Unit3

Nursing informatics 2011

ระบบคอมพิ�วเตอร�เทคโนโลยี�สารสนเทศ และการพิ�ฒนา

ระบบสารสนเทศด้�านส�ขภาพิ

อ.ส�ร�นยีา พิวงจำ"าปา


ว�ตถุ�ประสงค�เชิ�งพิฤต�กรรม

• อธิ�บายแนวคิ�ดพื้ �นฐานระบบคิอมพื้�วเตอร�เทคิโนโลย�สารสนเทศเกี่��ยวกี่�บส�ขภาพื้และน"าไปประย�กี่ต�ใช้'ในกี่ารพื้ยาบาลได'• อธิ�บายว�ธิ�กี่ารพื้�ฒนาระบบ

สารสนเทศด'านส�ขภาพื้ได'


Computer

• Computer is an electronic device that process (collects, stores, processes, and retrieves) data under the direction of program, or stored sequence of instructions


ประเภทของคอมพิ�วเตอร�•Supercomputer

เป)นเป)นคิอมพื้�วเตอร�คิอมพื้�วเตอร�ท��ม�ท��ม�ประส�ทธิ�ภาพื้ประส�ทธิ�ภาพื้ในกี่ารท"างานในกี่ารท"างานส+งส�ด ส+งส�ด


ประเภทของคอมพิ�วเตอร�

• Mainframe Computer • สามารถรองร�บกี่ารท"างานจากี่ผู้+'ใช้'ได'

หลายร'อยคินในเวลาเด�ยวกี่�น ประมวลผู้ลด'วยคิวามเร1วส+ง ม�หน2วยคิวามจ"าหล�กี่ขนาดใหญ่2 ตลอดจนกี่ารจ�ดเกี่1บข'อม+ลได'เป)นจ"านวนมากี่



ประเภทของคอมพิ�วเตอร�• Minicomputer • สามารถรองร�บกี่ารท"างานจากี่ผู้+'

ใช้'ได'หลายคินในกี่ารท"างานท��แตกี่ต2างกี่�น


ประเภทของคอมพิ�วเตอร�• Desktop Computer • Personal Computer หร อ PC


All-in-one All-in-one ComputerComputer


Workstation



• Notebook Computer


แท'บเล'ต คอมพิ�วเตอร� - Tablet Computer

• หร อ แท1บเล1ต – Tablet คิ อ เคิร �องคิอมพื้�วเตอร�ท��สามารถใช้'ในขณะเคิล �อนท��ได'ขนาดกี่ลางและใช้'หน'าจอส�มผู้�สในกี่ารท"างานเป)นอ�นด�บแรกี่ ม�คิ�ย�บอร�ดเสม อนจร�งหร อปากี่กี่าด�จ�ตอลในกี่ารใช้'งานแทนท��แป5นพื้�มพื้�คิ�ย�บอร�ด


•Tablet PC




•Hand-held Personal Computer • Plamtop Computer • PDA


ประเภทของคอมพิ�วเตอร�• Embedded Computer


ส)วนประกอบของระบบคอมพิ�วเตอร�

• คิน• ฮาร�ดแวร� • ซอฟต�แวร� • ระบบเคิร อข2าย


คน• ผู้+'ใช้'ธิรรมดาท��ไม2ม�คิวามร+ 'เร �อง

คิอมพื้�วเตอร� • ผู้+'ใช้'ท��ม�คิวามร+ 'เฉพื้าะด'าน

คิอมพื้�วเตอร� • ผู้+'สร'างระบบคิอมพื้�วเตอร�


Hardware • อ�ปกี่รณ�ร�บข'อม+ล (Input Devices)• หน2วยประมวลผู้ลกี่ลาง (Central

Processing Unit) หร อ ซ�พื้�ย+ (CPU)• หน2วยคิวามจ"า (Memory)• อ�ปกี่รณ�แสดงผู้ล (Output Devices)• อ�ปกี่รณ�กี่ารส �อสาร

