TÜRKİYE TOPRAKLARININ AŞINIMA DUYARLILIKLARI

TÜRKİYE TOPRAKLARININ AŞINIMA DUYARLILIKLARI

Prof. Dr. Orhan DOĞAN5-7 Kasım 2012/ Antalya

ÜNİVERSEL TOPRAK KAYBI (USLE) EŞİTLİĞİ

• A= R K LS C P• A= Ton/Ha/Yıl • R = Yağış Erozyon İndisi• K = Toprak Erodibilite (Aşınım) Faktörü• L = Eğim Uzunluk Faktörü• S = Eğim Dikliği Faktörü• C = Bitki Amenajman Faktörü• P = Toprak Koruma Faktörü

TOPRAK AŞINIM (K) DEĞERLERİ BİLEŞENLERİ

Toprak Bünye (Tekstür) Dağılımı Kum (%) 100- 2000 mikron Silt +İnce kum (%) 2 – 100 mikron Organik madde (%)Toprak Yapısı (strüktür)Toprak Geçirgenliği (Permeabilite)

K FAKTÖRÜ ERODİBİLİTE SINIFLAMASI

0 < K ≤ 0.05 Çok az aşınabilir topraklar

0.05 < K ≤ 0.1 Az aşınabilir topraklar

0.1 < K ≤ 0.2 Orta derecede aşınabilir topraklar

0.2 < K ≤ 0.4 Kuvvetli derecede aşınabilir topraklar

0.4 < K ≤ 0.6 Çok kuvvetli derecede aşınabilir topraklar

KÖYHİZMETLERİ ANKARA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

• Ankara Kayseri• Kırşehir Zonguldak• Bolu Çankırı• Nevşehir Çorum• Kastamonu Düzce• Bartın Karabük• Kırıkkale

A B C Ç D F G H K L M N O P U V0

5

10

15

20

25

30

2 2 2 1 1 1

3

21

6

1 1

6 4 5 2

9

58

2

8

5

7

6

1

7 10

4

19

14

1

9

11

1

2

1Çok az aşınabilir topraklar

Az aşınabilir topraklar

Orta derecede aşınabilir topraklar

Kuvvetli derecede aşınabilir topraklar

Çok kuvvetli derecede aşınabilir toprak-lar

BTG Açıklama BTG AçıklamaA Alüvyal Top. K Kolüvyal Top.B Kahverengi Top. L RegosellerC Kestanerengi Top. M Kahverengi Orman Top.Ç Tuzlu, Alkali ve Tuzlu-Alkali Top. N Kireçsiz Kahverengi Orman Top.D Kırmızı Kestanerengi Top. O Organik Top.F Kırmızı Kahverengi Top. P Sarı Kırmızı Podzolik Top.G Gri Kahverengi Podzolik Top. U Kireçsiz Kahverengi Top.H Hidromorfik Top. V Vertisoller

KÖYHİZMETLERİ ATATÜRK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

• Kırklareli• Tekirdağ• Edirne• İstanbul• Gelibolu yarımadası

A Ç H K L M N P R S U V0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

9

1 3 2

10

25

9

198

2 45

4

15

19

2 2

3

16

1522

7

25 18

9

13 19

7 7

13

19

139

3

8

2

1

1010

1 1

2

5 1

2

2

2

1 2

Çok az aşınabilir topraklar



Kuvvetli derecede aşınabilir toprak-lar

Çok kuvvetli derecede aşınabilir topraklar

BTG Açıklama BTG Açıklama

A Alüvyal Top. N Kireçsiz Kahverengi Orman Top.

Ç Tuzlu, Alkali ve Tuzlu-Alkali Top. P Sarı Kırmızı Podzolik Top.

H Hidromorfik Top. R Rendiza Top.

K Kolüvyal Top. S Alüviyal Sahil Top.

L Regoseller U Kireçsiz Kahverengi Top.

