Van eerste hapjes tot met de pot mee-eten

2

3

Waarom vaste voeding introduceren

Behoefte aan voedingsstoffen neemt toe

Snelle groei

Relatief hoge behoefte aan energie en ijzerbehoefte neemt toe

4

Waarom vaste voeding introduceren

Smaakontwikkeling Gevarieerd eten is de basis van

een gezonde voeding Eerste kennismaking met smaken

verloopt via vruchtwater, daarna borstvoeding

Eerste hapjes is wennen aan nieuwe smaken en anders aanvoelen in de mond

5

Waarom vaste voeding introduceren

Smaakontwikkeling Aangeboren voorkeur voor zoet Voorkeur voor zout ontwikkelt zich

rond leeftijd van 4 maanden Ook voorkeur voor energiedichte

voeding

6

Waarom vaste voeding introduceren

Smaakontwikkeling Smaakzin ontwikkelen door veel

proeven Soms wel 10-15x proeven Ouders kunnen stimulans of rem zijn

7

Waarom vaste voeding introduceren

Ontwikkeling mondmotoriek Rond leeftijd 4 maanden:

willekeurige mondbewegingen houdingsstabiliteit hoofd en romp

nemen toe

Happen vereist andere techniek dan zuigen

6 -12 maanden sensitieve periode voor leren kauwen

8

Wanneer & wat

Geen voedingsschema dat voor alle kinderen geldt

Uitgangspunten: Opbouwen vezelgehalte Opbouwen in consistentie

9

Wanneer & wat

‘voedingsschema’: Vanaf 6 maanden

Volledige melkvoeding en oefenhapjes Fijngemaakt, zachte smaak In Nederland vaak groente en fruit

10

Wanneer & wat

‘voedingsschema’:

Vanaf 7 maanden Volledige melkvoeding, oefenhapjes en

een broodkorst Leren kauwen

11

Wanneer & wat

‘voedingsschema’:

Vanaf 8 tot 12 maanden Minder melkvoeding, meer vaste

voeding Steeds meer ‘echte’ maaltijden Drinken uit een gewone beker

12

Aandachtspunten (1) Fruit

Vers en rijp; in begin schillen en fijnmaken

Groente Kort gaar koken, zonder zout Nitraatrijke groente < 2x per week en niet

met vis

Vlees, vis & vleesvervangers Bij voorkeur met weinig vet en zout Bij vis kiezen voor filet Goed gaar, in begin fijnmaken Vegetarisch kan, maar wel letten op

voldoende ijzer

13

Aandachtspunten (2)

Brood & broodbeleg Geen gluten voor 6 maanden Oplopend in vezelgehalte Niet te vaak met smeerworst of

smeerkaas 1-2 boterhammen per week Eerste jaar geen honing

14

Aandachtspunten (3)

Drinken Borstvoeding of opvolgmelk Geen ‘gewone’ melk, evt. magere yoghurt Water, lauwe (vruchten)thee zonder suiker,

verdund vruchten- of groentesap Vetten

Zachte margarine op brood en bij bereiding warme maaltijd of olie

Halfvolle of magere melkproducten (ivm verzadigde vetten)

Vitamine D

15

Acceptatie van nieuwe voedingsmiddelen

Herhaalde blootstelling Variatie in aanbod Genetische factoren Omgeving:

Cultuur Anderen zien eten Rol ouders

Opdringen heeft een negatief effect!

16

Hoe (1)

Nieuwe voedingsmiddelen vaak aanbieden

Geen eten opdringen De ouders bepalen wat en wanneer,

het kind hoeveel Aandacht voor de sociale context Het goede voorbeeld geven

17

Hoe (2)

Handige tips: Niet met iets nieuws beginnen als

een kind honger heeft Eten op vaste tijden en niet

tussendoor Voeding niet gebruiken als middel

om te belonen of straffen

18

Uiteindelijk: met de pot mee-eten

19

Wat biedt het Voedingscentrum

De eerste hapjes folder:

(vervanging van folder ‘Bijvoeding’)

Website:www.voedingscentrum.nl/eerstehapjes Verdieping van folder Dagmenu ideeën voor 8, 10 en 12 maanden

20

21

22

Implementatie

Als CB geef je folder mee Ouders kunnen verder informatie opzoeken

op website Maar bij vragen: CB Welke vragen kun je krijgen?

23

Veelgestelde vragen Mag ik voor 6 maanden beginnen met hapjes? Mag mijn kind vegetarisch eten? Welk voedingsschema kan ik gebruiken? Mijn kind wil geen groenten eten, wat nu? Moet ik wel boter geven, veel vet is ongezond toch? Welke potjes zijn het beste? Heeft mijn kind extra vitamines nodig? Kan ik de Rapley methode gebruiken? Ik denk dat mijn kind voedselallergie heeft, en nu? Wat & hoeveel moet mijn kind drinken? En waaruit? Wat kan ik tussendoor geven?

