Upload
api-26802090
View
530
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
Ben je tussen 12 en 14? Ben je gefascineerd door alles wat met techniek te maken heeft? Voel je de bijna onweerstaanbare drang om elk apparaat uit elkaar te prutsen om te zien hoe het er vanbinnen uitziet?
Dan ben je een en dan is dit nog steeds je lijfblad!
In dit nummer:
waarschuw
ing
achttiende nummer: maart 2006
Serie of parallel
Aardige
Hoe levens redt
Zeker met zekeringen
Nieuwe opdracht
* Je leest meer over ELEKTRISCHE ENERGIE in
GaragastenKrant 12 of op www.garagasten.be
** Kijk uit met elektrische proefjes. Gebruik een batterij en nooit zomaar een stroombron van 230 volt.
Soms kies je beter voor een
parallelschakeling. Dan krijgen
de lampjes elk hun eigen .
Als het ene lampje niet werkt, blijft het
andere toch branden. Ze hoeven de energie ook niet te
delen en krijgen allebei dezelfde spanning als de batterij.
Wat gebeurt er als je twee lampen in je stroomkring zet**?
Dan gaan ze allebei branden natuurlijk. Maar je hebt twee
manieren om de lampen te schakelen. Je kan ze achter
elkaar zetten (in serie). Dan geeft de ene lamp de stroom
door aan de volgende en krijgen ze allebei een deel van de
energie die de batterij levert. Met een serieschakeling kan
je de stroombron nooit overbelasten, maar als er één lamp kapot is, heb je geen
stroomkring meer. Lastig als je tientallen lampen in serie geschakeld hebt, zoals bij
kerstverlichting. Ga dat ene kapotte lampje maar zoeken.
Maar er is ook een nadeel. Als je heel veel lampen parallel schakelt, kan je de
stroombron overbelasten. Je vraagt dan meer energie dan de leidingen
aankunnen en daardoor kan hitte of een vlam ontstaan. Als er dan brandbaar
materiaal in de buurt is... Gelukkig is het elektriciteitsnet bij
jou thuis beveiligd met zekeringen. Vroeger
bestond zo’n zekering uit een zilver-
draadje dat veilig zodra
er te veel stroom doorliep.
Bij de automatische zekeringen
van vandaag onderbreekt een
schakelmechanisme de
stroomkring als er te veel
elektriciteit door de leiding vloeit.
Wil je dat zelf zien? Vraag dan
even waar de zekeringkast
staat.
Wist je dat elektriciteit altijd in een rondje
stroomt? Hey, daarom noemen we het ook
stroom. Om elektriciteit te gebruiken moet je
dus een gesloten kring bouwen. Hiernaast zie
je zo’n stroomkring, met een batterij als
stroombron en een lamp die de stroom verbruikt.
Als je de lamp aan en uit wil zetten, heb je een
schakelaar nodig, want daarmee kan je de
stroomkring onderbreken.*
Het kastje onder de motorkap bevat zekeringen
voor de alternator (1), de koplampen (2) en de
voorste richtingaanwijzers (3). Het kastje naast het
zitje van de chauffeur bevat zekeringen voor de
ruitenwissers (1), de cd-speler (2), de
achterruitverwarming (3) en de achterlichten (4).
Heb je al eens met je blote handen schrikdraad opgetild waar stroom opzit? Niet doen,
want je krijgt er een flinke schok van. De metalen draad geleidt de stroom immers. Als
je de draad met een droge, houten stok opheft, voel je niets. Hout laat geen stroom
door, het isoleert. Een kleine elektrische stroom is ongevaarlijk. Maar
vanaf 42 volt kan elektriciteit dodelijk zijn. Het stopcontact
bij jou thuis levert 230 volt. Daarom moeten alle toestellen
die je op het lichtnet aansluit goed geïsoleerd zijn. Alle
delen waar elektriciteit door stroomt, zitten netjes
verpakt in materialen die geen stroom doorlaten, zoals
rubber of plastic. Dat soort materialen noemen we
isolatoren.
Bang van elektriciteit? Welnee. Bovendien zijn de meeste elektrische
toestellen geaard. Via de stekker en het stopcontact wordt het toestel
verbonden met een koperen staaf die in de grond zit. Als de isolatie van het
apparaat niet deugt, voorkom je dat blootliggende metalen onderdelen toch
onder stroom komen te staan. Via de vloeit de stroom
immers gewoon naar de aarde en zo voorkom je elektrocutie. Oef.
