Tu Dieu de - Ajahn Sumedho - Duong Vinh Hung Dich

8/4/2019 Tu Dieu de - Ajahn Sumedho - Duong Vinh Hung Dich

1/60

T DIU Ajahn Sumedho

Dng Vnh Hng DchNgun

http://www.thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 25-7-2009Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcLi Ngi DchChuyn Mt Nm LLi Ni uNhp Kh

au Kh v Ng TngS Chi B au Kho c v T Bi Kho Cu S au KhTha Mn v Bt Mn

Tp Ba Loi Dc VngGi Ly L au khBung XS Hon Tt

Dit Chn L Ca V ThngS T Vong v S Hy DitCho Php S Th Ny SinhS Thc Chng

o Chnh KinChnh T DuyChnh Ng, Chnh Nghip, Chnh MngChnh Tinh Tn, Chnh Nim, Chnh nh

Nhng Kha Cnh Ca Thin nhL Tr V Cm XcS Th Nh N ang LS Hi HaBt Chnh o L Mt Gio L C i Chng

Gii thiu
http://www.phatphaponline.info/kinh/Audio/Buoc%20Dau%20Hoc%20Phat/Tu%20Dieu%20De/http://www.phatphaponline.info/kinh/Audio/Buoc%20Dau%20Hoc%20Phat/Tu%20Dieu%20De/


2/60

i c Ajahn Sumedho l mt v tu s theo tng phi Nguyn thy caPht Gio, mt truyn thng rt thnh hnh Tch Lan v ng Nam .Trong th k va qua, nhng gio l thc dng v r rng ca truyn thngny c hng ng nng nhit phng Ty nh mt ngun hiu bitv an lc tri qua nhng th thch khc kh trong thi i ca chng ta.Ajahn Sumedho gc ngi M sinh ra Seattle, Washington nm 1934.ng ri M vo nm 1964, xut gia v tr thnh mt T-Kheo Nong Khai,min ng Bc Thi Lan vo nm 1967. Sau ng cng i c AjahnChah, mt thin s ngi Thi n tr ng ti mt tu vin trong rng c tnl Wat Nong Pah Pong Ubon. y l mt trong nhng tu vin ca AjahnChah ni ting v s kh hnh v ni bt v phng php gin d, trc tiptrong s thc hnh Php. Ajahn Sumedho tu mi nm trong mitrng ny trc khi c mi n Lun n bi Hi Tng-Gi Anh Quccng vi ba ngi bn Ty Phng ng tu khc.

Li Ngi Dch

y l mt cun sch gio l cn bn ca Pht Gio m ngy nay a schng ta u bit qua ta T Diu . Cng vi ni dung ny, minh tritca T Diu c c Pht ging gii ln u tin ti Vn LcUyn cch y hn hai ngn nm trm nm. S kin ny dnh du mtcuc cch mng v t tng v i sng tm linh ca nhn loi. Mc du bithuyt php ny ch c ging ln u tin cho nm v tu s kh hnh, ngynay thng ip ny ca c Pht xuyn thu n nhng vng xa xi nht

trn th gii. V v vy m nhu cu cho s nhn thc v thm nhun gio lny mt cch chnh xc v su sc cng tr nn quan trng.

Bi ging v T Diu ca Ajahn Sumedho c mt gi tr c bit. Vi si chng bng nhng kinh nghim sng c th Ajahn Sumedho achng ta vo ct li tinh hoa ca nhng chn l ny. Ti tin rng nhng bithuyt php v T Diu ny s l mt s tham kho l th cho nhiu PhtT v hnh gi. Tuy vy ton quyn sch ny u l vn ni v trong lcging, tc gi ch trng vn p dng gio l tu tp v i chiu nn

cch trnh by khng dnh cho nhng hc gi nghin cu. Ring v bn dchny, ngi dch c gng din dch ht sc cn thn gi sc thi nghimtc ca gio l o Pht bng nhng ngn t thch hp. Trong vn din cating Anh c ch kh dch hn ht l 'as it is' hoc 'as they are'; c dchnm na l 'nh n ang l', 'nh ci ang l' hoc c khi c dch l 'hinth'; cn ch insight c dch l s t chng, c khi cng c dch l trtu hoc ni tng ty trng hp. Thm vo , vic tham kho c d


3/60

dng mt s ch thch cui trang c thm vo nhm gii thch thm vnhng t chuyn mn.

Nhn y ti xin cm n anh V c Qunh ng gp nhiu kin qubu cho vic sa cha bn dch ny c hon tt hn. Cui cng e rng,ngi din dch nhng li vng ngc ny, vi vn ngha vng v v kin giihn hp v Pht Gio, d c gng ht sc nhng khng trnh khi lm ln.

Nu c im no sai st knh mong qu c gi v o hu hoan h chgio.

Melbourne, 10/12/1999Dng Vnh Hng

Chuyn Mt Nm L

c Pht c ln sng Kosambi trong rng cy simsapa. Ngi nht mtnm l kh, v hi cc thy T Kheo, 'Ny, cc T Kheo, cc thy hiu nhth no ? ci no nhiu hn, s l Ta nht c trong tay hay nhng l cntrn cy rng'

'Tha Ngi, s l Ngi nht c trong tay t hn. S l trong rng nhiuhn'.

''ng vy, nhng iu ta bit bng trc kin vn nhiu hn; nhng iu Ta dy cc thy ch t thi. Ti sao Ta khng ni nhiu hn? Bi v nhngiu khng em li li ch, s tin b cho i sng o hnh, v bi vchng khng em li s t ti, s gim bt (au kh), s chm dt (aukh), s an nh, khng gip cho trc kin, cho s ng o, khng dn n

Nit Bn. l l ti sao Ta khng cp n chng. Cn nhng g Ta dy cc thy ? l kh; l ngun gc ca kh; l s dit kh; l ng dn n dit kh. l nhng iu Ta dy cc thy. V sao Tatrnh by nhng iu . Bi v n mang li li ch, s tin b cho i sng

o hnh, v bi v n dn ti s t ti, s gim bt (au kh), s chm dt(au kh), s an nh, gip cho trc kin, cho s ng o, dn n Nit Bn.

Nh th, cng vic ca cc thy phi l : y l kh; y l ngun gc cakh; y l s dit kh; y l ng dn n dit kh.' [Kinh Tng ngB, LVI, 31]


4/60

Li Ni u

Quyn sch nh ny c bin son v tu chnh t nhng bi thuyt phpca i c Ajahn Sumedho v nhng li dy chnh ca c Pht; rng s

phin no ca nhn loi c th c khc phc qua nhng phng tin tmlinh.

Gio l ny c truyn b qua T Diu ca c Pht, ln u tin cging gii vo nm 528 trc cng nguyn ti Vn Lc Uyn (Samath gnVaranasi) v c lu truyn trong th gii Pht Gio t n nay.

i c Ajahn Sumedho l mt v T Kheo theo truyn thng Nguyn thyca Pht Gio. ng xut gia nm 1966 Thi Lan v tu ti mi nm.ng hin l vin trng Tu Vin Pht Gio Amaravati, c coi l bc thy

v l gio th cho nhiu tng ni v pht t.Quyn sch ny c ph bin nh s c gng thin nguyn ca nhiungi v phc li ca nhng ngi khc.

Ch thch v nguyn bn:

Gio l u tin ca T Diu l bi thuyt php v Chuyn Php LunKinh. Nhng on kinh t bi ging ny c trch dn lm mc ca michng nhm din t Bn Chn L. Nhng dn chng ny ch r nhng

phn kinh in lu truyn c lin quan n bi ging. Tuy vy, ch chnhca T Diu c lp i lp li nhiu ln, v d nh trong on dnchng ca phn Nhp .

Nhp

C ta v cc ngi phi l bc qua cuc hnh trnh lun hi di trinmin ny l v khng tm ra v thu t bn chn l. Bn chn l l g? l: Kh , Tp , Dit v o .[Kinh Trng B, 16]


5/60

Trong nhiu nm qua ti dng nhng li dy ca c Pht v T Diu trong Chuyn Php Lun Kinh lm s tham kho chnh cho s hnh oca mnh. T Diu l bi ging c dng tu vin ca chng ti Thi Lan. Gio phi Tiu Tha ca Pht Gio xem gio l ny l tinh hoacn bn ca li Pht dy. Gio l ny cha ng tt c nhng g thit yucho s hiu bit v Pht Php v s gic ng.

Mc du Chuyn Php Lun Kinh c coi l bi thuyt php u tin cac Pht sau khi c o, thnh thong ti ngh Ngi ging bi ny khigp mt v tng kh hnh trn ng n Varanasi. Sau khi c o ti B o Trng (Bodh Gaya), c Pht ngh: 'y l mt gio l cao siu,thm diu. Ta khng th no truyn t bng li nhng g ta khm ph.V nh vy ta khng th no ging gii c. Ta s ch ngi di ci B sut qung i cn li.'

Ti cho y l mt ngh kh m cng li c - c tch ring sng mtmnh, khng phi i ph vi nhng vn ca x hi. Tuy vy trong khic Pht ang suy ngh theo chiu hng ny, Brahma Sahampati, ngTo Ha ca o Hindu, n v thuyt phc c Pht nn i truyn b vging gii. Brahma Sahampati thuyt phc c Pht tin rng nhngchng sanh, ch vng nhim cht t bi trn trong ci nhn ca h, s hiuc. Nh vy li Pht dy ch hng n mt s ngi vng nhim t

bi trn trong ci nhn ca h - ti c quyt rng Ngi khng ngh gio lny s tr thnh mt phong tro ln c tnh cht i chng.

Sau cuc hi ng vi Brahma Sahampati, c Pht lin ri B oTrng (Bodh Gaya) ln ng n Varanasi. Trn ng i Ngi gp mtnh tu kh hnh. Ngi ny rt cm kch dng mo rng r ca c Pht.V kht s ny hi 'Ngi tm ra c iu g?' v c Pht tr li: 'Tal c Pht, ngi c o mt cch ton din'

Ti cho y l li dy u tin ca Ngi. Li dy ny khng thnh vngi bn ng hnh sau khi nghe xong cho rng c Pht v hnh okh cng nh gi qu cao v mnh. Nu mt ngi no ni nhng linh vy i vi chng ta, ti tin rng chng ta cng phn ng mt cchtng t. Bn ngh sao nu ti ni, 'Ti c o mt cch ton din?'

Tht ra, li dy u tin ca c Pht rt chnh xc v c ng. l lidy hon chnh, nhng chng sinh kh m am hiu ni. H c khuynhhng hiu lm v ngh rng n bt ngun t ci ti bi v ngi ta lun


6/60

lun din t mi vic t ci ti ca mnh. 'Ti c o mt cch tondin' nghe c v nh mt li ni nng v ci ti, nhng iu khng phihon ton siu vit sao? Li ni y: 'Ta l c Pht, ngi c o mtcch ton din', rt l th nghin ngm bi v n gn lin cch dng ca'Ta l' vi s ton gic v c o tt bc. Trong bt c tnh hung no, ktqu li dy u tin ca c Pht l ngi nghe s b i v khng hiuc.

Sau , c Pht gp nm ngi bn c ng tu ti Vn Lc Uyn.Nm v ny u rt thun thnh i vi i sng kh hnh kht khe. H c thnh kin i vi c Pht trc y bi v h cho rng Ngi khngcn tun th trong cch hnh o. Chuyn ny xy ra v trc khi ng o,c Pht bt u nhn ra rng s kh hnh p xc khng l con ngdn n gic ng. V th Ngi khng cn hnh o theo cch ny na.

Nm ngi bn ny cho rng Ngi qu d di vi chnh mnh. C l h mc kch Ngi ang n cm sa, nhng g c l so snh c vi vic nc-rem ngy nay. Nu bn l mt ngi tu kh hnh v bn thy mt v thytu ang n c-rem, c l bn s mt lng tin ngi y v bn ngh rng thytu ng l phi n cho long. Nu bn thch thuyt kh hnh v thy tiang n mt a c-rem, bn s khng tin i c Ajahn Sumedho na. l chiu hng suy ngh ca con ngi. Chng ta c khuynh hng cm

phc nhng k cng ca s t hnh h v hy sinh. Khi h mt nim tin Ngi, nm v t ri b c Pht. iu ny cho Ngi c hi ngin lc gic ng di ci B .

Khi h gp li c Pht ti Vn Lc Uyn, ban u c nm v cho rng,'Chng ta bit y nh th no ri. ng nhc tm vi y na'. Nhng khi

Ngi n gn, tt c nh cm thy c mt iu g c bit v Ngi. H ngdy nhng ch cho Ngi ngi xung v ni Ngi thuyt php vT Diu .

Ln ny, thay v ni 'Ta c o', c Pht ni: 'C au kh. C nguynnhn sinh ra au kh. C s chm dt au kh. C ng dn ra khi au

kh.'. Trnh by bng cch ny, s truyn t ca Ngi khng i hi schp nhn hay bc b. Nu Ngi ni 'Ta l c Pht c o', chng ta sb bt buc phi ng hay khng ng - hay ch hoang mang ng ngc.Chng ta s khng bit phn xt th no v li ni y. Tuy vy, bng cchni: 'C au kh. C nguyn nhn sinh ra au kh. C s chm dt au kh.C ng dn ra khi au kh.', Ngi a ra iu ta nhn xt v suy


7/60

gm: 'Vy th Ngi c mun ni g y? Ngi mun ni g khi nu ra sau kh, nguyn nhn ca n, s dit tr v li ra?'

C nh th m ta bt u suy ngh v nghin ngm v iu Ngi ni. Vili c quyt: 'Ta hon ton c o', chng ta c l ch t du hi v n.'Ngi c tht s c o hay khng?'... 'Ti khng ngh vy u'. Chng tach t nghi vn v cha sn sng lnh hi mt li dy qu trc tip. ngnhin, bi thuyt php u tin ca c Pht i vi nhng ngi vngqu nhiu bi trn trong ci nhn ca h vn s khng c kt qu. Chnh vvy trong trng hp th nh, Ngi quyt nh ging v T Diu .

By gi T Diu l: c kh; c nguyn nhn gy ra hay l ngun gc cakh; c s chm dt ca kh; v c ng dn ra khi kh hay cn gi lBt Chnh o. Mi chn c ba lun im v nh vy tp hp thnh

mi hai s t chng. Trong gio phi Tiu Tha, chng nhp qu v A-La-Hn (Arahant), l ngi thu t T Diu vi ba lun im v mihai s t chng . A-La-Hn l ngi chng ng chn l. iu thng c dng ging gii v T Diu .

Trong Diu th nht (Kh ), 'C au kh' l s t chng u tin. St chng ny l g? Chng ta khng cn din t n mt cch cao siu; chcn mt s cng nhn rng: 'C au kh'. l mt s t chng cn bn.

