TURAN ŞAHİN

BAKANLIK FORMATÖRÜ

trnshn75@hotmail.com

0536 240 0412

ENGELLİĞİN ENGELLİĞİN OLUŞUM OLUŞUM

NEDENLERİ NEDENLERİ

1 – Doğum öncesi :1 – Doğum öncesi : KalıtımKalıtım Annenin yaşıAnnenin yaşı Annenin beslenmesiAnnenin beslenmesi Kullandığı ilaçlarKullandığı ilaçlar İçki, sigara, uyuşturucu gibi maddelerin İçki, sigara, uyuşturucu gibi maddelerin

kullanımıkullanımı ZehirlenmelerZehirlenmeler Radyasyona maruz kalmaRadyasyona maruz kalma Psikolojik sorunlarPsikolojik sorunlar Annenin geçirdiği hastalıklar (ilk aylar)Annenin geçirdiği hastalıklar (ilk aylar) Kazalar, travmalarKazalar, travmalar Anne-bebek arasındaki kan uyuşmazlığıAnne-bebek arasındaki kan uyuşmazlığı Kromozom anomalileriKromozom anomalileri

2 – Doğum sırası : 2 – Doğum sırası :

Erken – geç doğumErken – geç doğum Kordon dolanmasıKordon dolanması Güç ve riskli doğumGüç ve riskli doğum Vakum – forseps gibi aletlerin Vakum – forseps gibi aletlerin

özellikle uzman olmayan özellikle uzman olmayan kişilerce kullanılmasıkişilerce kullanılması

Doğum sırası kazalarDoğum sırası kazalar

3 – Doğum sonrası :3 – Doğum sonrası :

Enfeksiyona maruz kalmaEnfeksiyona maruz kalma Ateşli hastalıklar (menenjit, Ateşli hastalıklar (menenjit,

beyin iltihabı)beyin iltihabı) Yanlış – geç müdahaleYanlış – geç müdahale Kazalar – travmalarKazalar – travmalar Beslenme bozuklukları (yetersiz Beslenme bozuklukları (yetersiz

ve dengesiz beslenme)ve dengesiz beslenme) Fiziksel istismar ve ihmalFiziksel istismar ve ihmal

Zihinsel yetersizliği Zihinsel yetersizliği olan birey:olan birey:

Zihinsel işlevler bakımından Zihinsel işlevler bakımından ortalamanın iki standart sapma ortalamanın iki standart sapma altında farklılık gösteren, buna bağlı altında farklılık gösteren, buna bağlı olarak kavramsal, sosyal ve pratik olarak kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde eksiklikleri ya da uyum becerilerinde eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan, bu özellikleri 18 sınırlılıkları olan, bu özellikleri 18 yaşından önceki gelişim döneminde yaşından önceki gelişim döneminde ortaya çıkan ve özel eğitim ile destek ortaya çıkan ve özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyan eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyan bireyi tanımlar. bireyi tanımlar.

Hafif düzeyde zihinsel Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey:yetersizliği olan birey:

Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde hafif ve pratik uyum becerilerinde hafif düzeydeki yetersizliği nedeniyle özel düzeydeki yetersizliği nedeniyle özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine eğitim ile destek eğitim hizmetlerine sınırlı düzeyde ihtiyaç duyan bireyi sınırlı düzeyde ihtiyaç duyan bireyi tanımlar. tanımlar.

Orta düzeyde zihinsel Orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey:yetersizliği olan birey:

Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerindeki ve pratik uyum becerilerindeki sınırlılık nedeniyle temel akademik, sınırlılık nedeniyle temel akademik, günlük yaşam ve iş becerilerinin günlük yaşam ve iş becerilerinin kazanılmasında özel eğitim ile kazanılmasında özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine yoğun destek eğitim hizmetlerine yoğun şekilde ihtiyaç duyan bireyi ifade şekilde ihtiyaç duyan bireyi ifade eder. eder.

Ağır düzeyde zihinsel Ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey:yetersizliği olan birey:

Zihinsel işlevler ile kavramsal, Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum sosyal ve pratik uyum becerilerindeki eksiklikleri nedeniyle becerilerindeki eksiklikleri nedeniyle öz bakım becerilerinin öğretimi de öz bakım becerilerinin öğretimi de dahil olmak üzere yaşam boyu süren, dahil olmak üzere yaşam boyu süren, yaşamın her alanında tutarlı ve yaşamın her alanında tutarlı ve yoğun özel eğitim ve destek eğitim yoğun özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireyi ifade hizmetine ihtiyacı olan bireyi ifade eder.eder.

Çok ağır düzeyde zihinsel Çok ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey yetersizliği olan birey

Bireyin zihinsel yetersizliği Bireyin zihinsel yetersizliği yanında başka yetersizlikleri yanında başka yetersizlikleri bulunması nedeniyle öz bakım, bulunması nedeniyle öz bakım, günlük yaşam ve temel akademik günlük yaşam ve temel akademik becerileri kazanamaması nedeniyle becerileri kazanamaması nedeniyle yaşam boyu bakım ve gözetime yaşam boyu bakım ve gözetime ihtiyacı olan (klinik)bireyi ifade eder. ihtiyacı olan (klinik)bireyi ifade eder.

11

Çizelge 1.2: Kavramsal, Sosyal ve Pratik Uyumsal Beceri Çizelge 1.2: Kavramsal, Sosyal ve Pratik Uyumsal Beceri Örnekleri Örnekleri

Luckasson ve diğerleri, 2002, s. 42’den uyarlandı.

Şekil 2.1: Zeka Geriliği Tanımının Genel YapısıLuckasson ve diğerleri, 1992, s. 10’dan alındı.

