Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin

Güçlendirilmesi Projesi

Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma ve Yenilik Programı’ndan fon desteği almıştır. Bu sunum sadece yazarın görüşlerini yansıtmaktadır. Avrupa Komisyonu’nun yetkisi altındaki Araştırma Yürütme Ajansı sunumun içeriğindeki bilgilerin kullanımından sorumlu değildir.

Çalışma protokolü Çalıştay 3:Yöntemler

B 2.3.2 ppt Sürveyans Tasarımı

Öğrenme Hedefleri

At t end of

the development of the protocol:

1. Uygun bir çalışma tasarımı seçebileceksiniz

2. Hedef popülasyon ve çalışma popülasyonunuzu tanımlayabileceksiniz

3. Maruziyetten hastalık gelişimine doğru zincirdeki farklı adımları ve uygun izleme yöntemlerini tanımlayabileceksiniz

Maruziyetten Hastalığa

Maruziyetle bağlı Hastalık için Kavramsal Model: Biyolojik İzleme için Göz Önüne Alınması Gerekenler

MaruziyetSoluma ile

AğızdanDeriden

Emilen doz

Biyolojik olarak

etkili doz

Başlangıçetkisi

Değişmiş yapı/

fonksiyonHastalık

Emilim-Akciğer-Mide-

bağırsak kanalı-Deri

Farmakokinetik-Dağılım-Eliminasyon-Biyotransformasyon

Toksikodinamik-Hasar-Onarım-Yanıt

Genetik yatkınlık

Maruziyetten Hastalığa

At t end of

Thformer

development of the protocol:

Meslek Hastalığı sürveyansında genellikle hastalıktan maruziyete geriye doğru bakılır. Maruziyetin tespindezorluklar

Alternatif bir seçenek, maruziyet yaşayan işçileri takip etmek ve gelecekteki sağlık etkilerini izlemektir(kohort çalışmaları: pahalı / zaman alıcı)

Şemada, maruziyetten hastalığa doğru olaylar zinciri gösterilmektedir ve biyo-izlem ve biyolojik etki izlem yöntemleri için olasılıklar gösterilebilir

Örnek: Risk altındaki (nano-) işçilerin tıbbi sürveyansı

– Olası işle ilgili olumsuz sağlık etkilerinin erken tanısı. ‘’erken uyarı sistemi’’

Calışanlardaki bulguların sonradan değerlendirilmesine zemin sağlar (epidemiyoloji).

Maddelerin toksikolojik risk değerlendirmesini tamamlar.

MNP maruziyeti olan işçiler ile ilgili bir kohort tanımlanması

Farmakovijilansında istenildiği üzere pazarlama sonrası sürveyans

22/06/2017 Yazarın adı: Ruben 65

Epidemiyoloji, farklı kişi gruplarındaki hastalıkların

oluşmasını ve neden oluştuğunu analiz eden bilim dalı ve

uygulamadır.

Epidemiyoloji uzmanları,

hastalıkların dedektifleridirler.

Epidemiyoloji Nedir?

Epidemiyoloji-Resmi Tanım-

Epidemiyoloji uzmanları;

• Sağlık üzerinde etkisi bulunan etkenleri inceler:

– Bir hastalığın başlangıcı

– Tanısı

– Prognozu (seyri)

– Sonuçları

• Koruma ve tedavi ör. müdahalelerin etkililiği

Epidemiyolojik çalışmaların iki türü

Gözlemsel çalışma (observational study)

ör. belirli bir süre zarfında bir bölgedeki sağlık çalışanlarına yönelik ebola riski

• Observational study

Müdahale çalışması

(intervention study)

ör. özel kılavuzların etkililiğinin değerlendirilmesi (ek olarak kişisel koruyucu ekipman, yönerge ve denetim).

Kesitsel çalışma (cross=sectional study)

Vaka-kontrol çalışması (case-control study)

Kohort çalışması (cohort study)

Vaka çalışması (case study)

Niteliksel çalışma (qualitative study)

Bir tanım ve örnek verebilir misiniz?

Tanımlayıcı çalışma tasarımları

Kesitsel çalışma

• Süreci dikkate almaz• Aynı anda ölçülen hastalık prevalansı ve maruziyet• Kullanışlı

• maruziyet ve hastalık arasındaki bağlantı hakkındaki ilk bilgiler

• sürveyans programlarının gelişimi için kullanışlı• Hastalıktan önce gelen maruziyet veya tam tersi sonuca

varılmasına izin vermez. Hangisi önce gelir: yumurta mı yoksa tavuk mu?

