Slayt 1

TRK DL VE EDEBYATI Unutulmamal ki dil, bir milletin ses bayradr. Milli hafzann, hatralarn, duygu ve dncelerin, maddi ve manevi deerlerin ortak hazinesidir.Milli kltrn en nemli unsuru olduktan baka, ayn zamanda yapcs ve taycsdr .

1Trk yaz dilinin balangcn miladn ilk asrlarna kartan Orhun Abideleri,Trk Edebiyatnn ilk aheseri olma zelliini tamaktadr.

2Trk ictimai hayatnn ulvi tablosu olan Orhun Abideleri, Trk medeniyetinin ve yksek Trk kltrnn byk vesikasdr.

Yaztlarda kullanlan eski Trk runik yazs 38 harf veya iaretten oluur. Uygulanan yaz sistemi, hece yazs ile alfabetik sistemin bir karm gibidir.

Oguz begleri bodun eidi ze teri basmasar asra yir telinmeser Trk bodun eliin trini kem artat uda erti.(KT D22)

Ey Trk, Ouz beyleri ve halk, iitin! stte gk kmedike, altta yer delinmedike senin devletini ve yasalarn kim ykp bozabilir?

Trkenin bilinen ilk szl olan Divn Lgatit Trk , 1072 senesinde Kagarl Mahmud bin Hseyin bin Muhammed tarafndan yazlmtr. Kagarl Mahmud sadece bir szlk yazar deil, ayn zamanda bir diyalektolog, etnolog ve halk edebiyat aratrmacsdr. 11. yy.n bu ok ynl Trkolounu, Radloff Trkolojinin babas saymtr.

Divn Lgatit Trk, Trkeden Arapaya bir szlktr. Eserin giriinde birka cmleyle Allaha vg ve peygambere dua ksmndan hemen sonra Kagarl yle der; Tanrnn devlet gneini Trk burlarnda dodurmu olduunu ve gklerin btn tegrelerini dndrm bulunduunu grdm.Tanr onlara Trk adn verdi ve onlar yeryzne ilbay kld.

Eren arg rperpkem kelip ogradmin kekin irterArslanlayu kkredimSakal tutup tarturAlplar ban togradmKksi ara ot tterEmdi meni kim tutar

slami Trk Edebiyatnn bilinen ilk byk eseri olan Kutadgu Bilig, 6645 beyitten oluan bir siyasetnamedir. Yazar Balasagunlu Yusuf Has Haciptir.

Bayat at birle szg baladmTrtgen, igidgen, kergen idim Tanr ad ile sze baladm;Yaratan, besleyen, balayan rabbim.

Kutadgu Biligden bir rnek

Dede Korkut

Trk dnyasnn en mehur ve en byk simalarndan olan Dede Korkut, Ouzlarn Bayat boyundandr.

Dede Korkut Kitab (kendi adyla Kitb- Dedem orud Al Lisn- Tife-i Ouzan), Ouz Trklerinin en bilinen epik destanlarndandr. 15. ve 16. yzylda yazya geirilmitir. Dede Korkut Kitabndaki hikyeler tarih boyunca dilden dile, anlatcdan anlatcya aktarlan bir szl gelenek rndr.

Ali ir NEVAYaatay Trkesinin en byk air ve yazardr. Sadece aatay sahas deil tm Trk Edebiyatnn en nemli isimlerindendir. Trkeyi yksek bir sanat dili haline getirmek ve mnevver Trkn ruhunu ykseltmek gayesi gtt belirtilen Nevayinin, yksek bir milli uura ve sarslmaz bir Trke sevgisine sahip olduu hemen hemen tm eserlerinde grlmektedir.

Trk nazmda min tartp alemEyledim ol memleketni yek kalem

Ne zaman ki ben Trk iirinde bayrak ykselttim, ite o zaman btn memleketi birletirdim.

Mevlana Celaleddin-i Rumi

nsanlarn en hayrls, insanlara yarar olandr. Szn en hayrls, az ve anlalr olandr.

lmmzden sonra mezarmz yerde aramaynz!Bizim mezarmz riflerin gnllerindedir

Yeilliklerden, ieklerden meydana gelen bahe geici, fakat akldan meydana gelen gl bahesi hep yeil ve gzeldir.

