University of Groningen Intra-abdominal hypertension and

University of Groningen

Intra-abdominal hypertension and abdominal compartment syndrome in critical illnessSmit, Marije

DOI:10.33612/diss.192064066

IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.

Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of record

Publication date:2021

Link to publication in University of Groningen/UMCG research database

Citation for published version (APA):Smit, M. (2021). Intra-abdominal hypertension and abdominal compartment syndrome in critical illness:measure the pressure. University of Groningen. https://doi.org/10.33612/diss.192064066

CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license.More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne-amendment.

Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.

Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.

Download date: 08-12-2021

https://doi.org/10.33612/diss.192064066

https://research.rug.nl/en/publications/intraabdominal-hypertension-and-abdominal-compartment-syndrome-in-critical-illness(07a3f558-3dce-49e7-bfb3-43f25a46442f).html

https://doi.org/10.33612/diss.192064066

566535-L-bw-Smit566535-L-bw-Smit566535-L-bw-Smit566535-L-bw-SmitProcessed on: 1-10-2021Processed on: 1-10-2021Processed on: 1-10-2021Processed on: 1-10-2021 PDF page: 137PDF page: 137PDF page: 137PDF page: 137

Nederlandse samenvattingCurriculum vitae

List of publicationsDankwoord

List of abbreviations

C H A P T E R 9


Nederlandse samenvatting

140

9

CHAPTER 9


Intra-abdominale hypertensie (IAH), oftewel een verhoging van de buikdruk, treedt regelmatig op in kritisch zieke patiënten en is een onafhankelijke voorspeller van overlijden. Als het abdominaal compartiment syndroom (ACS) ontstaat is er een grote kans op overlijden.

IAH wordt gedefiniëerd als een intra-abdominale druk (IAP) ≥ 12 mmHg, bij herhaling gemeten. De definitie van ACS is een IAP > 20 mmHg, bij herhaling gemeten, in combinatie met nieuw of toegenomen orgaanfalen.

In dit proefschrift hebben we het optreden van verhoogde IAP en de uitkomsten in kritisch zieke patiënten onderzocht. Verder hebben we de relatie tussen IAP en biomarkers van nierschade en darmschade onderzocht en de relatie tussen IAP, body mass index (BMI) en centrale obesitas.

In het reviewartikel van Hoofdstuk 2 wordt een overzicht gegeven over verschillende aspecten van intra-abdominale drukmeting, IAH en ACS. De focus ligt bij de pathofysiologie, risicofactoren en uitkomsten. Verder worden therapeutische strategieën besproken zoals de niet-chirurgische behandeling, chirurgische decompressie en de behandeling van de open buik. Mogelijke toekomstige stappen worden besproken, inclusief verbeterpunten van de huidige richtlijn.

In Hoofdstuk 3 wordt een retrospectieve serie van pancreatitis patiënten beschreven die op de intensive care afdeling (IC) van het UMCG, een tertiair academisch opleidingsziekenhuis, werden opgenomen tussen januari 2005 en mei 2011. IAP werd bij 29 van 59 patiënten gemeten en in al deze patiënten was er sprake van IAH. Een nieuwe bevinding was het voorkomen van intra-abdominale ischemie in 61.5% van de patiënten met ACS. Een van de conclusies van de studie was dat landelijke en internationale richtlijnen aangepast zouden moeten worden om intra-abdominale drukmeting standaard toe te passen bij patiënten met ernstige acute pancreatitis op de IC.

Het addendum van hoofdstuk 3 bevat een brief aan de editor van The American Journal of Gastroenterology als reactie op de publicatie van de American College of Gastroenterology richtlijn over de behandeling van acute pancreatitis (in 2013).[1] Ondanks dat deze richtlijn 34 aanbevelingen deed, werden IAP, IAH en ACS hierin niet genoemd. Er werd niet aanbevolen om IAP te monitoren om IAH of ACS op te kunnen sporen. In de brief aan de editor deden wij de aanbeveling dat het American College of Gastroenterology in toekomstige richtlijnen zou adviseren om de IAP in alle patiënten met acute pancreatitis en tekenen van orgaanfalen te vervolgen.

