Vergisel İşlemlerin Muhasebeleştirilmesi-ASMMMO-Kitap

VERGİSEL İŞLEMLERİNMUHASEBELEŞTİRİLMESİ

ANKARA SERBEST MUHASEBEC‹ MAL‹ MÜfiAV‹RLER ODASI(CHAMBER OF CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS OF ANKARA)

Hasan ALTUNCU İç Denetçi - E. Vergi Denetmeni

Zafer KÜTÜK Vergi Denetmeni

VERGİSEL İŞLEMLERİNMUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Hasan ALTUNCU Zafer KÜTÜK İç Denetçi - E. Vergi Denetmeni Vergi Denetmeni

Aralık, 2009

Copyright:Tüm hakları saklıdır. Bu kitabın tamamı ya da bir kısmı 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası’nın ilgili hükümleri uya-rınca, yazarın izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılamaz, özetlenemez, yayınla-namaz, depolanamaz. Kaynak gösterilmek koşuluyla alıntı yapılabilir.

ANKARA SMMM ODASI Yayın No: 69Ankara, Kasım 2009

Baskı: Bizim Repro (0312) 341 10 20

Odamız kitaplarında yer alan yazılarda ileri sürülen görüşler yalnızca yazarlarına aittir. Yayıncı kuruluş Ankara SMMM Odası’nı bağlamaz.

Yönetim Yeri ve Yazışma AdresiANKARA SMMM ODASI

Kumrular Caddesi No: 26 Kızılay/ANKARATel: (0312) 232 33 77Faks: (0312) 231 71 17

web: www.asmmmo.org.tre-posta: [email protected]

SUNUŞ

Bir ülkenin muhasebe sistemi, muhasebenin teorisini oluşturan unsurların ve vergi yasalarındaki düzenlemelerin etkisi altındadır. Ekonomik olayların büyüklüğü, muhasebe ve vergi konularına ilgiyi her geçen gün artırmaktadır.

Türk Vergi Sistemi, işlem ve olayların belli süreler içerisinde yasada öngörülen defterlere kaydedilmesi esasına dayalıdır. Bir dönemde meydana gelen bu işlem ve olaylar sonucunda, mükelleflerin servet, sermaye ve mali durumları ile faaliyet sonuçlarının elde edilmesi 3568 sayılı Meslek Yasasına göre faaliyet gösteren meslek mensuplarımız tarafından yapılmaktadır.

3568 sayılı Meslek Yasasına göre faaliyet gösteren meslek mensuplarımız, gerçek ve tüzel kişilere sundukları hizmetlerde Tek Düzen Muhasebe Sistemini kullanarak muhasebe kayıtlarını tutmakta ve mali tablolarını buna göre düzenlemekte ve ticari karından hareketle mali kara ulaşarak, bu mali kar üzerinden ödenecek gelir veya kurumlar vergisini hesaplamaktadır. Bu hesaplamalar sırasında ticari ve mali kar arasında farklılıklar ortaya çıkabilmektedir. Vergiden istisna edilmiş gelirler ve indirimler ile kanunen kabul edilmeyen giderler muhasebe karı ile vergiye tabi kar arasında Vergi Usul Kanunun da geniş bir şekilde yer alan değerleme ile ilgili hükümlerden kaynaklanabileceği gibi, yeni vergi düzenlemelerinden de kaynaklanabilmektedir.

Muhasebecilik ve Mali Müşavirlik mesleği doğası gereği bilgiye ve bilginin sürekli yenilenmesine dayanmaktadır. Vergisel işlemler ve yeni düzenlemelerde muhasebeleştirmenin nasıl yapılması gerektiği konusunda bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Meslek örgütlerinin vazgeçilmez görevlerinden birisi de bilgi paylaşımını sağlamaktır. Sayın Hasan ALTUNCU ve Sayın Zafer KÜTÜK tarafından hazırlanan “Vergisel İşlemlerin Muhasebeleştirilmesi” kitabının siz değerli meslek mensuplarımızın, hizmetlerini sunarken mevcut donanımlarını artıracağına inanıyor, emeği geçenlere Yönetim Kurulumuz adına teşekkür ediyorum.

Ali Metin POLATAnkara SMMMO Başkanı

ÖNSÖZ

Muhasebe; kıymet hareketlerini parayla ifade ederek sınıflandıran, tarih sırası içinde kayıtlayan, bu kayıtları raporlayan ve yorumlayan bilim olarak tanımlanmaktadır.

İşletmeler tarafından yayınlanan mali tablolar işlem ve olayların mali etkilerini, sınıflandırarak gösterirler. Mali durumun ölçülmesi ile ilgili varlık, yabancı kaynak ve özkaynak olarak sınıflandırılan bu unsurlar bilançoda yer alır. Faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ise gelir ve gider olarak gelir tablosunda gösterilir.

Muhasebede bu sınıflandırmanın sağlanabilmesi bazı temel kavram ve tahminlerin uygulanmasını gerektirmektedir. Ülkemizde genel kabul görmüş muhasebe ilkelerini, gelir tablosu ve bilanço olarak iki ana başlık altında toplayan Tek Düzen Muhasebe Sistemidir.

Vergi kanunlarının uygulanmasındaki farklılıklar ve bu farklılıkların muhasebe alanına etkisi muhasebede standartlaşmayı gerektirmiştir. Bu standartların uygulanması ve vergi mevzuatıyla uyumlaştırılması gereği uygulayıcıların karar almalarını, planlama yapmalarını ve denetim işlevlerini etkin yürütebilmelerini sağlaması bakımından önemlidir.

Bu çalışmada vergi muhasebesinde yaşanan temel sorunların çözülmesi ve uygulamada karşılaşılabilecek farklılıkları özetleyen düzenlemeleri içermektedir. Ayrıca, okuyucunun muhasebenin hem kayıt hemde vergi mevzuatıyla köprü kurmasının kavranması sağlanmak istenmiştir.

Konuyla ilgilenenlere yararlı olması dileğiyle…

Hasan ALTUNCU - Zafer KÜTÜKAnkara, 2009

VERGİSEL İŞLEMLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ Ankara SMMMO

5

�Ç�NDEK�LER

1.KISIM

GENEL AÇIKLAMALAR1. Muhasebe ve Hesap Kavram� 1.1. Muhasebe E�itli�i 1.2. Muhasebede Defterler 1.3. Muhasebede Belgeler 1.4. Tek Düzen Hesap Plan� Kapsam� 1.5. Mali Tablolar 1.5.1.Bilanço 1.5.2 Bilançonun Unsurlar� 1.5.2.1. Varl�klar 1.5.2.2. Borçlar 1.5.2.3. Özkaynaklar 1.5.3. Bilanço Hesaplar� 1.6. Gelir Tablosu 1.6.1 Gelir Tablosunun Unsurlar� 1.6.1.1. Gelirler 1.6.1.2. Giderler 1.6.1.3. Vergi Kanunlar�nda Giderler 2.Tek Düzen Hesap Plan� 2.1. Kay�t Zaman� ve Tahakkuk 2.2. Tahakkuk Kriterleri 3. Muhasebede Hata 3.1. Matematik Hatalar� 3.2. Kay�t Hatalar� 3.3. Nakil Hatalar� 3.4. Unutulma ve Tekrarlama 3.5. Bilanço Hatalar�

2.KISIM HESAPLARIN BÖLÜMLENMES�

1. BÖLÜM DÖNEN VARLIKLAR

1. Genel Aç�klama 1.1. Haz�r De�erler 1.1.1. Nakit Ve Benzeri ��lemler 1.1.2. Kasa Noksanl�� / Fazlal�� 1.1.3. Al�nan Çekler 1.1.4. Bankalar 1.1.5. Verilen Çekler Ve Ödeme Emirleri 1.1.6. Di�er Haz�r De�erler 2. Menkul K�ymetler 2.1. Hisse Senetleri 2.2. Özel Kesim Tahvil, Senet Ve Bonolar� Kamu Kesimi Tahvil, Senet Ve Bonolar� 2.3. Di�er Menkul K�ymetler 2.4. Menkul K�ymetler De�er Dü�üklü�ü Kar��l��

Ankara SMMMOVERGİSEL İŞLEMLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ6

2.5. Menkul K�ymetlerin De�erlemesi 3. Ticari Alacaklar 3.1. Al�c�lar 3.2.Alacak Senetleri 3.3. Alacak Senetleri Reeskontu 3.4. Verilen Depozito Ve Teminatlar 3.5. Di�er Ticari Alacaklar 3.6. �üpheli Ticari Alacaklar �üpheli Ticari Alacaklar Kar��l�� 3.7. Di�er Alacaklar

2. BÖLÜM STOKLAR

1. Genel Aç�klama 1.1. �lk Madde Ve Malzeme 1.2.Yar� Mamuller - Üretim 1.3. Mamuller 1.4. Ticari Mallar 1.4.1.Stok Hareketlerinin Kay�t Yöntemleri

1.4.2.Stok De�erleme Yöntemleri 1.5. Di�er Stoklar 1.6. Stok De�er Dü�üklü�ü Kar��l�� (-) 1.7. Verilen Sipari� Avanslar� 1.8. Özellikli Durumlar

3. BÖLÜM YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM SÖZLE�MELER�N�N

MUHASEBELE�T�R�LMES�1. Y�llara Yayg�n �n�aat Ve Onar�m Sözle�meleri 2. Y�llara Yayg�n �n�aat Ve Onar�m Maliyetleri 3. Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab� 4. Ta�eronlara Verilen Avanslar 5. Y�llara Yayg�n �n�aat Ve Onar�m Hakedi� Bedelleri 6. Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab� 7. Y�llara Yayg�n �n�aat Onar�m ��lerinin Muhasebele�tirilmesi 8. Ta�eronlara Verilen Avanslar�n Muhasebele�tirilmesi

4. BÖLÜM

KATMA DE�ER ��LEMLER�N�N MUHASEBELE�T�R�LMES� 1. Devreden Katma De�er Vergisi 2. �ndirilecek Katma De�er Vergisi 3. Di�er Katma De�er Vergisi 4. Hesaplanan Katma De�er Vergisi 5. Di�er Katma De�er Vergisi 6. �hraç Kay�tl� Teslim 7. Baz� Kurum ve Kurulu�lardan Al�nan Hizmetlerde KDV Tevkifat� 8. Te�vik Belgesine �stinaden Yap�lan Sat��larda KDV 9. Yurtd��ndan Sa�lanan Hizmetlerde Stopaj ve KDV

5.BÖLÜM

DURAN VARLIKLAR1. Genel Aç�klama


7

2. Ticari Alacaklar 3. Di�er Alacaklar 4. Mali Duran Varl�klar 4.1. Ba�l� Menkul K�ymetler 4.2. ��tirakler 4.3. Ba�l� Ortakl�klar 5. Maddi Duran Varl�klar 5.1. Genel Aç�klama 5.2. Amortisman ve Tükenme Paylar� 5.2.1. Amortismana Tabi �ktisadi K�ymetlerin Özellikleri 5.2.2. Finansman Giderleri 5.2.3. Arazide Amortisman 5.3. Amortisman Ay�rma Yöntemleri 5.3.1. Maden ��letmelerinde Amortisman 5.3.2. Fevkalade Amortisman 5.3.3. Maddi Olmayan Duran Varl�klarda H�zland�r�lm�� Amortisman 5.3.4. Amortisman Uygulama Süresi 5.4.Kurulu� ve Örgütlenme Giderleri 5.5.Özel Maliyetler 5.6.Amortismana Tabi �ktisadi K�ymetlerin Sat�lmas� 5.6.1. Amortismana Tabi �ktisadi K�ymetlerin 5.6.2. Amortismana Tabi �ktisadi K�ymetlerin Sigorta Tazminat� 5.7. Ar-Ge Giderleri 5.8. K�st Amortisman Uygulamas� 5.4. Amortismana Tabi �ktisadi K�ymetin Sat�� 5.9. Amortisman �le �lgili Hesaplar

6.BÖLÜM

KISA VADEL� YABANCI KAYNAKLAR

1. Genel Aç�klama 2. Mali Borçlar 2.1. Banka Kredileri 2.2. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri Ve Faizleri 2.3.Tahvil Anapara Borç Taksit Ve Faizleri 2.4. Ç�kar�lm�� Bonolar Ve Senetler 2.5. Ç�kar�lm�� Di�er Menkul K�ymetler 2.6. Menkul K�ymetler �hraç Farklar� (-) 3. Ticari Borçlar 3.1. Sat�c�lar 3.2. Borç Senetleri 3.3. Borç Senetleri Reeskontu 4. �li�kili Ki�iler 4.1.Transfer Fiyatland�rmas� 4.2. Örtülü Sermaye


7.BÖLÜM DÖNEM AYIRICI HESAPLAR

1. Gelecek Aylara Ait Giderler Gelecek Y�llara Ait Giderler

2. Gelir Tahakkuklar� Gelir Tahakkuklar�

3. Gelecek Aylara Ait Gelirler Gelecek Y�llara Ait Gelirler

4. Gider Tahakkuklar� Gider Tahakkuklar�

8.BÖLÜM

ÖZKAYNAKLAR 1. Genel Aç�klama 2. Kar Da��t�m� ve Muhasebesi 3. Ta��nmaz ve ��tirak Hissesi Sat�� Kazanc� �stisnas� ��lemleri ve Muhasebele�tirilmesi

9. BÖLÜM

MAL�YET HESAPLARI

1.Genel Aç�klama 2. 7/A Seçene�inde Maliyet Hesaplar� 2.1. Direkt �lkmadde ve Malzeme Giderleri 2.2. Direkt ��çilik Giderleri Hesab� 2.3. Genel Üretim Giderleri 2.4. Hizmet Üretim Maliyeti 2.5. Ara�t�rma ve Geli�tirme Giderleri 2.6. Pazarlama Sat�� ve Da��t�m Giderleri 2.7. Genel Yönetim Giderleri 2.8. Finansman Giderleri Hesab� 3. Uygulama 4. 7/B Seçene�inde Maliyet Hesaplar� 4.1. Uygulama

10. BÖLÜM

GEL�R TABLOSU HESAPLARI

1. Genel Aç�klama 2. Özellikli Durumlar

3.KISIM 1.BÖLÜM

ÖZELL�KL� DURUMLAR 1. Ba�� ve Yard�mlar�n Muhasebele�tirilmesi 2. Proje Kar��l�� Muhasebe Hizmeti Verilmesi 3. Ciro Primleri 4. �hracat


9

5. Özel Tüketim Vergisi ve Muhasebesi 6. Promosyon ve E�antiyon Mallar�n Muhasebele�tirilmesi 7. Özel �n�aatlarda Vergi ve Muhasebe Uygulamas� 8. Ara�t�rma Geli�tirme Faaliyetleri

2. BÖLÜM

F�NANSAL K�RALAMA ��LEMLER�N�N MUHASEBELE�T�R�LMES�

1. Genel Aç�klama 2. Finansal Kiralama 3. De�erleme Ve Amortisman Uygulamas� 4. Muhasebele�tirilmesi

3. BÖLÜM

ENFLASYON MUHASEBES� 1- Genel Aç�klama 2- Mali Tablolar�n Düzeltme Safhalar� 3- Mali Tablolar�n Enflasyona Göre Düzeltilmesi 3.1- Bilançonun Düzeltilmesi 3.1.1. Amortismana Tabi Varl�klar�n Düzeltilmesi 3.1.2. Stoklar�n Düzeltilmesi 3.1.3. ��tirakler Ba�l� Ortakl�klar Ba�l� Menkul K�ymetler ve Di�er Hisse Senetleri Kalemlerinin Düzeltilmesi

3.1.4. Öz Sermaye Kalemlerinin Düzeltilmesi 3.2- Gelir Tablosunun Düzeltilmesi 3.3- Parasal De�eri Elde Bulundurma Kay�p veya Kazanc�n� Tespiti (Net Parasal Pozisyon Kâr Ve Zarar�n�n Hesaplanmas�)

4- Enflasyon Muhasebesi 5.�lk Düzeltme Örnek Uygulama

4. BÖLÜM

Mono�rafi Ek 1 Muhasebe Hileleri Ek 2 Faydal� Ömür ve Amortisman Oranlar� Ek 3 �ktisadi K�ymetlerin De�erlenme Tablosu



11

1.KISIM GENEL AÇIKLAMALAR

1. Muhasebe ve Hesap Kavram� :

Muhasebe mali nitelikteki olaylar� ve i�lemleri para ile ifade edilmi� �ekilde kaydetme, s�n�fland�rma, özetleyerek rapor etme ve sonuçlar� yorumlama yakla��m�d�r.

��letme faaliyetlerinde süreklilik esas niteliktedir. Ancak belirli aral�klar içersinde de faaliyetlerin belirlenmesi, ölçülmesi ve sonucun mali tablolar �eklinde gösterilmesi gerekmektedir bu konuda bir y�l faaliyet dönemi olarak dikkate al�n�r. Her y�l 1 Ocak tarihinde ba�layan mali y�l, o y�l�n sonunda, 31 Aral�k tarihinde sona erer ve mali sonuçlar haz�rlanan mali tablolar yard�m�yla ilgili taraflar�n kullan�m�na sunulur.

Bir faaliyet dönemi içinde muhasebe ak�� temel olarak a�a��daki gibi gerçekle�ir :

� ��e Ba�lama Bilançosunun düzenlenmesi,

� Belge ve bilgilerin toplanmas�,

� Yevmiye Defterine kay�t,

� Defteri Kebire kay�t,

� Ayl�k Mizan düzenlenmesi,

� Dönem sonu envanter i�lemlerinin yap�lmas�,

� Genel Kesin Mizan düzenlenmesi

� Dönem sonu Bilanço ve Gelir Tablosunun düzenlenmesi

� Dönem Hesaplar�n�n Kapat�lmas�

G�RD� ÇIKTI

Yukar�da belirtilen ak�� her y�l ayn� �ekilde gerçekle�ir. Y�l içersinde ayn� nitelikteki i�lemler, bir hesap içinde tutulur. Böylece i�lemlerin kaydedilmesi kolay olur.

Kaynak Belgeler

Finansal Tablolar

Mizan Büyük Defter Yevmiye

Di�er Raporlar

��lem


Örne�in, para ile ilgili i�lemler kasa hesab�nda, demirba� ile ilgili i�lemler demirba� hesab�nda borç ve alacaklar ile ilgili i�lemlerde, s�ras�yla al�c�lar ve sat�c�lar hesaplar�nda takip edilirler.

Muhasebe kay�tlar�n�n tutulmas� s�ras�nda, ortaya ç�kan her olay en az iki ekonomik kavram� etkilemesinden dolay� en az iki tarafa kay�t yap�lmas� gerekmektedir (Çift Tarafl�l�k �lkesi).

1.1. Muhasebe E�itli�i

Varl�klar = Borçlar + Özsermaye

Bu e�itli�e göre i�letmenin sahip oldu�u varl�klar ve bu varl�klar�n kayna��n� te�kil eden, i�letme sahip veya sahipleri taraf�ndan veya üçüncü ki�i veya kurulu�lar taraf�ndan sa�lanan kaynaklar bir i�letmenin temel muhasebe denkli�ini olu�turmaktad�r.

Bu nedenle herhangi bir hesapta meydana gelen bir de�i�im e�itli�in di�er kalemlerinde de�i�ime sebep olmaktad�r.

Hesaplar�n i�leyi� �ekli ele al�nd��nda varl�k hesaplar� ile kaynak hesaplar�n�n i�leyi�leri aras�nda farkl�l�klar bulunmaktad�r. Varl�k hesaplar�nda, herhangi bir art�� meydana geldi�inde hesab�n borç taraf�, azal�� meydana geldi�inde ise alacak taraf� çal��t�r�lmaktad�r. Kaynak hesaplar�nda ise, bu uygulama de�i�erek, bir kaynak hesab�nda art�� meydana geldi�inde hesab�n alacak taraf�, azal�� meydana geldi�inde ise borç taraf� kullan�lmaktad�r.


13

1.2. Muhasebede Defterler

Yevmiye Defteri (VUK 183); i�lemlerin muhasebe terimleri ile tarih s�ras�na göre ve ilgili kanunlar�n belli etti�i kurallara uygun olarak kaydedildi�i defterdir. Yevmiye defteri ilk olarak yeni i�e ba�layan i�letmelerde kurulu� bilançosunda, devam eden i�letmelerde ise önceki dönem sonunda ç�kar�lan bilançoda yer alan varl�k ve kaynaklar�n hesaplara yans�t�lmas� için aç�l�� kayd� yap�l�r. Bu kay�ttan sonra günlük i�lemler s�ras�yla, belgelere dayanarak ve yevmiye maddeleri halinde yevmiye defterine kaydedilir. Yevmiye defterine iki tarih çizgisi aras�nda yer alan terimlerin tümü bir yevmiye maddesini olu�turur.

Tam bir yevmiye maddesinde a�a��daki ö�eler bulunur.

� Madde s�ra numaras�

� Tarih

� Borçlu ve alacakl� hesaplar

� Mebla�

� Aç�klama

Defter-i Kebir (VUK 184, TTK 71); Bu defter, yevmiye defterine geçirilmi� olan muameleleri buradan alarak usulüne göre hesaplara da��tan ve tasnifli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir. Kay�tlar�n devaml� olarak muhasebe fi�leri ve bordro gibi yetkili amirlerin imza veya paraf�n� ta��yan makbuz belgelere dayanarak yürüten müesseselerde, muamelelerin bunlara i�lenmesi deftere i�lenmesi hükmündedir. Ancak bu kay�tlar, muamelelerin esas defterlere TTK göre 45 günden daha geç intikal ettirilmesine izin vermez.

1.3. Muhasebede Belgeler

- Fatura

- Perakende sat�� fi�leri

- Gider pusulas�

- Müstahsil makbuzu

- Sevk irsaliyesi

- Personel Ücret bordrosu vb.

1.4. Tek Düzen Hesap Plan� Kapsam� Tek Düzen Hesap Plan� kapsam�na bilanço esas�na göre defter tutan gerçek ve tüzel

ki�iler girmektedir. Ancak bilanço esas�na göre defter tutmakla beraber faaliyet konular� itibariyle farkl� muhasebe tekni�ini kullanmak durumunda bulunan;

a) Banka ve Sigorta �irketleri,

b) Özel Finans Kurumlar�,

c) Finansal Kiralama �irketleri (Faktoring vb. alanlarda faaliyet gösterenler dahil)

d) Menkul K�ymet Yat�r�m Fonlar�, Arac� Kurumlar ve Yat�r�m Ortakl�klar�,

belirlenen “Muhasebenin Temel Kavramlar�”na, “Muhasebe Politikalar�n�n Aç�klanmas�”na ve “Mali Tablolar �lkeleri”ne uymalar� kayd�yla 1 Nolu Muhasebe Uygulama Genel Tebli�inin di�er mecburiyetlerini yerine getirmekle yükümlü de�ildirler.


��letme hesab� esas�na göre defter tutan i�letmeler ise sadece belirlenen “Muhasebenin Temel Kavramlar�”na uymakla yükümlüdürler.

1.5. Mali Tablolar Belli bir süre içinde olu�an mali nitelikteki olaylar�n, i�letmenin varl�k ve kaynak

unsurlar�nda yaratt�� de�i�melerin özetlendi�i formlara MAL� TABLO denir.

Mali tablolar, esas�nda mali raporlama sürecinin bir parças� olup; bilanço, gelir tablosu, nakit ak�m tablosu, öz sermaye de�i�im tablosu ve mali tablolar�n ayr�lmaz bir parças� olan dipnotlardan olu�ur. Ayr�ca mali tablo bilgilerine dayan�larak üretilmi� ek bilgilerde yer alabilir.

��letmeler taraf�ndan yay�nlanan mali tablolar i�lem ve olaylar�n mali etkilerini,

s�n�fland�rarak gösterirler. Mali durumun ölçülmesi ile ilgili varl�k, yabanc� kaynak ve özkaynak olarak s�n�fland�r�lan bu unsurlar Bilançoda yer al�r. Faaliyet sonuçlar�n�n ölçülmesi ise gelir ve gider olarak Gelir Tablosunda gösterilir.

��letme sahip veya sahipleri, devlet, yöneticiler, yat�r�mc�lar, i�letmelere borç verenler, çal��anlar (i�çi ve memurlar), sat�c�lar ve di�er ticari alacakl�lar, mü�teriler, toplum i�letmelerin faaliyetlerinin neler oldu�unu görmek isterler. Bu bilgilerin di�er i�letmelerin mali tablolar� ile kar��la�t�r�labilir olmas�n�n yan�nda güvenilir, anla��labilir ve geçerli bilgiler olmas� gerekir.

Temel Mali Tablolar Ek Mali Tablolar 1- Bilanço 1- Sat��lar�n Maliyeti Tablosu 2- Gelir Tablosu 2- Fon Ak�m Tablolar� 3- Nakit Ak�m Tablosu 4- Kar Da��t�m Tablosu 5- Özkaynaklar De�i�im Tablosu

Mali Tablolar, muhasebe sistemi içinde kaydedilen ve toplanan bilgilerin, belirli zaman

aral�klar�yla bu bilgileri kullanacak olan ki�ilere iletilmesini sa�layan araçlar olup kurumsal birimlerin mali yap�lar� hakk�nda bilgi verir.

Bütünlük, güvenilirlik, kullan��l�l�k, yöntemsel geçerlilik ve ula��labilirlik ilkeleri çerçevesinde;

yeterli mesleki e�itimi alm�� personel taraf�ndan muhasebe kay�tlar�ndaki verilere dayan�larak ve istatistiksel yöntemler kullan�larak haz�rlan�r.

Mali tablolar i�letmelerin;

a) Kaynaklar�n�n da��l�m� ve kullan�m�n�, b) Faaliyetlerinin nas�l finanse edildi�i ve nakit ihtiyac�n�n nas�l kar��land��n�, c) Faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumluluklar� ile taahhütlerini yerine getirebilme

yetene�ini, d) Mali durumu ve mali durumundaki de�i�iklikleri, e) Faaliyetlerindeki performans, etkinlik ve ba�ar�s�n�, f) Kendilerine sa�lanan kaynaklar� bütçelerine uygun ve yasal �ekilde kullan�p

kullanmad�klar�n�, g) Mali i�lemlerinde saydam olup olmad�klar�n� ve hesap verilebilirli�ini,

Gösterir.


15

1.5.1.Bilanço ��letmenin belirli bir anda sahip oldu�u varl�klar� ve bunlar�n hangi kaynaklardan

sa�land��n� gösteren tablodur. Bilançonun bir taraf�nda varl�klar aktif kalemleri kapsar. Di�er tarafta varl�klar�n nas�l elde edildi�ini gösteren pasif kalemler yani kaynaklar vard�r.

Varl�klar = Kaynaklar => Kaynaklar = Yabanc� Kaynaklar + Özkaynaklar Varl�klar = Yabanc� Kaynaklar + Özkaynaklar olarak formüle edilir.

Bilanço iki taraftan olu�maktad�r. Sol tarafa aktif, sa� tarafa da pasif denilmektedir. Aktifte i�letmenin varl�klar�, Pasifte ise i�letmenin kaynaklar� yer al�r.

Bilançonun aktifinde yer alan varl�klar, paraya dönü�me h�zlar�na göre en çok likitten en az likit de�ere do�ru; pasifinde yer alan kaynaklar ise en k�sa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kayna�a do�ru s�ralan�rlar.

Aktif (Varl�klar) B�LANÇO Pasif (Kaynaklar)

I. DÖNEN VARLIKLAR III. KISA VADEL� YABANCI KAYNAKLAR

II. DURAN VARLIKLAR IV. UZUN VADEL� YABANCI KAYNAKLAR

V. ÖZKAYNAKLAR

1.5.2. Bilançonun Unsurlar�

1.5.2.1.Varl�klar

��letmenin kontrolünde olan ve gelecekte i�letmeye ekonomik fayda sa�lamas� beklenen

de�erlere varl�k denir.

Varl�klar�n, i�letmeye gelecekte sa�layaca�� ekonomik yarar çe�itli �ekillerde olu�abilir. -��letme taraf�ndan sat�lan mal ve hizmetlerin üretiminde tek ba��na veya di�er varl�klarla

beraber kullan�labilir, -Di�er varl�klarla takas yap�labilir, -Bir borcun ödemesinde kullan�labilir, -��letme sahiplerine da��t�labilir. 1.5.2.2.Borçlar

Borçlar geçmi� olay ve i�lemler sonucunda olu�ur. Örne�in, mallar�n al�m� veya hizmetlerin kullan�m�, al�m veya kullan�m s�ras�nda ya da önceden ödeme yap�lmam��sa, ticari borç yaratmas�nda oldu�u gibi. Benzer �ekilde bankalardan kredi al�nmas� bunlar�n geri ödenmesi yükümlülü�ünün do�mas�na neden olur.

Buna göre geçmi� kaynakl� i�lem ve olaylar�n ödenmesi halinde i�letmenin ekonomik fayda sa�layabilecek de�erlerinde (varl�klar�nda) bir azal��a neden olacak mevcut yükümlülükler borç olarak tan�mlanabilir.

Mevcut borçlar birkaç �ekilde sona erebilir. Örne�in; Nakit ödemesi, Di�er varl�klar�n verilmesi, Hizmet sa�lanmas�,


Bir yükümlülü�ün bir ba�ka yükümlülükle de�i�tirilmesi, Yükümlülü�ün öz kaynaklara dönü�türülmesi.

Borç tutar�, alacakl�n�n alaca��ndan vazgeçmesi ya da alacak hakk�n� yitirmesi gibi

durumlarda da sona erer. 1.5.2.3. Özkaynaklar

��letmenin varl�klar toplam�ndan yabanc� kaynaklar�n indirilmesi suretiyle kalan k�s�m

Özkaynakt�r. Özkaynaklar, varl�klardan bütün borçlar dü�üldükten sonra kalan tutard�r.

Örne�in, �irket olarak faaliyet gösteren bir i�letmede hissedarlar�n i�letmeye koydu�u fonlar, da��t�lmam�� karlar, da��t�lmam�� karlardan ayr�lan yedekler ve sermaye yedekleridir. Bu kalemlerin ayr�nt�l� olarak bilançoda gösterilmesi i�letmenin özkaynaklar�n� da��tma veya mevcut i�te kullanma imkanlar�n� gösterece�i için mali tablolar� kullananlar�n karar vermelerine yard�mc� olan unsurlard�r.

1.5.3. Bilanço Hesaplar�

1 DÖNEN VARLIKLAR

10 HAZIR DE�ERLER 11 MENKUL KIYMETLER 12 T�CAR� ALACAKLAR 13 D��ER ALACAKLAR 15 STOKLAR 17 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YETLER� 18 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER VE GEL�R TAHAKKUKLARI 19 D��ER DÖNEN VARLIKLAR

2 DURAN VARLIKLAR

22 T�CARI ALACAKLAR 23 D��ER ALACAKLAR 24 MAL� DURAN VARLIKLAR 25 MADD� DURAN VARLIKLAR 26 MADD� OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27 ÖZEL TÜKENMEYE TAB� VARLIKLAR 28 GELECEK YILLARA A�T G�DERLER VE GEL�R TAHAKKUKLARI 29 D��ER DURAN VARLIKLAR

3 KISA VADEL� YABANCI KAYNAKLAR

30 MAL� BORÇLAR 32 T�CAR� BORÇLAR 33 D��ER BORÇLAR 34 ALINAN AVANSLAR 36 ÖDENECEK VERG� VE D��ER YÜKÜMLÜLÜKLER 37 BORÇ VE G�DER KAR�ILIKLARI 38 GELECEK AYLARA A�T GEL�RLER VE G�DER TAHAKKUKLARI 39 D��ER KISA VADEL� YABANCI KAYNAKLAR


17

4 UZUN VADEL� YABANCI KAYNAKLAR

40 MAL� BORÇLAR 42 T�CAR� BORÇLAR 43 D��ER BORÇLAR 44 ALINAN AVANSLAR 47 BORÇ VE D��ER KAR�ILIKLARI 48 GELECEK YILLARA A�T GEL�RLER VE G�DER TAHUKKUKLARI 49 D��ER UZUN VADEL� YABANCI KAYNAKLAR

5 ÖZKAYNAKLAR

50 ÖDENM�� SERMAYE 52 SERMAYE YEDEKLER� 54 KÂR YEDEKLER� 57 GEÇM�� YILLAR KÂRLARI 58 GEÇM�� YILLAR ZARARLARI 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)

1.6. Gelir Tablosu

Belli dönemdeki i�letme faaliyet sonuçlar�n� s�n�fland�rarak gösteren mali tablodur. Gelir tablosunda; sat��lar, gelirler, sat��lar maliyeti, giderler, kâr ve zararlara ait hesaplar ve

belli dönemlere ait i�letme faaliyeti sonuçlar� s�n�fland�r�larak gösterilir.

Ola�an faaliyetlerden olu�an gelir ve giderler ile di�er gelir ve giderler ayr� ayr� gösterilir. Gelir ve giderleri farkl� gruplar halinde sunmak ve onlar� ayr��t�rmak, brüt kar marj�, vergi

öncesi ola�an faaliyet kar� ve net kar gibi baz� performans ölçüm bilgilerini de sa�lar.

1.6.1. Gelir Tablosunun Unsurlar� Gelirlerin ve giderlerin temel özellikleri a�a��da oldu�u gibidir.

1.6.1.1. Gelirler Gelirin tan�m� has�lat�n ve kazanc�n ikisini birden içerir. Has�lat i�letmenin ola�an faaliyetleri

neticesinde ortaya ç�kar; sat��, ücret, faiz, temettü, lisans ücreti ve kira gibi çe�itli �ekillerde görülebilir.

Gelir, çe�itli varl�klar�n elde edilmesini veya varl�klarda art��lar olmas�n� sa�lar. Nakit,

alacaklar, verilen mal ve hizmetlere kar��l�k al�nan mal ve hizmetler gelirin örneklerini olu�turur. Gelir, borçlar�n tasfiyesinden de kaynaklanabilir. Örne�in, bir i�letme alacakl�s�na mevcut bir borcunun veya yükümlülü�ünün kapat�lmas� kar��l��nda mal veya hizmet sa�layabilir.

1.6.1.2. Giderler

Gider tan�m�, zararlarda oldu�u gibi i�letmenin ola�an faaliyetleri s�ras�nda do�an giderleri

de içerir. ��letmenin ola�an faaliyetleri ile ilgili giderler, sat��lar�n maliyeti, ücretler ve amortismanlar gibi giderleri içerir. Giderler genellikle nakit, nakit benzerleri, stoklar, maddi duran varl�klar�n i�letme d��na ç�k�� veya i�letmedeki varl�klar�n de�erlerinde azalmalar �eklinde olu�ur.


Zararlar gider tan�m�na giren di�er kalemleri belirtir. Bunlar i�letmenin hem ola�an hem de ola�an d�� faaliyetlerinden do�abilir. Zararlar ekonomik yarardaki azal��lar� ifade eder ve özellikleri itibariyle giderlerden bir farklar� yoktur.

Zararlar; yang�n, sel gibi felaketlerden olu�an zararlar ile uzun vadeli varl�klar�n elden

ç�kar�lmas� sonucunda olu�an zararlar gibi zararlar� da kapsar. Giderlerin tan�m�, bir yabanc� paran�n kurundaki art��tan dolay� o para cinsinden olan borçlardaki art��lardan kaynaklanabilen gerçekle�memi� zararlar� da içerir.

1.6.1.3. Vergi Kanunlar�nda Giderler

Gelir Vergisi Kanununu (GVK) 38. maddesinde ve Kurumlar Vergisi Kanununun (KVK) 6. maddesinde aç�kland�� üzere “Bilanço esas�na göre ticari kazanç, te�ebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve ba��ndaki de�erleri aras�ndaki müspet fark” olarak tan�mlanm��t�r. Bu dönem zarf�nda i�letme sahip veya sahiplerince:

1- ��letmeye ilave olunan de�erler bu farktan indirilir; 2- ��letmeden çekilen de�erler ise farka ilave olunur.

Ticari kazanc�n bu suretle tespit edilmesi s�ras�nda, Vergi Usul Kanununun de�erlemeye ait hükümleri ile bu kanunun 40 ve 41’inci maddeleri hükümlerine uyulur.

��letmeler, hesap dönemi sonunda bilanço ç�kar�rlar. Bunun için i�letmeye dahil mevcutlar�, alacaklar� ve borçlar� tespit ederler. Daha sonra Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre de�erlerler.

Muhasebe uygulama genel tebli�lerinde belirlenen esaslara göre Tek Düzen Hesap Plan�na uygun olarak ç�kar�lan bilançoya “Ticari Bilanço" bu bilançonun vergi kanunlar�na göre düzenlenmi� �ekline ise "Mali Bilanço" denilmektedir. Vergi kanunlar�n�n uygulanmas�nda Mali Bilanço esas al�n�r.

Kazanç, dönem sonunda ç�kar�lan mali bilançolar üzerinden hesap dönemi sonunda ve ba��ndaki özkaynak tutarlar�n�n kar��la�t�r�lmas� suretiyle hesaplan�r. Dönem sonundaki özkayna��n dönem ba��ndakine göre fazla olan k�sm�, yani müspet fark o dönemin ticari kazanc� say�l�r. �ayet dönem ba��ndaki özkaynak dönem sonundakinden daha yüksekse aradaki fark, i�letmenin zarar�n� gösterir. Ancak dönem içinde i�letmeye d��ar�dan ilave olunan ve özkayna�� artt�ran de�erlerin bulunan farktan indirilmesi, i�letmeden çekilmi� ve özkayna�� azaltan de�erlerin ise bu farka eklenmesi gerekmektedir.

Kazanc�n Tespitinde �ndirilecek ve �ndirilmeyecek Giderler

Kazanç, safi tutar�yla vergilendirilir. Elde edilen kazanc�n safi tutar�n�n hesaplanmas�nda i�le ilgili yap�lan giderlerin elde edilen has�lattan indirilmesi gerekir. Nitekim, GVK ve KVK’nda i�letmelerin kazanç sa�lamalar�na veya elde edecekleri kazanc� sürdürmelerine yönelik olarak yap�lan giderlerin, gelirlerden mahsup edilece�i düzenlemeleri mevcuttur. Ancak düzenlemeler yap�lan her türlü giderin indirilmesine izin vermemektedir.

Giderlerin indirilmesi aç�s�ndan esas olan� vergi kanunlar� ac�s�ndan kanunen kabul edilmeyen giderleri (KKEG) dönem içerisinde kazançtan dü�memesidir. Ancak KKEG, giderin yap�ld�� s�rada dönem kazanc�ndan dü�ülmü� ise, beyannamenin verilmesi s�ras�nda kazanca ilave edilecektir.

A�a��da kazanc�n tespitinde has�lattan indirilecek ve indirilemeyecek gider çe�itleri aç�klanm��t�r.


19

�ndirilecek Giderler:

Kazanç elde etmek için yap�lan bir k�s�m giderlerin vergi kanunlar�nca has�lattan indirilebilmesi ilkesi kabul edilmi�tir. Hangi gider unsurlar�n�n gider olarak kazançtan indirilebilece�i GVK 40’nc� maddesi ve KVK’nun 8’nci maddesinde say�lan giderler has�lattan indirilir. Ancak bir giderin indiriminin kabul edilebilmesi için giderin mutlaka:

Kazanc�n elde edilmesi ve yahut idame ettirilmesi amac�yla yap�lm�� olmas�,

Vergi kanunlar�nda belirtilen haller müstesna olmak üzere, tevsik edici bir belgeye dayanmas� gerekmektedir.

Giderler ile kazanc�n elde edilmesi veya sürdürülmesi aras�nda nedensellik ba��n�n olmas� gerekir. Yani giderle yürütülen faaliyet aras�nda illiyet ba��n�n olmas� gerekir. Örne�in A ��letmesi taraf�ndan gider kaydedilebilen gider, B ��letmesi için gider kabul edilmeyebilir.

Harcaman�n yap�ld�� gelir, vergiye tabi bir gelir olmal�d�r. Vergiden muaf veya istisna edilen veyahut da vergiye tabi olmayan bir gelirle ilgili harcama gider kabul edilemez. (KVK md. 5)

Gider maliyet unsuru olmamal�d�r. Baz� giderler ya ticari mal maliyetine yada üretim maliyetine yada sabit k�ymet maliyetine aittir.

Gider hesap dönemi ile ilgili olmal�d�r.

Gider gelirin harcanmas� �eklinde yap�lmamas� gerekir. Gider kazanç elde etmeye yönelik olmal�d�r. Kazanc�n elde edilmesi ile ilgisi bulunmayan keyfi ve lüks nitelikteki sadece gelirin harcanmas�na yönelik harcamalar gider kabul edilmez.

Gider kar��l��nda maddi veya gayrimaddi bir iktisadi k�ymet iktisap edilmi� olmamal�d�r. Normal tamir bak�m ve benzeri giderleri d��nda iktisadi k�ymetin de�erini art�racak giderler ile kiralanan bir gayrimenkulun de�erini art�racak �ekilde (özel maliyet) yap�lan giderler amortisman yoluyla gider yaz�l�r.

Bu �artlar�n dikkate almas� kayd�yla, has�lattan indirilmesi kanunen kabul edilen giderler �unlard�r:

• Kazanc�n Elde Edilmesi ve �dame Ettirilmesi için Yap�lan Genel Giderler

Kazanç ile ilgili olarak yap�lan genel giderlerin indirilebilmesi için kazanc�n elde edilmesi ve idamesi aras�nda bir illiyet ba�� bulunmas�, giderlerin kazanc�n elde edilmesine yönelik olmas� harcaman�n ilgili oldu�u gelir do�uran olay�n vergiye tabi olmas�, yap�lan gider kar��l��nda maddi veya maddi olmayan herhangi bir k�ymet iktisap edilmemi� olmas� ve giderin maliyet unsuru olmamas� gerekir. A�a��da say�lan giderler genel olarak bu mahiyettedir.

- K�rtasiye, temizlik, �s�tma, ayd�nlatma, su ve telefon gideri, - ��yeri, araç ve i�letme faaliyetiyle ilgili mallar�n kira giderleri, - Bina, ta��t, emtia ve bunlara yönelik sigorta giderleri - Pazarlama, sat�� ve da��t�m giderleri, - Yap�lan i�le orant�l� temsil ve a��rlama giderleri, - Finansman giderleri - Reklam giderleri, - �malat sürecinde bulunmayan personel giderleri

Yurt d��ndaki ki�ilere ödenen komisyonlar, reklam giderleri, reklamasyon ve simsariye giderleri, bu �ekilde indirilebilecek giderlerdendir.


• Götürü Gider Uygulamas�:

Vergi kanunlar�nda ihracat, yurt d��nda in�aat, onarma, montaj ve ta��mac�l�k faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yaz�l� giderlere ilaveten, bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri has�lat�n binde be�ini a�mamak �art�yla, yurt d��ndaki bu i�lerle ilgili giderlerine kar��l�k olmak üzere götürü olarak hesaplad�klar� giderleri de indirebilecekleri belirtilmi�tir. Bu hükümle, baz� giderlerin Vergi Usul Kanunu'nun ilgili hükümlerine göre tevsik edilemedi�i hallerde dahi ticari kazanc�n tespitinde indirebilmelerine olanak sa�lanm��t�r.1

Götürü gider uygulamas�ndan; ihracat, yurt d��nda in�aat, onarma, montaj ve teknik hizmetler ile ta��mac�l�k faaliyetinde bulunan, (Dar mükellefiyet esas�nda vergilendirilenler de dahil) i�letmeler yararlanabilmektedir. Bu tür faaliyetleri bulunmayan i�letmelerin götürü gider kayd� ve bunu kazanc�n tespitinde indirim konusu yapmalar� mümkün de�ildir.

�n�aat, onarma, montaj ve teknik hizmet faaliyetlerinde götürü gider uygulamas�na esas al�nacak has�lat, i�letmelerin bu faaliyetlerinden elde edilen ve genel esaslar çerçevesinde tevsik edilen döviz cinsinden yurt d�� has�lat� ifade etmektedir. Azami götürü gider tutar�n�n hesaplanmas�nda, kazanc�n Türkiye'de genel netice hesaplar�na intikal ettirildi�i tarihte geçerli olan T.C. Merkez Bankas� döviz al�� kuru esas al�nacakt�r. Buna göre azami götürü gider tutar�, mükellefin döviz cinsinden in�aat, onarma, montaj ve teknik hizmet has�lat�na söz konusu tarihteki döviz kurunun uygulanmas� suretiyle tespit edilecektir.

Örnek:(T) Anonim �irketi, 2009 y�l�nda döviz kar��l�� yap�lan ihracattan 3.000.000-TL has�lat elde etmi�tir. �irketin an�lan y�lda ihracat faaliyeti ile ilgili Gelir Vergisi Kanunu'nun 40'�nc� maddesinin birinci bendi kapsam�na giren genel gider toplam� 36.000TLd�r. Bu giderlerin 21.000TL 'n�n belgesi temin edilememi�tir. Bu durumda ticari kazançtan indirilebilecek götürü gider tutar� a�a��daki �ekilde hesaplanacakt�r.

Belgelendirilmi� giderler: : 15.000 TL Belgelendirilmemi� giderler : 21.000TL

Toplam giderler : : 36.000TL

Belgesiz giderlere kar��l�k olmak üzere kazançtan indirilebilecek götürü gider tutar�; 3.000.000 x %0.05=) : 15.000 TL Kanunen kabul edilmeyen giderler (21.000 -15.000 =) : 6.000 TL

Kazançtan indirilecek belgeli giderler ile götürü olarak hesaplanan giderlerin toplam� (15.000 + 15.000 =) : 30.000 TL

• Hizmetli ve ��çilerin ��yerinde Veya ��yerinin Mü�temilat�nda �a�e ve �bate,

(Yiyecek ve Bar�nma) Giderleri ile Tedavi ve �laç Giderleri Ödenen Sigorta Primleri ve Emekli Aidatlar�

��letmede çal��an hizmetli ve i�çilerin i�yerinde veya i�yerinin eklentilerinde, yiyecek ve

bar�nma giderleri ile tedavi ve ilaç giderleri kazanc�n tespitinde gider olarak dikkate al�nabilir. Ancak bu giderlerin i�yerinde veya i�yerinin eklentilerinde yap�lmas� �artt�r.

1

Götürü gider indirimi olarak da adland�r�lan bu uygulamaya ili�kin olarak Maliye Bakanl��'nca 194, 197 ve 233 Seri Numaral� Gelir Vergisi Genel Tebli�leri'nde ayr�nt�l� aç�klamalar yap�lm��t�r. Dar mükellefiyete tabi olan mükelleflerin Türkiye ile yabanc� memleketler aras�nda yapt�klar� ula�t�rma i�lerinden elde ettikleri kazançlara ili�kin olarak götürü gider uygulamas�ndan yararlanmalar� söz konusu de�ildir.


21

Di�er yandan sigorta primleri ile emeklilik aidatlar�n�n gider olarak indirilebilmesi için; ancak kanunla kurulan sigorta �irketleriyle emekli sand�klar�na i�veren pay� olarak ödenmi� olmas� gerekir. Buna göre özel sigortalar için yap�lan ödemeler bu kapsama dahil de�ildir. Özel sigorta �irketlerine i�verenler taraf�ndan yap�lan ödemeler i�çiye ödenen ücretin brüt tutar�na dahil edilece�i için ücret gideri olarak (Gelir Vergisi Kanunu Md. 41/1) dikkate al�nmas� gerekir.2

• ��in �cab� Olarak Verilen ve Bunlar�n ��ten Ayr�lmalar� Halinde Geri Al�nan, Giyim E�yas� (Demirba� E�ya) Giderleri

Hizmet erbab�na, yap�lan i�in icab� olarak verilen ve bunlar�n i�ten ayr�lmalar� halinde i�letmece geri al�nan, giyim e�yas� ve bilumum araçlar ve gereçler, ticari kazanc�n elde edilmesi ve idamesiyle do�rudan ilgili oldu�undan kazanc�n tespitinde gider olarak dikkate al�nacakt�r. Ancak bu kapsamdaki giyim giderleri, i�yerinde i�çinin sa�l��, güvenli�i ve i�letmeyi temsil etmesi gibi nedenlerle kullan�lan e�yalarla s�n�rl�d�r.

Söz konusu giyim e�yalar�, baret, kask, i� tulumu, i� önlü�ü, çizme gibi e�yalar olabilece�i gibi, turizm i�letmelerinde ve benzeri hizmet i�letmelerinde, i�yerinin mü�teriye kar�� temiz ve disiplinli görünmesi için sa�lanan k�yafetler de bu kapsamdad�r. Ancak hizmet erbab�na ikramiye hediye vb amaçlarla özel hayat�nda kullanmak üzere verilen giyim e�yas� ay�n �eklindeki ücret kabul edildi�inden bunlar�n giderleri ücret olarak brüt tutar�yla ticari kazanc�n tespitinde dikkate al�nacakt�r.

• ��le �lgili Olmak �art�yla Mukavelenameye veya �lama veya Kanun emrine

�stinaden Ödenen Zarar, Ziyan ve Tazminatlar.

��le ilgili olmak ko�uluyla yaz�l� bir sözle�meye veya ilama veya kanun emrine dayan�larak ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar gider olarak dikkate al�nabilecektir. Burada zarar, ziyan ve tazminatlar�n gider olarak indirime konu olabilmesi için, i�le ilgili olmas� genel �art�n�n yan� s�ra, bir kanun hükmüne dayanmas� ve sözle�meye veya mahkeme ilam�na ba�l� bulunmas� gerekmektedir.

Ancak i�letme sahibinin suçlar�ndan do�an tazminatlar indirime konu edilemez (GVK'nun 41/5). Bu nedenle belirtilen zarar ve tazminatlar�n i�letme sahibinin suçlar�ndan ve �ahsi nedenlerden kaynaklanmam�� olmas� gerekmektedir (GVK'nun 40/3). Bu maddeye göre ödenen baz� tazminatlar�n durumu a�a��da ayr�ca aç�klanm��t�r.

- Personelin Üçüncü Ki�ilere Verdi�i Zararlar Nedeniyle Ödenen Tazminatlar

Bu tazminatlara örnek olarak; istihdam edilen �oförün yapt�� trafik kazas�nda meydana gelen hasar için ödenen tazminat ile i�letmeye ait arac�n sebebiyet verdi�i kazada sakat kalan ki�iye veya ölen �ahs�n yak�nlar�na mahkeme karar�na istinaden ödenen tazminatlar gösterilebilir. Ancak bu �ekilde ödenen tazminat�n i�letme sahibinin kusurundan kaynaklanmam�� olmas�n�n yan� s�ra bir mahkeme ilam�na dayanmas� da �artt�r.

2 Maliye Bakanl�� bu konuda yay�nlad�� 174 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebli�ine göre SSK Primlerinin gider yaz�labilmesi için Sosyal Sigortalar Kurumu'na ödemelerin fiilen yap�lm�� olmas� gerekir. Buna ili�kin tebli�de geçen ifade a�a��da yer almaktad�r."506 say�l� Kanunun 3917 say�l� Kanunla de�i�ik 80'inci maddesinde birinci f�kras�nda, "��veren, bir ay içinde çal��t�rd�� sigortal�lar�n primlerine esas tutulacak kazançlar toplam� üzerinden, bu Kanun gere�ince hesaplanacak prim tutarlar�n� ücretlerinden kesmeye ve kendisine ait prim tutar�n� da bu miktara ekleyerek en geç ertesi ay�n sonuna kadar Kuruma ödemeye mecburdur.” denilmi�, ayn� maddenin üçüncü f�kras�nda da "Kuruma ödenmeyen prim, Gelir ve Kurumlar Vergisi uygulamas�nda gider yaz�lmaz."hükmü yer alm��t�r. Bu hükümlere göre, SSK priminin gider olarak dikkate al�n�p Gelir Vergisi Kanunu'nun 40. maddesinin 2 numaral� bendi uyar�nca ticari kazanc�n tespitinde gider olarak indirilebilmesi için, bu primlerin Sosyal Sigortalar Kurumu'na fiilen ödenmi� olmas� gerekmektedir. Bu nedenle, sigorta primleri, dönemine ve ait oldu�u y�la bak�lmaks�z�n, fiilen ödendi�i tarihte gider yaz�lacakt�r. Ancak, 506 say�l� Kanunun 80'inci maddesi uyar�nca bir aya ait sigorta primleri ertesi ay�n sonuna kadar ödenebilece�inden, Aral�k ay�na ait olan sigorta primlerinin ertesi y�l�n Ocak ay� içinde ödenmesi durumunda, bu primler Aral�k ay�n�n gideri olarak dikkate al�nabilecektir.

Ayr�ca 3279 say�l� Kanuna göre mükellefler taraf�ndan ödenen Sosyal Güvenlik Destekleme Primleri ile 4447 say�l� ��sizlik Sigortas� Kanunu’nun 49. maddesine göre i�sizlik sigortas�na i�verenler taraf�ndan ödenen primler ticari kazanc�n tespitinde gider olarak dikkate al�n�r.


- �� Kazalar� Nedeniyle Ödenen Tazminatlar

�� kazalar� sonucunda ödenen tazminatlar�n gider olarak dikkate al�nmas� için bir sözle�meye, ilama veya kanun emrine dayanmak ve te�ebbüs sahibinin kusurundan kaynaklanmamas� gerekir.

- Nakliye S�ras�nda Meydana Gelen Zararlar Nedeniyle Ödenen Tazminatlar

Nakliyecilik faaliyeti gösteren i�letmeler nakliye s�ras�nda ta��d�� mallar�n zarar görmesi veya yolcu ta��ma i�iyle u�ra�anlar�n meydana gelen kaza nedeniyle ta��d�� yolcular�n zarar görmesinden dolay� sözle�meye dayanarak veya ilama dayanarak ödedi�i tazminatlar bu kapsamda gider olarak dikkate al�nmas� mümkündür.

- Tahliye Tazminatlar�

Kiralayanlar taraf�ndan kirac�lara mesken veya i�yerlerini erken tahliye etmeleri için yap�lan ödemeler de sözle�meye veya bir ilama dayanmak suretiyle gider yazabilir. Ancak bu tür ödemelerin i�letme kay�tlar�nda bulunan gayrimenkuller için yap�lm�� olmas� gerekir

- K�dem Tazminatlar�

K�dem tazminatlar� bir kanun emrine dayanarak ödendi�inden, gider olarak indirilmesi mümkündür. Ancak k�dem tazminatlar� kar��l��n ayr�ld�� tarihte de�il i�çilere fiilen ödemenin yap�ld�� dönemde gider olarak dikkate al�n�r.

• ��le �lgili ve Yap�lan ��in Geni�li�i ve Önemi ile Orant�l� Seyahat ve �kamet

Giderleri

��le ilgili, ��in ehemmiyeti ve geni�li�i ile orant�l� yap�lan seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksad�n�n gerektirdi�i süre ile s�n�rl� olarak), kazanc�n tespitinde indirim konusu yap�l�r (GVK'nun 40/4).

Seyahat ve ikamet giderlerinin otel faturas�, uçak, tren bileti gibi belgelerle kan�tlanmas� ve seyahat amac�n�n gerektirdi�i süreyi a�mamas� gerekmektedir. Bunun yan�nda yurt d�� seyahatlerde seyahat gideri, bu amaçla al�nan dövizin tamam� de�il, bundan fiilen harcanan k�sma isabet eden tutard�r.

Turistik mahiyetteki gezi harcamalar� ile e�le ç�k�lan i� seyahati dolay�s�yla yap�lan harcamalar�n e�e isabet eden k�sm� i�le ilgili olmad��ndan gider olarak dikkate al�nmas� mümkün de�ildir.

• Kiralama Yoluyla Edinilen veya ��letmeye Dahil Olan ve ��te Kullan�lan

Ta��tlar�n Giderleri

Kiralama yoluyla edinilen veya i�letmeye dahil olan ve i�te kullan�lan ta��tlar�n giderlerinin tamam� indirilebilecektir. Ta��t�n i�letmeye dahil olmas� demek, bilanço esas�na göre defter tutan mükelleflerde, ta��t�n bilançonun aktifinde yer almas� demektir. ��letme hesab� esas�nda defter tutulmas� halinde ise ta��t, i�letme hesab� defterinin demirba�lar�n kaydedildi�i sayfas�nda yer almal�, �ayet ayr� bir amortisman defteri tutuluyorsa bu defterde ya da amortisman listelerinde ta��ta yer verilmelidir.


23

Ta��tlar için yap�lan harcamalar�n gider olarak indirilebilmesi için ta��tlar�n i�le ilgili yerlerde kullan�lmas� gerekmektedir. ��letme sahiplerinin özel i�lerinde kulland�� ta��t giderleri i�letmenin aktifinde kay�tl� olsa bile gider olarak indirimi mümkün de�ildir. Ayr�ca i�letmenin aktifinde bulunmamakla birlikte kiralama yoluyla edinilen ve i�te kullan�lan ta��tlar�n giderleri indirilebilecektir.

Ta��tlara ait ola�an tamir bak�m giderleri, ta��tlar�n iktisadi de�erlerini artt�r�c� nitelikte olmad��ndan do�rudan gider olarak dikkate al�nabilir. Ancak motor de�i�imi ve yük araçlar�na yap�lan karoseri veya kasalar için yap�lan harcamalar ta��tlar�n iktisadi de�erlerini artt�r�c� giderler oldu�undan bu giderlerin ilgili olduklar� ta��t�n maliyetine eklenerek amortisman yoluyla itfa edilmesi gerekmektedir.

• ��letme ile �lgili Olmak �art�yla Bina, Arazi, Gider, Tüketim, Damga Belediye Vergileri, Harçlar gibi Ödenen Ayni Vergi, Resim ve Harçlar

��letme ile ilgili olmak �art�yla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi, resim ve harçlar�n ticari kazanc�n tespitinde indirim konusu yap�laca�� hükme ba�lanm��t�r. Buna göre, i�letme ile ilgili olup, maddede say�lan ve say�lanlarla ayn� mahiyetteki vergiler, gider olarak kabul edilmektedir.3

Katma De�er Vergisinin gider olarak indirimi, verginin kendisine özgü indirim mekanizmas�na sahip bir vergi olmas� nedeniyle özellik arz etmektedir. Yüklenilen KDV'nin öncelikle hesaplanan KDV'den indirilmesi gerekmektedir. KDV Kanunu'nun 58'inci maddesinde mükellefin vergiye tabi i�lemleri üzerinden hesaplanan KDV ile i�letme taraf�ndan indirilebilecek KDV'nin, gelir vergisinin ve kurumlar vergisinin matrahlar�n�n tespitinde gider olarak kabul edilmeyece�i hükme ba�lanm��t�r. Bu hükme göre indirilemeyecek KDV'nin gider olarak dikkate al�nmas� gerekmektedir. KDV Kanunu'nun 30'uncu maddesinde indirilemeyecek KDV say�lm�� bu madde kapsam�nda hesaplanan KDV'den indirimi mümkün bulunmayan KDV gider veya maliyet unsuru olarak dikkate al�nacakt�r. Örne�in i�letmede imal edilen emtialar�n çal��anlara verilmesinde veya alacak senetlerinin �üpheli hale gelmesinde ayr�lan kar��l�klarda da hesaplanan KDV gider veya maliyet unsuru olabilmaktedir.

Buna göre vergiden istisna edilen i�lemlerle ilgili, i�letmeye al�nan binek otomobilleri dolay�s�yla binek otomobillerinin al�� vesikalar�nda gösterilen veya zayi olan mallar�n al�� vesikalar�nda gösterilen KDV tutarlar� kazanc�n tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate al�nacakt�r. Kanunen kabul edilmeyen giderler nedeniyle yüklenilen KDV tutarlar� ise hesaplanan KDV'den indirilemeyece�i gibi kazanc�n tespitinde de gider olarak dikkate al�namayacakt�r.

• Ayr�lan Amortismanlar

Amortisman ay�rabilmek için amortismana tabi k�ymetin i�letmede kullan�lmas�, (Kullanman�n fiilen ba�lamas� �art olmay�p, sabit k�ymetin envantere al�nm�� olmas� yeterlidir.) Amortismana tabi iktisadi k�ymetin i�letmede bir y�ldan fazla kullan�lmas�, y�pranmaya ve a��nmaya veya k�ymetten dü�meye maruz bulunmas� gerekmektedir,

De�eri, 2009 y�l� için 670-TL’yi a�mayan pe�tamall�klar ile i�letmede kullan�lan ve de�eri 670-TL’yi a�mayan alet, edevat ve demirba�lar amortismana tabi tutulmayarak do�rudan do�ruya gider yaz�labilir, iktisadi ve teknik bak�mdan bütünlük gösterenlerde bu s�n�r topluca dikkate al�n�r.

3 2464 say�l� Belediye Gelirleri Kanunu'na eklenen mükerrer 44'üncü madde ile yürürlü�e giren Çevre Temizlik Vergisi'nin mükellefi, söz konusu vergiye konu olan konut, i�yeri ve di�er �ekillerde kullan�lan binalar� kullananlard�r. Dolay�s�yla, sahibi bulunduklar� veya kiralad�klar� (kirac� s�fat�yla) i�yerlerinde ticari faaliyetlerini idame ettiren ticaret erbab�n�n söz konusu i�yerleri için ödedikleri çevre temizlik vergilerini safi kazanc�n tespit edilmesinde gider olarak indirmeleri mümkündür.


Parça parça ele al�nd��nda, her bir parçan�n de�eri 570-TL’nin alt�nda olan fakat "iktisadi ve teknik bak�mdan" bir bütünlük olu�turan sabit k�ymetler (duran varl�klar) olabilir. Bunlarda 670-TL tutar�ndaki haddi a��p a�mad��na bak�l�rken, her parçan�n ayr� ayr� de�il, tüm parçalar�n toplam de�eri esas al�nacakt�r (VUK 313. Md ).

Örne�in, bir lokantaya al�nan çatal, b�çak, ka��klar�n tek tek de�eri 670 TL'n�n alt�nda

olabilir. Fakat bunlar iktisadi ve teknik bak�mdan bir bütünlük gösterdiklerinden tüm çatal, b�çak, ka��klar topluca ele al�n�r ve amortismana tabi tutulur. Ayn� �ekilde kahve, otel gibi i�letmelerin ald�klar� ço�u demirba� (masa, sandalyelerin vb.) topluca amortismana tabi tutulur,

• ��verence Sendikalar Kanunu Hükümlerine Göre Sendikalara Ödenen Aidatlar

��verenlerce; ba�l� olduklar� sendikalara ödenen aidatlar�n kazançtan indirilmesi mümkündür. Ancak bu aidatlar�n bir ayl�k tutar�, i�yerinde i�çilere ödenen ç�plak ücretin bir günlük toplam�n� a�amaz. Burada ifade edilen ç�plak ücret kavram� fazla mesai, prim, ikramiye, sosyal yard�m gibi eklentileri ihtiva etmemektedir. Ç�plak ücret brüt tutarlar�n�n ayl�k toplam� 30’a bölünmek suretiyle o ay için gider yaz�labilecek aidat tutar� bulunur, aidat�n daha uzun üç ayl�k veya alt� ayl�k süreler içinde ödenmesi halinde bu sürelere isabet eden ayl�k s�n�rlar toplam� gider kaydedilecek aidat�n s�n�r�n� olu�turur. S�n�r� a�an aidat k�sm�, kazanc�n tespitinde has�lattan indirilemez.4

Örnek: (A) Ltd �ti’nin i�yerinde çal��t�rd�� ücretlilerine Temmuz ay�nda ödedi�i ç�plak ücret toplam� 30.000-TL olup, ayn� i�veren üyesi oldu�u i�verenler sendikas�na her ay için 1.250-TL tutar�nda sendika aidat� ödemektedir. Bu i�verenin gider olarak dikkate indirebilece�i sendika aidat� i�çilerine ödedi�i (30.000-TL/30=) 1.000-TL tutar�ndaki bir günlük ücret toplam� olup, Temmuz ay�nda ödedi�i aidat tutar�n�n 250.-TL 'sini gider olarak dikkate alamayacakt�r.

• Ücretli Ad�na Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katk� Paylar�

Bireysel emeklilik sistemine ücretli ad�na ödenen katk� paylar�n� i�verenler kazançtan indirilebileceklerdir.5 Buna göre:

"��verenler taraf�ndan ücretliler ad�na bireysel emeklilik sistemine ödenen katk� paylar�. (Gerek i�verenler gerekse ücretliler taraf�ndan bireysel emeklilik sistemine ödenen ve vergi matrah�n�n tespitinde dikkate al�nan katk� paylar�n�n toplam� bu Kanunun 63 maddesinin birinci f�kras�n�n (3) numaral� bendinde belirlenen oran ve haddi a�amaz.)" Yukar�daki hükme göre, i�verenler taraf�ndan ücretliler ad�na ödenen katk� paylar�; Kanunun 63/3'üncü maddesinde belirtilen oran ve haddi (ayl�k ücretin %10'u (bireysel emeklilik sistemi d��ndaki �ah�s sigorta poliçeleri için ödenen primlerde ödendi�i ayda elde edilen ücretin %5’i) ve y�ll�k asgari ücret tutar�n�) a�mamak ko�uluyla i�verenler taraf�ndan ticari kazanc�n tespitinde gider olarak kabul edilecektir. Bu düzenleme sadece bireysel emeklilik katk� paylar� için yap�lm�� olup, özel �ah�s sigorta primleri ile emekli ve yard�m sand�klar�na ödenen aidat ve primler kapsama dahil edilmemi�tir.

Örnek: Bir i�verenin yan�nda çal��t�rd�� muhasebe müdürüne 2009 y�l� nda ayl�k 5.000.-TL brüt ücret tahakkuk ettirmektedir. ��veren brüt ücretin yan�nda bireysel emeklilik �irketine eleman� ad�na ayl�k 400.-TL katk� pay� olarak ödeme yapmaktad�r. ��verenin yapm�� oldu�u bu ödeme tutar� ayl�k brüt ücret tutar�n�n %10’u olan 500.TL ‘yi geçmedi�i ve katk� pay�n�n bir y�ll�k toplam tutar�, asgari ücretin 1 y�ll�k toplam tutar�n� geçmedi�i için kazanc�n tespitinde gider olarak dikkate al�nmas� mümkündür.

4Di�er yandan 149 Seri Numaral� Gelir Vergisi Genel Tebli�i'ne gere sendika aidat�n�n, i�verenler taraf�ndan gider yaz�labilmesi için, aidat�n ilgili

bulundu�u y�lda sendikaya ödenmesi gerekir. �lgili bulundu�u y�lda ödenmeyen sendika aidatlar�, daha sonraki y�llara ait ticari kazanc�n tespitinde gider olarak dikkate al�nmayacakt�r. 5 Gelir Vergisi Kanunu'nun 40'�nc� maddesine 07.10.2001 tarihinden geçerli olmak üzere 4697 say�l� Kanun'un 4'üncü maddesiyle eklenen 9'uncu bend.


25

• G�da Bankac�l�� Faaliyetinde Bulunan Dernek Ve Vak�flara Ba��lanan G�da Maddeleri

Fakirlere yard�m amac�yla G�da Bankac�l�� faaliyetinde bulunan dernek ve vak�flara Maliye Bakanl��nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde ba��lanan g�da maddelerinin maliyet bedelleri kazanc�n tespitinde gider olarak gösterilmesi imkan� tan�nm��t�r.6 Ayr�ca g�da maddelerine ilave olarak temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin de kazanc�n tespitinde gider olarak dikkate al�nmas� mümkündür.

• Di�er Baz� Giderler

Hisse senetleri ve tahvillerin ihraç giderleri. Kurumlar hisse senedi ve tahvil ç�karmak için yapt�klar�; ka��t ve bask� giderlerini, mahkeme, noter, tasdik, tescil harçlar� ile ilan masraflar�n�, damga vergisini, bankalara verilen komisyonlar� ve bunun gibi giderlerini has�latlar�ndan indirebilirler.

Kurulu� ve örgütlenme giderleri. Kurumlar bu giderlerini bir defada gider yazabilecekleri gibi aktifle�tirmek suretiyle ve amortisman yoluyla be� y�lda e�it taksitlerle gider yazabilirler. (VUK md. 326)

Genel heyet toplant�lar�, birle�me, fesih ve tasfiye giderleri.

Sigorta �irketlerinde bilanço gününde hükmü devam eden sigorta sözle�melerinin içerdi�i teknik ihtiyatlar.

Eshaml� komandit �irketlerde komandite orta��n kar pay�

Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

Gelir, bir i�letmelerin bir takvim y�l�nda elde etti�i kazanç ve iratlar�n safi tutar�d�r. Safi kazanc�n tespit edilmesi s�ras�nda indirilemeyecek olan giderlerde vergi kanunlar�nda say�lm��t�r. (GVK Md.41, KVK Md.11) Ticari kazançtan indirim konusu yap�lamayacak olan belli ba�l� KKEG a�a��da say�lm��t�r.

• ��letme Sahibi �le E�inin Ve Çocuklar�n�n ��letmeden Çektikleri Paralar Veya Aynen Ald�klar� Sair De�erler:

Vergi kanunlar� i�letmeyi, sahibinden ayr� bir varl�k olarak kabul etmi� ve i�letme sahibi ile e�i ve çocuklar�n�n i�letmeden çektikleri paralar veya aynen ald�klar� sair de�erlerin gider olarak kabul edilmemesini (ve aynen al�nan de�erlerin emsal bedelle de�erlenerek matraha ilave edilmesini) öngörmü�tür (GVK md.41/1). Böylece, i�letmeden çekilen de�erlerle ilgili olarak olu�an kâr�n i�letme bünyesinde vergilendirilmesi sa�lanmak istenmi�tir. Örne�in bir müteahhidin satmak üzere yapt�� dairelerden birini çocu�una vermesi halinde bu dairenin emsal bedelinin kazanca ilave edilmesi gerekmektedir.

• ��letme Sahibinin Kendisine, E�ine, Küçük Çocuklar�na ��letmeden Ödenen Ayl�klar, Ücretler, �kramiyeler, Komisyonlar Ve Tazminatlar:

Vergi mevzuat�na göre i�letmelerden i�letme sahibine, e� ve küçük çocuklar�na ödenen ayl�k, ücret, ikramiye, komisyon ve tazminatlar�n gider olarak kazançtan dü�ülmesi mümkün de�ildir (GVK md. 41/2).7

6 GVK’n�n 40’�nc� maddesine 5035 say�l� Kanun’la eklenen 10’uncu bent. (01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere ) 5281 say�l� kanunun 43/8-a maddesiyle GVK’n�n 40’�nc� maddesinin 10’uncu bendinde de�i�iklik yap�lm�� ve madde biraz daha geni�letilerek (01.01.2005 tarihinden geçerli olmak üzere) 7 Sadece kâra ortak olan ve sermaye olarak eme�ini koymu� orta�a, ayr�ca ödenen ücretlerin gider olarak yaz�labilece�i yönünde yarg� kararlar� bulunmaktad�r.


• ��letme Sahibinin ��letmeye Koydu�u Sermaye �çin Yürütülecek Faizler Ve Kur Farklar�:

Özsermaye; gerçek aktif toplam� ile borçlar aras�ndaki fark� ifade eder. TTK’nun

470’inci maddesine göre sermaye �irketleri ile kooperatifler esas sermaye için faiz ödeyemezler.

Ancak anonim �irketlerde i�letmenin faaliyetine ba�lamas�na kadar geçecek olan devre için pay sahiplerine muayyen bir faiz ödenmesine dair, �irket esas sözle�mesine hüküm konulabilir.

Kurumlar Vergisi Kanununda “Haz�rl�k Devresi Faizi” olarak adland�r�lan bu giderler kazanc�n tespitinde gider olarak kabul edilmez.

��letme sahibinin i�letmeye koydu�u sermaye için yürütülecek faizler hiçbir �ekilde gider

yaz�lmaz (GVK md. 41/3). Ancak son y�llarda ya�anan kronik enflasyon nedeniyle i�letmelerin dövize olan taleplerinde belirgin bir art�� oldu�u, sermayelerini döviz kuruna ba�lamak istedikleri, hatta al�m-sat�mlar�n� dahi döviz cinsinden fiyatlarla ifade etmekte olduklar� görülmektedir. ��letmeye konulan sermayenin dövize ba�lanmas� durumunda y�l sonunda olu�acak kur fark�n�n da yukar�daki hükme paralel olarak kanunen kabul edilmeyen gider olarak de�erlendirilmesi gerekir. Örne�in, ithal mal al�m sat�m�yla u�ra�an bir i�letmenin i�e ba�larken koydu�u 500.000 USD sermaye nedeniyle, y�l sonunda 50.000-TL kur fark� do�du�unda, ortaya ç�kan bu kur fark�n�n gider yaz�larak matrahtan indirilmesi mümkün de�ildir.

• Te�ebbüs sahibinin, e�inin ve küçük çocuklar�n�n i�letmede cari hesap veya di�er �ekillerdeki alacaklar� üzerinden yürütülecek faizler ve kur farklar�:

��letme sahibinin, e�inin ve küçük çocuklar�n�n i�letmede cari hesap veya sair �ekillerde alacaklar� do�abilir. Ancak kanun koyucu, sermayenin dü�ük tutularak i�letmenin i�letme sahibine, e� ve küçük çocuklar�na sürekli borçlu gösterilerek, bu alacaklara yürütülecek faizler yoluyla, i�letmenin kazanc�n�n dü�ük gösterilmesine engel olmak istemi� ve bu tür alacaklar için yürütülen faizleri gider olarak kabul etmemi�tir (GVK md. 41/4). Ayn� �ekilde bu alacaklar�n dövizli olmas� halinde hesaplanacak kur fark� giderlerinin matrahtan dü�ülmesi de mümkün de�ildir.

• Her türlü para cezalar� ve vergi cezalar� ile te�ebbüs sahibinin suçlar�ndan do�an tazminatlar:

Her türlü (trafik cezalar�, usulsüzlük ve vergi ziya� gibi vergi cezalar�, belli ruhsat ve belgelerin zaman�nda al�nmamas� ya da kanunla konmu� belli zorunluluklar�n yerine getirilmemesi ya da yasaklar�n çi�nenmesi gibi nedenlerle muhatap olunan her nevi) cezalar gider yaz�lamaz (GVK md. 41/5).8

Ancak sözle�melerde cezai �art olarak tespit edilen ve i�letme sahibinin sözle�mede yer alan taahhütlerini yerine getirmemesi nedeniyle tahakkuk edecek tazminat ve yapt�r�mlar, vergi uygulamas�nda GVK 40/3 maddesine göre gider olarak dikkate al�nabilecektir.

Örnek: Bir yap� sözle�mesinde i�in belirlenen sürede bitirilmemesi halinde müteahhidin ceza ödemesi öngörülmü� ise müteahhidin i�i süresinde bitirememesi halinde ödeyece�i ceza müteahhit taraf�ndan gider olarak yaz�labilecektir.

8GVK’nun 90. maddesi uyar�nca gelir vergisi ve di�er �ahsi vergiler ile VUK’nun 112 ve 371.maddeleri ve 6183 say�l� Amme Alacaklar�n�n Tahsil Usulü hakk�ndaki Kanun uyar�nca hesaplanan gecikme faizi ve zamlar�n�n, ayr�ca VUK uyar�nca kesilen usulsüzlük, özel usulsüzlük ve vergi ziya� cezalar�n�n ticari kazanc�n tespitinde indirilmesi mümkün de�ildir.


27

• Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin % 50’si (90/1081 say�l� BKK ile (0) s�f�r):

Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait reklam ve ilan giderlerinin Bakanlar Kurulunca belirlenecek oran�n�n gider olarak kabul edilmeyece�i belirtilmi�tir (GVK md. 41/6). Bakanlar Kurulu bu oran� 90/1081 say�l� Karar� ile "%0" olarak belirledi�inden, fiilen her türlü alkol, alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerinin tan�t�m�na ili�kin giderlerin tamam� yasal giderdir.

• Kiralama Yoluyla edinilen veya i�letmede kay�tl� olan deniz ve hava ta��tlar�ndan i�letmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanlar�n giderleri ile amortismanlar�:

Gerek kiralanan ve gerekse i�letmenin aktifinde kay�tl� bulunan yat, kotra, sürat teknesi gibi motorlu deniz, uçak, helikopter gibi hava ta��tlar�ndan i�letmelerin esas faaliyet konusu ile ilgisi olmas� halinde, bu ta��tlara ili�kin giderlerin ve amortismanlar�n tamam�n�n kazanc�n tespitinde indirim olarak dikkate al�nacakt�r. ��letmenin esas faaliyetinin konusunun d��nda kullan�lanlara ait gider ve amortismanlar has�lattan dü�ülemeyecektir.

• Bas�n Yoluyla i�lenen Fiillerden veya Radyo ve Televizyon Yay�nlar�ndan Do�an Maddi ve Manevi Zararlardan Dolay� Ödenen Tazminat Giderleri

Bas�n yoluyla i�lenen fiillerden veya radyo ve televizyon yay�nlar�ndan do�an maddi ve manevi zararlardan dolay� ödenen tazminat giderleri ticari kazançtan indirilemez (GVK md. 41/9).

��letmelerin medyadaki fiil ve i�lemlerinden do�acak maddi ve manevi tazminat ödemelerinin faaliyetle bir ilgisi bulunmad��ndan bu �ekildeki tazminat ödemelerinin kazançtan indirilmesi mümkün de�ildir.

Di�er Kanunlarca �ndirimi Kabul Edilen Ve Edilmeyen Giderler. • Mal Ve Hizmet Teslimleri S�ras�nda Hesaplanan KDV �le KDV Kanunu Uyar�nca

�ndirimi Mümkün Olan KDV Tutarlar�:

Bir dönem içerisinde yap�lan mal ve hizmet teslimi bedelleri üzerinden hesaplanan KDV’den, ayn� dönemde teslim al�nan mal ve hizmetlere ili�kin yüklenilen KDV indirilmekte ve aradaki müspet fark ödenmesi gereken KDV olarak beyan edilmektedir. Mal ve hizmet al�m�nda yüklenilen KDV’lerin indirilmesi genel kural�n�n yan� s�ra baz� al�mlara ili�kin KDV’nin indirimi kabul edilmemi�tir. �ndirimi mümkün olmayan KDV’ler KDVK’nun 30. maddesinde say�lm��t�r. Buna göre 30. maddede say�lanlar�n d��nda kalan yani hesaplanan KDV’den indirilmesi mümkün olan Katma De�er Vergilerinin gelir vergisi matrah�ndan indirilmesi mümkün de�ildir. Çünkü prensip olarak bir mal veya hizmet al�m�nda yüklenilen KDV, ya indirim KDV olarak dikkate al�nacakt�r ya da maliyet veya gider unsuru olacakt�r. Aksi halde indirimi yap�lan KDV’nin ayn� zamanda gider/maliyet olarak dikkate al�nmas�, mükerrerli�e yol açacakt�r

• KDV Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazlar� Kullanmalar� Mecburiyeti Hakk�nda Kanun Uyar�nca Kazançtan Yap�lacak indirim

��letmeler kullanmak üzere sat�n ald�klar� ödeme kaydedici cihazlar için %100'e kadar amortisman oran� seçebilirler. Amortisman ay�rma imkan� bulunmayanlar ise al�� bedellerinin tamam�n� vergiye tabi kazançlar�n�n tespitinde indirim konusu yapmalar� mümkündür.

Buna göre perakende ticaretle u�ra�an veya hizmet ifa eden i�letmeler, kullanmak üzere sat�n ald�klar� ödeme kaydedici cihazlar�n bedelinin tamam�n�, cihaz�n iktisap edildi�i y�la ait kazançlar�ndan indirebileceklerdir.


• Motorlu Ta��tlar Vergisi Kanunu’na ba�l� (I), (III) ve (IV) say�l� tarifelerinde yer alan ta��tlardan al�nan vergi ve cezalar ile gecikme zamlar�:

Motorlu Ta��tlar Vergisi Kanunu’nun 14. maddesi uyar�nca (I), (III) ve (IV) say�l� tarifelerde yer alan ta��tlardan (ticari maksatla kullan�lan uçak ve helikopterler ile ta��t kiralama faaliyeti ile u�ra�an i�letmelerin bu amaçla kiraya verdikleri ta��tlar hariç) al�nan vergi ve cezalar ile gecikme zamlar� gelir vergisi matrah�n�n tespitinde gider olarak kabul edilemez. Buna göre tarifelerde yer alan otomobil, arazi ta��tlar�, özel amaçla kullan�lan yat, kotra, ve her türlü motorlu tekneler ile uçak ve helikopterler için ödenen motorlu ta��tlar vergileri kazançtan indirilemez.

• Sosyal Sigortalar Kurumu’na Ödenmeyen SSK Primleri:

��verenlerce hizmet erbab� için ödenen SSK primlerini gider olarak indirebilir(GVK md. 40/2). Ancak bu hükme göre indirimin kabul edilebilmesi için, Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 80. maddesine ve ayr�ca 174 say�l� GVGT’ne göre primlerin Sosyal Sigortalar Kurumuna fiilen ödenmesi gerekir. Ödenmeyen prim, gider yaz�lamaz (Ancak Aral�k ay�na ait sigorta priminin izleyen Ocak ay�nda ödenecek olmas� dolay�s�yla, Aral�k ay�na ili�kin olup henüz ödenmemi� primlerin ayn� ay�n gideri olarak dikkate al�nmas� mümkündür)9

• K�dem Tazminat� Kar��l�klar�:

K�dem tazminat�, i�verenlerin i�ten ç�kard�klar� i�çilere, �� Kanunu hükümleri çerçevesinde hesaplayarak ödedikleri tazminat olup, ödendikleri tarihte gider yaz�l�rlar. Muhasebe standartlar� aç�s�ndan zorunlu olarak ayr�lan kar��l�klar vergi kanunlar� aç�s�ndan, gider kabul edilmez. Bu konudaki yarg� kararlar� da bu yöndedir. Ancak daha önceden ayr�lm�� olan k�dem tazminatlar�n�n kar��l�� ödendi�i dönemde indirimi kanunen kabul edilir.

• Kasa Ve Emtia Stoku Say�m Noksanlar�:

Say�m noksanlar�n�n sebebinin dönem içerisinde tespit edilebilmesi durumunda i�letmeler aç�s�ndan herhangi bir sorun yoktur. Ancak, dönem sonu geldi�i halde say�m ve tesellüm noksanlar�n�n sebebinin tespit edilememesi durumunda prensip olarak i�letme içi denetim yoluyla ilgililer ad�na borç kayd� yap�l�r. Bu �ekilde kasa veya emtia stoku say�m�nda tespit edilen ancak nedeni belirlenemeyen say�m noksanlar�n�n kazançtan indirilmesi mümkün de�ildir.

• Her Ne �ekilde Ve Ne �simle Olursa Olsun Ayr�lan �htiyat Akçeleri:

�htiyat akçeleri; gerek TTK’na, gerekse kurumlar�n özel kanunlar�na veya esas sözle�melerine göre çe�itli adlarla zorunlu yada ihtiyari olarak, kardan ayr�lan mebla�lard�r. Bankalar Kanununa göre bankalar�n ay�rd�klar� kar��l�klar da bu niteliktedir.

Ayr�ca kurumlar, kar��l�k fon ve sair adlarla veya dü�ük de�erleme ve yüksek oranda amortisman uygulamak suretiyle gizli ihtiyat ay�rabilmektedir. �htiyat niteli�inde olan bu gibi nedenlerle her türlü yedek akçelerin kurum kazanc�ndan indirilmesi mümkün de�ildir.

• Kanunlarla veya kanunlar�n verdi�i yetkiye dayan�larak tespit edilen hadler sakl� kalmak üzere, menkul k�ymetlerin itibari de�erlerinin alt�nda sat��ndan do�an zararlar ile ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler.10

• KVK’nun 5 inci maddesinin son f�kras�na göre, kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlara ili�kin ödemelerin kazançtan indirilmesi mümkün de�ildir.

• Yönetim kurulu ba�kan ve üyelerine ödenen kar paylar� GVK’nun 75/3 üncü maddesince Menkul Sermaye �rad� say�ld��ndan gider olarak indirilemeyecektir.

9 Ancak müteakip y�l�n Ocak ay� bitti�i halde ödenmemi� olmas� halinde, Aral�k ay�nda primlerin gider yaz�lm�� olmas�, vergi ziya� do�uracakt�r. 10Burada ifade edilen menkul k�ymetler �irketler taraf�ndan ihraç edilen menkul k�ymetlerdir.


29

Zararlar�n Karlara Takas Ve Mahsubu Vergi mevzuat� bak�m�ndan gelirin toplanmas�nda gelir kaynaklar�n�n bir k�sm�ndan do�an

zararlar (80.maddede yaz�l� di�er kazanç ve iratlardan do�anlar hariç) di�er kaynaklardan do�an kazanç ve iratlara mahsup edilir (GVK md.88/1).

Mahsup Edilebilecek Zararlar Kanunda aksine hüküm olmad�kça, olu�an zarar daha sonraki dönemlerde olu�an

kazançlardan mahsup edilebilmektedir. Yap�lan mahsubun sonucunda arta kalan zarar, daha sonraki y�llar�n gelirinden indirilir. Ancak be� y�l içinde mahsup edilemeyen zarar tutar� daha sonraki y�llara aktar�lamaz.11

Zarar Mahsubunda S�ra

Birbirini izleyen birden fazla y�l�n sonucu zararl� oldu�unda, sonraki y�llar�n gelirinden, en önceki y�l zarar�ndan ba�lanarak mahsup yap�l�r. Be� y�ll�k zarar mahsup süresi geçirilmemi� olmak kayd�yla, s�raya uyulmamas�, mahsup hakk�n�n kayb�na yol açmaz.

Gelirden Yap�lacak �ndirimler Gelirden yap�lacak indirimlere ili�kin düzenleme, GVK’n�n 89. maddesinde yer almaktad�r.

Farkl� gelir unsurlar�ndan elde edilen gelirden kanunda yer alan �artlar�n olu�mas� halinde baz� indirimler yap�labilmektedir. Bu indirimler i�letmeler taraf�ndan verilen beyanname üzerinden yap�lmaktad�r.

Sigorta Primleri ve Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katk� Paylar� ��letme sahibinin �ahs�na, e�ine ve küçük çocuklar�na ait hayat, ölüm, sakatl�k, kaza,

hastal�k, anal�k, do�um, tahsil gibi �ah�s sigortalar�n�n primleri ile bireysel emeklilik katk� paylar� gelirden indirilebilir.(GVK Md.89/1)

�ah�s Sigorta Primlerindeki �ndirim Esaslar� �ah�s sigorta primleri a�a��da yer alan �artlara ba�l� kal�nmas� kayd�yla gelirden indirilebilir.

♦ Ödenen primin, mükellefin �ahs�na, e�ine ve küçük çocuklar�na ait hayat, ölüm, sakatl�k, kaza, hastal�k, anal�k, do�um, tahsil gibi �ah�s sigortalar�n�n primleri olmas� gerekir.

♦ Aile fertleri için ödenen primlerin toplam� asgari ücretin y�ll�k tutar�n� a�mamal�d�r. Asgari ücretin bir y�ll�k tutar�n�n tespitinde, gelirin elde edildi�i y�lda, 16 ya��ndan büyük asgari ücretlinin 1 y�l içerisinde ald�� brüt maa�lar�n�n toplam� esas al�n�r.

♦ Ödenen sigorta primlerinin y�ll�k toplam� beyan edilen gelirin %5’ ini a�mamal�d�r.

♦ Sigorta, Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta �irketi nezdinde akdedilmi� bulunmal�d�r.

♦ Sigorta pirimi gelirin elde edildi�i y�lda ödenmi� bulunmal�d�r.

♦ Prim ödeyen �ah�s tam mükellefiyet esas�na göre vergilendirilen mükelleflerden olmal�d�r. Dar mükellefiyete tabi olanlar sigorta pirimi indirimi yapamazlar.

11 Yurtd�� faaliyetlerden do�an zararlar; faaliyette bulunulan ülkenin vergi kanunlar�na göre beyan edilen kazançlar�n�n (zarar dahil) her y�l o ülke mevzuat�na göre denetim yetkisi verilen kurulu�larca rapora ba�lanmas� ve bu raporun asl� ve tercüme edilmi� bir örne�inin Türkiye’deki ibraz� halinde; mahsup edilebilecektir.(GVK Md.88/4)

Türkiye’de istisna edilen kazançlarla ilgili yurt d�� zararlar, yurt içindeki kazanç ve iratlardan mahsup edilmez.


♦ E�lerin veya çocuklar�n ayr� beyanname vermeleri halinde, bunlara ait primler kendi gelirlerinden indirilir.

Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katk� Paylar� Bireysel emeklilik sisteminde ödenen katk� paylar�n�n indiriminde de genel olarak �ah�s

sigorta primlerinin indiriminde belirtilen esaslar geçerlidir. �ah�s sigorta primlerinden farkl� olarak; �ah�s sigorta primlerinde asgari ücretin bir y�ll�k tutar�n� a�mamak üzere gelirin %5’i indirilebilecekken, bireysel emeklilik katk� paylar�nda yine asgari ücretin bir y�ll�k tutar�n� a�mamak üzere y�ll�k gelirin %10’u indirim konusu yap�labilmektedir.

Di�er bir fark da; �ah�s sigortalar�n�n mükellefin �ahs�na, e�ine, küçük çocuklar�na ili�kin olmas� gerekirken, bireysel emeklilik katk� paylar�n�n sadece mükellefin kendisiyle ilgili olmas�d�r. Yani mükellefin e� ve çocuklar�na ili�kin katk� paylar�n�n indirimi kabul edilmeyecektir.

Ancak ücret geliri elde edenler için indirim konusu yap�lacak bireysel emeklilik katk� pay�n�n ücretin safi tutar�n�n hesaplanmas� s�ras�nda indirim konusu yap�lmam�� olmas� gerekir.

�ah�s sigorta primleriyle benzer bir uygulama e�lerin veya çocuklar�n ayr� beyanname vermeleri durumunda, bunlara ait primler kendi gelirlerinden indirilir.

Bireysel Emeklilik Katk� Pay� ile �ah�s Sigorta Primini Beraber Ödeyenlerde �ndirim Ayn� y�l içinde hem bireysel emeklilik katk� pay� hem de �ah�s sigorta primi ödeyenler,

yukar�da belirtilen �artlar dahilinde her iki tutar� da indirebilirler. Ancak bireysel emeklilik katk� pay�n�n beyan edilen gelirin %10’unu ve asgari ücretin bir y�ll�k toplam tutar�n�, �ah�s sigorta priminin beyan edilen gelirin %5’ini ve asgari ücretin bir y�ll�k tutar�n� a�mamas� gerekir.

Örnek: X 2009 y�l�nda 40.000.-TL gelir elde etmi� olup, bu gelirden indirim yapabilece�i �artlar� haiz 3.600.-TL bireysel emeklilik katk� pay� ve 2.000.-TL �ah�s sigorta primi ödemi�tir. X mükellefinin beyan�ndan indirim konusu yapabilece�i tutar, gelirin %10’unu a�mad�� için 3.600.-TL bireysel emeklilik katk� pay� ve [(40.000x0.10)–3.600=] 400.-TL �ah�s sigorta primi olacakt�r. Kalan (2.000 – 400=) 1.600.-TL �ah�s sigorta primi indirilemeyecektir.

Ba�-Kur Giri� Kesene�i ve Primleri 1479 say�l� Esnaf ve Sanatkarlar ve Di�er Ba��ms�z Çal��anlar Sosyal Sigorta Kurumu

(Ba�-Kur) Kanunu’nun 49/3. Maddesinde sigortal�lar taraf�ndan ödenen giri� kesene�i ve sigorta primlerinin vergi uygulamalar�nda gider olarak yaz�labilece�i hükme ba�lanm��t�r.

Genel kural bu olmakla beraber, bilhassa ortakl�klarda, her bir orta��n ortakl�ktaki kar pay�n�n e�it olmayabilece�i, ödenecek giri� kesene�i ve primlerin seçilen ayl�k gelir basama��na göre de�i�ebilece�i ve bu nedenle safi kazanc�n tespitinde zorluklar ve sak�ncalar do�abilece�i hususu göz önünde bulundurularak söz konusu primlerin beyan edilecek gelirden beyanname üzerinde indirim konusu yap�lmas� daha sa�l�kl� olacakt�r.

Ödedikleri Ba�-Kur giri� kesene�i ve primlerini gider olarak kay�tlar�na intikal ettirmeyenlerin a�a��daki �artlar dahilinde söz konusu primleri gelirlerinden indirmeleri mümkündür:

♦ Ba�-Kur giri� kesene�ini ve primlerinin gelirin elde edildi�i y�lda ödenmi� olmak �art�yla mükellefler taraf�ndan kanuni defterler üzerinde gider kaydedilerek y�ll�k kazançtan indirilmesi yerine ticari kazançlar� dolay�s�yla verilecek beyannamede gösterilen gelirden,

♦ Adi komandit �irketlerin komandite ortaklar� giri� kesene�i ve primlerini ayn� �ekilde beyan ettikleri gelirden,

♦ Ba�-Kur Kanunu kapsam�na giren serbest meslek erbab�n�n Gelir Vergisi Kanunu’nun 68/8.maddesi hükmüne dayanarak has�latlar�ndan emekli aidat� ve sosyal sigorta primi indirmemi� olmalar� �art�yla ödedikleri Ba�-Kur giri� kesene�i ve primlerini serbest meslek kazançlar� ile ilgili olarak verecekleri y�ll�k gelir vergisi beyannamelerinde beyan ettikleri gelirden,


31

�ndirmeleri mümkündür.

��letme Sahibinin Kendisi, E�i ve Küçük Çocuklar�na �li�kin Olarak Yap�lan E�itim ve Sa�l�k Harcamalar� ��letme sahibinin kendisi, e�i ve küçük çocuklar�na ili�kin olarak yap�lan e�itim ve sa�l�k

harcamalar�n�n, beyan edilen gelirden indirilebilmesi için, a�a��daki �artlara uygun olmas� gerekmektedir.

♦ �ndirilecek e�itim ve sa�l�k harcamalar�n�n beyan edilen gelirin % 10’unu a�mamas�,

♦ Mükellefin kendisi, e�i ve küçük çocuklar�na ili�kin olarak yap�lan e�itim ve sa�l�k harcamalar�n�n Türkiye’de yap�lmas�,

♦ Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel ki�ilerden al�nacak belgelerle tevsik edilmesi

Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. Maddesi çerçevesinde e�itim ve sa�l�k harcamalar� nedeniyle vergi indiriminden yararlanan ücretliler, ayn� harcamalar�n� bu hükümden yararlanarak matrahlar�ndan indiremezler (Gelir Vergisi Kanunu 89/2.madde).

Ba�� ve Yard�m �ndirimi

Ba�� ve yard�mlar genel olarak ticari kazanc�n elde edilmesi veya idame ettirilmesi ile ilgili olmad�klar� halde bir tak�m sosyal amaçlarla bu tür giderlerin belli �artlar alt�nda bir k�sm�n�n veya tamam�n�n vergi matrah�ndan dü�ülmesine imkan tan�maktad�r. ��letmeler, Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yarar�na çal��an dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tan�nan vak�flara y�ll�k toplam� beyan edilecek gelirin % 5'ini (kalk�nmada öncelikli yöreler için % 10'unu) a�mamak üzere, makbuz kar��l��nda yapt�klar� ba�� ve yard�mlar� indirim konusu yapmalar� mümkündür.

Buna göre, ba�� ve yard�m�n o y�la ait olarak beyan edilen gelirin %5’ine (kalk�nmada öncelikli yörelerde %10’una) tekabül eden k�sm� gider kabul edilir. �ndirilecek ba�� ve yard�m�n belirlenmesine esas olan gelir geçmi� y�l zararlar� dü�üldükten sonra kalan gelirdir.

Ayni Ba�� ve Yard�mlarda De�erleme

Ba�� ve yard�mlar�n ayni olarak yap�lmas� durumunda, ba��lanan veya yard�m konusu

yap�lan mal veya hakk�n varsa mukayyet de�eri, bu de�er yoksa V.U.K.’ nun 267/3 bendine göre “Takdir Komisyonu “nca belirlenen emsal bedeli indireme esas al�n�r.

Ba��lar�n Beyan Edilen Gelirden �ndiriminde S�n�r

Bir k�s�m ba�� ve yard�mlar beyan edilen gelirin belli bir oran�yla s�n�rland�r�lm��ken, bir k�sm� ise s�n�rs�z olarak kullan�lmas� sa�lanm��t�r. Ancak; s�n�rs�zl�k, ba�� ve yard�m�n yap�ld�� y�l�n beyan edilen gelir tutar�n� a�amaz yani sonraki y�llara devredemez.

Ayni Olarak Yap�lan Ba��lar�n K.D.V. Kanunu Kapsam�nda De�erlendirilmesi K.D.V. Kanunu’ nun 17/2 nci f�kras�nda, maddenin birinci f�kras�nda say�lan kurum ve kurulu�lara bedelsiz olarak yap�lan her türlü mal teslimi ve hizmet ifas�n�n katma de�er vergisinden müstesna oldu�u hükmü yer almaktad�r. Ancak ayn� kanunun 30/a f�kras� göz ard� edilmemelidir.

Ba��lar�n Beyan Edilen Gelirden �ndiriminde S�n�r


5228 Say�l� Kanun ile ba�� ve yard�mlar “indirim” olarak telaffuz edilmi� ve bu tutarlar�n

kurumlar vergisi matrah�n�n tespitinde, ayr�ca kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmek �art�yla indirim olarak dikkate al�nabilece�i belirtilmi�tir.

Gelir Vergisi mükelleflerinde oldu�u gibi kurumlar için de, indirimde s�n�r, ba�� ve

yard�mlar�n yap�ld�� y�l�n kazanç tutar�d�r. Zarar beyan� veya gelirin yetersizli�i durumunda kalan tutar izleyen y�llara aktar�lamayacakt�r.

S�n�rlamaya Tabi Kurum Kazanc� – Geçmi� Y�l Zararlar� Ba�� ve Yard�mlar�n = – ��tirak Kazançlar� + K.K.E.G. + Ba�� Üst S�n�r� ve Yard�mlar “Gider Kaydedildi ise”

Ayni Olarak Yap�lan Ba��lar�n K.D.V. Kanunu Kapsam�nda De�erlendirilmesi

K.D.V. Kanunu’ nun 17/2 nci f�kras�nda, maddenin birinci f�kras�nda say�lan kurum ve

kurulu�lara bedelsiz olarak yap�lan her türlü mal teslimi ve hizmet ifas�n�n katma de�er vergisinden müstesna oldu�u hükmü yer almaktad�r.

Ancak ayn� kanunun 30/a f�kras� dikkate al�nmal�d�r.

Ara�t�rma ve Geli�tirme Harcamalar� ��letmelerin bünyesinde gerçekle�tirdikleri münhas�ran yeni teknoloji ve bilgi aray��na

yönelik ara�t�rma ve geli�tirme harcamalar� tutar�n�n % 100'� oran�nda hesaplanacak "Ar-Ge indirimi yapabilmeleri mümkün bulunmaktad�r.