(Communication Devices)• อ�ปกี่รณ�เกี่1บข'อม+ลส"ารอง (Storage

Devices)


Input Devices• ท"าหน'าท��ร �บข'อม+ล โปรแกี่รม และ

คิ"าส��งเข'าส+2ระบบคิอมพื้�วเตอร� • Keyboard , Mouse , Digital Camera , Scanner , Microphone


Keyboard & Mouse


Digital Camera , Scanner & Microphone


Light Pen & Joystick


Central Processing Unit : CPU

• เป)นวงจรอ�เล1กี่ทรอน�กี่ส�ท��ประกี่อบด'วยส2วนส"าคิ�ญ่ 2 ส2วนคิ อ หน2วยคิวบคิ�ม (Control Unit) ซ:�งท"าหน'าท��คิวบคิ�มกี่ารท"างานของคิอมพื้�วเตอร�ท�กี่ส2วน และหน2วยคิ"านวณ และตรรกี่ะ (Arithmetic/Logic Unit : ALU) ท"าหน'าท��คิ"านวณทางคิณ�ตศาสตร�


CPU• บางคิร��งเร�ยกี่ว2า โปรเซสเซอร� (Processor) • Pentium, Celeron และ AMD


Main Memory

• Random Access Memory หร อ RAM • Read – Only Memory หร อ ROM • Complementary Metal – Oxide Semiconductor - CMOS


Output Devices • ได'แกี่2 เคิร �องพื้�มพื้� (Printer) และ

จอภาพื้ (Monitor)• เคิร �อง พื้ลอตเตอร� (Plotter)

เคิร �องฉายแอลซ�ด� (LCD Projector)


Printer & Monitor


Plotter & LCD Projector


Communication Devices

•modem


ADSL• มาจากี่คิ"าว2า Asymmetric Digital Subscriber Line

เป)นเทคิโนโลย�ของ Modem แบบใหม2 ท��เปล��ยนโฉมหน'าของสายโทรศ�พื้ท�ท��ท"าจากี่ลวดทองแดง ให'เป)นเส'นส�ญ่ญ่าณน"าส2งข'อม+ลคิวามเร1วส+ง โดย ADSL สามารถจ�ดส2งข'อม+ลจากี่ผู้+'ให'บร�กี่ารด'วยคิวามเร1วมากี่กี่ว2า 6 Mbps ไปย�งผู้+'ร �บบร�กี่าร หมายคิวามว2า ผู้+'ใช้'บร�กี่ารสามารถ Download ข'อม+ลด'วยคิวามเร1วส+งมากี่กี่ว2า 6 Mbps ข:�นไปจากี่ผู้+'ให'บร�กี่ารอ�นเทอร�เน1ต หร อผู้+'ให'บร�กี่ารข'อม+ลท��วไป (ส2วนจะได'คิวามเร1ว กี่ว2า 6 Mbps หร อไม2กี่1ข:�นอย+2กี่�บผู้+'ให'บร�กี่าร รวมท��งระยะทางกี่ารเช้ �อมต2ออ�กี่ด'วย ) คิวามเร1วขณะน�� มากี่เพื้�ยงพื้อส"าหร�บงานต2างๆ


Secondary Storage Devices • Floppy Disk• Hard Disk• CD • DVD• Flash drive


คลาวด้�สตอเรจำ (cloud storage)

• เป)นคิ"าท��หมายถ:งพื้ �นท��เกี่1บข'อม+ลออนไลน�ท��ผู้+'ใช้'เกี่1บข'อม+ลไว'ได' เปร�ยบเสม อนกี่'อนเมฆท��ต�ดตามเราไปท�กี่หนท�กี่แห2งตราบใดท��เราเข'าถ:งอ�นเทอร�เน1ต ท"าให'เราสามารถท"าส"าเนาข'อม+ล (back up) ไฟล�ต2างๆ ท��เราม�อย+2แล'วในพื้ �นท��เกี่1บข'อม+ลท��เป)นฮาร�ดแวร�ของเรา (physical storage)



