3

Voorwoord

Voor u ligt het jaarverslag van OPTA. Stapsgewijs geven we hierin aan wat OPTA in 2000 heeftkunnen betekenen voor de post- en de telecommunicatiemarkt en hoe zij dat organisatorischheeft gedaan.

Het jaarverslag bestaat uit vier delen. In het eerste deel gaat het over OPTA, haar missie enmanier van organiseren. Daarna volgen in deel twee de activiteiten die OPTA heeft uitgevoerdin 2000. Hierbij is steeds een aantal praktijk voorbeelden gegeven die verzameld zijn onderhet kopje ‘Uitspraken, geschillen en bezwaren’. Uiteraard voert OPTA haar werkzaamheden uitbinnen een specifieke context, waarvan u de beschrijving kunt lezen in deel drie. Het daaropvolgende deel vier gaat verder in op de bedrijfsvoering van OPTA, waarbij ook de kengetallenstaan gepresenteerd. Het jaarverslag sluit af met de jaarrekening en het financieel verslag.

Een belangrijk deel van de missie van OPTA is het streven naar meer keuzevrijheid. Onder meerhierdoor ontstaat een marktwerking waarin gezonde concurrentie bepalend is voor het prijsni-veau, maar ook voor de introductie van nieuwe (technologische) ontwikkelingen. Aanbiedersvan telecom- en postdiensten blijven scherp mede door de keuze die afnemers kunnen maken.Dit streven naar meer keuzevrijheid hebben we verbeeld in een fotoserie in dit jaarverslag.

Wij wensen u veel leesplezier. Naast het jaarverslag presenteren we onze visie op de marktvoor de komende jaren en de resultaten van de marktmonitor 2000.

4

Missie

OPTA stimuleert bestendige concurrentie in de telecommunicatie- en postmarkten. Dat wilzeggen: een duurzame situatie waarin particuliere en zakelijke eindgebruikers een keuze kunnenmaken tussen aanbieders en tussen diensten, zodanig dat het prijs- en kwaliteitsaanbod op dediverse deelmarkten totstandkomt door effectieve marktprikkels. Bij onvoldoende keuzebeschermt OPTA eindgebruikers.

5OPTA

acti

vite

iten

2

OPTA

als

toez

icht

houd

er

1

OPTA

bele

idso

mge

ving

3

Inhoudsopgave

OPTA

inbe

drij

f 4

Voorwoord 3

Missie 4

Deel 1 7 OPTA als toezichthouder1 7 Doelstellingen en missie2 7 Wettelijke taken en bevoegdheden

2.1 8 Bevoegdheden en handhaving3 8 De organisatie

Deel 2 15 Activiteiten van OPTA in het jaar 20001 15 Toezicht op de telecommunicatiemarkt

1.1 15 Telecommunicatiediensten aan eindgebruikers1.2 21 Telecommunicatiediensten tussen aanbieders1.3 28 Aanmerkelijke marktmacht

2 30 Toezicht op de postmarkt3 33 Toezicht op kabel en internet

3.1 34 Meer duidelijkheid en transparantie voor internet4 39 Toezicht op infrastructuur5 41 Uitgifte van telefoonnummers

5.1 41 OPTA onderzoekt alternatieven voor uitgiftebeleid van telefoonnummers5.2 41 Het gebruik van mobiele telefoonnummers moet efficiënter5.3 42 De uitgifte en intrekking van informatienummers5.4 43 OPTA wil samenwerken met ministerie inzake nummerbeleid

6 43 Registratie van marktpartijen

Deel 3 49 Beleidsomgeving1 49 Internationaal

1.1 49 De Europese Commissie1.2 51 De Independent Regulators Group

2 52 Nationaal2.1 52 Adviezen en uitvoeringstoetsen voor het Ministerie van Verkeer en Waterstaat2.2 53 Intensieve samenwerking met de Nederlandse Mededingingsautoriteit

3 54 Evaluatie van vier jaar OPTA3.1 55 Onderzoeksopzet3.2 55 Mogelijke varianten voor het toezicht in de toekomst3.3 56 Interdepartementale adviescommissie buigt zich over evaluatie

Deel 4 32 OPTA in bedrijf1 61 Kwaliteit van de organisatie

1.1 61 Veel aandacht voor administratieve organisatie1.2 61 Kwaliteitsbeleid en stand van zaken van kwaliteitsverbeteringen

2 63 Ontwikkelingen op het gebied van de personele organisatie3 64 De kwaliteit van de bedrijfsvoering

3.1 64 De continuïteit van de uitvoering4 65 De ondernemingsraad is vernieuwd en uitgebreid5 66 Onderzoek naar klanttevredenheid6 67 Kengetallen7 72 Jaarrekening 2000

Bijlagen 871 87 Besluiten en gebeurtenissen2 89 Lijst van begrippen 3 92 Interessante websites

OPTA

bijl

agen

OPTA

als

toez

icht

houd

er

1

7

OPTA als toezichthouder

De Onafhankelijke Post en TelecommunicatieAutoriteit (OPTA) is toezichthouder op de post- entelecommunicatiemarkt in Nederland. OPTA is eenzelfstandig bestuursorgaan dat op 1 augustus 1997met haar werkzaamheden is begonnen. De oprichtingen de institutionele inbedding van OPTA zijn vastge-legd in de OPTA-wet. OPTA heeft als belangrijkstetaak ervoor te zorgen dat de telecommunicatiemarktzo snel mogelijke verandert van een monopolie naareen markt met effectieve concurrentie. OPTA houdttoezicht op de naleving van de wet- en regelgevingdie deze verandering moet ondersteunen.

1 Doelstellingen en missie

De activiteiten van OPTA waren in 2000 gericht ophet zekerstellen van bereikte resultaten en hetbewaren van de effectiviteit van haar maatregelenen instrumentarium. Voorbeelden hiervan zijn deaanpak van nummerportabiliteit, price-caps, MDF-access en de toegang tot postbussen. Daarnaastheeft de missie van OPTA, het creëren van effectieveconcurrentie in de telecommunicatie- en postmark-ten, verder gestalte gekregen. De aanwijzing vanaanbieders als partijen met aanmerkelijke markt-macht bijvoorbeeld, heeft gezorgd voor meer moge-lijkheden tot ontwikkeling van de concurrentie. Inhoofdstuk twee worden andere voorbeelden genoemdvan de wijze waarop OPTA haar doelstellingen voor2000 in praktijk heeft gebracht. In dat hoofdstukvindt u een overzicht van de activiteiten van OPTAin het afgelopen jaar.

2 Wettelijke taken enbevoegdheden

OPTA houdt toezicht op de naleving van de wet enregelgeving op telecommunicatie- en postgebied.

Het gaat daarbij om de Telecommunicatiewet, dePostwet, de bij deze wetten horende lagere regelge-ving en Europese regelgeving. De belangrijkste takenen bevoegdheden die uit genoemde wet- en regelge-ving voortvloeien zijn:• aanwijzing van aanbieders met aanmerkelijke

marktmacht;• beslechting van geschillen tussen aanbieders;• interconnectie- en eindgebruikerstarieven;• uitgifte van verschillende telefoonnummers;• bescherming van privacy;• toezicht op de postconcessie.

Aanwijzing van telecommunicatiebedrijven metaanmerkelijke marktmachtOPTA bepaalt welke aanbieders van telecommunica-tienetten en -diensten een ‘aanmerkelijke markt-macht’ hebben. Dat zijn in de regel partijen die eenmarktaandeel hebben van meer dan 25 procent. Voorhen gelden extra verplichtingen, met name op hetgebied van non-discriminatie, transparantie en kos-tengeoriënteerde tarieven. Als een aanbieder metaanmerkelijke marktmacht bijvoorbeeld een dienst ofproduct beschikbaar stelt aan zichzelf of een doch-teronderneming, moeten die tegen dezelfde voor-waarden ook beschikbaar zijn voor andere partijen.

Beslechting van geschillen tussen aanbiedersEen andere belangrijke taak van OPTA is het beslech-ten van geschillen tussen aanbieders. Het gaat danvooral om geschillen op het gebied van interconnec-tie en bijzondere toegang, en de voorwaarden entarieven die tussen partijen moeten worden overeen-gekomen. OPTA treedt op verzoek van betrokken par-tijen op als scheidsrechter op het moment dat dezepartijen er in normale onderhandelingen niet uitko-men.

Interconnectie- en eindgebruikerstarievenAanbieders met aanmerkelijke marktmacht zijn ver-

plicht interconnectietarieven tehanteren die kostengeoriënteerdzijn. Om dit aan te kunnen tonen die-nen deze aanbieders een kostentoerekenings-systeem op te stellen dat het mogelijk maakt om tebeoordelen of de tarieven inderdaad kostengeoriën-teerd zijn. OPTA dient dergelijke systemen goed tekeuren. Verder ziet OPTA er op toe dat aanbieders devoorwaarden waaronder zij interconnectie aanbie-den, transparant maken. OPTA houdt eveneens toezicht op eindgebruikersta-rieven voor vaste telefonie en voor huurlijnen.Daarmee wordt voorkomen dat aanbieders met aan-merkelijke marktmacht deze macht uitoefenen tenkoste van eindgebruikers door het hanteren van tehoge tarieven die niet zijn gebaseerd op de onder-liggende kosten. Ook wordt voorkomen dat deze aan-bieders de prijsconcurrentie in deelmarkten waar almeer concurrentie is, betalen uit de winsten uithoge tarieven in markten waar (nog) minder concur-rentie is (kruissubsidie).

Uitgifte van telefoonnummersOPTA geeft gewone telefoonnummers uit en de zoge-heten informatienummers. Dat gebeurt op basis vannummerplannen. In een nummerplan staat welketelefoonnummers waarvoor bestemd zijn. Bestaandeen nieuwe aanbieders kunnen deze nummers, vaakmet duizenden gelijk, bij OPTA aanvragen. OPTAreserveert eveneens nummers voor de nummerbe-hoefte op langere termijn. Van de uitgifte houdtOPTA een register bij. Dit is openbaar, zodat ieder-een kan zien welke nummers zijn uitgegeven enwelke nog vrij zijn.

Bescherming van privacyEen geheel andere taak van OPTA is het handhavenvan specifieke plichten die aanbieders hebben ophet gebied van privacy. Zo moet een beller kunnenverhinderen dat zijn telefoonnummer bekend raakt

bij degene die hij belt. Dezezou hem anders met allerlei

ongevraagde diensten kunnen bena-deren. OPTA ziet erop toe dat telecommu-

nicatie-aanbieders zich aan deze regels houden.

Toezicht op de postconcessieOp grond van de Postwet ziet OPTA toe op de uitvoe-ring van de taken die zijn opgedragen aan de zoge-heten concessiehouder TNT Post Groep (TPG). Hetbetreft hier met name toezicht op de tarieven en dekwaliteit van dienstverlening van TPG op marktenwaar TPG een monopolie heeft (de concessie). Ookhoudt OPTA toezicht op administratieve scheidingbinnen TPG van activiteiten die in concurrentieplaatsvinden en activiteiten waarvoor TPG eenmonopolie heeft.

2.1 Bevoegdheden en handhaving

Om toezicht te kunnen uitoefenen kan OPTA eenaantal maatregelen nemen:• het opvragen van inlichtingen en het inzien van

stukken; • het stellen van regels bij geschillen tussen aan-

bieders;• het opleggen van boetes van maximaal een mil-

joen gulden bij overtreding van de wet;• het opleggen van dwangsommen om naleving van

de wet af te dwingen;• het intrekken (in bepaalde gevallen) van een eer-

der uitgegeven nummer.

3 De organisatie

Het college van OPTA is belast met de wettelijketaken en verantwoordelijkheden. In de uitvoeringvan deze taken en verantwoordelijkheden worden de

OPTA

alstoezichthouder

18

HET COLLEGE VANOPTA BESTAAT UIT DRIE

ONAFHANKELIJKE DESKUNDI-GEN DIE WORDEN BIJGESTAAN

DOOR EEN BUREAU METZEVEN AFDELINGEN

collegeleden bijgestaan door het bureau van OPTA.De organisatie van dit bureau van OPTA is als ‘plat’te karakteriseren. Op de verschillende werkterreinenzijn adviseurs werkzaam die al snel zelfstandig enmet een behoorlijke eigen verantwoordelijkheidmoeten kunnen werken. De markten waar OPTA toe-zicht op houdt zijn continu in beweging. De dyna-miek in de interne en externe omgeving maakt OPTAvoor academici en HBO-ers een aantrekkelijke werk-gever. Het bureau van OPTA wordt geleid door de directeur,die tevens als adviseur aanwezig is bij collegeverga-deringen. Het bureau van OPTA bestaat uit zevenafdelingen. Het college en het bureau van OPTA wor-den in deze paragraaf kort beschreven.

Het collegeHet college van OPTA bestaat uit drie door de minis-ter van Verkeer en Waterstaat benoemde onafhanke-lijke deskundigen, afkomstig uit verschillende disci-plines: mw. mr. Gonçalves - Ho Kang You, jhr. mr. H.A. van Karnebeek (vice-voorzitter) en prof. dr. J.C. Arnbak (voorzitter). De secretaris, drs. H.C. Bakker, is eveneens directeur van hetbureau van OPTA.

Het bureauHet bureau van OPTA bestaat uit zeven afdelingen,te weten: Eindgebruikersmarkt, Interconnectie enBijzondere toegang, Nummers & Registraties,

Strategie & Coördinatie, Juridische Zaken,Bedrijfsvoering en Communicatie.

De afdeling Eindgebruikersmarkt houdt toezicht opde eindgebruikerstarieven (inclusief kortingsregelin-gen en regionale tariefdifferentiatie), verplichtingenvoor vaste verbindingen en telefonie, algemeneregels voor dienstverlening, privacy, universeledienstverlening, vergunningsvoorwaarden, mobieletelefonie en post. De afdeling coördineert de advise-ring aan de minister bij het toekennen van frequen-ties voor telecommunicatie.

De afdeling Interconnectie en Bijzondere Toegangis verantwoordelijk voor de behandeling van inter-connectiegeschillen, geschillen over bijzondere toe-gang en geschillen over toegang tot de kabel. Deafdeling houdt toezicht op diverse aspecten vaninterconnectie en bijzondere toegang en infrastruc-turele kwesties zoals gedoogregelingen en het delenvan antenne-opstelpunten. Ook toegang tot de kabelen voorwaardelijke toegangssystemen behoren tothet werkterrein van deze afdeling, net als de hoogtevan interconnectietarieven.

De afdeling Nummers & Registraties is verantwoor-delijk voor de uitgifte van nummers en het handha-ven van het juiste gebruik van nummerseries dooraanbieders. Voor dit doel zijn registers gemaakt dievia de website openbaar zijn te raadplegen. Een

9

via de website openbaar zijn te raadplegen. Eennieuwe taak is het toezichthouden op de registratievan de handtekening. Het bureau Nummeruitgifte enRegistratieverlening verstrekt individuele informatie-nummers, zoals 0800- en 0900-nummers en zogehe-ten alfanumerieke telefoonnummers (het naambel-len).

De afdeling Strategie & Coördinatie coördineertafdelingsoverstijgende zaken, de samenhang van hetOPTA-beleid en het overleg met externe organisaties.De afdeling heeft de taak om planningen te bewakenen te zorgen voor een goede voorbereiding en orga-nisatie van de besluitvorming door het college vanOPTA. De afdeling onderhoudt contacten met hetministerie van Verkeer en Waterstaat en andereministeries, met de Nederlandse Mededingingsauto-riteit NMa, en met internationale organisaties als deEuropese Commissie en de Independent RegulatorsGroup. Ook functioneert Strategie & Coördinatie alseen soort ‘denktank’ voor de organisatie en ontwik-kelt zij strategische inzichten voor de langere ter-mijn.

De afdeling Juridische Zaken behandelt beroep- enbezwaarschriften, levert juridische ondersteuningaan OPTA-medewerkers en het college, toetst nieuwewet- en regelgeving en houdt controle op de vereistejuridische kwaliteitsnormen. Juridische Zaken bewaaktde juridische kwaliteit van OPTA’s beslissingen enbedient OPTA als ware zij een intern advocatenkan-toor.

De afdeling Bedrijfsvoering is verantwoordelijk voorfinanciën, personeel en organisatie, facilitaire zakenen automatisering. Onder de facilitaire zaken vallenonder meer huisvesting, receptie, postbehandelingen archieftaken, die tot doel hebben bij te dragenaan een goed verloop van de operationele processenbij OPTA.

De afdeling Communicatie ontwikkelt het interne-en externe-communicatiebeleid voor OPTA. Naast decontacten met de pers, de uitgave van het nieuws-blad Connecties en het verstrekken van informatievia de website verzorgt de afdeling het foldermateri-aal van OPTA. Intern wordt het beleid vormgegevendoor onder andere de bibliotheek- en documentatie-functie, het intranet en het uitgeven van een internnieuwsblad. Ook geeft de afdeling leiding aan verbe-teringen in kennis- en informatie-uitwisseling viahet project kennismanagement.

OPTA

alstoezichthouder

110

1 Toezicht op de telecommunica-tiemarkt

OPTA houdt toezicht op de veranderende telecommu-nicatiemarkt. Dit toezicht richt zich vooral op derelatie tussen aanbieders en eindgebruikers en derelatie tussen aanbieders onderling. Bij de relatietussen aanbieders en eindgebruikers ging het in2000 met name om de tarieven en de achterliggendetoerekeningsystemen. De prijzen van telefonie voorde eindgebruiker kunnen en moeten dalen, maar ookweer niet te veel: als er onvoldoende marge over-blijft voor de telecomaanbieder, dan zullen nieuwetoetreders afhaken. Naast de prijs houdt OPTA toe-zicht op de toegankelijkheid tot alternatieven alscarrierselectie. Een KPN-abonnee moet kunnen kie-zen voor een alternatieve telecomaanbieder voor(een deel van) zijn telefoonverkeer.

Bij het toezicht op de relatie tussen aanbiedersspeelden tarieven een belangrijke rol, maar ook devoorwaarden waaronder partijen toegang kunnenkrijgen tot elkaars netwerk. Het is daarbij vanbelang dat er een gelijk speelveld ontstaat.Dominante aanbieders moeten de nieuwe toetredersbijvoorbeeld toegang geven tot hun netwerk enandere faciliteiten. Een belangrijk instrument om ditte kunnen afdwingen is de aanwijzing van marktpar-tijen als aanbieder met aanmerkelijke marktmacht.

1.1 Telecommunicatiediensten aaneindgebruikers

Belangrijke aandachtspunten in 2000 op het gebiedvan het toezicht op de relatie tussen aanbieders eneindgebruikers waren de tariefdifferentiatie van hetvast-mobiele telefoonverkeer en de prijssqueeze.Terwijl het toezicht eerder vooral gericht was op tehoge eindgebruikerstarieven (regulering via de price-

cap), is in 2000 gebleken dat te sterke prijsverlagin-gen van KPN ook een gevaar voor de concurrentiekunnen opleveren. Ook de invoering van carrier-pre-selectie was een belangrijk onderwerp in 2000. Dezemogelijkheid om telefoongesprekken standaard viaeen concurrent van KPN te laten verlopen versterktde concurrentiepositie van nieuwe aanbieders.

Tariefdifferentiatie van vast naar mobiel isingevoerdTariefdifferentiatie voor vast naar mobiel bellenhoudt in dat het bellen met een vast toestel naareen mobiele telefoon van de ene aanbieder, goed-koper kan zijn dan naar een andere aanbieder. Hetcollege heeft KPN door middel van een aanwijzingop 28 april 2000 verplicht de tarieven voor vast-mobiel bellen te differentiëren. Het tarief bestaatuit twee delen: de retentie, dat is de vergoedingvoor het gebruik van het vaste net van KPN, en hetterminating tarief, dit is de vergoeding die mobieleaanbieders in rekening brengen voor het afwikkelenvan verkeer op hun eigen netwerk.

OPTA heeft medio 2000 de door KPN voorgesteldeverlaging van de retentie goedgekeurd. De retentiemoet gebaseerd zijn op door KPN gemaakte kostenplus een redelijke winstopslag. Het terminatingtarief voor de verbinding via het mobiele netwerkdient KPN één-op-één door te berekenen in haareindgebruikerstarieven, waardoor tariefdifferentiatiemogelijk wordt. De verwachting was dat als gevolgvan het hanteren van gedifferentieerde tarieven ermeer concurrentiedruk op de terminating tarievenzou ontstaan. Vanaf 15 juni 2000 heeft KPN gediffe-rentieerde tarieven per aanbieder gehanteerd. Hethanteren van gedifferentieerde tarieven door KPNheeft echter nog niet geleid tot een verlaging vande terminating tarieven van andere mobiele aanbie-ders.

OPTA

acti

vite

iten

2

15

Activiteiten van OPTA in 2000

Tariefdifferentiatie van vast naarvast is nog niet verplichtVoor verkeer van het vaste net van KPN naar vastenetwerken van andere aanbieders is tariefdifferentieniet verplicht. KPN heeft echter voorgesteld haareindgebruikerstarieven voor dit off net-verkeer ookte differentiëren. Voor telefoonverkeer van een KPN-abonnee naar een niet KPN-abonnee zou dan, peraanbieder, een ander tarief gelden. OPTA heeft ditvoorstel van KPN voor tariefdifferentiatie afgekeurd. Tarieven die KPN haar klanten in rekening brengtvoor het bellen naar een vaste aansluiting van eenandere aanbieder bestaan uit een vergoeding voorhet vaste net van KPN, de retentie, en een intercon-nectievergoeding ofwel terminating tarief voor hetgebruik van het net van de andere aanbieder. Dezeinterconnectievergoeding wordt door de andere aan-bieder aan KPN gefactureerd. Volgens KPN zijn dezeinterconnectievergoedingen die in rekening wordengebracht vaak veel hoger dan de kosten die zij zelfmaakt voor het afhandelen van telefoonverkeer ophaar eigen net, dat afkomstig is van andere aanbie-ders.

OPTA heeft het voorstel van KPN om twee redenenafgekeurd. Ten eerste meent OPTA dat het voorstelvoor tariefdifferentiatie dat KPN heeft ingediend nietvoldoende rekening houdt met de besparing die KPNmaakt wanneer een gesprek door een andere aanbie-der (off net) afgehandeld wordt. De tweede redenom het voorstel af te keuren is dat alle partijenelkaar volgens dat voorstel dezelfde interconnectie-vergoedingen in rekening brengen, wat differentiatieineffectief maakt. Voorts heeft KPN een voorstelgedaan om de huidige door haar te betalen intercon-nectievergoeding aan andere aanbieders te splitsenin een vergoeding voor spraakverkeer en voor inter-netverkeer (regionaal terminating tarief van KPNvoor spraakverkeer en het lokaal terminating tariefvoor internetverkeer).

Toepassing van het kostentoere-keningssysteem voor spraaktelefonie

en huurlijnen is verlengdDe toepassing van het kostentoerekeningssysteemvoor spraaktelefonie en huurlijnen is eind 2000 mettwee jaar verlengd. KPN is als partij met aanmerke-lijke marktmacht (zie ook in dit deel 1.3) op grondvan de Telecommunicatiewet verplicht om tebeschikken over een kostentoerekeningssysteemvoor spraaktelefonie en huurlijnen. Aan de handdaarvan kan onder andere worden vastgesteld of deeindgebruikerstarieven voor vaste telefoongesprek-ken kostengeoriënteerd zijn. Dat wil zeggen: geba-seerd op de werkelijke kosten plus een redelijkewinstopslag. Ter evaluatie van het huidige kosten-toerekeningssysteem heeft OPTA medio 2000 eenhoorzitting belegd, met het functioneren van hetsysteem en de eventueel gewenste verbeteringen alsde voornaamste agendapunten. Tijdens deze hoorzit-ting kwam naar voren dat er geen overwegendebezwaren bestaan tegen de voortzetting van hethuidige systeem.

OPTA heeft eind december 2000 eveneens de kosten-toerekening van de tarieven voor gesprekken vanvaste naar mobiele telefoons beoordeeld. Uit debeoordeling volgt dat de eerder dit jaar aangepastekostentoerekeningsmethode geen aanpassingbehoeft.

Invoering van toets om ‘prijssqueeze’ tevoorkomen In oktober en november 2000 heeft OPTA de marktgeconsulteerd over een in te voeren prijssqueeze-toets. Prijssqueeze doet zich voor als concurrentenvan KPN als het ware klem komen te zitten tussende kosten die zij moeten betalen voor het gebruikvan KPN’s netwerk, het interconnectietarief, en detarieven die zij hun klanten vragen, het eindgebrui-kerstarief. De winstmarge van de concurrerende tele-

OPTA

activiteiten216

DE MARKT DOETNOG WEINIG MET DE

MOGELIJKHEID VANTARIEFDIFFERENTIATIE

VAST-MOBIEL

comaanbieders wordt dan te klein (of zelfs negatief)om effectief te kunnen concurreren met KPN. Carrier-(pre)select-aanbieders hebben tijdens deconsultatie aangegeven last te hebben van het prijs-squeeze-effect bij het zogeheten binnenbasistariefvan KPN. Het gaat dan om de gesprekken binnen heteigen netnummergebied en naar de aangrenzendenetnummergebieden. Hier geldt dat met name hetKPN-tarief voor het bellen tijdens het weekend zólaag is dat het voor andere telecombedrijven bijnaonmogelijk is te concurreren met KPN. Naar aanleiding van de omvangrijke, complexe enzeer relevante reacties op de consultatie, werd eensnelle invoering van de prijssqueezetoets niet haal-baar geacht. In plaats daarvan heeft het collegeechter in december eerst een bekendmaking over dewijze van invoering van de toets gepubliceerd. Insamenwerking met de NMa is eind februari 2001 eendefinitieve prijssqueezetoets gepubliceerd.

