Agenda

OCW-winteropleiding 2016Duurzame wegen – Productie, uitvoering en controleDonderdag 28 januari 2016 – donderdag 24 maart 2016

3

Voorzitterswissel in het Comité voor het Programma

5

Nieuwe OCW-publicatieMeetmethode voor het meten van de kleur vangekleurde bitumineuze verhardingen –Bepaling aan asfaltkernen – MN 90/15

6

De kwaliteit van voetgangers- enfietsvoorzieningen garanderen

6

Veiligheid van werklieden op wegenwerken – Resultaten en toekomstperspectieven van deASAP- en BRoWSER-projecten

8

DISTANCE – Een leidraad voor Europesewegenadministraties om wegverkeerslawaai(kosten)efficiënter te bestrijden

11

ECOROADS voor eenvormig beheer van deverkeersveiligheid op wegen en in tunnels

12

ROSANNE – Rolweerstandsmetingen in Nantes

14

PREVOSTRAT – Stand van zaken na één jaar onderzoek

16

Rubriek Inzoomen op wegbebakening –Speelstraten en vakantiezones

18

In memoriam

24

Afgifte: Brussel X - P409259

OCWMededelingen

Driemaandelijks: oktober – november – december 2015

105

Opzoekingscentrum voor de WegenbouwUw partner voor duurzame wegen

105

Opzoekingscentrum voor de WegenbouwUw partner voor duurzame wegen

BWV News 19

OCW�Mededelingen

13 januari 2016 – 7 december 2016(twee reeksen)Cursus Betonwegenwww.gbb-bbg.be/nl/opleiding/cursus-betonwegen

28 januari 2016 – 24 maart 2016OCW-winteropleiding 2016Duurzame wegen – Productie, uitvoering en controleSterrebeekwww.ocw.be

18-19 februari 2016Salon des mandatairesMarche-en-Famenne www.mandataires.be

18 maart 2016BWV “Post Seoel”-evenement,Sterrebeekwww.bwv.be

12 april 2016SilentRoads symposium 2016Sterrebeekwww.ocw.be

18-21 april 2016TRA2016 - 6th European TransportResearch ConferenceWarschau (Polen)www.traconference.eu

1-3 juni 20166th Eurasphalt & Eurobitume CongressPraag (Tsjechië)www.eecongress2016.org

Surf naar de rubriek AGENDA op onze website www.ocw.be

Beste wensenvoor duurzame wegen in 2016!

www.linkedin.com/company/brrc

Agenda

105105

www.youtube.com/c/BrrcBe

PROG R AMMA

Praktische informatie

Plaats

OCW-auditorium, Fokkersdreef 21, 1933 Sterrebeek.Routebeschrijving:www.ocw.be/nl/artikel/n_contact_SParkeren kan op het terrein binnen deomheining.

Talen

Nederlands en Frans, met simultaanver-taling.

De lezingenbundel zal in beide landstalenbeschikbaar zijn, zodat de deelnemerseen exemplaar in hun taal ontvangen.

Deelname in de kosten

OCW-leden: 75 € / dag / deelnemer.Niet-leden: 125 € / dag / deelnemer.

De prijzen zijn inclusief btw, koffiepauzes,lunch en lezingenbundel.

Onder OCW-leden verstaan wij ressorte-rende aannemers, alle wegbeherendeoverheden en steunende leden.

Inschrijven

Uiterlijk één week voor de betrokken dag,door middel van het elektronische in-schrijfformulier voor de lesdag in deAgenda op onze website www.ocw.be

Om voor de wintercursus en toekomstigeevenementen van het Centrum in teschrijven, dient u eerst een account opde OCW-website aan te maken. U hoeftdan niet meer bij elke inschrijving al uwgegevens toe te voeren.

Als u uw wachtwoord bent vergeten, vol -staat het uw e-mailadres in te geven omeen nieuw wachtwoord te ontvangen.

Informatie

Leen Bosmans02 766 03 55L.bosmans@brrc.bewww.ocw.be (rubriek Agenda)

3

Productie, uitvoering en controle-> Donderdag 28 januari 2016 – donderdag 24 maart 2016

Duurzame wegen13th

Kennis delen is meer weten!

Voor de dertiende maal op rij sinds 2004 nodigen wij u dan ook graag uit op onze winteropleiding Duurzame wegen, om derijkdom aan kennis en ervaring in de wegenbouw met alle vakmensen van de sector te delen!

Zoals u wellicht weet, wordt deze opleiding opgevat als een driejarige basiscyclus. Na het wegontwerp en de keuze van op-lossingen en materialen in 2015, stellen we in 2016 scherp op productie, uitvoering en controle. Volgend jaar komen het on-derhoud en de reparaties aan bod.

Het spreekt vanzelf dat waar nodig ook bijzondere aandachtspunten of actuele onderwerpen worden aangesneden. Bo-vendien is het programma zo opgebouwd dat het volledig op zichzelf staat en los van voorgaande en komende edities kanworden gevolgd.

Schrijf nu in en maak samen met ons werk van innovatie,kwaliteit en duurzaamheid in de wegenbranche!

RING

E 4 0

N 227

N 3

A 3

2

21

1

ZAVENTEM

WATERLOO

BR

USS

ELB

RU

XEL

LES

LEUV

ENLEU

VEN

FOKKERSDREEF

TRAM 39METRO 1B

BR

US S

ELB

RU

XE L

LES

4

Weginrichting en -uitrusting, mobiliteit en veiligheid

28 01 2016

09.00 Ontvangst (met koffie)

09.30 Inleiding tot de lesdagWanda Debauche

09.35 Verhoogde inrichtingen en busdrempels – Elementen voor het ontwerp en de uitvoering van duurzame inrichtingen

Xavier Cocu

10.20 Wegbebakening – Plaatsing van F1- en F3-borden (begin en einde van de bebouwde kom)

Jean-Pierre Van de Winckel

10.50 Koffiepauze

11.20 Uitvoering van voetgangers- en fietsvoorzieningen – Bevindingen en aanbevelingen voor een goede toegankelijkheid

Olivier Van Damme

11.50 Aanbrenging van weguitrusting volgens het principe van de vergevingsgezinde weg

Kris Redant

12.35 Lunch

13.35 Bouwplaatsbeheer – Minder hinderHinko van Geelen

14.00 Maatregelen aan bouwplaatsen ten behoeve van specifiekeweggebruikers (voetgangers, fietsers, personen met beperktemobiliteit, enz.)

An Volckaert

14.30 Vragenronde

15.00 Sluiting en netwerken

Grondwerken en (onder)funderingen

16 02 2016

09.00 Ontvangst (met koffie)

09.30 Inleiding tot de lesdagYves Hanoteau

09.35 Grondwerken – Algemene grondbeginselen en uitvoeringFrank Theys

10.00 Grondbehandeling – Theorie en praktijkColette Grégoire

10.30 Controle na de uitvoering Patrick Tonné

11.00 Koffiepauze

11.15 Onderfunderingen en funderingen – UitvoeringBenoît Janssens

11.45 Voorbeeld van toegepast onderzoek naar gerecyclede materialen

Audrey Van der Wielen

12.05 Drainagevoorzieningen – Aandachtspunten bij de uitvoering en geschikte locaties

Colette Grégoire en Frank Theys

12.25 Vragenronde

12.40 Lunch

13.45 Feedback over technische bijstand door het OCWBenoît Janssens

14.05 Feedback over technische bijstand door het OCWFrank Theys

14.25 Riolering – Hoe problemen bij de uitvoering vermijdenAlain Leuridan

14.55 Praktijkgeval van verontreinigde bouwplaatsLuc De Bock

15.15 Vragenronde

15.30 Sluiting en netwerken

Betonwegen

03 03 2016

09.00 Ontvangst (met koffie)

09.30 Inleiding tot de lesdagAnne Beeldens

09.40 Opbouw van een weg van betonplaten en doorgaand gewapend beton

Sylvie Smets

10.20 Uitvoering van een betonweg – van baanbed tot oppervlakafwerking

Luc Rens (FEBELCEM)

11.00 Koffiepauze

11.20 Voegen in een weg van betonplatenPascal Buys (ROBUCO)

12.00 Controles op de bouwplaatsMarijn Lybaert

12.30 Lunch

13.30 Goede betonsamenstelling als basis voor goede uitvoeringClaude Ployaert (Inter-Beton)

14.15 Certificatie van wegbetonAnne Beeldens

14.45 Aandachtspunten voor bijzondere toepassingen van beton -verhardingen: fietspaden, busbanen, tram-busbanen, rotondes,esthetische verhardingen en industriële buitenverhardingen

Elia Boonen

15.15 Vragenronde

15.30 Sluiting en netwerken

Bitumineuze verhardingen

1 2

3 4

24 03 2016

09.00 Ontvangst (met koffie)

09.30 Inleiding tot de lesdagAnn Vanelstraete

09.40 Basisprincipes van asfaltproductieEric Van den Kerkhof

10.30 Uitvoering en controles tijdens de werken – Deel 1Voorbereidende werkzaamheden – Kleeflaag

Alexandra Destrée

11.05 Koffiepauze

11.30 Uitvoering en controles tijdens de werken – Deel 2Organisatie van de werkzaamheden – Transport

Eric Van den Kerkhof

11.50 Uitvoering en controles tijdens de werken – Deel 3Spreiden – Verdichten

Bart Beaumesnil

12.45 Lunch

13.45 Uitvoering en controles tijdens de werken – Deel 4Afwerking – Openstelling voor verkeer

Bart Beaumesnil

14.00 Controle na de uitvoering Bart Beaumesnil en Eric Van den Kerkhof

14.40 Productie en uitvoering van bijzondere toepassingen – Deel 1Gietasfalt

Lieve Glorie

15.00 Productie en uitvoering van bijzondere toepassingen – Deel 2Asfalt bij verlaagde temperatuur

Stefan Vansteenkiste

15.15 Productie en uitvoering van bijzondere toepassingen – Deel 3Gekleurd asfalt

Alexandra Destrée

15.35 Vragenronde en conclusiesAnn Vanelstraete

15.45 Sluiting en netwerken

PROG R AMMA VAN D E

OCW-W I N T E R O P L E I D I N G 2016

Sinds 2000 werd het Comité voor het Pro-gramma met veel enthousiasme geleiddoor Romain Buys. Op 16 oktober 2015heeft hij de voorzittershamer doorgege-ven aan Bernard Cornez.

Als oprichter van de nv Robuco, een be-drijf voor betonbehandeling, legde Romain Buys na het Wereldwegencon-gres in Mexico in 1976 de eerste contac-ten met het OCW. Zijn zorg voor en voort-durend streven naar kwaliteit was demotor voor zijn engagement op bestuurs -niveau in het Centrum (als lid van de Al-gemene Raad sinds 1988 tot vandaag enals ondervoorzitter van die Raad van 1998tot 2004) en in tal van andere organisatieszoals de Belgische Federatie van Aanne-mers van Wegenwerken (BFAW), de Con-federatie Bouw, de onpartijdige instellingvoor de controle van de bouwproductenCOPRO en de Belgische Wegenvereniging(BWV).