M Kahverengi Orman Top. V Vertisoller

KÖYHİZMETLERİ ERZURUM ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

• Tunceli Bitlis• Van Erzurum • Bingöl Hakkari• Erzincan Iğdır• Muş Ardahan• Ağrı Bayburt• Kars

A B C D F G K L M N U V X Y0

10

20

30

40

50

60

70

4 3

26

1 16

4 1 4 2

85

33

1 15 1

10

76 5

2

42

3

1

13

2

11 5

2 2 1







A Alüvyal Top. L Regoseller

B Kahverengi Top. M Kahverengi Orman Top.

C Kestanerengi Top. N Kireçsiz Kahverengi Orman Top.

D Kırmızı Kestanerengi Top. U Kireçsiz Kahverengi Top.

F Kırmızı Kahverengi Top. V Vertisoller

G Gri Kahverengi Podzolik Top. X Bazaltik Top.

K Kolüvyal Top. Y Yüksek Dağ-Çayır Top.

KÖYHİZMETLERİ ESKİŞEHİR ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

• Eskişehir Yalova• Afyon• Kütahya• Bursa• Bilecik• Sakarya• Uşak• Kocaeli

A B C D E F H K L M N R U V0

10

20

30

40

50

60

70

80

1 1 1 1 3 1 1

115 1 3 2 1 3 2

8 3 8 6 1

2024

13 617

8

2419

1

38

32 22 27

7

46

21

16

4

11

12

21

43

9

32

37

28

35

1

2

6

6

1 5

1

2



Orta derecede aşınabilir toprak-lar




A Alüvyal Top. K Kolüvyal Top.

B Kahverengi Top. L Regoseller

C Kestanerengi Top. M Kahverengi Orman Top.

D Kırmızı Kestanerengi Top. N Kireçsiz Kahverengi Orman Top.

E Kırmızı Kahverengi Akdeniz Top. R Rendiza Top.

F Kırmızı Kahverengi Top. U Kireçsiz Kahverengi Top.

H Hidromorfik Alüvyal Top. V Vertisoller

KÖYHİZMETLERİ KONYA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

• Konya• Isparta• Niğde • Burdur• Karaman• Ereğli• Aksaray

A B C Ç D E F H K L M N O P R T U V Z0

10

20

30

40

50

60

1

125

11

24 5 5 9

9

2

14 9

45

2

1015 11

3

27

18

15

33

712 11 7

22

18

17

38

1514

2

1611

1 20

9

5

1

5

2

7

2

12

22

11

5

111

5 15

16

2 2 3 2 3 5 26

2






BTG Açıklama BTG AçıklamaA Alüvyal Top. M Kahverengi Orman Top.B Kahverengi Top. N Kireçsiz Kahverengi Orman Top.C Kestanerengi Top. O Organik Top.Ç Tuzlu, Alkali ve Tuzlu-Alkali Top. P Sarı Kırmızı Podzolik Top.D Kırmızı Kestanerengi Top. R Rendzina Top.E Kırmızı Kahverengi Akdeniz Top. T Kırmızı Akdeniz Top.F Kırmızı Kahverengi Top. U Kireçsiz Kahverengi Top.H Hidromorfik Top. V VertisollerK Kolüvyal Top. Z Siorezem Top.L Regoseller

KÖY HİZMETLERİ MENEMEN ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

• İzmir• Çanakkale• Denizli• Muğla• Aydın• Manisa• Balıkesir

A B C Ç D E H IY K L M N O P R S T U V0

5

10

15

20

25

2 12 2 2 1

1 21

5

12

13

74

12

65

8

1

7

4

66

4

6

2

3

2

4

9

1

3

11 4

9

7

12

9

3

6

12

3 2

1

2

2

11

1

1

1

1

1

1 1 1 1 1 2 1 1

Çok az aşınabilir toprak-lar






A Alüvyal Top. L Regoseller



Ç Tuzlu, Alkali ve Tuzlu-Alkali Top. O Organik Top.

D Kırmızı Kestanerengi Top. P Sarı Kırmızı Podzolik Top.

E Kırmızı Kahverengi Akdeniz Top. R Rendzina Top.