Met het invoeren van de prijssqueezetoets wordt deondergrens van de tarieven van KPN getoetst. OPTAwil voorstellen van KPN voor verlaging van eind-gebruikerstarieven standaard gaan toetsen. Er wordtdan gekeken of de eindgebruikerstarieven van KPNlager zijn dan de interconnectie-inkooptarieven meteen redelijke opslag voor retailspecifieke kosten; ditzijn kosten die een aanbieder maakt om de telefoon-dienst aan te bieden aan eindgebruikers (zoals ver-koopkosten en factureringskosten). Als de toetsnegatief uitvalt keurt OPTA de tariefsverlaging af. Omdat het probleem van de prijssqueeze voor eenaantal marktpartijen aan het eind van 2000 urgentwas, hebben zij hierover geschillen ingediend. Inhet voorjaar van 2001 zal OPTA hierover naar ver-wachting een besluit nemen. In de tussentijd kun-nen de partijen KPN verzoeken het binnen-basis-verkeer tijdelijk uit te sluiten vancarrier-(pre)selectie, om verdere ver-liezen te voorkomen.

OPTA blijft kortingen op dezelfde wijze toetsenMedio 2000 heeft OPTA, na een evaluatie van hetkortingenbeleid aangegeven, dat het toetsingskadervoor kortingen op de tarieven voor vaste telefoniegehandhaafd blijft. Er zijn regels gesteld om tevoorkomen dat KPN als dominante marktpartij deconcurrentie zou kunnen belemmeren door hoge kor-tingen te geven. Het uitgangspunt is: hoe meer con-currentie op een deelmarkt, hoe hoger de korting dieKPN mag geven. De kortingsruimte wordt bepaalddoor het verschil tussen de gemaakte kosten en deeindgebruikerstarieven. Uit de evaluatie bleek datKPN op de meeste deelmarkten nog een bijzondersterke positie heeft. Met name op de deelmarkt‘lokaal telefoonverkeer’ is nog onvoldoende concur-rentie. KPN mag daar dan ook geen korting geven.KPN mag wel korting geven op de deelmarkten‘nationaal’ en ‘vast-mobiel’ (tot 75% van de maxi-male kortingsruimte): hier is de concurrentie immersal op gang gekomen. Op de deelmarkt ‘internationaaltelefoonverkeer’ mag KPN al sinds 1 januari 2000 demaximale kortingsruimte benutten. De meeste vande betrokken bedrijven die door OPTA zijn geconsul-teerd steunen de conclusie dat het toetsingskaderniet hoeft te worden gewijzigd.

Op de deelmarkt voor zakelijke telefonie is sprakevan een relatief sterke concurrentie. Dit heeft totgevolg dat zowel KPN als de zakelijke grootgebrui-kers hier graag hogere kortingen zouden zien dandoor OPTA is toegestaan. OPTA heeft een verzoekvan KPN afgewezen om op grond van lagere trans-actiekosten meer korting te mogen geven aan groot-gebruikers die één contract afsluiten voor meer ves-tigingen (dit is het TotalLine-pakket van KPN). OPTAplaatst vraagtekens bij de kostenvoordelen die KPN

heeft opgegeven ter onderbouwing van ditverzoek.

OPTA

acti

vite

iten

2

17

HOE MEERCONCURRENTIE, HOEHOGER DE KORTING DIE

KPN MAG GEVEN

De grootgebruikers van bedrijfstelecommunicatiehebben gepleit voor het vrijstellen van de reguleringvan de tarieven voor de grootzakelijke markt. OPTAis niet ingegaan op dit verzoek. Volgens OPTA leidthet grotere belvolume op de grootzakelijke markt alvanzelf tot lagere tarieven, namelijk via de kortingen.

Regels voor voorlichting over tarieven envoorwaardenOPTA heeft beleidsregels opgesteld voor het bekend-maken van tarieven en voorwaarden door aanbiedersvan telecommunicatiediensten. De beleidsregelsgeven aan dat de aanbieders hun klanten duidelijkmoeten voorlichten over de tarieven van aangebodendiensten, de algemene voorwaarden, de minimalecontractduur en de voorwaarden voor vernieuwingvan het contract. Deze informatie moet zo breedmogelijk bekend worden gemaakt, bijvoorbeeld viaeen brief bij de nota of een advertentie in dag-bladen. De consument moet in principe twee wekenvóór invoering van tariefswijzigingen op de hoogtezijn gesteld. Verder verdient het sterke voorkeur ominformatie over de minimale duur van het contracten de voorwaarden voor vernieuwing van het con-tract op te nemen in de algemene voorwaarden.

Voorstel voor toeslag 0800-dienstengoedgekeurdEen voorstel van KPN om voor het gebruik van (gra-tis) 0800-nummers vanuit telefooncellen een toeslagte berekenen, is door OPTA goedgekeurd. Niet debellers, maar de 0800-platformhouders die deze tele-foondiensten en de aansluiting van de nummers ver-zorgen, betalen deze toeslag van 41,5 cent perminuut. De belangrijkste voorwaarde waaronder detoeslag is toegestaan, is dat het voor klant duidelijkmoet zijn onder welke voorwaarden entegen welke tarieven KPN dit verkeeraanbiedt. KPN mag de toeslag pasberekenen als de 0800-platform-

houders de keuze hebben kunnen maken om 0800-verkeer al dan niet te ontvangen.

Carrier-(pre)selectie is ingevoerd, aanmeldingverloopt stroef Vanaf 1 januari 2000 is carrier-preselectie (CPS)mogelijk. Carrier-preselectie is een dienst waarmeeeen abonnee van KPN voor de vaste telefoonaanslui-ting een andere telecommunicatieaanbieder kan kie-zen door middel van een vaste instelling in het net-werk van KPN. Het verschil met carrierselectie is datbij CPS geen viercijferige code (16xy) meer gekozenhoeft te worden, maar dat, na aanmelding bij denieuwe aanbieder, alle gesprekken automatisch viade concurrent van KPN verlopen. Alle klanten vanCPS-bedrijven kunnen vanaf 1 april 2000 gebruikmaken van de prefix overridecode 1655 van KPN.Door het intoetsen van dat nummer kunnen klantener per gesprek voor kiezen via KPN te telefoneren.

KPN biedt een voice-response systeem waar de KPN-abonnee zelf kan aangeven dat voortaan via eenandere aanbieder wordt gebeld, een customer con-trolled-aanmeldingsprocedure. OPTA heeft klachtengekregen over de werking van dit systeem. Vooralzakelijke klanten en consumenten met een ISDN-aansluiting hebben moeite om het KPN-systeem inte stellen. OPTA heeft daarom besloten tot juridischemaatregelen. Er is een last onder dwangsom opge-legd van ƒ100.000,– per dag met een maximum vanƒ1.000.000,– in het geval KPN in gebreke zou blij-ven na 10 mei 2000. KPN heeft tegen dit besluitbezwaar aangetekend. De last onder dwangsom heeftniet tot het gewenste resultaat geleid. Daarom heeftOPTA in een nieuwe last onder dwangsom beslotendat KPN binnen vijf werkdagen na 26 juli 2000 een

goed werkende procedure moest bieden. Elkedag dat de aanmelding na deze datum

niet goed werkte zou KPNƒ500.000,– kosten met een maxi-

OPTA

activiteiten218

AANBIEDERSMOETEN KLANTEN

TIJDIG EN HELDER INFOR-MEREN OVER TARIEVEN

EN VOORWAARDEN

mum van ƒ5.000.000,–. Ook tegendit besluit heeft KPN bezwaar aangete-kend. De rechtbank van Rotterdam heeft naaraanleiding van een door KPN aangespannen kortgeding het besluit van OPTA geschorst, tot zesweken nadat OPTA heeft beslist op het bezwaar vanKPN. Beide bezwaren zijn vervolgens in november2000 door OPTA gegrond verklaard. OPTA beraadtzich op eventuele nieuwe stappen om de klachtenover de aanmeldingsprocedure van CPS op een goedemanier te kunnen oplossen.

Nummerportabiliteit verloopt redelijk goedOPTA heeft kwaliteitseisen opgesteld ten aanzienvan het meenemen van het eigen telefoonnummervan de ene aanbieder naar de andere (nummerporta-biliteit). Vlot verlopende nummerportabiliteit verge-makkelijkt het overstappen van de consument naareen concurrent. In de huidige marktsituatie is num-merportabiliteit vooral bij mobiele telefonie rele-vant. Op de vaste markt is het aantal concurrerendeaanbieders immers nog gering. Uit rapportages vande aanbieders blijkt dat bijna alle aanbieders vanmobiele telefonie aan de eisen voldoen. Dit betekentdat sinds 1 april 2000 in tenminste 95% van degevallen de portering plaatsvindt op de met de con-sument overeengekomen datum. Sinds 1 februari2000 was een last onder dwangsom opgelegd aannegen aanbieders van mobiele telefonie. AlleenDebitel heeft een dwangsom verbeurd voor eenbedrag van ƒ400.000,–. De bezwaren die aanvanke-lijk zijn aangetekend tegen de last onder dwangsomzijn afgewezen. De aanbieders betwistten onderandere de bevoegdheid van OPTA om een dergelijkelast onder dwangsom op te leggen.

Duurder worden kerktelefonie vloeit voort uitwetDe rechtbank in Rotterdam heeft beslist dat OPTAKPN terecht heeft opgedragen om kerktelefonie kos-

tendekkend aan te bieden, waardoorde prijzen voor deze dienst duidelijk

zijn toegenomen. De Landelijke OrganisatieKerktelefoon en de Protestants-Christelijke Ouderen-bond hebben tegen de desbetreffende aanwijzingvan OPTA een kort geding aangespannen bij de rech-ter. In het vonnis wordt gesteld dat het bij kerkte-lefonie gaat om een huurlijn waarvoor het tariefkostendekkend moet zijn, in plaats van een omroep-netwerk waarvoor deze eis niet geldt. De wet laatOPTA volgens de rechter geen ruimte om tot eenander besluit te komen.

Vast-mobiele tarieven naar het buitenland zijnte hoogDe tarieven voor gesprekken van het vaste net vanKPN in Nederland naar buitenlandse mobiele opera-tors zijn naar het oordeel van OPTA te hoog. Dedoorgiftevergoeding voor een gesprek naar eenmobiele aansluiting die de buitenlandse netwerk-aanbieders bij KPN in rekening brengen is aanzien-lijk hoger dan de vergoeding voor doorgifte van eengesprek naar een vaste aansluiting. OPTA bepleit eeninternationale aanpak en heeft dit probleem onderde aandacht van de Europese Commissie gebracht.De Europese Commissie heeft een onderzoek gelastnaar deze kwestie.

Kwaliteit landelijke abonnee-informatiedienstDe Europese Unie verplicht lidstaten te zorgen vooreen telefoongids en een abonnee-informatiedienstwaarin alle abonnees van dat land vermeld zijn. InNederland heeft KPN de wettelijke verplichting eennationale telefoongids en de abonnee-informatie-dienst (118) te verzorgen. Ook abonneegegevensvan andere telecommunicatieaanbieders moeten inde nationale telefoongids worden opgenomen. OPTA voert momenteel onderzoek uit naar de volle-digheid van de gids en de voorwaarden die telecom-bedrijven en KPN aan elkaar stellen bij het leveren

OPTA

acti

vite

iten

2

19

MET CARRIER-(PRE)SELECTIE IS DE

KEUZEVRIJHEID VOOR DEKPN-ABONNEE FORS

VERGROOT

van gegevens. Verder onderzoekt OPTAof de privacybelangen van de abonneesvoldoende worden gewaarborgd.

UITSPRAKEN, GESCHILLEN EN BEZWAREN

Consumenten en bedrijven dienen klachten in bijOPTATabel 1 geeft een overzicht van het aantal bij OPTAingediende klachten in 2000, ingedeeld naar onder-werp. Dit overzicht laat zien dat over nummerporta-biliteit en de hoogte van de rekening de meesteklachten zijn binnengekomen. De resultaten zijn nietrepresentatief voor alle telecomgebruikers. Het geeftslechts een weergave van consumenten en bedrijvendie OPTA hebben benaderd.

De consumenten die een klacht bij OPTA indienen,worden doorverwezen naar de GeschillencommissieTelecommunicatie. Deze instantie behandelt geschil-len tussen afnemers (particulieren) en aanbiedersvan telefoondiensten.

De Telecommunicatiewet vereist dat aanbieders vanopenbare telecommunicatiediensten zich aansluitenbij de Geschillencommissie Telecommunicatie. Uitonderzoek van OPTA is gebleken dat nog niet alleaanbieders zijn aangesloten bij de Geschillencom-missie. Aanbieders die beantwoorden aan de gesteldecriteria zijn hiertoe echter wel verplicht.

Carrier-preselectie-geschil Versatel – KPNVersatel heeft een geschil ingediend over een verzoekaan KPN om in plaats van een customer controlled-aanmeldingsprocedure een operator controlled-aan-meldingsprocedure voor CPS in te voeren op de zake-lijke markt. In zo’n operator controlled-systeemtreedt een andere partij, in dit geval Versatel, op

namens de abonnee van KPN. Versatelstelt dat ze omzetverlies lijdt omdat het

customer controlled-systeem niet zou werken, danwel te omslachtig is voor bedrijven met veel tele-foonnummers.

OPTA heeft in een voorlopig besluit geoordeeld dathet feit dat er al een systeem bestaat op zichzelfgeen belemmering hoeft te zijn om een alternatiefaanmeldingssysteem in te voeren. Zo’n verzoek vooreen alternatief systeem moet dan wel redelijk zijn.Op basis van extra informatie van beide partijen isOPTA in een tussenbesluit tot het oordeel gekomendat op dat moment de verhouding tussen de voor-delen voor Versatel en de extra inspanningen vanKPN de introductie van een operator controlled-systeem (in plaats van een customer controlled-systeem) niet rechtvaardigt. OPTA ziet daarnaastaanleiding om KPN te verplichten een serviceniveauvast te stellen voor de bestaande aanmeldingsproce-dure. Tevens heeft OPTA KPN verplicht om in overlegmet Versatel te treden om de problemen op te lossendie de overgang van zakelijke klanten belemmeren.Ten slotte moet KPN een tijdelijk alternatief bieden(Versatel geeft per e-mail de telefoonnummers voorCPS door) zolang het customer controlled-model nogniet voldoet aan een door OPTA goedgekeurde mini-mum-kwaliteitsnorm. Een eindbesluit wordt begin2001 verwacht.Een kort geding dat Versatel over dezelfde kwestiehad aangespannen tegen KPN, is door de rechterafgewezen. Inmiddels heeft OPTA op 8 maart 2001een definitief besluit genomen inzake dit geschil.

OPTA

activiteiten220

Tabel 1 Aantal bij OPTA ingediende klachten, 2000

Aantal telefonische klachten 1173

nummerportabiliteit 148

hoogte van de rekening 139

CPS 129

mobiel algemeen 109

e-mail klachten 677

schriftelijke klachten 450

Bron: OPTA

waa

rvan

ove

r:

OPTA VERWIJSTKLAGERS NAAR DE

GESCHILLENCOMMISSIETELECOMMUNICATIE

Geschil Talkline-KPN over kortingenTalkline heeft een geschil bij OPTA aanhangiggemaakt, waarin zij aangeeft recht te hebben opkorting van KPN Mobile. OPTA heeft aangegeven dathet gaat om een recht op onderhandeling, niet omeen recht op korting. Ook op een bij de NMa inge-diende klacht heeft Talkline hetzelfde antwoordgekregen. In januari 2001 liep nog een civiele proce-dure over deze zaak.

Geschillen Denda-KPN over tarievenabonneegegevensDenda Multimedia maakt een alternatieve telefoon-gids. De prijs die KPN vraagt aan Denda Multimediavoor de abonneegegevens moet lager zijn dan eenhalve cent per gegeven, ofwel de marginale kostenvan het afstaan van gegevens waarover KPN toch albeschikt. Dit besluit was al eerder genomen door hetcollege. KPN heeft daartegen bezwaar ingediend,omdat de kosten die ze moet maken voor het afstaanvan de gegevens meer dan 85 cent per gegeven zou-den bedragen. Ook vroeg KPN een zekerheidsstelling(een soort bankgarantie) van 30 cent per gegevenper jaar. Denda heeft eveneens bezwaar tegen heteerste besluit van OPTA ingediend omdat ze ook degegevens van mobiele abonnees wilde hebben. OPTAheeft besloten dat KPN Telecom niet verplicht isdeze gegevens te leveren. Hiertoe moet Denda eenapart verzoek indienen bij KPN Mobile.

1.2 Telecommunicatiediensten tussenaanbieders

Een van de taken van OPTA is het toezicht op detoegang die verschillende marktpartijen hebben totmet name het KPN-netwerk. In 2000 speel-den vooral zaken ten aanzien van detarieven die partijen aan elkaarmoeten vergoeden en de voorwaar-

den waaronder toegang wordt verkregen. Door onderandere het opstellen van duidelijke procedures enrichtlijnen wordt geprobeerd de markt doorzichtigerte maken.

Nieuw systeem voor beoordeling interconnectietarieven Om de hoogte van de interconnectietarieven te kun-nen beoordelen, gaat OPTA vanaf juli 2001 eennieuw kostentoerekeningsmodel gebruiken voor devaststelling van in ieder geval de terminating-inter-connectietarieven. Terminating access wil zeggen hetafleveren van een telefoongesprek door KPN bij eenabonnee van andere netwerkaanbieders. Die kosten-toerekening gaat dan via het LRIC-model (Long RunIncremental Costs). Het LRIC-model houdt beter danhet huidige model, rekening met de technologischeontwikkeling bij het bepalen van de kosten. HetLRIC-model gaat uit van de kosten die een efficiëntwerkende aanbieder maakt indien hij nieuwe tech-nieken gebruikt.

Tot nu toe geldt het EDC-model (Embedded DirectCosts) als basis. Het EDC-model is gebaseerd op inhet verleden door KPN gemaakte kosten. Een nadeelvan het EDC-model is dat de tarieven pas achterafworden vastgesteld, zodat bedrijven hun afsprakenmaken op basis van voorlopige tarieven, wat kanleiden tot aanzienlijke naheffingen van KPN. OPTA heeft in oktober 2000 het nieuwe regulerings-concept toegelicht, waarin de invulling van de over-gang naar het nieuwe interconnectiemodel is uit-gewerkt. OPTA stelt in dit reguleringsconcept ondermeer voor om de terminating access-tarieven met hetnieuwe LRIC-model te beoordelen. De originatingaccess tarieven, de kosten voor het verkeer dat door

een operator wordt opgehaald uit het net-werk van een andere operator, worden

beoordeeld op basis van het EDC-model.

OPTA

acti

vite

iten

2

21

OPTA TREEDT OPALS SCHEIDSRECHTERIN GESCHILLEN TUSSEN

AANBIEDERS

De keuze om voor originatingaccess-tarieven een ander kosten-toerekeningsmodel te hanteren danvoor terminating access-tarieven vloeit voort uithet feit dat originating diensten vanuit concurrentie-perspectief wezenlijk verschillen van terminatingdiensten. Originating verkeer kent naar zijn aardmeer mogelijkheden voor alternatieven dan termina-ting verkeer, aangezien marktpartijen er ook voorkunnen kiezen om originating verkeer (deels) in deeigen infrastructuur af te handelen. Bovendien vindtOPTA een onderscheid in de regulering van beidesoorten diensten gerechtvaardigd uit oogpunt vanhet geven van de juiste incentives voor de afwegingbij marktpartijen voor een ‘make-or-buy decision’ ende bevordering van infrastructuurconcurrentie.

Overigens kan OPTA zich voorstellen dat het wenselijkis binnen de originating access-tarieven onderscheidaan te brengen tussen spraak- en internetinbel-verkeer. Het internetinbelverkeer zal via een speciaalgroep nummer (06760-nummers) buiten het vastenetwerk van KPN worden gehouden. Dit wordt uit-koppeling van het internetverkeer genoemd. Detariefstelling voor dit uitgekoppelde internetverkeeris medebepalend voor het succes van de uitkoppeling.

Over de invoering van het nieuwe systeem voor vast-stelling van interconnectietarieven is eind 2000 eenuitgebreide consultatieronde gestart. Tevens wordteen klankbordgroep van marktpartijen betrokken bij

de ontwikkeling van het nieuwekostenmodel.

Het college heeft in een besluit van 4 december2000 de voorlopige interconnectietarieven die van 1 juli 1999 tot 1 juli 2000 golden, definitief gemaakt.Voor de overgangsperiode naar de toepassing vanhet LRIC-model, zijn eveneens definitieve tarievenvastgesteld. Deze definitieve overgangstarieven zijngeldig van 1 juli 2000 tot 1 juli 2001 en zijn geba-seerd op de Europese best current practice. De tarie-ven laten een daling zien ten opzichte van de tarie-ven die in de voorgaande periode golden. Tabel 2 laat een overzicht zien van de gemiddeldetariefontwikkeling.

Werken aan een verbeterde ReferentieInterconnectie-Aanbieding van KPNEr is nog steeds sprake van schaarste aan intercon-nectieverbindingen en huurlijnen. De schaarse capa-citeit leidt tot blokkering in het telefoonnet vanKPN. Hoewel er dit jaar geen geschillen over schaar-ste aanhangig zijn gemaakt, komen er bij OPTA veelsignalen van marktpartijen binnen dat de schaarstegroot blijft. Met name het aantal klachten over delevering en betrouwbaarheid van huurlijnen is groot.

Als aanbieder met aanmerkelijke marktmacht op demarkt voor vaste telefonie is KPN wettelijk verplichteen Referentie Interconnectie-Aanbieding (RIA) tepubliceren. De RIA is een overzicht van de verschil-

OPTA

activiteiten222

Eindgebruiker

NetwerkA

NetwerkB

Point of Interconnection

terminating

terminating

a b

Eindgebruiker

NetwerkA

NetwerkB

Carrier selectoperator

originating terminating

ba

GEBREK AANFLEXIBILITEIT IN DE

PROCEDURES VOOR INTERCON-NECTIEVERBINDINGEN KAN DEONTWIKKELING VAN CONCUR-

RENTIE BELEMMEREN

Figuur 1 Terminating access

Figuur 2 Originating access

lende interconnectiediensten die KPN aanbiedt, ende daarbij behorende tarieven en voorwaarden. OPTAheeft als taak de RIA te beoordelen op strijdighedenmet de wet. Al tweemaal, in een conceptoordeeleind maart en een definitief oordeel eind juli, gafOPTA aan dat KPN nog een flink aantal wijzigingenmoet doorvoeren om aan de eisen te voldoen. Vooralde door KPN gehanteerde prognose-, bestel- en leve-ringsprocedures voor interconnectieverbindingenleveren nog problemen op. Volgens OPTA zijn dezeprocedures niet flexibel genoeg voor de huidigedynamische marktsituatie. Gebrek aan flexibiliteitkan de ontwikkeling van concurrentie belemmerenen de schaarste aan capaciteit bevorderen. Een ver-beterd RIA van KPN, en dan met name op het gebiedvan de prognose-, bestel- en leveringsprocedures,zou een basis kunnen vormen voor de oplossing vanonder andere de bovenstaande problemen. De marktpartijen zijn begin 2000 binnen het FIST(Forum voor Interconnectie en Speciale Toegang)een onderhandelingstraject gestart overhoe onder andere de prognose-,bestel- en leveringsprocedures eruit zouden moeten zien, hetgeen

echter niet tot overeenstemming tussen KPN enandere partijen heeft geleid. Ook heeft OPTA zelfonderzoek gedaan naar de meest wenselijke invullingvan de procedures. Dit heeft geleid tot een aantaleisen aan de nieuwe RIA van KPN. KPN heeft in september een gewijzigde RIA bekend-gemaakt en aan OPTA voorgelegd. OPTA heeftopnieuw moeten constateren dat deze nog steedseen aantal strijdigheden met de wet bevat. Hierop isOPTA, zoals vooraf aan KPN is aangekondigd, gestartmet voorbereidingen voor een handhavingstraject.Dit houdt in dat er aan KPN lasten onder dwangsomworden opgelegd indien de wet niet wordt nageleefd.Hiernaast wordt onderzocht of met KPN tot afspra-ken kan worden gekomen, om alsnog op bepaaldepunten wijzigingen in de RIA aan te brengen.

De bekendmaking van de RIA heeft als doel de marktdoorzichtiger te maken, waardoor de verschillendeaanbieders beter geïnformeerd kunnen onderhande-

len over de totstandkoming van de voorhun klanten noodzakelijke inter-

connectie.