Ara�t�rma ve geli�tirme faaliyetleri ile do�rudan ili�kili olmayan giderlerden ve tamamen ara�t�rma ve geli�tirme faaliyetlerinde kullan�lmayan amortismana tabi iktisadi k�ymetler için hesaplanan amortisman tutarlar�ndan verilen paylar üzerinden Ar-Ge indirimi hesaplanmaz. (GVK Md 89/9, KVK md 10/a)

Yap�lan bu yeni düzenleme ile hem AR-GE harcamalar�n�n daha önce oldu�u gibi gider kaydedilmesine olanak tan�nmakta hem de bu giderlere ilave olarak bunlar�n toplam�n�n %100 �n�n ilgili dönemde beyan edilen gelirden indirilmesine imkan sa�lanmaktad�r. Bu durumda mükelleflere her 100 birimlik AR-GE harcamas� için 200 birimlik indirim hakk� tan�nmaktad�r.


33

2. Tek Düzen Hesap Plan�

Tek Düzen Hesap Plan�nda hesaplar 9 ana grupta toplanm��t�r. A K T � F

1. Dönen Varl�klar

2. Duran Varl�klar

P A S � F

3. K�sa Vadeli Yabanc� Kaynaklar Bilanço Hesaplar�

4. Uzun Vadeli Yabanc� Kaynaklar

5. Özkaynak Hesaplar�

6. Gelir Tablosu Hesaplar�

7. Maliyet Hesaplar� 7/A Seçene�i 7/B Seçene�i

8. Serbest Hesaplar 9. Naz�m Hesaplar

2.1. Kay�t Zaman�- Tahakkuk

Bir ekonomik de�er yarat�ld��nda, ba�ka bir �ekle dönü�türüldü�ünde, mübadeleye konu edildi�inde, el de�i�tirdi�inde veya yok oldu�unda muhasebele�tirilir.

��letmeler gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri mali y�l�n hesaplar�nda gösterilir.

Mali tablolar, amaçlanan fayday� sa�lamalar� için tahakkuk esas� dikkate al�narak haz�rlan�r.

Tahakkuk, i�lemlerin ve di�er olaylar�n etkileri, bunlarla ilgili nakit ve nakit benzerlerinin tahsilatlar�n�n veya ödemelerin yap�ld�� tarih itibariyle de�il, olu�tuklar� tarihler esas al�narak mali tablolara al�n�r.

2.2. Tahakkuk Kriterleri Unsur tan�m�na giren bir kalem a�a��da belirtilen kriter veya ko�ullara uygun olmas� halinde

bilançoda veya gelir tablosunda gösterilmelidir: �leride i�letmeye ekonomik yarar sa�layacak veya i�letmeden ekonomik yarar ç�k��na

neden olacakt�r. Sözkonusu kalemin maliyeti veya de�eri güvenilir bir �ekilde ölçülebilmelidir. Bir varl��n gelecekte i�letmeye ekonomik yarar giri�ine neden olaca�� muhtemelse ve

maliyeti ya da de�eri güvenilir bir �ekilde ölçülebiliyorsa bu varl�k bilançoda gösterilir.

Yap�lan bir harcaman�n, içinde bulunulan muhasebe döneminden sonraki dönemlerde, i�letmeye ekonomik yarar giri�i sa�lamas� mümkün de�ilse, bilançoda herhangi bir varl�k gösterilmez. Bunun yerine bu harcama gelir tablosunda gider olarak gösterilir.

Mevcut bir yükümlülü�ün yerine getirilmesi için ekonomik yarar sa�lanabilecek kaynaklar�n

i�letmeden ç�k�� gerçekle�ecekse ve ortadan kalkacak bu yükümlülük, güvenilir bir �ekilde ölçülebiliyorsa bilançoda borç olarak tahakkuku yap�l�r.


Güvenilir bir �ekilde ölçmek �art�yla, varl�klardaki bir art�� ya da borçlardaki bir azal�� nedeniyle gelecekte ekonomik yarar art�� olacaksa, gelir tablosunda gelir tahakkuku yap�l�r. Bu �ekilde, varl�klarda art��lar veya borçlarda azal��lar meydana getiren tahakkuklar yap�ld��nda bunlarla e� zamanl� olarak gelir tahakkuklar�n�n da yap�lmas� gerekir. Örne�in, mal veya hizmet sat��lar� nedeniyle varl�klardaki net art��larda veya alacakl�n�n alaca��ndan vazgeçmesi halinde borçlarda meydana gelen azal��lar bu kapsamdad�r.

Varl�klardaki bir azal�� ya da borçlardaki bir art�� nedeniyle ortaya ç�kan ve ölçülebilen

gelecekteki ekonomik fayda azalmas�, gelir tablosunda gider olarak tahakkuk ettirilir. Bunun anlam�, borçlarda art��lar veya varl�klarda azal��lar meydana getiren tahakkuklarla birlikte, e� zamanl� olarak gider tahakkuklar�n�n da yap�lmas�d�r. Örne�in, çal��anlar�n ödemelere hak kazanmas�nda ya da maddi duran varl�klar�n amortisman�nda oldu�u gibi.

Bu aç�klamalar vergi uygulamas� bak�m�ndan da baz� esaslar çerçevesinde ayn�d�r. Ticari ve zirai kazanc�n elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak �art� ile;

a) Dava ve icra safhas�nda bulunan alacaklar

b) Yap�lan protestoya veya yaz� ile bir defadan fazla istenilmesine ra�men borçlu taraf�ndan ödenmemi� bulunan dava ve icra takibine de�meyecek derecede küçük alacaklar; �üpheli alacak say�l�r ve bu alacaklar için de�erleme gününün tasarruf de�erine göre kar��l�k ayr�labilir.

� Senetli ve senetsiz alacaklar için kar��l�k ayr�labilir.

� Vadeli alacaklar (vadesi dolmam��) ve teminatl� alacaklar için kar��l�k ayr�lamaz. Teminat s�n�rl� ise teminat alt�na al�nmayan k�s�m için kar��l�k ayr�l�r.

� �lk y�l kar��l�k ayr�lmazsa di�er y�l kar��l�k ayr�l�p ayr�lmayaca�� tart��mal�d�r. Genel görü� ayr�lamayaca�� yönündedir.

� Mükellef �üpheli ticari alacaklar� için kar��l�k ay�rmayabilir. Bu durumda alacak vergi matrah�n� etkilemez. (Alaca��n do�du�u i�lemde sat�� tutar� 600’lü hesaplara kaydedilmi�tir). Kar��l�k ayr�lmas� durumunda ise söz konusu kar��l�k kar/zarar hesab�na aktar�laca��ndan vergi avantaj� sa�lanacakt�r.

� Kar��l�k ayr�lmadan alacak de�ersiz hale gelirse bu alacak “689 Di�er Ola�and�� Gider ve Zararlar” hesab�na aktar�larak kapat�l�r. (659 Di�er Ola�an Gider ve Zararlar hesab�n�n�n da uygulamada ve muhasebe kitaplar�nda kullan�ld�� görülmekte olup, her iki durum da vergi matrah�n� ayn� �ekilde etkilemektedir).

� Katma De�er Vergisinden kaynaklanan alacak için;

- VUK’nun 323. maddesinde yer alan �artlar�n mevcut olmas�,

- Alaca��n ilgili dönemin kay�tlar�na girmesi,

- Katma de�er vergisi beyannamelerinde beyan edilmesi,

halinde �üpheli alacak kar��l�� ayr�labilmesi mümkündür.12

Örnek: ��letme yöneticileri 10.000-TL’lik alaca��n �üpheli hale geldi�ini tespit etmi�tir. Gerekli hukuki i�lemler tamamlan�p y�l sonunda %60’� için kar��l�k ayr�lmas�na karar verilmi�tir. Ertesi y�l sulh yoluyla alaca��n %70’inden vazgeçilerek, 3.000-TL tahsil edilmi�tir. Her iki y�lda da yap�lacak kay�tlar a�a��daki gibi olacakt�r.

12334 seri nolu VUK Genel Tebli�i


35

128 �ÜPHEL� T�CAR� ALACAKLAR 10.000 120 ALICILAR 10.000 31.12.200X

654 KAR�ILIK G�DERLER� 6.000 129 �ÜPH. T�C. ALAC. KAR�ILI�I 6.000 31.12.200X

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 6.000 654 KAR�ILIK G�DERLER� 6.000 /

Ertesi y�l:

/ 100 KASA 3.000129 �ÜPH. T�C. ALACAKLAR KAR�ILI�I 6.000681 ÖNCEK� DÖNEM G�DER VE ZARARLARI 1.000 128 �ÜPHEL� T�C. ALACAKLAR 10.000 /

K�saca i�letmelerin esas faaliyetleri aras�nda mal ve hizmet sat�� vard�r. Bir sözle�me

veya anla�ma sonucundan kaynaklanan alacaklar varl�k olarak kay�tlarda izlenmektedir. Bu alacaklar�n tahsilinde sorun ç�kt�� durumlarda kar��l�k ayr�lmas� suretiyle, kay�tlarda gider olarak muhasebele�tirilmesi söz konusudur.

3. Muhasebede Hata

Muhasebe hatalar� unutkanl�k dikkatsizlik ve bilgisizlik yüzünden muhasebe ile ilgili i�lem kay�t ve hesaplarda yap�lan yanl��l�klard�r. Genelde kas�t unsuru ta��mayan yanl��l�klard�r. ��letmelerin muhasebe kay�tlar�nda kar��la��lan belli ba�l� muhasebe hatalar� 5 ba�l�k alt�nda toplan�r. 3.1. Matematik Hatalar� :

Muhasebe sisteminde yap�lmak durumunda kal�nan hesaplama i�lemlerinde yanl��l�klard�r.

Genellikle hesaplar�n bakiyeleri hesaplan�rken yap�lan toplama ve ç�karma hatalar� �eklimde ortaya ç�kar.

Örne�in ; genel yönetim giderleri hesab�n�n borç bakiyesi 110.000-TL iken 120.000-TL olarak hesaplanmas� ve dönem kar veya zarar� hesab�na bu �ekilde aktar�lmas� gibi.

3.2. Kay�t Hatalar�

Belgeler muhasebele�tirilirken kay�tlarda yap�lan rakam ve hesap yanl��l�klar�na denir.

Kay�t hatalar�n� 3 grupta toplamak mümkündür.


1)Belgelerdeki rakam�n defter kay�tlar�na yanl�� yaz�lmas�d�r. Bu hata ço�unlukla rakamda yer alan s�f�rlar�n eksik yada fazla yaz�lmas� veya takdim tehir diye adland�r�lan rakamlar�n yer de�i�tirmesi �eklinde kendini gösterir.

2)Bir i�lemin yanl�� alg�lanmas� sonucunda ait oldu�u hesaba de�il ba�ka bir hesaba kaydedilmesidir.

Örne�in mal sat�� kar��l�� al�nan 1.500-TL de�erindeki senedin sonradan tahsil edilmesi üzerine alacak senetleri hesab�na yap�lmas� gereken kay�t�n sat�� hesab�na yap�lmas� gibi

3) Muhasebele�tirme s�ras�nda ilgili hesab�n borç ve alaca��n kar��t�r�lmas� biçiminde ortaya ç�kar.

Örne�in mü�teriden al�nan 5.000-TL’ lik senedin kayd�.

/

120.01 ALICILAR HS. 5.000

121.01 ALACAK SENETLER� HS 5.000 /

Böyle yanl�� kay�tlar�n düzeltilmesi ise kay�tlara al�nan tutar� iki kat� ile ters kay�t dü�erek yap�l�r.

/

121.01 ALACAK SENETLER� HS 10.000

120.01 ALICILAR HS. 10.000 /

3.3. Nakil Hatalar�

Yevmiye defterindeki muhasebe kay�tlar�n�n ba�ka bir sayfaya veya defteri kebir gibi ba�ka

bir deftere aktar�l�rken yap�lan yanl��l�klard�r. Nakil hatalar� da iki �ekilde yap�lmaktad�r. 1) Yevmiye defterindeki muhasebe kayd� ba�ka bir sayfaya veya deftere aktar�l�rken rakamda hata yap�l�r Örne�in yevmiye defterinde 150.000.-TL olan kay�t defteri kebirde ilgili hesaba 100.000. TL olarak geçirilmi�tir.

2) �lgili hesapta yanl��l�k yap�lm�� olabilir. Örne�in, ta��tlar için al�nan 5.000-TL l�k akaryak�tla ilgili yevmiye kayd� a�a��daki �ekilde kaydedilmi�tir;

/

770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� HS 5.000

100 KASA HS. 5.000 /


37

Bu kay�t defteri kebirde ta��t giderleri yerine ta��tlar hesab�na 5.000-TL olarak nakledilmi�tir. 3.4. Unutulma ve Tekrarlama

��letmeye ait al�� sat�� gider gibi i�lemlerin ilgili döneme kaydedilmemesi veya kay�tlara hiç

al�nmamas� unutma hatas�d�r.

Örnek sat�� faturalar�n�n bir veya bir kaç�n�n kaydedilmesinin unutulmas� birden fazla dönemi ilgilendiren giderlerin tek bir y�l kay�tlara yans�t�lmas� gibi

Tekrarlama ise unutman�n tersine bir i�lemin defter kay�tlar�na iki defa geçirilmesidir .Mükerrer kay�tta denilen bu hata ço�unlukla ödemesi sonradan yap�lan i�lemlerin hem belge asl� ile hem de ödeme s�ras�nda iki defa muhasebele�tirilmesi olarak görülür. Proforma fatura kullanan i�letmelerde s�k rastlan�r.

3.5. Bilanço Hatalar�

��letmenin aktif ve pasifinde bulunan k�ymetlerin de�erlemesi ile amortisman ve kar��l�k ayr�lmas� konular�nda muhasebe ilkelerine , ticari kurallara ve yasa hükümlerine uygun hareket edilmemesi sureti ile ortaya ç�kan hatalard�r. K�saca bu tür hatalara de�erleme hatalar� da denilebilir.

Dönem sonundaki mal mevcudunun yüksek veya dü�ük de�erlenmesi aktifle�tirilip amortismana tabi tutulmas� gereken harcaman�n do�rudan gider yaz�lmas� ile amortisman ve kar��l�klar�n yanl�� ayr�lmas� belli ba�l� de�erleme hatalar�d�r.



39

2.KISIM HESAPLARIN BÖLÜMLENMES�

1. BÖLÜM DÖNEN VARLIKLAR

1. Genel Aç�klama Bu ana hesap grubu; nakit olarak elde ve bankada tutulan varl�klar ile normal ko�ullarda

en fazla bir y�l veya i�letmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varl�k unsurlar�n� kapsar.

Dönen Varl�klar;

10 HAZIR DE�ERLER

11 MENKUL KIYMETLER

12 T�CAR� ALACAKLAR

13 D��ER ALACAKLAR

15 STOKLAR

17 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YETLER� (Bir y�ldan k�sa süreli olmamas�na ve dönen varl�k özelli�i ta��mamas�na ra�men Tek Düzen Hesap Plan�nda bu grupta say�lm��t�r)

18 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER VE GEL�R TAHAKKUKLARI

19 D��ER DÖNEN VARLIKLAR

�eklinde bölümlenir.

1.1. Haz�r De�erler Bu grup, nakit olarak elde veya bankada bulunan varl�klar ile istenildi�i zaman de�er

kayb�na u�ramadan paraya çevirme imkân� bulunan varl�klar� (Menkul k�ymetler hariç) kapsar. Bu grup a�a��daki hesaplardan olu�ur.

100 KASA

101 ALINAN ÇEKLER

102 BANKALAR

103 VER�LEN ÇEKLER VE ÖDEME EM�RLER� (-)

108 D��ER HAZIR DE�ERLER

1.1.1. Nakit Ve Benzeri ��lemler

100 KASA Bu hesap, i�letmenin elinde bulunan ulusal ve yabanc� paralar�n TL kar��l��n�n izlenmesi

için kullan�l�r.

��leyi�i : Tahsil olunan para tutarlar� borç, ödemeler ve bankaya yat�r�lan para tutarlar� alacak

kaydedilir.


Örnek: ��letme pe�in bedelle KDV hariç 100-TL’ye mal satm��t�r.

/ 100 KASA 118

600 YURT�Ç� SATI�LAR 100 391 HESAPLANAN KDV 18 /

Örnek: ��letme Ahmet Y�lmaz’dan olan 70-TL tutar�ndaki alaca��n� tahsil etmi�tir.

/ 100 KASA 70

120 ALICILAR 70 120.01 Ahmet Y�lmaz /

De�erleme:

Türk paras� mevcudu, itibari de�er (VUK md. 284), yani paralar�n üzerinde yaz�l� olan de�erler üzerinden de�erlenir. Yabanc� paralar ise Türk paras� kar��l�� üzerinden kaydedilir ve izlenir.

Vergi Usul Kanunu (md. 280) borsada i�lem gören yabanc� paralar�n borsa rayici üzerinden, borsada i�lem görmeyenlerin ise Maliye Bakanl��nca tespit ve ilan edilecek kurlar üzerinden de�erlenece�ini hüküm alt�na alm��t�r. Ülkemizde henüz resmi bir döviz borsas� bulunmad��ndan tüm döviz de�erleme kurlar�n� Maliye Bakanl�� tespit ve ilan etmektedir.

Maliye Bakanl�� her y�l�n sonunda, y�l sonunda yap�lacak de�erlemeye esas al�nacak döviz kurlar�n� genel tebli�lerle yay�nlamaktad�r. 31.12 itibariyle de�erleme yapacak olanlar�n i�lemlerinde bu kurlar� esas almalar� gerekmektedir. Dönem sonlar� 31.12’den ba�ka bir tarih olan mükelleflerle, bu tarih d��ndaki bir tarihte de�erleme yapmas� gerekenler ise Merkez Bankas�nca o gün için belirlenen efektif al�� kurunu esas alacaklard�r.

Yabanc� paralar�n kur de�erlemesi sonucu ortaya ç�kacak olumlu fark ilgili aktif de�erine eklenecek, kar��l��nda 646 no’lu hesaba gelir kayd� yap�lacak; olumsuz fark ise ilgili aktif de�erinden dü�ülecek, kar��l��nda 656 no’lu hesaba gider kayd� yap�lacakt�r.

Örnek: ��letme tanesini KDV hariç 500-TL’ye satt�� iki buzdolab�n�n KDV dahil bedelini nakit olarak tahsil etmi�tir. Daha sonra 1$=1,1-TL kur üzerinden 200 dolar sat�n alm��t�r. Y�l içinde kur 1$=1,25-TL iken bu 200 dolar sat�lm��t�r.


41

/ 100 KASA 1.180 100.01 Merkez Kasa

600 YURT�Ç� SATI�LAR 1.000 391 HESAPLANAN KDV 180 / 100 KASA 220 100.02 Döviz Kasa

100 KASA 220 100.01 Merkez Kasa

1$=1,1

/ 100 KASA 250 100.01 Merkez Kasa

100 KASA 220 100.02 Döviz Kasa

646 KAMB�YO KARLARI 30 /

Örnek: ��letme pe�in bedelle 7.000 dolara yurtd��na mal satm��t�r. (1$=1-TL) sözkonusu dolarlar�n 3.000 dolarl�k k�sm� 1$=1,1 TL’den sat�lm��t�r. Dönem sonu de�erleme kuru ise 1$=1,25-TL’dir.

/ 100 KASA 7.000 100.02 Döviz Kasa

601 YURTDI�I SATI�LAR 7.000 /


/ 100 KASA 3.300 100.01 Merkez Kasa

100 KASA 3.000 100.02 Döviz Kasa 646 KAMB�YO KARLARI 300

3.000 dolar�n TL’ye çevrilmesi 31.12. … 100 KASA 1.000 100.02 Döviz Kasa

646 KAMB�YO KARLARI 1.000

De�erleme günü kayd� (4.000 x (1,25 – 1)) /

1.1.2. Kasa Noksanl�� / Fazlal�� Kasa hesab�nda kayden görülen nakit mevcudunun gerçekte de var olup olmad�� her i�

gününün sonunda kontrol edilir. Fiili say�m sonucu bulunan para esas al�narak bu tutar kasa hesab�n�n borç kalan� ile kar��la�t�r�l�r.

Fiili say�m sonucu bulunan para, kasa hesab�n�n borç kalan�ndan az ise kasada eksik var demektir. Kasada eksik ç�kt�� zaman bu eksik geçici bir hesap olan “197–Say�m ve Tesellüm Noksanlar�” hesab�n�n borç taraf�na aktar�l�r. Eksikli�in sebebi bulunursa geçici hesap alacakland�r�larak kapat�l�r. Eksikli�in sebebi bulunamazsa kasa eksi�i dönem sonunda “689–Di�er Ola�and�� Gider ve Zararlar” hesab�na borç kaydedilerek kapat�l�r.

Say�m sonucunda bulunan fiili kasa mevcudu, kasa hesab�n�n borç kalan�ndan büyük olursa kasa fazlas� vard�r. Kasada ortaya ç�kan fazlal�k “397–Say�m ve Tesellüm Fazlalar�” hesab�n�n alacak taraf�nda muhasebele�tirilir. Fazlal��n sebebi bulunursa say�m ve tesellüm fazlalar� hesab� borçland�r�larak kapat�l�r.

Örnek: 28 Ocak’ta yap�lan kasa say�m�nda bulunan para miktar� 250-TL’dir. Kasa hesab�n�n borç kalan� ise 275-TL’dir. 30 Ocak’ta fark�n nedeninin bankaya yat�r�lan paran�n hesaplara intikal ettirilmemesinden kaynakland�� anla��l�yor.

100 KASA 100 KASA

275 Kaydi Mevcut > Fiili Mevcut 275 25

(275) (250)

(Kaydi mevcut fiili mevcuda uydurulur.)

Kasa noksanl�� Kanunen Kabul Edilmeyen Gider say�l�r. Kasa fazlal�� ise gelir say�l�r ve matraha eklenir.


43

28.01.2006 197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 25

100 KASA 25 30.01.2006 102 BANKALAR 25

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKS. 25 /

Noksanl��n sebebi bulunamaz ise 31.12….’de yap�lacak kay�t;

31.12.2006 689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 25

689.01 K.K.E.G.


E�er 25-TL’lik kasa fazlas� olsayd� yap�lacak kay�tlar;

100 KASA 100 KASA

250 Kaydi Mevcut < Fiili Mevcut 250

(250) (275) 25

28.01.2006 100 KASA 25

397 SAYIM VE TES. FAZLALARI 25 /

Fazlal��n nedeni bulunamaz ise 31.12….’de yap�lacak kay�t;

31.12.2006 397 SAYIM VE TES. FAZLALARI 25

679 D��. OLA�ANDI�I GEL. VE K. 25 /


1.1.3. Al�nan Çekler Bu hesap, gerçek ve tüzel ki�iler taraf�ndan i�letmeye verilmi� olup, henüz tahsil için

bankaya verilmemi� ve ciro edilmemi� çeklerin izlenmesini sa�lar.

��leyi�i : Al�nan çeklerin yaz�l� de�erleri ile borç, bankadan tahsil veya ciro edildi�inde alacak

kaydedilir.

Örnek: ��letmenin al�c�lar�ndan Bay A, 20.05.2006’de mevcut borcuna kar��l�k 1.000TL’lik bir çek düzenliyor. Ayr�ca ayn� gün elindeki 5.000TL’lik çeki ciro ediyor. ��letme 1.000TL’lik çeki 25.05.2006’de bankadan tahsil ediyor. 5.000TL’lik çeki ise 26.05.2006’de tahsil edilmek üzere bankaya veriyor. Banka bu paray� 30.05.2006’de i�letme hesab�na intikal ettirdi�ini bildiriyor.

20.05.2006 101 ALINAN ÇEKLER 6.000 101.01 Cüzdandaki Çekler

120 ALICILAR 6.000 25.05.2006 100 KASA

100.01 Merkez Kasa 1.000

101 ALINAN ÇEKLER 1.000

101.01 Cüzdandaki Çekler 26.05.2006 101 ALINAN ÇEKLER 5.000 101.02 Tahsildeki Çekler

101 ALINAN ÇEKLER 5.000 101.01 Cüzdandaki Çekler 30.05.2006 102 BANKALAR

102.01 X Bankas� 5.000


101.02 Tahsildeki Çekler /

De�erleme:

� Al�nan çekler Türk paras� üzerinden düzenlenmi�lerse itibari de�erleri üzerinden de�erlenirler. Yabanc� para üzerinden düzenlenen çekler ise Türk paras� kar��l�� ile kaydedilir ve izlenir.


45

� ��letme çeklerinin dönem sonu de�erlemesinde öncelikle fiili envanter yap�l�r. Fiili envanterin kaydi envanterle farkl�l�k göstermesi durumunda, kar�� i�letmelerle mutabakat sa�lanmak kayd�yla 197 ve 397 nolu hesaplar� kullanarak kaydi envanter sonucu fiili envanter seviyesine getirilir.

� Envanter i�lemleri s�ras�nda ayr�ca vade içeren çekler gerekli kay�t yap�larak, bilançonun alacaklar ve borçlar kalemi içine aktar�lmal�d�r. (özün önceli�i ilkesi gere�i). Ertesi dönemin ba��nda alacak kalemi içine aktar�lan çekler tekrar “101 Al�nan Çekler” hesab�na al�n�r.

Örnek: ��letmenin dönem sonunda elinde bulunan çeklerin 2.000-TL k�sm� 4 ay, 4.000 TL’lik k�sm� ise 2 y�l vadelidir.

31.12.2005 121 ALACAK SENETLER� 2.000

221 ALACAK SENETLER� 4.000

101 ALINAN ÇEKLER 6.000 01.01.2006 101 ALINAN ÇEKLER 6.000

121 ALACAK SENETLER� 2.000

221 ALACAK SENETLER� 4.000 /

� Yabanc� paras� üzerinden düzenlenmi� çekler, al�nd�klar� tarihteki kur üzerinden Türk paras�na çevrilerek kaydedilir. Bu çekler dönem sonlar�nda de�erleme kurlar� ile de�erlendirilerek kay�tl� de�er, yabanc� para mevcutlar�nda oldu�u gibi, bilanço günündeki de�erlerine getirilir.

Örnek: ��letme 20 Temmuz günü 10.000 dolarl�k bir çeki alaca��na kar��l�k X Ltd. �ti.’den alm��t�r. ��letme çeki 28 Temmuz günü tahsil için bankaya vermi�tir. Banka ayn� gün çekin tahsil edilip i�letme hesab�na kaydedildi�ini bildirmi�tir. Çekin al�nd��nda kur 1$=1-TL iken tahsilinde ise 1$=1,1-TL �eklinde olu�mu�tur.

Hukuken mümkün bulunmamakla birlikte, ke�ide tarihi ileri ki bir tarih yaz�lmak suretiyle çeklere vade konulmaktad�r. Çok yayg�n olarak yap�lan bu i�lem vadeli çeklerde dönem sonu gerçek de�erine indirgenme (reeskont) uygulamas�n� gündeme getirmektedir.

Vadeli çekler SPK mevzuat�na göre reeskonta tabi tutulabilmekte ancak reeskont gelir ve gideri VUK aç�s�ndan cari dönem mali kazanc�n�n tespitinde dikkate al�namamaktad�r. Ticari kazanc�n tespitinde dikkate al�nan çek reeskont geliri mali kazanc�n (vergi matrah�n�n) tespitinde ticari kazançtan indirilmeli, çek reeskont gideri de ticari kazanca eklenmelidir.

Cari dönem mali kazanc�n�n tespitinde yap�lan bu düzeltme reeskont hesaplar�n�n kapat�ld�� izleyen takvim y�l�nda da yap�lmal�d�r. Yani vadeli çeklere ili�kin reeskont faiz gider ve geliri iptalinin bu y�l (iptal i�leminin yap�ld�� y�l) mali kazanc�n�n tespitinde de dikkate al�nmamas� gerekir.


20.07.2006 101 ALINAN ÇEKLER 10.000 101.01 Cüzdandaki Çekler

120 ALICILAR 10.000 28.07.2006 102 BANKALAR 11.000

102.01 X Bankas�


101.01 Cüzdandaki Çekler

646 KAMB�YO KARLARI 1.000 /

Örnek: ��letme y�l sonunda sterlin cinsinden bulunan çeklerde 3.000TL olumlu, dolar cinsinden bulunan çeklerde ise 1.000TL olumsuz kur fark� hesaplam��t�r.

31.12. … 101 ALINAN ÇEKLER 3.000 101.01 Cüzdandaki Çekler

646 KAMB�YO KARLARI 3.000 31.12. … 656 KAMB�YO ZARARLARI 1.000

101 ALINAN ÇEKLER 1.000 101.01 Cüzdandaki Çekler /

1.1.4. Bankalar Bu hesap, i�letmece yurt içi ve yurt d�� banka ve benzeri finans kurumlar�na yat�r�lan ve

çekilen paralar�n izlenmesini kapsar.

��leyi�i :

Bankalara para olarak veya hesaben yat�r�lan de�erler borç, çekilen tutarlar ile üçüncü ki�ilerce tahsil edildi�i anla��lan çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir.

Bankalara yat�r�lan paralarla banka nezdindeki mevduat� art�ran i�lemler bu hesaba borç, çekilen paralarla mevduat� azalt�c� i�lemler alacak yaz�l�r. Bankalara yabanc� paras� olarak yat�r�lan paralar bu hesaba, i�lem tarihindeki kura göre, Türk paras� kar��l�� üzerinden al�n�r.

��letmenin vadeli hesab�na yürütülen faizler Bankalar hesab�na aktar�lmaktad�r.


47

Örnek: Banka, i�letmenin vadeli hesab�na 10.000TL faiz tahakkuk etti�ini bildirmi�tir. (Stopaj oran� %10 olarak dikkate al�nacakt�r)

/ 102 BANKALAR 9.000

193 PE��N ÖDENEN VERG�LER VE FONLAR 1.000

642 FA�Z GEL�RLER� 10.000 /

Pe�in ödenen vergi y�l sonunda Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisinden mahsup edilir. ��letmenin vergi matrah� 20.000TL ise;

Vergi Matrah� .............................................. 20.000

Hesaplanan Kur. Vergisi (%20) .................. 4.000

Y�l �çinde Tevkifat Yoluyla Ödenen Vergi ... 1.000

Ödenecek Kurumlar Vergisi ........................ 3.000

De�erleme: Banka hesab�nda izlenen mevduat, kay�tl� (mukayyet) de�eri ile de�erlenir. Yabanc� paral�

mevduat ise dönem sonlar�nda de�erleme kuru ile bilanço günündeki de�erine getirilir. Kur fark� nedeniyle ortaya ç�kacak kar / zarar Kambiyo Kar� veya Kambiyo Zarar� hesab�na aktar�l�r.

5228 say�l� Kanunla yap�lan de�i�iklik öncesinde bankada açt�r�lan vadeli mevduat�n vadesi dolmadan bilanço günü gelirse; hesab�n aç�ld�� tarihten bilanço gününe kadar geçen günlerin faizi, dönemsellik ilkesi gere�i i�letme taraf�ndan hesaplanarak faiz gelirlerine dahil ediliyordu. 5228 say�l� Kanunla 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere VUK’nun 281. maddesinde yer alan “Alacaklar mukayyet de�eriyle de�erlenir.” ibaresine “Mevduat veya kredi sözle�melerine müstenit alacaklar de�erleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate al�n�r” hükmü eklenmi�tir. Dolay�s�yla 5228 say�l� Kanunla vadeli mevduatlar�n hesab�n aç�ld�� tarihten de�erleme gününe kadar geçen günlerin faizinin hesaplanarak faiz gelirlerine dahil edilece�i madde metnine i�lenmi�tir.

Bu i�lemde hesaplanan faiz henüz nakden veya hesaben istenebilir durumda olmad��ndan Bankalar hesab� borçland�r�lamaz. Hesaplanan faiz “181 GEL�R TAHAKKUKLARI” hesab�n�n borcu kar��l��nda “642 FA�Z GEL�RLER�” hesab�na al�n�r.

Örnek: 15.10.2006’da aç�lan vadeli mevduat hesab�n�n vadesi 15.03.2007’de sona eriyor. 31.12.2006’de bu mevduat için 78 günlük bir faiz geliri tahakkuk etmi� olmaktad�r. Dönemsellik ilkesi gere�i bu gelir 2006 y�l� geliri olarak kabul edilir ve a�a��daki �ekilde kay�t yap�l�r.

31.12. … 181 GEL�R TAHAKKUKLARI xxx

642 FA�Z GEL�RLER� xxx /


5228 say�l� Kanunla yap�lan de�i�iklik öncesinde Dan��tay kesinle�memi� gelirlerin bu �ekilde hesaplara al�nmas�n� kabul etmemi� ve bu �ekilde hesaplanan faiz gelirinin vergi matrah�na eklenmesine izin vermemi�tir.

Örnek: ��letme 02.12.2006’da 10.000 TL’yi 4 ay vadeli ve %50 faiz oran� ile yat�rm��t�r. 31.12.2006’de i�letmenin yapaca�� kay�t a�a��daki �ekilde olacakt�r.

Faiz Geliri = Anapara x Vade x Faiz Oran� = 10.000 x 30 x 50 36.500 36.500

Faiz Geliri = 410-TL

31.12.2006 181 GEL�R TAHAKKUKLARI 410

642 FA�Z GEL�RLER� 410 642.01 Mevduat Faiz Geliri /

5228 say�l� Kanunla yap�lan de�i�iklik öncesinde söz konusu faiz geliri vergiye tabi olmayan gelir olarak dikkate al�n�p mali kar�n tespitinde ticari kazançtan dü�ülmekte idi.

Vade sonunda yap�lacak kay�t;

Faiz Geliri = Anapara x Vade x Faiz Oran� = 10.000 x 121 x 50 36.500 36.500

Faiz Geliri � 1.658-TL

02.04.2006 102 BANKALAR 1.492,2

193 PE��N ÖDENEN VERG� VE FONLAR 165,8

181 GEL�R TAHAKKUKLARI 410

642 FA�Z GEL�RLER� 1.248 642.01 Mevduat Faiz Geliri /

Örnek: ��letme 15 A�ustos 2006’da 20.000 dolar� 6 ay vadeli ve %10 faizli döviz tevdiat hesab�na yat�rm��t�r. Döviz tevdiat hesab�n�n faizi dönem sonunda al�nacakt�r. (15 A�ustos’ta 1$ = 0,50-Kr; 31 Aral�k’ta1$ = 0,60-Kr’dir.)


49

Repo i�lemleri eskiden menkul k�ymetler içinde gösterilmekteydi. 67 seri nolu KVK Genel Tebli�i ile bu uygulama kald�r�lm��, repo i�lemlerinin de vadeli mevduat olarak de�erlendirilece�i düzenlenmi�tir. Bu nedenle dönem sonu itibariyle geri dönmeyen repo bedelleri mukayyet bedeli ile bilançonun Bankalar kalemi içinde (vadeli mevduat gibi), dönem sonuna kadar i�lemi� faizleri ise Gelir Tahakkuklar� hesab�nda gösterilecektir.

31.12.2006 102 BANKALAR 2.000

646 KAMB�YO KARLARI 2.000

20.000 X (0,60 – 0,50) = 2.000- / 181 GEL�R TAHAKKUKLARI 450,6

642 FA�Z GEL�RLER� 450,6

Faiz = 20.000 x 10 x 137

� 751$ x 0,60 = 450,6

36.500 /

1.1.5. Verilen Çekler Ve Ödeme Emirleri (–) ��letmenin üçüncü ki�ilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapaca�� ödemeler bu

hesapta izlenir.

��leyi�i : Ki�ilere çek ve ödeme emri verildi�inde hesaba alacak; çek ve ödeme emirlerinin

bankadan tahsil edildi�i anla��ld��nda bu hesaba borç, bankalar hesab�na alacak kaydedilir.

Aktifi düzenleyici pasif karakterli bir hesapt�r.

Örnek: ��letme, 10 Temmuz 2006’da sat�c�lara olan borcuna kar��l�k 2.000TL’lik bir çek veriyor. Banka, 20 Temmuz’da ödemenin yap�ld��n� bildiriyor.

10.07.2006 320 SATICILAR 2.000

103 VER�LEN ÇEKLER VE ÖDEME EM�RLER�

2.000

20.07.2006 103 VER�LEN ÇEKLER VE ÖDEME EM�RLER� 2.000

102 BANKALAR 2.000 /


Al�nan Çekler Reeskontu � Kanunen Kabul Edilmeyen Gider Verilen Çekler Reeskontu � Vergiye Tabi Olmayan Gelir

Verilen çek ve ödeme emirleri tutar� Banka Mevduat� hesab�ndan büyük ise i�letme vadeli çek düzenlemi� denilebilir. ��letmece ileri tarihli çek verilmesi halinde, söz konusu çek tutarlar� vadeli bir borç olarak “321 BORÇ SENETLER�” hesab�na al�nmal� ve dönem sonlar�nda da reeskont i�lemi uygulanmal�d�r.

Vadeli çekler TTK ve SPK mevzuat�na göre reeskonta tabi tutulabilmekte ancak reeskont gelir ve gideri cari dönem mali kazanc�n�n tespitinde dikkate al�namamaktad�r. Ticari kazanc�n tespitinde dikkate al�nan çek reeskont geliri mali kazanc�n (vergi matrah�n�n) tespitinde ticari kazançtan indirilmeli, çek reeskont gideri de ticari kazanca eklenmelidir.

Cari dönem mali kazanc�n�n tespitinde yap�lan bu düzeltme reeskont hesaplar�n�n kapat�ld�� izleyen takvim y�l�nda da yap�lmal�d�r. Yani vadeli çeklere ili�kin reeskont faiz gider ve geliri iptalinin bu y�l (iptal i�leminin yap�ld�� y�l) mali kazanc�n�n tespitinde de dikkate al�nmamas� gerekir.

Örnek: ��letme 31.12.2006’de verdi�i çekler için 10.000TL reeskont hesapl�yor.

31.12.2006 322 BORÇ SENETLER� REESKONTU 10.000 322.10 Verilen Çekler Reeskontu

647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 10.000 / 952 VERG�YE TAB� OLMAYAN GEL�R VE MATRAHTAN �ND. TUTAR 10.000

953 VERG�YE TAB� OLMAYAN GEL�R ALACAK H. 10.000

/

Mali kar� bulmak için vergiye tabi olmayan gelirleri ticari kazançtan dü�mek gerekir.

Ertesi y�l kay�tlar� ise a�a��daki gibi olacakt�r.

01.01.2007 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 10.000 322 BORÇ SENETLER� REESK. 10.000

322.10 Verilen Çekler Rees. / 950 K.K.E.G. VE MATRAHA �LAVE ED�L. TUTAR 10.000

951 K.K.E.G. VE MATRAHA �LAVE ED�L. TUT. ALAC. H. 10.000

/


51

��

De�erleme: Verilen çekler ve ödeme emirleri hesab�ndaki tutarlar kay�tl� de�erleri ile de�erlenir.

Yabanc� paral� tutarlar dönem sonlar�nda de�erleme kuru ile de�erlenerek bilanço günündeki de�erine getirilir.

Örnek: ��letme 10.05.2006 tarihinde sat�c�lara olan borcuna kar��l�k 1$ = 1,30 Kr iken 10.000 dolarl�k bir çek vermi�tir. Çekin ödeme tarihinde (15.05.2006) kurun; a) 1$ = 1,35 Kr b) 1$ = 1,25 Kr

oldu�unu varsayarak ve bankan�n bu tutardan çeki ödedi�ini dikkate alarak gerekli kay�tlar a�a��daki gibidir.

10.05.2006

320 SATICILAR 13.000

103 VER�LEN ÇEKLER VE ÖDEME EM�RLER�

13.000

Sat�c�ya Çek Verilmesi /

a) Ödeme tarihinde kurun 1$ = 1,35-Kr olmas� halinde yap�lacak kay�t;


656 KAMB�YO ZARARLARI 500

102 BANKALAR 13.500 /

b) Ödeme tarihinde kurun 1$ = 1,25-Kr olmas� halinde yap�lacak kay�t;


102 BANKALAR 12.000

646 KAMB�YO KARLARI 500 /

1.1.6. Di�er Haz�r De�erler Nitelikleri itibariyle haz�r de�er say�lan;

- Pullar,

- Vadesi Gelmi� Kuponlar,

- Tahsil Edilecek Banka ve Posta Havaleleri,

- Yoldaki Paralar,


vb. de�erleri kapsar.

��leyi�i : Bu de�erler elde edildi�inde hesab�n borcuna, elden ç�kar�ld��nda da hesab�n alaca��na

kaydedilir.

- Pullar: Edindi�i posta ve damga pullar�n�, kullan�l�ncaya kadar mevcut olarak izleyen i�letmelerde

(pul tüketimi önemsiz olan i�letmelerde sat�n al�nan pullar do�rudan gider yaz�ld��ndan bu hesap kullan�lmaz) pullar sat�n al�nd�klar�nda al�� de�erleri üzerinden bu hesaba borç; kullan�ld�klar�nda 7/A seçene�inde “Genel Yönetim Giderleri”ne, 7/B seçene�inde damga pulu “Vergi, Resim ve Harçlar” gider çe�idine, posta pulu ise “D��ar�dan Sa�lanan Fayda ve Hizmetler” gider çe�idine kar��l�k bu hesaba alacak yaz�l�r.

Örnek: 10 May�s 2006’da i�letmede kullan�lmak üzere, 2.000TL’lik posta pulu ve 3.000TL’lik damga pulu al�n�yor. May�s ay� sonu itibariyle posta pulunun 750 TL’lik, damga pulunun ise 1.000TL’lik k�sm�n�n kullan�ld�� belirleniyor. ��letmenin pullar� al�m tarihinde ve May�s ay� sonu itibariyle yapaca�� kay�tlar a�a��daki �ekilde olacakt�r.

a) Pullar al�nd��nda;

10.05.2006 108 D��ER HAZIR DE�ERLER 5.000 108.01 Posta Pulu 2.000 108.02 Damga Pulu 3.000

100 KASA 5.000 /

b) Pullar kullan�ld��nda;

7/A Seçene�i

31.05.2006 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 1.750 770.01 Posta Pulu 750 770.02 Damga Pulu 1.000

108 D��ER HAZIR DE�ERLER 1.750 108.01 Posta Pulu 750 108.02 Damga Pulu 1.000 /


53

7/B Seçene�i

31.05.2006 793 DI�ARIDAN SA�LANAN FAY. VE H�ZM. 750 793.01 Posta Pulu 750

795 VERG�, RES�M VE HARÇLAR 1.000 795.01 Damga Pulu 1.000

108 D��ER HAZIR DE�ERLER 1.750 108.01 Posta Pulu 750 108.02 Damga Pulu 1.000

/

- Vadesi Gelmi� Kuponlar: Vadesi gelen kuponlar�n kesildikleri tarihle tahsil edildikleri tarih aras�nda zaman fark�

bulunmas� halinde, kesilen kuponlar bu hesapta aç�lacak bir tali hesapta izlenir.

Örnek: ��letme portföyündeki hisse senetlerinin 10.000TL’lik kuponlar�n� 10 Haziran 2006 günü keserek i�tiraki olan �irkete gönderiyor. 20 Haziran 2006 günü bankadan al�nan dekonttan i�tirakin kupon bedellerini i�letmenin banka nezdindeki hesab�na yat�rd�� ö�renilmi�tir.

10.06.2006 108 D��ER HAZIR DE�ERLER 10.000 108.10 Vadesi Gelmi� Kuponlar 640 ��T�RAKLERDEN TEMETTÜ GEL. 10.000 20.06.2006 102 BANKALAR 10.000 108 D��ER HAZIR DE�ERLER 108.10 Vadesi Gelmi� Kuponlar 10.000 /

De�erleme: Bu hesaba kaydedilen k�ymetler kay�tl� de�eri üzerinden de�erlenir. Yabanc� para

üzerinden olan k�ymetler dönem sonunda de�erleme kuru üzerinden bilanço günündeki de�erine getirilir.

� Henüz bedeli tahsil edilmemi� kredi kart� slipleri “108 Di�er Haz�r De�erler” hesab�nda takip edilir. Baz� kaynaklarda kredi kart� ile yap�lan sat��lar “127 Di�er Ticari Alacaklar” hesab�nda izlenmektedir. Ancak bizim görü�ümüz kredi kart� ile yap�lan sat��lar�n 108 nolu hesapta izlenmesi yönündedir.

Örnek: ��letme 1 ve 10 Kas�m 2006 tarihlerinde düzenlenmi� Z Raporlar�n�n tetkikinde nakit 1.000TL, kredili 3.000TL sat�� yapt��n� tespit etmi�tir. Toplam 4.000TL’lik sat��a KDV Dahil olup KDV oran� %18’dir. Kredili sat��lar�n tamam� kredi kart�yla yap�lm��t�r.


KDV Tutar� = Tutar x KDV Oran�

= 4.000 x 0,18

� 610,17-TL 1 + KDV Oran� 1,18

/ 100 KASA 1.000

108 D��ER HAZIR DE�ERLER 3.000 600 YURT�Ç� SATI�LAR 3.389,83

391 HESAPLANAN KDV 610,17 /

2. Menkul K�ymetler Bu grup, faiz geliri veya kâr pay� sa�lamak veya fiyat de�i�melerinden yararlanarak kârlar

elde etmek amac� ile geçici bir süre elde tutulmak üzere al�nan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman bonosu, yat�r�m fonu kat�lma belgesi, kâr-zarar ortakl�� belgesi, gelir ortakl�� senedi gibi, menkul k�ymetler ile bunlara ait de�er azalma kar��l�klar�n�n izlenmesi amac�yla kullan�l�r. Bu grup a�a��daki hesaplardan olu�ur.

110 H�SSE SENETLER�

111 ÖZEL KES�M TAHV�L, SENET VE BONOLARI

112 KAMU KES�M� TAHV�L, SENET VE BONOLARI

118 D��ER MENKUL KIYMETLER

119 MENKUL KIYMETLER DE�ER DÜ�ÜKLÜ�Ü KAR�ILI�I (-)

2.1. Hisse Senetleri ��letmenin geçici olarak elde tuttu�u, yat�r�m amaçl� olmayan hisse senetleri bu hesapta

izlenir.

Örnek: ��letme 12 Nisan 2006’da 2 ay içerisinde alaca�� bir duran varl� �a ait nakdini, bu sürede de�erlendirmek üzere Rbank’a verdi�i talimatla tanesi 10 TL’den 30.000 adet X Hayat hisse senedi al�yor. Bankan�n komisyonu 500-TL’dir. Hisse senetleri daha sonra 10 Haziran 2006’da 12,10.-TL’den sat�l�yor. Bankan�n ald�� sat�� komisyonu 550-TL’dir.

12.04.2006 110 H�SSE SENETLER� 300.000

653 KOM�SYON G�DERLER� 500 653.01 Hisse senedi al�� komisyonu 102 BANKALAR 300.500


55

Hisse senetleri için ayr�lan de�er dü�üklü�ü kar��l�� “kanunen kabul edilmeyen gider” say�lmaktad�r. Tersine hisse senedinin de�erleme gününde ortaya ç�kan de�er art��lar�

kanuna göre “ vergiye tabi olmayan gelir” olarak kabul edilir. (E�er mükellefler enflasyon düzeltmesi uyguluyorsa hisse senetlerini ÜFE oran�ndaki art��a göre

de�erlemek zorundad�rlar)

10.06.2006 102 BANKALAR 362.450

653 KOM�SYON G�DERLER� 550 653.02 Hisse senedi sat�� komisyonu 110 H�SSE SENETLER� 300.000 645 MENK. KIYM. SATI� KARLARI 63.000 /

2.2. Özel Kesim Tahvil, Senet Ve Bonolar� Kamu Kesimi Tahvil, Senet Ve Bonolar�

Özel sektörün ç�kartm�� bulundu�u tahvil, senet ve bonolar 111 no’lu hesapta; kamu taraf�ndan ç�kart�lm�� bulunan tahvil, senet ve bonolar 112 no’lu hesapta izlenir.

Örnek: ��letme, 15.07.2006 tarihinde 5.000TL’ye özel kesim tahvili alm��t�r. Bu tahvilin beraberinde 30.12.2006 tarihli 1.000TL tutar�nda kuponu bulunmaktad�r.

15.07.2006 111 ÖZEL KES�M TAHV�L, SENET VE BONOLARI 5.000 100 KASA 5.000

Kuponlu tahvil al�m� 30.12.2006 108 D��ER HAZIR DE�ERLER 1.000 108.01 Vadesi Gelmi� Kuponlar 642 FA�Z GEL�RLER� 1.000

Vadesi gelen menkul k�ymet kuponu gelir kayd� /


/ 102 BANKALAR 1.000 108 D��ER HAZIR DE�ERLER 108.01 Vadesi Gelmi� Kuponlar 1.000

Kuponlar�n Tahsili /

2.3. Di�er Menkul K�ymetler

Hisse senetleri, kamu ve özel sektör taraf�ndan ç�kart�lm�� bulunan tahvil, bono ve senetlerin d��ndaki di�er menkul k�ymetlerin takip edildi�i hesapt�r.

2.4. Menkul K�ymetler De�er Dü�üklü�ü Kar��l��

Menkul k�ymetlerin borsa veya piyasa de�erlerinde önemli ölçüde ya da sürekli olarak de�er azalmas� oldu�u tespit edildi�inde ortaya ç�kacak zararlar�n kar��lanmas� amac� ile ayr�lmas� gereken kar��l�klar�n izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i :

De�er azal��lar� için azal��n tamam�n� kar��layacak olan tutar bu hesaba alacak "65. Di�er Faaliyetlerden Ola�an Gider ve Zararlar" grubunda yer alan "654. Kar��l�k Giderleri" hesab�na borç kaydedilir. Kendisine kar��l�k ayr�lm�� olan menkul k�ymet elden ç�kar�ld��nda veya de�er dü�üklü�ünün gerçekle�memesi halinde bu hesaba borç kaydedilerek, kar��l�k tutar� "644. Konusu Kalmayan Kar��l�klar Hesab�"na aktar�larak kapat�l�r.

SPK mevzuat� aç�s�ndan y�l içinde sürekli de�er kaybeden hisse senetleri için kar��l�k ayr�lmaktad�r. Ancak bu kar��l�k vergi mevzuat� aç�s�ndan “Kanunen Kabul Edilmeyen Gider” olarak kabul edilir.

Örnek: Al�� de�eri 600TL olan hisse senetlerinin y�l içindeki de�eri uzun süre al�� de�erinin alt�nda seyretmi� ve y�l sonu de�eri 420TL olarak belirlenmi�tir. ��letme y�l sonunda de�er dü�üklü�ünün tamam� için kar��l�k ay�rm��t�r. ��letme ertesi y�l söz konusu hisse senetlerini 460TL’ye satm��t�r. (04.05.2006) Kay�tlar a�a��daki �ekilde olacakt�r.

31.12.2005 654 KAR�ILIK G�DERLER� 180 119 MENKUL KIYMETLER DE�ER

DÜ�ÜKLÜ�Ü KAR�ILI�I 180

/

Menkul k�ymetler al�nd��nda ve sat�ld��nda al�� bedeli ile hesaplara al�n�r. Sat�� Bedeli (Fiili) > Al�� Bedeli � Menk. K�ym. Sat�� Kar� Sat�� Bedeli (Fiili) < Al�� Bedeli � Menk. K�ym. Sat�� Zarar�


57

/ 950 K.K.E.G. VE MATRAHA �LAVE ED�L. TUTAR 180

951 K.K.E.G. VE MATRAHA

�LAVE ED�L. TUT. ALAC. H. 180

/

2005 y�l� Beyan�: Ticari Kazanç 1.000

K.K.E.G. (+) 180

Mali Kar 1.180

I. YÖNTEM

04.05.2006 100 KASA 460119 MENKUL KIYMETLER DE�ER DÜ�ÜKLÜ�Ü KAR�ILI�I 180 110 H�SSE SENETLER� 600 644 KONUSU KALMAYAN KAR�. 40 / 952 VERG�YE TAB� OLMAYAN GEL�RLER VE MATRAHTAN �ND�R�LECEK TUTARLAR 180

953MATRAHTAN �ND�R�LECEK

TUTARLAR ALACAKLI HES. 180

/

II. YÖNTEM:

04.05.2006 100 KASA 460119 MENKUL KIYMETLER DE�ER DÜ�ÜKLÜ�Ü KAR�ILI�I 180

655 MENKUL KIYMETLER SATI� ZARARLARI 140 110 H�SSE SENETLER� 600 644 KONUSU KALMAYAN KAR�. 180 /


/ 952 VERG�YE TAB� OLMAYAN GEL�RLER VE MATRAHTAN �ND�R�LECEK TUTARLAR 180

953MATRAHTAN �ND�R�LECEK TUTARLAR ALACAKLI HES. 180

/

2.5. Menkul K�ymetlerin De�erlemesi (VUK Md. 279) Menkul k�ymetlerin de�erlemesine ili�kin olarak VUK’nun 279. maddesinde yap�lan

düzenlemede menkul k�ymet türüne göre farkl� de�erleme ölçüleri belirlenmi�tir. VUK’nun an�lan maddesi uyar�nca menkul k�ymetlerin bir k�sm� al�� bedeliyle, bir k�sm� borsa rayiciyle bir k�sm� da k�smi kar ilaveli al�� bedeli ile de�erlenecektir.

Al�� de�eri ile de�erlenenlerin de�er art�� gelirleri “Vergiye Tabi Olmayan Gelir” say�lmaktad�r. Tersi durumda yani de�er azal��lar� “Kanunen Kabul Edilmeyen Gider” say�l�r.

Hisse Senetleri ve

Kat�lma Belgeleri (1)

Di�er Menkul K�ymetler

Al�� Bedeli(*) Borsa Rayici Varsa Borsa Rayici Yoksa

(1) Fon Portföyünün en az %51’i Türkiye’de kurulmu� olan �irketlerin hisse senetlerinden olu�an kat�lma belgeleri

Borsa Rayici

Borsa Rayici ile de�erlenecekler 1- Tahviller 2- Finansman Bonolar� 3- Banka Garantili Bonolar 4- Hazine Bonolar� 5- Devlet Tahvilleri 6- Fon Portföyünün %51’i Türkiye’de kurulmu� �irketlerin hisse senetlerinden olu�mayan yat�r�m fonu kat�lma belgeleri 7- Varl��a Dayal� Menkul K�ymetler 8- �potekli Borç Senetleri 9- Konut ve Gayrimenkul Sertifikalar�

Getirisi Makul Bir Ölçüye Göre Belirlenenler

Getirisi Makul Bir Ölçüye Göre

Belirlenemeyenler(3)

Düzeltilmi� Al�� Bedeli (2) Al�� Bedeli

(2) Al�� Bedeline vadesinde elde edilecek gelirin (kur farklar� dahil) iktisap tarihinden de�erleme gününe kadar geçen süreye isabet eden k�sm�n�n eklenmesi suretiyle hesaplan�r.

(3)

- Kar/Zarar Ortakl�� Belgeleri - Gelir Ortakl�� Belgeleri - Geçici �lmühaberler

Menkul K�ymetlerin De�erlemesi (VUK md.279)

(*) Enflasyon düzeltmesi yap�l�yorsa ÜFE ora-n�ndaki art��a göre de�erlenir.


59

Borsa rayici ile de�erlenenlerde ise de�er art��lar� vergi mevzuat� aç�s�ndan kanunen kabul edilen gelir say�l�r.

Örnek: (Borsa Rayici ile de�erlenecek menkul k�ymetlere ili�kin)

Bir i�letmenin elinde 2006 vadeli 5.000 TL tutar�nda Hazine Bonosu ve 25TL/adet bedelle ald�� 50 adet yat�r�m fonu kat�lma belgesi bulunmaktad�r. Hazine bonosunun dönem sonu borsa rayicinin 6.250-TL; birim fon de�eri ise 30TL/adet’dir. Dönem sonu de�erlemesi �u �ekilde yap�lacakt�r.

Hazine Bonosu De�er Art��:

6.250. – 5.000 = 1.250-TL Fon De�er Art��:

30 – 25 = 5-TL x 50 adet = 250-TL

31.12.2006 111 ÖZEL KES�M TAHV�L, SENET VE BONOLARI 250 111.02 Yat. Fonu Kat�lma Belg. De�er Art.

112 KAMU KES�M� TAHV�L, SENET VE BONOLARI 1.250 112.02 Hazine Bonosu De�er Art�� 649 D��. OLA�AN GEL�R VE KARL. 1.500 649.05 Menk. K�ym. Borsa De�. Art. /

Örnek: (K�smi kar ilaveli menkul k�ymet de�erlemesine ili�kin)

Bir i�letmenin portföyünde 10.000-TL tutar�nda y�lda bir kez %70 faiz ödemeli özel kesim tahvili bulunmakta olup en son faiz 01.07.2006 tarihinde al�nm��t�r. Ayr�ca i�letme portföyünde dövize endeksli %10 faizli 5.000-TL tutar�nda (1$ = 1-TL) özel kesim tahvili bulunmaktad�r. Tahvil ile ilgili olarak y�lda bir kez faiz ödemesi yap�lmakta olup en son faiz 20.02.2006’de al�nm��t�r. Dönem sonu kuru 1$ = 1,6-TL’dir. Tahvillerin borsa rayici bulunmamaktad�r.

TL cinsinden olan Tahvilin De�erlemesi:

01.07.2006 son faiz ödemesi 31.12.2006’de 184 gün faiz i�lemi�

01.07.2007 gelecek faiz ödemesi

10.000 x 184 x 70 = 3.528-TL (184 günlük i�leyen faiz)

36.500

Bu de�erlemeye ili�kin yevmiye kayd� ise a�a��daki gibi olacakt�r.


31.12.2006 111 ÖZEL KES�M TAHV�L, SENET VE BONOLARI 3.528 111.01 TL cinsinden tahvillerin dön. son. de�erlemesi

642 FA�Z GEL�RLER� 3.528 /

Dövize Endeksli Tahvilin De�erlemesi:

Kur Fark� Hesaplamas�:

1,6 – 1 = 0,6 x 5.000 $ = 3.000-TL (kur fark�)

$ Endeksli tahvil faiz geliri:

20.02.2006 314 gün faiz i�lemi�

31.12.2006

5.000 $ x 314 x 10 = 430 $ x 1,6= 688-TL

36.500

Bu de�erlemeye ili�kin yevmiye kayd� ise a�a��daki gibi olacakt�r.

31.12.2006 111 ÖZEL KES�M TAHV�L, SENET VE BONOLARI 3.688 642 FA�Z GEL�RLER� 688 646 KAMB�YO KARLARI 3.000 /

3. Ticari Alacaklar Bir y�l içinde paraya dönü�mesi öngörülen ve i�letmenin ticari ili�kisi nedeniyle ortaya

ç�kan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda gösterilir. Bu grupta a�a��daki hesaplar yer al�r.

120 ALICILAR

121 ALACAK SENETLER�

122 ALACAK SENETLER� REESKONTU (-)

124 KAZANILMAMI� F�NANSAL K�RALAMA FA�Z GEL�RLER� (-)

126 VER�LEN DEPOZ�TO VE TEM�NATLAR

127 D��ER T�CAR� ALACAKLAR

128 �ÜPHEL� T�CAR� ALACAKLAR

129 �ÜPHEL� T�CAR� ALACAKLAR KAR�ILI�I (-)


61

3.1. Al�c�lar Bu hesap, i�letmenin faaliyet konusunu olu�turan mal ve hizmet sat��lar�ndan

kaynaklanan senetsiz alacaklar�n�n izlenmesi için kullan�l�r. Finansal kiralamadan do�an senetsiz alacaklar da bu hesapta izlenir. (11 Seri No.lu MUGT ile eklenen ibare)

��leyi�i :

Senetsiz alaca��n do�mas� ile bu hesaba borç, tahsil edilmesi halinde (ödemeler, aktarmalar ve hesaben mahsuplar dahil) alacak kaydedilir.

Bu hesap dönem sonunda borç kalan� vermelidir.

� Mal veya hizmet sat��nda nakliye gideri,

a) Al�c� taraf�ndan üstlenilirse yap�lacak kay�t;

/ 120 ALICILAR XXX 100 KASA XXX /

b) Sat�c� taraf�ndan üstlenilirse yap�lacak kay�t;

/ 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� veya (760 PAZ. SAT. VE DA�. G�DERLER�) XXX

191 �ND�R�LECEK KDV XXX 100 KASA XXX /

Örnek: ��letme Bayan Ad�güzel’e 1.000TL’lik mal� kredili sat�yor. KDV oran� %18 olup sat�� bedelinde KDV hariçtir. Ayr�ca al�c� ad�na 30TL (KDV Dahil) ta��ma gideri yap�lm��t�r.

/ 120 ALICILAR 1.180 120.01 Bayan Ad�güzel

600 YURT�Ç� SATI�LAR 1.000 391 HESAPLANAN KDV 180 / 120 ALICILAR (*) 30 100 KASA 30 /

(*) Nakliye gideri al�c� ad�na ödendi�inden KDV bedeli de al�c�ya aittir. Dolay�s�yla i�letmeyi ilgilendirmedi�inden hesaplarda gösterilmez..


Al�c�n�n kayd�;

/ 153 T�CAR� MALLAR 1.025,4

191 �ND�R�LECEK KDV 184,6 320-SATICILAR 1.210 /

� Yurtd��na sat�� yapan bir i�letmenin dönem içerisinde sat�� bedeli kur fark� dolay�s� ile artarsa bu fark al�c�n�n hesab�na borç olarak kay�t edilir. (Alacakl� hesap 601 Yurtd�� Sat��lar hesab�d�r) Kambiyo kar� olarak kabul edilmez. Ancak tahsil edildikten sonra olu�an kur fark� ise kambiyo kar� olarak kabul edilir. Ayr�ca dönem geçtikten sonra olu�an farklar (tahsil edilmeyen) kambiyo karlar�na aktar�l�r.

Örnek: ��letme yurt d�� al�c�s� X kurumuna 10.000 dolara satt�� mal� 1$ = 0,50-Kr’den kayda alm��t�r. (05.06.2006) Y�l sonunda dolar kuru 1$ = 0,55-Kr’dir. Ayr�ca vadesinde ödenmeyen k�s�m için 200 dolar faiz yürütülmü�tür.

05.06.2006 120 ALICILAR 5.000 601 YURTDI�I SATI�LAR 5.000 31.12.2006 120 ALICILAR 500 601 YURTDI�I SATI�LAR 500

(0,55– 0,50) X 10.000 = 0,05- kur fark� / 120 ALICILAR 110 642 FA�Z GEL�RLER� 110 /

Tahsil edildi�inde yap�lacak kay�t; (510 TL kur fark� hesaplanm��t�r)

/ 100 KASA 6.120 120 ALICILAR 5.610 646 KAMB�YO KARLARI 510 /


63

Örnek: Bir i�letme 15.10.2006 tarihinde �ngiltere’deki bir i�letmeye 6.000.- dolar tutar�ndaki bir mal� 3 ay vadeli olarak ihraç etmi�tir. Mallar� alan i�letme 15.12.2006 tarihinde 2.000.- dolar, 15.01.2007 tarihinde 4.000.- dolar i�letmenin banka hesab�na yat�rm��t�r.

15.10.2006 tarihinde 1$ = 0,60-Kr, 15.12.2006 tarihinde 1$ = 0,62-Kr, 31.12.2006 tarihinde 1$ = 0,65-Kr, 15.01.2007 tarihinde 1$ = 0,67-Kr’ dir.

15.10.2006 120 ALICILAR 3.600 601 YURTDI�I SATI�LAR 3.6006.000 X 0,60 = 3.600-TL sat�� bedeli

15.12.2006 102 BANKALAR 1.240 120 ALICILAR 1.200 601 YURTDI�I SATI�LAR (1) 40

2.000 X 0,62 = 1.240.- TL (bankaya yat�r�lan) 31.12.2006 120 ALICILAR 200

601 YURTDI�I SATI�LAR (2) 200 31.12.2006 102 BANKALAR 60 646 KAMB�YO KARLARI (3) 60 15.01.2007 102 BANKALAR 2.680 120 ALICILAR 2.600 646 KAMB�YO KARLARI (4) 80 /

(1) Kur fark� dolay�s�yla ortaya ç�kan 40-TL dönem içinde meydana geldi�inden al�c�lara sat�� yap�lm�� gibi kabul edilerek yurtd�� sat��lar hesab�na eklenmektedir. (2) 31.12.2006 tarihinde tahsil edilmeyen 4.000 dolar�n de�erlemesi:0,65 – 0,60 = 0,05 x 4.000 = 200-TL Ortaya ç�kan 200.-TL’lik kur fark� henüz tahsil edilmedi�inden al�c�lar hesab�na ekleniyor, kar��l��nda ise yurt d�� hesaplar alacakland�r�l�yor. (3) Dönem içerisinde tahsil edilen 2.000 dolar�n de�erlemesi:0,65– 0,62 = 0,3 x 2.000 = 60-TL (4) 15.01.2007 tarihinde ortaya ç�kan 4.000 $ x (0,67 – 0,65) = 80.-TL’lik kur fark� ertesi y�l (sat��tan sonraki) ortaya ç�kt��ndan Kambiyo Kar� olarak kabul edilir.


3.2.Alacak Senetleri

Bu hesap, i�letmenin faaliyet konusunu olu�turan mal ve hizmet sat��lar�ndan kaynaklanan senede ba�lanm�� alacaklar�n� kapsar. Finansal kiralama i�lemlerinden do�an senetli alacaklar da bu hesapta izlenir. (11 seri No.lu MUGT ile eklenen ibare)

��leyi�i :

Al�nan senet tutarlar� bu hesaba borç, tahsilinde ise alacak kaydedilir.

Alacak senetlerini reeskonta tabi tutanlar, borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak zorundad�rlar. (VUK md. 285)

Alacak senetlerinin TL veya döviz üzerinden olmas� reeskont uygulamas� bak�m�ndan bir farkl�l�k arzetmez.

Örnek: ��letme mü�terisine satt�� mal kar��l�� bir ay vadeli 2.000TL’lik senet alm��t�r. ��letme 2.000TL’lik senedin vadesi doldu�unda bankaya tahsil için gönderilmi�tir. Banka, 10 gün sonra senedin tahsil edilip hesaba geçirildi�ini bildirmi�tir (KDV ihmal edilmi�tir).

08.09.2006 121 ALACAK SENETLER� 2.000 121.01 Cüzdandaki Senetler 600 YURT�Ç� SATI�LAR 2.000 08.10.2006 121 ALACAK SENETLER� 2.000 121.02 Tahsildeki Senetler 121 ALACAK SENETLER� 2.000 121.01 Cüzdandaki Senetler

18.10.2006 102 BANKALAR 2.000 121 ALACAK SENETLER� 2.000

121.02 Tahsildeki Senetler /

Alacak senedinde faiz oran� yok ise (vade doldu�unda);

- TL üzerinden ise Merkez Bankas� faiz oran�,

- Döviz üzerinden ise L�BOR faiz oran�,

uygulan�r.

3.3. Alacak Senetleri Reeskontu (-) Bilanço gününde, senetli alacaklar�n tasarruf de�eri ile de�erlenmesini sa�lamak üzere

alacak senetleri için ayr�lan reeskont tutarlar�n�n izlenmesinde kullan�l�r.


65

��leyi�i :

Hesaplanan reeskont tutarlar� bu hesaba alacak, "65 Di�er Faaliyetlerden Ola�an Gider ve Zararlar" grubundaki "657 Reeskont Faiz Giderleri Hesab�"na gider yaz�l�r. �zleyen dönemde bu hesap "64 Di�er Faaliyetlerden Ola�an Gelir ve Kârlar" grubundaki "647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesab�"na aktar�larak kapat�l�r.

Reeskont uygulamas� için;

1) Alaca��n senede ba�l� olmas� gerekir.

2) Senede ba�l� alacak ticari bir ili�kiden kaynaklanm��, yani dönem kar-zarar�n�n tespitine etki etmi� olmal�d�r.

3) Reeskonta tabi tutulacak senedin bir vade içermesi ve dönem sonu itibariyle vadesinin dolmam�� olmas� gerekir.

4) Alacak senedinin i�letme bilanço aktifinde yer almas� gerekmektedir.

Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre senede ba�l� olmayan alacaklar reeskonta tabi tutulmaz. E�er di�er mevzuatlar gere�i (SPK) reeskonta tabi tutulur ise Vergi Usul Kanunu aç�s�ndan “Kanunen Kabul Edilmeyen Gider” say�l�r ve vergi matrah�n�n hesaplanmas�nda reeskontun uyguland�� y�ldaki ticari kazanca ilave edilir ve bu �ekilde mali kara ula��l�r. Ertesi y�l dönem ba�� aç�l��nda yap�lacak ters kay�t nedeniyle ortaya ç�kacak reeskont faiz geliri ise gerçek gelir kabul edilmez ve “Vergiye Tabi Olmayan Gelir” say�l�p, ticari kazanca ilave edilmez.

Örnek: SPK kapsam�ndaki i�letmenin 120 Al�c�lar hesab�nda izlenen alacaklar� aras�nda sözle�me uyar�nca 15 Nisan 2006 günü tahsil edilecek 5.000TL alaca�� vard�r (Faiz oran� % 60).

Reeskont Faiz Giderleri : 744,68-TL

31.12.2005 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 744,68 657.07 Kan. Kab. Edilmeyen Rees. Faiz Gid.

120 ALICILAR 744,68 /

��letmenin 2005 t. y�l� ticari kazanc� 10.000 TL ise;

- Ticari Kazanç ……………………………………. 10.000,00-

- Kanunen Kabul Edilmeyen Gider (+)....………… 744,68-

- Mali Kar....... ……………………………………… 10.744,68-

olur.

Naz�m Hesaplarda takip edilirse;

31.12.2005 950 K.K.E.G. VE MATRAHA �LAVE ED�L. TUTAR 744,68

951K.K.E.G. VE MATRAHA �LAVE ED�L. TUT. ALAC. H. 744,68

/


Ertesi y�l dönem ba��nda yap�lacak kay�t:

01.01.2006 120 ALICILAR 744,68 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 647.02 Vergiye Tabi Olmayan Gelir 744,68 /

��letmenin 2006 t. y�l� ticari kazanc� 5.000 TL ise;

- Ticari Kazanç ……………………………………. 5.000,00-

- Vergiye Tabi Olmayan Gelirler (-).......………… 744,68-

- Mali Kar....... ……………………………………… 4.255,32-

olur.

Reeskont Uygulamas�ndaki Özel Durumlar

1) Teminata veya tahsile verilen alacak senetleri için genel �artlar� ta��mas� �art� ile reeskont hesaplan�r.

2) Vadeli çekler için SPK mevzuat�na göre reeskont hesaplan�r ancak Vergi Usul Kanunu aç�s�ndan vadeli çekler için hesaplanan reeskont kanunen kabul edilmeyen gider say�l�r.

3) Fatura düzenlenmeden al�nan senetler için reeskont hesaplanmaz. (Al�nan sipari� avanslar� gibi)

4) Senetsiz alacaklar için de SPK’ya göre reeskont ayr�labilir ancak VUK aç�s�ndan hesaplanan reeskont kanunen kabul edilmeyen giderdir.

5) Hat�r senetleri, avans senetleri için reeskont hesaplanmaz.

6) Vade içermeyen senetler için reeskont hesaplanmaz.

7) Alacak senetleri içindeki KDV için reeskont hesaplanmaz.

8) �üpheli alacaklar vadesiz hale geldi�i için reeskont hesaplanmamaktad�r.

Reeskont Hesaplama Formülü

Reeskont hesaplan�rken 238 seri nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebli�inde yer alan a�a��daki formül kullan�lacakt�r.

F = Reeskont Tutar�

A = Senedin Nominal De�eri

m = Faiz Oran� (Senette faiz oran� yok ise Merkez Bankas�’n�n k�sa vadeli avans i�lemleri için belirledi�i faiz oran�)

t = Vade (Kalan Süre)

F = A – [ A x 360 / 360 + (m x t )]


67

Örnek : 31.12.2006 tarihinde 90 gün vadesi kalan alacak senedinin nominal tutar� 10.000 TL’dir. Senette faiz oran� yer almam�� olup 31.12.2006 tarihinde Merkez Bankas�n�n k�sa vadeli avanslar için belirledi�i faiz oran� %64 olup, i�letmenin 31.12.2006 ve 01.01.2007 tarihinde yapaca�� kay�tlar a�a��daki gibidir.

F = 10.000 – [ 10.000 x 360 / (360 + (0,64 x 90 ))]

F = 1.379,31-TL

31.12.2006 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 1.379,31 122 ALACAK SENETLER� REESKONTU 1.379,31 01.01.2007 122 ALACAK SENETLER� REESKONTU 1.379,31 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 1.379,31 /

Örnek : a) Bir i�letmenin aktifinde 31.12.2006 itibariyle 100 gün vadeli 5.000.- dolar tutar�nda (1 $

= 1,5-TL) kay�tl� alacak senedi (senetteki faiz oran� % 10) ve 10.000-TL tutar�nda 94 gün vadeli alacak senedi vard�r. Senette faiz oran� olmay�p Merkez Bankas�n�n k�sa vadeli avanslar için belirledi�i faiz oran� %70’dir. Dönem sonu kuru ise 1,6-TL’dir.

b) 10.000-TL’lik alacak senedinin ayn� tutarda ayn� vadeli bir çek olmas� halinde yap�lacak i�lem nedir?

F$ = 5.000 – [5.000 x 360 + (360+/(0,1x100))]

F$ = 135 $ x 1,6-TL

F$ = 216-TL

FTL = 10.000 – [10.000 x 360 / (360+ (0,7 x 94))]

FTL = 1.545,32-TL

a)

31.12.2006 121 ALACAK SENETLER� 500 646 KAMB�YO KARLARI 500

(1,6 – 1,5) x 5.000 $ kur fark� / 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 1.761,32 122 ALACAK SENETLER� REESKONTU 1.761,32 122.01 TL Cins.Sen.Rees. 1.545,32 122.02 Döviz Cins.Sen. Rees 216,00 /


01.01.2007 122 ALACAK SENETLER� REESKONTU 1.761,32 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 1.761,32 /

b)

31.12.2006 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 1.761,32 657.01 Kan. Kab. Ed. Rees. Faiz Gid. 1.545,32 657.02 Döviz Cins. Sen. Rees. Faiz Gid. 216 122 ALACAK SENETLER� REESKONTU 1.761,32 122.01 TL Cins. Sen.Rees. 1.545,32 122.02 Döviz Cins.Sen. Rees 216,00 / 01.01.2006 122 ALACAK SENETLER� REESKONTU 1.761,32 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 1.761,32 647.01 Vergiye Tabi Olm.Gel. 1.545,32

647.02 Döviz Cins.Sen. Rees 216,00

/

3.4. Verilen Depozito Ve Teminatlar ��letmece üçüncü ki�ilere kar�� bir i�in yap�lmas�n�n üstlenilmesi veya bir sözle�menin ya

da di�er i�lemlerin kar��l�� olarak geri al�nmak üzere verilen depozito ve teminat niteli�indeki de�erlerin izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i :

Verilen depozito ve teminatlar bu hesab�n borcuna, geri al�nanlar veya hesaba say�lanlar alaca��na kaydedilir.

Örnek: Bir sat�c� 75 TL’lik tutar� Y gaz Tüp depozitosu olarak veriyor. Tüpleri daha sonra iade ediyor. �ade an�nda kar�� firma tüplerdeki hasar nedeniyle 15 TL kesiyor, kalan�n� iade ediyor.

/ 126 VER�LEN DEPOZ�TO VE TEM�NATLAR 75 100 KASA 75 / 100 KASA 60659 D��ER OLA�AN G�DER VE ZARARLAR 15 126 VER�LEN DEPOZ�TO VE TEM�NAT. 75 /


69

3.5. Di�er Ticari Alacaklar ��letmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya ç�kan ve yukar�daki hesaplar�n kapsam�na

girmeyen tahsili gecikmi� alacaklar (henüz �üpheli alacak niteli�ini kazanmayanlar) ve di�er çe�itli senetsiz ticari alacaklar bu hesapta izlenir.

��leyi�i :

Yukar�da belirtilen alacaklar bu hesaba borç; tahsil veya mahsup i�lemi yap�ld��nda ilgili hesaplara kar��l�k, bu hesaba alacak kaydedilir.

3.6. �üpheli Ticari Alacaklar �üpheli Ticari Alacaklar Kar��l�� (-) Ticari ve zirai kazanc�n elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak �art� ile;

c) Dava ve icra safhas�nda bulunan alacaklar

d) Yap�lan protestoya veya yaz� ile bir defadan fazla istenilmesine ra�men borçlu taraf�ndan ödenmemi� bulunan dava ve icra takibine de�meyecek derecede küçük alacaklar;

�üpheli alacak say�l�r ve bu alacaklar için de�erleme gününün tasarruf de�erine göre kar��l�k ayr�labilir.

� Senetli ve senetsiz alacaklar için kar��l�k ayr�labilir.

� Vadeli alacaklar (vadesi dolmam��) ve teminatl� alacaklar için kar��l�k ayr�lamaz. Teminat s�n�rl� ise teminat alt�na al�nmayan k�s�m için kar��l�k ayr�l�r.

� �lk y�l kar��l�k ayr�lmazsa di�er y�l kar��l�k ayr�l�p ayr�lmayaca�� tart��mal�d�r. Genel görü� ayr�lamayaca�� yönündedir.

� Mükellef �üpheli ticari alacaklar� için kar��l�k ay�rmayabilir. Bu durumda alacak vergi matrah�n� etkilemez. (Alaca��n do�du�u i�lemde sat�� tutar� 600’lü hesaplara kaydedilmi�tir) Kar��l�k ayr�lmas� durumunda ise söz konusu kar��l�k kar/zarar hesab�na aktar�laca��ndan vergi avantaj� sa�lanacakt�r.

� Kar��l�k ayr�lmadan alacak de�ersiz hale gelirse bu alacak “689 Di�er Ola�and�� Gider ve Zararlar” hesab�na aktar�larak kapat�l�r. (659 Di�er Ola�an Gider ve Zararlar hesab�n�n da uygulamada ve muhasebe kitaplar�nda kullan�ld�� görülmekte olup, her iki durum da vergi matrah�n� ayn� �ekilde etkilemektedir)

� Katma De�er Vergisinden kaynaklanan alacak için;

- VUK’nun 323. maddesinde yer alan �artlar�n mevcut olmas�,

- Alaca��n ilgili dönemin kay�tlar�na girmesi,

- Katma de�er vergisi beyannamelerinde beyan edilmesi,

halinde �üpheli alacak kar��l�� ayr�labilmesi mümkündür. (334 seri nolu VUK Genel Tebli�i)

Örnek: ��letme 16.08.2006’de 10.000 TL’lik alaca��n�n �üpheli hale geldi�ini tespit ediyor ve gerekli hukuki i�lemlerini tamamlay�p y�l sonunda %60’� için kar��l�k ayr�l�yor. Ertesi y�l sulh yoluyla alaca��n�n %70’inden vazgeçip 3.000 TL tahsil ediyor. Her iki y�lda da yap�lacak kay�tlar a�a��daki gibi olacakt�r.


16.08.2006 128 �ÜPHEL� T�CAR� ALACAKLAR 10.000 120 ALICILAR 10.000 31.12.2006 654 KAR�ILIK G�DERLER� 6.000 129 �ÜPH. T�C. ALAC. KAR�ILI�I 6.000 31.12.2006 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 6.000 654 KAR�ILIK G�DERLER� 6.000 /

Ertesi y�l: / 100 KASA 3.000129 �ÜPH. T�C. ALACAKLAR KAR�ILI�I 6.000681 ÖNCEK� DÖNEM G�DER VE ZARARLARI 1.000 128 �ÜPHEL� T�C. ALACAKLAR 10.000 /

Örnek: Z A�.; X Ltd. �ti.’ne 10.000, Y A.�.’ne 6.000 TL borçludur ve bu borçlar�n vadeleri 2005 y�l�d�r. 2005 y�l�nda normal vadesinde ödenmeyen alacaklar için X Ltd. �ti. dava yoluna gidiyor ve ayn� y�lda tamam� üzerinden kar��l�k ay�r�yor. Y A� ise alaca�� için hiçbir i�lem yapm�yor.

2006 y�l� içinde firmalar konkordato yoluyla Z A� ile anla��yorlar ve anla�ma sonunda alacaklar�n�n %60’�ndan vazgeçiyorlar. Kalan alacaklar için yeni vadeli bir ödeme plan� belirleniyor.

a) Alacakl� firmalar�n yapacaklar� kay�tlar

b) Z A�’nin 2006 y�l� kay�tlar

Z A�’nin 2006 y�l� kurum kazanc� 2.000

2007 y�l� kurum kazanc� 4.000

2008 y�l� kurum kazanc� 5.000 TL’dir.

a) X Ltd. �ti.’nin yapaca�� kay�tlar 2005 y�l�:

. .2005

128 �ÜPHEL� T�CAR� ALACAKLAR 10.000 120 ALICILAR 10.000 / 654 KAR�ILIK G�DERLER� 10.000 129 �ÜPH. T�C. ALAC. KAR�ILI�I 10.000 /


71

31.12.2005 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 10.000 654 KAR�ILIK G�DERLER� 10.000 /

2006 y�l�

. .2006

120 ALICILAR 4.000

129 �ÜPH. T�C. ALACAKLAR KAR�ILI�I 10.000 128 �ÜPHEL� T�CAR� ALACAKLAR 10.000 644 KONUSU KALMAYAN KAR�. 4.000 31.12.2006 644 KONUSU KALMAYAN KAR�. 4.000 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 4.000 /

Y A�’nin yapaca�� kay�tlar

Y A� 2005 y�l�nda her hangi bir i�lem yapmaz.

2006 y�l�nda alaca��n�n %60’�ndan vazgeçiyor.

/ 689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 3.600 120 ALICILAR 3.600

/

veya

/ 120 ALICILAR 2.400

689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 3.600 120 ALICILAR 6.000

/


b) Z A�’nin yapaca�� kay�tlar:

/ 320 SATICILAR 9.600 549 ÖZEL FONLAR 9.600

/

Vergi Usul Kanununun 324. maddesine göre vazgeçilen alacaklar ilgili y�l sonundan itibaren 3 y�l içinde zararla itfa edilmedi�i taktirde kar hesab�na naklolunur. Dolay�s�yla ilgili dönem 2006 oldu�undan 2008 y�l�n�n sonuna kadar bu alacak zararla itfa edilmelidir. (borçlu aç�s�ndan)

Örne�imizde Z A�, 2008 y�l�na kadar bu alaca�� zararla itfa edemedi�i için 31.12.2008’de a�a��daki kay�tlar� yapar.

31.12.2008

549 ÖZEL FONLAR 9.600 679 D��. OL.DI�I GEL�R VE KARLAR 9.600 / 679 D��. OL.DI�I GEL�R VE KARLAR 9.600 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 9.600 /

Z A� 3 y�l içinde herhangi bir y�lda zarar ederse bu özel fonlar hesab� ile itfa edilirdi. Z A� 2008’de 5.000 TL zarar ederse a�a��daki kayd� yapar.

3.7. Di�er Alacaklar Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmi� ve en çok bir y�l

içinde tahsil edilmesi dü�ünülen senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait �üpheli alacak ve �üpheli alacak kar��l��n�n izlenmesini sa�lar. Bu grup a�a��daki hesaplardan olu�ur.

130 GRUP ��RKETLRDEN ALACAKLAR

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR

132 ��T�RAKLERDEN ALACAKLAR

133 BA�LI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR

135 PERSONELDEN ALACAKLAR

136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR

31.12.2008 549 ÖZEL FONLAR 5.000 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 5.000

/


73

137 D��ER ALACAK SENETLER� REESKONTU (-)

138 �ÜPHEL� D��ER ALACAKLAR

139 �ÜPHEL� D��ER ALACAKLAR KAR�ILI�I (-)

Örnek: ��letme ba�l� orta�� oldu�u �irketin finansman ihtiyac�na yard�mc� olmak maksad�yla 8.000- TL veriyor. Ay sonunda ba�l� ortakl��n borcu üzerinden hesaba 280.-TL faiz yürütülüyor. Ba�l� ortakl�k anla��lan süre sonunda borcunu ödüyor.

/ 133 BA�LI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 8.000 100 KASA 8.000

Ba�l� ortakl��a borç verilmesi / 133 BA�LI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 280 642 FA�Z GEL�RLER� 280Ay sonunda yap�lacak kay�t / 100 KASA 8.280 133 BA�LI ORTAKLIKLARDAN AL. 8.280Vade sonunda yap�lacak kay�t /

Örnek: ��letme kullan�lm�� bir makineyi 750-TL’ye sat�yor ve kar��l��nda senet al�yor. Senedin vadesi 15 Haziran 2007’dir. Senetteki faiz oran� %60 olup 31.12.2006 ve 01.01.2007’de yap�lacak kay�tlar a�a��daki gibi olacakt�r.

Reeskont Tutar� Hesaplama Formülü:

F = A – [ A x 360 / 360 + (m x t )]

F = 750 – [750 x 360 / (360+ (0,6 x 195))]

F = 183,96-TL

31.12.2006 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 183,96 137 D��ER ALAC. SENETL. REES. 183,96 01.01.2007 137 D��ER ALACAK SENETLER� REESKONTU 183,96

647 REESKONT FA�Z GEL�RLER�

183,96

/



75

2. BÖLÜM

STOKLAR

1. Genel Aç�klama Bu grup, i�letmenin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amac�yla edindi�i, ilk

madde ve malzeme, yar� mamul, mamul, ticari mal, yan ürün, art�k ve hurda gibi bir y�ldan az bir sürede kullan�lacak olan veya bir y�l içerisinde nakde çevrilebilece�i dü�ünülen varl�klardan olu�ur. Faturas� gelmemi� stoklar ilgili bulunduklar� kalemin içinde gösterilir. Bu grupta yer alan hesaplar a�a��daki gibidir.

150 �LK MADDE VE MALZEME

151 YARI MAMULLER-ÜRET�M

152 MAMULLER

153 T�CAR� MALLAR

157 D��ER STOKLAR

158 STOK DE�ER DÜ�ÜKLÜ�Ü KAR�ILI�I (-)

159 VER�LEN S�PAR�� AVANSLARI

1.1. �lk Madde ve Malzeme Üretimde veya di�er faaliyetlerde kullan�lmak üzere i�letmede bulundurulan hammadde,

yard�mc� madde, i�letme malzemesi, ambalaj malzemesi ve di�er malzemelerin izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i :

Sat�n al�nd�klar� ya da üretildikleri maliyet bedelleri ile bu hesab�n borcuna, üretime verildi�inde, tüketildi�inde, sat�ld��nda veya devredildi�inde ise hesab�n alaca��na kaydedilir.

Örnek: Seri mobilya üreten bir i�letme; a) 800-TL’lik kereste al�p kar��l��nda çek veriyor. b) Kerestenin ta��nmas� için 50-TL ödüyor. c) Kerestenin yar�s�n� üretime sevkediyor. (KDV ihmal edilmi�tir.)

/ 150 �LK MADDE VE MALZEME 800 103 VER�LEN ÇEKLER VE ÖD. EM�R. 800 / 150 �LK MADDE VE MALZEME 50 100 KASA 50 / 710 D�REKT �LK MADDE VE MALZEME G�DERLER� 425 150 �LK MADDE VE MALZEME 425 /


1.2. Yar� Mamuller - Üretim Henüz tam mamul haline gelmemi� ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt i�çilik ve

genel üretim giderlerinden belli oranlarda pay alm�� üretim a�amas�ndaki mamullerin izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i : Maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt i�çilik ve genel üretim

giderleri tutarlar� kadar bu hesap borçland�r�l�r. Üretimi tamamlananlar�n maliyet tutar� bu hesab�n alaca�� kar��l��nda ilgili stok hesaplar�na aktar�l�r.

Örnek: ��letme Ocak ay�nda 1.000 birim mal üretimi için 60 TL Direkt �lk Madde ve Malzeme, 65 TL Direkt ��çilik Gideri yapm��t�r. Ayr�ca 30 TL Genel �mal Giderleri yap�lm��t�r. Üretime sevk edilen 1.000 birim mal�n yar�s� Ocak ay� sonu itibariyle tamamlanm��t�r. ��letme genel yönetim giderlerinden üretime pay vermemi�tir.

/ 151 YARI MAMULLER – ÜRET�M 155 711 D�R. �LK MAD. VE MALZ. YANS. H. 60 721 D�REKT ��Ç�L�K G�D. YANS. H. 65 731 GENEL ÜRET�M G�D. YANS. H. 30 / 152 MAMULLER 77,5 151 YARI MAMULLER – ÜRET�M 77,5

Tamamlanan ürünlerin maliyetleri üzerinden kayda al�nmas� /

Dönem sonunda yukar�da yer alan yans�tma hesaplar� ilgili hesaplara aktar�larak kapat�l�r.

1.3. Mamuller Üretim çal��malar� sonunda elde edilen ve sat��a haz�r hale gelmi� bulunan mamullerin

izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i :

Bu hesap, üretimi tamamlanan mamullerin ambarlara al�nmas�yla borçland�r�l�r. Sat�lmas� veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesi ile alacakland�r�l�r.

Bu hesaplara al�nan stoklara uygulanacak i�lemler “153 Ticari Mallar” hesab�na göre farkl�l�k göstermez.

1.4. Ticari Mallar Herhangi bir de�i�ikli�e tabi tutulmadan satmak amac� ile i�letmeye al�nan ticari mallar

(emtia) ve benzeri kalemler bu hesapta yer al�r.

��leyi�i :

Sat�n al�nan ticari mallar (emtia) maliyet bedeli ile bu hesaba borç, sat�lmas� veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesinde ise maliyet bedeli ile alacak kaydedilir.

Ticari mal ile ilgili yap�lan her türlü al�� gideri (nakliye, depolama vs.) bu hesab�n borcuna kaydedilir.


77

1.4.1. Stok Hareketlerinin Kay�t Yöntemleri TMS’de Sürekli Envanter Uygulamas� (Be� Hesapl� Uygulama)

Stok 152 Mamuller veya 153 Ticari Mallar

Sat��lar�n Maliyeti 620 Sat�lan Mamuller Maliyeti veya 621 Sat�lan Ticari Mallar Maliyeti

Brüt Sat�� Has�lat� 600 Yurtiçi Sat��lar 601 Yurtd�� Sat��lar

Sat�� Has�lat�nda Düzeltme 610 Sat��tan �adeler 611 Sat�� skontolar�

Al��lar 153 Ticari Mallar hesab�na borç,

Al��tan �adeler ve Al�� skontolar� 153 Ticari Mallar hesab�na alacak olarak kaydedilir.

Örnek: ��letme sat�c� B firmas�ndan tanesi 10 TL’den 10 adet radyoyu vadeli sat�n al�yor. Daha sonraki bir tarihte bu radyolardan iki tanesini iade ediyor. Kalan 8 tane radyo için ise erken ödeme nedeniyle 5 TL’lik indirim sa�lan�yor. (KDV ihmal edilmi�tir.)

/ 153 T�CAR� MALLAR 100 320 SATICILAR 100 /

/ 320 SATICILAR 20 153 T�CAR� MALLAR 20 / 320 SATICILAR 80 100 KASA 75 153 T�CAR� MALLAR 5 /

Sürekli envanter yönteminde sat�� an�nda;

a) 600 veya 601 nolu hesaplar alacakland�r�l�r.

/ 100 KASA xxx.xxx 600 YURT�Ç� SATI�LAR xxx.xxx

/


b) 620 veya 621 nolu hesaplar borçland�r�l�rken 152 veya 153 nolu hesaplar alacakland�r�l�r.

/ 621 SATILAN T�CAR� MALLAR MAL�YET� xxx.xxx 153 T�CAR� MALLAR xxx.xxx

/

Sürekli envanter yönteminde sat��tan iadeler an�nda yap�lacak kay�t;

/ 610 SATI�TAN �ADELER xxx.xxx 100 KASA xxx.xxx / 153 T�CAR� MALLAR xxx.xxx 621 SATILAN T�C. MALLAR MAL�YET� xxx.xxx /

Sat�� iskontosu yap�lmas� halinde yap�lacak kay�t;

/ 611 SATI� �SKONTOLARI xxx.xxx 100 KASA xxx.xxx (120 ALICILAR) (121 ALACAK SENETLER�) /

153 T�CAR� MALLAR 620 / 621 SAT. MAL. MAL.

- Dön. Ba�� Stok - Al��tan �adeler - Sat�lan Mal.Maliyeti - Sat��tan �ade Ed.

- Al��lar - Al�� ndirimleri Mallar Maliyeti

- Al�� Giderleri - Sat�lan Mallar Maliyeti

- Sat��tan �ade Edilen Mallar Maliyeti

Sat�� an�nda yap�lan iskontolarda KDV hesaplanmaz. Sat�� an�ndan sonra yap�lanlarda ise KDV hesaplan�r.


79

600 YURT�Ç� SATI�LAR 610 SATI�TAN �ADELER 611 SATI� �SKONTOLARI

- Sat��lar - Sat��tan �adeler - Sat�� skontolar�

Örnek: 100-TL + %18 KDV’ye senetli mal al�nm��t�r. Daha sonra ödeme an�nda 20-TL +

%18 KDV iskonto yap�lm��t�r. Al�c� ve sat�c�n�n kay�tlar� a�a��daki gibidir.

Al�c�n�n Kayd�;

/ 153 T�CAR� MALLAR 100191 �ND�R�LECEK KDV 18 321 BORÇ SENETLER� 118 /

/ 321 BORÇ SENETLER� 118 100 KASA 94,4 153 T�CAR� MALLAR 20,0 391 HESAPLANAN KDV 3,6 /

Sat�c�n�n Kayd�;

/ 121 ALACAK SENETLER� 118 600 YURT�Ç� SATI�LAR 100 391 HESAPLANAN KDV 18 / 100 KASA 94,4611 SATI� ISKONTOLARI 20,0191 �ND�R�LECEK KDV 3,6 121 ALACAK SENETLER� 118 /

Aral�kl� Envanter Uygulamas�: Aral�kl� envanter yönteminde sat�lan mallar�n maliyeti fiili say�m sonuçlar�na dayan�larak

belirlenir. Dolay�s�yla bu maliyet, sürekli envanter yönteminde oldu�unun aksine, ancak envanter

�skontolar sat�� yap�lan y�ldan sonraki y�llarda yap�l�r ise “Di�er Ola�an Gider ve Zararlar” hesab�na kaydedilmesi gerekir.


s�ras�nda ve topluca sat�� has�lat� ile kar��la�t�r�labilir. Ayr�ca dönem içinde, bulunmas� gereken stoku gösteren bir hesap bulunmaz.

Bu yöntemin esas�, i�letmedeki mal mevcudunun ancak, belirli aralarla yap�lacak say�m ve de�erleme ile bulunmas�na dayan�r. Mal al�m – sat�m i�lemlerinden do�an kar veya zarar ancak mal mevcudunun belirlenmesinden sonra bulunabilir.

Bu yöntemde tüm sat�n almalar maliyet bedeliyle ticari mallar hesab�n�n borcuna kaydedilir. Sat��lar ise yurtiçi sat��lar hesab�n�n alaca��na kaydedilir. Ancak sürekli envanter yönteminde oldu�u gibi her sat�� i�leminde sat�lan mala ait maliyet bedeli ticari mallardan ç�kar�l�p 621 nolu Sat�lan Ticari Mallar Maliyetine at�lmaz.

153 T�CAR� MALLAR 600 YURT�Ç� SATI�LAR

- Dön. Ba�� Stok - Al��tan �adeler - Sat�lan Mal�n - Al��lar - Al�� skontolar� Sat�� Bedeli

- Al�� Giderleri

Hesab�n borç kalan�, i�letmenin elinde kalan mal mevcudunu vermez.

Bu hesab�n alacak toplam�, yap�lan sat��lar�n toplam�n� verir.

Dönem sonlar�nda fiili envanter ile dönem sonu stoku tespit edilir. Dönem sonu stoku bulunduktan sonra;

Sat�lan Ticari Mal�n Maliyeti = Ticari Mallar Hesab�n�n

Borç Kalan� – Dönem Sonu Stoku

formülü ile Sat�lan Ticari Mallar Maliyeti hesaplan�r. Ve a�a��daki kay�t ile muhasebele�tirilir.

/ 621 SATILAN T�CAR� MALLAR MAL�YET� Xxx 153 T�CAR� MALLAR xxx

/

Yap�lan bu kay�ttan sonra ticari mallar hesab� as�l fonksiyonunu yerine getirir hale gelir. Yani i�letmedeki mal mevcudunun tutar�n� gösterir.

Aral�kl� envanter yönteminde; y�l içerisinde sat�lan mal�n maliyeti için kay�t yap�lmaz.

Aral�kl� envanter yönteminde; dönem içerisinde 153 Ticari Mallar hesab� stok gösterme fonksiyonunu yerine getiremez.


81

Aral�kl� ve Sürekli envanter yöntemlerinde hesaplar�n i�leyi�i tablodaki gibidir.

ARALIKLI ENVANTER SÜREKL� ENVANTER

T�CAR� MAL ALI�I

/

153 Ticari Mallar 191 �ndirilecek KDV

100 Kasa

/

/


100 Kasa

/

ALI� G�DER�

/


100 Kasa

/

/


100 Kasa

/

ARALIKLI ENVANTER SÜREKL� ENVANTER

ALI�TAN �ADELER (Kredili Mal Al�� çin)

/

320 Sat�c�lar 153 Ticari Mallar

191 �nd. KDV /

/


191 �nd. KDV /

ALI� �SKONTOSU

(Kredili Mal Al�� çin)

/


191 �nd. KDV(*) /

/


191 �nd. KDV(*) /

T�CAR� MAL SATI�I

/

100 Kasa 600 Yurtiçi Sat��lar

391 Hes. KDV /

/

100 Kasa 600 Yurtiçi Sat��lar

391 Hes. KDV /

621 Sat. Tic. Mal. Mal. 153 Ticari Mallar /


SATI� �SKONTOSU

(Kredili Mal Sat�� çin)

/

611 Sat�� skontolar� 191 �ndirilecek KDV(**)

120 Al�c�lar /

/

611 Sat�� skontolar� 191 �ndirilecek KDV(**)

120 Al�c�lar /

SATI�TAN �ADELER

(Kredili Mal Sat�� çin)

/

610 Sat��tan �adeler 191 �ndirilecek KDV(**)

120 Al�c�lar /

/

610 Sat��tan �adeler 191 �ndirilecek KDV(**)

120 Al�c�lar /

153 Ticari Mallar 621 Sat.Tic.Mal.M. /

(*) Fatura harici al�� skontosu ayn� KDV beyan dönemi içerisinde gerçekle�irse 191 �ndirilecek KDV, farkl� KDV beyan döneminde gerçekle�irse 391 Hesaplanan KDV hesab� kullan�l�r.

(**) Fatura harici sat�� skontosu ve sat��tan iadeler ayn� KDV beyan dönemi içerisinde gerçekle�irse 391 Hesaplanan KDV, farkl� KDV beyan döneminde gerçekle�irse 191 �ndirilecek KDV hesab� kullan�l�r.

