Unit Pelajaran 2- Pengelasan Dan Penamaan

B i o d i v e r s i t i d a n A d a p t a s i 1

UNIT PELAJARAN 2

PENAMAAN DAN PENGELASAN ENAM ALAM

HASIL PEMBELAJARAN

Di akhir unit ini, anda diharapkan dapat:

1. Mengetahui pengelasan enam Alam dan asas penamaan dalam Biologi.

2. Mengetahui sejarah pengelasan organisma.

3. Mengetahui kaitan antara organisma.

PENGENALAN

alah satu cara yang difikirkan oleh Saintis pada masa dahulu untuk mengelaskan

organisma ialah mengikut ciri yang dikongsi bersama. Contohnya, organisma

bergerak dan memakan organisma lain dikelaskan sebagai haiwan, manakala yang

tidak bergerak dan berwarna hijau dikelaskan sebagai tumbuhan. Cara berfikir

sebegini dikatakan berfikir secara sistematik. Dalam bab ini, kita akan membincangkan

bagaimana organisma dikelaskan berdasarkan kepada ciri-ciri yang dimiliki oleh kumpulan

organisma itu.

Mari kita selidiki Rajah 2.1. Pelbagai organisma ini berbeza jelas dari segi rupa dan

cara hidup mereka. Dapatkah anda membezakan mereka? Bagaimanakah organisma

tersebut dikelaskan?

Rajah 2.1. Kepelbagaian struktur luar organisma.

ISI KANDUNGAN

Sistematik

istematik merupakan satu daripada disiplin dalam bidang Biologi. Ia merupakan

asas kepada kajian organisma dalam Biologi. Disiplin ini merupakan bidang yang

paling lama pernah digunakan dalam ilmu Biologi. Kini, disiplin ini telah

S

S


dikembangkan melalui kajian molekul dan teknologi nano. Perkembangan ini disandarkan

kepada penyataan bahawa semua organisma mempunyai kaitan nenek moyang. Dalam bab

ini, kita akan menyelusuri sejarah sistematik dan keperluannya.

Taksonomi merupakan cabang ilmu dalam sistematik. Ramai yang keliru dengan kedua-dua

istilah sistematik dan taksonomi. Malah ramai yang mengatakan kedua-duanya adalah sama

atau sinonim. Sistematik dikenali sabagai “pengelasan saintifik” manakala taksonomi ialah

“pengecaman, huraian ciri dan penamaan berdasarkan kepada sistem tatanama

(nomenklatur). Kini dengan adanya alatan baharu serta teknik-teknik baharu, ilmu taksonomi

telah berkembang seiring dengan perkembangan ilmu sistematik. Contohnya, pengelasan

tumbuhan berbunga telah menggunakan pakai sistem pengelasan Angiosperm Phylogeny

Group III System (APG III).

Sejarah Pengelasan Organisma

ada mulanya Aristotle (Rajah 2.2a) telah mengelaskan semua makhluk kepada

makhluk yang tidak dapat dilihat kepada yang boleh dilihat. Beliau telah

memperkenalkan perkataan “benda”, “genus” dan “spesies” yang kemudiannya

telah dimurnikan oleh Linnaeus (Rajah 2.2b). Selepas itu, organisma hanya

dikelaskan kepada haiwan dan tumbuhan oleh pengkaji berikutnya sehinggalah yang paling

terkini, pengelasan Enam Alam.

Rajah 2.2 Pencetus idea pengelasan organisma. (a) Aristotle (384 – 322 SM) seorang ahli

filosofi Greek, dan (b) Carl Linnaeus (1707 – 1778) seorang ahli botani, doktor perubatan

dan zoologi.

Linnaeus telah memperkenalkan pengelasan Tiga Alam iaitu: mineral, sayuran dan haiwan.

Beliau juga mengguna pakai Lima rank iaitu: Kelas, Order, Genus, spesies dan varieti.

