Upoznajmo Stilove

8/16/2019 Upoznajmo Stilove

1/8

STILOVI I MODA KROZ VIJEKOVE

.Pripremila: Prof. dr Jelica Kapetanovi}, dipl. akad. arh.

.Pregled stilova u enterijerima i moda

Od daleke pro{losti do dana{-njeg doba, ìvot ljudi se odvi- ja u izgra|enim prostorima, unut-ra{njosti zgrada (enterijera) - odkoliba do palata. Tu su ljudi na-lazili za{titu od atmosferilija i mo-gu}nost za intimnost od ra|anjado umiranja.

Stilovi u enterijerima predstav-ljaju prepoznatljive estetske cje-line unutra{nje opreme, dekoraci- je i namje{taja, odre|enog vremen-skog perioda, podneblja i civiliza-cijske epohe. U sastavne dijeloveenterijera jednog stila spadaju"stabilni" elementi: vrata, prozori,stepeni{ta, kamini; izgledi i mate-rijali podova, zidova i plafona, i dr. Tako|er ovdje spadaju i pokretni(mobilni) elementi: namje{taj, }i-

limi, zavjese, lusteri, su|e, skulp-ture, slike i dr.

Za razne potrebe ìvota tre-bao je pogodan namje{taj koji biomogu}avao rad i odmor, ostavlja-nje stvari, kao i upotrebne pred-mete - su|e, }ilime i dr.

Prepoznatljivost stila u enterijerima najvi{e se o~ituje kroz ob-lik namje{taja - posebno stolice -od trono{ca pa do prijestolja.

Istorija stilova raspolaè sa pri-mjerima opreme enterijera vrhuns-kih djela prete`no namjenjenih ì- votu povla{tenih svjetovnih i sve{-tenskih dru{tvenih slojeva, u okvirima stambene arhitekture - pa-late, hrama i grobnica.

Rusti~na oprema ku}a u koji-ma je ìvio narod u svakom vre-menu i prostoru nosio je kao ehoneke naznake stilova svoje epo-

he, bar kao dekorativni motiv, mo-de u izboru odje}e, tkanina, itd.

Ovaj folklorni enterijer zastupljen je u etnografskim zbirkama nacio-nalnih kultura, a njihovo {ire pro-u~avanje predstavlja posebansegment razvoja kulture ìvotakroz vijekove.

Enterijer je bio ~esto inspiraci- ja slikara jer se u okviru unutra{-njosti odigravala prava ìvotnapri~a njegovih stanovnika.

U izgledu stolice sjedala i fo-telje, u raznim vremenskim epo-hama - odnosno stilovima, moèse vidjeti i naslutiti mnogo toga osveukupnoj kulturi i razvoju (po-sebno zanatstva i umjetnosti) odre-|enog dru{tva.

Stolica je oduvijek bila ozna-ka odre|enog stila svoga vreme-na. U njenom obliku, materijalu

odnosno zanatskoj vje{tini izra-de njene konstrukcije i umjetni~-

14 Moj Dom . Oktobar 2005

Egipat Gr~ka Rim Vizantija Islamski stil Srednji vijek

Renesansa Renesansa Renesansa Luj XIV Luj XV Luj XVI

Klasicizam Ampir Secesija Moderna Moderna Moderna

[ematski prikaz "stolica kroz vjekove", od jednostavne stolice starog Egipta do modernog doba

.UPOZNAJMO STILOVE


2/8

kim ukrasima nalazi se rije~nikraspoznavanja stilova enterijera.

[ematski prikaz "stolica kroz vijekove" dovode do stilova u ar-hitekturi i enterijerima kroz vije-kove, od drevnih civilizacija (Meso-potamija, Egipat← od 4000. g. doI stolje}a) preko ostalih presti`nihcivilizacija do savremenog doba:

Anti~ki stilovi: Gr~ke (← VII do← I st.); rimski (← II - V, VI st.); vi-zantijski (VI,VII - XV st.); romani~ki(XI - XIII st.); goti~ki (druga polo- vica XII - po~. XVI st.); renesansni(po~. XV - kraj XVI st.); barokni irokoko (Nosi nazive po francuskimkraljevima Luj XIV i Luj XV) (po~.XVII - tre}a ~etvtina XVIII); klasi-cisti~ki (Luj XVI i Ampir) (kraj XVIII - po~. XIX st.); neoklasi~ni (eklek-

tika i secesija (po~. XIX - po~. XXst.); suvremeni (XX i XXI st.)