Örnek: Bilgisayar ticareti ile u�ra�an i�letme;

a) Y�l içinde 10 adet masaüstü bilgisayar� 1.000 TL’den, 20 adet dizüstü bilgisayar� ise 2.000 TL’den kredili olarak alm��t�r. Dönem ba�� stoku yoktur.

b) ��letme bilgisayarlar�n nakliyesi ile ilgili olarak 600 TL gider yapm��t�r. Bunun 400 masaüstüne, 200 dizüstü bilgisayarlara aittir.

c) Masaüstü bilgisayarlar�n 5 adedi tanesi 1.200-TL’den, dizüstü bilgisayarlar�n 8 adedi tanesi ise 2.500 TL’den pe�in olarak sat�l�yor.

d) Sat�c�ya olan borç vadesinden önce ödeniyor, erken ödeme nedeniyle %10 indirim yap�l�yor.

e) Sat�lan dizüstü bilgisayarlar�n iki adedi iade ediliyor.

f) Bono düzenlenerek 15 adet masaüstü bilgisayar tanesi 1.100-TL’den sat�n al�n�yor.

g) 7 adet masaüstü bilgisayar� tanesi 1.500-TL’den kredili olarak sat�l�yor. Ayn� gün iki adet masaüstü bilgisayar i�letme sahibi taraf�ndan çocuklar�n�n kullanmas� için eve götürülüyor. Bilgisayarlar�n emsal bedeli 1.500-TL’dir.

h) Vadesinden önce ödeme nedeniyle al�c�ya %5 indirim yap�l�yor.

��letme; - Sürekli envanter yöntemini kullanmaktad�r. - Ortalama maliyet yöntemini kullanmaktad�r. - KDV ihmal edilmi�tir.


83

a) / 153 T�CAR� MALLAR 50.000 153.01 Masaüstü Bilg. 1.000 x 10 adet 153.02 Dizüstü Bilg. 2.000 x 20 adet 320 SATICILAR 50.000b) / 153 T�CAR� MALLAR 600 153.01 Masaüstü Bilg. 400 153.02 Dizüstü Bilg. 200 100 KASA 600c) / 100 KASA 26.000 600 YURT�Ç� SATI�LAR 26.000 600.01 Masaüstü Bilg. 1.200 x 5 ad. 600.02 Dizüstü Bilg. 2.500 x 8 ad. / / 621 SATILAN T�CAR� MALLAR MAL�YET� 21.280

153 T�CAR� MALLAR 21.280 153.01 Masaüstü Bilg. 5.200 153.02 Dizüstü Bilg. 16.080 Masaüstü bilg. Ort. Mal.= 10.400 / 10 = 1.040

= 1.040 x 5 adet = 5.200 Dizüstü bilg. Ort. Mal.= 40.200 / 20 = 2.010 = 2.010 x 8 ad = 16.080 d) / 320 SATICILAR 50.000 100 KASA 45.000 153 T�CAR� MALLAR 5.000 153.01 Masaüstü Bilg. 1.000 153.02 Dizüstü Bilg. 4.000 e) / 610 SATI�TAN �ADELER 5.000 610.02 Dizüstü Bilg. 2.500 x 2 ad. 100 KASA 5.000 /


/ 153 T�CAR� MALLAR 4.020

153.02 Dizüstü Bilg. 2.010 x 2 ad.

621 SATILAN T�C. MALLAR MAL�YET� 4.020f) / 153 T�CAR� MALLAR 16.500 153.01 Masaüstü Bilg. 1.100 x 15 adet 321 BORÇ SENETLER� 16.500

g) / 120 ALICILAR 10.500

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 3.000 600 YURT�Ç� SATI�LAR 13.500 600.01 Masaüstü Bilg. 1.500 x 9 ad.

/

/ 621 SATILAN T�CAR� MALLAR MAL�YET� 9.315

153 T�CAR� MALLAR 9.315 153.01 Masaüstü Bilg. 9.315 Masaüstü bilg. Ort. Mal.= 20.700 / 20 = 1.035

= 1.035 x 9 adet = 9.315 h) / 100 KASA 9.975

611 SATI� ISKONTOLARI 525 120 ALICILAR 10.500 /


85

Ortalama Maliyet: (Masaüstü Bilgisayar)

Aç�klama Miktar (Adet) Tutar (TL) Birim Maliyet

(TL) Giren Ç�kan Kalan Borç Alacak Kalan Sat�n Al�nan 10 - 10 10.000 - 10.000 1.000 Al�� Gideri - - 10 400 - 10.400 1.040 Sat�� - 5 5 - 5.200 5.200 1.040 Al�� sk. - - 5 - 1.000 4.200 840 Sat�n Al�nan 15 - 20 16.500 - 20.700 1.035 Sat�� - 9 11 - 9.315 11.385 1.035

Ortalama Maliyet: (Dizüstü Bilgisayar)

Aç�klama Miktar (Adet) Tutar (TL) Birim Maliyet

(TL) Giren Ç�kan Kalan Borç Alacak Kalan Sat�n Al�nan 20 - 20 40.000 - 40.000 2.000 Al�� Gideri - - 20 200 - 40.200 2.010 Sat�� - 8 12 - 16.080 24.120 2.010 Al�� sk. - - 12 - 4.000 20.120 1.666,667 Sat��tan �ade 2 - 14 4.020 - 24.140 1.724,285

Örnek: Elektrikli süpürge ticareti ile u�ra�an A ��letmesinin;

a) Dönem ba�� stoku 3.500-TL’dir.

b) ��letme, 700-TL’si pe�in geri kalan� kredili olmak üzere 2.200-TL’lik mal al�yor.

c) Sat�n al�nan mal ile ilgili pe�in olarak ödenen 100-TL’lik nakliye gideri yap�yor.

d) Sat�n al�nan mal�n 200-TL’lik k�sm� anla�ma ko�ullar�na uygun olmad��ndan iade ediliyor.

e) Sat�c�ya olan borcun 1.000-TL’lik k�sm� bankaya verilen talimatla ödeniyor. Sat�c� anla�ma gere�i 100-TL’lik indirim yap�yor.

f) Al�c� Bay Mehmet’e 2.700-TL’lik mal sat�l�yor.

g) Veresiye sat�lan mal�n 100-TL’lik k�sm� iade al�n�yor.

h) Vadeli sat�lan mallarla ilgili olarak Al�c� Bay Mehmet 1.400-TL’lik k�sm� vadesinden önce ödüyor. Kendisine %5 indirim yap�l�yor.

i) Dönem sonu stoku 3.200-TL’dir.

��letme aral�kl� envanter yöntemini kullanmaktad�r. KDV oran� %10’dur.

a) 01.01.200.. .... 153 T�CAR� MALLAR 3.500.... ....

....

Aç�l�� kayd�

/


b) / 153 T�CAR� MALLAR 2.200191 �ND�R�LECEK KDV 220 100 KASA 700 320 SATICILAR 1.720c) / 153 T�CAR� MALLAR 100191 �ND�R�LECEK KDV 10 100 KASA 110 /

d) / 320 SATICILAR 220 153 T�CAR� MALLAR 200 391 HESAPLANAN KDV 20 e) / 320 SATICILAR 1.000 102 BANKALAR 890 153 T�CAR� MALLAR 100

391 HESAPLANAN KDV 10f) / 120 ALICILAR 2.970 600 YURT�Ç� SATI�LAR 2.700 391 HESAPLANAN KDV 270g) / 610 SATI�TAN �ADELER 100191 �ND�R�LECEK KDV 10 120 ALICILAR 110h) / 100 KASA 1.323611 SATI� ISKONTOLARI 70191 �ND�R�LECEK KDV 7 120 ALICILAR 1.400 /


87

153 T�CAR� MALLAR

3.500 200 153 Ticari Mallar Hesab�n�n borç kalan�: 5.800 – 300 = 5.500

Dönem Sonu Stoku : 3.200

Sat�lan Ticari Mallar Maliyeti: 5.500 – 3.200 = 2.300

2.200 100

100

5.800 300

i) 31.12.200.. 621 SATILAN T�CAR� MALLAR MAL�YET� 2.300 153 T�CAR� MALLAR 2.300

/ 600 YURT�Ç� SATI�LAR 2.700 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 2.700 / 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 2.470 610 SATI�TAN �ADELER 100 611 SATI� ISKONTOLARI 70 621 SATILAN T�CAR� MALLAR MAL. 2.300 /

1.4.2. Stok De�erleme Yöntemleri

1. Birebir Maliyet Yöntemi (Fiili)

- Yüksek bedelli mal al�m sat�m� yapan

- Çok az say�da mal al�m sat�m� yapan

i�letmelerde kullan�labilir.

2. Ortalama Maliyet Yöntemi:

a) Basit Ortalama Yöntem

b) A��rl�kl� Ortalama Maliyet Yöntemi

AOM = (A Mal� Miktar� x A Mal� Birim Fiyat�) + (B Mal� Miktar� x B Mal� Birim Fiyat�) + ..........

Mallar Miktar Toplam�


3. F�FO (�lk Giren �lk Ç�kar) Yöntemi :

- Birebir maliyet yöntemi hariç en gerçekçi maliyet saptama yöntemidir.

- Enflasyonist ortamda en fazla verginin hesapland�� yöntemdir.

4. L�FO (Son Giren �lk Ç�kar) Yöntemi:

- Enflasyonist ortamda i�letmeler aç�s�ndan en avantajl� yöntemdir.

- Vergi sistemimize Enflasyon Düzeltmesi uygulamas�n� getiren 5024 say�l� Kanunun Vergi Usul Kanununun 274. maddesinde yapt�� de�i�iklikle bu yöntem 01.01.2004 tarihinden itibaren kald�r�lm��t�r (Enflasyon düzeltme �artlar�n� ta��mayan mükellefler 2004 y�l�nda dilerlerse bu yöntemi uygulayabilirler. De�i�meden önceki VUK’nun 274. madde hükmüne göre L�FO yöntemi seçilirse 5 y�l süreyle bundan dönülemez).

Örnek: Bay A pirinç ticareti ile u�ra�makta olup emtia hareketleri a�a��daki gibidir.

Miktar� Birim Maliyet Tutar

Dönem Ba�� Stok 2.000 3.000 6.000.000

I. Parti Al�� 40.000 3.100 124.000.000

II. Parti Al�� 30.000 3.500 105.000.000

III. Parti Al�� 50.000 3.600 180.000.000

TOPLAM 122.000 415.000.000

Sat��lar Toplam� : 100 ton = 410.000.000.-TL

Dönem Sonu Stoku : 22 ton

Gayrisafi Sat�� Has�lat�n�;

- A��rl�kl� Ortalama Maliyet,

- L�FO,

- F�FO

yöntemleri kullan�ld��nda hesaplamalar a�a��daki �ekilde olacakt�r.

a) A��rl�kl� Ortalama Maliyet Yöntemi:

AOM = (2.000 x 3.000) + (40.000 x 3.100) + (30.000 x 3.500) + (50.000 x 3.600)

122.000

AOM = 3.400

Dönem Sonu Stok Tutar� = Miktar x Ortalama Birim Maliyet

= 22.000 x 3.400

= 74.800.000.-TL

Sat�lan Tic. Mallar Maliyeti = (Dön. Ba�� Stok + Dönemiçi Al��lar) - Dön. Sonu Stok

= 415.000.000 – 74.800.000

= 340.200.000.-TL

Gayrisafi Sat�� Kar� = Sat��lar – S.T.M.M.

= 410.000.000 – 340.200.000

= 69.800.000.-TL


89

b) F�FO Yöntemi: F�FO yönteminde stoklar sat��lardan sonra kalan tutara isabet eden son parti mal�n bedeli

ile de�erlenir.

Son 22 ton pirincin al�� fiyat� 3.600.-TL oldu�undan dönem sonu stokun ortalama birim maliyeti 3.600.-TL’dir.


= 22.000 x 3.600

= 79.200.000.-TL


= 415.000.000 – 79.200.000

= 335.800.000.-TL


= 410.000.000 – 335.800.000

= 74.200.000.-TL

c) L�FO Yöntemi:


= (2.000 x 3.000) + (20.000 x 3.100)

= 68.000.000.-TL


= 415.000.000 – 68.000.000

= 347.000.000.-TL


= 410.000.000 – 347.000.000

= 63.000.000.-TL

1.5. Di�er Stoklar Yukar�daki stok kalemlerinin hiç birinin kapsam�na al�nmayan ürün, art�k ve hurda gibi

kalemler bu hesap grubunda yer al�r.

��leyi�i :

Elde edilen bu stoklar maliyet bedeli ile hesaba borç, sat�ld��nda, devredildi�inde veya kullan�ld��nda alacak kaydedilir.

1.6. Stok De�er Dü�üklü�ü Kar��l�� (-) Bu hesap, yang�n, deprem, su basmas� gibi do�al afetler ve bozulmak, çürümek, k�r�lmak,

çatlamak, paslanmak, teknolojik geli�meler ve moda de�i�iklikleri nedenleriyle stoklar�n fiziki ve ekonomik de�erlerinde önemli azal��lar�n ortaya ç�kmas� veya bunlar�n d��nda di�er nedenlerle stoklar�n piyasa fiyatlar�nda dü�melerin meydana gelmesi dolay�s�yla, kay�plar� kar��lamak üzere ayr�lan kar��l�klar�n izlendi�i hesapt�r.


��leyi�i :

Stok de�er dü�üklü�ü tespit edildi�inde "654. Kar��l�k Giderleri Hesab�"n�n borcu kar��l��nda bu hesaba alacak kaydedilir. Kar��l�k ayr�lan stok kaleminin i�letme içinde kullan�lmas� ya da sat�lmas� halinde; ilgili stok hesab�n�n alaca�� ile kar��la�t�r�larak daha önce ayr�lan kar��l�k "644. Konusu Kalmayan Kar��l�klar Hesab�"na aktar�larak kapat�l�r.

Ticari mallardan de�eri %10’dan fazla dü�enler ihtiyari olmak üzere “157 Di�er Stoklar” hesab�na al�n�rlar.

De�er dü�üklü�ü kar��l�� ancak ve ancak Takdir Komisyonlar�nca tespit edilirse (VUK 267) gider kabul edilirler. Aksi durumda Kanunen Kabul Edilmeyen Gider say�l�rlar.

Fireler: ��letmede iki tür fire meydana gelebilir:

a) Do�al Fireler : ��letmelerin faaliyetleri nedeniyle emtialarda meydana gelebilece�i kabul edilen firelerdir. Bu firelerin oran� veya tutar� genellikle ticaret odalar�nca belirlenmektedir.

b) Anormal Fireler: Bu firelerin kanunen kabul edilmesi Takdir Komisyonlar� taraf�ndan tespitine ba�l�d�r.

(Katma De�er Vergisi Kanununun 30/c maddesinde “Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanl��n�n yang�n sebebiyle mücbir sebep ilân etti�i yerlerdeki yang�n sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma de�er vergisi” nin indirilemeyece�i hükmü yer almaktad�r.)

NORMAL F�RE ANORMAL F�RE

Do�al Afet (Deprem vs)

Makul (Paslanma)

Makul Olmayan (H�rs�zl�k)

Maliyet veya Gider Unsuru Yönünden Evet Evet Evet Hay�r

KDV �ndirimi Evet Evet Hay�r Hay�r

�ndirilemeyen KDV Zarar Kayd� - - Evet Hay�r

� Fire, (Dön. Ba�� Stok + Al��lar – Dön. Sonu Stok) yani sat��a sunulan mala uygulan�r.

� H�rs�zl�k yarg� organ� taraf�ndan kabul edilirse bu olay sonucunda ç�kan zarar (fire) “689 Di�er Ola�and�� Gider ve Zararlar” hesab�na aktar�l�r. Ancak bu Kanunen Kabul Edilmeyen Giderdir. Yarg� organ� h�rs�zl�k olay�n� kabul etmez ise ortaya ç�km�� olan zarar (fire) ortaklar taraf�ndan i�letmeden çekilen de�er olarak kabul edilerek mali kar�n tespitinde ticari kazanca ilave edilir.

� Hurda ve at�klar�n sat�� halinde bu sat�� yurtiçi sat��lar hesab� ile ili�kilendirilmez. Zira i�letmenin faaliyet konusu hurda sat�� ile ilgili de�ildir. 649 veya 659 nolu hesaplar kullan�l�r.

Örnek: Narenciye ticareti ile i�tigal eden i�letmenin dönem içi portakal al��lar� 2.000 kg’d�r. Ortalama birim maliyet 100-TL’dir. Sat�� miktar� ise 1.500 kg olup sat�� tutar� 2.250-TL’dir. Dönem sonunda normal portakal stoku bulunmay�p 500 kg çürümü� portakal bulunmaktad�r. Ticaret odas�n�n narenciyede tespit etti�i fire oran� %10’dur. Takdir Komisyonuna ba�vurulmu� olup Takdir Komisyonu çürümü� mal�n bedelini 0.-TL olarak belirlemi�tir.

Toplam Al�� : 2.000 kg

Normal Fire : 200 kg

1.800 kg

Sat�lan : 1.500 kg

300 kg (Kabul Edilmeyen Fire)


91


621.01 Sat. Tic. Mal. Mal. 1.500 x 100

621.02 Normal Fire 200 x 100 153 T�CAR� MALLAR 1.700

/

veya


659 D��ER OLA�AN G�DER VE ZARARLAR 200

659.01 Normal Fireler

153 T�CAR� MALLAR 1.700

/

Yukar�da fire olarak kabul edilmeyen 300 kg Takdir Komisyonu taraf�ndan “0.-TL” bedelle de�erlendi�inden a�a��daki �ekilde muhasebele�tirilir ve gider olarak dikkate al�n�r.

/ 689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 345 153 T�CAR� MALLAR 300 191 �ND�R�LECEK KDV (*) 45 /

(*) Ayn� dönem içinde olursa bu �ekilde muhasebele�tirilir. Farkl� dönem içerisinde olsa idi “391 Hesaplanan KDV” hesab� kullan�l�r idi.

Örnek: ��letme 1.000 TL’lik malda %30 kesin fire oldu�unu tespit ediyor. Takdir Komisyonuna ba�vurarak gerekli takdir i�lemlerini yapt�r�yor. Gerekli muhasebe kay�tlar�n� yap�n�z.

/ 689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 345 153 T�CAR� MALLAR 300 191 �ND�R�LECEK KDV 45 /


veya

/ 157 D��ER STOKLAR 700

689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 345 153 T�CAR� MALLAR 1.000 191 �ND�R�LECEK KDV 45 /

Örnek: Ka��t ticareti ile u�ra�an A ��letmesi 01.08.2006’de 1.000 + % 10 KDV ödeyerek

sat�n ald�� ka��tlar�n 01.10.2006 tarihinde;

a) Su Basmas�

b) Sel

c) Yang�n

d) H�rs�zl�k

nedeniyle zayi oldu�u tespit ediliyor. a, b, c ��klar� için Takdir Komisyonuna ba�vurmu� olup Takdir Komisyonu mal bedelini “0” olarak takdir etmi�tir. H�rs�zl�k Polis Raporuyla tespit edilmi�tir.

a) Su Basmas� /

689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 1.100 153 T�CAR� MALLAR 1.000 391 HESAPLANAN KDV 100 / b) Sel

/ 689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 1.000 153 T�CAR� MALLAR 1.000 / c) Yang�n

/ 689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 1.100 153 T�CAR� MALLAR 1.000 391 HESAPLANAN KDV 100 /


93

d) H�rs�zl�k /

689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 1.100

689.01 Kan. Kab. Ed. Gid. 153 T�CAR� MALLAR 1.000 391 HESAPLANAN KDV 100 /

Yukar�daki bütün ��klarda gider ticari kazanc�n tespitinde gider olarak kabul edilmi�tir. Ancak a, b, c ��klar�nda Takdir Komisyonu karar� oldu�u için bu gider ayn� zamanda mali kar aç�s�ndan kanunen kabul edilen gider say�l�r. d ��kk�nda ise gider kanunen kabul edilmez ve mali kar�n bulunmas�nda ticari kazanca eklenir.

H�rs�zl�k Polis Raporuyla tespit edilmemi� ise a�a��daki kay�t yap�l�r. (Çal�nm�� olan mal�n emsal bedeli 1.500-TL’dir. )

/ 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 1.650 600 YURT�Ç� SATI�LAR 1.500

391 HESAPLANAN KDV 150


153 T�CAR� MALLAR 1.000 /

1.7. Verilen Sipari� Avanslar� Yurt içinden ya da yurt d��ndan sat�n al�nmak üzere sipari�e ba�lanan stoklarla ilgili

olarak yap�lan avans ödemelerinin izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i :

Yap�lan ödemeler bu hesaba borç, mal�n teslimi üzerine alacak kaydedilir.

Örnek: ��letme üretim için gerekli bir malzemeyi yurtd��ndaki firmaya sipari� ediyor ve bankas�na sat�c� firmaya 10.000 dolar virman etmesi emrini veriyor. Banka 1$ = 1-TL üzerinden havalenin yap�ld��n� bildiriyor. Firman�n gönderdi�i malzeme belgelerinin al�nd�� gün 500-TL gümrük vergisi ile 100-TL kur fark� ve %10 KDV ödeniyor. Firma bu i�lemleri yapt�ktan sonra mal� teslim al�p kay�tlar�na intikal ettiriyor.


/ 159 VER�LEN S�PAR�� AVANSLARI 10.000 102 BANKALAR 10.000

/ 150 �LK MADDE VE MALZEME 10.600

150.01 Mal bedeli 10.000 150.02 Kur Fark� 100 150.03 Gümrük Vergisi 500

191 �ND�R�LECEK KDV 1.000

100 KASA 1.600

159 VER�LEN S�PAR�� AVANSLARI 10.000 /

Örnek: ��letme ithal edece�i 10.000 dolarl�k ticari mal için;

a) Akbank ile %30 kar��l�k yat�r�larak finansmanl� akreditif aç�lmas� için anla�ma sa�lan�yor. (1$ = 1-TL) Banka kar��l�k miktar� ile akreditif gideri olan 400-TL’yi hesaptan ald��n� ve akreditifi açt��n� bildirmi�tir.

b) Banka mal�n teslim al�nmas� için gerekli belgelerin bankaya geldi�ini bildiriyor. ��letme akreditif tutar�n�n kalan� ile 500-TL faizi bankaya yat�r�yor.

c) ��letme mal�n teslimi an�nda 500-TL gümrük vergisi ödüyor. Ayr�ca 1.000-TL nakliye gideri ödüyor.

Muhasebe kay�tlar� a�a��daki gibidir (KDV ihmal edilmi�tir).

/ 159 VER�LEN S�PAR�� AVANSLARI 10.400 102 BANKALAR 3.400 300 BANKA KRED�LER� 7.000 / 153 T�CAR� MALLAR 500

153.02 Yoldaki Mallar 300 BANKA KRED�LER� 7.000 100 KASA 7.500 / 153 T�CAR� MALLAR 10.400

153.02 Yoldaki Mallar 159 VER�LEN S�PAR�� AVANSLARI 10.400 /


95


153.02 Yoldaki Mallar 153.02.01 Gümrük Vergisi 500 153.02.02 Nakliye Gideri 1.000

100 KASA 1.500 / 153 T�CAR� MALLAR 12.400

153.01 Stoktaki Mallar

153 T�CAR� MALLAR 12.400

153.02 Yoldaki Mallar /

1.8. Özellikli Durumlar a) Envanter Noksan ve Fazlalar� ��letmenin 31.12.2006 tarihi itibari ile mal stoklar�nda yap�lan fiili say�m sonucu maliyet

bedeli 7.000-TL olan emtian�n defter kay�tlar�nda yer ald�� halde stoklar aras�nda bulunmad�� tespit edilmi�tir.

(Emtia önce maliyet bedeli ile, maliyet bedeli bilinmiyorsa VUK 267. maddesi ile bulunacak emsal bedeli ile 197 Say�m ve Tesellüm Noksanlar� Hesab�na kaydedilir.)

/ 197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 7.000

153 T�CAR� MALLAR 7.000 /

Noksanl��n nedeni ara�t�r�lm�� ve Z firmas�na sat�lan ancak henüz kayda geçmeyen KDV hariç 8.000 bedelli faturaya dayal� mal sat��ndan kaynakland�� tespit edilmi�tir.

Avanslar reeskonta tabi tutulmaz. Avanslar için �üpheli Alacak Kar��l�� ayr�lmaz.


/ 621 SATILAN MALIN MAL�YET� 7.000

100 KASA 9.840 197 SAYIM VE TESELLÜM

NOKSANLARI 7.000

600 YURT�Ç� SATI�LAR 8.000

391 HESAPLANAN KDV 1.440

/

b) Ücretin Ayni Olarak Ödenmesi 1. Ayni Ücretin 5510 Say�l� Sosyal Sigortalar Ve Genel Sa�l�k Sigortas� Kanunu Aç�s�ndan

De�erlendirilmesi

5510 Say�l� Sosyal Sigortalar ve Genel Sa�l�k Sigortas� Kanununun Prime esas kazançlar ba�l�kl� 80’ inci maddesinin b bendinde “Ayni yard�mlar ve ölüm, do�um ve evlenme yard�mlar�, görev yolluklar�, seyyar görev tazminat�, k�dem tazminat�, i� sonu tazminat� veya k�dem tazminat� mahiyetindeki toplu ödeme, ke�if ücreti, ihbar ve kasa tazminatlar� ile Kurumca tutarlar� y�llar itibar�yla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamlar�, i�verenler taraf�ndan sigortal�lar için özel sa�l�k sigortalar�na ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve ayl�k toplam� asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sa�l�k sigortas� primi ve bireysel emeklilik katk� paylar� tutarlar�, prime esas kazanca tabi tutulmaz.” hükmü yer almaktad�r. Ad� geçen Kanunun 80’inci maddesinin c bendinde ise “(b) bendinde belirtilen istisnalar d��nda her ne adla yap�l�rsa yap�ls�n tüm ödemeler ile ayni yard�m yerine geçmek üzere yap�lan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Di�er kanunlardaki prime tabi tutulmamas� gerekti�ine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmas�nda dikkate al�nmaz.” hükmü yer almaktad�r.

Yukar�da yer alan kanun metninden de aç�kça anla��laca�� üzere sigortal�lara yap�lan ayni

yard�mlar sigorta primine esas tutulmayacak,ancak ayni yard�m yerine geçen nakdi ödemeler ise prime esas tutulacakt�r. Bu maddedeki ayni yard�m kavram�ndan mal veya e�ya biçiminde sa�lanan ücretler anla��lmakla birlikte 5510 Say�l� Kanunun 4. Maddesinin Birinci F�kras�n�n (A) Ve (B) Bentleri Kapsam�ndaki Sigortal�lar �le Sadece Genel Sa�l�k Sigortas�na Tabi Sigortal�lar�n Prime Esas Tutulacak Kazançlar�na Dair Tebli�in 2.3. Prime Esas Tutulmayacak Kazançlar bölümünün 1.k�sm�nda ayni yard�mlarla ilgili �u aç�klamalar yap�lm��t�r:

“Bilindi�i gibi, baz� i�verenlerce sigortal�lara zaman zaman mal olarak (örne�in, ya�, un,

ayakkab�, elbise gibi) ayni yard�mlar yap�lmaktad�r. Sözü geçen ve mal olarak yap�lan yard�mlar, tutarlar� üzerinde durulmaks�z�n, prime esas

kazançlara dahil edilmeyecektir. Ancak, ayni yard�mlar�n sigortal�lara nakden ödenmesi halinde (örne�in ya� paras�, un paras�, ayakkab� paras� gibi) prime tabi tutulmas� gerekmektedir.”

Yine ad� geçen tebli�in 2.1.6. bölümünde Kanunda istisna olarak say�lmayan di�er ödemeler ba�l�� alt�nda �u aç�klamalara yer verilmi�tir:

“5510 say�l� Kanunun 80 inci maddesinin birinci f�kras�n�n (c) bendinde, (b) bendinde

belirtilen istisnalar d��nda her ne adla yap�l�rsa yap�ls�n, tüm ödemelerin prime tabi tutulaca�� ve di�er kanunlardaki prime tabi tutulmamas� gerekti�ine dair muafiyet ve istisnalar�n bu Kanunun uygulanmas�nda dikkate al�nmayaca��, öngörülmü�tür. Bu bak�mdan, sigortal�lar�n yakacak, temizlik, ayd�nlatma ve benzeri nitelikteki giderleri için yahut tahsil veya mesken yard�m� gibi kanunda ismen say�lmayan nedenlerle yap�lan ödemeler, ödemenin yap�ld�� aydaki prime esas kazanca dahil edilecektir….”


97

Yukar�daki aç�klamalardan da görülece�i üzere; 5510 say�l� Kanunun 80. maddesinin birinci f�kras�n�n (b) bendinde, hangi kazançlar�n prime tabi tutulmayaca�� tahdidi olarak say�lm��t�r. Burada herhangi bir aç�kl�k b�rak�lmayarak prime tabi tutulmayacak kazanç kalemlerine bir s�n�rlama getirilmi�tir. Ayr�ca söz konusu kanun hükmünün c. bendinde; Kanunda belirtilen istisnalar d��nda her ne adla yap�l�rsa yap�ls�n tüm ödemelerin prime esas kazanca tabi tutulaca�� ve di�er kanunlardaki prime tabi tutulmamas� gerekti�ine dair muafiyet ve istisnalar�n bu Kanunun uygulamas�nda dikkate al�nmayaca�� hüküm alt�na al�nm��t�r.

K�sacas�; Sosyal Sigortalar ve Genel Sa�l�k Sigortas� Kanunu uygulamas�nda mal veya e�ya olarak verilen ay�nlar ayni yard�m olarak kabul edilecek ve sigorta primine tabi tutulmayacakt�r. Dolay�s�yla; sigorta primine tabi tutulmayacak ayni yard�mlar “g�da yard�m�” gibi e�ya �eklinde yap�lan ödemeler olarak kabul edilecektir. Bu nedenle; tebli�de de aç�kça belirtildi�i gibi mal veya e�ya d��nda olup ay�n niteli�ini de�i�tirmese de parasal olarak yap�lan ödemeler istisnadan faydalanamayacak ve ödemenin yap�ld�� aydaki prime esas kazanca dahil edilecektir.

2. Ayni Yard�mlar�n Vergi Kanunlar� Aç�s�ndan De�erlendirilmesi; 2.1. Gelir Vergisi Kanununa Göre; Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’ inci maddesinde ücret, “ ��verene tabi ve belirli bir i�yerine

ba�l� olarak çal��anlara hizmet kar��l�� verilen para ve ay�nlar ile sa�lanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.” �eklinde tan�mlanm��t�r. Bu tan�ma göre ücretin unsurlar�,

-Hizmet erbab�n�n bir i�verene tabi olmas�, -Belirli bir i� yerine ba�l� olarak çal��mas�, -Hizmet kar��l�� ödeme yap�lmas�d�r.

Ayn� maddenin ikinci f�kras�nda ise ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminat�, tahsisat, zam,

avans, aidat, huzur hakk�, prim, ikramiye, gider kar��l�� veya ba�ka adlar alt�nda ödenmi� olmas�n�n ücret olma niteli�ini de�i�tirmeyece�i hükmü yer almaktad�r.

Ayn� Kanunun 94’üncü maddesinin 1’inci bendinde ise “ Hizmet erbab�na ödenen ücretler

ile 61’inci maddede yaz�l� olup ücret say�lan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104’üncü maddelere göre vergi tevkifat� yap�laca��” hükme ba�lanm��t�r.

Dolay�s�yla i�verenler taraf�ndan personele verilen ay�nlar da GVK 61’inci madde hükmü

gere�ince ücret tan�m�na girdi�inden i�çilere yap�lan ayni ücret ödemeleri de nakit ücret ödemeleri gibi GVK’nun 94/1. maddesi gere�ince gelir vergisi stopaj�na tabidir. ( Sa�lanan menfaatin ücretlerle ilgili olarak GVK’da yer alan istisnalar kapsam�nda bulunmas� halinde istisnan�n dikkate al�naca�� tabidir.) Bu ödemelerin nakdi veya ayni olarak yap�lmas�n�n önemi ücretin gayrisafi tutar�n�n tespit edilmesinde ortaya ç�kmaktad�r.

Ayni olarak yap�lan ödemelerin (mal veya e�ya olarak verilen ay�nlar) gayrisafi tutar�n�n neye göre hesaplanaca�� Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddesinin son f�kras�nda hükme ba�lanm��t�r. Bu hükme göre hizmet erbab�na verilen ay�nlar, verildi�i gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlara göre hesaplanmal�d�r. Bir mal�n birden fazla fiyat�n�n olmas� durumunda ise bu fiyatlar�n ortalamas� bulunarak ay�n olarak verilen mal veya e�yan�n o günkü de�erinin tespit edilmesi gerekir. Ancak uygulamada ortalama perakende fiyat�n bulunmas� çok kolay olmamaktad�r. Bu nedenle bu fiyatlar� a�a��daki �ekillerde tespit etmemiz mümkündür:

• ��verenin çal��anlar�na kendi üretti�i mallardan (kendisinin perakende sat��n�

yapmad�� mallar) vermesi halinde piyasadaki ortalama perakende sat�� fiyat� al�nmal�d�r.

• Personele d��ardan sat�n al�narak verilen g�da maddeleri, giyim e�yalar� ve benzeri ay�nlar e�er perakende sat�� fiyat� ile al�nm��sa bu durumda sözkonusu ay�nlar al��


fiyat� ile de�erlenecektir. Ancak d��ardan al�nan mal bir tüketicinin tek ba��na alabilece�i miktardan fazla ise, yani i�letme çok yüksek miktarlarda mal veya e�ya alarak çal��anlar�na da��t�yorsa bu durumda al�� fiyat� de�il perakende sat�� fiyat� dikkate al�nacakt�r. Örne�in i�letme y�lba��nda çal��anlar�na 10’ar kg nohut da��tm�� olsun. Nohudun al�� fiyat� KDV dahil 2.- TL, piyasadaki perakende sat�� fiyat� ise KDV dahil 2,5.-TL olsun. Bu durumda,i�letmenin her çal��an�na verdi�i nohut için ödedi�i tutar (10x2=) 20.- TL olmas�na ra�men çal��ana nohut verilmesi suretiyle sa�lanan fayda (10x2,5=) 25.-TL’dir. Dolay�s�yla i�verenin çal��ana 25.-TL net ücret ödemesi yapt�� dü�ünülecektir.

• ��veren, personeline verdi�i mal�n perakende sat��n� yap�yorsa örne�in ayakkab� sat�� yapan i�verenin yan�nda çal��t�rd�� i�çilerine 1 çift ayakkab� vermesi durumunda ücretin gayrisafi tutar�n� belirlerken kendi satt�� perakende sat�� fiyat�n� esas alabilir.

• E�er i�veren personeline ay�n olarak verdi�i de�erin toptan sat��n� yap�yorsa bu durumda kendi perakendeci mü�terilerinden mal�n o günkü perakende sat�� fiyat�n� ö�renerek bu fiyat üzerinden de�erleme yapabilir.

Yard�m denildi�i zaman genellikle akla gelen ayni olmas�d�r. Ancak i�verenler çal��anlar�na

bazen hizmet sunmak suretiyle de yard�mda bulunabilirler. Örne�in çal��an�n evinin ta��nmas� veya ta��tt�r�lmas�, çal��an�n evinin boyas�n�n yapt�r�lmas�, evinde bulunan beyaz e�yalar�n bak�mlar�n�n yap�lmas� vb. Sökonusu hizmetlerde para ile temsil edilebilen menfaatler olup, bunlar�nda gelir vergisi aç�s�ndan ücret oldu�u ve vergilendirilmesi gerekti�i konusunda herhangi bir tereddüt bulunmamaktad�r. Hizmet erbab�na sa�lanan ve para ile temsil edilebilen bu tür menfaatlerde emsal bedeliyle de�erlendirilir.

Personele verilen mal�n KDV dahil ortalama perakende sat�� fiyat� bu ki�ilere verilen net

ücret tutar� olacakt�r. Yard�m hizmet �eklinde yap�lm�� ise yine KDV dahil tutar�n net ücret olarak dikkate al�nmas� gerekir. Çünkü; personele sa�lanan fayda çal��an�n ayn� mal� kendisinin giderek perakendeciden sat�nalmas� halinde ödeyece�i tutard�r. Bu tutar i�veren aç�s�ndan net tutar olarak kabul edilecektir. Ancak ay�n olarak verilen mal veya e�yan�n, sunulan hizmetin vergilendirmesini yaparken bu net ödemenin brütle�tirilmesinin yap�lmas� gerekir. Brütle�tirme ise çal��ana sa�lanan net ücretin , çal��an�n tabi oldu�u gelir vergisi oran� ile damga vergisi oran�n�n toplanmas� ve bulunan tutar�n 1’den ç�kar�larak sonuca bölünmesi suretiyle yap�l�r.

Örnek: %15 oran�nda gelir vergisine tabi olan bir çal��ana KDV dahil 100.-TL tutar�nda mal

verilmesi halinde brüt ücretin ne olaca��n� hesaplayal�m. (Damga vergisi oran� %0,6)

Bu durumda mal�n KDV dahil tutar� olan 100.-TL , 1-(0,15+0,006=) 0,844 oran�na bölünecektir. Böylece hesaplanan brüt ücret (100/0,844=) 118,48.-TL olacakt�r. 2.2. Katma De�er Vergisi Kanununa Göre; Katma De�er Vergisi Kanununun 3/a maddesinde “Vergiye tabi mallar�n her ne suretle olursa olsun, vergiye tabi i�lemler d��ndaki amaçlarla i�letmeden çekilmesi, vergiye tabi mallar�n i�letme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi” teslim say�lan hallerden biri olarak say�lm��t�r. Yukar�daki madde hükmünden de görülece�i üzere ücretin ayni �ekilde verilmesi veya çal��anlara ayni yard�m yap�lmas� durumu da teslim say�lan haller içinde yer almaktad�r. Bu nedenle; verilen ay�nlar�n teslimi s�ras�nda KDV hesaplanmal� ve ilgili dönem beyannamelerine yans�t�lmal�d�r. Teslimi KDV’ye tabi oldu�u için, bu ayn�n sat�n al�nmas� veya i�letme taraf�ndan üretilmesi nedeniyle yüklenilen KDV’lerin de indirim konusu yap�laca�� muhakkakt�r. Ayr�ca ayn�n tesliminde çal��anlardan herhangi bir bedel al�nmad�� için bu teslimlerde bedelin belli olmad�� kabul edilmektedir. Bu nedenle verilen ay�nlar için hesaplanacak KDV matrah� ise KDV Kanununun 27.maddesi hükmü gere�ince emsal bedel üzerinden hesaplanacakt�r.


99

Çal��anlara verilen ay�nlar�n teslimi s�ras�nda Hesaplanan KDV çal��anlardan tahsil edilmedi�i için, hesaplanan bu KDV i�veren aç�s�ndan ayni olarak ödenen ücretin maliyetini art�r�c� bir etkiye sahiptir. Personele verilen ayni yard�mlar�n i�letme faaliyet konusu ile ilgili olmamas� ve d��ardan sat�n al�nmas� halinde düzenlenen fatura veya benzeri belgelerdeki KDV’nin indirim konusu yap�lmas� mümkün olmay�p, i�veren aç�s�ndan d��ardan sat�n al�n�p çal��anlara verilen emtialar�n veya sunulan hizmetlerin KDV dahil tutar� personele verilen net ücret olarak dikkate al�nacak ve giderle�tirilecektir. 2.3. Damga Vergisi Kanununa Göre; Damga Vergisi Kanununa ba�l� 1 Say�l� tablonun IV/1-b bölümünde “Maa�, ücret, gündelik, huzur hakk�, aidat, ihtisas zamm�, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harc�rah, tazminat vesaire gibi her ne adla olursa olsun hizmet kar��l�� al�nan paralar (5766 say�l� Kanunun 10/ç maddesiyle eklenen ibare, Yürürlük 06.06.2008) (avans olarak ödenenler dahil) için verilen makbuzlar ile bu paralar�n nakden ödenmeyerek ki�iler ad�na aç�lm�� veya aç�lacak cari hesaplara nakledildi�i veya emir ve havalelerine tediye olundu�u takdirde nakli veya tediyeyi temin eden ka��tlar�n %0,6” oran�nda Damga Vergisine tabi oldu�u hükme ba�lanm��t�r. ��veren taraf�ndan personele ay�n �eklinde verilen ücret ödemeleri de nakdi ödemeler gibi ücret bordrosu düzenlenmesini gerektirdi�inden Damga Vergisi Kanununa ba�l� 1 say�l� tablonun IV/1-b bölümünde yer alan %0,6 oran�nda damga vergisine tabidir. Nitekim Dan��tay 9.Dairesi 18.12.1991 gün ve E.1989/1762; K:1991/4566 say�l� karar�nda “Yap�lan ayn� yard�mlar hizmet erbab�n�n ücretini art�rd��ndan personelin ücretine kat�larak has�l olan brütle�tirme i�lemi sonucunda bordro düzenlenmesi, vergiye tabi matrah üzerinden damga vergisi kesintisinin gösterilmesi, eksik yap�lan düzenleme nedeniyle al�nmayan damga vergisinin al�nmas� gerekti�i” yönünde karar vermi�tir 3- Ayni Yard�mlar�n Muhasebele�tirilmesi ;

Yukar�da da aç�kland�� üzere ayn� yard�mlar Gelir Vergisi Kanunun yönünden ücret

niteli�inde olup, Gelir Vergisi ve Damga Vergisine tabidir ancak ayni yard�mlar üzerinde sigorta primi hesaplanmaz. ��verenin kendi i�letmesinde bulunan ticaretini yapt�� emtialar�n ücretsiz olarak çal��anlar�na verilmesi halinde olay normal mal sat��ndan farks�zd�r. Ayni olarak verilen mallar�n bedeli maliyet bedeli olmay�p, ortalama perakende sat�� bedelidir. ��çi aç�s�ndan elde edilen net ücret KDV dahil tutard�r. Bunun üzerinden brütle�tirme yap�l�r.

Örnek : Faaliyet konusu konfeksiyon ürünleri al�m sat�m� olan “X” Ltd.�ti. yan�nda çal��an i�çisine ve ailesine bayramda giymesi için perakende sat�� fiyat� KDV hariç 2.000,00 TL olan 5 adet tak�m elbiseyi 30.04.2009 tarihinde vermi�tir. Verilen emtialar�n maliyeti ise 1.600,00 TL ’dir (Ücretlinin gelir vergisi dilimi %15 olarak al�nm��t�r).

Katma De�er Vergisi Oran� % 8 olup, KDV dahil ortalama perakende sat�� fiyat� 2.160,00-TL..

��çiye verilen tak�m elbisenin ortalama perakende sat�� fiyat� olan 2.160,00 TL net ücrettir. Bu tutar önce brütle�tirilmelidir.

%15 Gelir vergisi %0,6 Damga Vergisi

X- 0,15X- 0.006 X = 2.160,00 TL

X= 2.559,24 TL


Ücret Tahakkuku;

30.04.2009 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 2.559,24 335 PERSONELE BORÇLAR 2.160,00 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 399,24 - GEL�R VERG�S� : 383,88 -DAMGA VERG�S�: 15,36 /

Teslim;

30.04.2009 335 PERSONELE BORÇLAR 2.160,00 600 YURT�Ç� SATI�LAR 2.000,00 391 HESAPLANAN KDV 160,00 /

��letmenin aral�kl� envanter uygulad�� kabul edilirse i�çilere verilen tak�m elbiselerin

maliyeti di�er sat��lar�n maliyetleri ile birlikte 31.12.2009 tarihinde sat�lan mal�n maliyetine intikal ettirilir:

31.12.2009 621 SATILAN T�CAR� MALLAR MAL�YET� XXX 153 T�CAR� MALLAR XXX /

Örnek: Mobilya ticareti ile i�tigal eden “Y” A.� yan�nda çal��an i�çisine d��ardan sat�n ald�� perakende sat�� fiyat� KDV hariç 1.000,00 TL, KDV dahil 1.080,00 TL tutar�ndaki g�da ürünlerini 30.05.2009 tarihinde nakit olarak sat�n alm�� ve ayn� gün yan�nda çal��an i�çisine ücretsiz olarak vermi�tir. (Ücretlinin gelir vergisi dilimi %15 olarak al�nm��t�r)

Bu durumda i�letmeden çekilen emtiadan bahsedilmesi mümkün olmay�p, i�veren d��ardan

sat�n ald�� emtialar� do�rudan i�çisine ayni yard�m olarak vermektedir. Dolay�s�yla i�letme al�nan g�da maddelerinin KDV dahil tutar�n� i�çiye ödenen net ücret olarak giderle�tirecek ve ayr�ca gelir vergisi ve damga vergisi hesaplayacakt�r.

��çiye verilen g�da ürünlerinin KDV dahil tutar� net ücrettir. Bu tutar önce brütle�tirilmelidir %15 Gelir vergisi %0,6 Damga Vergisi

X- 0,15X- 0,006 X =1.080,00 TL

X= 1.279,62 TL


101

Ücret Tahakkuku;

30.05.2009 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 1.279,62 100-KASA 1.080,00 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 199,62 - GEL�R VERG�S� : 191,94 -DAMGA VERG�S� : 7,68 /

c) Dönem Sonu Bilançosundaki Stoklar�n Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulurken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:

Stoklar�n düzeltme i�lemlerinde maliyet bedelleri esas al�n�r. Ancak stoklar�n maliyet bedeline intikal ettirirken ROFM (Reel Olmayan Finansman Maliyeti) dü�üldükten sonra bulunan tutarlar düzeltmeye tabi tutulur.

Dönem sonu bilançosunda gözüken stoklar deftere kay�t tarihi itibari ile enflasyon düzeltmesine tabi tutulurlar. Bununla birlikte, mükellefler stoklar�n düzeltmeye esas tutarlar�n� düzeltmede esas al�nacak tarihlere ba�l� kalmaks�z�n,

� Dönem ortalama düzeltme katsay�s�

� Hareketli a��rl�kl� ortalama düzeltme katsay�s� ile çarpmak suretiyle düzeltebileceklerdir.

Bu yöntemlerden birini seçen üç y�l içinde (seçildi�i hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar ) bu yöntemden dönemez.

c) Dönem Sonu Bilançosundaki Stokların Enfl asyon Düzeltmesine Tabi Tutulur-ken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:



103

3.BÖLÜM

YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM SÖZLE�MELER�N�N MUHASEBELE�T�R�LMES�

1. Y�llara Yayg�n �n�aat Ve Onar�m Sözle�meleri :

Bir varl��n tasar�m, teknoloji ve fonksiyon ya da son kullan�m amaçlar� birbiriyle ili�kili veya birbiriyle ba��ml� olan bir grup varl��n in�as� için özel olarak yap�lm�� sözle�medir.

Sabit Fiyatl� Sözle�me; Belli ko�ullarda maliyet güncelle�tirilmesine (eskalasyon) konu olan in�aat sözle�mesi olup yüklenicinin (müteahhit) sabit bir bedeli (ihale bedeli) veya üretim birimi ba��na sabit bir tutar� (birim fiyat) kabul etti�i sözle�medir.

Maliyet Art� Kar Sözle�mesi; Yükleniciye kabul edilebilir ya da ba�ka bir �ekilde saptanm�� maliyetlere bu maliyetlerin bir yüzdesi olarak veya sabit bir tutar eklenerek ödeme yap�lan sözle�medir.

2. Y�llara Yayg�n �n�aat Ve Onar�m Maliyetleri 170-177 hesaplar i�letmenin üstlendi�i y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�lerinin

maliyetlerinin olu�turuldu�u hesaplard�r. Bu hesaplar projeler baz�nda izlenir.

��leyi�i :

��letmenin üstlendi�i in�aat ve onar�m i�leri ile ilgili giderleri, "741- Hizmet Üretim Maliyeti Yans�tma Hesab�" ve faaliyet giderleri ile finansman giderlerinden bu in�aat ve onar�ma dü�en ortak gider paylar� ise "751, 761, 771 ve 781" kod numaral� yans�tma hesaplar�n�n alaca�� kar��l��nda bu hesaplara borç kaydedilir.

Bu hesaplarda olunan maliyet, geçici kabul yap�ld��nda "622- Sat�lan Hizmet Maliyeti" hesab�na devredilir.

�n�aat ve onar�m i�inin proje baz�ndaki say�s�, her bir in�aat�n 170-177 hesap aral��nda aç�lacak hesaplar üzerinde defteri kebir düzeyinde izlenmesine imkan vermeyecek kadar fazla ise; di�er proje yard�mc� defter düzeyinde izlenebilir. Bu durumda, her bir proje için tutulacak yard�mc� defterler, defteri kebir hükmündedir.

3. Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab� Bu hesap, "697- Y�llara Yayg�n in�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�"n�n borç kalan�n�n

aktar�larak proje baz�nda aç�lacak tali hesaplar düzeyinde izlendi�i hesapt�r.

“697- Y�llara Yayg�n in�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�"n�n borç kalan� dönem sonlar�nda söz konusu hesab�n alaca��na kar��l�k bu hesab�n borcuna al�narak geçici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geçici kabul yap�ld��nda o projeye ili�kin tutar bu hesaptan "658- Enflasyon Düzeltmesi Zararlar�" hesab�na aktar�l�r.

4. Ta�eronlara Verilen Avanslar Bu hesap, y�llara yayg�n in�aat ve onar�m faaliyetinde bulunan i�letmeler taraf�ndan,

taahhüt konusu in�aat ve onar�m i�inin bir k�sm�n�n ya da tamam�n�n ta�eronlara yapt�r�lmas� durumunda, ta�eronlara verilen avanslar�n proje baz�nda izlenmesi için kullan�l�r.

5. Y�llara Yayg�n �n�aat Ve Onar�m Hakedi� Bedelleri 350-357 Hesaplar, i�letmenin üstlendi�i y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�lerinden,

tamamlad�klar� k�s�mlar için düzenlenen hakedi� bedellerinin izlendi�i hesaplard�r. Bu hesaplar "170-177" hesaplara paralel olarak düzenlenir.


��leyi�i

Y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�leri ile ilgili olarak düzenlenen ve i�veren taraf�ndan onaylanan hakedi� bedelleri bu hesaplara alacak olarak yaz�l�r. ��in geçici kabulü yap�ld��nda, bu hesaplardaki hakedi� bedelleri, ilgili sat�� hesaplar�n�n alaca�� kar��l��nda bu hesaplara borç kaydedilir.

6. Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab� Bu hesap, "697- Y�llara Yayg�n in�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�" n�n alacak kalan�n�n

aktar�larak proje baz�nda aç�lacak tali hesaplar düzeyinde izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i:

"697- Y�llara Yayg�n in�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�" n�n alacak kalan� dönem sonlar�nda söz konusu hesab�n borcuna kar��l�k bu hesab�n alaca��na al�narak geçici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geçici kabul yap�ld��nda o projeye ili�kin tutar bu hesaptan "648- Enflasyon Düzeltmesi Karlar�" hesab�na aktar�l�r.

7. Y�llara Yayg�n �n�aat Onar�m ��lerinin Muhasebele�tirilmesi

� Bir in�aat veya onar�m i�inin y�llara yayg�n say�labilmesi için;

- ��in ba�kas� ad�na yap�lmas�,

- ��in birden fazla y�lda devam etmesi,

gerekir.

� Y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�lerinde i�in bitim tarihi;

a) Geçici kabulün yap�ld��n� gösteren tutana��n idarece onayland�� tarih,

b) ��in fiilen tamamland�� veya fiilen b�rak�ld�� tarih,

olarak kabul edilir.

� Y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�lerinde ortaya ç�kan kar veya zarar i�in bitti�i y�l�n kar� veya zarar� say�l�r.

� Y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�leri için geçici vergi ödenmez. Ancak istihkak bedelleri üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesine göre tevkifat yap�l�r.

� Y�l içinde birden fazla in�aat ve onarma i�inin birlikte yap�lmas� halinde, her y�la ait mü�terek genel giderler bu i�lere ait harcamalar�n (enflasyon düzeltmesi yap�lan dönemlerde düzeltilmi� tutarlar�n�n) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmu� tutarlar�n�n birbirine olan nispeti dahilinde da��t�l�r.

� Y�l içinde tek veya birden fazla in�aat ve onarma i�inin y�llara yayg�n olmayan di�er i�lerle birlikte yap�lmas� halinde, her y�la ait mü�terek genel giderler, bu i�lere ait harcamalar ile di�er i�lere ait sat�� ve has�lat tutarlar�n�n (enflasyon düzeltmesi yap�lan dönemlerde bunlar�n düzeltilmi� tutarlar�n�n) birbirine olan nispeti dahilinde da��t�l�r.

� Birden fazla in�aat ve onarma i�lerinde veya bu i�lerle sair i�lerde mü�tereken kullan�lan tesisat, makine ve ula�t�rma vas�talar�n�n amortismanlar�, bunlar�n her i�te kullan�ld�klar� gün say�s�na göre da��t�l�r.

� Büro malzemelerinin amortismanlar� kullan�ld�klar� gün say�s�na göre de�il, ortak gider gibi dü�ünülerek da��t�m� yap�l�r.

� Y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�lerinde elde edilen istihkaklarla ilgili faiz gelirleri i�in bitti�i y�l�n geliri say�lmaktad�r. �n�aat sözle�meleri iki �ekilde muhasebele�tirilmektedir. Tamamlanm�� taahhüt ve tamamlanma yüzdesi yöntemi tamamlanm�� taahhütte i�in tamamland��


105

y�l kazanç belirlenir. Tamamlanma yüzdesi yönteminde ise her y�l i�in tamamland�� oranda kazanç tespit edilir. Öte yandan Vergi Usul Kanununun 19 uncu maddesinde vergi alaca��n�n, vergi kanunlar�n�n vergiyi ba�lad�klar� olay�n vukuu veya hukuki durumunun tekemmülü ile do�aca��n�n, Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesinde de, birden fazla takvim y�l�na sirayet eden in�aat ve onarma i�lerinde kar veya zarar�n i�in bitti�i y�lda kati olarak tespit edilip tamam�n�n o y�l�n geliri say�larak mezkur y�l beyannamesinde gösterilece�inin kurala ba�land��, an�lan maddelere göre y�llara yayg�n in�aat ve onarma i�lerinde vergi alaca�� i�in bitti�i y�lda do�aca��ndan elde edilen hakedi�lerin repo hesaplar�nda, döviz mevduat hesab�nda de�erlendirerek ve devlet tahvili alarak elde etmi� oldu�u faiz gelirleri ve kur farklar�n�n in�aat i�i d��nda ayr� bir organizasyon sonucu elde edilmemi� olmas� ve bu gelirlerin i�in bitiminde kar veya zarar� etkileyecek olmas� kar��s�nda ba�ka bir kaynaktan elde edilmi� gelir olarak nitelendirilemeyece�i yarg� kararlar� ile kabul görmektedir.

� �� bittikten sonra ortaya ç�kan gelir veya giderler y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�leriyle ili�kilendirilmeyip Önceki Dönem Gelir ve Karlar (veya Önceki Dönem Gider ve Zararlar�) hesab�na aktar�l�r.

� Bir takvim y�l� içerisinde bitmesi planlanan in�aat ve onar�m i�i “740 Hizmet Üretim Maliyeti” hesab�nda izlenir. Ancak i� ayn� y�l içinde bitirilemez ve süre uzatmas�na gidilirse yani ertesi y�la sirayet ederse i� y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�i say�l�r ve daha önce “740 Hizmet Üretim Maliyeti” hesab�na al�nan tutarlar “170-177 Y�llara Yayg�n �n�aat ve Onar�m Maliyetleri” hesab�na aktar�larak kapat�l�r.

� Üstlenilen in�aat ve onar�m i�leri ile ilgili olarak dönem içinde bir gider yap�ld��nda, bu gider niteli�ine göre öncelikle;

740 Hizmet Üretim Maliyeti

750 Ara�t�rma ve Geli�tirme Giderleri

760 Pazarlama, Sat�� ve Da��t�m Giderleri

770 Genel Yönetim Giderleri

780 Finansman Giderleri

hesaplar�na da��t�l�r. Dönem sonlar�nda yans�tma hesaplar� (741, 751, 761, 771, 781) ile bu hesaplar kapat�l�r ve 170 -177 Y�llara Yayg�n �n�aat ve Onar�m Maliyetleri hesab�na aktar�l�r.

Dönem içi

740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� xxx

770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� xxx 100 KASA xxx


Dönem Sonu

170 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YETLER� (A ��) xxx

171 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YETLER� (B ��) xxx 741 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� YANS. H. xxx 771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YANS. H. xxx Dönem Sonu 741 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� YANSITMA H. xxx

771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YANSITMA H. xxx 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� xxx 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� xxx /

� �� devam ederken elde edilen istihkaklar;

/ 100 KASA xxx

102 BANKALAR xxx

295 PE��N ÖDENEN VERG�LER VE FONLAR xxx 350 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM HAKED��

BEDELLER� xxx

351 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM HAKED�� BEDELLER� xxx

391 HESAPLANAN KDV xxx

/

�eklinde muhasebele�tirilir.

� �� bitiminde ise 170-177’li hesaplardaki maliyet ile 350-357’li hesaplardaki hakedi�ler ilgili sonuç hesaplar�na aktar�l�r.


107

�� bitim tarihi

622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� xxx 170 YILLARA YAYGIN �N�. VE ONARIM MAL. xxx / 350 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM HAKED�� BEDELLER� xxx 600 YURT�Ç� SATI�LAR xxx /

� Sonuç hesaplar� ise kar��la�t�r�larak ilgili kar/zarar hesab�na aktar�l�r.

31.12....

600 YURT�Ç� SATI�LAR xxx 622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� xxx 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI xxx / 193 PE��N ÖDENEN VERG� VE FONLAR xxx 295 PE��N ÖDENEN VERG�LER VE FONLAR xxx /

� ��le ilgili olarak i�in bitim tarihinden sonra ortaya ç�kan gelir ise a�a��daki �ekilde kaydedilir.

/

100 KASA xxx 671 ÖNCEK� DÖNEM GEL�R VE KARLAR xxx /

Örnek: Her biri y�llara yayg�n in�aat i�i olan i�letmenin 2006 y�l�ndaki harcama tutarlar� A ��inden 50.000 TL, B ��inden 30.000 TL ve C ��inden 20.000 TL’dir. ��letmenin bu i�lerle ilgili olarak ortak gideri ise 30.000 TL’dir. ��letmenin giderin yap�ld�� andaki yapmas� gereken kay�t ile ortak gider da��t�m� ve muhasebe kay�tlar� a�a��daki gibidir.


/ 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 30.000 100 KASA 30.000 /

Ortak Giderlerin Da��t�m�:

��in Ad� Harcama Tutar� Oran Ortak Gider Pay�

A �n�. 50.000 % 50 15.000

B �n�. 30.000 % 30 9.000

C �n�. 20.000 % 20 6.000

100.000 30.000

31.12.2006 170 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YET� 15.000

- A �n�aat� Taahhüt ��i

171 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YET� 9.000- B �n�aat� Taahhüt ��i

172 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YET� 6.000

- C �n�aat� Taahhüt ��i

771 GENEL YÖNET�M G�D.

YANSITMA HESABI 30.000

/ / 771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YANSITMA HESABI 30.000 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 30.000 /

Örnek: ��letmenin 2006 y�l�nda iki ayr� in�aat taahhüt i�i, bir özel in�aat, bir de harfiyat i�i vard�r. A in�aat taahhüt i�inin harcama tutar� 100.000 TL, B in�aat taahhüt i�inin harcama tutar� 60.000 TL’dir. Özel in�aattan 160.000 TL, harfiyat i�inden 80.000 TL has�lat elde etmi�tir. Ortak gider toplam� ise 100.000 TL’dir.

a) Giderlerin bir defada yap�lmas� halinde gider kayd�.

b) Ortak gider da��t�m�nda gerekli muhasebe kay�tlar�.


109



��in Ad� Harcama - Has�lat Tutar� Oran Ortak Gider Pay�

A �n�. 100.000 % 25 25.000

B �n�. 60.000 % 15 15.000

Özel �n�. 160.000 % 40 40.000

Harfiyat 80.000 % 20 20.000

400.000 100.000

31.12.2006 170 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YET� 25.000


171 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YET� 15.000 - B �n�aat� Taahhüt ��i

632 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 60.000

771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YANSITMA HESABI

100.000

/ / 771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YANSITMA HESABI 100.000 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 100.000 / 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 60.000 632 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 60.000 /


Örnek: Mükellefin 2006 y�l�nda A ve B olmak üzere iki ayr� y�llara yayg�n in�aat i�i bulunmaktad�r. Ayr�ca ayn� y�l harfiyat i�i de bulunmaktad�r. Mükellef her üç i�te de kulland�� kamyon için 90.000 TL amortisman hesaplanm��t�r. Kamyon A i�inde 120 gün, B i�inde 60 gün, harfiyat i�inde 90 gün kullan�lm��t�r.

A i�inin harcama tutar� 300.000 TL

B i�inin harcama tutar� 120.000 TL

Harfiyat i�inin has�lat� 180.000 TL’dir.

Bu verilerden hareketle;

a) Kamyonun amortisman gideri da��t�m�

b) Dönem sonu yap�lacak i�lemler dahil gerekli muhasebe kay�tlar� a�a��daki gibidir.

Amortisman Giderlerinin Da��t�m�:

��in Ad� Kullan�lan Gün Say�s� Pay� Ortak Gider Pay�

A �n�. 120 % 33 (120/360) 30.000

B �n�. 60 %17 (60/360) 15.000

Harfiyat 90 % 25 (90/360) 22.500

Kullan�lmayan 90 % 25 (90/360) 22.500

360 90.000

Kullan�lmayan Gün Amortisman�n�n Da��t�m�: (22.500 TL)


A �n�. 300.000 % 50 11.250

B �n�. 120.000 % 20 4.500

Harfiyat 180.000 % 30 6.750

600.000 22.500


111

31.12.2006 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 67.500

740.01 A �n�aat Taahhüt ��i 30 milyar

740.02 B �n�aat Taahhüt ��i 15 milyar

740.03 Harfiyat ��i 22,5 milyar

770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 22.500 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 90.000 / 170 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YET� 30.000



622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� 22.500

622.01 Harfiyat ��i

741 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET�


/ / 741 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� YANSITMA HESABI 67.500 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 67.500 / 170 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YET� 11.250




771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YANSITMA HESABI

22.500

/ 771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YANSITMA HESABI 22.500 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 22.500 /


/ 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 29.250 622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� 22.500 632 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 6.750 /

Örnek: Y�llara yayg�n in�aat i�i yapan A’ya 25.000 TL istihkak ödemesi yap�lm��t�r.

Müteahhit taraf�ndan ilgili istihkak nedeniyle yap�lacak muhasebe kayd� a�a��daki gibidir (�stihkak 2006 y�l�nda al�nm��t�r. KDV oran� %10’dur).

/ 100 KASA 26.062,50

295 PE��N ÖDENEN VERG�LER VE FONLAR (1) 1.250,00 295.01 Gelir Vergisi Kesintisi 1.250

740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 187,50 740.03 Damga Vergisi (2)

350 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM HAKED�� BED. 25.000,00

391 HESAPLANAN KDV 2.500,00 /

(1) Pe�in ödenen vergiler ve fonlar hesab�nda 2006 y�l� sonuna kadar y�llara yayg�n in�aat ve onar�m hak edi� bedellerinin (al�nan istihkaklar�n) brüt tutar�n�n %5’ine tekabül eden Gelir Vergisi Stopaj� izlenir. Bu hesapta yer alan vergi kesin bir vergi de�ildir. Y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�inin bitti�i y�lda elde edilmi� say�lan kazanç üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden ödenen söz konusu gelir vergisi kesintileri mahsup edilir.

(2) Damga Vergisi brüt tutar�n ‰ 7,5 oran�ndad�r. Bulunan tutar direkt olarak hizmet maliyetine eklenir.

��in bitti�i y�l a�a��daki kay�t yap�l�r.

/ 193 PE��N ÖDENEN VERG�LER VE FONLAR 1.250,00 295 PE��N ÖD. VER. VE FON. 1.250,00 /


113

Örnek: ��letmenin 2006 y�l� içerisinde y�llara yayg�n A ve B in�aat i�i vard�r. Stoklardan A in�aat�na 1000 kg çivi (100 TL), 3000 kg demir (300 TL), 75 torba çimento (75 TL); B in�aat�na 80 m3 kereste (4.000 TL), 4,5 ton demir (450 TL) gönderilmi�tir. Bunlar�n A in�aat�na nakliyesi için 250, B in�aat�na nakliyesi için 750 TL nakliye gideri KDV ile birlikte kasadan ödenmi�tir. ��letmenin dönem içi ve dönem sonu kay�tlar� a�a��daki gibi olacakt�r (�n�aatlar devam etmektedir).

/ 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 5.925

740.01 A �n�aat Taahhüt ��i 725

740.01.01 Çivi 100

740.01.02 Demir 300

740.01.03 Çimento 75

740.01.04 D��. Sa�l. Fay.ve Hiz. 250

740.02 B �n�aat Taahhüt ��i 5.200

740.02.01 Kereste 4.000

740.02.02 Demir 450

740.02.03 D��. Sa�l. Fay.ve Hiz. 750

191 �ND�R�LECEK KDV 100 100 KASA 1.100 150 �LK MADDE VE MALZEME 4.925 /

/ 170 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YET� 725



741 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET�


/ 741 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� YANSITMA HESABI 5.925 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 5.925 /


� Y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�leri bitti�inde 170’li hesaplarda görülen tutarlar genel olarak 622 Sat�lan Hizmet Maliyeti hesab�na aktar�l�r. Ancak a�a��daki �ekilde de yap�lmas� mümkündür.

/

622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� xxx

630 ARA�TIRMA VE GEL��T�RME G�DERLER� xxx

631 PAZARLAMA SATI� VE DA�ITIM G�DERLER� xxx

632 GENEL YÖNET�M G�DERLER� xxx

660 KISA VADEL� YABANCI KAYNAKLAR xxx 170 YILLARA YAYGIN �N�. VE ONARIM MAL. xxx /

8. Ta�eronlara Verilen Avanslar�n Muhasebele�tirilmesi Bu hesap, y�llara yayg�n in�aat ve onar�m faaliyetinde bulunan i�letmeler taraf�ndan,

taahhüt konusu in�aat ve onar�m i�inin bir k�sm�n�n ya da tamam�n�n ta�eronlara yapt�r�lmas� durumunda, ta�eronlara verilen avanslar�n proje baz�nda izlenmesi için kullan�l�r.

� Ta�eronlara verilen avanslar ‰ 7,5 damga vergisine tabidir.

� Ta�eronlara verilen avanslar y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�i dolay�s�yla verilmemi�se ilgili avanstan Gelir Vergisi Kanununun 94/3. maddesine göre stopaj yap�lmaz.

Örnek: Y�llara yayg�n olmayan in�aat yapt�r�lan B’ye;

a) Yapt�r�lan kaba in�aat nedeniyle 5.000 TL ödeme yap�lm��t�r.

b) 15 Kas�m tarihinde kaba in�aat i�i tamamlanm�� ve ta�eronlar taraf�ndan �irkete fatura edilmi�tir. Fatura bedeli 20.000 TL olup %10 KDV de eklenecektir. Verilen mahsup edildikten sonra kalan tutar bankaya verilen talimatla ta�eron firmaya ödeniyor.

/ 179 TA�ERONLARA VER�LEN AVANSLAR 5.000 100 KASA 4.962,5 360 ÖDENECEK VERG�LER VE F. 37,5 / 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 20.000

740.05 D��. Sa�. F. ve H.

191 �ND�R�LECEK KDV 2.000 102 BANKALAR 17.000 179 TA�ERONLARA VER. AVANS. 5.000 /


115

Örnek: X ��letmesinin A ve B olmak üzere y�llara yayg�n in�aat taahhüt i�i vard�r. 31.12.2005 itibariyle hesaplar�n kapan�� sonucundaki bakiyeleri a�a��daki gibidir.

170 Y�l. Yay. �n�. ve On. Maliyetleri (A �n�.) 171 Y�l. Yay. �n�. ve On.

Maliyetleri (B �n�.) 350 Y�l. Yay. �n�. ve On. Hakedi� Bedelleri (A �n�.)

50.000 60.000 70.000

351 Y�l. Yay. �n�. ve On. Hakedi� Bedelleri (B �n�.) 295 Pe�in Ödenen Vergiler ve

Fonlar 295.01 Pe�in Ödenen Gelir Vergisi

80.000 7.500 7.500

a) 2006 Ocak ay�nda A �n�aat� için 50.000 TL’ye çimento al�n�p harcanm��, B �n�aat� için 15.000 TL’ye demir al�n�p harcanm��t�r.

b) Mart ay�nda 100.000 TL’lik kereste al�nm�� ve stok edilmi�tir. Mal bedeli ve % 10 KDV ödenmi�tir.

c) Temmuz ay�nda A in�aat�nda 25.000 TL’lik; B in�aat�nda 10.000 TL’lik kereste kullan�lm��t�r. A in�aat�nda 2.000 TL + KDV; B in�aat�nda 600 TL + KDV nakliye gideri yap�lm��t�r.

d) Eylül ay�nda A in�aat� dolay�s�yla 100.000 TL istihkak al�nm��t�r. �stihkak bedeli ve KDV ödemeyi yapan kurum taraf�ndan ilgili firman�n banka hesab�na yat�r�lm��t�r (�stihkak bedelinden kesinti yap�lm��t�r).

e) Ekim ay�nda B in�aat�ndan 50.000 TL istihkak al�nm��t�r. �stihkak + KDV kesintilerden sonra nakit olarak tahsil edilmi�tir.

f) A in�aat� 15.11.2006’de bitirilmi� ve geçici kabulü yap�lm��t�r. Geçici kabul ile birlikte i�letme 50.000 TL istihkak alm��t�r. �stihkak bedeli + KDV kesintilerden sonra çek olarak al�nm��t�r.

g) 31.12.2006 itibariyle 770 Genel Yönetim Giderleri hesab�n�n bakiyesi 50.000 TL’dir.

h) 31.12.2006 itibariyle 750 Ara�t�rma Geli�tirme Giderleri hesab�n�n bakiyesi 10 milyar TL’dir.

KDV oran� % 10 olarak dikkate al�nm��t�r.

a) / 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 65.000

740.01 A �n�aat Taahhüt ��i 740.01.01 Çimento 50.000 TL

740.02 B �n�aat Taahhüt ��i 740.02.01 Demir 15.000 TL

191 �ND�R�LECEK KDV 6.500 100 KASA 71.500 /


b) / 150 �LK MADDE VE MALZEME 100.000

150.01 Kereste 191 �ND�R�LECEK KDV 10.000 100 KASA 110.000 / c) / 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 37.600

740.01 A �n�aat Taahhüt ��i 27.000 740.01.02 Kereste 25.000 740.01.03 D��. Sa�l. Fay.ve Hiz. 2.000

740.02 B �n�aat Taahhüt ��i 10.600 740.02.02 Kereste 10.000 740.02.03 D��. Sa�l. Fay.ve Hiz. 600

191 �ND�R�LECEK KDV 260 100 KASA 2.860 150 �LK MADDE VE MALZEME 35.000 / d) / 102 BANKALAR 104.250 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 750

740.01 A �n�aat Taahhüt ��i 740.01.04 Damga Vergisi 750

295 PE��N ÖDENEN VERG�LER VE FONLAR 5.000 295.01 Pe�in Ödenen Gelir Vergisi 5.000

350 YILLARA YAY. �N� VE ON. HAKED�� BED. (A �N�.) 100.000

391 HESAPLANAN KDV 10.000 /


117

e) / 100 KASA 52.125

740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 375

740.02 B �n�aat Taahhüt ��i

740.02.04 Damga Vergisi 375


295.01 Pe�in Ödenen Gelir Vergisi 2.500 351 YILLARA YAY. �N� VE ON.

HAKED�� BED. (B �N�.) 50.000

391 HESAPLANAN KDV 5.000 / f) / 101 ALINAN ÇEKLER 52.125

740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 375

740.01 A �n�aat Taahhüt ��i

740.01.04 Damga Vergisi 375


295.01 Pe�in Ödenen Gelir Vergisi 2.500 350 YILLARA YAY. �N� VE ON.

HAKED�� BED. (A �N�.) 50.000

391 HESAPLANAN KDV 5.000 /


770 Genel Yönetim Giderleri Da��t�m�: (50.000 TL)


A �n�. 78.125 % 75 37.500

B �n�. 25.975 % 25 12.500

104.100 50.000


750 Ara�t�rma Geli�tirme Giderleri Da��t�m�: (10.000 TL)


A �n�. 78.125 % 75 7.500

B �n�. 25.975 % 25 2.500

104.100 10.000 g,h) / 171 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YET� (*) 15.000

- B �n�aat Taahhüt ��i


- A �n�aat Taahhüt ��i

751 ARA�TIRMA GEL��T�RME G. YANSITMA HESABI

10.000

771 GENEL YÖNET�M G�DERLER�


/ 751 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�D. YANSITMA HESABI 10.000

771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YANSITMA HESABI 50.000 750 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�D 10.000 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 50.000 /

(*) A �n�aat� bitti�inden dolay� 740’l� hesaplarda biriken maliyetleri 170’li hesaplara aktarmadan direkt olarak 622’li hesaplara aktar�yoruz. B �n�aat� devam etti�inden maliyetleri 171 nolu hesaba aktar�l�yor.


119

/ 171 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE ONARIM MAL�YET� 25.975

- B �n�aat� Taahhüt ��i


741 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� YANSITMA HESABI

104.100

/ 741 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� YANSITMA HESABI 104.166 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 104.166 / / 622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� 50.000 170 YILLARA YAYGIN �N�AAT VE

ONARIM MAL�YET�

- A �n�aat� Taahhüt ��i 50.000 / 350 YILLARA YAY. �N� VE ON. HAKED�� BED. (A �N�.) 220.000 600 YURT�Ç� SATI�LAR 220.000 / 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 173.125 622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� 173.125 / 600 YURT�Ç� SATI�LAR 220.000 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 220.000 / 193 PE��N ÖDENEN VERG�LER VE FONLAR 11.000

193.01 Pe�in Ödenen Gelir Vergisi 11.000

- A �n�aat Taahhüt ��i 295 PE��N ÖDENEN VERG. VE F. 11.000 295.01 Pe�. Öd. G.V. 11.000

Biten A i�ine ödenen verginin ilgili hesaba nakli /


/ 691 DÖNEM KARI VERG� VE D��. YAS. YÜK. KAR�. 9.375

691.01 Kurumlar Vergisi 9.375

370 DÖN. KARI VERG� VE D��. YAS. YÜK. KAR�.

9.375

Dönem kar�ndan %20 oran�nda kurumlar vergisinin hesaplanmas� (46.875 x % 20)

/ / 371 DÖNEM KARININ PE�. ÖD. VERG� VE D��. YÜK. 11.000 193 PE��N ÖD. VERG� VE FON. 11.000

/ 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 46.875

691 DÖNEM KARI VERG� VE D��. YAS.YÜK.KAR�. 9.375

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZAR. 37.500 / 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 37.500

590 DÖNEM NET KARI 37.500 / Nisan Ay� 370 DÖN. KARI VERG� VE D��.YAS.YÜK.KAR�. 9.375 371 DÖNEM KARININ PE�. ÖD.

VERG� VE D��. YÜK. 9.375

Kurumlar vergisinin tahakkuku / 136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 1.625

371 DÖNEM KARININ PE�. ÖD. VERG� VE D��. YÜK.

1.625

Fazla yap�lan tevkifat�n dilekçe ile iade talebi /


121

4. BÖLÜM

KATMA DE�ER VERG�S�N�N MUHASEBELE�T�R�LMES�

1. Devreden Katma De�er Vergisi Bir dönemde indirilemeyen ve izleyen vergisinin kaydedildi�i ve izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i:

191- �ND�R�LECEK KDV" hesab�n�n "39l- HESAPLANAN KDV" hesab� ile kar��la�t�r�lmas�ndan sonraki bakiyesi dönem sonlar�nda sözkonusu hesaba kar��l�k bu hesaba borç, izleyen dönem veya dönemlerde yap�lacak indirimler alacak kaydedilir.

2. �ndirilecek Katma De�er Vergisi Mal ve hizmet al�mlar�ndan do�an indirilecek katma de�er vergisi bu hesaba borç,

mevzuat gere�i yap�lan indirimler ve hesaba yap�lan düzeltmeler ile indirilemeyen ve "190- DEVREDEN KDV" hesab�na aktar�lan borç bakiyesi bu hesaba alacak yaz�l�r.

��leyi�i:

Mal ve hizmet al�mlar�nda indirilecek katma de�er vergisi bu hesaba borç, mevzuat gere�i yap�lan indirimler ve hesaba yap�lan düzeltmeler ile indirilemeyen ve 190 Devreden KDV hesab�na aktar�lan borç bakiyesi bu hesaba alacak kaydedilir.

3. Di�er Katma De�er Vergisi Te�vikli yat�r�m mallar�n�n ithalinde ödenmesi gerekti�i halde ödenmeyip, fiilen

indirilmesinin mümkün olaca�� tarihe kadar ertelenen katma de�er vergisinin, ertelemenin bir y�l içinde olmas� halinde kaydedildi�i ve izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i:

Te�vikli yat�r�m mallar�n�n ithalinde, gümrük idareleri taraf�ndan tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen katma de�er vergisi pasifteki ilgili hesab�n alaca�� mukabili bu hesaba borç kaydedilir.

4. Hesaplanan Katma De�er Vergisi Bu hesap; teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan Katma De�er

Vergisi ile i�lemi gerçekle�meyen ya da i�lemden vazgeçilen mal ve hizmetlere ili�kin katma de�er vergisinin izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i:

Hesaplanan katma de�er vergisi bu hesaba alacak kaydedilir. Düzeltmeler bu hesaba borç kaydedilir. Vergilendirme dönemi itibariyle bu hesab�n bakiyesi, "191- �ND�R�LECEK KDV" ve/veya "190- DEVREDEN KDV" hesaplar� ile kar��la�t�r�l�r. Yap�lan kar��la�t�rmada bu hesab�n bakiyesi "191- �ND�R�LECEK KDV" ve/veya "190- DEVREDEN KDV" hesaplar�n�n bakiyesinden fazla oldu�u takdirde vadesinde ödenmek üzere "360- ÖDENECEK VERG� VE FONLAR" hesab�na aktar�larak kapat�l�r.

5. Di�er Katma De�er Vergisi Bu hesap; te�vikli yat�r�m mallar�n�n ithalinden do�an ve ertelenen Katma De�er Vergisi

ve ihraç kayd�yla sat�� nedeniyle ertelenen ve terkin edilecek Katma De�er Vergisi gibi ihtiyaca göre bölümlenir.

��leyi�i:

Te�vikli yat�r�m mallar�n�n ithalinde gümrük idareleri taraf�ndan tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen katma de�er vergisi, aktifteki ilgili hesab�n borcu mukabili bu hesaba alacak, mevzuat


gere�i yap�lacak terkin sonunda aktifteki ilgili hesab�n alaca�� kar��l�� bu hesaba borç kaydedilmek suretiyle i�lem görür.

Yat�r�m te�vik belgelerinde öngörüldü�ü �ekilde gerçekle�memesi halinde ertelenen katma de�er vergisi bu hesaba borç, ödenmek üzere pasifteki tahakkuk hesab�na alacak kaydedilir.

� 391 Hesaplanan KDV > 191 �ndirilecek KDV ise;

/ 391 HESAPLANAN KDV xxx 191 �ND�R�LECEK KDV xxx 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR xxx /

� 391 Hesaplanan KDV < 191 �ndirilecek KDV ise;

/ 190 DEVREDEN KDV xxx

391 HESAPLANAN KDV Xxx 191 �ND�R�LECEK KDV xxx /

� �ndirilecek KDV’nin çal��t�� durumlar;

- Her türlü mal ve hizmet al�nd��nda,

- A.T.�.K. sat�n al�nd��nda,

- KDV’ye tabi bir gider yap�ld��nda,

- Sat�lan bir mal iade edildi�inde,

� Hesaplanan KDV’nin kullan�ld�� durumlar;

- Mal sat�ld��nda,

- KDV’ye tabi mal veya hizmet sat��nda,

- A.T.�.K. sat�ld��nda,

- Al�nan mal iade edildi�inde,

Örnek: X ��letmesi Mart ay�nda a�a��daki i�lemleri yapm��t�r.

a) 1.000 TL de�erinde mal� pe�in olarak sat�n alm��t�r.

b) Reklam ajans�na fatura kar��l�� 700 TL bankaya verilen talimat ile ödenmi�tir.

c) Üretimde kullan�lmak üzere bedeli çek ile ödenen 10.000 TL de�erinde makine sat�n alm��t�r.

d) 20.000 TL tutar�nda mal� pe�in olarak satm��t�r.


123

e) �ubat ay�nda sat�lan 5.000 TL tutar�ndaki mal i�letmeye iade edilmi�tir.

f) ��letme taraf�ndan �ubat ay�nda al�nan mal�n 2.000 TL’lik k�sm� sözle�me �artlar�na uyulmad��ndan iade edilmi�tir.

- ��letme aral�kl� envanter yöntemi ile 7/A maliyet sistemini kullanmaktad�r.

- Tüm i�lemler %15 oran�nda KDV’ye tabidir.


191 �ND�R�LECEK KDV 150 100 KASA 1.150 / 760 PAZ. SAT. VE DA�ITIM G�DERLER� 700

191 �ND�R�LECEK KDV 105 102 BANKALAR 805 / 253 TES�S, MAK�NE VE C�HAZLAR 10.000

191 �ND�R�LECEK KDV 1.500 103 VER�LEN ÇEKLER VE ÖD. EM. 11.500 / 100 KASA 23.000 600 YURT�Ç� SATI�LAR 20.000 391 HESAPLANAN KDV 3.000 / 610 SATI�TAN �ADELER 5.000

191 �ND�R�LECEK KDV 750 100 KASA 5.750 / / 320 SATICILAR 2.300 153 T�CAR� MALLAR 2.000 391 HESAPLANAN KDV 300 /


/ 391 HESAPLANAN KDV 3.300 191 �ND�R�LECEK KDV 2.505 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 795 /

Örnek: X ��letmesinin;

a) Ekim Ay� 191 ve 391 nolu hesaplar�n�n kalanlar� a�a��daki gibidir.

Kalan 191 �ndirilecek KDV 20.000391 Hesaplanan KDV 15.000

b) Kas�m Ay� 191 ve 391 nolu hesaplar�n�n kalanlar� a�a��daki gibidir.

Kalan 191 �ndirilecek KDV 5.000391 Hesaplanan KDV 15.000

c) Aral�k Ay� 191 ve 391 nolu hesaplar�n�n kalanlar� a�a��daki gibidir.

Kalan 191 �ndirilecek KDV 15.000

391 Hesaplanan KDV 8.000

a) 31.10….. 190 DEVREDEN KDV 5.000391 HESAPLANAN KDV 15.000 191 �ND�R�LECEK KDV 20.000 / b) 30.11..... 391 HESAPLANAN KDV 15.000 190 DEVREDEN KDV 5.000 191 �ND�R�LECEK KDV 5.000 360 ÖDENECEK VERG� VE FONL. 5.000 /


125

c) 31.12..... 190 DEVREDEN KDV 7.000391 HESAPLANAN KDV 8.000 191 �ND�R�LECEK KDV 15.000 /

� Bir faturadaki KDV ayn� y�l içerisinde kay�tlara intikal ettirilirse indirim konusu yap�labilir. Ancak bir sonraki y�l kay�tlara al�n�r ise indirim hakk� art�k kullan�lamaz. Örne�in Ocak ay� ile ilgili bir fatura Temmuz ay�nda kay�tlara geçirilirse faturadaki KDV indirim konusu yap�labilir.

� 192 Di�er KDV yat�r�m mallar�n�n ithali nedeniyle;

392 Di�er KDV ihraç edilen mallar�n ihrac� nedeniyle;

kullan�l�r.

Te�vikli mallarda mal ithal edilmi�se, KDV terkin edilir. Tarh, tahakkuk a�amas�nda 192 nolu hesaba borç 392 nolu hesaba alacak kaydedilir. Yat�r�m te�vikindeki �artlara uyuldu�unda 392 nolu hesaba borç 192 nolu hesaba alacak kaydedilerek ters kay�t yap�l�r. Mal, yat�r�m mal�d�r.

�artlar�n ihlal edildi�i anla��l�rsa, 192 nolu hesap 191 �ndirilecek KDV’ye, 392 nolu hesap 391 Hesaplanan KDV’ye aktar�l�r.

/ 192 D��ER KDV xxx 392 D��ER KDV xxx / 392 D��ER KDV xxx 192 D��ER KDV xxx

�artlara uygun olarak ithal / / 191 �ND�R�LECEK KDV xxx 192 D��ER KDV xxx

�artlar�n ihlali halinde /


/ 392 D��ER KDV xxx 391 HESAPLANAN KDV xxx /

� �hraç kayd�yla teslimlerde, ihracatç� firmaya mal teslim edilir. �hracatç� firma süresi içinde ihraç yaparsa Tecil Edilebilir KDV devreye girer. Devlete ödenecek KDV terkin edilir, yüklenilen KDV’nin bir k�sm� devletten istenebilir.

Örnek: Bir üretim i�letmesinin 2006 Eylül ay� ile ilgili verileri a�a��daki gibidir.

I 600 Yurtiçi Sat��lar 4.000 600.01 �hraç Kay�tl� Sat��lar 3.000 600.02 Di�er Sat��lar 1.000

II 391 Hesaplanan KDV (4 milyar x % 15) 600

III Toplam �ndirilecek KDV 400 190 Devreden KDV 50 191 �ndirilecek KDV 350

KDV oran� %15 olarak dikkate al�nacakt�r.

/ 120 ALICILAR 4.600 600 YURT�Ç� SATI�LAR 4.000 600.01 �hraç Kay�tl� Sat��lar 3.000 600.02 Di�er Sat��lar 1.000 391 HESAPLANAN KDV 600Sat�� kayd� 30.09.2006 391 HESAPLANAN KDV 600 190 DEVREDEN KDV 50 191 �ND�R�LECEK KDV 350 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 200Tarh, Tahakkuk, Mahsup ��lemi /

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar (II-III) 200

�hraç Kayd�yla Sat�� Bedeli 3.000 Tecil Edilebilir KDV (3.000 x %15) 450 Tecil Edilecek KDV 200 �hracat�n Gerçekle�ti�i Dönemde �ade Edilecek KDV 250


127

�

192 D��ER KDV 200 392 D��ER KDV 200Erteleme (Tecil) [Vergi Dairesine beyanname verildi, ihraç kayd�yla teslim edilen miktar bildirildi] / 392 D��ER KDV 200 192 D��ER KDV 200�hracat gerçekle�iyor (Terkin ��lemi) / 136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 250

136.02 Devletten Alacaklar 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 200 120 ALICILAR 450Vergi borcunun mahsuben ödenmesi kalan verginin alacaklara aktar�lmas� / 100 KASA 250 136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 250

Vergi Alaca��n�n tahsili (iade al�nmas�) /

6. �hraç Kay�tl� Teslim �hraç kay�tl� teslim, mal�n yurtd�� yap�lmak üzere imalatç� firma taraf�ndan ihracatç� firmaya teslimidir. Bir teslimin ihraç kayd�yla teslim say�labilmesi için a�a��daki �artlar� ta��mas� gerekir. �malatç�lar Taraf�ndan �hraç Kayd�yla Yap�lan Teslimlerde Usul Ve Esaslar: Sanayi ve Ticaret Bakanl��nca yap�lan tan�ma göre imalatç�n�n; 1. Sanayi siciline kay�tl� ve sanayi sicil belgesini haiz olmas�, 2. Sanayi Odas�, Ticaret Odas� ve Esnaf ve Sanatkar Derneklerine kay�tl� bulunmas�, 3. �malat i�inde en az 5 i�çi çal��t�rmas�, (99 nolu KDV Genel Tebli�i ile kald�r�ld�.) 4. Sanayi sicil belgesinde yer alan üretim konusunda gerekli araç park�na sahip olmas�, 5. Bu �artlar� topluca ta��yan imalatç�lar�n kendi üretimine ilave olarak ayn� zamanda fason imalat da yapt�rmalar� halinde, a) Fason imalat� sadece, sanayi sicil belgesinde yaz�l� üretim dallar�nda yapt�rmalar�, b) Fason olarak yapt�r�lan imalatta i�in riskini ve organizasyonu üstlenmeleri, c) Fason olarak imal ettirilen mallarla ilgili ham madde ve yard�mc� maddeleri temin etmeleri, gerekmektedir. �malatç� tan�m�nda yap�lan bu düzenlemeye göre, imalatç�larca ihraç kayd�yla ihracatç�lara yap�lacak teslimlerde a�a��da belirtilen usul ve esaslara göre i�lem yap�lacakt�r. 1. Sanayi veya Ticaret Odas� �le Esnaf ve Sanatkar Derneklerine Kay�tl� Olup, Sanayi Sicil Belgesi Olanlardan Bizzat Üretim Yapanlar:


Katma De�er Vergisi Kanununun 11/1-c maddesinde yaz�l� tecil - terkin uygulamas�ndan, makina ve teçhizat�n� kullanmak suretiyle bizzat üretim yapan kurulu�lardan; i - Sanayi siciline kay�tl� ve sanayi sicil belgesi olan, ii - Sanayi Odas�, Ticaret Odas� veya Esnaf ve Sanatkar Derneklerine kay�tl� bulunan, iii - �malat i�inde en az 5 i�çi çal��t�ran, (99 nolu KDV Genel Tebli�i ile kald�r�ld�.) iv - Sanayi sicil belgesinde yer alan üretim konusunda gerekli araç park�na sahip olan, imalatç�lar yararlanacakt�r. Bu �artlara sahip olan imalatç�lar, ihraç kayd�yla ihracatç�lara mal teslim ettikleri dönemde ve bir defa olmak üzere "Sanayi Sicil Belgesi" ve Sanayi veya Ticaret Odas�na veya Esnaf ve Sanatkar Derneklerine üyelik belgesinin noterce onayl� birer örne�ini, verecekleri katma de�er vergisi beyannamesine ekleyeceklerdir. Sanayi sicil kayd� ve sanayi sicil belgesinde herhangi bir de�i�ikli�in olmas� veya imalatç� niteli�inin kaybedilmesi hallerinde, durum vergi dairesine en geç 15 gün içinde bildirilecektir. 2. Yukar�da Belirtilen �artlar� Ta��yan �malatç�lardan, Bizzat Üretti�i Mallar Yan�nda Kendi Üretmedi�i Mallar� da Satanlar :

Sanayi ve Ticaret Bakanl��n�n yapt�� tan�m kapsam�na giren imalatç�lar, ihraç

kayd�yla teslim ettikleri mallar�n tümünü kendileri imal etmeyebilir. Di�er bir anlat�mla imalatç�lar, ihracatç�ya ihraç kayd�yla teslim ettikleri mallar�n bir k�sm�n� piyasadan haz�r olarak sat�n alabilirler. Bu durumda, imalatç�lar�n bizzat ürettikleri mallar için tecil - terkin uygulamas� yap�lacak, ancak piyasadan haz�r olarak al�n�p, sat�lan mallar için tecil - terkin i�lemi uygulanmayacakt�r.

Örnek : Bir Anonim �irket, ihraç kayd�yla sat�� ba�lant�s� kurdu�u 10.000 adet ti�ört, 6.000 adedini bizzat üretmi�, 4.000 adedini de haz�r olarak piyasadan sat�n alm��t�r. Bu mükellefin ihraç kayd�yla ihracatç�ya teslim etti�i 10.000 adet ti�örtün, bizzat imalatç�s� oldu�u 6.000 adedi için tecil - terkin i�lemi uygulanacak, kalan 4.000 adet ti�ört ise bu uygulamadan yararlanamayacakt�r. Çünkü, bu i�letme 4.000 adet ti�ört bizzat imal etmemi�, piyasadan haz�r olarak sat�n alm��t�r. Bu durumda, ihracatç�ya sat�� yapan imalatç�lar, bizzat ürettikleri mallar ile piyasadan haz�r olarak sat�n ald�klar� mallar�, düzenleyecekleri faturada ayr� ayr� gösterebilecekleri gibi, bu mallar için ayr� ayr� faturada düzenleyebileceklerdir. 3. Yukar�da Belirtilen �artlar� Ta��yan �malatç�lardan, ��letme Organizasyonunu ve ��in Riskini Üstlenerek, �hraç Edilen Nihai Ürünün �malat Safhalar�n�n Bir Bölümünü Fason Ücreti Ödeyerek Ba�ka Firmalara Yapt�ranlar: Sanayi ve Ticaret Bakanl��n�n yapt�� tan�m kapsam�na giren imalatç�lardan, ihraç edilen nihai ürünün imalat safhalar�ndan bir bölümünü bizzat yapan, di�er imalat safhalar�n� ise ham ve yard�mc� maddelerini sa�layacak i�in riskini ve i�letme organizasyonunu üstlenip, ba�ka firmalara fason ücreti kar��l��nda yapt�ran mükellefler de imalatç� say�lacaklard�r. Örnek : (X) Anonim �irketi ihraç kayd�yla ba�lant� yapt�� 5.000 adet gömle�in, yaka diki�leri ile ilik ve dü�me i�lerini i�letme organizasyonunu ve i�in riskini üstlenerek ba�ka bir firmada fason olarak yapt�rmakta, di�er bütün imalat i�lerini kendisi yapmaktad�r.


129

(X) Anonim �irketi, i�letme organizasyonunu ve i�in riskini üstlendi�inden, bu gömleklerin tamam�n�n imalatç�s� say�lacak ve tecil-terkin uygulamas�ndan yararlanacakt�r. 4. Yukar�da Belirtilen �artlar� Ta��yan ve Kapasite Yetersizli�i Nedeniyle Üretim Konusu Mallar�n Bir Bölümünü, Kendi Üretimine �lave Olarak ��letme Organizasyonunu ve ��in Riskini Üstlenerek, Fason Ücreti Ödeyerek Ba�ka Firmalara Yapt�ranlar: Belirtilen �artlar� topluca ta��yan imalatç�lar belli bir dönemde kapasitelerinin üstünde mal teslim taahhüdünde bulunabilmektedirler. Bu durumdaki firmalar kendi imalat kapasitelerini a�an talepleri kar��layabilmek amac�yla ba�ka firmalara, i�letme organizasyonunu ve i�in riskini üstlenip, ham ve yard�mc� maddelerini sa�layarak fason ücreti kar��l��nda mal imal ettirebilmektedirler. Bu firmalar da gerek kendi ürettikleri ve gerekse sanayi sicil belgesinde yaz�l� üretimleri konusunda kendi üretimlerine ilave olarak i�letme organizasyonunu ve i�in riskini üstlenip ham ve yard�mc� maddelerini sa�layarak fason ücreti kar��l��nda imal ettirdikleri mallar aç�s�ndan imalatç� say�lacaklard�r. Ancak, i�in riskini ve i�letme organizasyonunu üstlenmek ve ham ve yard�mc� maddeleri sa�lamakla beraber, sanayi sicil belgelerinde yer alan üretim konusu d��nda ba�ka mallar� fason olarak imal ettirenler, bu mallar dolay�s�yla imalatç� say�lmayacaklard�r. Söz konusu i�letme organizasyonunu ve i�in riskini üstlenmekten kas�t, imalat�n imal ettirenin istemleri do�rultusunda gerçekle�tirilmesi ve fason i�i yapan firmaya sadece fason ücreti ödenmesidir. Örnek : Gömlek imalat� yapan (A) Anonim �irketi, 200.000 adet gömlek sipari�i alm��t�r. Yap�lan sözle�meye göre, taahhüdün iki ay içinde yerine getirilmesi zorunludur. Bu �irket, gömleklerin 150.000 adedini kendi i�letmesinde üretmekte, kalan 50.000 adedini ise gerekli ham ve yard�mc� maddeleri sa�layarak, üç ayr� firmaya, i�in riskini ve i�letme organizasyonunu üstlenmek suretiyle fason ücreti kar��l��nda imal ettirmektedir. (A) Anonim �irketi, gerek kendi imal etti�i ve gerekse fason ücreti kar��l��nda imalat�n� yapt�rd�� 200.000 adet gömlek için imalatç� say�lacak ve tecil - terkin uygulamas�ndan yararlanacakt�r. 5. Ücret Kar��l��nda Fason ��i Yapanlar : Ücret kar��l��nda fason i�i yapanlar, yapt�klar� bu i� dolay�s�yla imalatç� say�lmayacaklard�r. 6. Sanayi Sicil Belgesi Almak �çin Ba�vuran, Ancak Henüz Sanayi Sicil Belgesi Verilmemi� Olanlar: Sanayi ve Ticaret Bakanl��nca tan�m� yap�lan imalatç� kapsam�na girmeyen mükellefler, tecil -terkin uygulamas�ndan yararlanamayacaklard�r. Ancak, di�er �artlar� ta��makla beraber, sadece sanayi sicil belgesine sahip olmayan mükelleflerden, Sanayi ve Ticaret Bakanl��na ba�vuran ve bu Bakanl�ktan söz konusu belgenin verilece�ine ili�kin olumlu görü� alanlar da, sanayi sicil belgesi verilmesi beklenilmeden tecil - terkin uygulamas�ndan yararland�r�labilecektir.


7. Tecil - Terkin ��lemlerinin �hraç Edilen Nihai Ürünün �malatç�s�na Uygulanmas� : Tecil - terkin i�lemleri Sanayi ve Ticaret Bakanl��nca tan�m� yap�lan imalatç� kapsam�na giren mükelleflerin (imalatç�lar�n), ihraç kayd�yla sat��n� yapt�klar� mal teslimlerine uygulanacakt�r. Di�er bir ifade ile imalatç�n�n ihraç kayd�yla sat��n� yapt�� mal�n, ihraç edilen nihai mamul olmas� gerekir. �malatç�n�n ihraç kayd�yla da olsa sat��n� yapt�� mal, aynen ihraç edilen nihai mamul de�ilse, bu teslimde tecil - terkin i�lemi uygulanmayacakt�r. Örnek �hraç kay�tl� fatura; X imalat� ………………………… 66.667 KDV %18 …………………. 12.000 Toplam ………………… 78.667 Fatura muhteviyat� ürün KDV kanunun 11/1-c maddesine göre �hraç kay�tl� verildi�inden KDV tahsil edilmemi�tir. (�hraç kay�tl� sat��lara ait KDV 391-Hesaplanan KDV Hesab�na kaydedilir.

/

120 ALICILAR HS 78.667

600 YURT �Ç� SATI�LAR HS. 66.667

391 HESAPLANAN KDV13 12.000 /

Tecil - Terkin ��lemleri : �malatç�lar taraf�ndan, ihraç kayd�yla yap�lan mal teslimlerine ait oldu�u beyan edilen ve vergi dairelerince de tecil edilen katma de�er vergisi, mal�n imalatç�s� taraf�ndan teslim tarihini takip eden ay ba��ndan ba�lamak üzere 3 ay içerisinde ihraç edildi�inin tevsik edilmesi kayd�yla terkin edilmektedir.

Al�c� gümrük ç�k�� beyannamesini süresinde ibraz ederse;

/

192 D��ER KDV 12.000

120 ALICILAR HS. 12.000 /

Terkin i�leminin yap�labilmesi için, imalatç�lar taraf�ndan ihraç edilmek üzere teslim edilen mal�n, ihraç edildi�ini gösteren gümrük ç�k�� beyannamesinin asl� veya noterden onayl� bir örne�inin vergi dairelerine ibraz edilmesi zorunludur. �malatç�lar�n ihraç kayd�yla satm�� olduklar� mallar�n, ba�ka imalatç�lar�n ayn� türdeki mallar�

13 �hraç kay�tl� teslimin KDV beyan� özellik arzeder, tahsil edilmeyen KDV tahsil edilmi� gibi 1 nolu KDV beyannamesinde matraha ilave edilir, devir KDV ve veya o dönem ind. KDV yüksek ise alacakl� olur,1 nolu beyannamenin arka k�sm�ndaki tablo 10’a dahil edilir.