Beliau amat dikenali dengan sistem penamaan Binomial iaitu nama yang terdiri daripada

dua epitet iaitu genus dan epitet spesies. Epitet bermaksud sifat. Beliau telah mengguna

pakai sistem ini menamakan tumbuhan di dalam penulisan terbitan pertama beliau yang

dikenali sebagai Species Plantarum (1753) diikuti dengan penamaan haiwan dalam Sistema

Naturae (1758). Sistem pengelasan beliau kemudiannya dimurnikan dengan mengambilkira

pendapat dan penemuan oleh Charles Darwin.

P


Pada abad ke-19, amalan penggunaan sistem pengelasan binomial telah menjadi peraturan

yang sah di bawah Laws of Nomenclature. Undang-undang ini berasaskan kepada

penamaan yang diterbitkan dalam Species Plantarum bagi asas botani dan Sistema Naturae

bagi asas zoologi.

Sistem pengelasan modern bermula pada 1960an. Corak filogenetik nomenkulator (atau

kladisma) berasaskan evolusi telah diperkenalkan dengan sistem pengelasan filogeni atau

International Code of Phylogenetic Nomenclature atau PhyloCode.

Aktiviti 1

Organisma di bawah sering anda dapat perhatikan di sekitar taman herba sekolah. Katakan

lapan jenis organisma yang diperoleh seperti pada Jadual 2.1. Ciri-ciri morfologi (rupa luar)

empat daripada lapan organisma telah dilengkapkan. Anda diminta untuk mengkaji dan

mencatatkan ciri-ciri morfologi organisma 5 hingga 8 dengan mengisi ruang kosong yang

disediakan.

Jadual 2.1. Organisma dalam taman herba sekolah saya.

organisma 1 organisma 2 organisma 3 organisma 4

Bakteria dalam tanah

Alga hijau dalam air

kolam

Lumut di atas batuan

yang basah dan di

tempat teduh

Kulat tumbuh selepas

hujan

Ciri-ciri:

- Bergerak bebas

- Mempunyai

dinding sel

- Mempunyai

flagela dan silia

- Mikroorganisma

Ciri-ciri:

- Bergerak bebas

- Mempunyai dinding

sel

- Mempunyai

kloroplas

- Mikroorganisma

Ciri-ciri:

- Melekat pada

substrat

- Mempunyai dinding

sel

- Mempunyai kloroplas

- Saiz 1 – 3 sm

Ciri-ciri:

- Melekat pada

substrat seperti kayu

reput

- Mempunyai dinding

sel

- Makan secara

saprofit

- Saiz 1 – 10 sm

organisma 5 organisma 6 organisma 7 organisma 8

Keembung

Cacing tanah

Ulat gonggok

Tikus

Ciri-ciri:

Ciri-ciri: Ciri-ciri: Ciri-ciri:


Sistem penamaan binomial

istem penamaan binomial dipelopori oleh Linnaeus. Sistem ini menggunakan dua

nama. Nama yang awal menerangkan kumpulan atau genus, manakala nama

hujung menerangkan ciri atau epitet organisma (spesies). Contohnya, Galus

domestica. Jenis kumpulan ayam berada dalam genus Galus, manakala domestica

merujuk kepada ayam ternakan. Contoh lain, Oryza sativa iaitu nama saintifik padi. Oryza

merupakan kumpulan padi, manakala sativa menerangkan padi jenis ditanam.

Dalam sistem penamaan ini, nama genus mestilah dimulai dengan huruf besar, manakala

nama epitet spesiesnya dimulai dengan huruf kecil. Nama mestilah digariskan seperti contoh

berikut atau dicondongkan.

Garis berasingan : Galus domestica. Sesuai digunakan bagi tulisan tangan.

Perhatian: Garis tidak boleh disambung.

Tulisan dicondongkan : Galus domestica. Sesuai digunakan bagi tulisan bertaip.

Nama yang diberi adalah berdasarkan kepada genus iaitu nama sekumpulan organisma

yang memiliki ciri-ciri sepunya.

