Wat brengt 2012?

Twunch

Met dank aan

Better an end with a shock,

than a shock without an end…

1. Wereldeconomie op drift

Van de ene crisis naar de andere?

• Nog bekomend van een zware recessie… • … dient zich een nieuwe reeds aan • Er werd veel tijd gekocht

– Monetair: lage rente + QE– Budgettair: schulden

• Tijd werd niet goed gebruikt– Begrotingen– Bancaire stabiliteit– Concurrentiekracht en structurele groei

De wereldeconomie op dreef drift

2010 2011 2012

Wereld +5.1% (+3.9%) +4.0% (+4.3%) + 4.0% 3,4

Eurolanden +1.8% (+1.0%) +1.6% (+1.6%) + 1.1% 0,2

VS +3.0% (+2.7%) +1.5% (+2.4%) + 1.8% 2,0

Groeilanden +7.3% (+6.0%) +6.4% (+6.3%) + 6.1% ?

(bron: IMF, januari 2010 & september 2011), OESO december 2011

De Verenigde Staten: lage verwachtingen

US leading indicators & growth

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

01

/82

01

/84

01

/86

01

/88

01

/90

01

/92

01

/94

01

/96

01

/98

01

/00

01

/02

01

/04

01

/06

01

/08

01

/10

-8%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

Quarterly annualised GDP growth (RHS) ISM All Economy (Man before 31/07/97)

(bron: Bloomberg)

… en nog lager in Europa

EU leading indicators & growth

33

38

43

48

53

58

63

68

07

/98

07

/99

07

/00

07

/01

07

/02

07

/03

07

/04

07

/05

07

/06

07

/07

07

/08

07

/09

07

/10

07

/11

-10%

-8%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

GDP, qoq (annualized, RHS) PMI Man. PMI Services

(bron: Bloomberg)

…als gevolg van slecht nieuws en barslecht vertrouwen

Consumer Confidence

45

55

65

75

85

95

105

115

12

-89

12

-90

12

-91

12

-92

12

-93

12

-94

12

-95

12

-96

12

-97

12

-98

12

-99

12

-00

12

-01

12

-02

12

-03

12

-04

12

-05

12

-06

12

-07

12

-08

12

-09

12

-10

12

-11

-3%

-2%

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

Cons.Conf. Exp. (LHS) Real Consumption, yoy (RHS)(bron: Bloomberg)

… met wereldwijde impact

World trade volume

50

70

90

110

130

150

170

190

01

-92

01

-93

01

-94

01

-95

01

-96

01

-97

01

-98

01

-99

01

-00

01

-01

01

-02

01

-03

01

-04

01

-05

01

-06

01

-07

01

-08

01

-09

01

-10

01

-11

-20%

-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

World trade volume Annual change (RHS)

(bron: Cpb)

2. Terug naar 2008?

Terug naar 2008?

2008 2011

° Fortis, Dexia, KBC ° Dexia

° schulden financiële sector ° schulden bij de overheid

° onzekerheid CDO ° onzekerheid CDS

° lage solvabiliteitsratio ° hoge sociale-zekerheidsverplichtingen

° druk om economie te steunen ° druk om te saneren

° wantrouwen t.o.v. banken ° wantrouwen t.o.v. beleidsmakers

° gebrek aan coördinatie ° gebrek aan coördinatie

° … ° …

3. Overheden hebben geen marge

Overheidsschulden rijzen uit de pan

Debt to GDP ratio

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

160%

180%

200%

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

(f)

20

12

(f)

Greece Ireland Italy Spain Portugal

(bron: IMF)

Saneringen – lessen uit 35 jaar ervaring

(bron: IMF)

4. België: schijn bedriegt

Economische groei beter dan Eurozone

Real GDP (100 = 03/95)

100

105

110

115

120

125

130

135

140

03

/95

03

/96

03

/97

03

/98

03

/99

03

/00

03

/01

03

/02

03

/03

03

/04

03

/05

03

/06

03

/07

03

/08

03

/09

03

/10

03

/11

Belgium Euro area(bron: Bloomberg)

Unemployment rate

5%

6%

7%

8%

9%

10%

11%

12%

01

/95

01

/96

01

/97

01

/98

01

/99

01

/00

01

/01

01

/02

01

/03

01

/04

01

/05

01

/06

01

/07

01

/08

01

/09

01

/10

01

/11

Belgium Euro area(bron: Bloomberg)

5. Werkloosheid idem

Openbare financiën

Government debt (in % of GDP)

60%

65%

70%

75%

80%

85%

90%

95%

100%

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

(f)

20

12

(f)

Belgium Euro area

(bron: IMF)

Waarom schone schijn?

Anderen doen het nog slechter; België geniet meer van Duitse exportprestaties (niet duurzaam)

Werkgelegenheidsprestaties sterk geflatteerd- Dienstencheques, gesubsidieerde vormen van tewerkstelling

- economische werkloosheid, verloven, tijdskredieten,…

- Bedrijven hamsteren arbeid maar vreet aan de rendabiliteit

Overheid pompte 70 mia euro in economie via begrotingstekorten en reddingsoperaties banken

Sociale vrede oogt mooi maar gebrek aan hervormingen is de keerzijde van de medaille (stakingsacties illustratief)

Risicofactoren

Concurrentiekracht: relatie loonindex, inflatie,

arbeidskosten per eenheid product

Risicofactoren

Concurrentiekracht: relatie loonindex, inflatie,

arbeidskosten per eenheid product,

Energiekosten

Administratieve overdruk

Politieke impasse

Sociaal overleg deficiënt?

Hoge openbare schuld in combinatie met hoge

belastingsdruk

Eurodruk

5. Euro: spiegeltje aan de wand

Een manisch depressieve staat van ontkenning?