Ngi v minh ni, 'Ti au kh. Ti khng mun au kh. Ti hnh thinv tm ni n dt thot ra khi au kh, nhng ti vn au kh v ti

khng mun au kh... Lm sao ti c th thot ra khi s au kh? Ti lmg dit n i?' Nhng nhng iu khng phi l Diu th nht.Khng phi l: 'Ti ang au kh v ti mun chm dt n.'. S t chng y chnh l, 'C au kh'

Hin ti bn ang nhn vo cm th ca chnh mnh v nhng bc mnh vthng kh - khng phi t vin quan ' l ti' m t mt phn nh: 'C aukh, do ch dukkha m ra'. S nhn nhn v t chng ny c phn nht ch 'c Pht nhn thy Php'. S t chng n thun ch l s cng nhnrng c au kh v au kh ny khng ch hin din ring cho mt ai. Stha nhn ny l mt s t chng v cng quan trng; ch cn nhn thy sthng kh v tinh thn v nhng au n v th xc hiu chnh ldukkha thay v coi nh l s kh s c nhn - ch cn thy c chnhl dukkha v ng phn ng chng li n theo thi quen.


8/60

T chng th nh ca Kh l: 'Phi nn hiu c ci kh'. S t chngth nh hoc lun im ny ca mi chn l phi gn lin vi ch 'phi': 'N

phi c hiu'. Nh vy s t chng th nh l: dukkha cn phi c hiu.Ta phi hiu dukkha, khng phi ch c gng loi b n.

Chng ta c th nhn vo ch 'hiu'. Mt ch rt bnh thng nhng, trongting Pali, 'hiu' cn c ngha l tht s chp nhn ci au kh, ng dihoc m p n hn l ch phn ng li n. Di bt c hnh thc no ca sau kh - th xc hay tinh thn - chng ta thng ch phn ng, m khnghiu bit rng ta c th tht s nhn thy au kh; tht s chp nhn n, thts gi n v m p n. l lun im th nh, 'Chng ta phi hiu s aukh'

Lun im th ba ca Kh l: 'au kh c hiu'. Khi bn tht s

quen dn vi au kh - nhn n, chp nhn n, bit n v mc k n - chnhlc c s hnh thnh ca lun im th ba, 'au kh c hiu', hay,'Dukkha c hiu'. Nh vy nhng iu c nu ra nh trn chnhl ba lun im ca Kh : 'C dukkha', 'Dukkha phi c hiu', v,'Dukkha c hiu'.

y l khun mu ca nhng lun im trong mi chn l ca T Diu .Trc ht l s tha nhn, sau l s thc hnh gii php v cui cng lkt qu ca s thc hnh. Ngi ta c th cng s nhn ra n t nhng chPali pariyatti, patipatti, v pativedha. Pariyatti l l thuyt hay s tha nhn,

'C au kh'. Patipatti l s thc hnh - thc s thc hnh vi n; vpativedha l ci kt qu ca s thc hnh. Chng ta gi y l khun mu c qun chiu v chng nghim; v bn ang thc s pht huy ci tmca bn vi tinh thn . Tm Pht l ci tm c i chng v nhn bit mis th nh n ang l.

Chng ta vn dng T Diu cho s rn luyn bn thn. Chng ta p dngn vo nhng iu tm thng trong cuc sng, n nhng rng buc v sm nh tm thng ca tm tr. Vi nhng chn l ny, chng ta c th khost nhng rng buc c c s t chng. Qua Diu th ba (Dit ),chng ta c th nhn thc c s dit tr, chm dt ca au kh, v thchnh Bt Chnh o cho n khi c c s thu t. Mt khi Bt Chnho c khai trin mt cch hon ton, hnh gi s ng o, chngnhp qu v A-La-Hn. Bn chn l, ba lun im (ba chuyn), mi hai st chng (mi hai tng) - nhng iu ny nghe qua c v rc ri nhng


9/60

tht ra chng rt n gin. N l cng c gip cho chng ta hiu c khv la kh.

Trong th gii Pht Gio, nhiu pht t khng bit r v T Diu , ngayc Thi Lan. Nhiu ngi ni, ', T Diu - th v lng'. Ri h c khidng tt c nhng loi php trc qun thin (vipassana) v b m nh vimi su giai on trc khi h n vi nhng chn l ny. Ti thy gitmnh lo s rng trong th gii Pht Gio, mt gio l tht cao siu b gt

b, coi nh l mt lun thuyt s ng: 'Th ch dnh cho tr con, nhngngi mi bt u. Gio l cao cp phi l ...'. H c th chy theo nhng lthuyt v nhng t tng phc tp - m qun i ci php mn thm su, munhim nht.

T Diu l mt s i chng sut i. Khng phi ch l vn hiu

c T Diu , ba chuyn v mi hai tng tr thnh chng qu vA-La-Hn an tr mt ni - ri i ln mt cnh gii cao hn. T Diu khng phi d dng nh th. T Diu i hi mt thi cnh gickhng ngng bi v n cung cp ci phm tr cho s kho nghim ca ccuc i.

Kh

Chn l ca Kh l g? Sanh l kh (sanh kh), gi l kh (lo kh), bnhl kh (bnh kh), cht l kh (t kh). Xa cch khi ngi thn yu l kh(i bit ly kh), khng c nhng g mnh mun l kh (cu bt c kh):tm tt l nhng loi kh bm ly chng sanh. l Kh : l linhkin, s t chng, tr tu, s nhn bit, v nh sng ny sinh trong ta vmi vic cha tng nghe thy trc y. Kh phi c thu sut bngs hiu bit y ci kh: l linh kin, s t chng, tr tu, s nhn bit,v nh sng ny sinh trong ta v mi vic cha tng nghe thy trc y.Kh c thu sut bng s hiu bit y ci kh: l linh kin,s t chng, tr tu, s nhn bit, v nh sng ny sinh trong ta v mivic cha tng nghe thy trc y. [ Kinh Tng ng B, LVI, 11]

Kh c ba lun im: ' l kh (dukkha). Dukkha phi c hiu.Dukkha c hiu.'.


10/60

y l mt li dy thin xo bi v n c din t bng mt cng thc ngin d nh, v n ng cho mi th m bn c th lm, suy ngh hoc triqua, lin quan n qu kh, hin ti hoc tng lai.

Kh hay dukkha l ci rng buc chung m tt c chng ta phi chu. Mingi mi ni u phi chu au kh. Nhn loi au kh trong qu kh,thi n c; h au kh trong x hi Anh hin i; v trong tng lai,nhn loi s cn chu au kh na ... Chng ta c g chung vi b N HongElizabeth? - chng ta au kh. Vi mt c gi bn thn Charing Cross,chng ta c g chung? - au kh. au kh bao gm tt c giai tng t nhngngi thuc giai cp thng lu cho n nhng ngi thuc tng lp bnhn cng kh nht trong x hi, v tt c nhng giai tng khc gia. Mingi mi ni u phi chu au kh. au kh l mt s lin kt giachng ta vi nhau, l iu tt c chng ta u hiu.

Ni kh ca con ngi thng em li cho ta xu hng ca lng t bi.Nhng khi chng ta bn lun v quan im ca mnh, v nhng g ti nghv nhng g bn ngh v chnh tr v tn gio, th chng ta li gy chin vinhau. Ti nh c xem mt cun phim Lun n cch y khong minm. Cun phim ny m t ngi Nga nh nhng con ngi tht s bngcch chiu cnh sinh hot ca nhng ngi ph n Nga vi nhng tr ssanh v nhng ngi n ng Nga dt con i chi. Vo giai on ny, strnh by v ngi Nga nh th rt l bi v a s nhng tuyn truyn ca

phng ty u phi by h nh nhng con qui vt hoc l loi ngi lnh

lng nhn tm hoc nh loi b st - v nh vy bn khng bao gi nghv h nh nhng con ngi. Nu bn mun git ngi, bn phi coi h nhvy. Bn phi ngh rng h nhn tm, v lun, khng xng ng v xu xa,v tt hn nn tiu dit h. Bn phi ngh rng h c c v l iu tt dit tr s c c. Vi thi ny, bit u bn li cm thy ng trong vicdi bom hoc x bn h. Nu bn c ngh v ci rng buc chung ca s aukh, bn s khng lm c nhng iu trn.

Kh khng phi l mt l thuyt sung siu hnh ym th cho rng mi

th u l au kh. Cn ghi nhn rng Diu c i chng trong khimt hc thuyt siu hnh thng cp n s Tuyt i. Diu l mt stht i chiu; khng phi l mt iu tuyt i; cng khng phi l sTuyt i. y chnh l ch ngi Ty Phng hay nhm ln bi v h dindch Diu ny nh l mt loi chn l sung ca Pht Gio - nhng nkhng bao gi c ngha nh vy.


11/60

Bn c th thy rng Diu Th Nht (Kh ) khng phi l mt lituyn b tuyt i v Diu Th T (o ), l ng dn ti la kh.Bn khng th no au kh mt cch tuyt i ri thot ra khi n, phith khng? iu khng hp l. Tuy vy c ngi da vo Diu Th

Nht m ni c Pht dy rng mi th u l au kh.

Ting Pali, dukkha, c ngha l 'khng c kh nng tha mn' hay 'khng thno chu ng c bt c iu g'. S i lun lun thay i, khng c khtnh thnh t hoc em li cho ta hnh phc vin mn. Th gii dc vng lnh vy, mt s rung ng t nhin. Tht ra, lun lun tm c s thamn trong th gii gic quan l mt iu rt khng khip, v nh vy chngta khng cn tm kim xa hn na; chng ta b rng buc vo n. Tuyvy, khi chng ta thc tnh v s au kh ny, chng ta bt u tm thy lira khng cn b giam hm mi bn trong ci tri gic hn hp ca chnh

mnh.

au Kh v Ng Tng

iu quan trng y l nhn li cu trc ca Diu Th Nht. N cphn cu mt cch r rng: 'C s au kh', thay v ni, 'Ti kh'. V mttm l, cn l mt s qun chiu thin xo. Chng ta c khuynh hngdin t s au kh ca chng ta nh 'Ti ang thc s au kh. Ti khnhiu - v ti khng mun kh'. y l chiu hng suy ngh theo thi quenc hu ca ta.

'Ti ang au kh' lun lun truyn dn ci ngha 'Ti l ngi ang aukh nhiu. Ci au kh ny thuc v ti; ti tng chu nhiu au khtrong cuc i'. C nh vy c ci qu trnh lin tng gia bn ng v kc li khi s. Bn nh li nhng g xy ra t khi bn cn l mt a trs sanh ... v c nh th m tip din.

Nhng lu , chng ta khng ni rng c ngi ang chu au kh. S aukh khng cn c tnh cch c nhn khi ta nhn n nh 'C au kh'. Cinhn khng cn l: 'i tht kh ti, ti sao ti phi kh nhiu vy? Tilm g m phi chu ng hu qu nh th? Ti sao ti phi gi i th ny?Ti sao ti phi chu bun ru, au n, thng tic v tuyt vng? Khngcng bng! Ti u c mun iu . Ti ch mun hnh phc v s anton'. Cch suy ngh ny dn dt bi v minh lm ri ren mi th v ngthi to ra nhng vn thuc v nhn tnh.


12/60

Mun la kh, chng ta phi tha nhn au kh trong thc. Nhng s thanhn trong php tu thin ca Pht Gio khng phi t kha cnh: 'Ti angau kh' m l 'C s hin din ca au kh, bi v chng ta khng c gngnhn ra vn m ch n gin cng nhn rng au kh hin din. 'Ti lmt ngi sn; ti nng gin rt d dng; lm sao ti b c n?' l mt lisuy ngh khng kho lo, khng uyn chuyn - v n gy ra mi tha nhnngm ngm c tnh cch phn quan t k ca bn ng v nh th rt kh mnm c bt c mt thc trng no v vn 'kh' . Nhng suy ngh nytr nn rt ln xn bi v ci ngha ca nhng vn ca ti hay ci suyngh ca ti d dng dn dt chng ta ti s nn hoc ti nhng s phnxt v t ch trch ly mnh. Chng ta c khuynh hng chp bt v nhn rahn l quan st, chng kin v hiu c vn ng nh n ang l. Ngaykhi bn tha nhn rng c ci cm gic ln ln ny, rng c ci tham, cisn, th lp tc c mt ci nhn trung thc v n v nh th bn loi tr

c nhng t ph tim n - hoc t ra lm lung lay c n.

Nh vy ng nm ly vn nh nhng li lm c nhn m phi coi nhngiu kin ny l v thng, bt toi nguyn v v ng. C tip tc nhn nhnmi vic nh n ang l. Khuynh hng ca ta y l nhn cuc i theongha 'y l nhng vn ca ta', v iu l mt s tha nhn rt trungthc, thng thn. Nh th cuc sng ca chng ta c khuynh hng xcnhn li iu bi v chng ta lun hnh x t nhng tha nhn sai lm.

Nhng ngay ci quan im l v thng, bt toi nguyn v v ng.

'C au kh' l mt s chp nhn r rng, chnh xc rng chnh lc ny, cmt cm gic khng n khng vui. au kh dn tri t s thng kh v tuytvng cho n ci bc mnh vn vt; dukkha khng nht thit c ngha phiau kh trm trng. Bn khng cn phi b hnh hung tn bo bi cuc i;

bn khng phi n t tri tp trung Auschwitz hoc Belsen ni rng cau kh. Ngay c N Hong Elizabeth c th ni, 'C au kh'. Ti chcrng b ta c nhng giy pht thng kh v tuyt vng hay, t ra, nhng giy

pht ca s bc bi.

Th gii gic quan l mt kinh nghim nhy cm. Ngha l lc no bn cngphi ng trc khoi lc, au n v thuyt nh nguyn ca vng sanh tlun hi (samsara). Chng ta nh ang sng trong mt trng thi rt d v v ng thi phi giao tip vi tt c mi s vt v nhng gic quan cachng. Quy lut chung l th. l kt qu ca sinh.


13/60

S Chi B au Kh

au kh l ci ta thng khng mun bit - chng ta ch mun loi tr n.Ngay khi c bt c mt s bt tin hay bc mnh, mt ngi cha thc tnhc khuynh hng loi tr hoc nn n. Bn c th thy ti sao x hi hini ngy nay b thu ht vo s tm kim khoi lc v vui sng trong nhngci g mi, hp dn v khu gi. Chng ta c khuynh hng ch trng voci p v s tha thch ca tui tr trong khi nhng mt xu ca cuc i -gi nua, bnh tt, cht chc, chn nn, tuyt vng v phin no, b gt quamt bn. Khi ta thy nhng g khng thch, ta c gng lnh xa n vinhng g ta thch hn. Nu ta cm thy chn nn, ta n vi nhng g th v.

Nu ta cm thy s st, ta tm ch an ton. y l mt iu hon ton tnhin. Chng ta b gn lin vi ci quy lut sung sng/au kh ang b thuht hoc y li. Nh vy nu tm tr cn sung mn v cn tip thu c, n

c khuynh hng la chn - thu thp nhng g thch v c gng nnnhng g khng thch. Nhiu kinh nghim ca chng ta b nn bi v ikhi c nhiu ci kh chu chng ta khng th no trnh khi lin ly.

