35
E.Z. KAKARRIQI / IShP / mars 2004 1 VDEKSHMERIA FOSHNJORE NE SHQIPERI ME 1995 DHE 2000: STUDIM EPIDEMIOLOGJIK DESKRIPTIV SFONDI Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore (moshe 0-12 muaj) ne Shqiperi me 1995 dhe me 2000 (dy vite me distance kohore 5 vjet njeri nga tjetri), i bazuar ne çertifikatat e vdekjes, studim epidemiologjik ky i natyres deskriptive (pershkruese), krijon sfondin e nevojeshem per skicimin dhe kryerjen e nje studimi epidemiologjik analitik (konkretisht te tipit rast-kontroll), synimi i te cilit eshte evidentimi i nderlidhjes shkakesore: determinantet risk (=elemente te ansamblit shkak) dhe rrjedhoja (=pasoja) e interesit vdekja foshnjore. Eshte ky nje sfond, qe lypset veshtruar i nderthurur me sfondin e pergjithshem te lartpermendur te fakteve dhe trendeve te vdekshmerise foshnjore ne vendin tone.

VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

  • Upload
    buinhu

  • View
    225

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 1

VVDDEEKKSSHHMMEERRIIAA FFOOSSHHNNJJOORREE NNEE SSHHQQIIPPEERRII

MMEE 11999955 DDHHEE 22000000::

SSTTUUDDIIMM EEPPIIDDEEMMIIOOLLOOGGJJIIKK DDEESSKKRRIIPPTTIIVV

SSFFOONNDDII

Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore (moshe 0-12 muaj) ne Shqiperi me 1995 dhe me 2000 (dy vite me distance

kohore 5 vjet njeri nga tjetri),

i bazuar ne çertifikatat e vdekjes, studim epidemiologjik ky i natyres deskriptive (pershkruese),

krijon sfondin e nevojeshem per skicimin dhe kryerjen e nje studimi

epidemiologjik analitik (konkretisht te tipit rast-kontroll), synimi i te cilit eshte evidentimi i nderlidhjes shkakesore: determinantet

risk (=elemente te ansamblit shkak) dhe rrjedhoja (=pasoja) e interesit –

vdekja foshnjore.

Eshte ky nje sfond, qe lypset veshtruar

i nderthurur me sfondin e pergjithshem te lartpermendur te fakteve dhe

trendeve te vdekshmerise foshnjore ne vendin tone.

Page 2: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 2

MMAATTEERRIIAALLII DDHHEE MMEETTOODDAA

Studimi bazohet ne analizen e detajuar te çertifikatave te vdekjes te te

gjitha vdekjeve foshnjore me 1995 dhe 2000 ne Shqiperi, si dhe te çertifikatave te lindjes per keta dy vite. Te dhenat individuale

(çertifikatat e vdekjes dhe çertifikatat e lindjes) u moren nga Instituti i

Statistikes (INSTAT). Analiza e tyre u krye ne programet statistikore SPSS, EpiInfo, dhe GIS.

Vdekjet foshnjore me 1995 dhe 2000 dhe variablat e lidhur me ta ne studim:

- lindjet e gjalla, vdekjet foshnjore dhe nivelet e tyre sipas rretheve te

vendit;

- vdekjet foshnjore sipas ndarjes zona urbane e zona rurale; - vdekjet foshnjore sipas gjinise;

- vdekjet foshnjore sipas dhe prania ose jo e trajtimit mjekesor;

- vdekjet foshnjore sipas sipas periudhave moshore jo-klasike te vitit te pare te jetes (<24 ore, 1-28 dite, 29-365 dite);

- vdekjet foshnjore sipas periudhave moshore klasike te vitit te pare

te jetes (neonati i hereshem, neonati i voneshem, post-neonati); - vdekjet foshnjore (total dhe sipas struktures moshore klasike) dhe

niveli arsimor i prinderve (nena, babai);

- vdekjet foshnjore (total dhe sipas struktures moshore klasike) dhe shkaqet (grup-shkaqet) e vdekjes.

RREEZZUULLTTAATTEETT

Page 3: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 3

TABELA 1

NIVELET E VDEKSHMERISE FOSHNJORE ME 1995 DHE 2000 SIPAS RRETHEVE

1995 2000

Nr RRETHET LINDJET

VDEKJET

0-12

MUAJ

NIVELET E

VDEKSHMERISE

FOSHNJORE

LINDJET

VDEKJET

0-12

MUAJ

NIVELET E

VDEKSHMERISE

FOSHNJORE

1 BERAT 3.022 75 24,8 2.232 32 14,3

2 BULQIZE 1.358 61 44,9 1.070 18 16,8

3 DELVINE 277 5 18,1 69 0 0

4 DEVOLL 728 11 15,1 703 4 5,7

5 DIBER 3.198 82 25,6 2.349 55 23,4

6 DURRES 3.350 103 30,7 2.864 32 11,2

7 ELBASAN 5.294 174 32,9 4.094 113 27,6

8 FIER 4.354 103 23,7 3.127 39 12,5

9 GRAMSH 1.059 29 27,4 676 15 22,2

10 GJIROKASTER 941 16 17,0 892 8 9,0

11 HAS 738 21 28,5 537 9 16,8

12 KAVAJE 1.991 67 33,7 1.241 10 8,1

13 KOLONJE 436 6 13,8 239 1 4,2

14 KORÇE 3.204 56 17,5 2.045 26 12,7

15 KRUJE 1.690 40 23,7 1.036 7 6,8

16 KUÇOVE 951 12 12,6 372 4 10,8

17 KUKES 2.438 22 9,0 1.402 28 20,0

18 KURBIN 1.476 40 27,1 1.194 17 14,2

19 LEZHE 1.600 53 33,1 955 22 23,0

20 LIBRAZHD 1.924 56 29,1 1.456 25 17,2

21 LUSHNJE 3.262 56 17,2 2.300 34 14,8

22 MAL. MADHE 1.084 45 41,5 463 11 23,8

23 MALLAKASTER 974 26 26,7 569 6 10,5

24 MAT 2.208 78 35,3 1.259 15 11,9

25 MIRDITE 1.215 34 28,0 787 6 7,6

26 PEQIN 823 28 34,0 555 7 12,6

27 PERMET 633 4 6,3 395 1 2,5

28 POGRADEC 1.834 57 31,1 1.165 38 32,6

29 PUKE 1.007 36 35,7 747 16 21,4

30 SARANDE 878 9 10,3 495 2 4,0

31 SKRAPAR 874 21 24,0 536 3 5,6

32 SHKODER 4.397 8 1,8 3.171 44 13,9

33 TEPELENE 959 22 22,9 462 3 6,5

34 TIRANE 7.346 154 21,0 8.993 183 20,3

35 TROPOJE 1.087 53 48,8 636 5 7,9

36 VLORE 3.471 84 24,2 2.747 25 9,1

ALBANIA 72.081 1.747 24,2 53.833 864 16,0

Page 4: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 4

GRAFIKU 1

NIVELET E VDEKSHMERISE FOSHNJORE ME 1995

DHE ME 2000

(SIPAS RRETHEVE TE VENDIT)