In zijn afscheidsrede bestempelde hij deperiode van zijn voorzitterschap van hetComité voor het Programma als bijzonderboeiend. De voorbije vijftien jaar voltrokzich inderdaad een vernieuwings- en verjongingsproces in het Centrum onderleiding van directeur-generaal ClaudeVan Rooten. Het OCW evolueerde van eenveeleer klassieke en gesloten, strakke naareen meer open en communicatieve or-ganisatie. Het investeerde in jonge, be-kwame onderzoekers, die creatieveruimte kregen en zich gemotiveerd kun-nen ontplooien. Het Centrum en de we-genbranche staan de komende jaren ech-ter voor heel wat uitdagingen. Strengeeconomische budgettaire beperkingenen het principe van de laagst biedendezetten immers het kwaliteitsniveau onderdruk. Certificering kan het een en ander

opvangen, maar biedt geen waterdichtegarantie voor duurzame kwaliteit van heteindproduct, temeer daar personeelsbe-perkingen in de openbare diensten dekwaliteitscontrole in het gedrang kunnenbrengen. Tegenwoordig is sustainability(of maatschappelijke duurzaamheid) hetkernwoord dat overal naar voren wordtgeschoven. Om de cirkel van zijn enga-gement rond te maken, beklemtoondeRomain Buys dat duurzaamheid doorkwaliteit het basisstreven bij uitstek moetzijn en dat zijn opvolger zich daar zekermet veel overgave zal voor inzetten.

Naast lid van de Algemene Raad en hetBestendig Comité van het OCW, onder-voorzitter van de BWV en voorzitter vande BFAW is Bernard Cornez net zoals zijnvoorganger op bestuursniveau actief innog tal van andere sectororganisaties.

Vanuit dat engagement en zijn kennis ophet terrein als leider van bedrijven vanopenbare werken wil de nieuwe voorzit-ter van het Comité voor het Programmaervoor zorgen dat het OCW een onmis-bare schakel tussen aannemers en over-heden vormt. In het licht van de econo-mische en financiële crisis en van destrenge Europese begrotingsregels voorplaatselijke overheden deed Bernard Cornez op de vergadering van de Alge-mene Raad van het OCW van 12 decem-ber 2014 een oproep voor creatieve endaadkrachtige actie om de wegenbouwuit het dal te halen (zie OCW Mede -delingen 102, blz. 3-5). Hij stipte daarbijaan dat de aannemers rekenen op hetOCW om hen te helpen passende maat-regelen te bedenken om hun lasten tebeperken, hun inkomsten te diversifiëren,extra fondsen te verwerven en een goededienstverlening te behouden.

Verbeelding, creativiteit en samenwerkingmet de beleidsmakers en andere sector-organisaties – de Confederatie Bouw, deConfédération Construction wallonne(CCW) en de BFAW – zijn daarbij volgenshem meer dan ooit noodzakelijk.

5

Voorzitterswissel in het Comité voor het Programma

OC

W“K

lan

ten”

AlgemeneRaad

Technische Comités

Researchteams

Directiecomité

BestendigComité

Comité voor hetProgramma

Het OCW wil de bedrijven en overhedenin de wegenbouw via toegepaste re-search en ontwikkeling een dienst vanhoge kwaliteit aanbieden. Centraal daarinstaat overleg met zijn “klanten”: samendoelstellingen en prioriteiten bepalen diezo nauw mogelijk op de noden, behoef-ten en verwachtingen van de sector aan-sluiten, en samenwerken om ze waar temaken.

Daarom wordt het Centrum bestuurddoor een Algemene Raad met vijfentwin-tig leden die alle bij wegenbouw betrok-ken partijen vertegenwoordigen, en dooreen Bestendig Comité met zeven leden.

Het Bestendig Comité wordt door een Co-mité voor het Programma geadviseerdover projecten op korte, middellange enlange termijn.

Het Comité voor het Programma steuntdaarvoor op het advies van de technischecomités in het Centrum. Deze technischecomités groeperen vakmensen (aanne-mers, wegbeheerders en deskundigen),niet alleen uit het OCW, maar ook – envoornamelijk – uit de hele Belgische we-gengemeenschap. Zij adviseren het Co-mité voor het Programma over de onder-werpen en de prioriteit van de activiteitendie het OCW in zijn jaarlijkse programmazou moeten opnemen, zowel voor onder-zoek, ontwikkeling en toepassing als voordienstbetoon.

Romain Buys

Bernard Cornez

Deze nieuwe OCW-publicatie heeft alsdoel tot een objectieve en eenvormigemethode voor de kleurbepaling van ge-kleurde bitumineuze verhardingen te ko-men.

Gekleurde verhardingen worden steedsvaker toegepast voor wegen, in het bij-zonder in stedelijke gebieden. Het doelis meestal een begrijpelijk wegbeeld tecreëren, evenals de veiligheid en het com-fort van de weggebruikers te verhogen.Omdat kleurwaarneming erg persoons-gebonden is, leidt dat bij gekleurde ver-hardingen vaak tot discussies. Kleurper-ceptie is afhankelijk van een aantal fac -toren zoals de waarnemer en zijn positie(de afstand tussen de waarnemer en hetobject), de staat van de gekleurde bitu-mineuze verharding (droog, nat, enz.) ende invloed van het licht.

Het OCW heeft dan ook een meetmethodeen een objectieve opdeling in klassenontwikkeld, om de kleur van gekleurdebitumineuze verhardingen aan asfaltker-nen te bepalen. Deze meetmethode maaktgebruik van een spectrofotometer (type45°/0°) die kleur kan uitdrukken aan dehand van drie kleurcoördinaten L*, a* enb*.

Van verschillende representatieve asfalt-kernen in het kleurengamma van Bel -gische asfaltproducenten is de kleur metde spectrofotometer gemeten en visueelgeïnspecteerd door de leden van OCW-werkgroep BAC 6 Gekleurde verhardingen.Op grond van een analyse van de resul-taten zijn vier kleurklassen bepaald: rood,bordeaux/bruin, beige en oker. Voorts zijnaanvaardbare afwijkingen vastgelegdvoor de kleurcoördinaten van de asfalt-kernen uit het vooronderzoek.

Het OCW heeft een applicatie ontwikkeldwaaraan kleurcoördinaten kunnen wor-den toegevoerd en die automatisch aan-geeft of de betrokken kleur voor een be-paalde kleurklasse voldoet. Dezeapplicatie is beschikbaar op de OCW-website www.ocw.be/nl/artikel/n612_00

De nieuwe publicatie beschrijft:

1. de begrippen in verband met kleurper-ceptie, colorimetrie, kleurcoördinaten(L*a*b*) en kleurverschillen;

2. het werkingsprincipe van de spectro-fotometer en de instellingen voor hetapparaat;

3. de vier kleurklassen en de toegestanemaximale afwijkingen;

4. de meetmethode voor het bepalenvan de kleur aan asfaltkernen met eenspectrofotometer type 45°/0°.

6

Nieuwe OCW-publicatie Meetmethode voor het meten van de kleur van gekleurde bitumineuze verhardingen – Bepaling aan asfaltkernen – MN 90/15

Alle publicaties zijn gratis downloadbaarna registratie op onze website(www.ocw.be).

Ressorterende en steunende leden krij-gen de nieuwe OCW-publicaties koste-loos toegestuurd.

Niet-leden kunnen ze tegen kostprijs bijhet OCW bestellen:mevr. Dominique Devijver02 766 03 26 (‘s voormiddags);publication@brrc.be

Alexandra Destrée02 766 03 88a.destree@brrc.be

De kwaliteit van voetgangers- en fietsvoorzieningen garanderen

Voetgangers en fietsers zijn volwaardigeweggebruikers. Wegeninfrastructuur moetdan ook aan hun specifieke behoeftenen verwachtingen voldoen. Dat zijn vei-ligheid, comfort, aantrekkelijkheid en toe-gankelijkheid. De kwaliteit van de infra-structuur moet een dagelijkse prioriteitzijn voor ontwerpers, beheerders en aan-nemers.

Om de betrokken actoren zo goed mo-gelijk te informeren over de goede prak-tijken en om de kwaliteit van voetgan-

gers- en fietsvoorzieningen te garanderen,hebben de drie Gewesten toepasselijkedocumenten gepubliceerd:

- Vademecum Toegankelijk publiek do-mein en Vademecum Fietsvoorzieningenin Vlaanderen;

- Guide de bonnes pratiques pour l’amé-nagement de cheminements piétons ac-cessibles à tous en Guide de bonnespratiques pour les aménagements cycla-bles in Wallonië;

- Voetgangersvadecum en Fietsvademe-cum in het Brusselse Hoofdstedelijk Ge-west.

Deze publicaties worden ook geregeldgeactualiseerd.

Sinds vele jaren stelt het OCW zijn kennisen ervaring ter beschikking om er meevoor te zorgen dat voetgangers- en fiets-voorzieningen zowel aan de behoeftenvan de gebruikers als aan de criteria vande wegbeheerders op het vlak van duur-

zaamheid, uitvoering en onderhoud vol-doen. Daartoe schrijft het Centrum inoverleg met alle actoren mee aan hand-leidingen en verstrekt het theoretischeen praktische opleidingen, evenals tech-nische bijstand op het terrein.

De voorbije vijftien jaar is de kwaliteit vanvoetgangers- en fietsvoorzieningen eraanzienlijk op vooruitgegaan. Nietteminblijven wegbeheerders opmerkingen enzelfs klachten van gebruikers ontvangen,waarvan sommige herhaaldelijk terugke-ren. Daarom heeft het Brusselse Hoofd-stedelijk Gewest het OCW gevraagd eenaantal “problematische” voorzieningenuitgebreid te analyseren. Daarnaast heefthet Centrum ook correct uitgevoerdevoorzieningen onderzocht. Het doel wasna te gaan waarom en wanneer in de uit-voering problemen optreden, evenalsmogelijke oplossingen/maatregelen voorte stellen om dat in de toekomst te ver-mijden.

Hierna worden de voornaamste drie pro-blemen, die geregeld voorkomen, be-schreven. Daarbij worden telkens aanbe-velingen gedaan voor de actoren die bijhet ontwerp en de uitvoering van voet-gangers- en fietsvoorzieningen in Belgiëbetrokken zijn. Deze aanbevelingen zijnbedoeld als hulpmiddel om de voorge-schreven kwaliteitsdoelstellingen te be-reiken.

Niet-conforme overgangentussen de rijbaan en hettrottoir of fietspad

Regel

In de normen of goede praktijken van dedrie Gewesten wordt aanbevolen aanoversteekplaatsen een zo klein mogelijk(ten hoogste 2 cm, afgeschuind) of zelfshelemaal geen niveauverschil tussen derijbaan en het trottoir of fietspad te ma-ken.

Constatering

Soms blijft onder de bestaande afschui-ning een verticale verhoging bestaan ofwordt die toegevoegd. Dat maakt devoorziening ontoegankelijk voor bijvoor-beeld personen in een rolstoel en hinder-lijk of zelfs gevaarlijk voor fietsers.

Aanbevelingen

- In het ontwerpplan enkele gedetail-leerde doorsneden ter hoogte vanvoetgangers- en fietsoversteekplaat-sen opnemen.

- Bij de plannen systematisch een stan-daarddoorsnede van oversteekplaat-sen voegen, waarop duidelijk devoorgeschreven hoogten aan alle voet-gangers- en fietsoversteekplaatsenstaan vermeld.

- Alle actoren blijven bewust maken vande goede praktijken of geldende voor-schriften en er opleiding over verstrek-ken.

- De waterafvoer vóór de oversteek-plaatsen kanaliseren, zodat het niveau-verschil daar zo klein mogelijk of zelfsonbestaand is.

Gebrekkig uitgevoerde ofontbrekende podotactieleverhardingen

Regel

In elk Gewest bestaat een handleidingmet goede praktijken, waarin de metho-diek voor de correcte aanbrenging vanpodotactiele verhardingen in de open-bare ruimte staat beschreven.

Constatering

Na de uitvoering worden soms proble-men met podotactiele verhardingenwaargenomen. Dergelijke voorzieningenhebben als doel blinden en slechtziendente geleiden, zodat ze zich zelfstandig kun-nen verplaatsen. Verkeerde informatie kanhen in gevaar brengen.