15

Faraonska stolica iz novog carstva tri hiljade godina p.n.e. i modernastolica sredine XX stolje}a izgra|ena od plastike autora Eero Saarinena. ← Strelica ozna~ava doba prije na{e ere

Rusti~ni (narodni-selja~ki) enterijer koji je naslikao veliki slikar impresionistaVincent van Gogh (1853-1890) sa naslovom "Soba V.van Gogha u Arlesu"

Moj Dom . Oktobar 2005


3/8

Izbor stilskog namje{taja od renesanse do klasicizma




4/8


Moj Dom . Oktobar 2005 17


5/8

Svi navedeni stilovi mogu sepripisati zapadnom evropskom kul-turnom krugu sa izuzetkom Vi-zantije koja slijedi Isto~no Rims-ko Carstvo.

U isto~nu kulturu (orijentalni

stil) spada islamski stil koji seod godine "hid`re" 622. n.e.pro{irio na velika prostranstva odArabije gdje nastaje (Meka i Me-dina) poznat kao arapski stil zau-zev{i velika prostranstva azijskihi afri~kih zemalja, do [panije (maur-ski stil), ju`ne Italije (saracenskistil) i tursko-osmanlijski stil naBalkanu i prostorima Bosne iHercegovine, koji je ovdje eviden-tan od XV st. do danas sa inspi-rativnom estetikom i za savreme-ni enterijer.

U orijentalni stil spada i ja-panski, koji je postao uzor za op-remanje vrtova i po ljepoti i jed-nostavnosti enterijera, a sa mno{-tvom sli~nih elemenata islams-kom-osamnskom stilu: mu{ebci,bjelina zidova, jednostavnost i lje-pota enterijera, vrt-avlija...

U savremenim enterijerima,

naro~ito u [paniji i ju`noj Italiji,gdje je tradicija maurskog stila velika, vide se ~esto dekorativnomotivi iz tog perioda.

Stilski namje{taj sve do sav-remenog doba, zadràvao je ì- votnost i prilagodljivost primjenekao oprema salona i kabineta rep-rezentativnih entrijera, vjerovatno,ne samo iz formalnih razloga {to je to bila oprema kraljevskih pa-lata i rezidencija, ve} i estetskihrazloga vrhunske izrade ovih koma-da namje{taja i obrade prostora.

Stilska obrada enterijera ga-latnih razdoblja, baroka na prim- jer kao i islamskog stila - raspo-laè bogatstvom detalja: zidovisa bogatim okvirima prozora i vra-



Zidna dekoracija savremenog stambe-

nog enterijera u islamskom "saracen-skom" stilu ju`ne Italije - oslikana kera-mika sa motivom "drvo ̀ ivota", {to je ~es-

to dekorativno tema u islamskom stilu

18


6/8


ta, lamperijama, {tukaturama, li-kovnim dekoracijama, kerami~kimdekoracijama, dekorativnim teh-nikama {tafelajnim slikarstvomugra|enim u dekorativne ramove,

zatim ogledala, zidne svjetiljke,zidne konzole sa stoli}ima od mer-mera, kamini i dr. Na~in podjelezidova u likovna polja - frontove,te prelaz zida u strop kru`nimsegmentom ili pod pravim uglom,itd. bogat je i ma{tovit.

Manji predmeti - predstavljuumjetni~ka djela svoga stila - takoda su kopije i plagijati, ~esto, ta-ko|e na visokoj cijeni. Zato sku-pocjeni komadi stilskog namje{-

taja primjenjeni i u modernom en-terijeru predstavljaju umjetninu ana-lognu slici ili skulpturi.