OPTA

acti

vite

iten

2

23

Tabel 2 Door OPTA vastgestelde gemiddelde interconnectietarieven, in centen per minuut

1-7-1999 tot 1-7-2000 tot verandering 2000/20011-7-2000 1-7-2001 t.o.v. 1999/2000 in %

Lokaal (terminating) 1,8 1,3 - 27,8%

Regionaal (terminating) 2,5 2,3 - 8,0%

Nationaal (terminating) 3,1 3,0 - 3,2%

Lokaal (carrier-(pre)selectie) 2,0 1,5 - 25,0%

Regionaal (carrier-(pre)selectie) 2,7 2,4 - 11,1%

Nationaal (carrier-(pre)selectie) 3,3 3,2 - 3,0%

Regionaal VNP connect 2,7 2,4 - 11,1%

Nationaal VNP connect 3,3 3,2 -3,0%

Poorttarief in guldens per maand (2Mb) 527,- 476,- - 9,7%

Bron: OPTA

* In 1998/1998 was er nog geen carrier-preselectie mogelijk

SCHAARSTE AANINTERCONNECTIECAPACI-

TEIT VRAAGT OM BETEREPROGNOSES EN EEN DOOR-

ZICHTIGER MARKT

OPTA heeft ook op een andere manier de doorzich-tigheid van de markt op het gebied van interconnec-tie en bijzondere toegang vergroot. Er zijn in juni2000 ‘beleidsregels inzake depot en openbaarmakingvan interconnectie-overeenkomsten en overeenkom-sten inzake bijzondere toegang’ bekendgemaakt.Daarin wordt de deponeringsplicht van partijennader uitgewerkt. Bovendien wordt uitgewerkt datalle belanghebbenden de bij OPTA gedeponeerdeovereenkomsten tussen andere partijen mogeninzien en tegen betaling ook één of meerdereafschriften kunnen verkrijgen. Dit versterkt deonderhandelingspositie van individuele partijen, enmaakt ook de toetredingsdrempels tot de marktlager.

Bijzondere toegang tot het netwerk vandominante aanbiedersHet verkrijgen van toegang tot netwerk van domi-nante aanbieders is belangrijk voor de ontwikkelingvan concurrentie op de telecommunicatiemarkt.Aanbieders met aanmerkelijke marktmacht zijn ver-plicht, onder bepaalde voorwaarden, te voldoen aan(redelijke) verzoeken tot bijzondere toegang tot hunnetwerk. Op deze manier kunnen ook concurrentenzonder eigen netwerk, of met slechts een gedeelte-lijk eigen (back bone) netwerk, telecommunicatie-diensten aanbieden aan eindgebruikers.

Tarief voor ontbundelde toegang isgoedgekeurdOntbundelde toegang houdt in dat KPN haar concur-renten toegang moet verlenen tot haar aansluitnet-werk dat loopt van de wijkcentrale naar het tele-foonstopcontact bij de abonnee thuis. Een vorm vandeze toegang is Main Distribution Frame Acces,ofwel MDF-access. Andere telecombedrij-ven kunnen door deze aansluitlijndirect toegang krijgen tot de con-sument. Het gaat bij MDF-access

met name om breedbanddiensten, zoals ADSL enHDSL. OPTA heeft het door KPN voorgestelde basis-tarief van ƒ27,50 per maand voor het huren vandeze aansluitlijn goedgekeurd.

Het tariefvoorstel van KPN is voorlopig en geldt voorde periode 1 juni 2000 tot en met 1 juli 2001. Nadie periode zal het definitieve tarief bepaald wordenop basis van de werkelijk gemaakte kosten.Bovendien is een ontwikkelingspad bepaald voor hetMDF-access-tarief. Dit zal zich gedurende vijf jaargeleidelijke ontwikkelen van een tarief gebaseerd ophistorische kosten naar een tarief gebaseerd opactuele kosten.

Naast het basistarief van ƒ27,50 voor MDF-accessrekent KPN een dienstonafhankelijke breedbandtoe-slag (ook wel integriteitstoeslag genoemd). De toe-slag kan gebruikt worden om systemen te ontwikke-len die zorgen dat veel gebruik van het netwerk niettot storingen leidt, zoals nu nog het geval is. Dezetoeslag is echter niet door OPTA goedgekeurd. KPNzal een nieuw voorstel doen voor de integriteitstoe-slag als er binnen het FIST een standpunt is ingeno-men over de zogenoemde ‘inzetregels’ en spectraal-makers. Dit zijn respectievelijk het maximaal aantalaansluitlijnen dat kan worden gebruikt en het aantaltoegestane breedbandtechnieken. Tevens is door TNOeen onderzoek uitgevoerd over het spectraalmanage-ment. Op basis hiervan zijn voorlopige standpuntendoor OPTA afgeleid, die een kader bieden voormarktafspraken. OPTA heeft besloten over dit onder-werp een miniconsultatie te houden, waarvoor eenhoorzitting werd gehouden in januari 2001.

De goedkeuring van OPTA van het tarief voor ont-bundelde toegang volgt op een eerdere

afkeuring van een voorstel van KPN.In dat eerste voorstel van KPNwerd uitgegaan van een basista-

OPTA

activiteiten226

OPTA KEURTOPLOPEND TARIEF VOOR

HUUR VAN ONTBUNDELDEAANSLUITLIJN GOED

rief van ƒ22,45 per maand, eneen breedbandtoeslag van ƒ10,–. Ditvoorstel gold alleen voor de ADSL-trans-missielijn. Het nieuwe, goedgekeurde basistariefgeldt voor de kale huur van de aansluitlijn, onafhan-kelijk van het type dienst of het type breedbandtoe-gang.

Verordening voor ontbundelde toegang voorheel EuropaBegin 2001 is de Europese verordening met betrek-king tot ontbundelde toegang tot de aansluitlijn inwerking getreden. Deze direct werkende Europesewetgeving voorziet in een verplichting voor de voor-malige monopolistische aanbieders in de Lidstatenom ontbundelde toegang tot de aansluitlijn te verle-nen. De Europese verordening is bedoeld om de con-currentie op de aansluitlijn te bevorderen en de keu-zemogelijkheid voor consumenten te vergroten. Deverordening is ook van groot belang voor de intro-ductie van breedbandige toegang tot internet.Aangezien in Nederland reeds een verplichting tothet verlenen van ontbundelde toegang bestaat, leidtde inwerkingtreding van de verordening niet totwezenlijke veranderingen.

Beleidsregels voor collocatie zijn gepubliceerdWanneer concurrenten van KPN toegang tot de aan-sluitlijn willen, zoals hierboven beschreven is, moe-ten zij in staat gesteld worden hun eigen apparatuurte plaatsen in de telefooncentrales van KPN; wespreken dan van collocatie. OPTA heeft begin okto-ber 2000 een consultatiedocument gepubliceerd overdit onderwerp. OPTA vraagt marktpartijen in dit con-sultatiedocument naar de wijze waarop collocatievorm zou moeten krijgen en de manier waarop dekosten van KPN en de concurrenten zouden moetenworden verrekend. Partijen hebben onder meer kun-nen reageren op het aantal door KPN aangebodenfaciliteiten, de tarifering en op de bestelprocedures.

De reacties zijn verwerkt in debeleidsregels over dit onderwerp die

eind december 2000 zijn gepubliceerd.

Enkele belangrijke beoordelingsaspecten voor hetreferentieaanbod van KPN zijn dat verzoeken voorcollocatie altijd in behandeling worden genomen,dat collocerende aanbieders ook onderling verbin-dingen moeten kunnen maken en dat de faciliteitenvoor fysieke collocatie in principe binnen drie maan-den na de bestelling en voor aanpalende collocatiebinnen een maand na aanvraag dienen te wordengeleverd. Verder bieden de beleidsregels de mogelijk-heid voor een collectieve en gefaseerde uitrol doorKPN, echter wel op een transparante, billijke, ennon-discriminatoire manier.

Bijzondere toegang tot mobiele netwerkenTot nu toe is bijzondere toegang met name op demarkt voor vaste telefonie van toepassing. DoordatKPN Mobile en Libertel in 2000 zijn aangewezen alsaanbieders met aanmerkelijke marktmacht op demobiele markt, is ook bijzondere toegang totmobiele netwerken actueel geworden. Er worden ookin toenemende mate vragen gesteld aan OPTA overde mogelijkheden om via mobiele netwerken vanandere partijen diensten aan te bieden. De toe-tredingsmogelijkheden met een eigen netwerk zijnimmers beperkt door de schaarste aan frequenties.OPTA heeft een brief gestuurd aan de marktpartijen,verenigd in het FIST, en is begonnen met onderzoekover dit onderwerp. Dit zal in 2001 uitmonden ineen consultatie van de markt en eventueel in nieuwebeleidsregels.

OPTA

acti

vite

iten

2

27

CONCURRENTENMOETEN APPARATUUR

KUNNEN PLAATSEN IN DETELEFOONCENTRALES VAN

DE DOMINANTE MARKT-PARTIJEN

UITSPRAKEN, GESCHILLEN EN BEZWAREN

Er zijn in 2000 beduidend meer geschillen ingediendop het gebied van interconnectie en ontbundeldetoegang dan in 1999. Enkele relevante geschillenworden hieronder besproken.

Geschillen Cistron en Eager tegen KPN overontbundelde toegangOPTA heeft in november 2000 een uitspraak gedaanin de geschillen tussen Cistron en KPN en Eager Tele-com en KPN. De geschillen waren ingediend tegenKPN, omdat beide partijen snel een redelijk aanbodwilden voor ontbundelde toegang tot de aansluitlijnen collocatie. KPN wilde deze diensten pas in 2002leveren. De uitspraak van OPTA houdt in dat KPNbinnen twee weken een nieuw voorstel moet doenaan de twee bedrijven. Eerder al, in februari 2000, isKPN door een voorlopig besluit van OPTA gedwongeneen aanbod aan Cistron te doen voor interconnectie,ontbundelde toegang en collocatie in Alphen aanden Rijn. In dit geschil is het niet tot een definitiefbesluit gekomen, omdat inmiddels overeenstemmingtussen de partijen was bereikt.

Geschil door Telfort ingetrokkenEen langlopend geschil tussen Telfort en KPN overde levering van interconnectiecapaciteit door KPN,is stopgezet door Telfort. Telfort vroeg onder andereom KPN te verplichten de bestelde interconnectie-capaciteit te reserveren. Tijdens de looptijd zijn departijen blijven onderhandelen, wat uiteindelijk infebruari 2000 tot overeenstemming tussen Telfort enKPN heeft geleid.

KPN trekt bezwaren EDC inKPN en ook Worldcom hebben meerderebezwaren over het EDC-model inge-trokken. Dit is mede gebeurd naaraanleiding van het door OPTA

opgestelde reguleringsconcept, dat de voornemensbevat over de toekomstige tariefregulering. Dit regu-leringsconcept is in het najaar door het collegegepubliceerd en uitgewerkt in het consultatiedocu-ment van 21 december 2000.

WorldCom versus KPNIn een door WorldCom tegen KPN aangespannen pro-cedure heeft OPTA bepaald dat KPN twee bijzonderetoegangsdiensten moet aanbieden. Door met eenandere structuur van de (wholesale-) tarieven voortoegang tot het KPN netwerk te werken, is WorldComin staat om nieuwe tariefstructuren voor de eindge-bruikerstarieven voor internetgebruikers te introdu-ceren. Het gaat hier om de MIACO en FRIACO discus-sie (Metered Internet Access Call Origination en FlatRate Internet Access Call Origination). Dit wordt ver-der uitgewerkt in de paragraaf over internet.

1.3 Aanmerkelijke marktmacht

In de Telecommunicatiewet is opgenomen dat OPTAmarktpartijen met een marktaandeel van meer dan25% moet aanwijzen als aanbieder met aanmerke-lijke marktmacht (AMM). Het doel van AMM is hetcreëren van een gelijk speelveld. AMM-aanbiederskrijgen daartoe een aantal verplichtingen opgelegd,zodat (nieuwe) aanbieders de mogelijkheid krijgenook een positie op de markt te verwerven ter vergro-ting van de concurrentie en de keuzemogelijkhedenvoor eindgebruikers.

Beleidsregels aanmerkelijke marktmachtgepubliceerd

Op 8 maart 2000 heeft OPTA de beleidsregelsrichtsnoeren aanwijzing AMM gepubli-

ceerd in de Staatscourant. Dezebeleidsregels scheppen meer dui-delijkheid over de wijze waarop

OPTA

activiteiten228

OM EEN GELIJKSPEELVELD TE CREËREN

KRIJGEN DOMINANTEMARKTPARTIJEN BIJZON-

DERE VERPLICHTINGENOPGELEGD

OPTA het begrip AMM interpre-teert en de wijze waarop OPTA in detoekomst met het AMM-instrument omzal gaan. In de beleidsregels wordt aangegevenwaarin de Telecommunicatiewet zich onderscheidtvan de Mededingingswet. Zo is de markt in deTelecommunicatiewet op voorhand verdeeld in vierrelevante markten (vaste openbare telefonie,mobiele openbare telefonie, huurlijnen en vast-mobiel tezamen). Als hoofdregel in de Telecommuni-catiewet geldt dat een aanbieder over AMM beschiktals zijn marktaandeel op een van deze markten gro-ter is dan 25%. Voorts heeft OPTA op grond van inde wet geformuleerde criteria de mogelijkheid omuitzonderingen op de hoofdregel te maken. In debeleidsregels is aangegeven hoe OPTA om zal gaanmet deze criteria. Ten slotte zal OPTA bij de inter-pretatie van de criteria zoveel mogelijk aansluitenbij het algemene mededingingsrecht.

UITSPRAKEN, GESCHILLEN EN BEZWAREN

KPN en Libertel niet eens met AMM-aanwijzing opmarkt voor mobiele telefonieIn oktober 1999 heeft OPTA KPN Mobile en Libertelaangewezen als partijen met AMM op de markt voormobiele telefonie. OPTA heeft deze aanwijzing gedaanop basis van de marktaandelen van beide partijen opde mobiele markt (de 25%-regel in artikel 6.4 van deTelecommunicatiewet). Libertel heeft tegen de aan-wijzing bezwaar aangetekend en de rechter verzochthet besluit te schorsen. De rechter heeft vervolgensaangegeven dat OPTA ten onrechte verzuimd heeftna te gaan of er reden was om van de 25%-regel afte wijken op basis van de criteria die in de Telecom-municatiewet worden genoemd. De rechter heeft der-halve het aanwijzingsbesluit op 23 december 1999geschorst. OPTA heeft vervolgens in 2000 een uitge-breid onderzoek laten uitvoeren van de markt voor

mobiele openbare telefonie en vande positie van de betrokken partijen

op de markt. Daaruit heeft OPTA afgeleiddat geen van de in de wet genoemde uitzonderings-criteria aanleiding geeft om van de 25%-regel af tewijken. OPTA heeft daarom op 9 november 2000 inde beslissing op bezwaar aangegeven dat de aanwij-zing van Libertel in stand blijft. Ook heeft OPTAaangegeven dat er geen reden was de AMM-aanwij-zing van KPN Mobile te beëindigen. KPN Mobileheeft bezwaar aangetekend tegen het voortzettenvan de aanwijzing en Libertel heeft beroep ingesteld.

AMM-aanwijzing voor markt voor vaste telefonieen voor huurlijnenIn de Telecommunicatiewet waren KPN en haargroepsmaatschappijen reeds tot 15 december 2000aangewezen als AMM-aanbieder op de markt voorvaste openbare telefonie en de markt voor huur-lijnen (artikel 6.4). Voor huurlijnen is er ook eenzogenaamde artikel 7.2-aanwijzing geweest. OPTAheeft een analyse laten uitvoeren van deze marktenen van de positie van de verschillende partijen, omte kunnen bepalen of er vanaf 15 december 2000opnieuw een of meerdere partijen moeten wordenaangewezen als AMM-aanbieder. Uit het onderzoekblijkt dat KPN op de markt voor vaste openbaretelefonie een marktaandeel heeft van tussen de 85en 95%. Op de markt voor huurlijnen heeft KPN eenaandeel van tussen de 60 en 70%. Op grond hiervanheeft OPTA KPN opnieuw aangewezen. OPTA zal jaar-lijks onderzoeken of de aanwijzing moet wordengecontinueerd. KPN heeft bezwaar aangetekendtegen de AMM-aanwijzing voor huurlijnen (tegen dezogenaamde artikel 7.2-aanwijzing) en bij de Recht-bank Rotterdam gevraagd om een voorlopige voorzie-ning. Dit verzoek is in januari 2001 door de Recht-bank ingewilligd als gevolg waarvan het besluit deelsis geschorst. OPTA beraadt zich op de gevolgen vandeze schorsing.

29

AMM-AANWIJZINGVOOR MARKTEN VAN

VASTE TELEFONIE, MOBIELETELEFONIE EN HUURLIJNEN

NOG STEEDS NOODZAKELIJK

2 Toezicht op de postmarkt

De postmarkt wordt steeds verder geliberaliseerd. DeEuropese Commissie heeft daartoe op 15 december1997 een Postrichtlijn opgesteld waarin gemeen-schappelijke regels zijn opgenomen voor de ontwik-keling van de interne markt voor postdiensten in deEuropese gemeenschap en de verbetering van dekwaliteit van de dienstverlening. Deze postrichtlijnis erop gericht de postmarkten te liberaliseren en deregels in Europa te harmoniseren. De liberaliseringvindt stapsgewijs plaats. Dit heeft onder anderegeleid tot de aanpassing van de Nederlandse Post-wet. OPTA houdt toezicht op de tarieven van dediensten die nog niet aan concurrentie onderhevigzijn.

Nieuwe Postwet op 1 juni 2000 van krachtOp 1 juni 2000 is de nieuwe Postwet en de daarbijbehorende lagere regelgeving in werking getreden.De aanpassing was nodig om te voldoen aan de ver-plichtingen die voortvloeien uit de EuropesePostrichtlijn. Tabel 3 geeft de verschillen weer tus-sen de oude en de nieuwe Postwet.

Een gevolg van de nieuwe Postwet is dat de vanconcurrentie vrijgestelde deelmarkt (concessie) isverkleind van brieven tot en met 500 gram naarbrieven tot en met 100 gram en brieven met eenprijs die lager is dan driemaal het standaard tarief (3 maal ƒ0,80 = ƒ2,40). Verder vallen postzendin-gen naar het buitenland niet langer onder de con-cessie. Ook bij de opgedragen diensten is een enander veranderd. TNT Post Groep (TPG) moet brievenen drukwerk tot 2 kg en pakketten tot en met 10 kgbezorgen. Bovendien geldt dat deze postzendingen,met uitzondering van diensten die onderde concessie vallen, alleen onder deopgedragen diensten vallen als zijtegen het enkelstukstarief wor-

den vervoerd en bezorgd. Als TPG korting geeft oppartijenpost, dan valt dit onder de vrije diensten(TPG is in dat geval BTW-plichtig).

De nieuwe Postwet heeft ook gevolgen voor de jaar-lijkse concessierapportage van TPG. De huidigetweedeling (concessie- en niet-concessie deel) moetworden vervangen door een driedeling (concessie,overige opgedragen diensten en vrije deel). Om tevoorkomen dat er kruissubsidiëring tussen de ver-schillende delen plaatsvindt, is TPG verplicht eentoerekeningssysteem voor kosten en opbrengsten tehanteren zodat de financiële administratie van dezedrie activiteiten correct gescheiden wordt. Om dezescheiding mogelijk te maken, moeten afsprakengemaakt worden over een toerekeningssysteem voorkosten en opbrengsten. OPTA heeft in overleg metTPG en haar concurrenten de beginselen en eisenvastgelegd waaraan dit systeem moet voldoen.Hierbij is aangesloten bij de beginselen zoals die inde postrichtlijnen zijn geformuleerd: marktconformi-teit, proportionaliteit en integraliteit. OPTA heefthet systeem van TPG in december 2000 goedgekeurdmet een aantal voorschriften zodat TPG het systeemmet ingang van boekjaar 2001 kan gebruiken.

In de nieuwe Postwet is een bepaling opgenomenover de geleverde kwaliteit. Op jaarbasis moetenbrieven in gemiddeld 95% van de gevallen binnen24 uur bezorgd worden, afgezien van zondagen enofficiële feestdagen. Het college heeft de bevoegd-heid het kwaliteitssysteem voor de meting van deoverkomstduur van TPG te beoordelen en zonodigcorrigerende voorschriften te geven. Voor de invul-ling van deze bevoegdheid heeft OPTA voorberei-

dende werkzaamheden uitgevoerd.

OPTA

activiteiten230

OPTA HOUDT TOE-ZICHT OP DE TARIEVEN

VAN POSTDIENSTEN DIENOG NIET ZIJN GELIBE-

RALISEERD

Beleidsregels moeten bijdragen aan detransparantie van de marktVerder moet TPG derden toegang verlenen tot haarpostbussen ter vergroting van de concurrentie endaarmee de keuzevrijheid van de eindgebruiker. Dezetoegang moet plaatsvinden tegen redelijke, niet-dis-criminerende tarieven en voorwaarden. In door OPTAopgestelde beleidsregels wordt hier verder op inge-

gaan. Met het oog op deze verplichting heeft TPGeen proef gehouden. Uit de consultatie, die OPTAonder postvervoerders heeft gehouden, is naar vorengekomen dat een aantal van deze bedrijven vanmening is dat de voorwaarden van TPG niet inonderling overleg worden bepaald maar dat TPG devoorwaarden en tarieven eenzijdig oplegt. Ookwaren er opmerkingen over de hoogte van de tarie-

OPTA

acti

vite

iten

2

31

OUD

Omvang voorbehouden dienst (concessie):

• brieven t/m 500 gram (binnen Nederland en van/naar buitenland)

Omvang opdracht:

• postzendingen t/m 10 kg.

Aangewezen diensten: het leveren van een gedifferentieerd aanbod

waarvoor geldt dat een dienst in algemeen maatschappelijk belang

is en dat deze tegen uniforme tarieven en voorwaarden wordt

aangeboden. Diensten die hieronder vielen:

• expresse zendingen

• rembours

• dienst ongefrankeerd

• verhuisservice

• rouwservice

koeriersbepaling

verbod op kruissubsidie en koppelverkoop

financiële verantwoording over de opdracht in zijn geheel dat

gescheiden is van de vrije activiteiten van de concessiehouder

tariefbeheersingssysteem: basisjaar = 1999

kwaliteit overkomstduur: geen specifieke norm, wel als regel de

volgende dag bestellen

NIEUW

• brieven t/m 100 gram en tariefgrens lager dan driemaal

basistarief (ƒ2,40)

• brieven van buitenland

Omvang opdracht binnen Nederland:

• brieven en drukwerk t/m 2 kg.

• pakketten t/m 10 kg.

• limitering opdracht tot enkelstukstarief voor drukwerk en brieven

van meer dan 100 gram

Aangewezen diensten:

• aangetekende zendingen

• zendingen met aangegeven waarden

• gerechtelijk schrijven

• postbussendienst

Omvang van opdracht van/naar buitenland:

• brieven en drukwerk t/m 2 kg

• boeken tot 5 kg

• pakketten t/m 20 kg

vervallen

vervallen

financiële verantwoording over de opdracht gesplitst in voorbehouden

en overige opgedragen diensten dat gescheiden is van de vrije

activiteiten

tariefbeheersingssysteem: basisjaar = 1992

kwaliteit overkomstduur: gemiddeld 95% van de brieven dient de

volgende dag te worden bezorgd

methodiek voor meten kwaliteit overkomstduur ter beoordeling aan

OPTA

toegang tot postbussen

uitzonderingsbepaling op het brievenmonopolie voor de voorbehouden

dienst document-uitwisselingsdienst.

Tabel 3 Verschillen oude en nieuwe postregelgeving

Bron: OPTA

ven. Het opstellen van beleidsregels kanbijdragen aan de transparantie van de markten kan duidelijkheid verschaffen over de positie vande verschillende partijen. In de beleidsregels staatdat TPG de voorwaarden en tarieven voldoende moetuitsplitsen. Om de transparantie te vergroten moetTPG deze voorwaarden duidelijk bekend maken.

Reactie OPTA op nieuwe Postwet en lagereregelgevingIn de voorbereiding van de wetgeving heeft OPTAstelling genomen tegen, in haar ogen, een aantalzwakheden in de wetsvoorstellen. Er zijn enkelevoorstellen voor verbetering van de wet gedaan,deze voorstellen zijn echter niet overgenomen. Dekritiek van OPTA richt zich met name op de uitvoer-baarheid van de wet en de controlemogelijkheid. Erkan onduidelijkheid ontstaan over het verschil tus-sen de diensten die onder het monopolie vallen ende diensten die onder de opdracht vallen. OPTAheeft voorgesteld deze begrippen aan te scherpen.Verder zijn er enkele diensten niet meer onder deopdracht opgenomen, zoals verhuisservice, rem-bours, antwoordnummers en service bij rouwbrieven.OPTA had onderzoek willen doen om de gevolgenvan het schrappen van deze diensten in kaart tekunnen brengen.

Regelgeving biedt beperkte ruimte voorverhoging posttarieven Op grond van het Besluit Algemene Richtlijnen Post(BARP) houdt OPTA toezicht op de tarieven van TPG.Het tariefbeheersingssysteem dient daarbij als basis.Dit systeem bestaat uit twee pakketten van post-diensten: het totaalpakket en het kleingebruikers-pakket. In het BARP is aangegeven welke dienstenonder beide pakketten vallen en hoe het tarief-beheersingssysteem werkt. De diensten van beidepakketten zijn hetzelfde, alleen de wegingsfactorenvan de diensten verschillen. Zo zal een tariefwijzi-

ging (bijvoorbeeld voor de frankeringvan brieven) in het ene pakket zwaarder mee-

wegen dan in het andere pakket. Voor de tariefont-wikkeling in de periode 2000-2002 wordt in hetBARP uitgegaan van het basisjaar 1999. De ruimtevoor eventuele tariefsverhogingen die formeel isontstaan door een gematigde stijging van de postta-rieven in de periode voor 1999 is hiermee tenietge-daan. TPG mag dus geen ‘inhaalslag’ maken door deposttarieven de komende jaren extra te verhogen.