Nu bt c s kh chu no pht sinh, chng ta t nh, 'Trn ch khc!'. Nuc ai cn tr, chng ta t nh, 'Git n!'. Khuynh hng ny rt r rngtrong nhng g c thc hin bi chnh quyn ca nhiu nc.... Nghe cv khng khip, phi khng bn? Khi bn ngh v loi ngi lnh o tnc ca chng ta - bi v h vn cn rt v minh v cha gic ng. Nhngl thi chung l th. u c v minh ngh n s hy dit: 'y l mt con

mui; git n!', 'My con kin ny ang b lan v phng; xt n vi thuctr kin!'. C mt cng ty Anh tn l Git-Mn (Rent-To-Kill). Tikhng bit c phi l mt loi t chc mafia ca Anh hay khng, nhngh chuyn mn git nhng sinh vt c hi - ty bn mun din dch th nol 'sinh vt c hi'.

o c v T Bi

l l do ti sao chng ta phi c gii lut nh, 'Ti s king st sanh', biv bn nng t nhin ca chng ta l git: nu n gy cn tr, git n. Bn cth thy c iu ny trong th gii loi vt. Bn thn con ngi chng tal ging sn mi; chng ta ngh chng ta vn minh nhng chng ta c mtlch s m mu - ni mt cch chnh xc. Mt lch s c tch ly bngnhng s git chc khng ngng cng vi nhng s bin minh cho tt cnhng loi ti li gy ra cho ng loi - l cha k n loi vt - v tt c


14/60

nhng iu bt ngun t s v minh ny, s khinh sut, v lng tm cacon ngi xi gic chng ta tn st nhng g cn tr chng ta.

Tuy vy, vi mt s xt li chng ta ang to ra mt s chuyn ha; chngta ang vt qua ci bn nng th tnh . Chng ta khng phi ch lnhng ngi b nhn tun theo lut php ca x hi, s git ngi bi vchng ta s b trng pht. Hin ti chng ta ang tht s nhn ly trchnhim. Chng ta tn trng i sng ca nhng sinh vt khc, ngay c isng ca loi cn trng v nhng sinh vt chng ta khng thch. Khng aithch mui hoc kin, nhng chng ta nn xt li ghi nhn rng chng cngc quyn sng. l s xt li ca tr tu; khng phi ch l mt phn ng:' xt cn trng u?'. Ti cng khng thch thy kin b ngn ngang trnsn ca ti; phn ng u tin ca ti l: ' xt cn trng u?'. Nhng rit tng xt li ch cho ti thy rng mc du nhng sinh vt ny ang lm

phin ti v ti tht c mun chng i ch khc, chng cng c quyn tnti. l mt s qun chiu ca tr tu.

iu ny cng ng vi nhng trng thi kh chu ca tinh thn. Nh vykhi bn ang cm thy nng gin, thay v ni: ', y mnh li sn na ri!'chng ta xt li: 'C sn'. Ni lo s cng vy - nu bn bt u thy n nhni lo s ca cha hay m mnh, ni lo s ca con ch hay ni lo s ca chnh

bn, tt c nhng ni lo ny c lc ging nhau, c lc khng ging nhau viu c khi rt kh hiu. Tuy vy, ni lo s trong bn th ny v ni lo strong con ch bn thu kia cng ch l ging nhau. 'C lo s'. n gin th

thi. Ni lo s m ti cm nhn c khng khc g ni lo s nhng ngikhc c. l ch chng ta c lng t bi ngay c cho nhng con ch x xc.Chng ta hiu rng ni lo s cng khng khip cho con ch nh chnhcho chng ta. Khi mt con ch b mnh vi mt chic giy v bn b mnh vi mt chic giy, ci cm gic au n cng ging nhau thi.au n l au n, lnh l lnh, sn l sn. au n khng thuc v ti mch l: 'C au n'. y l mt li t duy thin xo gip ta thy mi s vicr rng, hn l cng c quan im c nhn. Kt qu ca s nhn ra trng thica au kh - rng c au kh - l s t chng th nh ca Kh . 'au kh

phi c hiu'. S au kh ny phi c kho cu. Kho Cu S au Kh

Ti khuyn cc bn c gng tm hiu thm v au kh (dukkha): thc snhn thy v nhn ly ni kh ca bn. C gng hiu n khi bn cm thyau n v th xc, tuyt vng v thng kh hoc th hn v ght b - d


15/60

di bt c hnh thc no, di bt c mc no, d qu trn hay cchng mc. Li khuyn ny khng c ngha l c gic ng bn phichu au kh mt cch bi ai, cng cc. Bn khng phi b tc ot ht mith hay b tra tn trn gi hnh hnh; c ngha l kh nng c th nhn thyv hiu c au kh, ngay c nu au kh ch l mt cm gic thong quaca s khng bng lng.

Rt d tm thy mt s bo cha cho nhng vn ca chng ta. 'Nu m ti thc s thng ti hoc nu mi ngi xung quanh ti thc s khnkho, hy sinh mt cch y trong vic chu cp mt mi trng honchnh cho ti, ti khng c nhng vn thuc v cm xc nh by gi'.iu ny nghe tht l v l! Tuy vy l cch mt s ngi thc snhn i, ngh rng h thy lng tng v kh s bi v th gii i x btcng i vi h. Nhng vi phng thc ny ca Kh , ngay c nu

chng ta c mt i sng tht au kh, iu chng ta ang nhn thykhng phi l s au kh n t , m l nhng g chng ta to ra trongtm tr ca chng ta xung quanh n. y l mt s thc tnh ca con ngi -mt s gic ng n vi chn l v au kh. V l mt chn l k diu

bi v n khng cn li cho nhng ngi khc v ci au kh m ta angphi gnh chu. Nh vy, cch gii quyt vn ca o Pht rt l c oso vi nhng tn gio khc bi v o Pht ch trng con ng dn ra khiau kh qua s sng sut, thot khi nhng vng tng v minh, ch khng

phi tm cch t c nhng trng thi hoan lc hay s hi nhp vi ciChn Ti Thng.

Ngay lc ny ti khng cho rng nhng iu khc khng phi l ngun gcca s tht vng v nhng cu knh, song nhng g chng ta vch ra vi lidy ny l nhng phn ng ca chng ta i vi i sng. Nu c ai xu vi

bn hoc c ch tm c lm kh bn, v bn ngh h chnh l ngi anglm bn au kh, bn vn cha hiu c Kh . Ngay c hn ang rtmng tay ca bn hay ang lm nhng chuyn hi hng khc i vi bn -chng no bn cn ngh chnh bn ang chu au kh gy ra bi ngi ,

bn vn cha hiu c Kh . Mun hiu au kh phi thy r rng phn

ng ca ta i vi ngi ang rt mng tay ca ta, 'Ta cm ght ngi' lau kh. S rt mng tay gy ra au n, nhng s au kh lin quan n'Ta cm ght ngi' v 'Ti sao ngi i x vi ta nh th vy' v 'Ta skhng bao gi tha th ngi'.

Tuy vy, ng ch n khi mt ngi no rt mng tay bn ri mi thchnh Kh . Hy th n vi nhng vic nh nht, v d mt ngi no


16/60

khng t nh hoc khim nh th l lm ra v khng bit n bn. Nu bnkh v ngi khinh thng hoc xc phm bn bng cch no , bn cth thc hnh iu trong bt c tnh hung no. C nhiu ln trong isng hng ngy khi chng ta b xc phm hoc tn thng. Chng ta c thcm thy b chc tc hoc bc mnh bng cch nhn thy dng i hoc cinhn ca mt ngi no . C khi chnh bn ang cm thy ght ai ch vdng ngi i hoc v h khng lm nhng vic ng lm - nhiu ngic th cm thy kh chu hoc gin d v nhng iu nh th. D cho ngi cha thc s phng hi n bn hoc lm nhng vic nh rt mng tayca bn, bn vn kh. Nu bn khng th nhn thy au kh trong nhngtrng hp n gin ny, bn s khng bao gi c th phn ng mt cchqu cm trong trng hp c ngi no thc s rt nhng mng tay ca

bn!

Chng ta chm trn vi nhng bt mn nh nht trong ci tm thng cai sng. Chng ta nhn vo nhng trng hp chng ta c th b phnghi v xc phm hoc b phin nhiu v chc tc bi nhng ngi hngxm, bi nhng ngi mnh sng chung, bi B Thatcher, bi nhng lthi hoc bi chnh chng ta. Chng ta bit rng ci au kh ny phi chiu. Chng ta thc hnh bng cch thc s nhn vo ci au kh ny nhmt i tng v hiu n: 'y l ci kh'. Nh th chng ta mi c c sni chng v au kh.

Tha Mn v Bt Mn

Chng ta c th tm hiu thm v: S tm kim nhng lc th nh l mt cich ca ch ngha khoi lc mang ta n u? Cho n by gi n tipdin qua nhiu thp nin nhng kt qu l con ngi c cm thy hnh phchn hay khng? Dng nh ngy nay chng ta c ban cho nhiu quynv t do lm bt c chuyn g chng ta thch vi ma ty, tnh dc, i li vc nh th - bt c th g cng xong, th g cng c php; khng th g bcm c. Bn phi lm mt iu g tht l gh tm, tht l hung bo, trc khi

b xa lnh, ty chay. Nhng kh nng chy theo dc tnh c lm cho ta cm

thy vui hn hoc th gin v bng lng hn khng? Tht ra n c khuynhhng lm cho ta tr nn rt ch k; chng ta khng ngh v hnh ng cachng ta c th nh hng n nhng ngi khc nh th no. Chng ta ckhuynh hng ch ngh cho mnh: ti v hnh phc ca ti, t do ca ti, vnhng quyn li ca ti. Nh th th ti tr thnh mt s bc mnh, mtngun gc ca s tht vng, s quy ry v kh s cho nhng ngi xungquanh ti. Nu ti ngh ti c th lm bt c iu g ti mun hoc ni bt


17/60

c iu g ti cm thy mun ni, ngay c vi s thit hi ca nhng ngikhc, th ti khng l g c ngoi mi gy ra phin toi ca x hi.

Khi ci cm gic ca 'ci g ti mun' v 'ci g ti ngh nn v khng nn'ny sinh, v chng ta ao c c vui sng trong tt c nhng lc th cai sng, chng ta khng th no trnh khi b tn thng bi v cuc idng nh khng my ha hn lm v mi chuyn dng nh khng xy ratheo mun ca con ngi. Chng ta ch bit quay cung theo i sng -chy vng ln qun trong ci trng thi ca s s st v kht khao. V ngayc khi chng ta c c mi th chng ta mun, chng ta s ngh c ci g cn thiu, ci g vn cha hon chnh. Th th ngay c khi i sng ngay ci tuyt nh ca n, ci cm gic ny ca s au kh vn cn - cci g vn cha xong, mt s hoi nghi hoc lo lng vn ang m nhchng ta .

Mt v d in hnh, ti vn thch cnh tr p. C ln trong lc n tr Thy S, ti c a n mt vng rng ni v n cho ti mt cmgic ca s kh no bi v c nhiu ngun cnh tr p tuyt vi. Ti c cmgic nh mun chn gi tt c mi th, lm ti lc no cng phi c gngtht tnh to thng thc cho c mi th bng mt. iu thc slm ti r ri! Thc trng cng chnh l kh (dukkha), phi th khng?

Ti thy rng nu ti lm vic g khng cn s ch - ngay c nhng iuv hi nh xem cnh p ca ni i - nu ti ch th hin mnh v c gng

chn gi mt ci g , n lun lun em li mt cm gic kh chu. Lmsao bn gi c Jungfrau v Eiger? iu tt nht bn c th lm l chpnh n, c gng thu tm c mi th trn mt ming giy. l dukkha;nu bn mun chn gi mt ci g p bi v bn khng mun xa n - lau kh ri.

B ri vo nhng tnh hung bn khng thch cng l au kh. V d, tikhng bao gi thch i xe in ngm Lun n, ti thng ku ca v n:'Ti khng mun i xung xe in ngm phi thy nhng tm bin qungco k quc v nhng ga xe cu bn. Ti khng mun b p ng trongnhng toa xe ngm di t'. Ti thy n nh mt kinh nghim cc k khchu. Nhng ri ti lng nghe ting ni rn r than van ny - s au khkhng mun chung ng vi nhng s th gy kh chu. Sau khi nghinngm v iu ny, ti ngng to ra nhng cm gic trn c th homnh vo nhng ci kh chu v khng p m khng phi au kh v n.Ti nhn thc rng n phi nh vy v nh th mi vic ri cng n c.


18/60

Chng ta khng cn to ra vn - d cho ti mt ga xe in ngm cubn hay ang ngm cnh p. S vt l ci ang l, bi vy chng ta c thnhn ra v hiu c n trong nhng dng bin ng m khng c bt gin. Bt gi l mun chn gi li nhng g ta thch; tiu dit nhng g takhng thch; hoc mun chim hu nhng g ta khng c.

Chng ta c th au kh nhiu bi v nhng ngi khc. Ti nh c ln Thi Lan ti thng c nhng t tng xu v mt v s. Lc ng ta lmnhng iu m ti ngh 'ng ta khng nn lm iu ' hoc ng ta ninhng iu m ti ngh 'ng ta khng nn ni iu !'. Ti mang v sny theo trong tm tr v ri, ngay c nu ti i ti nhng ch khc, ti vnngh v v s ; s nhn thc v ng ta li ny sinh v cng ci phn ng li n: 'Mnh c nh khi ng ta ni iu ny v khi ng ta lm iu ?'v: 'ng ta ng l khng nn ni iu v ng ta ng l khng nn lm

vic '.

Tm c mt ngi thy nh Ajahn Chah, ti nh mnh mun ng tahon thin. Ti ngh, ', ng ta l mt ngi thy k diu - tuyt vi!'.

Nhng ri c khi ng li lm iu g khin ti bun v ti li ngh, 'Tikhng mun ng lm bt c iu g khin ti bun bi v ti mun ngh ngtht tuyt vi'. Ging nh ni, 'Ajahn Chah, lc no cng phi tuyt diu ivi ti. ng bao gi lm bt c iu g c th gieo nhng t tng xutrong tm tr ti'. Nh vy ngay c khi bn gp ai khin bn thc s knhtrng v yu mn, vn c au kh ca s i luyn. H s khng th no trnh

khi lm hoc ni nhng iu khin bn ng vc m bn s khng thch haychp nhn c - v bn s au kh.

C ln, mt nhm tu s ngi M n Wat Pah Pong, tu vin ca chng ti min ng Bc Thi Lan. H rt kh tnh v hnh nh h ch thy nhngiu sai. H khng ngh Ajahn Chah l mt ngi thy rt gii v hcng khng ly lm thch tu vin lm. Ti cm thy gin v cng v s cmght ny sinh bi v h ch bai nhng g ti yu mn. Ti cm thy lngy cm phn - 'Tt lm, nu cc ng khng thch th xin ra khi chn ny.

ng ta l bc thy gii trn th gii v nu cc ng khng thy c th xinI!'. S rng buc - thng v hy sinh - l au kh bi v nu iu ghoc ai bn yu thch b ch bai hay ch trch, bn cm thy gin v cm

phn.

