulator okablowania teletechnicznego budynków

Niniejszą ekspertyzę uzupełnia w formie załącznika kalkulator okablowania

teletechnicznego budynków mieszkalnych wielorodzinnych wykonany w programie

MS-Excel.

rys. 76 Kalkulator okablowania teletechnicznego - ustawienia parametrów kalkulacji.

135

Dzięki możliwości swobodnego ustawia-

nia parametrów ogólnych kalkulacji oraz

scalonych cen poszczególnych materia-

łów i urządzeń oraz kosztów robocizny,

można w szybki sposób zbadać szacun-

kowe koszty dla różnych konfiguracji i

architektur budynkowych.

W przykładzie kalkulacyjnym zastosowa-no cennik przedstawiony w rozdziale 4 ekspertyzy.

136

wyk

res

2 C

har

akte

ryst

yki k

osz

tów

so

rto

wan

e ko

lejn

o w

g li

czb

y ko

nd

ygn

acji

i mie

szkań

na

kon

dyg

nac

ji

137

138

139