131

ile birlikte ihraç edilmesi halinde, söz konusu mallara ait tecil edilen verginin terkini için imalatç�lar, vergi dairesine yapacaklar� müracaatta, kendileri taraf�ndan teslim edilen mallar�n ihraç edildi�ini gösterir, ihracatç� firmadan alacaklar� bir belgeyi de gümrük ç�k�� beyannamesine eklemeleri gerekir. Tecili yap�lan KDV ödemesinin terkini muhasebe kayd�;

/

360.01 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 12.000

192 D��ER KDV 12.000 /

Örnek-1 :

�malatç� �artlar�n� haiz mükellef (X) A.�.’nin Ekim /2005 dönemine ili�kin bilgileri a�a��daki gibidir;

Yurtiçi Sat��lar : 1.500�hraç Kayd�yla Teslimler (23.10.2005) : 500Bu Dönemde Yüklenilen KDV : 200Önceki Dönemden Devreden KDV : 100

-Mükellefin sat��lar� genel oranda (%18) katma de�er vergisine tabidir.

Bu bilgilere göre mükellefin Ekim/2005 dönemine ili�kin yap�lmas� gereken muhasebe kay�tlar� a�a��daki gibi olacakt�r.


23.10.2005 BORÇ ALACAK120 ALICILAR 590

600 YURT�Ç� SATI�LAR 50010 �hraç Kayd�yla Sat��lar

391 HESAPLANAN KDV 9010 �hraç Kayd�yla Sat��lara ili�kin KDV

�hraç Kayd�yla Sat�� Kayd� 31.10.2005391 HESAPLANAN KDV 270190 DEVREDEN KDV 30

191 �ND�R�LECEK KDV 300KDV Mahsubu 31.10.2005192 D��ER KDV 90

11 �hracat�n Gerçekle�ti�i Dönemde�ade Edilecek KDV

392 D��ER KDV 9011 �hracat�n Gerçekle�ti�i Dönemde

�ade Edilecek KDV Kayd� �ade Edilecek KDV 392 D��ER KDV 9011 �hracat�n Gerçekle�ti�i Dönemde

�ade Edilecek KDV 192 D��ER KDV 9011 �hracat�n Gerçekle�ti�i Dönemde

�ade Edilecek KDV �hracat�n Gerçekle�mesi

136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 90.......... Vergi Dairesi

120 ALICILAR 90�adeye Hak Kazan�lmas�

101 ALINAN ÇEKLER 9011 Vergi Dairesi Çeki

136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 90......... Vergi Dairesi

KDV �adesinin Al�nmas�

Beyanname ve muhasebe kay�tlar�ndan anla��laca�� üzere mükellef, ihraç kayd�yla

yapt�� sat��lar için KDV tahsil etmemi� olmas�na ra�men matraha dahil ederek bu tutar üzerinden de katma de�er vergisi hesaplam��t�r. Ayn� zamanda bu sat��lar� için beyannamenin arka yüzündeki “�hraç Kayd�yla Teslimlere �li�kin Bildirim” bölümünü doldurmak suretiyle hesaplam�� oldu�u vergiyi iade konusu yapm��t�r. Mükellefin bu dönem i�lemleri sonucu ödenecek katma de�er vergisi ç�kmad�� için ihraç kayd�yla sat��lar için hesaplanan verginin tamam�n� iade olarak alm��t�r.

Örnek-2 :

�malatç� �artlar�n� haiz mükellef (X) A.�.’nin Ekim /2005 dönemine ili�kin bilgileri a�a��daki gibidir ;

Yurtiçi Sat��lar : 1.500�hraç Kayd�yla Teslimler (23.10.2005) : 500Bu dönemde yüklenilen KDV : 50Önceki Dönemden Devreden KDV : 100


Görülece�i üzere bu örne�imizin Örnek-1’den tek fark� bu dönem yüklenilen KDV tutar�d�r.


133




�hraç Kayd�yla Sat�� Kayd� 31.10.2005391 HESAPLANAN KDV 270

191 �ND�R�LECEK KDV 150360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 120

KDV Mahsubu 25.11.2005192 D��ER KDV 90

11 Tecil Edilen KDV392 D��ER KDV 90

11 Tecil Edilen KDVTecil Kayd�

392 D��ER KDV 9011 Tecil Edilen KDV


�hracat�n Gerçekle�mesi

360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 90120 ALICILAR 90

Terkin Kayd�


Bu örne�imizde, ihraç kayd�yla sat��n yap�ld�� dönemde ödenecek KDV ç�kt�� için tecil edilecek KDV sözkonusu olmu�tur. Ödenecek KDV tutar� ihraç kayd�yla yap�lan teslimler üzerinden hesaplanan tecil edilebilir KDV tutar�ndan daha yüksek oldu�u için tecil edilebilir KDV’nin tamam� tecil edilmi� ve ihracat�n gerçekle�ti�i dönemde terkin edilmi�tir.

Örnek-3 :

�malatç� �artlar�n� haiz mükellef (X) A.�.’nin Ekim /2005 dönemine ili�kin bilgileri a�a��daki gibidir ;

Yurtiçi Sat��lar : 1.500�hraç Kayd�yla Teslimler (23.10.2005) : 500Bu Dönemde Yüklenilen KDV : 150Önceki Dönemden Devreden KDV : 100


Görülece�i üzere bu örne�imizin Örnek-1’den tek fark� bu dönem yüklenilen KDV tutar�d�r.






�hraç Kayd�yla Sat�� Kayd� 31.10.2005391 HESAPLANAN KDV 270

191 �ND�R�LECEK KDV 250360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 20

KDV Mahsubu 25.11.2005192 D��ER KDV 20

12 Tecil Edilen KDV 392 D��ER KDV 2012 Tecil Edilen KDV

Tecil Kayd�



�hracat Gerçekle�ti�inde yap�lan kay�t

136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 70.......... Vergi Dairesi

360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 20120 ALICILAR 90

�adeye Hak Kazan�lmas�

101 ALINAN ÇEKLER 7011 Vergi Dairesi Çeki

136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 70......... Vergi Dairesi

KDV �adesinin Al�nmas�

Bu örne�imizde de ihraç kayd�yla sat��n yap�ld�� dönemde ödenecek KDV ç�kt�� için tecil edilecek KDV söz konusu olmu�tur. Ancak ödenecek KDV tutar�, ihraç kayd�yla yap�lan teslimler üzerinden hesaplanan tecil edilebilir KDV tutar�ndan daha dü�ük oldu�u için, tecil edilebilir KDV’nin ödenecek KDV kadarl�k k�sm� (20-TL) tecil edilmi� ve ihracat�n gerçekle�ti�i dönemde terkin edilmi�, geri kalan k�s�m (70-TL) mükellefe iade edilmi�tir.

7. Baz� Kurum ve Kurulu�lardan Al�nan Hizmetlerde KDV Tevkifat� KDV Kanunu’nun 9/1 maddesinde “Mükellefin Türkiye içinde ikametgâh�n�n, i�yerinin

kanuni merkezi ve i� merkezinin bulunmamas� hallerinde ve gerekli görülen di�er hallerde Maliye Bakanl��, vergi alaca��n�n emniyet alt�na al�nmas� amac�yla, vergiye tabi i�lemlere taraf olanlar� verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir.” Hükmü yer almaktad�r. Sorumlu Tayin Edilen ve Tevkifat Yapacak Kurulu�lar a�a��daki gibidir.

• Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler ve bunlar�n te�kil ettikleri birlikler, • Döner sermayeli kurulu�lar, • Kanunla kurulan kamu kurum ve kurulu�lar�, • Kamu kurumu niteli�indeki meslek kurulu�lar�, • Üniversiteler (vak�f üniversiteleri hariç), • Kanunla kurulan veya tüzel ki�ili�i haiz emekli ve yard�m sand�klar�,


135

• (Emekli sand��, SSK, BA�-KUR) • Bankalar ve özel finans kurumlar�, • Kamu iktisadi te�ebbüsleri (Kamu �ktisadi Kurulu�lar�, �ktisadi Devlet Te�ekkülleri), • Özelle�tirme kapsam�ndaki kurulu�lar, • Organize sanayi bölgeleri ile menkul k�ymetler, vadeli i�lemler borsalar� dahil bütün

borsalar, • Yar�dan fazla hissesi do�rudan yukar�da say�lan kurum ve kurulu�lara ait olan (tek ba��na

ya da birlikte) kurum, kurulu� ve i�letmeler, Hisse senetleri �stanbul Menkul K�ymetler Borsas�na kote edilmi� �irketler (bunlar yaln�zca “yap�m i�leri”, “temizlik, çevre ve bahçe bak�m hizmetleri”, “özel güvenlik hizmetleri” ile “yemek servis hizmetleri”ne ait katma de�er vergisini tevkifata tabi tutacaklard�r. Hisse senetleri �stanbul Menkul K�ymetler Borsas�na kote edilmi� �irketler için getirilen tevkifat uygulamas�n�n 03.07.2005 tarihinden önce sözle�meye ba�lanm�� ve devam etmekte olan i�lere �ümulü yoktur.

Yukar�da say�lan kurum ve kurulu�lar�n tevkifat yapacaklar� i�lemler ve tevkifat oranlar� a�a��daki gibidir;

- Yemek servisi, bahçe ve çevre bak�m, özel güvenlik, dan��manl�k, denetim ve yap�

denetim hizmetlerinde tevkifat oran� 1/2, -Temizlik hizmetlerinde tevkifat oran� 2/3, -Di�er Hizmetlerde 1/3 -Tekstil ve konfeksiyon sektöründe fason imalat tesliminde, makine, demirba�, ta��t tamir

bak�m onar�m hizmetlerinde tevkifat oran� 1/3, -Vergisiz ithal edilen akaryak�tlar�n tesliminde (Rafineri, akaryak�t da��t�m kurulu�u ve

akaryak�t istasyonlar�n�n teslimi tevkifata tabi de�ildir.), i�gücü temini hizmeti, külçe bak�r ve bak�rdan mamul di�er mallar�n tesliminde, hurda ve at�klardan elde edilen plastik hammaddesi tesliminde (hurda ve at�k mallar�n tesliminde KDV istisnas�ndan vazgeçilmesi halinde) tevkifat oran� % 90,

-�haleli Yap�m i�leri ve bu i�lere ili�kin i�lemler, mimarl�k-mühendislik, etüd - proje i�lerinde 1/6, oranlarda Katma De�er Vergisini tevkif ederek, sorumlu s�fat�yla ba�l� bulunduklar� vergi dairesine beyanda bulunarak ödemlerini yapacaklard�r.

KDV sorumlulu�u kapsam�nda hizmet veren mükelleflerin, verdikleri hizmetler kar��l��nda düzenleyecekleri faturalarda hizmet bedelini, hesaplanan katma de�er vergisini, tevkifat miktar�n� ve tahsil edilecek toplam tutar� ayr� ayr� göstermeleri gerekir.

Örne�in;100.000 TL tutar�nda ve 1/6 tevkifat oran�na tabi yap�m i�i için düzenlenmesi gereken fatura a�a��daki gibi olacakt�r.

Yap�m ��i Hakedi� Bedeli 100.000,00 TL Hesaplanan KDV 18.000,00 TL Toplam 118.000,00 TL Tevkif Edilen (1/6) 3.000,00 TL Tahsil Edilecek Toplam Tutar 115.000,00 TL

Tevkifata tabi i�lemlerde hizmeti veren taraf için sorumlu s�fat�yla KDV uygulamas� nedeniyle eksik KDV tahsilat� söz konusudur. Çünkü sorumlu taraf yapaca�� ödemeden tevkif etti�i KDV tutar�n� dü�erek hizmeti verene bu kadar eksik ödemede bulunur. Bu nedenle de gerekli �artlar�n olu�mas� halinde hizmeti veren taraf�n tahsil edemedi�i KDV’ yi iade alma hakk� do�abilmektedir. Ancak iade al�nabilecek tutar hiçbir zaman tevkif edilen vergiden fazla olmamas� gerekmektedir.

Yukar�da örne�i verilen hizmet faturas�yla ilgili olarak hizmeti veren aç�s�ndan yap�lmas� gereken muhasebe kay�tlar� a�a��daki gibidir.


a) Hizmetin verilmesi nedeniyle yap�lacak kay�t

/ 120 ALICILAR 115.000 600 YURT�Ç� SATI�LAR 100.000 391 HESAPLANAN KDV 15.000 /

b) Cari dönemde devreden KDV oldu�u varsay�ld��nda KDV Tahakkuku

/ 391 HESAPLANAN KDV 15.000 136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 3.000 136.01 ……….Vergi Dairesi 190 DEVREDEN KDV 12.000 190 DEVREDEN KDV 25.000 191�ND�R�LECEK KDV 5.000 /

c) Cari dönemde ödenecek KDV oldu�u varsay�ld��nda KDV Tahakkuku

/ 391 HESAPLANAN KDV 15.000 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 5.000 191�ND�R�LECEK KDV 10.000 /

Görüldü�ü üzere Devreden KDV olmas� durumunda sorumlu s�fat�yla eksik tahsil edilen KDV’nin iadesi mümkündür. Devreden KDV olmad�� durumda herhangi bir iadenin olamayacakt�r. Tevkifata tabi i�lemlerde hizmeti alan taraf bu i�lemler nedeniyle hesaplanan KDV’nin tamam�n� indirim konusu yapacak ayn� zamanda di�er mükelleften tevkif etti�i katma de�er vergisini 2 numaral� KDV beyannamesi ile beyan edecek ve KDVK’ nun 9. maddesinde belirtilen sorumlulu�unu yerine getirmi� olacakt�r. Yukar�daki verilere göre muhasebe kayd� a�a��daki gibi olacakt�r.

/ 730 GENEL ÜRET�M MAL�YET� 100.000 191 �ND�R�LECEK KDV 18.000 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 3.000 Sorumlu S�fat�yla Öd KDV 320 SATICILAR 115.000 /


137

Tevkifat kapsam�na al�nan i�lemlerle ilgili olarak do�an katma de�er vergisinin nakden veya mahsuben iadesinin miktar�na bak�lmaks�z�n sadece banka teminat mektubu veya inceleme raporu kar��l��nda yerine getirilecek, teminat mektuplar�n�n da vergi inceleme raporunun düzenlenmesinden sonra çözülecektir. Ayr�ca iade talebinde bulunacak mükelleflerin iadeye ili�kin dilekçelerine asl� gibidir yap�lm�� fatura fotokopilerinin ya da bu faturalar�n detay�n�n bulundu�u bir listenin eklenmesi gerekmektedir. Öte yandan yap�m i�lerinden do�an nakden iade taleplerinin yeminli mali mü�avir tasdik raporu ibraz edilmek suretiyle gerçekle�tirilebilece�i düzenlenmi� ve yap�m i�lerinde tevkifat uygulamas�ndan do�an nakden iade talepleri ihracat istisnas� için öngörülen limitler dahilinde YMM tasdik raporu ile yerine getirilebilecektir.

8. Te�vik Belgesine �stinaden Yap�lan Sat��larda KDV

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebli�i’nde Makine ve Cihazlar, üretimde kullan�lan her türlü makine ve cihazlar ile bunlar�n eklentileri ve bu amaçla kullan�lan ta��ma gereçleri �eklinde tan�mlanm��t�r.

Buna göre makine ve teçhizat, amortismana tabi iktisadi k�ymet niteli�i ta��yan ve mal yada hizmet üretiminde kullan�lan sabit k�ymetlerdir. Bir sabit k�ymetin KDVK’n�n 13/d maddesindeki istisnadan yararlanabilmesi için, öncelikle makine ve teçhizat niteli�inde olmas�, ayr�ca mal ve hizmet üretiminde kullan�lmas� gerekmektedir. Üretimin yan� s�ra idari ve pazarlama gibi üretim d�� alanlarda da kullan�lan ayn� cins sabit k�ymetler istisna kapsam�nda de�ildir.

Ta��t araçlar� da makine ve teçhizat kapsam�na girmemektedir. Bu nedenle otomobil, panel, arazi ta��t�, otobüs, minibüs, kamyonet, kamyon, treyler ve çekici (Euro I ve Euro II normlar�na uygun ye�il motoru haiz olanlar hariç) gibi ta��t araçlar� istisnadan faydalanamayacakt�r.

Ancak karayoluna ç�kmas� mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar, madencilikte kullan�lan damperli kamyonlar, frigorifik kamyonlar, forkliftler, i� makineleri, vinçler, tar�m makineleri ve benzerlerinin teslim ve ithalinde istisna kapsam�nda i�lem yap�lacakt�r.

Bu istisnadan yararlanmak isteyen yat�r�mc�lar te�vik belgesini ve ekli listenin asl�n� sat�c�ya veya gümrük idaresine ibraz ederek istisna uygulamas�n� talep edeceklerdir.

Bu kapsamda i�lem yapan sat�c�lar ve gümrük idareleri sabit k�ymetin belgede istisna kapsam�na giren mallar aras�nda yer ald��n� belirledikten sonra Katma De�er Vergisi uygulamaks�z�n i�lem yapacaklard�r. Ancak listenin uygun bir yerine sat�lan veya ithal edilen mal miktar�n� belirten “Listenin ……… s�ras�ndaki …………. adet makine ve teçhizat …………… tarih ve ………….. say�l� fatura/beyanname ile sat�lm��t�r/ithali yap�lm��t�r.” �erhini koyarak imza ve ka�e (gümrük idarelerinde mühür) tatbiki suretiyle onaylayacaklard�r.

Bu �ekilde �erh dü�ülen liste ile yat�r�m te�vik belgesinin birer fotokopisi belge sahipleri taraf�ndan imza ve ka�e tatbik edilmek suretiyle onaylanarak gümrük idarelerine veya sat�c�lara verilecektir.

Örne�in;�� Makinesi imalatç�s� olan (Y) firmas�n�n bir vergilendirme döneminde yapt�� 500.000 TL’lik sat��n 225.000 TL’lik k�sm�, te�vik belgesi sahibi M firmas�na yapt�� i� makinesi sat��ndan olu�maktad�r. Firman�n bu döneme ait indirilecek KDV 60.000 TL, önceki dönemden devreden KDV’si ise 24.000 TL’dir.

Te�vik belgesi kapsam�ndaki sat��lar�n tüm sat��lar içindeki oran�: (225.000/500.000=)%45’dir. Bu dönem indirilecek KDV 60.000 TL oldu�una göre;


60.000 x %45 = 27.000 TL te�vik belgesi kapsam�nda mal sat��na ait KDV’yi (60.000 – 27.000 =) 33.000 TL te�vik belgesiz sat�� için yüklenilen KDV’yi olu�turmaktad�r.

/ 100 KASA HS 324.500 600 YURT�Ç� SATI�LAR 275.000 391 HESAPLANAN KDV 49.500Normal Sat�� /

/ 100 KASA HS 225.000 600 YURT�Ç� SATI�LAR 225.000�stisna Kapsam�nda Sat�� /

/ 391 HESAPLANAN KDV 49.500 136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 27.000 136.01 ……….Vergi Dairesi 190 DEVREDEN KDV 7.500 191�ND�R�LECEK KDV 84.000Mahsup Kayd� /

/ 101 ALINAN ÇEKLER HS 27.000 101.11 Vergi Dairesi Çekleri 136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 27.000 136.01 ……….Vergi Dairesi /

9. Yurt D��ndan Sa�lanan Hizmetlerde Stopaj ve KDV

Tekstil imalat� ile u�ra�an ve �stanbul’ da kurulu bulunan (B) A.�. kanuni ve i� merkezi Almanya’da bulunan bir �irketten tekstil makineleri ithal etmi�tir. Yap�lan sözle�me gere�i makine montaj� sat�c� firman�n mühendisleri taraf�ndan yap�lacakt�r.

Bu hizmet kar��l�� ithalatç� firma 30.08.2009 tarihinde 25.000 € ödemeyi yap�lm�� ve gider yaz�lm��t�r. 30.08.2009 tarihli Merkez Bankas� EURO al�� kuru 2,20 TL dir.

Bilindi�i üzere, Alman firmas�n�n Türkiye’de elde etmi� oldu�u bu kazanç üzerinden KVK’ n�n 30.maddesi hükmüne göre kurumlar vergisi kesintisi yap�lmas� gerekmektedir (KVK Md.30 ve GVK Md.7/4). Montaj hizmeti nedeniyle Alman firmas� Türkiye’de serbest meslek kazanc� elde etmi�tir. Stopaj matrah� yabanc� kuruma ödenen net tutar ile sözkonusu kesintilerin toplam�d�r.


139

Öte yandan Türkiye’de yap�lan hizmetler 3065 say�l� Katma De�er Vergisi Kanununun 1.maddesine göre Katma De�er Vergisine tabidir. Hizmet Türkiye’de veriliyor ise yabanc� ki�i veya kurumun Türkiye’de ikametgâh�, i�yeri, kanuni veya i� merkezinin bulunmamas� halinde; Katma De�er Vergisi, hizmetten Türkiye’de faydalanan ki�i veya kurum taraf�ndan beyan edilerek ödenecektir.

Buna göre gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince yurt d��ndan herhangi bir hizmet

ithalinde, hizmeti ithal eden taraf�ndan hizmet bedeli üzerinden Katma De�er Vergisi hesaplanmas� ve bu Katma De�er Vergisini 2 No.lu Katma De�er Vergisi beyannamesi ile beyan ederek ödemesi gerekmektedir. Ancak bunun için ithal edilen hizmetin Katma De�er Vergisinin konusuna girmesi ve vergiden istisna edilmemi� olmas� gerekir.

Di�er taraftan montaj hizmet bedeli üzerinden KDV Kanunu’nun 9.maddesi gere�ince sorumlu s�fat�yla KDV kesintisi yap�lmas� ve bunun 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilip ödenmesi; ayn� beyan döneminde 1 No.lu KDV Beyannamesi ile de sorumlu s�fat�yla ödenen KDV ‘nin indirim konusu yap�lmas� gerekmektedir.

Montaj hizmet bedeli 25.000 € olarak belirlenmi� ve bu tutar net olarak 30.08.2009 tarihinde Alman firmas�na ödenmi�tir. Bu tutar�n stopaj yapma mükellefiyetinin do�du�u günün kuru ile TL ‘ye çevrilmesi ve daha sonra %20 KV kesintisi dikkate al�narak brüte ibla� edilmesi gerekmektedir.

Montaj hizmet bedelinin 30.08.2009 tarihindeki TL cinsinden net de�eri 25.000 x 2,20 = 55.000 TL oldu�undan bu bedelin brüt tutar�;

X – 0.20 = 55.000 TL

X = 55.000 /0.80

X = 68.750 TL olacakt�r.

Kurumlar Vergisi Kesintisi : 68.750 x 0.20 = 13.750 TL

Ödenecek KDV : 68.750 x 0.18 = 12.375 TL

Montaj hizmet bedelinin brüt tutar� üzerinden hesaplana KV, kesintinin yap�ld�� aya ait Muhtasar Beyanname ile beyan edilecektir.

Ayn� �ekilde kurum, Alman firmas�n�n sundu�u serbest meslek hizmeti nedeniyle ödemi� oldu�u bedel üzerinden hesaplanan KDV’ yi sorumlu s�fat�yla 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edecek ve ayn� dönemde 1 No.lu KDV Beyannamesi ile de sorumlu s�fat�yla ödemi� oldu�u KDV ‘ yi indirim konusu yapacakt�r.

Hizmetin al�nd�� tarihle ödemenin yap�ld�� tarihlerin farkl� zamanlarda yap�lmas� halinde ortaya ç�kacak olan kur farklar�n�n da 646 / 656 Hesaplarda ayr�ca muhasebele�tirilmesi gerekmektedir.

/ 730 GENEL ÜRET�M MAL�YET� 68.750 191 �ND�R�LECEK KDV 12.375 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 26.125 360.03 Sorumlu S�fat�yla Öd Stp. 13.750 360.04 Sorumlu S�fat�yla Öd KDV 12.375 320 SATICILAR 55.000 /



141

5. BÖLÜM

DURAN VARLIKLAR

1. Genel Aç�klama

Bu ana hesap grubu; bir y�ldan veya bir normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle, i�letme faaliyetlerinin gerçekle�tirilmesi için kullan�lmak amac�yla elde edilen ve ilke olarak bir y�lda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varl�klar� kapsar.

Duran Varl�klar;

22 T�CARI ALACAKLAR 23 D��ER ALACAKLAR 24 MAL� DURAN VARLIKLAR 25 MADD� DURAN VARLIKLAR 26 MADD� OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27 ÖZEL TÜKENMEYE TAB� VARLIKLAR 28 GELECEK YILLARA A�T G�DERLER VE GEL�R TAHAKKUKLARI 29 D��ER DURAN VARLIKLAR


2. T�CAR� ALACAKLAR Bu grupta bir y�ldan fazla uzun vadeli senetli ve senetsiz ticari alacaklar izlenir. Vadesi bir

y�l�n alt�na dü�enler, dönen varl�klar içerisindeki ilgili hesaplara aktar�l�r. Ticari ili�kilerden dolay� ana kurulu� i�tirak ve ba�l� ortakl�klardan olan alacaklar varsa, bu gruptaki ilgili hesaplar�n ayr�nt�lar�nda gösterilir. Bu grupta a�a��daki hesaplar yer al�r.

220 ALICILAR

221 ALACAK SENETLER�

222 ALACAK SENETLER� REESKONTU (-)

224 KAZANILMAMI� F�NANSAL K�RALAMA FA�Z GEL�RLER� (-)

226 VER�LEN DEPOZ�TO VE TEM�NATLAR

229 �ÜPHEL� ALACAKLAR KAR�ILI�I (-)

3. Di�er Alacaklar Herhangi bir ticari i�leme dayanmadan meydana gelmi� ve bir y�ldan uzun sürede tahsil

edilmesi dü�ünülen alacaklar� kapsar. Vadesi bir y�l�n alt�na dü�enler dönen varl�klar içerisindeki ilgili hesaplar�na aktar�l�r. Bu grupta a�a��daki hesaplar yer al�r.

231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR

232 ��T�RAKLERDEN ALACAKLAR

233 BA�LI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR

235 PERSONELDEN ALACAKLAR

236 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR

237 D��ER ALACAK SENETLER� REESKONTU (-)

239 �ÜPHEL� D��ER ALACAKLAR KAR�ILI�I (-)


4. Mali Duran Varl�klar Uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan uzun vadeli menkul

k�ymetlerle veya paraya dönü�me niteli�ini kaybetmi� uzun vadeli menkul k�ymetler bu grupta izlenir. Ayr�ca, di�er bir i�letmeye veya ba�l� ortakl��a ortak olmak amac�yla edinilen sermaye paylar� da bu grupta yer al�r. Bu grup a�a��daki hesaplar� kapsar.

240 BA�LI MENKUL KIYMETLER 241 BA�LI MENKUL KIYMETLER DE�ER DÜ�ÜKLÜ�Ü KAR�ILI�I (-) 242 ��T�RAKLER 243 ��T�RAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLER� (-) 244 ��T�RAKLER SERMAYE PAYLARI DE�ER DÜ�ÜKLÜ�Ü KAR�ILI�I (-) 245 BA�LI ORTAKLIKLAR 246 BA�LI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLER� (-) 247 BA�LI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DE�. DÜ�. KAR�. (-) 248 D��ER MAL� DURAN VARLIKLAR 249 D��ER MAL� DURAN VARLIKLAR KAR�ILI�I (-)

4.1. Ba�l� Menkul K�ymetler ��tiraklerdeki sermaye paylar� hesab�nda aranan asgari yüzdeleri ta��mad�� için i�tirakler

hesab�nda izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulmas� amaçlanan hisse senetleri ile hisse senetleri d��nda kalan ve uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dönü�me niteli�i kayboldu�u için elde tutulan menkul k�ymetler bu hesapta izlenir.

��leyi�i :

Bu menkul k�ymetler elde edildi�inde veya bu gruba devredilmesi gerekti�inde "240. Ba�l� Menkul K�ymetler Hesab�"na borç; elden ç�kar�ld��nda bu hesaba alacak kaydedilir.

4.2. ��tirakler ��letmenin, do�rudan veya dolayl� olarak di�er �irketlerin yönetimine ve ortakl�k

politikalar�n�n belirlenmesine kat�lmak üzere edindi�i hisse senetleri veya ortakl�k paylar�n�n izlendi�i hesapt�r. ��tirakler hesab�, bir ortakl�ktaki en fazla % 50 oran�nda olan sermaye paylar� veya oy haklar�n�n izlenmesinde kullan�l�r.

��tirak edilen ortakl�klarda i�tirak ili�kisinden bahsedebilmek için sermaye pay� dikkate al�nmaks�z�n sahip olunan oy hakk� veya yönetime kat�lma hakk�n�n en az % 10 oran�nda bulunmas� gerekir.

��leyi�i :

��tirak için sermaye taahhüdünde bulunuldu�unda veya hisse senedi edinildi�inde hesaba borç, elden ç�kar�lmalar�nda alacak kaydedilir.

4.3. Ba�l� Ortakl�klar ��letmenin do�rudan veya dolayl� olarak yüzde 50 oran�ndan fazla sermaye ya da oy

hakk�na veya en az bu oranda yönetim ço�unlu�unu seçme hakk�na sahip oldu�u i�tiraklerin sermaye paylar�n�n izlendi�i hesapt�r. Ba�l� ortakl��n sahipli�inin belirlenmesinde yukar�daki k�staslardan, yönetim ço�unlu�unu seçme hakk�, esas al�n�r.

��leyi�i :

Ba�l� ortakl�k için sermaye taahhüdünde bulunuldu�unda veya hisse senedi edinildi�inde hesaba borç, ortakl�k paylar�n�n elden ç�kar�lmas�yla alacak kaydedilir.


143

� Ba�l� menkul k�ymetlerde i�letmenin fazla bir söz hakk� yoktur. Hissesi % 10’un alt�ndad�r.

� ��letmenin pay oran� % 10 ile % 50 aras�nda ise i�tiraklerden bahsedilir.

� Pay ve yönetim hakk� oran� % 50’den fazla ise ba�l� ortakl�kt�r.

� ��tiraklerden temettü geliri, vergiye tabi olmayan gelir olarak kardan dü�ülür.

� Bu üç hesapta izlenen hesaplar hisse senetlerinden olu�uyor ise al�� de�eri ile de�erlenir. Bunlarla ilgili ayr�lan kar��l�klar t�pk� hisse senetlerinde oldu�u gibi vergi kanunlar�na göre Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak kabul edilir.

Örnek: a) ��letme y�l sonunda X Limited �irketine olan i�tirakinden olu�an birikmi� zarardan pay�na dü�en zarar için 1.500 TL kar��l�k ay�r�yor.

b) Ertesi y�l söz konusu i�tirakteki 6.000 TL’lik pay� 5.200 TL’ye sat�yor.

/ 654 KAR�ILIK G�DERLER� 1.500

654.01 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

244 ��T�RAKLER SER. PAYL. DE�. DÜ�. KAR�. 1.500

/ 950 K.K.E.G. VE MATRAHA �LAVE ED�LECEK TUTARLAR 1.500

951K.K.E.G. VE MATRAHA �LAVE ED�L. TUT. ALAC. H. 1.500

/

� Dönem Kar� : 5.000

K.K.E.G. : 1.500

Matrah : 6.500

/ 100 KASA 5.200

244 ��T�RAKLER SER. PAYL. DE�.DÜ�. KAR�. 1.500 242 ��T�RAKLER 6.000 644 KONUSU KALMAYAN KAR�. 700 / 952 VERG�YE TAB� OLMAYAN GEL�R VE MATRAHTAN �ND. TUTAR 1.500

953 VERG�YE TAB� OLM. GEL. VE MATR. �ND. TUT. ALACAK H. 1.500

/


5. Maddi Duran Varl�klar

5.1. Genel Aç�klama

Duran varl�klar�n aktifle�tirilmesi için gelecek dönemlerde ekonomik yarar sa�lamas� ve varl��n maliyetinin güvenilir ölçülmesi gerekir. Bu maliyet sat�n alma, in�a veya üretim maliyetidir. Bir harcaman�n aktifle�tirilmesi ya da dönem gideri olarak kay�tlanmas� i�letmenin finansal yap�s� ve faaliyet sonuçlar� üzerinde önemli etkiler yarat�r.

� Maddi ve maddi olmayan duran varl�klar ilk muhasebele�tirilmelerinde maliyet de�eri ile gösterilir.

� Varl�klar�n maliyeti al�� fiyat� ve varl�� çal��abilir duruma getirmek için katlan�lan giderlerden olu�ur.

� Bir in�aat�n gerçekle�tirilmesi için katlan�lan finansman maliyetleri ve kur farklar� yat�r�m�n tamamlanmas�na ve kullan�labilir duruma gelmesine kadar yat�r�m maliyetine dahil edilir.

� Genel üretim ve genel yönetim giderleri ile kurulu� ve örgütlenme giderleri bir varl��n elde edilmesi veya çal��abilir duruma getirilebilmesi için zorunlu de�ilse maliyet unsuru olarak kabul edilmez.

� Arazi ve arsalar�n amortismana tabi olmamas� nedeniyle amortismana tabi maliyet unsurlar�n�n arazi ve arsa maliyetine kat�lmamas� gerekir. Arazi ve arsa üzerinde eski yap�lar�n sökülmesi giderlerinin maliyete eklenmesi , enkaz�n sat��ndan elde edilen has�lat�n ise arsa ve arazi maliyetinden dü�ülmesi gerekir.

� Bir duran varl��n bedelsiz veya çok dü�ük bir de�erle elde edilmesi durumunda bu varl��n gerçe�e uygun de�erinin bulunmas� ve bu de�er üzerinden aktifle�tirilmesi gerekir. Bu durumda aradaki fark�n gelecek y�llara ait gelirler olarak pasifte uzun vadeli yabanc� kaynaklar aras�nda gösterilmesi ve izleyen dönemlerde ilgili varl��n ekonomik ömrü esas al�narak cari dönem gelirlerine aktar�lmas� esast�r.

Aktifle�tirme Sonras� ��lemler

Maddi ve maddi olmayan duran varl�klar�n ilk aktifle�tirilmelerinden sonra bu varl�klar�n amortismana tabi tutularak net defter de�eriyle gösterilmesi temel yöntem olarak benimsenmi�tir. Maddi duran varl�klar�n yeniden de�erlenmi� tutarlar�ndan birikmi� amortismanlar�n ç�kar�larak net defter de�eri bulunur.

Aktifle�tirme sonras� i�lemler ;

a) Yeniden De�erleme

b) Hizmet Süresinin Gözden Geçirilmesi

c) Geri Kazan�labilir De�erin Belirlenmesi

Amortismana tabi bir varl��n hizmet süresi beklenen fiziki a��nma ve y�pranmas�na ve varl��n kullan�lmas�ndaki yasal ve benzeri di�er s�n�rlamalara ba�l� olarak belirlenir. Hizmet süresi varl��n kullan�ma haz�r oldu�u tarihte ba�lar.

� Arsa ve binalar�n birlikte al�nmalar� durumunda bile ayr� hesaplarda muhasebele�tirilmesi ve yaln�zca binaya amortisman ayr�lmas� esast�r.


145

� Maddi duran varl�klar�n hizmet sürelerinin gözden geçirilmesi ve beklentilerinin bir önceki dönemin tahminlerinden önemli farkl�l�klar göstermesi halinde cari ve gelecek dönemlere ili�kin ekonomik tutarlar� düzeltilir.

Maddi olmayan duran varl�k olarak �EREF�YE �irketlerin sat�n al�nmas�nda, ödenen bedel ile sat�n al�nan �irketin rayiç (gerçe�e uygun de�er) bedel üzerinden hesaplanan net varl�klar� aras�ndaki farkt�r.

Maddi Duran Varl�klar : Bir i�letmenin mal ve hizmet üretmek ya da elde etmek , di�er i�letmelere kiralamak için veya idari amaçlarla elinde tuttu�u varl�klard�r.

Maddi Olmayan Duran Varl�klar : Herhangi bir fiziksel varl�� bulunmayan ve i�letmenin belli bir �ekilde yararland�� aktifle�tirilmi� giderler ile belli ko�ullar alt�nda hukuken korunmu� haklar ve �erefiyelerin izlendi�i varl�klar� kapsar.

Özel Tükenmeye Tabi Varl�klar: Belli bir maddi varl�kla çok yak�ndan ilgili bulunan veya tamamen tüketime tabi varl�klar için yap�lan üretim çal��malar�n�n zaman ve yo�unlu�u ile s�n�rl� bir ömre sahip olan giderleri içerir.

��letme faaliyetlerinde kullan�lmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir y�ldan fazla olan fiziki varl�k kalemlerinin ve bunlarla ilgili birikmi� amortismanlar�n izlendi�i hesap grubudur. Bu grupta a�a��daki hesaplar yer al�r.

250 ARAZ� VE ARSALAR

251 YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLER�

252 B�NALAR

253 TES�S, MAK�NE VE C�HAZLAR

254 TA�ITLAR

255 DEM�RBA�LAR

256 D��ER MADD� DURAN VARLIKLAR

257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR (-)

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

259 VER�LEN AVANSLAR

5.2.Amortisman Ve Tükenme Paylar�

Vergi Usul Kanununun 313’ncü maddesine göre i�letmede bir y�ldan fazla kullan�lan ve

y�pranmaya, a��nmaya veya k�ymetten dü�meye maruz bulunan gayrimenkullerle, gayrimenkul gibi de�erlenen iktisadi k�ymetlerin, alet, edevat, mefru�at, demirba� ve sinema filmlerinin yok edilmesi amortisman konusunu te�kil eder. Amortismana tabi olman�n genel �artlar� a�a��daki gibidir.

5.2.1. Amortismana Tabi �ktisadi K�ymetlerin Özellikleri: 1) Belli bir bedelin üzerinde olmal� 2009 y�l� için 670 TL. (�ktisadi ve teknik bak�mdan bütünlük arz edenlerin toplam bedeli dikkate al�n�r)

2) Aktifte kay�tl� ve fiili tasarruf içinde bulunmal�

3) Bir y�ldan fazla kullan�m ömrüne sahip olmal�

4) Y�pranmaya ve a��nmaya tabi olmal�


� Amortisman ayr�labilmesi için iktisadi k�ymetin i�letmenin aktifinde kay�tl� olmas� gerekir. �stisnas�; ba�kas�n�n arazisi üzerine dikilen reklam panolar� için amortisman ayr�lmas�d�r.

� Basit usule tabi mükellefler amortisman ay�ramazlar. I. S�n�f tüccarlar, II. S�n�f tüccarlar ve serbest meslek erbab� amortisman ay�rabilir. Azalan bakiyeler usulünü yaln�zca bilanço esas�na göre defter tutanlar seçebilirler.

� Serbest meslek erbaplar� ve i�letme hesab� esas�na göre defter tutanlar, defterlerinin sol k�sm�na amortismana tabi iktisadi k�ymetlerin sat�� zararlar�n�, sa� k�sm�na sat�� kar�n� yazarlar. Amortisman ile ilgili durumlar� defterlerinin bo� bir sayfas�nda ayr� olarak gösterirler.

Henüz kullan�lmaya ba�lanmayan iktisadi k�ymetler için amortisman ayr�lamaz.14

V.U.K.’nun 313. ve 269. maddeleri birlikte de�erlendirildi�inde amortismana tabi iktisadi

k�ymetler a�a��daki gibidir. - Gayrimenkuller - Gayrimenkullerin Mütemmim Cüzüleri ve teferruat� - Tesisat ve Makineler - Gemiler ve Di�er Ta��tlar - Gayrimaddi Haklar - Alet, Edevat, Mefru�at - Demirba� E�ya - Sinema Filmleri

VUK’nun 270 maddesinde iktisadi k�ymetlerin amortisman� maliyet bedelleri üzerinden ayr�l�r. Ancak maliyete ilavesi ihtiyari olan noter, mahkeme, k�ymet takdiri, komisyon tellaliye giderleri ve özel tüketim vergisi gibi giderlerde maliyete eklenebilir. Binek otomobillerinin al�m�nda ödenen KDV, Katma De�er Vergisi Kanununun 30. Maddesine göre maliyet olmak zorunda ancak gider yaz�labilece�i yönünde bakanl�k görü�ü de vard�r.

VUK’nun 271 maddesinde yeniden in�a edilecek binalarda in�aat maliyeti maliyet bedeli olarak kabul edilmektedir.

Eski binan�n y�k�l�p yeni binan�n yap�lmas� halinde eski binan�n y�k�m giderleri de maliyet bedeline dahildir.

Gayrimenkullerde, yap�lan giderlerin tamir ve bak�m giderleri d��nda gayrimenkulun kullan�m ömrünü uzat�c� veya gayrimenkulun kullan�m ömrünü uzatmamakla birlikte, normal ömründeki fonksiyon ve yarar�n� artt�r�c� nitelikteki giderler maliyet art�r�c� giderlerdendir.

�ktisadi K�ymetlerin De�erini Artt�ran Harcamalar:

�ktisadi k�ymetin ömrünü uzatan harcamalar; aktifle�tirildikleri y�ldan ba�layarak iktisadi k�ymetin uzayan ömrünün bitimine kadar olan sürede itfa edilir.

14 “Aktife kay�tl� de�erler için kullan�lmama ko�ulu aranmaks�z�n amortisman ayr�labilir.” Dn.4.Dn.23.1.1978, E:19777/1418, K:1978/165 “Aktife kay�tl� k�ymetler kullan�lmasa dahi amortismana tabi tutulurlar.” Dn.4. D. 19.9.1974 T, E:1973/5799,K:1974/3152 “�ktisadi bir de�er için amortisman ay�rman�n �art� kullan�lmaya ba�lanmas� de�il, aktife girmesidir.” Dn.4. D.20.6.1973 T, E:1970/1722, K:1973/3475 Sat�n al�nd�ktan sonra i�letmenin aktifine giren ancak montaj� yap�lmamas� nedeniyle daha sonra hizmete haz�r hale getirilen bir iktisadi k�ymet için hizmete haz�r hale getirildi�i hesap döneminden itibaren azalan bakiyeler usulüne amortismana ayr�lmas�nda kanuna ayk�r�l�k bulunmamaktad�r.Dn.3. D.6.2.1991 T, E:1990/14, K:1991/330 Aktife kay�tl� olmakla birlikte in�aat� henüz tamamlanmam�� ve istifade edilebilmesi gayrimümkün olan bir gayrimenkulün amortismana tabi tutulmas� uygun de�ildir. MB GGM 9.1.1971 T 24457-320-1340 say�l� mukteza


147

�ktisadi k�ymetin fonksiyonunu art�ran harcamalar; aktifle�tirildikleri y�ldan ba�layarak iktisadi k�ymetin kalan ömründe e�it tutarlarda amortismana tabi tutulurlar.

5.2.2. Finansman Giderleri Aktife al�nan y�l�n sonuna kadar olu�an kredi faizleri ve kur farklar� maliyete ilave edilmek

zorunlulu�u vard�r. Kur farklar�n�n dü�mesi halinde de ayn� �ekilde i�lem yap�larak kur farklar� maliyetten

dü�ülür. Olumlu ve olumsuz kur farklar�n�n bir arada olmas� halinde birbirinden mahsup edilerek net

rakama göre i�lem yap�l�r.15

�ktisadi k�ymetlerin iktisap edildi�i dönemden sonra ortaya ç�kan ve aktifle�tirilen kredi faizleri ve kur farklar� ise,

-Sonradan aktifle�tirilen kredi faizleri ve kur farklar�, iktisadi k�ymetin kalan ömründe itfa edilir.

-�ktisadi k�ymet itfa süresini tamamlam��sa kredi faizi ve kur fark� do�rudan gider kaydedilir.

5.2.3. Arazide Amortisman

Bo� arazi ve bo� arsalar amortismana tabi de�ildir. Ancak; 1. Tar�m i�letmelerinde vücuda getirilen meyval�k, dutluk, f�nd�kl�k, zeytinlik ve güllüklerle

incir bahçeleri ve ba�lar gibi tar�m tesisleri; 2. ��letmede in�a edilmi� olan her nev'i yollar ve harklar; amortismana tabi tutulur.

• VUK Md. 314 “ Bo� arazi ve bo� arsalar amortismana tabi de�ildir. Ancak i�letmede in�a edilmi� olan her nevi yollar ve haklar amortismana tabi tutulur.

• 314. Maddenin gerekçesi “ Üzerine bina edilmi� olan arazinin (arazi k�ymeti de dahil olmak üzere) heyeti umumiyesinin amortismana tabi tutulmas� zaruri görülmü�tür.

• Arsa üzerine yap�lan bina, tar�m tesisleri, yollar, yerüstü düzenleri ve otoparklar arsa bedelleri dahil maliyetleri üzerinden amortismana tabi tutulurlar.

5.3. Amortisman Yöntemleri

Vergi Usul Kanunu’nda amortisman yöntemleri, normal amortisman, azalan bakiyeler

usulüyle (h�zland�r�lm��) amortisman, madenlerde amortisman ve fevkalade amortisman olmak üzere düzenlenmi�tir.

V.U.K.’nun 315. maddesinde Normal Amortismanlar, mükerrer 315. maddesinde ise Azalan Bakiyeler Usulü ile Amortismanlar düzenlenmi�tir. V.U.K.’nun 315. maddesinde Amortismana Tabi �ktisadi K�ymetlerin (A.T.�.K.) amortisman oranlar�n�n, faydal� ömürleri de dikkate al�nmak suretiyle, Maliye Bakanl��’nca belirlenece�i aç�klanm��t�r. Bu hükme istinaden Maliye Bakanl�� 333 ve 339 s�ra numaral� Vergi Usul Kanunu Genel Tebli�lerini yay�mlayarak 01.01.2004 tarihinden itibaren uygulanacak amortisman oranlar�n� aç�klam�� bulunmaktad�r. Belirlenen oranlar kitap ekinde yer almaktad�r.

V.U.K. 315. maddesine göre normal amortisman yönteminde ayr�lacak amortisman tutar�, A.T.�.K.’in ilgili genel tebli�lerde tespit edilen faydal� ömrü ve normal amortisman oran� dikkate al�nmak suretiyle her y�l e�it tutarlarda olacakt�r.

Azalan bakiyeler usulüne göre (h�zland�r�lm��) amortisman yönteminde; her y�l üzerinden amortisman hesaplanacak de�er, evvelce ayr�lm�� olan amortismanlar toplam�n�n tenzili suretiyle tespit olunacak ve enflasyon düzeltmesi yap�lan dönemlerde, üzerinden amortisman ayr�lacak

15 151, 163, 176, 234, 270, 334 numaral� vergi usul kanunu Genel Tebli�leri.


de�er, amortismana tabi iktisadi k�ymetin düzeltilmi� de�erinden daha evvel ayr�lm�� olan amortismanlar�n�n toplam�n�n ta��nm�� de�erleri indirilmek suretiyle tespit edilecektir.

Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanacak ve de bu sürenin son y�l�na devreden bakiye de�erin, o y�l içinde tamamen yok edilmesi gerekecektir. Bu usulde uygulanacak amortisman oran� normal amortisman oran�n�n iki kat�d�r.

5228 say�l� kanunun 59. maddesi ile V.U.K.’nun mükerrer 315/2. maddesine göre azalan bakiyeler usulünde amortisman oran�n�n % 50’yi geçmemek üzere normal amortisman oran�n�n iki kat� olaca�� düzenlenmi�tir.

Amortisman Oranlar�n�n De�i�tirilmesi Halinde amortisman ayr�lmas�,

• Net defter de�erine göre, • Yeni Faydal� ömür süresinden daha önce ayr�lm�� sürenin indirilmesi, • Kalan sürenin esas al�nmas� gerekir.16

Aktifle�tirmeyi izleyen y�lda benimsenen yöntemin de�i�tirilmesi konusunda vergi mevzuat�nda bir düzenleme yoktur. Muhasebenin “Tutarl�l�k” ilkesine at�fta bulunulmaktad�r. Tutarl�l�k kavram�; muhasebe uygulamalar� için seçilen muhasebe politikalar�n�n birbirini izleyen dönemlerde de�i�tirilmeden uygulanmas� gere�ini ifade eder. ��letmelerin mali durumunun faaliyet sonuçlar�n�n ve bunlara ili�kin yorumlar�n kar��la�t�r�labilir olmas� bu kavram�n amac�n� olu�turur. (Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebli�i)17

VUK’nun 321 maddesinde hesaplanan amortismanlar�n, hesaplarda ayr�ca gösterilmek

�art�yla ilgili bulunduklar� de�erlerden do�rudan do�ruya indirilmesi veya pasifte ayr� bir kar��l�k hesab�nda toplanmas� yoluyla kay�tlara intikal ettirilir.

Daha önce kullan�lm�� ve tamamen itfa olmu� bir iktisadi k�ymetin sat�n al�nmas�

durumunda, bu k�ymetlerin maliyet bedeli üzerinden amortisman hesaplanmas�na engel te�kil etmez.18

Deneme üretimine ba�lanmas� durumunda iktisadi k�ymetin kullan�m�na haz�r hale geldi�i anlam�na gelmez. Bu nedenle deneme üretimine ba�lanmas� amortisman süresini ba�latmaz. Deneme üretimi ba�ar�yla sonuçland�� taktirde o y�l içinde amortisman ayr�lmaya ba�lanmal�d�r.

�ktisadi k�ymetin birden fazla sektörel s�n�fland�rmada yer almas� durumunda en yüksek

faydal� ömür ve en dü�ük oran�n kullan�lmas� gerekir.

Ayr�ca VUK 316 ve 317 maddelerinde de Madenlerde Amortisman ve Fevkalade Amortisman konular� tanzim edilmi� bulunmaktad�r.

5.3.1. Maden ��letmelerinde Amortisman

Madenler özel tükenmeye tâbi varl�klard�r. Tükenmeye tâbi olan varl��n tutar� ya da olas� rezervin de�erinin tespiti ile bu varl��a uygulanacak amortisman oran�n�n belirlenmesi gerekmektedir.

16 365 no’lu VUK GT. 17 Maliye Bakanl�� benimsenen yöntemin de�i�tirilemeyece�i görü�ündedir. (10.5.1990 tarih, KVK 22113/1335 say�l� mukteza) Dan��tay’�n seçimlik hakk�n her y�l kullan�labilece�i yönünde bir karar� mevcuttur. (Dn.4.Daire, 6.3.1985 T., K1985/703 say�l� Karar�) 18 Evvelce amortisman süresini doldurmu� bulunan iktisadi k�ymetlerin de�erlendirilerek ba�ka bir i�letmeye ayni sermaye olarak konulmas�, bu k�ymetler için amortisman ayr�lmas�na engel de�ildir.Dn.4.D.21. 101975T.,E1975/496, K1975/2654 say�l� Karar�. Eski sahipleri elinde amortisman süresini doldurmu� bulunan iktisadi k�ymetlerin yeni sahipleri taraf�ndan yeniden amortisman ayr�labilir. Dn.4.D,25.3.1986T.,E1962/10876, K1986/1285 say�l� Karar�.


149

Vergi Usul Kanunu’nun 316’�nc� maddesinde “��letme sebebiyle içindeki cevherin azalmas�ndan dolay� maddi de�erini kaybeden madenlerin ve ta� ocaklar�n�n imtiyaz veya maliyet bedelleri, ilgililerin, müracaatlar� üzerine bunlar�n büyüklük ve mahiyetleri gözönünde tutulmak ve her maden veya ta� oca�� için ayr� ayr� olmak üzere Maliye ve Sanayi Bakanl�klar�nca belli edilecek nispetler üzerinden yok edilir.” Hükmü yer almaktad�r. Maliye ve Sanayi Bakanl�klar�, bu oranlar� a�a��daki esaslara göre belirlemektedir: 1-Olas� rezerv dikkate al�n�r, 2-Maliyet ya da imtiyaz bedeli esas al�n�r. Örnek: Bir maden oca��n�n tahmini rezervi 500.000 ton, imtiyaz bedeli ise 200.000 TL’dir. Bu ocaktan 2007 y�l� sonuna dek 10.000 ton maden cevheri ç�kar�lm��t�r.

10.000 Amortisman Oran� = ----------------- = 0,02 500.000

Ayr�lacak Amortisman Tutar�= 200.000X0,02= 4.000

/

272 HAZIRLIK VE GEL��T�RME G�DERLER� 200.000

100/102 KASA/BANKA 200.000 /

/

796 AMORT�SMANLAR VE TÜKENME PAYLARI 4.000

278 B�R�KM�� TÜKENME PAYLARI 4.000 /

Rezerv s�f�rland��nda ise a�a��daki kay�t yap�l�r:

/

278 B�R�KM�� TÜKENME PAYLARI 200.000

272 HAZIRLIK VE GEL��T�RME G�DERLER� 200.000

/

5.3.2. Fevkalade Amortisman

Vergi Usul Kanununun 371. maddesinde say�lan nedenlerle a��r� y�pranmaya tabi olan iktisadi k�ymetler için Maliye Bakanl��na müracaat edilmesi halinde uygulanan yöntemdir.


1. Yang�n, deprem, su basmas� gibi afetler neticesinde de�erini tamamen veya k�smen kaybeden;

2. Yeni icatlar dolay�siyle teknik verim ve k�ymetleri dü�erek tamamen veya k�smen kullan�lmaz bir hale gelen;

3. Cebri çal��maya tabi tutulduklar� için normalden fazla a��nma ve y�pranmaya maruz kalan;

Menkul ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin müracaatlar� üzerine ve ilgili bakanl�klar�n

mütalaas� al�nmak suretiyle, Maliye Bakanl��nca her i�letme için i�in mahiyetine göre ayr� ayr� belli edilen "Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri" uygulan�r.

Tabii Afetler Nedeniyle Fevkalade Amortisman Uygulamas�

• De�er kayb�n�n yang�n, deprem, su basmas� gibi afet neticesinde do�du�unun tespit ettirilmesi gerekir. Tespit i�lemi afete ba�l� olarak ilgili mahkeme, belediye, bay�nd�rl�k gibi kurumlarca yap�lmal�d�r.

• Afete u�rayan iktisadi k�ymetin net aktif de�eri ile takdir komisyonunca belirlenecek net aktif

de�eri ile hurda de�eri aras�ndaki fark gider yaz�l�r.

Cebri Çal��ma Nedeniyle Fevkalade Amortisman Uygulamas�

• 3.000 saate (300 gün x 10 saat) kadar normal çal��ma • 3.000 – 4.800 saat aras�, normal amortisman oran� + %25 • 4.800 saatin üzeri; normal amortisman oran� + %30

Örnek: 2006 y�l�nda 8.000 TL’ye sat�n al�nan makinenin faydal� ömrü be� y�l olup %20 amortisman nispeti tespit edilmi� ve 2006 ve 2007 y�llar�nda amortisman ayr�lm��t�r. 2008 y�l�nda yang�n nedeniyle 3.500 TL’lik de�er kayb� meydana gelmi�tir. Müracaat üzerine Maliye Bakanl�� 3.500 TL’lik kayb�n fevkalade amortisman ayr�larak kar��lanmas�n� öngörmü�tür. Mükellefin amortisman uygulamas� makinenin al�nd�� y�ldan itibaren a�a��daki gibidir.

Dönem Maliyet Bedeli Amortisman Oran� Amortisman Tut.

2006 8.000 % 20 1.600 2007 8.000 % 20 1.600 2008 8.000 Fevkalade 3.500 2009 8.000 Tamam� 1.300 2010 8.000

31.12.2006 730 GENEL ÜRET�M G�DERLER� 1.600 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 1.600 /


151

31.12.2006 151 YARI MAMULLER 1.600 731 GEN. ÜRET�M G�D. YANS. HES. 1.600 31.12.2006 731 GEN. ÜRET�M G�D. YANS. HES. 1.600 730 GENEL ÜRET�M G�DERLER� 1.600 /

Fevkalade amortisman�n kayd� a�a��daki gibidir. E�er makinenin fazla çal��mas�ndan kaynaklanan bir de�er kayb� sözkonusu olmas� halinde fevkalade amortisman�n üretim maliyetleri ile ili�kilendirilmesi gerekirdi.

31.12.2008 689 OLA�ANÜSTÜ G�DER VE ZARARLAR 3.500 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 3.500 /

� Azalan Bakiyeler yönteminde süre normal amortisman yöntemindeki esasa göre belirlenir.

Örnek: ��letme 2006 y�l�nda 100.000 TL’ye ald�� kamyonu üzerinden azalan bakiyeler yöntemine göre amortisman ay�rmakta olup kamyonun kullan�m süresini 5 y�l olarak tespit etmi�tir. ��letmenin faaliyet konusu nakliyecilik olup i�letmenin her y�l ay�raca�� amortisman tutar� ile yapaca�� muhasebe kay�tlar� a�a��daki gibidir.

Dönem Net De�er Amort. Oran� Bir. Amort. Toplam Amort.

2006 100.000 % 40 40.000 40.0002007 60.000 % 40 24.000 64.0002008 36.000 % 40 14.400 78.4002009 21.600 % 40 8.640 87.0402010 12.960 12.960 100.000

31.12.2006 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 40.000 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 40.000 / 622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� 40.000 741 H�ZMET ÜR. MAL. YANS. HES. 40.000 /


/ 741 H�ZMET ÜR. MAL. YANS. HES. 40.000 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 40.000 / 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 40.000 622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� 40.000 /

5.3.3. Maddi Olmayan Duran Varl�klarda Azalan Bakiyeler Yöntemiyle (H�zland�r�lm��) Amortisman

Azalan bakiyeler yöntemiyle (h�zland�r�lm��) amortisman V.U.K. Mükerrer 315. maddesinde

aç�klanm��t�r ve bu maddede yöntemin uygulanmas�na yönelik herhangi bir iktisadi k�ymet için s�n�rlama getirilmemi�tir. Sadece bu yöntemde amortisman oran�n�n % 50’yi a�amayaca�� belirlenmi�tir.

5.3.4.Amortisman Uygulama Süresi

A-Süre Bak�m�ndan B-Amortisman usulünü seçme bak�m�ndan; de�erlendirilmektedir.

Maddi Ve Maddi Olmayan Duran Varl�klar�n Amortisman Süre Ve Yöntemlerine Yönelik Vergi Usul Kanununda Yer Alan Aç�klamalar

V.U.K.’nda amortisman mevzuuna yönelik düzenlemeler 313. ve 320. maddeler aras�nda

yap�lm��t�r. Yukar�da da aç�klad��m�z gibi gayrimaddi haklar�n amortisman konusuna girdi�i 313. madde de aç�klanm��t�r. Normal amortisman ve azalan bakiyeler bakiyeler usulüyle amortisman yöntemlerini düzenleyen 315. ve mükerrer 315. maddelerde gayrimaddi haklara (maddi olmayan duran varl�klara) yönelik özel bir düzenleme yoktur. Sadece mükerrer 315/2. madde de azalan bakiyeler yönteminde amortisman oran�n�n % 50 oran�n� a�amayaca�� belirtilmi�tir.

V.U.K. 327. maddesinde ise özel maliyet bedellerinin itfas� ayr�ca düzenlenmi�tir. Maddeye göre, özel maliyet bedelleri, kira süresine göre e�it yüzdelerle itfa edilir. Kira süresi dolmadan, kiralanan �eyin bo�alt�lmas� halinde henüz itfa edilmemi� olan giderler, bo�altma y�l�nda bir defada gider yaz�l�r.

Ayr�ca, V.U.K. mükerrer 290. maddesinde, kirac� taraf�ndan aktifle�tirilen finansal kiralamaya konu iktisadi k�ymetin kullanma hakk�, V.U.K.’nun mükerrer 298. maddesi ve üçünü kitab�n üçüncü k�sm�n�n birinci bölümünde (V.U.K. 313. ve 321. maddeleri aras� olan bölüm) kiralama konusu iktisadi k�ymet için belirlenmi� esaslar çerçevesinde amortismana tabi tutulur hükmü bulunmaktad�r. Bir di�er söyleyi�le, finansal kiralamaya konu iktisadi k�ymetin türü neyse amortisman oran� da buna göre tespit edilecektir

Maddi Ve Maddi Olmayan Duran Varl�klar�n Amortisman Süre Ve Yöntemlerine Yönelik Özellik Arz Eden Durumlar

VUK 320, maddesine göre amortisman süresinin uygulamas�na yer verilmi� olup,

amortisman süresinin uzat�lamayaca��na yer verilmi�tir.Yine V.U.K.’nun Mük 320. maddesine göre mükellefler, iktisadi ve teknik bak�mdan bütünlük te�kil eden k�ymetler için normal veya azalan


153

bakiyeler usulü ile amortisman yöntemlerinden yaln�z birisini uygulayabilirler ve A.T.�.K.’lerine uygulayacaklar� amortisman yöntemini diledikleri �ekilde belirleme hakk�na sahiptirler.

Ancak, bir iktisadi k�ymet için normal amortisman yöntemine göre amortisman ayr�lmas�na ba�land�ktan sonra bu yöntemden dönülemez. Dolay�s�yla bu cümlenin kar��t anlam� da, azalan bakiyeler yönteminden normal amortisman yöntemine dönülebilece�idir.

5.4. Kurulu� Ve Örgütlenme Giderleri

• Kurulu� ve örgütlenme giderleri; kurumun tesis olunmas� veya yeni bir �ubenin aç�lmas�

veyahut da i�lerin devaml� bir surette geni�letilmesi için yap�lan ve kar��l��nda maddi bir k�ymet iktisap olunmayan giderlerdir. (VUK Md.282)

• Kurulu� ve örgütlenme harcamalar�n�n aktifle�tirilmesi ihtiyaridir. �lgili olduklar� dönemde do�rudan gider kaydedilmeleri mümkündür.

• Seçimlik hak, i�letme döneminin ba�lad�� hesap dönemi sonunda kesinle�tirilmelidir. • Seçimlik hakk� izleyen hesap dönemlerinde de�i�tirilmesi mümkün de�ildir.

Faaliyetleri Devam Eden Bir �irkette Kurulu� Örgütlenme Gideri Olarak Aktifle�tirilebilecek

Giderler - Halka aç�lmayla ilgili giderler

- Yeni bir �ube, büro, dükkan, aç�lmas�na ili�kin giderler - Devir alma ve birle�me nedeniyle yap�lan harcamalar - Yeni bir yat�r�mla ilgili etüt proje giderleri - Yeni bir ürün/hizmetle ilgili piyasa ara�t�rma ve tan�t�m harcamalar� - Sermaye art�r�m giderleri - Borçlanma senetleri ihraç giderleri

Aktifle�tirilen Kurulu� Ve Örgütlenme Giderlerinin �tfas�

• Kurulu� ve örgütlenme giderleri 5 y�l içinde e�it miktarlarda (her y�l %20 oran�nda) itfa edilir. • H�zland�r�lm�� amortisman uygulamas� mümkün de�ildir. • Faaliyetleri devam eden bir �irkette aktifle�tirilen kurulu� ve örgütlenme giderlerinin itfas�na,

ilgili i�lemin tamamland�� y�lda ba�lan�r. • Faaliyeti sona eren �irketlerde kurulu� ve örgütlenme giderlerinin henüz itfa edilmemi�

k�sm� faaliyetin sona erdi�i y�lda gider kaydedilir.

5.5. Özel Maliyet Bedellerinin �tfas�

Gayrimenkullerin, elektrik üretim ve da��t�m varl�klar�n�n ve gemilerin iktisadî k�ymetlerini

art�ran ve 272 nci maddede yaz�l� özel maliyet bedelleri, kira veya i�letme hakk� süresine göre e�it yüzdelerle itfa edilir. Kira veya i�letme hakk� süresi dolmadan, kiralanan veya i�letme hakk� al�nan �eyin bo�alt�lmas� veya i�letme hakk�n�n herhangi bir sebepten sona ermesi halinde henüz itfa edilmemi� olan giderler, bo�altma veya hakk�n sona erdi�i y�lda bir defada gider yaz�l�r.

V.U.K.’nda özel maliyet bedelleri için 327. madde de özel düzenleme yap�lm��t�r. Maddeye

göre özel maliyet bedelleri kira süresi içerisinde e�it yüzdelerle itfa edilecektir.

Vergi idaresinin görü�üne göre özel maliyet bedellerinin itfa süresinin tespitinde öncelikle mevcut kira sözle�mesine bak�lacak ve sözle�medeki kira süresi esas al�nacakt�r. Ancak, burada tekdüzen hesap plan�nda farkl� bir aç�klama yer almaktad�r. 264- Özel Maliyetler hesab�n�n 1 s�ra numaral� MSUGT’ndeki aç�klamas�na göre özel maliyet bedellerinde kira süresi 5 y�ldan fazla ise özel maliyet bedeli 5 y�l içinde ve e�it tutarlarla itfa edilecektir. Yani kanunda yer alan as�l ifadeye z�t, ayk�r� bir düzenleme mevcuttur. Gerek V.U.K.’nda gerekse 333 s�ra numaral� V.U.K.G.T.’nde as�l olan kira süresidir.


Ayr�ca, V.U.K. 327. madde de özel maliyet bedellerinin e�it yüzdelerle itfa edilece�i

aç�klanm��t�r. Bu nedenle özel maliyet bedellerinde azalan bakiyeler yöntemiyle (h�zland�r�lm��) amortisman ayr�lmamas� gerekir.

Özel Maliyet Bedelinin �tfas�

• Kira süresi belli ise kira süresince, • Kira süresi belli de�ilse 5 y�ld�r.

Haklar�n �tfas� • Haklar�n itfas� 15 y�lda yap�l�r. • Amortisman oran� %6,6’d�r.

Gayrimenkul ve gemilerin iktisadi k�ymetlerini art�ran özel maliyet bedelleri;

- Kira süresi belli ise K�RA SÜRES�NCE,

- Kira süresi belli de�ilse 5 YIL �Ç�NDE,

itfa edilir.

Kira süresi dolmadan kiralanan �eyin bo�alt�lmas� halinde henüz itfa edilmemi� olan giderler, bo�altma y�l�nda bir defada gider yaz�l�r.

Örnek: X A.�. 01.01.2005’de 5 y�ll�k süre ile kiralad�� bir gayrimenkule 2005 y�l� içerisinde 50.000 TL’lik dekorasyon yapt�rm��t�r. �irket 2007 y�l� içerisinde faaliyetine son vermi�tir. �irketin dekorasyon yap�ld�� y�l içerisindeki kay�tlar ile 2005, 2006 ve 2007 y�l� içerisinde yapaca�� kay�tlar� ve ay�raca�� amortisman tutarlar� a�a��daki gibi olacakt�r (KDV oran� %18).

Kira süresi : 5 y�l

�tfa Oran� : 1/5 = % 20

2005 y�l� 264 ÖZEL MAL�YETLER 50.000

191 �ND�R�LECEK KDV 9.000 100 KASA 59.000 31.12.2005 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 10.000 268 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 10.000 / 31.12.2006 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 10.000 268 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 10.000 /


155

2007 y�l� 268 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 20.000

689 D��. OL.DI�I G�DER VE ZARARLAR 30.000 264 ÖZEL MAL�YETLER 50.000 /

Özel Maliyetlerin Bedelsiz Devri: Özel maliyetlerin kiraya verenlere bedelsiz devredilmesi halinde yap�lan devir i�lemi KDV

tabi olup, KDV tutar� takdir komisyonu taraf�ndan takdir edilen emsal bedel üzerinden hesaplan�r.

Örnek: Z A.�. 01.02.2003’de 8 y�ll�k süre ile kiralad�� bir i�yerine 2005 y�l� içerisinde 100.000 TL’lik dekorasyon yapt�rm��t�r. �irket 24.10. 2007 tarihinde içerisinde gayrimenkulu bo�altm�� ve i�yerine yapt�rd�� dekorasyonu bedelsiz olarak sahibine devretmi�tir. Takdir komisyonu bedelsiz b�rak�lan dekorasyon bedelini 40.000-TL olarak takdir etmi�tir. Yap�lan anla�ma gere�i emsal bedel üzerinden hesaplanan KDV’yi kiraya veren ödeyecektir. �irketin dekorasyon yap�ld�� y�l içerisindeki kay�tlar ile 2007 y�l� içerisinde yapaca�� kay�tlar� ve ay�raca�� amortisman tutarlar� a�a��daki gibidir (KDV oran� %18).

Kira süresi : 5 y�l

�tfa Oran� : 1/8 = %12,5

Tevkifat Oran� :%20

ÖZEL MAL�YETLER 100.000

191 �ND�R�LECEK KDV 18.000 100 KASA 118.000 31.12.2005 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 12.500 268 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 12.500 / 24.10.2007 268 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 50.000

689 D��. OL.DI�I G�DER VE ZARARLAR 50.000 264 ÖZEL MAL�YETLER 100.000 /

2005 y�l�


2007 y�l� 689 D��. OL.DI�I G�DER VE ZARARLAR19 50.000

136-D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 7.200 679-D��ER OL.DI�I GEL�R VE KAR. 40.000 391-HESAPLANAN KDV 7.200 360-ÖDENECEK VERG� VE FONLAR20 10.000 / KDV’nin kiraya veren taraf�ndan ödenmemesi halinde KDV dahil tutar kiraya veren taraf�ndan elde edilmi� net gayrimenkul sermaye irad� olarak kabul edilip bu tutar üzerinden brüt tutar hesaplan�r ve brüt tutar üzerinden tevkifat yap�l�r.

5.6. Amortismana Tabi Mallar�n Sat�lmas�

Amortismana tabi iktisadi k�ymetlerin sat�lmas� halinde al�nan bedel ile bunlar�n envanter

defterinde kay�tl� de�erleri aras�ndaki fark kar ve zarar hesab�na geçirilir. ��letme hesab� esas�nda defter tutan mükelleflerle serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler bu fark� defterlerinde has�lat veya gider kaydederler.

Amortisman ayr�lm�� olanlar�n de�eri ayr�lm�� amortismanlar dü�üldükten sonra kalan mebla�d�r.

Devir ve trampa sat�� hükmündedir. Sat�lan iktisadi k�ymetlerin yenilenmesi, i�in mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta

i�letmeyi idare edenlerce karar verilmi� ve te�ebbüse geçilmi� olursa bu takdirde, sat��tan olu�an kar, yenileme giderlerini kar��lamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç y�l süre ile tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullan�lmam�� olan karlar üçüncü y�l�n vergi matrah�na eklenir. Üç y�ldan önce i�in terki, devri veya i�letmenin tasfiyesi halinde bu karlar o y�l�n matrah�na eklenir. Yukar�daki esaslar dahilinde yeni de�erlerin iktisab�nda kullan�lan kar, yeni de�erler üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayr�lacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup tamamland�ktan sonra itfa edilmemi� olarak kalan de�erlerin amortisman�na devam olunur.

5.6.1. Amortismana Tabi �ktisadi K�ymetlerin Yenilenmesi Amortismana tabi mallar sat�l�r da, ayn� nitelikte yenisinin al�nmas�;

- Zaruri görülürse,

- ��letmeyi idare edenlerce kararla�t�r�l�rsa,

sat��tan elde edilen kar�n 3 y�l süreyle (sat�� y�l� dahil) pasifte geçici bir hesapta (549 Özel Fonlar) tutulmas� mümkündür. Bu üç y�l süre ile kullan�lmayan kar üçüncü y�l�n matrah�na eklenir. Yenilemenin yap�lmas� halinde fonda tutulan kar yeni iktisadi k�ymetin amortisman�nda kullan�l�r.

Yarg�n�n görü�üne 2005’de sat�lan k�ymetin kar�n�n fonda tutulmas� 2005 hariç 2006, 2007, 2008 olmak üzere 3 y�ld�r. �darenin görü�üne göre ise 2005 dahil, 2006 ve 2007 olmak üzere pasifte bekleme süresi 3 y�ld�r. �darenin görü�ü hakimdir.

Örnek: Ta��mac�l�kla u�ra�an bir firma aktif de�eri 60.000 TL, birikmi� amortisman� 36.000 TL olan bir kamyonunu 15.11.2006 tarihinde 170.000 TL’ye satm��t�r. ��letmenin ba�ka bir 19 689 Di�er ola�and�� gider ve zararlar hesab�na kaydedilen tutarlar kiralama i�lemiyle ilgili oldu�undan dolay� 770 Genel Yönetim Giderleri Hesab�na da kaydedilebilmektedir. 20 Emsal bedel net tutar olarak kabul edilmi� ve brüte gidilerek tevkifat hesaplanm��t�r.


157

kamyonu bulunmamaktad�r. ��letme yetkilileri ta��t yenileme karar� olmu� olup ve May�s 2007’de 200.000 TL’ye yeni bir kamyon alm��t�r. Yeni kamyona faydal� ömrüne göre % 20 oran�nda normal amortisman uygulanacakt�r.

a) Kamyonun sat�� kar�n� hesaplay�p ilgili yevmiye kayd� (KDV ihmal edilmi�tir)

b) Yeni al�nan kamyonun 2007 y�l�na ait amortisman kayd�.

a) Sat�� Kar� = Sat�� Bedeli + Bir. Amort. – Maliyet Bedeli

= (170.000 + 36.000) – 60.000

= 146.000 TL

a)

15.11.2006 100 KASA 170.000

257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 36.000 254 TA�ITLAR 60.000 549 ÖZEL FONLAR 146.000 549.01 Yenileme Fonu /

b)

May�s 2007 254 TA�ITLAR 200.000 100 KASA 200.000

Yeni kamyon al�m kayd� /

Amortisman Tutarlar�:

Dönemi Maliyet Bedeli Amort. Oran� Amort. Tutar�

2007 200.000 % 20 40.000 2008 200.000 % 20 40.000 2009 200.000 % 20 40.000 2010 200.000 % 20 40.000 2011 200.000 %20 40.000

Y�llar itibariyle amortisman ayr�l�rken özel fonlar hesab�nda tutulan de�er üzerinden amortisman ayr�lmas� gerekmektedir. Özel fonlardaki tutar amortisman� kar��lamaz duruma gelirse amortisman gider olarak ilgili maliyet hesab�na (740, 770) aktar�l�r.


31.12.2007 549 ÖZEL FONLAR 40.000 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 40.000 / 31.12.2008 549 ÖZEL FONLAR 40.000 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 40.000 / 31.12.2009 549 ÖZEL FONLAR 40.000 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 40.000 / 31.12.2010 549 ÖZEL FONLAR 26.000

740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 14.000 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 40.000 / 31.12.2011 740 H�ZMET ÜRET�M MAL�YET� 40.000 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 40.000 /

� Özel fonlar hesab�ndaki tutar s�f�rlan�ncaya kadar amortismanlar bu fona aktar�l�r. Ancak özel fonlar hesab�ndaki tutar tükenmeden iktisadi k�ymet sat�l�r ise özel fonlar hesab�nda kalan tutar ilgili y�l (sat��n yap�ld�� y�l) matrah�na eklenir. Yani yenileme fonu bir defadan fazla iktisadi k�ymet yenilenmesi için kullan�lamaz.

� Yenileme fonu bir vergi ertelemesidir. 2006’de 549 nolu hesaba al�narak vergilendirilmeyen tutar, her y�l 40.000’ar TL’l�k amortisman gider yaz�lmayarak gizli olarak vergilendirilmi� oluyor.


159

5.6.2. Amortismana Tabi Mallar�n Sigorta Tazminat�

Yang�n, deprem, sel, su basmas� gibi afetler yüzünden tamamen veya k�smen ziyaa

u�r�yan amortismana tabi iktisadi k�ymetler için al�nan sigorta tazminat� bunlar�n de�erinden (Amortismanl� olanlarda ayr�lm�� olan amortisman ç�kt�ktan sonra kalan de�erden) fazla veya eksik oldu�u takdirde fark� kar veya zarar hesab�na geçirilir.

Al�nan sigorta tazminat� ile ziyaa u�r�yan mallar�n yenilenmesi i�in mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta i�letmeyi idare edenlerce karar verilmi� ve te�ebbüse geçilmi� olursa bu takdirde tazminat fazlas�, yenileme giderlerini kar��lamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç y�l süre ile tutulabilir. Bu süre içinde kullan�lmam�� olan tazminat farklar� kara ilave olunur.

Üç y�ldan önce i�in terki, devri veya i�letmenin tasfiyesi halinde bu tazminat fazlas�, o y�l�n matrah�na eklenir.

Bu esaslar dahilinde yeni de�erlerin iktisab�nda kullan�lan tazminat fazlas�, yeni de�erler üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayr�lacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup tamamland�ktan sonra itfa edilmemi� olarak kalan de�erlerin amortisman�na devam olunur. 5.7. Ar-Ge Giderleri

• Vergi Usul Kanununda özel bir düzenleme mevcut de�ildir. • Tek Düzen Muhasebe Sistemine göre 5 y�lda itfa edilmelidir. • Türkiye Muhasebe standartlar�na göre do�rudan gider yaz�l�r.

5.8. K�st Amortisman Uygulamas� VUK’nun 320 maddesine göre faaliyetleri k�smen veya tamamen binek otomobillerinin

kiralanmas� veya çe�itli �ekillerde i�letilmesi olanlar�n bu amaçla kulland�klar� binek otomobilleri hariç olmak üzere, i�letmelere ait binek otomobillerinin aktife girdi�i hesap dönemi için ay kesri tam ay say�lmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayr�l�r. Amortisman ayr�lmayan süreye isabet eden bakiye de�er, itfa süresinin son y�l�nda tamamen yok edilir.Her y�l�n amortisman� ancak o y�la ait de�erlemede dikkate al�nabilir.

Yasal düzenleme ile birlikte k�st amortisman a�a��daki durumlarda uygulan�r. • Binek otomobilleri al�nd�� y�lda, • Hesap dönemi de�i�ikli�i halinde, • Devir ve bölünme halinde.

Devir ve Bölünme Halinde K�st Amortisman Uygulamas�

Devir veya bölünme halinde;

- devir veya bölünme y�l�na mahsus olmak, - y�ll�k ayr�lma vasf�n� kaybetmemek üzere, - devrolan veya bölünen �irket hesap döneminin ba�lang�c�ndan devir veya bölünme tarihine kadar olan süre için, - devralan �irketin ise devir tarihinden hesap döneminin sonuna kadar geçen süre için amortisman k�st olarak hesaplan�r. Hesap Dönemi De�i�ikli�i Halinde K�st Amortisman Uygulamas�

• Takvim y�l�ndan özel hesap dönemine geçildi�i durumda; - 1 Ocak’tan özel hesap dönemi ba��na kadar geçen süre için

• Özel hesap döneminden takvim y�l�na geçildi�i durumda; - Özel hesap döneminin sonundan takvim y�l�n�n sonuna kadar geçen süre için


k�st amortisman ay�l�r. K�st amortisman sadece hesap dönemi de�i�ikli�inin yap�ld�� dönemde uygulan�r. 12 ayl�k özel hesap dönemlerinde amortisman tam y�l üzerinden hesaplan�r.

Binek Otomobillerinde K�st Amortisman

Faaliyetleri k�smen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanmas� veya de�i�ik �ekillerde i�letilmesi olanlar�n bu amaçla kulland�klar� binek otomobilleri hariç olmak üzere, i�letmelere ait binek otomobillerinin aktife girdi�i hesap dönemi için ay kesri tam ay say�lmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayr�l�r. Amortisman ayr�lmayan süreye isabet eden bakiye de�er itfa süresinin son y�l�nda tamamen yok edilir.

Örnek: ��letme 10.10.2006 tarihinde 20.000 TL’ye binek otomobil alm��t�r. Binek otomobilin faydal� ömrü be� y�l olup % 20 amortisman oran� uygulanmaktad�r.

a) Normal Amortisman Yöntemi

b) Azalan Bakiyeler Yöntemi

uygulanmas� halinde yap�lacak amortisman i�lemleri a�a��daki gibidir.

a) Normal Amortisman Yöntemi

Dönem Maliyet Bedeli Amort. Oran� Amort. Tutar� Ayr�labilir Amort.

2006 20.000 % 20 4.000 1.000 (*) 2007 20.000 % 20 4.000 4.000 2008 20.000 % 20 4.000 4.000 2009 20.000 % 20 4.000 4.000 2010 20.000 % 20 7.000 7.000 (**)

(*) 3 ayl�k amortisman = 4.000 x 3

= 1.000 12

(**) [4.000 (2010 amort. Tut.) + 3.000 (2006’de ayr�lmayan amort. tut.)]

b) Azalan Bakiyeler Yöntemi

Dönem Net De�er Amort. Oran� Amort. Tutar� Ayr�labilir Amort.

2006 20.000 % 40 8.000 2.000 2007 18.000 % 40 7.200 7.200 2008 10.800 % 40 4.320 4.320 2009 6.480 % 40 2.592 2.592 2010 3.888 % 40 3.888 3.888

� Yukar�da görülece�i üzere Azalan Bakiyeler Yönteminde ilk y�l ayr�lamayan tutar bir sonraki y�lda net de�ere ilave edilerek amorti edilmektedir. Bir ba�ka görü�e göre, ilk y�l ayr�lamayan tutar sonraki y�llarda hesaplamalar yap�l�rken dikkate al�narak son y�lda amorti edilir.


161

Finansal Kiralama Kapsam�nda Edinilen A.T.�.K.’ler

V.U.K. Mükerrer 290. maddesinin 2. f�kras�na göre, kirac� taraf�ndan aktifle�tirilen finansal kiralamaya konu iktisadi k�ymeti kullanma hakk�, kiralama konusu iktisadi k�ymet için belirlenmi� esaslar çerçevesinde amortismana tabi tutulur.

Finansal kiralama kapsam�nda edinilen iktisadi k�ymetin, 26 numaral� maddi olmayan duran varl�klar hesap grubunda aktifle�tirilen kullan�m hakk�n�n hangi süre ve oranda amorti edilece�i kiralanan iktisadi k�ymetin türüne göre belirlenecektir.

Örne�in; finansal kiralamaya konu iktisadi k�ymet bilgisayar 333 s�ra numaral� VUKGT’nin 4.1 ve 4.2 numaral� bölümlerine göre 4 y�lda ve % 25 oran�nda amortismana tabi olacakt�r. Finansal kiralamaya konu iktisadi k�ymet binek otomobil ise 333 sura numaral� VUKGT’nin 6.1 numaral� bölümüne göre 5 y�lda ve % 20 oran�nda amortismana tabi tutulacakt�r. Ancak, V.U.K. 320. maddesi gere�i burada k�st amortismanda gündeme gelecektir. Çünkü, V.U.K. Mükerrer 290. maddeye göre finansal kiralamaya konu iktisadi k�ymetin amortisman� V.U.K. 313 ilâ 320 maddesi hükümlerine göre tespit edilecektir.

5.9. Amortisman Hesaplar� Bilanço Hesaplar� 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR (-)

Maddi duran varl�klar�n amortismanlar� bu hesapta izlenir.


Maddi olmayan duran varl�klar�n (Haklar, �erefiye vb.) amortismanlar� bu hesapta izlenir.

278 B�R�KM�� TÜKENME PAYLARI (-)

Özel tükenmeye tabi varl�klar�n (Arama, Haz�rl�k ve Geli�tirme Gid. vb.) amortismanlar� (tükenme paylar�) bu hesapta izlenir.


Di�er duran varl�klar�n amortismanlar�n�n izlendi�i hesapt�r.

7/A Maliyet Sistemi:

730 Genel Üretim Giderleri

Duran Varl�klar hangi birimde kullan�l�yor ise o hesaplarda amortisman kay�tlar� izlenir.


750 Ara�t�rma ve Geli�tirme Giderleri

760 Pazarlama Sat�� ve Da��t�m Gid.


7/B Maliyet Sistemi: 796 Amortisman ve Tükenme Paylar�

Örnek: De�eri 15.000 TL olan bir demirba� 20.11.2006 tarihinde i�letme aktifine al�nm��t�r. Al�� bedeli ve KDV ayn� gün pe�in olarak ödenmi�tir. (KDV oran� %10) Faydal� ömrüne göre demirba��n normal amortisman oran� % 20’dir.

a) ��letme 2006, 2007 ve 2008 y�l�nda amortisman ay�rm��t�r. Her üç y�ldaki amortisman tutarlar�n�n hesaplanmas� ve 2006 y�l�ndaki muhasebe kayd�.


b) ��letme 05.10.2009 tarihinde ilgili demirba�� 10.000 TL’ye pe�in bedelle satm��t�r.

c) ��letme 05.10.2009 tarihinde ilgili demirba�� 3.000 TL’ye pe�in bedelle satm��t�r.

a)

Dönem Maliyet Bedeli Amort. Oran� Bir. Amortisman 2006 15.000 % 20 3.000 2007 15.000 % 20 3.000 2008 15.000 % 20 3.000

31.12.2006 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 3.000 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 3.000 / 632 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 3.000 771 GENEL YÖN. G�D. YANS. HES. 3.000 / 771 GENEL YÖN. G�D. YANS. HES. 3.000 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 3.000 / 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 3.000 632 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 3.000 /

b) Sat�� Kar� = Sat�� Bedeli + Birikmi� Amortisman – Maliyet Bedeli

= 10.000 + 9.000 – 15.000

= 4.000-TL

05.10.2009 100 KASA 11.000

257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 9.000 255 DEM�RBA�LAR 15.000 391 HESAPLANAN KDV 1.000 679 D��. OL.DI�I GEL�R VE KARLAR 4.000 /


163

c) Sat�� Zarar� = Sat�� Bedeli + Birikmi� Amortisman – Maliyet Bedeli

= 3.000 + 9.000 – 15.000

= 3.000-TL

05.10.2009 100 KASA 3.000

257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 9.000

689 D��. OL.DI�I G�DER VE ZARARLAR 3.300 255 DEM�RBA�LAR 15.000 391 HESAPLANAN KDV 300 /



165

6.BÖLÜM

KISA VADEL� YABANCI KAYNAKLAR 1. Genel Aç�klama: K�sa vadeli yabanc� kaynaklar, dönen varl�klar�n ayr�lmas�nda kullan�lan ölçüye uygun

olarak, en çok bir y�l veya i�letmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabanc� kaynaklar� kapsar.

K�sa Vadeli Yabanc� Kaynaklar,

30 MAL� BORÇLAR

32 T�CAR� BORÇLAR

33 D��ER BORÇLAR

34 ALINAN AVANSLAR

36 ÖDENECEK VERG� VE D��ER YÜKÜMLÜLÜKLER

37 BORÇ VE G�DER KAR�ILIKLARI

38 GELECEK AYLARA A�T GEL�RLER VE G�DER TAHAKKUKLARI

39 D��ER KISA VADEL� YABANCI KAYNAKLAR


2. Mali Borçlar Kredi kurumlar�na olan k�sa vadeli borçlar ile k�sa vadeli para ve sermaye piyasas�

araçlar� ile sa�lanan krediler ve vadesine bir y�ldan daha az bir süre kalan uzun vadeli mali borçlar�n ana para taksit ve faizlerini kapsar. Bu grup a�a��daki hesaplardan olu�ur.

300 BANKA KRED�LER� 301 F�NANSAL K�RALAMA ��LEMLER�NDEN BORÇLAR 302 ERTELENM�� F�NANSAL K�RALAMA BORÇLANMA MAL�YETLER� (-) 303 UZUN VADEL� KRED�LER�N ANAPARA TAKS�TLER� VE FA�ZLER� 304 TAHV�L ANAPARA BORÇ TAKS�T VE FA�ZLER� 305 ÇIKARILMI� BONOLAR VE SENETLER 306 ÇIKARILMI� D��ER MENKUL KIYMETLER 308 MENKUL KIYMETLER �HRAÇ FARKLARI (-) 309 D��ER MAL� BORÇLAR

2.1. Banka Kredileri Bu hesap, banka ve di�er finans kurulu�lar�ndan sa�lanan k�sa vadeli kredilere ili�kin

tutarlar� içeren hesap kalemidir.

��leyi�i :

Al�nan k�sa vadeli krediler bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir.

/ 100 KASA 100.000 300 BANKA KRED�LER� 100.000 /


Banka kredileri için yüklenilen maliyet bankaya ödenecek faizdir. Faiz giderleri 780 nolu hesapta muhasebele�tirilir.

/ 780 F�NANSMAN G�DERLER� 5.000

100 KASA (300 BANKA KRED�LER�) 5.000

/

Kredinin geri ödemesi (anapara + faiz) birden fazla y�la sirayet ediliyorsa (veya geçici vergi dönemlerine sirayet eden geri ödemede)

/ 780 F�NANSMAN G�DERLER� 2.000 381 G�DER TAHAKKUKLARI 2.000 /

De�erleme:

Banka Kredileri hesab�nda izlenen krediler, kay�tl� (mukayyet) de�eri ile de�erlenir. Yabanc� paral� banka kredileri i�lemin yap�ld�� andaki kur üzerinden TL olarak kaydedilir. Ödeme s�ras�ndaki fark kambiyo kar� veya zarar� olarak muhasebele�tirilir. Ödemeden önce bilanço günü gelirse kredi borcunun TL kar��l��n�n o günkü kura göre düzeltilmesi söz konusu olur.

Örnek: Maliyet hesaplar�n� 7/A’ya göre tespit eden i�letme 5.000 euro banka kredisi alm�� ve 1€ = 1-TL’den krediyi kay�tlar�na alm��t�r. 31.12.2006’de 1€ = 1,2-TL’dir.

/ 100 KASA 5.000 300 BANKA KRED�LER� 5.000 / 31.12.2006 780 F�NANSMAN G�DERLER� 1.000 300 BANKA KRED�LER� 1.000

5.000 € x (1,2 – 1) /

5228 say�l� Kanunla 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere VUK’nun 285. maddesinde yer alan “Borçlar mukayyet de�eriyle de�erlenir.” ibaresine “Mevduat veya kredi sözle�melerine müstenit borçlar de�erleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate al�n�r” hükmü eklenmi�tir. Dolay�s�yla kredinin al�nd�� tarihten de�erleme gününe kadar geçen günlerin faizi hesaplanarak finansman giderlerine dahil edilir.


167

Örnek: ��letme bir kredi kurulu�undan 1 Aral�k 2006 günü 1 y�l vadeli ve % 50 faizle 360.000-TL kredi alm��t�r. Kredi tutar� i�letmenin bankadaki hesab�na aktar�lm��t�r. Dönem sonunda ve ödeme zaman�nda yap�lacak kay�tlar a�a��daki �ekilde olacakt�r.

01.12.2006 102 BANKALAR 360.000 300 BANKA KRED�LER� 360.000 /

Dönem sonunda yap�lacak kay�t;

Faiz Gideri = Anapara x Vade x Faiz Oran� = 360.000 x 31 x 50 36.500 36.500

Faiz Gideri = 15.287,7-TL

31.12.2006 780 F�NANSMAN G�DERLER� 15.287,7

381 G�DER TAHAKKUKLARI 15.287,7 /

Vade sonunda yap�lacak kay�t;

Faiz Gideri = Anapara x Vade x Faiz Oran� = 360 milyon x 334 x 50 36.500 36.500

Faiz Gideri = 164.712,3-TL

30.11.2007 300 BANKA KRED�LER� 360.000,0

381 G�DER TAHAKKUKLARI 15.287,7

780 F�NANSMAN G�DERLER� 164.712,3 100 KASA 540.000 /

2.2. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri Ve Faizleri

Vadelerine bir y�ldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilanço tarihinden itibaren bir y�l içinde ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir y�l�n alt�na dü�enleri ve bunlar�n tahakkuk etti�i halde henüz ödenmeyen faizlerini kapsar.

��leyi�i :

��letmenin uzun vadeli borçlar�ndan, bilançonun düzenlenme tarihini izleyen bir y�ll�k dönemde ödenecek olan taksitleri ve faizleri bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir.


2.3.Tahvil Anapara Borç Taksit Ve Faizleri

Bilanço tarihinden itibaren bir y�l içinde ödenecek tahvil anapara borç taksitleri ile tahvillerin tahakkuk edip de henüz ödenmeyen faizlerinin izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i :

Yukar�da belirtilen tahvil anapara borç, taksit ve faizleri bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir.

K�sa vadeli borç haline gelen uzun vadeli tahvilli borcun aktar�lmas�;

/ 405 ÇIKARILMI� TAHV�LLER xxx 304 TAHV�L ANAPARA BORÇ TAKS�T

VE FA�ZLER� xxx

/

Tahvil bedellerinin banka arac�l�� ile ödenmesi;

/ 304 TAHV�L ANAPARA BORÇ TAKS�T VE FA�ZLER� xxx

102 BANKALAR xxx /

2.4. Ç�kar�lm�� Bonolar Ve Senetler

Tedavüldeki finansman bonolar� ve banka bonolar� gibi k�sa vadeli para ve sermaye piyasas� araçlar� kar��l��nda sa�lanan fonlar bu hesapta izlenir.

��leyi�i :

Bu hesapta tan�mlanan menkul k�ymetler ihraç edildi�inde nominal bedel üzerinden bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir. Ödenmeleri halinde hesaba borç kaydedilir.

Örnek: ��letme 1 Kas�m 2006’de 3 ay vadeli % 60 faiz oranl� 1.000.000-TL’lik finansman bonosunu nominal de�erleri üzerinden sat�yor. Senetler vadesinde ödeniyor.

01.11.2006 100 KASA 1.000.000 305 ÇIKARILMI� BONOLAR VE SEN. 1.000.000

Sat�� kayd� /


169

31.12.2006 780 F�NANSMAN G�DERLER� 100.274 381 G�DER TAHAKKUKLARI 100.274

(1.000.000 x 61 x 60)/36.500 = 100.274 Dönem sonu faiz giderlerinin tahakkuku / 31.01.2007 305 ÇIKARILMI� BONOLAR VE SEN. 1.000.000381 G�DER TAHAKKUKLARI 100.274780 F�NANSMAN G�DERLER� 50.954 100 KASA 1.151.228

(1.000.000 x 31 x 60)/36.500 = 50.954 Ödeme /

2.5. Ç�kar�lm�� Di�er Menkul K�ymetler

Ç�kar�lm�� bonolar ve senetler kapsam�na al�namayan di�er menkul k�ymetlerin izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i :

Yukar�da tan�mlananlar d��nda ç�kar�lm�� di�er menkul k�ymetler nominal bedel üzerinden bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir. Ödenmeleri halinde borç kaydedilir.

2.6. Menkul K�ymetler �hraç Farklar� (-) Nominal de�erinin alt�nda ihraç edilen tahvil, senet vs. di�er menkul k�ymetlerin nominal

de�eri ile sat�� fiyat� aras�ndaki fark�n gelecek döneme ait olan k�sm� bu hesapta izlenir.

��leyi�i :

Nominal de�erin alt�nda ihraç edilen tahvil, senet vs. di�er menkul k�ymetlerin nominal de�eri ile sat�� fiyat� aras�ndaki farklardan gelecek döneme ait olanlar ve "408. Menkul K�ymetler �hraç Fark� Hesab�"ndan bu hesaba aktar�lanlar bu hesab�n borcuna, menkul k�ymetin vadesine paralel olarak itfa edilmesi kayd�yla hesaplanan itfa tutarlar�, "66. Finansman Giderleri" grubundaki hesaplar kar��l��nda bu hesaba alacak kaydedilir.

Örnek: ��letme 180 gün vadeli 400.000 TL’lik finansman bonosunu pe�in de�eri olan 308.668- TL üzerinden 1 Aral�k 2006’de sat�l�yor (Damga Vergisi ihmal edilmi�tir).


01.12.2006 100 KASA 308.668

308 MENKUL KIYM. �HRAÇ FARKLARI 91.332 305 ÇIKARILMI� BONO VE SENETLER 400.000 /

Muhasebenin dönemsellik ilkesi gere�i 308 Menkul K�ymetler �hraç Farklar� hesab�nda kay�tl� olan tutardan Aral�k ay�na ait k�s�m 2006 y�l� hesaplar�na al�nmal�d�r.

31.12.2006 780 F�NANSMAN G�DERLER� 15.729,4 308 MENKUL KIYM. �HRAÇ FARKLARI 15.729,4

91.332 x (31/180) = 15.729,4 / 29.05.2007 780 F�NANSMAN G�DERLER� 75.602,6 308 MENKUL KIYM. �HRAÇ FARKLARI 75.602,6

Menkul k�ymetler ihraç farklar�ndan 2006’e ait olan k�sm�n dönem hesaplar�na al�nmas�

/ 29.05.2006 305 ÇIKARILMI� BONO VE SENETLER 400.000 100 KASA 390.866,8 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 9.133,2

Gelir Vergisi 91.33200 x % 10 = 9.133,2

Vadesi geldi�inde ödemenin yap�lmas�

/

3. Ticari Borçlar Kurulu�un ticari ili�kileri nedeniyle ortaya ç�kan senetli ve senetsiz borçlar�n kaydedildi�i

hesaplar� kapsar. Bu grup a�a��daki hesaplardan olu�ur.

320 SATICILAR

321 BORÇ SENETLER�

322 BORÇ SENETLER� REESKONTU (-)

326 ALINAN DEPOZ�TO VE TEM�NATLAR


171

329 D��ER T�CAR� BORÇLAR

3.1. Sat�c�lar ��letmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet al�mlar�ndan kaynaklanan

senetsiz borçlar�n izlendi�i hesapt�r. Ortaklar, ana kurulu�, i�tirakler ve ba�l� ortakl�klara olan senetsiz ticari borçlar�n bilanço dipnotlar�nda gösterilmesi gerekir.

��leyi�i :

Senetsiz borcun do�mas� ile bu hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.

Örnek: a) ��letme, sat�c� Bay A’dan veresiye 1.000-TL’lik mal al�yor.

b) Sat�c�n�n i�letme üzerine çekti�i 200-TL’lik poliçe kabul ediliyor.

c) Al�nan mal�n 100-TL’lik k�sm� iade ediliyor.

d) Gönderilen mal için i�letme ad�na sat�c�n�n 50-TL’lik nakliye gideri ödedi�ini gösteren belgeler al�n�yor.

e) Sat�c�ya 500-TL’lik ödeme yap�l�yor.

f) Sat�c�, ciro üzerinden 60.-TL indirim yapt��n� bildiriyor.

g) Kalan borç nakten ödeniyor.

(KDV ihmal edilmi�tir)

a) / 153 T�CAR� MALLAR 1.000 320 SATICILAR 1.000

Kredili mal al�m� / b) / 320 SATICILAR 200 321 BORÇ SENETLER� 200

Poliçe kabulü / c) / 320 SATICILAR 100 153 T�CAR� MALLAR 100

Al��tan �ade /


d) / 153 T�CAR� MALLAR 50 320 SATICILAR 50

Al�nan mala ili�kin nakliye gideri / e) / 320 SATICILAR 500 100 KASA 500

Ödeme / f) / 320 SATICILAR 60 649 D��. OLA�AN GEL. VE KARL. 60

Ciro primi / g) / 320 SATICILAR 190 100 KASA 190

Ödeme /

� SPK’ya göre Sat�c�lar hesab� da reeskonta tabi tutulur. Ancak, bu vergi mevzuat� aç�s�ndan vergiye tabi olmayan gelirdir.