Aanbevelingen

- Op de uitvoeringsplannen nauwgezetde soort en de ligging van de podotac-tiele verhardingen aangeven.

- Op de uitvoeringsplannen nagaan ofzich op de locatie van de podotactieleverhardingen geen nutsvoorzieningen(bijvoorbeeld putdeksels) bevinden.

- Alle actoren blijven opleiden over detheoretische aspecten van deze verhar-dingen (waarom, voor wie, hoe) en henover meer praktische aspecten oplei-ding op het terrein verstrekken.

Aanwezigheid vanhinderlijke obstakels

Regel

Trottoirs en fietspaden moeten over eenbepaalde breedte vrij zijn van obstakelsom vrije doorgang voor de gebruikers tegaranderen, zodat ze zich veilig en com-fortabel op de loop- of fietsroute kunnenverplaatsen. Bijvoorbeeld in Walloniëmoet voor nieuwe trottoirs een vrije door-gang van ten minste 1,50 m (1,20 m bijplaatselijke versmalling) worden gelaten.Ook voetgangers- en fietsoversteekplaat-sen moeten obstakelvrij zijn (bijvoorbeeldrioolkolken buiten de oversteekplaatsenaanbrengen).

7

Figuur 1 – Niet-conforme overgang

(met verticale verhoging) aan een

fietsoversteekplaats

Figuur 2 – De ribbeltegels geleiden blinden en slechtzienden naar de

rijbaan in plaats van naar de

voetgangersoversteekplaats!

Figuur 3 – De rioolkolk in de oversteekplaats vormt een

obstakel voor de weggebruikers

Constatering

Het blijkt dat zich soms toch bepaaldeuitrusting (verlichtingspalen, verkeersbor-den, brandkranen, rioolkolken, enz.) opde trottoirs, fietspaden of oversteekplaat-sen bevindt en een hinderlijk obstakel opde loop- of fietsroute vormt.

Aanbevelingen

- Nagaan of op de uitvoeringsplannenalle nutsvoorzieningen, straatkolken,brandkranen, verlichtingspalen, enz.nauwgezet en correct zijn aangeduid.

- Van bij het voorontwerp contact opne-men met de openbare nutsbedrijven

en hen bij het volledige proces van deherinrichting betrekken.

- De actoren blijven bewust maken enopleiden in verband met de regels ende goede praktijken.

De voornoemde gevallen illustreren datde meeste aanbevelingen betrekkinghebben op de inhoud en het detailniveauvan de uitvoeringsplannen, evenals opopleiding en bewustmaking van de be-trokken actoren. Die aspecten zijn inder-daad complementair en bepalen de kwa-liteit van de voorziening.

Het opmaken van de plannen is vooralde verantwoordelijkheid van projectont-

werpers en adviesbureaus. Opleiding be-hoort tot de dienstverlening van hetOCW. Voor het organiseren van oplei -dingen of voor advies over goede prak-tijken voor de aanleg van voetgangers-en fietsvoorzieningen kunt u dan ooksteeds een beroep doen op het Centrum.

8

Olivier Van Damme010 23 65 13o.vandamme@brrc.be

Veiligheid van werklieden op wegenwerken – Resultaten en toekomstperspectieven van de ASAP- en BRoWSER-projecten

ASAP - Appropriate Speedsaves All People

Doelstellingen

Het ASAP-project draaide om snelheids-beheersing in zones waar wegenwerkenworden uitgevoerd. Het is immers belangrijkde snelheid van het verkeer in deze werk-zones te beheersen, voor de veiligheid vanzowel de weggebruikers als de wegwerkers.Een aangepaste snelheid is dan nodig omervoor te zorgen dat de bestuurder metzijn voertuig veilig de werkzone passeert,zonder in de afgebakende gedeelten ervanterecht te komen. Als een voertuig toch ineen beveiligde zone terechtkomt, bestaathet risico op verwonding van zowel devoertuiginzittenden als de wegwerkers.

Op 29 oktober 2015 zijn tijdens een inter-nationale workshop in het OCW-auditoriumte Sterrebeek de resultaten van ASAP (Appropriate Speed saves All People) enBRoWSER (Baselining Road Worker Safetyon European Roads) gepresenteerd. Dezetwee Europese onderzoeksprojecten naarde veiligheid in werkzones op wegen werdenin het kader van een programma van deConferentie van Europese wegendirecteuren(CEDR) gefinancierd door de wegbeherendeoverheden in Duitsland, Ierland, Noorwegen,het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Vlaan-deren.

Hierna worden de resultaten en de vooruitzichten voor de praktische toepassing ervanop het terrein beschreven. Voor meer informatie over de deliverables wordt verwezennaar de projectwebsites, die via de rubriek Veiligheid en beheer van wegenwerken oponze website (www.ocw.be/nl/artikel/n250_02 en www.ocw.be/nl/artikel/n250_03)kunnen worden geraadpleegd.

Snelheidsbepaling en -beheersing in werk-zones zijn van essentieel belang voor deverkeersveiligheid. Voorts is een eenvormigeaanpak voor de organisatie van werkzaam-heden en de configuratie van bouwplaatsenop Europese wegen nodig, om de herken-baarheid en begrijpelijkheid voor de weg-gebruikers te verhogen zodat ze, ongeachtin welk land ze zich bevinden, weten dater aan de weg wordt gewerkt en hoe zijmoeten handelen.

Voornaamste resultaten

Onderzoeksresultaten, gangbaarste prak-tijken, gegevensanalyses, simulaties enproeven op locaties (field showcases) zijngebundeld in een ASAP-gids. Deze gidsgeeft geen richtlijnen voor snelheidsbepa-ling, maar beschrijft efficiënte snelheids-beheersingsmethoden als hulpmiddel bijde keuze van de juiste maatregelen om deveiligheid aan bouwplaatsen op wegen teverhogen. Zo bevat de gids:

- een stappenplan voor snelheidsbeheer-sing in werkzones op wegen, inclusiefgangbare criteria voor de keuze en deinvoering van een snelheidslimiet;

- een procedure voor de keuze van dejuiste snelheidsbeheersende maatregel;

- aanbevolen maatregelen volgens desoort van weg, de soort van wegenwer-ken en de plaats van de maatregel;

- een steekkaart met kerngegevens (factsheet) voor elke maatregel;

- illustratie van goedkope snelheidsbe-heersingsmethoden aan de hand vanproeven op locaties (field showcases) enonderzoek in een rijsimulator.

Aanbevolen snelheidsbeheersendemaatregelen in werkzones op

wegenHet tekstkader rechtsboven uit de ASAP-gids geeft een overzicht van geschiktesnelheidsbeheersende maatregelen inwerkzones. Sommige maatregelen hel-pen de gereden snelheid aan werkzonesmet slechts enkele km/h terug te dringenten opzichte van werkzones zonder dezemaatregel. Voor de wegwerkers kan zelfszo’n lichte vermindering echter van le-

vensbelang zijn. Bovendien worden be-stuurders erop gewezen dat ze een werk-zone of gevarenzone in verband metwegwerkzaamheden naderen. De meestesnelheidsbeheersende maatregelen heb-ben slechts een beperkt effect. Daaromworden doorgaans verschillende maatre-gelen samen toegepast, wat het effectvaak vergroot.

Op basis van de geschiktheid voor desoorten van wegen en de kenmerken vande wegenwerken zijn de maatregelen ingroepen (clusters) opgedeeld. De onder-scheidende parameters daarbij zijn desoort van weg, de soort van wegenwer-ken en de plaats in de werkzone. Voor elkemaatregel is een factsheet opgesteld meteen beschrijving van de maatregel, devoornaamste voordelen, aanbevelingen,de praktische toepassing, verwachte ef-fecten, aandachtspunten in situ en infor-matie over de kostprijs.

Vooruitzichten

De ASAP-gids wil voor wegbeherendeoverheden een aanvulling bieden op be-staande nationale praktijkgidsen en kaneen nuttig uitgangspunt zijn voor toe-komstige revisies van toepasselijke richt-lijnen.

Het effect van sommige voorgestelde me-thoden op de gereden snelheden of dehomogenisering ervan (ook een belang-rijke invloedsfactor voor het ongevallen-risico) is behoorlijk goed bekend. Voor an-dere methoden zouden aanvullendeanalyses zeer leerrijk kunnen zijn. Zo zouhet nuttig zijn de duurzaamheid vanmaatregelen in de tijd en de ruimte voorverschillende configuraties van bouw-plaatsen te onderzoeken.

Wij nodigen onze lezers uit om kennis tenemen van de deliverables van het ASAP-project (http://asap.fehrl.org) en contactmet ons op te nemen, om ervaringen enideeën over de praktische toepassings-mogelijkheden uit te wisselen.

BRoWSER (Baselining RoadWorker Safety on EuropeanRoads)

Doelstellingen

Het BRoWSER-project had als voornaam-ste doelstelling nationale wegbeherende

overheden te helpen bij een datagerichtebenadering voor het beheer van de vei-ligheid van wegwerkers. Goede kennisvan de risico’s voor wegwerkers bij on-gevallen en bestuurdersfouten is onmis-baar voor efficiënt veiligheidsbeheer, omde echte gevaren aan te pakken – eerderdan situaties die als gevaarlijk worden er-varen. Voor deze benadering wordt uit-gegaan van de interactie tussen wegwer-kers en verkeer. Ze houdt rekening metgegevens over zowel incidenten en on-gevallen met werklieden op wegenwer-ken als met praktijken voor het aandui-den en uitrusten van bouwplaatsen,kenmerken van het wegennet en onge-vallen met weggebruikers aan werkzaam-heden op wegen.

9

Snelheidsbeheersende maatregelen

1. Tijdelijke snelheidsbeperking – Aanduiding met een

vast verkeersbord

2. Tijdelijke snelheidsbeperking – Aanduiding met een

wisselbord

3. Verkeersbord met aanbevolen snelheid

4. Automatische snelheidsbeheersing –

Plaatselijke snelheidscamera

5. Automatische snelheidsbeheersing – Trajectcontrole

6. Beeldscherm met opgave van de gereden snelheid

7. Snelheidscamera met waarschuwing wegwerkers

8. Waarschuwingsbord voor snelheidscamera

9. Politieaanwezigheid

10. Namaakagent

11. Gestaffeld boetetarief

12. Asverschuivingen

13. Verlegging naar een andere rijbaan

14. Wegvakversmalling

15. Tijdelijke scheiding van verkeersrichtingen

16. Weggebruik in één richting – Handmatig vlaggen

17. Weggebruik in één richting – Automatische signalering

18. Weggebruik in één richting – Pilotvoertuig

19. Rammelstroken – Vastklevend

20. Rammelstroken – Verplaatsbaar

21. Optische snelheidsmarkeringen

22. Wisselsignalering

23. Emotionele boodschap

BRoWSER biedt een geharmoniseerd ka-der voor een pan-Europese database (EuRoWCas – European Road Worker Ca-sualty Database), waarmee ingezameldegegevens in bruikbare informatie vooronderbouwde maatregelen kunnen wor-den omgezet.

Voornaamste resultaten

Testfase van drie maanden voor gegevensinzameling

Voor een efficiënte EuRoWCas-databasemoeten in verschillende landen betrouw-bare en eenvormige gegevens over inci-denten met wegwerkers kunnen wordeningezameld. Onderzoek had echter aan-getoond dat dit met de bestaande indivi-duele systemen van de verschillende lan-den niet (of althans niet zonder enigeaanpassing) mogelijk is. Daarom werd ineen testfase van drie maanden onderzochtin hoeverre dit inzamelen haalbaar is. Hetbelangrijkste resultaat van deze testfasewas dat het inzamelen van ongevallenge-gevens haalbaar is en kan worden uitge-voerd met verschillende methoden enbronnen, naargelang van de omstandig-heden in de betrokken landen en de om-vang van de bestaande gegevens.