Lm lc s t chng ny sinh trong nhng lc bt ng nht. iu ny xyn vi ti trong lc sng ti Wat Pah Pong. Min ng Bc Thi Lan


19/60

khng phi l ni p v a thch nht trn th gii vi nhng khu rng rmv bnh nguyn bng phng; n cng rt nng v ma h. Chng ti thng

phi i ra ngoi trong ci nng oi bc ban chiu trc ngy chay (Trai Nht) qut sch l kh trn nhng li i. Nhng khong phi qut tht l mnhmng. Chng ti phi tn c bui chiu di nh nng mt tri, m hi nhnhi, qut l gom thnh tng ng vi nhng cy chi th s; y l mttrong nhng bn phn ca chng ti. Ti khng thch lm vic ny. Tingh, ' Ti u c mun lm vic ny. Ti n y khng phi qut l; tin y ng o - v sao h li bt ti qut l. Hn na, tri th nng vda ti li trng; bit u ti li b ung th da v phi nng ngoi tri trong cikh hu nng'.

Ti ang ng ngoi vo mt bui chiu, cm thy rt l kh s, suyngh, 'Ti ang lm g y? Ti sao ti n y? Ti li y lm g?'. Ti

ng vi cy chi di th s ca ti v tuyt i khng cn mt chtnng lc, cm thy thng hi cho chnh ti v cm ght mi th. Ri AjahnChah n, ci ti v ni, 'Wat Pah Pong kh qu, phi khng?' ri b i.V nh th m ti ngh, 'Ti sao ng ta li ni nh vy?' v, 'Tht ra, bn c

bit, n khng n ni t nh vy u' ng khin ti phi suy i ngh li:'Qut l c thc s kh chu nh th khng? ... Khng, khng cht no ht.Qut l l mt vic lm tht v t; bn qut l, v n khng y cngkhng kia ... m hi c gh gm khng? Qut l c thc s l mt kinhnghim kh s nhc nh khng? Qut l c thc s t hi nh nhng g ti gi v nh tht khng? ... Khng - m hi cng l bnh thng thi,n l mt iu hon ton t nhin. V ti khng b ung th da v ngi Wat Pah Pong cng t t na. Thy l mt ngi t t cng minh. My scng i x rt tt. Nhng ngi trn tc n v cho ti thc n, v .... Ticn phn nn ci g?'

Nhn li kinh nghim thc t sng , ti ngh, 'Ti chng c vn g c.Mi ngi trng ti. Ti c i x t t. Ti ang c hun tp binhng ngi tt trong mt quc gia d chu. Khng c iu g tht s sai tric, tr ti ra; ti ang to dng mt vn bi v ti khng mun m hi

v ti khng mun qut l'. Nh th ti c c mt s t chng r rng.Ti cht nhn thc c trong ti nhng g lun lun phn nn v chtrch, nhng g ngn cn ti lm vic thin nguyn trong mi hon cnh.

Mt kinh nghim khc ti hc c t ci thng l ra chn cho nhng vs cao tui sau khi h tr v t nhng chuyn i kht thc. V h i chnkhng xuyn lng mc v ng rung, chn h thng dnh bn. Bn ngoi


20/60

phng n l nhng chu ra chn. Khi Ajahn Chah v, tt c nhng t kheokhc chy ra - khong chng hai n ba mi ngi - x ra ra chnAjahn Chah. Khi nhn thy cnh ny ln u ti ngh, 'Ti s khng lmchuyn ny - khng c ti!', Qua ngy hm sau, ba mi v t kheo cng li x ra ngay khi Ajahn Chah xut hin ra chn ng v... 'iu thc s lm ti gin, ti chn ci cnh ny lm ri! Ti ch cm thy liu ngu xun nht ti tng nhn thy - ba mi ngi chy ra rachn cho mt ngi! ng ta chc chn ngh mnh rt xng ng - v iu cng cng c ci ti ca ng ta. ng ta chc chn c mt ci ti rt ln, ctht nhiu ngi ra chn ng ta mi ngy. Ti s khng bao gi lm iu!'

Trong ti bt u kt t mt phn ng mnh, mt phn ng qu trn. Tingi th ra cm thy kh s v phn ut. Ti li nhn my s v ti ngh, 'H

trng tht ngu xun. Ti cng khng bit ti ang lm g y'

Nhng ri ti bt u lng nghe v suy ngh, 'y thc s l mt tm trngkh chu. C g u m phi bc dc. H u c bt buc mnh lm, khngsao; u c chuyn g quy trong vic ba mi ngi ra chn mt ngi.iu ny khng phn lun l cng khng phi l vic hnh x c v c l hthch nh vy; c l h mun lm iu - c l lm nh vy cng cthi... C l ti cng nn lm iu !'. Th l sng hm sau, ba mi mt vs a ra ra chn Ajahn Chah. Sau ri chng cn vn g c. Ticm thy vui: s kh chu trong ti chm dt.

Chng ta c th nhn li nhng iu lm cho ta ni sn v cm tc: c cig sai u hay ch l ci dukkha chng ta to ra? Khi y chng ta bt uhiu c nhng vn chng ta to ra trong i sng ca chng ta v trongi sng ca nhng ngi khc xung quanh ta.

Vi chnh nim, chng ta vui lng chu ng c cuc sng; vi kch thch vchn nn, hy vng v tuyt vng, vui sng v au n, say m v mt mi,

bt u v chm dt, sanh v t. Chng ta vui lng chu ng c cuc sngtrong tm ch khng phi ch thu nhn ci vui lng v nn ci kh chu.Tin trnh ca s t chng l n vi dukkha, thy dukkha, tha nhndukkha, cng nhn dukkha trong mi hnh thc. C nh vy bn mi khngcn phn ng theo thi quen ca s chu theo hoc nn. V nh vy, bnc th chu ng nhiu hn, bn s c nhn ni hn vi n.


21/60

Nhng li dy ny khng ngoi kinh nghim ca chng ta. Tht ra, n l sxt li kinh nghim thc t ca chng ta - khng phi l nhng vn trthc rc ri. Nh vy phi thc s dn ht n lc vo s khai trin thay v

phi chu sa vo vng ly. Bao nhiu ln bn cm thy y ny v s thtbi ca bn hay nhng li lm bn mc phi trong qu kh? Bn c phitn th gi ch tng ra nhng th xy ra trong i sng ca bn v

b m hoc trong nhng bn lun v phn tch khng bao gi chm dt?Nhiu ngi t to cho h nhng nhn tnh phc tp. Nu bn ch mitmi theo ui nhng hoi nim, quan im v kin ca bn th bn s lunlun vng mc trong th gii v khng bao gi c th thot ra khinhng gii hn bng bt c cch no.

Bn c th trt gnh nng ny nu bn t nguyn p dng nhng li dy nymt cch thin xo. Hy t nh vi mnh: 'Ti s khng vng phi iu

ny na; Ti t chi gia nhp tr chi ny. Ti s khng nhng b cho citnh kh ny'. Hy khi s t t bn vo trong cng v ca s hiu bit:'Ti bit y l dukkha; c dukkha'. Tm ra gii php a n ch no cau kh m chu ng theo n l mt iu quan trng. Ch c bng cchkho nghim v ng u i mt vi au kh, ngi ta mi c th hyvng c c s t chng ton trit: 'au kh ny c hiu'

Ba lun im ca Kh c trnh by nh trn. y l cng thc bnphi dng v p dng trong ci nhn v cuc i ca bn. Khi no bn cmthy au kh, u tin phi c s cng nhn: 'C au kh', k : 'au kh

phi c hiu', v cui cng: 'au kh c hiu'. S hiu bit vdukkha l s t chng trong Kh .

Tp

Tp l g? L cn nguyn ca au kh. N l s khao kht thay ichng sanh, c km theo bi nhng hng th, i dc, am m v iuny th kia: trong nhng ngn t khc, dc i, hu i, hy i. Nhng skhao kht ny ny sinh v pht trin da trn nhng g? N ny sinh v phttrin ni no c s va lng v yu thch. Diu dy v cn nguyn caau kh: l linh kin, s t chng, tr hu, s hiu bit, v nh sng ny sinh trong ta v mi vic cha tng nghe thy trc y. Tp ny

phi c thu sut bng s dt b ci cn nguyn ca au kh ... Tp ny c thu sut bng s dt b ci cn nguyn ca au kh: l linh


22/60

kin, s t chng, tr hu, s nhn bit, v nh sng ny sinh trong ta vmi vic cha tng nghe thy trc y. [ Kinh Tng ng B, LVI, 11]

Tp c ba lun im: 'C cn nguyn ca au kh - l s rng bucca dc vng. Dc vng phi c bung b. Dc vng c bung b.

Tp dy rng c cn nguyn ca au kh, l s rng buc ca ba loidc vng (i): dc i (kama tanha), hu i (bhava tanha) v hy i (vibhavatanha). y l thng ip th nh ca T Diu , the pariyatti. iu bnang nghin ngm: cn nguyn ca au kh l s rng buc ca dc vng.

Ba Loi Dc Vng

Dc vng hay Tanha ting Pali l mt iu quan trng cn phi hiu. Dcvng l g? Kama tanha rt d hiu. Loi dc vng ny mun c nhngkhoi lc v gic quan qua th xc hoc nhng gic quan khc m bn lunlun c khuynh hng tm kim kch thch v tha mn gic quan camnh - l dc i (kama tanha). bn thc s c th nghin ngm thm:xem dc i nh th no mi khi bn ao c mt s tho thch. V d, khi bnn, nu bn i v thc n ngon, bn c th nhn bit c s mun n thmmt ming na. Ch ci cm gic khi bn n th mt ci g ngon; vch th no bn mun n thm. ng ch tin vo iu ny; th n xem.ng ngh rng bn bit qua nhng kinh nghim trong qu kh. Hy thn xem khi bn n. n th nhng g tht khoi khu v thy: mt s thm

mun thm na ny sinh. l kama tanha.

Chng ta hy ngm ngh v ci cm gic mun tr thnh mt ci g . Khita cn v minh, khng nhng ta ch tm kim nhng g ngon ming nhoc nhc hay nghe, ta cn c th sa vo li ca tham vng v chimhu - tham vng tr thnh. Chng ta vng vo s c gng c chnh phc, tm kim tr thnh giu c; hay chng ta c gng lm cho isng quan trng bng cch n lc to ra mt th gii tt. Ri hy lu cicm gic mun c c nhng g khc hn bn ang c.

Hy lng nghe ci hu i (bhava tanha) ca i bn: 'Ti mun hnh thin thot khi ni au ca ti. Ti mun tr thnh gic ng. Ti mun trthnh mt v t kheo hay t kheo ni. Ti mun tr thnh ng o trong ltngi trn tc. Ti mun c v, c con, v mt ngh nghip chuyn mnvng chi. Ti mun thng thc ci th gii gic quan m khng phi t b

bt c th g v cng mun tr thnh chng qu A-La-Hn.'


23/60

Khi s c gng tr thnh mt ci g ca chng ta b tan v, lp tc c mun tho g n ra. ngm ngh v hy i (vibhana tanha), mun tittr: 'Ti mun dt b ni kh ca ti. Ti mun tit tr ci sn ca ti. Tic ci sn ny v ti mun tit tr n. Ti mun dt b s ganh t, s s stv lo lng'. Thay v th, hy ch iu ny khi soi xt v hy i. Chng ta tthy chng ta mun dt b mi th; nhng chng ta li khng c gng dt

b hy i. Chng ta khng chng li cng khng dung dng dc vngmun on tr . Thay v th, chng ta li ngh: 'Nh th ny - mundt b mt ci g, ti phi thng c ci sn ca ti; Ti phi git con mav on tr lun ci tham ca ti - th ti s tr thnh...'. Chng ta c ththy t dng t tng ny, s tr thnh v s dt b lin h vi nhau rt chtch.

Cn nh rng ba loi dc i (kama tanha), hu i (bhava tanha) v hy i

(vibhava tanha) ch l nhng phng tin gip ta nghin ngm v dc vng.Chng khng hon ton l nhng hnh thc ring bit m ch l nhng khacnh khc nhau ca dc vng.

S t chng th nh bn trong Tp l: 'Dc vng phi c ci b'. Sbung x ny n trong s thc hnh ca chng ta. Bn c s t chng rngdc vng phi c dt b, nhng s t chng khng phi l mun dt

b bt c iu g. Nu bn khng minh trit qun chiu, bn s ckhuynh hng chy theo 'Ti mun tit tr v bung x tt c dc vng cati' - nhng y ch l mt dc vng khc. Tuy vy, bn c th nhn li n,

bn c th thy s ao c ci b nhng hu i v dc i. Bng cch hiuc ba loi dc vng ny, bn c th dt b c n.

Tp khng i hi bn ngh, 'Ti c nhiu dc i', hay, 'Ti rt thamvng. Ti rt hu i v, ... !' hay, 'Ti l ngi theo thuyt h v. Ti khngtham d. Ti l ngi ch bit hy i mt cch cung tn. l ti'. Tp khng phi nh th. Tp khng phi ch ra dc vng di bt c hnhthc no; Tp dy v s tha nhn dc vng.

Ti tn nhiu th gi xem nhng thc hnh no ca ti l dc vngmun tr thnh. V d, vic hnh thin ca ti l mt tt mun thnh mttu s c a thch - mi tng giao ca ti i vi nhng t kheo, t kheoni hoc vi nhng ngi trn tc phi lin quan vi c mun c thch vcng nhn. l hu i - dc vng ca s tn dng v thnh cng. Nhth, lm tu s l c hu i; mun chng sanh hiu mi th v hiu Pht Php.

Ngay c nhng dc vng tinh t, gn nh thanh cao ny u l hu i.


24/60

Ri cn c hy i trong i sng tinh thn na, iu c th rt ng mn vkin th: 'Ti mun on tr, th tiu v hy dit nhng tp nhim trcny. Ti thc s lng nghe s suy ngh ca mnh, 'Ti mun on tr cidc vng. Ti mun kh tr ci sn. Ti khng mun b hong s hoc ghenght. Ti mun c can m. Ti mun c nim vui v s hn hoan trongtm'.

S thc hnh ny ca Pht php khng phi chng sanh t ght ly mnhv c nhng t tng nh th, m l thc s thy rng tm tr ca conngi b iu kin ho. Cn ghi nhn rng nhng t tng ch l vthng. Dc vng khng phi l ta m l cch chng ta c khuynh hng

phn ng li theo s dn dt ca v minh khi chng ta cha hiu T Diu trong ba lun im ca n. Chng ta c khuynh hng phn ng nh thvi mi vic. Nhng phn ng ny hon ton bnh thng v u do v

minh gy ra.

Nhng chng ta khng cn phi tip tc chu au kh. Chng ta khng phil nhng nn nhn tuyt vng ca dc vng. Chng ta c th cho php dcvng tn ti v bt u bung x n. Dc vng c sc nh hng mnh vlm ta m huyn ch khi chng ta cn nm bt n, tin vo n v phn ng lin.