Duydum ki bizi brakmaya azmediyorsun, etme. Baka bir yar, baka bir dosta meylediyorsun, etme

Divan- Kebirden bir sayfa rnei

Vara vara vardm ol kara taa Hasret ettin beni kavim kardaa Sebep ne gzden akan kanl yaa Bir ayrlk bir yoksulluk bir lm

Karacolan der ki kondum glmez Acdr ecel erbeti iilmez derdim var birbirinden seilmez Bir ayrlk bir yoksulluk bir lmKARACAOLAN

Can evimden vurdu felek n'eyleyim Ben alarm elik teller iniler Ben almadm toprak ald koynuna Yarim diyen blbl diller iniler

Doya doya mah cemalin grmedim Salarn zp zp rmedim Bir gececik sefasn srmedim Sarmadm ince beller iniler

Yr bire Dadalolu'm yr git Dertli dertli ukurova yolun tut Bunda suum varsa Hakk'a tvbe et De ki gayr bizim iller inilerDADALOLU

Dertli olmayanlar derde yanar mTahkik dervis ikrarndan dner miHer bir uan gl dalina konar mBen blblm dersin gln var mdr

Pr Sultanm senin derdin desilmezDerdi olmayanlar derde ds olmazMrsidsiz rehbersiz yollar aslmazMrsid eteginde elin var mdr

Pir Sultan Abdal

b-gndur gnbed-i devvr rengi bilmezem Y muht olm gzmden gnbed-i devvra su

Zevk- tundan aceb yoh olsa gnlm k k Kim mrr ilen braur rahneler dvra su

Vehm ilen syler dil-i mecrh peyknun szin htiyt ilen ier her kimde olsa yara su FUZUL/Su Kasidesi

Glistn grmedik gl kokmadk amm ruhn meyden Gl-ender-gl glistn-der-glistn olduun grdk

Bi-hamdillh yine kilk-i Nedm-y shn-szn Gazel-perdz- bezm-i sadr- z-n olduun grdk NEDM

Ho geldi bana mey-kedenin b havs Billh gzel yerde yaplm yklas

Zib yarar hilat-i nz ol boyu serve ki kolumu etsem ana bel dolamas

Meddh olal em-i gazlnna Bki rendi gazel tarzn Rmun uarsBAK

Yakt nice canlar o nezaketle tebessm irin dahi kasdetmesi cana glerektir

Bed-asla necabet mi verir hi niforma Zerduz palan ursan eek yine eektir

Bed-maye olan anlalr meclis-i meyde ret gher-i ademi temyize mihenktir

Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir Tekdir ile uslanmayann hakk ktektir

Nadanlar eder sohbet-i nadanla telezzz Divanelerin hemdemi divane gerektir ZYA PAA

Grp ahkm- asr mnharif sdk u selametten ekildik izzet ikbal ile bab- hkmetten

Usanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten Mrvvet-mend olan mazluma el ekmez ianetten

Hakir olduysa millet anna noksan gelir sanma Yere dmekle cevher sakt olmaz kadr kymetten

Vcudun kim hamir-i myesi hk-i vatandandr Ne gam rah- vatanda hak olursa cevr mihnettenNAMIK KEMAL

Mehmet Ziya GKALP Yaptlar ve grleriyle Trkl nemli lde etkileyen Trk toplumbilimci, yazar, air ve siyasetidir. Meclis-i Mebusanda ve Trkiye Byk Millet Meclisi'nde milletvekillii yapmtr. Trkln ncsdr.

Gzel dil Trke bize, Baka dil gece bize. stanbul konumas En sf, en ince bize.

Lisanda saylr z Herkesin bildii sz; Ma'ns anlalan Lgate atmadan gz.

Trkln vicdn bir, Dni bir, vatan bir; Fakat hepsi ayrlr Olmazsa lisn bir. Ziya GKALPmer SEYFETTNTrk edebiyatnn nde gelen hikye yazarlarndandr. Asker, air ve gl bir edebi yetenei olan bir retmendir. Trk ksa hikyeciliinin kurucu ismidir. Ayrca edebiyatta Trklk akmnn kurucularndandr. Trke'de sadelemenin savunucusudur. Ksa mrne pek ok sayda eser sdrmtr.

