VLADA CRNE GORE - niksickopozoriste.me fileOscar Wilde (1854. - 1900.) irski dramatičar, pjesnik i esejista: „Život imitira umjetnost daleko više nego što umjetnost imitira život“

Opština Nikšić

VLADA CRNE GORE Ministarstvo kulture 6

3

01.12.2018. MEĐUNARODNI FESTIVAL GLUMCA - NIKŠIĆ 2018

… Ko je ko na Festivalu…

Savjet Festivala

Sonja Nikčević, predsjednicaDragica Milić, članGoran Bulajić, član

Bojka Đukanović, članVojislav Krivokapić, član

Zoran Bulajić, članMilan Korać, član

Tim za selekciju

Vojislav Krivokapić, predsjednikDragan B. Perović, član

Zoran Bulajić, član

Žiri Festivala

Blagota Eraković, predsjednikAna Vujošević, član

Nikola Vasiljević, član

ModeratorGoran Bulajić

Grafički dizajnZdravko Beli Delibašić

Nagrade Festivala

Grand Prix za najbolju mušku uloguGrand Prix za najbolju žensku ulogu

Grand Prix za najbolju epizodnu mušku uloguGrand Prix za najbolju epizodnu žensku ulogu

Grand Prix za najbolji partnerski odnos na sceni

ProducentJU Nikšićko pozorište

OrganizatorkaTanja Perišić

PokroviteljiVlada Crne Gore / Ministarstvo kulture i Opština Nikšić

Prodaja karataBiletarnica Nikšićkog pozorišta, od 10.00 do 20.00 h

Tel: 040/ 213 566; 068/ 461 310;

4


...Rekli su o glumi i pozorištu...

Oscar Wilde (1854. - 1900.) irski dramatičar, pjesnik i esejista:„Život imitira umjetnost daleko više nego što umjetnost imitira život“.

Abraham Lincoln (1809. - 1865.), šesnaesti predsjednik SAD:„Umjetničko djelo je unikatno djelo unikatnog temperamenta“.

Scott Adams (1957.), satiričar i karikaturista:„Ovaj svijet je samo platno naše imaginacije“.

Henry David Thoreau (1817. – 1862) američki pisac, kritičar razvoja i filozof:„Suština sve lijepe umjetnosti, velike umjetnosti, je zahvalnost“.

5


Program Festivala26.11. (ponedjeljak)

Nikšićko pozorište, 20. 00 h

Svečano otvaranje XV „Međunarodnog festivala glumca Nikšić 2018“Pozdravna riječ predsjednika Skupštine opštine Nikšić Radivoja Lale Nikčevića

„KAKO MISLIŠ MENE NEMA“(Teatar Exit, Zagreb)

Autori projekta: Filip Juričić, Amar Bukvić, Ivica Boban i Olja LozicaRežija i scenenografija: Ivica BobanDramaturška saradnica i asistentica režije: Olja LozicaKostimografija: Doris KristićMuzički saradnik: Nebojša Paunković

Uloge: Filip Juričić i Amar Bukvić

Off program:Razgovor o predstavi (22. 00 h) / press sala (desni foaje Nikšićkog pozorišta)

27.11. (utorak)


„PENELOPIJADA”(Centar za kulturu Tivat i April production iz Toronta)

Tekst: Margaret AtwoodPrevod: Bojana VujinRežija: Dragana VaragićScenografija: Kathleen IrwinKostimografija: Jelisaveta Tatić ČuturiloKompozitor: Aleksandar GajićKoreografija: Slavka Nelević

Uloge: Dubravka Drakić, Tanja Bošković, Branka Femić Šćekić, Ivana Mrvaljević, Kristina Stevović Obradović, Jelena Simić, Smiljana Martinović i Vesna Vujošević


6


28.11. (srijeda)


„NARODNI POSLANIK“(Narodno pozorište Užice)

Tekst: Branislav NušićAdaptacija i režija: Slavenko SaletovićScenografija: Tamara BuškovićKostimografija: Snežana KovačevićKompozitor: Aleksandar MilekićScenski pokret: Ferid Karajica

Uloge: Slobodan Ljubičić, Divna Marić, Tijana Karaičić, Goran Šmakić, Biljana Zdravković, Vahidin Prelić, Dragana Vranjanac, Igor Borojević, Nikola Penezić, Momčilo Murić i Branislav Ljubičić


29.11. (četvrtak)


„LJUBAVNE POZE ISTORIJE (Teatar „Vojdan Černodrinski“, Prilep)

Tekst: Goran Stefanovski Režija: Nataša PoplavskaScenografija: Emil PetrovKostimografija: Roza Trajčeska RistovskaDramaturgija: Lidija Mitoska GjorgievskaMuzika: Gorazd Čapovski

Uloge: Dimitar Gjorgievski, Daniela Ivanoska, Igor Trpčeski, Jasmina Micovska Stankoska, Dimitar Crcoroski, Angela Naumoska, Ilija Volčeski, Katerina Čakmakoska Klinčeska, Mihajlo Milenkoski, Nataša Naumoska i Zoran Ivanoski


7


30.11 (petak)


„KRALJ LEAR“(Narodno pozorište Sarajevo i Festival MESS)

Tekst: William ShakespeareAdaptacija i režija: Diego de BreaScenografija: Diego de BreaKostimografija: Blagoj MicevskiDramaturškinja: Džejna Avdić

Uloge: Izudin Bajrović, Sanela Pepeljak, Mediha Musliović, Slaven Vidak, Vedran Đekić i Elma Ju-ković


01.11 (subota)Nikšićko pozorište, 20. 00 h

„KONSTELACIJE“(Atelje 212, Beograd)

Tekst: Nik PejnPrevod: Maja MaletkovićRežija: Aleksandra Milavić DejvisAsistent režije: Marko JovičićScenografija: Marija JeftićIzbor kostima: Aleksandra Milavić DejvisKompozitor: Božidar Obradinović

Uloge: Uroš Jakovljević i Ana Mandić Off program:Razgovor o predstavi (22. 00 h) / press sala (desni foaje Nikšićkog pozorišta)

8


02.11. (nedjelja)

Nikšićko pozorište, 20.00 hDodjela nagrada i svečano zatvaranje XV „Međunarodnog festivala glumca Nikšić 2018“

Van zvanične konkurencije, u čast nagrađenih„CRNA KUTIJA“(Nikšićko pozorište)