Het onderzoek leverde twee documentenop: één met specificaties voor het databa-seconcept en één met aanbevelingen vooreen harmonisatie van praktijken voor hetaanduiden en uitrusten van bouwplaatsenin Europa.

Specificatiedocument voor de EuRoWCas-database

Het specificatiedocument beschrijft de vel-den, de opmaak en codering voor de ge-gevens die voor een EuRoWCas-conformedatabase moeten worden ingezameld,evenals de verbanden tussen de veldenen verbonden opties voor elk veld. Hetbiedt ook een totaalconcept voor de EuRoWCas-database en specificeert de op-

maak voor gegevenstoe- en uitvoer, even-als de interface voor gegevensweergave.

Een gids biedt ondersteuning aan natio-nale wegbeherende overheden die eenEuRoWCas-conforme database en proce-dures voor gegevensinzameling in hunland willen opzetten. Daartoe is ondermeer een maturity scoring framework ont-wikkeld, waarmee wegbeheerders het hui-dige niveau van inzameling van ongeval-lengegevens kunnen beoordelen.

Harmonisatie van praktijken voorwegenwerken in Europa

Goede kennis van de gangbare praktijkenvoor het aanduiden en uitrusten vanbouwplaatsen op Europese wegen kanhelpen om te begrijpen waarom zich on-gevallen voordoen. Dat kan van essentieelbelang zijn om verwondingen bij weg-gebruikers en wegwerkers terug te drin-gen bij ongevallen die zich voordoen alsgevolg van gebrekkige aanduidingen ofvan onduidelijke signalering door ver-schillen tussen de lidstaten. Daarom ver-zamelden en analyseerden de partnersde normen, regels en praktijkgidsen in ze-ven EU-landen (België (Vlaanderen),Duitsland, Ierland, Noorwegen, Oostenrijk,Slovenië en het Verenigd Koninkrijk (En-geland)), om gelijkenissen, verschillen enzelfs afwijkingen zoals het ontbreken vanbepaalde aanduidingen of afbakening teontdekken.

Op grond van die analyse werden aanbe-velingen gedaan voor de harmonisatievan praktijken voor het aanduiden en uit-

rusten van bouwplaatsen in Europa, metde nadruk op maatregelen die de veilig-heid van wegwerkers verbeteren en diehet eenvoudigst in te voeren zijn.

Vooruitzichten

De EuRoWCas-database reikt wegbehe-rende overheden eindelijk een tool aanom gegevens over incidenten en onge-vallen met wegwerkers en weggebruikersin werkzones te vergaren. Het projectheeft aangetoond dat er in België noodis aan een specifiek systeem om gedetail-leerde en gedocumenteerde gegevensover werkzones in te zamelen. Met dezetool kunnen toekomstige strategieënvoor de veiligheid van bouwplaatsen opwegen objectief worden onderbouwd.

Een eerste instrument voor gegevensin-zameling is al beschikbaar en zou zonderveel aanpassingen op gewestelijk niveaukunnen worden toegepast. Geïnteresseer-den kunnen hierover steeds contact op-nemen met het OCW.

Voorts zal het Centrum onderzoeken hoede verworven kennis uit het BRoWSER-project (http://browser.zag.si) in België op-timaal kan worden benut.

10

Waarom een EuRoWCas-database invoeren?De EuRoWCas-database reikt nationalewegbeherende overheden een tool aanom:

- ongevallen waarbij werklieden opwegenwerken betrokken zijn teKWANTIFICEREN;

- dergelijke gegevens op nationaal en Europees niveau te VERGELIJKEN ende evolutie in de tijd te monitoren;

- de OORZAKEN en GEVOLGEN van on-gevallen met wegwerkers te begrij-pen en erover te informeren, zodat erin normstelling en beleid rekeningmee kan worden gehouden;

- geschikte MAATREGELEN te nemen,om het risico op ongevallen met weg-werkers terug te dringen.

Xavier Cocu010 23 65 26x.cocu@brrc.be

Internal database format Integer (exc. zero) Precedents None.

Dependents Creates person records for each road user and pre-fills P1 and P2=road user in each.

Options Integers (exc. zero); unknownNull value Unknown

Road users should be included regardless of whether they sustained an injury. This field cannot be zero since a road user must be involved in order for the incident to be of relevance to the EuRoWCas database.

Data field ID B10 Data field description How many road workers were injured? User interface format Integer input

Internal database format Integer (inc zero) Precedents None.

Dependents Creates person records for each road worker and pre-fills P1 and P2=road worker, P6=yes, P8=yes in each.

Options Integers (exc. zero); unknown Null value Unknown

Only injured road workers are recorded individually. The presence of non-injured road workers is recorded in field R7 as either ‘road workers present’ or ‘road workers not present’; this is because (in the absence of road worker injury) the focus is on the potential risk to road workers, which exists independently of the number of workers present.

3.3.2 Site data

Data field ID S1 Data field description Carriageway type User interface format Drop-down list

Internal database format Integer Precedents None

Dependents None Options Motorway; other dual carriageway; primary single carriageway;

other single carriageway; unknown Null value Unknown

Internal database format Integer (exc. zero)PrPreecceeddenenttss NonNonee..

DepeDepennddenenttss CCrreeaatetess ppererssoonn rreeccordordss ffor eor eaacch roh roaad d uusser er aanndd prepre-ffillillss PP11 aannd d PP22=rrooaadd u usser er iin n eeaacchh.

OO tptp iionnss IIntteggers (((exc. zero)));; unkknownNNull ll v lalue UUnUnkkknnoowwnn

RoaRoadd uussererss sshhoouulldd bbee iinncclluuddeedd rreeggardardlleessss oofff wwhheeththeerr ththeeyy ssuussttaaiinneedd aann iinnjjuurryy. TThhiiss fffiieelldd ccaannnnoott bbeezzeroero ssiinnccee aa rrooaadd uusserer mmuusstt bbee iinnvvoollvveedd iinn oorrddeerr fforor ththee iinncciiddeenntt toto bbee ooff rreelleevvaannccee toto tthhee EEuuRRooWWCaCassddaattaabbaassee.

3 33 33.3 22.2 SitSitSiteee dadadatttaaa

DDaDattt fia fia fi ld eld eld IIIDDD SSS111DaDatt fa fia fi eld eld ddeessccrripipttionion CCaCarrrriageiagewwaayy ttyyppeeUseUserr inintteerrffrrfr aaccee ffoorrmmatat DDrropop-ddoownwn lliisstt

Internal database format InIntteeggererPPreceddentts NNone

DepeDepennddenenttss NoneNoneOOptptioionnss MMoototorrwwaayy;; o otthher der duuaall ccararririaaggeewwaayy;; priprimmaarryy ssiinngglle e ccararririaaggeewwaayy;;

tothh er siingll e carriiageway; unkknownNull value Unknown

Incidentengegevens

Voertuiggegevens

Ongevallengegevens

Only in

Persoonsgegevens

Figuur 1 - Hoofdcomponenten van de EuRoWCas-database (links) en voorbeeld van

technische beschrijving voor de velden uit de database (rechts)

Opzet

Eind juni 2015 is het DISTANCE-project(acroniem voor Developing Innovative So-lutions for TrAffic Noise reduCtion in Eu-rope) afgerond. Het tweejarige projectwerd door een consortium met TRL (Ver-enigd Koninkrijk), SINTEF (Noorwegen) enANAS (Italië) onder leiding van het OCWuitgevoerd in het kader van een pro-gramma van de Conferentie van Europesewegendirecteuren (CEDR). Het had alsdoel een aantal concrete vragen van Eu-ropese wegenadministraties te beant-woorden:

- Welke extra gegevens moeten worden in-gezameld om in de toekomst voldoendenauwkeurige geluidskaarten en effi-ciënte actieplannen tegen verkeersla-waai op te stellen?;

- Welke “secundaire” functies kunnen ge-luidsschermen – naast geluidsreductie –vervullen?;

- Wat zijn de mogelijke scenario’s voor deevolutie van het Europese wegverkeer?;

- Welke innovatieve, alternatieve en“slimme” maatregelen dienen zich aanom verkeerslawaai te bestrijden en hoekunnen ze op het terrein worden toege-past?;

- Welke rol kan subjectieve perceptie vanverkeerslawaai spelen?.

Aanpak

Het was niet de bedoeling nieuw onder-zoek uit te voeren, maar de bestaande li-teratuur en kennis over de voornoemdeonderwerpen te inventariseren en te eva-lueren, van een expertvisie te voorzien enten slotte in praktische handleidingenvoor de wegbeheerders te bundelen.

Resultaten

Extra gegevens voor nauwkeurigegeluidskaarten en efficiënte geluids-

actieplannen

Onder vijftien landen werd een enquêtenaar gegevensinzameling over wegdek-ken, geluidsschermen, verkeersvolumesen geodata gehouden. Uit de antwoor-den van de twaalf respondenten is naarvoren gekomen dat deze inzameling nual op een degelijke manier gebeurt, maartoch enkele lacunes vertoont. Zo ontbre-

ken bijvoorbeeld gegevens over de in-vloed van de veroudering van wegdekkenop de akoestische kwaliteit, evenals overde akoestische absorptiekenmerken vande terreinen langs verkeersaders.

Er werden aanbevelingen gedaan omdeze lacunes weg te werken en tot infor-matie-uitwisseling onder de wegenadmi-nistraties te komen.

Secundaire functies voor geluids-schermen

Het begrip “secundaire” functie werd zeerruim opgevat. Naast nogal voor de handliggende mogelijkheden zoals het op-wekken van elektriciteit met behulp vanfotovoltaïsche cellen in geluidsschermenof het verwerken van geleiderails in ge-luidsschermen, werd ook de architectu-rale meerwaarde en het “vergroenen” vande omgeving door geluidsschermen metbeplanting bestudeerd.

Het potentieel van dergelijke maatrege-len is echter nog beperkt. Enkele buiten-landse pilotprojecten hebben aange-toond dat bijvoorbeeld energiewinningmet behulp van geluidsschermen (nog)niet kosteneffectief is.

Scenario’s voor de evolutie van hetEuropese wegverkeer

Concreet werden mogelijke ontwikke -lingen op het vlak van wegeninfrastruc-tuur en voertuig- en bandentechnologieen de invloed ervan op wegverkeersla-waai geanalyseerd.

Op basis van de beschikbare gegevensmag de komende jaren in Europa wellichteen toename worden verwacht van:

- het aandeel van snelwegen in het to-tale wegennet;

- het aandeel van lichte vrachtwagens inhet totale voertuigenpark;

- de toepassing van slimme transport-systemen (Intelligent Transport Systems– ITS), om verkeersstromen vlotter telaten verlopen;

- de toepassing van duurzame geluidre-ducerende wegdekken;

- het gebruik van hybride en elektrischeauto’s.

Verbeteringen aan banden en voertuigenzullen jammer genoeg slechts een geringeffect op het totale wegverkeerslawaaihebben.

Geen van de voornoemde maatregelenof ontwikkelingen alleen kan het ver-keerslawaai drastisch verminderen. Mo-dellen hebben echter aangetoond datmet een combinatie van veranderingenin de wegeninfrastructuur, nieuwe voer-tuig- en bandentechnologieën en de toe-nemende rol van elektrische voertuigenwel een duidelijk waarneembaar geluid-reducerend effect kan worden bereikt.

Nieuwe technologieën en materialenom verkeerslawaai te bestrijden

Alle denkbare (klassieke en innovatieve)maatregelen om verkeerslawaai te bestrij-den, werden geïnventariseerd en in viercategorieën opgedeeld:

- maatregelen op het vlak van verkeers-beheersing en -beheer;

- maatregelen op het vlak van ruimte-lijke ordening en wegontwerp;

- sociaal-economische maatregelen;- innovatieve maatregelen.