Gi Ly L au kh

Thng thng chng ta o lng au kh bng cm th, nhng cm thkhng phi l au kh. S gi ly dc vng mi chnh l au kh. Dc vngkhng gy ra au kh; nguyn nhn gy ra au kh l s gi ly dc vng.S qu quyt ny xin dnh cho s soi xt v nghin ngm bng kinhnghim ring ca bn.

Bn phi thc s kho st dc vng bit n l g. Bn phi bit ci g tnhin, cn thit v khng cn thit cho s sinh tn. Bn c th rt duy tmtrong vic ngh rng ngay c nhu cu thc n l loi dc vng chng takhng nn c. Ngi ta c th tr nn rt l bch v chuyn . Nhng cPht khng phi l ngi duy tm v cng khng phi l nh lun l. Ngi khng mun ch trch bt c iu g. Ngi ch c gng thc tnh chng tan vi chn l chng ta c th thy mi s vic mt cch minh bch.

Mt khi c c s minh bch v thy theo chiu hng ca chnh o, ths khng cn au kh. Bn vn cm thy i. Bn vn cn thc n m khngthy l dc vng. Thc n l nhu cu t nhin ca th xc. Th xc khng


25/60


26/60

khng c mt s c cm no. Ri ti c th nht n ln li mt lc no ,xem my gi v t n mt bn khi cn thit.

Bn c th p dng s t chng ny vo 's bung x' nhng i dc. C lbn mun c nhiu vui th. Lm th no bn c th dc vng qua mtbn m khng c s ght b? Hy n gin nhn ra dc vng m khng phiphn xt n. Bn c th suy xt mun ty tr n - bi v bn cm thy cti c mt dc vng ngu xun nh vy - nhng ch cn t n qua mt

bn. Ngay khi bn nhn din c dc vng nh n ang l, hy cng nhnrng n ch l dc vng, ri bn s khng cn b n rng buc na.

Nh vy cch gii quyt l lm vic vi nhng giy pht ca cuc snghng ngy. Khi bn ang cm thy phin no v bi quan, ngay lc bn tchi nung chu ci cm gic l mt kinh nghim ca s gic ng. Khi

bn thy c iu , bn khng cn phi m chm, hp ln trong b khca phin no v tuyt vng. Thc ra bn c th ngng li bng cch ng ci suy ngh th hai ny sinh.

Bn phi khm ph iu ny qua s thc hnh bn bit cho chnh mnhlm th no bung x ci cn nguyn ca au kh. Bn c th bung xdc vng bng mun bung n ra khng? Ti mt lc no s bung xthc s l g? Bn phi nghin ngm kinh nghim ca s bung x, thc sxem xt v kho nghim cho n khi c c s t chng. Hy duy tr tinhthn ny cho n khi s t chng n: ', bung ra, c, by gi ta hiu.

Dc vng ang c bung x'. iu ny khng c ngha l bn ang bungtt c nhng dc vng mt cch vnh vin, m ngay giy pht , bn thcs bung x v bn lm iu trong s nhn bit trn vn ca trc thc.

Nh th mi l c s t chng. y l ci m chng ta gi l s ni chng.Trong ting Pali, chng ta gi anadasana hay l mt s hiu bit ton tritsu sc.

Ti c c s t chng u tin ca s bung x trong nm u tin hnhthin. Ti nhn ra mt cch tri thc rng bn phi bung x mi th vri ti ngh: 'Bung ra lm sao y?' Dng nh ti khng th bung x

bt c th g. Ti tip tc suy ngh: 'Bung ra lm sao y?' Ri ti t nh:'Mnh bung ra bng s bung x. Tt lm, nh vy c bung ra !' Ri tini tip: 'Nhng ti bung cha?' v, 'Bung ra lm sao y?', 'Ch cn

bung ra thi !' C nh th m ti tip tc, c khi li tr nn tht vnghn. Nhng cui cng nhng g xy ra tr nn hin nhin. Nu bn cgng phn tch s bung x mt cch chi tit, bn s vng vo ci khuynh


27/60

hng lm cho vn phc tp hn. S bung x khng cn l nhng gbn c th ngh ra bng li na, m l nhng g bn thc s lm. C th mti bung x c trong khonh khc.

By gi vi nhng vn v m nh c nhn, bung chng ra cng chc chng thi. Bung x khng phi l vn ca s phn tch v khngngng vn ha s vic, m l thc hnh cch n yn v bung n ra.Lc u, bn bung ra nhng ri bn nht n tr li bi v ci thi quen gily qu mnh. Nhng t ra bn cng c c ci khi nim. Ngay c khi tic c s t chng ca s bung x, ti bung ch trong chc lt ri tili bt u gi li vi suy ngh: 'Ti khng th lm c, ti c qu nhiu ttxu !'. Nhng ng tin vo s ch chit, gim pha trong tm bn. Sging co hon ton khng ng tin cy. y ch l vn tp bung ra.Bn cng bt u thy c cch thc tp bung x, bn cng c kh nng

ko di trng thi ca v ngi.

S Hon Tt

Bit c khi no bn bung x dc vng l mt iu quan trng: khi bnkhng cn phn xt hay c gng on tr n; khi bn cng nhn rng n

phi nh vy. Khi bn thc s bnh tm, ri bn s thy khng c s rngbuc ca bt c ci g. Bn khng b vng mc, c gng lm hoc dt bmt iu g. Hnh phc l ch bit c mi s th nh n ang l mkhng cm thy s cn thit phi phn xt n.

Chng ta thng ni, 'iu khng th c !', 'Ti khng nn th ny !'v, 'Bn khng nn nh vy v bn khng nn lm iu !', v c nh th.Ti chc rng ti c th bo bn nn lm g - v bn cng c th bo ti nnlm g. Chng ta nn t t, c tnh c ngha, rng lng, t bi, sing nng,chuyn cn, can m, gan d v thng ngi. Ti khng cn bn phi nivi ti nhng iu ! Nhng thc s bit bn, ti phi phi by nhngc tnh bn thy thay v bt u t mt khun mu l tng v mtngi n b hoc mt ngi n ng, v Pht Gio hoc Thin Cha Gio.Khng phi chng ta khng bit chng ta nn l g.

Ni au kh ca chng ta bt ngun t s rng buc ca l tng, v nhngphc tp do chng ta to ra cho nhng s vt. Chng ta khng bao gi trthnh nhng g theo nhng l tng cao c nht ca chng ta. i sng,nhng ngi khc, quc gia chng ta , th gii chng ta ang sng - nhngs vt dng nh khng bao gi theo mun ca chng ta. Chng ta m ra


28/60

ch trch mi th v c chnh chng ta: 'Ti bit ti phi kin nhn hn,nhng ti khng th kin nhn c !' ... C lng nghe tt c nhng ci 'nn'v 'khng nn' v nhng dc vng: c mun c va lng, c munc tr thnh hoc mun loi b nhng ci xu v au n. Ging nhlng nghe ai ni vng qua hng ro, 'Ti mun ci ny v ti khng thchci kia. S vic phi nh th ny v n khng c nh th kia'. C kinnhn lng nghe ci tm hay ku ca phn nn; v em n vo trong tm thc.

Ti thng thc hnh iu ny rt nhiu khi ti cm thy khng bng lnghoc kh tnh. Ti nhm mt li v bt u suy ngh, 'Ti khng thch ciny v ti khng mun iu ', 'Ngi khng c nh vy', v 'Thgii khng c nh th'. Ti c lng nghe con ma kh tnh ny, tip tc

ph phn ch trch ti, bn v th gii. Ri ti ngh, 'Ti mun hnh phc vs thoi mi; ti mun cm thy an ton; ti mun c yu thng !'. Ti

c ngh ra nhng s vic ny v lng nghe bit nhng iu n ginch l nhng thi quen hnh thnh trong tm tr. Nh vy, nui dng nhngiu trong tm bn - khi dy tt c nhng hy vng, dc vng v nhngs ph bnh. Mang nhng iu vo trong tm thc. Ri bn s bit r vdc vng v t c th t n qua mt bn.

Chng ta cng qun chiu v kho nghim s nm gi bao nhiu, ni tngcng pht trin by nhiu: 'Dc vng phi c bung x'. Ri qua s hiu

bit v thc hnh ca s bung x thc s l g, chng ta c c s tchng th ba trong Tp , chnh l: 'Dc vng c bung x'.

Chng ta thc s bit s bung x. Bung x y khng phi l mt sbung x mt cch l thuyt, m l bung x da theo trc chng. Bn bits bung x c hon tt. y l tt c nhng g v s thc hnh.

Dit

Dit l g? L s dit kh L s ty sch v s dit tr dc vng; s bcb, bung x, t b v khng tha nhn n. Nhng trn cn bn no dcvng ny c b mc v lm cho trit tiu? N c th c b mc v lmcho trit tiu ngay ni no c s va lng v yu thch. Dit dy v sdit kh: l linh kin, s t chng, tr hu, s nhn bit, v nh sng ny sinh trong ta v mi vic cha tng nghe thy trc y. Dit ny

phi c thu sut bng s nhn thc c s dit kh ... Dit ny c thu sut bng s nhn thc c s dit kh : l linh kin, s tchng, tr hu, s nhn bit, v nh sng ny sinh trong ta v mi viccha tng nghe thy trc y. [ Kinh Tng ng B, LVI, 11]


29/60

Diu c ba lun im: 'C s on tr ca au kh, ca dukkha. S ontr ca dukkha phi c nhn thc. S on tr ca dukkha c nhnthc'.

Ton b mc ch ca gio l Pht Gio l pht huy tr tu nhm thot rakhi nhng vng tng. T Diu l mt gio l v s bung x bngcch kho cu hoc nhn vo - suy gm: 'Ti sao s vic nh th ny? Tisao s vic nh th kia?'. Ngh v nhng iu nh ti sao my s phi cou hoc ti sao sc tng ca Pht phi ging nh th c tt hay khng?Chng ta c suy gm... tr tu khng hnh thnh mt quan im cho rngnhng iu ny xu hay tt, hu ch hay v ch. Tr tu ch thc s m uv suy xt, 'iu ny c ngha g? My s biu tng nhng g? Ti sao hli mang bnh bt? Ti sao h khng c gi tin? Ti sao h khng tkim sng?'. Chng ta suy gm lm th no cch sng ny duy tr c

truyn thng v cho php n c truyn li cho hu th t ngi khai sng,c Pht Thch Ca, cho n nay.

Chng ta qun chiu trong lc chng ta thy s au kh; trong lc chng tathy bn cht ca dc vng; trong lc chng ta cng nhn rng s rng bucca dc vng dn ti s au kh. Ri chng ta c c s t chng trong scho php dc vng la xa v s nhn thc v la kh, s dit kh. Nhng st chng ny ch c th n qua s qun chiu; n khng th n t lng tin.Bn khng th t lm cho mnh tin hay nhn thc mt s t chng nh mthnh ng theo mun; m phi qua s suy gm, cn nhc v suy ngh v

nhng chn l ny, th s t chng mi n vi bn. S t chng ch n vimt tr tu khong t, sn sng tip nhn li gio hun - ch khng ku giv mong mi mt lng tin m qung ca bt c ai. Thay v th, tr tu phit nguyn tip thu, cn nhc v suy xt.

Trng thi tinh thn ny rt quan trng - n l ng thot ra khi ci kh.Khng phi ch tri thc c c nhng nh kin, thin kin ri cho lmi th c bit hoc ch bit nhn ly iu nhng ngi khc ni nhl s tht. Trong tinh thn ny, tr tu m rng sn sng n nhn T

Diu v c th i chng bt lun s vic g bn trong tm ta.Con ngi t khi nhn thc c s la kh bi v s nhn thc ny i himt s t nguyn c bit cn nhc, kho cu v vt qua s th thin vnhng iu hin nhin. S vt thot ny i hi s sn sng thit thc nhnvo nhng phn ng ca chnh bn, nhm thy c nhng rng buc v suygm: 'S rng buc c cm thy nh th no?'.


30/60

V d, bn c cm thy sung sng hoc t do bi s rng buc ca dcvng khng? Cm th ny nng cao tinh thn hay em li s phin no?

Nhng cu hi ny xin dnh cho bn kho cu. Nu bn thy s b rngbuc vi nhng dc vng ca bn em li s gii thot, th c th m lm.C rng buc vo tt c nhng dc vng ca bn ri xem hu qu ra sao.

Trong s thc hnh ca ti, ti thy s rng buc ca dc vng l au kh.Khng cn mt s hoi nghi no v iu c. Ti c th thy bit baonhiu au kh trong cuc i ti gy ra bi nhng rng buc ca vt cht,t tng, quan im hoc nhng lo u. Ti c th thy tt c nhng hnhthc kh s ti gy ra cho chnh mnh qua s rng buc bi v ti khng hiu bit g hn. Ti sinh ra v c nui nng M - vng t cas t do. Mt t nc lun ha hn ci quyn c mu cu hnh phc,nhng n ch thc s ban cho con ngi ci quyn b rng buc vo mi th.

Nc M khuyn khch bn hy c gng sng hnh phc bng cch chimhu. Tuy nhin nu bn ang thc hnh vi T Diu , s rng buc phic hiu, suy gm v qun chiu; ri s t chng s to iu kin cho s tti ny sinh. y khng phi l mt quan im tri thc hay mt mnh lnht b c ca bn ni rng bn khng c b rng buc; y ch l mt s tchng t nhin to iu kin cho s t ti hoc la kh.

Chn L Ca V Thng

Ti Amaravati, chng ti tng Chuyn Php Lun Kinh trong hnh thc c

truyn ca n. Khi c Pht thuyt ging v T Diu , ch c mt trongnm v tng lng nghe thc s khai ng; ch c mt ngi duy nht cc s chng ng thm su. Bn v kia ch thch v khen rng 'Tht l mtgio hun hay', ngi duy nht cn li trong s , ngi Kiu Trn Nh(Kondanna), l ngi thc s c c s ton chng ca li Pht dy.

Nhng -B N Thin (devas) cng lng nghe bi thuyt php ny. -B l nhng cc quang tnh thin th, v cng cao c so vi chng ta. Hkhng c nhng thn xc trn tc nh ta; h c nhng tin th, p v khi, thng minh. Lc by gi mc du h rt hi lng khi nghe bi thuyt

php, khng mt -B no ng c.

Chng ta c k rng h ly lm sung sng v s c o ca c Phtv h reo h khp ci tri khi h nghe Ngi ging gii. u tin, mt tng-B nghe c, v c th h reo h ln n tng k tip v trong chclt tt c -B cng nhau hoan h vui mng - ln n thng nh ca ci


31/60

Phm-Thin (Brahma). c mt s hn hoan vang di v Bnh Xe PhpLun ang c lun chuyn v nhng -B (devas) cng Phm-Thin-Tin (brahmas) reo mng trong . Tuy vy ch c Kiu Trn Nh, mttrong nm v tng gic ng khi nghe bi thuyt php ny. Ngay lcchm dt b kinh ny, c Pht gi ng ta 'A-Nh Kiu Trn Nh (AnnaKondanna)'. 'Anna' c ngha l hiu bit thm su, nh th 'Anna Kondanna',c ngha l 'Kiu Trn Nh -Ngi-Am Tng'.

