VEOURSTOFAiSLANDS

Snjoflooadeild

ATHUGUN ASNJOFlODAHÆTTU

f SUDAVfK

eftir

Hlyn Sigtryggsson

og

Oskar Knudsen

~...,.

ReykjavikApril 1988

EFNISYFIRLIT

EFNISYFIRLIT

MYNDASKRA

TlJFLUSKRA

INNGANGUR

SAGA SNJOFLODA f SUDAVfK

Traoargil

Snjofloo sem fell å årunum 1884-1892

Snjof1oo sem fell um 1960

Snjofl60io 1973

Snjof1oo årio 1987

F100 ur h1iainni ofan via bæinn

Snjof1oo åria 1983

Snjof1oa åria 1988

UTREIKNINGAR AHRADA SNJOFLODA

F100 ur Traaargili

Floa af Suaavikurh1ia

NIDURSTODUR

HEIMILDASKRA

i "i,-

bIs.

i

ii

ii

2

3

3

3

3

4

8

11

11

14

15

15

15

22

23

MYNDASKRA

bIs.

l. mynd l

2. mynd i vasa aftast

3. mynd 7

4. mynd 9

5. mynd 9

6. mynd 10

7. mynd 10

8. mynd 11

9. mynd 13

10. mynd 17

Il. mynd 18

12. mynd 19

13. mynd 20

14. mynd 21

TliFLUSKRA

l. tafla

2. tafla

ii"

bIs.

6

14

·t\avik

1. mynd: Suaavik og Suoavikurfjall via Alfta f joro i fsa f jaroardjupi.

Mælikvarai 1:50.000 (Army Map Service 1950).

l

INNGANGUR

Athugun su a snjofl6Dahættu i Suoavik, er her liggur fyrir, er

hluti af heildarathugun a snjoflooahættu i ymsum byggoum landsins.

Ofanflooanefnd taldi rett ao litio væri a athugun pessa sem for gangs­

verkefni eftir ao ljost vara ao tvo floa hofou fallia a og i nand via

svæoi, par sem gert var rao fyrir byggingum i aoalskipulagi Suoavikur

1987-2007 (Skipulag rikisins [1986]).

2"

SAGA SNJOFLOOA f SUOAvfK

Kauptunio Suoavik stendur via Alftafjoro. Ofan via kauptunio er

Suoavikurhlio i Suoavikurfjalli. Undirlendi er par liUo, en hlioin

er pa ekki mjog brott um 600 metra upp fra sjavarm81i. Syost i

Suoavikurhlio er Traoargil. Sunnan via Traoargil er Sauratindur og

Sauradalur, en ur honum fellur Eyrardalsa (l. mynd).

F160in eru dregin a kort (2. mynd) efUr peim upplysingum sem

tiltækar eru og merkt meo artali.

Traoargil

Upplysingar um tvo fyrstnefndu floOin eru hafOar eftir Margreti

porlaksdottur, en hun er fædd 1902. Hun byr via Aoalgotu 46, sem er

niori via sjo beint neoan via Traoargil.

Snjofloo sem fell å årunum 1884-1892

Sagnir af fyrra flooinu hefur hun eftir fOour sinum en hann var

fæddur 1877. Ekki er vitao nakvæmlega hvenær flooio fell, einungis ao

pao fell pegar Porlakur Hinrik Guomundsson (Hrefnu-Låki), faoir

Margretar, var strakur. Flooio hefur pvi liklega fallio einhverntima

a arunum 1884-1892. Flooio var mjog stort og breiddist um. allan

Traoarhrygg. Tunga ur flooinu for niour ao sjo, eftir lækjarfarvegi.

Flooio olli ekki tjoni, nema verio getur ao pao hafi skemmt hrutakofa,

sem stoo niori via sjo.

Snjofloo sem fell um 1960

Annao floa sem Margret tiltok, vegna pess ao pao olli tjoni, fell

liklega um 1960. F160io var Margreti minnisstætt vegna pess ao pao

3

eyoilagoi meginhluta tungiroinga hennar. Margret sagoi aD pa hefoi

snjodyngjan hrugast upp viD f j arhusin o fan viD bæinn. Utlinur

floosins eru dregnar a 2. mynd eftir abendingum hennar.