Tekst: Ana ĐorđevićRežija: Goran Bulajić

Scenografija: Anka GardaševićKostimografija: Olivera ErakovićMuzika: Dino Kapetanović (Bend „Autogeni trening“)

Uloge: Simo Trebješanin, Gordana Mićunović, Jovan Krivokapić, Anja Drljević, Omar Bajramspa-hić, Marija Đurić i Nikola Vasiljević

Maske ( fotto)

9


Pozorište „Atelje 212“ osnovano je 12. novembra 1956.godine, u prostorijama „Borbe“. Prva predstava je bila „Faust“ u režiji Mire Trailović. Osnovala ga je grupa glumaca, reditelja, pisaca, muzičara, u trenutku kada se pojavila potreba za pozorištem koje će igrati novu avangardnu dramu. Prvi upravnik Ateljea bio je erudita, intelektualac, profesor FDU i reditelj Radoš Novaković (1956-1959), potom je novu zgradu u tadašnjoj ulici Lole Ribara podigao arhitekta Bojan Stupica koji je ovu

kuću vodio od 1959. do 1961.godine. Mehanizam za obrtanje scene ugrađen je naknadno, a krov se ljeti mogao otvarati… A, onda je došla Mira Trailović, koja je na čelu Ateljea bila do 1983. godine. Pune 22 godine ova rediteljka bila je neprikosnovena upravnica-mađioničarka, žena ogromnog šarma i rijetke socijalne inteligencije, ličnost koja je imala instinkt da oformi takve ekipe umjetnika, da napravi takav dramaturški tim u kome su bili: Kiš, Mihiz, Borka Pavićević i Jovan Ćirilov. Ta pluralnost je nešto što u ono vrijeme nije nigdje postojala. Taj neiscrpni izvor igre, energije i duha mogao se samo tu sresti. Vođen rukom glumice Trailović, Atelje je probijao jugoslovenske granice i vremenom je postao pozorište poznato svuda u svijetu. Zajedno sa Jovanom Ćirilovim i ostalim svojim saradnicima, Trailović je inicirala osnivanje jednog od najvećih evropskih pozorišnih festivala - BITEF, koji je nastao 1967. godine u „Ateljeu 212“. Poslije Mire Trailović na čelo ovog Pozorišta dolazi Ljubomir

Draškić, koji je u teatru, kao mladi reditelj, gotovo od samog osnivanja. Za dvanaest godina, koliko je bio upravnik, pozorište proširuje svoj glumački ansambl mladim umjetnicima, i 1992. godine dobija novi prostor u adaptiranoj zgradi. Postaje jedno od najsavremenije opremljenih pozorišta na Balkanu. Velika scena ima 385 mjesta u gledalištu, a Teatar u podrumu 141. Peti upravnik Ateljea 212 bio je Nebojša Bradić, koji se na toj funkciji zadržao vrlo kratko (ni cijelu jednu sezonu).

U Ateljeu 212 je igran komad „Čekajući Godoa“, Semjuela Beke-ta, po prvi put u jednoj od zemalja Istočne Evrope. Izvođeni su komadi avan-gardnih pisaca kao što su: Sartr, Jonesko, Žari, Šiz-gal, Kopit, Žene... Jedna od kultnih predstava Atel-jea je bila „Kosa“ koja je igrana prije mnogih svjetskih pozorišnih cen-tara. U skladu sa tadašn-jim trendovima, na bini su se pojavili glumci bez odjeće pjevajući jedan

od najljepših songova iz te predstave „Daj nam sunca...“.

Danas „Atelje 212“ ima stalni ansambl od tridesetak glumca, ali je otvoren i za one umjetnike koji nijesu stalno vezani za ovo Pozorište. Najveća glumačka imena i dalje igraju na njegovoj sceni, a najbolji domaći i internacionalni reditelji rade u ovoj kući. Na sceni Ateljea 212 igraju se nove drame savremenih domaćih i stranih autora, kojima pozorište daje svoj, vrlo prepoznatljiv pečat. U posljednje vrijeme predstave ovog Pozorišta probijaju novonastale geografske granice i osvajaju svijet.

Istorija ovog pozorišta bilježi da je ono uspostavilo nove standarde, uvelo u svoj rad revolucionarni duh, bilo nekonformističko, često radikalno i anarhističko.

S.M.

(Podaci za tekst korišćeni su iz linka Istorijat, web stranice Pozorišta „Atelje 212“)

...Umjesto predgovora večerašnjem programu Festivala...Magična scena u Svetogorskoj ulici

Zgrada Pozorišta „Atelje 212“

10


Predstava „Konstelacije“, beogradskog Pozorišta „Atelje 212“ je posljednja predstava u zvaničnom, takmičarskom programu XV „Međunarodnog festivala glumca Nikšić 2018“. Ova duodrama rađena je po tekstu Nik Pejna, u režiji Aleksandre Milavić Dejvis, kojoj je asistirao Marko Jovičić. Scenografija je djelo Marije Jeftić. Izbor kostima je odradila rediteljka Milavić Dejvis, a uloge su povjerene glumačkom dvojcu: Urošu Jakovljeviću i Ani Mandić. Kompozitor je Božidar Obradinović, a prevod je iz pera Maje Maletković.

Kvantna teorija igra značajnu ulogu u ovom komadu koji je romantična komedija. Roland, pčelar,

na roštilju upoznaje Marijanu, koja se bavi kvantnom kosmologijom. U jednom trenutku ona objašnjava kako se teorija relativiteta koja pokriva Sunce, Mjesec i zvijezde kosi sa kvantnom mehanikom koja se bavi molekulima, kvarkovima i atomima. Razmišlja o mogućnosti paralelne egzistencije u okviru prostora koje konflikt ove dvije teorije otvara. „Konstelacije“ su drama koja pokazuje djelovanje ove teorije u praksi, kroz odnos dvoje ljudi u paralelnim univerzumima. Komad istražuje slobodnu volju i ulogu slučajnosti u našim životima.