141

9

NEDERLANDSE SAMENVATTING


In Hoofdstuk 4 worden de resultaten van een menselijk model van milde IAH (van 12 mmHg) beschreven. In een prospectieve, gerandomiseerde studie werden 50 nierdonoren gerandomiseerd tussen hand-geassisteerde laparoscopische nefrectomie en open nefrectomie. In de laparoscopische groep werd een pneumoperitoneum van 12 mmHg geïnduceerd gedurende de procedure. De open nefrectomie groep was de controlegroep. In beide groepen werden peri-operatief C-reactive protein (CRP) en interleukine-6 (IL-6) (markers van inflammatie) bepaald. Neutrophil-gelatinase associated lipocalin (NGAL), een marker van nierschade, werd bepaald aan het begin van de operatie en net voor extractie van de donornier. CRP en IL-6 waren postoperatief hoger in de laparoscopie groep. NGAL in plasma was 1.2 keer hoger voor extractie van de nier dan aan het begin van de operatie in de laparoscopie groep. Er was dus een stijging van inflammatie en serum NGAL in de laparoscopie groep (met intra-abdominale druk van 12 mmHg) in vergelijking met de open nefrectomie groep. Bij een milde intra-abdominale hypertensie zijn er reeds tekenen van inflammatie en van nierschade.

Hoofdstuk 5 is een prospectieve, observationele studie van 186 cardiothoracale chirurgie patiënten. De doelen van dit onderzoek waren om de spreiding van IAP in deze patiënten te vinden, om de relatie tussen IAP, BMI en centrale obesitas te onderzoeken en om te relatie tussen IAP, inflammatie en nierfunctie in deze populatie te exploreren.

De spreiding van IAP was groot in deze populatie (0—26 mmHg). IAP ≥ 12 mmHg werd bij 50 patiënten gemeten (26.9%); 39 van deze patiënten hadden overgewicht (BMI tussen 25 en 29.9 kg/m2) of obesitas (BMI ≥ 30 kg/m2). Er bestond een positieve correlatie tussen IAP en BMI, maar de correlatie tussen centrale obesitas en IAP was niet significant. BMI was een betere voorspeller voor IAP dan de taille-heup verhouding (een van de maten voor centrale obesitas). Er waren geen correlaties tussen pre- en postoperatief CRP en serum kreatinine en IAP.

Het addendum van hoofdstuk 5 bestaat uit een brief geschreven aan de editor van Critical Care Medicine naar aanleiding van een artikel van Danziger et al.[2] Danziger et al. hadden in een studie overtuigend aangetoond dat obesitas geassociëerd is met nierschade in kritisch zieke patiënten. De auteurs speculeerden over mogelijke onderliggende mechanismen, waarschijnlijk zijn deze multi-factoriëel. We hebben gesuggereerd dat verhoogde IAP mogelijk 1 van de mechanismen is die bijdragen aan het ontwikkelen van nierschade bij obesitas. Onze hypothese was dat IAP monitoring en behandeling van IAH bij obesitas misschien juist agressiever zouden moeten gebeuren om zo elke extra verhoging van IAP met alle mogelijke complicaties van dien te voorkomen.

Na het retrospectieve onderzoek van pancreatitis patiënten hebben we een prospectieve, observationele studie gedaan om te prevalentie en uitkomsten van IAH en ACS in hoog-

142

9

CHAPTER 9


risico abdominale patiënten op de IC te onderzoeken. Hierbij werd ook de relatie tussen IAP en biomarkers van nier- en darmschade onderzocht. De resultaten van deze studie staan beschreven in Hoofdstuk 6 en Hoofdstuk 7 van dit proefschrift.

In Hoofdstuk 6 staan de prevalentie en uitkomsten beschreven van 503 hoog risico IC patiënten. IAH ontstond in 164 patiënten (33%). In deze groep ontwikkelden 18 patiënten ACS. De hoogste prevalentie van ACS werd gevonden in pancreatitis (57%), na levertransplantatie (7%) en na abdominale aorta reconstructie (5%). Opnameduur op de IC nam met een factor 4 toe indien er sprake was van IAH en met een factor 9 indien er sprake was van ACS. Ook de IC mortaliteit en de 90-dagen mortaliteit waren hoger in IAH en ACS dan bij normale IAP. De patiënt met het hoogste risico op IAH of ACS in deze hoog-risico groep had een BMI > 30 kg/m2 en werd op de IC opgenomen na een spoedoperatie of met de diagnose pancreatitis.