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0

Berat

Bulqize

Delvine

Devoll

Diber

Durres

Elbasan

Fier

Gramsh

Gjirokast er

Has

Kavaje

Kolonje

Korçe

Kruje

Kuçove

Kukes

Kurbin

Lezhe

Librazhd

Lushnje

Mal. Madhe

Mallakast er

Mat

Mirdit e

Peqin

Permet

Pogradec

Puke

Sarande

Skrapar

Shkoder

Tepelene

Tirane

Tropoje

Vlore

ALBANIA

Rre

the

t

Nivelet e Vdekshmerise Foshnjore

Te dhenat e vdekshmerise foshnjore (numer absolut i vdekjeve dhe Nivelet e

Vdekshmerise Foshnjore – NVF) me 1995 dhe 2000 ne total (Shqiperia) dhe

sipas rretheve te vendit (TABELA 1, GRAFIKU 1 DHE HARTAT 3, 4, 5) vene ne dukje

dy tipare kryesore: - se pari, nje trend qendrueshmerisht zbrites ne shkalle vendi ne

ecurine e viteve (NVF ulen nga 24,2/1.000 me 1995 ne 16,0/1.000

me 2000); - dhe, se dyti, nje heterogjenitet te theksuar hapesinor te niveleve te

vdekshmerise foshnjore (NVF sipas rretheve te vendit).

Per te perftuar nje tablo me te plote te nje heterogjeniteti hapesinor te

tille, numri i vdekjeve foshnjore sipas rretheve me 1995 dhe 2000 jepet i

shoqeruar me numrin e lindjeve te gjalla (GRAFIKET 2, 3, 4, DHE HARTA 1, 2).

Page 5: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 5

GRAFIKU 2 NUMRI I LINDJEVE TE GJALLA DHE VDEKJEVE FOSHNJORE

SIPAS RRETHEVE

ME 1995 DHE 2000

0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000 4,500 5,000 5,500 6,000 6,500 7,000 7,500 8,000 8,500 9,000 9,500 10,000

Berat

Bulqize

Delvine

Devoll

Diber

Durres

Elbasan

Fier

Gramsh

Gjirokast er

Has

Kavaje

Kolonje

Korçe

Kruje

Kuçove

Kukes

Kurbin

Lezhe

Librazhd

Lushnje

Mal. Madhe

Mallakast er

Mat

Mirdit e

Peqin

Permet

Pogradec

Puke

Sarande

Skrapar

Shkoder

Tepelene

Tirane

Tropoje

Vlore

Rre

the

t

Numri i Lindjeve dhe Vdekjeve Foshnjore me 1995 dhe 2000

1995, lindjet 1995, vdekjet 0-12 muaj 2000, lindjet 2000, vdekjet 0-12 muaj

Page 6: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 6

GRAFIKU 3 NUMRI I LINDJEVE TE GJALLA SIPAS RRETHEVE

ME 1995 DHE 2000

0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000 4,500 5,000 5,500 6,000 6,500 7,000 7,500 8,000 8,500 9,000 9,500

Berat

Bulqize

Delvine

Devoll

Diber

Durres

Elbasan

Fier

Gramsh

Gjirokast er

Has

Kavaje

Kolonje

Korçe

Kruje

Kuçove

Kukes

Kurbin

Lezhe

Librazhd

Lushnje

Mal. Madhe

Mallakast er

Mat

Mirdit e

Peqin

Permet

Pogradec

Puke

Sarande

Skrapar

Shkoder

Tepelene

Tirane

Tropoje

Vlore

Rre

the

t

Numri i Lindjeve me 1995 dhe 2000

1995, lindjet 2000, lindjet

Page 7: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 7

GRAFIKU 4 NUMRI I VDEKJEVE FOSHNJORE (MOSHE 0-12 MUAJ) SIPAS RRETHEVE

ME 1995 DHE 2000

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200

Berat

Bulqize

Delvine

Devoll

Diber

Durres

Elbasan

Fier

Gramsh

Gjirokast er

Has

Kavaje

Kolonje

Korçe

Kruje

Kuçove

Kukes

Kurbin

Lezhe

Librazhd

Lushnje

Mal. Madhe

Mallakast er

Mat

Mirdit e

Peqin

Permet

Pogradec

Puke

Sarande

Skrapar

Shkoder

Tepelene

Tirane

Tropoje

Vlore

Rre

the

t

Numri i Vdekjeve 0-12 muaj me 1995 dhe 2000

1995, vdekjet 0-12 muaj moshe 2000, vdekjet 0-12 muaj moshe

Page 8: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 8

HARTA 1

Page 9: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 9

HARTA 2

Page 10: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 10

HARTA 3

Page 11: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 11

HARTA 4

Page 12: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 12

HARTA 5

Page 13: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 13

Bazuar ne te dhenat e perftuara mund te identifikojme ne total 9 rrethe

(10 se bashku me Tiranen) (tregohen ne TABELA 1) si me te pershtatshmit per skicimin dhe venien ne jete te studimit epidemiologjik analitik rast-

kontroll mbi vdekshmerine foshnjore.

Rrethet jane:

-- DDiibbeerr,,

-- EEllbbaassaann,,

-- GGjjiirrookkaasstteerr,,

-- KKuukkeess,,

-- KKoorrççee,,

-- LLuusshhnnjjee,,

-- SShhkkooddeerr,,

-- PPuukkee,,

-- VVlloorree,,

-- ddhhee nnaattyyrriisshhtt TTiirraannaa..

Kriteret ne perzgjedhjen e rretheve te lartpermendur (me perjashtim te

Tiranes) jane:

Madhesia e rrethit (si popullate): - rrethe te medha (si Elbasan, Shkoder, Korçe, Vlore),

- rrethe te mesme-te vogla (si Diber, Kukes, Puke, Lushnje, Gjirokaster);

Vendosja gjeografike, dmth rrethe te zonave veriore, qendrore, dhe

jugore te vendit; Te dhenat e NMF me 1995 dhe 2000:

- rrethe me nje trend te qendrueshem i NMF (qofte NMF te larta, qofte

NMF te uleta), - rrethe me trend rrites te NMF,

- rrethe me trend zbrites te NMF;

Cilesia optimale e performances profesionale te sherbimit epidemiologjik te rrethit (me shume vlere ne kryerjen me cilesine e

duhur, sasine e duhur, dhe kohen e duhur te studimit rast-kontroll).

Page 14: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 14

Duke pasur parasysh pamundesine praktike per te operuar me listen

ekzistuese teper te gjate te SShhkkaaqqeevvee ttee VVddeekkjjeess FFoosshhnnjjoorree sipas te

dhenave te çertifikateve te vdekjes, kemi bere grupimin e tyre (sipas

natyres se tyre) ne 10 grupe kryesore (10 grup-shkaqesh) (TABELA 2).