ZEKA ZEKA SINIFLANDIRMA(MEB)SINIFLANDIRMA(MEB)

Çok ağır (0-19) Çok ağır (0-19) Ağır (20-34)Ağır (20-34) Orta (35-49)Orta (35-49) Hafif (50-69)Hafif (50-69) Donuk (70-84)Donuk (70-84) Normal (85-109)Normal (85-109) Parlak (110-129)Parlak (110-129) Üstün (130 +)Üstün (130 +)

ZİHİNSEL ENGELLİLİK DURUMLARI ZİHİNSEL ENGELLİLİK DURUMLARI VE NEDEN OLAN ETMENLERVE NEDEN OLAN ETMENLER

1 – Hidrosefali :1 – Hidrosefali : Beyin zarı ile kafatası arasında Beyin zarı ile kafatası arasında

serebro spinal denilen sıvının serebro spinal denilen sıvının fazlaca birikmesi durumudur. fazlaca birikmesi durumudur. Beyinin gelişimine bu sıvının Beyinin gelişimine bu sıvının olumsuz etkisiyle zeka geriliği olumsuz etkisiyle zeka geriliği görülürgörülür..

2 – Mikrosefali :2 – Mikrosefali : Kafatasının normalden küçük Kafatasının normalden küçük

olma durumudur. Sebebi tam olma durumudur. Sebebi tam bilinmemekle birlikte kalıtsal bilinmemekle birlikte kalıtsal yönünün olduğu söylenmektedir.yönünün olduğu söylenmektedir.

3 – Fenilketanüri (PKU):3 – Fenilketanüri (PKU):

Bir metabolizma bozukluğu Bir metabolizma bozukluğu sonucunda görülür. Vücutta sonucunda görülür. Vücutta biriken, dışarı atılamayan biriken, dışarı atılamayan fenilasit beyinde birikir ve fenilasit beyinde birikir ve beyinin gelişmesini olumsuz beyinin gelişmesini olumsuz etkiler.etkiler.

4 – Down sendromu (DS) :4 – Down sendromu (DS) : Kromozom anomalisidir. 23 çift Kromozom anomalisidir. 23 çift

kromozomun 46 olması yerine 47 kromozomun 46 olması yerine 47 olması durumunda ortaya çıkar. olması durumunda ortaya çıkar. Belirgin fiziksel özellikleri : çekik Belirgin fiziksel özellikleri : çekik gözlülük, kalın dudak, büyük dil, gözlülük, kalın dudak, büyük dil, kısa parmaklar, kısa ve kalın kısa parmaklar, kısa ve kalın boyun. Neşelidirler ve sosyal boyun. Neşelidirler ve sosyal uyumları oldukça iyidir. Taklit uyumları oldukça iyidir. Taklit becerileri oldukça gelişmiştir.becerileri oldukça gelişmiştir.

5-CEREBRAL PALSY ( Beyin Felci-CP )5-CEREBRAL PALSY ( Beyin Felci-CP )

Beyin zedelenmesi yada beynin Beyin zedelenmesi yada beynin gelişimindegelişiminde bir anormallik bir anormallik sonucunda doğuştan ya da yaşamın sonucunda doğuştan ya da yaşamın ilk yıllarında meydana gelen bir ilk yıllarında meydana gelen bir durumdur.Çocuğun gelişimsel durumdur.Çocuğun gelişimsel dönemde geçirdiği bir çok hastalık dönemde geçirdiği bir çok hastalık beyin gelişimini olumsuz yöne beyin gelişimini olumsuz yöne etkileyerek cp’ ye neden olabilir .etkileyerek cp’ ye neden olabilir .

CP-ÖzellikleriCP-Özellikleri Hareket ile ilgili bozukluklar ve Hareket ile ilgili bozukluklar ve

kasılmalarkasılmalar El-göz ayak koordinasyon bozukluğuEl-göz ayak koordinasyon bozukluğu Aşırı kas zayıflığıAşırı kas zayıflığı Denge bozukluğuDenge bozukluğu NöbetlerNöbetler Zihinsel problemlerZihinsel problemler Algı ve duyu bozukluğuAlgı ve duyu bozukluğu İşitme konuşma görme problemleriİşitme konuşma görme problemleri Öğrenme güçlüğüÖğrenme güçlüğü Dikkat dağınıklığı görülebilirDikkat dağınıklığı görülebilir

6-Otistik spektrum 6-Otistik spektrum bozukluğubozukluğu

Otistik birey sosyal etkileşim, Otistik birey sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişim, ilgi sözel ve sözel olmayan iletişim, ilgi ve etkinliklerdeki sınırlılığı erken ve etkinliklerdeki sınırlılığı erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve çocukluk döneminde ortaya çıkan ve bu özellikleri nedeniyle özel eğitim bu özellikleri nedeniyle özel eğitim ile destek eğitim hizmetine ihtiyacı ile destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireyi ifade eder.(meb,2006)olan bireyi ifade eder.(meb,2006)

ÖZELLİKLERİÖZELLİKLERİ

1. Sosyal etkileşimde yetersizlik.1. Sosyal etkileşimde yetersizlik.

2.Göz kontağında sınırlılık.2.Göz kontağında sınırlılık.

3.Ortak ilgide sınırlılık.3.Ortak ilgide sınırlılık.

4.Başkalarının yaptığını ilgisizlik4.Başkalarının yaptığını ilgisizlik

5.Diğer çocuklarla etkileşimde isteksizlik5.Diğer çocuklarla etkileşimde isteksizlik

6.Yalnızlığa yönelme6.Yalnızlığa yönelme

7.Başkalarının duygularını anlamada 7.Başkalarının duygularını anlamada yetersizlik.yetersizlik.