In Hoofdstuk 7 onderzochten we of biomarkers van darmschade (serum fatty acid binding proteins (FABPs), citrulline en claudin-3) en nierschade (NGAL in serum en urine) correleren met IAP in dezelfde populatie als in hoofdstuk 6. Groepen met normale IAP, IAH en ACS werden vergeleken. Geen van de biomarkers voor darmschade was significant verschillend tussen de groepen. NGAL in serum en urine waren beide significant hoger in IAH en ACS. Post-hoc vergelijkingen toonden verschillen aan tussen alledrie de groepen. Toekomstige studies zouden moeten focussen op biomarkers van nierschade (bijvoorbeeld NGAL) bij IAH.

In Hoofdstuk 8 worden mogelijkheden voor toekomstig onderzoek besproken. Een belangrijke uitdaging voor de toekomst is om op te helderen of de behandeling van IAH het optreden van ACS voorkomt en of daarmee de uitkomsten voor de patiënt verbeteren. De belangrijkste boodschap aan het einde van dit proefschrift is dat clinici en IC verpleegkundigen bedacht moeten zijn op het optreden van IAP-gerelateerde complicaties en dat er een lage drempel moet zijn voor het meten van de IAP in kritisch zieke patiënten, vooral indien de kliniek verslechtert, zodat passende behandelingen tijdig gestart kunnen worden.

143

9



AfkortingenACS abdominaal compartiment syndroomAKI acute kidney injuryBMI body mass indexFABPs fatty acid binding proteinsIAH intra-abdominale hypertensieIAP intra-abdominale drukIC intensive careNGAL neutrophil-gelatinase associated lipocalin

144

9

CHAPTER 9


Referenties

[1] Tenner S, Baillie J, DeWitt J, Vege SS, American College of Gastroenterology. American College of Gastroenterology guideline: management of acute pancreatitis. Am J Gastroenterol 2013;108:1400–15–1416. doi:10.1038/ajg.2013.218.

[2] Danziger J, Chen KP, Lee J, Feng M, Mark RG, Celi LA, et al. Obesity, Acute Kidney Injury, and Mortality in Critical Illness. Crit Care Med 2016;44:328–34. doi:10.1097/CCM.0000000000001398.

145

9



Curriculum vitae

146

9

CHAPTER 9


About the authorMarije Smit was born in Landsmeer, the Netherlands on September 25, 1974. She moved to Singapore with her family at the age of 10. She finished primary school at the Hollandse School in Singapore and attended the United World College of South East Asia. In 1988, the family moved to Sydney, Australia and Marije continued her secondary education at Saint Catherine’s Girls’ School in Waverley and later at Redlands, Sydney Church of England Co-educational Grammar School in Cremorne. In 1992 she graduated with an International Baccalaureate Bilingual Diploma. She returned to the Netherlands to study Medicine at the Rijksuniversity Leiden. After her graduation in 1998 she worked as a doctor for the Department of Defense at the military base in Seedorf, Germany and later in the Department of Surgery at Leyenburg Hospital in the Hague. She trained as a surgeon at Leiden University Medical Center and Rijnland Hospital in Leiderdorp from 2001 to 2007 where she developed a special interest in abdominal surgery. In 2007 she moved to Groningen for an Intensive Care fellowship at the University Medical Center Groningen. After finishing her fellowship in 2009, she continued to work at this hospital as an intensivist. Marije is married and has 3 children.

147

9

CURRICULUM VITAE


List of publications

148

9

CHAPTER 9


Smit M, van Meurs M, Zijlstra JG. Intra-abdominal hypertension and Abdominal Compartment Syndrome in critically ill patients: a narrative review of past, present and future steps. Accepted for publication, Scandinavian Journal of Surgery, June 2021.

Smit M, Koopman B, Dieperink W, Hulscher JBF, Hofker HS, van Meurs M, Zijlstra JG. Intra-abdominal hypertension and abdominal compartment syndrome in patients admitted to the ICU. Ann Intensive Care. 2020 Oct 1;10(1):130. doi: 10.1186/s13613-020-00746-9. PMID: 33001288; PMCID: PMC7530150.

Domburg JA, van de Vondervoort D, Tielliu IFJ, Smit M. Intra-arterial thrombolysis: Is ICU admission necessary? Neth J Crit Care 2019 Nov; 27(6): 236-239.

Droogh JM, Smit-Droogh M, Zijlstra JG. Transferring the Critically Ill Patient. In: Civetta, Taylor, & Kirby’s Critical Care, fifth edition. Wolters Kluwer; 2018. p 67-72.

