Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Verkiezingen 2020: een keus
tussen bandeloze en
geconditioneerde corruptie?
Suriname is een failliete falende staat. Geen van de
17plus politieke partijen die meedoen aan de
verkiezingen heeft oplossingen voor deze situatie.
Ze komen niet verder dan schetsmatige verhalen die
allemaal op hetzelfde neerkomen.
Er moet met de schuldeisers onderhandeld worden
over herschikking van de afbetalingen. De productie
moet gestimuleerd worden. Het ondernemerschap
moet worden bevorderd. Inkomsten en uitgaven van
de overheid moeten in balans gebracht worden. Alle
partijen die ik tot nu toe heb gehoord volgen deze
standaardrecepten van het IMF. Verhoging van de
productie gaat niet één twee drie, dus komt het er in
de praktijk op neer dat de overheid moet bezuinigen.
Eerst de schuldeisers dan de rest
Bezuinigen betekent minder geld voor de aanleg en
het onderhoud van wegen, minder geld voor
onderwijs en gezondheidszorg, minder subsidie voor
sociale instellingen, voor electra, water en openbaar
transport. Iedereen weet dat dit de kern is van het
IMF-medicijn voor landen die hun schulden niet
kunnen betalen. Iedereen weet dat vooral de sociaal
zwakkeren te lijden zullen hebben, maar geen enkele
partij heeft concreet aangegeven waar die
bezuinigingen precies zullen vallen.
Het IMF recept: bezuinigen en pinaren
Men beseft dat de armen geholpen moeten worden.
Verschillende partijen hebben voor de zoveelste keer
het idee geopperd van subjectsubsidie, die in de
plaats zou moeten komen van objectsubsidie. Met
andere woorden: electriciteit en water moeten niet
langer gesubsidieerd worden. In plaats daarvan
moeten de mensen gesubsidieerd worden, die de
verhoogde rekeningen niet kunnen betalen. Een
probleem hierbij is dat verhoging van de
electriciteitstarieven niet echt bevorderlijk is voor de
opstart van nieuwe productiebedrijven. Er zijn geen
cijfers beschikbaar om goede keuzes te kunnen
maken.
Hoe het ook zij met de steun aan de armen, in de
eerste plaats zullen de schuldeisers tevreden gesteld
moeten worden. Dit is een eerste vereiste omdat het
neo-liberale model van economische ontwikkeling
afhankelijk is van buitenlandse investeerders. Als je
je schulden niet betaalt, blijven de investeerders
weg, bang als ze zijn om hun geld te verliezen.
Herschikking en aflossing van schulden is daarom de
kern van de herstelprogramma’s van alle politieke
partijen, die geen van alle de moed, de fantasie en
de creativiteit hebben om buiten het IMF model te
gaan.
Het IMF gelukkig maken, ongeacht de pinarie
van de armen
Verwachtbaar is dat er na enkele jaren middels de
genoemde IMF-maatregelen weer enige stabiliteit
komt op het monetaire front. Daar hebben we al
eerder ervaring mee opgedaan. De regering
Venetiaan voerde in de jaren negentig van de vorige
eeuw een economisch aanspassingsprogramma uit.
Met veel pijn en moeite lukte het toen de koersen te
stabiliseren.
Het structureel aanpassingsprogramma van de jaren
negentig was succesvol in de zin dat de
wisselkoersen werden gestabiliseerd, maar de
structurele problemen van de Surinaamse economie
werden niet verholpen. Suriname bleef afhankelijk
van de onvoorspelbare bewegingen van de
kapitaalmarkt en de prijzen van grondstoffen op de
wereldmarkt. Het IMF is gelukkig als de financiele
indicatoren in orde zijn, het doet er niet toe hoeveel
pijn de armen daarvoor moeten lijden.
Grote uitdagingen
De crisis waar we nu voor staan is ernstiger en
ingewikkelder dan de crisis van de jaren negentig.