Contohnya, ayam : berparuh untuk makan secara mematuk, berbalung, berkaki

dengan tiga jari panjang di hadapan, satu jari pendek di belakang, dan satu jari

membentuk taji yang tidak memijak tanah, berbulu pelepah seperti burung lain, tetapi

jarang digunakan untuk terbang. Ayam kampung, ayam hutan, ayam selasih dan

banyak lagi jenis ayam mempunyai ciri sepunya ini.

Epitet spesies pula, merujuk kepada nama mengikut ciri, kegunaan, orang atau tempat

organisma.

Contohnya, ayam : Galus domestica. Nama epitet domestica atau domestik iaitu

merujuk kepada ayam yang dipelihara.

Contohnya, lada hitam, Piper nigrum. Nama epitet nigrum adalah merujuk kepada

warna hitam.

Contoh tumbuhan, halia, Zingiber officinale. Nama epitet officinale adalah merujuk

kepada ciri ubatan.

Contoh nama mengikut tempat, Johanesteysmannii perakensis. Nama epitet

perakensis yang merujuk kepada tumbuhan palma daun payung hanya ditemui di

negeri Perak.

Contoh nama mengikut nama tempatan, bunga cempaka, Michelia chempaka.

Contoh nama semperna nama orang, Rafflesia azlanii. Bunga pakma ini sempena

nama Sultan Azlan Shah.

Penulisan nama yang lebih tepat, mestilah mempunyai nama (pengarang atau author) di

hujung yang menjelaskan nama orang yang memberi nama dan telah menerbitkan nama.

Contohnya,

Galus domestica L. Simbol L. (huruf L bertitik) ini adalah merujuk kepada Linnaeus,

iaitu orang yang memberi nama kepada ayam dan telah menerbitkan nama ini.

S


Hierarki pengelasan organisma

Organisma dikelas mengikut hierarki bermula daripada Domain, Alam (Kingdom), Filum

atau Divisi, Kelas, Order, Famili, Genus, dan spesies. Selepas hierarki spesies, haiwan

dikelaskan lagi kepada sub-spesies, manakala tumbuhan kepada varieti.

Contoh haiwan: Nama tempatan ialah monyet berekor panjang. Subspesies monyet ini telah

lama terpisah dengan ada yang berhabitat di benua dan ada yang di pulau berbeza

menyebabkan monyet ini telah berubah sedikit rupanya kerana berlaku proses adaptasi.

Nama saintifik monyet ialah M. fascicularis. Subspesies: M. fascicularis subspesies

atriceps, M. fascicularis subspesies aurea, M. fascicularis subspesies condorensis, M.

fascicularis subspesies fascicularis, M. fascicularis subspesies fusca, M. fascicularis

subspesies karimondjawae, M. fascicularis subspesies lasiae, M. fascicularis subspesies

philippinensis, M. fascicularis subspesies tua, M. fascicularis subspesies umbrosa

Contoh tumbuhan pula ialah tumbuhan berbunga Buttercup atau nama saintifiknya,

Ranunculus acriformis merupakan spesies asal menduduki padang ragut. Aktiviti manusia

telah menyebabkan beberapa spesies ini terpisah di kawasan gunung dan sesetengahnya

ditanam. Setelah beberapa lama terpisah dan beradaptasi, terhasil tiga jenis varieti iaitu

Ranunculus acriformis var. acriformis (asal), Ranunculus acriformis var. montanensis

(gunung) dan Ranunculus acriformis var. sativa (ditanam).

Kumpulan taksonomi juga dikenali sebagai takson. Takson ini adalah kumpulan organisma

mengikut hierarki, seperti spesies, Genus dan Famili. Dalam takson mamalia, terdapat

pelbagai Order. Jadual 2.2 menunjukkan di bawah takson mamalia terdapat pelbagai Order.

Takson semakin spesifik pada hierarki spesies.

Jadual 2.2. Contoh hierarki haiwan kucing dari Domain Eukarya sehingga kepada takson

spesies.