Smit M, Werner MJM, Lansink-Hartgring AO, Dieperink W, Zijlstra JG, van Meurs M. How central obesity influences intra-abdominal pressure: a prospective, observational study in cardiothoracic surgical patients. Annals of Intensive Care (2016) Dec;6(1):99. doi: 10.1186/s13613-016-0195-8. Epub 2016 Oct 10. PMID: 27726116; PMCID: PMC5056912.

Smit M, van Meurs M, Zijlstra JG. Intra-Abdominal Pressure, Acute Kidney Injury, and Obesity in Critical Illness. Crit Care Med. 2016 Aug;44(8):e766-7. doi: 10.1097/CCM.0000000000001779. PMID: 27428143.

Smit M, Buddingh KT, Bosma B, Nieuwenhuijs VB, Hofker HS, Zijlstra JG. Abdominal Compartment Syndrome and Intra-abdominal Ischemia in Patients with Severe Acute Pancreatitis. World J Surg. 2016 Jun;40(6):1454-61. doi: 10.1007/s00268-015-3388-7. PMID: 26830909; PMCID: PMC4868862.

Droogh JM, Smit M, Absalom AR, Ligtenberg JJ, Zijlstra JG. Transferring the critically ill patient: are we there yet? Crit Care. 2015 Feb 20;19(1):62. doi: 10.1186/s13054-015-0749-4. PMID: 25887575; PMCID: PMC4335540.

Smit M, Zijlstra JG, Meurs Mv. Response to Tenner et al. Am J Gastroenterol. 2014 Mar;109(3):443. doi: 10.1038/ajg.2013.465. PMID: 24594955.

Smit M, Kerstens MN, Boomsma-van Holten MJ, van der Meer K, Zijlstra JG, Links TP. Hypothyreoïdie na bestraling van de hals: controle van de schildklierfunctie is belangrijk [Hypothyroidism after radiotherapy of the neck area: monitoring of thyroid function is important]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2014;158:A6714. Dutch. PMID: 24548592.

149

9

LIST OF PUBLICATIONS


Wolters JM, Smit M, Zijlstra JG. Fatal unsuspected iron ingestion. Emerg Med Australas. 2014 Apr;26(2):204-5. doi: 10.1111/1742-6723.12194. PMID: 24708016.

Smit M, Hofker HS, Leuvenink HG, Krikke C, Jongman RM, Zijlstra JG, van Meurs M. A human model of intra-abdominal hypertension: even slightly elevated pressures lead to increased acute systemic inflammation and signs of acute kidney injury. Crit Care. 2013 Apr 4;17(2):425. doi: 10.1186/cc12568. PMID: 23566574; PMCID: PMC3672475.

Özbay Y, Smit M, Zijlstra JG. Bowel ischemia; the clue in routine initial hematology testing. Neth J Crit Care 2013; 17:19-22.

Brakman M, Buddingh KT, Smit M, Struys MM, Zijlstra JG, van Meurs M. A 28-year-old man with air in the mediastinal space after a car accident. Anesthesiology. 2012 Oct;117(4):878. doi: 10.1097/ALN.0b013e318250bb3c. PMID: 22411063.

Droogh JM, Smit M, Hut J, de Vos R, Ligtenberg JJ, Zijlstra JG. Inter-hospital transport of critically ill patients; expect surprises. Crit Care. 2012 Feb 12;16(1):R26. doi: 10.1186/cc11191. PMID: 22326110; PMCID: PMC3396270.

Smit M, Zijlstra JG. Medische besluitvorming en communicatie. In: Groeneveld ABJ, Schultz MJ, Vroom MB, editors. Handboek Multiorgaanfalen. 1 ed. Utrecht: De Tijdstroom; 2012. p. 317-26.

Smit M, Monteban-Kooistra WE, Zijlstra JG. An ECG with U waves. Neth J Med 2008; 66:442-3.

den Dulk M, Smit M, Peeters KC, Kranenbarg EM, Rutten HJ, Wiggers T, Putter H, van de Velde CJ; Dutch Colorectal Cancer Group. A multivariate analysis of limiting factors for stoma reversal in patients with rectal cancer entered into the total mesorectal excision (TME) trial: a retrospective study. Lancet Oncol. 2007 Apr;8(4):297-303. doi: 10.1016/S1470-2045(07)70047-5. PMID: 17395102.