Dropbox


Software

• System Software • Application Software



System Software• Operating System : OS

Windows XP, Windows Vista และ Windows 7 , INUX , UNIX , Disk Operating System :DOS, MAC• ในอ�ปกี่รณ�อ �นๆ ท��คิวบคิ�มด'วยระบบคิอมพื้�วเตอร�

กี่1อาจม�ระบบปฏิ�บ�ต�กี่ารเช้2นกี่�น เช้2น ไอโอเอส แอนดรอยด� หร อ ซ�มเบ�ยน ในโทรศ�พื้ท�ม อถ อ หร อระบบปฏิ�บ�ต�กี่าร TRON ในเคิร �องใช้'ไฟฟ5าตามบ'าน


System Software

• Utility Programs BackupScandisk , Disk Defragmenter , Virus Scan , Compression Utility


ซอฟต�แวร�ประยี�กต�• ซอฟต�แวร�ส"าหร�บงานเฉพื้าะด'าน คิ อ โปรแกี่รมซ:�ง

เข�ยนข:�นเพื้ �อกี่ารท"างานเฉพื้าะอย2างท��เราต'องกี่าร บางท��เร�ยกี่ว2า User’s Program

• ซอฟต�แวร�ส"าหร�บงานท��วไป เป)นโปรแกี่รมประย�กี่ต�ท��ม�ผู้+'จ�ดท"าไว' เพื้ �อใช้'ในกี่ารท"างานประเภทต2างๆ ท��วไป โดยผู้+'ใช้'คินอ �นๆ สามารถน"าโปรแกี่รมน��ไปประย�กี่ต�ใช้'กี่�บข'อม+ลของตนได' แต2จะไม2สามารถท"ากี่ารด�ดแปลง หร อแกี่'ไขโปรแกี่รมได'


Application Software

• Word Processor • Spreadsheet • Presentation • Database • Desktop Publishing • Graphics


Word Processor


Spreadsheet


Presentation


Database


Desktop Publishing


Graphics


ระบบเคร,อข)ายีคอมพิ�วเตอร� (Computer Network)

• ระบบท��ม�กี่ารน"าเอาคิอมพื้�วเตอร�หลาย ๆ เคิร �องข:�นไปมาเช้ �อมต2อเข'าไว'ด'วยกี่�น เพื้ �อสามารถท"างานแลกี่เปล��ยนข'อม+ลข2าวสาร รวมถ:งกี่ารใช้'ทร�พื้ยากี่รบางอย2างของระบบร2วมกี่�นได'


ประโยีชิน�ของเคร,อข)ายี• กี่ารแลกี่เปล��ยนข'อม+ลท"าได'ง2าย• ใช้'ทร�พื้ยากี่รร2วมกี่�นได'• ใช้'โปรแกี่รมร2วมกี่�น• ท"างานประสานกี่�นเป)นอย2างด�• ต�ดต2อส �อสารสะดวกี่ รวดเร1ว• เร�ยกี่ข'อม+ลจากี่บ'านได'


องค�ประกอบของเคร,อข)ายี• คิอมพื้�วเตอร�• อ�ปกี่รณ�คิอมพื้�วเตอร�อ �นๆ เช้2น

เคิร �องพื้�มพื้� หร ออ�ปกี่รณ�จ�ดเกี่1บ• สายเคิเบ�ล • คิอนเน1กี่เตอร� (connector) • กี่าร�ดเช้ �อมต2อเคิร อข2าย• ซอฟต�แวร�เคิร อข2าย


ประเภทของเคร,อข)ายี• Local Area Network (LAN) • Wide Are Network (WAN) • Dialin network • Internet