Kiu Trn Nh bit ci g? Tr hu ca ngi nh th no m c Pht tn dng lc bi thuyt php chm dt? l: 'Tt c nhng g l itng ca sinh cng l i tng ca dit'. Ngy nay iu ny nghe c vkhng phi l mt s hiu bit siu phm nhng n thc s bao hm c vtr: Bt c s vt no ny sinh u s b hy dit; tt c u v thng v vng.... Bi vy ng rng buc, ng b m huyn bi nhng g sinh

v dit. ng tm ch n trnh tr ng v tin cy vo trong bt c nhngg ny sinh - bi v nhng th s b hy dit.

Nu bn mun au kh v ph phm cuc i, c i tm kim nhng g nysinh. Tt c s a bn n s kt thc, s hy dit, v bn s khng khnngoan minh trit hn cht no v iu . Bn s ch i quanh qun khp nilp i lp li nhng thi quen m chng c hu v khi bn cht, bn cngs khng hc c nhng iu g quan trng t cuc i ca bn.

Thay v ch ngh v n, phi thc s suy gm: 'Tt c nhng g l i tng

ca sinh cng l i tng ca dit'. Hy p dng n vo i sng mt cchtng qut, vo kinh nghim ca chnh bn. Ri bn s hiu. Ch cn ch :

bt u ... kt thc. Hy nghin ngm xem mi vt ra sao. Phm tr gicquan ny ch c sinh v dit, bt u v kt thc; nhng c th c s tonchng (samma ditthi theo ting Pali) trong kip ngi ny. Ti khng bitKiu Trn Nh sng c bao lu sau bui thuyt php ca c Pht,nhng ngi gic ng ngay lc . V cng chnh ngay lc , ngi cc mt s ton chng.

Ti mun nhn mnh rng s pht huy phng cch i chng ny l mtiu rt quan trng. Thay v ch khai trin mt phng php tnh tm, v tnhtm ch mi l mt phn ca s thc hnh, bn cn phi thc s thy rng squn tng thch hp mi l mt s cam kt i i vi s kho cu minhtrit. iu ny lin quan n n lc can m nhn su vo bn trong svic, khng phn tch chnh mnh v phn xt ti sao bn au kh mt cchring t, m phi gii quyt thc s i theo chnh o cho n khi bn c


32/60

c s hiu bit su sc. Mt s ton chng nh th da trn khun muth t ca sinh v dit. Mt khi hiu c quy lut ny, bn s thy mi ths nh n khp vo trong khun mu .

y khng phi l mt gio l siu hnh: 'Tt c nhng g l i tng casinh cng l i tng ca dit'. Li pht biu ny khng cp n cichn tnh thc ti - ci thc tnh bt dit; nhng nu bn c tri kin su scv 'Tt c nhng g l i tng ca sinh cng l i tng ca dit', th bns nhn thc c ci thc tnh rt ro - ci chn l bt dit, bt t. y lmt phng tin thin xo a ta n s thc chng rt ro . Ch skhc nhau: li pht biu trn khng phi l mt ci g siu hnh m l cia ta vo hin chng c tnh cch tru tng.

S T Vong v S Hy Dit

Vi s i chng trn T Diu , chng ta em vo trong tm thc ngayci vn v s hin hu ca con ngi. Chng ta nhn vo ci cm nhnca s la xa v s rng buc m qung ca tri gic, s rng buc ti nhngg ring bit v ni bt trong tm thc. V s v minh, chng ta cn i luynnhng tham dc v lc th thuc v gic quan. Ngay khi chng ta nhn ranhng g t vong hoc phi cht, v nhng g khng tha mn c, thchnh s rng buc l au kh.

Nhng lc th v gic quan u l nhng lc th tiu vong. Bt c ci g

chng ta nghe, thy, s m, nm, suy ngh hoc cm thy u l tiu vong -chm dt bng ci cht. Nh vy khi ta rng buc vi nhng gic quan ctnh cch tiu vong, chng ta rng buc vi ci cht. Nu chng ta chachuyn ch hoc gic ng, chng ta ch rng buc mt cch m qung vi scht chc, hy vng rng chng ta c th ngn nga n mt thi gian. Chngta lm ra v nh chng ta ang thc s hnh phc vi nhng g gn bchng ta - cui cng ch cm thy v mng, tht vng v tuyt vng.Chng ta c th thnh cng trong s tr thnh nhng g chng ta mun,nhng iu cng u chm dt bng ci cht. Chng ta ch gn b vimt iu kin t vong khc m thi. Nh vy, vi c mun c cht,chng ta c th rng buc vi s t vn hoc hu dit - nhng ci cht t nch l mt iu kin t vong khc. Bt c ci g chng ta b rng buc ntrong ba loi dc vng ny, chng ta rng buc vi ci cht - c ngha lchng ta s tri qua s tht vng v tuyt vng.


33/60

Ci cht ca tm thc l s tuyt vng; s phin no cng l mt loi kinhnghim v ci cht ca tm thc. Nh thn xc cht mt ci cht vt cht,tm thc cng cht. Nhng trng thi v iu kin v tinh thn cng cht;chng ta gi l s tuyt vng, chn chng, phin no v thng kh. Bt clc no chng ta b rng buc, chng ta ang chu ng s chn chng,tuyt vng, thng kh v au bun, chng ta c khuynh hng tm kimnhng iu kin tiu vong khc ang ny sinh. Ly v d, bn cm thy tuytvng v bn ngh, 'Ti mun mt ming bnh scla'. Ri bn n ! Trongmt pht chc bn c th mi m trong ci mi v ngon ngt ca ming bnhscla ! Ngay ti lc c mt s mun tr thnh ny sinh - bn tr thnhci mi v ngon ngt ca scla. Nhng bn khng th gi n tht lu. Bnnut xong v th hi ci g cn st li? Ri bn phi tip tc lm vic gkhc. y l mt 's chuyn bin' khc.

Chng ta b m m, vng mc vo ci qu trnh tr thnh ny trn bnhdin duy cm. Nhng qua s nhn bit dc vng m khng phi phn xt cip hay ci xu trn bnh din duy cm, t chng ta thy c dc vngnh n ang l. l s nhn bit. T , bng cch gt nhng dc vngny qua mt bn thay v nm bt n, chng ta kinh nghim c nirodha, sdit kh. y l Dit m chng ta phi nhn thc cho chnh mnh. Chngta chuyn ch s on tr. Chng ta ni, 'C s on tr', v chng ta bitkhi no tham dc chm dt.

Cho Php S Th Ny Sinh

Trc khi bn c th bung x s vic g, bn phi tha nhn s vic bng trn tm thc. Trong thin nh, mc ch ca chng ta l cho phptim thc ny sinh thnh thc mt cch thin xo. Tt c nhng s tuytvng, s hi, thng kh, dn nn v gin d c cho php tr thnh thc.

Ngi ta thng c khuynh hng gi ly nhng l tng cao thng.Chng ta c th ng lng, tr nn rt tht vng vi chnh chng ta bi v ikhi chng ta cm thy chng ta khng tt nh chng ta mun, v d chng takhng nn sn - tt c nhng ci nn v khng nn. Ri chng ta to ra c

mun tiu dit nhng th xu - c vng ny c c mt gi tr chnhng. i vi ta tiu dit ci t tng xu, s tc gin, lng ganh t bi vmt ngi tt 'khng nn nh vy' dng nh l ng. C nh th m chngta t to ra ti li.

Trong s qun chiu v iu ny, chng ta em vo thc ci tham vngc tr thnh s hon ho ny v c vng on tr i nhng ci xu xa


34/60

kia. V bng s thc hin , chng ta c th bung x - ri thay v trthnh mt ngi hon ho, bn bung dc vng ra. Ci cn li chnh ltm thc tinh khit. Khng cn phi tr thnh ngi hon ho bi v ci tmthc tinh khit l ni con ngi hon ho ny sinh v b hy dit.

S hy dit rt d hiu vi mt trnh tri thc, nhng thc chng c nc th rt kh, bi v mun thc chng c n chng ta phi tun theonhng g chng ta cho l khng th chu ng c. V d, khi ti bt uhnh thin, ti c ngh rng thin nh s lm ti t t hn v vui hn vti c mong mi kinh nghim c c nhng trng thi tinh thn hoan lc.

Nhng sut hai thng u, ti cha bao gi cm thy nhiu sn v hn nhth trong cuc i. Ti ngh, 'iu ny tht kinh s; hnh thin lm tit hi hn'. Nhng ri ti suy gm v qun chiu ti sao c nhiu cmght v c cm ny sinh, v ti nhn thc c rng phn ln cuc i

ca ti l mt s c gng trn trnh tt c nhng iu . Ti thng lmt ngi say m c sch. Ti hay em sch theo bt c ni no ti n.Bt c lc no khi s lo u v nhng c cm bt u len li vo, ti thnggi sch ra c; hay ti thng hay ht thuc hoc n lt vt. Ti hnhdung c chnh mnh nh mt ngi t t khng th ght ai, ri mimm mng ca c cm v th hn c nn.

y l l do ti sao sut nhng thng u ca mt ngi i tu, ti rtkhao kht c lm vic. Ti c gng tm kim nhng g lm ti lngqun bi v ti bt u nh trong lc qun tng nhng iu ti c

qun. Nhng k c t thi th u v thi nin thiu c tr li trong tmthc; ri ci sn gin ny tr nn thc c n ni n dng nhlm ti rt ng ngng. Nhng c ci g trong ti bt u cng nhn rngti phi chu ng n, c nh th m ti kin tr n cng. Tt c nhngci sn v hn c nn trong ba mi nm ln n tt nh lc ,v chnh nhng ci sn hn ny t thiu hy v chm dt qua s hnhthin. l mt tin trnh gn lc.

cho php tin trnh hy dit lm vic, chng ta phi sn sng chu au

kh. y l l do ti sao ti nhn mnh n s quan trng ca lng kinnhn. Chng ta phi phi by ci tm ca chng ta trc nhng au kh biv ch trong s m chm ly n, au kh mi chm dt. Ngay khi chng tanhn ra chng ta ang au kh, d cho v vt cht hay tinh thn, chng tahy n vi s au kh tht s ang hin din. Chng ta phi ci m i viau kh, hoan nghnh n, lu tm n n, cho php n l ci ang l. iu c ngha l chng ta phi kin nhn v chu ng nhng s kh chu ca


35/60

mt iu kin c bit. Chng ta phi nhn ni vi s chn nn, tuyt vng,nghi ng v s st hiu rng nim au ni kh s chm dt thay vtrn trnh n.

Chng no chng ta cn khng bit cch cho php nhng s vic chm dt,chng ta cn to ra tham dc (kamma) mi cng c thi quen ca chngta. Khi mi th ny sinh, chng ta nm bt n, lm n sinh si ny n; viu cng lm mi th ri rm hn. C nh th m nhng s vic ny lpi lp li sut cuc i ca chng ta - chng ta khng th chy quanh quntheo nhng dc vng, lo s v mong mi s bnh an. Chng ta phi chuynch vo s s st v dc vng nhng iu ny khng cn huyn hocchng ta na: chng ta phi bit ci g lm huyn hoc chng ta trc khichng ta c th bung n ra. Chng ta phi bit dc vng v s lo s l vthng, bt toi nguyn v v ng. iu nay phi c thy v thng sut

cho php s au kh c th t thiu hy ly n.

Phn bit c s khc nhau gia s hy dit v s on dit l mt iuquan trng. on dit l ci c vng ca tm thc mun tr kh mt svic g . Cn s hy dit l s kt thc t nhin ca bt c iu kin no ny sinh. Nh th s hy dit khng phi l dc vng! S hy dit khng

phi l nhng g chng ta to dng trong tm m l ci ch ca nhng g bt u, ci cht ca ci g c sinh ra. V th cho nn, s hy dit l vng - n khng n t ci cm gic ca 'Ti phi tr kh s vic ', m nlc chng ta cho php nhng g ny sinh c hy dit. lm iu ,

con ngi phi la b nhng kht vng - bung n ra. La b n y khngc ngha l chi b hoc nm n i m l thot khi bng cch bung n ra.

Nh th, khi mt s th hy dit, bn kinh nghim c dit (nirodha) -s hy dit, ci tnh khng (emptiness), s t ti. Dit (Nirodha) l mt chkhc ca Dit hoc Tch Dit (Nibbana). Khi bn bung s vic g ra vcho php n hy dit, ci cn li chnh l s an lc.

Bn c th kinh nghim c s an lc qua s hnh thin ca bn. Khi bn dc vng chm dt trong tm ca bn, ci cn xt li rt an lc. l san lc tht s, ci s trng sinh Bt T. Khi bn thc s bit iu nhn ang l, bn nhn thc c Dit (nirodha sacca), trong khng c

bn ng m vn c s linh hot v s minh bch. Ci ngha tht s cahoan lc l ci thc siu vit, bnh an .


36/60

Nu chng ta khng cho php s hy dit, chng ta c khuynh hng vnhnh t nhng s tha nhn chng ta to ra cho chnh mnh m ngay ckhng bit mnh ang lm g. C khi, phi n lc chng ta bt u hnhthin ri chng ta mi bt u nhn thc c rng trong cuc sng cachng ta c nhiu s lo s v thiu t tin n t nhng kinh nghim ca thith u. Ti nh khi ti cn l mt a nh, ti c mt a bn rt tt emli cho ti nhiu th v v ri li l ngi b ri ti. Ti b qun trtrong nhiu thng sau . S kin ny li mt n tng khng th tysch trong tm ti. Ri ti nhn thc c qua hnh thin v mt bin cnh nhen nh th c nh hng su m n nhng quan h tng lai cati vi nhng ngi khc - Ti lun lun c mt s s st gh gm v srung b. Ngay c ti khng bao gi ngh v bin c ny cho n khi cik c c ny sinh ngm ngm vo trong thc ca ti trong lc hnhthin. Ci l tr cho bit rng iu tht l l bch khi c phi suy ngh

quanh qun nhng thm kch ca thi th u. Nhng nu n c tip tc trli trong thc khi bn ang tui trung nin, c th n ang c gngkhuyn co bn iu g v nhng s tha nhn c hnh thnh khi

bn cn l mt a b.

Khi bn bt u cm thy nhng k c hoc nhng lo s m nh ny sinhtrong lc hnh thin, thay v cm thy nn lng v kh chu v n, c coi nnh nhng g phi c chp nhn vo trong thc bn c th bung nra. Bn c th sp xp i sng hng ngy ca bn bn khng bao gi

phi nhn thy nhng iu ny; ri nhng iu kin lm n thc s ny sinhch l th yu. Bn c th dnh chnh bn thn mnh bn bu cho nhng ldo quan trng; ri nhng lo lng ny v nhng s s st khng tn kia skhng bao gi hnh thnh trong thc na - nhng ri ci g s xy ra nu

bn bung? Ci dc vng hoc s m nh s chuyn di - v n s chuyndi n ch dit. N kt thc. V nh vy bn c c s t chng rng cs hy dit ca dc vng. Nh th ci lun im th ba ca Dit l: sdit c thc chng.