Schakelingen en zekeringen… wees maar
zeker dat je ze ook in een auto vindt. Weet jij hoe je de lege batterij
van een auto (de accu) weer aan de praat krijgt? Door ‘m met startkabels (geleiders)
te verbinden met de opgeladen accu van een andere auto. Je verbindt de positieve
polen met elkaar, en ook de negatieve. Je schakelt de accu’s dus parallel. Op die
manier krijgt de auto met de lege accu toch genoeg stroom om te starten. Maar goed
ook, want de accu is de stroombron voor de
koplampen, de zetelverwarming, de
cd-speler... in elke auto zitten
meters elektriciteitskabel. Nogal wiedes
dus dat dat netwerk met zekeringen
beveiligd wordt. Neem nu de ruitenwissers.
Die worden door een motortje aangedreven.
Enig idee wat er gebeurt als de ruitenwissers
geblokkeerd zitten, omdat ze vastgevroren zijn,
of omdat het rubber op de voorruit plakt? Dan
vraagt het motortje steeds meer stroom om de
ruitenwissers toch los te krijgen, tot de zekering
springt om te voorkomen dat de leiding
overbelast raakt. Hey, nu kan je bij je ouders
scoren met een goeie tip: zet nooit je
ruitenwissers aan als de kans bestaat dat ze
geblokkeerd, tja... zitten.
Naam:
Adres:
Geboortedatum:
E-mailadres:
De gegevens zullen enkel gebruikt
worden om de aanvrager te
voorzien van niet-commerciële
informatie over
toekomstopwielen.be-projecten.
Wijziging of schrapping van het
adres kan op eenvoudig verzoek.
Kan je maar niet genoeg krijgen van
techniek? Dan hebben wij de oplossing
voor jou: surf naar
en lees er alles wat je weten wou over
techniek en auto’s. De webstek zit
boordevol verrassingen. Kies een spelletje uit
de spelletjesgalerij en ga voor de hoogste score.
Of neem ’s een kijkje in de experimentenhoek.
Hey, misschien heb je wel een tip of een mening die je met
andere Garagasten wil delen. Laat dan snel een berichtje
achter in het Garagasten-gastenboek.
Maar dat is lang niet alles. Want op de Garagasten-webstek kan je ook terecht voor
handige tips over de ‘
’-wedstrijd. En als je meedeed, vind je
je inzending hier terug. En misschien staat jouw naam wel bij de winnaars. In dat geval wil
je zeker weten welke prijs je gewonnen hebt. Eén adres: .
Voor alle Garagasten met een mening is er de
. B
ij elke
nieuwe krant krijg je hier een vraag voorgeschoteld waarop we jouw reactie willen kennen.
Duid het antwoord aan waar jij je het meest in kan vinden en je ziet meteen hoeveel
procent van de andere Garagasten jouw mening delen. Spannend, niet?
Garagasten
p/a toekomstopwielen.be
Woluwedal 46 bus 8
1200 Brussel
KLEEF HIER EEN
POSTZEGEL
-
V.U. Uitgeverij Lannoo, Tielt | Bericht aan de boekhandelaars:
Deze bon is enkel inwisselbaar bij aankoop van de vermelde titel.
De bonnen dienen teruggestuurd te worden voor controle en ver-
rekening via VBB-bonnenclearing Hof ter Schriecklaan 17, 2600
Berchem. VBB-actienummer: 369-06-01. Actie geldig zolang de
voorraad strekt vanaf 24 maart tot 24 april 2006.
Geef deze bon af in een erkende boekhandel en ontvang het boek ‘100 paarden onder de motorkap’ (ISBN 90 209 64852)
voor € 11,45 i.p.v. € 13,95 .
euro
“100 paarden onder de motorkap” verzamelt het beste
van drie jaar GaragastenKrant. Volg je favoriete speurneu-
zen tijdens hun avonturen en ontdek alles over auto’s en
techniek.
Hoe brengen tandwielen een kracht over? Waarom ga je
onderuit op glad ijs? Waar komt elektriciteit vandaan?