BEŞ ALT GRUBA AYRILIR :BEŞ ALT GRUBA AYRILIR :

1.OTİZM1.OTİZM

En temel alt gruptur. Üç yaştan En temel alt gruptur. Üç yaştan önce başladığı kabul edilmektedir.önce başladığı kabul edilmektedir.

a)a) Sosyal etkileşimde önemli Sosyal etkileşimde önemli yetersizlik.yetersizlik.

b)b) İletişim ve oyunda önemli İletişim ve oyunda önemli yetersizlikyetersizlik

c)c) Çeşitli takıntılarla kendini gösterir.Çeşitli takıntılarla kendini gösterir.

2.Asperger sendromu2.Asperger sendromu

Sosyal etkileşimde yetersizlik ve Sosyal etkileşimde yetersizlik ve çeşitli takıntılar ancak otizmden farklı çeşitli takıntılar ancak otizmden farklı olarakolarak

a)a) Dil ve zihin gelişiminde gerilik yokturDil ve zihin gelişiminde gerilik yoktur

b)b) Sözcük dağarcığı ve dilbilgisi iyidir.Sözcük dağarcığı ve dilbilgisi iyidir.

c)c) Görsel-algısal ve görsel-devinsel Görsel-algısal ve görsel-devinsel işlevlerde yetersizlik.işlevlerde yetersizlik.

3. Çocukluk Disintegratif 3. Çocukluk Disintegratif BozukluğuBozukluğu

Çok azÇok az rastlanan bir otistik rastlanan bir otistik spektrum bozukluğudur. spektrum bozukluğudur. Yaşamlarının en az ilk iki yılında Yaşamlarının en az ilk iki yılında normal gelişim gösterilir.Bozukluğun normal gelişim gösterilir.Bozukluğun başlamasıyla daha önce kazanılan başlamasıyla daha önce kazanılan beceriler yitirilir. Çoğunun zihinsel beceriler yitirilir. Çoğunun zihinsel becerileri ileri derecede zihin özürlü becerileri ileri derecede zihin özürlü düzeyine geriler.düzeyine geriler.

4.Rett Sendromu4.Rett Sendromu

En az beş ay normal gelişim En az beş ay normal gelişim görülür. Ve yalnızca kızlarda ortaya görülür. Ve yalnızca kızlarda ortaya çıkan genetik bir otistik spektrum çıkan genetik bir otistik spektrum bozukluğudur. Sendromun bozukluğudur. Sendromun başlamasıyla baş büyümesi yavaşlar başlamasıyla baş büyümesi yavaşlar el becerileri yitirilir, takıntılı el el becerileri yitirilir, takıntılı el hareketleri başlar genetik temel hareketleri başlar genetik temel belirlenmiş tek otistik spektrum belirlenmiş tek otistik spektrum bozukluğudur.bozukluğudur.

5.Atipik Otizm5.Atipik Otizm

Genellikle otizm için belirlenen Genellikle otizm için belirlenen üç alanlardan yalnızca birinde üç alanlardan yalnızca birinde yetersizlik olma durumu.Hafif otistik yetersizlik olma durumu.Hafif otistik belirtiler kuşkulu otizm durumudur.belirtiler kuşkulu otizm durumudur.

ÖzelliklerÖzellikler

% 10’ unda üstün yetenekli% 10’ unda üstün yetenekli% 80’ inde zeka geriliği% 80’ inde zeka geriliğiSorulara cevap vermemeSorulara cevap vermemeKonuşma monotonKonuşma monotonAyrıntıya dikkatAyrıntıya dikkatDeğişikliğe aşırı tepkiDeğişikliğe aşırı tepkiEspiri mecazdan anlamazlarEspiri mecazdan anlamazlarEkolali konuşmaEkolali konuşma

7-DEHB7-DEHBYaşına ve gelişim seviyesine uygun olmayan Yaşına ve gelişim seviyesine uygun olmayan

dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik, hiperaktivite ve dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtilerini en az iki ortamda ve altı ay dürtüsellik belirtilerini en az iki ortamda ve altı ay süreyle gösteren, bu özellikleri yedi yaşından süreyle gösteren, bu özellikleri yedi yaşından önce ortaya çıkan, özel eğitim ve destek eğitim önce ortaya çıkan, özel eğitim ve destek eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireye denir.hizmetlerine ihtiyacı olan bireye denir.

Üç temel anlamda problem:Üç temel anlamda problem:

a)a) Dikkat süresi kısalığıDikkat süresi kısalığı

b)b) Kendini kontrol etmede güçlük çekmeKendini kontrol etmede güçlük çekme

c)c) Davranışlarda ya da düşüncelerde ataklık ve Davranışlarda ya da düşüncelerde ataklık ve huzursuzlukhuzursuzluk

KARŞILAŞTIRMASIKARŞILAŞTIRMASI

Hiperaktivite:Hiperaktivite:Bir motor takılmış gibi sürekli Bir motor takılmış gibi sürekli

harekethareket

Yanındakiyle sürekli konuşmaYanındakiyle sürekli konuşma Davranış keyfi ve amaçsız.Davranış keyfi ve amaçsız. Tepkilerini kontrol altına Tepkilerini kontrol altına

alalamamaamama ve kontrolsüz ve kontrolsüz hareketlilikhareketlilik

Ortam sınırlayıcı dikkatini Ortam sınırlayıcı dikkatini yoğunlaştırmak gerekiyorsa yoğunlaştırmak gerekiyorsa hareketlilik artar.hareketlilik artar.