Iz kritika za ovu predstavu izdvajamo, segment iz teksta Ane Tasić, objavljen u beogradskom dnevniku „Politika“ (19.04.2016.):

Režija Aleksandre Milavić Dejvis je odgo-varajuće stilizovana, diskretna i tečna, a izbor dva mlada glumca, Uroša Jakovljevića i Ane Mandić, presudan je za uspjeh predstave, premijerno

izvedene u Pozorištu Atelje 212. Scena je ukusno, minimalistički dizajnirana, otmeno osvijetljena mnoštvom visećih sijalica koje se u različitom ritmu i intenzitetu pale i gase, na taj način pojačavajući ili utišavajući dinamiku igre (scenografija Marija Jevtić). Mladi glumci staloženo, precizno i dopadljivo igraju Rolanda i Marijanu, prolazeći kroz različita psihološka stanja, od egzaltiranosti pronalaska nove ljubavi, preko gnijeva, inata i osvetoljubivosti, zbog preljube, do neminovno mučnog suočavanja sa bolešću i smrću.

U kritici Mladena Bićanića, koja je napisana nakon gostovanja ovog komada u Tuzli, izdvajamo:

Drama i djeluje poput nekog začudnog kaleiodosko-pa, magičnog lavirinta, zam-ršenog mozaika u kojima šarena stakalca i kockice neprestano mijenjaju mjesta i grade novu sliku, nude nova značenja i ot-krovenja. Rediteljski, Aleksan-dra Milavić Dejvis, to rješava neprestanim ponavljanjima istoznačnih ili malo promijen-jenih replika, scena je prazna, nad njom samo svijetle, različi-tim intenzitetom, desetine malih, treperavih žarulja, poput zvijez-da na beskonačnom nebu ne-dohvatnog svemira – multiuni-

verzuma, prizori i scene odjeljuju se svjetlom i tamom. Glumački to je mnogo zahtje-vnije, taj sklad u neskladu, prošlost u sadašnjosti, neizvjesnost budućnosti i nelagoda što će se to zbiti oko nas i u nama, mladi glumci bravurozno donose: glasom, emocijom, tijelom, pokretom, krećući se i pokrećući baš poput onih stakalaca i kamenčića u tom neuhvatljivom mozaiku svijeta u kojem su za-točeni.

Premijera predstave Konstelacije bila je 15.aprila, 2016.godine.

Drama Nik Pejna imala je praizvedbu 2012.godine u Rojal Kortu u Londonu i za kratko vrijeme je postigla veliki uspjeh. Nik Pejn je postao najmlađi dobitnik pozorišne nagrade koju dodeljuje Ivning Standard, a komad je postavljen na Brodveju i stekao je svjetsku slavu.

S.M.

...Večeras na programu Festivala...„Konstelacije“ o odnosu dvoje ljudi u paralenim svjetovima

„Konstelacije“ / „Atelje 212“ , Beograd

11


Predzadnjeg dana XV „Međunarodnog fes-tivala glumca Nikšić 2018“, publika je imala pri-liku da odgleda tragediju Vilijama Šekspira „Kralj Lear“, koproducentski projekat nacionalnog Teatra BiH – Narodnog pozorišta Sarajevo i Festivala MESS. Adaptaciju poznate Šekspirove drame, nas-tale na legendi o Kralju Liru, uradio je Diego de Brea, koji je i autor scenografije. Kostimografiju potpisuje Blagoj Micevski. Dramatizacija je povjerena Džejni Avdić, a uloge tumače: Izudin Bajrović, Sanela Pe-peljak, Mediha Musliović, Slaven Vidak, Vedran Đekić i Elma Juković.

Grandiozno Šekspirovo djelo je jedno od naji-zvođenijih drama svjetske književnosti. No, bez obzira na različite verzije, uvijek je plijenilo pažnju publike, ali i kritike. Sarajevska verzija „Lira“ je adaptirana priča koja donosi suštinu cijelokupne Šekspirove drame, u kojoj je fokus stavljen na porodičnu priču, a na odnose autoritativnog oca i njegove tri kćeri,. Dakle u centar zbivanja nije stavljen odnos vladara Lira i njegovih vazala. Na tu okosnicu predstave, nasljanjaju se ostali tokovi radnje u drami,

a koji predstavljaju polulegendarnog britanskog Kralja, o kojem su istoričari prve zapise napravili u XII vijeku. Dakle, priča o Kralju Liru kao gospodaru je u sarajevskoj drami marginalizovana. No, to nije rezultat unaprijed dotjerane adaptacije, već je on, prema izjavi glumca Izudina Bajrovića, koji tumači glavni lik, nastao u procesu rada. Do postojećeg koncepta se dolazilo postepeno, što je u krajnjem rezultiralo jednim zaokruženim dramskim djelom, koji otvara niz životnih, u prvom redu emocionalnih, ali i filozovskih pitanja.

Akcenat je stavljen na glumce, jer minimalis-tička scenografija ih samo nadograđuje, uz mnoštvo simbola i znakova zemlje, koja je postavljena na sce-ni kao nadgrobna humka. Ona se na matičnoj sceni praktično ne vidi, jer imaju propadajuću scenu, ali ova varijanta u komparaciji sa tom, izgleda scenski još ubjedljivije.

Cijela priča skoncentrisana je na Kralja Lira, odnosno na glumca Izudina Bajrovića, koji na mae-stralan način donosi ovu ulogu, ne štedeći sebe, ni svoje umjeće ni u jednom treptaju. Ostali članovi ansambla, takođe su ovoj dramatičnoj priči prišli iz posebnog ugla gledanja, slažući kockicu po kockicu te bolne porodične priče, priče o vladaru autokrati i patrijahalnom odnosu oca i kćeri. Gluma u ovom komadu je specifična u tome više što ona ni jednog sekunda nije izvedena po principu igre na partnera. Ako igraju na partnera, onda to nije njihov kolega sa scene, već im je partner publika u sali, koja (desilo se to na festivalskoj izvedbi u Nikšiću), pod naletom glumačke energije sa scene, kao repliku ima svoju tišinu, punu znakova.

Glumački izrazi u kojima dominiraju „ora-torska filozofičnost“ i veoma ubjedljivi „krupni pla-novi“, gledaocu prenose veoma ubjedljivu poruku komada, koji nikoga ne može ostaviti ravnodušnim. Naprotiv, sa ove predstave publika jednostavno ne može otići što neće postaviti bezbroj pitanja, onako negdje u tišini, za sebe ili svoje najbliže. U tome je tajna uspjeha ove verzije velikog maga Šekspira. I ne samo to?! Energična i upečatljiva gluma Izudina Ba-jrovića, ovaj komad čini osobenim i preporučuje je za dalja izvođenja, posebno ona festivalska, a naroči-to za one koji se koncepcijski oslanjaju na glumca i njegovo umjeće. Takav je nikšićki „Međunarodni festival glumca“, koji počiva na Njegovom visočan-stvu GLUMCU.