Domain – Eukarya manusia, burung, ikan, cacing, semut, lumut, pokok durian, alga,

kucing, kucing hutan, harimau, anjing, gajah, kulat, paku-pakis

Alam – Animalia manusia, burung, ikan, cacing, semut, kucing, kucing hutan,

harimau, anjing, gajah

Filum – Kordata manusia, burung, ikan, kucing, kucing hutan, harimau, anjing,

gajah

Kelas – Mamalia Manusia, kucing, kucing hutan, harimau, anjing, gajah

Order – Karnivora kucing, kucing hutan, harimau, anjing

Famili – Felidae kucing, kucing hutan, harimau

Genus – Felis kucing, kucing hutan

Spesies – Felis catus kucing

Aktiviti 2

Setem POS Malaysia telah memperkenalkan beberapa spesies haiwan dan juga tanaman

komersil dalam beberapa edisi setem yang diterbitkan. Cuba anda kumpulkan setem


berkenaan dan perhatikan nama saintifik yang turut sama tercatat padanya. Perhatikan

contoh setem di bawah dan anda juga mungkin pernah melihatnya (Rajah 2.3).

Selain daripada setem, anda boleh juga menemui nama-nama saintifik di sekitar hutan

rekreasi di tempat anda. Zoo juga merupakan tempat yang paling mudah untuk

mendapatkan nama saintifik.

Rajah 2.3. Contoh stem POS Malaysia yang mempunyai nama saintifik haiwan dan

tumbuhan.

Nama saintifik juga boleh dilihat pada kotak atau botol ubatan tradisional atau herba (Rajah

2.4). Walau bagaimanapun, anda perlulah berhati-hati kerana cara penulisan nama saintifik

oleh pihak pengeluar produk kebanyakannya tidak tepat. Contohnya, penulisan nama Aloe

vera tidak dicondongkan. Sepatutnya, pengeluar produk herba mendapatkan pengesahan

nama saintifik daripada ahli botani. Ini adalah kerana sesetengah nama saintifk telah

berubah mengikut pengelasan terkini yang berdasarkan APG III.


Rajah 2.4. Contoh bahan estrak tumbuhan dalam ubatan menggunakan nama saintifik.

Sistem Pengelasan Modern

istem pengelasan modern adalah berasaskan filogeni. Filogeni adalah kajian

organisma hidup berdasarkan kepada evolusi daripada nenek moyang. Semua

organisma dikatakan mempunyai hubungan nenek moyang yang sama. Ahli Biologi

telah menghubungkan semua organisma berdasarkan ciri-ciri homologi. Contoh

ciri homologi ialah kaki yang asalnya terdiri daripada lima jari atau pentadaktil yang terdapat

pada dinosaur burung atau pterosaur, ayam, penguin, kelawar, ikan lumba-lumba, manusia

dan gajah (Rajah 2.5). Kesemua organisma tersebut dikatakan berasal dari nenek moyang

yang sama kerana mempunyai pelan kaki yang sama. Oleh itu, organisma hidup boleh

dihubungkan melalui pohon organisma hidup atau Kladogram.

Pohon organisma hidup dibina untuk menghubungkait organisma hidup. Ianya juga dikenali

sebagai pohon filogenetik atau pohon evolusi. Pada pohon filogenetik atau kladogram

adalah berakar, pangkal setiap nodus bagi sesuatu kumpulan waris mewakili nenek moyang

yang terbaharu, manakala kepanjangan dahan setiap pohon menggambarkan masa

kehadiran spesies yang dianggarkan. Setiap nodus dikenali sebagai unit taksonomi (OTU).

Semakin hujung dahan kumpulan organisma itu diletakkan, semakin baharulah nenek

moyangnya. Begitu juga, semakin panjang sesuatu dahan, semakin banyak evolusi telah

berlaku atau semakin majulah spesies itu.

Rajah 2.6 menunjukkan asas pohon filogenetik manakala Rajah 2.7 menunjukkan hubungan

semua organisma melalui satu moyang yang sama. Asas pembinaan adalah berdasarkan

hubungan evolusi bagi persamaan dan perbezaan ciri fizikal dan/atau ciri genetik pelbagai

spesies Biologi. Kesemua takson organisma yang dihubungkan dikatakan berasal daripada

satu nenek moyang. Pohon ini berguna dalam bioinformatik, sistematik dan filogenetik

perbandingan.