Örnek: ��letme sat�c�lar�ndan X limited �irketine 50.000 TL borçlu olup 31.12.2006 itibariyle borcun vadesine 120 gün vard�r. ��letme SPK mevzuat�na tabi oldu�undan ilgili borçla ilgili yapt�� reeskontu kay�tlar�na geçirmi�tir. (Faiz oran� % 50)

a) ��letmenin hesaplayaca�� reeskont tutar� ne kadard�r.

b) Yap�lan i�lemleri VUK’na göre de�erlendirmesi a�a��daki gibidir.

a) F = A – [ A x 360 / (360 + (m x t ))]

F = 50.000 – [50.000 x 360 / (360 + 0,50 x 120))]

F = 50.000 – 42.857

F = 7.143-TL


173

31.12.2006 320 SATICILAR 7.143 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 7.143 647.04 Vergiye Tabi Olmayan Gelir

/

veya

31.12.2006 320 SATICILAR 7.143 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 7.143 / 952 VERG�YE TAB� OLMAYAN GEL�RLER VE MATRAHTAN �ND�R�LECEK TUTARLAR 7.143

953MATRAHTAN �ND�R�LECEK TUTARLAR ALACAKLI HES. 7.143

/ 01.01.2007 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 7.143 320 SATICILAR 7.143 / 950 K.K.E.G. VE MATRAHA �LAVE ED�L. TUTAR 7.143

951 K.K.E.G. VE MATRAHA �LAVE ED�L. TUT. ALAC. H. 7.143

/

b) 2006 y�l�ndaki reeskont faiz gelirleri vergiye tabi olmayan bir gelir oldu�undan ticari

kardan dü�ülerek vergiye tabi olan ticari kazanca (mali kara) ula��l�r.

2007 y�l�nda ise reeskontun kapat�lmas� sonucu ortaya ç�kan reeskont faiz gideri kanunen kabul edilmeyen bir gider oldu�undan vergi matrah�na ula�mada ticari kazanca eklenmektedir.

3.2. Borç Senetleri ��letmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet al�mlar�ndan kaynaklanan

senede ba�lanm�� ticari borçlar�n�n izlendi�i hesapt�r. Ortaklar ana kurulu�, i�tirakler ve ba�l� ortakl�klara olan senetli ticari borçlar�n bilanço dipnotlar�nda gösterilmesi gerekir.


��leyi�i :

Borç senetleri tutarlar� bu hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.

3.3. Borç Senetleri Reeskontu (-) Bilanço gününde, senetli borçlar�n tasarruf de�eri ile de�erlemesini sa�lamak üzere borç

senetleri için ayr�lan reeskont tutarlar�n�n izlenmesinde kullan�l�r.

��leyi�i :

Hesaplanan reeskont tutarlar� bu hesaba borç, “64 Di�er Faaliyetlerden Ola�an Gelir ve Kârlar” grubundaki “647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesab�”na gelir kaydedilir. �zleyen dönemde hu hesap “65 Di�er Faaliyetlerden Ola�an Gider ve Zararlar” grubunun “657 Reeskont Faiz Giderleri Hesab�”na aktar�larak kapat�l�r.

Örnek: ��letmenin dönem sonu envanterinde vadesine 240 gün kalan 10.000-TL’lik alacak senedi ile vadesine 100 gün kalan 12.000 TL’lik borç senedi bulunmakta olup her iki senette ticari ili�kiden kaynaklanmaktad�r. Faiz oran� her iki senette de % 80’dir. Gerekli reeskont i�lemlerini yaparak,

a) 31.12.2006’de yap�lmas� gereken kay�tlar.

b) 2007 y�l�nda yap�lmas� gereken kay�tlar a�a��daki gibidir.

Çözüm: a) FReeskont = A – [ A x 360 / (360 + (m x t )]

FAlacak = 10.000 – [10.000 x 360 / (360 + 0,80 x 240)]

= 3.478

FBorç = 12.000 – [12.000 x 360 / (360 + 0,80 x 100)]

= 2.182

31.12.2006 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 3.478 122 ALACAK SENETLER� REESKONTU 3.478 / 322 BORÇ SENETLER� REESKONTU 2.182 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 2.182 / 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 3.478 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 3.478 / / 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 2.182 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 2.182 /


175

b)

01.01.2007 122 ALACAK SENETLER� REESKONTU 3.478 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 3.478 / 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 2.182 322 BORÇ SENETLER� REESKONTU 2.182 30.04.2007 321 BORÇ SENETLER� 12.000 100 KASA 12.000 28.08.2007 100 KASA 10.00 121 ALACAK SENETLER� 10.000 31.12.2007 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 2.182 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 2.182 31.12.2007 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 3.478 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 3.478 /

� Mükellef y�l sonunda mevcut alacak senetlerini reeskonta tabi tutmas� halinde borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak zorundad�r. Yani sadece alacak senetleri için reeskont hesaplay�p borç senetleri için reeskont hesaplamama hakk�na sahip de�ildir. Böyle bir durumda VUK’na göre ayr�lan reeskont da senedin nevine göre ya K.K.E.G. (Alacak Senetleri) ya da Vergiye Tabi Olmayan Gelir (Borç Senetleri) say�l�r.

Örnek: 15.000 dolar tutar�ndaki bir senet 1$ = 0,45.-Kr iken sat�c�ya veriliyor. Dönem sonunda 1$ = 0,50-Kr’dir ve senedin vadesine 51 gün kalm��t�r. Faiz oran� % 10’dur. �lgili senedi reeskonta tabi tutarak kur fark�ndan kaynaklanan kambiyo kar veya zarar�n�n hesaplanmas� ve 2006 ve 2007 y�l�nda yap�lmas� gereken kay�tlar a�a��daki gibi olur.

/ 320 SATICILAR 6.750 321 BORÇ SENETLER�

15.000 x 0,45 = 6.750 6.750 /


31.12.200 656 KAMB�YO ZARARLARI 750 321 BORÇ SENETLER�

15.000 x (0,50 – 0,45) = 750 750 /

Fd = 15.000 – [15.000 x 360 / (360 + (0,10 x 51)]

Fd = 210 dolar

F = 210 x 50

F = 105-TL

31.12.2006 322 BORÇ SENETLER� REESKONTU 105 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 105 / 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 105 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 105 / 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 750 656 KAMB�YO ZARARLARI 750 01.01.2007 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 105 322 BORÇ SENETLER� REESKONTU 105 /

4. �li�kili Ki�iler

4.1. Transfer Fiyatland�rmas�

Vergi mevzuat�nda, transfer fiyatland�rmas� yoluyla örtülü kazanç da��t�m� 5520 say�l� Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 13 üncü maddesinde düzenlenmi�tir.

Buna göre, kurumlar, ili�kili ki�ilerle emsallere uygunluk ilkesine ayk�r� olarak tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet al�m ya da sat�m�nda bulunursa, kazanç tamamen veya k�smen transfer fiyatland�rmas� yoluyla örtülü olarak da��t�lm�� say�l�r. Al�m, sat�m, imalat ve in�aat i�lemleri, kiralama ve kiraya verme i�lemleri, ödünç para al�nmas� ve verilmesi, ikramiye,


177

ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren i�lemler her hal ve �artta mal veya hizmet al�m ya da sat�m� olarak de�erlendirilir.

Yine Kanunun "Kabul edilmeyen indirimler" ba�l�kl� 11 inci maddesinin (1) numaral� f�kras�n�n (c) bendinde, transfer fiyatland�rmas� yoluyla örtülü olarak da��t�lan kazançlar�n kurum kazanc�n�n tespitinde gider olarak indiriminin kabul edilmeyece�i hükme ba�lanm��t�r.

Kurumlar Aç�s�ndan �li�kili Ki�i

- Kurumlar�n kendi ortaklar�n�, - Kurumlar�n veya ortaklar�n�n ilgili bulundu�u gerçek ki�i veya kurumlar�, - Kurumlar�n veya ortaklar�n�n idaresi, denetimi veya sermayesi bak�m�ndan do�rudan

veya dolayl� olarak ba�l� bulundu�u gerçek ki�i veya kurumlar�, - Kurumlar�n veya ortaklar�n�n idaresi, denetimi veya sermayesi bak�m�ndan nüfuzu

alt�nda bulundurdu�u gerçek ki�i veya kurumlar�, - Ortaklar�n e�lerini, - Ortaklar�n veya e�lerinin üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy h�s�mlar� ve

kay�n h�s�mlar�n� ifade etmektedir.

Gelir Vergisi Mükellefleri Yönünden �li�kili Ki�iler

Te�ebbüs sahibinin e�i, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy ve kay�n h�s�mlar� ile do�rudan veya dolayl� orta�� bulundu�u �irketler, bu �irketlerin ortaklar�, bu �irketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi bak�m�ndan kontrolü alt�nda bulunan di�er �irketler ili�kili ki�i say�lmaktad�r.

�li�kili taraflarla yap�lan i�lemlere ili�kin örnekler a�a��daki gibidir. Mal al�m ve sat�m� (mamul ya da yar� mamul) Maddi duran varl�k ve di�er varl�klar�n al�m ve sat�m� Hizmet sunumu ve al�m� Kiralamalar Ara�t�rma ve geli�tirme transferleri Lisans anla�malar� kapsam�nda yap�lan transferler Finansman anla�malar� kapsam�nda yap�lan transferler (nakdi ya da gayri nakdi krediler ve

özkaynak kat�l�mlar� dahil olmak üzere) Teminat veya kefalet kar��l�klar� ��letme ad�na veya i�letme taraf�ndan ba�ka bir taraf ad�na borçlar�n ödenmesi.

Türkiye'deki tam ve dar mükellef gerçek ki�i ve kurumlar�n tamam� bu düzenlemenin kapsam� içinde olup, ili�kili ki�ilerle gerek yurt içi gerekse yurt d�� faaliyetleri ile ilgili olarak yap�lan mal veya hizmet al�m ya da sat�m i�lemleri transfer fiyatland�rmas� yoluyla örtülü kazanç da��t�m� çerçevesinde de�erlendirilecektir.

Transfer Fiyatland�rmas� Yoluyla Örtülü Kazanç Da��t�m�n�n Tespiti;

- Bir kurum taraf�ndan bir mal veya hizmet al�m ya da sat�m�n�n (al�m, sat�m, imalat ve in�aat i�lemleri, kiralama, kiraya verme i�lemleri, ödünç para al�nmas� ve verilmesi, ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren i�lemler de bu kapsamdad�r) yap�lm�� olmas�,

- Söz konusu kurumun bu mal veya hizmet al�m ya da sat�m�n� ili�kili ki�ilerle yapm�� olmas�,


- Bu mal veya hizmet al�m ya da sat�m�nda "emsallere uygunluk ilkesi"ne ayk�r� olarak fiyat veya bedel tespiti yap�lm�� olmas� gerekmektedir.

�li�kili ki�ilerle yap�lan mal veya hizmet al�m ya da sat�m�nda uygulanan fiyat veya bedelin, aralar�nda böyle bir ili�kinin bulunmamas� durumunda olu�acak fiyat veya bedele uygun olmas�n� ifade etmektedir.

Emsallere uygun fiyat veya bedel, aralar�nda ili�kili ki�i tan�m�na uygun herhangi bir ili�ki olmayan ki�ilerin tamamen i�lemin gerçekle�ti�i andaki ko�ullar alt�nda olu�turdu�u piyasa ya da pazar fiyat� olarak da adland�r�lan tutard�r.

Emsallere uygun fiyat veya bedelin tespiti için iç emsalin kullan�lmas� gerekir. Bu �ekilde

kullan�lacak fiyat veya bedelin bulunmamas� ya da güvenilir olmamas� halinde d�� emsal kar��la�t�rmada esas al�nmal�d�r. Emsallere uygun fiyat veya bedele ula�mak için kullan�lacak yöntemler a�a��daki gibidir.

Kar��la�t�r�labilir Fiyat Yöntemi Maliyet Art� Yöntemi Yeniden Sat�� Fiyat� Yöntemi Kâr Bölü�üm Yöntemi ��leme Dayal� Net Kâr Marj� Yöntemi

Transfer fiyatland�rmas� yoluyla örtülü olarak da��t�lan kazanç, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlar�n�n uygulamas�nda, 13 üncü maddede belirtilen �artlar�n gerçekle�ti�i hesap döneminin son günü itibar�yla da��t�lm�� kâr pay� veya dar mükellefler için ana merkeze aktar�lan tutar say�l�r.

Transfer fiyatland�rmas� yoluyla örtülü olarak da��t�lan kazanc�n kâr pay� say�lmas� ile mükellefler bu kâr pay�na ili�kin olarak i�tirak kazançlar� istisnas� hükümlerinden yararlanaca��ndan, "�li�kili kar�� taraf düzeltmesi" yap�lmas� gerekmektedir.

Da��t�lm�� kâr pay�n�n net kâr pay� tutar� olarak kabul edilmesi ve brüte tamamlanmas�, ayr�ca hesaplanan tutar üzerinden ortaklar�n gerçek veya tüzel ki�i olmas�na göre belirlenen oranlarda vergi kesintisi yap�lmas� gerekmektedir.

Düzeltmenin yap�labilmesi için örtülü kazanç da��tan kurum ad�na tarh edilen vergilerin kesinle�mi� ve ödenmi� olmas� gerekmektedir.

Örne�in; (A) Kurumunun orta�� (B)'ye emsallere uygun fiyat� 150.000 TL olan bir mal� 90.000 TL'ye satmas� halinde yap�lacak i�lemler a�a��daki gibidir:

(A) Kurumu tam mükellef olmas� halinde;

(150.000 – 90.000=) 60.000 TL transfer fiyatland�rmas� yoluyla (B) Kurumuna aktar�ld��ndan, söz konusu tutar kanunen kabul edilmeyen gider kabul edilmek suretiyle, (A) Kurumunun dönem kazanc�na eklenerek kurumlar vergisi yönünden tarhiyat yap�lmas�n� gerektirir.

/ 950 K.K.E.G. VE MATRAHA �LAVE ED�L. TUTAR 60.000 951 K.K.E.G. ALACAK HS. 60.000 /


179

(A) Kurumu taraf�ndan 60.000-TL beyan edilmezse farka isabet eden vergi 213 say�l� Vergi Usul Kanunun 30, 341 ve 344. maddeler gere�ince ziya u�rat�lan vergiye bir kat vergi ziya� cezas� kesilerek ayn� kanunun 112. madde gere�ince vergi asl� için tahakkuk tarihine kadar da gecikme faizi aranacakt�r.

�li�kili (B) Firmas� ise hesap dönemi sonu veya geçici vergi döneminde; kurumlar vergisi beyan� düzetmek suretiyle 60.000-TL isabet eden kurumlar vergisini ödemeyecektir.

/ 950 VERG�YE TAB� OLMAYAN GEL�R 60.000 951 VERG�YE TAB� OLMAYAN GEL�R ALACAK HS 60.000 /

Örtülü kazanç da��t�m� yap�lan (B) nezdinde düzeltmenin yap�labilmesi için örtülü kazanç da��tan kurum (A) ad�na tarh edilen vergilerin kesinle�mi� ve ödenmi� olmas� gerekmektedir.

(B) Kurumu ise 150.000 TL tutar�ndaki mal� 90.000 TL'ye sat�n alm��t�r. 60.000 TL tutar�ndaki fark bu kurum için kâr pay�d�r. Örtülü kazanç da��t�m� yap�lan (B) nin tam mükellef kurum olmas� halinde, da��t�lan örtülü kazanç Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 5 inci maddesinin birinci f�kras�n�n (a) bendine göre, i�tirak kazanc� istisnas� kapsam�nda de�erlendirildi�inden, düzeltme beyanname üzerinde yap�lacakt�r.

Örtülü kazanç da��t�m� yap�lan (B), Türkiye'de i�yeri veya daimi temsilci arac�l��yla kâr pay� elde edenler hariç olmak üzere dar mükellef kurum veya kurumlar vergisinden muaf olan dar mükellef ise da��t�lan örtülü kazanç tutar�, örtülü kazanç da��t�lan nezdinde da��t�lm�� net kâr pay� olarak kabul edilecek ve bu miktar brüte tamamlanarak Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 30 uncu maddesinin üçüncü f�kras�na göre vergi kesintisine tabi tutulacakt�r.

Brüt Tutar 60.000 x 100 = 70.588

100 - 15

Kâr Pay� Tevkifat� 70.588 x % 15= 10.588- TL

Örtülü kazanç da��t�m� yap�lan (B) kurumlar vergisinden muaf bir kurum ise da��t�lan örtülü kazanç tutar�, örtülü kazanç da��t�lan nezdinde da��t�lm�� net kâr pay� olarak kabul edilecek ve bu miktar brüte tamamlanarak Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 15 inci maddesinin ikinci f�kras�na göre vergi kesintisine tabi tutulacakt�r.

Örtülü kazanç da��t�m� yap�lan (B) tam veya dar mükellef gerçek ki�i ise da��t�lan örtülü kazanç tutar�, örtülü kazanç da��t�lan nezdinde da��t�lm�� net kâr pay� olarak kabul edilecek ve bu miktar brüte tamamlanarak Gelir Vergisi Kanunu'nun 94 üncü maddesinin 6/b bendine göre vergi kesintisine tabi tutulacakt�r.

(A) Kurumunun dar mükellef olmas� halinde, yurt d��nda bulunan ana merkeze aktar�lan örtülü kazanç tutar�, örtülü kazanç da��t�lan nezdinde net kâr pay� olarak kabul edilecek ve bu miktar brüte tamamlanarak Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 30 uncu maddesinin alt�nc� f�kras�na göre vergi kesintisine tabi tutulacakt�r.

Öte yandan, yurt d�� i�lemlerle ilgili olarak yap�lacak ikincil düzeltme i�lemlerinin, vergi anla�malar� çerçevesinde ve söz konusu anla�man�n imkan verdi�i ölçüde yap�labilecektir.


Mükelleflerin ili�kili ki�ilerle olan al�m, sat�m, in�aat, kiralama, ödünç para al�nmas� ve verilmesi, ikramiye, ücret ve benzeri i�lemlerde emsale uygun fiyatla i�lem yapmalar� gerekmektedir.

Örne�in; (A) Kurumu, dolayl� orta�� olan (B) Kurumuna faizsiz olarak 50.000-TL borç para vermi� olup, dönem boyunca (X) Bankas�na olan borçlar�na ise y�ll�k % 15 faiz ödemi� olmas� durumunda emsallere uygunluk ilkesine uyulmam��t�r.

Emsallere uygun fiyat�n uygulanmamas� nedeniyle ortaya ç�kan fark, transfer fiyatland�rmas� yoluyla aktar�lan (da��t�lan) kazanç kabul edilecek ve bu tutar kazanc� aktaran (da��tan) nezdinde kanunen kabul edilmeyen gider say�larak vergi matrah�na eklenecektir.

Te�ebbüs sahibinin bir �irkete ortakl�� söz konusu oldu�unda, ortakl�k oran�n�n ili�kili ki�i

say�lmada önemi yoktur. Ayr�ca, yukar�da say�lanlar�n birbirleri ile olan al�m veya sat�m i�lemleri de ili�kili i�lem

olarak kabul edilmi�tir. �li�kili Olmayan ki�ilerle yap�lan i�lemler transfer fiyatland�rmas� kapsam�nda de�ildir.

4.2. Örtülü Sermaye

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 12. maddesinin 1. bendine göre örtülü sermaye, “Kurumlar�n, ortaklar�ndan veya ortaklarla ili�kili olan ki�ilerden do�rudan veya dolayl� olarak temin ederek i�letmede kulland�klar� borçlar�n, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç kat�n� a�an k�sm�, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye say�l�r.” Denilmektedir. Kurumlar Vergisi Kanununun 11. maddesinin 1. bendinin b f�kras�na göre, örtülü sermaye üzerinden ödenen faiz, vade fark� gibi ödemelerin de Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak kabul edilece�i hüküm alt�na al�nm��t�r. Ayn� kanun, ortakla ili�kili ki�i kavram�na da aç�kl�k getirerek orta��n do�rudan veya dolayl� olarak en az %10 oran�nda orta�� oldu�u veya bu oranda oy veya kar pay� hakk�na sahip oldu�u bir kurum olarak tan�mlam��t�r.

Öte yandan Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 12. maddesinin 7. bendine göre “ Örtülü sermaye üzerinden kur fark� hariç, faiz ve benzeri ödemeler veya hesaplanan tutarlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlar�n�n uygulanmas�nda, gerek borç alan gerekse borç veren nezdinde, örtülü sermaye �artlar�n�n gerçekle�ti�i hesap döneminin son günü itibariyle da��t�lm�� kar pay� veya dar mükellefler için ana merkeze aktar�lan tutar say�l�r. Daha önce yap�lan vergilendirme i�lemleri, tam mükellef kurumlar nezdinde yap�lacak düzeltmede örtülü sermayeye ili�kin kur farklar�n� da kapsayacak �ekilde, taraf olan mükellefler nezdinde buna göre düzeltilir.” Hükmüne göre düzeltmenin nas�l yap�laca�� aç�klanm��t�r.

Bu itibarla ili�kili ki�ilerle yap�lan bu tür i�lemler için TMSUGT çerçevesinde kullan�labilecek hesaplar a�a��daki gibidir.

131 -231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 132 -232 ��T�RAKLERDEN ALACAKLAR 133 -233 BA�LI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 134 -234 �� ORTAKLIKLARINDAN ALACAKLAR 135 -235 PERSONELDEN ALACAKLAR 136 -236 D��ER ALACAKLAR 137 -237 D��ER �ÜPHEL� ALACAKLAR 138 -238 D��ER ALACAKLAR REESKONTU(-) 139 -239 D��ER �ÜPHEL� ALACAKLAR KAR�ILI�I(-) 331/431 ORTAKLARA BORÇLAR 332/432 ��T�RAKLERE BORÇLAR


181

333/433 BA�LI ORTAKLIKLARA BORÇLAR 334/434 �� ORTAKLIKLARINA BORÇLAR 335/435 PERSONELE BORÇLAR 338/438 D��ER BORÇLAR 339/439 D��ER BORÇLAR REESKONTU(-)

Örne�in; (A) A.�., ortak oldu�u (B) A.�.’den mal ve TL borç �eklinde ili�kisi bulunmaktad�r. Ayr�ca, orta�� (B) A.�.’nin % 20 ortak oldu�u (C) A.�.’den döviz baz�nda borç almaktad�r. ��lemler sonucunda faiz, vade fark� ve kur fark� gibi gelir ve giderleri olu�maktad�r.

(A) A.�.’nin sermayesi 400.000 TL olup, 2008 y�l�nda orta�� oldu�u (B) A.�’den 600.000 TL, orta��n�n i�tiraki oldu�u (C) A.�’den 800.000 TL kar��l�� döviz baz�nda borç alm��t�r.

(A) A.�., 2008 y�l� içinde borçland�� (B) A.�’ye 70.000 TL faiz ve 90.000 TL vade fark� ile orta��n�n i�tiraki olan (C) A.�.’ye ise 40.000 TL kur fark� ve 90.000 TL faiz ödemi�tir.

�li�kili Ki�iler Borç Tutar� Faiz Kur Fark� Vade Fark� Toplam(B) A.�. 600.000 70.000 ----- 90.000 160.000(C) A.�. 800.000 90.000 40.000 ---- 130.000TOPLAM 1.400.000 160.000 40.000 90.000 290.000

Burada, öncelikle yap�lmas� gereken, borç olarak al�nan bu tutar�n örtülü sermayenin üç kat�n� geçip geçmedi�inin tespitidir. Tablodan da görülece�i üzere kurumun ald�� toplam borç tutar� 1.400.000 TL’dir.

Örtülü Sermaye = Toplam Borç – Öz Sermaye x 3

Örtülü Sermaye = 1.400.000 – 1.200.000 (400.000 x 3) = 200.000 TL örtülü sermaye hesaplanm��t�r.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 12. maddesinden de anla��laca�� üzere, borç alan firma aç�s�ndan örtülü sermaye tutar� hesapland�ktan sonra, kendisinin ödeyece�i faiz, kur fark� ve vade fark� giderlerinin örtülü sermayeye isabet eden tutarlar�n�n hesaplanmas� ve bu tutarlar�n Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak beyana ilave edilmesidir.

Borçlanan kurum (A) A.�., toplam 1.400.000 TL’lik borcuna kar��l�k 290.000 TL faiz, kur fark� ve vade fark� ödedi�inde, 200.000.- TL’lik örtülü sermayeye, ne kadar faiz, kur fark� ve vade fark� tutar� isabet etti�inin hesaplanmas� gerekmektedir.

X = 200.000 x 290.000 / 1.400.000 = 41.429- TL

Bulunan bu tutar, (A) A.�. taraf�ndan orta�� oldu�u (B) A.�.’ye ve onun i�tiraki oldu�u (C)’ye ödenen 290.000 TL’lik finansman giderinin örtülü sermayeye isabet eden k�sm� olup, bu tutar�n, KVK’n�n 11. maddesinin 1. bendinin “a” f�kras� gere�ince KKEG olarak beyana eklenmesi gerekmektedir.

Borç veren kurumlar, tahsil ettikleri faiz ve vade fark�n�n (kur fark� hariç) örtülü sermayeye isabet eden tutarlar�n� hesaplayarak, kaydettikleri gelir hesaplar�ndan ç�kar�p, kanunun 12. maddesinin 7. bendi gere�ince ilgili gelir hesab�na ( ��tiraklere Temettü Gelirleri) hesab�na aktararak i�lemlerini düzeltilmeleri gerekmektedir. Ayr�ca i�letmeler, örtülü sermaye olarak tespit edilen tutar�n toplam borçlanma içinde oran�n� hesaplamalar� gerekmektedir.

Ortaklar�n her birine isabet eden örtülü sermaye tutar� ise �u formülle bulunacakt�r.


Her Bir Orta�a �sabet Eden Örtülü Sermaye Tutar�

=

Orta��n Verdi�i Borç Tutar� x

Örtülü Sermaye Tutar�

ÖS Hesab�nda Dikkate Al�nacak Borç Tutar�

(B)’ye isabet eden ÖS........ [(600.000 / 1.400.000) x 200.000] = 85.800- TL (C)’ye isabet eden ÖS........ [(800.000 / 1.400.000) x 200.000] = 114.200- TL Toplam Örtülü Sermaye Tutar�................................................. = 200.000- TL

Borç veren kurumlar aç�s�ndan durum a�a��daki gibi olacakt�r.

(B) Kurumu taraf�ndan verilen kredinin, örtülü sermaye olarak kabul edilen 85.800-TL’lik tutar�na ili�kin kâr pay� (faiz) geliri [(85.800/ 600.000) x 70.000 =] 10.010-TL olacakt�r.

[(85.800/ 600.000) x 90.000 =] 12.870-TL olacakt�r.

/ 602 D��ER GEL�RLER 12.870 642 FA�Z GEL�RLER� 10.010 640 ��T�RAKLERDEN TEMETTÜ GEL�RLER� 22.880 /

(C) A.�’nin tahsil etti�i finansman gelirleri içinde 40.000 TL tutar�ndaki kur fark� KVK’n�n 12. maddesinin 7. f�kras� gere�ince düzeltme i�lemine tabi tutulmayacak, ancak tahsil edilen 90.000 TL’lik faizin örtülü sermayeye isabet eden k�sm�n�n hesaplanmas� gerekmektedir.

[(114.200/ 800.000) x 90.000 =] 12.870-TL olacakt�r.

/ 642 FA�Z GEL�RLER� 12.870 640 ��T�RAKLERDEN TEMETTÜ GEL�RLER� 12.870 /

Kur fark�n�n örtülü sermayeye isabet eden k�sm� için, borç veren kurum herhangi bir düzeltme

yapmayacakt�r. [(114.200/ 800.000) x 40.000 =] 5.720-TL

(B) A.�. ve (C) A.�. taraf�ndan tahsil edilen ve örtülü sermaye olarak kabul edilen bu finansman gelirleri, KVK’nun 12. maddesinin 7. bendine göre, tam mükellef kurumdan al�nan kar pay� say�ld��ndan ayn� kanunun 5. maddesinin 1. bendinin “a” f�kras� gere�ince Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nde istisna edilen kazanç olarak beyan edilip, ilgili dönem beyan�ndan dü�ülmesi gerekmektedir.

Yukar�da hesaplanan tutarlar�n, gerçek ki�i ortaklar taraf�ndan verilmi� borca isabet eden gelir olmalar� halinde (B) ve (C) ki�ilerine da��t�lm�� net kâr pay� say�lacak ve brüte tamamlanmak suretiyle vergi kesintisi matrah� ve tutar� bulunacakt�r:


183

Kâr Pay� Stopaj� [(26.917,64 x %15)] = 4.037,64- TL Kâr Pay� Stopaj� [(15.141,17 x %15)] = 2.271,176- TL

Brüt tutar = (Net ödenen tutar x 100) (100-Vergi oran�)

Brüt tutar = (22.880 x 100) (100-15)

Brüt tutar = (12.870 x 100) (100-15)



185

7. BÖLÜM

DÖNEM AYIRICI HESAPLAR

1. Gelecek Aylara Ait Giderler 180 nolu hesap bilanço dönemi y�ll�k olan i�letmelerde; izleyen y�l�n aylar�yla, bilanço

dönemi ayl�k olan i�letmelerde ise; izleyen aylarla ilgili olarak ödenen giderlerin, ilgili aylarda gider hesaplar�na al�n�ncaya kadar, bekletildi�i hesapt�r.

�zleyen aylarla ilgili olarak bir gider yap�ld��nda 180 nolu hesaba borç yaz�l�r. Daha önce giderlere al�nan bir harcaman�n gelecek aylara ait oldu�u belirlendi�inde de söz konusu gider, ilgili oldu�u ay�n giderlerine aktar�lmak üzere, kaydedildi�i hesaptan 180 nolu hesaba aktar�l�r.

Bir y�ldan daha uzun dönemlerle ilgili olarak yap�lan ve “280 Gelecek Y�llara Ait Giderler” hesab�na al�nm�� bulunan giderlerden zaman�n geçmesiyle “Gelecek aylara ait gider” niteli�ini kazananlar da söz konusu hesab�n (280 nolu hesab�n) alaca��na kar��l�k bu hesaba (180 nolu hesaba) borç yaz�l�r.

Örnek: ��letme 1 Eylül 2006 tarihinde 2 y�ll�k kira tutar� olan 7.200-TL’yi pe�in olarak ödüyor.Ödemede, %22 gelir vergisi kesintisi yap�l�yor. Mali tablolar�n�

a) y�ll�k

b) ayl�k

dönemler itibariyle düzenleyen i�letme aç�s�ndan gerekli kay�tlar a�a��daki gibidir.

a) Y�ll�k dönemler itibariyle mali tablo düzenleyen i�letme:

Y�ll�k dönemler itibariyle mali tablo düzenleyen i�letmelerde “180 Gelecek Aylara Ait Giderler” hesab� sadece izleyen y�l�n giderlerini izlemekte kullan�lacakt�r.

01.09.2006 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 1.200

Eylül, Ekim, Kas�m, Aral�k 2006 Kira Gideri

280 GELECEK YILLARA A�T G�DERLER 6.000 100 KASA 5.616 360 ÖDENECEK VERG�LER VE FON. 1.584 Gelir Vergisi 1.584 31.12.2006 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 3.600 280 GELECEK YILLARA A�T G�D. 3.600 /


01.01.2007 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 3.600

Ocak - Aral�k 2007 Kira Gideri 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 3.600 31.12.2007 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 2.400 280 GELECEK YILLARA A�T G�D. 2.400 / 01.01.2008 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 2.400

Ocak - A�ustos 2008 Kira Gideri 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 2.400 /

b) Ayl�k dönemler itibariyle mali tablo düzenleyen i�letme:

01.09.2006 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 300

Eylül 2006 Kira Gideri

180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 900

280 GELECEK YILLARA A�T G�DERLER 6.000 100 KASA 5.616 360 ÖDENECEK VERG�LER VE FON. 1.584 Gelir Vergisi 1.584 / 01.10.2006 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 300

Ekim 2005 Kira Gideri 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 300 /


187

01.11.2006 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 300

Kas�m 2006 Kira Gideri 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 300 / 01.12.2006 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 300

Aral�k 2006 Kira Gideri 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 300 31.12.2006 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 3.600 280 GELECEK YILLARA A�T G�D. 3.600 / 01.01.2007 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 300

Ocak 2007 Kira Gideri 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 300

2007 y�l�nda her ay�n kiras� bu �ekilde giderlere aktar�lacak / 31.12.2007 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 2.400 280 GELECEK YILLARA A�T G�D. 2.400 / 01.01.2008 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 300

Ocak 2008 Kira Gideri 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 300

2008 y�l�nda Eylül ay�na kadar her ay�n kiras� bu �ekilde giderlere aktar�lacak /


2. Gelir Tahakkuklar� Bilanço tarihi itibariyle do�mu� ancak istenebilir duruma gelmemi� gelirlerin, gelir

hesaplar�na al�nmas�nda kullan�lan ve ilgililere kesin borç kayd� yap�lamayan alacaklar� gösteren hesapt�r. �lgiliden istenebilir duruma gelmi� gelirler bu hesaba de�il, alaca��n türüne uygun alacak hesaplar�na kaydedilir.

Örnek: ��letme 1 Kas�m 2006 tarihinde aktifine kay�tl� kamyonunu, 3 ayl��na ve kiras�n� kira dönemi sonunda almak üzere 2.400-TL’ye kiraya veriyor. Kira, sözle�me uyar�nca, süre sonunda nakden tahsil ediliyor.

31.12.2006 181 GEL�R TAHAKKUKLARI 1.600 649 D��ER OLA�AN GEL.VE KARLAR 1.600

/

31.01.2006 100 KASA 2.832 181 GEL�R TAHAKKUKLARI 1.600 649 D��. OLA�AN GEL�R VE KARLAR 800 391 HESAPLANAN KDV (*) 432(*) 2.400 X % 18 = 432-TL /

3. Gelecek Aylara Ait Gelirler

�zleyen bilanço dönemlerine ait olmak üzere pe�in tahsil edilen gelirler 380 nolu hesaba kaydedilir. (Hesap, ayl�k bilanço düzenleyen i�letmelerde ayl�k dönemler için de kullan�l�r)

Gelecek bilanço dönemlerine ait pe�in tahsil olunan gelirlerin 1 y�ldan uzun süreye ait k�s�mlar� ise 480 nolu hesapta izlenir.

�zleyen aylara ait gelirin tahsilinde ya da gelecek y�llara ait k�sa vadeli olma niteli�i kazanmas�nda, 180 nolu hesaba alacak yaz�l�r. �lgili dönemde (ayl�k mali tablo düzenleyen i�letmelerde izleyen ayda) gelir, 180 nolu hesab�n borcuna kar��l�k, gelir hesaplar�na aktar�l�r.

Örnek: Büro makineleri bak�m� yapan i�letme, 8 ayl�k bak�m ücreti olan 800-TL’yi % 18 KDV ile birlikte 1 Kas�m günü tahsil ediyor.

Bak�m ücretinin tahsil edilmesi ve 2 ayl�k gelirin sonuç hesaplar�na al�nmas�:

01.11.2006

100 KASA 944 600 YURT�Ç� SATI�LAR 200 480 GELECEK YILLARA A�T GEL. 600 391 HESAPLANAN KDV 144

/


189

Y�l sonunda süresi 1 y�l�n alt�na inen gelirin k�sa vadeli kaleme aktar�lmas�:

31.12.2005 480 GELECEK YILLARA A�T GEL. 600 380 GELECEK AYLARA A�T GEL. 600 /

�zleyen y�lda pe�in gelirin, gelir hesaplar�na al�nmas�:

01.01.2006 380 GELECEK AYLARA A�T GEL. 600 600 YURT�Ç� SATI�LAR 600 /

4. Gider Tahakkuklar� Do�mu� olup bilanço günü itibariyle alacakl�s� taraf�ndan istenebilir duruma gelmemi�

bulunan giderlerin tahakkuk ettirildi�i hesapt�r.

381 nolu hesap, giderin tahakkuk ettirilmesinde ya da uzun vadeli gider tahakkuklar�n�n k�sa vadeli nitelik kazanmas�nda alacakland�r�l�r.

Örnek: ��letme sat�n al�nan mallar�n geçici olarak depolanmas� için 1 Aral�k günü 2 ayl��na depo kiral�yor. Kira süresi sonunda 400-TL kira ve % 18 KDV nakden ödeniyor.

01.12.2005 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 200 381 G�DER TAHAKKUKLARI 200

Aral�k Ay� giderinin tahakkuku / 31.01.2006 381 G�DER TAHAKKUKLARI 200

770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 200

191 �ND�R�LECEK KDV 72 100 KASA 472

Kira giderinin ödenmesi /



191

8. BÖLÜM

ÖZKAYNAKLAR 1. Genel Aç�klama ��letme sahip veya sahiplerinin i�letme , i�letme ki�ili�inin aktifleri üzerindeki toplam

haklar�n�n parasal ifadesidir.

Özkaynaklar

A) Ödenmi� Sermaye

Sermaye

Ödenmemi� Sermaye(-)

B) Sermaye Yedekleri

Hisse Senedi �hraç Primleri

Hisse Senedi �ptal Yedekleri

Yeniden De�erleme De�er Art��lar�

C) Kar Yedekleri

Yedekler

Özel Fonlar

D) Geçmi� Y�l Karlar�

E) Geçmi� Y�l Zararlar�

F) Dönem Kar�/Zarar�

Sermaye yedekleri i�letme faaliyetleri sonucunda yarat�lan kar d��ndaki etmenlerce art�r�labilir.

Ortak Ödemeleri:

520 - �hraç Primleri : Ç�kar�lan senetlerin yaz�l� de�erinin üzerinde sat�lmas� halinde fazlal�k k�s�m bu hesapta izlenir.

521 - Hisse Senedi �ptal Karlar� : �ptal edilen hisse senetlerinin bedellerine mahsuben yap�lan ödemelerin, bunlar�n yerine ç�kar�lan hisse senetlerinden elde edilen has�lat noksan� kapat�ld�ktan sonra artan k�sm�n izlendi�i hesapt�r.

Özkaynak Düzeltmeleri:

522- Maddi Duran Varl�k Yeniden De�erleme De�er Art��lar�

523- ��tirakler Yeniden De�erleme De�er Art��lar�

524- Maliyet Art�� Fonu


Örnek: X A.�. 100.000-TL sermaye artt�rmaya karar vermi� ve hisse senedi ç�karm��t�r. Ancak bankadan gelen bilgiden hisse senetlerinin 140.280-TL’ye sat�ld�� anla��lm��t�r.

/ 501 ÖDENMEM�� SEMAYE 100.000 500 SERMAYE 100.000

Sermaye Taahhüdü / 102 BANKALAR 140.280 501 ÖDENMEM�� SERMAYE 100.000 520 H�SSE SENED� �HRAÇ PR�M� 40.280

Sat�� lemi

Daha sonra ortaklar�na 30.000-TL ortaklara bedelsiz pay vermi�tir.

/ 520 H�SSE SENED� �HRAÇ PR�M� 30.000 500 SERMAYE 30.000

Ortaklara Bedelsiz Pay Verilmesi

Kar Yedekleri

��letme karlar�n�n gelecekte ortaya ç�kacak riskleri kar��lamak amac�yla ayr�lan bölümlere yedekler ya da yedek akçeler denir. �irketler için önemlidir.

Dönem Net Kar�: I) Yedek B�rak�lacak Kar

II) Da��t�labilir Kar

Yedekler

- Yasa gere�i ayr�lan Yasal Yedekler

- Ana Sözle�me Gere�i Ayr�lan Statü Yedekleri

- �irket Genel Kurul Karar�na Göre Ayr�lan Ola�anüstü Yedekler(�htiyari Yedekler)

Yedekler için Tek Düzen Hesap Plan�nda Yedek Akçenin Ayr�lmas�n�n dayana��na göre ayr� Defteri Kebir Hesab� aç�labilir.

I. Tertip Yedek Akçe: Sermaye �irketleri safi kar�n %5’ini I. Tertip Yedek Akçe olarak ay�rmak zorundad�rlar. (Ödenmi� sermayenin %20 ‘sini buluncaya kadar)

II. Tertip Yedek Akçe: Da��t�lmas�na karar verilen kar�n %10’u kadar II. Tertip akçe ayr�labilir. (Ticaret Kanunu Gere�i)


193

Kar Yedeklerinin ��leyi�i

/ 570 GEÇM�� YIL KARLARI xxxxx 540- YASAL YEDEKLER xxxxx I. TERT�P YEDEK AKÇE xxxxx II. TERT�P YEDEK AKÇE xxxxx 541 STATÜ YEDEKLER� xxxxx 542 OLA�ANÜSTÜ YEDEKLER xxxxx 549 ÖZEL FONLAR xxxxx 331 ORTAKLAR BORÇLAR xxxxx

Ornek : Ödenmi� sermayesi 100.000 TL olan X A.�. 2006 y�l� net kar�n�n da��t�m� ile ilgili olarak Ticaret Kanunu, Ana Sözle�mesi ve Genel Kurul Karar� gere�i a�a��daki i�lemleri yapm��t�r.

Kar Tutar�: 10.000 TL

Önceden Ayr�lan I. Tertip yedek akçe : 2.500 TL

I. Tertip yedek akçe: 10.000 x %5: 500 TL

II. Tertip yedek akçe: 500 TL

Ana Sözle�me Gere�i Ayr�lan Yedek Akçe : 2.000

�irket genel kurul karar� gere�i ayr�lan ola�anüstü Yedek : 1.500

/ 570 GEÇM�� YIL KARLARI 10.000 540- YASAL YEDEKLER 1.000 I. TERT�P YEDEK AKÇE 500 II. TERT�P YEDEK AKÇE 500 541 STATÜ YEDEKLER� 2.000 542 OLA�ANÜSTÜ YEDEKLER 1.500 331 ORTAKLAR BORÇLAR 5.500

Kar Da��t�m� /


2. Kâr Da��t�m� Uygulamas� Ve Muhasebesi

GVK’n�n 22/2 maddesine göre, tam mükellef kurumlardan elde edilen, GVK’nun 75.Maddesinin ikinci f�kras�n�n 1, 2 ve 3 numaral� bentlerinde yaz�l� kar paylar�n�n (limited �irketlerden elde edilen i�tirak kazançlar� da kar pay�d�r GVK.Md.22/2, 75/2) yar�s� gelir vergisinden istisnad�r. Beyanname verme s�n�r�n�n (GVK.Md.86/1-c 2009 y�l� için 22.000 TL’dir) hesab�nda istisna olan tutar dikkate al�nmayacak ve hiç bir �ekilde beyan edilmeyecektir. Elde edilen kar paylar�n�n yar�s�n�n 2009 y�l� için 22.000 TL’l�k beyan s�n�r�n� a�mas� durumunda, sadece kar pay�n�n yar�s� beyan edilecektir. Ancak; stopaj da��t�lan kar pay�n�n tamam� üzerinden yap�lacakt�r.

Da��t�lan kar paylar� üzerinden kurum bünyesinde yap�lan stopaj�n tamam�, kar pay�n� elde edenler taraf�ndan beyan edilmesi durumunda, beyanname üzerinden hesaplanan vergiye mahsup edilecektir.

Kurumlar vergisinden istisna kazançlara uygulanan stopaj, ancak istisna kazanc�n da��t�lmas� durumunda yap�lacakt�r.

Da��t�lan kar�n tamam� üzerinden stopaj yap�lacakt�r. Kar�n istisna kaynakl� olup olmamas�n�n bir önemi yoktur.

Tam mükellef kurumlara da��t�lan kar paylar� (i�tirak kazançlar�) üzerinden stopaj yap�lmayacakt�r. Ancak, Türkiye’de ticari kazanç elde edenler hariç, vergiden muaf olan kurumlara ve dar mükellef kurumlara da��t�lan kar paylar� üzerinden stopaj yap�lmas�na devam edilecektir. (GVK.Md.94/6-b-ii) (KVK Md.15/2 ve 30/3). Kar�n sermayeye eklenmesi kar da��t�m� say�lmayacakt�r (KVK.Md.15/2), (GVK.Md.94/6-b-i). Ayr�ca gerçek ki�i ortaklar taraf�ndan kar�n sermayeye ilavesi suretiyle elde edilen kar paylar� menkul sermaye irad� olarak kabul edilmez. Bedelsiz da��t�lan hisse senetleri üzerinden stopaj yap�lmayacakt�r. Örnek

Ödenmi� Sermayesi 50.000 TL olan 2 ortakl� bir limited �irketin ortaklar kurulu, kâr�n tamam�n� da��tma karar� alm��t�r. �irket kar�n bir k�sm�n�n da��t�m� karar�n� da alabilir.

Kurumlar Vergisi’nin Hesaplanmas�

1- Kurumun 2008 Y�l� Bilanço Kâr� (690 Hes) = 240.000 2- K.K.Edilmeyen Giderler = (+) 2.000 3- Geçmi� Y�l Mali Zarar� (2007) = (-) 22.000 - Ticari Zarar (-) 30.000 - K.K.E.G. (+) 8.000 - 2007 Y�l� Mali Zarar� (-) 22.000 4- Mali Kar = 220.000 5- Kurumlar Vergisi Matrah� = 220.000 6- Hes.Kurumlar Vergisi ( 5x0.20) = 44.000


195

2008 Y�l�nda Yap�lacak Kay�tlar

/ 691 DÖNEM KARI VERG� VE YAS YÜK. KAR�ILIKLARI 691.01 Kurumlar Vergisi 44.000 44.000 370 DÖNEM KARI VERG� VE D��. YAS. YÜK.KAR�. 370.01 Kurumlar Vergisi 44.000 44.000 / 690DÖNEM KAR ZARARI 220.000 691 DÖNEM KARI VERG� VE YAS YÜK. KAR�ILIKLARI 44.000 691.01 Kurumlar Vergisi 44.000 692 DÖNEM NET K/Z 176.000 / 692 DÖNEM NET K/Z 176.000 590 DÖNEM NET K/Z 176.000 /

/ 371 DÖN KAR PE� ÖD VER VE D��ER YÜKÜM 371.01 Geçici Vergi 44.000 44.000 193 PE��N ÖD. VERG� VE FONLAR 44.000 193.01 Geçici Vergi 44.000 /

2008 y�l� için ödenen geçici vergi 44.000 TL’dir. Bunun 15.000 TL’si 2008/4. döneme ait olup 17.02.2009 tarihinde ödenmi�tir. Bu durumda 15.000 TL’lik k�sm�n 17.02.2009 tarihinde 371 Hesaba Borç, 193 Hesaba Alacak kaydedilmesi gerekir. Yap�lan hesap ve kay�tlar�n anla��l�r olmas� bak�m�ndan örnekte bu durum ihmal edilmi�tir. 2009 Y�l�nda Yap�lacak Kay�tlar

/ 590 DÖNEM NET K/Z 176.000 570 GEÇM�� YIL KARLARI 176.000 /

/ 370 DÖNEM KARI VERG� VE D��. YAS. YÜK.KAR�. 370.01 Kurumlar Vergisi 44.000 44.000 371 DÖN KAR PE� ÖD VER VE D��ER YÜKÜM 44.000 371.01 Geçici Vergi 44.000 /


I. Tertip Yasal Yedek Akçe’nin Hesaplanmas�

- Kurumun 2008 Y�l� Bilanço Kâr� (690 Hes) = 240.000 - Geçmi� Y�l Ticari Zarar� (2007) = (-) 30.000 - Kalan = 210.000 - I.Tertip Yas.Yedek Akçe = 10.000 210.000 x % 5 (nispeti)= 10.500 Ödenmi� Sermayenin 1/5’ini a�amaz ____________________________________________________________________ I. Tertip Temettü’ün Hesaplanmas� - Ödenmi� Sermaye = 50.000 - Nispeti = % 5 - I. Tertip Temettü = 2.500 50.000 x % 5 ____________________________________________________________________ II. Tertip Yasal Yedek Akçe’nin Hesaplanmas� - Kurumun 2008 Y�l� Bilanço Kâr� (690 Hes) = 240.000 - Kurumlar Vergisi = (-) 44.000 - Net Dönem Kâr� = 176.000 - Geçmi� Y�l Ticari Zarar� (2007) = (-) 30.000 - I.Tertip Yas.Yed.Akçe = (-) 10.000 - Da��t�labilir Net Dönem Kâr� = 136.000 - I. Temettü = (-) 2.500 - Kalan = 133.500 - II. Tertip Yas.Yed.Akçe = 13.350 133.500 x % 10 ____________________________________________________________________ II. Tertip Temettü’ün Hesaplanmas� - II.Ter.Yas.Yed.Akçe Hes.Kalan Süt.Rakam = 133.500 - II.Tertip Yas.Yed.Akçe = (-)13.350 - II. Temettü = 120.150 ____________________________________________________________________ Ortaklar Kurulu karar� sonucu

/ 570 GEÇM�� YIL KARLARI 370.01 Kurumlar Vergisi 22.000 176.000 331 ORTAKLARA BORÇLAR 122.650 I. Temettü 2.500 II. Temettü 120.150 540 YASAL YEDEKLER 23.350 540.01 I.T.Yasal Yedek. 10.000 540.02 II. T.Yasal Yedek 13.350 580 GEÇM�� YIL ZARARLARI 30.000 /

- I.T.Temettü 2.500 - II.T.Temettü 120.150 122.650


197

Kurumlar vergisinin hesaplanmas� ile ilgili bölümde belirtildi�i gibi geçmi� y�l ticari zarar� 30.000 TL’d�r. Ancak bu zarar�n 8.000 TL’s� K.K.E.G.’lerin dü�ülmesinden kaynaklanm��t�r. (-) 30.000 TL’ye (+) 8.000 TL ilave edildi�inde mali zarar (-) 22.000 TL olmaktad�r.

Mali zarar kurumlar vergisi matrah�n�n tespitinde önem arzeder. Zira kurumlar vergisi matrah�n�n tespitinde ancak mali kârdan mali zarar dü�ülebilir.

/ 331 ORTAKLARA BORÇLAR 122.650 331 01- Ortak (A)/2 = 61.325 331 02- Ortak (B)/2 = 61.325 360 ÖDE. VERG� VE FONLAR 18.397,50 360.01 Temettü Stopajlar� 360.0.001 Ortak (A) 61.325 x 0.15 = 9.198,75 360.0.002 Ortak (B) 61.325 x 0.15 = 9.198,75 102 BANKALAR / 104.252,50

Kar Paylar�n�n Menkul Sermaye �rad� Olarak Beyan� Ortak (A)’ n�n hissesine dü�en brüt kâr pay� 122.650- TL.’d�r. 122.650 TL’nin yar�s� 61.325 TL olup, bu tutar GVK’nun 86/1-c Maddesine göre 2009 y�l� için geçerli olan 22.000 TL beyan s�n�r�n� a�t��ndan 2010 y�l� Mart ay�nda MS� olarak beyan edilecektir. Ortak (B)’nin durumu da ayn� �ekildedir.

3. Ta��nmaz Ve ��tirak Hissesi Sat�� Kazanc� �stisnas� ��lemleri Ve Muhasebele�tirilmesi Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e maddesinde, Kurumlar Vergisi mükelleflerinin en az iki

tam y�l süreyle aktiflerinde bulunan ta��nmazlar ve i�tirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklar�n�n sat��ndan do�an kazançlar�n % 75’lik k�sm�n�n sermayeye eklenmesi �art�yla kurumlar vergisinden istisna oldu�u hüküm alt�na al�nm��t�r.

�stisna uygulamas�na konu olacak ta��nmazlar�n en az 2 Tam Y�l süreyle kurumun aktifinde yer almas� ve kurumun bu ta��nmaza sahip olmas� gerekmektedir.

Kurumun aktifinde 2 tam y�l kay�tl� olmas� �art� ile in�aat� henüz tamamlanmayan, fiilen kullanma imkan� da bulunmayan binalar�n sat�lmas� halinde, sadece binan�n arsas�n�n sat�� kazanc�na isabet eden k�sm� kurumlar vergisi istisnas�ndan yararlanacakt�r.

Ta��nmaz sat��nda kazanç, sat�� i�lemi ile birlikte do�acakt�r. Bu nedenle sat��, ister pe�in ister vadeli olsun istisna, sat��n yap�ld�� dönemde uygulanacakt�r.

Ta��nmaz sat��ndan elde edilecek kazanc�n istisnadan yararlanan % 75’lik k�sm�n�n, pasifte “549- Özel Fonlar Hesab�” veya “529 Di�er Sermaye Yedekleri Hesab�” na al�nmas� ve sat��n yap�ld�� y�l� izleyen be�inci y�l�n sonuna kadar bu hesaplardan herhangi birinde muhasebele�tirilmesi gerekmektedir. Elde edilen kazanç tutar�n�n sermayeye ilavesi mümkündür. Ancak sermayeye ilave d��nda, 5 y�l içinde ba�ka bir hesaba nakledilmesi, i�letmeden çekilmesi veya dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktar�lmas� ya da kurumun tasfiyesi halinde, istisna uygulanmas� nedeniyle zaman�nda tahakkuk etmeyen vergiler vergi ziya� cezas� ve gecikme faizi ile birlikte ödenecektir.


KVK uyar�nca gerçekle�ecek devir ve tam bölünme hallerinde 549-Hesab�n devralan kurumlar�n bilançolar�na aynen aktar�lmas� gerekece�inden, bu i�lem i�letmeden çeki� olarak de�erlendirilmeyecektir.

Sat�� bedelinin tamam�n�n, sat��n yap�ld�� y�l� izleyen ikinci takvim y�l�n�n sonuna kadar tahsil edilmesi �artt�r. Bu süre içinde tahsil edilmeyen sat�� bedeline isabet eden istisna nedeniyle zaman�nda tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziya� cezas� ve gecikme faizi ile birlikte ödenmesi gerekir.

Di�er taraftan, 549 veya 529 hesaplar�na al�nan kazanc�n 5 Y�l �çinde veya 5 Y�l geçtikten sonra i�letmeden çekilmesi kâr da��t�m� say�lacakt�r. Ba�ka bir ifade ile 5 Y�l �çindeki Çeki�lerde Geçici Vergi, Kurumlar Vergisi, Gelir Vergisi Stopaj�, Vergi Ziya� Cezas� ve Gecikme Faizi hesaplan�p sal�n�rken, 5 y�l sonra yap�lan çeki�lerde, sadece kâr da��t�m�na ba�l� Gelir Vergisi Stopaj� hesaplanmas� gerekecektir.

Ta��nmaz ticareti ve kiralamas�yla u�ra�an kurumlar�n ticari amaçla iktisap ettikleri ve ellerinde tuttuklar� ta��nmazlar�n sat��ndan elde ettikleri kazançlar istisna kapsam� d��ndad�r. Söz konusu ta��nmazlar�n iki tam y�l kurum aktifinde kay�tl� olmas� da bu durumu de�i�tirmez.

488 say�l� Damga Vergisi Kanunu’na ekli 2 say�l� tablo kapsam�ndaki i�lemler nedeniyle düzenlenen ka��tlar damga vergisinden, 6802 Say�l� Gider Vergileri Kanunu 29/v maddesine göre banka ve sigorta muameleleri vergisinden, 3065 Say�l� Katma De�er Vergisi Kanunu 17/4-r maddesine göre KDV’den istisnad�r.

Örnek; (A) Üretim A.�. 15.09.2004 tarihinde yat�r�m amaçl� 500.000-TL’ye ald�� ve aktifine kaydetti�i arsay� 10.12.2008 tarihinde 1.500.000-TL’ye satm��t�r.

Sat�� bedeli 1.500.000- Arsa Maliyeti 500.000- Sat�� Kazanc� 1.000.000- Uygulanacak KV istisna Tutar� 750.000- ( 1.000.000 X % 75 )

10.12.2008 102BANKALAR HS 1.500.000 250 ARSALAR HS 500.000 679 D��ER OLA�ANDI�I GEL�R KARLAR 1.000.000 679.01 Gayrimenkul Sat�� Kazanc� 250.000 679.02 Gayrimenkul �stisna Sat�� Kazanc� 750.000 /

%75’lik bu istisna kazanç sat��n yap�ld�� y�l� izleyen hesap döneminin ba��ndan, kazanc�n beyan edildi�i döneme ait kurumlar vergisi beyannamesinin verildi�i tarihe kadar öz kaynak hesaplar�na al�nmas� gerekmektedir.

/ 679 D��ER OLA�ANDI�I GEL�R KARLAR 1.000.000 690 DÖNEM KAR ZARARI 1.000.000 / 690 DÖNEM KAR ZARARI 1.000.000 692 DÖNEM NET K/Z 1.000.000 /


199

/ 692 DÖNEM NET K/Z 1.000.000 590 DÖNEM NET K/Z 1.000.000 /

/ 590 DÖNEM NET K/Z 1.000.000 570 GEÇM�� YIL KARLARI 1.000.000 / 570 GEÇM�� YIL KARLARI 750.000 549 ÖZEL FONLAR 750.000 549.03 KVK 5/1-e /



201

9. BÖLÜM MAL�YET HESAPLARI

1.Genel Aç�klama: Maliyet hesaplar�, mal ve hizmetlerin planlanan biçim ve niteli�e getirilmesi için yap�lan

giderlerin topland�� ve maliyet unsurlar�na dönü�türülerek izlendi�i hesaplard�r.

Bu bölümde yer alan gider hesaplar� uygulamada esneklik sa�lamak üzere iki seçenek halinde 7/A ve 7/B olarak sunulmu�tur. 7/A seçene�inde giderler defter-i kebirde fonksiyon esas�na göre, 7/B seçene�inde ise çe�it esas�na göre belirlenmi�tir. Bu suretle, i�letmelere giderlerin bölümlenmesinde ve defter-i kebirde izlenmesinde kendi organizasyon yap�lar�na, büyüklüklerine ve ihtiyaçlar�na göre düzenleyebilmeleri için kolayl�k sa�lanm��, farkl� maliyet hesaplama yöntemlerine uyulabilmesi aç�s�ndan da geni� bir esneklik tan�nm��t�r.

2. 7/A Seçene�inde Maliyet Hesaplar� Ek mali tablolar� düzenlemek durumunda olan üretim ve hizmet i�letmeleri için zorunlu

olan 7/A seçene�inde; giderler, esas defterlerde fonksiyon esas�na göre belirlenmi�tir. E� zamanl� kay�t yönteminin kullan�lmas� önerilen bu uygulamada, giderler yap�ld�klar� anda ilgili defter-i kebir hesaplar�na "Fonksiyon Esas�na" göre kaydedilirken, söz konusu giderler ayn� zamanda yard�mc� defterlerde hem çe�it esas�na hem de ilgili gider yerlerine göre izlenir. Gider çe�itlerinin izlenece�i yard�mc� defter kay�tlar�n�n, giderlerin ait olduklar� gider yerlerini de gösterecek �ekilde tutulmas� durumunda, yöntem amac�na uygun biçimde yürütülmü� olacakt�r. Bu kay�t yönteminde; giderler e� zamanl� olarak ayn� anda hem fonksiyonlar�na, hem çe�itlerine hem de ilgili gider yerlerine göre izlendi�inden; muhasebe kay�tlar�n�n azalt�lmas�na ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir düzen içinde olu�turulmas�na olanak sa�lamaktad�r.

Bu uygulamada, maliyet hesap gruplar� a�a��daki gibi bölümlenmi�tir.

70 Maliyet Muhasebesi Ba�lant� Hesaplar�

(Maliyet muhasebesinin genel muhasebeden ba��ms�z çal��mas� durumunda bu grup çal��t�r�l�r.)

710 Direkt �lkmadde ve Malzeme Giderleri

720 Direkt ��çilik Giderleri

730 Genel Üretim Giderleri


750 Ara�t�rma Geli�tirme Giderleri

760 Pazarlama Sat�� ve Da��t�m Giderleri


780 Finansman Giderleri

2.1. Direkt �lk madde ve Malzeme Giderleri : Bu giderler, esas üretim gider yerleri ile ilgili olup, mamulün bünyesine giren, mamulün

temel ö�esini olu�turan ve mamulün bünyesine do�rudan yüklenebilen maddelerin kullan�m� fiili tutarlarla bu hesapta izlenir. Üretimde kullan�lmayan ve sat�lan ilkmadde ve malzemenin maliyeti bu hesapta izlenmez.

��leyi�i :

Dönem içinde üretimde kullan�lmak üzere ana ve yard�mc� üretim yerlerinde ambardan çekilen direkt maddeler bu hesab�n borcuna, "150 �lkmadde ve Malzeme Hesab�"n�n alaca��na kaydedilir. E� zamanl� kay�t sistemi uygulayan i�letmelerde giderlerin tahakkuk kayd�n�n yap�lmas�n� sa�lamak üzere düzenlenen fi�te, gider çe�idi ile gider yeri kodunun yaz�lmas� esast�r.


Hesapla ilgili yap�lan düzeltmeler hesab�n alaca��na kaydedilir. Dönem sonlar�nda hu hesap, "711 Direkt �lkmadde ve Malzeme Yans�tma Hesab�" ile kar��la�t�r�larak kapat�l�r.

2.2. Direkt ��çilik Giderleri Hesab� : Bu giderler esas üretim gider yerleri ile ilgili olup, belli bir mamul veya hizmetin üretim

maliyetine do�rudan do�ruya yüklenebilen i�çilik giderlerini kapsar. Bu giderler hangi mamul veya mamul grubu için harcand�� izlenebilen ve herhangi bir da��t�m anahtar�na gerek duymadan, i�çi ba��na dü�en çal��ma süresi ölçülebilen i�çilik giderlerinden olu�ur.

2.3. Genel Üretim Giderleri : ��letmenin üretimi ve bu üretime ba�l� hizmetler için yap�lan direkt i�çilik ve direkt ilk

madde ve malzeme d��nda kalan giderlerin izlendi�i hesapt�r.

Bu giderlerin;

- Üretim ve hizmet maliyeti ile ilgili bir gider niteli�ini ta��mas�,

- Çe�it ve de�er yönü ile do�rudan do�ruya de�il ancak da��t�m yoluyla üretim ve hizmet maliyetlerine yans�t�labilir nitelikte olmas�, gerekir.

Tahakkuk eden giderler bu hesab�n borcuna kaydedilir. Dönem sonlar�nda "731 Genel Üretim Giderleri Yans�tma Hesab�" ile kar��la�t�r�larak kapat�l�r.

2.4. Hizmet Üretim Maliyeti Hizmet i�letmelerinde üretilen hizmetler için yap�lan giderlerin fiili tutarlar� bu hesab�n

horcuna kaydedilir. Dönem sonlar�nda bu hesap "741 Hizmet Üretim Maliyeti Yans�tma" hesab� ile kar��la�t�r�larak kapat�l�r.

2.5. Ara�t�rma ve Geli�tirme Giderleri : Üretime devam olunan mamullerin maliyetlerini dü�ürmek, sat��lar�n� artt�rmak, bulunan

yeni üretim çe�itlerinin i�letmede kullan�lmakta olan yöntem ve i�lemlerini geli�tirmek ya da yeni yöntem ve i�lemler bulmak, üretimde kullan�lan teçhizat�n yenilerinin ve mevcutlar�n�n geli�tirilmesine ili�kin ara�t�rmalar yapmak, sat�� ve pazarlama faaliyetlerini geli�tirmek ve di�er bir deyi�le ticari alana uygulanmas� için yap�lan giderlerin kaydedildi�i hesapt�r.

Aktifle�tirilmeyen ara�t�rma ve geli�tirme giderleri ile aktifle�tirilmi� olanlardan bu döneme isabet eden itfa paylar� bu hesab�n borcuna kaydedilir. Dönem sonlar�nda bu hesap, "751 Ara�t�rma ve Geli�tirme Giderleri Yans�tma Hesab�" ile kar��la�t�r�larak kapat�l�r.

2.6. Pazarlama Sat�� ve Da��t�m Giderleri : Mamulün stoklara verildi�i ve hizmetin tamamland�� andan itibaren bu mal ve hizmetlerin

al�c�lara teslimine kadar yap�lan giderler bu hesaba borç kaydedilir. Dönem sonlar�nda bu hesap, "761 Pazarlama Sat�� ve Da��t�m Giderleri Yans�tma Hesab�" ile kar��la�t�r�larak kapat�l�r.

2.7. Genel Yönetim Giderleri : Bir i�letmenin yönetim fonksiyonlar�, i�letme politikas�n�n tayini, organizasyon ve kadro

kurulu�u, büro hizmetleri, kamu ili�kileri, güvenlik, hukuk i�leri, personel i�leri, kredi ve tahsilat� da kapsayan muhasebe ve mali i�ler servislerin giderleri bu hesaba borç kaydedilir. Dönem sonlar�nda bu hesap, " 771 Genel Yönetim Giderleri Yans�tma Hesab�" ile kar��la�t�r�larak kapat�l�r.

2.8. Finansman Giderleri Hesab� : ��letme faaliyetlerinin aksamadan yürütülebilmesi amac�yla borçlan�lan tutarlarla ilgili faiz,

kur farklar�, komisyon ve benzeri giderler bu hesaba borç kaydedilir.


203

7/A Seçene�i:

710 Dir. �lk. M.M. 711 D.�lk. M.M.Y.H

730 Gen. Üret. Gid. 731 Gen. Ür. G.Y.H

720 Dir. ��ç. Gid. 721 Dir. ��ç. G.Y.H 151 Yar� Mam.-Ür. 152 Mamuller 620 Sat. Mam. Mal.

Üretim Tamamlan�nca

Sat�l�nca

750 Ar-Ge Gid. 751 Ar-Ge Gid. Y.H

760 P. S. ve D. G. 761 P.S.D.G.Y.H.

770 Gen. Yön. Gid. 771 G. Y.G.Y.H.

780 Finansman Gid. 781 Fin. Gid. Y.H.

630 Ar-Ge Gid.

631 P.S.ve D.G.

632 Gen. Yön. Gid.

660 K.V.Borç.G.

661 U.V.Borç.G.

690 Dönem K/Z


Hizmet ��letmelerinde Maliyet Hesaplar�: (7/A) -Y�llara Yayg�n �n�aat Onar�m ��leri; E�er hizmet i�i, y�llara yayg�n in�aat onar�m i�i ise a�a��daki �ekilde muhasebele�tirilir.

740 Hiz. Üret. Mal. 741 Hiz. Üret. M.Y.

750 Ar-Ge Gid. 751 Ar-Ge Gid. Y.H

760 P. S. ve D. G. 761 P.S.D.G.Y.H.

770 Gen. Yön. Gid. 771 G. Y.G.Y.H.

780 Finansman Gid. 781 Fin. Gid. Y.H.

690 Dönem K/Z

170-177 622 Sat. Hiz. Mal.

�� Bitince


205

-Di�er Hizmet ��letmeleri;


3. Uygulama Hizmet i�i, y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�i de�ilse üretim i�letmelerinde oldu�u gibi

yans�tma hesaplar� 630, 631, 632, 660, 661 nolu hesaplara, 741 nolu hesap ise 622 nolu hesaba kaydolunur.

Örnek: 7/A seçene�ini kullanan bir üretim ve hizmet i�letmesinin dönem sonu itibariyle maliyet hesaplar�n�n bakiyeleri a�a��daki gibidir.

710 Dir. �lkmadde ve Malz. Gid. : 1.000

720 Direkt ��çilik Diderleri : 1.200

730 Genel Üretim Giderleri : 800

740 Hizmet Üretim Maliyeti : 300

750 Ara�t�rma ve Geli�tirme Gid. : 40

760 Paz. Sat�� ve Da��t�m Gid. : 250

770 Genel Yönetim Giderleri : 300

780 Finansman Giderleri : 120

Dönem sonunda a�a��daki hususlar tespit edilmi�tir.

1) Finansman giderlerinin 80TL’lik k�sm� k�sa vadeli borçlanma gideridir.

2) Dönem içerisinde 2.300-TL tutar�nda üretim tamamlanm��t�r.

3) Üretimi tamamlanan 2.000-TL’lik mal, sat��a sunulup 2.500-TL’ye say�lm��t�r.

4) Dönem içerisinde 750-TL’lik hizmet geliri elde edilmi�tir.

5) Dönem ba�� mamul ve yar� mamul stoku yoktur.

��letmenin dönem sonunda yapmas� gerekli kay�tlar� yap�p gelir tablosunu düzenleyelim.

/ 151 YARI MAMULLER – ÜRET�M 3.000 711 D�R. �LK. M.M. G�D. YANS. H. 1.000 721 D�R. ��Ç�L�K G�D. YANS. H. 1.200 731 GENEL ÜRET�M G�D. YANS. H. 800 / 622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� 300630 AR-GE G�DERLER� 40631 PAZ. SAT. VE DA�. G�D. 250632 GENEL YÖNET�M G�D. 300660 KISA VAD. BORÇ. G�D. 80661 UZUN VAD. BORÇ. G�D. 40 741 H�ZM. ÜRET�M MAL. YANS. H. 300 751 AR-GE G�D. YANS. H. 40 761 PAZ. SAT. VE DA�. G. YANS. H. 250 771 GENEL YÖNET�M G�D. YANS. H. 300 781 F�NANSMAN G�D. YANS. H. 120 /


207

711 D�R. �LK. M.M. G�D. YANS. H. 1.000721 D�R. ��Ç�L�K G�D. YANS. H. 1.200731 GENEL ÜRET�M G�D. YANS. H. 800741 H�ZM. ÜRET�M MAL. YANS. H. 300751 AR-GE G�D. YANS. H. 40761 PAZ. SAT. VE DA�. G. YANS. H. 250771 GENEL YÖNET�M G�D. YANS. H. 300781 F�NANSMAN G�D. YANS. H. 120 710 D�R. �LK. M.M. G�D. 1.000 720 D�R. ��Ç�L�K G�D. 1.200 730 GENEL ÜRET�M G�D. 800 740H�ZM. ÜRET�M MAL. 300 750 AR-GE G�D. 40 760 PAZ. SAT. VE DA�. G. 250 770 GENEL YÖNET�M G�D. 300 780 F�NANSMAN G�D. 120 / / 152 MAMULLER 2.300 151 YARI MAMULLER - ÜRET�M 2.300 / 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 1.010 622 SATILAN H�ZMET MAL�YET� 300 630 AR-GE G�DERLER� 40 631 PAZ. SAT. VE DA�. G�D. 250 632 GENEL YÖNET�M G�D. 300 660 KISA VAD. BORÇ. G�D. 80 661 UZUN VAD. BORÇ. G�D. 40 / 620 SATILAN MAMUL MAL�YET� 2.000 152 MAMULLER 2.000 / 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 2.000 620 SATILAN MAMUL MAL�YET� 2.000 /


/ 600 YURT�Ç� SATI�LAR 3.250

- Mal Sat�� 2.500.000.000 - Hizmet Geliri 750.000.000

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 3.250 /

Gelir Tablosu: A) BRÜT SATI�LAR ....................................................... 3.250

600 Yurtiçi Sat��lar .......3.250 B) SATI� �ND�R�MLER� (-) .............................................. -

NET SATI�LAR ........................................................... 3.250 C) SATI�LARIN MAL�YET� (-) ......................................... (2.300)

620 Sat�lan Mamuller Maliyeti (-) ......2.000 622 Sat�lan Hizmet Maliyeti (-) .......... 300 BRÜT SATI� KARI VEYA ZARARI ........................... 950

D) FAAL�YET G�DERLER� (-) .......................................... (590) 630 Ara�t�rma ve Geli�tirme Giderleri (-) ..........40 631 Pazarlama, Sat�� ve Da��t�m Giderleri (-)..250 632 Genel Yönetim Giderleri (-) .......................300 FAAL�YET KARI VEYA ZARARI.............................. 360

E) D��ER FAAL�YETLERDEN OLA�AN GEL. VE KÂR.. - F) D��ER FAAL�YETLERDEN OLA�AN G�D. VE ZAR. (-) - G) F�NANSMAN G�DERLER� (-) ....................................... (120)

660 K�sa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 80 661 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 40 OLA�AN KAR VEYA ZARAR.................................... 240

H) OLA�ANDI�I GEL�R VE KARLAR ............................. - I) OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR (-) ..................... -

DÖNEM KARI VEYA ZARARI..................................... 240 �) DÖN. KARI, VER. VE D��. YAS. YÜK. KAR�. (-) ........ (48) (240 x % 20)

DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI............................ 192

4. 7/B Seçene�inde Maliyet Hesaplar� Ek mali tablo düzenlemek zorunda olmayan ticaret i�letmeleri, küçük hizmet i�letmeleri ve

küçük üretim i�letmelerinden isteyenler, giderlerin izlenmesinde bu seçene�i uygular.

Bu uygulamada; giderler defter-i kebirde maliyet dönemi boyunca çe�it esas�na göre izlenir. Maliyet ç�karma dönemlerinde, söz konusu giderler gider da��t�m tablosu arac�l��yla fonksiyonlar�na dönü�türülerek ilgili gider yerlerine ve hizmet veya mamul maliyetlerine veya sonuç hesaplar�na aktar�l�r.


209

Gider çe�itlerinin fonksiyonlar�na dönü�türülmesinde ve ilgili gider yerlerine yüklenmesinde, i�letmeler isterlerse gider çe�idi hesaplar�ndan ilgili gider yerlerine ve fonksiyonel gider hesaplar�na aktarmalar yap�lmas�n� gerektirecek kay�t düzenini seçerler. �sterlerse, e� zamanl� kay�t düzenini bu seçenek için de kullanarak yard�mc� defterlerde fonksiyonel gider hesaplar�n� ve gider yerlerini izleyebilirler. Bu suretle gider çe�itleri tahakkuk ettikçe ilgili defter-i kebir hesaplar�nda izlenirken; ayn� anda yard�mc� defterlerde fonksiyonlar�na göre izlenip e� zamanl� olarak gider yerlerine aktar�labilir.

7/B seçene�inde i�letmeler 79 No.lu gruptaki maliyet hesaplar�n� kullan�r.

Bu uygulamada maliyet hesap gruplar� a�a��daki gibi bölümlenir:

790 ilk Madde ve Malzeme Giderleri 791 ��çi Ücret ve Giderleri 792 Memur Ücret ve Giderleri 793 D��ar�dan Sa�lanan Fayda ve Hizmetler 794 Çe�itli Giderler 795 Vergi, Resim ve Harçlar 796 Amortismanlar ve Tükenme Paylar� 797 Finansman Giderleri 798 Gider Çe�itleri Yans�tma Hesaplar� 799 Üretim Maliyet Hesab�

Hesaplar�n ��leyi�i : Giderler tahakkuk ettikçe dönem boyunca 790-797 no.lu çe�it esas�na göre bölümlenmi�

ilgili gider hesaplar�n�n borcuna kaydedilir.

Üretim ve Hizmet i�letmelerinde, maliyet ç�karma dönemlerinde düzenlenen gider da��t�m tablosu sonucuna göre fonksiyonlar�na ve gider yerlerine göre gruplanan çe�it hesaplar�n�n toplam tutarlar�, "798 Gider Çe�itleri Yans�tma Hesab�" alaca�� ile "799 Üretim Maliyet Hesab�"na ve "630 Ara�t�rma ve Geli�tirme Giderleri", "631 Pazarlama Sat�� ve Da��t�m Giderleri", "632 Genel Yönetim Giderleri", "66 Finansman Giderleri" grubunun ilgili hesab�na, "680 Çal��mayan K�s�m Gider ve Zararlar�" hesaplar�n�n ilgili olanlar�na veya aktifle�mesi gereken tutarlar ise ilgili aktif hesaplar�n�n borcuna kaydedilir. Dönem sonlar�nda "799 Üretim Maliyet Hesab�", üretim i�letmelerinde 151 Yar� Mamuller Üretim" ve "152 Mamuller" hesaplar�na, hizmet i�letmelerinde ise "622 Sat�lan Hizmet Maliyeti Hesab�"na devredilerek kapat�l�r.

Ticaret i�letmelerinde ise dönem boyunca gider çe�itleri hesab�n�n borcuna kaydedilen tutarlar, dönem sonlar�nda fonksiyonlar�na dönü�türülerek sonuç hesaplar� aras�nda yer alan 630, 631, 632 hesaplar� ile “66 Finansman Giderleri” grubunun ilgili hesab�n�n borcuna, "798 Gider Çe�itleri Yans�tma Hesaplar�"n�n alaca��na yaz�l�r. 798 ile 790-797 numaral� hesaplar dönem sonlar�nda kar��la�t�r�larak kapat�l�r.

790 �lk Madde ve Malzeme Giderleri Mal ve hizmetlerin üretilmesini, i�letme faaliyetlerinin devaml�l��n� sa�lamak amac�yla

tüketilen her türlü direkt ilkmadde ve malzeme, endirekt malzeme ve üretimle ilgili d��ar�yla yapt�r�lan i�leri kapsar.

791 ��çi Ücret ve Giderleri ��letme faaliyetlerini yürütmek üretim ve hizmetleri gerçekle�tirmek amac�yla çal��t�r�lan

i�çiler için tahakkuk ettirilen, (Esas i�çilik, fazla mesai, üretim primleri, ikramiyeler, y�ll�k izin ücretleri, S. Sigorta i�veren primi, gece primi, hafta tatili ve genel tatil ücretleri, her türlü sosyal yard�mlar ve i�çilere ait di�er giderler gibi) her türlü tutarlar� kapsar.


792 Memur Ücret ve Giderleri ��letme faaliyetlerini yürütmek, üretim ve hizmetler gerçekle�tirmek amac�yla çal��t�r�lan

ayl�kl� yönetici, memur, büro personeli vb. için tahakkuk ettirilen her türlü tutarlar� kapsar.

793 D��ardan Sa�lanan Fayda ve Hizmetler ��letme faaliyetlerini yürütmek, üretim pazarlama ve di�er hizmetleri gerçekle�tirmek

amac�yla d��ar�dan sa�lanan fayda ve hizmetler (elektrik, su, gaz bak�m ve onar�m, haberle�me, nakliye ile di�er fayda ve hizmetler) için yap�lan giderleri kapsar.

794 Çe�itli Giderler Yukar�da belirtilen giderler d��nda, i�letme faaliyetlerini sürdürmek için yap�lmas� gerekli

olan giderleri kapsar. Sigorta giderleri, kira giderleri, yolluk giderleri dava icra ve noter giderleri, i�tirak pay� ve aidat giderleri, çe�itli giderler gibi giderler bu grupta yer al�r.

795 Vergi, Resim ve Harçlar Mevzuat gere�ince tahakkuk ettirilen gider niteli�indeki vergi, resim ve harçlar� kapsar.

796 Amortismanlar ve Tükenme Paylar� Maddi ve maddi olmayan duran varl�klar ile, özel tükenmeye tabi varl�klar için ayr�lan

amortisman gideri ile tükenme paylar�n� kapsar.

797 Finansman Giderleri ��letmenin gerek yat�r�m gerekse i�letme sermayesi ihtiyac�n� kar��lamak üzere yapt��

k�sa veya uzun vadeli borçlanmalar�n faiz, komisyon ve kur farklar�n� kapsar.


211

7/B Seçene�i:

790 �lk

1

791 ��çi Ücr.ve

1

792

1

793 D��. S.Fay.

1

794 Çe�itli Gid.

1

795 Ver.Res.ve

1

796

1

797 Fin. Gid.

1

798 Gid. Çe�.

799 Üretim

630 Ar-Ge Gid.

631 P.S.ve

632

660

661

680

3 2 Hizmet ��letmelerinde 622 S.H.M.

151 Y.M.- 152 620

Üretim ��letmelerinde

690 Dön. K/Z

4


4.1. Uygulama Örnek: 7/B seçene�ine göre giderlerini muhasebele�tiren i�letmenin Aral�k ay� i�lemleri

a�a��daki gibidir.

1) ��letme nakil vas�talar� için 500-TL’lik sigorta primi ödemi�tir. Bu harcama genel yönetime aittir.

2) ��letme su tesisat�n�n onar�m�n� 600-TL’ye yapt�rm��t�r. Bu harcaman�n yar�s� genel yönetime, di�er yar�s� pazarlama, sat�� ve da��t�m bölümüne aittir.

3) ��letme mevcut ta��tlar� için 2.700-TL amortisman hesaplam��t�r. Amortisman giderlerinin 1/3’ü genel yönetime, 1/3’ü pazarlama, sat�� ve da��t�m bölümüne, 1/3’ü de ara�t�rma geli�tirme bölümüne aittir.

4) Banka, i�letmeye 800-TL’lik borçlanma faizini gösterir dekontu göndermi�tir. Al�nan kredilerin yar�s� k�sa vadelilere, yar�s� uzun vadelilere aittir. Bu oran faiz giderleri için de geçerlidir.

- ��letme, ödemeleri nakden yapm��t�r.

- KDV ihmal edilmi�tir.

��letmenin Aral�k ay� i�lemleri ve dönem sonu i�lemlerinin kay�tlar� a�a��daki gibi olur.

...12...... 794 ÇE��TL� G�DERLER 500 100 KASA 500

Sigorta Primi Ödemesi ...12...... 793 DI�. SA�LANAN FAYDA VE H�ZM. 600 100 KASA 600

Su Tesisat� Onar�m� ...12...... 796 AMORT�SMAN VE TÜK. PAYL. 2.700 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 2.700

Amortisman Giderleri ...12...... 797 F�NANSMAN G�DERLER� 800 300 BANKA KRED�LER� 400 400 BANKA KRED�LER� 400Borçlanma Faizi /


213

Giderlerin fonksiyonlar�na göre da��l�m� a�a��daki gibi olacakt�r.

Toplam Giderler

Ara�t�rma Geli�tirme

Pazarlama Sat. ve Da�.

Genel Yönetim Finansman

793 D��. Sa�. Fay.ve H. 600 - 300 300 -

794 Çe�itli Giderler 500 - - 500 -

796 Amortisman ve T. P. 2.700 900 900 900 -

797 Finansman Giderleri 800 - - - 800

4.600 900 1.200 1.700 800

31.12...... 630 AR-GE G�DERLER� 900

631 PAZ. SAT. VE DA�. G�D. 1.200

632 GENEL YÖNET�M G�D. 1.700

660 KISA VAD. BORÇ. G�D. 400

661 UZUN VAD. BORÇ. G�D. 400 798 G�DER ÇE��TLER� YANS. HES. 4.600 / 798 G�DER ÇE��TLER� YANS. HES. 4.600 793 DI�. SA�LANAN FAYDA VE H�ZM. 600 794 ÇE��TL� G�DERLER 500 796 AMORT�SMAN VE TÜK. PAYL. 2.700 797 F�NANSMAN G�DERLER� 800 / 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 4.600 630 AR-GE G�DERLER� 900 631 PAZ. SAT. VE DA�. G�D. 1.200 632 GENEL YÖNET�M G�D. 1.700 660 KISA VAD. BORÇ. G�D. 400 661 UZUN VAD. BORÇ. G�D. 400 /


10. BÖLÜM GEL�R TABLOSU HESAPLARI

1. Genel Aç�klama Gelir Tablosu, i�letmenin belli bir dönemde elde etti�i tüm gelirler ile ayn� dönemde

katland�� bütün maliyet ve giderleri ve bunlar�n sonucunda i�letmenin elde etti�i dönem net kar�n� veya dönem net zarar�n� kapsar.

Gelirler gelir tablosu hesaplar�na do�rudan al�n�rlar. Giderlerden faaliyet giderleri ile finansman giderleri 7’li gruptaki hesaplardan gelir tablosu hesaplar�na yans�t�l�r. Bunun d��ndaki giderler do�rudan gelir tablosu hesaplar�na al�n�r.

Gelir tablosunda yer alan kalemler a�a��daki gibidir.

A) BRÜT SATI�LAR 600 Yurtiçi Sat��lar 601 Yurtd�� Sat��lar 602 Di�er Gelirler

B) SATI� �ND�R�MLER� (-) 610 Sat��tan �adeler (-) 611 Sat�� skontolar� (-) 612 Di�er �ndirimler (-)

NET SATI�LAR

C) SATI�LARIN MAL�YET� (-) 620 Sat�lan Mamuller Maliyeti (-) 621 Sat�lan Ticari Mallar Maliyeti (-) 622 Sat�lan Hizmet Maliyeti (-) 623 Di�er Sat��lar�n Maliyeti (-)

BRÜT SATI� KARI VEYA ZARARI

D) FAAL�YET G�DERLER� (-) 630 Ara�t�rma ve Geli�tirme Giderleri (-) 631 Pazarlama, Sat�� ve Da��t�m Giderleri (-) 632 Genel Yönetim Giderleri (-)

FAAL�YET KARI VEYA ZARARI

E) D��ER FAAL�YETLERDEN OLA�AN GEL�R VE KÂRLAR 640 ��tiraklerden Temettü Gelirleri 641 Ba�l� Ortakl�klardan Temettü Gelirleri 642 Faiz Gelirleri 643 Komisyon Gelirleri 644 Konusu Kalmayan Kar��l�klar 645 Menkul K�ymet Sat�� Karlar� 646 Kambiyo Karlar� 647 Reeskont Faiz Gelirleri


215

649 Faaliyetle �lgili Di�er Gelir ve Karlar

F) D��ER FAAL�YETLERDEN OLA�AN G�DER VE ZARARLAR (-)

653 Komisyon Giderleri (-)

654 Kar��l�k Giderleri (-)

655 Menkul K�ymet Sat�� Zararlar� (-)

656 Kambiyo Zararlar� (-)

657 Reeskont Faiz Giderleri (-)

659 Di�er Ola�an Gider ve Zararlar (-)

G) F�NANSMAN G�DERLER� (-)

660 K�sa Vadeli Borçlanma Giderleri (-)

661 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-)

OLA�AN KAR VEYA ZARAR

H) OLA�ANDI�I GEL�R VE KARLAR

671 Önceki Dönem Gelir ve Karlar�

679 Di�er Ola�and�� Gelir ve Karlar

I) OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR (-)

680 Çal��mayan K�s�m Gider ve Zararlar� (-)

681 Önceki Dönem Gider ve Zararlar� (-)

689 Di�er Ola�and�� Gider ve Zararlar (-)

DÖNEM KARI VEYA ZARARI (690)

�) DÖNEM KARI, VERG� VE D��ER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KAR�ILIKLARI (-) (691)

DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI (692)

� Kurum, kar da��t�m� yapm�yorsa 691 nolu hesap sadece kurumlar vergisini içerir.

� Kurum, kar da��t�m� yap�yorsa, 691 nolu hesap kurumlar vergisi ve gelir vergisi stopaj�n� içerir.

� Dönem sonunda gelir ve gider hesaplar� Dönem Kar� veya Zarar� Hesab�na aktar�larak kapat�l�r. Bu amaçla gider hesaplar� Dönem Kar� veya Zarar� Hesab�n�n borç taraf�na aktar�l�r. Gelir hesaplar� ise Dönem Kar� veya Zarar� Hesab�n�n alacak taraf�na aktar�l�r. Bu hesap borç kalan� verirse, i�letmenin dönem zarar� ortaya ç�kar. Dönem Kar� veya Zarar� hesab� alacak kalan� verirse, i�letmenin dönem kar� ortaya ç�kar.


690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI

B) SATI� �ND�R�MLER� A) BRÜT SATI�LAR 610 Sat��tan �adeler 600 Yurtiçi Sat��lar

611 Sat�� skontolar� 601 Yurtd�� Sat��lar

612 Di�er �ndirimler 602 Di�er Gelirler

C) SATI�LARIN MAL�YET� E) D��. FAAL. OLA�AN GEL. VE KARLAR

620 Sat�lan Mamuller Maliyeti 640 ��tiraklerden Temettü Gelirleri

621 Sat�lan Ticari Mallar Maliyeti 641 Ba�l� Ortakl�klardan Temettü Gelirleri

622 Sat�lan Hizmet Maliyeti 642 Faiz Gelirleri

623 Di�er Sat��lar�n Maliyeti 643 Komisyon Gelirleri

D) FAAL�YET G�DERLER� 644 Konusu Kalmayan Kar��l�klar

630 Ara�t�rma ve Geli�tirme Giderleri 645 Menkul K�ymet Sat�� Karlar�

631 Pazarlama, Sat�� ve Da��t�m Giderleri 646 Kambiyo Karlar�

632 Genel Yönetim Giderleri 647 Reeskont Faiz Gelirleri

F) D��. FAAL. OLA�AN G�D. VE ZARARLAR 649 Faaliyetle �lgili Di�er Gelir ve Karlar

653 Komisyon Giderleri H) OLA�ANDI�I GEL�R VE KARLAR

654 Kar��l�k Giderleri 671 Önceki Dönem Gelir ve Karlar�

655 Menkul K�ymet Sat�� Zararlar� 679 Di�er Ola�and�� Gelir ve Karlar

656 Kambiyo Zararlar�

657 Reeskont Faiz Giderleri

659 Di�er Ola�an Gider ve Zararlar

G) F�NANSMAN G�DERLER�

660 K�sa Vadeli Borçlanma Giderleri

661 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri

I) OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR

680 Çal��mayan K�s�m Gider ve Zararlar�

681 Önceki Dönem Gider ve Zararlar�

689 Di�er Ola�and�� Gider ve Zararlar (-)


217

3. KISIM 1.BÖLÜM

ÖZELL�KL� DURUMLAR 1. Ba�� Ve Yard�mlar�n Muhasebele�tirilmesi

193 say�l� Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinde ve 5520 Say�l� Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde indirim ba�l�� alt�nda gelir ve kurumlar vergisi yönünden matrahtan indirilebilecek baz� unsurlar ve indirilme �artlar� s�ralanm��t�r. Her iki kanunda paralel düzenlemeler yer almaktad�r.

Bilindi�i üzere Yeni Kurumlar Vergisi Kanununun 10. maddesinde “Di�er �ndirimler” ba�l�� alt�nda ;

“c) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tan�nan vak�flara ve kamu yarar�na çal��an dernekler ile bilimsel ara�t�rma ve geli�tirme faaliyetinde bulunan kurum ve kurulu�lara makbuz kar��l��nda yap�lan ba�� ve yard�mlar�n toplam�n�n o y�la ait kurum kazanc�n�n % 5'ine kadar olan k�sm�.

ç) (c) bendinde say�lan kamu kurum ve kurulu�lar�na ba��lanan okul, sa�l�k tesisi, 100 yatak (kalk�nmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kayd�yla ö�renci yurdu ile çocuk yuvas�, yeti�tirme yurdu, huzurevi ve bak�m ve rehabilitasyon merkezi in�as� dolay�s�yla yap�lan harcamalar veya bu tesislerin in�as� için bu kurulu�lara yap�lan her türlü ba�� ve yard�mlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yap�lan her türlü nakdî ve aynî ba�� ve yard�mlar�n tamam�.

Kurumlar Vergisi matrah�n�n tespitinde, Kurumlar Vergisi beyannamesi üzerinden ayr�ca gösterilmek �art�yla kurum kazanc�ndan indirilebilir.” denilmektedir.

Bilindi�i gibi, 193 say�l� Gelir Vergisi Kanunu’nun 89/4 bendinde, “Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yarar�na çal��an dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tan�nan vak�flara y�ll�k toplam� beyan edilecek gelirin % 5'ini (kalk�nmada öncelikli yöreler için % 10'unu) a�mamak üzere, makbuz kar��l��nda yap�lan ba�� ve yard�mlar (bir takvim y�l� içinde yap�lan ba�� ve yard�mlar�n toplam� o y�la ait beyan edilecek gelirin %5 ini, kalk�nmada öncelikli yöreler için %10’unu a�arsa fazlas� indirilmez) ile 5 numaral� bendinde genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere ba��lanan okul, sa�l�k tesisi ve yüz yatak (kalk�nmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere ö�renci yurdu ile çocuk yuvas�, yeti�tirme yurdu, huzurevi, bak�m ve rehabilitasyon merkezi in�as� dolay�s�yla yap�lan harcamalar veya bu tesislerin in�as� için bu kurulu�lara yap�lan her türlü ba�� ve yard�mlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yap�lan her türlü nakdî ve aynî ba�� ve yard�mlar�n tamam� y�ll�k beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilir.

Ba�� ve yard�m�n�n nakden yap�lmamas� halinde, ba��lanan veya yard�m�n konusunu te�kil eden mal veya hakk�n varsa mukayyet de�eri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümleri dairesinde Takdir Komisyonunca tespit edilecek de�er esas al�n�r.

... hükmü bulunmaktad�r.

Öte yandan 222 say�l� �lk Ö�retim ve E�itim Kanununun 76. maddesinde �ktisadi Devlet Te�ekkülleri, özel kurumlar, dernekler veya hay�rsever kimseler taraf�ndan yap�lacak her türlü mal, para ba��lar� ve vasiyetler, Gelir ve Kurumlar Vergisi yükümlüleri taraf�ndan makbuz mukabilinde yap�lacak para ba��lar�, y�ll�k bildirim ile bildirilecek gelirlerden ve kurum kazançlar�ndan indirim konusu yap�labilmektedir. Ayr�ca 2547 say�l� Yüksek Ö�retim Kanunu’nun 56/b maddesinde


“Üniversiteler ve ileri teknoloji enstitüleri, genel bütçeye dahil kamu kurum ve kurulu�lar�na tan�nan mali muafiyetler, istisnalar ve di�er mali kolayl�klardan aynen yararlan�rlar. Gelir veya Kurumlar vergisi mükellefleri taraf�ndan üniversitelere ve ileri teknoloji enstitülerine makbuz kar��l��nda yap�lacak ba��lar Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlar� hükümlerine göre y�ll�k beyanname ile bildirilecek gelirlerden ve kurum kazanc�ndan indirilir.” hükmü yer alm�� olup kanunun ek 7. maddesinde bu hükmün vak�flarca kurulan yüksek ö�retim kurumlar�n� da kapsad�� belirtilmi�tir.

Katma De�er Vergisi Kanunu’nun 17’nci maddesinin 2.f�kras�n�n (b) bendine göre; genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunlar�n te�kil ettikleri birlikler, üniversiteler, döner sermayeli kurulu�lar, kanunla kurulan kamu kurum ve kurulu�lar�, kamu kurumu niteli�indeki meslek kurulu�lar�, siyasi partiler ve sendikalar, kanunla kurulan veya tüzel ki�ili�i haiz emekli ve yard�m sand�klar�, kamu menfaatine yararl� dernekler, tar�msal amaçl� kooperatifler ve bakanlar kurulunca vergi muafiyeti tan�nan vak�flara, bedelsiz olarak yap�lan her türlü mal teslimi ve hizmet ifalar� KDV’den istisna edilmi�tir. (ayn� kurum ve kurulu�lara bir bedel kar��l��nda yap�lan teslim ve hizmetler KDV’ye tabi olacakt�r),

KDVK’nun 30/a ve 32’nci maddeleri hükümlerine göre 17’nci madde kapsam�na giren i�lemler k�smi istisna niteli�indedir. Buna göre madde kapsam�na giren i�lemleri yapanlar, bu i�lemlerle ilgili al�� ve giderler dolay�s�yla yüklendikleri vergileri indirim konusu yapamayacak, bu vergiler gelir ve kurumlar vergisi uygulamalar� çerçevesinde i�in mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak göz önüne al�nabilecektir.

Örne�in, KDV’den istisna olup ba��lanan bir mal�n KDV’si, daha önce indirim konusu yap�lm�� ise, ba�� tarihinde ba��lanan mal ile birlikte 391 Hesaba alacak kaydederek ve dönemin KDV beyannamesinde hesaplanan vergiye dahil edilerek düzeltilecektir. KDV’den istisna olup ba��lanan bir mal ayn� tarihte al�nm�� ve ba��lanm�� ise bu durumda al�nan mal�n KDV’siyle birlikte gider yaz�lmas� gerekmektedir.

Bedelsiz teslimlere ait olup indirim konusu yap�lamayan Katma De�er Vergileri an�lan kanunun 58’nci maddesi uyar�nca gelir veya kurumlar vergisi matrah�n�n tespitinde gider olarak kabul edilebilecektir.

KDV den istisna olarak ba��lanan mallar nedeniyle yüklenilen KDV’nin tamam�n�n yada bir bölümünün ba��n yap�ld�� tarihte indirilmi� olmas� halinde, indirilen verginin ba��n yap�ld�� dönemde düzeltilmesi gerekecektir. Düzeltme i�lemi, ba��lanan mal�n al�m� s�ras�nda yüklenilip indirilmi� bulunan verginin, ba��n yap�ld�� dönem beyannamesinde gösterilerek, hesaplanan vergiye ilave edilmek suretiyle gerçekle�tirilecektir. Bu �ekilde hesaplanan vergiye ilave edilmek suretiyle KDV Kanununun 30/a ve 58’nci maddelerine göre Gelir ve Kurumlar Vergisi yönünden gider olarak dikkate al�nabilecektir.

a) Ba�� ve Yard�m�n yap�ld��nda giderle�tirme;

/

689 OL.DI�I G�DER VE ZARARLAR 118

100/102 KASA/BANKA 118 /


219

b) Ayni yard�mlar�n muhasebele�tirilmesi;

/

157D��ER STOKLAR 100

191 �ND�R�LECEK KDV 18

320 /336 D��ER BORÇLAR 118

Ba��lanacak Mal�n Al�� Kayd� /

/

689 OL.DI�I G�DER VE ZARARLAR 118

157 D��ER STOKLAR 100

391 HESAPLANAN KDV 391.02 �LAVE ED�LECEK KDV

18

Ba��n Teslim Kayd� /

Örnek X A.�. 2007 Hesap Dönemi bilgileri �öyledir; � Kurum kazanc� : 1.000,00 TL.

( 250,00 TL.’ si i�tirak kazanc� ) � K.K.E.G. : 200,00 TL. � Geçmi� Y�l Zarar� : 50,00 TL.

( 2004 Y�l� ) � Ba�� ve Yard�m Tutar� : 200,00 TL.

(Kamu menfaatine yararl� say�lan bir derne�e makbuz kar��l�� yap�lm�� ve do�rudan gider yaz�lm��t�r) S�n�rlamaya Tabi Kurum Kazanc� – Geçmi� Y�l Zararlar� Ba�� ve Yard�mlar�n = – ��tirak Kazançlar� + K.K.E.G. + Ba�� ve Yard�mlar Üst S�n�r� = 1.000.- (-) 50.- (-) 250.- (+) 200.- (+) 200.- = 1.100.- TL.

% 5 Hesaplanmas� = 1.100.- X %5 = 55.- TL. ( �ndirilebilir Ba�� ve Yard�m )

K.V. Matrah� = 1.100.- (-) 55.- = 1.045.- TL.

Hesaplanan K.V. = 1.045.- X %30 = 313,50 TL.


2. Proje Kar��l�� Muhasebe Hizmeti Verilmesi: Örnek:X Mali Mü�avirlik Ltd. �ti. Mimar olan Bayan “A”’ n�n yasal defterlerini 01.07.2008

tarihinde ayl�k 100,00.-TL bedelle tutmak üzere anla�m��t�r. Yap�lan anla�maya göre 6 ayl�k defter tutma bedeli kar��l��nda Mimar olan Bayan “A” �irketin yapt�rmakta oldu�u yeni i�yerinin projesini çizmeyi taahhüt etmi�tir. Bayan “A” i�yerinin projesini 31.12.2008 ‘da teslim etmi�tir. X Mali Mü�avirlik Ltd. �ti.’nin 2008 y�l�nda yapmas� gereken i�lemlere ait muhasebe kay�tlar� a�a��daki gibidir.

VER�LER:

1- KDV uygulamas� yap�lacak olan sorularda oran %15 olarak dikkate al�nm��t�r.

2- Gelir Vergisi Stopaj oran� %20 olarak dikkate al�nm��t�r.