Dit keer zijn we geconfronteerd met een schuldenlast
die vele malen groter is dan die van toen. Bovendien
hebben we dit keer geen reserves in de vorm van de
Nederlandse ontwikkelingshulp die president
Venetiaan toen achter de hand had, al koos hij voor
de “nul-optie”, dat wil zeggen dat hij het geld van
Nederland weigerde omdat ze ons beleid te veel
wilden dicteren. Terwijl de huidige crisis ernstiger is
dan die van de jaren negentig, zijn onze politiek-
bestuurlijke capaciteiten door nog eens dertig jaar
van drugshandel en witwaspraktijken verder
aangetast. Terwijl de uitdagingen groter zijn dan
ooit, is onze samenleving institutioneel zwakker dan
ooit. Ook de toestand in de wereld is verslechterd en
biedt minder mogelijkheden voor herstel volgens de
IMF richtlijnen. We hebben nu geen oorlog in het
binnenland, zoals toen, maar de situatie in het
binnenland is sedert de oorlog nog steeds niet
genormaliseerd.
Drugsbendes en illegale goudzoekers bepalen wat
er gebeurt.
Verzwakking van staat en samenleving
We zijn een klein land in de periferie van het
kapitalistische wereldsysteem, met een staatsorde
die geen weerspiegeling is van de multinationale
realiteit van onze samenleving, een staat die
gebaseerd is op landroof en slavernij, politieke
instituten die niet ontworpen werden door het volk
maar door buitenlanders, een land waarin meer dan
de helft van de bevolking leeft onder de
armoedegrens. Het Surinaamse volk leeft al veertig
jaar in de schaduw van de militaire dictatuur van
legerleider Bouterse en gaat de laatste 10 jaar
gebukt onder de populistische dictatuur van
partijleider Bouterse.
Veertig jaar militaire dictatuur, dreigende dictatuur en
populistische dictatuur hebben de kracht van het volk
ernstig verzwakt. Deze verzwakking van onze staat
en onze samenleving is niet slechts het gevolg van
het beleid van de regeringen, maar ook het resultaat
van de gestadige aantasting van de maatschappij
door drugshandel en witwaspraktijken. De instituten
van de rechtsstaat werden systematisch uitgehold.
Het Nationaal Leger degenereerde tot een
bewakingsdienst voor de goud- en houtconcessies
van kapitalisten en politici. Het Korps Politie
Suriname werd ontregeld door politieke
benoemingen. De grondwet en tal van andere
wetten worden straffeloos verkracht. Tot nu toe heeft
de rechterlijke macht nog enigzins stand kunnen
houden, hetgeen blijkt uit de veroordeling van
Bouterse in het 8 decemberproces, maar er is een
campagne gaande om de hele rechterlijke macht
neer te zetten als een instrument van de VHP. Op
ministeries en bij staatbedrijven worden capabele
managers vervangen door loyalisten die niet
berekend zijn voor de job.
Verzwakte vakbeweging en bedrijfsleven
Niet alleen overheidsinstituten werden uitgehold of
leeggeroofd. Ook de vakbeweging en het
bedrijfsleven ondervonden de effecten van corruptie
en intimidatie. De vakbeweging is sedert haar
hoogtijdagen in de jaren zestig en zeventig van de
vorige eeuw ernstig achteruit gegaan. In de jaren
negentig werden er enkele grote vakbondsacties
gehouden, met name bij de Suralco, en werd de
NDP-regering van president Wijdenbosch door een
algemene staking gedwongen om vervroegde
verkiezingen uit te schrijven. Nu is de vakbeweging
niet in staat een vuist te maken. Belangrijke
vakbondsleiders zijn gelieerd aan de NDP.
Tegenwoordig is de situatie zo, dat de meeste
werkenden geen vakbond hebben, zoals werkers in
de goudvelden, winkelbediendes, call centre
personeel, taxichauffeurs, schaafijsverkopers,
straatverkopers enzovoort.
Verzwakt volk en dysfunctionele politieke
cultuur
Het clientelisme, dat wil zeggen, het verdelen van
pakketten en andere gunsten onder aanhangers,
werd niet door de NDP uitgevonden. Het was vanaf
het begin een deel van de politieke cultuur in onze
postkoloniale natiestaat, maar de NDP heeft deze
cultuur tot nieuwe hoogten opgestuwd. Het volk is
in de afgelopen decennia opgevoed tot passieve
ontvangers van de producten van de politiek.
Bovendien is het volk raciaal verdeeld.