S


Rajah 2.5. Tangan dan kaki berasal daripada nenek moyang lima jari.

Rajah 2.6. Kladogram yang menerangkan hubungan filogenetik.


Rajah 2.7. Pohon organisma hidup berevolusi daripada satu nenek moyang. Tiga domain

iaitu Bakteria, Arkea dan Eukarya ditunjukkan dalam warna berbeza. Mereka berkongsi satu

nenek moyang. Dalam domain Eukarya, haiwan menduduki OTU yang paling hujung.

Pada pohon organisma tadi, prokariot telah lebih awal terpisah daripada susur evolusinya.

Manakala, Arkea berkongsi nenek moyang dengan Eukarya.

Pohon filogenetik boleh dibina untuk organisma yang sangat hampir hubungan genetiknya,

contohnya untuk melihat hubungan keluarga manggis dan sekutunya. Pohon filogenetik

boleh dilihat daripada tiga sudut utama iaitu hubungan paling ekonomi melalui pohon

Maximum Parsimony, hubungan lebih bermakna melalui pohon Maximum Likelihood dan

hubungan berdasarkan jarak evolusi melalui pohon Neighbour Joining.

Pohon Maximum Parsimony (MP)(Rajah 2.8) sering digunakan dalam kaedah statistik tidak

berparameter untuk menerangkan hubungan filogeni. MP digunakan untuk menghubungkait

hubungan morfologi dan juga genetik. Hubungan yang paling hampir atau jimat diterangkan

oleh pohon ini. Secara analogi, kita boleh membayangkan cara untuk ke Kuala Lumpur dari

Bangi. Anda boleh menggunakan mana-mana jalan berikut iaitu:

i. Melalui laluan keluar Tol UKM ke Kuala Lumpur. Tol RM2.70. Jarak 17 km

ii. Melalui laluan keluar Tol Kajang ke Kuala Lumpur. Tol RM1.80. Jarak 10 km

iii. Melalui jalan lama. Tiada tol. Jarak 20 km.

Oleh itu, jalan yang paling dekat dan jimat ialah melalui Tol Kajang.

Pohon Maximum Likelihood (ML)(Rajah 2.9) pula menggunakan kaedah berparameter. ML

menunjukkan hubungan genetik. Hubungan genetik lebih bermakna berbanding hubungan

terdekat atau terjimat kerana hubungan ML berdasar terus kepada hubungan DNA. Pohon


Neighbour Joining (NJ)(Rajah 2.10) menunjukkan hubungan berdasarkan jarak evolusi. Oleh

itu ia mempunyai skala. NJ juga berdasarkan kepada hubungan morfologi dan genetik.

Rajah 2.8 Pohon Maximum Parsimony

Rajah 2.9 Pohon Maximum Likelihood


Rajah 2.10 Pohon Neighbour Joining

Kebaikan pengelasan filogenetik

ubungan filogenetik organisma kini menjadi asas pengelasan termodern. Ahli

sistematis merupakan orang yang bertanggungjawab mengelaskan semula

organisma berdasarkan lebih banyak bukti termasuklah pembuktian menggunakan

DNA. Sistem pengelasan ini didapati lebih menyeluruh. Contohnya, pengelasan

organisma dalam Alam protista sebelum ini mengambil kira cara pergerakan dan

mendapatkan makan. Kini ia dikelaskan berdasarkan morfologi menggunakan struktur ultra

dan juga hubungan genetik. Kempen ke arah sistem pengelasan filogenetik telah diuar-

uarkan oleh ahli sistematik sebelum 2020.

Terdapat enam matlamat pengelasan filogenetik iaitu:

1. Memberi panduan pencarian spesies tanaman baharu, gen novel, lebih banyak agen

kawalan Biologi dan produk baharu dari organisma.

2. Membantu pengurusan sumber, konservasi dan menggubal polisi.

3. Untuk menunjukkan bahawa semua cabang Biologi boleh dikaitkan melalui

perbandingan pelbagai disiplin kajian organisma.