UITSPRAKEN, GESCHILLEN EN BEZWAREN

Postbezorging bij recreatiewoningenTwee eigenaren van recreatiewoningen hebben eenklacht tegen PTT Post ingediend bij OPTA. PTT Postweigerde post te bezorgen op beide adressen omdater volgens PTT Post sprake was van een zogehetenrecreatieterrein, waarbij volgens de wet kan wordenvolstaan met bezorging aan de centrale ingang. Debeide eigenaren stelden dat er geen sprake was vaneen recreatieterrein op grond van het bestemmings-plan en de openbare weg die het terrein doorkruist.OPTA deelt de visie van de eigenaren en verplichtPTT Post poststukken bij de recreatiewoningen tebezorgen.

Drukwerk versus brievenDrukwerk waarbij een cd-rom is toegevoegd valt nietzonder meer onder het hogere brieftarief. Dit blijktuit een uitspraak van OPTA inzake een klacht die eencomputerservicebureau heeft ingediend tegen PTTPost. PTT Post heeft voor het drukwerk met cd-romhet hogere brieftarief in rekening gebracht. In hetgeval van de mailing van de klager is volgens OPTAsprake van drukwerk: de toevoeging van de cd-romverandert niets aan de boodschap van de mailing.PTT Post heeft bezwaar aangetekend tegen ditbesluit. Tijdens de bezwaarschriftprocedure is echter

OPTA

activiteiten232

IN 2000 ZIJNDIVERSE KLACHTENAAN OPTA VOOR-

GELEGD

de nieuwe Postwet in werking getreden. Als gevolgdaarvan heeft OPTA het bezwaar van PTT Post aan denieuwe wet getoetst. In de nieuwe wet vallen partij-enpostzendingen anders dan brieven tot 100 gramniet meer onder de opdracht maar onder het vrijedeel. Dit gaat ook op voor de postzending van hetcomputerservicebureau. OPTA heeft daarom de aanPTT Post gegeven aanwijzing ingetrokken.

Postbezorging in Oss in eigen beheerIn 1999 diende TPG een klacht in bij OPTA over depostbezorging in eigen beheer door de gemeenteOss. De postbezorging door de sociale werkvoorzie-ning (de IBN-groep) zou in strijd zijn met de wette-lijk aan TPG voorbehouden bezorging van brieven.OPTA verklaarde deze klacht gegrond, waarna degemeente bezwaar aantekende tegen de beslissing.OPTA verklaarde dit bezwaar ongegrond waarna degemeente Oss in beroep ging bij de rechter. De rech-ter oordeelde dat OPTA onvoldoende had aangetoonddat de IBN-groep al dan niet tot de interne organi-satie van de gemeente Oss hoort. Op grond van aan-vullende informatie komt OPTA tot het oordeel datde werknemers van de IBN-groep worden gedeta-cheerd bij en onder gezag staan van de gemeenteOss. De conclusie van OPTA luidt daarom dat bij degemeente Oss er sprake is van postvervoer in eigenbeheer. De handelwijze van de IBN-groep is dus nietin de strijd met de wet. Tevens zijn beleidsregelsontwikkeld voor postbezorging in eigen beheer.

3 Toezicht op kabel en internet

OPTA heeft de bevoegdheid om uitspraken te doen ingeschillen over de toegang voor programma-aanbie-ders tot omroepnetwerken (kabel). Daarnaastwordt de kabel steeds meer geschiktvoor breedbanddiensten waaronderinternet. Hiermee wordt de kabel

een alternatief voor internet via het telefoonnet-werk. OPTA heeft zich actief opgesteld bij kwestiesals kickbacks en het uitkoppelen van internetverkeer.

UITSPRAKEN, GESCHILLEN EN BEZWAREN

Op het gebied van toegang van programma-aanbie-ders tot de (televisie)kabel heeft OPTA dit jaar eengroot aantal geschillen behandeld. Hieronder volgenenkele kenmerkende voorbeelden.

Canal+ versus UPCOPTA heeft een definitieve uitspraak gedaan in hetgeschil tussen Canal+ en UPC over het tarief voordoorgifte. Dat tarief wordt verlaagd naar ruim 1,4miljoen gulden, wat neerkomt op kosten plus een‘redelijk rendement’. Daarnaast moet UPC digitaledoorgifte toestaan en moet Canal+ eigen digitaledecoders kunnen installeren bij zijn klanten.

Canal+ versus UPC (gebruik resterende ruimte vaneen kanaal)Aangezien Canal+ op basis van eerdere besluiten vanOPTA minder frequentieruimte per programma zougebruiken voor de digitale doorgifte dan een volle-dig kanaal van 8 mHz, wenste Canal+ de in hetkanaal resterende frequentieruimte naar eigeninzicht in te vullen. OPTA achtte zich niet bevoegdeen oordeel te geven over dit frequentie-ruimte-probleem.

MCM versus CasTelMCM heeft een zaak aangespannen tegen kabelex-ploitant CasTel, dat het MCM-programma Muzzik vande kabel wilde weren op grond van een weigering

om een doorgiftevergoeding te betalen. OPTAheeft bepaald dat CasTel het programma

niet om deze reden mag weren.Tevens kreeg CasTel opdracht om de

OPTA

acti

vite

iten

2

33

DE KABEL IS EENALTERNATIEF VOOR

INTERNET VIA HETTELEFOONNETWERK

spelregels voor toegang tot de kabel duidelijk oppapier te zetten en deze handelsvoorwaarden vervol-gens consequent voor alle concurrenten (non-discri-minatoir) toe te passen.

Betaco versus UPCIn februari 2000 maakte Betaco een geschil aanhan-gig inzake de weigering van UPC om Betaco’s com-merciële radioprogramma 8FM door te geven via dekabel in Eindhoven en omgeving. OPTA beoordeeldede aangevoerde afwijzingsgronden als onvoldoendeen gaf UPC daarom een aanwijzing om de aanvraagin behandeling te nemen en Betaco een aanbod tedoen. Ook kregen UPC en de plaatselijke programma-raad opdracht om duidelijke procedures op te stellenvoor behandeling van aanvragen.

The Box en Nieuwsnet 9/Nieuws TV versus UPC(toegang)Twee geschillen van The Box tegen UPC enNieuwsnet 9 met Nieuws TV tegen UPC haddenbetrekking op het verwijderen van de Amsterdamsekabel van deze zenders. UPC baseerde het besluit ophet advies van de programmaraad. OPTA heeft ge-oordeeld dat het advies van de programmaraad nietop alle (32) zenders van het standaardpakket betrek-king had, zodat UPC eerst een hernieuwd adviesmoet afwachten. Tot die tijd moet UPC debetreffende zenders nog wel doorgeven.

Canal+ versus Casema (kosten videokanaal)Casema wenste een vergoeding van Canal+ voor hetgebruik van frequentieruimte bestemd voor de door-gifte van het decodeersignaal aan de TV. OPTA oor-deelde dat voor het aansluiten van bijvoorbeeldvideorecorders en DVD-spelers, maar ook decoderszoals van Canal+ dezelfde frequentieruimtekan worden benut, zodat de kostenervan dienen te worden omgeslagenover alle programma-aanbieders.

3.1 Meer duidelijkheid en transparantievoor internet

Op het gebied van internet speelden begin 2000 dekickbacks een belangrijke rol. Kickbacks zijn betalin-gen van telecombedrijven aan internet service provi-ders (ISP’s). Door deze betalingen werd de doorzich-tigheid van de markt beperkt. De randvoorwaardenvoor uitkoppeling van internetdiensten zijn in 2000aangescherpt. Uitkoppeling is belangrijk omdat hetleidt tot een verlichting van de schaarste op hettelefoonnetwerk en ervoor zorgt dat de groei vanhet internetverkeer minder wordt beperkt. Eenaspect wat voor OPTA belangrijk is, maar nog niettot concrete activiteiten heeft geleid, is het adviesvan OPTA over een voorontwerp van een wet over deelektronische handtekening. Dit kan voor de handelop internet een belangrijke doorbraak betekenen.

Kickbacks zijn er in twee soortenEen kickback is een bedrag dat een telefoonbedrijfaan een ISP betaalt op basis van het inkomend ver-keer dat de ISP ontvangt. Uit onderzoek van OPTAblijkt dat KPN twee soorten kickbacks aan ISP’sbetaalt. De eerste betreft betalingen van het KPN-onderdeel internetdiensten (KPN IND) aan ISP’s dievia ISDN-lijnen bij haar zijn aangesloten. Deze bet-alingen zijn niet in strijd met de Telecommuni-catiewet omdat ze niet in de tarieven voor eind-gebruikers worden doorberekend, maar ten lastekomen van de winst van KPN. Het tweede soort kick-back betreft betalingen van KPN Vaste Telefonie aanKPN-internetdiensten en andere telecomaanbieders(terminating vergoeding) voor het doorgeven vanhet internetverkeer naar het inbelnummer van deISP. De rekening voor deze terminating vergoeding

verschilt per aanbieder. KPN mag deze vergoe-ding doorberekenen in de tarieven voor

de eindgebruiker, wat dan kan leidentot gedifferentieerde eindgebrui-

OPTA

activiteiten234

OPTA SCHERPTRANDVOORWAARDENVOOR INTERNET-

UITKOPPELINGAAN

kerstarieven. Telecomaanbieders met lage termina-ting vergoedingen en daarmee lagere eind-gebruikerstarieven worden dan aantrekkelijker vooreindgebruikers.

Uitkoppeling internetdiensten entariefdifferentiatieInternet genereert veel telecomverkeer. Om deschaarste op het KPN telefoonnet te verlichten zijnaparte inbelnummers (‘06760’) ingezet om het inter-netverkeer in een vroegtijdig stadium uit te koppe-len uit het spraakverkeer en af te wikkelen via data-netten. KPN kan op termijn het internetverkeer aande hand van deze aparte inbelnummers als zodanigherkennen en uitkoppelen.

OPTA heeft begin 2000 een tijdelijke beleidslijnvastgesteld voor internetuitkoppeldiensten. Debeleidslijn bepaalt onder meer dat telecombedrijvenzelf moeten kunnen kiezen bij welke KPN-centrale(de buurtcentrale of de regionale centrale) ze eeninternetgesprek overnemen voor doorgifte aan eenbij hen aangesloten ISP. Verder geeft OPTA aan dat

het redelijk is dat KPN op verzoek van een telecom-aanbieder uitkoppeling aanbiedt die alleen bestaatuit originating access tegen kostengeoriënteerdetarieven en op regionaal of buurtniveau. De eind-gebruiker krijgt dan een rekening van hetbetreffende telecombedrijf, net als bij carrierselec-tie.

Zoals eerder aangegeven (paragraaf 1.1) wil KPNtariefdifferentiatie invoeren. Bij tariefdifferentiatieworden de kosten voor het afwikkelen van gesprek-ken via een ander netwerk (off net-verkeer) aan deKPN-abonnees doorberekend. Bellen met een abon-nee van een duur telecombedrijf levert dan hogeregesprekskosten op voor de KPN-abonnee. De concur-rerende telecombedrijven en ISP’s hebben moeitemet de invoering van tariefdifferentiatie zolang hetinternetverkeer nog niet kan worden uitgekoppeld.Zij willen eerst afspraken over de voorwaarden voorinternetuitkoppeling, en dan pas tariefdifferentiatie.KPN wil daarin alléén meegaan als de andere tele-comaanbieders eerst hun terminating tarieven verla-gen voor het afwikkelen van verkeer. Voorts stelt

OPTA

acti

vite

iten

2

35

Data-netInternet

Internetter

KPNVaste Telefonie

KPNIND

ISPISDN-lijn

Kickback1e soort

InternetInternetter

KPNVaste Telefonie

KPNIND

Net vanconcurrent

ISP

ISP

ISP

Kickback2e soort

Interconnectie-verbindingen

Termination-vergoedingen

Figuur 3 Kickback eerste soort

Figuur 4 Kickback tweede soort

KPN voor om voor het uitkoppelen vaninternetverkeer gebruik te maken van hetzogenaamde collecting model. De concurrerendetelecomaanbieders en ISP’s kunnen kiezen uit eenaantal eindgebruikerstarieven en daaraan gekop-pelde terminating vergoedingen die KPN aan hen zalbetalen. KPN behoudt in dat model de klantrelatie,door het versturen van de rekening. De concurre-rende telecomaanbieders en ISP’s willen een origina-ting model, waarbij zij zelf de dienst voor de klantverzorgen en hem daarvoor de rekening sturen (zieook het geschil WorldCom – KPN). KPN ontvangt indit model een vergoeding voor geleverde diensten.

Om de impasse te doorbreken heeft OPTA KPNgevraagd om een beschrijving te maken voor een ori-ginating model. OPTA heeft verder slechts beperkteinstrumenten om dit vraagstuk aan te pakken. OPTAkan alleen op basis van een geschil tussen KPN enéén van haar concurrenten over deze materie eenuitspraak doen.

OPTA heeft het collecting voorstel van KPN beoor-deeld. Bij deze beoordeling heeft OPTA de retentie(vergoeding voor het gebruik van het vaste net vanKPN) in het collecting model getoetst op prijs-squeeze. In deze toets wordt de voorgestelde reten-tie van KPN vergeleken met de kosten die KPN zoumaken als zij het relevante netwerkbeslag tegenwholesale tarieven bij zichzelf zou moeten inkopen,vermeerderd met een opslag voor retailspecifiekekosten. In feite komt dat neer op een vergelijkingtussen het 06760-collecting model en het 06760-ori-ginating model. Dit laatste model geeft immers aan

wat KPN zou moeten betalen als zijhet relevante netwerkbeslag tegen whole-

saletarieven bij zichzelf zou moeten inkopen, ver-meerderd met een opslag voor retailspecifieke kos-ten.

Samenwerking OPTA en NMa In het jaar 2000 is de samenwerking tussen OPTA ende NMa met betrekking tot internetvraagstukkengeïntensiveerd. Een gezamenlijke werkgroep van deNMa en OPTA heeft de bevoegdheden in kaartgebracht op grond waarvan beide instellingen kun-nen optreden tegen marktverstoringen bij het uit-koppelen van internetverkeer. Daarnaast is naar aan-leiding van een gezamenlijk advies aan het kabinetinzake de kabelnota een gezamenlijk internetteamopgericht. De activiteiten van de werkgroep en hetinternetteam worden nader toegelicht in deel 3Beleidsomgeving.

UITSPRAKEN, GESCHILLEN EN BEZWAREN

WorldCom versus KPNIn een door WorldCom tegen KPN aangespannen pro-cedure heeft OPTA bepaald dat KPN twee bijzonderetoegangsdiensten moet aanbieden. Door met eenandere structuur van de (wholesale-) tarieven voortoegang tot het KPN-netwerk te werken, is World-Com in staat om nieuwe tariefstructuren voor deeindgebruikerstarieven voor internetgebruikers teintroduceren. De eerste nieuwe vorm is dat MCIWorldcom het internetverkeer dat via het KPN netbinnen komt zelf kan afrekenen met de eindgebrui-

OPTA

activiteiten238

Internet

Internetter

KPNVaste Telefonie

MCI ISP

Originatingaccess

vergoeding

Door MCI vastgesteld tarief

Figuur 5 Voorstel MCI Worldcom

OPTA EN NMaWERKEN INTENSIEFSAMEN OP INTERNET-

VRAAGSTUKKEN

ker. Hierdoor kan zij andere tarieven hanteren per tikdan KPN (Metered Internet Access Call Origination,MIACO). De tweede vorm maakt het mogelijk om eenflat-rate internetabonnement aan te bieden. Dusinternetten tegen een vaste prijs, zonder te betalenvoor tikken (Flat Rate Internet Access CallOrigination, FRIACO). Vanwege de schaarste op hetvaste net hoeft KPN deze FRIACO voorlopig alleenaan abonnees te leveren die een ISDN-aansluitinghebben. Een door KPN gedaan verzoek om een voor-lopige voorziening tegen de FRIACO-uitspraak isdoor de rechtbank van Rotterdam afgewezen.

4 Toezicht op infrastructuur

Door de groei van het aantal en het gebruik vantelecommunicatieproducten en -diensten moetentelecombedrijven veel investeren in hun infrastruc-tuur, zoals het aanleggen van kabels en antenne-opstelpunten. In dit kader heeft OPTA in 2000 vooraleen rol gespeeld bij het creëren van duidelijkheid ophet gebied van graafrechten. OPTA heeft onderandere haar visie gegeven op de rollen en positiesvan verschillende partijen. OPTA zelf kan alleenoptreden als er geschillen zijn.

Aan- en verleggen van kabelsDe rol die OPTA speelt bij het aanleggen van kabelsis slechts beperkt. De Telecommunicatiewet bepaaltdat de eigenaars of beheerders van openbare gron-den de aanleg van kabels die onderdeel uitmakenvan een openbaar telecommunicatienetwerk moetengedogen (artikel 5.1). Aanbieders ontlenen hieraanwettelijk vastgestelde graafrechten. Voordat inopenbare grond mag worden gegraven, moet degemeente een instemmingsbesluit afgeven.Bij particuliere grond moet er overeen-stemming worden bereikt tussen deaanbieder en de eigenaar/beheer-

der. Gedogen houdt ook in dat er geen vergoedinghoeft te worden afgedragen over aangelegde kabels.De gedoogplicht voor interlokale en internationalekabels geldt ook voor niet-openbare gronden. Deaanleg van lokale kabels in niet-openbare grondhoeft echter niet te worden gedoogd. In het afgelo-pen jaar heeft OPTA meerdere malen aangegeven datzij niet bevoegd is om te oordelen over de al danniet openbare status van grond, en evenmin over dehoogte van de schadevergoeding die moet wordenbetaald bij aanleg in privé-grond.

OPTA heeft naar aanleiding van enkele vragen aan-gegeven dat de gemeente rekening kan houden metbelangen waarin de Telecommunicatiewet niet voor-ziet. Het staat een gemeente vrij in een instem-mingsbesluit voorschriften op te nemen. Alle voor-waarden moeten echter worden afgewogen tegen dezwaarwegende gedoogplicht waarvan slechts in uit-zonderingsgevallen mag worden afgeweken.

De Telecommunicatiewet bepaalt dat gemeentenregels moeten opstellen die het medegebruik vanvoorzieningen, zoals kabelgoten, transparant makenvoor aanbieders van telecommunicatie- en omroep-netwerken. Dit geldt alleen voor voorzieningen diede gemeente zelf heeft aangelegd en voorzieningendie een (telecom)bedrijf heeft aangelegd met hetoogmerk deze commercieel uit te baten. De coördi-nerende rol van de gemeente beperkt zich alleen totde openbare grond.

Naar de letter van de wet komen de kosten diegemoeid zijn met het verplaatsen van kabels in prin-cipe voor rekening van degene die daarom verzoekt.Slechts in enkele gevallen gebeurt dit op kosten van

de eigenaar van de kabel zelf, namelijkindien de verplaatsing nodig is voor

de oprichting van gebouwen of deuitvoering van werken door de

OPTA

acti

vite

iten

2

39

OPTA DRAAGTBIJ AAN DUIDELIJK-

HEID OP HET GEBIEDVAN GRAAFRECHTEN

eigenaar of beheerder (de gedoog-plichtige). De wet voorziet in een pro-cedure om geschillen te beslechten. Pas als ersprake blijft van een formeel geschil kan OPTA optre-den.

Toezicht op technische specificatiesnetwerkaansluitpuntenVoor geregistreerde aanbieders van openbare tele-communicatienetwerken en -diensten bestaat sedert1 september 2000 de wettelijke verplichting detechnische specificaties van hun netwerkaansluit-punten bij OPTA aan te melden. Dit volgt uit hetbesluit ‘randapparaten en radioapparatuur’. Na con-sultatie met marktpartijen heeft OPTA beleidsregelsopgesteld waarin staat op welke manier technischespecificaties het beste kunnen worden bekend-gemaakt. De bedoeling is dat fabrikanten van rand-apparatuur beter en makkelijker inzicht krijgen indie specificaties, zodat dergelijke apparaten eenvou-diger zijn te ontwerpen en op de markt te brengen.Inmiddels zijn er 15 specificaties aangemeld bijOPTA. OPTA heeft aangegeven deze toezichtstaaklicht in te vullen. Dit betekent onder meer dat hetpublicatieproces en het gebruik van specificatiesdoor fabrikanten zoveel mogelijk buiten OPTA omlopen. OPTA zal vooral fungeren als platform voorhet behandelen van klachten over specificaties vannetwerkaansluitpunten.

UITSPRAKEN, GESCHILLEN EN BEZWAREN

Dutchtone en KPN over site sharingOPTA heeft naar aanleiding van een geschil tussenDutchtone en KPN over het delen van antenne-opstelpunten regels opgesteld die zouden moetengelden bij site sharing van KPN. De rechtbank vanRotterdam heeft in een uitspraak het besluit vanOPTA vernietigd. OPTA had volgens de rechtbank

haar bevoegdheden overschreden.OPTA had onder meer niet mogen bepalen

dat KPN een overzicht moest verstrekken aan allepartijen met alle opstelpunten van antennes.

OPTA heeft beroep ingesteld tegen de uitspraak vande rechter. Naar aanleiding van de uitspraak is in deTweede Kamer vervolgens een amendement inge-diend bij het wetsvoorstel tot intrekking van deRadio-Omroep-Zenderwet (ROZ) dat inmiddels is aan-vaard door zowel de Tweede als de Eerste Kamer. Eenen ander zal leiden tot een wijziging van deTelecommunicatiewet, waarin de taken en bevoegd-heden van OPTA (onder andere inzake site sharing)worden uitgebreid.

Broadcast-Nozema over gezamenlijk gebruikantennes Hoewel OPTA bevoegd is uitspraken te doen ingeschillen over het delen van antenne-opstelpunten,is zij niet bevoegd op te treden in zaken over hetdelen van de antennes of antennesystemen zelf. Deexploitanten van omroepzenders Broadcast enNozema hebben een geschil, waarin Broadcast tweedingen van Nozema vraagt. Ten eerste de mogelijk-heid om de antennes van Nozema te gebruiken voorhet doorgeven van radio- en TV signalen en tentweede de mogelijkheid om ruimte te huren op demasten van Nozema, voor het plaatsen van eigenzenders. OPTA heeft in een brief aan de Staats-secretaris van het ministerie Verkeer en Waterstaatgepleit voor een wettelijke basis om uitspraken tekunnen doen over het delen van dergelijke antennes.

40

OPTA BEVORDERTCONCURRENTIE, MAAR

KAN PAS OPTREDEN BIJFORMELE GESCHILLEN

5 Uitgifte van telefoonnummers

Als beheerder van de voorraad telefoonnummers inNederland kent OPTA nummers toe aan marktpartijenof reserveert deze, op volgorde van binnenkomst vande aanvraag. Daarnaast toetst OPTA of speciale num-mers zoals korte informatienummers juist wordengebruikt.

5.1 OPTA onderzoekt alternatieven vooruitgiftebeleid van telefoonnummers

De bestaande methode van uitgifte van telefoon-nummers leidt in de praktijk nogal eens tot onvolko-menheden, aangezien aanvragen soms dezelfde voor-keuren bevatten, zeker wat betreft de uitgifte vanalfanumerieke nummers. In de Telecommunicatiewetstaat dat OPTA in dergelijke gevallen kan kiezen voorhet verloten of veilen van nummers om te bepalenwelke aanvrager zijn voorkeur gehonoreerd ziet. Alvorens hiertoe over te kunnen gaan moet de Minis-ter van Verkeer en Waterstaat hiervoor nog nadereregels ontwerpen. OPTA laat momenteel onderzoekenof het mogelijk en wenselijk is telefoonnummers inde toekomst te veilen of te verloten. Tot die tijdgeldt het principe dat de datum van aanvraag bepa-lend is voor de volgorde van uitgeven.

Voor de toewijzing van alfanumerieke nummers geldtdat met ingang van 2000 de alfanumerieke betekenismarginaal getoetst wordt. Hierbij toetst OPTA deaanvraag op de intentie om nummers te verhande-len. Er wordt niet getoetst op merkenrecht-aspecten.Tevens is in 2000 een onderzoek gestart naar demogelijkheden om ongewenste vormen van num-merhandel aan te pakken.

De Telecommunicatiewet bepaaltook dat alarmnummers aan een

telecomaanbieder toegekend moeten zijn. OPTAheeft KPN aangewezen als beheerder van het nood-net 112.

5.2 Het gebruik van mobiele telefoon-nummers moet efficiënter

In het najaar van 2000 is OPTA een onderzoekgestart naar de efficiëntie van het gebruik vanmobiele nummers. Het onderzoek besteedt aandachtaan factoren die de behoefte aan mobiele nummersbeïnvloeden en richt zich op de verbetering van dedoelmatigheid van het nummergebruik. OPTA onder-zoekt ook de mogelijkheden om deze nummers in detoekomst in kleinere aantallen uit te geven.

Sinds de toetreding in 1999 van drie nieuwe aanbie-ders op de markt van mobiele telefonie groeit hetaantal uitgegeven nummers zo snel dat, gezien hettempo van uitgifte, er een reële kans bestaat datdeze nummers binnen afzienbare termijn op zullenraken. Nederland telde eind 2000 al bijna 10 miljoenmobiele bellers. Inmiddels zijn er al 26 miljoenmobiele nummers uitgegeven. De snel toegenomenuitgifte van nummers wordt voornamelijk verklaarddoor:• De manier waarop sommige aanbieders van

mobiele telefonie voice mail-diensten aanbieden(middels het gebruik van een tweede nummer);

• De aard van distributie van mobiele telefonie (devoorraden bij de aanbieders leggen beslag opnummers).

Nummerportabiliteit, dat steeds beter functioneert,vormt een rem op de uitgifte van nieuwe num-

mers, omdat het nummer kan wordenmeegenomen naar een andere aan-

bieder.