Yaptm deil, hatt dndm ktlklerin bile vicdanmda tututurduu sonsuz cehennem skntlar iinde hl kvranyorum.Reat Nuri GNTEKN cumhuriyet dnemi edebiyatnda nemli bir yeri olan alkuu, Yeil Gece ve Anadolu Notlar gibi nemli eserlere imza atm romanc, ykc ve oyun yazardr.

Halid Ziya UAKLIGL Servet-i Fnun ve Cumhuriyet Dnemi yazarlarndandr. Mai ve Siyah, Ak- Memnu, Krk Hayatlar en nemli eserlerinden bazlardr.

Ben Trkenin ezeli bir ym. Hepimiz yle deil miyiz? Ben Trkeyi muhtelif devirlerinde muhtelif ekillerde grdm ve sevgilimi o ekil-ler ve libaslar altnda kendi cevherinde sevdim.

stanbul niversitesi'nde edebiyat profsr olan Halide Edip, ngiliz Filoloji Krss Bakanl yapm bir akademisyen; 1950'de girdii TBMM'de ise milletvekillii yapm bir siyasetidir. I. TBMM hkmetinde salk bakan olan Adnan Advar'n eidir. II. Merutiyet'in ilan ile birlikte yazarla balayan Halide Edip; yazd yirmi bir roman, drt hikye kitab, iki tiyatro eseri ve eitli incelemeleriyle Merutiyet ve Cumhuriyet dnemleri Trk edebiyatnn en ok eser veren yazarlarndandr. Sinekli Bakkal adl roman, en bilinen eseridir. Eserlerinde kadnn eitilmesine ve toplum iindeki konumuna zellikle yer vermi, yazlar ile kadn haklar savunuculuu yapmtr. Bir ok kitab sinemaya ve televizyon dizilerine uyarlanmtr.

Mehmet Akif ERSOY

Trkiye Cumhuriyeti'nin ulusal mar olan stikll Marnn gftekrdr. "Vatan airi" ve "milli air" unvanlar ile anlr.airin Safahat ad altnda toplanan iirleri 7 kitaptan olumutur. air, stikll Marn Safahat'a koymamtr. Nedenini ise yle aklar: "nk ben onu milletimin kalbine gmdm".

Sarlr, indirilir mevki-i mstahkemler, Beerin azmini tevkif edemez sun'-i beer; Bu gslerse Hud'nn ebedi serhaddi; 'O benim sun'-i bedi'im, onu inetme' dedi. Asm'n nesli...diyordum ya...nesilmi gerek: te inetmedi nmusunu, inetmiyecek. hed gvdesi, bir baksana, dalar, talar... O, rk olmasa, dnyda eilmez balar, Vurulup tertemiz alnndan, uzanm yatyor, Bir hill uruna, y Rab, ne gneler batyor!

Sembolizmin nclerinden olan Ahmet HAM, d dnya gzlemlerini kendi prizmasndan geirerek anlatr; sonbahar, akam kzll ve karamsarlk nemli temalardr. Ahmet Haim fkralar, denemeleri ve gezi yazlaryla da nemli bir yazardr. Dz yazlarnda dili sade ve olduka baarldr. Gl Saatleri, Piyale, Karanfil, Bir Gnn Sonunda Arzu nemli iirleri arasndadr.

Yorgun gzmn halkalarnda Gller gibi fecr oldu nmayan, Gller gibi... sonsuz, iri gller Gller ki kamtan daha nalan; Gn dodu yazk arkalarnda! Altn kulelerden yine kular Tekrarn mrn eder iln. Kular mdr onlar ki her akam Alemlerimizden sefer eyler? Akam, yine akam, yine akam Bir srma kemerdir suya baksam; stmde sema kavs-i mutalsam! Akam, yine akam, yine akam Gllerde bu dem bir kam olsam!Ahmet HAM

Arif Nihat ASYAEdebiyatmzda Bayrak airi olarak tannan Arif Nihat ASYA, iirlerinde hece, arz ve serbest vezinleri kullanan Arif Nihat, nazmn her tr ve ekliyle eserler vermitir. Gzel ve zarif benzetmelerin yan sra, keskin zeksnn, akac mizcnn mahsl olan nkteleri, hicivleri, kelime oyunlar slbunu tamamlayan nemli unsurlardr. Tarihimizin anl sayfalarn iirletiren air, Rubai trnn yeni Trk edebiyatnda nemli ahsiyetlerinden kabul edilir. Bayrak ve vatan, onun msralarnda en usta anlatcsn bulmutur.