S.Marojević

...Sa festivalskog repertoara...Sarajevski „Kralj Lear“ - bolna porodična priča

Izudin Bajrović (Kralj Lear) na „Međunarodnom festivalu glumca Nikšić 2018“

12


Akcenti koji su se čuli na okruglom stolu kri-tike, upriličen nakon izvođenja sarajevskog komada „Kralj Lear“, ukazali su da je adaptacija Šekspirove drame u rukopisu Diega de Brea nastala u samom procesu rada, a ne kao unaprijed određeni koncept, kako to najčešće biva u dramskoj umjetnosti. Ta adaptacija je prema ocjeni medijatora Gorana Bulajića, poznatog crnogorskog redi-telja, u semantičkom, emocionalnom, saznajnom i filozofskom smislu, veoma uspješna.

„To se dešava u jednom zadatom cilju. Sve ovo su nama unaprijed poznati događaji, što bi rekao veliki Jan Kot: ’Rezultat znamo, ali je saz-nanje i radost u igri‘. To saznanje i radost imali smo večeras priliku da doživimo u jednoj, što se da-nas kaže ’minimalističkoj varijanti‘, postdramskim rukopisom. No, ovdje nema tog ’post‘jer ima-mo suštinu, vrlo konkretan događaj oslonjen na: glumce, precizan mizascenski kordinantni sistem, koji je vrlo simboličan, vrlo označen, sa reduko-vanim scenografskim rješenjem i sa potpuno izd-

vojenom, čistom namjerom simbola zemlje iz koje smo i u koju ćemo. Ono što je najbitnije u ovom djelu je glumačka energija, što je bitno i za ovaj Festival koji je u osnovi glumački. Vidljivo je bilo u svakom momentu da se glumci ni jednom nijesu pogledali u ovoj predstavi, što je znak za sebe i po sebi. Siguran sam da bi igrom na partnera izgubi-li tu svečanu oratorijumsku filosofičnost, kaku su imali večeras. Uloga Izudina Bajrovića kao Kralja Lira, oslonac je i temelj ove predstave. On je to do-

nio veoma ekspresivno, ne štedeći se... U potpunosti je iznio i emociju i semantičku dimenziju ovog lika, što je još teže i izazovnije u ovakvom mizascenu, u okolnostima kada ne igra na partnera. To je rijetko viđen postupak i rijetko ostvarena uloga. Naravno, svi glumci su nosili taj kod, kod uslovne nekomu-nikativnosti, oslanjajući se na krupne planove. Ovo je predstava krupnih planova, što ima neku svoju emociju i moć. To je bilo vrlo kompatibilno. Imali smo i dobili smo tu cjelinu“, zaključio je Bulajić u uvodnom segmentu rasprave. Njega je interesovala

...Akcenti razgovora o predstavi „Kralj Lear“...Glumačka energija Izudina Bajrovića - temelj predstave

Sa okruglog stola o predstavi „Kralj Lear“

13


adaptacija, odnosno proces nastanka ovog komada. „Ovaj koncept predstave koju ste vidjeli na

Festivalu, nije onaj od kojeg smo mi krenuli kada smo ušli u proces rada ove priče. To je nešto do čega se dolazilo postepeno, pa i taj mizascen, taj nedo-statak tog nekog fizičkog kontakta, rezultat je tog procesa. Jednostavno, neke stvari su se nametale i same od sebe dešavale. Dakle, nijesmo ga ovako u startu pripremali, već smo hodali raznim putevima dok nijesmo stigli na ovaj, na kojem danas hodimo. Da li je on najsretniji? Možda smo se mogli susresti ili zaustaviti na nekom drugom mjestu, ili otići još malo dalje, pa naći još nešto sasvim treće, sve je bilo moguće. Ovo je bio taj trnenutak na kojem smo se zaustavili i od koga je nastala predstava u ovom obliku kakvim jeste. Tako je nastajala ova adaptaci-ja, o kojoj ste govorili. Dakle, ona nije bila unapri-jed spremljena, već je izašla iz procesa, kroz rad sa nama. Dijego jeste uradio adaptaciju, ali kroz rad sa nama. U tom procesu stvaranja otpadali su neki djelovi Šekspirove drame i ko god zna ’Kralja Lira‘ i ko god ga je čitao ili gledao dramu, dobro zna da tamo ima čitava lepeza zanimljivih likova, koji su ovdje otpali ili su ostali samo u naznakama. Kod nas je ostala ona centralna priča o Kralju Liru i njegovim kćerkama. Naravno, tu su i zetovi, kao i još nekolika lika. Ovdje je više izvučena neka po-rodična situacija, nego državna. U ovom slučaju, iako predstava počinje pričom: Kraljevstvo smo podijelili, otac se obraća kćerkama i zetovima, više nego što se obraća vladar svojim podanicima. U većini slučajeva, on zakucava stvari na način što on kao otac hoće da govori sa svojim kćerkama. Dak-le insistira se na tom, da uslovno kažemo, patrija-halnom odnosu. Kada se on razbije, kada se uništi, tada se stvari pretumbaju i postanu neočikivane i dobijamo situaciju u kojoj se jedan takav autorita-tivan otac ne uspijeva snaći. Ova predstava je oko toga fokusirana, dok periferne tokove samo naz-načuje ili potpuno ignoriše“, pojasnio je Bajrović proces adaptacije u „Kralju Lear“ .

Glumica Elma Juković, koja tumači lik Kordelie, naglašava da je to je „najprefinjeniji Šekspirov lik u literaturi, što su ustvrdili i neki kritičari i šekspirolozi. Zbog čega je to tako? Pa zato što se ona poistovjećuje sa Isusom Hristom, a možda i zbog toga što je neka vrsta dens - seks mašine, koja na žalost u ovom komadu dolazi prekasno, kada je sve riješeno i ne uspijeva situaciju da riješi na način koji je u literaturi postavljen. Zanimljivo je što je Kordelia kontrapunkt dobrote u odnosu na dvije sestre, koje se baziraju na moći i koje oca ne vole i žele samo njegovu moć. Ja tumačim ovaj tragični

lik, koji na kraju strada ničim izazvan. Njen odnos prema ocu je specifičan. To je jedna čista bezuslovna duša koja voli i koja nažalost, kao puno ljudi danas, strada bez ikakvog razloga. Ovo je komad o ljudima, porodicama i to je veličina igranja Šekspirovog djela. To može da se reflektuje na svakoga. Ovo nije priča o stradanju kralja. Ovo je priča o porodici i o njenom raspadu“, naglasila je Juković.