OPTA

acti

vite

iten

2

41

OPTA GEEFTTELEFOON- EN INFOR-

MATIENUMMERS UIT AANBESTAANDE EN NIEUWE

MARKTPARTIJEN

Het nummerplan kan in principe ookgebruikt worden om abonneenummersvoor Short Messaging Services (SMS) zoveelmogelijk te laten samenvallen met de nummers voormobiele telefonie. Onderzoek heeft uitgewezen datharmonisatie van telefoon- en SMS-nummers niet optechnische bezwaren stuit. Alhoewel aanbieders opdit moment daartoe niet verplicht zijn, bestaan ervoor het gemak van consumenten onderlinge afspra-ken van aanbieders omtrent de harmonisatie vantelefoon- en SMS-nummers. Vooralsnog verwachtOPTA dat zelfregulering door aanbieders van mobieletelefonie ingrijpen niet nodig zal maken.

5.3 De uitgifte en intrekking vaninformatienummers

OPTA zorgt ook voor de uitgifte en intrekking vantoegekende of gereserveerde lange (11-cijferig) enkorte (8-cijferig) informatienummers: de 0800-,0906- en 0909-nummers. Aangezien korte informa-tienummers gewild en bovendien beperkt beschik-baar zijn, toetst OPTA jaarlijks of houders van korteinformatienummers zich houden aan de geldendeeisen:• per maand (gemiddeld over een jaar) moeten er

4.500 belpogingen en 10.000 belminuten zijngerealiseerd;

• de dienst moet binnen de daarvoor geldende pre-fix worden aangeboden;

• het nummer moet binnen zes maanden na toeken-ning in gebruik zijn genomen.

In het kader van het in 2000 gehouden onderzoekhebben marktpartijen die een informatienummerniet, onvoldoende of verkeerd gebruiken een voorne-men tot het intrekken van deze nummers ontvangen.Uiteindelijk zijn er 525 korte informatienummersingetrokken. Op basis van de overlegde gegevens

onderzoekt OPTA of de geldendeeisen moeten worden aangepast. Ook

op het gebruik van lange informatienum-mers wordt jaarlijks toezicht gehouden.

Uit hoofde van efficiënt nummerbeheer vindt OPTAdat ingetrokken informatienummers sneller beschik-baar moeten komen voor heruitgifte. Daarom is deafkoelingstermijn voor niet-gebruikte informatie-nummers bekort van een jaar naar zes weken. Voorinformatienummers die wel zijn gebruikt blijft deafkoelingsperiode ongewijzigd op een jaar.

Om de behoefte in de markt van informatienummerszo efficiënt en goed mogelijk te faciliteren heeftOPTA jaarlijks overleg met alle platformhouders.Daarnaast worden er ook op individuele basis afspra-ken gemaakt met partijen. Voorts probeert OPTA doormiddel van interne en externe onderzoeken en kwali-teitsmetingen de dienstverlening verder te optimali-seren. In een jaarlijks klanttevredenheidsonderzoektoetst OPTA hoe partijen de dienstverlening ervaren.

Toezicht op nummergebruik leidt tot ingrijpenvan OPTAOPTA oefent toezicht uit op het gebruik van tele-foonnummers volgens het nummerplan. Hierondervolgen enkele voorbeelden van ingrijpen van OPTA.

• Enkele aanbieders van mobiele telefonie hebbenhet gebruik van bepaalde korte nummers op ver-zoek van OPTA gestaakt. In het nummerplan isaangegeven dat korte nummers (vijf cijfers ofminder) in de toekomst alleen gebruikt wordenvoor diensten met een maatschappelijk belang ofter ondersteuning van de telefoondienst.

• OPTA heeft onderzoek gedaan onder houders vangeografische nummers. Daaruit bleek dat nummersuit het netnummergebied van de beller soms

OPTA

activiteiten242

HET GEBRUIK VANMET NAME KORTE

INFORMATIENUMMERSMOET VOLDOEN AAN

WETTELIJKE EISEN

gebruikt worden om bestemmingen in een heelander netnummergebied te bereiken (voor onderandere elektronische postbusdiensten). Datgebeurt dan met of zonder weglaten van het net-nummer. OPTA heeft vastgesteld dat dit in strijd ismet de Telecommunicatiewet. OPTA heeft deminister gevraagd of zij dit gebruik mogelijk wilmaken door het nummerplan aan te passen. Dat isde minister niet van plan. OPTA heeft daaropbesloten dat met uitzondering van het inbellenvoor internet het gebruik van geografische num-mers op eerdergenoemde wijze niet is toegestaan.Al bestaand gebruik zal voor een nader te bepalendatum moeten worden gestopt.

• Ook hebben telecombedrijven de gewone geogra-fische nummers soms in gebruik gegeven aan uni-fied messaging-aanbieders. Unified messaging iseen dienst waarmee diverse vormen van berichten(zoals voice-mail, e-mail en fax), naar één num-mer kunnen worden gestuurd. Voor deze dienstmoeten echter 084-nummers worden gebruikt. Deaanbieders handelen dus in strijd met de Telecom-municatiewet zolang ze geografische nummersgebruiken.

• Vanwege een dreigend tekort aan carrierselectie-nummers (die altijd met 16 beginnen) zijn ersinds 1 september 2000 ook vijfcijferige carrierse-lectienummers beschikbaar, die beginnen met 10.Van de honderd 16xy nummers resteert er nogslechts een klein aantal. OPTA heeft besloten dezetoe te kennen aan aanbieders van carrierselectiedie zich met name richten op consumenten. Delengte van het nummer is dan meer van belangdan bij een automatische keuze van het carrierse-lectienummer.

5.4 OPTA wil samenwerken metministerie inzake nummerbeleid

Uit een onderzoek dat het Directoraat GeneraalTelecommunicatie en Post van het Ministerie vanVerkeer en Waterstaat heeft laten uitvoeren, komtnaar voren dat er meer aspecten moeten wordenbetrokken bij het opstellen van het nummerbeleid.In de visie van OPTA is het onder meer noodzakelijkhet nummerbeleid en de interconnectieregels opelkaar af te stemmen, zodat diensten van alle aan-geslotenen op alle netwerken op redelijke voorwaar-den aankiesbaar zijn. Ook stelt OPTA om dezelfdereden voor om de regelgeving voor nummers te ver-eenvoudigen. Om de concurrentie te bevorderen zou-den ook nieuwe vormen van nummerportabiliteitkunnen worden uitgewerkt. OPTA stelt voor op ditgebied met DGTP samen te werken.

6 Registratie van marktpartijen

Aanleggers of aanbieders van openbare telecommu-nicatienetwerken of -diensten, van huurlijnen, vanomroepnetwerken en van systemen voor voorwaarde-lijke toegang (decoders) moeten zich laten registre-ren bij OPTA. Dit staat beschreven in de Telecommu-nicatiewet. Omdat de registratieplicht vanaf 1999geldt, verrichtte OPTA sinds dat jaar een groot aan-tal registraties. In 1999 waren dat er 480, in 2000verrichtte OPTA er 194. Eind 2000 waren er in totaal491 registraties in zes categoriën. Het totaal ver-schilt van het aantal nieuwe registraties omdat erook registraties werden ingetrokken.Op de turbulente telecommunicatiemarkt is er con-stant sprake van toetredende bedrijven, ook van

ondernemingen die niet in eerste instantieafkomstig zijn uit de telefoniehoek, bij-

voorbeeld aanbieders van (gratis)internetdiensten.

43

DE REGEL-GEVING VOOR NUM-MERUITGIFTE KAN

EENVOUDIGER

Bij een inventarisatie eind 1999 bleek dat een der-tigtal bedrijven niet bij OPTA geregistreerd was, hoe-wel de wettelijke verplichting wel van toepassingwas. Begin 2000 hebben vijftien bedrijven zich als-nog laten registreren. De overige bedrijven blekengeen registratieplicht meer te hebben.

Bedrijven die niet geregistreerd zijn bij OPTA, maarwaarvan het aannemelijk is dat zij aanbieder zijnvan een openbare telecommunicatiedienst, hangteen last onder dwangsom boven het hoofd. Dit geldtook voor de vier andere categorieën registratieplich-tige aanbieders.

44

Tabel 4 Nieuwe regsitraties bij OPTA per categorie, ultimo 2000.

31-12-1999 31-12-2000

openbaar telecommunicatienetwerk(en) 103 50

openbaar telecommunicatiedienst(en) 202 98

huurlijnen 67 27

omroepnetwerken 93 4

systemen voor voorwaardelijke toegang 15 3

netwerkaansluitpunt specificaties 0 12

totaal 480 194

Bron: OPTA

De wet- en regelgeving op het gebied van telecom-municatie en post voor de Europese Unie is alsgeheel opgesteld. OPTA heeft dan ook veelvuldigcontact met instanties in het buitenland. De belang-rijkste gesprekspartners zijn de Europese Commissieen de collega toezichthouders op telecommunicatie-en postmarkten in de andere lidstaten van deEuropese Unie. Met de collega-toezichthouders houdtOPTA ook regelmatig contact in de vorm van bijeen-komsten van de Independent Regulators Group(IRG). Daarnaast zijn er op meer incidentele basiscontacten met de Internationale TelecommunicatieUnie (ITU) en met de Organisatie voor EconomischeSamenwerking en Ontwikkeling (OESO).In Nederland heeft OPTA regelmatig overleg met hetministerie van Verkeer en Waterstaat. Daarnaastonderhoudt OPTA contact met de Nederlandse mede-dingingsautoriteit (NMa), de Rijksdienst voor deRadiocommunicatie, het Commissariaat voor deMedia en de Registratiekamer, omdat de werkterrei-nen van deze organisaties deels met elkaar verwantzijn.In dit hoofdstuk wordt bovendien kort ingegaan opde evaluatie naar het functioneren van OPTA in deeerste vier jaar van haar bestaan, waarmee eind2000 een begin werd gemaakt.

1 Internationaal

1.1 De Europese Commissie

In 2000 voerde OPTA regelmatig (bilateraal) overlegmet de Directoraten-generaal Informatiesamenlevingen Concurrentie van de Europese Commissie.Daarnaast nam OPTA ook deel aan vergaderingen vanhet ONP-comité, waarin samen met de EuropeseCommissie, nationale overheden, andere toezicht-houders en bepaalde marktpartijen overleg plaats-vindt over implementatie van de Europese telecom-

wet en regelgeving. Ook werd een bijdrage geleverdaan het zesde onderzoek van de Europese Commissienaar de vorderingen van de lidstaten bij de invoe-ring van diezelfde telecomregelgeving (hetImplementatie-rapport).

Herziening ONP-regelgevingIn Brussel wordt momenteel gewerkt aan een herzie-ning van de huidige telecommunicatierichtlijnen, dezogeheten ONP-review. Op 12 juli 2000 heeft deEuropese Commissie een vijftal voorstellen voornieuwe richtlijnen en een verordening voor ontbun-delde toeging tot de aansluitlijn (ULL) gepubli-ceerd.. Het pakket van ontwerprichtlijnen bestaatuit een kaderrichtlijn die de basis vormt voor vierandere richtlijnen over interconnectie en bijzonderetoegang, universele dienstverlening, toekenning vanvergunningen en bescherming van persoonlijkegegevens. Een voorgestelde richtlijn over ontbunde-ling van de aansluitlijn is, met het oog op de urgen-tie van de problematiek, reeds in een verordeningomgezet. Het is de bedoeling dat de Europese Raaden het Europese parlement de behandeling van hetpakket richtlijnen eind 2001 afronden. Daarna die-nen de richtlijnen in nationale wetgeving te wordengeïmplementeerd. De voorstellen van de Commissievoor nieuwe richtlijnen komen in hoofdlijn neer ophet volgende:

• De regels zijn in beginsel van toepassing op allesoorten netwerkinfrastructuren waarover elektro-nische communicatiediensten kunnen wordengeleverd (technologie-onafhankelijk).

• De commissie streeft er naar, waar mogelijk, desectorspecifieke regelgeving te vervangen dooralgemene mededingingsregels. Op markten waarconcurrentie (nog) niet effectief is blijft sector-specifieke regelgeving van toepassing.

• Het nieuwe ONP-kader sluit zoveel mogelijk aanbij de algemene mededingingsregels. Dit geldt

49

Beleidsomgeving

met name voor de wijze waarop rele-vante markten worden afgebakend engeanalyseerd en de definitie van ‘aanmerkelijkemarktmacht’. De Commissie stelt voor om markt-partijen die individueel of gezamenlijk een econo-mische machtspositie innemen (in de zin van dealgemene mededingingsregels) aan te wijzen alsmarktpartijen met aanmerkelijke marktmacht.

• Aan de status van marktpartij met aanmerkelijkemarktmacht is niet langer een bij wet voorafbepaald aantal verplichtingen verbonden. De NRAkan voortaan kiezen uit een vooraf vastgesteldelijst van verplichtingen. NRA's kunnen de ex anteverplichtingen daardoor gerichter en flexibelerhanteren.

• Om te komen tot een geharmoniseerde toepassingvan de nieuwe regels voorziet de Commissiediverse consultatieprocedures tussen NRAs onder-ling en tussen de NRA's en de Commissie.

OPTA heeft in 2000 actief haar visie gegeven op devoorstellen voor nieuwe regelgeving, zowel zelfstan-dig als in het kader van de Independent RegulatorsGroup (IRG). Belangrijkste aandachtspunten daarbijwaren de hoogte van de drempel voor aanmerkelijkemarktmacht en de voorgestelde consultatieprocedu-res. OPTA is van mening dat de door de Commissievoorgestelde drempel voor aanmerkelijke markt-macht, die afkomstig is uit de algemene mededin-gingsregels, te hoog ligt. Als gevolg daarvan isonvoldoende gegarandeerd dat met de nieuwe regelseffectieve concurrentie tot stand gebracht kan wor-den. Voorts is OPTA van mening dat een geharmoni-seerde toepassing van de regelgeving van grootbelang is, maar dat de consultatieprocedures nietmogen leiden tot onnodige vertraging of verminde-ring van de mogelijkheden om slagvaardig op te tre-den.

Zesde ImplementatierapportIn december 2000 publiceerde de Europese

Commissie het zesde Implementatierapport, waarineen uitgebreid overzicht wordt gegeven van de standvan zaken op de Europese telecommunicatiemarkten(meetperiode augustus 1999 - augustus 2000). OPTAheeft met het Ministerie van Verkeer en Waterstaatactief bijgedragen aan de totstandkoming van ditrapport door bijvoorbeeld aanlevering van gegevens.De belangrijkste conclusies van de EuropeseCommissie kunnen als volgt worden samengevat:

Omvang van de markt• De totale Europese telecommunicatiemarkt is in

de meetperiode, gemeten naar omzet met bijna9% gegroeid. De mobiele telecommunicatiemarktis de grootste groeier: de penetratiegraad steegvan 36% in augustus 1999 tot 55% in augustus2000. Nederland volgde dit gemiddelde.

• Het internetgebruik varieert sterk: van minder dan10 % in één lidstaat tot meer dan 50 procent intwee andere lidstaten. Nederland had aan heteinde van de meetperiode een internetgebruik van40%. In de overige lidstaten was dit percentagelager (25%).

Markttoegang: de voormalige monopolistenhouden aanzienlijke marktmacht• Per augustus 2000 waren er 54 aanbieders van

mobiele telefonie actief in Europa, waarvan vijf inNederland. Daarnaast zijn er in de rapportagepe-riode 80% meer aanbieders van vaste telefonietoegetreden tot de telecommunicatiemarkt dan inde meetperiode 1998-1999. De voormalige mono-polisten behouden op de Europese markt nogsteeds (aanzienlijke) marktmacht ten opzichte vande nieuwe toetreders. Het ‘first mover advantage’(beginnersvoordeel) van voormalige monopolistenblijft een probleem vormen, met name bij hetaanbieden van diensten over het aansluitnet.

OPTA

beleidsomgeving

350

OPTA IS SOMSKRITISCH OVER DENIEUWE INTERNATIO-

NALE REGELGEVING

Tarieven blijven dalen, maar de opbouw van detarieven en levertijden baren nog zorgen• De consumententarieven in Europa daalden in de

meetperiode voor nationaal telefoonverkeergemiddeld met 10 tot 15% en voor internationaaltelefoonverkeer met 13 tot 15%. In tegenstellingtot Nederland zijn in tweederde van de lidstatenvan de Europese Unie de telefoontarieven nietgeherbalanceerd, dat wil zeggen dat bepaling vande hoogte van abonnementstarieven los komt testaan van de bepaling van de hoogte vangesprekskosten. Dit baart de Europese Commissiezorgen, omdat in de meeste lidstaten de consu-ment daardoor nog steeds te veel betaalt voor hetgebruik van zijn vaste telefoon en de concurrentieop het aansluitnet niet tot stand komt.

• De tarieven voor huurlijnen in Europa daalden inde meetperiode met gemiddeld 30%. De levertij-den zijn echter zeer lang en vormen een grootprobleem in sommige lidstaten, in het bijzonderin Nederland. De tarieven die de mobiele-netwerk-aanbieders vragen voor het afleveren van eentelefoongesprek op hun netwerk (terminatingaccess) blijven veel te hoog.

Toezichthouders• Volgens de Europese Commissie doen de nationale

telecomtoezichthouders hun werk goed, ze nemenbijvoorbeeld belangrijke beslissingen op gebiedenals internet tegen een vast bedrag (flat rate inter-net access), carrier-preselectie, UMTS, etc.Daarnaast worden de toezichthouders steeds onaf-hankelijker van de markt en politieke beïnvloe-ding. De Europese Commissie stelde vast dat som-mige lidstaten te weinig financiële middelenbeschikbaar stellen voor de nationaletelecommunicatietoezichthouder.

1.2 De Independent Regulators Group

OPTA werkt op internationaal niveau intensief samenmet andere telecommunicatie- en posttoezichthou-ders. Deze samenwerking vindt plaats in het kadervan de Independent Regulators Group (IRG). De IRGbestaat uit toezichthouders uit de Europese Unie, deEuropese Vrijhandels Associatie en de EuropeseEconomische Ruimte. De leden van de IRG wisseleninformatie en ervaringen uit over hun toezicht- enhandhavingspraktijk. Het harmoniseren van het toe-zicht op naleving van wet- en regelgeving is daarbijeen belangrijk doel. Eenduidig toezicht op deEuropese telecommunicatiemarkt versterkt immersde effectiviteit van het toezicht in afzonderlijke lid-staten. Tegelijkertijd is het werk van de IRG bedoeldom de totstandkoming van een interne markt voortelecommunicatie-aanbieders dichterbij te brengen,door via onderlinge afstemming een level playingfield te garanderen.

Tweemaal per jaar vindt een overleg plaats tussen devoorzitters van de toezichthouders die zijn aangeslo-ten bij de IRG. Daarnaast vindt er op werkniveauintensief overleg plaats. Deze contacten leidden innovember 2000 tot gezamenlijke standpunten overtoezicht, zogeheten Principles of Implementationand Best practice (PIB’s), bedoeld om te zorgen voormeer eenduidigheid voor belanghebbenden bij deuitleg door toezichthouders van Europese wet- enregelgeving. IRG formuleerde PIB’s over uitvoeringvan het toezicht op ontbundeling van de lokale aan-sluitlijn (ULL), en over de kostentoerekening (LRIC).Deze standpunten kregen een positieve ontvangstvan zowel beleidsmakers als belanghebbenden.

In IRG-verband is eveneens gewerkt aan hetformuleren van gemeenschappelijke

standpunten over de voorstellentot herziening van de ONP-regelgeving. Deze standpun-

OPTA

bele

idso

mge

ving

3

51

EENDUIDIG TOE-ZICHT OP DE EUROPESE

TELECOMMUNICATIEMARKTVERSTERKT DE EFFECTIVITEITVAN HET TOEZICHT IN AFZON-

DERLIJKE LIDSTATEN

ten zijn door IRG-leden op eigen initiatief besprokenmet de Europese Commissie en de verschillendenationale overheden.IRG zal in 2001 onder meer aandacht gaan bestedenaan transparantie van eindgebruikerstarieven, inter-nationale geschillenbeslechting en samenwerking tus-sen IRG-leden en mededingingsautoriteiten. De suc-cesvolle samenwerking tussen IRG-leden via Principlesof Implementation and Best practice zal naar ver-wachting de komende jaren vaker worden toegepast.

2 Nationaal

2.1 Adviezen en uitvoeringstoetsen voor hetMinisterie van Verkeer en Waterstaat

Het Directoraat-Generaal Telecommunicatie en Postvan het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (V&W)heeft als missie het zorgdragen voor hoogwaardigeen maatschappelijk verantwoorde voorzieningen voortelecommunicatie, telematica en post in een concur-rerende omgeving. Hoewel OPTA onafhankelijk vanV&W toezicht houdt, is er veelvuldig contact. OPTAadviseert V&W over beleid en toetst voorgenomenwet- en regelgeving op uitvoerbaarheid. Vanuit deuitvoeringspraktijk heeft OPTA immers goed zicht opde ontwikkelingen in de markt. De Rijksdienst voorde Radiocommunicatie (RDR) maakt deel uit van hetMinisterie van Verkeer en Waterstaat.

In 2000 adviseerde OPTA onder andere over hetBesluit Algemene Richtlijnen Post (BARP), het kabi-netsstandpunt inzake de veiling van commerciëleFM-etherfrequenties, en de veiling van UMTS-fre-quenties (Universal Mobile TelecommunicationsSystem).De strekking van het advies overhet BARP is dat dit besluit, datde sleutel vormt tot inrichting

van wetgeving en toezicht op de postmarkt, onvol-doende effectief kan zijn. OPTA vraagt in het adviesom alle essentiële toezichtsinstrumenten zodat zijeffectief toezicht kan uitoefenen. In het advies voorhet kabinetsstandpunt over de herverdeling vanfrequenties voor FM- en AM-radio-omroep, bena-drukt OPTA vooral vraagstukken op het gebied vantoegang en exploitatie. OPTA signaleert een duide-lijke samenhang tussen de mogelijkheden om na eenveiling verworven frequenties op economische wijzete kunnen exploiteren en de toegankelijkheid van demarkt voor aanbieders van uitzenddiensten.Adequate regelgeving over antenne-opstelpunten enhet delen van antennesystemen (site sharing) isdaarbij een belangrijke voorwaarde.

In aanvulling op haar eerdere advisering over deverdeling van UMTS-frequenties, belichtte OPTAnogmaals aan V&W het belang van adequate dek-kingsgraadvereisten en nationale roamingrechtenvoor nieuwe toetreders. Over het gebruik maken vanbestaande netwerken (roaming) door nieuwe spelersop de UMTS-markt stelde OPTA, dat dit de toetredingvan nieuwe spelers gemakkelijker en aantrekkelijkerkon maken.

In verband met een aantal voorgenomen wetsvoor-stellen en wijzigingen van het nummerplan werdOPTA in 2000 door V&W verzocht om toetsing vanhun uitvoerbaarheid. Uitvoeringstoetsen werdenonder andere uitgebracht over de invoering van deULL-verordening (ontbundeling van de lokale aan-sluitlijn) en de elektronische handtekening. Het col-lege constateerde bij de invoering van de ULL-ver-ordening, dat hierin is bevestigd dat OPTA toezicht

moet houden op de ontbundeling van de lokaleaansluitlijn. De verordening schetst een

geharmoniseerd kader voor een inNederland al sinds 1997 toege-paste en door marktpartijen

OPTA

beleidsomgeving

352

OOK NATIONAALVINDT VEEL OVERLEG

PLAATS: MET ANDERE TOE-ZICHTHOUDERS EN MET HET

MINISTERIE VAN VERKEEREN WATERSTAAT

geaccepteerde rechtspraktijk.Andere verplichtingen, zoals het doorOPTA beoordelen van het ULL-referentie-aanbod van KPN, zijn echter nieuw en volgen uitde directe werking van de nu ingevoerde verorde-ning.

OPTA adviseerde ook over een wetsvoorstel terinvoering van de elektronische handtekening. Deelektronische handtekening moet worden gezien alseen bevestiging voor de geadresseerde van hetbericht, dat deze inderdaad te maken heeft met dejuiste berichtgever. De verschillende bedrijven diedeze elektronische handtekening uitgeven wordengeregistreerd als aanbieder van gekwalificeerde cer-tificaten (Trusted Third Parties). Het is volgens OPTAbelangrijk dat bedrijven waarvan de registratie isingetrokken, niet langer in staat mogen zijn nogsteeds gekwalificeerde certificaten aan te bieden.Ook werd aangegeven dat de tarieven voor registra-tie als Trusted Third Party niet te hoog moeten zijnen meer in lijn moeten liggen met de tarieven dieOPTA gewoonlijk voor registratie hanteert. Met dezemaatregelen kan volgens OPTA de doelstelling van deinvoering van de elektronische handtekening hetbeste worden bereikt: consumenten moeten meervertrouwen krijgen in de betrouwbaarheid van elek-tronisch berichtenverkeer.