S Thc Chng

iu ny phi c nhn thc. c Pht nhn mnh rng: 'Chn phic nhn thc y ngay t by gi'. Chng ta khng phi ch n lcchng ta cht khm ph chn l - thng ip ny dnh cho tt c chngsinh nh chng ta. Mi mt chng ta phi nhn thc c n. Ti c th nivi bn v n v khuyn khch bn thc hnh nhng ti khng th lm cho

bn nhn thc c n !


37/60

ng ngh v n nh nhng iu xa vi hoc qu kh nng ca bn. Khichng ta ni v Php hay Chn , chng ta ni v nhng iu ti y vngay by gi, v nhng g chng ta thy c cho chnh mnh. Chng ta cth n vi nhng iu ; chng ta c khuynh hng tm n s tht.Chng ta c th ch tm n quy lut ca n, y v ngay by gi, ti thiim ny v ni chn ny. l chnh nim - s tnh to linh hot vchuyn ch n quy lut ca n. Qua chnh nim, chng ta kho cu ci ngha ca bn ng, ci ngha ny ca ti v thuc v ti: ci thn xc cati, nhng cm gic ca ti, nhng k c ca ti, nhng suy ngh ca ti,nhng quan im ca ti, nhng kin ca ti, ci nh ca ti, chic xe cati v c nh th.

Khuynh hng ca ti c ln l s t khinh, v d, vi ci t tng: 'Til Sumedho', ti ngh v ti trong nhng ngn t tiu cc: 'Ti khng tt'.

Nhng hy lng nghe, ch no n sinh v ch no n dit? ... hoc, 'Ti thcs hn bn, ti chng ng cao hn. Ti sng cuc i o hnh qua mtthi gian di, nh th ti phi hn tt c cc bn !'. iu sinh v dit u?

Khi cn ng mn, v minh, o tng hoc t khinh - bt c ci g - hy khost n; lng nghe bn trong: 'Ti l...'. Phi cnh gic v ch tm n ci

phm vi trc khi bn ngh v n; ri ngh v n v ch ci phm vi mitheo sau. Duy tr s ch tm ca bn trn ci tnh khng sau cng v xem

bn s gi c ci s ch bao lu. Xem th nu bn c th nghe c

mt loi m thanh reo trong tm, ci m thanh ca s im lng, ci m thanhnguyn s. Khi bn tp trung s ch tm ca bn vo , bn c th ngh li:'Bn ng c ngha g khng?'. Bn thy rng khi bn thc s trng khng -khi ch c s minh bch, linh hot v chuyn ch - s khng c bn ng.Khng c ci ngha ca ti v ca ti. Nh th, ti i n trng thi khngtnh (trng khng) v ti nim Php: ti ngh, 'y ch l ci ang l.Thn xc ny y ch l y'. Ti c th cho n mt ci tn hay khng,nhng ngay lc ny y, n ch l th. Thn xc ny khng phi l Sumedho!

Khng c tu s Pht Gio no trong s khng tnh c. Tu s Pht Gio ch lmt quy c, thch hp theo thi gian v khng gian. Khi ngi ta tndng bn v ni, 'Tht l tuyt vi', bn c th bit khi ngi ta khen mkhng nhn n cho c nhn mnh. Bn bit khng c tu s . ch l

Nh Nh (Suchness). N ch nh vy thi. Nu ti mun Amaravati l chthnh cng v tu vin ny l mt s thnh cng ln, ti s hi lng. Nhng


38/60

nu tt c iu khng thnh, nu khng ai quan tm ti, chng ti khngth tr tin in c v mi th cng s v - mt s tht bi ! Nhngtht ra, khng c Amaravati. Ci khi nim v mt tu s hay mt ni gi lAmaravati - nhng iu ny ch l quy c, khng phi l nhng thc tnhrt ro. Ngay by gi, s th ch nh vy thi, ch l ci cch n phi nhvy. Mt ngi khng mang gnh nng ca mt ni nh th trn vai mnh

bi v h thy n nh mt hin th (ci ang l) v khng c ai lin quantrong . D cho n thnh cng hay tht bi khng cn quan trng trongcng mt ngha.

Trong ci khng, s th ch l ci ang l. Khi chng ta nhn bit c trongcch ny, n khng c ngha l chng ta lnh m vi thnh cng hay tht

bi v iu khng phin chng ta phi lm g. Chng ta c th p dngvo chnh chng ta. Chng ta bit nhng g chng ta c th lm; chng ta

bit nhng g phi c lm v chng ta c th lm nhng iu mt cchng n. Ri mi th tr thnh Php, cch n ang l. Chng ta lm nhngiu g bi v l iu ng lm ti thi im ny v ti ni chn nyhn l v nhng tham vng c nhn hoc mi lo ngi v s tht bi.

ng dn n s dit kh l con ng ca s hon thin. S hon thin cth l mt ch lm cho ta hi nn lng bi v chng ta cm thy rt khnghon thin. L nhng c nhn, chng ta t hi lm th no chng ta dm p kh tnh ca s hon thin. S hon thin ca con ngi l nhng g khngmy ai dm bn; dng nh khng th no ngh v s hon thin trong vic

lm ngi. Mt v A-La-Hn ch n thun l mt ngi c mt cuc ihon thin, ngi hc mi iu phi hc qua ci nh lut cn bn: 'Tt cnhng g l i tng ca sinh cng l i tng ca dit'. A-La-Hn khngcn phi bit r tt c v mi th, ch nht thit phi bit v thu t nhlut ny.

Chng ta dng minh trit ca c Pht nim Php, php l ca mi vt.Chng ta quy y vi Tng-Gi (Sangha), ni ch lm vic thin v king cmlm iu c. Tng-Gi l mt s th, mt cng ng. Tng-Gi khng phi

l mt nhm c nhn ring t hoc c tnh khc nhau. Ci ngha lm mtngi ring bit, mt ngi n ng hoc mt ngi n b khng cn quantrng i vi chng ta na. Ci ngha ny ca Tng-Gi c nhn thcnh mt ni Nng Ta. C mt s nht tr d cho nhng biu l l ringt, s nhn thc ca chng ta u ging nhau. Qua s thc tnh, linh hot vkhng cn b rng buc, chng ta nhn thc s dit v chng ta tha nhntrong ci khng ni tt c chng ta ha nhp. Khng c ai c. Con


39/60

ngi ny sinh v hy dit trong ci khng, nhng khng c con ngi. Chc s minh bch, s trc thc, s an nhin v s tinh khit.

o

o l g? L Con ng n Ti S Dit Kh, l Bt Chnh o, l: Chnh Kin, Chnh T Duy, Chnh Ng, Chnh Nghip, Chnh Mng,Chnh Tinh Tn, Chnh Nim v Chnh nh o dy v Con ngn Ti S Dit Kh: l linh kin, s t chng, tr hu, s nhn bit, vnh sng ny sinh trong ta v mi vic cha tng nghe thy trc y...o ny phi c thng sut bng s trau di tr tu v Bt Chnho... o ny c thng sut bng s trau di tr tu v Bt Chnho: l linh kin, s t chng, tr hu, s nhn bit, v nh sng ny

sinh trong ta v mi vic cha tng nghe thy trc y. [ Kinh Tng ngB, LVI, 11]

o , nh nhng chn khc, c ba lun im. Lun im th nht l:'C Bt Chnh o, (atthangika magga) - ng dn ra khi au kh'. o cn c gi l Thnh o (ariya magga), hay Chnh o. Lun imth hai l: 'ng i ny phi c pht trin'. S t chng cui cng l trthnh A-La-Hn: 'ng i ny c pht trin mt cch ton din'.

Bt Chnh o c trnh by theo mt th t: bt u vi Chnh Kin

(samma ditthi), ri n Chnh T Duy (samma sankappa); hai yu t utin ny c nhp chung vo nhm Tr Hu hay cn gi l Hu (panna). Ktip nhm Hu (paa) l nhm Gii (sila); nhm ny bao gm Chnh Ng(samma vaca), Chnh Nghip (samma kammanta) v Chnh Mng (sammaajiva).

Tip theo nhm Gii (sila) l nhm nh (samadhi); nhm ny bao gmChnh Tinh Tn (samma vayama), Chnh Nim (samma sati) v Chnhnh (samma samadhi). Ba iu sau cng cho ta s cn bng v cm xc.

Nhng iu ny ni v ci tm - ci tm c gii thot khi ng tng vtnh ch k. Vi Chnh Tinh Tn, Chnh Nim v Chnh nh, ci tm ctinh khit thot khi nhng nhim, phin trc. Khi ci tm c tinhkhit, ci tr c an lc. Tr Hu (panna), hay Chnh Kin v Chnh TDuy, n t ci tm tinh khit. iu ny a chng ta tr v ni chng ta btu.


40/60

Nhng iu ny, nh vy l nhng yu t ca Bt Chnh o, c chiathnh ba nhm:

1. Hu (panna)

Chnh Kin (samma ditthi)Chnh T Duy (samma sankappa)

2. Gii (sila)

Chnh Ng (samma vaca)Chnh Nghip (samma kammanta)Chnh Mng (samma ajiva)

3. nh (samadhi)

Chnh Tinh Tn (samma vayama)Chnh Nim (samma sati)Chnh nh (samma samadhi)

S lit k nh trn khng c ngha l nhng yu t ca Bt Chnh o xyra theo th t mt cch tuyn tnh - chng cng nhau pht khi. Chng ta cth bn v Bt Chnh o v ni 'u tin bn phi c Chnh Kin, ri bnc Chnh T Duy, ri...'. Nhng thc ra, cch trnh by ny n gin dy ta

phn nh tm quan trng ca s chu trch nhim cho nhng g chng ta niv lm trong i sng.

Chnh Kin

Yu t th nht ca Bt Chnh o l Chnh Kin. Chnh Kin pht khiqua nhng s t chng ca ba Chn u tin. Nu bn c c nhng st chng , th s c s ton chng v Php - s hiu bit v: 'Tt c nhngg l i tng ca sinh cng l i tng ca dit'. N ch n gin nh ththi. Bn khng mt nhiu th gi c 'Tt c nhng g l i tng ca sinh

cng l i tng ca dit' hiu tng ch, tuy vy n i hi mt thigian kh lu i vi a s chng ta thc s bit c ngha su sc canhng ngn t ny hn l mt s hiu bit thuc v no b.

Trong ngn ng bnh dn ngy nay, s thc chng cng thc s l s hiubit theo trc quan - n khng phi bt ngun t nhng t tng. S thcchng khng cn l, 'Ti ngh ti bit', hoc ' ng, nghe c v hp tnh,


41/60

hp l. Ti ng vi iu . Ti thch ngh '. S hiu bit vn cnc tnh cch no b trong khi trc kin ca s thc chng thm su hn.Trc kin thc s c thng sut v s hoi nghi khng cn l mt vn na.

S hiu bit thm su ny n t chn s t chng trc. Nh vy c mt slin tc dn n Chnh Kin v mi s th nh ci ang l, ngha l: Tt cnhng g l i tng ca sinh cng l i tng ca dit v u l v ng.Vi Chnh Kin, bn t b o tng ca bn ng gn lin vi nhng iukin t vong. Ci thn xc vn cn , vn cn nhng cm gic v t tng,nhng n n thun ch l ci ang l - khng cn s tin rng bn chnh lthn xc, cm gic hoc t tng ca bn na. S nhn mnh y l 'Sth ch l ci ang l'. y chng ta khng ni rng s th khng l bt cci g c hoc n khng phi l n. Mt cch chnh xc n ch l n, l ci

ang l, khng hn khng km. Nhng khi chng ta cn v minh, khi chngta cha hiu c nhng s tht ny, chng ta c khuynh hng ngh rngs th cn l ci g quan trng, to tt,... hn th na. Chng ta tin vo ttc mi th v chng ta to dng mi vn xung quanh nhng iu kin mchng ta tri qua hoc s nghim.

c qu nhiu s thng kh v tuyt vng dn n ngay khi nhng sxuyn tc sinh ra t v minh. Tht l mt iu ng bun khi ta nhn thcc nhng thng kh v tuyt vng ca nhn loi u da trn s lm lc,vng tng. S tuyt vng li trng rng v v ngha. Khi bn thy iu

ny, bn bt u cm thy lng t bi v hn cho tt c chng sanh. Lm saobn c th th hn, c c cm hoc kt ti bt c ai vng vo ci rng bucny ca s v minh? Mi ngi u b nh hng khi lm nhng vic bda trn nhng quan nim sai lm.

Trong khi chng ta hnh thin, chng ta kinh nghim c s yn tnh, mts o lng v trng thi tnh trong tm tr hot ng chm li. Khichng ta nhn mt s vt, v d nh mt ci hoa vi mt tm an tr, chng tanhn n nh ci ang l. Khi khng c s nm gi - khng c g ly hoc

tiu dit - ri nu ci g chng ta thy, nghe hoc tri qua nhng gicquan l p, ci s thc s p. Chng ta khng ph bnh n, so snh n,c gng chim hu n; chng ta tm thy s vui mng, hn hoan trong cip xung quanh ta bi v khng c nhu cu to ra bt c ci g khc t .Mt cch chnh xc n ch l ci ang l.


42/60

Ci p nhc nh chng ta v s tinh khit, s tht v ci chn m. Chng takhng nn thy n nh mt ci by nh la chng ta: 'Nhng bng hoany y ch thu ht ti ri ti s b chng nh la' - l quan imhnh thin c hu ca nhng hnh gi nng ny ! Khi chng ta nhn mtngi khc phi vi mt tri tim tinh khit, chng ta hiu nhn c ci pm khng c c vng no v s tip xc hay chim hu. Chng ta c thvui lng vi ci p ca nhng ngi khc, c nam ln n, khi khng cnhng s thch hoc dc vng ch k. C mt s thnh tht v 's th l ciang l'. y l nhng g chng ta c mun ni bng s gii thot hayvimutti theo ting Pali. Chng ta c gii thot khi nhng rng buc lm mo m v h hoi ci p xung quanh ta, nh ci thn xc chng ta cchng hn. Tuy vy, ci tm ca chng ta c th h hng, bi quan, bun

phin v m nh vi nhng th, khin chng ta khng cn thy s th nhci ang l na. Nu chng ta khng c chnh kin, chng ta ch thy mi

th qua nhng bc mn che lc cng ngy cng tr nn dy.

Chnh Kin phi c khai trin qua s qun chiu bng cch p dng giohun ca c Pht. Chuyn Php Lun Kinh t n l mt li dy rt l th suy gm v dng nh mt s tham kho cho s qun chiu. Chng tacng c th dng nhng bi kinh khc t Tam Tng Kinh (Tipitaka), nhnhng bi lin quan n Thp Nh Nhn Duyn (paticcamuppada). y lmt gio l hp dn i chiu. Nu bn c th nghin ngm nhng lidy , bn c th thy r s khc nhau gia Php v ci quan im m lmca chng ta v quy lut ca s vt. l l do ti sao chng ta cn kin lps trc thc ton trit v s vt nh n ang l. Nu c s hiu bit T Diu, th s c Php.