Margret sagoi aD fl6D fram ur gilkjaftinum væru algeng. Pau

staovuoust oftast efst a hryggnum an pess aD valda tjoni.

Snjof1ooio 1973

f februarhefti Veorattunar (Veourstofa fslands, 1973) segir:

"Snjof16D fellu vioa a Vest f jarDum og NorDurlandi um eoa

laust fyrir miojan manuoinn, og ollu sum peirra tjoni a

fjarhusum, hIaDum, bilum rafmagnsstaurum og giroingum. Um

snjofloo er getio apessum staoum: Kirkjubolshlio vio

Skutulsfjaro, Suoavikurhlio, en par fellu marg snjofloo,

Tunguskogi viD fsafjaro og innst i fsafjaroarbæ."

Pann 28. februar 1973 birtist eftirfarandi frett i Timanum:

Marg snjofloo a Suoavikurhlio. Frettaritari H.M., Suoavik.

"Her hafa veDur geisao i halfan manuD, enda er allt a

kafi i snjo. A Suoavikurhlio hefur hvert snjoflooio rekio

annaD, og ur gil i her beint ofan viD kauptunio, Traoargili,

komu ohemju miklar snjodyngjur a dagunum. f gilia safnast

mikill snjor i noraaustanatt, og voru par komnar oskaplegar

hengjur, er alIt brast fram. Komst snjoflooia lengra niaur

en via vitum aaur dæmi um. Staovaoist pao ekki langt ofan

viD husin, en olli pa ekki aaru tjoni en pvi, aD ein fjar­

hushlaoa brotnaDi.

Samgangur hafa aa mestu legio niD ri i pessum harainda­

kafla, en ekki hafa snjoflooin, sem komio hafa a Suaavikur­

hlio, og raunar einnig i Skutulsfirai, valdia neinu tjoni,

4

enda hafa staokunnugir menn vara a ser, pegar sva stendur a,

sem nu hefur verio."

Nanari eftirgrennslan hefur leitt i ljos ao flooio for yfir tvo

fjarhus, sem stoou sitt hvoru megin via hloouna. Flooio barst sioan

. u.p.b. 50 m, niour a tunio, neoan via fjarhusin.

Sigurjon Rist (1977) segir fra pvi ao januar 1973 hafi verio

fadæma hlyr og en sioar hafi allt hlaupio i gadd sva hjarnbreiour

mynduoust a fjollum. En snjofl60 hafi tekio ao falla vioa a Vest­

fjoroum eftir noroaustan hrioarrumbu 11. og 12. februar. Helgi

Bjornsson (1980) telur veorio pann 14. februar dæmigert veour'" sem

kemur af stao snjoflooahrinu.

Dagana 11.-14. februar 1973 var noroan hvassviori og snjokoma i

Æoey (3. mynd). Eins stigs hiti var a hadegi pann Il., veorio skall a

klukkan 14.05 og a mionætti hafoi hitinn lækkao um 10 stig. Strax a

fyrstu klukkustundinni naoi vindhraoinn 12 vindstigum. pessa fjora

daga mældist samtals 11.8 mm urkoma en hafa ber i huga ao illa safnast

i mæla i hvassviori. Snjodypt jokst ur 5 i 9 cm, en liklegt er ao

vegna hvassviorisins hafi snjo dregio mjog i skafIa. Hitastigsfallio

gæti hafa orsakao djuphrimmyridun i snjopekjunni i Traoargili, en pao

hefur pa enn aukio a snjoflooahættuna. Reiknaaur var prystivindur

yfir Suaavik pessa daga. f ljos kemur ao N og NA att er rikjandi i

haloftunum (1. tafla). Hugsanlegt er ao NA læg att flytji snja. af

Suoavikurhlio i Traoargil.

pegar flooio fell hafoi rikt noraanatt um nokkurn tima. Hrioar­

hraglandi var og sja matt i ao skof i norourhlio Traoargils ( Gisli

Sigurbjtirnsson, Grund, Guorun Jonsdottir fra Hattardal og Gunnar

Gislason, Blomsturvollum munnlegar upplYsingar). Liklegt er ao upptok

floosins seu a sama svæoi og vorio 1987 (sarnanber ario 1987).

