Veri dosyaları ve Veri tabanları;Bilgisayar ve ağ ortamındaki bilginin temel yapı taşlarıdır.

Veri Dosyalarının çalışma biçimini algılama konusunda, Verinin Düzenlenmesi,Anahtar Alan,Toplu İşlem-Gerçek Zamanlı İşlem,Ana Dosya-Hareket Dosyası,

kavramlarının aktarılması yararlıdır.

Yardımcı bellekte saklanabilmesi ya da bilgisayar ortamında işlenebilmesi için, verinin gruplandırılarak ya da sınıflandırılarak belirli bir düzende ele alınması gerekir.

Karakter, Alan, Kayıt, Dosya, Veri Tabanı gibi gruplandırmada; her grup kendisinden öncekinden daha karmaşık yapıdadır.

Karakter;Harf(a,...,z), Rakam(0-9) ve özel işaretler(.,~#$)in her birinin

genel adıdır. Alan;

İlgili karakterlerden oluşan kümedir.(Öğrenci no)Kayıt;

İlgili alanlardan oluşan bir kümedir.(Öğrenci no, Ad, Soyad,Doğum Yeri, Doğum Tarihi)Dosya;

İlgili kayıtlardan oluşan bir kümedir.Veri Tabanı;

İlgili dosyalardan oluşan bir kümedir.

Anahtar Alan;Kayıtı oluşturan alanlardan biridir.Her bir farklı kayıt için “Tek Tanıtıcı” olma özelliğine sahiptir.

Öğrenci numarası,Sürücü belgesi seri numarası,Sosyal Güvenlik Kurumu Sicil numarası,Yedek Parça numarası,Vatandaşlık numarası

yaygın Anahtar Alan örneklerini oluşturur.

Anahtar Alan (Öğrenci No)

ErolYılmaz Eskişehir

1.1.80

Alan (Ad)

Alan (Soyad)

Alan (Doğum Yeri)

Alan (Doğum Tarihi)

Kayıt

Toplu İşlem;Veri zaman içinde çevrim dışı (off-line) olarak toplanır.Bütün bu veri bir anda işlenir.

Gerçek Zamanlı İşlem;Veri, çevrim içi (on-line) olarak girildiğinde bilgisayar

tarafından hemen işlenir.

Dosya Güncelleme; Varolan bir dosyaya yeni kayıt ekleme,

ya da bu Dosyadan kayıt silme, veya Bir kayıtın (Anahtar alan dışında) herhangi bir alanınıniçeriğini değiştirmedir.

Ana Dosya;Son “Dosya Güncelleme” işlemi sonrası bütün kayıtları

içeren dosyadır.Hareket Dosyası;

(Kayıt ekleme, Kayıt silme ve Kayıt alanını üzerinde değişiklik gibi) Son değişikleri içeren ve Ana Dosyayı” güncellemekiçin kullanılan dosyadır.

Sıralı Erişim;Kayıtlar, birbiri ardına, önceden belirlenen bir düzende fiziki

olarak yerleştirilmiştir. Bu yaklaşım disk(et) ve manyetik şerit için geçerlidir.Bir dosyayı oluşturan kayıtların tümünün ya da çoğunun işlenmesi

durumunda çok elverişlidir.Belirli bir kayıta erişilmek istendiğinde elverişsizdir.

Kayıt Kayıt Kayıt Kayıt Kayıt

Doğrudan Erişim;Kayıtlar, disk(et) yüzeyi üzerinde belirli bir yere (konuma) ya da

adrese yerleştirilmiştir. Yer (konum) “Anahtar Alan”la belirlenmiştir.(“Anahtar Alan” değerinden hareketle, bu değeri belirli bir disk(et)

adresine dönüştüren işlemleri içeren programlara “Adres programları” adı verilir.) Adresler “Adres programları” yardımıyla hesaplanır.

Bu yaklaşım yalnızca disketler için geçerlidir. Manyetik şeritte kullanılamaz.

Belirli bir kayıta erişilmek istendiğinde kullanımı çok elverişlidir.Maliyeti sıralı erişime nazaran daha yüksektir.

Adres

Programı

Anahtar Alan

DisketAdresi

indeksli Erişim;Sıralı ve doğrudan erişiminin bileşimidir.Kayıtlar, disk(et) yüzeyi üzerine sıralı düzende yerleştirilmiştir. Dosya aynı zamanda indeks bilgilerini barındıran bir alanı da

içermektedir. İndeks Alanı, kayıtlara ilişkin Anahtar Alan ve bu anahtar alana karşılık gelen disk(et) adresini içeren bir listedir.

Erişimin başlangıcında, istenen belirli bir anahtar için İndeks Alanı sıralı erişimli olarak taranır, bulunduğunda karşılık gelen kayıt adresi listeden saptanır ve saptanan bu adrese doğrudan erişimli olarak konumlanılır.

Sıralı’ya nazaran hızlı; Doğrudan’a nazaran yavaştır.