TABELA 2

GRUP-SHKAQET E VDEKJEVE FOSHNJORE

Nr EMERTIMI I GRUP-SHKAQEVE TE VDEKJEVE FOSHNJORE SHKURTIME

dhe/ose AKRONIME

1 Acute Respiratory Infections (Infeksionet Respiratore Akute) ARI

2 Diarrhoeal Diseases (Semundjet Diarreike) DD

3 Semundjet Infektive (pa perfshire ARI dhe DD) SEM.INFEKT.

4 Semundjet Neonatale SEM.NEONAT.

5 Keqformimet Kongjenitale KEQFORM.KONGJENIT.

6 Sindromi i Vdekjes se Papritur Foshnjore, shkak i panjohur SVPF

7 Semundje me simptoma e shenja klinike te paspecifikuara qarte PASPECIFIKUAR

8 Semundje te Gjakut (gjaku dhe sistemi hematopojetik) SEM.GJAKUT

9 Neoplazmat (=Semundjet neoplazike malinje) NEOPLAZMA

10 Demtimet traumatike / Aksidentet TRAUMA

Page 15: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 15

EEsshhttee ee rreennddeessiisshhmmee ttee tthheekkssoojjmmee ssee ttee ddhheennaatt nnee vviijjiimm ttee

vvddeekksshhmmeerriissee ffoosshhnnjjoorree nnuukk jjeeppeenn ssii nniivveellee ((vvddeekkjjee ppeerr 11..000000

lliinnddjjee ttee ggjjaallllaa)),, ppoorr nnee ppeerrqqiinnddjjee nnddaajj ttoottaalliitt ppeerrkkaatteess ttee

nnuummrriitt ttee vvddeekkjjeevvee,, nnaattyyrriisshhtt kkrraahhaass nnuummrriitt ((sshhiiffrraa aabbssoolluuttee))

ppeerrkkaatteess ttee vvddeekkjjeevvee,, ppeerr sseecciilliinn pprreejj vvaarriiaabbllaavvee ttee ssttuuddiimmiitt;;

[[aarrssyyeejjaa qqeennddrroonn nnee vveesshhttiirreessiinnee ee ppeerrllllooggaarriittjjeess ssee NNMMFF ppeerr

sseecciilliinn vvaarriiaabbeell nnee ssttuuddiimm ppeerr sshhkkaakk ttee ppaammuunnddeessiissee ssee

ppeerrffttiimmiitt ttee sshhiiffrraavvee ttee ssaakkttaa ttee eemmeerreessuueeiitt,, ddmmtthh nnuummrriitt ttee

lliinnddjjeevvee ggjjaallllaa ppeerr sseecciilliinn vvaarriiaabbeell]]..

TABELA 3 VDEKJET FOSHNJORE ME 1995 DHE 2000

SIPAS PERIUDHAVE MOSHORE TE MEPOSHTEME (JO-KLASIKE) TE VITIT TE PARE TE

JETES:

MOSHE <24 ORE (DITA E PARE E JETES), MOSHE 1-27 DITE (PERIUDHA NEONATALE ME PERJASHTIM TE DITES SE PARE TE

JETES),

MOSHE 28-364 DITE (PERIUDHA POST-NEONATALE)

Viti Mosha Numri i Vdekjeve Perqindje

1995

Vdekjet ne moshen <24 ore 123 7,0 %

Vdekjet ne moshen 1-27 dite 395 22,6 %

Vdekjet ne moshen 28-364 dite 1.229 70,4 %

Totali i Vdekjeve Foshnjore 1.747 100,0 %

2000

Vdekjet ne moshen <24 ore 62 7,2 %

Vdekjet ne moshen 1-27 dite 283 32,7 %

Vdekjet ne moshen 28-364 dite 519 60,1 %

Totali i Vdekjeve Foshnjore 864 100,0 %

Ndersa TABELA 3 paraqet te dhenat e vdekjeve foshnjore sipas nje ndarje

(strukture) moshore te veçante (apo jo klasike) te vitit te pare te jetes,

konkretisht

- <24 oret e para te jetes (apo dita e pare e jetes), - 1-27 dite te jates (dmth e tere periudha neonatale me perjashtim te dites

se pare te jetes),

- 29-364 dite te jetes (dmth periudha post neonatale), TABELA 4 paraqet te dhenat e vdekjeve foshnjore sipas struktures moshore

klasike te vitit te pare te jetes, konkretisht - Periudha Neonatale e Hereshme (moshe 0-6 dite),

- Periudha Neonatale e Voneshme (moshe 7-27 dite),

- Periudha Post-Neonatale (moshe 28-364 dite).

Page 16: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 16

Te dhenat e TABELES 4 paraqiten grafikisht ne GRAFIKUN 5 (numri absolut i

vdekjeve) dhe GRAFIKUN 6 (te dhenat e vdekshmerise per secilen strukture moshore si perqindje ndaj numrit total vjetor te vdekjeve).

TABELA 4 dhe GRAFIKET 5 e 6

TABELA 4

VDEKJET FOSHNJORE ME 1995 DHE 2000 SIPAS PERIUDHAVE KLASIKE MOSHORE TE VITIT TE PARE TE JETES:

PERIUDHA NEONATALE E HERESHME (MOSHE 0-6 DITE),

PERIUDHA NEONATALE E VONESHME (MOSHE 7-27 DITE),

PERIUDHA POST-NEONATALE (MOSHE 28-364 DITE)

VITI MOSHA NUMRI I

VDEKJEVE PERQINDJA

1995

Vdekjet Neonatale te Hereshme (moshe 0-6 dite) 344 19,6 %

Vdekjet Neonatale te Voneshme (moshe 7-27 dite) 174 10,0 %

Vdekjet Post-Neonatale (moshe 28-364 days) 1.229 70,4 %

Totali i Vdekjeve Foshnjore 1.747 100,0 %

2000

Vdekjet Neonatale te Hereshme (moshe 0-6 dite) 208 24,1 %

Vdekjet Neonatale te Voneshme (moshe 7-27 dite) 137 15,8 %

Vdekjet Post-Neonatale (moshe 28-364 days) 519 60,1 %

Totali i Vdekjeve Foshnjore 864 100,0 %

Page 17: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 17

GRAFIKU 5

NUMRI I VDEKJEVE FOSHNJORE ME 1995 DHE 2000 SIPAS NDARJES KLASIKE MOSHORE TE VITIT TE PARE TE JETES:

PERIUDHA NEONATALE E HERESHME (MOSHE 0-6 DITE),

PERIUDHA NEONATALE E VONESHME (MOSHE 7-27 DITE),

PERIUDHA POST-NEONATALE (MOSHE 28-364 DITE)

344174

1229

208 137

519

0200400600800

100012001400160018002000

199

5 -

Vde

kje

t N

eo

nata

le

te H

ere

sh

me

(0

-6 d

ite

)

199

5 -

Vde

kje

t N

eo

nata

le

te V

on

esh

me (

7-2

8 d

ite

)

199

5 -

Vde

kje

t P

os

t-

Ne

ona

tale

(2

9-3

65

dit

e)

200

0 -

Vde

kje

t N

eo

nata

le

te H

ere

sh

me

(0

-6 d

ite

)

200

0 -

Vde

kje

t N

eo

nata

le

te V

on

esh

me (

7-2

8 d

ite

)

200

0 -

Vde

kje

t P

os

t-

Ne

ona

tale

(2

9-3

65

dit

e)