150

9

CHAPTER 9


151

9

LIST OF PUBLICATIONS


Dankwoord

152

9

CHAPTER 9


Het begon allemaal lang geleden met een klinisch vraagstuk: er was een kleine serie patiënten op de IC met pancreatitis en een verhoogde buikdruk waar bij decompressie laparotomie ook darmischemie bleek te bestaan. Als chirurg-intensivist met speciale interesse in de buik vond ik dit uitermate boeiend. Aanvankelijk was het helemaal niet de bedoeling om te promoveren, ik was immers een klinische dokter, ik ging dit alleen even uitzoeken. Van het een kwam het ander en zo werd een clinicus uiteindelijk ook een onderzoeker. In de loop der tijd zijn er veel mensen betrokken geweest bij het tot stand komen van dit proefschrift. Ik wil iedereen graag bedanken voor hun bijdrage. De volgende mensen wil ik in het bijzonder bedanken:

Professor J.G. Zijlstra. Het was mijn promotor Jan Zijlstra (senior) die mij wist te overtuigen dat onderzoek doen leuk kon zijn, als je maar een interessant onderwerp had waarin je je wilde verdiepen. Jan, het promotietraject beschreef je ongeveer zo: “Je kunt een stukje schrijven over je onderwerp en op een gegeven moment heb je een paar stukjes. Dan doe je er een nietje door en dan is het klaar.” Deze manier van kijken sprak mij wel aan en maakte het hele traject behapbaar. Jouw toegankelijkheid en jouw snelle correcties van de vele concept manuscripten hebben er toe geleid dat ik dit promotietraject wel aandurfde. En met de tijd groeide mijn overtuiging dat het goed zou komen. Ook in de kliniek heb ik veel van je geleerd. Hoeveel precies wordt na verloop van tijd steeds duidelijker. Toen ik als fellow op de ICB begon had ik al snel door dat jij een man van weinig woorden was—en dat ik dus extra goed moest opletten als je wat zei. Ik betrap mezelf er tegenwoordig regelmatig op dat ik jouw gevleugelde uitspraken herhaal en probeer over te brengen aan een nieuwe generatie dokters. Dank voor je vertrouwen, je geduld en veel dank dat je mij de ruimte hebt gegeven om dingen op mijn manier te doen, ook al was dat vast niet altijd makkelijk. Ik ben vooral blij voor jou dat het nu klaar is en ik hoop dat je rustig verder gaat genieten van je welverdiende pensioen.

Dr. M van Meurs, mijn co-promotor. Matijs, toen ik lang geleden op de chic begon als intensivist, zat jij tijdelijk in Amerika. Het werd een stuk gezelliger toen je weer terug was- helemaal sinds we een kamer delen. Je bent een fijne collega. Een van jouw talenten is (in je eigen woorden) enthousiast op en neer springen. Dank voor je oneindige enthousiasme in de begeleiding van dit onderzoek en het geven van peptalks. Dank dat ik je altijd mag bellen voor advies en dat het OK is als ik daarna gewoon mijn eigen plan trek.

Het afdelingshoofd van de ICV, Professor P.H.J. van der Voort. Peter, dank voor de mogelijkheden die je biedt bij mijn ontwikkeling binnen onze mooie afdeling. En dank

153

9

DANKWOORD


dat je mijn proefschrift wilde beoordelen.

De overige leden van de leescommissie Professor B.L. van Leeuwen en Professor J.J. de Waele. Dank voor het beoordelen van dit proefschrift tijdens de zomervakantie.

Professor A.M.G.A. de Smet. Anne Marie, dank voor je belangstelling en steun voor deze promotie en voor mij persoonlijk.

Eric Keus, Annemieke Oude Lansink, Maureen Werner, Wim Dieperink en alle research verpleegkundigen. Zoals elk proefschrift is ook dit proefschrift een teamprestatie. In de periode dat ik zelf afwezig was zijn de geplande prospectieve onderzoeken, mede dankzij jullie, gewoon opgestart en doorgegaan. Daar is veel effort in gestoken door jullie, dank daarvoor.

Eric, dank ook voor je hulp bij de moeilijke statistiek.

Annemieke, onder jouw leiding werden de patiënten voor de Appels en Peren studie binnen no time geïncludeerd. Succes met de laatste loodjes van jouw proefschrift.