2.2 Intensieve samenwerking met deNederlandse Mededingingsautoriteit

De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) houdttoezicht op naleving van de Mededingingswet. WaarOPTA specifiek toezicht houdt op de mededinging inpost- en telecommunicatiesectoren, houdt de NMatoezicht op de mededinging in het algemeen.Samenwerking tussen de NMa en OPTA is van belangals in een bepaalde zaak zowel OPTA als de NMa

bevoegdheden hebben, bijvoor-beeld bij onderzoek naar of klachten

over misbruik van een economischemachtspositie van een bedrijf uit de post- of tele-

communicatiesector.In 1998 zijn afspraken over afstemming en overlegvastgelegd in een samenwerkingsprotocol. Dit proto-col is recentelijk door OPTA en de NMa geëvalueerden op een paar punten gewijzigd. Omdat de samen-werking tussen OPTA en de NMa goed verloopt iservoor gekozen de inhoud van het protocol zo minmogelijk aan te passen. De wijziging van het samen-werkingsprotocol betreft aanpassingen ten behoevevan de overzichtelijkheid, en aanpassingen naaraanleiding van de inwerkingtreding van het Verdragvan Amsterdam en de in 2000 in werking getredenPostwet.Voorbeelden van concrete onderwerpen waaroverdoor OPTA en NMa in 2000 overleg is gevoerd, zijnde nota ‘Kabel en consument’ over marktwerking endigitalisering, en de uitkoppeling van internetver-keer. Ook enkele individuele besluiten, zoals de aan-wijzing van KPN, KPN Mobile en Libertel als partijenmet aanmerkelijke marktmacht, werden genomen inoverleg met de NMa.

Nota ‘Kabel en consument’Op verzoek van het kabinet hebben OPTA en de NMahun gezamenlijke visie gegeven op de nota ‘Kabel enconsument: marktwerking en digitalisering’ zodatdeze kon worden betrokken bij de behandeling vande nota in de Tweede Kamer. OPTA en de NMA heb-ben hierbij met name aandacht besteed aan vraag-stukken rond toegang tot de kabel. Wat betreft pro-grammadoorgifte onderschrijven OPTA en de NMa hetvoornemen van de regering om een toegangsver-plichting voor de distributie van radio- en televisie-programma’s op te nemen in de Telecommunicatie-wet. Op grond hiervan zouden kabelmaatschappijenmoeten voldoen aan redelijke verzoeken van pro-

53

OPTA EN NMaHEBBEN HUN GEZAMEN-

LIJKE VISIE GEGEVEN OPDE NOTA 'KABEL EN

CONSUMENT'

gramma-aanbieders om toe-gang tot hun netwerk tegen rede-lijke voorwaarden en tarieven. Bijdeze verplichtingen gaan OPTA en de NMaervan uit dat gezien de dominante positie die kabel-maatschappijen op het gebied van programmadoor-gifte vooralsnog hebben het begrip redelijke tarie-ven zal worden ingevuld volgens de thans gehan-teerde beleidsregels ‘toegang tot de kabel’. OPTA ende NMa stellen in deze beleidsregels, dat kabelmaat-schappijen in hun rol van infrastructuuraanbiedervoor het doorgeven van programma’s een kostengeo-riënteerd tarief in rekening moeten brengen.

Wat betreft de toegang tot de kabel voor InternetService Providers (ISP’s) hebben OPTA en NMa eenversterkte samenwerking aangekondigd. Dit heeftgeresulteerd in de oprichting van een gezamenlijk‘Internetteam’. NMa en OPTA gaan in dit verband opregelmatige basis gezamenlijk de markten voor inter-nettoegang bestuderen. Vooruitlopend op de afron-ding van de ONP-review zal de concurrentie op allemarkten voor internettoegang nauwlettend wordengevolgd. Met dit regelmatig terugkerende onderzoekkan sneller worden bepaald of concurrentiebevorde-rende ingrepen noodzakelijk zijn. Het Internetteamvan NMa en OPTA onderzoekt de relevante marktenvoor internettoegang en de marktposities van net-werk- en dienstenaanbieders en de mate van verti-cale integratie tussen deze marktspelers. Daarbijanalyseert het Internetteam de ontwikkeling van deconcurrentie en de gevolgen daarvan voor de eind-gebruikers (consumenten en zakelijke gebruikers).Vervolgens wordt deze analyse getoetst aan het hui-dige en het toekomstige regelgevend kader (tele-communicatiewetgeving en mededingingswetge-ving). Alle conclusies worden neergelegd in een con-sultatiedocument. Dit consultatiedocument is in heteerste kwartaal van 2001 gepubliceerd. Op basis vande conclusies uit het consultatiedocument en de

reacties van marktpartijen,besluit het college vervolgens of

aanvullende beleidsregels voor inter-nettoegang worden opgesteld.

Uitkoppeling internetverkeerNMa en OPTA hebben de bevoegdheden in kaartgebracht op grond waarvan beide instellingen kun-nen optreden tegen marktverstoringen bij het uit-koppelen van internetverkeer. De conclusie luidt datdie bevoegdheden de meeste vormen van marktver-storing dekken. Er zijn echter grenzen aan het toe-zicht. Het feit dat KPN bijvoorbeeld als enige partijbeschikt over een fijnmazig netwerk van lokale aan-sluitpunten, kan tot gevolg hebben dat KPN demarkt voor internettoegang naar zich toe kan trek-ken. KPN is namelijk als enige aanbieder in staat omop lokaal niveau in het netwerk het internetverkeeruit te koppelen. Hiermee kan KPN een belangrijkbeginnersvoordeel winnen dat concurrerende aanbie-ders, waaronder veel nieuwe toetreders, niet kunnenrealiseren. Tegen deze mogelijke marktverstoring kannoch op grond van de Mededingingswet noch opgrond van de Telecommunicatiewet worden opgetre-den. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat isover deze conclusie geïnformeerd.

3 Evaluatie van vier jaar OPTA

In 2000 is begonnen met de evaluatie van OPTA. Deinstellingswet van OPTA, die de basis vormde van deoprichting van de toezichthouder, trad in werking inaugustus 1997. Volgens de wet moet vier jaar naoprichting van OPTA, in augustus 2001, een evalu-atie hebben plaatsgevonden van haar functionerengedurende deze periode. Naast het evalueren van hetfunctioneren van OPTA in de afgelopen vier jaar,wordt er ook gekeken naar de toekomstige inrichtingvan het toezicht.

54

DE SAMENWERKINGMET DE NMa VERLOOPT

GOED; EEN SPECIAAL‘INTERNETTEAM’ HOUDT ZICHBEZIG MET DE VERANDERINGEN

ROND INTERNETTOEGANG

3.1 Onderzoeksopzet

De evaluatie van OPTA is in het najaar van 2000begonnen. Artikel 25 van de OPTA-wet bepaalt datbinnen vier jaar na inwerkingtreding van deze wetaan de Staten-Generaal verslag wordt gedaan overde doeltreffendheid en doelmatigheid van het optre-den van OPTA. Het ministerie van Verkeer en Water-staat heeft het onderzoek naar het optreden vanOPTA in de eerste vier jaar van haar bestaan latenuitvoeren door onderzoeksbureau Twijnstra Gudde.Het onderzoek is afgerond in maart 2001.In het onderzoek staat de vraag centraal of OPTAhaar wettelijke taken op de telecommunicatie- enpostmarkt goed heeft vervuld en of zij op een juistemanier gebruik heeft gemaakt van haar bevoegdhe-den. Daarbij richt het onderzoek zich op de vraag inhoeverre het optreden van OPTA, gegeven haarbevoegdheden, heeft bijgedragen aan meer enbetere concurrentie op de telecommunicatie- en depostmarkt. Belangrijk onderdeel van dit onderzoekvormt een Europese vergelijking. Daarbij wordenOPTA’s optreden en de effecten van dit optreden opde markt afgezet tegen de concurrentie-ontwikkelin-gen binnen de andere lidstaten van de Europese Unie.Het onderzoek gaat verder in op de relatie die OPTAonderhoudt met het ministerie van Verkeer en Water-staat, de NMa, de Rijksdienst voor de Radiocommu-nicatie, het Commissariaat voor de Media en deRegistratiekamer. Eveneens wordt gekeken naar derelaties van OPTA met de Independent RegulatorsGroup (IRG) en de Europese Commissie. Ook wordtde interne organisatie en de wijze van bedrijfsvoe-ring van OPTA doorgelicht.

3.2 Mogelijke varianten voor het toezicht inde toekomst

De uitkomsten van het onderzoek naar het optredenvan OPTA geven in beginsel het antwoord op devraag of een voortbestaan van OPTA wenselijk is inhaar huidige vorm en met de huidige taakomschrij-ving. De mogelijke varianten voor de inbedding vanhet huidige toezicht vormen onderdeel van eenafzonderlijk vervolgonderzoek, dat in opdracht vanhet ministerie van Verkeer en Waterstaat is uitge-voerd. Voor dit afzonderlijke vervolgonderzoek zijnde verschillende institutionele varianten in kaartgebracht waarbinnen het huidige toezicht zou kun-nen worden vormgegeven. De varianten lopen uiteenvan een voortzetting van de huidige situatie, een(verregaande) integratie van OPTA en NMa, eensamengaan van OPTA met de RDR, de vorming vaneen communicatietoezichthouder (zoals in hetVerenigd Koninkrijk is voorgesteld) tot de oprichtingvan één toezichthouder voor alle netwerksectoren.

In het kader van het vervolgonderzoek wordt ookgelet op de (voorlopige) resultaten van de herzieningvan de Europese telecomregels (ONP-review), en deuitkomsten van een economische analyse van deconcurrentie-ontwikkeling op verschillende deel-markten. Belangrijke keuzes over vormgeving vaneffectief toezicht zullen immers zijn opgenomen in devernieuwde ONP-regelgeving, zoals de wijze waaropmarkten worden afgebakend, de definitie van aan-merkelijke marktmacht en de instrumenten die toe-zichthouders ter beschikking krijgen. Bovendien geefteen overzicht van de concurrentie-ontwikkeling opde verschillende relevante deelmarkten waarover hettoezicht van OPTA zich uitstrekt, een goede impressievan wat OPTA nog te doen staat. De belangrijkstetaak van OPTA is namelijk het tot stand brengen vaneffectieve concurrentie op deze markten. In de dis-cussie over mogelijke institutionele varianten staat

OPTA

bele

idso

mge

ving

3

55

nele varanten staat voor OPTA voorop, dat de keuzevoor een bepaalde variant vooral moet wordengemaakt op basis van overwegingen over de effecti-viteit van een bepaalde variant bij het realiserenvan effectieve concurrentie op de telecommunicatie-en postmarkten. Bij het onderzoek zijn naast hetministerie van Verkeer en Waterstaat en OPTA ookhet Ministerie van Onderwijs, Cultuur &Wetenschappen, het Ministerie van EconomischeZaken en de NMa betrokken.

3.3 Interdepartementale adviescommissiebuigt zich over evaluatie

Een interdepartementale adviescommissie zal opgrond van de resultaten van de OPTA-evaluatie eenadvies uitbrengen aan de Staatssecretaris vanVerkeer en Waterstaat over de wenselijkheid van hetvoortbestaan van OPTA. Ook kijkt de adviescommis-sie naar eventuele andere organisatievormen voorOPTA. Deze interdepartementale adviescommissie zalbestaan uit vertegenwoordigers van vijf ministeries:Binnenlandse Zaken, Verkeer en Waterstaat, Econo-mische Zaken, Onderwijs, Cultuur & Wetenschappenen Financiën. De Staatssecretaris zal vóór 1 augus-tus 2001 een evaluatieverslag aan de Tweede Kamerzenden. In dat verslag wordt een uitspraak gedaanover de doelmatigheid en doeltreffendheid van hetfunctioneren van OPTA en over de wenselijkheid vanhet voortbestaan van OPTA in haar huidige vorm enmet de huidige taakomschrijving. De regering neemthet uiteindelijke besluit over de toekomst van OPTAen zendt hiervan een verslag aan de Staten-Generaal.

OPTA

beleidsomgeving

356

In 2000 was net als in de voorgaande jaren de drukop de organisatie groot. Het aantal medewerkersnam weliswaar toe, maar de hoeveelheid werkgroeide ook. De toename van het aantal medewer-kers stelde nieuwe eisen aan de huisvesting. De ver-schillende afdelingen van OPTA waren in het beginvan 2000 verspreid over twee vestigingen, hetgeenspecifieke eisen stelde aan de dienstverlening enaan de vormen van samenwerking. Aan die situatieis op 1 april 2000 een einde gekomen toen de tweevestigingen werden samengevoegd en de geheleOPTA-organisatie werd gehuisvest in het Babylon-kantorencomplex.

Het jaar 2000 kenmerkte zich door verdere professio-nalisering van de organisatie. Dit uitte zich opdiverse manieren, met name in de verdere verster-king van de IT-dienstverlening, professionaliseringvan het P&O-beleid, de verbetering van het begro-tingsproces, het opstellen van werkprocedures, enhet opzetten van projecten voor kennismanagementen kwaliteitsverbetering.OPTA heeft het voornemen toe te werken naar eenverklaring omtrent bedrijfsvoering. Aangezien ditverdere aanpassingen vergt van de organisatie,wordt hierop vooruitlopend alvast op onderdelengerapporteerd1.

1 Kwaliteit van de organisatie

1.1 Veel aandacht voor administratieveorganisatie

Aan de zorg voor een adequate administratieve orga-nisatie is eind 2000 een impuls gegeven door tebeginnen met een handboek ‘OPTA Transparant’.Aangezien dit handboek een weerslag is van de hui-dige werkwijze, moet het regelmatig worden aange-past. Alle werk- en procesbeschrijvingen worden in

de loop van 2001 op actualiteit getoetst en daarwaar noodzakelijk herzien. Ook de afbakening vantaken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden inde organisatie wordt in dit handboek beschreven.Ter ondersteuning van de werkprocessen binnenOPTA is er per 15 november 2000 bij de afdelingBedrijfsvoering een cluster AdministratieveOndersteuning opgericht. Deze afdeling coördineertonder andere de volgende taken:• archieftaken;• toezicht op inkomende en uitgaande post en post-

registratie;• telefonische bereikbaarheid;• receptie;• opstelling van procedures en protocollen over

archivering, informatiestructuren en registraties;• aansturing secretariële en beheersondersteuning.

Voor verbetering van begrotingsproces is in samen-werking met KPMG een handboek gemaakt over hetopstellen van (meerjaren)begrotingen. Hiermee kon-den direct enkele knelpunten in het begrotingspro-ces worden opgelost, andere knelpunten zijn onder-werp van verdere aandacht. Interne knelpunten zijnhet onderbouwen van de activiteiten in de begrotingop basis van strategische uitgangspunten voor dekorte en langere termijn en het tijdig formuleren vande activiteiten in afdelingsplannen. Externe knel-punten zijn de beoordeling van de begroting en hetafspreken van bedrijfseconomische kengetallen.

1.2 Kwaliteitsbeleid en stand van zakenvan kwaliteitsverbeteringen

In 2000 heeft OPTA de efficiëntie van werkmethodenen de kwaliteit van de geleverde prestaties onder-zocht. Het kwaliteitsbeleid van OPTA is gericht ophet streven naar een grotere beheersbaarheid van debinnen de organisatie aanwezige werkprocessen.

OPTA

inbe

drij

f 4

61

OPTA in bedrijf

1 Zoals benoemd in het rapport ‘Handreiking voor verslaggevingvan rechtspersonen met een wettelijke taak’ van de AlgemeneRekenkamer.

Veel aandacht is er voor de hogewerkdruk bij een groot deel van het per-soneel. Dit streven uitte zich in 2000 in een aan-tal activiteiten waarvan enkele in 2001 wordenvoortgezet.• Er is als pilotstudy met een onderzoek begonnen

naar mogelijke ISO-certificering van het bureauNummers en Registraties binnen de afdelingNummers en Registraties.

• Het project Kennismanagement moet ervoor zorgendat aanwezige kennis behouden blijft bij vertrekvan medewerkers, om het werk voor nieuwe mede-werkers te vergemakkelijken. Het is van grootbelang voor de organisatie dat deze kennis wordtgeïnventariseerd, gesystematiseerd, behouden enontsloten.

• Het project Kennismanagement is medio 2000gestart en eindigt eind 2001.

• Introductie van een nieuw personeelsbeoordelings-systeem en het opstellen van competentieprofie-len.

• Het onderbouwen van de kosten per marktcatego-rie in de begroting van 2001 op basis van activity-based costing.

• Het opstellen van werkprocedures voor de invor-dering van door het College opgelegde boetes endwangsommen.

• De jaarrekening en de begroting zijn in 2000 bin-nen de wettelijke termijnen aangeleverd bij hetministerie van Verkeer en Waterstaat, voorzienvan een begrotingshandboek en een jaar- enmaandplanning.

In de begroting 2000 is een aantal kwaliteitsverbe-teringen genoemd. Ultimo 2000 was de stand vanzaken als volgt:• Front office: in 2000 heeft de Front office een

vaste plaats gekregen bij de afdeling Eindgebrui-kersmarkt. OPTA Front office vormt het loket voortelefonische vragen en klachten van eindgebrui-

kers over aanbieders. Aan de verdereverbetering van de kwaliteit is gewerkt

door veel gestelde vragen met antwoorden tepubliceren op de website van OPTA.

• Planningssystemen: het systeem van jaarplannenen daaraan gekoppelde operationele maandplannenis verder uitgewerkt. Kwaliteitsverbetering staatdaarbij centraal.

• Urenverantwoording: dit systeem is in 2000 volle-dig operationeel gemaakt. De urenregistratie func-tioneert op twee manieren. Ten eerste als controleop de planning en ten tweede, vanaf 2001, om detarieven op basis van nacalculatie vast te stellen.

• Vernieuwing infrastructuur automatisering: allesystemen zijn redundant uitgevoerd met als doelproblemen te voorkomen en als ze toch ontstaan,deze zo adequaat mogelijk te kunnen opvangen.

• Vernieuwing van applicaties en gebruik van inter-faces: een aantal beheersinstrumenten is verderuitgebreid. De registratiesystemen worden verdergeprofessionaliseerd. OPTA streeft ernaar de IT-dienstverlening op een hoger peil te brengen, vansysteemgericht naar klantgericht, met een mini-male downtime van de primaire systemen en gega-randeerde beschikbaarheid van de secundairesystemen. Daartoe is een aantal ITIL-processeningericht, te weten de registratie van configuratie-componenten, de registratie van incidenten, wijzi-gingenbeheer, beschikbaarheidsbeheer en deinrichting van een testomgeving.

• Geschilbeslechting: met het verbeteringsproces iseen aanvang gemaakt in 2000, maar dit looptdoor in 2001.

OPTA

inbedrijf4

62

HET AANTALMENSEN DAT BIJ OPTA

IN DIENST IS, GROEIDEIN DECEMBER 2000

TOT 103

2 Ontwikkelingen op het gebiedvan de personele organisatie

In 2000 is begonnen met de voorbereiding van eennieuw beoordelingssysteem waarbij competentie-profielen het uitgangspunt zijn. Als het managementteam en de OR ermee instemmen, dan wordt dit sys-teem halverwege 2001 ingevoerd.De personele groei in 2000 is, vergeleken met hetvoorgaande jaar, enigszins gestabiliseerd. Op 31december 2000 had OPTA 103 mensen (98 fte) indienst. In 2000 zijn er 20 nieuwe medewerkers bij-gekomen en hebben 18 medewerkers OPTA verlaten.Door de schaarste op de arbeidsmarkt was gedurende2000 circa 10% van de toegestane formatie vacant.Voor diverse vacatures is in 2000 gebruik gemaaktvan gespecialiseerde werving- en selectiebureaus.Een aantal taken in de organisatie is tijdelijk waar-genomen door medewerkers op uitzendbasis.

Evenals in voorgaande jaren is bij het beschrijven enwaarderen van (nieuwe) functies gebruik gemaaktvan het functiewaarderingssysteem Fuwasys. In 2000heeft OPTA een bedrag van 35.600 gulden aan grati-ficaties voor bijzondere prestaties, zes extra perio-dieken en een toelage toegekend. Er is in 2000 éénontslaguitkering verstrekt.

De verdere implementatie van het arbo-beleid heeftin 2000 geleid tot een regeling voor het tegengaanvan ongewenst gedrag, die aan de ondernemingsraadvoor instemming is voorgelegd. Tevens is een ver-trouwenspersoon ongewenst gedrag aangesteld engetraind. Op het gebied van bedrijfshulpverle-ning zijn acht medewerkers opgeleid enaangewezen als bedrijfshulpverlener.Het calamiteitenplan was eind2000 in concept gereed.

Opleidingen en cursussenOpleiding en bijscholing is van cruciaal belang in dezich snel ontwikkelende telecommunicatiesector.Nieuwe medewerkers krijgen een introductiecursusom snel en adequaat met hun werk te kunnen begin-nen in de organisatie. Bovendien wordt voor demedewerkers een individueel opleidingsprofiel opge-steld en jaarlijks wordt per medewerker bekeken water aan extra training en/of scholing nodig is.

Informatisering en automatiseringDe gestage groei van het aantal medewerkers hadzijn weerslag op de IT-dienstverlening. De verschil-lende afdelingen van OPTA waren verspreid overtwee vestigingen die op loopafstand van elkaarlagen. Dit stelde specifieke eisen aan de IT-dienst-verlening en aan de vormen van samenwerking. Aandie spreiding kwam een einde op 1 april 2000 toende twee vestigingen van OPTA werden samengevoegdop de vestiging Babylon. Daarmee eindigde onderandere het beheer van twee gebruikersgroepen en deondersteuning van twee geautomatiseerde systemen.Alle systemen waren in 1999 reeds vernieuwd envoorbereid op deze samenvoeging. De verhuizing isbovendien aanleiding geweest om systemen enbekabeling zo veel mogelijk redundant uit te voerenter voorkoming van storingen.

De oude telefooncentrale is vervangen door eenmeer op de organisatie toegesneden installatie.OPTA koos voor een telefooncentrale die zo nodigbijvoorbeeld kan worden uitgerust met een voiceresponse-systeem, om bellers tijdens de wachttoon

van nuttige informatie te voorzien. Op dezemanier kan beter worden ingespeeld op

de behoefte van de doelgroep vanOPTA.

OPTA

inbe

drij

f 4

63DOOR DE VER-

HUIZING NAAR ÉÉNLOCATIE IS DE IT-DIENST-VERLENING EENVOUDI-

GER GEWORDEN

Integriteit: onpartijdig en onafhankelijkbestuurshandelenIn maart 2000 is de Gedragscode integriteit vastge-steld. Deze Code geeft uitleg over wat onderBestuurlijke integriteit wordt verstaan en wijst werk-nemers erop hoe zij met integriteitsvraagstukkenmoeten omgaan. Onder integriteit in de gedragscodewordt verstaan: onpartijdig en onafhankelijkbestuurshandelen. Dit houdt in dat de werknemersbij de uitoefening van hun functie de schijn vanbevoor(oor)deling, de schijn van partijdigheid en deschijn van ongewenste afhankelijkheid van of bin-ding met maatschappelijke organisaties, bedrijven ofindividuen dienen te voorkomen. Eén van de midde-len om tot onpartijdig en onafhankelijke bestuurs-handelen te komen, is het opstellen van eengedragscode integriteit en het voeren van eenterugkerende discussie over dit onderwerp. OPTAhecht er aan dat binnen de organisatie een alge-meen aanvaard normen- en waardenpatroon bestaat.De werknemers bij OPTA moeten zich bewust zijn vande gevolgen van hun handelingen, van het risico vanbindingen of de schijn daarvan en van het feit datzij met bepaalde handelingen het aanzien van deorganisatie kunnen schaden. Derhalve wordt er bijOPTA regelmatig over integriteit met elkaar gespro-ken. De discussie over integriteitshandhaving bijontslag is in 2000 niet afgerond. OPTA heeft twee adviseurs integriteit benoemd ommedewerkers te adviseren over integriteitsvraagstuk-ken en er zorg voor te dragen dat de gedragscode zoeenduidig mogelijk wordt uitgelegd en gehanteerd.In 2000 is in 25 gevallen door deze adviseurs gead-viseerd. Dit betrof zowel informerende als inhoude-lijke advisering. Waar mogelijke schade voor OPTAzou kunnen zijn ontstaan (in verband methet bezit van effecten of het aan-vaarden van geschenken en der-gelijke), zijn als gevolg vande advisering tijdig maatre-

gelen getroffen om dit tegen te gaan. In geen vande behandelde gevallen was naar het inzicht van deadviseurs dan ook sprake van integriteitinbreukenwaardoor zou moeten worden gevreesd voor (deschijn van) belangenverstrengeling of twijfel aan hetonafhankelijk handelen van OPTA.

Misbruik en oneigenlijk gebruikTeneinde misbruik en oneigenlijk gebruik te voorko-men is binnen OPTA gekozen voor een rouleringssys-teem zodat geen ‘vaste klanten’ kunnen ontstaan.Voor het inkoopbeleid zijn de normale regels vantoepassing die vastgelegd zijn in de inkoopproce-dure.

3 De kwaliteit van debedrijfsvoering

In hoofdstuk twee zijn de acties beschreven diemoeten leiden tot continue kwaliteitsverbetering.Doordat OPTA echter de afgelopen jaren somssprongsgewijs, het laatste jaar een meer gestagegroei doormaakte, vergt dit extra inspanningen omde afdeling Bedrijfsvoering mee te laten groeien metde totale organisatie. Om de kwaliteit van debedrijfsvoering te verhogen zijn onder meer demaandelijkse rapportages en de ontwikkeling vanextra kengetallen ter hand genomen, in samenwer-king met KPMG en het ministerie van Verkeer enWaterstaat.

3.1 De continuïteit van de uitvoering

OPTA is een betrekkelijk jonge organisatie enop weg naar verdere professionalise-

ring. Het beleid van OPTA is er opgericht de organisatie verder te

professionaliseren tot een

OPTA

inbedrijf4

64

OM DE KWALITEITVAN DE BEDRIJFSVOERING

TE VERHOGEN IS ONDER MEERAANDACHT BESTEED AAN DEINVOERING VAN MAANDELIJKSE

RAPPORTAGES EN EXTRAKENGETALLEN

organisatie met een volwassen infrastructuur. Om decontinuïteit te garanderen zijn planning- en rappel-systemen ingevoerd. Ook is het afgelopen jaargewerkt aan verbetering van de infrastructuur. Destructuur van de organisatie en een duidelijke afba-kening van taken, bevoegdheden en verantwoorde-lijkheden moeten de continuïteit van de uitvoeringvan taken blijven waarborgen.