Aşırı hareketli çocuklar Aşırı hareketli çocuklar heyecan verici ortamlarda heyecan verici ortamlarda sakinleşir normal durumlarda sakinleşir normal durumlarda hareketlilik artar.hareketlilik artar.

Hareketlilik:Hareketlilik: Davranış uyumlu ve Davranış uyumlu ve

devamlı nitelikte.devamlı nitelikte. Hareketlilik belli bir Hareketlilik belli bir

amaca yönelikamaca yönelik Ortam sınırlayıcı ve Ortam sınırlayıcı ve

dikkatini dikkatini yoğunlaştırmak yoğunlaştırmak gerekiyorsa hareket gerekiyorsa hareket azalır.azalır.

Hareketlilik ortama Hareketlilik ortama göre stresli durumlarda göre stresli durumlarda hareketlilik artar.hareketlilik artar.

ATAKLIKATAKLIK

Yapacağı işin sonucunu düşünmeden Yapacağı işin sonucunu düşünmeden harekethareket

Aklına geleni hemen yapar.Aklına geleni hemen yapar. Sırasını bırakmada zorlukSırasını bırakmada zorluk

(Dikkat Eksikliği (Dikkat Eksikliği Bozukluğu) Temel Bozukluğu) Temel

ÖzelliklerÖzelliklerDikkatsizlik: Yönergeleri takip etmede Dikkatsizlik: Yönergeleri takip etmede

güçlükgüçlük

Ders dinlerken başka bir yerde gibiDers dinlerken başka bir yerde gibi

Dikkati bir noktaya toplamada zorlukDikkati bir noktaya toplamada zorluk

Dış uyaranlarla dikkatin kolay dağılmasıDış uyaranlarla dikkatin kolay dağılması

UnutkanlıkUnutkanlık

Eşyalarını sık kaybetmeEşyalarını sık kaybetme

Sık hayallere dalmaSık hayallere dalma

DEHB Eşlik Eden Davranış DEHB Eşlik Eden Davranış ÖzellikleriÖzellikleri

Düzensizlik.Düzensizlik. Sosyal becerilerde yetersizlik Sosyal becerilerde yetersizlik

(istenmediğinde acı çeker, kurallara uyum (istenmediğinde acı çeker, kurallara uyum sağlayarak oynayamaz.sağlayarak oynayamaz.

Saldırgan davranışlarSaldırgan davranışlar Olumsuz bellik algısı:Olumsuz bellik algısı:

Başarısız olacağı kaygısıyla etkinliğe Başarısız olacağı kaygısıyla etkinliğe katılmamakatılmama

İşi uğraşmadan bırakmaİşi uğraşmadan bırakma

Kendini yetersiz hissetme.Kendini yetersiz hissetme.

DEVAMDEVAM Limitleri zorlamayı sever.Limitleri zorlamayı sever.

Dalgınlık:Dalgınlık: Zaman zaman uykuya dalmaZaman zaman uykuya dalma Aynı anda iki işi yapmada sorunAynı anda iki işi yapmada sorun Bir kulaktan girer diğerinden çıkar.Bir kulaktan girer diğerinden çıkar. İpuçlarını yorumlamakta zorlanıyor.İpuçlarını yorumlamakta zorlanıyor. Aynı konuda çok soru sorar.Aynı konuda çok soru sorar. Aklına geleni yapmadan duramaz. Aklına geleni yapmadan duramaz. TutarsızlıkTutarsızlık

Koordinasyon güçlüğü:Koordinasyon güçlüğü: Yazısı kötüYazısı kötü Sık sık sakarlık yaparSık sık sakarlık yapar

DEHB NEDENLERİDEHB NEDENLERİ

Beyin zedelenmesiBeyin zedelenmesi GenetikGenetik Beyindeki yapısal ve işlevsel Beyindeki yapısal ve işlevsel

anormallik.anormallik. Biyokimyasal değişimler.Biyokimyasal değişimler. Merkezi sinir sisteminde ki yapısal-Merkezi sinir sisteminde ki yapısal-

işlevsel bozuklukişlevsel bozukluk Olumsuz yaşam şartlarıOlumsuz yaşam şartları Aşırı beklentiAşırı beklenti

DEVAMDEVAM

Görülme Sıklığı:Görülme Sıklığı:

% 3-5% 3-5

Erkeklerde 2-3 kat daha fazlaErkeklerde 2-3 kat daha fazla

Sınıf Ortamının Sınıf Ortamının DüzenlenmesiDüzenlenmesi

Öğrenci sayısı 30’u aşmamalı.Öğrenci sayısı 30’u aşmamalı. Kapı ve pencereden uzak öğretmene ve Kapı ve pencereden uzak öğretmene ve

işbirliğine yatkın çocuklarla oturmalı.işbirliğine yatkın çocuklarla oturmalı. Sınıf kuralları bir yerde asılmalı.Sınıf kuralları bir yerde asılmalı. Önemli bilgilere dikkat dikkat çekmek için Önemli bilgilere dikkat dikkat çekmek için

renkli kalem kullanma.renkli kalem kullanma. Sınıf öncesi özet yapılmalı.Sınıf öncesi özet yapılmalı. Olumlu davranışlar üzerinde Olumlu davranışlar üzerinde

odaklanılmalı.odaklanılmalı.

DEVAMDEVAM

Kurallar basit, kısa olumlu şekilde Kurallar basit, kısa olumlu şekilde belirtilmeli.belirtilmeli.

Uygulanabilecek kurallar belirlenmeliUygulanabilecek kurallar belirlenmeli Kurallar teker teker kazandırılmalıKurallar teker teker kazandırılmalı Kurallara uyanlar ödüllendirilmeli.Kurallara uyanlar ödüllendirilmeli.