GRAFIKU 6

VDEKJET FOSHNJORE (NE PERQINDJE) ME 1995 DHE 2000 SIPAS NDARJES KLASIKE MOSHORE TE VITIT TE PARE TE JETES:

PERIUDHA NEONATALE E HERESHME (MOSHE 0-6 DITE),

PERIUDHA NEONATALE E VONESHME (MOSHE 7-27 DITE),

PERIUDHA POST-NEONATALE (MOSHE 28-364 DITE)

19.6%

10.0%

70.4%

24.1%15.8%

60.1%

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

199

5 - V

dekje

t Ne

ona

tale

te H

ere

shm

e (

0-6

dite

)

199

5 - V

dekje

t Ne

ona

tale

te V

one

shm

e (

7-2

8 d

ite)

199

5 - V

dekje

t Po

st-

Ne

on

ata

le (

29-3

65 d

ite)

200

0 - V

dekje

t Ne

ona

tale

te H

ere

shm

e (

0-6

dite

)

200

0 - V

dekje

t Ne

ona

tale

te V

one

shm

e (

7-2

8 d

ite)

200

0 - V

dekje

t Po

st-

Ne

on

ata

le (

29-3

65 d

ite)

Page 18: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 18

Te dhenat e perftuara tregojne se:

- Vdekjet Neonatale te Hereshme perbejne 19,6% and 24,1% te totalit vjetor te vdekjeve foshnjore perkatesisht me 1995 dhe 2000;

- Vdekjet Neonatale te Voneshme perbejne 10,0% and 15,8% te totalit

vjetor te vdekjeve foshnjore perkatesisht me 1995 dhe 2000; - Vdekjet Post-Neonatale perbejne 70,4% and 60,1% te totalit vjetor

te vdekjeve foshnjore perkatesisht me 1995 dhe 2000.

TABELA 5

Te dhenat e Perftuara (perqindjet ndaj totalit te vdekjeve foshnjore) me 1995 dhe 2000

i Vdekjeve Neonatale te Hereshme, Neonatale te Voneshme, dhe Post-

Neonatale kundrejt

Peshave Specifike perkatese [= te Dhenat Hypotetike te vdekshmerise

foshnjore] (perqindjet kundrejt Kalendarit Kohor te vitit te pare te jetes)

te seciles periudhe klasike moshore

Viti Periudha moshore

e vitit te pare te jetes

Pesha specifike

(dmth te dhenat hypotetike

te vdekshmerise)

te seciles periudhe moshore

si perqindje kundrejt

kalendarit kohor

(52 jave ne total)

te vitit te pare te jetes

Te dhenat e Perftuara (perqindjet

ndaj totalit te vdekjeve foshnjore)

te periudhave neonatale te

hereshme, te voneshme, dhe post-

neonatale te vitit te pare te jetes

Te dhenat e

Perftuara te

vdekshmerise

(perqindje)

Raportet

e te Dhenave te

Perftuara ndaj te

Dhenave

Hypotetike te

Vdekshmerise te

seciles periudhe

moshore

1995

0-6 dite

(neonatale e hereshme) 1 jave /52 jave = 1,9 % 19,6 %

19,6% / 1,9% =

10,3

7-27 dite

(neonatale e voneshme) 3 jave /52 jave = 5,8 % 10,0 %

10,0% / 5,8% =

1,7

28-364 dite

(post-neonatale) 48 jave / 52 jave = 92,3 % 70,4 %

70,4% / 92,3% =

0,8

2000

0-6 dite

(neonatale e hereshme) 1 jave /52 jave = 1,9 % 24,1 %

24,1% / 1,9% =

12,7

7-27 dite

(neonatale e voneshme) 3 jave /52 jave = 5,8 % 15,8 %

15,8% / 5,8% =

2,7

28-364 dite

(post-neonatale) 48 jave / 52 jave = 92,3 % 60,1 %

60,1% / 92,3% =

0,65

Page 19: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 19

PPeerr ttee ppeerrffttuuaarr ppeesshheenn ssppeecciiffiikkee rreeaallee ttee sseecciilleess ppeerriiuuddhhee mmoosshhoorree nnee

ttoottaalliinn vvjjeettoorr ttee vvddeekksshhmmeerriissee ffoosshhnnjjoorree ppeerrddoorreemm nnjjee mmeennyyrree hhyyppootteettiikkee

ppeerrllllooggaarriittjjeejjee..

Le te perfytyrojme hypotetikisht se vdekjet foshnjore kane nje shperndarje homogjene pergjate vitit te pare te jetes, (qe faktikisht nuk eshte aspak e

vertete). E thene ndryshe, hypotetizojme se nuk ka dallime ndermjet tre

periudhave klasike moshore lidhur me vdekshmerine foshnjore ne kuptimin qe

me 1995 ka pasur 4,8 vdekje foshnjore ne dite (1.747 vdekje / 365 dite) dhe me 2000 2,4 vdekje foshnjore ne dite (864 vdekje / 365 dite).

TABELA 5 paraqet pikerisht kete menyre arsyetimi hypotetik nepermjet te dhenave hypotetike te vdekshmerise per secilen periudhe moshore te vitit te

pare te jetes (si perqindje ndaj totalit prej 52 javesh te vitit kalendarik) dhe

raporteve te te dhenave te perftuara (te observuara, pra reale) te vdekshmerise ndaj te dhenave perkatese hypotetike.

Ne kete menyre mundesojme krahasimin ndermjet ketyre raporteve (TABELA 6)

dhe shprehjen e tyre si Raport i Odds-eve (OR) (TABELA 7).

TABELA 6 Periudhat Klasike Moshore te vitit te pare te jetes:

Krahasimet ndermjet 3 Raporteve

i te Dhenave te Perftuara (ne perqindje) te vdekshmerise

ndaj Peshave Specifike apo te Dhenave Hypotetike perkatese (ne perqindje)

Viti Raportet ndermjet periudhave klasike moshore

te vitit te pare te jetes

Raportet e

Peshave Specifike

te periudhave

klasike moshore

(3 raportet e

mundshme)

Raportet e te

Dhenave te Perftuara

te periudhave klasike

moshore perkatese

(3 raportet e

mundshme perkatese)

1995

28-364 dite / 0-6 dite

(post-neonatale / neonatale e hereshme)

92,3% / 1,9% =

48,6

70,4% / 19,6 % =

3,6

28-364 dite / 7-28 dite

(post-neonatale / neonatale e voneshme)

92,3% / 5,8 % =

15,9

70,4% / 10,0% =

7,0

7-27 dite / 0-6 dite

(neonatale e voneshme / neonatale e hereshme)

5,8% / 1,9% =

3,0

10,0% / 19,6% =

0,5

2000

28-364 dite / 0-6 dite

(post-neonatale / neonatale e hereshme)

92,3% / 1,9% =

48,6

60,1% / 24,1% =

2,5

28-364 dite / 7-28 dite

(post-neonatale / neonatale e voneshme)

92,3% / 5,8 % =

15,9

60,1% / 15,8% =

3,8

7-27 dite / 0-6 dite

(neonatale e voneshme / neonatale e hereshme)