Ze werden kort beschreven en vervolgensbeoordeeld op effectiviteit, technolo -gische vooruitgang en kosten-baten -verhouding. Uiteindelijk werd een achttalgeschikte maatregelen voor toepassingop hoofdwegen (focus van de wegen -administraties en dus ook van het DISTANCE-project) geselecteerd.

11

DISTANCE – Een leidraad voor Europese wegenadministratiesom wegverkeerslawaai (kosten)efficiënter te bestrijden Distance

In de toekomst zou wegverkeerslawaaisterk (met meer dan 7 dBA) kunnen wor-den gereduceerd door toepassing vanporo-elastische wegdekken en sonischekristallen. De vakliteratuur vermeldt veel-belovende resultaten met deze laatsteoplossing. Ze bestaat uit palenrijen naastde weg die, in tegenstelling met een klas-siek scherm, het geluid van wegverkeerniet tegenhouden, maar het doorlaten eneen deel ervan door destructieve inter-ferentie van de geluidsgolven doen ver-dwijnen. Het loont wellicht de moeite ommet een proefopstelling de efficiëntie vansonische kristallen verder te onderzoeken.

Een andere veelbelovende innovatieveoplossing zijn zogenoemde diffractoren.

Dat zijn reeksen sleuven aan de kant vande rijbaan, die het geluid van wegverkeeromhoog doen afbuigen en het geluids-niveau voor aanwonenden met ongeveer4 dB(A) doen afnemen.

Subjectieve perceptie van verkeerslawaai

Ten slotte toonde het project het belangvan psychologische aspecten in de pro-blematiek van wegverkeerslawaai aan.Hinderbeleving is een overwegend sub-jectief gegeven. Met de juiste “psycholo-gische” aanpak kan de ervaren hinderaanzienlijk worden verminderd. Geluids-hinder kan aanleiding geven tot stress endaarmee verbonden gezondheidsklach-ten. Als de hinder effectief wordt aange-pakt, verminderen ook de nadelige effec-ten. Volgens een reeks studies zouburgerparticipatie bij een nieuw wegen-infrastructuurproject een grote gunstigeinvloed hebben.

Informatieverspreiding

De resultaten staan beschreven in driepraktische rapporten, die van de project-website (www.distanceproject.eu) kunnenworden gedownload. Ze zijn samen met

de resultaten van andere CEDR-projectenop 8 en 9 september 2015 gepresenteerdtijdens een eindseminarie in Hamburg(Duitsland).

12

Luc Goubert02 766 03 51l.goubert@brrc.be

Johan Maeck02 766 03 48j.maeck@brrc.be

ECOROADS voor eenvormig beheer van de verkeersveiligheid op wegen en in tunnels

Opzet

Als lid van het Europese forum van we-genresearchlaboratoria (FEHRL) neemthet OCW deel aan het ECOROADS-project(voluit: Effective and Coordinated Road In-frastructure Safety Operations).

Dit tweejarige project, dat op 1 juni 2015officieel van start is gegaan, geniet steunvan het EU-kaderprogramma voor onder-zoek en innovatie Horizon 2020. NaastFEHRL bestaat het consortium uit vijf an-

dere partners (AIPSS, ASECAP, ERF, ETSCen SEETO) en enkele derde partijen dieaan deze partners verbonden zijn.

Het doel is de mogelijke kloof tussen deEuropese richtlijnen 2008/96/EG (beheervan de verkeersveiligheid van weginfra-structuur) en 2004/54/EG (minimumvei-ligheidseisen voor tunnels in het trans-Europese wegennet) te dichten.

Concreet mogen in tunnels niet dezelfdeverkeersveiligheidsaudits en -inspectiesals op wegen worden toegepast. In depraktijk:

- is een weg voor de weggebruikers ech-ter één unieke lineaire constructie –meestal op open terrein, soms in eengesloten omgeving (tunnels);

- kan de strikte toepassing van dezetwee richtlijnen tot een niet-uniformeaanpak van het veiligheidsbeheer in enbuiten tunnels leiden.

Verkeersveiligheidsaudits en -inspecties volgens de 2008/96/EG

Veiligheidsinspecties in tunnels volgens de 2004/54/EG

Grens

Verkeersveiligheidsxperts

Tunnelexperts

Om die lacune weg te werken, wil ECOROADS op basis van de criteria uit derichtlijn voor het beheer van de verkeers-veiligheid van weginfrastructuur(2008/96/EG) en resultaten van verwanteEC-gesubsidieerde projecten tot een een-vormige aanpak van het veiligheidsbeheerkomen.

Praktische aanpak

In drie workshops met de stakeholders(tunnel- en verkeersveiligheidsexperts)zullen de nationale praktijken op het vlakvan verkeersveiligheidsinspecties en -au-dits en tunnelveiligheidsinspecties wor-den geanalyseerd. Voorts zullen ook (min-stens) vijf locaties (met tunnel en wegvak)in verschillende landen worden geselec-teerd, waar verkeersveiligheidsaudits en-inspecties (volgens richtlijn 2008/96/EG)zullen worden uitgevoerd.

In de eerste workshop op 30 september2015 is naar de behoeften en verwachtin-gen van de spelers op het terrein gepolst.Uit een lijst van vijftien locaties zijn de vijftestsites voor het project gekozen. Detweede workshop vindt plaats na afloopvan twee veldanalyses, om de eerste re-sultaten te bespreken en waar nodig bijte sturen voordat nieuwe (minstens drie)veldanalyses worden uitgevoerd. Op dederde workshop worden de algemene re-sultaten besproken. Daaruit zullen aanbe-velingen (richtlijnen) worden gedistilleerd.

OCW en ECOROADS

Voor het OCW is ECOROADS bijzonder in-teressant, omdat het project voortbouwtop de expertise die het Centrum in hetPilot4Safety-project (2010-2012) heeft ver-worven. In dat project was het OCW ver-antwoordelijk voor het deel “oplei -dingen”. Het had als doel:

- de grondbeginselen van de Europeserichtlijn 2008/96/EC op secundaire we-gen toe te passen. Als secundaire wegenwerden beschouwd alle gewone ver-harde wegen met twee rijstroken buiteneen sterk verstedelijkte omgeving;

- een eenvormige Europese opleidinguit te werken;

- de wederzijdse erkenning van het op-leidingscertificaat te organiseren, zodatexperts uit de deelnemende regio’s opelkaars grondgebied kunnen opereren.

In ECOROADS is het OCW verantwoordelijkvoor de organisatie van de veldanalyses.

Eén van de eerste verkeersveiligheidsau-dits wordt tussen februari en april 2016 inde Kennedytunnel te Antwerpen uitge-voerd. Het OCW werkt hiervoor nauw sa-men met de tunnelbeheerder, het VlaamseGewest.

De complexe infrastructuur in en buitendeze 690 m lange tunnelvan het trans-Europesewegennet (cf. de velew e e f b ewe g i n g e n )maakt hem tot een zeerrelevant studieobjectvoor dit onderzoek.

Over het verdere verloop van ECOROADSwordt u te gelegener tijd via onze websiteen OCW Mededelingen geïnformeerd.

13

Bron: © ECOROADS

Literatuur- Richtlijn 2008/96/EG van het Europees Parle-ment en de Raad van 19 november 2008 be-treffende het beheer van de verkeers -veiligheid van weginfrastructuurPublicatieblad van de Europese Unie van 29 november 2008 http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32008L0096&from=EN

- Richtlijn 2004/54/EG van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 in-zake minimumveiligheidseisen voor tunnelsin het trans-Europese wegennetPublicatieblad van de Europese Unie van 30 april 2004http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32004L0054&qid=1437731710235&from=EN

- OCW werkt mee aan Europees opleidings -project voor verkeersveiligheidsaudits en -inspecties Pilot4SafetyOCW Mededelingen 86, januari-februari-maart 2011http://www.ocw.be/nl/artikel/med86

Websites� http://www.ecoroadsproject.eu/� http://pilot4safety.fehrl.org

Xavier Cocu010 23 65 26x.cocu@brrc.be

An Volckaert010 23 65 48a.volckaert@brrc.be

ROSANNE

In september 2015 hebben Johan Maeck,Philippe Debroux en Martial Priem mettwee OCW-rolweerstandaanhangwagensdeelgenomen aan vergelijkende metingenop de IFSTTAR-testbaan in Nantes (Frank-rijk). Deze metingen pasten in het Europeseonderzoeksproject ROSANNE (voluit: ROlling resistance, Skid resistance, ANdNoise Emission measurement standards forroad surfaces). Het OCW werkt als partnermee aan dit prenormatieve onderzoek,dat onder leiding van het OostenrijkseAIT (Austrian Institute of Technology) inhet kader van het Zevende kaderpro-gramma voor onderzoek en technolo -gische ontwikkeling (KP7) wordt uitge-voerd. Het beoogt de ontwikkeling enharmonisatie van meetmethoden voorde stroefheid, geluidsemissie en rolweer-stand van wegdekken, en de voorbereidingvan normalisatie. Het bouwt voort op deaanbevelingen uit voorgaande projectenover deze onderwerpen (TYROSAFE, HER-MES, SILVIA, SILENCE en MIRIAM) en voor-bereidende normalisatiewerkzaamhedenvan de bevoegde CEN- en ISO-werkgroe-pen. De rolweerstand van wegdekken isdaarbij een bijzonder aandachtspunt.

Rolweerstand

De rolweerstand is de energie die verlorengaat wanneer een voertuig over het weg-dek rolt en wordt uitgedrukt in een rol-weerstandscoëfficiënt (Rolling ResistanceCoefficient – RRC). Dat is de verhoudingtussen de horizontale rolweerstandskrachten de verticale normaal kracht. Wegdekkenmet een lagere rolweerstand kunnen hetenergieverbruik en bijbehorende CO2-emissies van het verkeer over de volledigelevensduur van de weg verminderen. Datkomt de duurzaamheid ten goede.

Vergelijkende metingen inNantes

Om de herhaalbaarheid en reproduceer-baarheid van rolweerstandsmetingen tebepalen, zijn in september 2015 op detestbaan van projectpartner IFSTTAR (In-stitut français des sciences et technologiesdes transports, de l'aménagement et des ré-seaux) in Nantes vergelijkende metingenuitgevoerd. Voor deze metingen werden

vier rolweerstandaanhangwagens vanprojectpartners (twee van OCW, één vanTUG en één van BASt) en één externmeettoestel, dat zowel rolweerstand alsstroefheid kan meten (Dufournier Techno-logies trailer van Colas), gebruikt, telkensmet referentiebanden voor personenau-to’s (SRTT) en lichte vrachtwagens (AVONAV4).

Eén van de OCW-aanhangwagens en deTUG-aanhangwagen (Technical Universityof Gdansk) steunen op hoekmetingen,waarbij de gemeten hoek evenredig ismet de rolweerstand van het wegdek. Denieuwe OCW-aanhangwagen en de BASt-aanhangwagen (Bundesanstalt für Stra-ßenwesen) steunen op krachtmetingen.Ze meten de verticale normaalkrachtenen de horizontale rolweerstandskrachten.

Het programma omvatte:

- rolweerstandsmetingen op een refe-rentietestbaan met proefvakken mettwaalf verschillende verhardingen, ingecontroleerde omstandigheden;

- rolweerstandsmetingen op wegenonder verkeer met andere kenmerkendan de testbaan;

- vergelijkende proeven met alterna-tieve methoden om de rolweerstand temeten: coast-down (uitrolproef vangeïnstrumenteerde wagen) en ener-gieverbruikstests;

- metingen van oppervlakkenmerken(geometrie en textuur).