8.KONUŞMA BOZUKLUĞU8.KONUŞMA BOZUKLUĞU

Konuşma Bozukluğu:Konuşma Bozukluğu: Konuşmanın anlaşılır şekilde olmamasıKonuşmanın anlaşılır şekilde olmaması Konuşmanın duyulmasında yetersizlik olmasıKonuşmanın duyulmasında yetersizlik olması Sesin bozuk ve tırmalayıcı olmasıSesin bozuk ve tırmalayıcı olması Ses ritminin bozuk olmasıSes ritminin bozuk olması Dil yönünden kelime dağarcığı gramer Dil yönünden kelime dağarcığı gramer

yetersizliğiyetersizliği Konuşmanın bireyin yaşına fiziksel yapısına Konuşmanın bireyin yaşına fiziksel yapısına

uygun olmamasıuygun olmaması

Artikülasyon (Eklemleme) Artikülasyon (Eklemleme) bozukluğubozukluğu

1. Dilin seslerini doğru ve anlaşılır 1. Dilin seslerini doğru ve anlaşılır çıkaramaması birbirine ulayamamasıdır.çıkaramaması birbirine ulayamamasıdır.

Türleri:Türleri: Sesin düşmesi- atlanması (kap-apı, Sesin düşmesi- atlanması (kap-apı,

hava,ava, saat,sat)hava,ava, saat,sat) Ses eklenmesi (saat, sahat, spor,sipor)Ses eklenmesi (saat, sahat, spor,sipor) Sesin değiştirilmesi (yüzük-yüsük)Sesin değiştirilmesi (yüzük-yüsük) Sesin bozulmasıSesin bozulması

Nedenleri: Yapısal işlevsel bozuklukNedenleri: Yapısal işlevsel bozukluk

DEVAMDEVAM 2: Gecikmiş konuşma2: Gecikmiş konuşma Konuşmanın kısıtlı oluşuKonuşmanın kısıtlı oluşu Sözcük dağarcının yetersizliğiSözcük dağarcının yetersizliği Cümle kurmada güçlükCümle kurmada güçlük Sözel dil kullanma yerine vücut dilini Sözel dil kullanma yerine vücut dilini

kullanma kullanma

DEVAMDEVAM

NedenleriNedenleri Zeka geriliğiZeka geriliği Sağlık durumuSağlık durumu İşitme kaybıİşitme kaybı Konuşma organlarının koordinasyonuKonuşma organlarının koordinasyonu Duygusal yapı ve aile çevresiDuygusal yapı ve aile çevresi

KEKEMELİKKEKEMELİK

Tekrarlamalar, duraklamalar, Tekrarlamalar, duraklamalar, uzatmalar,ve bunlara eşlik eden jest uzatmalar,ve bunlara eşlik eden jest ve mimikler ile konuşmanın ve mimikler ile konuşmanın engellenmesidir.engellenmesidir.

Erkeklerde 3-4 kat daha fazla Erkeklerde 3-4 kat daha fazla görülmektedir.görülmektedir.

Kekemelerin GerilimleriKekemelerin Gerilimleri

1.1. Durumsal gerilim kürsüde konuşmaDurumsal gerilim kürsüde konuşma2.2. Sözcük yada ses gerilimi ( bazı Sözcük yada ses gerilimi ( bazı

sesleri çıkarma surunu)sesleri çıkarma surunu)3.3. Otorite gerilimiOtorite gerilimi4.4. Belirsizlik gerilimiBelirsizlik gerilimi5.5. Fiziksel gerilimiFiziksel gerilimi6.6. Dıştan gelen gerilimDıştan gelen gerilim7.7. Hız gerilimiHız gerilimi

2-4 yaş kekemeliğin 2-4 yaş kekemeliğin gerilimigerilimi

1.1. Travmatik yaşantı-korkuTravmatik yaşantı-korku

2.2. Aile içi sorunlarAile içi sorunlar

3.3. Kayıp ve ayrılıkKayıp ve ayrılık

4.4. Hatalı anne ve baba tutumuHatalı anne ve baba tutumu

Kişilik ÖzellikleriKişilik Özellikleri

Anneye aşırı bağlılık (sorunlar Anneye aşırı bağlılık (sorunlar karşısında)karşısında)

Aşırı korkuAşırı korku Cezadan korkmaCezadan korkma Aşırı sinirlilik içine kapanıklılıkAşırı sinirlilik içine kapanıklılık KıskançlıkKıskançlık Çevrecilik telaşlı yapıÇevrecilik telaşlı yapı Kelime korkusuKelime korkusu Afetler yaşayacağını düşünme Afetler yaşayacağını düşünme

NedenNeden

Genetik.Genetik. Ateşli hastalık.Ateşli hastalık. Doğum travmalarıDoğum travmaları Olumsuz tutumlarOlumsuz tutumlar Kardeş doğumuKardeş doğumu Şok yaşamaŞok yaşama Okula başlama okul sorunlarıOkula başlama okul sorunları Obresif kişilikler.Obresif kişilikler.

DönemleriDönemleri

Birincil dönemBirincil dönem: 3-5 yaş farkında değil: 3-5 yaş farkında değil

İkincil dönemİkincil dönem: Devinim, vücut dilinin : Devinim, vücut dilinin eklenmesiyle farkındalık ve kaçma eklenmesiyle farkındalık ve kaçma oluşur.oluşur.