Anahtar

İndeks Alanı

Anahtar Alan Disk(et) Adresi15 A122 A227 A3

Disk(et) Adresi

27 A3

Veri Tabanı; Birbiriyle ilişkili dosyalar kümesidir.Veri Tabanı Yönetim Sistemleri (DataBase Management Systems-DBMS);Veri sözlükleri ve Sorgu Dillerikullanarak,Veri tabanlarını oluşturur ve değiştirir;veVeri tabanlarına erişimi sağlar.

Paylaşım;Bireyler ve bölümler arasında bilgi paylaşımı

Güvenlik;Bilme ihtiyacına göre sınırlı erişim

Daha az dosya;Veri tekrarını ortadan kaldıran aynı dosyaya birden fazla

erişimVeri Bütünlüğü;

Değişik dosyaların dengesiz güncelleştirilmesinin doğurduğuolumsuzluğu azaltma

Veritabanı Yönetim Sistemi Yazılımı;Veritabanı oluşturma,Veritabanı güncelleme,Veritabanı’na erişim sağlama

özel amaçlarını gerçekleştiren yazılımdır. Yazılım,

Veri Sözlüğü ve Sorgu Dilinden meydana gelir.

Veri Sözlüğü;Veritabanında kullanılan verinin yapısını tanımlar.

Belirli bir alan için,- Alan Adı’nı,- Alandaki verinin tipi’ni- Alanın karakter cinsinden uzunluğu’nu

tanımlar.

Sorgu Dili;Veritabanlarına erişimimin gerçekleştirilme yollarını belirler.Son kullanıcılarca anlaşılabilir kolaylıkta bir dildir.Sorgu dilleri arasında en yaygın kullanılanı SQL (Structured Query Language-Yapısal Sorgu Dili)’dir

Dosyalarda yapıldığı biçimde, Veritabanları da farklı yollardandüzenlenebilir.Veritabanlarının yaygın tipleri;

- Sıradüzensel (hierarchical)- Ağ (network)- İlişkisel (relational)

olarak sıralanır.

. Alanlar ve kayıtlar düğümler düzeninde yapılandırılmıştır.

. Düğümler, ana gövdeden ayrılan dallar biçiminde birleştirilmiştir.

. Her giriş bir “ebeveyn” düğüme sahiptir.

. “Ebeveyn”, bir ya da daha fazla “evlat” düğüm(ler)e sahiptir (İlişki bir’den bir’e ya da bir’den çok’a biçimindedir) .. Bilgisayar belirli bir alanı bulabilmek için, en üst (tepe) düğümden başlayarak, “ebeveyn” ve “evlat düğümleri”, (tavandan tabana doğru) tarar.. Sıradüzensel veritabanının katı yapısı sorunlar ortaya çıkarabilir: Bir “ebeveyn” düğüm silindiğinde, “evlat”ları da kendiliğinden silinir.

KalkışNoktası İstanbul

Varış Noktası Adana İzmir Ankara Eskişehir

Sefer Sayısı TK121 TK156 TK025

Yolcu Aksu,O. Kılıç,M. Kaya,G.

. Düzenlemesi sıradüzenseldir.

. Sıradüzenselden farklı olarak, her “evlat” düğümün birden fazla “ebeveyn” düğümü olabilir (İlişki çok’tan çok’a biçimindedir).

Örneğin izleyen slayt’ta, Her Öğrenci birden fazla Öğretim Elemanına,Her Öğretim Elemanı birden fazla Derse

sahiptir.. Sıradüzensel tasarıma oranla daha esnektir.

Ders Temel Bilgi Bilgisayar Bilgisayar Tek.BİL151 Kul.BİL351 Prg.BİL472

Öğretim Hepkul Durucasu Oktal Elemanı Ayşe Hasan Özlem

Öğrenci Ceylan Demir Çiçek Taşçı Oran A. H. E. B. N.

. Veriye erişim için önceden tasarlamış yollar bulunmaz.

. Veri öğeleri çizelgeler içine depolanmıştır.

. Çizelgeler, mantıksal olarak satırlar ve sütunlar içine depolanmış veri içerir.. Farklı çizelgeler (ilişkiler) ortak bir “Anahtar Alan” yardımıylabirleştirilir.. Tasarım çok esnektir; Veri alanı ekleme, silme ve değiştirme çok kolay gerçekleştirilir.

ÜrünÜrün KoduÜrün AdıBirim Fiyatı . . .

SiparişSipariş Kodu Ürün KoduBirim FiyatıS. Miktarı

SiparişlerAlıcı KoduAlıcı AdıS. TarihiYükleme Ta.Nakliye Bed.Nakl. Adresi . . . .

TüketicilerAlıcı Adı Adresi Telefon Fax . . .

Anahtar Alanlar

Veritabanları boyuta ve erişebilirlikte farklılık gösterir.Başlıca 4 tipte veritabanı bulunur. Bunlar:

- Bireysel- Paylaşılmış- Dağıtılmış- Tesçilli

veritabanlarıdır.

