Бэлтгэсэн багш:А.Алтанчимэг

Номын сангийн үйлчилгээний ажлыг

зохион байгуулах хэлбэрүүд

Номын санд хуримтлагдсан ном хэвлэлийг уншигчдад хүргэх , ашиглуулахын тулд уншигчдад үйлчлэх ажлыг сайн зохион байгуулах хэрэгтэй байдаг.

Номын сангаас

уншигчдадҮйлчлэх хэлбэр

Суурин буюу үндсэн хэлбэрүүд

Номын сангаас гадуур үйлчлэх хэлбэрүүд

Номын сангийн үйлчилгээний шинэ хэлбэрүүд

Суурин буюу үндсэн хэлбэрүүд

Номын сан бүрд заавар байх үйлчилгээний хэлбэрүүд бөгөөд байнгын номын сангаас уншигчдад үйлчилгээ үзүүлдэг хэлбэр юм.

Суурин буюу үндсэн үйлчилгээний хэлбэрүүд

Уншлагынтанхим

Ном санХоорондын

Ном солилцоо

Гэрээр номОлгох танхим

Чөлөөт сонголт

Одоо бүгдээрээ дээрх номын сангийн суурин буюу үндсэн хэлбэрүүдийг нэг бүрчилэн авч үзье.

Уншлагын танхим

Уншлагын танхим нь номын сангийн үйлчилгээг үзүүлэх үндсэн гол танхим бөгөөд тухайн номын санд буй бүх мэдээллийн сурвалжуудыг үзэх, унших боломжийг олгодог. (Reading room )

Уншлагын танхимын давуу тал

Тухайн номын сангийн фондонд хуримтлагддаг бүх ном болон бусад материалыг ашиглах боломжтой.

Чимээгүй, тохилог орчинд ном хэвлэлийг унших.

Уншигчдын чөлөөт цагийг зөв боловсон өнгөрүүлэх гэх мэт.

Уншлагын танхимаар үйлчлүүлэх

Уншигч нь номын сангийн уншлагын танхимаар үйлчлүүлэхийн тулд карт нээлгүүлэх ёстой.

Карт нээнэ гэдэг нь уг номын сангийн үйлчилгээний бүхий л дүрэм заавруудыг хүлээн зөвшөөрч даган мөрдөх ёстой уншигч номын санч хоёрын хооронд байгуулж буй нэг ёсны гэрээ юм. Гэрээг зөрчсөн тохиолдолд тухайн уншигчийн эрхийг түдгэлзүүлэх болон цуцлах хүртэлх арга хэмжээг авах номын сан авах эрхтэй байдаг.

Нийтийн уншлагын

танхим

УншлагынТанхим

Тусгай төрөлжсөн уншлагын

танхим

Нийтийн уншлагын танхим

Жижгэвтэр номын сангуудад байдаг бөгөөд бүх хүмүүст нэгэн зэрэг үйлчлэх зориулалттай танхим

Тусгай төрөлжсөн уншлагын танхим

хүүхдийн уншлагын танхим, залуучуудын уншлагын танхим, насанд хүрэгчдэд зориулсан уншлагын танхим гм.

Урлагийн номын уншлагын танхим, түүхийн номын уншлагын танхим гэх мэт.

Хэвлэлийн төрлөөр

тогтмол хэвлэлийн уншлагын танхим, цахим хэвлэлийн уншлагын танхим, ховор номын уншлагын танхим гэх мэт

Уншигчдын насны

байдлаар

Шинжлэх ухааны мэдлэгийн салбараар

Томоохон номын сангуудад байдаг ба дараах байдлаар ангилж болох юм.

Гэрээр ном олгох

Номын сангийн фондонд байгаа ном хэвлэл бусад материалыг номын сангаасгадуур хэрэглэх зорилгоор тодорхой хугацаанд бүрэн бүтэн байдлыг нь хариуцуулан уншигчдад өгч буй үйлчилгээ юм.

Гэрээр уншлаганд гардаггүй ном хэвлэл:

Лавлагааны ном зохиол Тогтмол хэвлэл Үнэт ховор ном Ганц хувьтай ном Электрон хэвлэлүүд Байнга асуугдаж байдаг эрэлт хэрэгцээтэй ном

хэвлэл Газрын зураг, нот

Гэрээр ном олгоход тавигдах шаадлага

Төлбөр авах, зарим тохиолдолд тодорхой хугацааны дотор төлбөргүй байх. Төлбөрийн хэмжээг номын сан бүр өөрсдөө тогтооно.