Maureen, dank voor het verzamelen en verwerken van een heleboel data en voor het leiding geven aan het allereerste studententeam.

Wim Dieperink en alle researchverpleegkundigen, dank voor alle ondersteuning waaronder het verzamelen en verwerken van heel veel gegevens. Tineke Werkman-de Jong, bedankt voor al je hulp bij de ACSIC studie. Jullie waren onmisbaar bij deze onderzoeken.

Alle (oud)-IC verpleegkundigen voor jullie belangstelling en ondersteuning.Op ICV 4 en ICV 3 hebben jullie ontzettend veel bijgedragen aan het verzamelen van data voor de ACSIC studie. Op ICV 2 werden, mede dankzij jullie, de patiënten van de Appels en Peren studie binnen no time geïncludeerd. Zonder jullie bereidheid om zoveel buikdrukken te meten en formulieren in te vullen was het nooit gelukt om zoveel data te verzamelen. Dank jullie wel! (Oud-)studenten van het studententeam ICV voor het – meestal bij nacht en ontij - afdraaien van de bloed en urine samples. Zonder jullie was het niet gelukt!

Bart Koopman voor je enthousiaste ondersteuning bij het verzamelen en invoeren van data in je vrije tijd.

154

9

CHAPTER 9


Maarten Nijsten. Hartelijk dank voor je hulp en tijd bij het bewerken van de grote database. Zonder jou was dit niet gelukt en ik ben je dankbaar voor het redden van mijn proefschrift.

Maurits Renes. Dank voor je hulp bij het aanleveren van data uit allerlei computer-systemen.

Sijbrand Hofker. Dank voor de prettige samenwerking en voor je enthousiaste bijdrage aan het opzetten van de onderzoeken en de diverse manuscripten.

Professor J.B.F. Hulscher. Jan, dank voor het delen van je kennis over biomarkers en dank voor de supersnelle correcties van de manuscripten, zelfs tijdens je vakantie!

Rianne Jongman voor het delen van je kennis en kunde over allerlei laboratoriumzaken waar ik geen weet van had. Dank voor het doen van de vele bepalingen en de ondersteuning bij de opslag van de samples.

Wim van Oeveren en zijn collega’s van HaemoScan. Dank dat ik zelf mocht helpen in het lab bij het bepalen van de biomarkers. Ik heb geleerd dat pipetteren erg leuk kan zijn. Dank voor de geduldige uitleg aan een beginneling. Jill Moser voor je adviezen over het doen van onderzoek en het publiceren van artikelen.

Marieke de Boer voor de altijd prettige samenwerking, ook bij het maken van een poster voor het WSACS congres in Banff.

Dinald Maatman. Dank dat je als hoofdverpleegkundige de diverse onderzoeken altijd hebt ondersteund en aangemoedigd.

Albêrt Heesink. Voor het supersnel aanleveren van allerlei patiëntgegevens.

De dames van de medische administratie van de ICV voor het opvragen en in ontvangst nemen van de vele medische dossiers (nog voordat we Metavision en EPIC hadden).

De dames van het secretariaat van de ICV en Alice van Iersel voor al hun hulp bij administratieve en logistieke zaken.

155

9

DANKWOORD


Collega’s en (oud)-collega’s van de chic. Hans Delwig en Marjon Dijkema, dank voor de prettige samenwerking vanaf het begin. Michael Rodgers, jouw onderwijs over het abdominaal compartiment syndroom was inspirerend. Iwan van der Horst, dank voor het overnemen van mijn corvee (zoals jij het noemde) toen dit nodig was.

Alle (oud-)stafleden voor het doen van extra klinische taken zodat ik tijd had voor het onderzoek. Joost, John, Walter, Pearl, Charlotte, Esther, Peter, Eva, Meint, Gjalt, Corien, Lidija, Ethel, Maarten, Annemieke, Matijs, Jacqueline, Janesh, Geert, Eric, Jaap, Joep, Maurits en Marjon. Dank jullie wel! (Oud-)promovendi van de ICV en speciaal Jacqueline Koeze en Heleen Aardema: Het lotgenoten contact tijdens de koffie was heel fijn en ook nuttig! Dank voor jullie ondersteuning. Laurens Reinke en Ruben van Eck. Dank voor jullie hulp met de database. Adnan Aslan. Je wordt gemist. Ik wens jou en je gezin alle goeds!