5,8% / 1,9% =

3,0

15,8% / 24,1% =

0,65

Page 20: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 20

OR e perftuara (TABELA 7) shpjegojne ne nje menyre me te qarte (me eksplicite)

peshen specifike reale te te dhenave te perftuara (te observuara) te vdekshmerise foshnjore ne secilen periudhe moshore te vitit te pare te jetes,

konkretisht

- Gjasa (probabiliteti) i ndodhise se vdekjes gjate Periudhes Neonatale te Hereshme rezulton te jete 13,5 dhe 19,5 here me i larte krahasuar me Periudhen Post-Neonatale

perkatesisht me 1995 dhe 2000;

- Gjasa (probabiliteti) i ndodhise se vdekjes gjate Periudhes

Neonatale te Voneshme rezulton te jete 2,3 dhe 4,2 here me i larte krahasuar me Periudhen Post-Neonatale

perkatesisht me 1995 dhe 2000;

- Gjasa (probabiliteti) i ndodhise se vdekjes gjate Periudhes Neonatale te Hereshme rezulton te jete 6,0 dhe 4,6 here

me i larte krahasuar me Periudhen Neonatale te Voneshme perkatesisht me 1995 dhe 2000.

Page 21: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 21

TABELA 7

Raportet e Odds-eve (OR) te te Dhenave te Perftuara (ne perqindje) te vdekshmerise te secilit kombinim (raport) ndermjet periudhave klasike

moshore te vitit te pare te jetes dhe Peshave Specifike perkatese (apo te

Dhenave Hypotetike perkatese) (ne perqindje): [ Te dhenat e TABELES 6 te paraqitura ne Tabele 2x2 ]

viti 1995 viti 2000

Te Dhenat e

Perftuara te

vdekshmerise

(perqindje)

Te Dhenat

Hypotetike te

vdekshmerise

(perqindje)

OR

Te Dhenat e

Perftuara te

vdekshmerise

(perqindje)

Te Dhenat

Hypotetike te

vdekshmerise

(perqindje)

OR

0-6 dite

(periudha

neonatale e

hereshme)

19,6 1,9

24,1 1,9

28-364 dite

(periudha

post-

neonatale)

70,4 92,3 60,1 92,3

13,5 19,5

7-27 dite

(periudha

neonatale e

voneshme)

10,0 5,8

15,8 5,8

28-364 dite

(periudha

post-

neonatale)

70,4 92,3 60,1 92,3

2,3 4,2

0-6 dite

(periudha

neonatale e

hereshme)

19,6 1,9

24,1 1,9

7-27 dite

(periudha

neonatale e

voneshme)

10,0 5,8 15,8 5,8

6,0 4,6

Page 22: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 22

NNddaarrjjaa ZZoonnaa UUrrbbaannee ddhhee ZZoonnaa RRuurraallee ZZoonnaatt rruurraallee perfaqesojne 68,1% dhe 56,4% te totalit te vdekshmerise foshnjore perkatesisht me 1995 dhe 2000 (TABELA 8 dhe GRAFIKU 7).

Por, duke marre ne konsiderate proporcionin e seciles popullate (rurale dhe urbane) ndaj popullates totale te vendit me 1995 dhe 2000 ne sfondin e

niveleve gjithnje ne rritje te urbanizimit si rrjedhoje e migrimit te brendshem,

perdorem te njejten rruge hyptetike te arsyetimit (sikurse ne rastin e mesiperm te struktures moshore), me synim perftimin e peshes specifike

reale te zonave rurale dhe atyre urbane ne vdekshmerine,

(TABELA 9 dhe TABELA 10).

Page 23: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 23

TABELA 8 dhe GRAFIKU 7

TE DHENAT E VDEKSHMERISE FOSHNJORE (PERQINDJE NDAJ TOTALIT) ME 1995 DHE 2000

SIPAS NDARJES NE ZONA URBANE DHE ZONA RURALE

VITI NDARJA

URBAN-RURAL NUMRI I VDEKJEVE PERQINDJA

1995

Urban 557 31,9 %

Rural 1.190 68,1 %

Total 1.747 100,0 %

2000

Urban 377 43,6 %

Rural 487 56,4 %

Total 864 100,0 %

GRAFIKU 7 TE DHENAT E VDEKSHMERISE FOSHNJORE (NE PERQINDJE NDA TOTALIT)

ME 1995 AND 2000

SIPAS NDARJES NE ZONA URBANE DHE ZONA RURALE

31.9%

68.1%

43.6%

56.4%

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

Urban 1995 Rural 1995 Urban 2000 Rural 2000

Te dhenat e perftuara nga kjo menyre hypotetike arsyetimi (TABELA 10) tregojne se probabiliteti (gjasa) e ndodhise se vdekjes foshnjore ne zonat

rurale rezulton te jete 42% me e larte (OR=1,42) krahasuar me zonat

urbane me 1995. Nderkaq, ky probabilitet (kjo gjase) thuajse barazohet me

2000, me nje vlere prej vetem 6% me te larte (OR=1,06) te zonave rirale krahasuar me ato urbane, (dukuria e peri-/sub-urbanizimit me mentalitet

rural).

Page 24: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 24

TABELA 9

Te Dhenat e Perftuara te Vdekshmerise Foshnjore sipas ndarjes Urban dhe Rural

(perqindje ndaj totalit te vdekjeve foshnjore)

me 1995 dhe 2000 kundrejt

te Dhenave te Popullatave perkatese Urbane dhe Rurale

(perqindje ndaj popullates totale te vendit)

Viti Ndarja

Urban-Rural

Perqindjet e

Popullatave

Urbane dhe

Rurale ndaj

Popullates

Totale te Vendit

Te Dhenat e

Perftuara

(ne perqindje) te

Vdekshmerise

Foshnjore ne

Zonat Urbane dhe

Rurale

Raportet ndermjet

te Dhenave te Perftuara

(ne perqindje) te Vdekshmerise

Foshnjore ne Zonat Urbane dhe Rurale

dhe te dhenave te Popullatave Urbane

dhe Rurale (perqindje ndaj Popullates

Totale te Vendit)

1995 Urban 40,0 % 31,9 % 31,9% / 40,0% = 0,79

Rural 60,0 % 68,1 % 68,1% / 60,0% = 1,13

2000 Urban 45,0 % 43,6 % 43,6% / 45,0% = 0,97

Rural 55,0 % 56,4 % 56,4% / 55,0% = 1,02

TABELA 10

Raportet e Odds-eve (OR) te te Dhenave te Perftuara te Vdekshmerise Foshnjore Urbane dhe Rurale

(perqindje ndaj totalit te vdekjeve foshnjore)

me 1995 dhe 2000 kundrejt

te Dhenave te Popullateve perkatese Urbane dhe Rurale

(perqindje ndaj popullates totale te vendit) [Te dhenat e TABELES 9 te paraqitura ne Tabele 2x2 ]

viti 1995 viti 2000

Te Dhenat e

Perftuara te

Vdekshkerise

(perqindje)

Popullatat

Urbane dhe

Rurale

(perqindje)

OR

Te Dhenat e

Perftuara te

Vdekshkerise

(perqindje)

Popullatat

Urbane dhe

Rurale

(perqindje)

OR

Rural

68,1 60,0

56,4 55,0

Urban

31,9 40,0 43,6 45,0

1,42 1,06

Page 25: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 25

Eshte e mirenjohur nderlidhja e ngushte ndermjet vdekjes foshnjore dhe

nniivveelliitt aarrssiimmoorr ttee pprriinnddeerrvvee. TABELA 11 jep te dhenat perkatese per vitet

1995 dhe 2000, qe paraqiten edhe grafikisht (GRAFIKU 8).