Funkcionalni moderni stilovidali su novi izraz enterijerima pro-nalaskom novih materijala: bet-ona, metala, sintetike. Savreme-na estetika ima neosporne kva-

litete, naro~ito kroz funkcionalnost,prozra~nost velikih ustaklenihpovr{ina i namje{taj finih metal-nih i drvenih sklopova, tapeciran iudoban. Ipak, ~i{}enje enterijeraod preteranog dekora, {tukatura,pozlata i arabeski koje su nap-rosto bujale i historicizmima 19. vijeka i po~etkom 20. dovelo jedo druge krajnosti - hladne indus-trijske tehnologije i dizajna, a pro-stori namjeni `ivotu, kao i oni

reprezentativni, ostali su hladni ineminovno doveli do ponovne re-afirmacije stilskih opredjeljenja,

vidljivih u postmodernisti~kim en-terijerima ili raznim modernimlikovnim izrazima u unutra{njemprostoru.

Kultura stilova i mode kroz vije-

kove obuhvata i muziku. Izradumuzi~kih instrumenata na ~ijoj vanj-skoj ljepoti predmeta sara|ujumajstori - umjetnici, prikazuje istedekorativne tehnike kao i kodizrade finih komada namje{taja -inkrustacije, intarzije, fina obradametala, cizeliranje, radovi nako`i, itd.

Odnos prema muzici je adek- vatan, veoma ~esto, op{tim civi-lizacijskim kretanjima epohe, a

posebno u likovnim i dekorativ-nim umjetnostima. Prostori i namje{taj za izvo|enje duhovne i svje-

19Moj Dom . Oktobar 2005

Pojedina~ni komadi stilskog namje{taja u savremenom stanu dobrinijet }e estetici stana vi{e nego kompletna stilska garnitura koje zauzima mnogo vi{e prostora, a vjerovatnonije funkcionalna u savremeno doba. Prikazana fotelja i komoda "klasicizma Luj XVI".


7/8




8/8

tovne muzike, dvorske i pas-toralne, ratni~ke i kultne, dio sucjelovitog izraza umjetnosti epo-he, do savremenog doba.

Na~in odijevanja, kolikogod da je u svojoj primarnoj funkciji us-

lovljen klimatskim zahtjevimapodneblja, specifi~nim potreba-ma i mogu}nostima ljudi, ono se,ipak, ispoljava, kroz estetska mje-rila i likovni izgled primjenjenihmaterijala, kao sastavni dio stils-kog izraza epohe.

U ovom definisanju stilovadotakli smo termin "moda" kojaima veliki uticaj na izraz stila jedne epohe. To je op}enito omi-ljenost, popularnost ne~ega - obi~-no vezanog na dekoraciju, odje-}u, frizuru, {minku - ali i u kulturo-lo{kom smislu, literaturu, muziku,ples - sna`no izraèno u kra}em vremenskom periodu. Moda se~e{}e mijenja nego stil tako danjeni modusi za ljep{im, boljim,novim, stimulisali su stvaranjestilova. Ako bi se povremeno pre-rastalo elementarne funkcije i pot-rebe ljudi dolazilo bi do dekaden-

tnih tokova, u detaljima odje}e,ukra{avanja, {to se moè naro-~ito zapaziti u modnim trendovi-ma odje}e i izgledu samih ljudi.

Moda u na~inu ìvota, unutar izgra|enog prostora, treba shva-titi kao normalnu pojavu u ~ovje-kovom djelokrugu, potrebnom zaizmjenom, da bi se nudilo novo,naro~ito u novije doba.

Estetski kriteriji za umjetni~-ke vrijednosti su oduvijek bilepotrebe ljudskog duha koji seafirmi{u u odre|enim sredinama,a prema duhovnim i materijalnimdostignu}ima sredine, razvijaju sei mijenjaju.


21Moj Dom . Oktobar 2005

Stil klasicizam (Luj XVI). Slika u uljnoj tehnici @.B. Male "Skup u salonu" nakojoj se vidi moda toga vremena.

Documents

Upoznajmo Stilove