Alle (oud)-fellows en (oud)-assistenten. Dank voor jullie belangstelling en kritische vragen over mijn favoriete onderwerp.

Kamergenoten Janesh en Charlotte. Dank voor alle tips en tricks en de gezelligheid met koffie.

De vogelaars Ethel en Lidija. Dank voor de gezelligheid in de Onlanden.

Mijn (schoon)familie en vrienden. Jullie hebben rustig afgewacht tot dit proefschrift klaar zou zijn en we weer een feestje konden vieren. Hopelijk gaat dat nu helemaal goedkomen! Dank voor jullie belangstelling en voor jullie steun. Mark. Je bent er altijd als het nodig is. Wat fijn dat je mijn paranimf wilt zijn.

Corry. Jouw vriendschap is mij al bijna 25 jaar heel dierbaar. Dank dat je mij ook nu wilt ondersteunen als paranimf.

Wytse, Tjalle en Marte. Mijn lieve schatjes die niet begrijpen dat je zo lang kan doen over het schrijven van zo’n klein boekje. Dit proefschrift heb ik aan jullie opgedragen. Je hoeft het echt niet te lezen, maar denk nog eens terug aan je moeder en dit boekje als je ooit in je leven denkt dat iets misschien teveel of te moeilijk voor je is. Gewoon proberen en blijven doorgaan, dan is de sky the limit (ja, dat is Engels). Dank jullie wel

156

9

CHAPTER 9


dat jullie mij altijd bij de les houden en mij hebben geleerd wat belangrijk is in het leven.

Lieve Joep. Jij hebt me overtuigd dat ook ik natuurlijk zou kunnen promoveren. Vanaf het begin had jij het volste vertrouwen in mij en je hebt me op alle mogelijke manieren ondersteund. Daar kan ik je niet genoeg voor bedanken. Wie had ooit kunnen bedenken dat een eigenwijze internist en een nog eigenwijzere chirurg een goede match zouden zijn en blijven? Ik hou van jou en ik ben heel erg trots op ons- de baren waren best woelig en het stormde af en toe flink, maar gelukkig zijn we in rustiger vaarwater aangekomen. Jij bent mijn veilige thuishaven.

157

9

DANKWOORD


List of abbreviations

158

9

CHAPTER 9


ACE angiotensin-converting enzymeACS abdominal compartment syndromeAKI acute kidney injuryANOVA analysis of varianceAPACHE II acute physiology and chronic health evaluation II ARDS acute respiratory distress syndrome BMI body mass indexCab abdominal complianceCABG coronary artery bypass graftingCI confidence intervalCRP C-reactive proteinCVP central venous pressure CVVH continuous veno-venous hemofiltrationED emergency departmenteGFR estimated glomerular filtration rateERCP endoscopic retrograde cholangiopancreatography FABP fatty acid binding proteinGAPCO2 gastric mucosal CO2 minus end tidal CO2GI gastro-intestinalHRP Horse Radish PeroxidaseIAH intra-abdominal hypertensionIAP intra-abdominal pressureIAV intra-abdominal volumeICP intra-cranial pressureICU intensive care unitI-FABP intestinal fatty acid binding proteinIL-6 interleukin-6IROA international register of open abdomenIQR Inter-quartile rangeL-FABP Liver fatty acid binding protein LLOQ lower limit of quantificationMAP mean arterial blood pressureMETc Medische ethische toetsingscommissie (Institutional Review Board) MOF multiple organ failure N/A not applicableNEC necrotizing enterocolitisNGAL neutrophil gelatinase-associated lipocalinNPWT negative pressure wound therapyOLT orthotopic liver transplantOPD o-phenylenediamine dihydrochloride

159

9

LIST OF ABBREVIATIONS


OR operating room / odds ratioPaO2/FiO2 ratio of arterial oxygen partial pressure to fractional inspired oxygenPEEP positive end-expiratory pressurePRBC packed red blood cellsPTS Panamerican trauma societyRAAS renin-angiotensin-aldosterone hormone systemRRT renal replacement therapySAP severe acute pancreatitisSD Standard deviation SLAF subcutaneous linea alba fasciotomyVARD video-assisted retroperitoneal debridement WC waist circumferenceWHR waist-hip ratioWSACS World society of abdominal compartment syndromeWSES World society of emergency surgery

160

9

CHAPTER 9


161

9

LIST OF ABBREVIATIONS

Documents

University of Groningen Intra-abdominal hypertension and