Bireysel Veritabanı;. Mikrobilgisayar veritabanı olarak ta adlandırılmaktadır.. Bir kullanıcıya ait bütünleşik dosyalar kümesidir.. Mikrobilgisayarın diski ya da LAN üzerindeki veri ve

DBMS bir tek kullanıcının denetimindedir.

Paylaşılmış Veritabanı;. İşletme Veritabanı adıyla da tanınır.. “Veri Tabanı Yöneticisi” olarak adlandırılan, bilgisayar

konusunda uzmanlaşmış bir kişinin denetiminde anabilgisayar sisteminde tutulur.

. Erişim bir çok kullanıcıya açıktır. Kulanıcılar veritabanına, LAN ya da WAN ağlarına bağlı mikrobilgisayarları ile erişirler.

. Ortak İşlevli Veritabanı ve Ortak Kullanıcılı Veritabanı olmak üzere iki başlık altında incelenir.

Ortak İşlevli Veritabanı;İşletmenin faaliyetini temel alan veritabanıdır. Üretim,

stok ve satış gibi konulardaki ayrıntıları içerir. İşletmenin gün-gün işlemlerini temsil eden veri içerir.

Ortak Kullanıcılı Veritabanı;Ortak İşlevli Veritabanı ve bunun dışındaki tesçilli diğer

veritabanlarından seçilmiş bilgileri bünyesinde barındırır. Karar sürecinde,Yöneticiler bu tip veritabanlarından yararlanır. Bu nedenle işletmeninyönetim bilgi sisteminin temelini oluşturur.

. Veri işletmenin farklı yerlerinde depolanmıştır.

. Veriye bilgisayar ağları kullanılarak erişilebilir.

. Veritabanı Sunucuları, kullanıcılarla diğer yerlerde depolanmış veri arasında bağlantılardır.

Tesçilli Veritabanı;Bir örgüt tarafından, belirli konularda geliştirilmiş dev

veritabanıdır.Geliştiren örgütün işlevine bağlı olarak, erişim bedava

ya da çoğunlukla ücret karşılığında sağlanır.Bilgi Programları ya da Bilgi Bankası olarak ta adlandırılır.Arama Motorları kendi tesçilli veritabanlarında arama

yaparlar.

Veritabanları anı izleme ve geleceği planlama konusunda,kullanıcılarına büyük destek sağlamaktadır.

İşletmeciler, veritabanlarını giderek daha fazla kullanma eğilimindedir.

Veritabanı kullanımının yaygınlaşabilmesinde, güvenlik önemli rol oynamaktadır.

İşletmecilerin genel ve özel amaçlarında destek veren veritabanları dört başlık altında toplanabilir: İşletme Rehberi; Finansal bilgi, Pazarlama bilgisi, Marka ve Ürün adları, Adres bilgileri gibi bilgileri sağlayan veritabanlarıdır. Demografik Veri; Ülke ve Kent istatistikleri, Nüfus ve Nüfus Tahminleri, Gelir ve Gelir Tahmini, İstihdam istatistikleri gibi konularda veri sağlayan veritabanlarıdır. İstatistiksel İşletme Bilgisi; Finans, Pazar payı ve diğer bilgileri içeren veritabanlarıdır. Metin Veritabanı; İşletme yayınlarından, işletmeyi ilgilendiren yazı, makale, rapor ve işletmeye ya da ürüne ilişkin basında çıkan yansımaları içeren veritabanıdır.

Veritabanları ve veritabanlarının içerdiği bilgiler değerlidir.İçerdiği bilginin, hırsızlık ve kötü kullanıma karşı korunabilmesi

için, veri tabanının güvenliğinin sağlanması hayati önemdedir.Veritabanının, izinsiz kullanıcılara karşı da korunması

gerekmektedir. Çok sayıda virüsün veritabanına bulaşabileceği ve onu hasara uğratabileceği bilinmektedir. (Virüs, veritabanına zarar vermek için tasarlanmış gizli deyimlerdir.Genellikle bilgisayar ağlarından bulaşır.)

Büyük işletmelerin, bilgiişlem merkezlerine giriş izni, sadece izinli kişilere verilmektedir.

Veritabanı Yöneticisi (Database Administrator-DBA);- Veritabanının yapısını belirlemeden,- Veritabanınının performansını değerlendirmeden,- İşletme çalışanlarının erişim haklarının sağlanmasından

sorumlu bir yöneticidir.Veritabanı Yöneticisi;

Mahremiyet (Gizlilik) ve Etik (Ahlak) konularıyla da ilgilenir.

. Geniş veritabanlarının mikrobilgisayar kullanıcılarına açılması sürecektir.

. Veritabanı kullanımın yaygınlaşması, kişisel bilgilerin gizliliğininönemini giderek arttıracaktır.

. Kullanıma açılan veri dağları arasından, kullanıcılara yararlı bilgileri süzme konusunda yeni meslekler ve işler ortaya çıkacaktır.