14

ROSANNE –Rolweerstandsmetingen in Nantes

Figuur 1 – IFSTTAR-testbaan in Nantes

Figuur 2 – Aanhang wagens van TUG, BASt en OCW (bestaand toestel)

De vergelijkende metingen hadden alsdoel:

1. validatie van de ontwerpnorm, inclu-sief de volgende aspecten:- selectiviteit: mogelijkheid om het ef-fect van de textuur op de rolweer-stand te onderscheiden;

- bereik en detectiegrenzen: mogelijk-heid om van zeer gladde tot stroeveoppervlakken te meten;

- robuustheid: gevoeligheid van demetingen voor de voornaamste pa-rameters (lucht- en bandentempera-tuur, wind, rijsnelheid, onvlakheid enhelling);

- toepasbaarheid van de kalibratie-procedure;

- betrouwbaarheid en stabiliteit vande gehele meetprocedure:- herhaalbaarheid op korte termijn;- herhaalbaarheid op lange termijn(dag tot dag);

- reproduceerbaarheid: vergelijkingvan de meettoestellen;

2. vergelijking met alternatieve metho-den (coast-down en energieverbruiks-tests).

Op de OCW-website (www.ocw.be/nl/ar-tikel/n241_08) kunt u filmbeelden van demetingen met de nieuwe aanhangwagenvan het Centrum bekijken. Ondanks dehoge snelheid kunnen kleine rolweer-standskrachten worden gemeten.

Na vergelijkende metingen in 2011 in hetkader van het MIRIAM-project (zie OCWMededelingen 90, blz. 8-11) zijn de meet-toestellen al verbeterd.

Voor meer informatie wordt naar de pro-jectwebsite (http://rosanne-project.eu) ver-wezen.

Nieuwe OCW-rolweerstandaanhang -wagen

De vergelijkende metingen in Nantes wa-ren voor het OCW ook een uitstekendegelegenheid om zijn nieuwe rolweer-standaanhangwagen te testen.

In het kader van een masterthesis in 2014-2015 aan de KU Leuven (departementWerktuigkunde van de faculteit Toege-paste Wetenschappen) is het principe vande rolweerstandsmeting grondig geana-lyseerd, met het oog op optimalisatie vanhet meettoestel om storende effecten(helling, versnelling, enz.) op de meetre-sultaten weg te werken. In 2015 werd eenprototype van nieuwe aanhangwagenvolgens het principe van krachtmeting(in plaats van hoekmeting) gerealiseerd.Daarbij wordt gebruikgemaakt van ka-bels, waardoor het wiel, waarvan de rol-weerstandscoëfficiënt wordt gemeten,enkel in de lengterichting een vrijheids-graad heeft. Om de effecten van versnel-ling te minimaliseren, wordt de normaal-kracht op de band gemeten en is debelastingsmassa buiten de meetzone ge-plaatst.

Het OCW heeft dan ook met de twee ty-pes van meettoestellen aan de metingenin Nantes deelgenomen. De eerste resul-taten voor de twee toestellen zijn bevre-digend, en uit de metingen zijn ook en-kele verbeterpunten voor het nieuwetoestel naar voren gekomen. Het proto-type wordt in de nabije toekomst verdergetest en afgesteld.

15

Scharnier

Krachtsensor

Bovenframe

Onderframe

Spri

et

Figuur 3 –Nieuwe OCW-aanhangwagen

Op de testbaan in Nantes (links) en schematische voorstelling van het meetprincipe (rechts)

(b) 3D ontwerp(a) Schema: zijaanzicht

Overzicht uitgewerkt concept

LiteratuurThomas Gielen en Maarten Royakkers – Promotor: prof. dr. ir. F. Al-Bender

Analyse en ontwerp van een aanhangwagenvoor rolweerstandsmetingenThesis voorgedragen voor het behalen van degraad van Master of Science Ingenieursweten-schappen – Werktuigkunde, KULeuvenAcademiejaar 2014-2015

- OCW coördineert internationale vergelijkendeproef van apparatuur voor het meten van de rolweerstandOCW Mededelingen 90 (blz. 8-11), januari-februari-maart 2012

Projectwebsitehttp://rosanne-project.eu

Johan Maeck02 766 03 48j.maeck@brrc.be

Literatuurstudie – Keuzevan de proeven enmaterialen

Vooreerst is een uitvoerige norm- en lite-ratuurstudie uitgevoerd, om voor de drievoornoemde aspecten de gangbare be-proevingsmethoden met bijbehorendeprestatie-eisen in verschillende landen inkaart te brengen.

Voorts is een overzicht van de beschik-bare voegvullingsmaterialen op de Bel-gische markt opgesteld, met een indelingin verschillende productgroepen:

1.klassieke, ongebonden materialen:zand en fijn steenslag;

2. cementgebonden voegmortels (aldan niet gemodificeerd met polyme-ren);

3.polymeer(hars)gebonden voegmor-tels (met één of twee componenten,vooral epoxy);

4.polymeerzand: met polymere bind-middelen voorgemengd zand;

5.zand met biologische bindmiddelen,vaak zogenoemd “zelfherstellend”;

6. joint sealers: dispersie om voegzandte binden;

7.gemodificeerde, zoutverrijkte zand-soorten: specifiek onkruidwerend, ei-genlijk subtype van productgroep 1.

Uit de voornoemde productgroepen wer-den telkens twee tot vier vertegenwoor-digers gekozen voor beproeving, rekeninghoudend met de huidige marksituatie.

Bepaling van de fysisch-mechanische kenmerkenen de duurzaamheid vangebonden materialen

In de eerste fase zijn proeven ter bepalingvan de mechanische kenmerken van degeselecteerde cementgebonden (groep 2)en hars(epoxy)gebonden (groep 3) voeg-

mortels uitgevoerd. De bestaande be-proevingsmethoden zijn hier zonder meertoepasbaar en de resultaten kunnen aande eisen in de verschillende landen wordengetoetst.

Daarbij is uitgegaan van de beproevings-methoden en bijbehorende eisen in deNBN EN 13888 Mortels voor keramische te-gels en werden de volgende kenmerkenbeproefd:

- druksterkte (EN 12808-3);- buigtreksterkte (EN 12808-3);- krimp (EN 12808-4);- wateropslorping (EN 12808-5);- slijtweerstand – Caponproef (EN 12808-2);

- droge en schijnbare volumieke massa(EN 12390-7);

- vorst-dooibestandheid met dooizou-ten (CEN/TS 12390-9 + EN 1338, Bijlage D).

16

Prenormatief onderzoek naar prestatie-eisen voor innovatieve voegvullingsmaterialen inbestratingen met kleinschalige elementen (PREVOSTRAT) – Stand van zaken na één jaar onderzoek

In OCW Mededelingen 101 (blz. 7-9) [1] berichtten we over hetnieuwe prenormatieve onderzoeksproject PREVOSTRAT (voluit Pres-tatie-eisen voor innovatieve voegvullingsmaterialen in bestratingenmet kleinschalige elementen), dat op 1 september 2014 met steunvan de FOD Economie van start is gegaan. Dit onderzoek heeft alsdoel beproevingsmethoden en bijbehorende prestatie-eisen voorinnovatieve, al of niet gebonden voegvullingsmaterialen voor ele-mentenverhardingen (met betonstraatstenen, kleiklinkers of straat-keien van natuursteen) op te stellen.

Voor de prestatie-eisen worden drie belangrijke aspecten onder-scheiden:

- fysisch-mechanische kenmerken en duurzaamheid (voor gebon-den mortels);

- onkruidwerend of -remmend vermogen van voegvullingen (on-gebonden en gebonden materialen);

- functiegerelateerde eigenschappen zoals waterdoorlatendheidvan gebonden materialen, hechtsterkte tussen straatsteen envoegmortel, en toepasbaarheid en erosiegevoeligheid van voeg-vullingsmaterialen.

Hierna geven we een bondig overzicht van de werkzaamheden tij-dens het eerste onderzoekjaar. Op onze website (www.brrc.be/nl/ar-tikel/n430_01) vindt u een uitgebreidere beschrijving van de be-langrijkste resultaten voor de fysisch-mechanische kenmerken, detoetsing ervan op het terrein, de prille resultaten voor de bepalingvan het onkruidwerende of -remmende vermogen van voegvullin-gen en de vooruitzichten.

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

0

5

10

15

20

25

30

binnen binnen buiten buiten

lab

1 2 2 3 0,19 l/kg 0,21 l/kg 0,23 l/kg 0,25 l/kg

Mengsel + bewaring

Druksterkte 28d

Buigsterkte 28d

Limiet druksterkte EN 13888

Limiet buigsterkte EN 13888

Schijnbare volumieke massa 28d

S ter

kte

(MP a

)

Volu

mie

ke m

assa

(kg /

m³)in situ

Bewaring Watergehalte

Figuur 1 - Vergelijking van de druk- en buigsterkte voor proefstukken,op een bouwplaats aangemaakt met cementgebonden voegmortel A

Toetsing van delaboratoriumresultaten ophet terrein

Voor de validatie van de proeven en deprestatie-eisen zijn de laboratoriumresul-taten vergeleken met metingen op proef-stukken die op bouwplaatsen werdenaangemaakt (figuur 1).

Bepaling vanonkruidwerend/onkruidremmendvermogen

Voor dit deel van het onderzoek wordtsamengewerkt met de UGent. Net zoalsin het eerdere onderzoek naar onkruid-beheer [2] zijn hiervoor in het voorjaarvan 2015 pottenproeven en een minibe-stratingsproef met telkens vijftien ver-schillende, al of niet vervuilde voegvul-lingen gestart (figuur 2). Met depottenproeven wordt nagegaan of ver-schillende neerslagregimes een invloedop het onkruidwerende vermogen vaneen voegvulling hebben. De minibestra-tingsproef heeft als doel te controlerenof de pottenproeven het onkruidrem-mende vermogen van voegvullingen insitu goed benaderen.

Vooruitzichten

Wat de mechanische en duurzaamheids-kenmerken van cement- en harsgebon-den voegmortels betreft, worden nog an-dere projecten in uitvoering gezocht, omde laboratoriumresultaten verder te vali-deren.

Uiteindelijk zullen alle beproevingsresul-taten voor de mechanische en duurzaam-heidskenmerken van cement- en harsge-bonden voegmortels worden samengevaten vergeleken met de bestaande eisenin binnen- en buitenland. Het doel ishieruit aanbevelingen op Belgisch niveaute distilleren, bijvoorbeeld eisen voorvoegmortels als functie van de beoogdeverkeersklasse.

Voorts dient nog het verband te wordengelegd tussen het onkruidwerende en -remmende vermogen en de fysisch- mechanische kenmerken van de materi-alen. Het doel is tot een gestandaardi-seerde en reproduceerbare beproevings-methode te komen, om de onkruidrem-mende werking van voegmateriaal tekwantificeren en een objectieve vergelij-king tussen verschillende materialen mo-gelijk te maken.

Ten slotte zullen in een volgende fasemeer functiegerelateerde kenmerken (bij-voorbeeld de hechtsterkte tussen mortelen straatstenen) onder de loep wordengenomen, om finaal een relatie tussenproductgroepen, toepassingsdomeinen,en uit te voeren beproevingsmethodenmet bijbehorende limieten te kunnenvastleggen. De soort van voegvullings-materiaal en de duurzaamheid van devoeg in haar geheel zijn immers van grootbelang voor de stabiliteit van deze ver-hardingssoort op lange termijn.

Over het verdere verloop en de resultatenvan dit onderzoek wordt u te gelegenertijd via onze website en OCW Medede-lingen geïnformeerd.