Nderkaq, te dhena me te detajuara mbi nderlidhjen ndermjet te dhenave te perftuara (te observuara) te vdekshmerise sipas struktures moshore te vitit te

pare te jetes (periudha neonatale e hereshme, neonatale e voneshme, dhe

post-neonatale) dhe nivelit perkates arsimor te nenes jepen ne TABELA 12.

TABELA 11 dhe GRAFIKU 8

TABELA 11

NDERLIDHJET MIDIS

VDEKJEVE FOSHNJORE (MOSHE 0-12 MUAJ) ME 1995 DHE 2000 DHE NIVELIT ARSIMOR TE PRINDERVE (NENA DHE BABAI)

Viti Niveli arsimor

i NENES

Numri i

Vdekjeve

Foshnjore

Perqindja

(ndaj totalit

vjetor)

Niveli arsimor

i BABAIT

Numri i

Vdekjeve

Foshnjore

Perqindja

(ndaj totalit

vjetor)

1995

I paspecifikuar 326 18,7 % I paspecifikuar 353 20,2 %

Shkolle Fillore 153 8,7 % Shkolle Fillore 112 6,4 %

Shkolle Tete-vjeçare 930 53,2 % Shkolle Tete-vjeçare 841 48,1 %

Shkolle e Mesme 321 18,4 % Shkolle e Mesme 412 23,6 %

Shkolle e Larte 17 1,0 % Shkolle e Larte 29 1,7 %

Total 1.747 100,0 % Total 1.747 100,0 %

2000

I paspecifikuar 168 19,4 % I paspecifikuar 169 19,6 %

Shkolle Fillore 106 12,3 % Shkolle Fillore 82 9,5 %

Shkolle Tete-vjeçare 482 55,8 % Shkolle Tete-vjeçare 401 46,4 %

Shkolle e Mesme 99 11,5 % Shkolle e Mesme 202 23,4 %

Shkolle e Larte 9 1,0 % Shkolle e Larte 10 1,1 %

Total 864 100,0 % Total 864 100,0 %

Page 26: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 26

GRAFIKU 8

NDERLIDHJA MIDIS VDEKJEVE FOSHNJORE (MOSHE 0-12 MUAJ) ME 1995 DHE 2000

DHE NIVELIT ARSIMOR TE PRINDERVE (NENE, BABA)

1995, 2000: niveli arsimor i Nenes 1995, 2000: niveli arsimor i Babait

19%

9%

53%

18%1% 1995 - Paspecifikuar

1995 - Fillore

1995 - Tete-vjecare

1995 - E Mesme

1995 - E Larte

20%

6%

48%

24%

2% 1995 - Paspecifikuar

1995 - Fillore

1995 - Tete-vjecare

1995 - E Mesme

1995 - E Larte

19%

12%

56%

12% 1% 2000 - Paspecifikuar

2000 - Fillore

2000 - Tete-vjecare

2000 - E Mesme

2000 - E Larte

20%

10%

46%

23%

1% 2000 - Paspecifikuar

2000 - Fillore

2000 - Tete-vjecare

2000 - E Mesme

2000 - E Larte

Page 27: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 27

TABELA 12

VDEKJET NEONATALE TE HERESHME (MOSHE 0-6 DITE), VDEKJET NEONATALE TE VONESHME (MOSHE 7-27 DITE),

DHE VDEKJET POST-NEONATALE (MOSHE 28-364 DITE)

ME 1995 DHE 2000 SIPAS NIVELIT ARSIMOR TE NENES

Viti

Periudhat

moshore te

vitit te pare

te jetes

Niveli Arsimor i Nenes

Paspecifikuar Fillor 8-vjeçar I Mesem I Larte Total

Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %

1995

0-6 dite 64 18,6 23 6,7 158 45,9 94 27,3 5 1,4 344

(=100,0%)

7-27 dite 20 11,5 16 9,2 86 49,4 49 28,2 3 1,7 174

(=100,0%)

28-364 dite 242 19,7 114 9,3 686 55,8 178 14,5 9 0,7 1,229

(=100,0%)

Total 1,747

2000

0-6 dite 46 22,1 15 7,2 115 55,3 26 12,5 6 2,9 208

(=100,0%)

7-27 dite 29 21,2 12 8,7 78 56,9 16 11,7 2 1,4 137

(=100,0%)

28-364 dite 93 17,9 79 15,2 289 55,7 57 11,0 1 0,2 519

(=100,0%)

Total 864

Viti

Periudhat

moshore te

vitit te pare

te jetes

Niveli Arsimor i Nenes

Paspecifikuar Fillor 8-vjeçar I Mesem I Larte Total

Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %

1995

0-6 dite 64 19,6 23 15,0 158 17,0 94 29,3 5 29,4 344

7-27 dite 20 6,1 16 10,5 86 9,2 49 15,3 3 17,6 174

28-364 dite 242 74,2 114 74,5 686 73,8 178 55,4 9 52,9 1.229

Total 326 100,0 153 100,0 930 100,0 321 100,0 17 100,0 1.747

2000

0-6 dite 46 27,4 15 14,1 115 23,8 26 26,3 6 66,7 208

7-27 dite 29 17,3 12 11,3 78 16,2 16 16,1 2 22,2 137

28-364 dite 93 55,3 79 74,6 289 60,0 57 57,6 1 11,1 519

Total 168 100,0 106 100,0 482 100,0 99 100,0 9 100,0 864

Page 28: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 28

Vdekjet foshnjore (te dhenat e vdekshmerise si numer absolut i vdekjeve dhe

perqindjet perkatese ndaj totalit numerik vjetor te tyre) me 1995 dhe 2000

sipas sshhkkaaqqeevvee ttee vvddeekkjjeess (te grupuara sipas grup-shkaqeve te

lartpermendura ne TABELEN 2) paraqiten ne TABELA 13 dhe GRAFIKU 9.

ARI perbejne 38,6% and 48,3% te totalit vjetor te vdekjeve perkatesisht me

1995 dhe 2000. Semundjet Infektive dhe Semundjet e Neonatit renditen ne

vendin e dyte dhe te trete. Eshte me vlere te nenvizohet pesha specifike relativisht e ulet e Semundjeve Diarreike si shkak i vdekjes foshnjore,

sidomos me 2000.