Local Area Network (LAN)

• เป)นกี่ารเช้ �อมต2อเคิร �องคิอมพื้�วเตอร�เข'าด'วยกี่�นในระยะจ"ากี่�ด • Wireless LAN คิ อ เคิร อข2ายท��อาศ�ย

คิล �นว�ทย� (Radio Frequency หร อ RF) ในกี่ารร�บส2งข'อม+ล • บล+ท+ธิ(Bluethooth) ไว-ไฟ (Wi-fi)


Wide Are Network (WAN)

• เป)นกี่ารเช้ �อมต2อ LAN ในท��ต2าง ๆ เข'าด'วยกี่�น จนกี่ลายเป)นเคิร อข2ายขนาดใหญ่2


Dialin network • ระบบเคิร อข2ายคิอมพื้�วเตอร�แบบ

ช้��วคิราวโดยใช้'คิ+2สายโทรศ�พื้ท�เป)นส �อ


Internet

• เคิร อข2ายท��จะเช้ �อมต2อคิอมพื้�วเตอร�ท��งโลกี่เข'าด'วยกี่�น ต�ดต2อกี่�นโดยผู้2าน ICP/IP เป)นส �อกี่ลาง


ISP• Internet Service Provider

เป)นหน2วยงานท��ให'บร�กี่ารเช้ �อมต2อเข'ากี่�บเคิร อข2ายอ�นเทอร�เน1ต• KSC , JI – Net , CS Loxinfo , CAT


World Wide Webหร,อ WWW

• เป)นร+ปแบบของเอกี่สารท��เร�ยกี่ด+ในคิอมพื้�วเตอร�ได'โดยใช้'โปรแกี่รม browser เช้2น Internet Explorer • แต2ละหน'าจะม�กี่ารเช้ �อมโยง หร อ link


ระบบเคร,อข)ายีคอมพิ�วเตอร�กระทรวงสาธารณส�ข

• ใช้'กี่ารเช้ �อมโยงเคิร อข2าย LAN ภายในกี่ระทรวงฯ ม�กี่ารเช้ �อมต2อเคิร อข2ายอ�นเตอร�เนท เคิร อข2ายtelemedicine ซ:�งเป)นเคิร อข2ายผู้2านดาวเท�ยม • สาธิารณส�ขจะจ�ดเกี่1บและประมวลผู้ล

ข'อม+ลสถ�ต�สาธิารณส�ขและระบาดว�ทยา


information system• เป)นระบบท��ประกี่อบด'วย คิน เคิร �อง

คิอมพื้�วเตอร� และอ�ปกี่รณ�ต2าง ๆ ท��ท"างานประสานกี่�น รวมท��งว�ธิ�ปฏิ�บ�ต�งาน เพื้ �อจ�ดท"าสารสนเทศส"าหร�บสน�บสน�นกี่ารปฏิ�บ�ต�งาน กี่ารจ�ดกี่าร และกี่ารต�ดส�นใจ ในหน2วยงาน


การพิ�ฒนาระบบสารสนเทศ• เพื้ �อให'กี่ารท"างานม�แผู้นงานท��แน2ช้�ด ม�กี่าร

เร�ยงล"าด�บเหต�กี่ารณ�หร อกี่�จกี่รรท��จะท"ากี่2อนหร อท"าภายหล�ง ม�กี่ารด"าเน�นงานเป)นข��นตอน ม�กี่ารตรวจสอบคิวามถ+กี่ต'องของแต2ละข��นตอนอย2างรอบคิอบร�ดกี่�ม กี่ารด"าเน�นงานจะประสบคิวามส"าเร1จเป)นล"าด�บได'ง2ายและสมบ+รณ� คิ2าใช้'จ2ายกี่ารลงท�นย2อมไม2ผู้�ดพื้ลาด


Information System Development Life Cycle

• Phase 1 : การก"าหนด้และเล,อกสรรโครงการ(System Identification and Selection)