31.07.2008 259- VER�LEN AVANSLAR 140,00 600- YURT�Ç� SATI�LAR 100,00 391- HESAPLANAN KDV 15,00 360- ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 25,00 / 31.12.2008 258- YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 750,00

191- �ND�R�LECEK KDV 112,50 259 – VER�LEN AVANSLAR 700,00 600- YURT�Ç� SATI�LAR 100,00 391- HESAPLANAN KDV 15,00 360 - ÖDENECEK VERG�LER 25,00 100- KASA 22,50

3. Ciro Primleri Fatura ve Benzeri Belgelerde Ayr�ca Gösterilmeyip Y�l Sonlar�nda Belli Bir Dönem

Sonunda yada Belli Bir Ciro A��ld��nda Yap�lan Iskontolarda (Ciro Primlerinde) Durum:

Yap�lan bu ödemelerin do�rudan sat�lan malla ilgili olmad�� sözkonusu olan �skontonun firman�n yapt�� ek bir çal��man�n ya da çaban�n sonucu olarak do�du�u bundan dolay� da yap�lan i�in ana firmaya verilen bir hizmet oldu�u belirtilmi�tir ve KDV ‘ye tabidir.

�dare ciro primlerinin al�nan mallarla do�rudan ilgisi bulunmad��n�, bundan dolay� ciro primlerinin al�nan mallar�n maliyetleriyle ili�kilendirilmeden do�rudan gelir yaz�lmas� gerekti�i görü�ündedir.

Örnek: M i�letmesi N i�letmesine 2008 y�l� al�mlar� ile ilgili olarak 50.000 TL tutar�nda ciro primi dekont etmi� ve kar��l��nda bedelsiz mal göndermi�tir.


221

Ciro primi ile ilgili olarak N i�letmesi gelir faturas� gelir faturas� düzenleyecek sat�c� M i�letmesi de ciro primi kar��l�� gönderdi�i mallara sat�� faturas� düzenleyecektir. (KDV Oran� %18)

N ��letmesinin Muhasebe Kay�tlar�

31.01.2008 320 SATICILAR 59.000 649 D��ER OLA�AN GEL�R VE KARLAR 50.000 391 HESAPLANAN KDV 9.000 Sat�c� Ad�na Düzenlenen Ciro Primi

31.01.2008 153 T�CAR� MALLAR 50.000

191 �ND�R�LECEK KDV 9.000 320 SATICILAR 59.000 Ciro Primi Kar��l��nda M ��l.Taraf�ndan

Bedelsiz Gönderilen Mal�n Kayd�

M ��letmesinin Muhasebe Kay�tlar�

31.01.2008 120 ALICILAR 59.000 600 YURT �Ç� SATI�LAR 50.000 391 HESAPLANAN KDV 9.000

Gönderilen Mal�n Sat�� Kayd�

31.01.2008 760 PAZARLAMA SATI� DA�ITIM G�D. 50.000

191 �ND�R�LECEK KDV 9.000 120 ALICILAR 59.000

Ciro Primi Faturas�n�n Kayd�


Ciro Primleri ve Al�� Iskontolar� Belirli dönemlerdeki sat�� miktarlar� veya cirolar� üzerinden sat�c� firma taraf�ndan

hesaplanarak dekont edilen al�� skonto ve primleri 602- Di�er Gelirler Hesab�na kaydedilir.

Sat�c� nezdinde gider yaz�labilmesi (KDV hesaplanarak) has�lat faturas� tanzim edilerek gönderilmesi gerekir. Mal al�� faturalar� üzerinde gösterilen ve belirli mal gruplar� için sa�lanan al�� skontolar� o mal�n bedelinden indirilir.

4. �hracat X A.�. �talya’ya 50.000 Euro sat�� yapm�� fatura tarihi 1.10.2007, intaç tarihi (Fiili Ç�k�� Tarihi) de 1.10.2007 d�r. Kur: 1,750

�hracat Faturas�;

50.000 Euro

Fob21 Bedeli 50.000 Euro Koli miktar� 4 palet Net kg 3000 kg Brüt kg 3100 kg Teslim Fob(Ellibin Euro) Teslim Cif22 ise Fob bedelinin alt�na navlun ve sigorta bedelleri de belirtilir.

01.10.2007

120.01 YURT DI�I ALICILAR HS. 87.500

601YURT DI�I SATI�LAR HS 87.500 /

Bu ihracata konu yüklenilen bir KDV söz konusu oldu�unda, e�er i�letmeninin ilgili

dönemde ödenecek KDV ç�kmamas� �art�yla, sonraki döneme devreden KDV’den dü�ülür. Yüklenilen KDV’nin yüklenim listesinden 12.000,00 olmas� halinde bu iade KDV’nin muhasebe kayd� a�a��daki gibidir.

20.10.2007

136.01 VERG� DA�RES�NDEN ALACAKLAR HS 12.000

190 DEV�R KDV HS 12.000 /

Herhangi bir 3.000 TL vergiye mahsup talep edildi�inde muhasebe kayd�

21 FOB Gemide güvertede teslim yap�l�r. Mal�n yüklenece�i limanda belirtilir. Sat�c� belirtilen limanda normal süresi içinde ve al�c�n�n gösterece�i gemide mal� teslim etmeye, teslim an�na kadar do�acak tüm hasar� kabule vergi ve rüsumlarla kontrol ücretlerini ödemeye, gereken normal ambalaj� yapt�rmaya ve gerekli belgeleri sa�layarak vermeyle yükümlüdür. Navlun ve sigorta masraflar� al�c�ya aittir. 22 C�F mal�n de�eri sigorta ve navlundan do�an tutar� da içerir. Bu sat��ta sat�c�n�n sorumlulu�u mallar�n al�c�ya ve gümrü�e teslimine kadar devam eder. Sat�c� gemiyi kiralar, navlunu öder, mal� sigorta ettirir.


223

26.10.2007

360.01 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR HS 3.000

136.01 VERG� DA�RES�NDEN ALACAKLAR HS 3.000

/

��letme ihracata konu mal� ihraç kay�tl� alm�� ise muhasebe kayd�

15.09.2007

153.01 T�CAR� MAL HS 66.667

192 D��ER �ND�R�LECEK KDV 12.000

320 SATICILAR HS 78.667

/

�hraç kay�tl� mal al�m�nda dikkat edilecek en önemli husus, bu mal�n üç ay içerisinde yurt

d�� edilip edilmedi�idir. Ayn� zamanda Gümrük Ç�k�� Beyannamesindeki imalatç� tedarikçi listesine, teslimi yapan firman�n mutlaka ad�n�n yaz�lmas�, bir nüshas�n�n onayl� bir �ekilde mal al�m� yap�lan firmaya bu süre sarf�nda verilmesidir.

Süresinde ç�km��, tedarikçinin ad� yaz�lm�� ve onaylanm�� Gümrük Ç�k�� Beyannamesinin mal al�m� yap�lan firmaya tesliminden sonraki muhasebe kayd�;

/

320 SATICILAR HS 12.000

192 D��ER �ND�R�LECEK KDV 12.000 /

Örnek:

(X) A.�. yapaca�� 20.000 $ tutar�ndaki ihracata ili�kin faturay� 20.03.2007’de düzenlemi�tir.(20.03.2007 tarihinde 1$=1,40 -TL) 30.04.2007’de gümrük beyannamesi düzenlenmi� olup, Gümrük beyannamesine göre mallar�n fiilen yurtd��na ç�kt�� tarih ise 03.05.2007’dir. (03.05.2007 tarihinde $=1,50 -TL)

��letme yukar�daki bilgiler haricinde May�s 2007 dönemine ait di�er bilgileri a�a��daki gibidir;


Yurtiçi Sat��lar (%18’e Tabi Sat��lar) : 20.000,00 TLBu dönemde Yüklenilen KDV: 3.000,00 TLÖnceki Dönemden Devreden KDV : 1.600,00 TLYurtd�� Sat��lar Nedeniyle Yüklenilen KDV: 2.500,00 TL

��letmenin ihracat dolay�s�yla yüklendi�i KDV’yi iade talep etmi� olup, yukar�daki verilerden hareketle ihracat ve ihracatta KDV iadesi dolay�s�yla yap�lmas� gereken muhasebe kay�tlar� a�a��daki gibidir.

20.03.2007

120.01 YURTDI�I ALICILAR HS 28.000 1,40x20.000=28.000

380.03 GELECEK AYLARA A�T GEL�RLER 28.000

Fatura Düzenlenmesinin kayd� /

03.05.2007

120.01 YURTDI�I ALICILAR HS 2.000

380.03 GELECEK AYLARA A�T GEL�RLER 28.000 1,50x20.000=30.000 601 YURTDI�I SATI�LAR 30.000

�hracat�n Fiilen Gerçekle�mesi /

31.05.2007

391HESAPLANAN KDV 3.600

192 D��ER KDV 1.000

10 ihracat nedeniyle iade edilecek KDV

191�ND�R�LECEK KDV 4.600

KDV Mahsubu /


225

�ade �artlar� Gerçekle�ti�inde;

/

136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 1.000

10… Vergi Dairesinden Alacaklar

192 D��ER KDV 1.000 /

/


11………Vergi Dairesi Çekleri

136 D��ER ÇE��TL� ALACAKLAR 1.000

�adenin Al�nmas� /

5. Özel Tüketim Vergisi Ve Muhasebesi

Özel Tüketim Vergisi belirli mal ve ürünler üzerinden maktu ve oransal olarak al�nan

harcama vergisidir. Mal�n ithal edilmesi veya üretilen mal�n ilk al�c�s�na teslimi nedeniyle Özel Tüketim vergisi do�maktad�r. Motorlu ta��tlarda nihai tüketici ad�na ilk tescilde ÖTV do�ar.

Örnek:

Parfüm imalat� yapan X A.�. üretti�i parfümlerden 100.000-TL lik k�sm�n� Y A.� satm��t�r. ÖTV oran� bu malda %20 dir. Mal�n Bedeli : 100.000 %20 ÖTV : 20.000 _________ KDV Matrah� : 120.000 %18 KDV : 21.600 _________ Genel Toplam : 141.600-TL olarak fatura düzenlenmektedir.

Örnekte de görülece�i üzere, parfüm imalat� yapan X A.� ÖTV hesaplay�p beyanname vermek zorundad�r. Üretti�i mal�n içeri�i nedeniyle, her ay�n 15’ine kadar bir önceki ay�n %20’lik ÖTV’li sat��lar�n�, IV say�l� listedeki mallar�n beyan� için haz�rlanan Özel Tüketim Vergisi Beyannamesinde beyan etmesi gerekir. Sat�� amac�yla sonraki el de�i�tirmeler ÖTV’ye tabi olmayacakt�r.


X A.�’nin Kay�tlar�:

/ 100 KASA 141.600

600 YURT�Ç� SATI�LAR 100.000

360 ÖTV 20.000 391 HESAPLANAN KDV 21.600 /

X A.�. ayn� zamanda I nolu KDV beyannamesinde KDV’yi beyan edecektir. KDV matrah�;

mal�n bedeli ile %20 oran�ndaki ÖTV toplam�d�r.

Y A.�’nin Kay�tlar�:

/ 153 T�CAR� MALLAR 141.600


100 KASA HS 141.600 /

Özel Tüketim Vergisine tabi yer ald�� listedeki ba�ka bir mal�n imalinde kullan�lmas�

halinde ödenen vergi, Maliye Bakanl��nca belirlenen esaslara göre ödenecek vergiden indirilir. Böylece ödenen ÖTV hesaplanan ÖTV’den indirim yap�larak telafi edilir.

6. Promosyon ve E�antiyon Mallar�n Muhasebele�tirilmesi Bilindi�i gibi promosyon olarak adland�r�lan ürünler sat�� yap�lan esas ürünün veya mal�n

yan�nda, sat��lar� artt�rmak amac�yla pazarlama tekni�i kapsam�nda bedelsiz olarak bir ba�ka ürünün ya da ayn� üründen bir veya bir kaç�n�n daha bedelsiz olarak mü�teriye verilmesidir. Bu tarz teslimlerde bedelsiz olarak verilen mal�n KDV mevzuat� gere�i faturada gösterilmesi “miktar �skontosu” �eklinde de�il, “tutar �skontosu” �eklinde olmal�d�r. Yani, 100 TL’lik (A) Mal�n�n yan�nda ayr�ca 10 TL’lik (B) mal� verilirse, fatura a�a��daki gibi olmal�d�r:

(A) Mal� 100 TL (B) Mal� 10 TL

------------ Toplam: 110 TL �skonto 10 TL

------------ KDV Matrah� 100 TL KDV %18 18 TL

------------ Toplam 118 TL

=======


227

Promosyon ürün e�er, “miktar �skontosu” �eklinde gösterilirse, yani;

�lk �ekil �kinci �ekil ---------------------------------------- -------------------------------------------

(A) Mal� 100 TL (A) Mal� 100 TL (B) Mal� 10 TL (B) Mal� - 0-

------------ ------------ Toplam 110 TL KDV Matrah� 100 TL Bedelsiz (B) KDV %18 18 TL Mal� 10 TL ------------

----------- Toplam 118 TL KDV Matrah� 100 TL ======= KDV %18 18 TL

----------- Toplam 118 TL

=======

Faturada bedelsiz verilen mal�n miktar �skontosu �eklinde gösterilmesi KDV’ye tabi bir mal�n i�letmeden çekilmesi anlam�na gelmektedir ki, bu durumda KDV Kanununun 27. maddesine göre, emsal bedel üzerinden KDV hesaplanmas� gerekir. Aksi durumda vergi vergi ziya�na sebebiyet verilmesi söz konusu olacakt�r.

Promosyon, e�antiyon ve numune ürünlerin belgelenmesi konusunda promosyon ürün teslimleri her �ekilde vergi ve muhasebe uygulamas� aç�s�ndan fatura ve fatura benzeri belgeye ba�lanmak zorundad�r.

Promosyon, e�antiyon veya numune olarak al�nan mallara ait gider faturalar� asla do�rudan gider olarak kaydedilmemelidir. Öncelikle 157-Di�er Stoklar hesab�nda takip edilmeli ve yukar�da aç�kland�� ekilde teslimleri belgeye ba�land�ktan sonra, teslim tarihlerine göre ilgili gider hesab�na ç�k�� kayd� yap�lmal�d�r.

Örnek : Ak�n ��letmesi 10.08.2007 tarihinde sat��lar�n� art�rmak için KDV %8 olan mal�n yan�nda oran� %18 olan X mal�ndan 50 adet 100-TL’den pe�in olarak sat�n al�yor. ��letme bu mallar� 24.08.2007 tarihinde promosyon olarak da��tm��t�r.

10.08.2007 157.05 D��ER STOKLAR 5.000

191 �ND�R�LECEK KDV 900 100 KASA 5.900 /

24.08.2007 760 PAZARLAMA SATI� DA�ITIM G�DER� 5.500 157.05 D��ER STOKLAR 5.000 191 �ND�R�LECEK KDV 500 /


Promosyon ürünü için yüklenilen KDV, sat�� yap�lan mala ait KDV oran�na e�it veya daha dü�ük oranda olmas� halinde KDV’nin tamam�n�n indirim konusu yap�lmas� gerekir. Promosyon ürünler nedeniyle yüklenilen KDV, sat�� yap�lan mal�n tabi oldu�u orana isabet eden k�sm� hariç, kalan k�s�m gelir ve kurumlar vergisi aç�s�ndan gider olarak dikkate al�n�r.

24.08.2007 760 PAZARLAMA SATI� DA�ITIM G�DER 5.000 157.05 D��ER STOKLAR 5.000 /

��letmelerin belirli zamanlarda ayr�ca bir bedel talep etmeksizin da��tt�klar� e�antiyonlar

gider niteli�indedir. E�antiyonlar sat�n al�nd�klar�nda 157 Di�er Stoklar hesab�na kaydedilmeleri uygun olacakt�r.

Örnek: Ak�n i�letmesi 01.12.2007 tarihinde 2000 adet takvimi 1,50 TL’den mü�terilerine vermek için

bast�rm��t�r.

01.12.2007 157.06 D��ER STOKLAR 3.000191 �ND�R�LECEK KDV 540 100 KASA HS 3.540 /

Takvimlerin tesliminde muhasebe kayd�, 31.12.2007 760 PAZARLAMA SATI� DA�ITIM G�DER 3.000 157.05 D��ER STOKLAR 3.000 /

7. Özel �n�aatlarda Vergi Ve Muhasebe Uygulamalar�

Özel in�aatlar : Yap�m �ekline göre 2 ‘ye ayr�l�r. Daire, kat ve dükkan halinde satmak amac�yla yap�lan in�aat, Kendi gereksinimi için satmak amac� olmadan yap�lan in�aatlar


229

Taahhüt �eklindeki in�aatlar: Taahhüt kendi nam ve hesab�na gerçek ve tüzel ki�ilere kar�� sözle�meli veya sözle�mesiz bir i�in yap�lmas� veya bir mal�n teslimini üstlenmektir. Taahhüt �eklindeki in�aatlar bu niteli�i ile hizmet verme özelli�i ta��maktad�r.

Özel �n�aat ��leri

Kendi nam ve hesab�na apartman in�a edip daire kat ve dükkan halinde satmak veya satmak amac� gütmeksizin kendi ihtiyac� için kendi arsas� üzerine yap�lan in�aatlar� kapsar.

Daire, Kat Ve Dükkan Halinde Satmak Amac�yla Yap�lan Özel �n�aatlar

Apartman in�a edip daire, kat ve dükkan halinde satanlar, bu in�aat� kendi arsalar� üzerine yapabilecekleri gibi, arsa kar��l��nda belirli say�da daire, kat veya dükkan vermek kayd�yla da ba�kalar�na ait arsa üzerine de yapabilirler.

Daire, kat ve dükkan halinde satmak amac�yla yap�lan in�aatlar Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlar�nda; �n�aat ve onarma i�lerinden elde edilen kazançlar olarak Ticari Kazanç hükümlerine göre vergilendirilir.

Ayn� y�l içinde ba�lan�l�p bitirilen in�aat ve onarma i�lerinden ve özel in�aatlardan elde edilen kazançlar ve arsa kar��l�� daire yap�m�ndan elde edilen kazançlar ticari kazanç olarak vergilendirilir Daire, kat veya dükkan halinde satmak amac�yla yap�lan in�aatlarda kazanç, in�a edilen daire, kat veya dükkanlar müteahhit için mal niteli�inde oldu�undan bitimden ziyade teslim veya sat�� halinde kar-zarar hesaplanarak vergilendirilir.

�n�aat süresince yap�lan sat��lardan al�nan tutarlar, avans niteli�inde de�erlendirilir. Kar-zarar tespiti in�a edilen dairelerin tesliminde hesaplan�r.

Teslimden ise daire, kat veya dükkan�n iskan belgesinin al�nmas� veya bu tarihten önce fiilen kullan�lmaya ba�land�� tarih anla��lmal�d�r. Sat�� i�leminin geciktirilmesi bunu engellemez.

�n�a edilen daire, kat veya dükkanlar�n maliyetleri ba��ms�z bölüm da��l�m�na göre tespit edilir.

Sat��n gerçekle�ti�i dönemde sat�� rakam� ile maliyet bedeli aras�ndaki kazanç vergilendirilir. Sat��n ayn� dönemde gerçekle�medi�i durumlarda sat�lmayan daire maliyet bedelleri stok olarak de�erlenip, sonraki hesap dönemlerine devredilerek sat�ld�� dönemde kazanç tespiti yap�l�r.

�n�aat i�lerinde ortalama kar haddi gibi uyulmas� gereken bir oran olmamas�na ra�men

teamül olarak maliyet bedelinin %25’i yada sat�� bedelinin %20’sinin kazanç olarak belirlenmesi uygulamada s�k kar��la��lan bir durumdur.

Bina Ve Arsan�n De�erlemesi

1 – Sat�n al�nan arsa üzerine in�aat yapanlarda, arsa maliyet bedeli ile de�erlenerek in�aat maliyetine intikal ettirilir.

2 – Kat, daire veya dükkan kar��l�� ba�kas�na ait arsa üzerine in�aat yapanlarda sözle�me gere�i arsa sahibine verilecek daire, kat veya dükkanlar�n maliyet bedeli arsan�n maliyetini olu�turur.

3 – Kendi arsas� üzerine in�aat yapanlarda da yine sat�n alma de�eri ile yap�lan tapu harcamalar�, arsa bedelini olu�turur. Ancak arsan�n çok önceden al�nmas� veya miras-hibe yoluyla intikal etmesi halinde arsan�n maliyet bedeli V.U.K. 267. maddesine göre emsal bedel esas�yla de�erlenir.


Kendi Arsas� Üzerinde Satma Amac� Olmadan Bina �n�as�

�n�a edilen dairelerin 4 y�ldan önce sat�lmas� durumunda kazançtan bahsedilece�i ve di�er

kazanç ve irat olarak vergilendirilmesi gerekti�i GVK’n�n mükerrer 80 maddesinde hükme ba�lanm��t�r.

Bu �ekilde in�aat yapanlar ki�iler, in�aatta çal��t�rd�klar� i�çilerden vergi kesintisi yapmazlar. Ancak çal��an ki�ilerin burada elde ettikleri ücretlerinin G.V.K. 64 / 3 maddesinde belirtildi�i üzere y�ll�k vergilendirilece�i ve y�ll�k matrah�nda 1 y�ll�k brüt asgari ücretin %25’ i olaca�� hükme ba�lanm��t�r. �n�aat� yapt�ran�n yükümlülü�ü ise bu ki�ileri ilgili vergi dairesine bildirmek suretiyle çal��anlar�n vergi karnelerini ç�kartmalar�n� sa�lamakt�r.

Arsa Kar��l��nda Daire, Kat Veya Dükkan Yap�m�

�n�aat yap�m�n� üstlenen müteahhit ba�kalar�na ait arsa üzerine in�a edilecek daire, kat veya dükkanlardan bir bölümünü arsa pay� kar��l�� arsa sahibine teslimi taahhüt eder.

Örnek :

An�l Ersoy 5 y�l önce yat�r�m amac�yla ald�� arsay�, 2008 y�l�nda kat kar��l�� X Ltd �ti’ne vermi�tir. Müteahhit firma ald�� arsa üzerine 10 adet daire, 2 adet i�yeri yapacakt�r. Sözle�meye göre arsa sahibine 5 daire 1 i�yeri verilecektir.

An�l Ersoy 'un ki�isel servetine dahil arsay� kat kar��l�� müteahhide vermesi G.V. Kanunun 80/6. maddesi uyar�nca 4 y�l� geçmi� olmas� nedeniyle de�er art�� kazanc� olarak vergilendirilmeyecektir.

Müteahhit Firma Aç�s�ndan:

Müteahhit firma arsay� 2008 y�l�nda 5 daire 1 i�yeri kar��l��nda alarak, 2008 y�l�nda in�aata

ba�lam��, 2009 y�l�nda bitirerek 10 daire ve 2 i�yeri yapm��t�r. Anla�maya göre 5 daireyi ve 1 i�yerini arsa sahibine devretmi�, kalan daireleri ve 1 i�yerini 2009 y�l�nda satm��t�r.

Müteahhidin yapt�� daire ve i�yerlerine yap�lan giderlerin muhasebe kayd� ve vergilemesi a�a��daki gibi olacakt�r.

2008 y�l�nda yap�lan harcamalar:

Tutar� KDV

-�n�aat malzemesi 400.000 72.000

-��çilik 200.000 -

-Genel Üretim Gideri 50.000 9.000

-Genel Giderler 10.000 1.000

- Pazarlama Giderleri 5.000 900

- Finansman Giderleri 10.000 -

Al�nan in�aat malzemesinin 300.000 TL sini 2008 y�l�nda in�aatta kullanm�� , 100.000 TL lik

k�sm� 2009 y�l�na devretmi�tir.

Muhasebe Kay�tlar�:


231

/ 150 �LK MADDE MALZEME 400.000

191 �ND�R�LECEK KDV 72.000 320 SATICILAR 472.000

�n�aat malzemelerinin al�� kayd� /

/ 710 D�REKT �LK MADDE MALZ. 300.000 150 �LK MADDE MALZEME 300.000

�lk madde ve malzemeden y�l içinde in�aata aktar�lan k�s�m

/

/ 720 D�REKT ��Ç�L�K G�DERLER� 200.000

730 GENEL ÜRET�M G�DERLER� 50.000

760 PAZARLAMA DA�ITIM G�DERLER� 5.000


780 F�NANSMAN G�DERLER� 10.000

191 �ND�R�LECEK KDV 10.900 100/320 KASA/SATICILAR 285.900

Devam eden in�aat hesab�ndaki giderlerin y�l sonu yar� mamul hesab�na devri

/

/ 151 YARI MAMUL ÜRET�M 550.000 711 D�REKT �LK MD. MLZ G�D.YNS 300.000

721 D�REKT ��Ç�L�K G�D.YNS 200.000

731 GENEL ÜRET�M G�DER YNS 50.000

/


/

711 D�REKT �LK MD. MLZ G�D.YNS 300.000

721 D�REKT ��Ç�L�K G�D.YNS 200.000

731 GENEL ÜRET�M G�DER YNS 50.000 710 D�REKT �LK MD. MLZ G�D 300.000

720 D�REKT ��Ç�L�K G�D 200.000

730 GENEL ÜRET�M G�DER 50.000

Yar� mamul hesab�na at�lan gider hesaplar�n�n kapat�lmas�

/

/ 631 PAZARLAMA DA�ITIM G�DERLER� 5.000


660 KISA VADEL� BORÇLANMA G�DERLER� 10.000 771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YNS 10.000

761 PAZARLAMA DA�ITIM G�DERLER� YNS 5.000

781 F�NANSMAN G�DERLER� YNS 10.000

Faaliyet giderlerinin gelir tablosu hesaplar�na devri

/

/

771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YNS 10.000


781 F�NANSMAN G�DERLER� YNS 10.000 760 PAZARLAMA DA�ITIM G�DERLER� 5.000


780 KISA VADEL� BORÇLANMA G�DERLER� 10.000

Faaliyet giderleri hesab�n�n kapan�� kayd�

/


233

/ 190 DEVREDEN KDV 82.900 191 �ND�R�LECEK KDV 82.900

KDV beyannamelerinin beyan� s�ras�nda yap�lan kay�tlar

/

/ 690DÖNEM KARI ZARARI 25.000 631 PAZARLAMA DA�ITIM G�DERLER� 5.000


660 KISA VADEL� BORÇLANMA G�DERLER� 10.000

Faaliyet giderlerinin K/Z Hesab�na devri kayd�

/

/ 692 DÖNEM KARI VE ZARARI HESABI 25.000 690DÖNEM KARI ZARARI 25.000

Dönem K/Z hesab�n�n Dönem net Kar Zarar hesab�na devri

/

/ 591 DÖNEM NET ZARARI 25.000 692 DÖNEM KARI VE ZARARI HESABI 25.000

Dönem zarar�n�n Bilanço hesab�na devri /

Yukar�daki kay�tlar sonucu i�letmenin 31.12.2008 itibariyle hesap durumu özetle a�a��daki gibidir: 150- No'lu hesab�n borç bakiyesi 100.000 TL

151- No'lu hesab�n borç bakiyesi 550.000 TL

591- Dönem Net Zarar� 25.000 TL

190- Devreden KDV 82.900 TL dir.


Müteahhit Firma Kurumlar vergisi mükellefi olup, yukar�daki kay�tlara göre 2008 y�l� için 2009 y�l�n Nisan ay�n�n 25'ine kadar kurumlar vergisi beyannamesi vermesi gerekmektedir. Y�l içinde Geçici vergi beyannamelerini ve KDV beyannamelerini de vermesi gerekmektedir. Müteahhidin yapt�� in�aat i�i G.V. Kanunundaki y�llara sari in�aat i�i de�ildir. Y�llara sari in�aat i�i olarak kabul edilebilmesi için; - ��in in�aat ve onar�m i�i olmas�, - Y�llara sari olmas� ve taahhüt edilmi� olmas� �artlar�n� birlikte ta��m�� olmas� gerekmektedir. Örne�imizde in�aat i�i 2008 de ba�lay�p, 2009 y�l�nda bitmi�se de y�llara sari olarak kabul edilmemektedir. Bilançoda; - �lk Madde malzeme (stok) : 100.000 - Yar� mamuller (stok) : 550.000 - Dönem Net zarar� : 25.000 - Devreden KDV : 82.900 TL olarak yer almal� Gelir tablosunda da; - Faaliyet giderlerinden kaynaklanan (Genel Yönetim Giderleri-Pazarlama Giderleri- Finansman giderleri) 25.000 TL, dönem zarar� olarak yer almal�d�r. - 2008 y�l� için verilen gelir vergisi beyannamesinde 25.000 TL zarar beyan edilmelidir. �n�aat i�i 2009 y�l�nda da devam etmektedir. - 2008 y�l� beyannamesinde gösterilen zarar, 2009 y�l�nda olu�acak kardan mahsup edilecektir. 2008 y�l�nda 191- no'lu hesaplarda indirim konusu edilen KDV'ler y�l sonunda maliyete ya da giderlere at�lmam��t�r. Bilançoda devreden KDV olarak yer alm��t�r.23 2009 y�l�ndaki in�aat i�iyle ilgili bilgileri a�a��daki gibidir. 2009 y�l�nda yap�lan harcamalar:

Tutar� KDV

-�n�aat malzemesi 100.000 18.000

-��cilik 75.000 -

-Genel Üretim Gideri 30.000 5.400

-Genel Giderler 10.000 1.800

- Pazarlama Giderleri 3.000 540

- �n�aat bitti�inde in�aat malzemesi stoku bulunmamaktad�r.

23 1.1.1998 den sonraki teslimlere ili�kin 150 m2 den dü�ük konutlara ili�kin olup, indirimle giderilmeyen KDV'ler y�ll�k bazda ertesi y�l�n Ocak-Kas�m dönemlerinde KDV kanunun 29/2. maddesine göre iade olarak istenmesi mümkün bulunmaktad�r. Bilindi�i üzere 99 nolu K.D.V. Genel tebli�i gere�i indirimli orana tabi teslimlere ili�kin K.D.V. iadeleri 01/07/2006 tarihinden itibaren ayl�k al�nabilmektedir.


235

Biten daire ve i�yerlerinin büyüklü�ü a�a��daki gibidir. 2007 y�l�nda in�aat yap�m� bitmi� olup, 10 adet daire ve 2 adet i�yeri yap�lm��t�r. Daireler e�it büyüklükte olup her biri 120 M2, i�yerleri 150 �er M2 dir. Toplam in�aat alan� (120*10 +150*2=) 1500 M2 dir. Arsa sahibine, arsa kar��l�� olarak 5 adet daire ve 1 adet i�yeri verilmi�tir. 2009 y�l�nda yap�lan sat��lar: Müteahhidin 2009 y�l�nda daire ve i�yerlerinin tamam�n� satm��t�r. Sat��n� yapt�� daire ve i�yerlerinin fiyat� ve KDV'leri a�a��daki gibidir. Daire Tutar� KDV Oran� KDV

5 Adet Daire (120 m2) 1.000.000 % 1 10.000

1 Adet ��yeri 300.000 % 18 54.000

Toplam 1.300.000 64.000

2009 y�l�nda yap�lmas� gereken muhasebe kayd�: �lk kayd�m�z 2008'den 2009 y�l�na devreden stoklar�n, yar� mamul haldeki in�aat�n ve sair hesaplar�n devrini sa�lamak bak�m�ndan aç�l�� kayd� yap�lm��t�r.

/ 150 �LK MADDE MALZ. 100.000

151 YARI MAMUL ÜRET�M 550.000

190 DEVREDEN KDV 82.900

591 DÖNEM NET ZARARI 25.000 XXXXXX.. 757.900

Aç�l�� kayd� /

2009 y�l�ndaki harcamalar�n kayd�

/ 150 �LK MADDE MALZEME 100.000


�n�aat malzemelerinin al�� kayd� /



2008'den gelen �lk madde ve malzeme stokunun in�aat yap�m�nda kullan�lmas�

/


2009 al�nan �lk madde ve malzemenin in�aat yap�m�nda kullan�lmas�

/

/ 720 D�REKT ��Ç�L�K G�DERLER� 75.000

730 GENEL ÜRET�M G�DERLER� 30.000

760 PAZARLAMA DA�ITIM G�DERLER� 3.000



Y�l içinde yap�lan harcamalar�n kayd� /

/ 151 YARI MAMUL ÜRET�M 305.000 711 D�REKT �LK MD. MLZ G�D.YNS 200.000 721 D�REKT ��Ç�L�K G�D.YNS 75.000 731 GENEL ÜRET�M G�DER YNS 30.000 2009 y�l� �n�aat Maliyet hesab�ndaki

giderlerin y�l sonu yar� mamul hesab�na devri /


237

/

711 D�REKT �LK MD. MLZ G�D.YNS 200.000

721 D�REKT ��Ç�L�K G�D.YNS 75.000

731 GENEL ÜRET�M G�DER YNS 30.000 710 D�REKT �LK MD. MLZ G�D 200.000 720 D�REKT ��Ç�L�K G�D 75.000 730 GENEL ÜRET�M G�DER 30.000 Yar� mamul hesab�na at�lan gider

hesaplar�n�n kapat�lmas� /

/ 631 PAZARLAMA DA�ITIM G�DERLER� 3.000

632 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 10.000 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YNS 10.000


Faaliyet giderlerinin gelir tablosu hesaplar�na devri

/

/

771 GENEL YÖNET�M G�DERLER� YNS 10.000

761 PAZARLAMA DA�ITIM G�DERLER� YNS 3.000 760 PAZARLAMA DA�ITIM G�DERLER� 3.000


Faaliyet giderleri hesab�n�n kapan�� kayd�

/

/

152 MAMULLER HESABI 755.000 151 YARI MAMUL ÜRET�M 550.000

151 YARI MAMUL ÜRET�M 205.000

Biten dairelerin mamuller hesab�na devri

/


Arsa sahibine daire ve i�yerlerinin tesliminde yap�lacak i�lemler:

Müteahhit kat kar��l�� ald�� arsa üzerine 10 adet daire 2 i�yeri yapm��t�r. Bunlardan 5 adet

daireyi ve 1 adet i�yerini arsa kar��l�� olarak arsa sahibine verilmi�tir. Arsa sahibine bu daire ve i�yerlerinin teslimi, 30 seri no'lu KDV genel tebli�inde de belirtildi�i üzere KDV'ye tabidir. KDV'lerin gösterilmesi bak�m�ndan arsa sahibine fatura kesilmesi uygun olacakt�r. Arsa sahibine teslim edilecek daire ve arsalar�n bedeli, KDV kanunun 27. maddesi uyar�nca emsal bedeli olacakt�r. Emsal bedel V.U.K.'nun 267 maddesinin 2. s�ras�ndaki düzenleme uyar�nca maliyet bedelinin toptan sat��larda %5, perakende sat��larda %10 fazlas� olmaktad�r.

Öte yandan 1.1.1998 tarihinden sonraki 150 M2 alt�ndaki konut teslimleri %1 KDV'ye tabidir. ��yerleri teslimlerinin tamam� %18 KDV'ye tabidir.

Bu bilgilere göre müteahhidin arsa sahibine teslim edece�i daireler ve i�yerine düzenleyece�i fatura a�a��daki gibi olacakt�r. 10 adet daire ve 2 i�yerinin maliyeti 755.000 TL 10 dairenin alan� (120 * 10) 1200 M2 2 i�yerinin alan� (150 * 2) 300 M2 Birim M2 nin maliyeti (755.000/1500) 503,3 TL Teslim edilecek 5 adet dairenin bedeli (120 * 503,3) *5 301.980 TL Dairenin emsal bedeli ( maliyet bedeli+ % 5 fazlas�; 301.980 * 1,05) 317.079 TL Teslim edilen 1 i�yerinin maliyet bedeli (503,3 * 150) * 1 ) 75.495 TL ��yerlerinin emsal bedeli (maliyet bedeli + %5 fazlas�; 75.495 * 1,05) 79.270 TL

Arsa sahibine düzenlenecek faturada; Bedeli Tutar� KDV oran� KDV

5 Adet Daire (emsal) 301.980 % 1 3.020

1 Adet ��yeri (emsal 79.270 % 18 14.270

Toplam KDV 17.290

Arsa sahibine düzenlenen yukar�daki faturada sadece KDV tahsil edilecektir. Faturan�n

üzerine, faturan�n arsa bedeli kar��l��nda düzenlenmi� oldu�u belirtilebilir. Yasal defterlere kay�t yap�l�rken sadece KDV gösterilmesi yeterli olacakt�r. Ayr�ca daire ve i�yerleri için herhangi bir tahsilat yap�lmayaca��ndan 600'lü hesaplara gelir yaz�lmas� söz konusu olmayacakt�r.

Buna göre a�a��daki muhasebe kayd�n�n yap�lmas� yeterli olacakt�r.

/ 120 ALICILAR 17.290 391 HESAPLANAN KDV 17.290

Arsa sahibine teslim edilen daire ve i�yerlerine ait faturan�n kayd�

/


239

Müteahhide Kalan Dairelerin Maliyet bedellerinin Tespiti:

Müteahhit 10 daire ve 2 i�yeri yapm��t�r. Bunlardan 5 daire ve 1 i�yerini arsa sahibine, 5

daire 1 i�yeri de kendisine kald�. 10 daire ve 2 i�yerinin müteahhide maliyeti 152- mamuller hesab�nda gözüken 755.000 TL dir. Bu maliyet içinde arsa sahibine devretmi� oldu�u daire ve i�yerlerine isabet eden maliyet bedeli de mevcuttur. Arsa sahibine devredilen daire ve i�yerlerinin isabet eden maliyet, arsa bedeli olarak kabul edilmelidir. Bu durumda müteahhide 5 daire ve 1 i�yerinin maliyeti 152- mamuller hesab�ndaki 755.000 TL dir.

Maliyet hesaplar�n�n sonuç hesaplar�na devri kayd�:

/ 620 SATILAN MAMUL MAL�YET� 755.000 152 MAMULLER 755.000

Sat�lan daire ve i�yerlerinin sonuç hesab�na devri

/

Daire ve i�yerlerinin sat�� kayd�:

Müteahhit kendine kalan 5 daire ve 1 i�yerini tamam�n� satm��t�r. Dairelerin her biri 120 M2

olup, 150 M2 den dü�ük konut teslimleri %1 KDV'ye tabi oldu�undan sat�� bedelleri üzerinden %1 KDV hesaplanm��t�r. ��yeri teslimi için KDV oran� %18 dir.

Müteahhidin daire ve i�yeri sat��nda düzenleyece�i fatura a�a��daki gibi olacakt�r. Daire Tutar� KDV

oran� KDV.si

5 Adet Daire (120'�er m2) 1.000.000 % 1 10.000

1 Adet ��yeri 300.000 % 18 54.000

Toplam 1.300.000 64.000

/ 120 ALICILAR 1.364.000 600 YURT �Ç� SATI�LAR 1.300.000


Daire ve i�yerinin sat��na ait faturan�n kayd�

/


KDV Hesaplar�n�n Kapan�� Kayd�:

1.1.1998 den sonraki konut teslimlerine isabet eden KDV'ler, KDV beyannamelerinde devreden KDV olarak bekletilecek, daha sonra bu teslimlere isabet eden KDV, iade olarak talep edilebilecektir. Daire Tutar�

190 Devreden KDV (2008'den) 82.900

191 �ndirilecek KDV (2009 Y�l�na Ait) 25.740

391 Hesaplanan KDV 81.290 (Arsa sahibine yap�lan teslimlere ait : 17.290)

(Daire + ��yeri sat��lar�na ait : 64.000)

Hesaplardaki toplamlar�n ayl�k olma durumlar� ihmal edilmi�, tek dönem olarak kabul

edilmi�tir. Bu verilere göre KDV kapan�� kayd� a�a��daki gibi olacakt�r.

/


190 DEVREDEN KDV 27.350 190 DEVREDEN KDV 82.900


KDV hesaplar�n�n kapan�� kayd� /

KDV beyannamesinde Devreden KDV olarak 27.350 TL bulunacakt�r. Dönem Kar�n�n Tespiti:

/ 690DÖNEM KARI ZARARI 13.000 631 PAZARLAMA DA�ITIM G�DERLER� 3.000


Faaliyet giderlerinin K/Z Hesab�na devri kayd�

/


241

/ 600 YURT�Ç� SATI�LAR HESABI 1.300.000 690DÖNEM KARI ZARARI 1.300.000

Sat��lar�n K/zarara devri kayd� /

/ 690DÖNEM KARI ZARARI 755.000 620 SATILAN MAMUL MAL�YET� 755.000

Sat�lan mamullerin K/z hesab�na devri /

Müteahhidin Kurumlar Vergisi Hesab�: Yukar�daki kay�tlara göre müteahhidin dönem kar� a�a��daki gibidir. Tutar�

Daire ve i�yeri sat�� Has�lat� 1.300.000

Sat�lan daire ve i�yerlerinin maliyeti 755.000

Faaliyet Giderleri 13.000

Dönem Kar� (1.300.000 - (755.000 +13.000 ) 532.000

2006 y�l�nda beyan edilen Zarar (faaliyet giderlerinden kaynaklanan)

25.000

Kurumlar Vergisi Matrah� (532.000 - 25.000) 507.000

Hesaplanan Kurumlar Vergisi 101.400

Net Kar (507.000 - 101.400) 405.600

Net Kar�n Tespitine �li�kin Muhasebe Kayd�:

/ 691 DÖNEM KARI VERG� VE D��ER YASAL

YÜKÜMLÜLÜK KAR�ILI�I(-) 101.400 370 DÖNEM KARI VERG� VE D��ER

YASAL YÜKÜMLÜLÜK KAR�ILI�I 101.400 /


/ 690DÖNEM KARI ZARARI 507.000 691 DÖNEM KARI VERG� VE D��ER

YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER 101.400 692 DÖNEM KARI VE ZARARI HESABI 405.600 Dönem K/Z hesab�n�n Dönem net Kar

Zarar hesab�na devri /

/ 692 DÖNEM KARI VE ZARARI HESABI 405.600 590 DÖNEM NET KARI 405.600 Dönem zarar�n�n Bilanço hesab�na devri /

8. Ara�t�rma Geli�tirme Faaliyetleri Bilindi�i üzere, ülkemizde yeni teknoloji tabanl� �irketlerin kurulmas�, var olan �irketlerin

geli�mesinin sa�lanmas�, üniversiteler ve ara�t�rma kurulu�lar�ndaki bilimsel çal��ma sonuçlar�n�n ticarile�tirilmesi ve üniversite-sanayi i�birli�inin etkili bir �ekilde ürüne dönü�türülmesi dü�üncesiyle haz�rlanan 4691 s. Kanunda teknoloji geli�tirme bölgesi, Yüksek/ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmalar�n, belirli bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da Ar-Ge merkez veya enstitüsünün olanaklar�ndan yararlanarak teknoloji veya yaz�l�m ürettikleri/geli�tirdikleri, teknolojik bir bulu�u ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönü�türmek için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalk�nmas�na katk�da bulunduklar�, ayn� üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü ya da Ar-Ge merkez veya enstitüsü alan� içinde veya yak�n�nda; akademik, ekonomik ve sosyal yap�n�n bütünle�ti�i siteyi veya bu özelliklere sahip teknopark� ifade etmektedir.

Öte yandan 5746 s. Ara�t�rma Geli�tirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakk�nda Kanun24 ile Ar-Ge ve yenilik yoluyla ülke ekonomisinin uluslararas� düzeyde rekabet edebilir bir yap�ya kavu�turulmas� için teknolojik bilgi üretilmesini, üründe ve üretim süreçlerinde yenilik yap�lmas�n�, ürün kalitesi ve standard�n�n yükseltilmesini, verimlili�in art�r�lmas�n�, üretim maliyetlerinin dü�ürülmesini, teknolojik bilginin ticarile�tirilmesini, rekabet öncesi i�birliklerinin geli�tirilmesini, teknoloji yo�un üretim, giri�imcilik ve bu alanlara yönelik yat�r�mlar ile Ar-Ge’ye ve yenili�e yönelik do�rudan yabanc� sermaye yat�r�mlar�n�n ülkeye giri�inin h�zland�r�lmas�n�, Ar-Ge personeli ve nitelikli i�gücü istihdam�n�n art�r�lmas�n� desteklemek ve te�vik etmek amac�yla Ar-Ge harcamalar�na Gelir ve Kurumlar vergisi matrahlar� üzerinden indirim hakk� tan�nm��t�r.

Yap�lan bir harcaman�n Ar-Ge faaliyeti olarak de�erlendirilebilmesi için a�a��daki konular� kaps�yor olmas� gerekmektedir. Buna göre;

• Bilimsel ve teknolojik alanlardaki belirsizlikleri gidermek ve bunlar� ayd�nlatmak amac�yla, bilim ve teknolojinin geli�mesini sa�layacak yeni teknik bilgilerin elde edilmesi,

24 12.03.2008 tarih ve 26814 say�l� Resmi Gazete’ de yay�mlanm��t�r.


243

• Yeni yöntemlerle yeni ürünler, madde ve malzemeler, araçlar, gereçler, i�lemler, sistemler geli�tirilmesi, tasar�m ve çizim çal��malar� ile yeni teknikler ve prototipler üretilmesi,

• Yeni ve özgün tasar�ma dayanan yaz�l�m faaliyetleri, • Yeni üretim yöntem, süreç ve i�lemlerinin ara�t�r�lmas� veya geli�tirilmesi, • Bir ürünün maliyetini dü�ürücü, kalite, standart veya performans�n� yükseltici yeni

tekniklerin /teknolojilerin ara�t�r�lmas�.

Ar-Ge faaliyeti kapsam�ndad�r.

Teknoloji Geli�tirme Bölgelerinde Yönetici �irketlerin Faaliyetleri ile Yaz�l�m Ve Ar-Ge Faaliyetlerinden Elde Edilen Kazançlarda Gelir Ve Kurumlar Vergisi �stisnas�

Yönetici �irketlerin 4691 s. Kanun kapsam�nda elde ettikleri kazançlar ile bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu bölgedeki yaz�l�m ve AR-GE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar� 31/12/2013 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnad�r. Yönetici �irketlerin, istisna edilen kazançlar�, bölgenin kurulmas�na, yönetilmesine ve i�letilmesine ili�kin faaliyetlerden kaynaklanan kazançlard�r.

Kazanç Ayr�m�n�n Muhasebe Kay�tlar�nda Gösterilmesi

Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri, muhasebe kay�tlar�n� istisna kapsam�na giren üretim faaliyetlerine ili�kin kazançlar ile istisna kapsam�nda de�erlendirilmeyecek faaliyetlerden elde edilen kazanç ayr�m�n� yapabilecek �ekilde tutmalar� gerekmektedir.

Örne�in dönem boyunca ortaya ç�kan ara�t�rma geli�tirme giderlerinin 100.000TL oldu�u varsay�ld��nda kay�tlar a�a��daki gibi olacakt�r.

/

750 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DERLER� 100.000 750.01 E��T�M YAZILIM PROJES�

102 BANKALAR HS. 100.000 /

/

630 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DERLER� 100.000

751 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DERLER� YANSITMA 100.000

/

/


750 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DERLER� 100.000 /


/

690 DÖNEM KAR/ZARARI 100.000


�stisna kazanc�n ve bu ba�lamda gelir veya kurumlar vergisi matrah�n�n tespiti bak�m�ndan,

istisna kapsam�nda olan faaliyetler ile di�er faaliyetlere ili�kin has�lat, maliyet ve gider unsurlar�n�n ayr� ayr� ilgili gider hesaplar�n�n alt k�r�l�mlar�nda izlenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde kazanc� istisna kapsam�nda olacak projelere ait giderlerin di�er faaliyetlerle ili�kilendirilmesi, beyan edilecek matrah�n hatal� hesaplanmas�na yol açabilecektir.

Mü�terek Genel Giderler ve Amortismanlar�n Da��t�m�

�stisna kapsam�na giren faaliyetler ile bu kapsama girmeyen i�lerin birlikte yap�lmas� halinde mü�terek genel giderlerin, bu faaliyetler ile ilgili olarak cari y�lda olu�an maliyetlerin birbirine oran� esas al�narak da��t�lmas� gerekmektedir.

Örne�in teknoloji geli�tirme bölgesinde ara�t�rma geli�tirme faaliyeti yapan firman�n 2008 y�l�ndaki ara�t�rma geli�tirme harcama tutar� 60.000 TL, normal faaliyetindeki harcama tutar� 20.000 TL’dir. ��letmenin bu i�lerle ilgili olarak gideri ise 30.000 TL’dir. ��letme giderin yap�ld�� anda a�a��daki kayd� yapacakt�r.


�stisna kapsam�na giren faaliyetler ile bu kapsama girmeyen i�lere ait ortak giderlerin da��t�m� ise a�a��daki gibi olacakt�r.

��in Ad� Harcama Tutar� Oran Ortak Gider Pay� Ara�t�rma Geli�tirme 60.000 % 75 22.500

Normal Harcama 20.000 % 25 7.500 80.000 30.000

31.12.2008 630 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DER� 22.500

632GENEL YÖNET�M G�DER� 7.500 771 GENEL YÖNET�M G�D.


/


245


�stisna kapsam�na giren ve girmeyen faaliyetlerde mü�tereken kullan�lan tesisat, makine ve ta��tlar�n amortismanlar�n�n ise bunlar�n her bir i�te kullan�ld�klar� gün say�s�na göre da��t�m�n�n yap�lmas� gerekmektedir. Hangi i�lerde ne kadar süreyle kullan�ld�� tespit edilemeyen sabit k�ymetlere ili�kin amortismanlar, mü�terek genel giderlerle birlikte da��t�ma tabi tutulacakt�r.

Örne�in Teknoloji geli�tirme bölgesinde ara�t�rma geli�tirme faaliyeti yapan firman�n 2008 y�l�ndaki ara�t�rma geli�tirme faaliyetinde kulland�� ta��t için 20.000 TL amortisman hesaplam��t�r. Nakil vas�tas� Ara�t�rma geli�tirme i�inde 180 gün, Di�er i�de 90 gün kullan�lm��t�r.

Ara�t�rma geli�tirme harcama tutar� 60.000 TL

Di�er i� harcama tutar� 40.000 TL’dir.

Bu verilerden hareketle;

Amortisman Giderlerinin Da��t�m�:

Kullan�lmayan Gün Amortisman�n�n Da��t�m�: (5.000 TL)


Ara�t�rma Geli�tirme 60.000 % 60 3.000

Normal Harcama 40.000 % 40 2.000

100.000 5.000

31.12.2008 750 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DER� 10.000

770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 10.000 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 20.000 / 630 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DER� 10.000 751 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DER� YAN.HS 10.000 /

��in Ad� Kullan�lan Gün Say�s� Pay�

Ortak Gider Pay�

Ara�t�rma Geli�tirme 180 % 50 (180/360) 10.000

Normal Harcama 90 % 25 (90/360) 5.000

Kullan�lmayan 90 % 25 (90/360) 5.000 360 20.000


/

751 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DER� YAN.HS 10.000 750 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DER� 10.000 /

/ 630 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DER� 3.000

632 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 7.000 771 GENEL YÖNET�M G�DERLER�



/ 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 20.000

630 ARA�TIRMA GEL��T�RME G�DER�632 GENEL YÖNET�M G�DERLER�

13.000 7.000 /

Mükelleflerin bölgede faaliyete geçmeden önce ba�lay�p, bölgede devam ettirdikleri yaz�l�m ve Ar-Ge’ye dayal� projelerden sa�lad�klar� kazanc�n, sadece projenin bölgede gerçekle�tirilen k�sm�na isabet eden tutar� istisnadan yararlanabilecektir.

�stisna kazançlar ile di�er faaliyetlerden do�an kazançlar�n, i�letme kay�tlar�nda ayr�m�n�n yap�lmas� ve istisna kazançlara ili�kin maliyet ve gider unsurlar�n�n, di�er faaliyetlerden elde edilen kazançlarla ili�kilendirilmemesi gerekmektedir.

Örne�in Hacettepe Teknoloji Geli�tirme Bölgesinde �ube olarak faaliyet gösteren X Yaz�l�m A.�.’nin 2008 y�l�nda bu bölgedeki istisna kapsam�ndaki faaliyetinden sa�lad�� has�lat tutar� 40.000.-TL, buna ili�kin giderleri ise 22.000.-TL olarak gerçekle�mi�tir.

Bu kurum, ayn� y�lda normal faaliyetinden 100.000.-TL has�lat elde etmi� olup bu faaliyetin elde edilmesi için 60.000.-TL gider yapm��t�r.

Bu durumda, an�lan kurumun ödeyece�i kurumlar vergisi a�a��daki �ekilde hesaplanacakt�r.


247

Kurumun 2008 y�l� has�lat�n�n toplam tutar� 140.000Normal sat�� has�lat� 100.000Teknoloji bölgesinden elde edilen gelir 40.000

Giderler 82.000Normal Faaliyet sat�� ile ilgili giderler 60.000Teknoloji bölge gelirinin elde edilmesi için yap�lan gid. 22.000

Ticari bilanço kâr� 58.000Normal Faaliyet sat�� kâr� (100.000-60.000=) 40.000Teknoloji bölge kâr� (40.000-22.000=) 18.000

�stisna kazanç indirimi (Teknoloji bölge kazanc�) (-) 18.000Kurumlar vergisi matrah� 40.000Kurumlar vergisi (40.000 x %20 =) 8.000

Görüldü�ü gibi, kurumlar vergisinden istisna olan Teknoloji geli�tirme bölgesindeki faaliyetten elde edilen gelirlerin elde edilmesi için yap�lan 22.000.- TL gider, bölge d�� faaliyetlerle ili�kilendirilmemi� ve kurumlar vergisine tabi di�er kazançlardan indirim konusu yap�lmam��t�r.

Ar-Ge �ndirimi 5746 s. Ara�t�rma ve Geli�tirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakk�nda Kanun, Küçük ve

Orta Ölçekli Sanayi Geli�tirme ve Destekleme �daresi Ba�kanl�� taraf�ndan 3624 say�l� Kanuna göre olu�turulan teknoloji merkezleri (teknoloji merkezi i�letmeleri) ile Türkiye’deki Ar-Ge merkezleri, Ar-Ge projeleri ve rekabet öncesi i�birli�i projeleri ve tekno giri�im sermayesine ve buralarda çal��an Ara�t�rmac�, Teknisyen, Destek personeline ili�kin 2023 y�l�na kadar sa�lanan indirim, istisna ve sigorta pirimi, stopaj vergi ve mali destek ve te�vikleri kapsamaktad�r.

Ar-Ge indirimi uygulamas� yönünden, Ar-Ge bölümünün bulundu�u yerin önemi bulunmamaktad�r. Firman�n faaliyet yeri olmas� �art�yla, gerek firma merkezinin bulundu�u yerde veya ayr� bir yerde, gerekse teknoloji geli�tirme bölgelerinde kurulan Ar-Ge bölümlerinde yap�lan harcamalar �artlar�n olu�mas� halinde Ar-Ge indiriminden yararlanabileceklerdir. Bununla birlikte 5746 s. Kanunla getirilen düzenlemelerle de;

- Teknoloji merkezi i�letmelerinde, - Ar-Ge merkezlerinde, - Kamu kurum ve kurulu�lar� ile kanunla kurulan vak�flar taraf�ndan veya uluslararas� fonlarca

desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, - Rekabet öncesi i�birli�i projelerinde, - Teknogiri�im sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekle�tirilen Ar-Ge ve yenilik

faaliyetlerinde,

yap�lan harcamalar�n tamam�n�n, kurumlar taraf�ndan kurum kazanc�n�n, ticari kazanç sahibi gelir vergisi mükellefleri için ise ticari kazanc�n tespitinde indirim konusu yap�lmas�, 500 ve üzerinde tam zaman e�de�er Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerinde ayr�ca o y�l yap�lan Ar-Ge ve yenilik harcamas�na ilaveten bir önceki y�la göre art��n�n yar�s�n�n, kurum kazanc�n�n veya ticari kazanc�n tespitinde indirim konusu yap�lmas� mümkün hale getirilmi�tir.

Buna göre, 500 ve üzerinde tam zaman e�de�er Ar-Ge personeli istihdam eden bir Ar-Ge merkezinde, yap�lan Ar-Ge harcamalar�na ba�l� olarak indirilebilecek tutarlar a�a��daki gibi hesaplanabilecektir.


Y�llar Y�ll�k Harcama

Tutar� (A)

Bir Önceki Y�la Göre Harcama Art��

(B)

Ar-Ge �ndirimi Toplam Tutar�

(A+(B/2)) 2008 20.000 - 20.000 2009 30.000 10.000 35.000 2010 55.000 20.000 65.000

500 ve üzerinde tam zaman e�de�er Ar-Ge personeli istihdam eden bir Ar-Ge merkezinde Ar-Ge harcamas� art�� ayr�ca te�vik edilmi�tir. Harcama tutar�n�n bir önceki y�la göre azald�� durumlarda, o y�l yap�lan harcama tutar� üzerinden indirim yap�lacakt�r.

Görülece�i üzere düzenlemede hem Ar-Ge harcamalar�n�n daha önce oldu�u gibi gider kaydedilmesine olanak tan�nmakta hem de bu giderlere ilave olarak bunlar�n toplam�n�n %100’ünün ilgili dönemde beyan edilen gelirden indirilmesine imkan sa�lanmaktad�r. Bu durumda mükelleflere her 100 birimlik Ar-Ge harcamas� için 200 birimlik indirim hakk� elde etmektedir.

�ndirim oran� harcamalar�n % 100’üdür. Ar-Ge �ndirimine konu harcamalar Ar-Ge veya yenilik harcamalar�d�r. Kazanc�n yetersiz olmas� nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yap�lamayan tutar sonraki hesap dönemlerine devredilecektir. Devredilen tutarlar takip eden y�llarda Yeniden De�erleme Oran�nda artt�r�larak dikkate al�nacakt�r.

Örne�in dönem boyunca ortaya ç�kan ara�t�rma geli�tirme giderlerinin 100.000-TL oldu�unda kay�tlar a�a��daki gibi olacakt�r.

/


100 KASA HS. 100.000 /

/



/

/



/

690 DÖNEM KAR/ZARARI 100.000



249

Yukar�daki �ekilde Ar-Ge harcamas� yapan i�letmeler, bünyelerinde gerçekle�tirdikleri münhas�ran yeni teknoloji ve bilgi aray��na yönelik ara�t�rma ve geli�tirme harcamalar� tutar�n�n % 100 oran�nda hesaplanacak Ar-Ge indirimini gelir ve kurumlar vergisi matrah�ndan indirebileceklerdir.

Ar-Ge harcamalar�n� aktifle�tirmeleri, mevzuat düzenlemeleri çerçevesinde zorunludur. Ancak gayri maddi hakka yönelik olmayan ve VUK uyar�nca aktifle�tirilmesi zorunlu olmayan harcamalar ise do�rudan gider yaz�labilir. Ar-Ge indiriminden yararlanma esnas�nda ilgili harcamalar�n aktifle�tirilmi� ya da do�rudan gider yaz�lm�� olmas� fakl�l�k yaratmasa da harcamalar�n gider yaz�lmak yerine aktifle�tirilmesi ya da aktifle�tirilmek yerine gider yaz�lmas� kazançlar�n tespitinde önemli de�i�iklikler meydana getirmektedir. Bu itibarla Ar-Ge faaliyetlerinin Proje baz�nda muhasebe kay�tlar�nda izlenmesi sonuçlar�n�n takibi yönünden faydal� olacakt�r.

Uzun süre devam eden bir Ar-Ge projesinde yap�lan giderler dönem sonunda

aktifle�tirilebilir. Yukar�daki örne�e dönersek; Y�l içinde yap�lan giderlerin kayd�.

/


100 KASA HS. 100.000 /

Projenin ikinci y�lda devam etti�inde y�l içinde yap�lan giderlerin aktifle�tirilmesinin kayd�.

/



/ Projenin maddi ya da gayri maddi bir ç�kt�yla sonuçlanmas� durumunda, VUK hükümleri

uyar�nca belirlenen itfa ömrüne göre amorti edilecektir. �ki y�ll�k bir Ar-Ge Projesinin ikinci veya daha sonraki y�llarda olumsuz sonuçlanmas�

nedeniyle önceki y�llarda 263-Ar-Ge Giderleri hesaplar�nda aktifle�tirilen ve amortisman ayr�lmayan harcamalar olumsuz sonuçlanan y�lda 750 Ara�t�rma ve Geli�tirme Giderleri hesab�na aktar�larak kazanc�n tespitinde gider olarak dikkate al�nmal�d�r.

�ster aktifle�tirilsin ister do�rudan gider yaz�ls�n ilgili dönemde yap�lan Ar-Ge harcamalar�n�n tamam� üzerinden 01.04.2008 tarihinden itibaren %100 oran�nda Ar-Ge indirimi ayr�ca hesaplanacak ve indirim konusu yap�lacakt�r.

Gelir Vergisi Stopaj Te�viki

Kamu personeli hariç olmak üzere teknoloji merkezi i�letmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kurulu�lar� ile kanunla kurulan vak�flar taraf�ndan veya uluslararas� fonlarca desteklenen ya da TÜB�TAK taraf�ndan yürütülen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, teknogiri�im sermaye desteklerinden yararlanan i�letmelerde ve rekabet öncesi i�birli�i projelerinde çal��an Ar-Ge ve Destek Personelinin bu çal��malar� kar��l��nda elde ettikleri ücretleri, a�a��daki oranlarda Gelir Vergisinden istisna edilmi�tir.


- Doktoral� personeli ücretinin % 90’� - Di�er personel ücretinin %80’i

Buna göre, çal��an ücretlinin a�a��da say�lan i�letme ve projelerde fiilen görev yap�yor olmas� gerekir.

- Teknoloji merkezi i�letmeleri, - Ar-Ge merkezleri, - Kamu kurum ve kurulu�lar� ile kanunla kurulan vak�flar taraf�ndan veya uluslararas� fonlarca

desteklenen ya da TÜB�TAK taraf�ndan yürütülen Ar-Ge ve yenilik projeleri, - Teknogiri�im sermaye desteklerinden yararlanan i�letmeler - Rekabet öncesi i�birli�i projeleri

Bu say�lanlar d��ndaki yerlerde veya projelerde çal��anlar için te�vik uygulanmad�� gibi, bu projelerde çal��salar dahi, kamu personeli ücretleri için te�vik uygulanmamaktad�r.

Buna göre doktoral� personelin ücretinin %90’� Gelir Vergisinden istisna olmas� nedeniyle, elde edilen ücretten %14 SGK i�çi pay� ve %1 ��sizlik kesintisi yap�ld�ktan sonra kalan 4.000-TL ücretin sadece %10’u olan 400-TL’si üzerinden gelir vergisi hesaplanacakt�r. Ayr�ca hesaplanacak Gelir Vergisine de asgari geçim indirimi uygulanabilecektir.

�stisnan�n bir di�er �art�, ücretlinin Ar-Ge personeli veya destek personeli olmas�d�r. Ancak te�vikten yararlanacak olan destek personelinin tam zaman e� de�eri say�s�n�n, toplam tam zamanl� Ar-Ge personeli say�s�n�n yüzde onunu (%10’u)geçmemesi gerekmektedir.

Ayn� zamanda gelir vergisi stopaj te�vikinden yararlananlar�n, 5084 say�l� Yat�r�m�n ve �stihdam�n Te�viki ile Baz� Kanunlarda De�i�iklik Yap�lmas� Hakk�nda Kanunun ayn� nitelikteki Gelir Vergisi te�vikinden yararlanmalar� mümkün de�ildir.

5746 say�l� Kanun kapsam�ndaki her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile ilgili olarak düzenlenen ve hüküm ifade eden kâ��tlar damga vergisinden istisna edilmi�tir.


251

2. BÖLÜM F�NANSAL K�RALAMA ��LEMLER�N�N MUHASEBELE�T�R�LMES� 1. Genel Aç�klama 4842 say�l� Kanunla 01.07.2003 tarihinden itibaren yap�lacak finansal kiralama i�lemlerine

uygulanmak üzere Vergi Usul Kanununa “finansal kiralama i�lemlerinde de�erleme” ba�l�kl� Mükerrer 290 �nc� madde eklenmi�tir. Bu tarihten önceki finansal kiralama i�lemlerine 1985 y�l�nda yürürlü�e giren 3226 say�l� Finansal Kiralama Kanunu hükümleri uygulanacakt�r.

4842 say�l� Kanun ile getirilen düzenlemeden önce, iktisadi k�ymet finansal kiralama �irketinin aktifleri aras�nda yer al�yor, amortisman ay�rma uygulamas�ndan finansal kiralama �irketi yararlan�yordu. Kirac� sadece kira ödemelerini giderleri aras�nda gösterebilmekteydi. 4842 say�l� yasayla VUK’na eklenen mükerrer 290. madde hükmü ile kiralanan iktisadi k�ymeti aktiflerinde gösterme hakk� kirac�ya verilmi�tir. Dolay�s�yla yeni düzenleme ile amortisman ay�rma uygulamas�ndan kirac� yararlanacakt�r.

4842 say�l� Kanun ile getirilen düzenlemeden önce, finansal kiralama �irketi finansal kiralamaya konu iktisadi k�ymet için düzenlenen faturada yaz�l� kira bedelinin tamam�n� anapara ve faiz ayr�m�na gidilmeksizin gelir olarak yaz�yordu. Yap�lan düzenleme ile finansal kiralama �irketi kira bedellerini anapara ve faiz olarak ayr��t�racak ve sadece faiz k�sm�n� gelir olarak kaydedecektir. Düzenlemeden önce benzer �ekilde kirac� da faturada yaz�l� kira bedelinin tamam�n� anapara ve faiz ayr�m�na gidilmeksizin ilgili oldu�u dönemde gider olarak yaz�yordu. Yap�lan düzenleme ile art�k kirac� kira ödemelerini anapara ve faiz olarak ayr��t�racak ve sadece faiz ödemelerini gider olarak kaydedebileceklerdir. Zira düzenlemeden sonra finansal kiralamaya konu iktisadi k�ymeti aktiflerinde gösterme, amortisman ay�rma hakk� kirac�ya verilmi�tir.

Vergi Usul Kanununun mük. 290. maddesinde finansal kiralama a�a��daki �ekilde tan�mlanm��t�r. Ayr�ca 319 seri no.lu VUK Genel Tebli�inde konuya ili�kin aç�klamalara yer verilmi�tir.

2. Finansal Kiralama:

Kira süresi sonunda mülkiyet hakk�n�n kirac�ya devredilip devredilmedi�ine bak�lmaks�z�n, bir iktisadî k�ymetin mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan riskler ile yararlar�n tamam�n�n veya tamam�na yak�n�n�n belli bir dönemde bedel kar��l�� kirac�ya b�rak�lmas� sonucunu do�uran kiralamalard�r. Ayn� iktisadi k�ymete ili�kin birden fazla sözle�me, ilave, tadil ve di�er sözle�melerin yap�lmas� halinde tüm anla�malar bir arada de�erlendirilmelidir.

A�a��da belirtilen kriterlerden birini veya daha fazlas�n� kar��layan kiralamalar f�nansal kiralama olarak kabul edilecektir.

a)-�ktisadî k�ymetin mülkiyetinin kira süresi sonunda kirac�ya devredilmesi

b)-Kirac�ya kira süresi sonunda iktisadi k�ymeti rayiç bedelinden dü�ük bir bedelle sat�n alma hakk� tan�nmas�

c)-Kiralama süresinin iktisadi k�ymetin ekonomik ömrünün % 80'inden daha büyük bir bölümünü kapsamas�

d)-Sözle�meye göre yap�lacak kira ödemelerinin bugünkü de�erlerinin toplam�n�n iktisadi k�ymetin rayiç bedelinin % 90'�ndan daha büyük bir de�eri olu�turmas�


3. De�erleme Ve Amortisman Uygulamas� Finansal kiralamaya konu olan iktisadi k�ymet ile sözle�meden do�an hak, borç ve

alacaklar�n de�erlemesi ve amortisman uygulamas� a�a��daki esaslara göre yap�lacakt�r.

A-Kiralayana ili�kin hükümler: - Kiralama süresi boyunca kirac� taraf�ndan yap�lacak kira ödemelerinin toplam tutar�,

anapara ve faiz, alacak olarak aktife al�nacakt�r. Di�er yandan, aktifle�tirilen alacak tutar� ile kira ödemelerinin bugünkü de�eri aras�ndaki fark ise gelecek dönemlere ait faiz geliri olarak pasifle�tirilmek suretiyle de�erlenerek kay�tlara intikal ettirilecektir.

- Kiralama konusu iktisadi k�ymet ise, bu iktisadi k�ymetin net bilanço aktif de�erinden kira ödemelerinin bugünkü de�erinin dü�ülmesi sonucu bulunan tutar ile de�erlenecektir, iktisadi k�ymetin net bilanço aktif de�erinden kira ödemelerinin bugünkü de�erinin dü�ülmesi sonucu bulunan tutar�n s�f�r veya negatif olmas� halinde, iktisadi k�ymet iz bedeliyle de�erlenip aradaki fark iktisadi k�ymetin elden ç�kar�lmas�ndan elde edilen kazançlar gibi i�leme tâbi tutulacak olup gelir kaydedilmesi gerekmektedir,

- Finansal kiralama konusu iktisadi k�ymetin net bilanço aktif de�eri ile kira ödemelerinin bugünkü de�eri ço�u zaman birbirine e�it olaca��ndan finansal kiralama �irketi veya kiralayan, iktisadi k�ymeti genel olarak iz bedeliyle kay�tlar�nda gösterecektir, iktisadi k�ymetin net aktif bilanço de�erinden, kira ödemelerinin bugünkü de�erinin dü�ülmesi sonucu olu�an tutar�n pozitif olmas� durumunda, pozitif fark finansal kiralama �irketi taraf�ndan amortismana tabi tutulacakt�r Örne�in, net bilanço aktif de�eri veya fatura tutar� 100 bin yeni lira, kira ödemelerinin net bugünkü de�eri 95 bin yeni lira ise, 5 bin yeni lira pozitif fark finansal kiralama �irketi taraf�ndan amortismana tabi tutulacakt�r. Amortisman ay�rma i�lemi Vergi Usul Kanunu ve ilgili genel tebli�lerde bu iktisadi k�ymet için tespit edilmi� sürelerde yap�lacakt�r. Fark�n s�f�r veya negatif olmas� durumunda amortisman ayr�lmas� mümkün de�ildir ve bu kiralama konusu iktisadi k�ymetler için yeniden de�erleme yap�lmas� söz konusu olmayacakt�r.

- Gelecek dönemlere ait faiz gelirleri, kiralanan iktisadi k�ymetin finansal kiralama sözle�mesinin yap�ld�� tarihteki rayiç bedelinden, her bir dönem sonunda anapara geri ödemelerinin dü�ülmesi sonucu kalan tutar üzerinden sabit bir dönemsel faiz oran� yaratacak �ekilde hesaplanmas� suretiyle tahakkuk ettirilecektir. Tahakkuk tarihinden vadenin bitiminin anla��lmas� gerekmektedir. Her bir dönem sonu ifadesinden kira sözle�mesi ekindeki ödeme plan�ndaki ödeme dönemlerinin anla��lmas� gerekmektedir, örne�in, 4 y�ll�k kiralama dönemi, y�lda bir kez ödemeli ve her y�l 30/09...,, tarihinde kira ödemesi öngörülmü�se, "her bir dönem sonu" ifadesinden 30/09...., 30/09 ve sonraki y�llar tarihlerini anlamak gerekmektedir.

- Aktifle�tirilen alacak tutar�n�n reeskonta tabi tutulmas� mümkün bulunmamaktad�r.

- Kiralayan �irketler taraf�ndan iktisadi k�ymetin sal�n al�nmas�nda Türk Liras� veya döviz cinsinden kredi kullan�lm�� ise ilk y�l için ödenen kur farklar� ve faiz giderlerinin sözle�me yap�lmas�ndan önce k�ymetin maliyetine ilave edilebilecek olmas� halinde maliyete ilave edilecek aksi halde ve di�er y�llarda ise gider kaydedilecektir

- Kiralayan�n finansal kiralamaya konu iktisadi k�ymetin üretimini veya al�m sat�m�n� yapmas� halinde, iktisadi k�ymetin net bilanço aktif de�eri olarak rayiç bedeli dikkate al�nacakt�r. Rayiç bedel ile maliyet bedeli aras�ndaki fark�n normal sat�� i�leminden elde edilen kâr veya zarar olarak i�leme tabi tutulmas� gerekmektedir.

B-Kirac�ya ili�kin hükümler: l-Finansal kiralama i�lemine konu iktisadi k�ymeti kullanma hakk� ve sözle�meden do�an

borç, kiralama konusu iktisadi k�ymetin rayiç bedeli veya sözle�meye göre yap�lacak kira ödemelerinin bugünkü de�erinden dü�ük olan� ile de�erlenecektir. Finansal kiralama konusu iktisadi k�ymet, kullanma hakk� olarak aktife al�nacak kar��l��nda ise kiralayana olan borç pasife kaydedilecektir.


253

2-Kirac� taraf�ndan aktifle�tirilen finansal kiralamaya konu iktisadi k�ymeti kullanma hakk�, Vergi Usul Kanununun üçüncü kitab�n�n üçüncü k�sm�n�n birinci bölümü ve ilgili genel tebli�lerde kiralama konusu iktisadi k�ymet için belirlenmi� usul ve esaslar çerçevesinde amortismana tâbi tutulacakt�r. Di�er bir ifadeyle, kullan�m hakk�, Vergi Usul Kanunu ve ilgili genel tebli�lerde bu iktisadi k�ymet için tespit edilmi� amortisman sürelerinde amorti edilecektir. Sözle�menin fesholmas� halinde kalan dönemler için iktisadi k�ymetle ilgili olarak amortisman ayr�lma ve yeniden de�erleme i�lemleri yap�lmayacakt�r.

3-Finansal kiralama sözle�mesine göre yap�lan kira ödemeleri, borç anapara Ödemesi ve faiz gideri olarak ayr��t�r�lacak ve bu ayr��t�rma i�lemi her bir dönem sonunda kalan borç tutar�na sabit bir dönemsel faiz oran� uygulanmas�n� sa�layacak �ekilde yap�lacakt�r, Kiralayan aç�s�ndan yorumu yap�lan "her bir dönem sonu" ifadesi, kirac� aç�s�ndan sözle�mede belirtilen kira ödeme tarihidir.

4-Finansal kiralama borçlar�n�n Vergi Usul Kanununun 285 inci maddesi kapsam�nda reeskonta tabi tutulmas� mümkün bulunmamaktad�r.

5-Finansal kiralama i�lemi esas olarak bir kredi i�leminden farkl� de�ildir. Finansal Kiralama i�leminin 01.07.2003 tarihinden önce yap�lm�� olmas� halinde vergi uygulamas� ac�s�ndan eski hükümler geçerli oldu�undan kiralayana ödenen finansal kiralama bedellerinin faiz k�sm� finansman gider k�s�tlamas�na tabidir.

4. Muhasebele�tirilmesi: Finansal kiralama konusunda 4842 say�l� Kanunla yap�lan düzenlemeye paralel olarak, 11

seri nolu Muhasebe Uygulama Genel Tebli�i ile baz� hesaplar�n tan�mlar�na ilave yap�lmak (120,121,220,221), bo� olan baz� hesap kodlar� da isimlendirilmek suretiyle finansal kiralama i�lemlerinin kay�t usulü belirlenmi�tir.

11 seri nolu Muhasebe Uygulama Genel Tebli�i öncesi Uygulama: Kiralayan i�letmeler, kiralamadan do�an alacaklar�n� vade durumuna göre 120 Al�c�lar ve

220 Al�c�lar hesaplar�nda, kira gelirlerini de yine vade durumuna göre 380 Gelecek Y�llara Ait Gelirler hesab� ile 480 Gelecek Y�llara Ait Gelirler hesab�nda izlemekteydiler. Kira bedelleri tahsil edildikçe de 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler hesab�ndan 600 Yurtiçi Sat��lar hesab�na aktar�larak gelir kaydedilmekte idi.

Kirac� durumunda olan i�letmeler ise, borçlar�n� ayn� �ekilde 320 Sat�c�lar ile 420 Sat�c�lar hesaplar� ile 180 Gelecek Aylara Ait Giderler ve 280 Gelecek Y�llara Ait Giderler hesaplar�nda izlemekte ve ödeme yap�ld�kça da 180 Gelecek Aylara Ait Giderler hesab�ndan ilgili gider veya maliyet hesaplar�na aktarmakta idiler.

11 seri nolu Muhasebe Uygulama Genel Tebli�i Uygulamas�: Tebli�deki düzenleme ile 120 Al�c�lar ve 220 Al�c�lar hesaplar�n�n aç�klamalar�na “Finansal

kiralamadan do�an senetsiz alacaklar da bu hesapta izlenir” ibaresi; 121 Alacak Senetleri ve 221 Alacak Senetleri hesaplar�n�n aç�klamalar�na da “Finansal kiralamadan do�an senetli alacaklar da bu hesapta izlenir” ifadeleri eklenmi�tir.

Di�er taraftan, an�lan tebli� ile a�a��daki hesaplar aç�lm��t�r.

124- KAZANILMAMI� F�NANSAL K�RALAMA FA�Z GEL�RLER� (-) Bu hesap finansal kiralaman�n yap�ld�� tarihte kiralama i�lemlerinden do�an alacaklar ile

kira ödemelerinin bugünkü de�eri aras�ndaki fark� gösteren henüz kazan�lmam�� finansal kiralama faiz gelirlerinin izlendi�i hesapt�r. Bu gelirlerin hesaplanmas�na ili�kin bilgiler bilanço dipnotlar�nda yer al�r.


��leyi�i: Finansal kiralama sözle�me tutar� ile finansal kiralamayla ilgili kira ödemelerinin bugünkü

de�eri aras�ndaki fark “Kazan�lmam�� Finansal Kiralama Faiz Gelirleri” olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Her dönem sonunda gerçekle�mi� olan faiz gelirleri tutarlar� bu hesaba borç “60- Brüt Sat��lar” hesap grubunda ilgili sat�� geliri hesab�na alacak olarak kaydedilir. Ancak, esas faaliyet konusu finansal kiralama olamayan i�letmelerce yap�lan finansal kiralama i�lemiyle ilgili gerçekle�mi� faiz gelirleri, “64- Di�er Faaliyetlerden Ola�an Gelir ve Karlar” hesap grubunda faiz geliri hesab�na alacak olarak kaydedilir.

224- KAZANILMAMI� F�NANSAL K�RALAMA FA�Z GEL�RLER� (-) Bu hesap finansal kiralaman�n yap�ld�� tarihte kiralama i�lemlerinden do�an alacaklar ile

kira ödemelerinin bugünkü de�eri aras�ndaki fark� gösteren henüz kazan�lmam�� finansal kiralama faiz gelirlerinin izlendi�i hesapt�r. Bu gelirlerin hesaplanmas�na ili�kin bilgiler bilanço dipnotlar�nda yer al�r.

��leyi�i: Finansal kiralama sözle�me tutar� ile finansal kiralamayla ilgili kira ödemelerinin bugünkü

de�eri aras�ndaki fark “Kazan�lmam�� Finansal Kiralama Faiz Gelirleri” olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Kiralama sözle�mesine uygun olarak tamamlanan ve her dönem sonunda hesaplanan izleyen döneme ait faiz gelirleri tutar� bu hesaba borç “124- Kazan�lmam�� Finansal Kiralama Faiz Gelirleri” hesab�na alacak olarak kaydedilir.

301- F�NANSAL K�RALAMA ��LEMLER�NDEN BORÇLAR

Bu hesap, kirac�lar�n finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 y�l� geçmeyen borçlar�n�n izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i: Finansal kiralama sözle�me tutar� bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili

varl�k hesab�na kira ödemelerinin bugünkü de�eri ile borç ve bu iki tutar aras�ndaki fark da “302-Ertelenmi� Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” hesab�na borç kaydedilir.

302- ERTELENM�� F�NANSAL K�RALAMA BORÇLANMA MAL�YETLER�(-) Finansal kiralaman�n yap�ld�� tarihte kiralama i�lemlerinden do�an borçlar ile kiralanan

varl��a ili�kin kira ödemelerinin bugünkü de�eri aras�ndaki fark� gösteren henüz ödenmemi� finansal kiralama borçlanma maliyetlerinin izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i: Finansal kiralama sözle�me tutar� ile finansal kiralamaya konu olan varl��a ili�kin kira

ödemelerinin bugünkü de�eri aras�ndaki fark “Ertelenmi� Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” olarak bu hesaba borç kaydedilir. Kiralama sözle�mesine uygun olarak tamamlanan her dönem sonunda gerçekle�mi� olan faiz giderleri tutarlar� bu hesaba alacak “66-Borçlanma Maliyetleri” hesap grubunda ilgili borçlanma gideri hesab�na borç olarak kaydedilir.

401- F�NANSAL K�RALAMA ��LEMLER�NDEN BORÇLAR

Bu hesap, kirac�lar�n finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 y�l� a�an borçlar�n�n izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i: Finansal kiralama sözle�me tutar� bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili

varl�k hesab�na kira ödemelerinin bugünkü de�eri ile borç ve bu iki tutar aras�ndaki fark da “402-


255

Ertelenmi� Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” hesab�na borç kaydedilir. Dönemsellik varsay�m�na uygun olarak dönem sonlar�nda, izleyen dönemi ilgilendiren tutar, “301- Finansal Kiralama ��lemlerinden Borçlar” hesab�na alacak, bu hesaba borç kaydedilir.

402- ERTELENM�� F�NANSAL K�RALAMA BORÇLANMA MAL�YETLER�(-) Finansal kiralaman�n yap�ld�� tarihte kiralama i�lemlerinden do�an ve vadesi bir y�l� a�an

borçlar ile kiralanan varl��a ili�kin kira ödemelerinin bugünkü de�eri aras�ndaki fark� gösteren henüz ödenmemi� finansal kiralama borçlanma maliyetlerinin izlendi�i hesapt�r.

��leyi�i: Finansal kiralama sözle�me tutar� ile finansal kiralamaya konu olan varl��a ili�kin kira

ödemelerinin bugünkü de�eri aras�ndaki fark “Ertelenmi� Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” olarak bu hesaba borç kaydedilir. Kiralama sözle�mesine uygun olarak tamamlanan ve her dönem sonunda izleyen döneme ili�kin tutar “302- Ertelenmi� Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” hesab�na borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

Örnek: A ��letmesi 01.01.2006’de X Finansal Kiralama �irketi’nden bir adet makine kiralam��t�r. Bu finansal kiralamaya ili�kin veriler a�a��daki gibidir.

Makinenin bugünkü de�eri : 10.000

Kiralama Süresi : 5 y�l

Faiz Oran� : % 30

Y�ll�k Kira Tutar� : 4.105,81

Y�ll�k kira tutar� a�a��daki formül vas�tas�yla bulunur.

Y�ll�k Kira Tutar� = A x [ (1+r)n x r] [ (1+r)n - 1]

A = Kiralama Konusu K�ymetin Bugünkü De�eri

r = Y�ll�k Faiz Oran�

n = Kiralama Süresi

Y�ll�k Kira Tutar� = 10.000 x [ (1 + 0,3)5 x 0,3]

= 4.105,8 [(1 + 0,3)5 - 1]

Ödeme Plan�:

Ödeme Tarihi Y�ll�k Kira Tutar� Anapara Ödemesi Faiz Ödemesi Ödemelerin Bugünkü De�eri

31.12.2006 4.105,8 1.105,8 3.000 8.894.2

31.12.2007 4.105,8 1.437,5 2.668,3 7.456,6

31.12.2008 4.105,8 1.868,8 2.236 5.587,7

31.12.2009 4.105,8 2.429,5 1.676,3 3.158,3

31.12.2010 4.105,8 3.158,3 947.5 0

Toplam 20.529.00 10.000 10.529


Kiralayan�n (Finansal Kiralama �irketinin) Kay�tlar�: a) 01.01.2006

120 ALICILAR 4.105,8

220 ALICILAR 16.423,2 253 TES�S, MAK�NE VE C�HAZLAR 10.000 124 KAZANILMAMI� F�N. K�R. FA�Z GEL. 3.000 224 KAZANILMAMI� F�N. K�R. FA�Z GEL. 7.529 / b) 31.12.2006 100 KASA 4.105,8

124 KAZANILMAMI� F�N. K�R. FA�Z GEL. 3.000,0 120 ALICILAR 4.105,8 600 YURT�Ç� SATI�LAR 3.000,0 c) 31.12.2006 224 KAZANILMAMI� F�N. K�R. FA�Z GEL. 2.668,3 124 KAZANILMAMI� F�N. K�R. FA�Z GEL. 2.668,3

d) 31.12.2006 120 ALICILAR 4.105,8 220 ALICILAR 4.105,8 /

Her y�l sonunda tahsilat yap�ld�kça, b, c ve d no.lu yevmiye kay�tlar� ödeme plan�ndaki rakamlar dikkate al�narak tekrarlanacakt�r.

Kirac�n�n Kay�tlar�: a) 01.01.2006 260 HAKLAR 10.000

302 ERTELENM�� F�N. K�R. BORÇ. MAL. 3.000

402 ERTELENM�� F�N. K�R. BORÇ. MAL. 7.529 301 F�N.K�R. ��LEMLER�NDEN BORÇ. 4.105.8 401 F�N.K�R. ��LEMLER�NDEN BORÇ. 16.423,2 /


257

b) 31.12.2006 301 F�N.K�R. ��LEMLER�NDEN BORÇ. 4.105,8

780 F�NANSMAN G�DERLER� 3.000,0 100 KASA 4.105,8 302 ERTELENM�� F�N. K�R. BORÇ. M. 3.000,0 c) 31.12.2006 401 F�N.K�R. ��LEMLER�NDEN BORÇ. 4.105,8 301 F�N.K�R. ��LEMLER�NDEN BORÇ. 4.105,8 d) 31.12.2006 302 ERTELENM�� F�N. K�R. BORÇ. M. 2.668,3 402 ERTELENM�� F�N. K�R. BORÇ. M 2.668,3 /

Her y�l sonunda ödeme yap�ld�kça, b, c ve d no.lu yevmiye kay�tlar� ödeme plan�ndaki rakamlar dikkate al�narak tekrarlanacakt�r.


3. BÖLÜM

ENFLASYON MUHASEBES� 1- Genel Aç�klama Enflasyonun muhasebe kalemleri üzerinde iki olumsuz etki yapmaktad�r. Mali tablolar

tarihi maliyetle gösterildiklerinden i�letme verileri cari de�erleri göstermemektedir. �kincisi ise enflasyon dönemlerinde i�letmelerin sa�lad�� faaliyet sonuçlar� içerisinde enflasyon kar veya zarar�nda bulunmas�d�r. Bu durumlar i�letme yöneticilerine ve üçüncü ki�ilere mali tablolar arac�l�� ile yan�lt�c� bilgiler verilmesine neden olmaktad�r.

Yüksek enflasyonun var oldu�u ve mali tablolar�n zorunlu olarak düzeltilmesi a�a��daki

durumlara ba�l�d�r. - Nüfusun ço�unlu�unun, servetini parasal olmayan varl�k edinerek veya yabanc� para

birimli yat�r�m araçlar�na yat�r�m yaparak de�erlemesi, elde Türk liras� nakit bulundurmayarak sat�n alma gücünün korunabilmesi için eldeki nakdi, süratle parasal olmayan yat�r�mlara yöneltmesi,

- Nüfusun ço�unlu�unun parayla ilgili i�lemleri, istikrarl� gördü�ü yabanc� para birimleri ile yapmas� ve fiyatlar�n yabanc� para birimine göre belirlenmesi,

- Vadeli yap�lan sat�� ve sat�n almalarda; vade süresi k�sa olsa bile vade süresi içinde paran�n sat�n alma gücünde beklenen kay�plar�n dikkate al�narak fiyatlar�n vade fark� konarak saptanmas�,

- Fiyatlar�n, ücretlerin ve faiz oranlar�n�n fiyat endeksine ba�lanm�� olmas�, - Son üç y�ll�k kümülatif enflasyon oran�n�n %100’e yak�n ya da bu oran�n üstünde

olu�mas�, - Yüksek enflasyon oldu�unun belirtisi olan di�er göstergelerin varl��. Belirtilen durumlar�n var olmas� halinde mali tablolar düzeltilir. Vergi mevzuat� ve

Sermaye Piyasas� Kurulu Taraf�ndan ç�kar�lan Tebli�de, y�ll�k bilanço tarihindeki fiyat endeksi rakam�n�n, ilgili y�l dahil önceki üçüncü y�l�n ba��ndaki fiyat endeksi rakam�n�n iki kat�n� a�mas� ve bilanço tarihindeki fiyat endeksi rakam�n�n dönemin ba��na göre %10 veya daha fazla bir oranda artmas� halinde enflasyon döneminin ba�lar ve mali tablolar enflasyona göre düzeltilir. Ayr�ca yüksek enflasyon döneminin, bu iki �art�n ayn� anda gerçekle�mesi halinde sona erece�i de aç�klanm��t�r.

Yap�lacak düzeltme i�lemi genel fiyat düzeyi muhasebesi25 olarak adland�r�lmaktad�r. Mali tablolar�n enflasyondan ar�nd�r�lmas�nda cari de�er muhasebesi26 de kullan�lmaktad�r.

5024 say�l� Kanunla, vergi mevzuat� da enflasyon muhasebe esaslar�yla küçük farkl�l�klar d��nda uyumlu olmu�tur. Bu farkl�l�klar;

- Vergi mevzuat�nda sadece bilançonun düzeltilmesi öngörülmektedir, gelir tablosunun düzeltilmesi istenmemektedir. SPK her iki mali tablonun da düzeltilece�ini öngörmektedir.

- Vergi mevzuat�nda varl�klardaki de�er dü�üklü�ü esaslar�n�n uygulanmas� ile düzeltme hükümlerinin uygulanmas� aras�ndaki gider yazma yönünden farkl�l�k mevcuttur.

- Kullan�lan hesap türleri farkl�d�r. Vergi mevzuat� Enflasyon Düzeltme Hesab� ifadesini kullan�rken, SPK, Net Parasal Pozisyon Kar�(Zarar�)’n� kullanmaktad�r.

25 Genel Fiyat Düzeyi Muhasebesi : Genel fiyat de�i�melerinin mali tablolar üzerinde olu�turdu�u etkileri gidermek amac�yla mali tablolar�n genel fiyat endeksleri ile düzeltilerek mali tablo verilerinin, mali tablonun düzenlendi�i tarihteki liran�n sat�n alma gücüne göre ifadesinin sa�lanmas�n� öngören yöntemdir. 26 Cari De�er Muhasebesi : Mali tablolardaki kalemlerin cari de�erleri ile de�erlemesini öngören yöntemdir. Cari de�er, net cari yenileme maliyeti veya net cari yenileme maliyetinden daha küçük olmak kayd�yla, varl��n sat�lmas� halinde elde edilecek net nakit de�eri veya varl�� kullanmakla sa�lanacak nakit giri�lerinin net bugünkü de�erinden büyük olan�d�r.


259

- Vergi mevzuat�nda parasal olmayan aktif ve pasif kalemlerin düzeltilmesi sonucu enflasyon kar� veya zarar� tespit edilirken SPK, parasal varl�k ve yükümlülükler düzeltilerek tarihi de�erleri ile kar��la�t�r�lmas� ile tespit edilmektedir.

- Enflasyondan do�an kazanç veya kay�p vergi mevzuat�nda, parasal olmayan bilanço kalemlerinin, öz sermayenin ve gelir tablosunun düzeltme i�lemine tabi tutulmas� sonucunda aktif ve pasif aras�nda ortaya ç�kan farklar yoluyla hesaplanmakta, SPK parasal varl�klar ve yükümlülükler nedeniyle olu�an kazanç ve kay�plar�, birbirinden mahsup etmek suretiyle hesaplanaca��n� önermektedir.

2- Mali Tablolar�n Düzeltme Safhalar� Yüksek enflasyon dönemlerinde mali tablolarda yer alan kalemlerin enflasyona göre

düzeltilerek, düzeltme i�leminin yap�ld�� tarihteki gerçek de�erlerine yak�n tutarlarla ifade edilmesini sa�layan i�lemlerin tümüne enflasyon muhasebesi denir.

Mali tablolar�n enflasyon muhasebesine göre, düzeltme i�lemi iki safhadan olu�maktad�r. Birincisi, mali tablolardaki tarihi de�erleri üzerinden gösterilen kalemlerin Toptan E�ya Fiyatlar� Endeksi kullan�larak belirlenen düzeltme katsay�s�na göre, bilanço tarihindeki paran�n sat�n alma gücüyle ifade edilmesidir. �kincisi ise bilançodaki aktif ve pasif kalemlerin sat�n alma gücü kazanç ve kayb�n�n hesaplanmas�d�r.

Düzeltme dönem ba�� bilançonun cari dönem sonundaki para cinsinden güncelle�tirilmesi i�lemidir.

Yüksek enflasyon dönemlerinde i�letmeler, mali tablolar�n� paran�n bilanço günündeki sat�n alma gücünü esas alarak düzenlerler. Mali tablo kalemlerinin paran�n bilanço günündeki sat�n alma gücü cinsinden ifade edilmesi; parasal olmayan kalemlerin27 enflasyon oran�na göre gerekli ayarlamalar yap�ld�ktan sonraki tutarlar�n�n, uygun düzeltme katsay�lar� ile çarp�lmas� suretiyle yap�l�r. Bu ay�r�m�n fiyatlar genel seviyesi muhasebesi modeli aç�s�ndan önemi �uradad�r:

Parasal de�erler otomatik olarak mali tablolarda cari para birimi ile ifade edildikleri halde, parasal olmayan de�erlerin cari para birimi ile ifade edilebilmeleri için bir düzeltme katsay�s� ile düzeltilmeleri gerekmektedir.

Düzeltme i�lemi, mali tablolar�n gerçe�i dürüst bir �ekilde yans�tmas�n� engellemeyecek (sat��lar�n y�l içinde düzenli olarak da��ld�� gibi durumlarda) toplula�t�r�lm�� yöntemlere dayal� olarak da yap�labilir.

Fiyat endeksinin ayl�k fiyat de�i�imlerini gösterecek �ekilde yay�mlanmas� nedeniyle, bir ay içinde gerçekle�en tüm i�lemler için ayn� düzeltme katsay�s� kullan�l�r. Ancak, enflasyon oran�n�n ay içinde düzenli artt�� varsay�m� yap�larak, ay�n farkl� günlerinde gerçekle�en i�lemlere farkl� günlük düzeltme katsay�lar� uygulanmas� mümkündür. Bu durumda, konu hakk�nda dipnotlarda aç�klama yap�lmas� zorunludur.

Parasal olmayan kalemler içinde yer alan ancak, cari de�erleri ile de�erlenen yabanc� para, k�ymetli madenler, hisse senetleri ve di�er menkul k�ymetler gibi kalemler ile getirileri veya anaparalar� enflasyona endekslenmi� olan varl�k ve yükümlülükler, parasal kar veya zarar�n hesaplanmas�nda parasal kalemler gibi i�leme tabi tutulurlar.

3- Mali Tablolar�n Enflasyona Göre Düzeltilmesi

1- Mali tabloda yer alan k�ymetlerden hangilerinin parasal olmayan k�ymet oldu�u tespit edilecektir. Bilanço kalemleri parasal ve parasal olmayan olmak üzere ikiye ayr�l�r. 27Parasal olmayan kalemler, paran�n de�erindeki de�i�meler kar��s�nda nominal de�erlerini de�i�en ancak sat�n alma güçleri ayn� kalan kalemlerden olu�ur.


Parasal Kalemler, Kasa, Bankalar, Al�c�lar gibi Parasal Olmayan kalemler, Stoklar, Hisse senetleri, Demirba�lar, Sermaye gibi. Parasal kalemler düzeltmeye tabi tutulmaz.

2- Tespit edilmi� parasal olmayan k�ymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate al�nacak tarih ve tutarlar� bulunacakt�r. Parasal olmayan k�ymetlerin düzeltmeye esas tutarlar� ve tarihleri tespit edilir. Düzeltme i�lemine tabi hesap kalemleri için dikkate al�nacak tarihler a�a��daki gibidir.

Sat�n Alma Tarihi

- Al�� Bedeli �le De�erlenen Menkul K�ymetler, - Mali Duran Varl�klar

Deftere Kay�t Tarihi

- Yar� Mamul ve Mamul Stoklar�n�n Maliyetine Dahil Edilen Unsurlar - Ticari Mallar - Gelecek Aylara ve Y�llara Ait Giderler - Maddi Duran Varl�klar - Özel Tükenmeye Tabi Varl�klar - Y�llara Sari �n�aat ve Onar�m ��lerinde Maliyeti Olu�turan Unsurlar - Y�llara Sari �n�aat ve Onar�m Hakedi�leri - Haklar ve �erefiyeler

Tahsil Tarihi

- Hisse Senedi �hraç Primleri, - Hisse Senedi �ptal Karlar�, - Nakit Olarak Ödenmi� Sermaye, - Parasal Olmayan Al�nan Depozito ve Teminatlar ve Avanslar

Ödeme Tarihi

- Parasal Olmayan Verilen Depozito ve Teminatlar - Nakdi Sermaye Kar��l�� Al�nan Hisse senetleri �çin Mülkiyetin �ntikal Tarihi - Ayni Sermaye Olarak Konulan K�ymetler - Ayni Sermaye Kar��l�� Al�nan Hisse Senetleri �çin Tescil tarihi - Kar Yedekleri - Geçmi� Y�l Karlar� - Net dönem Kar�n�n Sermayeye ilavesi Dolay�s�yla Art�r�lan Sermaye �çin - Temettü Kar��l�� Al�nan Hisse Senetleri �çin ( ��tirak edilen �irketin Sermayesine)

3- Düzeltmeye esas tarihten hareketle düzeltme katsay�s� bulunur ve parasal olmayan k�ymetlerin düzeltmeye esas tutarlar� tespit edilir.

Mali tablolar�n düzeltilmesinde, toptan e�ya fiyatlar� endeksi kullan�l�r. Düzeltme i�lemi, düzeltme katsay�s� kullan�lmak suretiyle; paran�n cari sat�n alma gücündeki de�i�melerin mali tablo kalemlerine olan etkilerini gidererek, mali tablolar�n paran�n cari sat�n alma gücü cinsinden ifade edilmesi sa�lan�r. Düzeltme i�lemlerinde düzeltme katsay�s�28 kullan�l�r. 28 Bilanço günündeki fiyat endeksi rakam�n�n, düzeltmeye konu i�lemin gerçekle�ti�i tarihteki fiyat endeksi rakam�na bölünmesi suretiyle elde edilen katsay�d�r. VUK’nun Mük.298. maddesine göre Ta��ma ve Ta��ma Katsay�s� kavramlar�da tan�mlanm��t�r. Ta��ma : Enflasyon düzeltmesine tabi tutulmu� dönem ba�� mali tablolardaki parasal olan ve parasal olmayan k�ymetlerin, ta��ma katsay�s� kullan�larak ilgili dönem sonundaki yeni de�erlerinin hesaplanmas� i�lemidir. Ta��ma Katsay�s� = Mali Tablonun Ait Oldu�u Aya �li�kin Fiyat Endeksi / Bir Önceki Dönemin Sonundaki Fiyat Endeksi Örnek: A) Limited �irketinin aktifinde yer alan bir demirba��n 31/12/2005 tarihli enflasyon düzeltmesine tabi tutulmu� dönem sonu bilançosundaki de�eri 1.200TL.d�r. Söz konusu demirba��n 30/6/2006 tarihli ikinci geçici vergi dönemine ili�kin bilançodaki kay�tl� de�eri de 1.200TL.d�r. 30/6/2006 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmas� i�leminde, bu demirba��n düzeltmeye esas tutar�n�n ta��ma katsay�s� ile çarp�lmas� gerekmektedir.