Waarom ben je sterker met een hefboom? Ontdek het
antwoord in dit boek. Ga ook zelf aan de slag. Zoek een
citroen en maak er een batterij van, meet zelf de luchtdruk
en voorspel het weer...
Een ware Garagast mag dit boek niet missen. Ga dus snel
naar de boekhandel en neem de onderstaande bon mee, dan
krijg je alvast een mooie korting!
9 820663 312507
WB.100 PAARDEN ONDER
De GaragastenKrant is een initatief van
is een actie van de automobielsector en
aanverwante sectoren, op initiatief van Febiac en de sociale
partners: Federauto, ABVV-Metaal en ACV-Metaal.
EDUCAM coördineert dit project.
, Woluwedal 46 bus 8, 1200 Brussel
Verantwoordelijke uitgever: Luc De Moor,
Concept en realisatie: www.linkinc.be en www.zeppo.be
Tekeningen: Sam Vanallemeersch
EEN PASSIE VOOR TECHNIEK? DOE daar dan iets mee en kies nu de juiste studierichting!
Op de website vind je alle
studierichtingen die je kan volgen als je tuk bent op techniek.
Zo weet je meteen waar je met je toekomst naartoe kan!
Zowel in het technisch als beroepssecundair onderwijs
In deze GaragastenKrant lees je hoe je vlot en veilig kan omgaan met elektriciteit.
En dus kan je vast wel raden waar de nieuwe opdracht van Knap Geknutseld over gaat.
Over zekeringen en schakelingen natuurlijk.
Wat gebeurt er als je drie batterijen van 4,5V in serie schakelt en een gesloten stroomkring
bouwt met daarin een lampje van 2,5V? Zonde van het lampje, inderdaad. Hoe kan je ervoor
zorgen dat het lampje van 2,5V niet springt, ook al levert de stroombron 13,5V? Bouw je een zekering in? Of
gebruik je een geleider met een hoge weerstand? Zet ’s even op een rijtje hoe je dat kan oplossen. Of bespreek
het met je klasgenoten. En als je héééél nuttige, extra tips wil, surf dan naar .
Laat je hersenen knetteren en ga aan het werk. Zet foto’s en/of tekst over je
belevenissen op de Garagasten-website en win een bouwdoos van Lego of een
bezoek aan een heuse autorenstal. Als je hele klas meedoet, win je misschien
een bezoek aan een fabriek die auto’s bouwt of aan een autorenstal.
En als je dit schooljaar minstens twee keer meedoet aan de “Knap
Geknutseld”-wedstrijd kan je een bijzondere prijs winnen. Als je je knutselwerk
alleen maakte, kan je “Knapste Technische Knobbel van 2006” worden.
Als je hele klas meedoet, kan je de titel van “Knapste Technische Klas van 2006” winnen.
En de prijzen die aan die titels vasthangen, zijn al helemaal om van achterover te vallen.
Kijk snel op .
Heb je de boeiende Garagasten-rubriek
Knap Geknutseld al ontdekt? In elke
nieuwe krant krijg je een opgave en een
concreet voorbeeld.
Op ligt er
bovendien een pak tips op je te wachten.
Omdat we weten dat een echte Garagast
wel van een uitdaging houdt, hebben we
de tips verstopt achter een keileuke
schuifpuzzel, raadsel of woordspelletje.
Snel daarheen dus.
Maar natuurlijk kan je zelf nog veel leukere toepassingen bedenken dan
het voorbeeld dat wij je geven. Heb je iets gevonden wat je zelf in elkaar
kan knutselen? Neem dan pen en papier en schrijf op wat je allemaal
nodig hebt. Zoek al je materiaal bij elkaar en ga aan het werk.
Denk eraan dat je je creativiteit moet kunnen bewijzen als je mee wil
doen aan de wedstrijd. Maak daarom een paar foto’s van je werk en jezelf.
Of beschrijf in een tekst wat je precies gedaan hebt en wat het resultaat
is. Zet al je bewijsmateriaal daarna op .
Uit alle inzendingen worden de leukste, origineelste en mooiste
oplossingen bekroond. Veel succes.
DOE MEE AAN DE
“KNAP GEKNUTSELD”-
WEDSTRIJD EN ZET JE
FOTO’S EN TEKSTEN
VOOR 10 MEI 2006
OP DE GARAGASTEN-
WEBSITE!