KEKEME ÖĞRENCİNİN KEKEME ÖĞRENCİNİN ÖĞRETMENİNE ÖNERİLERÖĞRETMENİNE ÖNERİLER

Çocuğun sınıfta sorumluluklarını Çocuğun sınıfta sorumluluklarını yerine getirmesine fırsat verinyerine getirmesine fırsat verin

Çocuğu istemediği bir çalışmaya Çocuğu istemediği bir çalışmaya katılmaya zorlamayınkatılmaya zorlamayın

Çocuğun söylemekten korktuğu Çocuğun söylemekten korktuğu sözcüklerden kaçınmasını sözcüklerden kaçınmasını desteklemeyin söylemesi için zorlayındesteklemeyin söylemesi için zorlayın

Sözcükleri çocuğun kendisinin Sözcükleri çocuğun kendisinin seçmesine izin verin.seçmesine izin verin.

DEVAMDEVAM

Kekeleyen çocuğa sakinleş, rahatla Kekeleyen çocuğa sakinleş, rahatla konuşmadan önce bir düşün vb gibi konuşmadan önce bir düşün vb gibi önerilerde bulunmayın.önerilerde bulunmayın.

Çocuğun nasıl konuştuğuna değil ne Çocuğun nasıl konuştuğuna değil ne söylediğine odaklanın.söylediğine odaklanın.

Çocuğu kekeme diye damgalamayın.Çocuğu kekeme diye damgalamayın. Çocuğun konuşması üzerinde titizlik Çocuğun konuşması üzerinde titizlik

göstermeyin. Endişeden uzak olun çocuk göstermeyin. Endişeden uzak olun çocuk bir şey söylemek istediğinde acele ve bir şey söylemek istediğinde acele ve telaşa kapılmadan söyleyebileceği kadar telaşa kapılmadan söyleyebileceği kadar zaman verin.zaman verin.

DEVAMDEVAM

Çocuğu konuşmada acele etirmeyin.Çocuğu konuşmada acele etirmeyin. Çocuğa dur, acele etme, yeniden Çocuğa dur, acele etme, yeniden

başla, önce derin bir nefes al gibi başla, önce derin bir nefes al gibi uyarılarda bulunmayın. Çünkü bu uyarılarda bulunmayın. Çünkü bu uyarılar dikkatin konuşma üzerinde uyarılar dikkatin konuşma üzerinde yoğunlaşmasına neden olur.yoğunlaşmasına neden olur.

Çocuk konuşurken dudak Çocuk konuşurken dudak hareketlerine değil gözüne bakın.hareketlerine değil gözüne bakın.

DEVAMDEVAM

Sınıfta hızlı konuşmaktan ve emir Sınıfta hızlı konuşmaktan ve emir vermekten kaçınınvermekten kaçının

Sıkı disiplinden kaçınınSıkı disiplinden kaçının Çocukla samimi candan ilgileninÇocukla samimi candan ilgilenin Çocuktan çok fazla bir şey Çocuktan çok fazla bir şey

beklemeyin.beklemeyin. Sınıf içinde çocuğun güven ve Sınıf içinde çocuğun güven ve

mutluluk duymasını sağlayın.mutluluk duymasını sağlayın.

DEVAMDEVAM

Sınıfın kekeme çocuğa karşı olan Sınıfın kekeme çocuğa karşı olan tavrını kontrol edin çocuk sınıfta tavrını kontrol edin çocuk sınıfta yokken gülmeleri ve alay etmeleri yokken gülmeleri ve alay etmeleri konusunda öğrenciler uyarılmalı.konusunda öğrenciler uyarılmalı.

Sınıfta şiir okuma ve sözel Sınıfta şiir okuma ve sözel anlatımlarda önlemler alınmalı kısa anlatımlarda önlemler alınmalı kısa çalışmalar verilmeli.çalışmalar verilmeli.

Koro ve ritm çalışmaları bu çocuklar Koro ve ritm çalışmaları bu çocuklar için faydalıdır.için faydalıdır.

DEVAMDEVAM

Çocuğun yanında başkalarıyla çocuğun Çocuğun yanında başkalarıyla çocuğun kusurları hakkında konuşmayın.kusurları hakkında konuşmayın.

Aileyi tanıyıp iş birliği yapın.Aileyi tanıyıp iş birliği yapın. Kekeme kekemelik terimlerini Kekeme kekemelik terimlerini

kullanmaktan sakının.kullanmaktan sakının. Onun konuşmasını olduğu gibi kabul edinOnun konuşmasını olduğu gibi kabul edin Çocuğun en az kekelediği durumları Çocuğun en az kekelediği durumları

saptayınsaptayın Çocuk kekelemediği zaman onu takdir Çocuk kekelemediği zaman onu takdir

edin(aferin çok güzel çok iyi şeklinde)edin(aferin çok güzel çok iyi şeklinde)

DEVAMDEVAM

Çocuğun takıldığı sesleri Çocuğun takıldığı sesleri tamamlamak için yardım etmeyin.tamamlamak için yardım etmeyin.

Çocuk kekelediğinde onun dikkatini Çocuk kekelediğinde onun dikkatini başka yönlere çekin.başka yönlere çekin.

Çocuğun yanında iki dil Çocuğun yanında iki dil kullanılmamalı.kullanılmamalı.

9.ÖZEL ÖĞRENME 9.ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜGÜÇLÜĞÜ

Zekası normal yada normal üstü Zekası normal yada normal üstü olan herhangi bir duygusal, nörolojik, olan herhangi bir duygusal, nörolojik, fiziksel, ruhsal özrü olmayan okuma fiziksel, ruhsal özrü olmayan okuma yazma, matematik, kendini ifade yazma, matematik, kendini ifade etme, düşünme zaman ve mekanda etme, düşünme zaman ve mekanda yönelme alanlarından biri veya yönelme alanlarından biri veya birkaçında yetersizliğe yol açan bir birkaçında yetersizliğe yol açan bir bozukluktur.bozukluktur.