5

1. tafla: ~rystivindur yfir Suoavfk 11. til 14. februar 1973.

dagur klukkan prystivindur r att1

hnutum

11.02.73 12 42 SA

15 95 A

18 106 A

21 117 ANA

12.02.73 00 85 ANA

03 53 NA

06 53 NA

09 53 NNA

12 69 N

15 53 NNA

18 38 NNA

21 32 N

13.02.73 00 32 NNV

03 36 NNA

06 42 NNA

09 42 NNA

12 64 NNA

15 53 NNA

18 64 N

21 74 NNA

14.02.73 00 74 NNA

03 vantar vantar

06 64 NNA

09 53 NA

12 58 NA

15 32 NA

18 32 NA

21 21 NNA

24 37 NA

~..,,-

-6-

-..j

A

10

8

8

4

2O

5

V"~urh-a i vindstlgum

Hltl i 'C

v

s

A

N 12

10

8

6

4

2O

5

O~ - O

·5 _ _ ~ """ ~.5-10 -10

10

O

10

SnJ6dypt i cm 10

O

10

5 Clrkom. i mm

O i i i i I I [ I ! I I I I

6 I 7 I 8 I 9 I 10 I 11 I 12 I· 13 . 14 i 15

5

I I 'O16

3. mynd: Veaur i Æaey 6. til 16. februar 1973.

Margret Porlaksdottir (munnlegar upplysingar) taldi ao hlaoan sem

eyoilagoist hefoi staoio fra 1928.

Snjoflooio 1987

pann 31. mars 1987 fell snjofl60 ur Traoargili. (Dagsetning

floosins er nokkua a reiki, p.e. fra 30. mars til 2. april). Flooio

stoovaoist u.p.b. 20 m ofan via tungiroingar a Traoarhrygg (Steinn

Kjartansson og Henry Bæringsson, munnlegar upplYsingar).

Flooio atti upptok noraantil i Traoargili a um 75 m breiou svæDi

(2. og 4. mynd). i gilinu var floobrautin slett einsog sleoabraut ao

sogn Steins (5. mynd). Flooio var um u.p.b. 25 m breitt par sem pao

kom ut ur gilinu. Steinn gekk a floatunguna morguninn eftir ao flODiD

fell. Hann tok miD a hus og gat teiknaD utlinur flootungunar a

loftmynd.

Ummerki pessa floos voru skoouo pann 20. mai 1987. Efst a

Traoarhrygg, i u.p.b. 120 m y.s. voru djup skriofor i svoroinn, og

gigir eftir hnullunga (5. 6. og 7. mynd), par var lika talsvert af

grjoti fra 1-30 cm i pvermal. pegar neoar dro a hrygginn urDu stærri

steinar algengir • Stærstu steinarnir voru 1,8 m i pvermal og ha fa

vegio 6-8 tonn (8. og 9. mynd). Malardreifin endaoi um 30 m ofan vio

tungiroingar, sem kemur heim vio utbreioslu floosins samkvæmt sjonar­

vottum.

AOfaranatt pess 31. mars 1987 snerist vindur i norovestanatt og

kolnaoi i Æoey um 4,1 stig, ur -3,6 i -7,7 stig. Urkoma var 2.2 mm pa

um nottina og snjodypt jokst um 5 cm. A isafiroi var urkoman pessa

natt 5.6 mm og snjodypt jokst einnig um 5 cm.

8"';,.

4. mynd: Upptakasvæai snjof1oosins i Traoargi1i 31. mars 1987.

5. mynd: f kjafti Traoargi1s. Leifar snjodyngjunnar fra 31. mars 1987

~ann 20. mai sama ar. Skriofar i sveroinum.

9

6. mynd: Hoggfar eftir stein i f16ainu 31. mars 1987.

7. mynd: Einn stærsti steinninn 1.8 m i pvermal og 6-8 tonn.

10

8. mynd: Neoarlega å Traoarhrygg (45 m y.s.). Grjotio å vegarslooanum

er framburaur floosins 31. mars 1987.

Floa ur hlioinni ofan via bæinn

Aria 1983

Einungis er pekkt eitt tilvik par sem floa ur hlioinni ofan

porpsins i Suoavik hefur valdia tjoni.