De traditionele politieke partijen stagneerden in hun
ontwikkeling, deels door het verbod op politieke
activiteiten gedurende de militaire dictatuur, deels
door hun, door VHP-leider Jagernath Lachmon
aangegeven, koers van samenwerking met de
militairen om te komen tot een nieuwe grondwet en
verkiezingen. Na het zogenaamde herstel van de
democratie in het land, keerde de democratie niet
terug in de traditionele partijen. Politiek was in de
periode van de dictatuur gereduceerd tot
besprekingen in besloten kring tussen de militaire
machthebbers en de traditionele politici. Alles werd
bedisseld in het zogenaamde topberaad. Voor
politici is dit wel prettig. Er kunnen sneller
beslissingen genomen worden als belanghebbenden
buiten de deur gehouden worden. De topberaad-
cultuur werkt door in de wijze waarop de regering
omgaat met het Parlement. De regering overlegt
niets met DNA. De politiek wordt beter handelbaar
als er niet te veel mensen meepraten. De
democratie keerde zogenaamd terug, maar niet in
het Parlement en niet in de politieke partijen. Alleen
in de VHP zijn er structurele veranderingen
aangebracht in de richting van meer democratie,
alhoewel ook daar de selectie van kandidaten nog
steeds een soort ballotage is en geen verkiezing.
Ook daar is men nog afhankelijk van kapitalisten om
de onbetaalbare kosten van verkiezingen te dekken.
Contributies van leden kunnen de miljoenen die
nodig zijn niet opbrengen.
Politiek zonder richting
De militairen grepen de macht in 1980 en beloofden
productiebedrijven op te zetten en te zorgen voor
sociale rechtvaardigheid, herverdeling van welvaart
en inkomen. Ze kregen voor hun plannen honderden
miljoenen van Nederland. Er kwam niets van
terecht. De bestuurlijke instituten van het land
werden niet veranderd. Niet het volk, maar een
kleine kliek kwam aan de macht. Niet het volk ging
vooruit, maar de kongsi’s van politici, kapitalisten en
hoge ambtenaren. Er werd geen enkele poging
ondernomen om het kiesstelsel democratischer te
maken. Het stelsel werd alleen maar nog minder
democratisch gemaakt door het voor kleine partijen
nog moeilijker te maken om mee te doen.
De NDP, die met een socialistisch programma
tevoorschijn kwam uit de 25Februaribeweging,
veranderde in de loop der jaren in een electorale
machine om verkiezingen te winnen. Door te strooien
met geld, met veel propaganda via de media,
omkoperij en misbruik van staatsmiddelen is de NDP
uitgegroeid tot de grootste en machtigste partij. Een
partij echter zonder ziel, zonder een bepaalde
richting, zonder momenten van bezinning op de
koers van de nationale ontwikkeling en haar eigen
rol. Een leeghoofdige partij zonder visie en missie.
De ziel van de partij is Bouterse, het lege hoofd van
de partij is het hoofd van Bouterse, de missie is het
instandhouden van Bouterse en zijn familie. Voor
intellectuelen is er geen plaats in de partij. De NDP
heeft geen behoefte aan ideologen. Die hinderen
alleen maar de bewegingsvrijheid.
Geen democratie in DNA
Electorale machines
De politieke partijen in Suriname kunnen verdeeld
worden in traditionele partijen die er al waren vóór de
militaire staatgreep, politieke partijen die door de
militaire leiders of hun medestanders werden
opgericht, en politieke partijen die werden opgericht
na de militaire dictatuur. Met uitzondering van enkele
oppositiepartijen in het Parlement en de partijen in de
buitenparlementaire oppositie zijn politieke partijen in
Suriname niet meer dan electorale machines
waarmee kongsi’s van politici, kapitalisten en hoge
ambtenaren hun belangen verzorgen. Het gaat niet
over de belangen van de achterban of over
liberalisme, socialisme, sociaal-democratie of
christendemocratie, het gaat zelfs niet over de
creoolse identiteit of de hindostaanse cultuur, maar
enkel en alleen maar over de belangen van
partijleiders en hun vrienden en familie.
Weglopers en overlopers
Het overlopen van parlementariers is een vast
onderdeel van het politieke drama in Suriname. De
NDP heeft zich gespecialiseerd in het omkopen van
parlementariers en het heeft er veel van dat sommige
parlementariers zitten te wachten om omgekocht te
worden. Er zijn enkelen die zich al meerdere keren
hebben laten omkopen tot overlopen. Maar
omkoping is niet de enige reden voor overlopen.