Kesitsel çalışma: avantajları

• Tamamlaması kolay

• Hızlı, ucuz („sudan ucuz“)

• Sorunun ilk izlenimi

• Çeşitli hastalıkları/sağlık şikayetlerini ve maruziyetibir arada inceleyebilirsiniz

• Alerjiler, astım, COPD, kronik bel ağrısı, kronik stres şikayetleri gibi ölümcül olmayan kronik hastalıklar için uygun

• Nadir görülen hastalıklar için kullanışlı değil

• Kısa süreli hastalıklar için kullanışlı değil

• Nedensellik araştırmaları için uygun değil

• Ancak bir bağlantı bulabilir ve bunu, yeni ve

mevcut başka çalışmalarda kontrol edebilirsiniz

• Bilgi yanlılığı ve seçim yanlılığını dikkate alır

Kesitsel çalışma: avantajları

Yeni Meslek Hastalıklarının İzini Sürmek

için Yöntemler (İşaret Tespiti)

• Doktorların raporları (vakalar, kümeler)

• Calışanlar tarafından bildirim

• Periyodik literatür taraması

• İlgili veri tabanlarında veri madenciliği

• Veri tabanlarını birleştirme

• Aktif tıbbi sürveyans (sentetik nano partiküller)

• Hasta verilerinin ikincil analizi

Çalışmalar gerçek durumu yansıtmalıdır

Hedef popülasyon ve Araştırma popülasyonu

Hedef popülasyon

Çalışma konusu olan

popülasyon

Araştırmacının ilgilendiği

tüm çalışanlar/hastalar

Hedef popülasyon ve Araştırma popülasyonu

ÖrnekÖrnekleme çerçevesi (?)

Örneklem büyüklüğüÇalışmada yer almaları için davet edilenlerin

tümü

Hedef popülasyon

Hedef popülasyon ve Araştırma popülasyonu

ÖrnekÖrneklem çerçevesi

Örneklem büyüklüğün=900

Yanıt verenlerin + yanıt vermeyenlerin sayısı ör.

600+300=900

Hedef popülasyon

Örnek

Çalışma popülasyonu,

incelenen örnektir.

Katılanların tümü

Hedef popülasyon ve Araştırma popülasyonu

Hedef popülasyon

Hedef Popülasyon

Türk metal

sanayisindeki tüm

kaynakçılar: kayıtlı

ve kayıt dışı işçiler

Örnek:Türk metal sanayisindeki

kaynakçılarda sağlık etkileri

Hedef Popülasyon

Örnek

(Rastgele)

kaynakçılar örneği

N=900

Hedef popülasyon ve Araştırma popülasyonu

Hedef popülasyon

Örnek

Araştırma popülasyonu

600 kaynakçı

(yanıt oranı

%66)

Hedef popülasyon ve Araştırma popülasyonu

İç geçerlilik (internal validity)Bulunan bağlantı, çalışma nüfusundaki maruziyet ve

hastalık arasındaki bağlantıyı güvenilir bir şekilde yansıtır.

Hataların kaynakları (yanlılık):Seçim yanlılığı, bilgi yanlılığı, karıştırıcı yanlılık

Dış geçerlilik ( external validity)Bulunan bağlantı, hedef popülasyon için doğrudur.

İlgili bir terim, temsil edebilirliktir. Uygun bir örneği seçmek önemlidir!

Bir çalışmanın geçerliliği(validity)

• Antalya’daki otellerde ve restoranlarda çalışan, sektördeki

kayıt dışı tüm işçiler.

• Büyük bir şirkette fason çalışan (taşeron) tüm işçiler.

• 2017 yılında, bir şehirde ana hastanedeki solunum

hastalıkları bölümündeki tüm hastalar.

• 2016-2017 yıllarında bir meslek hastalıkları hastanesindeki

veya ulusal mezotelyoma kayıtlarına dahil edilmiş,

mezotelyoma tanısı konulan tüm hastalar

Hedef popülasyonunuz- Örnekler -

• Kısaca• Yöntemlerinizi,• Hedef popülasyonunuzu,• Örneğinizi, • Çalışma popülasyonunuzu açıklayın ( ½ -1 sayfa).

• Niçin bu hedef popülasyonu incelemeye karar verdiğinizi açıklayın.

• Niçin bu örneği seçmeye karar verdiğinizi, popülasyona nasıl yaklaşacağınızı, yanıtı arttırmak için ne yapacağınızı açıklayınız.

Daha fazla bilgi için: bkz. Kılavuz.

Protokolünüz

Küçük gruplarda çalışın:

• Bir çalışma stratejisi geliştirin

• Yöntemleri, hedef ve araştırma popülasyonunu tanımlayın

Çalıştay 3