• Phase 2 : การเร�0มต�นและวางแผนโครงการ (System Initiation and Planning)

• Phase 3 : การว�เคราะห�ระบบ (System Analysis)

• Phase 4 : การออกแบบระบบ (System Design)

• Phase 5 : การด้"าเน�นการระบบ (System Implementation)

• Phase 6 : การบ"าร�งร�กษาระบบ (System Maintenance)


การก"าหนด้และเล,อกสรรโครงการ

• เร��มต'นด'วยกี่ารขอม�ระบบจากี่กี่ล�2มบ�คิคิลต2าง ๆ ภายในองคิ�กี่าร• ม�กี่ารคิ'นหาโคิรงกี่ารท��สมคิวรได'ร�บ

กี่ารพื้�ฒนา• ม�กี่ารต��งกี่ล�2มบ�คิคิลเพื้ �อท"าหน'าท��ใน

กี่ารพื้�จารณาโคิรงกี่าร


การเร�0มต�นและวางแผนโครงการ

• จ�ดต��งท�มงานพื้ร'อมท��งกี่"าหนดหน'าท��และคิวามร�บผู้�ดช้อบให'กี่�บสมาช้�กี่ในท�มอย2างช้�ดเจน• ข'อม+ลเพื้��มเต�มเพื้ �อคิ'นหา สร'างแนวทาง

เล อกี่และเล อกี่ทางเล อกี่ท��ด�ท��ส�ดในกี่ารน"าระบบใหม2มาใช้'งาน• วางแผู้นโคิรงกี่าร


การว�เคราะห�ระบบ• ท"าคิวามเข'าใจกี่�บระบบงานป@จจ�บ�น• น�กี่ว�เคิราะห�ระบบท"ากี่ารศ:กี่ษาระบบป@จจ�บ�น

อย2างละเอ�ยดและหาคิวามต'องกี่ารของระบบใหม2ท��จะพื้�ฒนา• กี่ระบวนกี่ารเกี่1บรวบรวมข'อม+ล • กี่ารว�เคิราะห�ข'อม+ลท��ได'รวบรวมมา กี่ารว�เคิราะห�

ล�กี่ษณะของผู้ลล�พื้ธิ�และส��งน"าเข'า • คิวรจะปร�บปร�งหร อจะม�แนวทางในกี่ารแกี่'ไข

ป@ญ่หาอย2างไร


การออกแบบระบบ• ม�ว�ตถ�ประสงคิ�เพื้ �ออกี่แบบระบบให'เข'ากี่�บคิวามต'องกี่าร

ของระบบใหม2• น�กี่ว�เคิราะห�ระบบจะต'องออกี่แบบส2วนน"าข'อม+ลเข'าส+2

ระบบ (Input) • ผู้ลล�พื้ธิ�ท��ได'จากี่ระบบ (Output) • ฐานข'อม+ล (Database) • โปรแกี่รม (Programs) • ระบบปฏิ�บ�ต�กี่าร กี่ระบวนกี่ารท"างาน (Procedures) • เคิร อข2าย (Network) • ออกี่แบบว�ธิ�กี่ารท��จะท"าให'ผู้+'ใช้'ม� �นใจได'ว2า ระบบม�คิวาม

ถ+กี่ต'อง เช้ �อถ อได' และปลอดภ�ย


การด้"าเน�นการระบบ• จำ�ด้ซ,3อหร,อจำ�ด้หาฮาร�ด้แวร�• เข�ยีนโปรแกรมโด้ยีโปรแกรมเมอร�• ท"าการทด้สอบ• การจำ�ด้ท"าเอกสารระบบ• การถุ)ายีโอนระบบงาน• ฝึ6กอบรมผ7�ใชิ�ระบบ