Vi Chnh Kin, mi th c coi nh Php; v d: chng ta ang ngiy... y l Php. Chng ta khng ngh v thn xc v tr tu ny nh mtc nhn vi tt c nhng quan im, kin v tt c nhng t tng v phnng b iu kin ho m chng ta tim nhim v tch ly do v minh.Chng ta soi xt li giy pht ny nh: 'y l quy lut ca n. y l Php'.Chng ta em vo trong tm s hiu bit v hnh thi vt cht ny v ch n

gin coi n nh Php. Hnh thi vt cht ny khng c tnh t ng; n khngring t.

Cng vy, chng ta thy s nhy cm ca hnh thi vt cht ny nh l Phphn l n nhn n mt cch c nhn: 'Ti nhy cm' hay 'Ti khng nhycm', Bn khng nhy cm i vi ti. Ai nhy cm nht?'... 'Ti sao chngta cm thy au n? Ti sao Thng to ra au n; Ti sao Ngi


43/60

khng ch to vui th? Ti sao c qu nhiu au kh trn th gian? Khngcng bng. Ngi ta cht v chng ta phi xa la nhng ngi chng ta yumn; s thng kh tht l kinh s'.

Khng c Php trong , phi th khng? Tt c ch l ng tng: 'Tinghip ti. Ti khng thch ci ny, ti u c mun nh vy. Ti mun san ton, hnh phc, vui lng v tt c nhng g tt p nht ca mi th; thtl khng cng bng v ti khng c nhng th ny. Tht l khng cng bngv cha m ti khng l A-La-Hn khi ti bc vo th gii ny. Tht lkhng cng bng v ngi ta khng bao gi tuyn chn nhng A-La-Hnlm Th Tng ca nc Anh. Nu mi th u cng bng, h la chnnhng A-La-Hn lm Th Tng ri !'.

Ti ang c gng em gn ci ngha ny 'Tht l khng ng, tht l

khng cng bng' vi mt s l bch vi mc ch ch ra rng ti saochng ta c mong Thng to dng mi th cho chng ta cho chngta c sng hnh phc v an ton. thng l ci suy ngh ca con ngingay c nu h khng ni ra. Nhng khi chng ta qun chiu, chng ta thy'iu chnh l quy lut ca ci ang l. au n l th, lc th l th. thc trong cch ny'. Chng ta cm thy. Chng ta th. Chng ta c vng.

Khi chng ta qun chiu, chng ta suy gm v ci nhn sinh theo ng nhngha ca n. Chng ta khng coi n trn mt phm vi c nhn na hay li cho bt c ai v s th khng chnh xc nh chng ta thch hay mun. N

theo l thi ca n v ta theo l thi ca ta. Bn c th hi ti sao tt cchng ta khng th ging nhau mt cch chnh xc - vi cng mt ci tham,sn v si; khng cn tt c nhng s bin i v giao hon. Tuy vy, mc d

bn c th vch nhng kinh nghim ca con ngi ra thnh nhng iu cnbn, mi mt chng ta u c ci nghip (kamma) ring gii quyt -nhng m nh v khuynh hng ring ca chng ta, lun lun khc nhau vc tnh v chng mc so vi nhng ngi khc.

Ti sao tt c chng ta khng th nh nhau mt cch chnh xc, c mi thging nhau mt cch chnh xc v nhn ging nhau - ch mt sinh vt lngtnh? Trong mt th gii nh th, s khng c g l khng cng bng, khngc s khc nhau no c cho php, mi th phi hon chnh mt cch tuyti v s khng c bt cng. Nhng trong khi chng ta nhn ra Php, chngta thy rng, bn trong phm vi no , khng c hai s th no ging nhau.Tt c u hon ton khc nhau, bin i khng ngng, v cng c gng todng nhng iu kin ph hp vi tng, chng ta cng tr nn tht vng


44/60

hn. Chng ta c gng xy dng ngi khc v mt x hi n khp vinhng tng chng ta c v l li th no nhng s th phi tun theo,nhng cui cng chng ta lun lun cm thy tht vng. Vi s qun chiu,chng ta nhn thc: 'y l quy lut ca ci ang l', y l quy lut mi sth phi tun theo - tt c ch c th theo cch ny.

By gi iu khng cn l mt ci nhn bi quan hoc thuc v s mnhna. iu khng cn l mt quan im ca: ' l quy lut ca n v bnkhng th lm g hn c'. S qun chiu nh th l mt s p ng tchcc trong s chp nhn dng i v tt c nhng g trong . Ngay c nu sth no khng l ci g chng ta mun, chng ta c th vn chp nhn n vhc hi t n.

Chng ta l nhng sinh vt thng minh c thc vi tr nh dai. Chng ta

c ngn ng. Tri qua nhiu ngn nm, chng ta pht trin c s suytng, suy l v s thng minh c phn on. iu chng ta phi lm lngh ra cch dng nhng kh nng ny nh nhng cng c cho s nhn thcv Php thay v dng n cho s thu thp c nhn hoc cho nhng vn ring t. Nhng ngi pht trin s thng minh c tnh cch phn oncui cng thng xoay ngc v chnh h; h hay t ph v ngay c m raght lun chnh h. iu ny do kh nng phn bit ca chng ta c khuynhhng tp trung vo nhng mt sai ca mi vic. l mt s k th v:thy iu ny khc vi iu kia ra sao. Nu bn lm iu i vi chnh

bn, cui cng bn c ci kt qu g? Ch nguyn mt bn lit k ca

nhng thiu xt v li lm lm bn cm thy tuyt i v vng.

Khi chng ta pht trin Chnh Kin, chng ta dng s thng minh ca chngta cho s qun chiu v suy gm v nhng s vt. Chng ta cng dngchnh nim vi s ci m i vi quy lut ca n. Khi chng ta qun chiu

bng cch ny, chng ta ang dng chnh nim v tr hu cng mt lc. Nhth chng ta ang dng kh nng ca chng ta phn bit bng tr hu(vijja) thay v bng v minh (avijja). Gio l ny ca T Diu l gip bn dng s thng minh ca bn - kh nng suy gm, soi xt v suy ngh

- mt cch sng sut thay v dng n vi s th hn, tham lam v t hoi.Chnh T Duy

Yu t th hai ca Bt Chnh o l chnh t duy (samma sankappa). ikhi iu ny c din dch nh mt li suy ngh ng n. Tuy vy, chnht duy thc s c mt c tnh nng ng hn - nh ' nh', 'quan im'


45/60

hoc 'nguyn vng'. Ti thch dng ch 'nguyn vng' v n rt c nghatrong Bt Chnh o - bi v chng ta c nguyn vng.

Thy c nguyn vng khng phi l dc vng l mt iu rt quan trng.Ch 'tanha' trong ting Pali c ngha l dc vng n t v minh, trong lc'sankappa' c ngha l nguyn vng n khng phi t v minh. Nguynvng ta nh l mt loi dc vng i vi chng ta bi v chng ta dng ch'vng' cho mi iu c c tnh - nguyn vng hoc s mun. Bn c thngh rng nguyn vng l mt loi tanha, mun tr thnh gic ng (hui) - nhng chnh t duy (samma sankappa) n t Chnh Kin, s nhnthy mt cch r rng. Nguyn vng y khng phi l s mun tr thnh

bt c th g; nguyn vng y khng phi l dc vng tr thnh mtngi ng o. Vi Chnh Kin, nguyn ci o tng v cch suy ngh khng cn c ngha na.

Nguyn vng l mt cm gic, nh, quan im hoc s nng ng trongta. Tinh thn chng ta thng hoa, n khng chm xung - n khng phi ls tuyt vng ! Khi c Chnh Kin, chng ta c nguyn vng i vi cichn, thin v m. Samma ditthi v samma sankappa, Chnh Kin v ChnhT Duy, c gi l hu (paa) v n hnh thnh nhm u tin trong banhm ca Bt Chnh o.

Chng ta c th suy gm: Ti sao chng ta vn cm thy khng hi lng,ngay c khi chng ta c mi th tt nht? Chng ta khng hon ton hnh

phc ngay c nu chng ta c mt ngi nh p, mt chic xe, mt cuc hnnhn hon ho, nhng a con sng sa d thng v tt c nhng ci cnli. Chng ta chc chn s khng bng lng khi chng ta khng c tt cnhng th ny ! ... Khi chng ta khng c n, chng ta ngh, 'Ch, nu ti c nhng ci tt nht, th ti hi lng ri'. Nhng chng ta cng s khnghi lng u. Tri t khng phi l ni dnh cho s hi lng ca chng ta;n u c phi l vy. Khi chng ta nhn thc c iu , chng ta khngcn mong c s hi lng t hnh tinh ny; chng ta khng i hi iu .

Cho ti khi chng ta nhn thc c rng hnh tinh ny khng th tha mntt c nhng mun ca chng ta, chng ta c hi, 'Hi Tri t M, ti sao

bn khng lm ti bng lng?'. Chng ta nh nhng a tr th cn b,khng ngng c gng i hi tt c nhng g c th t c t ngi m vmun c m p, nui dng cho va lng.


46/60

Nu chng ta va lng, chng ta khng thc mc v nhng s vt. Tuyvy chng ta nhn ra rng c mt ci g cn hn ci mt t di chnchng ta; c mt ci g trn chng ta m chng ta khng th hon tonhiu c. Chng ta c ci kh nng t hi v cn nhc v cuc i, suygm v ngha ca n. Nu bn mun bit ngha ca cuc i, bn khngth no ch hi lng vi s giu c v vt cht, s tin nghi v an ton.

V th chng ta c nguyn vng cn bit chn l. Bn c th ngh rng lmt loi dc vng hay l nguyn vng qu cao xa, 'Ti ngh ti l ai? Ci tigi nh b ny c gng hiu bit ci chn l v mi th'. Nhng r rng l cci nguyn vng . Ti sao chng ta mun c c iu khng th xy ra?Hy xt li khi nim ca ci chn tnh thc ti. Mt s tuyt i hay cichn l rt ro l mt khi nim c lc luyn; khi nim v Thng, s Bt Dit hay bt t, thc s l mt ci t tng c lc luyn.

Chng ta c nguyn vng bit ci thc tnh rt ro . Ci mt th tnhca chng ta khng c nguyn vng; n khng bit g v nguyn vng c.Nhng s thng minh thuc v trc gic trong mi chng ta mun bit; trcgic ny lun lun bn ta nhng chng ta c khuynh hng khng ch n n; chng ta khng hiu n. Chng ta c khuynh hng loi b hocng vc n - nht l nhng ngi theo ch ngha duy vt tn thi. H chngh n l s tng tng v khng thc.

Cn ti, ti thc s vui khi ti nhn thc c rng hnh tinh ny khngphi l nh tht s ca ti. Ti lun lun nghi ng v n. Ti c th nh

ngay khi cn l mt a b, ti ngh, 'Ti khng thc s thuc v niy'. Ti cha bao gi thc s c bit ngh rng Tri t l ni ti trcthuc - ngay c trc khi i tu, ti cha bao gi cm thy ti c th ha nhpvi x hi. i vi mt s ngi, c th ch l mt suy ngh bt bnhthng, nhng c l n cng l mt loi trc gic tr con thng c. Khi bncn ngy th, tr c ca bn rt c trc gic. Tm tr ca mt a b c trcgic nhiu hn ngi ln khi tip xc vi nhng nng lc huyn b. Khichng ta ln ln, np suy ngh ca chng ta b iu kin ha theo nhngchiu hng quy nh sn, ri c c nhng nh kin v ci g thc v

ci g khng thc. Khi chng ta pht trin ci ti ca chng ta, x hi quynh ci g thc v ci khng thc, ci g ng v ci g sai, v chng ta btu din dch ci th gii qua nhng nhn thc c nh . Mt iu chngta thy tht p v d thng tr con l chng cha tri qua iu ; chngvn nhn th gii vi ci trc gic cha b iu kin ho.


47/60

Hnh thin l mt cch tho g nhng quy nh n l ra khi tm thc gip chng ta bung b nhng quan im kh chu v nhng nh kin.Thng thng, nhng g thc th b bc b trong khi nhng g khng thc lidnh c tt c s ch . y l s v minh (avijja).

S suy gm v nguyn vng ca con ngi lin kt chng ta vi nhng gcao c hn ci th gii loi vt hoc ca hnh tinh ny. i vi ti, s linkt c v thc hn ci t tng cho rng y l tt c nhng g hin hu,rng mt khi chng ta cht thn xc chng ta mc nt v khng cn g hnth. Khi chng ta suy gm v t hi v ci v tr chng ta ang sng, chngta thy n rt mnh mng, huyn b v khng th no hiu ni. Tuy vy, khichng ta tin tng hn vo ci trc gic ca mnh, chng ta c th chp nhnnhng s vic m chng ta qun hoc cha bao gi ci m i vi ntrc y - chng ta phi khong t v ci m khi chng ta bung b

nhng phn ng c nh b iu kin ho.

Chng ta c th c ci nh kin v mt c nhn, v mt ngi n ng hocmt ngi n b, mt ngi Anh hoc mt ngi M. Nhng iu ny cth rt thc i vi chng ta, v chng ta c th tr nn kh chu v n.Chng ta ngay c sn sng git nhau qua nhng ci nhn b iu kin ho,nhng g chng ta gi, tin v khng bao gi t cu hi v n. Khng cChnh Kin v Chnh T Duy, khng c hu, chng ta s khng bao githy c bn cht thc ca nhng quan im ny.

Chnh Ng, Chnh Nghip, Chnh Mng

Gii (sila) l ci mt o c ca Bt Chnh o, gm c Chnh Ng,Chnh Nghip v Chnh Mng; c ngha l s chu trch nhim cho li nica mnh v s cn thn v nhng ng thi ca thn th chng ta. Khi tilu tm v thn trng, ti ni trong mt cch ph hp vi thi gian v nichn; ng thi ti cng hnh ng hoc lm vic ng ni ng lc.

Chng ta bt u nhn thc c rng chng ta phi cn thn v nhng gchng ta lm v ni; nu khng th chng ta s khng ngng hi bn thnmnh. Nu bn lm hoc ni nhng iu khng t t hoc c c, s lunlun c mt kt qu tc thi. Trong qu kh, bn c th trnh n vi sni di bng cch xao lng chnh mnh, tip tc lm chuyn g khc bnkhng phi ngh v n na. Bn c th qun tt c mi th trong giy ltcho n lc n ngu nhin tr li vi bn, nhng nu chng ta gi gii,nhng s vic ny dng nh tr li ngay lp tc. Ngay c khi ti phng


48/60

i, c ci g trong ti ni, 'Bn khng nn phng i, bn phi nn cn thnhn'. Ti thng c ci thi quen phng i s vic - mt thi quen ht sc

bnh thng v dng nh cng l mt phn no ca vn ho ca chngta. Nhng khi bn nhn thc c, ci hu qu ca ngay c li ni di hocn nhm nh nht s xy ra tc khc bi v bn hon ton ci m, d b chtrch v nhy cm. V th bn phi cn thn v nhng g bn lm; bn nhnthc c rng s chu tr

Documents

Tu Dieu de - Ajahn Sumedho - Duong Vinh Hung Dich