Ta��ma Katsay�s� = 7982,7 / 7382,1


261

Bir varl��n düzeltme i�lemine tabi olmas� iki �ekilde mümkün olur: Enflasyon muhasebesine ilk geçi�te Bir varl��n ilk defa (dönem içerisinde) i�letme kay�tlar�na geçmesi durumunda

DK= Dönem sonu Endeks/��lemin Gerçekle�ti�i Tarih Endeksi Genel olarak mali, maddi, maddi olmayan duran varl�klar gibi parasal olmayan kalemlerin düzeltilmesinde kullan�l�r.

4- Parasal olmayan k�ymetlerin her birine ili�kin düzeltme katsay�s� ile düzeltmeye esas

tutar� çarp�larak düzeltilmi� de�eri bulunur. Bu i�lem düzeltme katsay�lar�n�n tespit edilmesi ile yap�l�r. Düzeltme katsay�lar�n�n, ait olduklar� k�ymetin düzeltmeye esas tutar� ile çarp�lmas� suretiyle bulunan düzeltilmi� rakamlara ili�kin örnek a�a��daki gibidir.

Bir i�letmede 2004 Haziran ay�nda 10.000- TL ye sat�n ald�� makinenin 31.12.2006 tarihli bilançoda yer ald��n� dü�ünelim. Bu durumda düzeltme katsay�lar� belirlenerek de�er düzeltme i�lemi yap�lacakt�r. Aral�k 2006 endeks : 7300 Haziran 2004 endeks: 2.346,40 Düzeltme Katsay�s� : 7300 / 2.346,40 = 3.11 10.000 x 3.11 =31.100 Dönem sonu itibari ile düzeltme sonucu bulunan de�erler, izleyen hesap döneminde enflasyon muhasebesi uygulan�p uygulanmayaca��na bak�lmaks�z�n izleyen dönemin ba�lang�ç de�erleri olarak dikkate al�nacakt�r.

Son ad�m bilançonun düzeltilmi� de�erleriyle ifade edilmesidir. Yeni de�erlerin bilançoda yer almas� ile düzeltilmi� bilanço denkli�i sa�lanm�� olacakt�r.

3.1- Bilançonun Düzeltilmesi Hesap dönemi sonunda paran�n cari sat�n alma gücü cinsinden ifade edilmemi� bilanço

kalemleri, bu Tebli�deki hükümler çerçevesinde düzeltme katsay�s� kullan�larak paran�n cari sat�n alma gücü cinsinden ifade edilir.

Bilançodaki parasal kalemler, paran�n cari sat�n alma gücü cinsinden ifade edildiklerinden düzeltme i�lemine tabi tutulmazlar.

Cari de�erleri ile de�erlenen parasal olmayan kalemler, paran�n cari sat�n alma gücü cinsinden ifade edildiklerinden, ayr�ca düzeltme i�lemine tabi tutulmazlar.

3.1.1. Amortismana Tabi Varl�klar�n Düzeltilmesi �lk defa düzeltme i�lemine tabi tutulacak amortismana tabi varl�klar�n maliyetine ilavesi

mümkün olmayan, finansman giderleri, kur farklar� ve yeniden de�erleme de�er art�� gibi kalemler ilgili varl�klar�n maliyetinden dü�ülür. Ancak varl�klar�n maliyetine finansman giderlerinin reel k�sm�n�n ilave edilmesi mümkündür. Finansman giderlerinin reel k�sm�, katlan�lan finansman maliyetinin ilgili dönemde gerçekle�en enflasyon oran�n�n üstünde kalan tutar�, Yabanc� para cinsinden borçlardaki finansman maliyetinin reel k�sm�n�n hesaplanmas�nda kur farklar� da hesaba kat�l�r.

Düzeltilmi� Tutar = 1.200.X 1,08136 = 1.297,63 TL olacakt�r.


Yüksek enflasyon dönemlerinde, Türk Liras� üzerinden vadeli olarak al�nan veya sat�lan varl�klar�n fiyat�, enflasyondan korunmak amac�yla bir enflasyon pay�n� da içermektedir. Enflasyon pay�n� içeren bu nitelikteki i�lem ve olaylar�n düzeltme i�lemine tabi tutulmas� gerekir.

Al�m ve sat�m�n içerdi�i enflasyon pay�, al�m-sat�m tarihi itibar�yla ilgili borç veya alaca��n vadesine mütenasip vadelerde devlet iç borçlanma senetleri için borsalarda veya te�kilatlanm�� di�er piyasalarda olu�an faiz haddi veya ilgili dönemde gerçekle�en enflasyon oran� dikkate al�narak tespit edilir ve ilgili kalemler bu tutar dü�üldükten sonra kalan tutarlar� üzerinden düzeltme i�lemine tabi tutulurlar.

Reel Olmayan Finansman Maliyeti (ROFM);

Her türlü borçlanmada, borç tutarlar�na (yabanc� para üzerinden borçlanmada borcun al�nd�� tarihteki TL kar��l�klar�na) borcun kullan�ld�� döneme ait ÜFE art�� oran�n�n uygulanmas� suretiyle bulunan tutar� ifade eder.

ROFM =Borç Tutar� x (Borcun Kapat�ld�� Aya Ait ÜFE - Borcun Al�nd�� Aya Ait ÜFE ) / Borcun Al�nd�� Aya Ait ÜFE katsay�s� ile hesaplan�r.29 Örnek : “E” ��letmesi 15 Mart 2006 tarihinde 50.000-TL banka kredisi kullanarak i�letme

faaliyetlerinde kullanmak üzere bir ta��t sat�n alm��t�r. ��letme 6 ay sonra krediyi kapatm�� ve 5.000- TL faiz ödemi�tir. Finansman maliyetinin olu�tu�u hesap dönemine ait ortalama ticari kredi faiz oran�n % 30 oldu�u varsay�m� alt�nda Reel Olmayan Finansman Maliyeti �u �ekilde hesaplanacakt�r. ÜFE Art�� Oran� = (Eylül 2006 ÜFE – Mart 2006 ÜFE) / Mart 2006 ÜFE = (7382.1- 6478.8) / 6478.8 = 0,139 ROFM : 50.000 * 0,139 = 6.950 55.000 - 6.950 = 48.050 (Enflasyon düzeltmesinde dikkate al�nacak tutar.)

Reel Olmayan Finansman Maliyeti �htiva Edebilecek - Varl�klar; - Stoklar - Maddi Duran Varl�klar - Mali Duran Varl�klar - Özel Tükenmeye Tabi Varl�klar - Duran Varl�klar

Düzeltme i�lemlerinde, 213 say�l� Vergi Usul Kanunu uyar�nca yap�lm�� olan yeniden de�erlemenin amortismana tabi iktisadi varl�klara ve birikmi� amortismanlar�na etkilerinin ar�nd�r�lmas� �artt�r.

Düzeltme i�leminde düzeltmeye esas de�er hesaplan�rken varl�klar�n maliyet bedelleri içerisinde yer alan finansman giderlerinin reel olmayan k�sm� yukar�da ifade edildi�i gibi ayr��t�r�lmaktad�r. 30

29 ROFM=Toplam Fin. Maliyeti x (�lgili Hesap Dönemine Ait ÜFE Art�� Oran�/�lgili Hes. Dön. Ait Ortalama Ticari Kredi Faiz Oran�) Örnek : “E” ��letmesi 15 Mart 2006 tarihinde 50.000- TL banka kredisi kullanarak i�letme faaliyetlerinde kullanmak üzere bir ta��t sat�n alm��t�r. ��letme 6 ay sonra krediyi kapatm�� ve 5.000- TL faiz ödemi�tir. Finansman maliyetinin olu�tu�u hesap dönemine ait ortalama ticari kredi faiz oran�n % 30 oldu�u varsay�m� alt�nda Reel Olmayan Finansman Maliyeti �u �ekilde hesaplanacakt�r. ÜFE Art�� Oran� = (Eylül 2006 ÜFE – Mart 2006 ÜFE) / Mart 2006 ÜFE = (7382.1- 6478.8) / 6478.8 = 0,139 ROFM = 5.000-TL x (0,139/0,30) = 5.000-TL x 0,46 = 2.300-TL Enflasyon Düzeltmesinde Esas Al�nacak Tutar = 55.000 – 2.300 = 52.700- 30 Önem arzeden husus varl��n maliyetine eklenen reel olmayan finansman giderlerinin henüz itfa edilmemi� k�sm�n�n, aktif k�ymetin elden ç�kar�lmas� halinde; - Varl��n maliyetine eklenen reel olmayan finansman giderlerinin henüz itfa edilmemi� k�sm� kay�tlarda yer almayaca�� için bu tutar üzerinden ayr�lan amortismanlar�n elden ç�karmaya ili�kin kar zarar�n tespitinde dikkate al�nmas� gerekir.


263

Düzeltme i�lemi, ilgili varl�klar�n maliyetine dahil edilmesi mümkün olmayan unsurlar�n indirilmesi suretiyle bulunmu� yeni de�erler esas al�narak yap�l�r. �mal veya in�a edilen varl�klar�n düzeltme i�lemine tabi tutulmas�nda, aktifle�me tarihi farkl� ise, aktifle�tirilme tarihi de�il, varl��n maliyetine dahil edilen maliyet unsurlar�n�n aktife ilk giri� tarihi dikkate al�n�r.

Amortisman, varl�klar�n düzeltilmi� de�erleri üzerinden yeniden hesaplan�r. Bu durumda, farkl� amortisman yöntemleri kullan�larak itfa edilmi� varl�klar�n, amortismana tabi tutulmas� nedeniyle, itfa edilmemi� varl�klar olarak yeniden mali tablolarda yer al�r.

Öte yandan enflasyon düzeltmesinin ilk uygulanmas�nda demirba� gibi duran varl�klar al��

tarihleri itibariyle düzeltmeye tabi tutulacaklard�r. Vergi mevzuat�nda özellik arz eden durum ise birikmi� amortismanlar�n düzeltilmesi i�lemidir. Birikmi� amortismanlar, ait olduklar� iktisadi k�ymetin bilanço tarihindeki de�erinde, düzeltme sonras�nda ortaya ç�kan art�� oran� dikkate al�narak düzeltilecektir.

Örnek : “K” ��letmesinin 31.12.2006 tarihli bilançosunda Demirba�lar 3.375-TL Birikmi� Amortismanlar� ise 2.700-TL olarak yer almaktad�r. Demirba�lar�n Al�� Tarihi : 01.02.2003, Al�� Bedeli ise 1.000-TL dir. (Amortisman oran� % 20, yöntem normal ve yeniden de�erleme oran� % 50) Düzeltme Katsay�s� = Aral�k 2006 ÜFE / �ubat 2003 ÜFE = 7382,1 / 2179,3 = 3,38737 Düzeltilmi� De�er = 1.000 x 3,38737 = 3.387,370 Art�� Tutar� = 3.387,370. – 3.375 = 12.370 Art�� Oran� = % 0,367 ( 12.370/3.375) Düzeltilmi� B.Amor.Tutar� = 2.700 x 1,00367 = 2.709,909

Enflasyon döneminde amortismanlar ve tükenme paylar�, ilgili varl�klar�n düzeltilme sonucu bulunan yeni de�erleri üzerinden ayr�l�r. Maddi olmayan varl�klar�n tükenme veya itfa paylar� düzeltilmi� yeni de�erleri üzerinden hesaplan�r.

3.1.2. Stoklar�n Düzeltilmesi Hammadde, emtia, yar� mamul ve mamul stoklar�, i�letmelerin stok de�erleme politikalar�

ile uyumlu olarak düzeltme i�lemine tabi tutulur. Bunlar�n maliyetine dahil edilmesine müsaade edilmi� kur farklar� dahil finansman giderleri maddi varl�klara ili�kin hükümler çerçevesinde düzeltme i�lemine tabi tutulur. Yar� mamul ve mamul stoklar�n�n düzeltilmesinde, bunlar�n yar� mamul veya mamul hale gelme tarihleri de�il, maliyete dahil edilen unsurlar�n aktife ilk giri� tarihleri dikkate al�n�r.

Yo�un olarak i�lem gören stoklar ile ilgili düzeltme katsay�lar�n�n saptanmas�nda; stok de�erleme yöntemine ba�l� olarak dönem sonu stoklar�n�n ortalama maliyetine e�it veya en yak�n al�m maliyetinin gerçekle�ti�i ay�n, stoklar�n al�m tarihi olarak kabul edilmesi gibi toplu yöntemler kullan�labilir.31 Bu yöntemlerin mali tablolar�n gerçe�i dürüst bir �ekilde yans�tmas�n� 31 Toplula�t�r�lm�� yöntemler düzeltmeye esas tarihi ve tutar�n�n tespiti güç olan iktisadi k�ymetlerin düzeltilmesinde düzeltme katsay�s� yerine daha basitçe bulunacak katsay�y� öngörmektedir. Toplula�t�r�lm�� yöntemler kullan�larak düzeltilebilecek parasal olmayan k�ymetler, stoklarla s�n�rl�d�r.

� Basit Ortalama Yöntem: Gelir tablosu kalemleri ile stoklar�n düzeltilmesinde esas al�nacak tarihe bak�lmaks�z�n dönem ortalama düzeltme katsay�s� ile çarp�lmas� suretiyle hesaplan�r.

� Hareketli A��rl�kl� Ortalama Yöntem: Dönemsonu stok ve dönem içinde sat�lan mallar�n maliyetinin düzeltilmesinde hareketli a��rl�kl� ortalama düzeltme katsay�s�yla çarp�lmas� suretiyle düzeltilmesini öngörmektedir. Hareketli A��rl�kl� Ortalama Düzeltme Katsay�s� = (Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulmu� Dönem Ba�� Stokun �lgili Dönemin Sonuna Ta��nm�� De�eri) + (Dönem içi al�� ve giderlerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmu� de�erleri) / (Dönem ba�� stok) + (Dönem içi al�� ve giderler)


engellemeyecek �ekilde seçilmesi ve takip eden dönemlerde tutarl� bir �ekilde uygulanmas� zorunludur.

Aktifle�tirme tarihi sat�n alma veya imal tarihinden farkl� olan varl�klar�n düzeltilmesi, sat�n alma, imal ve maliyet unsurlar�n�n aktife ilk giri� tarihleri dikkate al�narak yap�l�r. Vadeli olarak al�nan veya sat�lan varl�klara ili�kin özel hükümler sakl�d�r.

Yar� mamul ve mamul stoklar�n�n düzeltme i�lemine tabi tutulmas�nda da bunlar�n maliyetine dahil edilen unsurlar�n gerçekle�me tarihleri dikkate al�n�r.

� Basit Ortalama Yöntem;

Bu yöntemde düzeltme katsay�s�; mali tablolar�n ait oldu�u aya ili�kin fiyat Endeksinin, bu Endeks ile dönemba�� fiyat indeksi toplam�n�n ikiye bölünmesi sonucu bulunan indekse bölünmesiyle elde edilen katsay� olarak hesaplan�r.

Di�er bir ifadeyle ilgili kalemlerin düzeltilmi� de�erleri, dönem ortalama düzeltme katsay�s� ile çarp�lmak suretiyle hesaplan�r.

Dönem ortalama düzeltme katsay�s�; Aral�k 2006 Endeksi / [(Aral�k 2006 Endeksi + Aral�k 2005 Endeksi )/2]

Örnek; “E” ��letmesi’nin 31.12.2006 tarihli bilançosunda stoklar 20.000-TL olarak yer almaktad�r. Düzeltme Katsay�s�(1) = Aral�k 2006/[ (Aral�k 2006 + Aral�k 2005 )/2]

= 7382,1/[(7382,1+6478,8)/2] = 1,06517 Düzeltmeye Esas Tutar(2) = 20.000-TL Düzeltilmi� Tutar ( 1x 2) = 21.303,4-TL

3.1.3. ��tirakler Ba�l� Ortakl�klar Ba�l� Menkul K�ymetler ve Di�er Hisse Senetleri Kalemlerinin Düzeltilmesi ��tiraklerin ve ba�l� ortakl�klar�n de�erlemesinde özkaynak yöntemini uygulayan

i�letmelerde enflasyon ortamlar�nda ba�l� ortakl�k veya i�tiraklerin net aktifler ile faaliyet sonuçlar� üzerindeki i�letme pay�n�n do�ru olarak hesaplanabilmesi için i�tirak ve ba�l� ortakl�klar�n bilanço ve gelir tablosu enflasyona göre, Enflasyon nedeniyle i�letmelerin olu�turmalar�na izin verilen yeniden de�erleme de�er art�� fonu gibi kaynak giri�i yaratmayan fonlar�n sermayeye eklenmesi nedeniyle elde edilen tutarlar, Kur farklar� dahil finansman giderleri indirildikten sonra kalan tutarlar� dikkate al�narak düzeltme i�lemine tabi tutulurlar.

Yap�lan düzeltme i�leminde, sermaye art�r�m�n�n tescil tarihi dikkate al�n�r. Ba�l� ortakl�k ve i�tiraklerin mali tablolar�n�n yabanc� para birimi ile ifade edilmesi durumunda, bu tablolar dönem sonu kurundan ulusal para birimine çevrilir.

3.1.4. Öz Sermaye Kalemlerinin Düzeltilmesi Öz sermaye kalemlerinin düzeltilmesinde; yeniden de�erleme de�er art�� fonu gibi

enflasyon nedeniyle i�letmelerin olu�turmalar�na izin verilen fonlar�n sermayeye ilave edilmesi, ortaklar�n öz sermayeye katk�s� olarak dikkate al�nmaz. Bu tür fonlar sermayeden ve öz

� Toplula�t�r�lm�� yöntemlerden (Basit ortalama veya Hareketli a��rl�kl� ortalama) birini seçen i�letmeler, 3 y�l boyunca bu

yöntemden vazgeçemeyeceklerdir


265

sermayeden indirilir. Yedek akçelerin ve birikmi� karlar�n sermayeye ilave edilmesi ortaklar taraf�ndan konulan sermaye olarak dikkate al�n�r.

Daha önce sermayeye kat�lm�� öz sermaye kalemlerinin düzeltilmesinde, sermaye art�r�m�n�n tescil tarihi veya sermaye art�r�m�na mahsuben ödenen tutarlar�n tahsil tarihi esas al�n�r. Sermayeye ilave edilmi� olsun veya olmas�n, emisyon primlerinin düzeltilmesinde ise tahsil tarihleri dikkate al�n�r.

-Öz kaynaklar -Sermaye -Ödenmemi� sermaye -Hisse Senedi �hraç Primleri -Hisse Senedi �ptal Karlar� -Özel Fonlar -Yenileme Fonu -Ba��lanan Borçlar Kar��l�� -Kar Yedekleri -Dönem Net Kar�

Bu kalemler d��nda kalanlar için herhangi bir düzeltme yap�lmayacak, sermayenin

düzeltilmesinde sermayeye eklenen MDV Yeniden De�erleme, ��tirakler Yeniden De�erleme Fonlar� ve Maliyet Art�� Fonu gibi kalemler dü�üldükten sonra düzeltme i�lemi yap�lacakt�r. Mali tablolarda öz sermaye kalemleri kay�tl� de�erleri üzerinden gösterilir. Bunlar�n düzeltilmesi sonucunda olu�an farklar, toplu halde “Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklar�” hesab�nda gösterilir. Düzeltme sonras� aktif toplamdan düzeltilmi� borçlar ve düzeltilmi� öz kaynaklar dü�ülerek bulunan tutar bilançonun pasif taraf�na Geçmi� Y�l Kar� veya Zarar� olarak yaz�lacakt�r. Bulunacak bu tutar herhangi bir surette vergilemede dikkate al�nmayacakt�r.

3.2- Gelir Tablosunun Düzeltilmesi Gelir tablosunun bütün gelir ve gider unsurlar� bilanço tarihindeki paran�n sat�n alma

gücüne göre ifade edilir. Bu nedenle bütün gelir ve gider unsurlar� ilk kaydedildikleri tarihten itibaren genel fiyat endeksinde olu�an de�i�ikliklere göre yeniden belirlenir. Amortisman ve tükenme paylar� düzeltilmi� maliyetler üzerinden ayr�l�r.

Dönem içinde ortaya ç�kan ve döneme yayg�n olarak yap�lan giderler ve sa�lanan gelirler dönemin bütün günlerine e�it biçimde da��t�lm�� oldu�u varsay�larak dönem sonu endeks / dönemin ortalama endeksi katsay�s�na göre düzeltilebilir.

Parasal olmayan varl�k unsurlar�n�n sat��ndan ortaya ç�kan kar veya zararlar genel fiyat düzeyine göre tekrar hesaplan�r ve gelir tablosunda düzeltilmi� de�erleri ile gösterilir. Tarihi maliyetlere göre saptanan sat�� kar� veya zarar�n�n genel fiyat endekslerine göre düzeltilebilmesi için sat��a konu olan varl��n de�eri dönem sonu paran�n sat�n alma gücüne göre ifadesi sa�lan�r. Ayr�ca sat�� fiyat� da sat�� an�ndaki veya dönem ortalamas�na göre dönem sonu paran�n sat�n alma gücü de�erine çevrilir. Dönem sonu paran�n de�erine göre düzeltilmi� sat�� fiyat�yla düzeltilmi� maliyet fiyat� aras�ndaki fark düzeltilmi� sat�� kar� veya zarar�n� olu�turur.

Amortismanlar ve itfa paylar�, aktiflerin düzeltilmi� de�erleri üzerinden hesaplan�r. Amortisman ve itfa paylar�n�n ilgili hesaplara da��t�m�nda, bu �ekilde bulunan tutar dikkate al�n�r. Bunun sonucunda, amortisman ve tükenme paylar� gelir tablosunda ayr�ca düzeltme i�lemine tabi tutulmaz.

Sat��lar�n maliyeti, stoklar�n ve di�er maliyet unsurlar�n�n düzeltilmi� tutarlar�n�n dikkate al�nmas� suretiyle yeniden hesaplan�r.


Gayrimenkul sat�� gibi, sat��lar ve sat��lar�n maliyeti ile ili�kilendirilmeden, do�rudan gelir tablosuyla ili�kilendirilen parasal olmayan kalemler, sat��a konu olan varl��n düzeltilmi� de�eri ile sat�� bedelinin düzeltilmi� de�eri aras�ndaki fark olarak yeniden hesaplan�r.

3.3- Parasal De�eri Elde Bulundurma Kay�p veya Kazanc�n� Tespiti (Net Parasal Pozisyon Kâr Ve Zarar�n�n Hesaplanmas�)

Net parasal pozisyon; parasal varl�k ve yükümlülükler aras�ndaki farkt�r. Enflasyon döneminde, parasal varl�k veya parasal borçlar�n fiyat düzeylerine

ba�lanmad�� ortamda, parasal borçlardan fazla parasal varl�k bulunduran i�letmeler sat�n alma gücü kayb�na u�rar. Di�er taraftan parasal varl�klardan fazla parasal borcu olan i�letmeler ise sat�n alma gücü kazan�r. Bu nedenle parasal varl�k ve parasal borçlar fark�ndan do�an kazanç ve kay�plar dönem kar�n�n belirlenmesinde dikkate al�n�r. Bu tutar gelir tablosunda ayr� bir kalem olarak “net parasal pozisyon kâr� (zarar�)” hesab�nda gösterilir. Ba�ka bir ifade ile "Di�er Faaliyetlerden Ola�an Gelir ve Karlar" veya "Finansman Giderleri" hesap gruplar�nda yer alabilir.

Enflasyon dönemlerinde i�letmeler, parasal varl�klar ve yükümlülükler nedeniyle olu�an kazanç ve kay�plar�, birbirinden mahsup etmek suretiyle, net parasal pozisyon kâr veya zarar�n� hesaplarlar. Bu hesaplama, parasal olmayan bilanço kalemlerinin, öz sermayenin ve gelir tablosunun düzeltme i�lemine tabi tutulmas� sonucunda aktif ve pasif aras�nda ortaya ç�kan fark olarak da yap�labilir.

Net Parasal De�er = (Toplam Parasal Aktif De�erler - Toplam Parasal Pasif De�erler) Dönem içindeki “Parasal De�erlerdeki Art��lar” tarihi ve düzeltilmi� olarak dönemba�� “Net

Parasal De�erlere” eklenir. Y�l içindeki parasal de�erlerdeki azal��lar yine tarihi ve düzeltilmi� olarak elde edilen bu toplamdan ç�kar�l�r. Böylece y�l sonu itibariyle tarihi ve düzeltilmi� net parasal de�er bulunur.

Düzeltilmi� net parasal de�erle tarihi net parasal de�erler aras�ndaki fark enflasyon kay�p ya da kazanc�n� verir.

Net parasal pozisyon kar-zarar� veya enflasyon geliri veya gideri; düzeltilmi� tutarlar� dikkate al�narak, dönem ba�� net parasal pozisyon kalemine, dönem içinde parasal pozisyonda art�� yaratan kalemlerin ilave edilmesi, bu �ekilde bulunan tutardan dönem içinde parasal pozisyonda azal�� yaratan kalemlerin indirilmesi suretiyle bulunan tutar�n, dönem sonu net parasal pozisyon tutar� ile kar��la�t�r�lmas� suretiyle hesaplan�r.

4- Enflasyon Muhasebesi Enflasyon muhasebesine ili�kin olarak Sermaye Piyasas� Kurulu taraf�ndan yay�nlanan

XI/25 nolu tebli� ile vergi sistemimize enflasyon düzeltmesi uygulamas�n� getiren 5024 say�l� Kanun, düzeltme i�leminde küçük farkl�l�klar d��nda ana esaslarda örtü�mektedir. SPK Tebli�i enflasyonun do�urdu�u sonuçlar� rapor arac�l�� ile sunmakta, vergi mevzuat� ise kay�tlar arac�l�� ile muhasebele�tirme öngörmektedir. Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinde ve 328, 333, 337, 338 nolu uygulama Tebli�i ve 2,3,4,6,8,9,10,11 nolu sirkülerleri ile düzeltme i�lemlerinin nas�l uygulanaca��na yön verilmeye çal��lm��t�r. Bu çerçevede muhasebele�tirme aç�s�ndan kay�tlar�n nas�l yap�laca�� vergi mevzuat�na ba�l� düzenlemeler dikkate al�narak a�a��daki örneklerle aç�klanmaya çal��lm��t�r.

5024 say�l� Kanunla yap�lan bu de�i�ikliklere paralel olarak tekdüzen hesap plan�nda 12 s�ra no.lu Muhasebe Uygulama Genel Tebli�i ile a�a��daki düzenlemeler yap�lm��t�r.

178- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�

Bu hesap, “697- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�” n�n borç kalan�n�n aktar�larak proje baz�nda aç�lacak tali hesaplar düzeyinde izlendi�i hesapt�r. “697- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�” n�n borç kalan� dönem sonlar�nda söz konusu hesab�n


267

alaca��na kar��l�k bu hesab�n borcuna al�narak geçici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geçici kabul yap�ld��nda o projeye ili�kin tutar bu hesaptan “658- Enflasyon Düzeltmesi Zararlar�” hesab�na aktar�l�r.

358-Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�

Bu hesap, “697- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�” n�n alacak kalan�n�n aktar�larak proje baz�nda aç�lacak tali hesaplar düzeyinde izlendi�i hesapt�r. “697- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�” n�n alacak kalan� dönem sonlar�nda söz konusu hesab�n borcuna kar��l�k bu hesab�n alaca��na al�narak geçici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geçici kabul yap�ld��nda o projeye ili�kin tutar bu hesaptan “648- Enflasyon Düzeltmesi Karlar�” hesab�na aktar�l�r.

502- Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklar�

Bu hesap ödenmi� sermaye tutar�n�n düzeltilmesi sonucu ortaya ç�kan olumlu farklar�n izlendi�i hesapt�r. Ödenmi� sermaye tutar�n�n enflasyon düzeltilmesine tabi tutulmas� sonucunda ödenmi� sermaye tutar�nda meydana gelen art��lar bu hesab�n alaca��na, “698- Enflasyon Düzeltme Hesab�” n�n borcuna kaydedilir. �zleyen dönemde enflasyon oran�n�n dü�mesi sonucu ta��ma i�leminden ortaya ç�kan azal��lar bu hesab�n borcuna “698- Enflasyon Düzeltme Hesab�” n�n alaca��na kaydedilir.

Bu farklar�n sermayeye eklenmesi durumunda “500- Sermaye Hesab�” n�n alaca��na kar��l�k bu hesap borçland�r�l�r.

503- Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farklar� (-)

Bu hesap ödenmi� sermaye tutar�n�n düzeltilmesi sonucu ortaya ç�kan olumsuz farklar�n izlendi�i hesapt�r. Ödenmi� sermaye tutar�n�n ilk kez enflasyon düzeltilmesine tabi tutulmas� sonucu ödenmi� sermaye tutar�nda azal�� meydana gelmesi durumunda bu hesab�n borcuna, “698- Enflasyon Düzeltme Hesab�” n�n alaca��na kaydedilir. �zleyen dönemlerde düzeltme sonucunda ortaya ç�kan olumlu farklar önce bu hesaptaki tutardan mahsup edilir, varsa kalan� “502- Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklar” hesab�na alacak yaz�l�r.

648- Enflasyon Düzeltmesi Karlar�

Bu hesap mali tablolar�n enflasyon düzeltmesinden ortaya ç�kan net olumlu farklar�n “698- Enflasyon Düzeltme Hesab�ndan” ve y�llara yayg�n in�aat i�inde “358- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�ndan” aktar�larak izlendi�i hesapt�r. “698- Enflasyon Düzeltme Hesab�ndan” ve y�llara yayg�n in�aat i�inde geçici kabulde “358- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�ndan” bu hesaba aktar�lan tutarlar söz konusu hesaplar�n borcuna kar��l�k bu hesaba alacak yaz�l�r.

658- Enflasyon Düzeltmesi Zararlar� (-)

Bu hesap mali tablolar�n enflasyon düzeltmesinden ortaya ç�kan net olumsuz farklar�n “698- Enflasyon Düzeltme Hesab�ndan” ve y�llara yayg�n in�aat i�inde “178- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�ndan” aktar�larak izlendi�i hesapt�r. “698- Enflasyon Düzeltme Hesab�ndan” ve y�llara yayg�n in�aat i�inde geçici kabulde “178- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�ndan” bu hesaba aktar�lan tutarlar söz konusu hesaplar�n alaca��na kar��l�k bu hesaba borç yaz�l�r.

697- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�

Bu hesap y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�lerine ait maliyet ve hakedi�lere ili�kin enflasyon düzeltmeleri sonucu olu�an farklar�n izlendi�i hesapt�r. Y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�lerine ait maliyetlere ili�kin enflasyon düzeltmeleri sonucu olu�an art��lar 17 nci gruptaki ilgili defter-i kebir hesaplar�n�n (bu hesaplarda enflasyon düzeltmelerinin yaratt�� farklar için aç�lacak tali hesaplar�n) borcuna kar��l�k bu hesab�n alaca��na kaydedilir.


Hakedi�lere ili�kin düzeltmeler sonucu olu�an art��lar da 35 inci gruptaki ilgili defter-i kebir hesaplar�n�n (bu hesaplarda enflasyon düzeltmelerinin yaratt�� farklar için aç�lacak tali hesaplar�n) alaca��na kar��l�k bu hesab�n borcuna kaydedilir.

Bu hesap alacak ve borç kalan� vermesi durumuna göre “178- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�” veya “358- Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�” na devredilerek kapat�l�r.

�n�aat ve onar�m i�lerinde birden fazla proje olmas� durumunda bu hesapta her bir proje için bir tali hesap aç�larak farklar projeler itibariyle izlenir.

698- Enflasyon Düzeltme Hesab�

Bu hesap parasal olmayan k�ymetlerin düzeltilmesi sonucu olu�an farklar�n izlendi�i hesapt�r. Parasal olmayan bilanço kalemlerinin düzeltilmesi sonucu olu�an farklar, ilgili varl�k ve kaynaklara ili�kin defter-i kebir hesaplar�na (bu hesaplarda enflasyon düzeltmelerinin yaratt�� farklar için aç�lacak tali hesaplara) kar��l�k bu hesaba kaydedilir. Parasal olmayan varl�k kalemlerinin enflasyona göre düzeltilmesi sonucu ortaya ç�kan art��lar bu hesab�n alaca��na, parasal olmayan kaynak kalemlerindeki art��lar ise borcuna yaz�l�r.

Bu hesap, alacak ve borç kalan� vermesi durumuna göre, “648- Enflasyon Düzeltmesi Karlar�” veya “658- Enflasyon Düzeltmesi Zararlar�” hesab�na devredilerek kapat�l�r.

Bilanço kalemleri yan�nda gelir tablosunu da düzelten i�letmeler parasal olmayan varl�k ve kaynaklar�n düzeltme farklar�na ilave olarak gelir tablosu kalemlerinin düzeltilmesinden ortaya ç�kan farklar� da bu hesaba kaydederler. Gelir hesaplar�n�n düzeltilmesinden ortaya ç�kan farklar ilgili gelir hesaplar�n�n (bu hesaplarda enflasyon düzeltmelerinin yaratt�� farklar için aç�lacak tali hesaplar�n) alaca��na kar��l�k bu hesaba borç yaz�l�r. Gider hesaplar�n�n düzeltilmesinden ortaya ç�kan farklar da ilgili gider hesaplar�n�n (bu hesaplarda enflasyon düzeltmelerinin yaratt�� farklar için aç�lacak tali hesaplar�n) borcuna kar��l�k bu hesaba alacak yaz�l�r. Hesab�n alacak kalan� “648- Enflasyon Düzeltmesi Karlar�” hesab�na, borç kalan� ise “658- Enflasyon Düzeltmesi Zararlar�” hesab�na devredilerek kapat�l�r.

Örnek: Enflasyon düzeltmesi yap�labilmesinin �artlar�n�n olu�tu�u bir durumda B i�letmesinin Enflasyon Düzeltmesine tabi tutulacak bilançosu a�a��daki gibidir.

AKT�F B ��letmesinin 31.12.2005 Tarihli Bilançosu PAS�F

Dönen Varl�klar 541.877 K.V.Yab.Kaynaklar 250.000 Kasa 91.877 Banka Kredileri 150.000 Al�c�lar 450.000 Sat�c�lar 100.000 Duran Varl�klar 858.123 Öz Kaynaklar 1.150.000 Tesis Mak. Ve Cihz 1.430.205 Sermaye 300.000 Demirba�lar 715.103 MDV Y. De�.Ar. Fonu 781.085 B.Amortismanlar (-) (1.287.185) Yasal Yedekler 68.915 Toplam 1.400.000 Toplam 1.400.000

Makine aktife Nisan 2003’de girmi� olup, maliyet bedeli 700.000 TL.d�r Demirba� aktife �ubat 2003’de girmi� olup, maliyet bedeli 350.000 TL.d�r Makine teçhizat birikmi� amortisman� 858.123 TL. Demirba� birikmi� amortisman� 429.062 TL.d�r. Sermaye Ocak 2003’de konulmu�tur. Yasal Yedek 31 Aral�k 2003’de ayr�lm��t�r.


269

Mali tabloda yer alan k�ymetlerden hangilerinin parasal olmayan k�ymet oldu�u tespit edilecektir

Düzeltme Farklar� Düzeltilmi� De�er Kay�tl� De�er Fark Tesis, Makine ve Cihaz 1.488.844 1.430.205 58.639 Demirba�lar 936.950 715.103 221.847 Birikmi� Amortisman 1.455.377 1.287.185 168.192 Sermaye 824.262 300.000 524.262 Yasal Yedekler 102.740 68.915 33.825

/

253MAK�NE TES�S VE C�HAZLAR 58.639 253.09. Enflasyon Fark Hesab�

698ENFLASYON DÜZELTME HESABI 58.639 /

Parasal K�ymetler Parasal Olmayan K�ymetler

Kasa Banka Kredileri Al�c�lar Sat�c�lar Tesis Mak. Ve Cihazlar Sermaye Demirba�lar Yasal Yedekler Birikmi� Amortismanlar

Parasal Olmayan Tutarlart�n Enflasyon Düzeltmesinde Dikkate Al�nacak Tutarlar�

Tesis Mak. Ve Cihazlar 700.000Demirba�lar 350.000Birikmi� Amortismanlar 1.287.185Sermaye 300.000Yasal Yedekler 68.915

Parasal Olmayan K�ymetlerin Düzeltilmi� Tutarlar� Bulunacakt�r Düzeltme Katsay�lar� Düzeltilmi� Rakamlar Tesis Mak. Ve Cihazlar 2,12692 Tesis, Mak. ve Cihaz 2,12692 x 700.000 = 1.488.844 Demirba�lar 2,67700 Demirba�lar 2,67700 x 350.000 = 936.950 Sermaye 2,74754 Sermaye 2,74754 x 300.000 = 824.262 Yasal Yedekler 1,49082 Yasal Yedekler 1,49082 x 68.915 = 102.740

Birikmi� Amortismanlar�n Düzeltilmesi Makine �çin; Art�� Tutar� = 1.488.844 – 1.430.205 = 58.639 TL Art�� Oran� 58.639 / 1.430.205 = % 4,1 Düz. Birik. Amort. Tutar� = 858.123 x 1,041 = 893.306 TL Demirba� �çin; Art�� Tutar� 936.950 – 715.103 = 221.847 TL Art�� Oran� 221.847 / 715.103 = %31 Düz. Birik. Amort. Tutar� = 429.062 x 1,31 = 562.071 TL.


/

255DEM�RBA� HESABI 221.847

255.09. Enflasyon Fark Hesab�


/

522 MDV DE�ER ARTI� FONU 781.085


/

698ENFLASYON DÜZELTME HESABI 168.192


257.09.Enflasyon Fark Hesab� /


502SERMAYEOLUMLU FARKLARI 524.262



540 YASAL YEDEKLER 33.825

540.09 Yasal Yedekler Fark Hesab�

Borç 698 Enflasyon Düzeltme Hesab� Alacak Sermayenin Düzeltme Fark� 524.262 Tesis Mak. Cihz. Düzeltme Fark� 58.639 B.Amort.Düzeltme Fark� 168.192 Demirba�lar�n Düzeltme Fark� 221.847 Yasal Yedekler 33.825 Yeniden De�erleme Fonu 781.085 Toplam 726.279 Toplam 1.061.571 335.292 Toplam 1.061.571 Toplam 1.061.571

Görülece�i üzere düzeltme sonucunda i�letmenin enflasyon düzeltme hesab� alacak bakiyesi

vermi�tir. Bu hesab�n alacak bakiyesi vermesi gelir tablosu hesab� olmas� dolay�s�yla bilançoda yer alabilmesi için kapat�lmas� gerekmektedir.


271


648ENFLASYON DÜZELTME KARLARI HESABI 335.292

648ENFLASYON DÜZELTME KARLARI HESABI 335.292

690 DÖNEM KAR ZARAR HESABI 335.292

Sözkonusu i�letme varl�klar�n borçla finanse etti�i, ba�ka bir ifade ile parasal varl�k bulundurdu�undan dolay� enflasyon kar� elde etmi�tir.

690 DÖNEM KAR ZARAR HESABI 335.292

590 DÖNEM NET KARI 335.292

01.01.2007

100 KASA 91.877 120 ALICILAR 450.000 253TES�S MAK�NE VE C�HAZLAR 1.488.844

253.00. Tes. Mak. Cihz. Hesab� 1.430.205

253.09. Enflasyon Fark Hesab� 58.639 255DEM�RBA�LAR HESABI 936.950 255.00. Demirba�lar 715.103 255.09. Enflasyon Fark Hesab� 221.847

257B�R�KM�� AMORT�SMAN 1.455.377

257.00. Birikmi� Amortismanlar 1.287.185

257.09.Enflasyon Fark Hesab� 168.192

300BANKA KRED�LER� 150.000

320 SATICILAR 100.000 500 SERMAYE HESABI 300.000

502 SERMAYE OLUMLU FARKLARI 524.362

540 YASAL YEDEKLER 136.656 540.00 Yedekler Hesab� 102.740

541. 09 Enflasyon Fark Hesab� 33.825

570 GEÇM�� YIL KARLARI 335.292


Öte yandan y�llara yayg�n in�aat ve onar�m i�lerinde yap�lacak düzeltme i�lemlerinde ayn�

esaslar geçerlidir. Buna göre, - Proje baz�nda in�aat maliyetleri ve hakedi�lerin defterler kay�t tarihleri belirlenir - �n�aat maliyetleri ve hakedi�lerin düzeltmeye esas tutarlar� belirlenir. Toplam tutarlar

içinde yer alan reel olmayan finansman maliyetleri indirilerek düzeltmeye esas tutarlar tespit edilir.

- Maliyet ve hakedi�lerin düzeltme katsay�lar� belirlenir. - Düzeltme katsay�lar� ile düzeltmeye esas tutarlar bulunur. - Fark tutarlar� enflasyon dönemindeki mali tablolara yans�t�lmak üzere 697 Y�llara

Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme hesab�na aktar�l�r. Enflasyon dönemlerinde in�aat faaliyeti ile u�ra�an i�letmeler için farkl� kay�tlar

önerilmektedir. Gerek y�llara yayg�n in�aat maliyetleri gerekse in�aat hakedi�leri parasal olmayan

hesaplar olduklar�nda defterlere kay�t tarihleri dikkate al�narak uygun düzeltme katsay�lar� ile düzeltildikten sonra fark tutarlar� ilgili hesaplara kay�t edilirken ayn� tutar 697 Y�llara Yayg�n �n�aat Enflasyon Düzeltme hesab�na aktar�l�r. Bu hesab�n yap�lan düzeltme sonucunda borç kalan� veriyorsa 358 �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�na alacak kalan� vermesi halinde 178 �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�nda bekletilecek, i� bitti�inde 178 hesapta bulunan borç bakiyesi 658 Enflasyon Düzeltmesi Zararlar� Hesab�na, 358 hesab�n alacak bakiyesi 648 Enflasyon Düzeltmesi Karlar� Hesab�na kaydedilerek gelir tablosuna aktar�lm�� olacakt�r.

�n�aat Süresince

178�N�AAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 58.000



�n�aat Süresince


358�N�AAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI

358.09. Enflasyon Fark Hesab� 168.000 /

Düzeltme hesab� a�a��da oldu�u gibi borç kalan� vermi�tir.

697 �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�

168.000 58.000

- 110.000 168.000 168.000


273

Dönem Sonu

178�N�AAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 110.000


�n�aat Bitti�inde

658 ENFLASYON DÜZELTME ZARARLARI HESABI 110.000

178 N�AAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 110.000 /

Enflasyon düzeltme hesab� alacak kalan� verirse, kay�tlar a�a��daki gibi olacakt�r.

Dönem Sonu


358�N�AAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 100.000 /

�n�aat Bitti�inde

358 N�AAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 100.000

648 ENFLASYON DÜZELTME KARLARI HESABI 100.000 /

697 �n�aat Enflasyon Düzeltme Hesab�

58.000 158.000

100.000 - 158.000 158.000


5.Örnek Uygulama: (328 seri no.lu VUK Genel Tebli�i) Bilanço esas�na göre defter tutan ve hesap dönemi takvim y�l� olan X i�letmesinin

31/12/2003 tarihli dönem sonu bilançosunun a�a��daki gibi oldu�unu varsayal�m.

X ��letmesinin 31.12.2003 tarihli Bilançosu

Haz�r De�erler 91.877 Mali Borçlar 150.000 Kasa 91.877 Banka Kredileri 150.000 Ticari Alacaklar 450.000 Ticari Borçlar 100.000 Al�c�lar 450.000 Sat�c�lar 100.000 Maddi Duran Varl�klar 858.123 Özkaynaklar 1.150.000 Tesis, Makine ve Cihazlar 1.430.205 Sermaye 300.000 Demirba�lar 715.103 Yeniden De�erleme Fonu 781.085 Birikmi� Amortismanlar (-) 1.287.185 Yasal Yedekler 68.915

AKT�F TOPLAMI 1.400.000 PAS�F TOPLAMI 1.400.000

Söz konusu bilançonun enflasyon düzeltmesi a�a��daki ad�mlar�n izlenmesi ile gerçekle�tirilecektir.

1. Ad�m: Mali tabloda yer alan k�ymetlerden hangilerinin parasal olmayan k�ymet oldu�u tespit

edilecektir.

Parasal K�ymetler Parasal Olmayan K�ymetler Kasa Tesis, Makine ve Cihazlar

Al�c�lar Demirba�lar

Banka Kredileri Birikmi� Amortismanlar

Sat�c�lar Sermaye

Yasal Yedekler

VUK’nun Geçici 25/g maddesi gere�ince yeniden de�erleme fonu, s�f�rlanaca�� için, parasal ve parasal olmayan kalemler aras�nda zikredilmemi�tir.

2. Ad�m: Tespit edilmi� parasal olmayan k�ymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate al�nacak

tutarlar� bulunacakt�r.

Tesis, Makine ve Cihazlar 700.000.-TL

Demirba�lar 350.000.-TL

Birikmi� Amortismanlar 1.287.185.-TL

Sermaye 300.000.-TL

Yasal Yedekler 68.915.-TL


275

3. Ad�m: Parasal olmayan k�ymetlerin düzeltilmi� tutarlar� bulunacakt�r.

Bu k�ymetlere ait düzeltme katsay�lar� a�a��daki gibidir.

Tesis, Makine ve Cihazlar 2,12692

Demirba�lar 2,67700

Sermaye 2,74754

Yasal Yedekler 1,49082

Düzeltme katsay�lar�n�n, ait olduklar� k�ymetin düzeltmeye esas tutar� ile çarp�lmas� suretiyle bulunan düzeltilmi� rakamlar da a�a��daki gibi olacakt�r.

Tesis, Makine ve Cihazlar : 2,12692 x 700.000 = 1.488.844

Demirba�lar : 2,67700 x 350.000 = 936.950

Sermaye : 2,74754 x 300.000 = 824.262

Yasal Yedekler : 1,49082 x 68.915 = 102.740

Birikmi� amortismanlar�n düzeltilmesi ise a�a��daki ad�mlar�n gerçekle�tirilmesi yoluyla yap�lacakt�r.

a) Makine �çin:

Makinenin de�erinde düzeltme sonras�nda ortaya ç�kan art�� oran� bulunur.

Art�� Tutar� = 1.488.844 – 1.430.205 = 58.639 TL.

Art�� Oran� = % 4,1

Söz konusu art�� oran� 31/12/2003 tarihli bilançoda görünen birikmi� amortisman tutar�na uygulan�r ve düzeltilmi� birikmi� amortisman tutar� bulunur.

Düzeltilmi� Birikmi� Amortisman Tutar� = 858.123 x 1,041 = 893.306 TL

b) Demirba�lar �çin:

Demirba��n de�erinde düzeltme sonras�nda ortaya ç�kan art�� oran� bulunur.

Art�� Tutar� = 936.950 – 715.103 = 221.847 TL.

Art�� Oran� = % 31

Söz konusu art�� oran� 31/12/2003 tarihli bilançoda görünen birikmi� amortisman tutar�na uygulan�r ve düzeltilmi� birikmi� amortisman tutar� bulunur.

Düzeltilmi� Birikmi� Amortisman Tutar� = 429.062 x 1,31 = 562.071 TL.

Buna göre düzeltme farklar� �u �ekilde gerçekle�mi� olacakt�r.


Tesis, Makine ve Cihazlar için : 1.488.844 – 1.430.205 = 58.639

Demirba�lar için : 936.950 – 715 .103 = 221.847

Birikmi� Amortisman için : 1.455.377 – 1.287.185 = 168.192

Sermaye için : 824.262 – 300 .000 = 524.262

Yasal Yedekler için : 102.740 – 68 .915 = 33.825

Söz konusu bu farklara ait yevmiye defteri kay�tlar� da a�a��daki gibi olacakt�r.

/ 253 TES�S, MAK�NE VE C�HAZLAR 253.05 Enflasyon Fark� 58.639 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 58.639 / 255 DEM�RBA�LAR 221.847 255.05 Enflasyon Fark� 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 221.847 / 522 YEN�DEN DE�ERLEME FONU 781.085 522.05 Enflasyon Fark� 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 781.085 /

698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 168.192


257.05 Enflasyon Fark�

/


502 SERMAYE DÜZELTMES� OLUMLU F. 524.262

/


540 YASAL YEDEKLER 33.825

540.05 Enflasyon Fark�

/

Bu kay�tlara göre enflasyon düzeltme hesab�n�n alacak kalan� (1.061.571 – 726.279 =) 335.292 TL. olacakt�r.


277

698 Enflasyon Düzeltme H. 168.192 58.639524.262 221.847

33.825 781.085726.279 1.061.571

Söz konusu 335.292 TL. l�k alacak kalan� Geçmi� Y�llar Kar/Zarar Hesab�na devredilerek kapat�lacakt�r.

/ 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 335.292 570 GEÇM�� YIL KARLARI 335.292 /

Örnekteki enflasyon düzeltmesi uygulamas� 31.12.2003 tarihli bilançoya ili�kin olmasayd� (VUK Geç. 25. madde kapsam�nda olmasayd�) yani 01.01.2004 tarihinden sonraki bilançolara ili�kin olsayd� yukar�daki kay�t yerine a�a��daki kay�t yap�lacakt�.

/ 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 335.292 648 ENFLASYON DÜZELTMES� KARLARI 335.292 / 648 ENFLASYON DÜZELTMES� KARLARI 335.292 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 335.292 /

4. Ad�m: Son ad�m bilançonun düzeltilmi� de�erleriyle ifade edilmesidir. Yeni de�erlerin bilançoda

yer almas� ile düzeltilmi� bilanço denkli�i a�a��daki gibi olu�acakt�r.

X ��letmesinin 31.12.2003 tarihli Düzeltilmi� Bilançosu

Haz�r De�erler 91.877 Mali Borçlar 150.000 Kasa 91.877 Banka Kredileri 150.000 Ticari Alacaklar 450.000 Ticari Borçlar 100.000 Al�c�lar 450.000 Sat�c�lar 100.000 Maddi Duran Varl�klar 970.417 Özkaynaklar 1.262.294 Tesis, Makine ve Cihazlar 1.488.844 Sermaye 824.262 Demirba�lar 936.950 Yasal Yedekler 102.740 Birikmi� Amortismanlar (-) 1.455.377 Geçmi� Y�l Kar� 335.292

AKT�F TOPLAMI 1.512.294 PAS�F TOPLAMI 1.512.294


4. BÖLÜM

MONO�RAF�

X Limited �irketinin 01.01.2006 tarihli Dönem Ba�� Bilançosu

I. DÖNEN VARLIKLAR III. KISA VADEL� YABANCI KAYN. A- Haz�r De�erler A- Mali Borçlar 1- Kasa 7.000 1- Banka Kredileri 2.000 2- Al�nan Çekler 700 B- Ticari Borçlar 3- Bankalar 3.000 1- Sat�c�lar 4.000 B- Menkul K�ymetler 2- Borç Senetleri 1.000 1- Hisse Senetleri 4.000 C- Di�er Borçlar C- Ticari Alacaklar 1- Personele Borçlar 500 1- Al�c�lar 700 F- Öd. Ver. ve Di�. Yükümlülükler 2- Alacak Senetleri 500 1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 300 3- Di�er Ticari Alacaklar 200 KISA VAD. YAB. KAYN. TOPLAMI 7.800 E- Stoklar 1- Ticari Mallar 1.100 V. ÖZKAYNAKLAR G- Gel. Ayl. Ait Gid. ve Gel. Tah. A- Ödenmi� Sermaye 1- Gelecek Aylara Ait Giderler 100 1- Sermaye 31.000 - K�rtasiye Giderleri 100 ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI 31.000 DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI 17.300

II. DURAN VARLIKLAR D- Maddi Duran Varl�klar 1- Binalar 15.000 2- Tesis, Makine ve Cihazlar 3.000 3- Ta��tlar 7.500 4- Birikmi� Amortismanlar (-) 4.000 DURAN VARLIKLAR TOPLAMI 21.500

AKT�F TOPLAMI 38.800 PAS�F TOPLAMI 38.800

X Limited �irketinin dönemiçi i�lemleri a�a��daki gibidir.

1. ��letme, 2.000-TL’lik mal sat�n alm��t�r. Mal bedelinin 500-TL’si ve KDV’si pe�in, 300-TL’si ciro edilen bir çek, 700-TL’si düzenlenen bir bono ile ödenmi�, geriye kalan� da borçlan�lm��t�r.

2. ��letme, 100-TL de�erindeki bir alacak senedini bankaya iskonto ettirmi�tir. Banka, iskonto etti�i senet için 7,5-TL faiz, 2.5.-TL komisyon ve 5-TL vergi tahsil etti�ini, kalan�n� da i�letmenin bankadaki hesab�na aktard��n� bir dekontla i�letmeye bildirmi�tir.

3. ��letme, sat�c�lara olan 250-TL’lik borcunun 50-TL’si için bir senet ciro etmek, 80-TL’si için bir çek vermek suretiyle ve geriye kalan� da nakit olmak üzere ödenmi�tir.

4. ��letme, 3.000-TL’si ve KDV’si pe�in, 2.000-TL’si vadeli olmak üzere 5.000-TL’ye mal satm��t�r.


279

5. ��letme nominal de�eri 4.000-TL olan hisse senetlerini 3.700-TL’ye satm��, bu i�lemle ilgili komisyon gideri 50-TL’dir. Hisse senetlerinin bedeli i�letmenin bankadaki hesab�na aktar�lm��t�r.

6. ��letme, yenisini sat�n almak üzere, 2.000-TL’lik kamyonunu, 1.500-TL’ye satm��t�r. Sat�lan kamyona ait birikmi� amortisman tutar� 1.200-TL’dir. Kamyonun bedelini nakit olarak tahsil etmi�tir.

7. ��letme, personele olan borçlar�n�n 200-TL’sini ödemi�tir.

8. ��letme daha önce satt�� kamyonun yerine 3.000-TL’ye yeni bir kamyon al�nm��t�r. Kamyonun bedeli nakit olarak ödenmi�tir.

9. KDV ile ilgili tahakkuk i�lemi yap�lm��t�r.

10. KDV oran� %18’dir.

X Limited �irketinin dönemsonu (envanter) i�lemleri a�a��daki gibidir.

1. Yap�lan say�mda dönem sonu mal mevcudunun 100-TL ve kasa mevcudunun 8.000-TL oldu�u saptanm��t�r.

2. Bankadan gelen dekonttan, i�letme lehine 600-TL faiz tahakkuk ettirildi�i ve gelir vergisinin de hesaben tahsil edildi�i saptanm��t�r. (Gelir Vergisi stopaj oran� % 10 olarak dikkate al�nacakt�r)

3. Banka, i�letmenin ald�� kredilere 200-TL faiz tahakkuk ettirdi�ini ve buna ili�kin % 5 oran�ndaki gider vergisini hesaben tahsil etti�ini bir dekontla i�letmeye bildirmi�tir.

4. K�rtasiye malzemelerinin 50-TL’lik k�sm�n�n bu dönemde kullan�ld�� tespit edilmi�tir.

5. ��letmeye yeni al�nan kamyonun faydal� ömrü 5 y�ld�r. Di�er amortismana tabi iktisadi k�ymetler için hesaplanan amortisman tutar� 400-TL’dir.

6. Alacak senetleri ile ilgili reeskont tutar� 250-TL, borç senetleri ile ilgili reeskont tutar� 400-TL’dir.

7. Bankadan gelen dekonttan verilen çekin ödendi�i tespit edilmi�tir.

8. ��letme Ödenecek vergi ve fonlar hesab�ndaki 300-TL’yi ödemi�tir.

9. Kurumlar Vergisi oran� %30’dür.

�stenilenler:

X Limited �irketinin;

1. Dönemiçi i�lemlerine ili�kin muhasebe kay�tlar�n� yap�n�z. Mal hareketleri aral�kl� say�m yöntemine ve maliyet i�lemleri 7/A seçene�ine göre izlenmektedir.

2. Genel geçici mizan� düzenleyiniz.

3. Envanter i�lemlerine ili�kin muhasebe kay�tlar�n� yap�n�z.

4. Genel kesin mizan�, gelir tablosunu, dönem sonu bilançosunu düzenleyiniz ve kapan�� kay�tlar�n� yap�n�z.


01.01.2006 100 KASA 7.000 101 ALINAN ÇEKLER 700 102 BANKALAR 3.000 110 H�SSE SENETLER� 4.000 120 ALICILAR 700 121 ALACAK SENETLER� 500 127 D��ER T�CAR� ALACAKLAR 200 153 T�CAR� MALLAR 1.100 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 100 252 B�NALAR 15.000 253 TES�S, MAK�NE VE C�HAZLAR 3.000 254 TA�ITLAR 7.500 257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 4.000 300 BANKA KRED�LER� 2.000 320 SATICILAR 4.000 321 BORÇ SENETLER� 1.000 335 PERSONELE BORÇLAR 500 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 300 500 SERMAYE 31.000 Aç�l�� Kayd� /

1 153 T�CAR� MALLAR 2.000

191 �ND�R�LECEK KDV 360 100 KASA 860 101 ALINAN ÇEKLER 300 320 SATICILAR 500 321 BORÇ SENETLER� 700 Mal Sat�n Al�nmas� / 960 C�ROLARIMIZ 300 961 C�ROLARIMIZDAN BORÇLAR 300 Ciro edilen çekten kaynaklanan sorumlulu�un kayd� /


281

/

2 102 BANKALAR 85

780 F�NANSMAN G�DERLER� 7,5 653 KOM�SYON G�DERLER� 2,5 193 PE��N ÖDENEN VERG� VE FONLAR 5 121 ALACAK SENETLER� 100 Alacak senedinin iskonto edilmesi /

3 320 SATICILAR 250

100 KASA 120 103 VER�LEN ÇEKLER VE ÖD. EM. 80 121 ALACAK SENETLER� 50 Sat�c�lara olan borcun ödenmesi / 960 C�ROLARIMIZ 50 961 C�ROLARIMIZDAN BORÇLAR 50 Ciro edilen senetten kaynaklanan sorumlulu�un kayd� /

4 100 KASA 3.900

120 ALICILAR 2.000 600 YURT�Ç� SATI�LAR 5.000 391 HESAPLANAN KDV 900 Mal Sat�lmas� /

5 102 BANKALAR 3.650

653 KOM�SYON G�DERLER� 50 655 MENKUL KIYMET SATI� ZARARLARI 300 110 H�SSE SENETLER� 4.000 Hisse senedi sat�� kayd� /


/

6 100 KASA 1.770

257 B�R�KM�� AMORT�SMANLAR 1.200 254 TA�ITLAR 2.000 391 HESAPLANAN KDV 270 549 ÖZEL FONLAR 700 - MDV Yenileme Fonu Kamyonun sat�lmas� /

7 335 PERSONELE BORÇLAR 200

100 KASA 200 Personele borçlar�n ödenmesi /

8 254 TA�ITLAR 3.000

191 �ND�R�LECEK KDV 540 100 KASA 3.540 Kamyon sat�n al�nmas� /

9 391 HESAPLANAN KDV 1.170

191 �ND�R�LECEK KDV 900 360 ÖDENECEK VERG� VE FONL. 270 KDV Tahakkuku kayd�

/

TOPLAM 63.730 63.730

X Limited �irketinin 31.12.2006 tarihli Genel Geçici Mizan�

Hesap Adlar� TUTARLAR KALANLAR

Borç Alacak Borç Alacak 100 Kasa 12.670 4.720 7.950

101 Al�nan Çekler 700 300 400

102 Bankalar 6.735 6.735

103 Verilen Çekl. ve Öd. Em. 80 80

110 Hisse Senetleri 4.000 4.000

120 Al�c�lar 2.700 2.700

121 Alacak Senetleri 500 150 350


283

127 Ticari Alacaklar 200 200

153 Ticari Mallar 3.100 3.100

180 Gelecek Ayl. Ait Gid. 100 100

191 �ndirilecek KDV 900 900

193 Pe�in Ödenen Ver. ve F. 5 5

252 Binalar 15.000 15.000

253 Tesis, Makine ve Cih. 3.000 3.000

254 Ta��tlar 10.500 2.000 8.500

257 Birikmi� Amortisman 1.200 4.000 2.800

300 Banka Kredileri 2.000 2.000

320 Sat�c�lar 250 4.500 4.250

321 Borç Senetleri 1.700 1.700

335 Personele Borçlar 200 500 300

360 Ödenecek Ver. ve Fonl. 570 570

391 Hesaplanan KDV 1.170 1.170 - -

500 Sermaye 31.000 31.000

549 Özel Fonlar 700 700

600 Yurtiçi Sat��lar 5.000 5.000

653 Komisyon Giderleri 52,5 52,5

655 Menkul K�ymet Sat. Zar. 300 300

780 Finansman Giderleri 7,5 7,5

960 Cirolar�m�z 350 350

961 Cirolar�m�zdan Borçlar 350 350

Toplam 63.640 63.640 48.750 48.750

Envanter Kay�tlar�:

31.12.2006

1 621 SATILAN T�CAR� MALLAR MAL�YET� 3.000

153 T�CAR� MALLAR 3.000 Sat�lan Ticari Mallar Maliyetinin Kayd�

STMM = (D.B.S. + Dönemiçi Al��lar – D.S.S) = (1.100 + 2.000 – 100)

/

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 40

100 KASA 40 Kasa say�m noksan�n�n kayd� /


/

2 102 BANKALAR 540

193 PE��N ÖDENEN VERG� VE FONL. 60 642 FA�Z GEL�RLER� 600 Faiz Tahakkuku kayd� /

3 780 F�NANSMAN G�DERLER� 210

- Faiz Giderleri 200

- Gider Vergisi 10 300 BANKA KRED�LER� 210 Faiz Giderlerinin kayd� /

4 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 50

180 GELECEK AYL. A�T G�D. 50 Dönemi ilgilendiren k�rt. giderlerinin ilgili hesaba devri /

5 549 ÖZEL FONLAR 600

- MDV Yenileme Fonu

Yeni Al�nan kamyonun amort. gid. (3.000 x %20)

770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 400 257 B�R�KM�� AMORT�SMAN 1.000 Amortisman Giderlerinin kayd� /

6 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 250

122 ALACAK SENETLER� REESKONTU 250 Alacak Senetleri reeskontunun kayd� /

322 BORÇ SENETLER� REESKONTU 400

647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 400 Borç Senetleri reeskontunun kayd� /

7 103 VER�LEN ÇEKLER VE ÖD. EM. 80

102 BANKALAR 80 Verilen çeklerin ödenmesi kayd� /


285

/

8 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 300

100 KASA 300 Vergi borcunun ödenmesi kayd� /

632 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 450,0 660 KISA VADEL� BORÇ. G�D. 217,5 771 GEN. YÖN. G�D. YANS. H. 450,0 781 F�NANSMAN G�D. YANS. H. 217,5 /

771 GEN. YÖN. G�D. YANS. H. 450,0 781 F�NANSMAN G�D. YANS. H. 217,5 770 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 450,0 780 F�NANSMAN G�DERLER� 217,5 /

31.12.2006 689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR 40

689.01 K.K.E.G.


690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 4.310 621 SATILAN T�CAR� MALLAR MAL�YET� 3.000,0 632 GENEL YÖNET�M G�DERLER� 450,0 653 KOM�SYON G�DERLER� 52,5 655 MENKUL KIYMET SATI� ZARARLARI 300,0 657 REESKONT FA�Z G�DERLER� 250,0 660 KISA VADEL� BORÇLANMA G�D. 217,5 689 D��ER OLA�ANDI�I G�DER VE

ZARARLAR 40

/


/

600 YURT�Ç� SATI�LAR 5.000 642 FA�Z GEL�RLER� 600 647 REESKONT FA�Z GEL�RLER� 400 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 6.000 /

691 DÖNEM KARI VERG� VE D��. YAS. YÜK. 338 370 DÖNEM KARI VERG� VE D��ER

YASAL YÜKÜMLÜLÜK KAR�ILIKLARI 338

Kurumlar Vergisi (1.690 x %20) / /

371 DÖNEM KARININ PE��N ÖDENEN VERG� VE D��ER YÜKÜMLÜLÜKLER� 65

193 PE��N ÖDENEN VERG� VE FONLAR 65 /

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 1.690 691 DÖN. KARI VER. VE D��. YAS. YÜK. 338 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 1.352 /

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 1.352 590 DÖNEM NET KARI 1.352 /


287

Defter-i Kebir Kay�tlar�:

100 Kasa 101 Al�nan Çekler 102 Bankalar

7.000 860 700 300 3.000 80

3.900 120 400 85 7.195

1.770 200 700 3.650 7.275

12.670 3.540 6.735

4.720 540

40 7.275

300

5.060

7.610

12.670

110 Hisse Senetleri 120 Al�c�lar 121 Alacak Senetleri

4.000 4.000 700 2.700 500 100

2.000 50

2.700 150

350

500

127 Di�er Ticari Alacaklar 153 Ticari Mallar 180 Gelecek Ayl. Ait Giderler

200 200 1.100 3.000 100 50

2.000 100 50

3.100 3.100 100

252 Binalar 253 Tesis, Makine ve Cihazlar 254 Ta��tlar

15.000 15.000 3.000 3.000 7.500 2.000

3.000 8.500

10.500 10.500

257 Birikmi� Amortismanlar 300 Banka Kredileri 320 Sat�c�lar

1.200 4.000 2.210 2.000 250 4.000

3.800 1.000 210 4.250 500

5.000 5.000 2.210 4.500 4.500

321 Borç Senetleri 335 Personele Borçlar 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar

1.700 1.000 200 500 300 300

700 300 270 270

1.700 500 570 570


500 Sermaye 191 �ndirilecek KDV 960 Cirolar�m�z

31.000 31.000 360 900 300

540 50

900 350

961 Cirolar�m�zdan Borçlar 780 Finansman Giderleri 653 Komisyon Giderleri

300 7,5 217,5 2,5 52,5

50 210 50

350 217,5 52,5

193 Pe�. Ödenen Ver. ve Fonl. 103 Verilen Çekler ve Öd. Em. 600 Yurtiçi Sat��lar

5 65 80 80 5.000 5.000

60

65

391 Hesaplanan KDV 655 Menkul K�ym. Sat�� Zar. 549 Özel Fonlar

1.170 900 300 300 600 700

270 100

1.170 700

621 Sat�lan Tic. Mal. Maliyeti 197 Say�m ve Tes. Noks. 642 Faiz Gelirleri

3.000 3.000 40 40 600 600

770 Genel Yönetim Gid. 657 Reeskont Faiz Gid. 122 Alacak Senetleri Rees.

50 450 250 250 250 250

400

450

322 Borç Senetleri Rees. 647 Reeskont Faiz Gelirleri 632 Genel Yönetim Giderleri

400 400 400 400 450 450

660 K�sa Vad. Borç. Gid. 771 Genel Yön. Gid. Yans. H. 781 Finansman Gid. Yans. H.

217,5 217,5 450 450 217,5 217,5

690 Dönem Kar� veya Zarar� 691 Dön. Kar� Ver. ve D. Y. Y. 370 Dön.K.Ver.ve D.Yas.Yük.K.

4.310 6.000 338 338 338 338

1.690

6.000


289

371 D.K.Pe�.Öd.Ver.veDi�.Yük. 692 Dönem Net Kar� veya Zar. 590 Dönem Net Kar�

65 65 1.352 1.352 1.352 1.352

X Limited �irketinin 31.12.2006 tarihli Genel Kesin Mizan�

Hesap Adlar� TUTARLAR KALANLAR

Borç Alacak Borç Alacak 100 Kasa 12.670 5.060 7.610

101 Al�nan Çekler 700 300 400

102 Bankalar 7.275 80 7.195

103 Verilen Çekl. ve Öd. Em. 80 80

110 Hisse Senetleri 4.000 4.000

120 Al�c�lar 2.700 2.700

121 Alacak Senetleri 500 150 350

122 Alacak Senetleri Rees. 250 250

127 Ticari Alacaklar 200 200

153 Ticari Mallar 3.100 3.000 100

180 Gelecek Ayl. Ait Gid. 100 50 50

191 �ndirilecek KDV 900 900

193 Pe�in Ödenen Ver. ve F. 65 65

197 Say�m ve Tesellüm Nok. 40 40 - -

252 Binalar 15.000 15.000

253 Tesis, Makine ve Cih. 3.000 3.000

254 Ta��tlar 10.500 2.000 8.500

257 Birikmi� Amortisman 1.200 5.000 3.800

300 Banka Kredileri 2.210 2.210

320 Sat�c�lar 250 4.500 4.250

321 Borç Senetleri 1.700 1.700

322 Borç Senetleri Rees. 400 400

335 Personele Borçlar 200 500 300

360 Ödenecek Ver. ve Fonl. 300 570 270

370 Dön.K.Ver.veD.Y.Y.Kar. 338 338

371 D.K.Pe�.Öd.Ver.ve D.Y. 65 65

391 Hesaplanan KDV 1.170 1.170

500 Sermaye 31.000 31.000

549 Özel Fonlar 600 700 100

590 Dönem Net Kar� 1.352 1.352

600 Yurtiçi Sat��lar 5.000 5.000

621 Sat�lan Ticari Mal. Mal. 3.000 3.000

632 Genel Yönetim Giderleri 450 450

642 Faiz Gelirleri 600 600

647 Reeskont Faiz Gelirleri 400 400


653 Komisyon Giderleri 52,5 52,5

655 Menkul K�ymet Sat. Zar. 300 300

657 Reeskont Faiz Gid. 250 250

660 K�sa Vad. Borç. Gid. 217,5 217,5

689 O.üstü Gider ve Zarar 40 40

690 Dönem Kar� veya Zar. 6.000 6.000

691 Dön.K.Ver.veDi�.Yas.Y. 338 338

692 Dönem Net Kar� veya Z. 1.352 1.352

770 Genel Yönetim Giderleri 450 450

771 Gen.Yön.Gid.Yans.H. 450 450

780 Finansman Giderleri 217,5 217,5

781 Finansman Gid. Yans. H 217,5 217,5

960 Cirolar�m�z 350 350

961 Cirolar�m�zdan Borçlar 350 350

Toplam 84.790 84.790 45.920 45.920

X Limited �irketinin Gelir Tablosu: A) BRÜT SATI�LAR ....................................................... 5.000

600 Yurtiçi Sat��lar .......5.000 B) SATI� �ND�R�MLER� (-) .............................................. -

NET SATI�LAR ........................................................... 5.000 C) SATI�LARIN MAL�YET� (-) ......................................... (3.000)

621 Sat�lan Tic. Mal. Maliyeti (-) ...... 3.000 BRÜT SATI� KARI VEYA ZARARI ........................... 2.000

D) FAAL�YET G�DERLER� (-) .......................................... (450) 632 Genel Yönetim Giderleri (-) ...........450 FAAL�YET KARI VEYA ZARARI.............................. 1.550

E) D��ER FAAL. OLA�AN GEL. VE KÂR....................... 1.000 642 Faiz Gelirleri ...................600 647 Reeskont Faiz Gelirleri ...400

F) D��ER FAAL. OLA�AN G�D. VE ZAR. (-) ................... (602,5)

653 Komisyon Giderleri (-) .........52,5

655 Menkul K�ym. Sat. Zar. (-)..300

657 Reeskont Faiz Gid. (-) .......250

G) F�NANSMAN G�DERLER� (-) ....................................... (217,5) 660 K�sa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 217,5 OLA�AN KAR VEYA ZARAR.................................... 1.730

H) OLA�ANDI�I GEL�R VE KARLAR ............................. - I) OLA�ANDI�I G�DER VE ZARARLAR (-) ..................... 40

DÖNEM KARI VEYA ZARARI.................................... 1.690 �) DÖN. KARI, VER. VE D��. YAS. YÜK. KAR�. (-) ........ (338)

DÖNEM NET KARI ...................................................... 1.352


291

X Limited �irketinin 31.12.2006 tarihli Dönem Sonu Bilançosu

I. DÖNEN VARLIKLAR III. KISA VADEL� YABANCI KAYN. A- Haz�r De�erler A- Mali Borçlar 1- Kasa 7.610 1- Banka Kredileri 2.210 2- Al�nan Çekler 400 B- Ticari Borçlar 3- Bankalar 7.195 1- Sat�c�lar 4.250 C- Ticari Alacaklar 2- Borç Senetleri 1.700 1- Al�c�lar 2.700 3- Borç Senetleri Rees. (-) 400 2- Alacak Senetleri 350 C- Di�er Borçlar 3- Al. Sen. Reeskontu (-) 250 1- Personele Borçlar 300 3- Di�er Ticari Alacaklar 200 F- Öd. Ver. ve Di�. Yükümlülükler E- Stoklar 1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 270 1- Ticari Mallar 100 G- Borç ve Gider Kar��l�klar� G- Gel. Ayl. Ait Gid. ve Gel. Tah. 1- Dön.K.Ver.ve Di�.Y.Y.K. 338 1- Gelecek Aylara Ait Giderler 50 2- Dön.K.Pe�.Öd.Ver.ve D.Y. (-) 65 - K�rtasiye Giderleri 50 KISA VAD. YAB. KAYN. TOPLAMI 8.563 H- Di�er Dönen Varl�klar V. ÖZKAYNAKLAR DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI 18.355 A- Ödenmi� Sermaye 1- Sermaye 31.000 II. DURAN VARLIKLAR C- Kar Yedekleri D- Maddi Duran Varl�klar 1- Özel Fonlar 100 1- Binalar 15.000 F- Dönem Net Kar� 1.352 2- Tesis, Makine ve Cihazlar 3.000 ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI 32.452 3- Ta��tlar 8.500 4- Birikmi� Amortismanlar (-) 3.800

DURAN VARLIKLAR TOPLAMI 22.700

AKT�F TOPLAMI 41.055 PAS�F TOPLAMI 41.055


Kapan�� Kayd�:

/ 122 ALACAK SENETLER� REESKONTU 250 257 B�R�KM�� AMORT�SMAN 3.800 300 BANKA KRED�LER� 2.210 320 SATICILAR 4.250 321 BORÇ SENETLER� 1.700 335 PERSONELE BORÇLAR 300 360 ÖDENECEK VERG� VE FONLAR 270 370 DÖN. K. VER. VE D��. YAS. YÜK. KAR�. 338 500 SERMAYE 31.000 549 ÖZEL FONLAR 100 590 DÖNEM NET KARI 1.352 100 KASA 7.610 101 ALINAN ÇEKLER 400 102 BANKALAR 7.195 120 ALICILAR 2.700 121 ALACAK SENETLER� 350 127 D��ER T�CAR� ALACAKLAR 200 153 T�CAR� MALLAR 100 180 GELECEK AYLARA A�T G�DERLER 50 252 B�NALAR 15.000 253 TES�S, MAK�NE VE C�HAZLAR 3.000 254 TA�ITLAR 8.500 322 BORÇ SENETLER� REESKONTU 400 371 DÖN. K. PE�. ÖD. VER. VE D. Y. 65 /


293

EKLER EK.1 Muhasebe Hileleri :

Belli bir amaçla i�letmenin i�lem kay�t ve belgelerinin bilerek tahrif edilmesine muhasebe

hilesi denir. Muhasebe hileleri muhasebe hatalar�n�n tersine bilinçli olarak yap�l�rlar. Muhasebe hilesi yapman�n amaçlar� çok çe�itli olabilir. • Ortaklar�n birbirini yan�ltma istekleri • Daha az kar da��tma iste�i • Yolsuzluklar� gizlenmesi • Hak edilmeyen te�viklerden yararlanma arzusu • Vergi kaç�rma dü�üncesi

Muhasebe hatalar� kay�tlar üzerinde yap�l�rken muhasebe hileleri a��rl�kl� olarak belgeler

üzerinde ve isteyerek yap�l�r. Hilelerin belgeler üzerinde ve bilinçli olarak yap�lmas� nedeni ile muhasebe sistemi içinde kendili�inden ortaya ç�kar�lmas� beklenmez.

a) Kasti Hatalar

Muhasebe hatalar� bilgisizli�e, dikkatsizli�e dayan�r. Ancak söz konusu hatalar belli bir

amaçla bilerek yap�l�rsa kasti hata olur ve muhasebe hilesi say�l�rlar. Kas�t oldu�unu tespit çok güçtür.

b) Kay�t D�� lemler

Bilindi�i gibi i�letmelerin her türlü i�lem ve kay�tlar�n�n belgelere dayanmas� gerekir. Bir

k�s�m i�lemlerin belgesiz yap�lmas� ve defterlere yans�t�lmamas�na kay�t d�� i�lem denir. Kay�t d�� i�lem al�� faturas� almamak al�nan faturay� gizlemek ve sat�� faturas� düzenlememek sureti ile yap�l�r. Kay�t d�� i�lemlerle sa�lanan kaynaklar ya i�letme d��nda bir yerde (bankalardaki özel hesaplar gibi) toplan�r yada bilançonun pasifinde yer alan kapal� hesaplar içinde gizlenir.

c) Zaman�nda önce veya sonra kay�t Kay�tlar�n VUK hükümlerine göre ( VUK Md.219) yap�lmas� gerekir.

d) Uydurma hesaplar

Fiktif ki�iler ad�na uydurma yan�lt�c� hesap aç�lmas�d�r. Uydurma hesaplar belgenin ve kay�t

d�� olarak yap�lan i�lemleri denkle�tirmek amac� ile kullan�l�r. Örne�in, gerçek bir ki�iye yüksek bir bedelle ancak faturas�z sat�lan mal için fiktif bir isme dü�ük bir bedelle sat�lm�� gibi gösterilmesinde oldu�u gibi. Bu suretle aradaki fark gizlenmi� olur. Ayn� �ekilde gerçekte imalata verilen ve mamul mal imal ederek mamul �eklinde faturas�z sat�lm�� i�lem uydurma bir ki�iye hammadde olarak sat�lm�� gösterilebilir.

Uydurma hesaplar arac�l�� ile maliyet �i�irilmesi ise gerçekte faturas�z al�nan bir mal�n veya yapt�r�lan bir hizmetin fiktif bir ki�i ad�na yüksek bedelli bir belge düzenlemesi suretiyle gerçekle�tirilir. Bu ki�iler vergiye tabi olmayan veya götürü usulde vergiye tabi olan ki�ilerde olabilmektedir.

e) Belge sahtekarl��

Gerçek olmayan bir i�lemi olmu� gibi göstermek için düzenlenen belgeye sahte belge denir.

Belge sahtekarl�� iki �ekilde gerçekle�ir. Birincisi hem belgenin hem de içeri�in gerçek olmamas�d�r. �kincisi faturan�n kendisi gerçek olup içeri�im gerçe�e uygun olmamas�d�r .Bu gibi


hallerde al�nan mal�n miktar� veya fiyat� oldu�undan farkl� gösterilebilir. Sonuç olarak al�nan belge i�lemi gerçek �ekli ile göstermez.

f) Bilançonun maskelenmesi

Bilançonun maskelenmesi belli bir amaca dönük olarak bilançonun oldu�undan farkl� düzenlenmesidir. Bilanço maskelemenin amac� i�letmenin ekonomik ve mali yap�s� karl�l�k ve likiditesi hakk�nda yanl�� bilgi vermektir.

Bilanço ç�karmak envanter çal��malar�n�n bir parças� son a�amas� oldu�undan bilançonun maskelenmesine yönelik i�lemler dönem sonunda de�erleme s�ras�nda yap�l�r. De�erleme yap�l�rken i�letmenin mevcut k�ymetleri, stoklar� olmas� gerekenden yüksek de�erlenirse veya amortisman ile kar��l�k ayr�lmas�ndan vazgeçilirse bilanço iyile�tirilmi� olur. K�ymetleri dü�ük de�erlenmesi halinde bilanço olumsuz maskelenmi� olur.

Bilanço maskelenmesi üçüncü ki�ileri yan�ltma amac� ta��d��nda bir muhasebe hilesidir Bu nedenle bunun üzerinde revizyon çal��malar� s�ras�nda dikkatle durmak gerekir.

Vergi Gizleme Yöntemleri 1 Sat�� Yolsuzluklar�

Sat�lan mal veya görülen hizmet bedellerinin tamamen veya k�smen muhasebe kay�tlar�na

geçirilmesinden i� sahiplerince aç�ktan tahsil edilmesine sat�� yolsuzlu�u denir. Buda dört �ekilde gerçekle�ir.

a) Gizli sat�� b) Fatura sahtekarl�� c) Uydurma firmalara sat�� d) Zarar sat�� 2 Al�� Yolsuzluklar� Dönem kazanc�n� azalt�p, vergi kaç�rmay� amaçlayan al�� yolsuzluklar� da üç �ekilde yap�l�r. a) Kay�t d�� al�� b) Yüksek bedelle al�� c) Al�� skontolar�n� kay�t d�� b�rakma 3 ��letme Giderlerini Yükseltme Bu yolla mal�n sat�� maliyeti art�r�larak, sat�� bedeli ile sat�� maliyeti aras�nda ki fark olan gayri safi kar azalt�lm�� olur. Bir ticari i�letmede safi kar�n olu�umu a�a��da formüle edildi�i gibidir. Sat�� tutar� (-) Sat�� Iskontolar� - Sat�� ndirimleri (=) Net Sat��lar (-) Sat�lan mal maliyeti (=) Gayri safi kar (-) Genel giderler (-) Sat�� giderleri (-) Ola�an i�letme kar�


295

(+) Di�er karlar( Ar�z� gelir) (-) Di�er giderler (-) Safi ticari kar Bu tabloda hesaplanan safi ticari kar bir vergiye esas olacak mali kar de�ildir. Bunun için ticari kara baz� indirimler ve eklemeler yap�lmas� gerekir. Yukar�daki tabloda yer alan giderlerin herhangi birinin hileli yollarla art�r�lmas� mümkündür. �malat giderleri içinde yolsuzlu�a en uygun kalemlerden birisi amortismanlard�r. Amortismana tabi olmayan k�ymetleri amortismana tabi tutmak ve yüksek oranda amortisman ay�rmak gibi. Giderleri yükseltmenin bir di�er yolu aktifle�tirilip amortismana tabi tutulmas� gereken harcamalar� do�rudan gider yazmakt�r. 4 Özel Giderleri ��letmeye Aktarma a) Ev giderleri; ayd�nlatma, �s�tma, haberle�me, su, kap�c� giderleri b) �ahsi giderler;Yolculuk, misafir a��rlama, yard�m, ba��, hediyeler c) Mali giderler; Özel borç faizi, 5 De�erleme Hileleri De�erleme gününde i�letmenin mevcut mal borç alacaklar� belli usullere göre

de�erlendirilir. Mal stoklar�n�n de�erlenmesi önemlidir.Dönem sonu stoklar�n�n de�erinin dü�ük veya yüksek olmas� uzun dönemde i�letmenin kazanc�n� de�i�tirmez ama dönem kaymas�na yol açar. Stok de�erlemesinin dü�ük yap�lmas� o dönemin kazanc�n�n eksik takip eden dönem kazanc�n�n ise fazla ç�kmas� sonucunu do�urur.

De�erleme arac�l�� ile dönem kazanc�n�n veya vergi matrah�n�n ayarlama imkan�

oldu�unda i�lemeler bunu istisnadan faydalanma veya zarar mahsubu amac� ile uygulayabilirler Bir ba�ka de�erleme hilesi yeni kurulan �irketlerde rastlan�r. ��letmenin ilk y�llar� genelde zararl�d�r ve zararlar�n mahsup süresi s�n�rl�d�r bu yüzden mahsup s�k�nt�s�na dü�memek için bir k�s�m giderleri sabit k�ymetler maliyetine at�p amortisman yolu ile itfa yolunu seçebilirler.

6 Ar�zi Gelirleri Gizleme

Al�nan çe�itli tazminatlar (sigorta tazminat� gibi) amorti edilip tahsiline olanak kalmayan alacalardan yap�lan tahsilatlar fatura d�� sa�lanan özel indirim veya �skontolar ile hurda de�e �skarta ve at�klar�n sat�� has�lat� gibi unsurlard�r.

Vergi �ncelemesi S�ras�nda En Çok Kar��la��lan Hata Ve Hileler De�erleme Hatalar� • Dövizli alacak ve borçlar VUK genel tebli�indeki kurallarla de�erlenmemi�tir. • ��letmeden çekilen iktisadi k�ymetler emsal bedel ile de�erlenmemi�tir. • Alacak ve borç senetlerinin de�erlenmesinde T.C. Merkez Bankas� resmi �skonto oran� yerine farkl� oran kullan�lm�� veya �skonto hesaplamas� için iç �skonto formülü yerine d�� skonto formülü esas al�narak yap�lm��t�r. • Vadeli çekler reeskonta tabi tutulmu�tur. • Hat�r senetleri reeskonta tabi tutulmu�tur. • Alacak senetleri reeskonta tabi tutulurken borç senetleri reeskonta tabi tutulmam��t�r. • Yurda getirilmesi zorunlu olmayan ihracat bedelli dövizler de�erlemeye tabi tutulmam��t�r. • �üpheli alacak kar��l�� alaca��n �üpheli hale geldi�i tarihte ayr�lmam��t�r.


• Teminatl� alacaklar için kar��l�k ayr�lm��t�r. • Kamu kurum ve kurulu�lar�ndan olan alacaklar için kar��l�k ayr�lm��t�r • Verilen avans için �üpheli alacak kar��l�� ayr�lm��t�r. • K�dem tazminat kar��l�� ayr�larak gider kaydedilmi�tir • Menkul k�ymetler için menkul k�ymetler de�er dü�üklü�ü kar��l�� ayr�lm��t�r. • Aciz vesikas�na dayanan alacak de�ersiz alacak kabul edilmi�tir. • Yurda getirilmesi zorunlu olmayan ihracat bedelleri de�ersiz alacak olarak kaydedilmi�tir • Hizmet erbab�na verilen ay�nlar verildi�i gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlar ile de�erlendirilmemi�tir. • Hizmet erbab�na konut tedariki ve sair suretle sa�lanan menfaatler konutun emsal kiras�n�n veya menfaatin emsal bedeline göre de�erlendirilmemi�tir. • Ayni ba�� ve yard�mlar VUK hükümlerine göre de�erlenmemi�tir. • K�ymeti dü�en mallar için takdir komisyonu karar� olmadan kar��l�k ayr�larak gider kaydedilmi�tir. • Sat�n al�nan mallar maliyete intikal ettirilmeyerek do�rudan gider yaz�lm��t�r. • Dönem sonu stoklar� dü�ük veya yüksek bedeller ile belirlenmi�tir. • �mal edilen emtia maliyetine dahil edilmesi gereken harcamalar do�rudan gider yaz�lm��t�r. • Dönem sonu stokunda bulunan üstüpü de�e ve �skartalar emsal bedelle de�erlenmemi�tir. • Hisse Senetleri al�� bedeli ile de�erlenmemi�tir. • Yat�r�m�n aktifle�ti�i dönemin sonuna kadar olu�an kredi faizleri ve kur farklar� do�rudan gider kaydedilmi�tir. • Say�m ve tesellüm noksanlar� gider kaydedilmi� say�m ve tesellüm fazlalar� gelir kaydedilmemi�tir. • Pe�tamall�klar aktifle�tirilmeyerek do�rudan gider yaz�lm��t�r. • Gelecek hesap dönemine ili�kin pe�in ödenen giderler do�rudan gider kaydedilmi�lerdir • Sat�n al�nan iktisadi k�ymetin maliyetinin birkaç a�amada tamamland�� durumlarda makine montaj�n�n tamamland�� y�l sonuna kadar olu�an di�er maliyet unsurlar� al�� bedeline eklenmemi�tir. • Amortismana tabi iktisadi k�ymet do�rudan gider yaz�lm��t�r. • Amortismana tabi iktisadi k�ymetin maliyetine intikal ettirilmesi geren (iktisadi k�ymet art�r�c� kullan�m ömrünü uzatan al�m�nda mevcut olmayan ilaveler vb.) harcamalar do�rudan gider yaz�lm��t�r. • Amortisman oran� VUK hükümlerinde yer alan orandan daha yüksek uygulanm��t�r. • Bedelsiz kullan�ma b�rak�lan gayri menkul için emsal bedeli hesaplanmam��t�r Amortisman Uygulamalar�nda Yap�lan Hatalar • Amortisman oran� ilk uygulanan orandan daha yüksek uygulanm��t�r. • Normal usulde amortisman ayr�l�rken azalan bakiyeler usulüne geçilmi�tir. • Kullan�lmaya haz�r halde bulunmayan iktisadi k�ymetler için amortisman ayr�lm��t�r. • Y�l içinde sat�lan iktisadi k�ymetler için amortisman ayr�lm��t�r. • Özel maliyet bedeli niteli�indeki harcamalar gider kaydedilmi�tir. • Özel maliyet bedeli üzerinden azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayr�lm��t�r. • Binek otomobiller için amortisman ay�rmada k�st amortisman yap�lmad�� gibi amortisman giderinin tamam� gider yaz�lm��t�r. • Yap�lmakta olan yat�r�mlar için amortisman ayr�lm��t�r. • Bo� arazi ve arsalar amortismana tabi tutulmu�tur.

Katma De�er Vergisi Uygulamalar�nda Kar��la��lan Hatalar

• ��letme taraf�ndan in�a ve imal edilen iktisadi k�ymetlerin aktifle�tirilmesi s�ras�nda KDV hesaplanmam��t�r. • Binek otomobiller için ödenen KDV indirim konusu yap�lm��t�r ( Faaliyetleri k�smen veya tamamen binek otolar�n kiralanmas� veya i�letilmesi olanlar hariç).


297

• Zayi olan mallara ait KDV indirim konusu yap�lm��t�r • K�smi indirime tabi olmas� gereken KDV’ nin tamam� indirilmi�tir. • Özel maliyet bedelinin aktifle�tirilmesi s�ras�nda KDV hesaplanmam��t�r. • Al�nan vade farklar�, faiz, prim gibi gelirler KDV matrah�na dahil edilmemi�tir. • Y�l sonu �skontolar�nda KDV hesaplanmam��t�r. • Finansman sa�lama hizmet bedeli üzerinde KDV hesaplanmam��t�r. • KDV oranlar� yanl�� hesaplanm��t�r. • Para makbuzuna dayan�larak KDV indirimi yap�lm��t�r. • Dar mükelleflere yapt�r�lan hizmetler için sorumlu s�fat� ile KDV beyan edilmemi�tir. • Bedelsiz devir i�lemlerinde KDV hesaplanmam��t�r. • Reklam amac� ile da��t�lan mallara ait KDV hesaplanmam��t�r. • Mal teslimi veya hizmet itfas�ndan önce fatura düzenlendi�i halde KDV hesaplanmam��t�r. • Kanunen kabul edilmeyen giderlere ili�kin KDV indirim konusu yap�lm��t�r. Gider Ve Maliyet Art�r�c� Harcamalar • ��letmeye dahil olmayan araçlar�n masraflar� gider yaz�lm��t�r. • �� ile ilgili olamayan seyahat harcamalar� gider kaydedilmi�tir. • Gelir vergisi mükellefi taraf�ndan e�e ödenen ücretler gider yaz�lm��t�r • Vergi istisna kazanç ile ilgili harcama gider kaydedilmi�tir. • Motorlu Ta��tlar Vergisi Kanununa ba�l� uçak ve helikopterler ile ta��t kiralama faaliyeti ile u�ra�an i�letmelerin bu amaçla verdikleri ta��tlar hariç ) için ödenen MTV gider kaydedilmi�tir. • Ücretlerde kesilen sigorta primleri ödenmedi�i hallerde gider yaz�lm��t�r. • ��le ilgisi olmayan özel harcamalar gider kaydedilmi�tir. • Ayr�ca ihtiyat akçeleri gider kaydedilmi�tir. • Ödenen para cezalar� vergi cezalar� gecikme faiz ve zamlar� gider kaydedilmi�tir. • Çal�nan mal demirba� para vb. gider kaydedilmi�tir. • Ticari kazanc�n�n elde edilmesi ve idame edilmesi ile ilgili olmayan harcamalar gider yaz�lm��t�r. • Ba�ka firmaya kulland�r�lan banka kredi masraflar� gider yaz�lm��t�r. • Envantere dahil olmayan iktisadi k�ymetler için amortisman ayr�lm��t�r. • Kanunda yaz�l� kurum ve kurulu�lar haricindekilere yap�lan ba�� ve yard�mlar gider yaz�lm��t�r. • Özel i�lerde kullan�lan ta��tlara ait giderlerin tamam� gider yaz�lm��t�r. • �ade edilen mallar maliyetlerden ç�kar�lmam��t�r. • Yat�r�m tamamlanmad�� halde yap�lan yat�r�m harcamalar� do�rudan gider yaz�lm��t�r. • Proforma fatura do�rudan gider kaydedilmi�tir. • Sevk irsaliyesi do�rudan gider kaydedilmi�tir. • Ortak ad�na al�nan faizler i�letmeye gider kaydedilmi�tir. • Harc�rah ödendi�i halde ayr�ca yemek yatak harcamalar� gider kaydedilmi�tir. • Geçmi� dönem giderleri cari dönemde gider yaz�lm��t�r. • Sigorta giderlerinde k�st uygulamas� yap�lmam��t�r. • K�dem tazminat� kar��l�� gider kaydedilmi�tir. Tevkifat( Stopaj) Uygulamas�nda Kar��la��lan Hatalar • Y�llara sari in�aat ve onar�m i�leri ile ilgili olarak yap�lan ödemelerden tevkifat yap�lmam��t�r. • Çiftçilerden al�nan zirai mahsuller ve hizmetlerden tevkifat yap�lmam��t�r. • Ödenen ücretlerden tevkifat yap�lmam��t�r. • Ücret say�lan ödemelerin brüt tutar� üzerinde tevkifat yap�lmam��t�r. • Dar mükellef kuruma yap�lan kira ödemelerinde tevkifat yap�lmam��t�r. • Teklif ödemelerinde stopaj yap�lmam��t�r. • Kurumlar vergisi kanunu uyar�nca y�ll�k veya özel beyanname veren kurumlar�n indirim ve


istisnalar dü�ülmeden önceki kurum kazanc�ndan hesaplanan kurumlar vergisi dü�üldükten sonra kalan tutar üzerinden tavkifat yap�lmam��t�r. Y�llara Sari �n�aat Ve Onar�m ��lerinde Kar��la��lan Hatalar • Y�llara sari in�aat i�i bitti�i halde bir sonraki y�l beyan edilmi�tir. • Mü�terek genel giderler ve amortismanlar yanl�� da��t�lm��t�r. • Devam eden ilgili in�aatlarda ilgili harcamalar gider kaydedilmi�tir • Genel giderlerin da��t�m�nda hata yap�lm��t�r. • Y�llara sari in�aatlar ile ilgili olarak yap�lan stopajlar bu in�aatlar bitmedi�i halde mahsup edilmi�tir.

Muafiyet Ve �stisna Uygulamalar�na �li�kin Hatalar • Tam mükellef olmayan kurumlardan elde edilen kazançlara i�tirak kazanc� istisnas� uygulanm��t�r. • Yat�r�m indirimi istisna tutar� yanl�� hesaplanm��t�r. Sabit K�ymet Yenileme Fonu Uygulamalar�ndaki Hatalar • Sabit k�ymet sat��ndan do�an kar �artlar olu�madan yenileme fonu al�nm��t�r. • Yenileme fonu ayn� türden al�nan iktisadi k�ymetin amortisman giderinde kullan�lmam��t�r. • Yenileme fonu üç y�l içinde kullan�lmad�� halde üçüncü y�l�n matrah�na eklenmemi�tir. Di�er Hatalar • Faturalar�n tamam� deftere has�lat olarak yaz�lmam��t�r. • Mükerrer al�� faturas� ve gider faturas� kaydedilmi�tir • Olmayan zarar mahsubu yap�lm��t�r. Hileler A -Kay�t D�� Has�lat Belgesiz Sat�� • Yurtd�� geliri kay�tlara intikal ettirilmemi�tir. • Banka hesaplar�ndan has�lat fark� tespit edilmi�tir. • El defterinden has�lat fark� saptanm��t�r. • Al�nan vekalet ücretleri için serbest meslek makbuzu düzenlenmemi�tir. • Vadeli sat�lan emtialar pe�in bedel üzerinden kay�tlara geçirmi�tir. B-Dü�ük Bedelle Sat�� • Amortismana tabi iktisadi k�ymet sat��lar�nda eksik tutarl� fatura düzenlenmi�tir. C- Rand�man �ncelemeleri Sonucu Bulunan Farklar D Sahte Ve Yan�lt�c� Belge Kullanmak E Paravan Firmalar Yolu �le Zarar�na Sat�� F Kayd� Envanter Sonucu Bulunan Farklar G Belge Tahrifatlar� H Mevhum Adla Sat�� I Beyan Edilmeyen Kazanç �- Ar�zi Gelirleri Saklamak

• Muhtelif hasarlar kar��l�� al�nan sigorta tazminatlar� has�lat yaz�lmam��t�r.

• Kur fark� gelirleri beyan d�� b�rak�lm��t�r.

• Iskonto dekontlar� kay�tlara intikal ettirilmemi�tir.


299

• Elde edilen komisyon gelirleri has�lat olarak kaydedilmemi�tir.

• Al�nan vade farklar� kay�tlara intikal ettirilmemi�tir.

• Elde edilen faiz kar pay� repo gelirleri has�lat yaz�lmam��t�r.

• �hracatta kota devir kar��l�� al�nan paralar gelir yaz�lmam��t�r.

• Amortismana tabi k�ymet sat�ld�� halde kay�tlara yans�t�lmam��t�r.

• Kira geliri has�lat kabul edilmemi�tir.

• Destekleme Fiyat �stikrar Fonundan al�nan tutarlar kay�tlara intikal ettirilmemi�tir.

• Tahakkuk eden alacak gelir kaydedilmemi�tir.

• Sonradan tahsil edilen �üpheli alacaklar gelir kaydedilmemi�tir


EK 2: Faydal� Ömür ve Amortisman Oranlar�:

1. K�r�l�m

2. K�r�l�m

3. K�r�l�m

4. K�r�l�m Amortismana Tabi �ktisadi K�ymetler Faydal�

Ömür (Y�l)

Normal Amortisman Oran�

1 Binalar

1.1.