Frå pessu er greinir Haflioi Helgi Jonsson (1984) i "Snjofloo å

fslandi veturinn 1982-1983":

"Næst urou skaoar skBmmu eftir åram6t pegar hrina purra

snjåflåoa gekk yfir Vestfiroi. på hljåp å 4 mannlausa bila

isuganda firoi, og skemmdust 2 peirra. på slitu snjå flåa

einnig raflinur i Onundarfiroi og i Arnarfiroi. En mesta

tj6nio i pessari hrinu vara å suoavik pann 6. januar. på

hlj6p å tveimur stBoum ur fjallinu fyrir ofan bæinn, og t6ku

11

flooin af sitt fjarhusio hvort og drapu um 50 fjar. Auk

pess eyoilagoi annao peirra spennistao.

Nyrora flooio fåll um klukkan sja um morguninn, reif pak af fjar­

husinu a ytri-Hafoa og braut husio. Pakio af fjårhusinu staovaoist å

gafli bilskurs a Tungatu 2 (Elias porbergsson, Tungatu 2, munnlegar

upplYsingar). F1ooio velti einnig spenni svo hluti bæjarins vara

rafmagnslaus. Snjodyngjan var u.p.b. 1,5 m djup og nåOi ao efstu

husum i 14 m y.s. (Haflioi Helgi Jonsson, 1984).

Syora fl60io fåll um klukkan 15. pao lenti a i:iOru f jarhusi sem

lagoist yfir fåo sem i .. pvi var. pao floa naoi einnig ao efstu: husum

via Tungatu i 14 m y.s. Dypt snjodyngjunnar var u.p.b. 2,5 m.

Bæoi flooin voru k6fhlaup og rak um 300 m suour meo hlioinni

undan vindi (Haflioi Helgi Jonsson, obirt stofnanaskYrsla).

Upptak fl60anna voru i u.p.b. 300 m y.s. (Elias porbergsson,

munnlegar upplYsingar).

Samtals drapust um 50 fjar i pessum snjoflooum. F100tungurnar

voru um 120 m breioar (Haflioi Helgi Jonsson, 1984).

Pann 3. januar hafoi verio 10 cm snjodypt i Æoey og hiti rått

ofan via frostmark mikio snjoaoi pann dag og allt fram til pess 7.

pann 4. kolnaoi og var um 5 stiga frost næstu daga. Pann 5. skall a

noroan storhrio og var snjodypt ao morgni pess 6. oroin 38 cm og

snjoaoi enn (9. mynd). prystivindur yfir Suoavik var reiknaaur

klukkan 6, 9, 12 og 15 pann 6. januar (2. tafla). Mjag hvass noranatt

var rikjandi. Hugsanlegt er ao snjo a Suoavikurfjalli skafi i sliku

veori a hlioina ofan Suoavikur.

Veourfario fyrir flooio bendir til pess ao hitaskil hafi verio i

snjopekjunni. Djuphrim pvi hafa myndast um pau, en pao asamt miklum

snjopyngslum eykur verulega hættuna a pvi aD snjorinn fari af staD.

12

"

5

50

"

v

10

9

8

7

6543,

5

A

N

Snj6dypl i cm

lJeourhæo i vlndstigum

Hlli~ ;;>'~_~ ~ ..__._.__~_ _ __ ~ __= .~

Vind<itl

"

v

5

A

N10

9

8

76543,5

O

ve5,

50

o' I~,---

o

5 Urkomll i mm o _J-l-- .. }---- ..... ··c-J=J l.... . _~____mLmj-._~ J. ..._I=L ,Ci. __ ...- 1l

I

o

5

o

28 29 30 31 1 2 3 4 5 6 7

9. IllYlld: Ve;)lI" II Ik,. 20. c1eselni",,, ")f12 I il 7. 1""""11' 1903.

2. tafla: prystivindur yfir Suoavik 6. januar 1983.

klukkan

06

09

12

15

prystivindur i hnutum

Ul

Ul

101

69

ått

N

N

NNA

N

Snjofloo årio 1988

pann 19. februar 1988 um klukkan 11.30 årdegis feU 1itio

snjofl60 i h1ioinni ofan via Leikskolann i Suoavik. petta floa var

vott lausasnjofloo sem rann ofan å gomlum snjo. Flooio stoovaoist i

hlioinni og olli engu tjoni.