Njena koleginica Mediha Musliović je iznijela lični stav da sve što je starija, sve više zaključuje da su „pisci sinonim vremena prošlog, sadašnjeg i budućeg. Svi, oni su mi ovremenjeni... Šekspir mi je nadvremenjen. Tako da mislim da ovdje nije napisano ono što mi ne znamo, što mi ne živimo danas, što mi nemamo u svojim porodicama, da li u bližim, da li daljim, apsolutno je svejedno. Ovo svakodnevno gledamo unutar odnosa porodica, u kojima oca gledaju kao kralja. To je gotovo prisutno u svakoj porodici i dio je naše tradicije, našeg mentaliteta. Svi se možemo pronaći u ovom komadu i ne mislim da je ovdje ništa specifično što se tiče priče, jer to divni Šekspir na fantastičan način priča, artikuliše i dotiče nas. Smatram, da ova srž koju smo mi izvukli, ovo meso, samo je stvar koju je reditelj izvukao. Šekspir je tako veliki - genijalni pisac, da svaka njegova misao je čisto meso... Vidjeli ste: mi tu nemamo šta da pričamo, mi smo to prepričali, mi smo to donijeli onako kako je to prepisano i izrežirano. Rad sa Dijegom je bio veoma specifičan i pamtiću ga po tome što je jedan dio mene ozdravio, dok sam radila sa tako jednim velikim genijalcem. Igrajući sa Izudinom Bajrovićem zadnjih deset, petnaest godina, gledati ovakvog genijalca i slušati ga na sceni, dobijati to od njega i vratiti mu ono što ti daje, je velika stvar i ogromno, neprocjenjivo iskustvo“, zaključila je glumica Musliović.

S. Marojević

14


Izvođenjem komada „Crna kutija“, novim dramskim naslovom iz produkcije Nikši-ćkog pozorišta, organizatora i producenta „Međuna-rodnog festivala glumca“, sjutra će biti spuštena zavjesa na ovogodišnje internacionalno glumačko nadmetanje u Nikšiću. „Crna kutija“ je van zvanične, takmičarske konkurencije i izvšće se u čast nagrađenih, nakon što će se saopšti Odluka Žirija, u sastavu: reditelj Blagota Eraković (predsjednik) i glumci, Ana Vujošević i Nikola Vasljević (članovi).

Predstava „Crna kutija“ govori o sedmoro dugogodišnjih prijatelja, koje je na zajedničkoj večeri okupilo pomračenje mjeseca. Oni odluče da odigraju igru , tako što stavljaju mobilne telefone na sto i

pristaju da podijele: poruke, pozive, mejlove, koje prime do kraja večeri. Umjesto zabave zahvaljujući ‘crnim kutijama”’otkrivaju da jedni o drugima ipak ne znaju sve, kako su mislili, već da su zapravo potpuni stranci i da su njihova prijateljstva i ljubavi sagrađene na lažima. Ovaj komad označen kao literarno pozorište, rađen je po tekstu Ane Đorđević, u rediteljskom rukopisu Gorana Bulajića.

Đorđević je ovaj tekst napisala po motivi-ma italijanskog hit filma „Potpuni stranci“, reditelja

Paola Đenovezea, a Bulajiću je ovo deveta režija za produkciju Pozorišta u Nikšiću. Scenografija i vizu-elni identitet je djelo Anke Gardašević. Ona je sve-denom scenografijom (sto sa sedam stolica i polica) uz prethodno precizno iščitan tekstualni predložak i rediteljsku zamisao, pružila glumačkoj ekipi potpunu dominantnost na scenu. Uz pažljivo iščitavanje teksta i rediteljskog rukopisa i mr Olivera Eraković (kosti-mografija) prilagodila je svoj izraz. Njeni kostimi, na sceni su likovno obojili svaki lik pojedinačno, tako da je priča o: ljudskom licemjerju, intrigama, prijateljstvu, našim istinama i lažima, o svemu što čini naše bitisanje u suživotu sa gedžetima i drugim modernim tehnologijama, scenski još ubjedljivija.

No, dinamici te aktuelne priče, kako to i priliči po-zorištu kao kolektivnom činu, doprinijela je mizika. Dino Kapetanović iz Benda „Autogeni trening“, suptilnim odabirom muzike uspio je da nagovijesti dramske zaplete, na momente i „jače od riječi“.

Kada se u tako vješto uklopljene scenske „kockice“ upakuje dobro uvježbani dijalozi i mono-lozi u glumačkim jasno i precizno odrađenim ulog-ama, onda ni kratko vrijeme (u čijim okvirima, sa kraćim prekidima se odvijala inscenacija teksta)

...Najava programa za nedjelju, 2.decembar...„Crna kutija“ u čast nagrađenih

„Crna kutija“ o svim našim istinama i lažima

15


ansamblu nije bila neka velika prepreka. Oni su tu dramatizovanu filmsku priču na sceni ubjedljivo demonstrirali, tako da su publici do detalja približili profilaciju svih sedam likova, uz univerzalnu poruku komada: Koliko jedni drugima možemo da vjeruje-mo? To pitanje se nameće, bez obzira da li se radi o (ne)iskrenim prijateljima, ili supružnicima, među kojima posebno ne bi trebalo da bude tajni. Drama dakle postavlja opšte pitanje: Koliko čovjek može da zaista bude iskren, i da li je to uopšte moguće? Svim tim pitanjima iz ugla lika kojeg je tumačio, bavili su se glumci: Simo Trebješanin, Gordana Mićunović, Marija Đurić, Anja Drljević, Nikola Vasiljević, Jo-van Krivokapić i Omar Bajramspahić. Oni su, bez izuzetka, odisali scenično, jer su priču iz svakodnev-nog života uzdigli na dopadljiv i upečatljiv način. Na tom uspjehu im je posebno zahvalan reditelj Bulajić:

„ Mi smo na tekst reagovali direktno i otvoreno. U pitanju je literarno pozorište gdje ste uslovljeni tekstom koji poštujete. Rad na ovoj predstavi je posebno bio izazovan jer je riječ o jako poznatoj i vrlo eksploatisanoj temi, pa je bilo potrebno održati priču kojom ste uslovljeni, a opet se zajedno sa timom izboriti za svoj rukopis. Filmska gluma je jedno, a ovo je potpuno drugi način. Treba zadržati tu djelimičnu privatnost, a biti sceničan. Mislim da su oni to veoma moćno demonstrirali. Neko predubjeđenje ljudi koji se ne bave ovim poslom, je da je ovo lako odigrati, te da su ovo obične životne situacije. Ja mislim da je to upravo mnogo teže iznijeti na scenu od nekih klasičnih obojenih dramskih uzleta, monologa. Oni su demonstrirali, što bi rekli, ‘sitan ve’z, posebno u tim dionicama za stolom. Mislim da su bili vrlo precizni i moćni. Ovakve priče ne podnose solističke dionice. Ili su svi dobri, ili svi odu nizastranu zbog pogrešno izgovorene replike ili pogrešnog odnosa prema priči. Nema dobrih pojedinaca. Ovo je klasično literarno pozorište sa predloškom koji obavezuje. Zadat je okvir i jedino možete nešto slično da napravite. Ne može tu da bude ne znam kakvih iskakanja. Ako bi išli samo iz privatnosti, onda bi se to pretvorilo u neku vrstu ćaskanja. Scena ne trpi tu vrstu privatnosti“, zaključuje reditelj.

Za Sima Trebješanina, uloga je bila jako inspirativna jer u „dokumentarnoj drami, uslovno rečeno, igrate u svoje ime. Sudeći po reakcijama publike mislim da smo napravili finu predstavu koja će imati, nadam se, dug život. Ovo je dosta aktuelan komad. Svijet ne bi trebalo da počiva na neiskrenosti, a nešto mi se u zadnje vrijeme čini da sve više ide ka tome“, izjavio je medijima Trebješ-anin, neposredno nakon premijere.

Da su se u ovoj pozorišnoj priči pronašli mnogi, uvjeren je glumac Nikola Vasiljević, čija je igra u ovom komadu bila maestralna.

„Opšti je utisak da svi nešto krijemo, ali je teško sakriti u ovom vremenu kada je sve dostupno svima. Telefoni i sve te ‘crne kutije’ koje čuvaju sve naše tajne, vrlo lako sve to otkriju. Ovdje je jako teško bilo igrati i raditi jer je maltene iz privatno-sti a opet nije privatno, a scena ne trpi privatnost. Moralo se duboko krenuti i igrati što jednostavnije i zajednički ići ka krupnoj stvari“, rekao je Vasiljević.

Omar Bajramspahić ističe da predstava potvrđuje istinu „da maske kod svih postoje, samo je pitanje vremena kada će one da padnu“.

Mlada glumica Anja Drljević cijeni da „čovjek ne bi bio čovjek, da nema tajni“. Ona tvrdi da predstava istovremeno ukazuje na sve „čireve koje kao društvo nosimo. Ako se te tajne ne otkriju, život izgleda samo tužniji, jer čovjek kada je istinit on je slobodan. A sloboda je nešto što bi svaki čovjek trebalo da dokuči. Sloboda je snaga jer bolje da ne razgovaramo ako nemamo šta. Sve treba sasijecati u korjenu jer puno smo bolesni kao društvo, jedinke, kao entitet“, cijeni Drljević.

Marija Đurić iz ove priče zaključuje da sve ljude spajaju „strahovi koje nikada ne prevaziđu do kraja i koji ih vraćaju u tu ‘crnu kutiju’“.

Za Gordanu Mićinović, ova predstava izdvaja tri pitanja, pored brojnih koje postavlja, a to su: „Koliko dobro i da li uopšte poznajemo ljude sa kojima živimo? Koliko smo im posvećeni? Koliko smo spremni da živimo u istini? Ljudi su čudni. ‘Tajna čojku, čovjek je najviša’“. Zoran Bulajić, direktor Nikšićkog pozorišta ističe da je „Crna kutija“ komad „koji, pored vedrih tonova, nosi dramske elemente i šalje ozbiljnu poruku. Opredijelili smo se za srednju formu, jer producentskim pozorištima, kakvo je Nikšićko, finansijski ne odgovaraju projekti veće forme, koji su u posljednje tri sezone rađeni za novu scenu. Za ovaj projekat imali smo podršku Ministarstva kulture i Opštine Nikšić“, izjavio je Bulajić.

Iako je „Crna kutija“ tek producirana, Nikšićkom pozorištu već su stigli prvi pozivi za gostovanja na scenama u Crnoj Gori, a ova predstava ima i sve scenske kvalitete za festivalska izvođenja.

S. Marojević

16


Radoslav Lazić (13. 9. 1939. - 10.5 2017.)

Profesora dr Radoslava Lazića, Nikšićko pozorište kao organizator i producent ’Međunarodnog festivala glumca‘, učesnici te smotre glume, posebno dramski stvaraoci, festivalska publika i neizostavno - njegove kolege sa brojnih, prestižnih univeziteta u svijetu, pamtiće kao vrsnog teoretičara, teatrologa i pedagoga. Njegovo djelo predstavlja pravo bogatsvo, riznicu južnoslovenske scene. Profesor Lazić bio

je učesnik prvih izdanja Festivala, gdje je aktivno učestvovao u radu okruglih stolova i simpozijuma, posvećenih aktuelnim temama dramske umjetnosti. Na nikšićkom Festivalu, 2008.godine Lazić je promovisao svoju knju „Traktat o glumi“, za koju je Blagota Eraković, poznati crnogorski reditelj i tadašnji selektor Festivala, rekao da predstavlja „riznicu južnoslovenske teatarske scene“. Glumica Senka Petrović, „Traktat o glumi“ nazvala je

„draguljom jugoslovenske teatrologije. On je ovom knjigom izgradio naučnu umjetnost – umjetnost postavljanja pitanja. Stoga je ovo dragocjeno štivo ujedno i udžbenik za mlade generacije, a podsjetnik za starije“, kazala je Petrović te 2008.godine, na nikšićkom Festivalu. Prema ocjeni profesora Zorana Koprivice, Lazićeva knjiga o glumi „pre-dstavlja krunu estetskog sagledavanja jedine žive umjetnosti, ali i apotezu glume u njenom istinosnom predstavljanju od strane onih, koji su u njih utkali

svoj credo i svoje svekoliko umjetničko biće“. Dekan Fakulteta dramskih umjetnosti na Cetinju, Siniša Jelušić, „Traktat“ je vidio kao „pedagoško-humanistički uzor u oblasti teatrologije“. Olga Anaskih je u svojoj analizi prezentovala specifična teoretska istraživanja i teze vezane za refleksiju fenomena glume.