4. Untuk menyediakan pengetahuan Biologi yang boleh menerangkan sesuatu ilmu

dengan merentasi pelbagai bidang sains.

5. Untuk menetapkan satu rangka kerja untuk menganggar kadar kepupusan dan

perubahan persekitaran global.

6. Untuk menyediakan penerangan dalam konteks evolusi untuk memudahkan

kefahaman sejarah kehidupan organisma.

H


Mitokondria dan kloroplas mempunyai kromosomnya sendiri serta boleh membahagi.

Sel haiwan mempunyai mitokondria, manakala sel tumbuhan mempunyai kedua-dua

mitokondria dan kloroplas yang dikatakan tergolong dalam sel prokariot. Semasa evolusi,

adakah sel eukariot telah menelan sel prokariot? Ataupun, adakah sel eukariot telah

bersimbiosis dengan sel prokariot?

Pengelasan organisma Enam Alam

engelasan organisma yang mengambilkira sistem filogenetik dikenali sebagai

pengelasan Enam Alam. Dalam pengelasan ini, sel telah dikelaskan kepada sel

prokariot dan eukariot. Jadual 2.1 menunjukkan perbandingan di antara sel

prokariot dan sel eukariot.

Jadual 2.3. Perbandingan sel prokariot dan eukariot.

Ciri Prokariot Eukariot

1. Saiz

2. Dinding sel

3. Nukleus

4. Organel

5. Pembahagian sel

Mikroskopik dan unisel

Mempunyai dinding sel yang

terdiri daripada peptidoglikan atau

asid muramik, kecuali

Arkaeabakteria.

Tiada nukleus sebenar (dikenali

sebagai nukleod). Nukleus tidak

dibatasi membran plasma.

Tiada atau ada sedikit organel

tanpa membran.

Belahan dedua (binary fussion).

Mikroskopik dan

makroskopik. Unisel dan

multisel.

Sel tumbuhan, kulat dan alga

mempunyai dinding sel.

Nukleus sebenar dibatasi

membran plasma.

Ada.

Mitosis dan meiosis.

Dahulunya kesemua organisma yang mempunyai ciri-ciri sel prokariot dikelaskan di bawah

Alam Monera. Pengelasan ini telah dibubar setelah beberapa perbezaan yang ketara ditemui

seperti ditunjukkan pada Jadual 2.2. Domain Arkea dikatakan sebagai perantaraan di antara

Domain Bakteria kepada Domain Eukarya.

Domain pengelasan Enam Alam

P


erdapat tiga domain utama dalam organisma hidup iaitu Prokarya, Arkea dan

Eukarya. Sel eukariot pula boleh dibahagi kepada empat lagi Alam (Kingdom) iaitu

Protista, Fungi, Plantae dan Animalia. Setiap Alam akan dibincangkan dengan lebih

lanjut dalam bab seterusnya. Secara umumnya, keempat-empat Alam dibahagikan

berdasarkan kepada perbezaan yang ditunjukkan dalam Jadual 2.3.

Jadual 2.3. Perbandingan ciri umum bagi empat Alam dalam Eukarya.

Alam Ciri umum

Protista Mikroskopik; unisel dan multisel; dinding sel daripada selulosa atau tiada;

bergerak; autotrof atau heterotrof (tidak berfotosintesis bagi yang mirip haiwan,

berfotosintesis bagi yang mirip tumbuhan, dan penyerapan bagi yang mirip

fungi),

Fungi Mikroskopik dan makroskopik; unisel dan multisel; dinding sel daripada kitin;

tidak bergerak kecuali yis; tiada kloroplas; unit asas adalah hifa (kumpulan hifa

membentuk miselium); heterotrof (makan secara saprofit atau parasit);

pembiakan aseks dan seks; penyebaran melalui spora, pertunasan.

Plantae Makroskopik; multisel; dinding sel daripada selulosa; tidak bergerak; autotrof;

pembiakan secara fragmentasi, pertunasan, pembiakan seks yang

menghasilkan biji, spora bagi tumbuhan lumut dan paku-pakis

Animalia Mikroskopik dan makroskopik; multisel; tiada dinding sel; bergerak sekurang-

kurangnya sekali dalam kitar hidup; heterotrof; pembiakan seks; fragmentasi,

bertelur atau beranak.