Уншигчийн ном хэрэглэх хугацаанд тухай номын үнэтэй дүйцэх зүйлийг уншигчаас авч үлдэх /барьцаалан авах/

Гэрээр ном олгоход номын санчийн үүрэг

Ном хугацаандаа ирж буйг байнга хянах Номын бүрэн бүтэн байдлыг шалгаж авах

Чөлөөт сонголт

Чөлөөт сонголтын давуу тал

Уншигч номын санчийн туслалцаагүйгээр ном хэвлэлээ сонгох

Хэрэв хайсан ном тавиур дээр байхгүй тохиолдолд агуулга ижил номыг сонгох

Ачаалал, дараалал үүсэхгүй Цаг хугацааг хэмнэх

Чөлөөт сонголтын сөрөг тал

Ном алдагдах Номын байрлал алдагдах Ном амархан гэмтэх

Чөлөөт сонголтын үед анхаарах зүйл

Хяналтын систем өндөр хэмжээнд байх Уншигчдад ном хэвлэл хэрхэн хайх, авах талаарх

заавар, зөвөлгөө, бүдүүвч зураг зэргийг хийж байрлуулах

Номын тавиурын хаяг, ялгагч тодорхой , ойлгомжтой байх

Номын сан хоорондын ном солилцоо

Өөрийн номын сангийн фондонд байхгүй ном зохиолыг өөр хоорондоо захиалж ашиглахад зориулагдсан үйлчилгээ.

Номын сан хоорондын ном солилцоог дараах байдлаар ангилна.

Дотоод Гадаад

Дотоод: Өөрийн орны номын сангуудтай ном солилцох

Гадаад: гадны улс орнуудын номын сангуудтай ном солилцох

Ном солилцоо хийх хугацаа

Түр солилцоо: Өөр бусад номын сангуудаас түр хугацаагаар ном зохиолыг авч ашиглах буцааж өгөх

Бүр солилцоо: Буцааж өгөлгүй авч хэрэглэх

Номын сан хоорондын ном солилцооны давуу тал

Татгалзлын тоо багасдаг. Номын сангийн нэр хүнд өсдөг. Шинэ уншигчдыг татах боломж ихэсдэг . Хаана амьдрахаас үл хамаарч аль ч номын

сангийн фондыг ашиглах боломжтой.

Номын сангаас гадуур үйлчлэх үйлчилгээний хэлбэрүүд

Байнгын буюу суурин номын сангаас алслагдсан уншигчдад

номын сангийн үйлчилгээг үзүүлэхийн тулд явуулж буй

үйлчилгээ.

Номын сангаас гадуур үйлчлэх үйлчилгээний хэлбэрүүд

Нүүдлийнномын сан

Зөөврийнномын сан

Салбар номын сан

Нүүдлийн номын сан

Зарим уншигч ажлын байдал буюу өөр шалтгаанаар номын санд хүрэлцэн ирж тогтмол ном авч байх бололцоогүй байдаг. Номын сангийн гол зорилго нь хүн бүхэнд номыг хүргэх асуудал байдаг учир нүүдлийн номын санг зохион байгуулдаг. Нүүдлийн номын сангуудын номуудыг байнгын номын сангийн фондоос авдаг.

Нүүдлийн номын сан уншигчдад ном олгохоос гадна номын үзэсгэлэн зурагт хуудас, унших номын жагсаалт, шинэ номын жагсаалт, чанга уншлага, тойм яриа зэргээр ном сурталчилах үйл ажиллагааг байнга явуулж байх ёстой. Нүүдлийн номын сан төв номын сангаас авсан, эргүүлж өгсөн номын тухай тусгай харилцах

дэвтэртэй байж гарын үсэг зурж гүйцэтгэнэ.

Зөөврийн номын сан

Уншигчдын ажлын газар, гэрт нь ном зөөж уншуулах ажлыг зөөврийн номын сан гэдэг. Номын санч нь номыг хүргэж өгч, мөн уншигчдын захиалга авч үйлчилдэг. Ном зөөвөрлөн уншуулах ажил нь номын санд шинээр уншигчидтай болох боломжийг олгодог. Зөөврийн номын сангийн уншигчид нь гол төлөв номын санд биеэр хүрэлцэн ирж чаддаггүй хүмүүс өөрөөр хэлбэл өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс, тусгай газарт байгаа хүмүүс зэрэг хүмүүс байдаг.

Салбар номын сан

Томоохон номын сангууд өөрийн харьяандаа салбар номын сангуудыг байгуулан ажилладаг. Энэ нь төвлөрсөн төв номын сангаас зайны хувьд алслагдсан уншигчдад номын сангийн үйлчилгээг хүргэх зорилготой. Төв номын сан нь салбар номын сангуудаа удирдлага, арга зүйн үйл ажиллагаагаар хангаж, шинэ ном хэвлэлийг нэгдсэн хэлбэрээр тарааж өгдөг. Салбар номын сан нь өөрийн гэсэн байр, номын сангийн тоног төхөөрөмжтэй байдаг.

Номын сангийн үйлчилгээний шинэ хэлбэрүүд

Техник технологи асар хурдацтай хөгжиж буй өнөө үед номын сангийн ажлыг хөнгөвчлөх, ажлын ачааллыг багасгах зорилгоор шинэ хэлбэрийн үйлчилгээнүүд олноор бий болж байна. Үүнд номын сангийн үйлчилгээг дурдалгүй өнгөрч болохгүй юм.