„U knjizi ’Traktat o glumi‘ sabrani su moji estetički razgovori s glumcima sa južnoslovenskog

...Kultura sjećanja...Stvaralaštvo Radoslava Lazića - riznica južnoslovenske scene

Sa promocije knjige „Traktat o glumi“, na Festivalu u Nikšiću, 2008.godine

17


pozorišnog prostora, predstavnicima različitih generacija, koji su obilježili vrhunske domete glumačke umjetnosti u drugoj polovini XX vijeka, kao i onih koji sada žive i rade u novonastalim državama bliskih teatarskih kultura i srodnih umjetničkih iskustava. Njihova estetička svjedočanstva o glumi su argumenti za jednu pregolemu teoriju glume u XX vijeku i na početku XXI stoljeća na južnoslovenskom dramskom prostoru“, izjavio je tada profesor Lazić za časopis „Pozorište“, br. 10, koji je objavljen u martu, 2008.godine, po završetku Festivala. Za isti broj tog časopisa, Lazić je prokomentarisao i dao svoje viđenje razvoja Festivala glumca i Nikšićkog pozorišta.

„’Međunarodni festival glumca“ u Nikšiću se promoviše kao značajna međunarodna institucija. ...Ono što je mene posebno oduševilo na ovom Festivalu je recepcija predstava. Nikšićka publika je veoma kultivisana, pažljiva, gostoljubiva i sa puno razumijevanja. Krajnji cilj svakog pozorišnog čina je recepcija. Zapravo, Festival postoji radi publike. Nikšić ima potrebu za formiranjem jednog samog repertoarskog pozorišta. Scenski dispozitiv Scene 213 može da odgovori na potrebe savremenih komada, dok se ne dogodi izgradnja pozorišta za XXI vijek. Kada dobijete pozorišnu zgradu, nadam se da će Nikšić nakon kriznih vremena biti jedan urbani grad, grad u ekspanziji, koji će imati potrebu za pozorištem kao središtem kulture, umjetnosti i nauke“, procijenio je profesor Lazić. Iste godine, na Filozofskom fakultetu u Nikšiću promovisana je njegova knjiga– „Propedeutika lutkarstva“.

U ovoj rubrici dajemo izvode iz bogate bi-ografije profesora Lazića:

Radoslav Lazić bio je reditelj, estetičar i dramski pedagog. Rođen je u Sanskom Mostu (BiH), a gimnaziju i studije na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju završio je u Beogradu, gde je diplomirao režiju u klasi prof. Vjekoslava Afrića, 1964. godine. Uporedo je studirao istoriju umjetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Postdi-plomske studije iz oblasti teatrologije apsolvirao je na Fakultetu dramskih umjetnosti u Beogradu. Specijalističke studije završio na Universitu u Perizu. Doktorsku disertaciju Jugoslovenska dramska režija, 1918-1991, Teorija i istorija, praksa, propedeutika, odbranio na Akademiji umjetnosti Univerziteta u Novom Sadu 1993.godine.

Kao pozorišni reditelj režirao je oko 50 predstava na scenama: Beograda, Zagreba, Novog Sada, Subotice, Niša, Banja Luke, Varaždina, Kumanova, Leskovca, Zrenjanina, Sombora, Vršca, Pančeva. Režirao je prvo izvođenje Sterije na sce-

ni Državnog teatra Tirgu-Mureš u Rumuniji. Kao pristalica multimedijalne orijentacije, režirao je u televiziji, radiju i filmu, te za scenu lutkarskog teatra. Najveći dio svog rada Lazić je posvetio pedagogiji dramske umjetnosti. Od 1976. godine bavio se ped-agoškim radom na Akademiji umjetnosti u Novom Sadu, najprije kao umjetnički saradnik za predmet režija, a od 1984. godine kao predavač za predmet Istorija i estetika režije. Angažovan je bio kao re-dovni i vanredni profesor na Fakultetima dramskih umjetnosti južnoslovenskih prostora, a držao je pre-davanja na univerzitetima: u Parizu, Beogradu, Za-grebu, Ljubljani, Sarajevu, Osijeku, Banja Luci, Cet-inju, Novom Sadu, Teheranu, Rotenburgu, iz oblasti istorije i estetike režije. Bio je član je stručnih žirija, udruženja književnika, dramskih umetnika i međun-arodnih asocijacija SIBMAS, FIRT, AICET, počasni član UNIMA i ASSITEJ.

Od 1977. godine bio je stalni saradnik, a po-tom i urednik časopisa za pozorišnu umjetnost „Sce-na“, kao i urednik rubrike RTV-estetika u časopisu „RTV - teorija i praksa“. Bio je saradnik mnogih časopisa u zemlji i inostranstvu, gde je objavljivao rezultate svojih estetičkih istraživanja u oblasti po-zorišne, filmske, radijske, televizijske, operske i lutkarske režije, njene istorije i estetike. Ostvario je značajan doprinos u enciklopedijskoj publikaciji „Pozorišne biblioteke i muzeji u svetu“, UNSECO, Paris, 1985. …

Za režiju predstave „Tri sestre“ A. P. Čehova subotičkog Narodnog pozorišta na XX susretu vojvođanskih pozorišta dobio je Pohvalu (1970.). Dobitnik je Povelje za saradnju i doprinos u ostvarivanju istraživačkih projekata Zavoda za proučavanje kulturnog razvitka Srbije i Povelje filmskog časopisa „Sineast“ 1988.godine. Dobitnik je internacionalne nagrade za životno delo „Mali princ“ za izuzetan doprinos razvoju kulture i scenske umjetnosti za djecu na XII Međunarodnom festivalu pozorišta za decu, Subotica 2004. Dobitnik je nagrade „Boško Zečević“ Pozorišta mladih Novi Sad; na 40. susretu srpskih profesionalnih lutkarskih pozorišta, Niš, za sveukupni doprinos razvoju lutkarstva u Srbiji, 2008. i dobitnik Međunarodne nagrade za doprinos razvoju dramskog odgoja, Mostar, 2009; dobitnik priznanja za desetogodišnji doprinos razvoju Lut-festa, Istočno Sarajevo, 2009. Povelja za životno djelo „Zlatna anima“ Međunarodnog festivala lutkarstva „Lut-fest“, Istočno Sarajevo, 2012. Nagrada za životno djelo iz oblasti teatrologije „Lovorov vijenac“ Pozorišnog muzeja Vojvodine 2015. godine.