Tuliskan satu atau dua ayat anda sendiri mengenai mengapa sel eukariot

dikatakan lebih maju daripada sel prokariot.

Tahukah anda bahawa virus tidak boleh dikelaskan sebagai organisma hidup

tetapi hanya sebagai partikel hidup kerana ia tidak memenuhi ciri hidupan. Fikirkan. Selamat

mencari jawapan.

T

Virus

Virus dikatakan sebagai partikel yang hidup. Ia tidak menjalankan proses metabolik tetapi boleh

membiak. Ia memasuki sel bakteria atau sel darah lalu mengawal sel tersebut, sama ada dengan

bertindak secara “litik” iaitu memusnahkan sel setelah generasi virus baharu dihasilkan ataupun

menjadi “provirus” yang terpendam di dalam DNA sel hos sambil membahagi. Apabila keadaan

sesuai, barulah provirus menjadi aktif dan mengawal sel hos untuk menghasilkan virus baharu.

Ada juga virus yang meniru protein sel hos lalu dengan mudah membiak tanpa diketahui oleh sel

hos, contohnya, virus HIV. Pengidap HIV hanya dikenal pasti mengidap AIDS selepas beberapa

tahun dijangkiti virus ini.


RINGKASAN

1. Organisma hidup boleh dibahagikan kepada tiga domain iaitu Domain Arkea, Bakteria

dan Eukarya. Dari domain ini, organisma telah dikelaskan kepada Enam Alam yang

utama iaitu: Bakteria, Arkeabakteria, Protista, Fungi, Plantae dan Animalia.

2. Pengelasan organisma adalah berdasarkan kepada ciri morfologi dan juga genetik.

3. Kesemua organisma hidup berasal daripada nenek moyang yang sama.

4. Organisma dikelas mengikut hierarki bermula daripada Domain, Alam (Kingdom),

Filum atau Divisi, Kelas, Order, Famili, Genus, dan Spesies.

5. Selepas hierarki spesies, haiwan boleh dikelaskan lagi kepada subspesies, manakala

tumbuhan kepada varieti.

6. Organisma hidup diberi nama saintifik untuk memudahkan pengecaman berdasarkan

kepada sistem penamaan binomial yang terdiri daripada nama genus dan epitet

spesies.

7. Nama saintifik mesti digaris secara berasingan atau dicondongkan.

8. Semua organisma hidup boleh dihubungkaitkan melalui pohon kehidupan.

PETA KONSEP

Fahami Peta Konsep di bawah.

Organisma

Domain Bakteria Domain Arkea

Alam Protista Alam Plantae Alam Fungi Alam Animalia

Ciri Sel Prokariot

Domain Eukarya

Ciri Sel Eukariot

Alam Bakteria Alam Arkeabakteria


KATA KUNCI

1. Alam / Kingdom

2. Kelas

3. Order

4. Famili

5. Genus

6. Spesies

7. Epitet

8. Sel prokariot

9. Sel eukariot

10. Filogeni

11. Filogenetik

12. Homologi

PENILAIAN KENDIRI

1. Terangkan bagaimana organisma dikelaskan.

2. Apakah kepentingan dan kegunaan pengelasan organisma?

3. Bina satu carta evolusi yang menerangkan kemajuan organisma daripada Bakteria

sehingga Animalia.

BIBLIOGRAFI

Starr, C., Evers, A., & Starr, L. (2007). Basic Concepts in Biology (6th ed.). Singapore:

Thompson/Brooks/Cole

Berg, L. (2008). Introductory Botany: Plants, People, and the Environment. Belmont: CA:

Thomson Brooks/Cole.

Moore, R., Clark, W.D., & Vodopich, D. S. (1998). Botany (2nd ed.). Boston, Massachusetts :

WCB McGraw-Hill.

Documents

Unit Pelajaran 2- Pengelasan Dan Penamaan