การบ"าร�งร�กษาระบบ• เป)นข��นตอนกี่ารด+แลระบบเพื้ �อให'ระบบม�

ประส�ทธิ�ภาพื้ในกี่ารท"างาน• กี่ารบ"าร�งร�กี่ษาระบบอาจอย+2ในร+ปของ

กี่ารแกี่'ไขข'อผู้�ดพื้ลาดของโปรแกี่รม • กี่ารปร�บปร�งหร อแกี่'ไขโปรแกี่รมให'

รองร�บกี่�บคิวามต'องกี่ารใหม2 ๆ ท��เพื้��มข:�นของผู้+'ใช้'ระบบหร อเพื้ �อเพื้��มประส�ทธิ�ให'ระบบ


ต�วอยี)างการพิ�ฒนาระบบสารสนเทศทางการพิยีาบาล

• ระบบสารสนเทศบ�คิลากี่รพื้ยาบาลในรพื้ระบบสารสนเทศบ�คิลากี่รพื้ยาบาลในรพื้..แมคิฯแมคิฯ• System analysis : แตกี่องคิ�กี่รตามสายงาน

ห�วหน'าฝ่Cายกี่าร ผู้+'ตรวจกี่าร ห�วหน'าต:กี่ พื้ยาบาลศ:กี่ษาระบบงานย2อย ข'อม+ลของระบบงานย2อยแต2ละคินม�หน'าท��อะไร

• System design : สร'างโปรแกี่รมสารสนเทศบ�คิลากี่รพื้ยาบาลเป)นระบบย2อยในHIS

• System implementation :น"าไปทดลองใช้' อบรมพื้ยาบาล แผู้นกี่บ�คิคิล

• System support :ปร�บปร�งแกี่'ไข


Information System Evaluation

• Flexibility• Security• Guide decision making• Enhance adherence to multi

and interdisciplinary



• กี่ารประเม�นคิ�ณภาพื้และคิวามเหมาะสมในกี่ารใช้'งาน โดยประเม�นเกี่��ยวกี่�บ–Validity-correctly, Reliability–Compatibility–Feasibility-legible, easy, need less skill–Upgradeable-ability



• Cost effectiveness• Improve data accessibility• Availability 24 hr.



–คิวามสามารถในกี่ารเข'าถ:งแหล2งข'อม+ลของผู้+'ปCวย

–คิวามร+ 'และท�กี่ษะในกี่ารด+แลตนเอง–คิวามสามารถในกี่ารเผู้ช้�ญ่

คิวามเคิร�ยดของผู้+'ปCวย–คิวามร2วมม อในแผู้นกี่ารร�กี่ษา –คิวามพื้:งพื้อใจในบร�กี่ารท��ได'ร�บ

– ภาวะแทรกี่ซ'อน– อ�ตรากี่ารตาย– ระยะเวลาของกี่ารอย+2โรง

พื้ยาบาล– อ�บ�ต�กี่ารณ�ของกี่ารเป)นโรคิ

ซ"�า– ระด�บคิวามร�นแรงของโรคิ– อ�ตรากี่ารต�ดเช้ �อในโรง

พื้ยาบาล

กี่ารประเม�นผู้ลกี่ระทบต2อผู้+'ปCวยตามด�ช้น�ว�ดผู้ลกี่ารประเม�นผู้ลกี่ระทบต2อผู้+'ปCวยตามด�ช้น�ว�ดผู้ลล�พื้ธิ�กี่ารพื้ยาบาลท��เน'นผู้+'ปCวยเป)นศ+นย�กี่ลางล�พื้ธิ�กี่ารพื้ยาบาลท��เน'นผู้+'ปCวยเป)นศ+นย�กี่ลาง ซ:�งซ:�งถ อว2าเป)นกี่ารเพื้��มคิ�ณภาพื้กี่ารด+แลผู้+'ปCวยถ อว2าเป)นกี่ารเพื้��มคิ�ณภาพื้กี่ารด+แลผู้+'ปCวย

Documents

Unit3