18


(Traktat o glumi posvećujem, s divljenjem, ljubavlju i odanošću glumcima, istinskim dvojnicima teatra i teatarske umjetnosti, u potrazi za estetikom glume, u čemu su nezaobilazna umjetnička svje-dočanstva umjetnika o umjetnosti, glumaca o glumi. ...Glumac je činodejstvenik magije teatra).

Gluma je jedina živa umjetnost. Bez obzira gdje se ostvarivala, bilo na dramskoj sceni, muzičkom, plesnom teatru, u kabareu, na lutkarskoj sceni, filmu, radiju, televiziji, glumac je hipokrites, jokulatores, igrač, akter, aktant, predstavljač, izvođač, komedijant, performer, protagonista dramskog, muzičkog, plesnog, animiranog izražavanja. Glas i tijelo glumca nosioci su svih izražajnih konstituenta umjetnosti glume, predstavljanja, ili kako je na kraju zaključio Ježi Grotovski, performing-arts, performance. Nauku o teatru - teatrologiju konstituišu: teorijska dramaturgija, istorija pozorišta, estetika teatra i teorija i metodologija teatroloških istraživanja (Nikola Batušić, Uvod u teatrologiju, 1991). Potrebna su posebna istraživanja estetike glume, režije, scenskog vrijeme/prostora. Specijalna heuristička i hermeneutička metodologija teatrologije zaslužuju promovisanje stručne katedre i predmeta naučnih istraživanja glume, kojima bi, svakako, trebalo pridodati teatrološke studije dramske pozorišne i filmske kritike i kritike medija. Gluma, središnja dramska disciplina još uvek traga za sopstvenom estetikom, istorijom i teorijom glumstva kao umjetnosti. Estetika teatra ima za predmet istraživanja misli o glumi, režiji, scenskom vrijeme/prostoru, idejno-estetskoj osnovi predstave, scenografiji, kostimografiji, scenskoj muzici, svijetlu, kritičkom prosuđivanju, recepciji publike... Estetika pozorišta traga za argumentima teorije predstave

i predstavljačkih umjetnosti. Dva i po milenijuma istorija i teorija drame i dramaturgije su nadmoćni predmet naučnih istraživanja u odnosu na glumu, režiju, scenski vrijeme/prostor, kao kritičku recepciju predstavljačkih umjetnosti i fenomen dramske publike, kao nezaobilaznog konstituenta jedine žive predstavljačke umjetnosti dramske predstave, muzičkog teatra ili baletskog, plesnog, koreoteatra i drugih scenskih uprozorenja, kao i audio-vizuelnih, muzičkih, eksperimentalnih izvođenja...

Estetiku glume treba razumjeti kao sumu znanja, umjenja, osjećanja koja karakterišu glumu kao procesualnu umjetnost u vremenu i prostoru. Gluma je u istinu Work in Progress – djelo u nas-tajanju. Gluma postoji samo jedanput. Od svih slava glumčeva slava je najprolaznija (Kami, Mit o Sizifu). Suština glume iščezava u sferi doživljaja teatarskog efemernog neponovljivog predstavljačkog, reprezen-tativnog čina. GLUMA POSTOJI SAMO U BIĆU GLUMCA.

Otac moderne estetike A.G.Baumgarten (1714-1762) nazvao je estetiku naukom o osjećanjima lijepog i umjetničkog o ukusu, o uobrazilji, o subjektivnosti, o primijenjenoj nauci na području lijepog. Estetika glume je teatrološka disciplina, ima za predmet mišljenje i prosuđivanje, komentare i svjedočanstva o glumačkim formativnim procesima u stvaranju dramske umjetničke predstave, uloge, zadatka, funkcije i kreacije persone dramatis, njenog značenja i smisla u ostvarenom scenskom djelu, teatarskoj umjetničkoj predstavi. Trebalo bi se sjetiti još jednom Artoa koji kaže: - Ako sam pjesnik ili glumac, nijesam to da bih pisao ili deklamovao pjesme, već da bi ih živio. Glumac je jedino biće koji sopstveno postojanje ugrađuje u postojanje dramske uloge, a samim tim u postojanje teatarske predstave. Gluma je smisleno oblikovanje osjećajnosti i dramske radnje na sceni. Reditelj je dvojnik glumčev ili obrnuto, a pisac je dvojnik obojici. Gledalac je dvojnik sve trojici. Arto je još jednom u pravu kada teatar imenuje dvojnikom života i umjetnosti. Dejan Mijač je jednom izjavio: „ Ja sam reditelj glume. Tako čini svaki istinski reditelj glumačkog oblikovanja u stvaranju scenske umjetničke predstave u kojoj su glumac i uloga biće teatra“...

(Tekst je objavljen u časopisu „Pozorište“, 2008. godine.)

Profesor dr Radoslav Lazić o glumi i teatrologiji: Glumac je činodejstvenik magije teatra

19


21


JU „Nikšićko pozorište“

Trg Save Kovačevića br 5

Tel.040/ 213-566e-mail: [email protected]

Web sajt: www.niksickopozoriste.me

Redakcija biltena

Tekstove piše i bilten uređuje: Slavojka Marojeviće-mail redakcije biltena: [email protected]

Dizajn korica: Zdravko Beli Delibašić

Grafički prelom i dizajn strana: Milinko ŽižićTehnička priprema tekstova: Vesna Vukićević i Anka Tomić

Štampa:PRINT GLOBAL

CIP - Каталогизација у публикацијиНационална библиотека Црне Горе, Цетиње

ISSN 2661-2534 = Međunarodni festival glumca (Bilten festivala)COBISS.CG-ID 37070864

Opština Nikšić

VLADA CRNE GORE Ministarstvo kulture 6

Documents

VLADA CRNE GORE - niksickopozoriste.me fileOscar Wilde (1854. - 1900.) irski dramatičar, pjesnik i esejista: „Život imitira umjetnost daleko više nego što umjetnost imitira život“