24

Vóór 6 maanden beginnen? Voorkeur 6 maanden: optimaal profiteren

borstvoeding Vanaf 4 maanden kun je beginnen als het

kind: Rechtop kan zitten en hoofd rechtop kan houden Interesse in eten laat zien: smakkende geluidjes,

kauwbewegingen Zelf dingen op kan pakken en in mond stopt Afnemende kokhalsreflex heeft

Bij 4 maanden nog geen Gluten (NB onderzoek naar gaande) Nitraatrijke groente

25

Vegetarisch eten?

Kan prima, wel letten op voldoende ijzer

Vleesvervanger met ijzer: ei, tofu, peulvruchten, kant- en klare vleesvervanger Tempé en seitan vanaf 1 jaar

Groente, fruit of sinaasappelsap om opname te vergroten

Helemaal geen dierlijke producten (ook geen melk, kaas, e.d.): advies diëtist

26

Welk voedingsschema?

Geen schema dat voor elk kind geldt geen hoeveelheden wel leidraad hoe

6 maanden: oefenhapjes en melkvoeding 7 maanden: oefenhapjes, broodkorst,

melkvoeding 8 maanden: meer vast, minder melkvoeding

borstvoeding: elke week 1 voeding minder flesvoeding: afhankelijk van hoeveelheid

27

Geen groenten, wat nu?

Is het niet lusten, of iets anders?

Mondmotoriek happen anders dan zuigen Terugkomen voedsel of kokhalsreflex ≠ niet

lusten

Smaakontwikkeling: 10-15 keer iets proeven

Geef het goede voorbeeld

28

Boter? Vet is toch ongezond?

Kinderen hebben vetten nodig: leveranciers vitaminen (A, D en E) en essentiële vetzuren

Belangrijk: goede vet kiezen

Onverzadigd = OkéVerzadigd = Verkeerd

Hoe zachter, hoe beter (kuipje, vloeibaar) Altijd beetje margarine op brood en beetje

margarine of olie door warme hap Laatste niet meer als kind met pot mee-eet

29

Rapley methode gebruiken?

Rapley: hele stukken aanbieden Hierdoor opbouwen langzamer (bijv. nog

geen vlees op 6 maanden) Beperkt aanbod: kans op

voedingsstoftekorten Meer onderzoek nodig naar voor- en

nadelen

Aanleren happen van lepel belangrijk voor ontwikkeling mondspieren

30

Welke potjes zijn het beste?

Alle kant-en-klare voeding in potje bevat de voedingsstoffen die een kind nodig heeft

Maar smaken gemengd Beter: wennen aan ‘losse’ smaken En wennen aan eigen keuken -> met de pot

mee-eten

31

Extra vitamines?

Ja: 1 vitamine extra nodig, onvoldoende in voeding:Vitamine D

Borstvoeding: 10 mcg extra per dag Flesvoeding/opvolgmelk:

500 ml of meer: geen vitamine D < 500 ml: 10 mcg extra per dag

Andere vitamines in principe niet nodig

32

Voedselallergie, en nu?

Heeft kind klachten na het eten? Overgeven, diarree, eczeem, …

Geen andere oorzaken? Tandjes, inenting, verkoudheid, …

Landelijke standaard voedselallergie bij zuigelingen Stroomdiagram eliminatie, belasting en re-

eliminatie NB: revisie standaard op termijn

33

Drinken: wat, hoeveel en waaruit? Borstvoeding of opvolgmelk

Geen gewone melk tot 1 jaar: weinig ijzer en goede vetten

Werk toe naar 300 ml melk(producten) per dag bij 1 jaar

Ander drinken: water, lauwe thee zonder suiker, verdund

vruchtensap of groentesap

Drinkt kind het niet op: geen dorst Vanaf 8 maanden gewone beker (mondmotoriek)

Tuitbeker: niet hele dag door drinken (gebit)

34

Wat kan ik tussendoor geven?

Zodra hapjes maaltijden worden -> tussendoor

Iets kleins: fruit, broodkorst, soepstengel, rijstwafel

Werk toe naar vaste eet- en drinkmomenten: ontbijt tussendoor lunch tussendoor avondmaaltijd

Beter voor gebit en behoud gezond gewicht

35

Eigen vragen over eerste hapjes?

36

Hoe nu verder?

Opnemen folder in vaste pakket van materialen?

Folders gratis beschikbaar op webshop Voedingscentrum

37

Meer info?

Trainermap beschikbaar met: Deze presentatie Presentatie over achtergronden bij De eerste

hapjes Onderzoeksrapport voor achtergrondinfo USB stick met alle info 50 folders ‘De eerste hapjes’

Alle informatie ook online op site Voedingscentrum onder kopje ‘professionals’

38

Nog vragen?

39

Bedankt voor uw aandacht!

Nog nabranders?gudden@voedingscentrum.nl070-3068859

40

Bronnen

Nicklaus, S. Development of food variety in children. Appetite 52 (2009) 253-255

Wardle J, Cooke L. Genetic and environmental determinants of children’s food preferences. British Journal of Nutrition 99 (2008) S15-S21

Harris, G. Development of taste and food preferences in children. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 11 (2008) 315-319

Bulletin ‘Uitgangspunten voor de voeding van 0-4 jarigen’, 2006

Boek ‘Voedingsadvisering bij jonge kinderen’