NEDENİ

Beynin sağ yada sol yarım kürelerinin Beynin sağ yada sol yarım kürelerinin gelişmediği veya az geliştiği ince ve gelişmediği veya az geliştiği ince ve dar olduğu görülür. Nedenleri kesin dar olduğu görülür. Nedenleri kesin olamamakla beraberolamamakla beraber

Düşük kilolu doğumlarDüşük kilolu doğumlar Doğum öncesi ve sonrası yaşanan sorunlarDoğum öncesi ve sonrası yaşanan sorunlar Dikkat eksikliği bozukluklarıDikkat eksikliği bozuklukları Yeme alışkanlıklarıYeme alışkanlıkları Görsel işitsel algısal sorunların özel öğrenme Görsel işitsel algısal sorunların özel öğrenme

güçlüğü ile ilişkili olduğu var sayılır.güçlüğü ile ilişkili olduğu var sayılır.

DEVAMDEVAM

Beynin hatalı işleyişiBeynin hatalı işleyişi Biyokimyasal bozukluklarBiyokimyasal bozukluklar KalıtımKalıtım Çevresel etmenlerÇevresel etmenler

GÖRÜLEN ÖZELLİKLERİGÖRÜLEN ÖZELLİKLERİ

Çalışma becerilerini kullanma yetersizliğiÇalışma becerilerini kullanma yetersizliği Algısal bozuklukAlgısal bozukluk Algısal devimsel ve genel eşgüdüm Algısal devimsel ve genel eşgüdüm

problemleriproblemleri Dikkat bozukluğu ve aşırı hareketlilik.Dikkat bozukluğu ve aşırı hareketlilik. Düşünme ve bellek problemleriDüşünme ve bellek problemleri Sosyal uyumSosyal uyum Oran % 2Oran % 2-- 3 3

DEVAMDEVAM

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ

Okul Öncesi dönemde:Okul Öncesi dönemde: Konuşmada gecikme görülebilir.Konuşmada gecikme görülebilir. Birbirine yakın heceli kelimelerde Birbirine yakın heceli kelimelerde

sesler karıştırılır (su, bu)sesler karıştırılır (su, bu) Ayakkabılarını bağlamada başarısızlık Ayakkabılarını bağlamada başarısızlık

yaşanır.yaşanır. Sağ-sol karıştırılır.Sağ-sol karıştırılır.

DEVAMDEVAM

Kullanılacak el konusunda bir seçim Kullanılacak el konusunda bir seçim yapılamaz.yapılamaz.

Alfabedeki ses ve harflerin Alfabedeki ses ve harflerin öğrenilmesinde zorluk yaşanır.öğrenilmesinde zorluk yaşanır.

Zaman ve yön kavramları birbirine Zaman ve yön kavramları birbirine karıştırılır.karıştırılır.

Okul DönemindeOkul Döneminde

Okuma geç ve zor öğrenilir.Okuma geç ve zor öğrenilir. Yavaş ve hatalı okunur.Yavaş ve hatalı okunur. Yazı bozuklukları çok görülür.Yazı bozuklukları çok görülür. Matematikte güçlük çekilir.Matematikte güçlük çekilir. Çarpım tablosunu öğrenmeme Çarpım tablosunu öğrenmeme

görülürgörülür İmla ve noktalama hataları görülür.İmla ve noktalama hataları görülür. dd, b / p, b harfleri karıştırılır., b / p, b harfleri karıştırılır.

DEVAMDEVAM

Okuduğunu anlamada sorun yaşanır.Okuduğunu anlamada sorun yaşanır. Okurken sık sık harfler karıştırılır Okurken sık sık harfler karıştırılır

( dağ yerine bağ sal yerine şal)( dağ yerine bağ sal yerine şal) Harflerin sırası karıştırılır.( kız, zık, ızk Harflerin sırası karıştırılır.( kız, zık, ızk

)) Benzer kelimeler birbirine karıştırılır Benzer kelimeler birbirine karıştırılır

(incir, zincir, en, ne )(incir, zincir, en, ne ) Ayna imaji ile ters olarak yazmaAyna imaji ile ters olarak yazma

DEVAMDEVAM

Bazı kelimeler yanlış hecelenir hece Bazı kelimeler yanlış hecelenir hece atlanır heceler tersten okunur yazılır.atlanır heceler tersten okunur yazılır.

Sesli okumalarda vurgulamalar inişli Sesli okumalarda vurgulamalar inişli çıkışlı olur ve noktalama işaretleri çıkışlı olur ve noktalama işaretleri görülmez.görülmez.

Dil problemleri görülür.Dil problemleri görülür. Sayfa yanlış düzensiz kullanılır Sayfa yanlış düzensiz kullanılır

çizgiler arası yazma zorluğu çizgiler arası yazma zorluğu

DEVAMDEVAM

Kelimeler birbirine bitişikKelimeler birbirine bitişik Yuvarlak ve düz çizgiden oluşan Yuvarlak ve düz çizgiden oluşan

harfleri yazmada güçlük harfleri yazmada güçlük Aşırı düzensizlikAşırı düzensizlik Dikkat dağınıklığı veya erken unutmaDikkat dağınıklığı veya erken unutma Geç ve yavaş yazılırGeç ve yavaş yazılır Özgüven yoksunluğu yaşanırÖzgüven yoksunluğu yaşanır Problem çözme becerilerinde gerilikProblem çözme becerilerinde gerilik

DEVAMDEVAM

Yazılı sınavlarda sözlü sınavlara oranla Yazılı sınavlarda sözlü sınavlara oranla daha başarısızlıkdaha başarısızlık

Zamanı kullanma kavrama ve Zamanı kullanma kavrama ve söylemede zorluksöylemede zorluk

Kurulan cümlelerin sonunu getirmede Kurulan cümlelerin sonunu getirmede zorluk genelde kısa cümlelerzorluk genelde kısa cümleler

Aşırı hareketli yada aksine çok Aşırı hareketli yada aksine çok durağan olabilir.durağan olabilir.