Ey,mavi gklerin beyaz ve kzl ss, Kzkardeimin gelinlii,ehidimin son rts! Ik k, dalga dalga bayram, Senin destann okudum, senin destann yazacam.

Sana benim gzmle bakmayann mezarn kazacam. Seni selamlamadan uan kuun yuvasn bozacam.

Dalgalandn yerde ne korku, ne keder... Glgende bana da, bana da yer ver ! Sabah olmasn, gnler domasn ne kar. Yurda ay yldzn yeter.

Cahit Stk TARANCISanat iin sanat ilkesine bal kald. Ona gre iir, kelimelerle gzel ekiller kurma sanatdr. Vezin ve kafiyeden kopmam; ama ll veya serbest, her trl iirin gzel olabilecei inancn tamtr. Ak ve sade bir slubu vardr. ou geree bal olan mecazlar, derin, kark ve artc deildir. Uzak armlara ve hayal oyunlarna pek itibar etmemitir. Zaman zaman baz imaj ve sembollere bavurmutur.

Haydi Abbas, vakit tamam;Akam diyordun ite oldu akam.Kur bakalm ilingir soframz;Dinsin artk bu kalb ars.u aacn glgesinde olsun;Tam kenarnda havuzun.Aya haber sal ksn bu gece;Grnsn yle gnlmce.Bas krbac sihirli seccadeye,Gster hkmettiini mesafeyeVe zamana.Katp tozu dumana,Var git,Byle ferman etti Cahit,Al getir ilk sevgiliyi Beikta'tan;Yaamak istiyorum genliimi yeni batan.

Ben sana mecburum bilemezsin Adn mh gibi aklmda tutuyorum Bydke byyor gzlerin Ben sana mecburum bilemezsin imi seninle styorum.

Aalar sonbahara hazrlanyor Bu ehir o eski stanbul mudur Karanlkta bulutlar paralanyor Sokak lambalar birden yanyor Kaldrmlarda yamur kokusu Ben sana mecburum sen yoksun. Attila LHAN

Drt nala gelip uzak AsyadanAkdenize bir kisrak basi gibi uzananBu memleket bizimBilekler kan iindeDisler kenetliAyaklar iplakVe ipek bir haliya benzeyen toprakBu cehennem, bu cennet bizimKapansin el kapilariBir daha ailmasinYok edin insanin insana kullugunuBu davet bizimYasamak bir aga gibi tek ve hrVe bir orman gibi kardesesineBu hasret bizimNazm HKMET

Tahir olmak da ayp deil Zhre olmak da,hatt sevda yznden lmek de ayp deil. Orhan Veli KANIK Trk Edebiyatnda Garip Akmnn kurucusudur. Aruzu ok iyi bilen, hece iirinin zelliklerini kavram, ocukluk anlarn, ak, zlem temalarn, u bir duyarlla gtren gen bir air olarak tannmtr.

stanbul'u dinliyorum, gzlerim kapal nce hafiften bir rzgar esiyor; Yava yava sallanyor Yapraklar, aalarda; Uzaklarda, ok uzaklarda, Sucularn hi durmayan ngraklar stanbul'u dinliyorum, gzlerim kapal. stanbul'u dinliyorum, gzlerim kapal; Kular geiyor, derken; Ykseklerden, sr sr, lk lk. Alar ekiliyor dalyanlarda; Bir kadnn suya deiyor ayaklar; stanbul'u dinliyorum, gzlerim kapal.

Necip Fazl KISAKREK

Ne hasta bekler sabah,Ne taze ly mezar.Ne de eytan bir gnah,Seni beklediim kadar.

Geti istemem gelmeni, Yokluunda buldum seni;Brak vehmimde glgeni, Gelme artk neye yarar ?

Trk dili ,Trk milleti iin kutsal bir hazinedir. nk Trk milleti geirdii saysz felaketler iinde ahlaknn, geleneklerinin, hatralarnn, karlarnn, ksaca bugn kendi milliyetini yapan her eyin dili sayesinde korunduunu gryor. Trk dili Trk milletinin, kalbidir, zihnidir. Gazi Mustafa Kemal ATATRK