TABELA 13 dhe GRAFIKU 9

TABELA 13

TE DHENAT E VDEKSHMERISE FOSHNJORE (0-12 MUAJ) (NE PERQINDJE)

SIPAS GRUP-SHKAQEVE TE VDEKJES ME 1995 DHE 2000

Viti Grup-Shkaqet e

Vdekjeve Foshnjore

Vdekjet Foshnjore (0-12 muaj)

ne Total

Nr Perqindja

1995

ARI 675 38,6 %

DD 90 5,2 %

SEM.INFEKT. 386 22,1 %

SEM.NEONAT. 237 13,6 %

KEQFORM.KONGJENIT. 110 6,3 %

SVPF 157 9,0 %

PASPECIFIKUAR 67 3,8 %

SEM.GJAKUT 1 0,06 %

NEOPLAZMA 6 0,3 %

TRAUMA 18 1,0 %

Total (te gjitha shkaqet) 1.747 100,0 %

2000

ARI 417 48,3 %

DD 7 0,8 %

SEM.INFEKT. 176 20,4 %

SEM.NEONAT. 142 16,4 %

KEQFORM.KONGJENIT. 63 7,3 %

SVPF 27 3,1 %

PASPECIFIKUAR 17 2,0 %

SEM.GJAKUT 4 0,5 %

NEOPLAZMA 3 0,3 %

TRAUMA 8 0,9 %

Total (te gjitha shkaqet) 864 100,0 %

Page 29: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 29

GRAFIKU 9

TE DHENAT E VDEKSHMERISE FOSHNJORE (NE PERQINDJE NDAJ TOTALIT) ME 1995 AND 2000

SIPAS GRUP-SHKAQEVE TE VDEKJES

0.0%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

25.0%

30.0%

35.0%

40.0%

45.0%

50.0%

ARI

DD

Sem.In

fekt

.

Sem.N

eona

t.

Keqfo

rm.K

ongj

enit.

SVPF

Paspe

cifik

uar

Sem.G

jaku

t

Neo

plaz

ma

Traum

a

Shkaqet e Vdekjeve Foshnjore

Te d

he

nat e V

deksh

me

rise (

ne p

erq

ind

je)

1995 2000

Nderkaq, eshte me vlere perftimi i nje tabloje te detajuar te shkaqeve te

vdekjes per secilen strukture moshore, konkretisht i te dhenave te

vdekshmerise per periudhen neonatale te hereshme, neonatale te voneshme, dhe post-neonatale si perqindje ndaj totalit numerik vjetor per

secilin (TABELA 14).

Ende me tej, eshte po ashtu me vlere perftimi i peshes specifike si perqindje te secilit shkak te vdekjes foshnjore ne

- Periudhen Neonatale te Hereshme (TABELA 15 dhe GRAFIKU 10),

- Periudhen Neonatale te Voneshme (TABELA 16 dhe GRAFIKU 11), - dhe Periudhen Post-Neonatale (TABELA 17 dhe GRAFIKU 12).

Kjo, sepse struktura shkakesore nuk eshte e njejte sipas periudhave moshore

te mesiperme. Keshtu, ndersa struktura shkakesore e vdekjeve gjate Periudhes Neonatale te Hereshme tregon Semundjet e Neonatit dhe

Keqformimet Kongjenitale si shkaqet kryesore te vdekjes (te renditura

perkatesisht ne vend te pare dhe te dyte), struktura moshore e vdekjeve gjate Periudhes Neonatale te Voneshme dhe sidomos Periudhes Post-

Neonatale paraqet pak a shume te njejtat tipare me ato te vdekshmerise

foshnjore totale (paraqitur me lart ne TABELEN 13 dhe GRAFIKUN 9), me ARI ne vend te pare, ndjekur nga Semundjet Infektive.

Page 30: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 30

TABELA 14

GRUP-SHKAQET E VDEKJEVE NEONATALE TE HERESHME (MOSHE 0-6 DITE),

VDEKJEVE NEONATALE TE VONESHME (MOSHE 7-28 DITE),

DHE VDEKJEVE POST-NEONATALE (MOSHE 29-365 DITE) ME 1995 DHE 2000:

TE DHENAT E VDEKSHMERISE (NE PERQINDJE) SIPAS STRUKTURES MOSHORE

Viti

Grup-Shkaqet

e Vdekjeve

Foshnjore

Vdekjet ne

Periudhen

Neonatale te

Hereshme

Vdekjet ne

Periudhen

Neonatale te

Voneshme

Vdekjet ne

Periudhen

Post-Neonatale

Vdekjet

Foshnjore

ne Total

Nr Perqind. Nr Perqind. Nr Perqind. Nr

1995

ARI 41 6,1 % 59 8,7 % 575 85,2 % 675

DD 1 1,1 % 4 4,4 % 85 94,4 % 90

SEM.INFEKT. 40 10,4 % 37 9,6 % 309 80,0 % 386

SEM.NEONAT. 190 80,2 % 37 15,6 % 10 4,2 % 237

KEQFORM.KONGJENIT. 49 44,5 % 15 13,6 % 46 41,8 % 110

SVPF 16 10,2 % 13 8,3 % 128 81,5 % 157

PASPECIFIKUAR 3 4,5 % 6 8,9 % 58 86,6 % 67

SEM.GJAKUT 0 0 0 0 1 100,0 % 1

NEOPLAZMA 1 16,7 % 1 16,7 % 4 66,6 % 6

TRAUMA 3 16,7 % 2 11,1 % 13 72,2 % 18

Total (te gjitha shkaqet) 344 19,7 % 174 10,0 % 1.229 70,3 % 1.747

2000

ARI 24 5,7 % 65 15,6 % 328 78,6 % 417

DD 0 0 2 28,6 % 5 71,4 % 7

SEM.INFEKT. 20 11,4 % 35 19,9 % 121 68,7 % 176

SEM.NEONAT. 130 91,5 % 9 6,4 % 3 2,1 % 142

KEQFORM.KONGJENIT. 16 25,4 % 8 12,7 % 39 61,9 % 63

SVPF 11 40,7 % 14 51,8 % 2 7,4 % 27

PASPECIFIKUAR 2 11,8 % 2 11,8 % 13 76,4 % 17

SEM.GJAKUT 1 25,0 % 1 25,0 % 2 50,0 % 4

NEOPLAZMA 2 66,7 % 0 0 1 33,4 % 3

TRAUMA 2 25,0 % 1 12,5 % 5 62,5 % 8

Total (te gjitha shkaqet) 208 24,1 % 137 15,8 % 519 60,1 % 864

Page 31: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 31

TABELA 15 dhe GRAFIKU 10

TABELA 15 PESHA SPECIFIKE E SECILIT SHKAK TE VDEKJES

GJATE PERIUDHES NEONATALE TE HERESHME (MOSHE 0-6 DITE)

ME 1995 DHE 2000

Viti

Shkaqet e Vdekjeve

Total ARI DD

Sem.

Infekt.

Sem.

Neon.

Keqf.

Kongj SVPF

Paspec-

-ifikuar

Sem.

Gjakut Neopl.

Trau-

ma

1995 Nr 41 1 40 190 49 16 3 0 1 3 344

% 11,9 0,3 11,6 55,2 14,2 4,6 0,9 0 0,3 0,9 100,0

2000 Nr 24 0 20 130 16 11 2 1 2 2 208

% 11,5 0 9,6 62,4 7,7 5,3 1,0 0,5 1,0 1,0 100,0

TABELA 16 dhe GRAFIKU 11

TABELA 16

PESHA SPECIFIKE E SECILIT SHKAK TE VDEKJES GJATE PERIUDHES NEONATALE TE VONESHME (MOSHE 7-27 DITE)

ME 1995 DHE 2000

Viti

Shkaqet e Vdekjeve

Total ARI DD

Sem.