Belangrijke ontwikkelingenDe organisatie van OPTA is in vele opzichtengegroeid en veranderd en dat betekent ook dat haarbesturing moet worden aangepast. Al eerder isbesloten over te gaan op werken volgens het begin-sel van integraal management. In 2001 wordt eennieuwe besturingsfilosofie ontwikkeld om hier eenverdere invulling aan te geven.Aan de vorm en inhoud van het begrotingsproceswordt het komende jaar extra aandacht geschonken,evenals aan het opleveren van de benodigde kenge-tallen. Regelmatig tussentijds overleg metDirectoraat-Generaal Telecommunicatie en Post(DGTP) wordt als noodzakelijk gezien om de proble-men te vermijden die zich hebben voorgedaan in hettraject van goedkeuring van de begroting 2001 tus-sen DGTP en OPTA.

Problemen die zich hebben voorgedaan in de organi-satie:• De situatie op de arbeidsmarkt zorgde ervoor dat

er structureel vacatures open bleven staan. Ditheeft directe weerslag gehad op de werksituatievan alle medewerkers.

• Ondanks dat bleef OPTA gestaag groeien. Dezegroei stelde extra eisen aan de organisatie. Metname de ondersteunende afdelingen werden hier-door extra belast en de infrastructuur moestdaarop aangepast worden.

Problemen die OPTA nu voorziet voor de organisatie:• Ondanks de structurele vacatures groeit het perso-

neelsbestand. Dit betekent dat er in 2001 onvol-doende werkplekken beschikbaar zullen zijn.

• De aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt zal deorganisatie extra belasten. De afdeling Personeelen Organisatie moet extra activiteiten ontplooienom personeel aan te trekken, terwijl in anderedelen van de organisatie de werkdruk hoog zalblijven door moeilijk vervulbare vacatures.

Maatregelen ter voorkoming van de voorziene pro-blemen:

• In 2001 wordt een deel van de vijfde etage vanBabylon voor twee jaar betrokken. Dit betekentdat een deel van de organisatie opnieuw op eenaparte locatie wordt gehuisvest. De nadelen hier-van zijn evident. Mocht de groei van het aantalmedewerkers echter voortzetten, dan is dezeoplossing overigens nog niet toereikend.

• In 2001 wordt de formatie met 14,5 fte uitge-breid. Om deze medewerkers zo snel en effectiefmogelijk te werven is een medewerker Werving enSelectie aangesteld voor de duur van een jaar.

4 De ondernemingsraad isvernieuwd en uitgebreid

In maart 2000 hebben verkiezingen voor een nieuweOR plaatsgevonden. De nieuwe raad bestaat uitzeven leden, tegen drie in de voorafgaande periode.Dit grotere aantal is in lijn met het gestegen aantalwerkzame personen binnen de onderneming. Geenvan de leden van de oude raad is teruggekeerd in denieuwe raad. De OR heeft in 2000 daarom veel aan-dacht besteed aan het op peil krijgen van de nood-zakelijke vaardigheden voor het OR-lidmaatschap enaan de vorming van een eigen missie, visie enbeleid. Alle leden hebben in 2000 drie dagen eencursus algemene medezeggenschap gevolgd. Eén lid

65

heeft een congres bijgewoondover privacy binnen de werkomge-ving.De OR heeft in 2000 advies uitgebracht overde reorganisatie van de secretariaten, het archief ende receptie. Verder stemde de OR in met de keuzevoor een nieuwe Arbo-dienst en, impliciet, met cen-tralisering van het opleidingenbeleid. Op eigen ini-tiatief vroeg de OR onder andere aandacht voor derol en functie van medezeggenschap, de algemeneintegriteitscode, en de noodzaak van een perso-neelshandboek met alle interne regelingen voor demedewerkers. Daarnaast heeft de directeur de aan-dacht van de OR gevraagd voor een aantal onderwer-pen die in 2000 nog niet tot definitieve besluitvor-ming hebben geleid. Het jaarverslag van de OR bevateen meer gedetailleerd beeld van de werkzaamhedenvan de OR in 2000.

5 Onderzoek naarklanttevredenheid

Om de dienstverlening verder te verbeteren heeftOPTA voor de derde maal een onafhankelijk onder-zoek naar klanttevredenheid laten uitvoeren. Ditonderzoek is wederom uitgevoerd door het markton-derzoeksbureau Heliview. Het gaat hierbij om orga-nisaties die regelmatig met OPTA contact hebben enactiviteiten uitoefenen op het gebied van telecom-municatie of post. De meting vond plaats in januari2001. Eerdere metingen vonden plaats in maart1999 en februari 2000; waar mogelijk zijn de resul-taten van het laatste onderzoek vergeleken met deeerdere onderzoeken.

Resultaten en vervolgEr is een marginale verbetering in de algemenewaardering van OPTA in vergelijking met de resulta-ten van het voorlaatste onderzoek. De organisaties

die vaak contact hebben gehadmet OPTA zijn meer tevreden dan

voorheen, zij die nooit contact hebbenzijn minder tevreden. Bij de evaluatie op dee-

laspecten scoren het informeren over lopende zakenen de flexibiliteit van OPTA nog steeds laag.

Over de afhandeling van de klachten en geschillen ismen gemiddeld ‘slecht’ te spreken. De positieve ont-wikkeling die hierin in 1999 ten opzichte van 1998zichtbaar was is in 2000 weer verdwenen.Van de ondervraagden geeft 31% aan, dat hun orga-nisatie ooit heeft deelgenomen aan een consultatie-procedure van OPTA. Als het gaat om het rekeninghouden door OPTA met de ingebrachte meningen enargumentatie, geeft slechts 13% aan dat dit naarhun idee onvoldoende is geweest. Hier is duidelijkeen positieve wijziging ten opzichte van 1999 zicht-baar.De website van OPTA is door de meeste responden-ten bezocht. Spontaan heeft men weinig inhoude-lijke reacties, de website wordt wel onoverzichtelij-ker genoemd dan in het verleden. Navraag overinhoudelijke suggesties levert zeer uiteenlopendevoorstellen op.

In 2001 zal OPTA zich opnieuw inspannen voor eenadequate dienstverlening, met aandacht voor moge-lijke verbeteringen. OPTA onderzoekt of er metbetrekking tot de afhandeling van klachten engeschillen een norm kan worden vastgesteld, zodatbij alle betrokkenen duidelijk is welke termijnen ergelden. Verder onderzoekt OPTA of de kwaliteit vande dienstverlening ook op andere onderdelen kanworden verbeterd.

66

ER IS EEN MARGI-NALE VERBETERING IN DE

ALGEMENE WAARDERING VOOROPTA IN VERGELIJKING MET DERESULTATEN VAN HET

VORIGE ONDERZOEK

OPTA

inbe

drij

f 4

67

Nummers Aantal toegekende Aantal nog te behandelen Aantal aanvragen nummers in 2000 aanvragen op 1-1-2000 in 2000

Informatienummers 23.415 316 6.469

Overige nummers 9.588.304 25 201

Registraties Aantal verrichte Aantal aanvragenregistraties 2000 in 2000

Openbare telecommunicatienetwerken 50 57

Openbare telecommunicatiediensten 98 103

Huurlijnen 27 28

Omroepnetwerken 4 5

Systemen voor voorwaardelijke toegang 3 4

Netwerk aansluitpunt specificaties 12 15

Totaal 194 212

Geschillen Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal ingediende geschillen in geschil- ingetrokken geschillen in geschillen behandeling besluiten geschillen behandeling

in 2000 op 1-1-2000 in 2000 in 2000 op 31-12-2000

Vaste telecommunicatie 8 1 8 2 6

• waarvan over interconnectietarieven 1 0 0 0 1

• waarvan over bijzondere toegang (excl. MDF-access) 1 0 0 0 1

• waarvan over MDF-access 5 1 6 2 3

• waarvan over carrier (pre-)selectie 1 0 2 0 1

Huurlijnen 1 0 1 0 0

Mobiele telecommunicatie 4 1 4 0 1

• waarvan over site sharing 2 0 2 0 0

• waarvan over bijzondere toegang 1 0 0 0 1

Omroep 9 2 8 1 2

• waarvan over toegang tot de kabel 9 2 8 1 2

Post 0 2 2 0 0

Overig 6 1 1 3 3

Totaal 28 7 24 6 12

6 Kengetallen

OPTA

inbedrijf4

68

Vragen Aantal binnengekomen vragen (van consumenten, bedrijven en overheden aan OPTA)

Telefonische vragen 958

Schriftelijke vragen 21

E-mail vragen 8

Totaal 987• waarvan over gedogen van kabels voor

telecom- en omroepnetwerken 42

Klachten Aantal binnengekomen klachten (van consumenten en aanbieders over aanbieders)

Telefonische klachten 1173

• waarvan over nummerportabiliteit 148

• waarvan over hoogte van de rekening 139

• waarvan over carrier (pre-)selectie 129

• waarvan over mobiele telecommunicatie 109

Schriftelijke klachten 451

E-mail klachten 677

Totaal 2301

Bezwaarschriften Aantal Aantal Aantal Aantal bezwaarschriften in 2000 bezwaarschriften bezwaarschriftenin behandeling ingediende dat in 2000 in behandelingop 1-1-2000 bezwaarschriften is afgedaan op 31-12-2000

Totaal 48 142 129 61

N.B.: Gegrond/ongegrond: 57, niet-ontvankelijk: 44, ingetrokken: 28

Beroepszaken Aantal Aantal Beroepen Aantalberoepen in 2000 waarop in 2000 beroepszaken

in behandeling ingediende een uitspraak nog in behandelingop 1-1-2000 beroepen is gedaan op 31-12-2000

Totaal 10 30 3 34

N.B.: Zes beroepen zijn in 2000 ingetrokken

OPTA

inbe

drij

f 4

69

Hoger beroepszaken Aantal zaken in 2000

Totaal 4

Hoorzittingen Aantal hoorzittingen in 2000

Totaal 64

Aantal klachten over OPTA bij Aantal klachten over OPTA Aantal klachten over OPTA dat door dede Nationale Ombudsman in 2000 Ombudsman in behandeling is genomen

Totaal 0 0

Pers Aantal persberichten

Vaste telecommunicatie 8

Internet 2

Mobiele telecommunicatie 2

Kabel 4

Totaal 16

Persconferenties 2

Personele bezetting in 2000 Stand 1-1-2000 Stand 31-12-2000

Formatie 111 111

Bezetting 96 94,5

OPTA

inbedrijf4

72

Balans

31 december 2000 31 december 1999x ƒ 1.000 x ƒ 1.000

ACTIVA

Vaste activa

Immateriële vaste activa:• Oprichtingskosten 1.080 1.260

Materiële vaste activa:• Huurdersbelang 1.878 903

• Inventaris 631 634

• Computerhardware en software 1.655 2.057

5.244 4.854

Vlottende activa• Vorderingen op debiteuren 7.942 4.513

• Overige vorderingen 1.766 1.424

• Liquide middelen - 1.670

9.708 7.607

TOTAAL ACTIVA 14.952 12.461

PASSIVA

Eigen vermogen• Algemene reserve 510 665

• Investeringsbestemmingsreserve - 322

• Tarievenbestemmingsreserve 2.605 2.206

• Reserve activering oprichtingskosten 1.080 1.260

4.195 4.453

Voorzieningen• Voorziening bezwaar & beroep 588 154

588 154

Langlopende schulden• Leningen Ministerie van V&W 1.800 2.160

1.800 2.160

Kortlopende schulden• Schulden aan kredietinstellingen 2.206 -

• Schuld Ministerie van V&W 1.038 1.341

• Schulden aan leveranciers 1.985 2.271

• Belastingen en premies sociale verzekeringen 399 313

• Overige schulden 2.741 1.769

8.369 5.694

TOTAAL PASSIVA 14.952 12.461

7 Jaarrekening 2000

OPTA

inbe

drij

f 4

73

Resultatenrekening

Realisatie Begroting Realisatie 2000 2000 1999

x ƒ 1.000 x ƒ 1.000 x ƒ 1.000

BATEN

Opbrengst marktcategorieën 21.450 20.396 19.839

Overige baten 2.477 2.994 4.435

TOTAAL BATEN 23.927 23.390 24.274

LASTEN

Personeelskosten

• Salarissen en sociale lasten 10.341 11.141 8.487

• Overige personeelslasten 3.359 2.693 3.778

13.700 13.834 12.265

Opdrachten aan derden 3.933 4.173 3.704

Materiële kosten 4.792 4.423 3.926

Afschrijvingen 1.733 1.909 2.045

Voorziening dubieuze debiteuren 147 - - 75

TOTAAL LASTEN 24.305 24.339 21.865

BEDRIJFSRESULTAAT - 378 - 949 2.409

Rentebaten 120 - 39

RESULTAAT - 258 - 949 2.448

Rekening kapitaaluitgaven en -ontvangsten

Realisatie Realisatie 2000 1999

x ƒ 1.000 x ƒ 1.000

Uitgaven kapitaalgoederen 2.123 2.750

Aflossingen 360 360

Resultaat 258 -

TOTAAL KAPITAALUITGAVEN 2.741 3.110

Resultaat - 2.448

Afschrijvingen 1.733 2.045

TOTAAL KAPITAALONTVANGSTEN 1.733 4.493

SALDO KAPITAALUITGAVEN EN -ONTVANGSTEN -1.008 1.383

OPTA

inbedrijf4

74

Kasstroomoverzicht

Realisatie Realisatie 2000 1999

x ƒ 1.000 x ƒ 1.000

Resultaat - 258 2.448

Afschrijvingen 1.733 2.045

Toename debiteuren en overige vorderingen - 3.771 - 5.085

Afname voorzieningen 434 - 737

Toename kortlopende schulden 469 3.164

NETTO KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN - 1.393 1.835

Investeringen in materiële vaste activa - 2.123 - 2.750

NETTO KASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN - 2.123 - 2.750

Afname langlopende schuld - 360 - 360

NETTO KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN - 360 - 360

NETTO KASSTROOM -3.876 - 1.275

Saldo liquide middelen 1 januari 1.670 2.945

Saldo liquide middelen 31 december - 2.206 1.670

MUTATIE LIQUIDE MIDDELEN - 3.876 - 1.275

75

Toelichting bij de balans van OPTA per 31 december 2000 en deresultatenrekening over 2000

1. Waarderingsgrondslagen

AlgemeenBij de balans per 31 december 2000 zijn als vergelijkende cijfers de bedragen uit de balans per31 december 1999 opgenomen. Tevens zijn bij de resultatenrekening de begrotingsbedragenover 2000 en de realisatiecijfers van 1999 vermeld.De activa en de passiva zijn, tenzij anders vermeld, gewaardeerd tegen nominale waarde.

Immateriële vaste activaDe immateriële vaste activa betreffen de oprichtingskosten van OPTA. Deze geactiveerde kostenzijn gewaardeerd voor de historische kostprijs, verminderd met de verrichte afschrijvingen toten met december 2000. Afschrijving geschiedt lineair over een periode van tien jaar. Op basisvan de afspraken die bij verzelfstandiging van OPTA met het ministerie van Verkeer enWaterstaat zijn gemaakt, worden de afschrijvingskosten aan marktpartijen in de tarieven door-berekend.

Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn op de balans opgenomen voor de aanschaffingswaarde, onderaftrek van de verrichte afschrijvingen tot en met december 2000. Afschrijving geschiedt lineairop basis van de geschatte economische levensduur die varieert van 3 tot 10 jaar. De afschrij-vingstermijnen zijn als volgt vastgelegd:Huurdersbelang (= onroerende zaken) 5 tot 10 jaarInventaris (= inventaris en kantoormachines) 5 jaarComputerhardware en -software 3 tot 5 jaar

VorderingenDe vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale bedragen, verminderd met de noodzakelijkgeachte voorziening voor mogelijke oninbaarheid.

Grondslagen voor de bepaling van het resultaatDe opbrengsten en kosten worden verantwoord conform het baten- en lastenstelsel. Aan demarktpartijen worden de integrale kosten in de tariefstelling doorberekend, met uitzonderingvan de kosten van bezwaar en beroep en de kosten van advisering aan de minister.

Opbrengsten en kosten marktcategorieënDe basis voor het in rekening brengen van tarieven aan marktpartijen is te vinden in de Wet opde Telecommunicatievoorzieningen, het Besluit vergoedingen telecommunicatiewet, de Postweten de Wet Onafhankelijke post- en telecommunicatieautoriteit.De aan marktpartijen door te berekenen kostendekkende tarieven worden jaarlijks door deminister van Verkeer en Waterstaat goedgekeurd en gepubliceerd in de Staatscourant als‘Regeling vergoedingen OPTA’. Uitgangspunt bij het vaststellen van de tarieven is het profijtbe-

OPTA

inbedrijf4

76

beginsel. De kosten van bezwaar en beroep ad ƒ 2.244.930,- en de kosten van advisering aande minister ad ƒ 60.106,- vormen hierop een uitzondering. Deze worden op basis van nacalcu-latie gedragen door het ministerie van Verkeer en Waterstaat.

2. Immateriële vaste activa

De oprichtingskosten van OPTA zijn als immateriële vaste activa op de balans opgenomen. Hetverloop van de oprichtingskosten luidt als volgt (x ƒ 1.000):

Oprichtingskosten

Aanschaffingswaarde tot en met 1999 1.800

Afschrijvingen tot en met 1999 - 540

Boekwaarde 31 december 1999 1.260

Investeringen 2000 -

Desinvesteringen 2000 -

Afschrijvingen 2000 - 180

Boekwaarde 31 december 2000 1.080

3. Materiële vaste activa

Het verloop van de materiële vaste activa luidt als volgt (x ƒ 1.000):

Huurders Inventaris Computer hard- Totaal materiëlebelang en software vaste activa

Aanschaffingswaarde tot en met 1999 2.175 1.388 3.857 7.420

Afschrijvingen tot en met 1999 - 1.272 - 754 - 1.800 - 3.826

Boekwaarde 31 december 1999 903 634 2.057 3.594

Investeringen 2000 1.209 234 680 2.123

Desinvesteringen 2000 - 1.175 - 462 - - 1.637

Afschrijvingen desinvesteringen 2000 1.175 462 - 1.637

Afschrijvingen 2000 - 234 - 237 - 1.082 - 1.553

Boekwaarde 31 december 2000 1.878 631 1.655 4.164

Per 1 april 2000 heeft OPTA de huisvesting aan de Daendelsstraat verlaten. De resterendeboekwaarde is in de eerste drie maanden van 2000 regulier afgeschreven.

77

4. Vlottende activa

VorderingenDe specificatie van de vorderingen luidt als volgt (x ƒ 1.000):

31 december 2000 31 december 1999

Vorderingen op debiteuren 8.163 4.596

Voorziening dubieuze debiteuren - 221 - 83

7.942 4.513

Voor vorderingen op debiteuren (marktcategorieën) ouder dan twee maanden is een voorzie-ning opgenomen die als volgt is berekend: vorderingen ouder dan 12 maanden zijn voor 100%voorzien, vorderingen tussen twee en twaalf maanden oud en groter dan ƒ 10.000 zijn speci-fiek beoordeeld en indien nodig voorzien. Het debiteurensaldo per 31 december 2000 is aanzienlijk toegenomen ten opzichte van 1999,omdat de facturatie van een deel van de jaarlijkse toezichtkosten over 2000 in december 2000heeft plaatsgevonden, daaronder begrepen het factureren van toezichtkosten ad ƒ 1.180.000,-aan een van de partijen die is aangewezen als partij met aanmerkelijke marktmacht.

Door twee marktpartijen is bezwaar ingediend tegen de in rekening gebrachte vergoeding voorjaarlijkse toezichtkosten over 2000 voor partijen met aanmerkelijke marktmacht voor intotaal ad ƒ 7.040.000,- Door een marktpartij is beroep ingesteld tegen het collegebesluitinzake een vergoeding voor jaarlijkse toezichtkosten over 2000 voor partijen met aanmerkelijkemarktmacht ad ƒ 979.000,- .

Overige vorderingenDe specificatie van de overige vorderingen luidt als volgt (x ƒ 1.000):

31 december 2000 31 december 1999

Nog te factureren bedragen 984 528

Vooruitbetaalde bedragen 226 372

Door te berekenen kosten inzake geschillen 87 370

Diversen 469 154

1.766 1.424

De nog te factureren bedragen voor registratie en toezicht ad ƒ 984.000 betreffen facturen diein 2001 in rekening zijn gebracht bij marktpartijen met betrekking tot het vierde kwartaal2000.De door te berekenen kosten inzake geschillen betreffen extra uitgaven die OPTA heeft gedaanom een oordeel over aangemelde geschillen te kunnen uitspreken. Deze kosten worden op debetrokken marktpartijen gevorderd.

OPTA

inbedrijf4

78

5. Eigen vermogen

De specificatie van het eigen vermogen luidt als volgt (x ƒ 1.000):

31 december 2000 31 december 1999

Algemene reserve

Saldo 1 januari 665 565

Onttrekking - 155 100

Saldo 31 december 510 665

Investeringsbestemmingsreserve

Saldo 1 januari 322 -

Onttrekking - 322 322

Saldo 31 december - 322

Tarievenbestemmingsreserve

Saldo 1 januari 2.206 -

Dotatie 399 2.206

Saldo 31 december 2.605 2.206

Reserve activering oprichtingskosten

Saldo 1 januari 1.260 1.440

Vrijval - 180 - 180

Saldo 31 december 1.080 1.260

Saldo 4.195 4.453

In de nota Financiële uitgangspunten verzelfstandiging directie Toezicht, Netwerken enDiensten zijn de uitgangspunten voor de vorming van het eigen vermogen van OPTA vast-gelegd. Op deze regelgeving zijn enkele aanvullingen overeengekomen tussen OPTA en hetministerie van Verkeer en Waterstaat, waardoor OPTA een tarievenbestemmingsreserve en eeninvesteringsbestemmingsreserve mag vormen.De tarievenbestemmingsreserve dient ter verwerking van het resultaat van de verschillendemarktcategorieën ten behoeve van de verrekening in toekomstige tarieven. De investerings-bestemmingsreserve betreft een deel van het resultaat dat gevormd mag worden ter vergrotingvan de financiële bestedingsruimte van OPTA ten behoeve van het doen van investeringen.Bij een negatieve resultaat wordt eerst de investeringsbestemmingsreserve belast en indien ditniet toereikend is, zal de algemene reserve worden aangesproken.

OPTA

inbe

drij

f 4

79

Algemene reserveIn de nota Financiële uitgangspunten verzelfstandiging directie Toezicht, Netwerken enDiensten is vastgelegd dat aan deze reserve jaarlijks ƒ 100.000 mag worden toegevoegd toteen maximum van ƒ 1.500.000. Deze dotatie is echter afhankelijk van het voorgeschrevenminimum van de reserve activering oprichtingskosten en van het resultaat over het boekjaar.Het restant van het negatieve resultaat na toewijzing aan de investeringsbestemmingsreservebedraagt ƒ 155.000. Dit bedrag wordt ten laste van de algemene reserve gebracht.

InvesteringsbestemmingsreserveMet ingang van 1999 is een investeringsbestemmingsreserve gevormd. De vrijval in 2000 uit dereserve activering oprichtingskosten ad ƒ 180.000 is toegevoegd aan de investeringsbestem-mingsreserve en is bestemd voor toekomstige financiering van vaste activa. De investerings-bestemmingsreserve mag maximaal toenemen tot ƒ 1.000.000. Van het negatieve resultaat ad ƒ 258.000 en de dotatie aan de tarievenbestemmingsreserve ad ƒ 399.000 wordt ƒ 502.000 tenlaste van de investeringsbestemmingsreserve gebracht.

TarievenbestemmingsreserveMet ingang van 1999 is een tarievenbestemmingsreserve gevormd ad ƒ 2.206.000 om het over-schot uit marktcategorieën in toekomstige jaren terug te laten vloeien naar de marktcatego-rieën. Dit bedrag betreft het saldo van de realisatie en begroting van de opbrengsten naarmarktcategorieën en het saldo van de realisatie en begroting van de lasten naar marktcatego-rieën. Het positieve resultaat over de marktcategorieën van 2000 ad ƒ 399.000 wordt aan dezetarievenbestemmingsreserve toegevoegd.

Reserve activering oprichtingskostenDe reserve activering oprichtingskosten van OPTA bedraagt ultimo 2000 nog ƒ 1.080.000. Dezereservering wordt aangehouden ter hoogte van de geactiveerde oprichtingskosten. In 2000heeft een vrijval plaatsgevonden van ƒ 180.000 ten gunste van de investeringsbestemmings-reserve.

6. Voorzieningen

Voorziening bezwaar en beroepOPTA heeft besloten om de voorziening bezwaar en beroep te verhogen tot een bedrag ad ƒ 588.000. Deze voorziening betreft bezwaar- en beroepzaken inzake bestreden facturen voortoezicht en registratie en geschilbeslechting.

7. Langlopende schulden

Om de overdracht van vaste activa te financieren heeft het ministerie van Verkeer en Water-staat bij de oprichting van OPTA twee renteloze leningen verstrekt voor elk een bedrag van ƒ 1.800.000. De aflossing dient te geschieden in 10 gelijke jaarlijkse termijnen, waarvan de vierde termijnad ƒ 360.000 in 2000 is voldaan.