Veour i Suoavik var hlynandi og rigning, frost hafoi fario i 5,5

stig på um nottina , en komin var f jogurra stiga hiti pegar flooio

fell. Um nottina hafoi verio snjokoma eoa slydda og hafoi bætt 5 cm i

snjodypt og var hun pa oroin 45 cm.

14

UTREIKNINGAR AHRADA SNJOFLODA

Utreikningar å hraoa snjoflooa eru geroir meo forriti Porsteins

Johannessonar (1986).

Floa ur Traoargili

Flooio 31. mars 1987 var teiknao å kort og langsnio pess asamt

breidd lesio a t51vu. Pa var hraoi floosins reiknaaur meo forriti

Porsteins Johannsesonar (1986) notaair voru stualar fyrir pekktan

farverg. f ljos kom ao reiknuo skriolengd reyndist minni en raunveru­

leg skriolengd floosins. Pa var floatungan sem var um 250 m breio

prengd og fundin su breidd sem fl60tungan purfti ao hafa til ao

reiknaori og raunverulegri skriolengd bæri saman. Breiddin sem notuo

var er til ao reikna hraoan er 110 m (ID. mynd).

Til ao reikna hraoa flåos sem fer i sjå er upptakasvæoio breikkao

ur 75 m i 160 m, en notuo sama breidd itungu 110 m (Il. mynd).

Floa af Suoavikurhlio

Flåoin 6. l. 1983 voru teiknuo meo peirri breytingu ao pau voru

låtin falla beint undan halla (farvegir 2 og 3 å 2. mynd). Pao er

gert vegna pess ao forritio gerir einungis råa fyrir pyngdarkrafti, en

til pess er tekio ao flåa in rak undan vindi. Notaair voru stualar

fyrir opinn farveg, en par sem reiknuo skriolengd reyndist minni en

raunveruleg skriolengd var mymax lækkao ur 0,25 i 0,15 til ao reikn­

aori skriolengd bæri saman via raunverulega (12. mynd synir hraoasnio

farvegs 2 og 13. mynd synir hraoasnio farvegs 3). Snjåflåoabraut 4

(2. mynd) er hugsanleg snjåflåoabraut. Reiknuo var skri1l1engd og

15

"i,-

hraDi floDs i IJeirri braut meD somu stuDIum og fyrir floain 6. 1.

1983. Slikt snjofloa stoavast i 5 m y.s. (14. mynd).

16'>;,-

oo

,.---..,.tO

ro ut •• 1

....... - 30

~

x

.~

'OCl

'"':c

<Il-­E10

o180016001400

.... ' ..•.••... ' 0- 20

1200(m)

600 800 1000Fjarlaegd

400200

en>,0

oE'<t

-og: _~ "-----_

~NL~~~~::r::o

o

'----"

;(

~

-.J

10. mynd: Hraili f snj6fl6ilinu ur Trailagili 31. m.ars 1987. NotaDur eru fastar fyrir pekktan

farveg Cl=>orsteinn J6hannesson, 1986).

,~

Bro ut •• 1

x

'M'Om

'":c

~

<Il-­E10

........~ 20

........- 30

O1400 1600 18001200

(m)600 800 1000

Fjarlaegd400200

oo

r---... tD.

UJ

CD

>-0o< E--t

'-...-/

o"DOQ)No

Io

o

11. mynd: Hraoi snjofloos ur Traoagili sem fer niour r sjo. Breidd r uppttii<um 160 m og breidd

r tungu 110m. Notaair eru fastar fyrir pekktan farveg (I=>orsteinn Johannesson, 1986).

BrCkut: 2

-ooL

I

,--..x

'-"

20 ,--..(fl

..........E

'-"

10

1000 O800400 600

Fjarlaegd (m)200

.. :'''<: : .

oo....,--..

(fl

>-'1)

E El,(

.......... N

-oQ)o

Io

O

12. mynd: Hraoi r syora snj6f16oinu 6.1. 1983 reiknaDur meD forriti Porsteins

J6hannessonar (1986). NotaDir eru stuDlar fyrir opinn farveg nema

mymax er 0.15.

of ... i ... i .====::: .. Yi ... L oo 200 400 600 800 1000

Fjarlaegd (m)

NCJ d'

BroO-oJ,....-.... .q- . . ..ui . .. . ..