17

Figuur 2 – Opstelling van pottenproeven (links) en minibestratingsproef (rechts) bij UGent, ter

bepaling van het onkruidwerende vermogen van voegvullingen

Literatuur1. Prenormatief onderzoek PREVOSTRATOCW Mededelingen 101, blz. 7-9, oktober-november-december 2014

2. Handleiding voor niet-chemisch(e) onkruidbe-heer(sing) op verhardingen met kleinschaligeelementenAanbevelingen OCW A84/12, 2013

Normen – Technische richtlijnen- NBN EN 13888 (2009)

Mortels voor keramische tegels – Eisen, confor-miteitsbeoordeling, classificatie en aanduiding.

- NBN EN 12808-2 (2009)Tegelmortels – Deel 2: Bepaling van de slijtweer-stand.

- NBN EN 12808-3 (2009)Tegelmortels – Deel 3: Bepaling van de buig- endruksterkte.

- NBN EN 12808-4 (2009)Tegelmortels – Deel 4: Bepaling van de krimp.

- NBN EN 12808-5 (2009)Tegelmortels – Deel 5: Bepaling van de water -opslorping.

- NBN EN 12390-7 (2009)Beproeving van verhard beton – Deel 7: Dichtheid van verhard beton.

- CEN/TS 12390-9 (2006)Testing hardened concrete – Part 9: Freeze-thaw resistance – Scaling.

Elia Boonen02 766 03 41e.boonen@brrc.be

Marijn Lybaert02 766 04 12m.lybaert@brrc.be

Anne Beeldens02 766 03 46a.beeldens@brrc.be

Probleemstelling

Tijdens schoolvakanties geven we kinde-ren graag vrij spel op straat. Met welkeverkeersaanduidingen kunnen we eenstraat of wijk tijdelijk veiliger voor kinderenmaken?

Twee mogelijkheden

Het verkeersreglement (koninklijk besluitvan 1 december 1975 houdende algemeenreglement op de politie van het wegverkeeren van het gebruik van de openbare weg)biedt hiervoor twee mogelijkheden.

De eerste mogelijkheid is de inrichting alsspeelstraat.

Artikel 2.36 Speelstraat: een openbareweg waar tijdelijk en tijdensbepaalde uren aan de toe-gangen een hek geplaatst ismet het verkeersbord C3voorzien van een onderbordmet daarop de vermelding"speelstraat".

Artikel 22septies1. In de speelstraten is de ganse breedte vande openbare weg voorbehouden voor hetspelen, in hoofdzaak door kinderen. De per-sonen die spelen worden gelijkgesteld metvoetgangers; evenwel zijn de bepalingenvan artikel 42 van dit besluit niet van toe-passing. Alleen bestuurders van motorvoer-tuigen, die in de straat wonen of wier garagein die straat gelegen is, alsook prioritairevoertuigen als bedoeld in artikel 37, wanneerde aard van hun opdracht het rechtvaardigt,alsook voertuigen in het bezit van een ver-gunning afgegeven door de beheerder van

deze wegen, en fietsers, hebben toegang totspeelstraten.

Artikel 22septies2. De bestuurders die in de speelstraten rijden,moeten dit stapvoets doen; ze moeten dedoorgang vrij laten voor de voetgangers diespelen, hen voorrang verlenen en er zo nodigvoor stoppen. Fietsers moeten zo nodig af-stappen. De bestuurders mogen de voetgan-gers die spelen niet in gevaar brengen enniet hinderen. Ze moeten bovendien dubbelvoorzichtig zijn ten aanzien van kinderen.

De tweede mogelijkheid is de inrichtingals vakantiezone.

Artikel 2.49Vakantiezone: zone waarin tijdelijk veel va-kantiegangers verblijven en waarbinnen veelvoetgangers en fietsers op de openbare weg,en zelfs meer bepaald op de rijbaan, aanwezigkunnen zijn. Deze zone omvat één of meeropenbare wegen of gedeelten ervan, die af-

gebakend zijn met het verkeersbordF4a en F4b (zone 30) indien hetom een zone binnen de bebouwdekom gaat, of met het verkeersbordzonale C43 met de vermelding 50of zonale C43 met de vermelding70 indien het om een zone buitende bebouwde kom gaat, gecombi-neerd met het verkeersbord A51voorzien van een onderbord metde vermelding “vakantiezone”.

Concreet wordt een straat dan metverbodsborden én hekken tijdelijkvoor doorgaand verkeer afgesloten,zodat kinderen vrij op de openbareweg kunnen spelen. Spelende kinderenhebben het statuut van voetgangers;ze mogen niet gehinderd of in gevaarworden gebracht.

De wegbeheerder moet erop toeziendat aan het begin van de straat steedshekken staan. Dat kan een probleemvormen, omdat aanwonenden, mensenmet een garage in de straat en urgen-tievoertuigen (politie, brandweer, am-bulance) wel toegang tot de speelstraathebben.

18

www.ocw.be

Inzoomen op wegbebakening

Het geïllustreerde reglement voor de wegbeheerder op onze website (www.ocw.be/nl/artikel/n231_02)wil een hulpmiddel zijn voor wegbeheerders, adviesbureaus en andere vakmensen bij de plaatsingvan horizontale en verticale wegbebakening. Het verheugt ons dat dit reglement geregeld door pro-fessionals uit de branche wordt geraadpleegd.

Voorts ontvangen we vaak verzoeken om advies over de reglementaire aanbrenging van verkeers-aanduidingen in complexe situaties. Daarom wordt in deze rubriek aan de hand van voorbeelden ophet terrein de aanpak voor dergelijke situaties beschreven.

In dit artikel belichten we verkeersaanduidingen voor speelstraten en vakantiezones.

Jean-Pierre Van de Winckel010 23 65 51jp.vandewinckel@brrc.be

SPEELSTRAAT

De weg van een dergelijk initiatief tot de ei-genlijke realisatie ervan kan soms lang zijn– van de goedkeuring door de gemeenteen de toezichthoudende overheid over debestelling tot de plaatsing van de verkeers-aanduidingen. Onderneem dan ook tijdigactie, zo is het speelparadijs klaar voor dezomervakantie!

Concreet hebben deze verkeersaanduidingenals doel, bestuurders te attenderen op demogelijke aanwezigheid van spelende kin-deren tijdens schoolvakanties en ze tot ver-tragen aan te moedigen. De aanduidingenkunnen betrekking hebben op (een deel van)een weg of op een hele wijk. In tegenstellingmet een speelstraat mogen kinderen er nietop de openbare weg spelen. Ze moeten degebruikelijke verkeersregels naleven.

VAKANTIEZONE

Duurzame wegenbouw steunt op eenlangetermijnvisie met een specifieke rolen verantwoordelijkheid voor elke spelerop het terrein.

In de complexe Belgische context brengtde BWV deze spelers uit zowel de open-bare (federale, regionale en plaatselijkeoverheden en instellingen) als de privatesector (aannemers, toeleveranciers, ad-viesbureaus, beroepsfederaties, enz.) sa-men in een uniek forum, waar ze kunnenoverleggen over een toekomstvisie voorde wegenbranche. Het doel is de voor-uitgang te bevorderen in de aanleg, hetonderhoud en de exploitatie van wegenen initiatieven voor de mobiliteit en hetverkeer op de weg aan te moedigen.

Het Belgische Wegencongres, dat de BWVom de vier jaar tussen twee Wereldcon-gressen in organiseert, is het evenementbij uitstek waar de belangrijkste actoren

elkaar kunnen ontmoeten om van ge-dachten te wisselen over de huidige standvan de vooruitgang en de toekomstper-spectieven in de sector.

Daarnaast organiseert de BWV geregeldinformatiedagen en ontmoetingen overtechnische onderwerpen, zoals een post-congresstudiedag enkele maanden naeen Wereldwegencongres of bezoekenaan bijzondere infrastructuurwerken ofcivieltechnische constructies (bijvoorbeeldde tunnels en brug van de A602-auto-snelweg, het HST-station en de vernieuwdeMaasoevers in Luik – zie OCW Medede-lingen 75, blz. 14 en OCW Mededelingen99, blz.17-19).

Met promotionele stands op infrastruc-turele evenementen plaatst de BWV derealisaties van de Belgische wegenbranchein de kijker.

Het nieuwe, uitgebreide Bureau dat op8 september 2014 is gevormd, wil onderleiding van voorzitter Claude Van Rootende vertrouwde activiteiten met een dy-namisch elan voortzetten en uitbouwen.

De BWV heeft institutionele leden (federalestaat en de drie gewesten), collectieveleden (lagere overheden, openbare in-stellingen of instellingen van openbaarnut, wetenschappelijke of technische ver-enigingen, beroepsfederaties, handelson-dernemingen of industriële bedrijven,enz.) en individuele leden (op persoonlijketitel).

19

BWV Newswww.bwv.be

Belgische Wegenvereniging brengt vakmensen in de wegenbouw samen ...om een toekomstvisie voor duurzame wegenbouw te ontwikkelen en te promoten.

©Bu

reau

Greisch

... in België

... wereldwijdAls Belgisch nationaal comité in de WorldRoad Association (PIARC) vormt de BWVde schakel tussen de Belgische wegen-branche en de Wereldwegenvereniging.Alle BWV-leden zijn tevens lid van PIARC.

De BWV coördineert de deelname van deBelgische leden aan PIARC-activiteiten.Ze zet zo een lange traditie van actievemedewerking in PIARC voort.

België was medeoprichter van de Wereld-wegenvereniging. De Wereldwegencon-gressen in 1910 en 1987 werden in Brus-sel gehouden. België sponsort sindsdiensteeds één van de prijzen die op het vier-jaarlijkse PIARC-congres worden toege-kend.

De BWV vaardigt ook Belgische vertegen-woordigers in de technische comités

(TC’s) van PIARC af. De TC’s werken rondthema’s uit het Strategische Plan dat voorvier jaar is vastgelegd en rapporteren er-over op het eerstvolgende Wereldwegen-congres.

In de periode 2012-2015 werkte een veer-tigtal Belgen in diverse TC’s mee (zie Technische comités in PIARC op de BWV-website).

Van links naar rechts: Philippe Lemoine (penningmeester, SPW),

Tom Roelants (ondervoorzitter, AWV), Paul Plak (secretaris,

Studiebureau Agora), Bernard Cornez (ondervoorzitter, BFAW),

Claude Van Rooten (voorzitter, OCW) en Philippe Barette (afgevaar-

digde voor het Belgische Wegencongres, GOB Brussel Mobiliteit).

BWV Newswww.bwv.be

25e Wereldwegencongres2-6 november 2015Coex Center, Seoel (Zuid-Korea)

20

... wereldwijd

Voor de organisatie van de 23e editiewerkt de BWV samen met de GewestelijkeOverheidsdienst Brussel Mobiliteit. Cen-traal in het programma staan wegen ineen stedelijke context, de kwaliteit vande voorzieningen, de weggebruikers ensmart mobility. In die context zullen vanuitvier invalshoeken – ontwerp, uitvoering,onderhoud en exploitatie – tal van actu-

ele onderwerpen zoals (co)mobiliteit,duurzaamheid, financiering, geotechnieken funderingen, kunstwerken, riolering,verhardingen, verkeersveiligheid, wegbe-heer, enz. aan bod komen.