80

8. Kortlopende schulden

Schulden aan kredietinstellingenDe specificatie van de schulden aan kredietinstellingen luidt als volgt (x ƒ 1.000):

Schuld ministerie Verkeer en WaterstaatDe specificatie van de schuld aan het ministerie van Verkeer en Waterstaat luidt als volgt (x ƒ 1.000):

De schuld aan het ministerie ad ƒ 1.038.000 bestaat uit de aflossingstermijn van de langlopendelening ad ƒ 360.000 die in 2001 moet worden voldaan en uit de afrekening van de ontvangen voor-schotten inzake bezwaar & beroep en advisering aan het ministerie. Het ministerie heeft aangegevendat zij accoord gaat met de door OPTA opgestelde afrekening inzake de kosten van bezwaar, beroepen advisering.

Overige schuldenDe specificatie van de overige schulden luidt als volgt (x ƒ 1.000):

31 december 2000 31 december 1999

Kas 1 -

ING-bank - 1.140 230

Postbank - 1.073 1.434

ABN-Amro 6 6

- 2.206 1.670

31 december 2000 31 december 1999

Termijnaflossing lening 360 360

Afrekening voorschotten ministerie:

• Bezwaar en beroep 198 660

• Advisering 480 - 486

• Tekortbijdrage ministerie - 807

1.038 1.341

31 december 2000 31 december 1999

Vakantiegeld 340 311

Vakantiedagen 331 334

Nog te ontvangen facturen 973 1.080

Vooruitgefactureerde omzet 1.000 -

Diversen 97 44

2.741 1.769

OPTA

inbe

drij

f 4

81

Het aantal nog niet opgenomen vakantiedagen is voorzien. De post nog te ontvangen facturenbetreft facturen die nog niet zijn ontvangen voor balansdatum en betrekking hebben op presta-ties door derden die in 2000 zijn geleverd. De vooruitgefactureerde omzet betreft een voor-schot van het ministerie van Verkeer en Waterstaat inzake kosten van bezwaar en beroep.

9. Niet uit de balans blijkende verplichtingen

OPTA huurt kantoorruimte in gebouw Babylon aan het Koningin Julianaplein te Den Haag. Hettienjarige huurcontract loopt tot 31 december 2009 en kan na vijf jaar worden ontbonden. Detotale huursom (inclusief servicekosten) bedraagt ƒ 1.072.976 voor 2001. Voor een kwartaalhuurschuld zijn bankgaranties afgegeven. Overige reeds aangegane verplichtingen per balans-datum betreffen voor onderzoek- en adviesopdrachten ƒ 1.220.000 en voor inhuur van perso-neel ƒ 175.000.

10. Gemiddeld aantal werknemers

Het gemiddeld aantal werknemers over 2000: 103 werknemers (1999: 84).

11. Bezoldiging van bestuurders

Aan bezoldiging van collegeleden is inclusief woon-werkverkeer over 2000 een bedrag van ƒ 354.000 (1999: ƒ 304.000) uitgegeven. Daarboven is in 2000 een bedrag van ƒ 24.000 aanuitkeringen en afdrachten uitgegeven.

12. Opbrengsten en kosten marktcategorieën en overige categorieën

De opbrengsten van OPTA vloeien voort uit de wettelijke verplichting in het kader van registra-tie en toezicht. Teneinde na te gaan of en in hoeverre de desbetreffende marktpartijen zichconform de wettelijke verplichtingen hebben gedragen voert OPTA een handhavingsbeleid uit.Het jaarverslag biedt inzicht in de wijze waarop OPTA de toezichtactiviteiten vervult en dusomtrent de wijze waarop zekerheid wordt verkregen met betrekking tot de rechtmatigheid vande ontvangsten van de marktpartijen.

82

De specificatie van baten en lasten naar marktcategorieën luidt als volgt (x ƒ 1.000):

Realisatie Begroting Realisatie2000 2000 1999

BATEN

Opbrengst marktcategorieën:

Openbare telecommunicatienetwerken 4.978 4.889 3.070

Huurlijnen 1.353 1.342 842

Omroepnetwerken 1.545 1.654 1.243

Openbare telecommunicatiediensten 4.129 4.016 3.284

Systemen voor voorwaardelijke toegang 294 433 1.067

Vergunningen landelijke infrastructuur*) - 599 600

Vergunningen mobiele infrastructuur 1.584 1.375 1.437

Nummers 6.367 4.888 7.096

Concessie post en postkoeriers 1.200 1.200 1.200

Subtotaal marktcategorieën 21.450 20.396 19.839

Overige baten:

Kosten van bezwaar en beroep 2.245 2.452 1.740

Advisering aan minister 60 542 986

Tekortbijdrage van minister - - 1.593

Overige baten 172 - 116

Subtotaal overige baten 2.477 2.994 4.435

TOTAAL BATEN 23.927 23.390 24.274

LASTEN

Lasten marktcategorieën:

Openbare telecommunicatienetwerken 5.049 4.993 3.809

Huurlijnen 1.383 1.236 1.132

Omroepnetwerken 1.601 1.326 1.673

Openbare telecommunicatiediensten 4.262 4.099 3.995

Systemen voor voorwaardelijke toegang 465 518 490

Vergunningen landelijke infrastructuur*) - 544 492

Vergunningen mobiele infrastructuur 1.492 1.242 1.200

Nummers 6.505 5.322 5.175

Concessie post en postkoeriers 1.243 2.065 1.173

Subtotaal marktcategorieën 22.000 21.345 19.139

Overige lasten:

Kosten van bezwaar en beroep 2.245 2.452 1.740

Advisering aan minister 60 542 986

Subtotaal overige lasten 2.305 2.994 2.726

TOTAAL LASTEN 24.305 24.339 21.865

SALDO VAN BATEN EN LASTEN - 378 - 949 2.409

*) In de marktcategorie vergunningen landelijke infrastructuur is door OPTA in 2000 geen toezicht gehouden. OPTA heeft de betreffende marktpartijen daarover in 1999 schriftelijk bericht en geen facturen inzake jaarlijks toezicht2000 meer gezonden.

83

Overige gegevens per 31 december 2000

1. Accountantsverklaring

OpdrachtWij hebben de jaarrekening 2000 van OPTA gecontroleerd. Deze jaarrekening is opgesteld onderverantwoordelijkheid van het college van OPTA. Het is onze verantwoordelijkheid een accoun-tantsverklaring inzake deze jaarrekening te verstrekken.

WerkzaamhedenOnze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen metbetrekking tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig teworden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat dejaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meereen onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van debedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordelingvan de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijntoegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van de huishouding daarbij heeftgemaakt, alsmede een evaluatie van het algemene beeld van de jaarrekening. Wij zijn vanmening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel.

OordeelWij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samen-stelling van het vermogen van OPTA op 31 december 2000 en van het resultaat over 2000 inovereenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslagge-ving en dat de in de jaarrekening opgenomen ontvangsten en uitgaven ook overigens voldoenaan de van toepassing zijnde bepalingen van de OPTA-wet.

Den Haag, 21 maart 2001PricewaterhouseCoopers N.V.

2. Voorstel bestemming van het resultaat

Het college heeft besloten het negatieve resultaat over 2000 ad ƒ 258.000 als volgt teverdelen:1. ƒ 155.000 wordt onttrokken aan de algemene reserve;2. ƒ 502.000 wordt onttrokken aan de investeringsbestemmingsreserve;3. ƒ 399.000 wordt toegevoegd aan de tarievenbestemmingsreserve.Dit besluit is reeds in de jaarrekening verwerkt.

Bijlage 1 Besluiten en gebeurtenissen 2000

Januari• Carrier-preselectie (CPS) moet door KPN in werking zijn gesteld (1 januari)• Onderzoek aangekondigd naar het veilen of verloten van nummers• TPG moet concessierapportage op andere manier gaan opstellen

Februari• OPTA vraagt Brussel aandacht voor toeslag op gesprek naar buitenlands mobiel netwerk

Maart• Publicatie beleidsregels aanmerkelijke marktmacht (8 maart)• OPTA begint procedure aanwijzing aanmerkelijke marktmacht vaste telefonie en huurlijnen• Uitspraak president rechtbank Rotterdam: Tariefverhoging kerktelefonie per 1 mei kan doorgaan

April• Bijna alle mobiele aanbieders voldoen aan OPTA-normen nummerportabiliteit• OPTA verplicht KPN tot tariefdifferentiatie voor vast-mobiel bellen (28 april)

Mei• Eerste 06760-nummers voor toegang tot internet is toegekend• KPN moet snel een goedwerkend aanmeldingssysteem voor carrier preselectie leveren• Meer concurrentie voor internetten met en zonder tikken• Marktmonitor: Telefoonrekening voor iedereen lager; KPN blijft dominant

Juni• Nieuwe Postwet en –regelgeving in werking getreden (1 juni)• Oss mag eigen post laten bezorgen door medewerkers sociale werkvoorziening• OPTA akkoord met nieuw tariefvoorstel KPN voor ontbundelde toegang tot de aansluitlijn• OPTA stelt regels op voor deponeren van interconnectie-overeenkomsten

Juli• Aanpassing Besluit algemene richtlijnen post: Posttarieven gaan komende jaren niet extra omhoog• Interconnectie-aanbod KPN kan concurrentie ernstig schaden• Gebruik geografische nummers zonder netnummer is niet altijd toegestaan• Rechter: OPTA moet normen vaststellen voor aanmeldingsprocedure carrier preselectie

Augustus• OPTA: Voorwaarden en tarieven voor toegang tot postbussen TPG moeten redelijk zijn• OPTA over collocatie: ‘Concurrenten moeten apparatuur in centrales KPN kunnen plaatsen’• Tweede Kamer: Meer taken en bevoegdheden OPTA bij geschillen over antenne-opstelpunten

87

Bijlagen

September• Start wettelijke verplichting tot registratie netwerkaansluitpunt specificaties bij OPTA

(1 september)• Vijfcijferige carrierselect-codes (10xyz)) beschikbaar voor gebruik (1 september)• OPTA: Maak bij beoordeling interconnectietarieven onderscheid tussen soorten telefoon-

verkeer

Oktober• OPTA organiseert marktconsultatie over prijssqueeze-toets• OPTA organiseert voorlichtingsbijeenkomst over invoering LRIC-kostentoerekening• UPC-tarief voor doorgifte tv-programma’s Canal+ in de regio Amsterdam verlaagd• OPTA: Internet zonder tikken nog niet onbeperkt mogelijk

November• KPN opnieuw aangewezen als partij met aanmerkelijke marktmacht op de markten voor vaste

telefonie en huurlijnen (9 november)• OPTA: aanwijzing Libertel als partij met aanmerkelijke marktmacht op de markt voor mobiele

telefonie blijft in stand, aanwijzing KPN Mobile wordt voortgezet (9 november)• Europese toezichthouders: Eén lijn bij toezicht op ontbundelde toegang en interconnectie-

tarieven (24 november)

December• OPTA keurt TPG kostentoerekeningssysteem goed behoudens enkele voorschriften• Uitspraak OPTA in beslissing op bezwaar Denda-zaak: Prijs voor abonneegegeven lager dan

halve cent• OPTA: interim interconnectietarieven nu definitief (4 december)• OPTA publiceert beleidsregels collocatie• Samenwerkingsprotocol OPTA – NMa vernieuwd• Onderzoek OPTA naar bijzondere toegang tot mobiele netwerken

OPTA

bijlagen

88

Aanmerkelijke marktmachtKortheidshalve: het hebben van meer dan 25%marktaandeel op een thans in de Telecommunica-tiewet gedefinieerde markt.

AansluitnetHet gedeelte van het vaste netwerk van KPN tus-sen de wijkcentrale en de aansluiting bij de abon-nee thuis.

Alfanumerieke nummersAlfanumerieke nummers – ook wel naamnummers –verwijzen naar bijvoorbeeld de naam van eenbedrijf, organisatie of merk. Doordat elk cijfer vande telefoontoetsen correspondeert met een aantalletters, kan van een nummer een woord wordengemaakt.

Asymmetric Digital Subscriber Line (ADSL) Methode om snel verkeer in een richting te sturenen langzamer terug. Bijvoorbeeld 2Mb/s heen en16Kb/s terug, waardoor er geavanceerde dienstenover de kabel kunnen worden geleverd.

Besluit Algemene Richtlijnen Post (BARP)Ministeriële regeling behorend bij de Postwetwaarin TPG bepaalde plichten opgelegd krijgt.

Besluit Algemene Richtlijnen Telecommunicatie(BART)

Ministeriële regeling behorend bij de Telecommu-nicatiewet waarin KPN bepaalde plichten opgelegdkrijgt.

Bijzondere toegangToegang tot netwerken op een andere manier dande toegang die aan eindgebruikers wordt aange-boden.

BriefmonopolieHet exclusieve recht van TPG om brieven tot enmet 500 gr. te bezorgen. Dit recht zal wordenaangepast in de nieuwe Postwet.

Carrier-selectieMethode waarmee een telefoonabonnee door mid-del van het intoetsen van vier cijfers, het gesprekvia een alternatieve telecommunicatie-aanbiederkan laten afhandelen.

CollocatieHet aanbieden van toegang aan een andere partijtot de huisvesting waarin de centrales zich bevin-den.

Concessie (post)De overheid heeft een aantal taken opgedragenaan TPG. TPG is verplicht deze taken (concessie)uit te voeren, bijvoorbeeld het bezorgen van brie-ven en pakketten tot 10 kilogram. Daartegenoverstaat het exclusieve recht van PTT om brieven tot500 gram te bezorgen. (Zie ook briefmonopolie).(Bij de invoering van de Telecommunicatiewet op15-12-1998 is de concessie van KPN Telecom ver-vallen).

ConsultatiedocumentEen document over een belangrijk telecommunica-tie- of postonderwerp waarmee OPTA aan geïnte-resseerden laat weten wat haar mening is, welkebesluiten zij van plan is te nemen en voor welkevragen zij zich gesteld ziet, en het verzoek omeen reactie te geven.

ConvergentieHet samenvloeien van meer sectoren, bijvoorbeeldtelecommunicatie, media, informatietechnologieen omroep.

CPIConsumenten Prijs Indexcijfer zoals dat jaarlijksdoor het Centraal Bureau voor de Statistiek wordtberekend voor de Nederlandse economie.

DCS-1800Opvolger van GSM voor mobiele telecommunicatie,waarbij gebruik gemaakt wordt van de 1800 MHz-frequentie.

DowntimeDe tijdsduur dat er geen verbinding is met hetinternet.

Embedded Direct Costs (EDC)Kostentoerekeningssysteem ter bepaling van deinterconnectietarieven die KPN mag rekenen.

OPTA

bijl

agen

89

Bijlage 2 Lijst van begrippen

Forum voor interconnectie en speciale toegang(FIST)

Op initiatief van OPTA opgericht platform voormarktpartijen voor overleg over interconnectie enbijzondere toegang.

Global System for Mobile Communications(GSM)

Europese standaard voor mobiele telecommunica-tie waarbij gebruik gemaakt wordt van de 900MHz-frequentie.

HerbalancerenHerbalancering is een operatie waarbij de tarievenvoor telefoonabonnees zodanig veranderen dathet verkeersonafhankelijke element (het abonne-ment) niet meer wordt doorberekend in de ver-keersafhankelijke elementen (de gesprekken).

IncumbentEx-monopolist

Independent Regulators Group (IRG)Forum van nationale regulerende instanties (toe-zichthouders) uit de lidstaten van de EuropeseUnie en de Europese Economische Ruimte op hetgebied van post en/of telecommunicatie.

InterconnectieHet koppelen van netwerken of diensten, zodatgebruikers van communicatiediensten kunnencommuniceren over de grenzen van het netwerkdat de toegang verleent.

Integrated Services Digital Network (ISDN)Openbaar telecommunicatienetwerk op basis vaninternationale standaarden. Maakt het mogelijkmeer telecommunicatiediensten tegelijkertijd overhet netwerk aan te bieden.

International Telecommunications Union (ITU)Wereldwijde verdragsorganisatie, onderdeel van deVerenigde Naties, waarin lidstaten afsprakenmaken over de uitvoering van het internationaletelecommunicatiebeleid.

IP-telefonieIP staat voor Internet Protocol - IP telefonie wilzeggen telefoneren via internet.

KostenoriëntatieHet bepalen van tarieven op basis van de onder-liggende kosten met daar bovenop een redelijkewinstopslag. Hierdoor wordt een grens gesteld aan

de prijszetting van de dominante marktspelers.Europese en Nederlandse regelgeving schrijvenkostenoriëntatie voor bepaalde tarieven voor.

KruissubsidieHet subsidiëren van commerciële activiteiten metgelden uit de reguliere concessieactiviteiten.

Main Distribution Frame-access (MDF)Toegang tot het netwerk van KPN op de hoofdver-deler in de nummercentrale. Door deze toegangkrijgen concurrenten van KPN toegang tot deeindgebruikers van het vaste net.

NummerplannenIn een nummerplan van het ministerie van V&Wstaat hoe de telefoon- en andere nummers zijningedeeld (bijvoorbeeld geografisch) en welkenummerseries beschikbaar zijn.

NummerportabiliteitSysteem waarbij een abonnee zijn telefoonnum-mer kan behouden als hij van de ene telefoonaan-bieder overstapt naar een andere.

Nummerweergave (CLI)Het telefoonnummer van degene die belt ver-schijnt op een schermpje van het toestel van detelefoonabonnee die wordt gebeld, nog voor hijheeft opgenomen.

Ontbundelde toegangMethode waarbij een dominante marktpartij voor-zieningen à la carte aan zijn concurrenten aan-biedt in plaats van een compleet pakket, waarbijde koperdraden van een huisaansluiting naar dewijkcentrale worden geëxploiteerd door een con-current van KPN.

Open Network Provision (ONP) (EuropeseRichtlijnen)

De Europese ONP-richtlijnen vormen een kadermet betrekking tot het verzekeren van toegangtot en het gebruik van algemeen beschikbare tele-communicatienetwerken en -diensten tegen rede-lijke voorwaarden. Tevens hebben de richtlijnenbetrekking op het garanderen van de beschikbaar-heid van een minimumpakket aan voorzieningen.

ONP HerzieningHerziening van de Europese telecommunicatiewet- en regelgeving die in 1999 is begonnen.

OPTA

bijlagen

90

Originating accessHet ophalen van een telefoongesprek door eenalternatieve aanbieder bij een abonnee van eenandere netwerkaanbieder.

Pre-paid kaartenKaart voor mobiele telefonie waarop van tevoreneen beltegoed is aangegeven.

Price caps (tariefplafond)Systeem ter bepaling van tarieven op basis vantariefplafonds voor een langere periode.

Public Switched Telephone Network (PSTN)Het ‘gewone’ publieke telefoonnetwerk.

RDRRijksdienst voor Radiocommunicatie (onderdeelvan het ministerie van V & W).

Referentie Interconnectie Aanbod (RIA)Standaardaanbod dat KPN verplicht is te doen alshet gaat om de tarieven en voorwaarden voorinterconnectie.

Reims OvereenkomstenInternationale postovereenkomsten over de kwali-teit en de tarieven voor internationale postver-zendingen. Roaming Het gebruik dat eenmobiele-netwerkaanbieder kan maken van hetmobiele netwerk van een andere aanbieder.

SamenwerkingsprotocolOfficiële afspraken tussen de NederlandseMededingingsautoriteit (NMa) en OPTA over situ-aties waarin overlap van bevoegdheden kunnenbestaan.

SchaarsteTekort aan interconnectieverbindingen en/ofcapaciteit van een netwerk.

SIM-LockBeveiliging tegen diefstal van de SIM-kaart die inmobiele telefoontoestellen zit.

Site sharingHet delen van antenne-opstelpunten door ver-schillende aanbieders van mobiele telefonie ofomroepzendernetwerken.

TariefdifferentiatieHet systeem waarbij de eindgebruiker verschil-lende tarieven moet betalen, afhankelijk van hetnetwerk waar hij naartoe belt of welke dienst hijgebruikt.

Terminating accessHet afleveren van een telefoongesprek door KPNbij een abonnee van een andere netwerkaanbie-der.

Third party accessHet bieden van toegang aan marktspelers tot denetwerken van andere netwerkaanbieders.

TNT Post GroepSamenwerkingsverband tussen PTT Post en deAustralische koeriersdienst TNT.

Telecommunicatiewet (Tw)Nieuwe wet, van kracht geworden op 15 december1998, Stb. 610, 1998

Universal Mobile Telecommunication System(UMTS)

Derde generatie mobiele telefonie die mobielebreedbandcommunicatie mogelijk maakt.

Universele dienstverleningHet geheel aan diensten dat een ex-monopolistverplicht is te leveren, eventueel tegen een ver-goeding.

Voice response-systeemEen automatisch systeem voor beantwoording vantelefonische vragen en het begeleiden van bellersnaar de juiste informatie, op basis van sturingdoor de stem.

Voorwaardelijke toegangssystemenSysteem waarin een gebruiker toegang krijgt totdienstverlening tegen bepaalde voorwaarden.Bijvoorbeeld de voorwaarde dat eerst een tele-foonkaart moet worden gekocht of dat een deco-der moet worden geïnstalleerd.

Wireless Local Loop (WLL)Het met behulp van mobiele (straal)verbindingenleggen van een verbinding vanuit huizen ofbedrijven met een lokale telefooncentrale (voorvaste telefonie).

OPTA

bijl

agen

91

OPTA

bijlagen

92

Bijlage 3 Interessante websites

Europese telecommunicatie- en/of posttoezichthoudershttp://www.opta.nl Nederlandhttp://www.bipt.be Belgiëhttp://www.tst.dk Denemarken http://www.tkc.at Oostenrijk http://www.art-telecom.fr Frankrijk http://www.thk.fi Finland http://www.regtp.de Duitsland http://www.eet.gr Griekenland http://www.odtr.ie Ierland http://www.pta.is IJsland http://www.ilt.lu Luxemburg http://www.npt.no Noorwegen http://www.icp.pt Portugal http://www.cmt.es Spanje http://www.oftel.gov.uk United Kingdom http://www/pts.se Zweden http://www.bakom.ch Zwitserland

Andere telecommunicatie- en/of posttoezichthouders http://www.cnc.gov.ar Argentinië http://www.austel.gov.au Australië http://www.crtc.gc.ca Canada http://www.ofta.gov.hk Hong Kong http://www.mpt.go.jp/index-e.html Japan http://www.fcc.gov Verenigde Staten van Amerika

Nederlandse linkshttp://www.overheid.nl Overzicht Nationale Overheid http://www.parlement.nl Eerste en Tweede Kamer http://www.minbizk.nl Ministerie van Binnenlandse Zaken http://www.bz.minbuza.nl Ministerie van Buitenlandse Zaken http://www.minez.nl Ministerie van Economische Zaken http://www.nma-org.nl Nederlandse Mededingingsautoriteit http://www.minocw.nl Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen http://www.minvenw.nl Ministerie van Verkeer en Waterstaat http://www.minvenw.nl/dgtp Directoraat-generaal Telecommunicatie en Post

Links naar ‘Brussel’http://europa.eu.int Europese Commissie; algemeen http://europa.eu.int/eur-lex/nl/index.html Europese wetgeving http://europa.eu.int/comm/dgs/competition/index_nl.htm Directoraat-generaal Concurrentie

OPTA

bijl

agen

93

http://www.europa.eu.int/en/dgs/information_society/index_nl.htm Directoraat-generaal Informatiemaatschappij http://www.thk.fi/suomi/cept/ceptinfo.htm Conférence Européenne des Postes et des TélÈcommunications

(CEPT) http://www.ero.dk European Radio Office (ERO) http://www.eto.dk European Telecommunications Office (ETO) http://www.etsi.org European Telecommunications Standards Institute (ETSI) http://www.ispo.cec.be Information Society Promotion Office (ISPO)

Internationale Organisatieshttp://www.oecd.org/dsti/sti/it/index.htm Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling

(OESO), Telecom http://www.itu.int International Telecommunications Union http://www7.itu.int/treg ITU site for regulators and policy makers http://www.un.org De Verenigde Naties http://www.worldbank.org De Wereldbank http://www.wto.org World Trade Organisation

Algemeenhttp://telecom.pagina.nl Algemene pagina met informatie over de Nederlandse vaste

telecommunicatiemarkt met onder andere prijsvergelijkingen http://gsm.pagina.nl Algemene pagina met informatie over de Nederlandse mobiele

telecommunicatiemarkt met onder andere prijsvergelijkingen http://www.bellen.com Algemene pagina met informatie over de Nederlandse

telecommunicatiemarkt met onder andere prijsvergelijkingen http:/telefoon.nu.nl Pagina met actuele prijsvergelijkingen van

telecommunicatieaanbieders http://gsminfo.pine.nl Pagina over tarieven voor mobiele telecommunicatie, waarin

de kosten voor mobiel bellen uitgerekend kunnen worden http://www.jcampbell.com/rowland/topics.htm Pagina met internationale postwetgeving http://www.ispo.cec.be/peco/phare/Index.html Rapportage aangaande post en telecommunicatie in de

Centraal en Oost Europese landen

OPTA

BezoekadresBabylon-complex, toren BKoningin Julianaplein 302595 AA Den Haag

PostadresPostbus 904202509 LK Den Haag

Telefoon (070) 315 35 00Telefax (070) 315 35 01

E-mail: mail@opta.nlInternet: www.opta.nl

ColofonVormgeving: Max BeinemaFotografie: Jan ScheerderLithografie: Colorset bvDrukwerk: MeboprintBindwerk: MeeuwisGrafische productie: Herbschleb & Slebos

96