Sommigen zwerven van de ene partij naar de andere
partij of richten nieuwe politieke partijen op als ze in
hun oude partij niet voldoende aan hun trekken
komen. Celcius Waterberg, de ex-minister van
Volksgezondheid, die het nieuws haalde omdat hij
zijn echtgenote met een pistool bedreigde, verliet de
BEP om een eigen partij (SDP) op te richten. Alice
Amafo, ex-minister van Sociale Zaken, verliet ABOP
en richtte de VVD op. Raymond Sapoen werd in
2000 voorzitter van Pendawa Lima, waarmee hij in
2010 toetrad tot de A-Combinatie om vlak voor de
verkiezingen van 2010 over te stappen naar de
Volksalliantie (Pertjajah Luhur), een stap die hem
een ministerschap opleverde onder president
Bouterse. Hij was eerst minister van Onderwijs en
vervolgens minister van Handel en industrie. Toen
Pertjajah Luhur uit het kabinet werd gezet, werd
Sapoen waarnemend fractieleider, maar niet voor
lang. Hij richtte de HVB op, trok zich terug uit
Pertjajah Luhur en sloot zich aan bij de
regeringsfractie.
Nieuwe protestpartijen
Naast de partijen van deze overlopers zijn er een
paar nieuwe politieke partijen onstaan in het kielzog
van de protestacties van 2017 – 2018, onder andere
STREI, PRO en Alternatief 2020. DA91bestaat al
langer, maar onderging onder leiding van Angelic del
Castilho een vernieuwing waardoor deze partij
gerekend kan worden tot de partijen van de nieuwe
generatie. Maar ook zij komen niet uit de box van de
postkoloniale politiek, Als we kijken naar de 17plus
partijen (sommige partijen doen mee onder de vlag
van een andere, zoals APS bij PRO en SSPP bij
DA91) dan kunnen we alleen maar bedroefd zijn.
Alleen de Amazonepartij (APS), die opkomt voor het
recht op zelfbeschikking van de Inheemsen, heeft
een alternatief voor de orthodoxie van het IMF en het
postkoloniale statisme .
De nieuwe partijen zijn een stap voorwaarts in onze
politiek. De nieuwelingen zijn democratischer,
kritischer en hebben scherper uitgetekende
maatschappelijke doelen. Maar jammer genoeg
blijken zij niet immuun voor de ziektes van het
postkoloniale partijpolitieke systeem. Maandenlange
pogingen om te komen tot een bundeling mislukten
vanwege persoonlijke leiderschapsissues,
problemen over de keuze van namen en symbolen,
maar bovenal vanwege onenigheid over wie de
lijsttrekkers van de nieuwe partij zouden moeten
worden. In het licht van de enorme uitdagingen
waarvoor Suriname staat was dit een zeer
teleurstellende uitkomst. In plaats dat de activisten
het systeem transformeerden, transformeerde het
systeem de activisten.
De activisten transformeerden tot politici.
Activisten transformeerden tot politici
Keus tussen bandeloze en geconditioneerde
corruptie ?
Het is te hopen dat de verkiezingen resulteren in een
regering met een breed draagvlak. De problemen
zijn enorm en vragen om solidariteit en
eensgezindheid. Die zijn ver te zoeken in onze, door
jarenlange dictatuur, corruptie en drugscriminaliteit
verziekte samenleving. Ik ben er persoonlijk van
overtuigd dat de NDP een zware nederlaag zal leiden
bij de verkiezingen, maar zoals het politieke veld er
nu bij ligt ziet het er niet naar uit dat er in de komende
jaren een transformatie zal plaatsvinden van onze
samenleving en onze republiek. Daarvoor zijn de
problemen te groot en complex en zijn de politieke
partijen te zwak en te gefragmenteerd. De keus lijkt
die tussen bandeloze en geconditioneerde corruptie.
De hard nodige omvorming van het postkoloniale
politieke systeem van Suriname zal moeten wachten
op een volgende ronde in onze politieke
geschiedenis.
Paramaribo, 14 mei 2020
Wim Bakker, voorzitter SetiSRnan, [email protected]