Ticari, s�nai, zirai ve mesleki i�letmelerin idare binalar� ile bunlar�n sa�l�k ve sosyal hizmetlerinde kulland�klar� binalar, ticarethane, muayenehane, yaz�hane, banka, sigorta, pansiyon, otel, okul, hamam, banyo binalar�, tiyatro ve benzeri e�lence yerleri, depo, ardiye, kapal� spor sahalar� binalar�, spor sahalar�ndaki tribünler ve benzeri hizmetlere tahsis olunan sair binalar, ikamete mahsus ev, apartman ve emsali binalar

1.1.1. Beton, kargir, demir, çelik 50 2,00%

1.1.2. Yar� kargir, yar� ah�ap (Ah�ap yap�lar üzerine beton ve emsali püskürtmek suretiyle yap�lm�� binalar dahil) 33 3,03%

1.1.3. Ah�ap, kerpiç 20 5,00%

1.1.4. Galip malzemesi saç, çinko, teneke olan mevsimlik faaliyette bulunan sinema, gazino ve emsali yerlerdeki cam veya ah�ap tesisler ile benzeri binalar

15 6,66%

1.1.5. Galip malzemesi teneke muvakkat barakalar, in�aat �antiye binalar� ve prefabrik yap�lar 10 10,00%

1.1.6. Galip malzemesi cam olan binalar (Depo ve tesisler) ve benzerleri 15 6,66% 1.1.7. Sarn�ç ve benzerleri 50 2,00% 1.1.8. Tanklar 1.1.8.1. �spirto ve benzeri tanklar 15 6,66% 1.1.8.2. Asit tanklar�, yak�t depolama tanklar�, reçine tanklar� 10 10,00% 1.1.8.3. Di�er tanklar 15 6,66%

1.2. Fabrika, atölye, istasyon, terminal, garaj, hangar, kantar dairesi, kazan dairesi, pompa dairesi, elektrik santral binalar� ile emsali hizmetlere mahsus binalar

1.2.1. Beton, kargir, demir, çelik 40 2,50% 1.2.2. Yar� kargir 25 4,00% 1.2.3. Ah�ap 15 6,66% 1.2.4. Kerpiç 10 10,00% 1.2.5. Galip malzemesi saç, çinko, teneke 10 10,00% 1.3. Belirli bir k�sm� i�yeri olarak kullan�lan meskenler 50 2,00% 1.4. �kamet olarak kullan�mdan kiral�k hale getirilen evler 50 2,00%

2

Tesis ve Arazi Düzenlemeleri: Yaya kald�r�mlar�, otoparklar, kanallar, su yollar�, arklar, setler, bo�altma sistemleri, la��mlar (Belediyelere ait la��mlar hariç), r�ht�m ve doklar, mendirek ve dalga k�ranlar, havuzlar (Sabit ve yüzer), kuyular, regülatörler, bentler, ihata duvarlar�, havai hatlar� ve direkleri, hudut ihata direkleri ve telleri, so�uk hava tesisleri, bahçe ve parklar, spor sahalar� (Tribünler hariç), köprüler, çitler, araziye yerle�tirilen vericiler ve bunlara benzer olanlar

15 6,66%

2.1. Yollar (Beton ve asfalt yol, parke yol, adi �ose ve adi kald�r�m ve bunlara benzeyen yollar) 8 12,50%

3 Demirba�lar

3.1.

��yerinde Kullan�lan Mobilyalar, Ekipmanlar ve Di�er Demirba�lar: Bu s�n�f, masa, mobilya, sandalye, banko, kontuar, dolap ve ofiste kullan�lan ileti�im araçlar� gibi k�ymetler ile i�letmelerde mü�teriler için tahsis edilen oturma gruplar�n� kapsar. (Ba�ka bir s�n�flamada yer alan ileti�im araçlar� hariç)

5 20,00%

3.2. Televizyonlar 5 20,00% 3.3. Cep telefonu ve cep telefonu araç kiti 3 33,33%

3.4. Branda bezi, çuval, kanaviçe, bez torba, naylon torba, küfe, su hortumu 2 50,00%

3.5. Kasalar 3.5.1. Plastik kasalar 5 20,00% 3.5.2. Tahta kasalar 2 50,00%

3.5.3. Demir, çelik vb. materyallerden mamul para veya de�erli e�ya saklamaya yarayan kasalar 50 2,00%

3.6. Paletler 3.6.1. Tahta palet 2 50,00%


301

3.6.2. Plastik palet 5 20,00%

3.7. Liman stoklama ve yükletme tesislerinin in�aat�nda kullan�lan kaz�k temeller (Palplan�lar) 3 33,33%

3.8. Is�tma malzemeleri 3.8.1. Kazanlar (S�cak su, k�zg�n su, buhar kazanlar�) 15 6,66% 3.8.2. Is�tma borular� 15 6,66% 3.8.3. Pompalar 15 6,66% 3.8.4. Vanalar, pislik tutucular, çek valflar 20 5,00% 3.8.5. S�cak hava apareyleri 20 5,00% 3.8.6. Is�t�c�lar (Radyatör, konvektör v.b.) 25 4,00% 3.8.7. S�cak su üreteçleri (Boyler, e�anjör v.b.) 15 6,66% 3.8.8. �ofbenler ve kombiler 10 10,00% 3.8.9. Hidroforlar 10 10,00% 3.8.10. Su yumu�atma cihazlar� 10 10,00% 3.8.11. Genle�me depolar� 10 10,00% 3.8.12. Brülörler 15 6,66% 3.8.13. �çten yanmal� motorlar 10 10,00% 3.8.14. Soba 5 20,00% 3.9. Konfor ve klima tesisat malzemeleri 3.9.1. Klima santralleri (Vantilatör, aspiratör, �s�t�c�-so�utucu) 15 6,66% 3.9.2. Fan-coil cihazlar� 15 6,66%

3.9.3. Komple borulu ve kapal� tip so�utma ve �s�tma malzemeleri (VRF sistemleri) 10 10,00%

3.9.4. Su so�utma gruplar� 15 6,66% 3.9.5. Pencere, duvar ve salon tipi klima cihazlar� 15 6,66% 3.9.6. Hava perdeleri 10 10,00% 3.9.7. Havaland�rma sistemleri 10 10,00%

3.10. Merkezi mutfak cihazlar� (Yiyecek ve içecek sektöründe te�hir amac�yla kullan�lanlar dahil)

3.10.1. Sebze soyma ve do�rama makineleri 10 10,00% 3.10.2. Et k�yma makineleri 10 10,00% 3.10.3. Mikserler 10 10,00% 3.10.4. Buzdolab�, derin dondurucu ve bunlara benzer so�utma dolaplar� 10 10,00% 3.10.4.1. Te�hir amac�yla kullan�lanlar 5 20,00% 3.10.5. Yemek pi�irme tencereleri 10 10,00% 3.10.6. F�r�nlar 10 10,00% 3.10.7. Kuzine ve yer ocaklar� 15 6,66% 3.10.8. Bula��k y�kama makineleri 10 10,00% 3.10.9. Komple so�uk odalar 10 10,00% 3.10.10. Yemek asansörleri (Mon�arjlar) 15 6,66% 3.10.11. Elektrik �s�t�c�l� yemek da��t�m tezgah� 10 10,00% 3.11. Merkezi çama��rhane cihazlar� 3.11.1. Çama��r y�kama ve s�kma makineleri 10 10,00% 3.11.2. Ütü makineleri(Kolalama makineleri dahil) 15 6,66% 3.11.3. Çama��r kaynatma ve kurutma makineleri 10 10,00% 3.12. Asansörler (Yük, insan vb.) 10 10,00% 3.13. Medikal malzemeler 3.13.1. Otoklav cihazlar� 10 10,00% 3.13.2. Buhar Jeneratörleri 10 10,00% 3.13.3. Sterilizatörler 10 10,00% 3.13.4. Oksijen ve azot tüpleri 20 5,00% 3.13.5. Bas�nç dü�ürücüler (Oksijen, azot vb.) 10 10,00% 3.13.6. Bas�nçl� hava kompresörleri 15 6,66% 3.13.7. Oksijen, vakum, azot, bas�nçl� hava priz ve abone fi�leri 10 10,00% 3.13.8. Laboratuvar cihazlar� 3.13.8.1. Analizorlar (Biyokimya, hormon, idrar v.b.) 5 20,00% 3.13.8.2. Etüv, su banyosu, �s�t�c� sistemler 5 20,00% 3.13.8.3. Kar��t�r�c� ve çalkalay�c�lar 6 16,66% 3.13.8.4. Mikroskoplar 6 16,66% 3.13.8.5. Analitik cihazlar 5 20,00%

3.13.9. Te�his ve tedavi cihazlar� (EKG, EMG, MRI, CT, Endoskopi cihaz� v.b.) 5 20,00%

3.13.9.1. Diyaliz makinesi ve diyaliz su sistemleri 6 16,66% 3.13.10. Medikal mobilya (Hasta yata�� ve ta��ma arabas� v.b.) 10 10,00% 3.13.10.1. Portatif sedye 5 20,00%


3.13.11. Ameliyathane ve sterilizasyon 3.13.11.1. Sterilizatörler 8 12,50% 3.13.11.2. Cerrahi termal y�kay�c� 8 12,50% 3.13.11.3. Ameliyat masas� 8 12,50% 3.13.11.4. Ameliyat lambas� 8 12,50% 3.13.11.5. Anastezi cihaz� 6 16,66% 3.13.11.6. Elektro koter 6 16,66% 3.13.11.7. Video endoskopi ve görüntüleme ekipmanlar� 6 16,66% 3.13.11.8. Cerrahi el aletleri 7 14,28% 3.13.12. Radyo terapi cihaz� (Linac) 8 12,50% 3.13.13. Pet (Pozitron emisyon tomogrofi cihaz�) 6 16,66% 3.13.14 Kan �ekeri ölçüm cihazlar� 10 10,00%

3.13.15. Medikal enstrümasyon setleri (Di�çilikte, omurga ve ortopedi cerrahisinde ve benzeri t�bbi alanlarda kullan�lan koltuk, set ve benzeri iktisadi k�ymetler)

10 10,00%

3.14. Elektrik Malzemeleri 3.14.1. Jeneratörler 10 10,00% 3.14.2. Kesintisiz güç kaynaklar� (Statik ve dinamik UPS) 10 10,00% 3.14.3. Paratonerler 10 10,00% 3.14.4. Elektrojen gruplar�, rotatif elektrik konvektörleri v.b. 10 10,00% 3.14.5. Transformatörler 10 10,00% 3.14.6. Redröserler 10 10,00% 3.14.7. Akümülatörler 5 20,00% 3.14.8. Akü �arj redresörü 5 20,00% 3.14.9. �alt cihazlar�, kontaktörler 3 33,33% 3.14.10. Elektrik panolar�, benzeri anahtarlama ve kontrol üniteleri 10 10,00% 3.14.11. Elektrik motorlar�, elektrik trafolar� 10 10,00%

3.14.12. Orta gerilim yedek güç üretim sistemi, enerji otomasyon sistemi, yedek güç sistemi için enerji senkronizasyon ve yük da��l�m üniteleri

10 10,00%

3.15. Perde, güne�lik, store ve ÜFErruat� ve benzerleri ile yatakhane ve yemekhane e�yas� 5 20,00%

3.16. Silolar (Kömür, kum, tah�l v.b.) 15 6,66% 3.17. Kaynak makinesi 5 20,00% 3.18. Zincir, halat 3 33,33% 3.19. Ponton 5 20,00% 3.20. Kondansatör 5 20,00% 3.21. Oksijen tak�m�, oksijen saati 6 16,66% 3.22. Güne� kollektörü 6 16,66% 3.23. Depolama raf sistemleri 10 10,00% 3.24. Çim biçme makinesi 4 25,00% 3.25. Çöp konteynerleri 4 25,00% 3.26. Elektronik güvenlik sistemleri 5 20,00% 3.27. POS cihazlar� 5 20,00% 3.28. Yang�n söndürme cihazlar� 5 20,00% 3.29. Radyasyon aleti 5 20,00% 3.30. Nem alma cihazlar� 5 20,00% 3.31. Kart basma makinesi 10 10,00% 3.32. Kart kesme makinesi 10 10,00% 3.33. Zarflama makinesi 10 10,00% 3.34. Projeksiyon cihaz� 5 20,00% 3.35. Foto�raf makineleri ve kamera 5 20,00% 3.36. Ölçüm cihazlar� 5 20,00% 3.37. Elektronik test cihazlar� 5 20,00% 3.38. Mekanik test cihazlar� 7 14,28% 3.39. El ölçü aletleri 4 25,00% 3.40. H�zl� protip makineleri 5 20,00%

3.41. Kompresörler (3.13.6. s�n�f�nda say�lanlar hariç) ve pnömatik makineler 6 16,66%

3.42. Tak�m tezgahlar�, tala�l� ve tala�s�z kesme makineleri 6 16,66% 3.43. Redüktörler 10 10,00%

3.44. Metal i�lemeye mahsus araç gereçler (Torna tezgahlar�, frezeler, bileme aparatlar�, ta�lama makineleri ve bunlar�n benzerleri) 10 10,00%


303

3.45. Delme, kesme, z�mparalama, planyalama, �s�tarak yap��t�rma, lehimleme ve bunlara benzer i�lemlerde kullan�lan ta��nabilen elektrikli makine ve el aletleri

10 10,00%

3.46.

Asfalt-beton kesme makineleri, çatlak derz geni�letme makineleri, perdah makineleri, asfalt makinesi, vibrasyonlu sat�h mastar�, kompaktörler, vibrasyonlu tokmak, vibrasyonlu silindir, beton vibratörü, betonyerler, beton test çekici ve benzerleri

10 10,00%

3.47. Hidrolik k�r�c� ve deliciler ile bunlara ait ata�manlar 10 10,00%

3.48. Elektrik süpürgeleri ve temizlik makineleri (Her türlü zeminin �slak yada kuru olarak temizlenmesi veya vakumlanmas� i�levlerini yerine getiren makineler)

8 12,50%

3.49. Elektronik telekomünikasyon alet ve cihazlar�

3.49.1. Teleks ve data modem cihazlar�, data terminal ara birim cihazlar�, interaktif telekontrol sistemleri, network yan bile�enleri, veri ileti�im sistemleri v.b.

5 20,00%

3.49.2. Telefon santralleri ve dahili ve harici muharebe telsiz baz istasyonlar� 10 10,00%

3.49.3. Araç içi konu�ma kitleri, setleri ve benzerleri 5 20,00%

3.49.4. Telsiz telefon, telsiz telgraf veya radyo yay�n� al�c� cihazlar ve bunlara ait sistemler 10 10,00%

3.49.5. Video kay�t ve gösterme cihazlar�, müzik seti, dijital ve di�er ses kaydediciler, amplifikatör, ekolayz�r, ses mikser cihazlar�, uydu antenleri ve uydu al�c� cihazlar�, uzaktan kumanda cihazlar v.b.

5 20,00%

3.49.6. Projeksiyon cihazlar�, slayt makinesi, tepegöz, sinema film makinesi, video konferans cihaz�, stüdyo tipi veya mobil olarak kullan�lan al�c� cihazlar� v.b.

5 20,00%

3.49.7. Bilgi i�lem makinelerinde kullan�lan ses, TV, radyo ve görüntü faks modemleri 5 20,00%

3.49.8. GPRS ve benzeri uydular yard�m� ile konum belirleme cihazlar� 5 20,00% 3.49.9. Elektronik optik alet ve cihazlar 6 16,66% 3.49.10. Kapal� devre TV sistemi (CCTV) 10 10,00%

3.50. LPG, do�algaz ve benzeri yak�tlara yönelik araç dönü�üm kitleri v.b. 10 10,00%

3.51. Yanma tadilat sistemleri ve benzeri yak�t tasarruf sistemleri ve ekipmanlar� 10 10,00%

3.52. Yürüyen merdivenler, platformlar, bariyerler ve bunlar�n benzerleri 10 10,00%

3.53. Ambalajlama, etiketleme, bas�m, markalama, kodlama, i�aretleme, dald�rma, damgalama ve benzeri i�lemlerde kullan�lan makine ve düzenekler ile banknot bantlama makinesi

10 10,00%

3.54. Gaz, yang�n, güvenlik ve benzeri amaçlarla kullan�lan alarm cihazlar� 8 12,50%

3.55. Elektrik süpürgeleri, hal� y�kama makineleri, yer y�kama ve temizleme makineleri 7 14,28%

3.56. Çöp ö�ütücüler 10 10,00% 3.57. �laçlama makineleri 8 12,50% 3.58. El kurutma makineleri 5 20,00% 3.59. Elektronik kantar 5 20,00% 3.60. Baskül 6 16,66% 3.61. Hidrolik araç kantarlar� 15 6,66% 3.62. Her türlü standlar (Te�hir ve di�er amaçlarla kullan�lanlar) 6 16,66%

3.63. Sabit konteynerler (Bekçi kulübesi ve bunun gibi sabit bir yerde yerle�ik bulunan konteynerler) 15 6,66%

3.64.

Ma�aza (showroom), istasyon, süpermarket ve benzeri yerlerde d�� mekanlara belirli bir marka veya bir i�letmeyi tan�tmak için konulan tabela, pano, totem ve bilboardlar ve bunlar�n benzerleri (58.1. ve di�er s�n�flamalada yer alanlar hariç)

7 14,28%

3.65. Madenden, camdan, tahtadan, nebati, kimyevi ve sair maddelerden mamul teneke, varil, bidon, kutu, sand�k, f�ç�, damacana, termosifon ve benzeri saklama kaplar�

5 20,00%

3.66. Ma�aza içi yerle�imde ve te�hir amaçl� yerlerde kullan�lan araç gereçler (Panolar, metal ayaklar, raf düzenleri ve bunlar�n benzerleri)

6 16,66%

3.67. Her türlü helezon ta��y�c�lar (Ta�, çak�l, maden, hububat ve benzerlerinin bir yerden bir yere naklinde kullan�lanlar) 15 6,66%

3.68. Vidalama makineleri 10 10,00% 3.69. Kal�plar (Di�er s�n�flarda say�lanlar hariç) 10 10,00%


3.70. Elektronik kap� dedektörü, el dedektörü, telsiz, bekçi kulübesi, x-ray cihaz� v.b. 10 10,00%

3.71. Bayrak, flama, ayd�nlatma direkleri 15 6,66%

3.72. Otomobil, kamyon, minibüs, midibüs, yük arabalar�, özel amaçl� olarak kullan�lan araçlar ve benzeri araçlara ait lastikler (Yeni sat�n al�nan araçlarda haz�r olanlar hariç)

2 50,00%

3.73. Yang�n tesisi (Hidrofor, hidrantlar, borular, vanalar, kontrol paneli vb. ekipmanlardan olu�an komple yang�n söndürme tesisat�) 15 6,66%

3.74. Su tesisi (Su depolama ve da��t�m�na ili�kin komple tesisat) 15 6,66%

3.75. At�k su ar�tma tesisi (Her türlü i�letmede at�k sular�n ar�t�lmas�nda kullan�lan tesisler) 24 4,16%

3.76. Duvar saati 5 20,00% 3.77. Matkaplar (Di�er s�n�flarda say�lanlar hariç) 5 20,00% 3.78. Otopark ücretlendirme sistemi 15 6,66% 3.79. Fotoselli kayar kap�lar 10 10,00% 3.80. LPG ve do�algaz tesisat� (Di�er s�n�flarda say�lanlar hariç) 15 6,66% 3.81. Kartl� geçi� sistemleri 10 10,00% 3.82. Yanmaz elbise 5 20,00% 3.83. Di�er s�n�flarda say�lmayan demirba�lar 5 20,00% 4 Bilgi sistemleri

4.1. Ki�isel bilgisayarlar, el bilgisayarlar� (PDA), sunucu bilgisayarlar (Server) 4 25,00%

4.2.

Bilgisayar Donan�mlar�: Kart okuyucular, kart deliciler, kart seçiciler, manyetik teyp üniteleri, yüksek h�zl� yaz�c�lar, optik karakter okuyucular, yüksek saklama kapasitesine sahip üniteler, ka��t bant donan�m�, ka��t ve bantlara bilgi kaydeden klavyeli makineler, yaz�c�lar, terminaller, teyp sürücüleri, disk sürücüleri, görsel imaj koruyucu tüpleri ve benzeri araçlar (E�lence amaçl� kullan�lan ekipmanlar bu s�n�fa girmez)

4 25,00%

4.3. Bilgisayar yaz�l�mlar� 3 33,33%

4.4. Router (yönlendirici), swicth (anahtarlama birimi), data kablolamas� ve ba�lant� elemanlar�, UPS kablolama ve ba�lant� elamanlar�

5 20,00%

4.5. Data koruma kasas� 12 8,33%

5 Elle Veri ��lenen Araçlar: Daktilo, hesap makinesi, para sayma makineleri, fotokopi makineleri, faks cihazlar�, kopyalay�c� ekipmanlar ve benzerleri

5 20,00%

5.1. Ödeme kaydedici cihazlar 5 20,00% 6 Ta��ma araçlar� 6.1. Otomobiller ve taksiler (Jipler ve arazi ta��tlar� dahil) 5 20,00% 6.2. Otobüs, Minibüs, Midibüsler 5 20,00%

6.3. Hafif kamyonlar (Yüksüz a��rl�� 6 tona kadar olanlar) ve kamyonetler 4 25,00%

6.4. A��r yük kamyonlar� (Yüksüz a��rl�� 6 ton ve üzeri olanlar) 5 20,00% 6.5. Motosikletler (Mopedler ve Triportörler dahil) 4 25,00% 6.6. Bisikletler ve at arabalar� 4 25,00%

6.7. Kendinden hareketli yük arabalar� (Kald�rma tertibat� ile donat�lm�� olanlar ve forkliftler,krikolar v.b. dahil) 4 25,00%

6.8. Çekiciler (Transpaletler dahil) 5 20,00% 6.9. Demiryollar� araçlar� ve lokomotifler 15 6,66% 6.10. Deniz araçlar� 6.10.1. Yük ve yolcu gemileri 18 5,55% 6.10.2. Tankerler ve frigorifik gemiler 8 12,50% 6.10.3. Kay�k ve mavnalar 5 20,00% 6.10.4. A�aç tekne 8 12,50% 6.10.5. Deniz motorlar� 8 12,50% 6.10.6. �i�me bot 5 20,00% 6.10.7. Kurtarma gemileri 20 5,00% 6.11. Ray ve tel üzerinde çal��an makineli ve makinesiz araçlar 15 6,66% 6.12. Uçak ve helikopterler 10 10,00% 6.13. Treyler ve treylere ba�l� konteynerler 6 16,66% 6.14. Sabit ve gezer vinçler 10 10,00% 6.15. Ambulans (�ç tertibat ve teçhizatlar� hariç) ve itfaiye araçlar� 7 14,28%


305

6.16.

Özel amaçl� araçlar ve bunlar�n üst ekipmanlar� (Kar kürüme araçlar�, karavan, vidanjör ve tamir araçlar�, vinçli ta��tlar, beton kar��t�r�c� ile mücehhez ta��tlar, yol ve çevre temizlemeye mahsus arabalar, tohum, gübre, zift, su ve benzerlerini saçan arabalar, atölye arabalar�, radyoloji cihazlar� ile donat�lm�� arabalar ve bunlar�n benzerleri)

7 14,28%

6.16.1. Çöp temizleme araçlar� ve ekipmanlar� 6.16.1.1. Çöp temizleme araçlar� 5 20,00% 6.16.1.2. Çöp temizleme araçlar� ekipmanlar� 3 33,33% 7 Tar�m

7.1. Sadece tar�m ve bahçecilik i�lerinde kullan�lmak amac�yla edinilen yap�lar 25 4,00%

7.2. Sadece hayvanc�l�k i�lerinde kullan�lmak amac�yla tesis edilen yap�lar (Tavla, ah�r, a��l, kümes, padoks, manej v.b.) 20 5,00%

7.3. Tar�mda kullan�lan hububat ambarlar�, depolama yerleri ve bunlara benzer yerler 10 10,00%

7.4. Traktör, biçerdöver, tohum temizleme ve s�n�fland�rma makineleri ve bunlar gibi tar�mda kullan�lan makine, teçhizat ve tertibat 5 20,00%

7.4.1. Traktör, biçerdöver, triyör (�ki tekerlekli, arkas�na pulluk ve benzeri ekipman tak�lan hareketli araç v.b.) gibi araçlar�n yard�mc� ekipmanlar�

5 20,00%

7.4.2. K�rk�m makinesi 5 20,00% 7.4.3. Gaga kesme makinesi 5 20,00% 7.4.4. Krema makinesi 5 20,00% 7.4.5. Tavuk yolma makinesi 5 20,00% 7.4.6. Budama makinesi 5 20,00% 7.4.7. Motorlu el testeresi 5 20,00% 7.4.8. Meyve tasnif makinesi 5 20,00% 7.4.9. Buza�� emzirme makinesi 5 20,00% 7.5. Mand�ralar 7 14,28%

7.6. Sütlük ve dam�zl�k s��rlar (Süt ine�i, dam�zl�k danalar vb. bu s�n�fa dahildir.) 5 20,00%

7.7. Atlar (Aktife al�nd�� dönemde 2 ya��ndan büyük yar�� atlar�, 12 ya��ndan büyük dam�zl�k atlar v.b.) 10 10,00%

7.8. Sütlük koyun ve keçiler (Dam�zl�k koç ve tekeler dahil) 5 20,00% 7.9. Ar�lar 5 20,00% 7.10. Yumurtal�k tavuklar (Civciv ve besilik tavuklar hariç) 2 50,00% 7.11. Kümes hayvanlar� üretme tesisleri ve binalar 10 10,00% 7.11.1. Üretimde kullan�lan iktisadi k�ymetler (Teçhizat v.b.) 5 20,00% 7.12. Deniz ve tatl� su bal�klar� 5 20,00% 7.13. Di�er hayvanlar (Köpek, i� hayvanlar� v.b.) 5 20,00% 7.14. Ekili ve dikili araziler, tesisler 7.14.1. Zeytinlikler 50 2,00% 7.14.2. Dutluklar 40 2,50% 7.14.3. F�nd�kl�klar 25 4,00% 7.14.4. Süs a�açlar�, güllükler 20 5,00% 7.14.5. Ba�lar 20 5,00% 7.14.6. Narenciye a�açlar� 25 4,00% 7.14.7. �eftali a�açlar� 10 10,00% 7.14.8. Kay�s�, erik, badem a�açlar� 25 4,00% 7.14.9. Elma, armut, ayva, incir a�açlar� 25 4,00% 7.14.10. Vi�ne, kiraz a�açlar� 20 5,00% 7.14.11. Ceviz, kestane, antep f�st�� a�açlar� 40 2,50% 7.14.12. Sair meyveli a�açlar 10 10,00% 7.14.13. Seralar

7.14.13.1. Seralarda kullan�lan makine ve aletler ve çimlendirme odas� (Is�t�c�lar, ilaçlama makineleri, tohum ekme makineleri ve bunlar�n benzerleri)

5 20,00%

7.14.13.2. Cam örtü malzemeli seralar 15 6,66% 7.14.13.3. Plastik örtü malzemeli seralar 3 33,33% 7.14.13.4. Çelik konstrüksiyon yap� malzemeli seralar 15 6,66% 7.14.13.5. Galvanizlenmi� yap� malzemeli seralar 20 5,00% 7.14.13.6. Di�er yap� malzemeleri kullan�lan seralar 10 10,00% 7.14.13.7. Topraks�z üretimde kullan�lan sera plasti�i 3 33,33% 7.14.13.8. Kaya yünü yata�� 2 50,00% 7.14.14. Tar�msal sulama tesisleri (Ya�murlama, damla sulama v.b.) 10 10,00%


7.14.15. Kanal ve kanaletler 10 10,00% 7.14.16. Derin kuyular 15 6,66% 7.14.17. Sa��m tesis ve makineleri 5 20,00% 7.14.18. Mahsul kurutma ve yem k�rma tesis ve makineleri 5 20,00% 7.14.19. Ç�rç�rlama ve delintasyon tesisleri 5 20,00% 7.14.20. Yoncal�k tesisi 3 33,33% 7.14.21. Korunganl�k tesisi 2 50,00% 7.14.22. Suni çay�r mera tesisi 3 33,33% 7.14.23. Çam f�st�� tesisi 50 2,00% 7.14.24. Kavakl�k tesisi 10 10,00%

8

Madencilik: Metalik ve metalik olmayan minerallerin maden olarak ç�kar�lmas�nda, ö�ütülmesinde, kullan�lmas�nda ve bu tip materyallerin di�er �ekillerde özel olarak haz�rlanmas�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler

10 10,00%

8.1. �zabe potalar� 2 50,00% 8.2. Madeni emniyet �apkalar� (Baretler) 3 33,33%

8.3.

Linyit ve maden ocaklar�n�n yer alt� imalat�nda kullan�lan, ihraç havaland�rma, su ihraç tesisleri ve elektrik nakliye, ocak emniyet ve tahlisiye teçhizat�, nakliye, kaz�, delme, yükleme, y�kama ve zenginle�tirme tesisat� ile ocak ayd�nlatmas�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler ve malzemeler

10 10,00%

9 Petrol ve gaz sanayi

9.1.

Petrol ve Gaz Sondaj Faaliyetleri: Petrol ve gaz arama faaliyetlerinde ve petrol ve gaz hizmetlerinin verilmesinde kullan�lan kimyasal i�lemler, kuyular�n kapat�lmas� beton ile kaplanmas�, kuyu ve boru yataklar�n�n delinmesi gibi i�lemlerde kullan�lan iktisadi k�ymetler

6 16,66%

9.1.1. Pompaj çubuklar�ndan emiciler 3 33,33%

9.2.

Petrol ve Do�al Gaz Rezervlerinin Ara�t�r�lmas� ve Bunlar�n Üretilmesi: Petrol ve do�al gaz rezervlerinin ara�t�r�lmas� ve bunlar�n üretimi, petrol ve do�al gaz�n boru hatlar�na toplanmas� ve benzer saklama faaliyetlerini de içeren kuyular�n kaz�lmas�, petrol ve do�al gaz�n üretimi için üreticilerce kullan�lan iktisadi k�ymetler.

14 7,14%

9.2.1. Filtreler (Likit petrol gaz sanayiinde kullan�lan) 2 50,00%

9.3. Petrol Ar�t�m�: Dam�tma, parçalara ay�rma ve ham petrolün gaz ve di�er unsurlar için kataliz olarak ayr�lmas�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler

15 6,66%

9.3.1. Buhar kazanlar�ndan ac� su kullan�lanlar 2 50,00%

9.4. Petrol ve gaz ürünlerinin pazarlanmas� ve sat�lmas�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 9 11,11%

9.4.1. S�v� gaz buharla�t�r�c�lar 9 11,11%

10

�n�aat ��leri: Kamu binalar�, özel ticaret binalar�, limanlar, i�letme ve yönetim binalar�, gayrimenkuller ve eklentileri, karayollar� ve demir yollar�n�n yap�m�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler (�� makineleri ve benzerleri)

6 16,66%

10.1. �n�aat kal�plar� ve iskeleler 10.1.1. Ah�ap in�aat kal�plar� 5 20,00% 10.1.2. Tünel kal�plar 15 6,66% 10.1.3. Yap� in�aatlar�nda kullan�lan özel imal edilmi� haz�r çelik iskeleler 20 5,00%

10.1.4. Karo ta��, kilit ta��, bordör ta��, park mantar�, çit dire�i vb. ürünlerin imalat�nda kullan�lan kal�plar 4 25,00%

10.1.5. �� iskelesi ve iskele ba�lant� elemanlar� (Sanayi borusundan imal edilmi� olanlar) 7 14,28%

10.1.6. A�aç kalaslar 3 33,33%

10.2. �n�aat demiri iskeleti üretiminde kullan�lan çok amaçl� kaz�k demirleri i�leme makinesi 8 12,50%

10.3. Kum, m�c�r, çak�l k�rma ve eleme i�inde kullan�lan iktisadi k�ymetler: Kum de�irmeni, kum-çak�l k�rma-eleme tesisi 15 6,66%

11 Hububat ve Unlu Mamuller �malat�: Un, tah�l ve di�er hububat ve unlu mamullerin üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler 15 6,66%

12 �eker ve �eker Ürünleri �malat�: Ham �eker, �urup, �ekerkam�� ve �eker pancar�ndan yap�lan �ekerin üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler

15 6,66%

13 Bitkisel ya� ve bitkisel ya� ürünleri imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 15 6,66%


307

14 Bal�k ya��, bal�k unu, ya� meyve, kuru meyve, sucuk past�rma, nebati ya�, süt ve süt mamulleri imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler ve özel araç gereçler *

8 12,50%

15 Çay sanayiinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve özel araç gereçler * 15 6,66%

16 Alkollü ve alkolsüz içecekler ile bunlara benzer içecekler sanayiinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve özel araç gereçler * 15 6,66%

17 Di�er G�da ve Benzeri Ürünlerin �malat�: ( 11, 12,13,14,15,16) numaral� s�n�flarda yer almayan yiyecek ve içeceklerin üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler

12 8,33%

17.1. Bisküvi, çikolata ve �ekerleme fabrikalar�nda kullan�lan lehimli kaplar 3 33,33%

17.2. Rafine tuz imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 8 12,50%

18

Özel ��leme Araçlar� ile Üretilen Yiyecek ve �çeceklerin �malat�: Geri dönü�ümlü foluklar, paketli konteynerler gibi aletleri kontrole yarayan ve özel materyaller olarak ( 11, 12, 13,14,15,16,17) numaral� s�n�flarda tan�mlanan faaliyetlerde kullan�lan sepet, kutu, araba, �zgara tepsileri, bal�k i�leme tepsileri v.b. iktisadi k�ymetler

4 25,00%

18.1. Alkollü veya alkolsüz içeceklerin pazarlanmas� ve sat�lmas�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 5 20,00%

18.2. Cam �i�eler 3 33,33% 18.3. Demir ve çelikten imal f�ç�lar ve tüpler 8 12,50%

19 Tütün ve Tütün Mamulleri �malat�: Sigara, puro, enfiye, cigarillo, pipo tütünü v.b. tütün ve tütün mamulleri imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler

15 6,66%

20 Mensucat Ürünleri ve Benzeri Ürünlerin �malat�

20.1. Örgü Ürünleri �malat�: Örme, a� dokuma, dantel ve benzerlerinin üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler 8 12,50%

20.1.1. Nak�� makineleri 5 20,00% 20.2. Pamuk ��leme: Pamuk i�lemeye yarayan iktisadi k�ymetler 10 10,00%

20.3.

Pamuk ve Yün �plik, Lif ve Dokuma Kuma� �malat�: E�rilmi� ipli�in haz�rlanmas�, kar��t�r�lmas�, bükülmesi, iplik ve liflerin sar�lmas�, ipli�in çözülmesi ve çevrilmesi, esnek iplik ve lifle kapl� ürünler, �erit, bez, lastik doku, örgü dokumalar, ambalajlama için bükülmü� jüt, �ilte, yast�k, çar�af, endüstriyel ku�aklar, fiberle kaplanm�� fabrika at�klar�n�n i�lenmesi, yumaklar ve kuma� tiftiklerinin i�lenmesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve benzerleri

10 10,00%

20.4.

Hal� �malat�, Hal� Boyama ve Bu Ürünlerin Tamamlanmas� ve Tekstil Ürünlerinin Paketlenmesi: Hal�, kilim, paspas, çift yüzlü dokunmu� yün hal�, saçak ve di�er saçakl� ürünlerin ve dokuma veya iplik hal�lar�n arka ve ön yüzlerinin birle�tirilmesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve elde dokuma hal� ile fabrikasyon hal�lar�n örneklerinin haz�rlanmas� veya çorap veya külotlu çoraplar�n katlanmas�, dikilmesi ve yün olmayan ürünleri üretmek için fabrikasyon ürünlerin katlanmas�, kesilmesi, dikilmesi, buru�turulmas�, düzeltilmesi gibi elbiselerden daha çok katlanarak, �ekil verilerek, kesilerek, dikilerek olu�turulan tekstil ürünlerinin paketlenmesi ve üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler

8 12,50%

20.5.

Giysi ve Di�er Bitmi� Ürünlerin �malat�: Giyim e�yas�/k�yafet, di�er tekstil ürünleri, kürkler ve dokumalar�n kesilerek ve dikilerek imal edilmesi ve tekstil ürünlerinin üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve tamamlay�c� malzemelerinin üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler (Deri ve sentetik giysilerin imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler hariç)

8 12,50%

20.6.

Deri ve Deri Ürünleri �malat�: Ayakkab�, kemer, giysi ve bavul gibi nihai deri ürünlerinin imalat�nda, ham kürklerin i�leme tabi tutulmas�nda, deri ve postlar�n tabakalanmas�nda, i�lenmesinde ve nihai i�lemlere tabi tutulmas�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler

8 12,50%

20.7.

Tekstil �pli�i �malat�: �pli�i dökme yapmak veya ipli�in i�lenmesinde ve bunlarla ilgili i�lemlerde kullan�lan iktisadi k�ymetler (Bu tür imalatta kullan�lan ana makineler �unlard�r: Hatal� sarma, çizme, tartma, kuma� dolaplar�, yüksek h�zl� burgu sarg� makineleri ve benzeri makineler)

8 12,50%

20.8. Yün Olmayan Dokumalar�n �malat�: Keçe ürünleri, vatka, tabaka pamuk, tampon, üstüpü v.b. üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler 10 10,00%

20.9. Endüstriyel iplik ve kordbezi imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 12 8,33%

20.10. Ham kuma� boyama i�lemlerinde (Boya, apre, kasar, ram, sanfor, y�kama, �ardo�, t�ra� v.b.) kullan�lan iktisadi k�ymetler 8 12,50%


20.11. Tekstil ürünlerinin test i�lemlerinde kullan�lan iktisadi k�ymetler: Kesim presi makinesi, diki� makinesi, overlok makinesi, çama��r makinesi

10 10,00%

20.12. Diki� makinesi (Terzilik, tekstil ürünleri tamirat� vb. i�lerde kullan�lanlar) 10 10,00%

21 T�bbi Malzeme, �laç ve Di� Malzemesi �malat�: Medikal ürünler, t�bbi ilaçlar ve di�le ilgili ilaç ve müstahzarlar�n üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler

8 12,50%

21.1.

Çift cidarl� buhar kazanlar�, komprime makineleri, doldurma makineleri, cihazlar� ve vas�talar�, tephir kazanlar�, merhem s�va�� haz�rlama kaplar�, merhem kar��t�rma cihaz� (Melanjör), merhem ezme makinesi (Melaksör), odistile ve obidistile cihazlar�, biyolojik ve müstahzarlar� yapan laboratuvarlarda kullan�lan cihaz, makine, tesisat, tertibat ve vas�talar

3 33,33%

21.2.

Vakum cihaz� veya buna muadil tertibat, tüp veya kavanozlara merhem doldurma ve kapama makineleri, ajitatörlü ve termostatl� suppozituar makinesi, harici tesirattan muhafaza için hususi empermeabilize ambalaj makinesi, ampul kapatma-doldurma makinesi

3 33,33%

21.3.

Kurutma evütü (Elektrikli, havagazl� ve buharl�), süzme tertibat� (muhtelif cins filtre cihazlar�), alkol distilasyon inbikleri, filtrasyon tertibat�, muhtelif filtre cihazlar�, bakteriyolojik ve immünolojik-serolojik müstahzar yapan laboratuvarlarda kullan�lan cihaz, makine, tesisat ve vas�talar, kal�plar (Tablet ve ka�eler ve di�er müstahzarlar için hususi suretle haz�rlat�lm�� bulunan kal�plar), t�bbi müstahzarlara ait ambalaj maddelerinin bask�s�nda kullan�lan kli�e, kal�p ve hususi b�çaklar

2 50,00%

22 Optik alet sanayiinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve özel araç gereçler * 10 10,00%

23 A�aç ürünleri imalat�

23.1. Kereste Kesimi: Kereste kesim makine ve ekipmanlar� ile benzerleri 6 16,66%

23.2.

Ah�ap Ürünler ve Mobilya �malat�: Kereste ve direklerin i�leme tabi tutulmas� da dahil kontrplak, s�k��t�r�lm�� kereste, dö�emelik malzeme, ah�ap kaplamalar, mobilya ve di�er ah�ap ürünleri ve bunlar�n benzerlerinin üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler

10 10,00%

23.3.

Ka��t ve Ka��t Hamuru �malat�: Hamur materyalleri i�leme ve depolama, beyazlatma i�lemleri, ka��t ve tabaka imalat� ve otomatik tamamlama i�lemleri için kullan�lan iktisadi k�ymetler ve imalatta yararlan�lan kimyevi maddelerin yeniden kullan�lmas� veya ar�nd�r�lmas� için kullan�lan belirli bir kapasitedeki buhar ve kimyevi maddelerin ay�rma sistemleri (Ka��t yap�m�nda kullan�lan kereste yada yap� sektöründe kullan�lan kontralit imalat�nda kullan�lanlar hariç)

13 7,69%

23.4.

Yeniden Kullan�labilen Ka��t, Tabaka Ka��tlar veya Ka��t Hamuru Ürünleri �malat�: Ka��d�n makinede katlanmas�, ka��t po�et, ka��t kutu, mukavva, zarf gibi ka��t hamurun belirli bir ürüne dönü�türülmesi, ka��d�n yeniden imal� veya de�i�tirilmesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler v.b.

10 10,00%

23.4.1. Elektronik mi�fer boru makinas�, tuvalet ka��d� ve mutfak havlu sarma hatt�, otomatik paket makinas�, otomatik denetleme makinas�, bobin asansörü

10 10,00%

23.5. Bebek bezi, kad�n ba�� ve bunlar�n benzerlerinin imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 10 10,00%

23.6. Ka��t ve karton ambalajlar�n üzerine yap�lan bask�larda kullan�lan kauçuk kli�eler 2 50,00%

24

Bas�n Yay�n ve Ba�lant�l� Sektörler: Bask�, ta� basmas�, gravür veya yaprak gibi bir veya birden fazla süreç arac�l�� ile yap�lan bas�mda kullan�lan; kitap ciltlemesi ve yaz�m�, oymac�l�k, resim oymac�l�� ve elektronik araçlarla yaz�m gibi bas�m ticareti ile ilgili hizmetlerin görülmesinde; kitap, gazete ve süreli yay�nlar�n yay�mlanmas�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler ve benzerleri

10 10,00%

25

Kimyasal Ürünler ve Ba�lant�l� Ürünlerin �malat�: Tamamlanm�� kimyevi ürünler, sentetik fiber ve plastik materyaller gibi ileri a�amalarda kullan�lan kimyevi ürünlerin ve temel organik ve inorganik kimyasallar�n imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler ve film, foto�raf ka��d�, hassas foto�raf ka��d�, geli�mi� kimyasallar gibi foto�rafç�l�kla ilgili gereçleri imal etmekte kullan�lan iktisadi k�ymetler ve at�k su havuz ve kanallar� gibi fabrika arazisi ve üretim süreciyle do�rudan ba�lant�l� bütün arazi düzenlemeleri (Binalar ve yap�sal eklentiler bu kapsamda de�ildir.)

10 10,00%


309

25.1. Elektrik, enerji da��t�m ve kontrol ekipmanlar� (Deniz suyunda çal��an e�anjör, filtre, pompa, boru, vana gibi ekipmanlar) 5 20,00%

25.1.1. Motorlar 10 10,00% 25.1.2. Deniz k�y�s�, ar�tma tesisi v.b. korozif ortamda çal��an motorlar 8 12,50% 25.1.3. Buhar emi� fan� v.b. s�cak ve nemli ortamda çal��an motorlar 5 20,00% 25.1.4. Seyyar dalg�ç pompa motorlar� 5 20,00% 25.1.5. Paneller ve panel cihazlar� 10 10,00%

25.1.6. Kablo, kanalet, tava, kondült, spiral, start-stop butonlar� ve benzerlerinden olu�an hatlar 10 10,00%

25.1.7. Deniz k�y�s�, ar�tma tesisi ve korozif ortamda çal��an saha cihazlar� 5 20,00%

25.2. Enstrümanlar ve saha cihazlar� (Asidik, bazik ve klorlu ortamlarda kullan�lan tank, e�anjör, kolon, pompa, boru ve vana gibi ekipman) 10 10,00%

25.3. Proses gere�i korozyon ve erozyona u�rayan özel reaktörler ve mü�temilat� 5 20,00%

25.4. Mamul ve yar� mamul ürün ta��mas�nda kullan�lan ve devaml� sirkülasyonda olan veya proses gere�i periyodik ��l i�lemlerine maruz kalan kutu, sepet, konteyner gibi ta��ma ekipmanlar�

3 33,33%

25.5. Petro kimya sanayiinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve bu sektörde kullan�lan tesisler 10 10,00%

25.6. Polyester elyaf imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 10 10,00% 25.7. Sentetik iplik imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 15 6,66% 25.8. Azot sanayiinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve özel araç gereçler * 10 10,00%

25.9. Suni gübre sanayinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve özel araç gereçler * 10 10,00%

25.10. Soda sanayinde kullan�lan kalsiyum oksit (Kireç) f�r�nlar� 5 20,00%

25.11.

Pestit (Ha�arat ilac�) ve di�er zirai kimyasal ürünler, boya, sentetik ürünler, vernik ve benzeri kaplay�c� maddeler, matbaa mürekkebi ve macun imalat�, eczac�l�kta ve t�pta kullan�lan kimyasal ve bitkisel kaynakl� ürünler, sabun ve deterjan, temizlik ve cilalama maddeleri, parfüm, kozmetik ve tuvalet malzemeleri imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler ve bunlar�n benzerleri

10 10,00%

25.12. Nükleer yak�t imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 12 8,33%

26

Kauçuk Ürünleri �malat�: Tekerlek, boru, kauçuktan yap�lm�� ayakkab�, mekanik kauçuk içeren e�yalar, ökçe ve tabanlar, dö�emelik malzemeler ve taban geçirilen lastik kaplama ve tekerlerin onar�m� gibi do�al, sentetik veya i�lemden geçirilen kauçuk veya bir a�açtan toplanan reçineden olu�an maddelerden yap�lan ürünlerin üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve benzerleri

10 10,00%

26.1.

Transmisyon kay��lar�, konveyör bantlar�, V kay��lar�n�n imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler: S�vama b�ça��, kür f�r�n� ve ön �s�tma grubu, laminasyon ve �ekillendirme ünitesi, so�utma grubu ve sar�m makinesinden olu�an konveyör bant üretim hatt�

10 10,00%

26.2.

Kauçuk Ürünleri �malat�nda Kullan�lan Özel Alet ve Cihazlar: Delme cihaz�, damga, kal�p göbe�i, kal�p, kundura kal�b�, �ablon, özel variller, f�rça, madeni levhalar ve benzerlerinden olu�an özel alet ve cihazlar *

4 25,00%

27 Nihai Plastik Ürünleri �malat�: Ticari amaçla üretilen özel plastiklerin kal�ba dökümünde ve plastik ürünlerin imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler

10 10,00%

27.1.

Plastik parça ve kal�plar�n imalat�na ili�kin olarak boyama ünitesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler: Ya� boya kabini ve ekipmanlar�, boya pi�irme f�r�n�, pozitif bas�nç ünitesi ve ekipmanlar� vb.

7 14,28%

27.2. Nihai Plastik Ürün �malat�nda Kullan�lan Özel Aletler: Delme cihaz�, damga aleti, kal�p, �ablon, ölçü aletleri ve benzerlerinden olu�an özel alet ve cihazlar *

4 25,00%

28

Cam Ürünleri �malat�: Düzcam, i�lenmi� camlar, cam kaplar, züccaciye ve cam elyaf� gibi s�k��t�r�lm�� cam ürünleri veya üflenerek �ekil verilmi� cam üretimi (Lens imalat�nda kullan�lanlar hariç)

28.1. F�r�nlar 28.1.1. Düz cam, buzlu cam ve cam kap f�r�nlar� 10 10,00% 28.1.2. Otomatik züccaciye ve cam elyaf f�r�nlar� 7 14,28% 28.1.3. El imalat� züccaciye f�r�nlar� 5 20,00% 28.1.4. Cam suyu (Slikat) f�r�nlar� 4 25,00%


28.1.5. Cam üretim potalar� 3 33,33% 28.2. Üretim ve i�leme makineleri 28.2.1. Cam üretimi, kesme ve i�leme makine ve teçhizat� 10 10,00% 28.2.2. Rodaj, delme, çapak alma ve bizote makine ve teçhizat� 5 20,00%

28.2.3. Cam elyaf�, otocam�, ayna, lamine temperleme, kaplama ve �s�cam makine ve teçhizat� 8 12,50%

28.2.4. Bilgisayar kontrollü, kumanda ve kalite kontrol cihazlar� 5 20,00%

28.3. Ergitme ve �ekillendirme proseslerinde yak�t olarak kullan�lan do�algaza ili�kin iktisadi k�ymetler

28.3.1. Do�algaz bas�nç ve ölçme istasyonlar� 15 6,66% 28.3.2. Do�algaz kazan ve kombi gibi yakma tesisleri 10 10,00% 28.3.3. Do�algaz iç tesisat ve ilgili ekipmanlar 10 10,00% 28.4. Cam ürünleri imalat�nda kullan�lan di�er makine, tesis ve cihazlar 5 20,00%

28.5. Cam Ürünleri �malat�nda Kullan�lan Özel Aletler: Kal�plar, �ablonlar, f�rçalar gibi özel alet ve cihazlar * 3 33,33%

29

Çimento �malat�: Çimentonun torbalanarak ticari sat�� amac�yla imalinda kullan�lan iktisadi k�ymetler (Beton ve beton ürünleri imalat�nda ve her türlü madencilik veya istihraç i�lemlerinde kullan�lan iktisadi k�ymetler hariç)

20 5,00%

29.1. Çimentolu yonga imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 15 6,66%

30

Ta� ve Topraktan/Kilden Yap�lan Ürünlerin �malat�: Kilden yap�lm�� çiniler, yal�t�m i�levi gören toprak malzeme ve seramikler, porselen, beton, haz�r beton, tu�la, kiremit, mermer, granit, çanak çömlek ve benzeri ürünler gibi toprak ve kilden yap�lan ürünlerin imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler

30.1. Ta� ve Topraktan/Kilden Yap�lan Ürünlerin �malat�nda Kullan�lan Ana Makine ve Teçhizatlar: Çamur, s�r ve pasta de�irmenleri, spraydierler, presler, kurutmalar, f�r�nlar v.b.

15 6,66%

30.2.

Ta� ve Topraktan/Kilden Yap�lan Ürünlerin �malat�nda Kullan�lan Yard�mc� Makine ve Teçhizatlar: Kil k�r�c�lar, konveyörler, elektörler, pompalar, havuz kar��t�r�c�lar, çelik silolar, ar�tma, toz emme, kompresör, pres-ç�k��, kurutma giri�-ç�k��, s�rlama bantlar�, s�r havuzlar�, s�r aplikasyon makineleri, stok arabalar�, stok arabalar� transfer sistemleri, f�r�n giri�-ç�k��lar�, kalite-ayr�m makineleri, tozlama makineleri, rektifiye makineleri, shrink f�r�nlar�, kesme makineleri, dekorlama hatlar� v.b.

8 12,50%

30.3.

Ta� ve Topraktan/Kilden Yap�lan Ürünlerin �malat�nda Kullan�lan Kalite Kontrol Sistemleri, Labaratuar cihazlar�: Otoklav, fiziksel ölçüm cihazlar�, kar��t�r�c�lar, elektronik teraziler, s�r eplikasyon ç�k��lar�, elek bask� cihazlar�, kumpaslar, proses kontrol cihazlar�, kimyasal ölçüm cihazlar� v.b.

7 14,28%

30.4. Ta� ve Topraktan/Kilden Yap�lan Ürünlerin �malat�nda Kullan�lan Yüksek Teknolojili Ürünler (Robot ve benzerleri) 6 16,66%

31 Demir-çelik ve metal ürünleri imalat�

31.1.

Demir �çermeyen Metallerin �malat�: Maden cevheri, maden külçesi ve hurdadan elde edilen demir içermeyen metallerin eritilmesi, elektrolizi, safla�t�r�lmas�nda; demir içermeyen metallerin yuvarlanmas�, ç�kar�lmas�, ala��m haline getirilmesinde; ayn� metallerin di�er temel ürünlerinin kal�plar� ve dökümlerinin üretiminde; çivi, kal�p, tel, kablo, büyük çivi ve in�aat kal�plar�n�n imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler

10 10,00%

31.1.1. Demir �çermeyen Metallerin �malat�nda Kullan�lan Özel Aletler: Delme cihazlar�, kal�plar, �ablonlar, demirba�lar, ölçüm cihazlar�, dökümler gibi özel aletler *

7 14,28%

31.2. Döküm Ürünleri ve Bunlar�n �malat�: Döküm ve göbek yap�m� gibi ilgili i�lemleri de içeren demir ve çeli�in dökümünde kullan�lan k�ymetler ve ayn� zamanda arazi düzenlemeleri ve özel araçlar *

10 10,00%

31.2.1. K�zaklar, merdaneler (Asit s�y�rma), konveyör kay��, �erit sarma tamburu 3 33,33%

31.2.2. Kal�plar 31.2.2.1. Alüminyum enjeksiyon kal�plar� 4 25,00% 31.2.2.2. Çelik kal�plar 4 25,00% 31.2.2.3. Sert metal kal�plar 5 20,00% 31.2.2.3. Saç parça kal�plar� 5 20,00% 31.2.2.4. Plastik kal�plar 4 25,00% 31.2.2.5. Cam kal�plar 5 20,00% 31.2.2.6. Strofor kal�plar� 7 14,28%


311

31.2.2.7. Döküm kal�plar 7 14,28% 31.2.2.8. Denge a��rl�� kal�plar� 4 25,00% 31.2.2.9. Alüminyum ekstrüzyon presi ve hatlar� 6 16,66%

31.3.

Çelik Ürünleri �malat�: Maden cevheri, maden külçesi ve hurdadan elde edilen demir ve çeli�in eritilmesi, ayr��t�r�lmas� ve bir araya getirilmesinde; çeli�in yuvarlanmas�, ala��m haline getirilmesi, bükülmesi; çivi, büyük çivi, in�aat kal�plar�, tel, kablo ve borular�n yap�m�nda kullan�lan ve sahibine bakmaks�z�n kok kömürünün üretiminde kullan�lan ve de çelik üretim merkezleri ve demir kar��ml� metal döken dökümhaneler taraf�ndan kullan�lan iktisadi k�ymetler ve ayn� zamanda da ilgili arazi düzenlemeleri ve yukar�daki faaliyetlerde kullan�lan özel araçlar *

10 10,00%

31.4.

Fabrikasyon Metal Ürünleri �malat�: Metal kutular, teneke kaplar, yap�sal fabrikasyon metal ürünler, metal kal�plar ve di�er demir bile�imli yada demir içermeyen metallerin üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler (Elektrikle çal��mayan �s�tma cihazlar�n�n imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler hariç)

12 8,33%

31.4.1. Fabrikasyon Metal Ürünlerinin Üretiminde Kullan�lan Özel Aletler: Delme aletleri, kal�plar, demirba�lar, ölçüm cihaz�, dökümler ve dönü�türülebilir konteynerler gibi özel araçlar *

3 33,33%

31.5.

Metal Yüzeylere Uygulanan ��lemlerde Kullan�lan �ktisadi K�ymetler: Bu i�lemler, metallerin yüzeylerinin boya veya benzeri bir uygulamaya girmesinden önce, metalde pas ve cürufun bulunmas�, tuz, toz, gres ve ya� gibi yüzeyde kir bulunmas� ve yüzey profili gibi faktörlerden ar�nd�r�larak yüzeyin kumlama i�lemi ile temizlenmesi, metalin tüm yüzeyine gözenek aç�lmas�, yüksek bas�nçta çelik granül-grit püskürtülerek yüzey, boya ve di�er koruyucu malzemelerin uygulanmas� için gerçekle�tirilen i�lemleri ve bunlar�n benzerlerini içermektedir.

6 16,66%

31.6. PVC kap� ve pencere sistemleri ve bunlar�n benzerlerinin imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 6 16,66%

31.6.1. PVC imal kal�plar� 4 25,00%

31.7. Galvanizli sac üretimi ve rulo saclar�n haddelenmesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler

31.7.1.

Galvanizli sac üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler: Dilme hatt�, boy kesme hatt�, ince kesme hatt�, kal�n sac kesme ve istifleme makinesi, trapez formlama makinesi, orsis ya�lama makinesi, boyama hatt�

12 8,33%

31.7.2. Rulo saclar�n haddelenmesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler: Temizleme hatt�, asit regenerasyon hatt�, so�uk hadde tesisi, tavlama f�r�nlar�, temper haddesi, demineralize su üretim cihaz�

12 8,33%

31.8. Dövme çelik parça imalat�nda kullan�lan kal�plar 2 50,00%

31.9.

Pirinç yüzeylerin üzerine çe�itli kimyasal maddeler kullanarak elektroliz yöntemiyle nikel ve krom kaplama i�inde kullan�lan iktisadi k�ymetler ile pirinç yüzeylerin üzerinde bulunan kur�un metalinin kaplama esnas�nda ayr��t�r�lmas� i�leminde kullan�lan kur�un giderme tesisleri

12 8,33%

32

Madeni E�ya ve Makine Sanayi: Demiryollar� malzemesi imal eden tesisler, e�me makineleri (Metal varak), aletler (Anahtar, lokma, gönye v.b.), alüminyum e�ya imal eden makineler, ate�li silâhlar imal eden makineler, boru imal eden makineler, buz ve so�utma cihazlar� imal makineleri, demir ve çelik aletleri imal eden makineler, elektrik ekipman ve malzemesi imal eden makineler, gemi in�a makineleri, �s�tma (Gaz, elektrik sobalar�, radyatörler v. b.) cihazlar� imal eden makineler, kazan imalinde kullan�lan makine ve aletler, konserve kutular� imal makineleri, motor, makine ve türbin imal makineleri, tar�m makine ve aletleri imal makineleri, buldozer imal ve in�a eden makineler, c�vata ve somun imal makineleri, di�li imal makineleri, e�me makineleri (Zaviye, daire veya helezon) , galvanizleme makineleri, traktör imal edici makineler, büro makineleri (Daktilo, hesap makinesi, faks makinesi v.b.) imal eden makine ve tesisler, bobin sarma makineleri, hakketme makineleri, diki� makineleri imal eden makineler, yatak i

20 5,00%

32.1. El aletleri ve ev aletleri imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 12 8,33%


33 Elektrik ve Elektronik ��lemlere Dayal� �malat ve Makine �malat�

33.1.

Elektrikli ve Elektrikli Olmayan Makineler ve Di�er Mekanik Ürünlerin �malat�: Makineli araçlar, endüstrinin genelinde kullan�lan ve özel endüstri alanlar�na ait makineler, elektrik trafolar�, da��t�m ve iletim sistemleri, mahal �s�tma ve so�utma ve dondurma sistemleri, ticari olarak veya evlerde kullan�lan araçlar, tarla ve bahçelerde kullan�lan makineler, in�aat makineleri, petrol ve maden yataklar�nda kullan�lan makineler, içten yanmal� motorlar, türbinler, aküler, lambalar, ayd�nlatma demirba�lar�, karbon ve grafiti ürünleri, t�bbi araçlar, di�çilikle ilgili ekipman ve araçlar, bitmi� makine, ekipman ve ek parçalar� imal etmek için kullan�lan iktisadi k�ymetler ve benzerleri

10 10,00%

33.2.

Elektronik Parça, Ürün ve Sistemlerinin �malat�: Havadan gerçekle�tirilen uygulamalar da dahil elektronik ileti�im, hesaplama, alet kullanma ve kontrol sistemlerinin; ayn� zamanda frekans, modüle edilmi� dalga geni�li�i olan al�c� ve vericiler, elektrik sa�layan elektronik istasyonlar, televizyon ve video kameralar�, kay�t cihazlar�, teypler, bilgisayarlar, bilgisayar ekipmanlar�, elektronik enstrümanlar, saatler, duvar saatleri; elektron tüpleri, kondansatörler, bobinler, rezistanslar, üstünde i�aret ta��yan alt devreler, �alterler, lazerler, fiber optik araçlar, manyetik medya araçlar� ve haz�r kablolar ve bunlar�n benzerlerini imal etmede kullan�lan iktisadi k�ymetler (Fotokopi makineleri, yaz�c�lar, posta ölçüm cihazlar�, di�er elektro mekanik ve mekanik i� makineleri ve ba�ka bir yerde s�n�fland�r�lan iktisadi k�ymetler kapsam d��ndad�r.)

6 16,66%

33.3. Her Türlü Yar� �letken �malat�: Her türlü yar� iletken imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 5 20,00%

34

Motorlu Araçlar�n �malat�: Otomobiller, kamyonlar, treylerler, karavanlar, otobüslerin ve benzerlerinin montaj�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler (Ba�ka bir s�n�flamada yer alan iktisadi k�ymetler bu s�n�f�n d��ndad�r.)

12 8,33%

34.1. Motorlu Araçlar �malat�nda Kullan�lan Özel Aletler: Matkap, kal�p, demirba�, döküm, numune, ölçüm aleti ve özel transfer ta��ma araçlar� gibi özel aletler olarak tan�mlanan iktisadi k�ymetler *

3 33,33%

34.1.1. Motosiklet, moped ve bisiklet üretiminde kullan�lan üretim bantlar� 5 20,00%

34.2.

Motorlu araçlar yan sanayiinde kullan�lan iktisadi k�ymetler (Amortisör, yay, bask�, disk, debriyaj ve bunlar�n benzeri gibi motorlu araçlara ait aksam, parça ve di�er ekipmanlar�n imalat�na kullan�lan iktisadi k�ymetler)

10 10,00%

35

Havac�l�kta Kullan�lan Mamullerin �malat�: Hidrolik, hava bas�nçl�, elektrikli ve mekanik sistemleri de içeren havac�l�kta kullan�lan araçlar�n ve onlar�n parçalar�n�n imalat� ve montaj�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler (Elektronik Hava Savunma Sistemleri, k�lavuz, kontrol, radyasyon, hesaplama, test, denizcilik ve haberle�me araç-gereçleri veya onlar�n parçalar�n�n üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler ise kapsam d��ndad�r.)

10 10,00%

35.1. Havac�l�kta Kullan�lan Mamullerin �malat�nda Kullan�lan Özel Araç Gereçler * 6 16,66%

36 Gemi ve bot yap�m�

36.1.

Gemi ve Bot �n�as�yla �lgili Makine ve Ekipmanlar: (6.10.) s�n�f�na dahil edilmeyen gemi, bot, gemi yüzdüren dubalar, r�ht�mda kullan�lan delme araçlar� ve özel fabrikasyonlar�n tamir ve imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler ve bu k�ymet s�n�f�na dahil edilen k�ymetlerin i�lemlerinde kullan�lan makine ve ekipmanlar da dahil özellikle bütün imalat ve tamir makineleri ve ekipmanlar� (Binalar ve bunlar�n yap�sal eklentileri kapsam dahilinde de�ildir.)

12 8,33%

36.2. Gemi ve Bot �n�as�nda Kullan�lan Özel Araç Gereçler: Kal�plar, matkaplar, numuneler, demirba�lar, cerler ve ölçüm aletleri gibi özel araç olarak tan�mlanan iktisadi k�ymetler *

7 14,28%

36.3.

Gemi ve Botlar�n �n�a Edildi�i Kuru R�ht�m ve Saha Uygulamalar�: (36.1 ve 36.2.) s�n�flar�na dahil edilmeyen gemi, bot, gemi yüzdüren dubalar, r�ht�mda kullan�lan delme araçlar� ve özel fabrikasyonlar�n imalat�nda ve tamirinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve su, kanalizasyon ve elektrik sistemleri gibi yüzen ve sabit kuru r�ht�mlar, gemi havuzlar�, iskeleler, gemi güzergâhlar� ve bütün di�er saha uygulamalar� (Binalar ve bunlar�n yap�sal eklentileri hariç)

16 6,25%


313

37 Demiryollar� Makineleri, Araç-Gereçleri ve Tesisleri

37.1. Peron ve yükleme yerleri üzerindeki kontrüksiyonlar (Galeriler dahil) 25 4,00%

37.2. Peronlar 20 5,00% 37.3. Rampalar 10 10,00% 37.4. Kömür ve akaryak�t verme tesisleri 20 5,00% 37.5. Cüruf temizleme tesisleri 5 20,00% 37.6. Bak�m, muayene ve temizleme tesisleri 20 5,00%

37.7. Triyaj tesisleri (Atma ve kayd�rma yerleri, ray frenleri, kiri�li frenler) 25 4,00%

37.8. Esas toprak i�leri, di�er tesisler 25 4,00% 37.9. Balast 10 10,00%

37.10. Tüneller ve yer alt� tesisleri (Tek ve çift hatl� tüneller, yer alt� trenleri tesisleri) 100 1,00%

37.11. Menfezler (Boru merfezleri, karayolu merfezleri, su geçitleri ve di�erleri) 25 4,00%

37.12. Peron ve karayolu alt ve üst geçitleri 25 4,00%

37.13. Hemzemin geçitleri (Otomatik hemzemin geçit i�aretleri, elle idareli bariyerler, otomatik bariyerler ve tesisler) 12 8,33%

37.14. Mekanik sinyal tesisleri

37.14.1. Kumanda aletleri, blok tesisleri 12 8,33% 37.14.2. Sinyaller, transmisyon tertibat� 16 6,25%

37.14.3. �stasyon sinyal tesisleri ve kumanda aletleri, otomatik blok tesisleri, transmisyon hatlar� 12 8,33%

37.15. Trafik merkez idaresi (CTC)

37.15.1. Kumanda makineleri ve teçhizat�, röleler, makas, tahrik cihazlar� v.b. 10 10,00%

37.15.2. Sinyaller 12 8,33% 37.15.3. Transmisyon hatlar� ve tesisleri 12 8,33% 37.15.4. Sinyalizasyon kuvvet tesisleri 12 8,33% 37.15.5. Otomatik fren tevfik tertibat� 16 6,25% 37.15.6. Heyelan, ta� dü�me ve feyezan ihbar tesisleri 5 20,00%

37.15.7.

Otomatik ve manivelal� telefon santralleri ve tesisleri, tren istikamet ve zamanlar�n� gösterir tesisler, kuranportör, dispeçing, telgraf, teleprümör, saat ve hoparlör tesisleri gibi tesisler ve bunlar�n tesisleri

16 6,25%

37.15.8. Yang�n ihbar tesisleri ve yaz� gönderme tesisleri 16 6,25% 37.15.9. Telekomünikasyon kuvvet tesisleri 16 6,25%

37.15.10.

Yard�mc� istihsal tesisleri (Tazyikli hava, su istihsali, jeneratör gaz�, oksijen ve asetilen tesisleri gibi tesisler, sofaj santralleri ve benzerleri)

20 5,00%

37.15.11. Döner yada yürür köprüler, vagonlar� çevirerek bo�altan tesisler,

y�kama ve temizleme tesisleri, ölçü kontrol ve tart� tesisleri 10 10,00%

37.15.12. Kimyevi ve termik tertibata maruz kalmayan makineler 16 6,25%

37.15.13. Kimyevi ve termik tertibata maruz kalan makineler 5 20,00%

37.15.14. Madeni olmayan maddeleri i�leyen di�er makine ve tesisler 16 6,25%

37.15.15. Hurufat ve tertip makineleri 5 20,00%

37.15.16. Düz bask� makineleri, rotasyon, cilt, minatip ve portatif bask�

makineleri v.b. 12 8,33%

37.15.17. Tala� alan ve almayan tezgahlar, kereste i�leyen tezgahlar ve di�er

tezgahlar 20 5,00%

37.15.18. Yol makineleri (Buldozer, greyder, kompresör, betonyer, elevatör,

traktör ve benzerleri ile bunlar�n eklentileri) 10 10,00%

37.15.19.

Kuvvet makineleri ve tesisleri, uzak mesafe makineleri, muhavvile merkezleri, tali istasyonlar ve tevzi merkezleri, tali istasyonlar ve tevzi merkezleri, seyir hatlar� v.b.

33 3,03%

37.15.20. Yüksek ve orta gerilimli tesisler 33 3,03%

37.15.21. Elektrik ölçü ve kontrol tertibat�, döner elektrik makineleri 20 5,00%

37.16. Nakil vas�talar� mefru�at ve teçhizat� 16 6,25%


37.17. Di�er mefru�at ve teçhizat 16 6,25%

38 Demiryolu Vagonlar�n�n �malat�: Demiryolu yük veya yolcu vagonlar�n�n (Demiryolu transit vagonlar� da dahil) yap�m� ve yenilenmesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler

12 8,33%

39 Lokomotif �malat�: Demiryolu lokomotiflerinin (Madencilik ve endüstride kullan�lan lokomotifler de dahil) yap�m� ve yenilenmesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler

11 9,09%

40 Demiryolu raylar� 10 10,00% 40.1. Dekovil hatt� 15 6,66%

41

Madalya, Mücevherat, Oyuncak ve Di�er Baz� Mallar�n �malat�: Mücevher, müzik aletleri, oyuncak ve spor e�yalar�n�n, sinema filmi, televizyon filmi ve teypler, mürekkepli kalemler, kalemler, ofis malzemeleri ve sanat ürünleri, sapl� süpürgeler, f�rçalar, kutular�n ve benzerlerinin üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler

12 8,33%

42

Boru Hatt� Arac�l�� le Ta��mac�l�k: Boru ve nakil araçlar� vas�tas�yla petrol, gaz ve di�er ürünlerin bir yerden bir yere ta��nmas�na yarayan özel, ticari ve anla�ma kabilinde kullan�lan iktisadi k�ymetler

22 4,54%

43 Telefonla verilen ileti�im hizmetleri

43.1. Telefonla Haberle�meyi Sa�layan �ktisadi K�ymetler: Ticari faaliyet olarak yürütülen ve bir kontrata ba�l� olarak verilen telefon hizmetlerinin temin edilmesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler

45 2,22%

43.2. Merkezde kullan�lan yönetim binalar� 45 2,22%

43.3. Telefon Hizmetleri Vermeye Yarayan Teçhizatlar: Telefon istasyonu cihazlar�, kulübe, telefon santrali ve baz istasyonu ve benzer ekipmanlar gibi iktisadi k�ymetler

10 10,00%

43.4. Telefon Da��t�m Santralleri: Direk hatlar�, al�c�lar, yer alt� kablosu borular� v.b.(�lgili ekipman ve araziye yap�lan ilgili yenilikler ve bunlar�n benzerleri de dahildir)

24 4,16%

43.5.

Bilgisayar Destekli Telefon Merkezine Ait Ofis �alter Teçhizatlar�: Telefon merkezi ofis ekipman� olarak merkezin kapasitesi içinde kullan�lan bilgisayar ve bilgisayar donan�m� fonksiyonu gören ekipmanlar ve benzerleri

10 10,00%

44 Medya ve ileti�im hizmetleri

44.1.

Radyo ve Televizyon Yay�nc�l��: Yay�n istasyon kuleleri d��nda radyo ve televizyon yay�nc�l��nda kullan�lan iktisadi k�ymetler ve telgraf, deniz kablolar�, uydu ileti�im araçlar�, yurt içi ve yurt d�� radyolu telgraf, kablolu telgraf ve deniz kablolar�n� ve uydu ileti�im sistemlerini temin etmek için kullan�lan, ileti�imi sa�layan ilgili iktisadi k�ymetler; ayn� zamanda araziyle ilgili benzeri iyile�tirmeler (S�n�flama, benzer ekipmanlar olarak sadece ileti�im arac� olacak �ekilde kullan�lan kablolu televizyon ekipmanlar�n� ve kar��la�t�r�labilir araç-gereçleri ve sadece tek yönlü haberle�mede kullan�lan kablolu televizyon araç-gereçlerini ise kapsamaz.)

6 16,66%

44.2.

Yüksek Frekansl� Radyo ve Mikrodalga Sistemleri : Vericiler, al�c�lar, antenler, anten destekli yap�lar, cihazlardan antenlere nakil hatlar�, verici so�utma sistemleri ve kontrol ve amplifikasyon (Ses hacmini artt�rma ekipmanlar�) gibi iktisadi k�ymetler (Kablolu ve uzun hatl� sistemler ise kapsam d��ndad�r.)

13 7,69%

44.3.

Kablolu ve Uzun Menzilli Sistemler: Nakil hatlar�, direk hatlar�, deniz kablolar�, gömülü kablolar ve muhafaza kablolar�, elektronik sinyal göndericiler, elektronik sinyal gönderme istasyonlar� ve di�er ilgili iktisadi k�ymetler (Bu s�n�f, yüksek frekansl� radyo ve mikro dalga sistemlerini kapsamaz.)

27 3,70%

44.4.

Merkezi Ofiste Kullan�lan Kontrol Ekipmanlar�: Elektro mekanik trafo, iletim aletleri, i�lemleri takip eden ve yerine getiren çift tarafl� iletim sistemleri, teleks teçhizatlar�, ev elektrik sistemleri ve ortak mahalde kullan�lan araçlar� da içeren ileti�ime yarayan sinyallerin genel kontrolü, izlenmesi ve yön verilmesi için kullan�lan iktisadi k�ymetler

17 5,88%

44.5.

Bilgisayarla Kontrol Edilen, Yönlendirilen ve Bunlarla �lgili Olan Kontrol Ekipmanlar�: Merkezi ofisten kontrol edilen ana bilgisayarlar, ayn� �ebekeye ba�l� bilgisayarlar, kontrol amaçl� olarak özel yap�lm�� di�er ilgili ekipmanlar ve yer düzenekleri

10 10,00%


315

44.6.

Uydularla Ba�lant�l� Olarak Çal��an Yeryüzündeki �ktisadi K�ymetler: Yeryüzü istasyonlar�ndaki sabit teçhizatlar, antenler, uydu haberle�me teçhizatlar� ve uydu haberle�mesinde kullan�lan yard�mc� teçhizatlar gibi iktisadi k�ymetler (Genel amaçl� kullan�lan teçhizatlar� veya uydular�n uzayda kulland�klar� teçhizat s�n�f d��ndad�r)

10 10,00%

44.7.

Özel �ah�slara Ait Mülkler Üzerine Monte Edilen Ekipmanlar: Bilgisayar terminal ekipman�, güç üretim ve da��t�m� sistemleri, özel güç toplama merkezi ekipmanlar� ve di�er ilgili ve ba�lant�l� ekipmanlar gibi özel �ah�slara ait mülklere monte edilen ekipmanlar

10 10,00%

44.8. Televizyon yay�nc�l��, kablolu TV ve dijital yay�nc�l�k

44.8.1.

Vericiler : Kuleler, antenler, ön amplifikatörler, de�i�tiriciler, tadilat araç-gereçleri ve kopyalanmayan sistem programlar� gibi iktisadi k�ymetler (Verici binalar� ve program yazmaya yarayan iktisadi k�ymetler hariç)

11 9,09%

44.8.2.

Abone Ba�lant� ve Da��t�m Sistemleri: Ana hat yard�mc� kablolar�, ba�lant� sa�lay�c� donan�mlar, amplifikatörler, enerji teçhizatlar�, pasif aletler, yönlendirici ba�lant�lar, altl�klar, bas�nç giri�leri, ba�lant� kablolar�, ba�lant� kurucu transformatörler, çok yönlü ba�lant� sa�lay�c� ekipman ve dönü�türücüler gibi iktisadi k�ymetler

10 10,00%

44.8.3.

Program Yap�m�: Kameralar, film makaralar�, video teyp kaydedicileri, ��kland�rma araçlar�, araçlar d��ndaki sahne gerisinde yer alan ekipmanlar gibi iktisadi k�ymetler (Binalar ve onlar�n yap�sal mütemmim cüzleri kapsam d��ndad�r)

9 11,11%

44.9. Film ve kasetler

44.9.1. Filmler 2 1. Y�l %60, 2. Y�l %40

44.9.2. Teyp kasetleri, video kasetler, DVD, CD v.b. 2 1. Y�l %60, 2. Y�l %40

44.10. Telekomünikasyon network hizmetleri, internet hizmetleri, internet üzerinden sesli ba�lant� hizmetleri, uydu ve mobil hizmetleri sa�lamak amac�yla kullan�lan iktisadi k�ymetler

10 10,00%

45 Elektrik piyasas� faaliyetleri 45.1. Üretim

45.1.1. Elektrik Üretimi: Ticari amaçl� sat�� için elektri�in üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler 40 2,50%

45.1.2. Elektrik sa�layan hidrolik üretim araçlar�

45.1.2.1 Baraj gövdesi, arklar, kanallar, tüneller ve su oluklar� gibi iktisadi k�ymetler 40 2,50%

45.1.2.2 Cebri boru, türbin, jeneratör gibi elektromekanik iktisadi k�ymetler 15 6,66%

45.1.3.

Elektrik Sa�layan Buhar Üretim Araçlar�: Temel buhar üniteleri ile birle�ik sirkülasyonda çal��t�r�lan yanma tribünleri ve ticari olarak sat�� amac�yla buhar gücünden elektri�in üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve at�k ayr��t�rma ve kaynaklar�n geri dönü�ümünü sa�layan araçlar taraf�ndan kullan�ld�� zaman elektrik ve buhar da��t�m sistemleri gibi elektrik jeneratörleri, ve benzeri k�ymetler (Gaz türbinleri hariç)

20 5,00%

45.1.4.

Elektrik Sa�layan �çten Yanmal� Türbin Üretim Araçlar�: �çten yanmal� türbinler, dizel motorlar, di�er içten yanmal� motorlar ve bunlarla ilgili güç türbinleri ve/veya jeneratörleri ve ilgili arazi düzenlemelerinden olu�an özel hareket ettiricilerin kullan�lmas�yla meydana getirilen sat�� amaçl� elektrik üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler (Temel buhar ünitelerine sahip ortak sirkülasyonla çal��an içten yanmal� türbinler hariç)

15 6,66%

45.1.5. Endüstriyel enerji ve endüstriyel elektrik üretim sistemleri 22 4,54%

45.1.6.

Gaz Türbinleri: Kompresör ile bas�nçland�r�lm�� hava ile do�algaz, motorin, nafta ve benzeri yak�tlar�n kar��t�r�larak yak�lmas� sonucunda ortaya ç�kan �s� enerjisini mekanik enerjiye dönü�türen ekipmanlar

5 20,00%

45.1.7 Rüzgar enerjisi santralleri: Türbin, kule, jeneratör ve kanatlar gibi iktisadi k�ymetler 10 10,00%

45.2. �letim

45.2.1.

Elektrik Sa�layan �letim Araçlar�: Ticari olarak sat�lan elektri�in iletiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler (Araziyle ilgili ilk olarak yap�lan temizleme ve tasnif etme düzenlemeleri bu s�n�f kapsam�nda de�ildir.)

30 3,33%


45.3. Da��t�m

45.3.1.

Elektrik Sa�layan Da��t�m Araçlar�: Ticari olarak sat�lan elektri�in da��t�m�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler (Araziyle ilgili ilk olarak yap�lan temizleme ve tasnif etme düzenlemeleri bu s�n�f kapsam�nda de�ildir.)

30 3,33%

45.3.2. Endüstriyel enerji ve elektrik da��t�m sistemleri 22 4,54%

45.3.3.

Elektrik Enerjisi Da��t�m Sistemleri: Tadilat, ar�za giderimi, �ebeke dö�eme, kontrol ve da��t�m yollar� ile elektrik enerjisinin tedarikinde kullan�lan iktisadi k�ymetler (Tüketicilere ait bina ve bunlar�n mü�temilat�na yerle�tirildikleri zaman bu k�ymetler kapsam d��ndad�r.)

20 5,00%

46 Suyun elde edilmesi, depolanmas�, ar�t�lmas� ve da��t�lmas�n� sa�layan hizmetler

46.1. Barajlar 50 2,00% 46.2. Bentler 20 5,00% 46.3. Kuyular 46.3.1. Artezyen kuyular 20 5,00% 46.3.2. Kaya arazide aç�lan derin su kuyular� 10 10,00% 46.3.3. Kumlu-kalkerli arazide aç�lan derin su kuyular� 5 20,00% 46.4. Suyun depolanmas� ve ar�t�lmas� 46.4.1. Depo ve tanklar 40 2,50% 46.4.2. Ar�tma sistemleri 20 5,00% 46.5. Suyun da��t�lmas� 46.5.1. Pompalama sistemleri 10 10,00% 46.5.2. Da��t�m ve borulama sistemleri 25 4,00% 47 Do�al gaz ve gaz üretimi ve bunlarla ilgili hizmetler

47.1.

Gaz Sa�layan Da��t�m Araçlar�: Arazi üzerine kurulan ve gazla çal��an su �s�t�c�lar� ve gaz dönü�türücü ekipmanlar, da��m hatlar�, servis hatlar�, bas�nç dü�ürme ve ölçme istasyonlar� ve benzeri yer alt� ve yer üstü düzenekleri

22 4,54%

47.2. �ç Tesisat ve �lgili Ekipmanlar: �ç tesisat boru hatt� ve teçhizat�, do�algaz sayaçlar�, kazan ve kombi gibi gaz yak�c� cihazlar 14 7,14%

47.3.

�mal Edilmi� Gaz Sa�layan Araçlar: Yer alt� do�algaz� ile tamamen dönü�mesine izin vermeyen kimyevi ve/veya fiziksel iktisadi k�ymetlere sahip gaz imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler (Gaz üretim sistemleri ve ba�ka bir yerde s�n�fland�r�lan at�k ar�t�m� ve kaynaklar�n geri dönü�ümünde kullan�lan ilgili sistemler bu s�n�fa dahil edilmez.)

30 3,33%

47.4.

Do�al Gaz Yerine Normal Gaz Sa�layan Üretim Araçlar�: Yeralt� do�al gaz�yla beraber tamamen gaz yak�t�na dönü�türülebilen daha hafif hidro karbonlar, neft ya�� veya doymu� ya�lar�n katalitik dönü�ümünde kullan�lan iktisadi k�ymetler

14 7,14%

47.5. Do�algaz üretim araçlar� 14 7,14%

47.6. Gaz Sa�layan �letim Hatlar� ve Depolama Araçlar�: �letim boru hatlar�, katodik koruma ve telekomünikasyon tesisleri, kompresör istasyonlar�, depolama ile ilgili yer alt� ve yer üstü tesisleri

22 4,54%

47.7.

S�v�la�t�r�lm�� Do�algaz Üreten Araçlar: Yükleme ve bo�altma ba�lant�lar�, alet tak�m-teçhizat� ve kontrol, pompalama, buharla�t�rma ve kuruland�rma, tanklara koyma, do�algaz�n s�v� hale getirilmesi, depolanmas� ve yeniden gaz haline getirilmesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve gaz nakil hatlar� ve da��t�m sistemleri ve denizle ilgili terminal araçlar�yla birbirine ba�l� olan boru hatlar� ve benzerleri

22 4,54%

47.8. S�nai gaz üretimi 47.8.1. Gaz s�v�la�t�r�c� tesisler 8 12,50% 47.8.2. Hava ayr��t�rma ünitesi 8 12,50% 47.8.3. Gaz merkezi da��t�m sistemleri 5 20,00% 47.8.4. Tüp dolum sistemleri (Endüstriyel, t�bbi, g�da v.b.) 8 12,50% 47.8.5. Tüp test üniteleri 10 10,00% 47.8.6. Kimya tesisleri (Hidrojen ve narkoz üretim tesisi) 10 10,00% 47.8.7. Likit silindirler 8 12,50% 47.8.8. Asetilen tüpleri 8 12,50% 47.8.9. S�nai gaz tüpleri 10 10,00% 47.8.10. Seyyar tüp ta��ma paletleri 5 20,00% 47.8.11. Paletli tüp kollektörleri 8 12,50% 47.8.12. S�v� gaz buharla�t�r�c�lar� 8 12,50%


317

48

Merkezi Bir Sistemle Buhar�n Üretim ve Da��t�m�: Sat�� amac�yla buhar�n üretimi ve da��t�m�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler (Ba�ka bir s�n�flamada yer alan at�klar�n ayr��mas�n� sa�layan ve kaynaklar�n geri dönü�ümünün yap�ld�� fabrikalarda kullan�lan iktisadi k�ymetler hariç)

15 6,66%

49

At�klar�n Ayr��t�r�lmas�n�n ve Kaynaklar�n Geri Dönü�ümünün Yap�ld�� ktisadi K�ymetler: Çöplerin veya di�er kat� at�klar�n veya �s�tma için kullan�lan biyolojik at�klar�n veya kat�, ak��kan yada gaz halindeki yak�tlar�n geri dönü�ümünde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve ayn� zamanda elektrik, gaz, buhar ve s�cak su elde etmek için yak�t sistemlerinden ç�kar�lan at�klar, gaz veya ya� prolsis sistemleri veya yanma sistemleri yada barajlardaki i�lemlerden kalma at�klar, di�er at�klar yada biyolojik at�klar� toplamak, elde etmek ve i�lemek için kullan�lan alanlardaki yap�lar ve bütün fabrika i�lem ekipmanlar�n� ve kat� at�k toplama, biriktirme, i�leme, ay�rma, s�n�fland�rma ve kat� çöp ve di�er çöpler için kullan�lan destek ve dönü�türme i�levi gören iktisadi k�ymetler ve su temini ve i�leme araçlar�, at�k ayr��t�rmas� ve kaynaklar�n geri dönü�ümünü sa�layan araçlar�n küllerinin temizlenmesi i�ini gören iktisadi k�ymetler (S�n�flar�nda belirtilmi� elektrik, s�cak su, buhar ve i�lenmi� gaz üretim ekipmanlar� gibi

10 10,00%

50 Belediyelere veya belediye iktisadi te�ekküllerine ait at�k su ar�tma araçlar� 24 4,16%

51 Belediyelere veya belediye iktisadi te�ekküllerine ait kanalizasyonlar 50 2,00%

52

Gerçekle�tirilen �� ve Hizmetler: Toptan ve perakende sat�� ile ki�isel yada profesyonel hizmetlerde kullan�lan iktisadi k�ymetler ile di�er s�n�flara girmeyen iktisadi hizmet sektörleri ile ilgili iktisadi k�ymetler

10 10,00%

52.1. Ki�isel ve ev aletlerinin tamir ve bak�m�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 10 10,00%

52.2. E�itim hizmetleri (�lkö�retim, ortaö�retim, yüksekö�retim, özel kurslar ve yeti�kinlerin e�itildi�i kurs ve okullarda kullan�lan iktisadi k�ymetler s�n�flama içinde yer almaktad�r.)

6 16,66%

52.3. Sa�l�k hizmetleri 6 16,66%

52.4.

Otomotiv ve benzeri motorlu araçlara ili�kin olarak verilen hizmetler (Motorlu araçlardan otomotiv, kamyon, kamyonet ve benzeri araçlar�n sat��, bunlar�n servis hizmetleri ve yedek parça hizmetlerinin verilmesinde kullan�lan iktisadi k�ymetler)

12 8,33%

52.5. Güvenlik hizmetleri 8 12,50% 52.6. Tan�t�m ve Da��t�mla �lgili Ticari Faaliyet ve Hizmetler 10 10,00%

52.7. Foto�raf bask� ve hizmetlerinde kullan�lan iktisadi k�ymetler (Bask�, banyo ve bunlara benzer makine ve araç gereçler) 10 10,00%

53 Petrol ve petrol ürünlerine ili�kin da��t�m ve pazarlama faaliyetleri 53.1. Dolum hatt�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 10 10,00%

53.2.

Boru hatlar� (Eski harmanlama tank� aras� boru hatt�, so�utma kulesi boru hatt�, vagon dolum- eski harmanlama boru hatt�, gres kazan dairesi k�zg�n ve so�uk devre ya�� boru hatt� ve bunlar�n benzerleri)

12 8,33%

53.3. Laboratuar ölçüm ve test cihazlar� 8 12,50%

53.4. Ar�tma i�lemlerinde kullan�lan tesis, araç gereç ve bu i�lerde kullan�lan di�er iktisadi k�ymetler 10 10,00%

53.5. Dolum adalar�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 12 8,33%

53.6.

Hizmet Binalar�, Tesis ve arazi düzenlemeleri (�skele ve eklentileri, kanal, havaland�rma sistemleri, tan�t�c� amaçla kullan�lan araçlar, köprü, kuyu, otopark, tanker, tank ve benzeri araç sahalar�, sundurma, tel örgü, telefon ve su gibi �ebeke hatlar�, topraklama sistemleri, yang�n sistemi ve bunlar�n benzerleri)

20 5,00%

54 �lk tesis ve taazzuv giderleri 5 20,00%

55.

Gayri Maddi �ktisadi K�ymetler: �mtiyaz haklar� (Franchising), patent, formül, dizayn, örnek kal�p, teknik bilgi (Know-how), format, telif hakk� ve benzeri kalemler, lisans, kullan�m hakk� ve izni veya devlet kurum ve kurulu�lar� taraf�ndan verilen di�er haklar (��letme hakk� gibi) ve bunlar�n benzerleri

15 6,66%

55.1. Pe�temall�k 5 20,00%

55.2. Turizm amaçl� arazi tahsislerine ili�kin olarak ödenen altyap� kat�l�m pay� 5 20,00%

56 Özel maliyetler (Kira müddeti belli olmayanlar) 5 20,00% 57 Ara�t�rma-Geli�tirme giderleri 5 20,00%


58 Konaklama i�letmeleri ile lokanta-gazino, kahvehane, k�raathane, pavyon, k�r bahçesi, pastane, bar ve emsali umumi istirahat ve toplant� yerlerinde kullan�lan iktisadi k�ymetler

5 20,00%

58.1. Reklam panolar� ve billboardlar 58.1.1. I��kl� 5 20,00% 58.1.2. I��ks�z 10 10,00% 58.2. Mafsall� tenteler 2 50,00% 59 Turistik tesisler ve e�lence faaliyetleri 10 10,00%

59.1. Turistik tesislerde kullan�lan porselen veya camdan yap�lm�� (Kristal hariç) her nevi mutfak ve servis tak�m ve malzemeleri 4 25,00%

59.2. Turistik tesislerde kullan�lan el, yüz ve banyo havlular�, yatak çar�aflar� ve yast�k k�l�flar�, masa örtüleri, plato ve her nevi peçeteler ve benzerleri

2 50,00%

59.3.

Turizm Sektöründe Kullan�lan Özel Araç-Gereçler: Deniz spor malzemeleri ve araçlar� (Bot, katamaran, sürat teknesi ve bunlar�n motorlar�, jet ski, �i�me deniz sporu oyun aletleri, parasailing v.b. ), k�� spor malzemeleri, (Kayak ayakkab�s�, kar motoru v.b.), golf arac�, kongre-konferans organizasyon ekipmanlar� (Ses sistemleri, projeksiyon cihaz� v.b.), müzik aletleri (Piyano v.b.)

3 33,33%

59.4.

E�lence ve Spor Aktiviteleri: Bowling salonlar�, bilardo salonlar�, havuzlar, plajlar, aquaparklar, lunaparklar, panay�r alanlar�, sirkler, sergi alanlar�, tiyatrolar, konser alanlar�, stadyumlar ve minyatür golf sahalar�, yamaç para�ütü alanlar� ve bunlar�n benzerleri gibi i�letme yada tesislerin i�letilmesi yada ilgili hizmetlerin verilmesi s�ras�nda giri� ücreti veya parayla yap�lan ödemeler kar��l��nda e�lence hizmetlerinin gerçekle�tirildi�i yerlerde kullan�lan iktisadi k�ymetler

10 10,00%

59.4.1. Spor, fitnes ve rekreasyon faaliyetlerinde ve spor salonlar�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 10 10,00%

59.5. Toplu yemek üretiminde kullan�lan iktisadi k�ymetler 10 10,00%

60 Tiyatro dekorlar� (Otel ve tatil köyleri animasyon ve gösterilerinde kullan�lan dekorlar dahil) 2 50,00%

61 Suda yap�lan faaliyetler 61.1. Dalyan ve voli mahalleri (Daimi olarak kullan�lanlar) 10 10,00% 61.2. �amand�ra tesisat� 5 20,00% 61.3. Salma a�lar� (Bal�kç�l�kta kullan�lanlar) 3 33,33% 61.4. Sürütme aleti komple (Süngercilikte kullan�lan) 2 50,00% 61.5. Dal�� faaliyetlerinde kullan�lan araç ve gereçler 3 33,33%

62 Berber, kuaför, güzellik salonlar�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler ve özel araç gereçler * 8 12,50%

63 �zolasyon malzemeleri imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler 12 8,33% 63.1. Naylon film kaplama 8 12,50%

64

Sterilizasyon i�lemlerinde kullan�lan iktisadi k�ymetler (T�bbi ürün, ambalaj malzemeleri, laboratuar ürünleri, farmasötik, kozmetik ve bunlar�n hammaddelerinin sterilizasyonunda ve g�da ve hayvan yemlerinin patojen mikroorganizmalar�ndan ar�nd�r�lmas�nda, ar�ivlerin ve antikalar�n korunmas�, polimerilerin modifikasyonu, çapraz ba�lama, zincir moleküllerin k�r�lmas� i�lemlerinde kullan�lan iktisadi k�ymetler ve bunlar�n benzerleri)

10 10,00%

64.1. Sterilizasyon i�lemlerinde kullan�lan kaynak (radyoaktif kobalt) 5 20,00% 65 Savunma Sanayi

65.1. Savunma sanayiine ili�kin makine ve teçhizat imalat�nda kullan�lan iktisadi k�ymetler (35. numaral� s�n�flamada ve ba�ka bir s�n�fta yer alan iktisadi k�ymetler kapsam d��ndad�r.)

15 6,66%

65.1.1. Savunma sanayiine ili�kin makine ve teçhizat imalat�nda kullan�lan özel araç gereçler 7 14,28%

65.2. Savunma sanayiine ili�kin makine ve teçhizat imalat� için kullan�lan yan sanayi ürünlerini imal eden iktisadi k�ymetler 10 10,00%

65.2.1. Savunma sanayiine ili�kin makine ve teçhizat imalat� için kullan�lan yan sanayi ürünlerinin imalat�nda kullan�lan özel araç gereçler

5 20,00%

66. Denizcilik sektöründe kullan�lan baz� iktisadi k�ymetler 66.1. Fener cihaz�, sis düdü�ü, racon cihaz� ve solar panel 10 10,00% 66.2. Fener kumanda tablosu, �arj regülatörü, �arj redresörü 2 50,00% 66.3. Radar, radyofar ve seyir haritalar� 5 20,00%


319

EK 3 �ktisadi K�ymetlerin De�erlemesi

�KT�SAD� K�YMET�N TÜRÜ DE�ERLEME ÖLÇÜSÜ �LG�L� KANUN MADDES�(VUK)

1 TL Kasa �tibari De�er 266,284 2 Döviz Kasa Borsa Rayici, Yoksa Mal. Bak. Aç�k. Kur 263, 280 3 Hisse Senedi Al�� De�eri 279 4 Yat�r�m Fonu Kat. Bel. Al�� De�eri- Borsa Rayici 279,289

5 Kar-Zarar Ort.(Get. Belli Olmayan) Al�� De�eri 279

6 Di�er Menkul K�ymetler Borsa Rayici 279

7 Eshaml� �irket-�kt. Kamu Mues. Ç�k. Tahviller �tibari De�er 286

8 Ticari Mal-�mal Edilen Emtia Maliyet Bedel, 274-275 9 De�eri Dü�en Mal Maliyet Bedel veya Emsal Bedel 267,278

10 Hurda Vb Emsal Bedel 267,278 11 Alacaklar Mukayyet De�er 265,281 12 De�ersiz Alacaklar Gider 322 13 Vazgeçilen Alacaklar Mukayyet De�er+ Gider 265,324 14 Alacak Senetleri Mukeyyet De�er+Tasarruf De�eri(Reeskont) 265,281 15 �upheli Alacaklar Mukeyyet De�er+�.A.Kar��l��(Gider) 265,281,288,323 16 �upheli Alacak Senetleri Mukeyyet De�er+�.A.Kar��l��(Gider) 265,281,288,323 17 Hat�r Senetleri Mukayyet De�er 264,281 18 Vadeli Banka Mevduatlar�(TL) Mukeyet De�er+K�st Getiri 265,281

19 Vadeli Banka Mevduatlar�(Döviz) Borsa Rayici+K�st Getiri 280,281

20 Verilen Dep. Ve Teminatlar Mukayet De�er 265,283

21 Amortismana Tabi �kt. K�ymetler, Demirba�lar Maliyet Bedeli +Amortisman (Gider) 262,269, 270-273, 313-320

22 Haklar Mukayyet De�er 265,282 23 Özel Maliyetler Maliyet Bedeli +Amortisman (Gider) 262,269,270,271,272,273,32724 Banka Kredileri Mukayyet De�er+K�st Gider 265,285 25 Senetsiz Borçlar Mukayyet De�er 265,285 26 Borç Senetleri Mukayyet De�er+ Tasarruf De�eri(Reeskont) 265,285 27 Ortaklara Borçlar Mukayyet De�er 265,285 28 Di�er Borçlar Mukayyet De�er 265,285 29 Al�nan Avanslar Mukayyet De�er 265,287 30 Al�nan Depozito ve Teminatlar Mukayyet De�er 265,287 31 Y�llara Sari �� Avanslar� Mukayyet De�er 265,287 32 Pe�in Tahsil Edilmi� Gelirler Mukayyet De�er 265,287


YARARLANILAN KAYNAKLAR AKGÜÇ, Öztin., Mali Tablolar Analizi, Muhasebe Enstitüsü, Yay�n No:64, 9.Bask�, �stanbul, 1995CANO�LU, Mehmet Ali.; BA�OL, Ali �hsan

Tek Düzen Hesap Plan�na Göre Örneklerle Vergi Muhasebesi, Sür yay Sürekli Yay�nlar, �stanbul, 2004

AKYOL, Mehmet Emin; KÜÇÜK, Muzaffer.,

Tek Düzen Hesap Plan�na Uygulamas�, Maliye Postas� Yay�nlar� Ankara, 1999

TENKER, Nejat., Finansal Muhasebe, 2. Bask� Gazi Kitapevi, Ankara,1999 YILMAZ, Kaz�m., VUK GVK KVK KDVK Aç�s�ndan De�erleme, Ce-Ka Ankara 2000. YILMAZ, Kaz�m., �n�aat Muhasebesi Vergilendirme ve Asgari i�çilik, Ankara 2007. AKDO�AN, Nalan; TENKER, Nejat;

Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Geni�letilmi� 6. bask�, Gazi Kitapevi, Ankara 1998.

AKDO�AN, Nalan; SEV�LENGÜL, Orhan;

Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulamas�, 4. bask� ASMMM Odas� Yay�nlar�, Ankara, 1995.

KAVAL, Hasan Muhasebe Denetimi, Gazi Kitapevi 2. Bask� Ankara 2005 ÖCAL Fikret, ERDEN Selman, I�IKLILAR Sadi �n�aat Muhasebesi, Türkmen Kitapevi ��M�EK, Alper; ÖZKÖK, Servet; Vergi Muhasebesi, 2. Bask�, Olu� Yay�nc�l�k, Ankara, 2005 aSA�LAM, Necdet; �ENGEL, Salim; ÖZTÜRK, Bünyamin;

Türkiye Muhasebe Standartlar� Uygulamas�, 2. Bask� Maliye Hukuk Yay�nlar�, Ankara 2008

Muhasebe Uygulamalar� ve Vergi Mevzuat� Sempozyumu IV Bildirileri, Ankara SMMM Odas� Yay�n No:33 Ankara 2004 Türkiye Muhasebe Standartlar�, TMSK Yay�n No 2 Ankara, 2007Vergi Usul Kanunu Katma De�er Vergisi Kanunu Vergi Usul Kanunu Genel Tebli�leri Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebli�leri Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebli�leri Katma De�er Vergisi Kanunu Genel Tebli�leri Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebli�leri

Documents

Vergisel İşlemlerin Muhasebeleştirilmesi-ASMMMO-Kitap