Soyut kavramları algılamada zorlukSoyut kavramları algılamada zorluk

DEVAMDEVAM

Organize etme sentez ve analizde Organize etme sentez ve analizde güçlükgüçlük

Uyum sorunuUyum sorunu Görsel ve işitsel algıda yavaşlıkGörsel ve işitsel algıda yavaşlık Motor koordinasyon sorunlarıMotor koordinasyon sorunları

Özel Öğrenme GüçlüğüÖzel Öğrenme Güçlüğü

EğitimlerEğitimler 1: Eğitim yaklaşımları1: Eğitim yaklaşımları

A:bilişsel süreçlerin öğretimiA:bilişsel süreçlerin öğretimi

Örnek:okuma problemi görsel algı Örnek:okuma problemi görsel algı probleminden kaynaklanıyorsa önce probleminden kaynaklanıyorsa önce görsel algı çalışmaları yapılmalıdır.görsel algı çalışmaları yapılmalıdır.

DEVAMDEVAM

B:Çok duyuya dayalı öğretimB:Çok duyuya dayalı öğretim C: Bileşen davranış değiştirmeC: Bileşen davranış değiştirme D: Davranış değiştirmeD: Davranış değiştirme E: Yapılandırma ve uyaranların E: Yapılandırma ve uyaranların

azalmasıazalması

DEVAMDEVAM

Normal sınıfta özel öğrenim güçlüğü Normal sınıfta özel öğrenim güçlüğü gösteren çocuğu yönetimigösteren çocuğu yönetimi

1: Öğrencinin düzeyine göre öğretim1: Öğrencinin düzeyine göre öğretim 2: Yönergelere açıkça yer verme2: Yönergelere açıkça yer verme 3: öğrencinin sınıfta yerleştirilmesi3: öğrencinin sınıfta yerleştirilmesi

Öğretmenlere ÖnerilerÖğretmenlere Öneriler

Çocukların mekan analizini geliştirmek Çocukların mekan analizini geliştirmek çok önemlidir.çok önemlidir.

Çocuğa sağını solunu öğretmek Çocuğa sağını solunu öğretmek önemlidir. Örneğin saat taktığı kolun önemlidir. Örneğin saat taktığı kolun sol yazı yazdığı elin sağ olduğu gibi.sol yazı yazdığı elin sağ olduğu gibi.

Noktaları birleştirme çalışmaları Noktaları birleştirme çalışmaları yapılır.yapılır.

dd ve b ile karnı bu tarafta diğer tarafta ve b ile karnı bu tarafta diğer tarafta vb gibi ifadeler.vb gibi ifadeler.

DEVAMDEVAM

Okuma yazmadaki sorunlar karşısında Okuma yazmadaki sorunlar karşısında öğretmen sabırlı olmalı.öğretmen sabırlı olmalı.

Kolay anlayabilecekleri kısa Kolay anlayabilecekleri kısa kelimelerden basit cümleler yazdırılmalıkelimelerden basit cümleler yazdırılmalı

Grup içinde çalışırken başarabileceği Grup içinde çalışırken başarabileceği görevler verilmeligörevler verilmeli

Resimli kitaplar daha çok kullanılmalıResimli kitaplar daha çok kullanılmalı Her öğrenciyle birebir ilgilenmeli ve Her öğrenciyle birebir ilgilenmeli ve

öğretmenin görebileceği yere oturtulmalı öğretmenin görebileceği yere oturtulmalı

DEVAMDEVAM

Çabalar ödüllendirilmeliÇabalar ödüllendirilmeli Eğitime en başarılı olduğu yerden Eğitime en başarılı olduğu yerden

başlamalı tam başarılı olmadan başlamalı tam başarılı olmadan başka bir çalışmaya geçilmemeli.başka bir çalışmaya geçilmemeli.

Çocuğun ilk tercihi tespit edilip sağ-Çocuğun ilk tercihi tespit edilip sağ-sol ayrımına bakılmalı değişik sol ayrımına bakılmalı değişik etkinlikler yaptırarak başat el etkinlikler yaptırarak başat el belirlenmeli. belirlenmeli.

Okuma alıştırmaları günde 2-3 kez 5-10 Okuma alıştırmaları günde 2-3 kez 5-10 dak yüksek sesle yaptırılmalı.dak yüksek sesle yaptırılmalı.

2-3 cümlelik çocuğun ilgi duyduğu 2-3 cümlelik çocuğun ilgi duyduğu parçalar üzerinde çalışılmalı okuduğu parçalar üzerinde çalışılmalı okuduğu anlattırılmalı.anlattırılmalı.

Çocuğun yaptığı imla hataları kendisinin Çocuğun yaptığı imla hataları kendisinin bulması sağlanmalı.bulması sağlanmalı.

Sözcük kullanarak sözcük dağarcığı Sözcük kullanarak sözcük dağarcığı geliştirlmeli.geliştirlmeli.

Sınavlar sözlü veya test olarak Sınavlar sözlü veya test olarak uygulanmalıdır.uygulanmalıdır.

TEŞEKÜRLERTEŞEKÜRLER