F Kırmızı Kahverengi Top. S Alüvyal Sahil Bataklığı

H Hidromorfik Top. T Kırmızı Akdeniz Top.

IY Irmak Taşkın Yatakları U Kireçsiz Kahverengi Top.

K Kolüvyal Top. V Vertisoller

KÖYHİZMETLERİ SAMSUN ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

• Samsun• Sinop• Ordu• Trabzon• Giresun• Rize• Artvin• Gümüşhane

A B C F G H K M N P U Y0

20

40

60

80

100

120

1 2 1 31 2 2 4 3

28

3 1

34

616

2931

8

48

3328

8

38

30

28

23

8

57

1

41

13

9

55

8

6

91

1

3

7

1

5

6

2

5Çok az aşınabilir topraklar






A Alüvyal Top. K Kolüvyal Top.



F Kırmızı Kahverengi Top. P Sarı Kırmızı Podzolik Top.

G Gri Kahverengi Podzolik Top. U Kireçsiz Kahverengi Top.

H Hidromorfik Top. Y Yüksek Dağ-Çayır Top.

KÖYHİZMETLERİ ŞANLIURFA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

• Şanlıurfa Şırnak• Gaziantep Batman• Diyarbakır Kilis• Elazığ• Siirt• Mardin• Adıyaman• Malatya

A B E F H K M N O S T U X0

1

2

3

4

5

6

7

8

1 1 1

5

1 1

3

12

3

34

1

1

1

6

3

3

1 1

1

2

43 1

1 1

11 1

1







A Alüvyal Top. N Kireçsiz Kahverengi Orman Top.

B Kahverengi Top. O Organik Top.

E Kırmızı Kahverengi Akdeniz Top. S Alüvyal Sahil Bataklığı

F Kırmızı Kahverengi Top. T Kırmızı Akdeniz Top.

H Hidromorfik Top. U Kireçsiz Kahverengi Top.

K Kolüvyal Top. X Bazaltik Top.

M Kahverengi Orman Top.

KÖYHİZMETLERİ TARSUS ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

• Mersin• Hatay• Adana• Kahramanmaraş• Antalya• Osmaniye

Adana Antalya Hatay Kahramanmaraş Mersin0

20

40

60

80

100

120

5 1

267

4 7 6

1738

1926

37

35

48

4025

22

38

18

1 2 Çok az aşınabilir topraklar




Çok kuvvetli derecede aşınabilir toprak-lar


A Alüvyal Top. H Hidromorfik Top.

B Kahverengi Top. K Kolüvyal Top.


Ç Tuzlu, Alkali ve Tuzlu-Alkali Top. N Kireçsiz Kahverengi Orman Top.



G Gri Kahverengi Podzolik Top.

KÖYHİZMETLERİ TOKAT ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

• Tokat• Amasya• Yozgat• Sivas

A B C Ç D F G H K M N P U0

10

20

30

40

50

60

3

22

59

411

12

31

45

19

4

3 5

3

11

8

7

22

23

9

16

1

6

10

5

1613

1611

2 4 2 1




Kuvvetli derecede aşınabilir toprak-lar



A Alüvyal Top. H Hidromorfik Top.

B Kahverengi Top. K Kolüvyal Top.


Ç Tuzlu, Alkali ve Tuzlu-Alkali Top. N Kireçsiz Kahverengi Orman Top.



G Gri Kahverengi Podzolik Top.

TÜRKİYE BÜYÜK TOPRAK GRUPLARI AŞINIMA DUYARLILIK (K) DEĞERLERİ (yaklaşık 4000 toprak örneğinde)

Kahverengi Topraklar 0.18 Orta Kireçsiz Kahverengi 0.18 OrtaKahverengi Orman 0.03 Çok az Kireçsiz Kahverengi Orman 0.29 KuvvetliKırmızı Kahverengi 0.03 Çok azKırmızı Kahverengi Akdeniz 0.18 OrtaKestanerengi topraklar 0.24 KuvvetliKırmızımsı Kestanerengi 0.11 OrtaKolluviyal 0.17 OrtaRendzina 0.13 OrtaVertisol 0.10 Orta