>.

~ El tl~",-o N . '.' .•.........

alo

I

t 320

10

r--.Ul

'----­E

'-"

-ool-

I

r--.X

'-"

13. mynd: Hraoi r nyrora snj6fl6oinu 6.1. 1983 reiknaour meo forriti Porsteins

J6hannessonar ( 1986). Notaoir eru stuolar fyrir opinn farveg nema

mymax er 0.15.

Br t 4oo....---Ul

>,N

Eg~

f

'-'N

U(l)

oI

oo 200 400 600

Fjarlaegd Cm)800

20

10

1000 O

r---.Ul

'-...E

'-../

uoL

I

r---.X

'-../

14. mynd: Hraoi i hugsanlegu snjåfl61li reiknallur mell forriti Porsteins

J6hannessonar (1986). NotaDir eru somu stuola,r, og fyrir

fl60in 6.1. 1983.

NIDURSTODUR

Saga snj6flooa i Suoavik nær yfir sioastlioin 100 ar. Su saga er

po liklega gloppott pvi snjofloo sem ekki valda tjoni gleymast oft

fljotlega.

Veourfar a Islandi hlynaoi allverulega upp ur 1920. Hlyindin

heldust til arsins 1965 en pa varo aftur alika hita far og rett fyrir

1920. Sioan he fur nokkuD hlYnao. Pessar breytingar hafa verio a pann

hatt aD vetrarmisseriohefur hlynao storlega en sumrin nanast staoio i

staD. pessara breytinga gætir meira norDanlands en sunnan (Jon

Eyporsson og Hlynur Sigtryggson 1980).

Snjoflooin ISuDavik 1973 og 1983, naou aD efstu husum i bænum.

Pau urDu a timabili sem er orlitio kaldara en timabilio 1920 til 1965

en pa ekki eins kold og sioustu aratugir nitjandu aldar. Ef kolnar

eykst tioni snjoflooa og pau verDa stærri.

Snjoflooin 1983 voru kofhlaup en snjoflooakeilur stoova ekki kof.

pessvegna er or801egt aD byggja ofan Tungotu. Llkanreikningar benda

til pess aD snjof1oo norDan viD svæoio sem flooio fell a 1983 geti

falliD niour undir sjo. pykir pvi oraolegt aD byggja meir i pa att.

Hins vegar er bent a, aD innan viD Eyrardalsa, a svæoinu i grennd viD

barnaskolann og kirkjuna, er snjoflooahætta litil sem engin, og er pvi

raDlegt aD beina ibuoarbyggingum pangao (samanber aoalskipulag

Suoavikur fra 9. september 1974 (Skipu1ag rikisins [1986])).

22"i,-

HEIHILDASKRÅ

Army Map Service (AMS) 1950: Isafjordhur Sheet 5325 Il og Ill.

Wasington, D. C., AMS SERIES C762.

Haflioi Helgi Jonsson 1984: Snjofloo a Islandi veturinn 1982-1983.

Jokull 34, 159-164.

Helgi Bjornsson 1979: Avalance activity in Iceland, climatic,:pondi­

tions, and terrain fetures. Journal of Glaciology, Vol. 26, No. 94.

Jon Eyporsson og Hlynur Sigtryggsson 1981: Veourfar. I: Nattura

Islands 2. utgafa. Reykjavik, Almenna bokafelagiD, 237-255.

Olafur Jonsson 1957: Skrioufoll og sn,jofl6o Il. Akureyri, Prentverk

Odds Bjornssonar, 555 bIs.

Sigurj6n Rist 1977: Snj6f16oaannall aranna 1972 til 1975. Jokull 25,

47-42.

Skipulag rikisins [1986]: ADalskipulag Suoavikur 1987-2007: kort og

greinargero.

Verkfræoistofa Siguroar Thoroddssen hf 1985: Bref til Almannavarna

rikisins, dags 24.05.1986. Kort og utreikningar.

23

-..;,-

I'

porsteinn J6hannesson 1986: Utreikningar a hraoa og skriolengd

sn,j6fl6Da, pr6un reiknilikans fyrir tti1vu, samanburour vio pekkt

snj6f16o, ti11tigur um reikniaoferoir.

24