Voor de concrete invulling is alvast eenopen oproep voor bijdragen gelanceerd,die ook onder studenten uit het laatste

masterjaar wordt verspreid. Beschikt u overbijzondere kennis van een innoverend on-derwerp en/of een praktische toepassingin de voornoemde domeinen? Kom danmee het verschil maken en dien uw voor-stel voor bijdrage in door middel van hetonlineformulier op de congreswebsitewww.wegencongres.be/index.php?lang=nl

Het volledige programma en alle prak -tische informatie voor het 23e BelgischeWegencongres vindt u te gelegener tijdop de website www.wegencongres.be

Onder het motto Roads and mobility – Creating new value from transport beoogdehet programma van het 25e Wereldwe-gencongres niet alleen de evolutie vanideeën en aanpakken en de vooruitgangvan de kennis, maar ook de inzetten inde huidige conjunctuur te schetsen. Hetbracht daartoe experts, bedrijfsleiders envertegenwoordigers van overheden uithonderdveertien landen, waaronder eendertigtal Belgen, samen. Het combineerdekeynotesessies, strategische sessies, zit-tingen die door de zeventien technischecomités van PIARC waren voorbereid omte rapporteren over vier werkjaren en dedoelstellingen voor de nieuwe cyclus(2016-2019) te bespreken, veertien sessies

over actuele thema’s, die met medewer-king van andere internationale organisatieswaren opgezet, en postersessies, waar dedriehonderdtachtig papers over zesen-dertig onderwerpen werden gepresen-teerd. Op de vaktentoonstelling en tijdensde technische bezoeken konden de deel-nemers kennismaken met de spits vande Zuid-Koreaanse technologie op hetvlak van wegvervoer.

Eén van de hoogtepunten van het con-gres was de Seoul Ministerial Declarationaan het eind van de ministerzitting metvijfendertig landen, rond het algemenethema Evolution of Road Policies for theNext Generation. Met de ministerverkla-

ring, een primeur in de geschiedenis vande Vereniging, willen de deelnemers desamenwerking onder PIARC-leden aan-moedigen om het wereldwegenbestel teverbeteren.

De handelingen van het Congres wordenin de komende maanden klaargemaakt.De deelnemers en sprekers ontvangenautomatisch en kosteloos een dvd. Hij kanvia de PIARC-website (www.piarc.org)worden besteld.

23e Belgisch Wegencongres 4-7 oktober 2017Square Brussels Meeting Centre

... in België

Bijdrageoproep

Op uitnodiging van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) konden de le-den van BWV en Road Federation Belgium(RFB), na de verwelkoming door admini-strateur-generaal Tom Roelants en eenboeiende presentatie van projectleiderKoen Thijs, de werken aan de A11 tussenBrugge (N31) en Westkapelle (N49) be-zichtigen.

Dit omvangrijke infrastructuurprojectwordt in publiek-private samenwerkingmet een DBFM-contract uitgevoerd, waar-bij het ontwerp, de bouw, de financieringen het onderhoud aan een private pro-jectvennootschap worden overgedragen.Minder-hindermaatregelen en commu-nicatie met aanwonenden vormen eenbelangrijk aandachtspunt in alle project-fasen.

De realisatie van deze ontbrekende scha-kel in het Vlaamse wegennet beoogt:

- een veilige en leefbare regio te garan-deren;

- de economische ontwikkeling van dehaven te bevorderen;

- de bereikbaarheid van toeristischetrekpleisters te verbeteren.

Daartoe worden economisch-toeristischen plaatselijk verkeer gescheiden, zodater minder zwaar en toeristisch verkeer opplaatselijke wegen en in woonkernen is.

Voorts wordt voor een betere verbindingmet het hinterland en voor beheersingvan het toenemende havenverkeer ge-zorgd.

De bovenstaande tabel vat de omvangvan de werken in enkele cijfers samen.

Meer informatie over het A11-project:www.a11verbindt.be/over-de-a11

21

... in België

©Marc Va

n Brab

ant

Bezoek aan de bouwplaats op de A11 (Westkapelle – Brugge)11 september 2015

Geplande duur:

voorjaar 2014-najaar 2017

200 werknemers permanent

aan de slag

2 460 000 m³ uitgegraven

grond

32 ha natuurcompensatie 9 ecoducten

320 000 t asfalt 28 km nieuwe riolering 15 km nieuwe fietspaden

12 km snelweg met

2 rijstroken per rijrichting

500 m tunnels 3 nieuwe aansluitings -

complexen

Tijdens de recente vergadering van hetuitvoerend comité van PIARC in Seoel isPierre Schmitz (Gewestelijke overheids-dienst Brussel Mobiliteit) tot erelid vandeze vereniging benoemd. De BWV hadPierre namelijk voor deze benoemingvoorgedragen, wegens zijn bijna twintigjaar inzet voor PIARC.

Sinds 1996 is hij bijzonder actief in PIARC.Tot in 2011 was hij achtereenvolgens

Franssprekend secretaris en voorzitter vanhet technische comité voor de exploitatievan wegtunnels. Momenteel is hij onder-voorzitter van dat comité. Hij heeft er al-tijd op toegezien dat het minutieus tewerk gaat en essentiële aanbevelingendoet voor de veiligheid van goederen enpersonen in wegtunnels.

Naast de fijne afwerking van vele rappor-ten waarvan de waarde zelfs buiten PIARC

BWV Newswww.bwv.be

Op het wereldwegencongres heeft eenPIARC-jury, waarin ook BWV-voorzitterClaude Van Rooten zetelde, prijzen en on-derscheidingen voor opmerkelijke bijdra-gen uitgereikt.

In 2015 sponsorde België de prijs RoadDesign and Road Construction. Claude VanRooten overhandigde deze Belgische prijsaan Anne Kjerkreit en James Odeck voorhun bijdrage The accuracy of ex-ante cost

benefit analysis – evidence from the Nor-wegian road sector.

22

Belgische Prijs

... wereldwijd

In de categorie Road Maintenance andOperation ontving OCW-medewerker Johan Maeck een onderscheiding voorzijn bijdrage A comparative study of sus-tainability tools to assess an asphalt roadpavement’s life cycle. In zijn presentatiegaf hij toelichting bij het vergelijkendeoverzicht van beschikbare softwaretoolsom de ecologische voetafdruk van asfalt-

verhardingen te beoordelen. Om in hetlicht van duurzame ontwikkeling reke-ning te kunnen houden met de sociaal-economische en milieutechnische aspec-ten van wegeninfrastructuurprojecten ende juiste, objectieve keuze te maken, moe-ten wegbeherende overheden immersover geschikte tools beschikken.

In het PIARC-magazine Routes/Roads ver-schijnt in het voorjaar 2016 een uitge-breid artikel over het onderwerp.

Belgische ereleden

Belgische onderscheiding

In 2014 had het uitvoerend comité alOCW-medewerker Daniël Verfaillie toterelid van de Vereniging benoemd. DeBWV had de kandidatuur van Daniël voor-

gedragen voor zijn grote bijdrage aan dewerkzaamheden van PIARC op het vlakvan terminologie.

Deze benoeming was een beloning voorbijna dertig jaar inzet in het Comité Ter-minologie van PIARC, als lid (sinds 1986)én als voorzitter – van 1992 tot 1999 enopnieuw sinds 2007. Daniël leidde dit co-mité dus al voor een vierde termijn encoördineerde in die functie de vertalingen geregelde updates van de meertaligePIARC-terminologiedatabase (gratis on-line toegankelijk op termino.piarc.org/search.php).

Als Belgen waarderen wij in het bijzonderhet enorme werk dat hij verzette voor deNederlandse vertaling van het TechnicalDictionary of Road Terms en het Lexiconof Road and Traffic Engineering (technischwoordenboek en lexicon voor wegen enverkeer).

Ook in 2016-2019 blijft hij het Comité Ter-minologie leiden. Grootste uitdagingenworden daarbij de voltooiing van hetnieuwe PIARC Road Dictionary, waarin allebestaande PIARC-woordenboeken wor-den samengebracht, en het promotenvan de vertaling ervan in zoveel mogelijktalen (ook in het Nederlands).

23

... wereldwijd

Belgische avond 4 november 2015 IBIS-hotel in Seoel

erkend wordt, organiseerde hij negen se-minaries voor zijn comité en leidde hij deproductie van het PIARC-handboek voorwegtunnels, dat als elektronisch naslag-werk in tien talen is vertaald. Ook nam hijhet initiatief voor een gespecialiseerdwoordenboek voor de exploitatie van

wegtunnels, dat momenteel in twintig ta-len beschikbaar is.

Hij is steeds met voorstellen blijven ko-men om van PIARC een organisatie in despits van de vooruitgang te maken. Zoheeft hij op een intelligente manier de

eerste onlinecursus van PIARC gecoördi-neerd. Deze titel van erelid is de bekro-ning van een enorme inzet voor en eenoprecht geloof in de missie van PIARC.

Een ander hoogtepunt van het congreswas ongetwijfeld de Belgische avond diede BWV op 4 november 2015 in het hotel

van de Belgische delegatie organiseerde.Onder de meer dan honderdtwintig gasten– naast de meeste Belgische deelnemersaan het congres – vermelden we ook eenvertegenwoordiger van de Belgische am-bassade (Laurent Preud'homme, plaats-vervangend hoofd van de missie) en ver-

tegenwoordigers van internationale or-ganisaties (onder wie voormalig PIARC-voorzitter Anne-Marie Leclerc en adjunct-secretaris-generaal Robin Sébille, die res-pectievelijk de huidige voorzitter OscarDe Buen Richkarday en de secretaris-ge-neraal Jean-François Corté van de Ver-eniging vertegenwoordigden).

Een unieke gelegenheid om de Belgischemedewerking in PIARC en de Belgischewegenbranche extra in de verf te zetten!

Maatschappelijke zetel

Woluwedal 421200 BRUSSELTel.: 02 775 82 20

Fax: 02 772 33 74brrc@brrc.be

Laboratoria

Fokkersdreef 211933 STERREBEEKTel.: 02 766 03 00

Avenue A. Lavoisier 141300 WAVRETel.: 010 23 65 00

Redactie

B. GueltonD. VerfaillieM. Van BogaertJ. CornilJ. Neven

ISSN: 0777-2580

Instelling erkend bij toepassing van de besluitwet van 30.01.1947

Opzoekingscentrum voor de WegenbouwUw partner voor duurzame wegen

www.linkedin.com/company/brrc

Verantw. uitgever: C. Van Rooten, Woluwedal 42 - 1200 Brussel

Certificate Number10506-1506-1002

www.climatepartner.com

In memoriam

Met droefheid meldenwe dat Jean Licope,voormalig adjunct- directeur van het OCW,op 11 november 2015overleden is.

Jean Licope trad in1952 in dienst in hetCentrum, dat toen doordirecteur Paul Outer

werd geleid. Als gediplomeerd bedrijfs-econoom van de Faculté Warocqué d'Eco-nomie et de Gestion (Université de Mons)beheerde hij achtereenvolgens als dienst-hoofd, afdelingshoofd en adjunct-directeurde administratieve diensten (bijdragen,personeel, algemene technische diensten,budget en financiën, bibliotheek, editie,drukkerij, enz.) van het OCW. Voor deOpen dagen in het Centrum naar aanlei-ding van het twintigjarig bestaan in 1972

ontwierp hij een logo voor het OCW, datnog steeds wordt gebruikt.

De afscheidsviering heeft op 17 november2015 in Ukkel plaatsgevonden, in intiemekring.

Wij bieden zijn familie en naasten onzeoprechte deelneming aan.

BWV Newswww.bwv.be

Om de markantste conclusies van hetcongres onder de aandacht van de Bel -gische actoren te brengen, organiseertde BWV op vrijdag 18 maart 2016 in hetOCW-auditorium te Sterrebeek een eve-nementmet bijdragen van TC-leden over

de werkjaren 2012-2015 en Belgischecongresdeelnemers.

Het programma en alle andere praktischeinformatie vindt u te gepasten tijde opde websites van de BWV (www.bwv.be, ru-

briek Evenementen) en het OCW(www.ocw.be, rubriek Agenda) en in deOCW Mededelingen.

www.bwv.be

... in België

“Post Seoel”-evenement18 maart 2016, Sterrebeek