TÜRKİYE TOPRAKLARININ AŞINIMA DUYARLILIK (K) DEĞERLERİ

A B C Ç D E F G H IY K L M N O P R S T U V X Y Z0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

12 2 1 1 1 2 1 7 7 16 13 6 4 5 12 11 204

29

1638

2 5 14 10 5 1316 11

7043

17 11 3

1532 20

8

36

87107

100

11 14

4832 40

71

1

96

27

178

134

6

51 45

22

33

96

39

17

40

3

163

99 77

41 21

46

4459

58

3

166

42

133

137

19

8458

9

32

88

5

8

6

20

32

15 21

816

120

12

16

2

40

22

36

30

12

7

1

3

6

30

2

1


Az aşınabilir toprak-lar



Çok kuvvetli derecede aşın-abilir topraklar

MERBİS PROJESİ KAPSAMINDA MERA TOPRAKLARININ ERODİBİLİTE DEĞERLERİ

• Karadeniz Bölgesi 9 il Samsun, Amasya, Tokat,Ordu,Giresun,Gümüşhane,Rize,Trabzon,Artvin.• 530 örnek sonucu 395 örnek kuvvetli derecede aşınabilir 101 Orta derecede aşınabilir 24 Çok kuvvetli 10 Az aşınabilir

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ MERALARI TOPRAKLARI

• 13 İl (Malatya,Elazığ,Erzincan,Bayburt,Bingöl Erzurum,Muş,Bitlis,Van,Ağrı,Iğdır,Kars,ArdahanToplam : 1107 Örnek 951 örnek Kuvvetli Derecede 127 örnek Orta derecede 17 Çok kuvvetli 12 Çok az- az

AKDENİZ BÖLGESİ MERA TOPRAKLARI

• Toplam 9 İl• Mersin,Adana,Hatay,Osmaniye,K.Maraş,Kilis,

G.Antep, Adıyaman, Ş.Urfa• Toplam 563 örnek 456 Kuvvetli derecede 71 Orta 28 Çok kuvvetli 8 çok az- az aşınabilir

ORTA ANADOLU MERA TOPRAKLARI

• İl sayısı : 17Eskişehir,Afyon,Bilecik,Burdur,Konya,Ankara,Karaman,Niğde, Aksaray, Nevşehir, Kırşehir , Kırıkkale,Çorum,Çankırı, yozgat ,Kayseri,Sivas 968 örnek Kuvvetli derecede aşınabilir 206 Orta derecede aşınabilir 39 Çok kuvvetli derecede aşınabilir 24 Çok az- az aşınabilir

MERA ALANLARI TOPRAKLARININ ERODİBİLİTE DEĞERLERİ

• 2770 TOPRAK ÖRNEĞİ Kuvvetli derecede (% 80.43)

• 505 toprak örneği orta derecede (% 14.66)• 169 toprak örneği hafif ve az derecede (%

4.91)Aşınabilir özelliktedir.

TOPRAK DEGRADASYONU SINIFLANDIRILMASI

• SU VE RÜZGAR EROZYONU SINFLAMASI t/ha/yıl mm/yıl• Yok-hafif < 10 < 0.6• Orta 10-50 0.6 - 3.3• Yüksek 50-200 3.3 – 13.3• Çok yüksek > 200 >13.3

T0PRAK OLUŞUM HIZI – EROZYON İLİŞKİSİ

• Oluşum hızı > Aşınım hızı ise, Derinlik artar, EROZYON YOK

• Oluşum hızı < Aşınım hızı ise, Derinlik azalır EROZYON VAR• Oluşum hızı = Aşınım hızı ise, Derinlik

değişmez JEOLOJİK EROZYON

NİTELİK YÖNÜNDEN EROZYON SINIFLAMASI

TÜRKİYE EROZYON HARİTASI (TOPRAKSU 1981)

BASİTLEŞTİRİLMİŞ TÜRKİYE EROZYON HARİTASI

Documents

TÜRKİYE TOPRAKLARININ AŞINIMA DUYARLILIKLARI