‘There are no American troops in Bagdad’April 7, 2003, Mohammed Saïd al-Sahaf, alias Comical Ali

Subprime leningen zijn niet gevaarlijk

Huizenmarkt VSzal niet ineenstorten

Banken volgepropt met toxische rommel zijn

solvabel

Overheden zijn geen banken

Griekenland zalnooit uit de euro

stappen

Ierland is

solvabel

What’s next?

PIGS papier is de nieuwe subprime

Who’s right? European leaders Commentators• European leaders take

decisive action to pull Europe out of crisis (EC)

• European leaders agree on immediate action to address market tensions

• European leaders agree on “fiscal compact”

• Merkel: Gipfel ist Durchbruch zur Stabilitätsunion (Frankfurter Allgemeine)

• The summit will prove a footnote (Gideon Rachman)

• A disastrous failure at the summit (Martin Wolf)

• A plan that will not save Europe (FT)

• Damned with faint plans (The Economist)

• Fiskalpakt hat nur begrenzte Auswirkungen (Frankfurter Allgemeine)

Geen optimale muntzone !

Geen convergentie, maar divergentie

Vooral schijnbare convergentie rentevoeten: maar foutieve risicopremies

lonen en koopkracht: maar met geleend geld

En verborgen divergentie Arbeidskosten en betalingsbalansen O & O kwaliteit van het onderwijs / menselijk kapitaal kwaliteit van de openbare financiën…

(Griekenland)

4. Hoe de openbare financiën saneren?

-9,2

-1,7

-9,3

-2,3

-6,1

+0,2

+2,4

-10

-9

-8

-7

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

Lopende rekening van de betalingsbalans

Bron: IMF

Gemiddeld jaarlijks saldo, in % BBP, periode 2000-2009

Spiegeltje aan de wand

Bron: Eurostat

Lopende rekening in % BBP

Nood aan verandering is groot

Key performance indicatorsleugens en creatieve boekhouding te voorkomenmet zeepbellen rekening te houden (vastgoed)structurele ontsporingen te ontmaskeren (ULC,

competitiviteit, vergrijzingkosten,…)

De dingen bij naam noemenInvesteerder = speculant? Geen crediteur zonder debiteur (vendor financing)Rol van de ECB?De mechanica van een muntzone erkennen een

respecteren = STRUCTUREEL BELEID = TRANSFERUNIE

4. Hoe de openbare financiën saneren?

6. Stresstest voor kmo’s

Cartoon van Brett Lemb

Schokbestendigheid in woelig vaarwater

• Zijn onze bedrijven opgewassen tegen de grote onzekerheden van deze tijd?

• Hoe gevoelig zijn de bedrijfsresultaten voor een verzwakkende conjunctuur en een verslechterend financieringsklimaat?

• Geen klassieke ratio-analyse– We kijken vooruit en simuleren een schok– Vertrekbasis is grote recessie van 2008-2009– Paneldata voor 158.695 Belgische bedrijven

Recessie 2008-2009 als rekenvoorbeeld

Omzet: -11,5%µ: 4,1 mio naar 3,65 mioMe: 151.605 naar 152.434 mio

Kosten: -11,0%µ: 3,9 mio naar 3,5 mioMe: 112.716 mio naar 114.246 mio

Rendabiliteit: -12,9%µ: 8,9 naar 8,1Me: 6,3 naar 5,9

-23%

-22%

11.601 bedrijven failliet

naar 7,8

naar 5,7

Omzetvolume daalt 10%

Kostenvolume daalt 5,7%

Winstvolume daalt 19,5%(totale volumes zoals weergegeven door de oppervlaktes onder de histogram )

Opbrengsten venn. bel. dalenmet 2 miljard euro

België

Aantal bedrijven

Negatief EV 15.380 18.850

winstcurve

Totaal = 158,695 bedrijvenMediaan omzet 152.034 mio euro

108.482bedrijven

50.213 bedrijven30.770

127.925bedrijven

• Mediaan rendabiliteit daalt van 6,5 naar 3,2%• 2 mia euro minder inkomsten in de

vennootschapsbelasting

Rentegevoeligheid Vlaamse KMO

• 70% van de Vlaamse kmo’s is afhankelijk van bankfinanciering

• In de vorige recessie werden heel wat bedrijven geconfronteerd met

kredietschaarste:

• Onderzoek EACT: 50% bedrijven zag zich tijdens 2009

geconfronteerd met een terugschroeving van haar kredietlijnen

• Kenniscentrum voor financiering van de kmo - barometer

• Aanwendingsgraad NBB

• Studie McKinsey: ondergekapitaliseerde banken en stijgende

kredietkosten

• Bedrijven hebben zich gedeeltelijk hersteld van de Grote Recessie

maar zijn niet klaar voor een nieuwe schok.

• Heel veel van de absorptiecapaciteit werd reeds opgebruikt.

• In een nieuwe recessie zouden er nog eens 20.000 verlieslatende

bedrijven bijkomen.

• De rendabiliteit zou dalen van 6,5% naar 3,2%.

• De afhankelijkheid van bankfinanciering blijft voor een groot

gedeelte van de kmo’s omvangrijk en precair.

6. Banksector: renovatie of nieuwbouw?

Capital and liquidity shortfalls, 2019

Bron: McKinsey

Kredieten fors duurder

Bron: McKinsey

52,248,7

43,541,7

20,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

<10 10-50 50-100 100-500 >500

Perc

enta

ge

Grootteklasse volgens aantal werknemers

Percentage bedrjiven voor wie het moeilijker is geworden om een krediet te verlengen, volgens bedrjifsgrootte

Besluit

Met dank aan