Infekt.

Sem.

Neon.

Keqf.

Kongj SVPF

Paspec-

-ifikuar

Sem.

Gjakut Neopl.

Trau-

ma

1995 Nr 59 4 37 37 15 13 6 0 1 2 174

% 33,9 2,3 21,3 21,3 8,6 7,5 3,4 0 0,6 1,1 100,0

2000 Nr 65 2 35 9 8 14 2 1 0 1 137

% 47,4 1,4 25,5 6,6 5,8 10,2 1,4 0,7 0 0,7 100,0

TABELA 17 and GRAFIKU 12

TABELA 17

PESHA SPECIFIKE E SECILIT SHKAK TE VDEKJES GJATE PERIUDHES POST-NEONATALE (MOSHE 28-364 DITE)

ME 1995 DHE 2000

Viti

Shkaqet e Vdekjeve

Total ARI DD

Sem.

Infekt.

Sem.

Neon.

Keqf.

Kongj SVPF

Paspec-

-ifikuar

Sem.

Gjakut Neopl.

Trau-

ma

1995 Nr 575 85 309 10 46 128 58 1 4 13 1.229

% 46,8 6,9 25,1 0,8 3,8 10,4 4,7 0,1 0,3 1,1 100,0

2000 Nr 328 5 121 3 39 2 13 2 1 5 519

% 63,2 1,0 23,3 0,6 7,4 0,4 2,5 0,4 0,2 1,0 100,0

Page 32: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 32

GRAFIKU 10

PESHA SPECIFIKE (NE PERQINDJE) E SHKAQEVE TE VDEKJES ME 1995 DHE 2000 GJATE PERIUDHES NEONATALE TE HERESHME (MOSHE 0-6 DITE)

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

ARI

DD

Sem.In

fekt

.

Sem.N

eona

t.

Keqfo

rm.K

ongj

enit.

SVPF

Paspe

cifik

uar

Sem.G

jaku

t

Neo

plaz

ma

Traum

a

Shkaqet e Vdekjeve Neonatale te Hereshme

Te d

he

nat e V

deksh

me

rise (

ne p

erq

ind

je)

1995 2000

GRAFIKU 11

PESHA SPECIFIKE (NE PERQINDJE) E SHKAQEVE TE VDEKJES ME 1995 DHE 2000

GJATE PERIUDHES NEONATALE TE VONESHME (MOSHE 7-27 DITE)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

ARI

DD

Sem.In

fekt

.

Sem.N

eona

t.

Keqfo

rm.K

ongj

enit.

SVPF

Paspe

cifik

uar

Sem.G

jaku

t

Neo

plaz

ma

Traum

a

Shkaqet e Vdekjeve Neonatale te Voneshme

Te d

he

nat e V

deksh

me

rise

(n

e p

erq

indje

)

1995 2000

Page 33: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 33

GRAFIKU 12

PESHA SPECIFIKE (NE PERQINDJE) E SHKAQEVE TE VDEKJES ME 1995 DHE 2000 GJATE PERIUDHES POST-NEONATALE (MOSHE 28-364 DITE)

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

ARI

DD

Sem.In

fekt

.

Sem.N

eona

t.

Keqfo

rm.K

ongj

enit.

SVPF

Paspe

cifik

uar

Sem.G

jaku

t

Neo

plaz

ma

Traum

a

Shkaqet e Vdekjeve Post-Neonatale

Te d

he

nat e V

deksh

me

rise (

ne p

erq

ind

je)

1995 2000

Page 34: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 34

Vendi (shtepi apo institucion shendetesor) kkuu kkaa nnddooddhhuurr vvddeekkjjaa e

foshnjes me 1995 dhe 2000 (TABELA 18)

dhe te dhenat lidhur me pprraanniinnee oossee jjoo ttee ttrraajjttiimmiitt mmjjeekkeessoorr ppeerr

ffoosshhnnjjeenn me 1995 dhe 2000 (TABELA 19)

paraqesin dy momente te tjera te rendesishme te ketij studimi deskriptiv.

TABELA 18 VENDI I VDEKJES SE FOSHNJES

ME 1995 DHE 2000

VITI VENDI

I VDEKJES SE FOSHNJES

NUMRI I

VDEKJEVE PERQINDJA

1995

I paspecifikuar 197 11,3 %

Shtepi 876 50,1 %

Institucion shendetesor 659 37,7 %

tjeter 15 0,9 %

Total 1.747 100,0 %

2000

I paspecifikuar 50 5,8 %

Shtepi 356 41,2 %

Institucion shendetesor 451 52,2 %

tjeter 7 0,8 %

Total 864 100,0 %

TABELA 19

PRANIA OSE JO E TRAJTIMIT MJEKESOR

NE RASTET E VDEKJEVE FOSHNJORE ME 1995 DHE 2000

VITI TRAJTIMI

MJEKESOR

NUMRI I

VDEKJEVE PERQINDJA

1995

PO 936 53,6 %

JO 298 17,0 %

paspecifikuar 513 29,4 %

Total 1.747 100,0 %

2000

PO 625 72,3 %

JO 93 10,8 %

paspecifikuar 146 16,9 %

Total 864 100,0 %

Page 35: VDDEEKKSSHHMMERIIAA FFOOSSHHNNJJOORR EE NNE ... Foshnjore ne... · Perftimi i te dhenave te detajuara te vdekjeve foshnjore ... Analiza e tyre u krye ne programet statistikore

EE..ZZ.. KKAAKKAARRRRIIQQII // IISShhPP // mmaarrss 22000044 35

Se fundi, te dhenat e lidhura me vvddeekkjjeett ffoosshhnnjjoorree ssiippaass ggjjiinniissee me

1995 dhe 2000 (TABELA 20 dhe GRAFIKU 13) tregojne per nje mbizoterim te lehte

te meshkujve, qe perbejne 56,4% and 56,5% te totalit numerik vjetor te vdekjeve foshnjore perkatesisht me 1995 dhe 2000. Çka do te nenkuptonte

psikologjine ekzistuese te familjes shqiptare per nje barazi te plote te gjinise

lidhur me perkujdesjen ndaj te posalindurit dhe foshnjes.

TABELA dhe GRAFIKU 13

TABELA 20

VDEKJET FOSHNJORE SIPAS GJINISE ME 1995 DHE 2000

VITI GJINIA NUMRI I

VDEKJEVE PERQINDJA

1995

Meshkuj 986 56,4 %

Femra 761 43,6 %

Total 1.747 100,0 %

2000

Meshkuj 488 56,5 %

Femra 376 43,5 %

Total 864 100,0 %

GRAFIKU 13

VDEKJET FOSHNJORE SIPAS GJINISE ME 1995 DHE 2000

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

Male, 1995 Female, 1995 Male, 2000 Female, 2000

Infant Deaths according to Gender

Mo

rta

lity

fig

ure

s (

pe

rce

nta

ge

)

_____________________________________________

________________________________________________________