1

TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları

ÜNLÜLER VE

SES OLAYLARI

2

ÜNLÜLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI

1) Kalınlık-İncelik Uyumu2) Ünlü Daralması

TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları

3) Ünlü Türemesi4) Ünlü Düşmesi5) Ulama 6) Kaynaşma

3

Ünlü Türemesi

Bazı sözcüklere küçültme veya pekiştirme anlamı kazandırılırken araya bir ünlü konulur.

TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları

4

Küçültme

Örnekler

Pekiştirme

Bir-cik : B i r ic ik Sap-sağlam : Sapasağlam

Dar-cık : Darac ık Güp-gündüz : Güpegündüz

TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları

5

Ünlü Düşmesi

• İkinci hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü ) bulunan bazı sözcüklere, ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde ikinci hecedeki dar ünlü düşer.

Ağız - ı : Ağzı Şehir - i : Şehri

Akıl - ı : Aklı Resim - i : ResmiÖrnekler

TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları

6

• Yapım eki veya yardımcı fiil aldığında ünlü düşmesine uğrayan sözcükler de vardır.

S a b ı r et m e k : SabretmekS a r ı - a r : Sararmak

H ay ı r o l a : HayrolaAy ı r - ı l : Ayrılmak

Örnekler

Yu m u r t a - l a : Yumurtlamak

TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları

7

Bu kurallar dışında ünlü düşmesine uğrayan farklı sözcükler de vardır.

Örnekler

n e i ç i n niçin

k a h v e a l tı kahvaltı

n e a s ı l nasıl

TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları

8

Ulama

Cümlede ünsüz ile biten bir sözcükten sonra ünlü ile başlayan bir sözcük gelince bu iki sözcük birbiriyle birleşikmiş gibi okunur.

Örnekler

Benim için üzülme. Kapının altından uzat.

TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları

9

Kaynaşma

Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana gelmez.Geldiği durumlarda araya “y, ş, s, n” kaynaştırma ünsüzlerinden uygun olanı getirilir.

ÖrneklerÜnlü - ile : Ünlüyle (“i” sesi düşer “y” kaynaştırma ünsüzü gelir.)Altı - ar : AltışarMasa - ı : MasasıKedi - in : Kedinin

TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları

10

ÜNLÜLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI

• Ünlü Türemesi• Ünlü Düşmesi• Ulama • Kaynaşma

TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları