41
TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNA AN CHIGIREACHT

TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

INSPECTORATE

TREOIR MAIDIR LECIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNA

AN CHIGIREACHT

Page 2: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

Page 3: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

2

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

Ba mhaith leis an gCigireacht buíochas a ghabháil le Coláiste an Chláirín, Ath an Rí, Co. na Gaillimhe as cead a thabhairt na grianghraif ar an gclúdach a úsáid.

© 2016 Roinn Oideachais agus Scileanna

Arna fhoilsiú ag:An ChigireachtAn Roinn Oideachais agus ScileannaSráid MhaoilbhrídeBaile Átha Cliath 1D01 RC96

Is féidir an tuairisc seo agus cinn eile sa tsraith a rochtain ar www.education.ie

Page 4: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

3

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

CLÁR NA NÁBHAR

1. RÉAMHRÁ 4a. Cigireachtaí agus an treoir seo 4b. Meastóireacht in Iar-bhunscoileanna 4 Féinmheastóireacht scoile 4 Cigireacht sheachtrach ar scoileanna 5c. Ár samhlacha cigireachta 6d. Treoirphrionsabail dár gcigireachtaí 7

2. CÉN CHAOI A NDÉANTAR CIGIREACHTAÍ? 8a. Roimh an gcuairt chigireachta 8 Fógra 8 Doiciméid 8 Ceistneoirí 9 Cruinnithe 9b. Le linn na cuairte cigireachta 9 Ceistneoirí 9 Cruinnithe agus agallaimh 10 Cuairteanna ar sheomraí ranga 10 Doiciméid 10 Cleachtas gairmiúil a mheas 10 Nósanna Imeachta um Chosaint Leanaí a chomhlíonadh 11c. Tar éis na cuairte cigireachta 11 Cruinnithe aiseolais 11 An tuairisc mheastóireachta 11

3. FOILSIÚ NA TUAIRISCE CIGIREACHTA 114. GNÍOMHÚ DE RÉIR NA TUAIRISCE CIGIREACHTA 125. AN CREAT CÁILÍOCHTA DO SCOILEANNA 126. CONTANAM NA CÁILÍOCHTA 147. ATHBHREITHNIÚ AR CHIGIREACHTAÍ 158. FOILSIÚ NA TREORACH SEO AGUS ATHBHREITHNIÚ UIRTHI 15

Aguisín 1 Achoimre ar na samhlacha cigireachta 16• CigireachtTheagmhasach 17• CigireachtÁbhair 19• MeastóireachtChláir 21• MeastóireachtarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS 23• MeastóireachtaíarIonaidOideachais 25• MeastóireachtScoileUile,Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaim 27• MeastóireachtScoileUile 30• CigireachtLeantach 35

Aguisín 2 Doiciméid atá ag teastáil 36Aguisín 3 Foirmeacha Eolais Scoile 38

Page 5: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

41 Baineannantéarma‘scoil’arfudnatreorachseolescoileanna,lehionaidoideachaisaguslesuíomhannaeilefoghlama.Cuireannantéarma

‘príomhoide’comhordaitheoiríionaidsanáireamh

RÉAMHRÁ

a. Cigireachtaí agus an treoir seo OibríonnCigireachtnaRoinneOideachaisagusScileanna(ROS)d’fhonncáilíochtnafoghlamaafheabhsúarmhaitheleleanaíagusledaoineógaiscoileanna,inionaidoideachais,agusisuíomhannafoghlamaeileinÉirinn.Roghnaítearsamplaasnascoileannaagusionaidoideachais1arfaddonchigireachtmarchuiddechlárbliantúilcigireachtanagcigirí.Marchuiddensamplabíonnscoileannaaggachleibhéaldechontanamnacáilíochta,idirscoileannaabhfuilláidreachtaísuntasachaacuagusscoileannaabhfuillaigísuntasachaacu.Táanobairmheastóireachtaadhéanaimidiscoileannaceapthalemeastóireachtadhéanamharghnéithetábhachtachad’obairnascoileaguslefeabhsúchánnascoileachurchuncinn.

Satreoirseoleagtaramachanchaoiinadtugaimidfaoichigireachtaísnahiar-bhunscoileannaagustásíibhfeidhmón1MeánFómhair2016.Glacannsíáittreoracharoimheseoathugcursíosargachsamhailchigireachtainahaonair.Rinneadhantreoirseoafhorbairtibhfianaiseárdtaithísnascoileannaagusigcomhairlelecomhpháirtitheoideachais.

Tugtarfaoinárgcigireachtaíigcomhréirlehalt7(2)(b)agusalt13(3)(a)(i)denAchtOideachais,1998agusigcomhréirleisangCód Cleachtais Ghairmiúil don Chigireacht,(anRoinnOideachaisagusScileanna2015),atálefáilarwww.education.ie.Irithcigireachta,éilíteararbhordbainistíochtaagusarfhoireannnascoile“gachsaoráidagusgachcomhoibriúréasúnach”athabhairtdonacigiríisgáchunandualgaisachomhlíonadh(alt13(7),antAchtOideachais,1998).

b. Meastóireacht in iar-bhunscoileanna Is faoi bhord bainistíochta, príomhoide agus foireann scoileanna aonair atá an fhreagracht asfeabhsúcháinscoilegopríomha.Bíonnscoileannaéifeachtachadeshíoragathbhreithniúaragcleachtaisféinagusagiarraidhbealaíaaimsiúlefeabhsúchánscoileachinntiú.Déanannbainistíochtscoileagusmúinteoiríathmhachnamharchaighdeánanteagaisc,nafoghlamaagusghnóthachtáilnascoláiríinagcuidscoileanna.Cuireannsiadreáchtáilnascoilesanáireamhfreisinagusconasisféidiríseoafheabhsú.

Féinmheastóireacht scoileIsféidir lemúinteoirí,príomhoidíagusboirdbhainistíochtaobairagcuidscoileannaafheabhsúgomórtrífhéinmheastóireachtscoile(FMS),Táanriachtanasletabhairtfaoifhéinmheastóireachtscoile,athosaighi2012,measarthanuaachtágoleorscoileannaáh-úsáidcheanalemonatóireachtadhéanamhagusfeabhasachurarghnéithedádteagascagusfoghlaim.InImlitir0040/2016,dearbhaíteararísgon-éilítearargachscoilféinmheastóireachtscoileadhéanamharanbhfoghlaimagusaranteagasc,aguspleanannafeabhsúcháinscoileafhorbairtatádírithearthorthaíafheabhsúdonascoláirí.D’fhonnan fhéinmheastóireacht scoile a éascú mar ghné lárnach d’obair scoile, d’fhoilsigh an ChigireachtFéinmheastóireacht Scoile 2016-2020: Treoirlínte d’Iar-Bhunscoileanna (RoinnOideachaisagusScileanna2016).Sanfhoilseachánseouigtarcreatagusstruchtúrlehúsáidagscoileannachunlemeastóireachtadhéanamhartheagascagusarfhoghlaim.Bacheartdoscoileannabheitheolachfreisinarnariachtanaisatáleagthaamachsanimlitirreathaidtacaleféinmheastóireachtscoile.

Cuireann féinmheastóireacht scoile agus cigireachtaí seachtracha go mór le chéile, ag díriú arfheabhsúchánaraon.Tugannpróiseasnaféinmheastóireachtascoiledeisdoscoileannatosaíochtaíaaithintagusdíriúorthusin,agusachinntiúgombíonfócasscoileuileannarghnéitheáirithedenteagascagusdenfhoghlaimafheabhsú.Lecigireachtaíseachtrachatógtarnótadenatosaíochtaíatáatáaitheantaaganscoilagusdéantarmeastóireachtaragcleachtaisteagaiscagusfoghlama.Margheall

Page 6: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

5

arandíriúcéannaarfheabhsúchán,cuirfidhanChigireachtrannpháirtíochtagustorthaínascoileinaféinmheastóireachtféinsanáireamhinagcuidmeastóireachtaíletuiscintigcónaíarchomhthéacsannaaonairscoileannaatáagcéimeannaéagsúladenfhorbairtFMS.

Cigireacht Sheachtrach ar scoileannaÉascaíonncigireachtaíseachtrachafeabhsúchánagusathrúiscoileannachomhmaith.Soláthraíonnsiaddearcadhseachtracharobairnascoile.Soláthraíonntuairiscícigireachtabreithiúnaisarcháilíochtantsoláthairiscoil,dearbhaíonnsiadnagnéithedenchleachtasatáagobairgomaithagustacaíonnsiadlebreithiúnasnascoileadhearbhúidtacaleisnaláidreachtaíagusleisnatosaíochtaíatálefeabhsú.Sachaoiseo,tugannsiadeolasdonscoilaguscuireannsiadleféinmheastóireachtscoile.Tugannnamoltaíidtuairiscícigireachtatreoirthábhachtachdonphobalscoileaguséagféachaintlefeabhsúchánscoileleanúnachachurigcrích.

Díríonnársamhlachacigireachtaarfadarcháilíochtanteagaisc,nafoghlamaagusghnóthachtáilnascoláirí.Agbratharfhócasnameastóireachta,isféidirleodíriúarcháilíochtnatacaíochtadoscoláirí,archáilíochtnapleanálagnímhd’fheabhsúcháinscoileagusarcháilíochtnaceannaireachtaagusnabainistíochta.

Ilíonbeagcásanna,d’fhéadfadhaoncheannnógachceanndenacúiseannaseoaleanasabheithinacúislecigireachtchomhmaith:

• Meastóireachtadhéanamharchuringníomhtreoirlínte,imlitreacha,rialachán,agustreorachaeilearnandéanamhaganAire

• Eolasabhailiúarfhachtóiríabhféadtariadaúsáidlesainaithintadhéanamharscoileannaabhainfeadhtairbheastuilleadhcigireachta

• Monatóireachtadhéanamharandulchuncinnatádéantaagscoilmaidirlemoltaíarinneadhigcigireachtaíroimhesin

• Eolas a bhailiú ar fheidhmiú agus ar éifeachtacht scoileanna do chúiseanna taighde nó archúiseannaeile,lenan-áiríteareolasachurarfáildorannógaeilesaRoinn

Tacaíonncigireachtaílecaidreamhcomhghairmiúilabhunúidirmúinteoiríagusancigire.Caitheannancigireac(h)uidamaagbreathnúgodíreacharanteagascagusaranbhfoghlaimsaseomrarangalecaighdeánantsoláthairamheasaguslehobairnamúinteoiríagusnascoláiríaathdhaingniúagustacúlefeabhsúchán.Bachóirgogcuirfeadhant-aiseolasathugannancigiredonmhúinteoiragusdonscoilleisanathmhachnamhgairmiúilagusleisanbhféinmheastóireacht,agussadeireadhthiarthallgobhfeabhsófaítorthaídonascoláirídábharr.

Lecigireachtaí,féachtarletacúlerólceannaireachtaoideachaisanphríomhoidetrídheisathabhairtdó/dicomhphlégairmiúiladhéanamhlecigiríarnitheáiritheabhfuilsainbhaintaculeisanscoil.

Achamháinigcáscigireachtaíteagmhasacha,eisítearnófoilsíteartuairiscchigireachtamarthoradhar chigireachtaí. Is féidir leis an tuairisc seoagus, i gcás cigireachtaí teagmhasachaan t-aiseolasóbhéalathugtar,cuidiúlescoileannaagcuidláidreachtaíaaithintisolátharoideachaisaguscuidiúlehathmhachnamhgairmiúilarnagnéithearabhfuilníosmóforbarthadedhíth.

AdmhaíonnanChigireachtgurbunpháirtitheleasmharaiadnafoghlaimeoiríagusadtuismitheoiríibpobalnascoile.Táarannpháirtíochtigcigireachtscoile,nuair is iomchuí, inacuidriachtanachdephróiseasummeastóireachtscoileatábailíagusfíor.Cuireannsílecaighdeánnameastóireachtaagusnamoltaíd’fheabhsúchánscoileathagannaníos.Iscuidlárnachagustábhachtachd’obairnaCigireachtasnascoileannaíéisteachtleguthnascoláiríagusnadtuismitheoiríaguslenagcuiddtuairimífaoioibriúagusdulchuncinnnascoile.

Page 7: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

6

c. Ár samhlacha cigireachtaÚsáidimidréimsedeshamhlachacigireachtalemeastóireachtadhéanamharscoileannaagussuíomhannafoghlamaeile.Tásiadseosaréimseóchigireachtaíteagmhasachaganfógraamhaireannarfeadhlaegodtímeastóireachtaíníosdéineamhailmeastóireachtaíscoileuilenócigireachtaíascrúdaíonnanchaoiagcuireannscoileannamoltaíóthuairiscícigireachtaroimhesinibhfeidhm.

Tugannantreoirseoléargasginearáltaarárgcurchuigemaidirlecigireachtiniar-bhunscoileanna.Úsáidimidréimsedeshamhlachacigireachtaleheolasabhailiúarchaighdeánsholátharanoideachaisiscoileanna.InAguisín1dentreoirseotáleaganamachdenochtsamhailchigireachtaaúsáidteariniar-bhunscoileanna.

• CigireachtTheagmhasach

• CigireachtÁbhair

• MeastóireachtChláir

• MeastóireachtarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS

• MeastóireachtaíarIonaidOideachais

• MeastóireachtScoileUile–Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaim

• MeastóireachtScoileUile

• CigireachtLeantach

Táanréimsesamhlachaseoforbarthaagainnionasgurféidirlinnárn-obairchigireachtaadhíriúisteachníoséifeachtaíarnaháiteannaambeidhantoradhismólefeiceáil.Cuidíonnséseolinnlenárgcuidspriocannaabhaintamach:feabhasaspreagadhdoscoláiríaguscáilíochtadhearbhúdothuismitheoirí,donphobalagusdonchórasoideachais.

Tá roinnt samhlacha, amhail na cigireachtaí teagmhasacha agus na meastóireachtaí ábhair, inagcigireachtaíatágairidgoleor,athuganndeisdúinnmeastóireachtadhéanamharobairnascoileagusaiseolaschunfeabhsúcháinathabhairtdomhúinteoiríagusdocheannairíscoilemeasarthatapa.Isféidiriadseoágcurigcríchganmóráncuristeacharobairnascoile.Tásiadan-úsáideachfreisinlemonatóireachtadhéanamharchaighdeánsoláthairoideachaisaraniomlán.GlacanncigireachtaíníosdéineamhailmeastóireachtaíscoileuileagusmeastóireachtaíDEISníosmóamaagustáscrúduitheníosmionsoraitheiontuarcheannaireachtagusarbhainistíochtnascoileannachomhmaithlemeastóireachtartheagascagusarfhoghlaim.

Agbaintúsáideasanréimseseodeshamhlachacigireachta,idirchigireachtaíteagmhasachagairideaguschigireachtaíníosdéine,isféidirlinnárgcuidcigireachtaíaphleanáilníoséifeachtaí.Marshampla,máléiríonncigireachtghairiddúinngobhfuilagéirígomaithlehobairnascoile,b’fhéidirnachmbeidhsériachtanachdian-chigireachtaphleanáilsascoilgoluath.Deroghauirthisin,isféidirlinnárgcuidcigireachtaíadhíriúarscoileannaeileinambeadhníosmógálefeabhsúchán.Cuidíonncigireachtaíleantacha,adhéanannmeastóireachtarconasmarachuireannscoileannamoltaíatugadhidtuairiscícigireachtaroimhesinibhfeidhm,leisanméadúarthioncharnacigireachtachunfeabhsúcháin.

Cuireanngachceannd’ársamhlachacigireachtacomhthéacsáirithenascoile,anionaidoideachaisnóantsuímhoideachaissanáireamh.Bíonntioncharagfachtóiríamhailméid,suíomh,staidshocheacnamaíochnascoláiríagusanphobail,riachtanaisspeisialtanascoláiríagusantacaíochtatádedhíthorthu,agusfachtóiríeilearobairnascoileAithnímidgon-oibríonnscoileannalaistighdechomhthéacsan-sainiúilaguscuirtearnafachtóiríseosanáireamhnuairadhéanaimidmeastóireachtaí.

Page 8: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

7

d. Treoirphrionsabail dár gCigireachtaíMarChigireacht,táimiddíritheardheimhinadhéanamhdegobhfaigheannfoghlaimeoiríiscoileanna,inionaidoideachaisagusisuíomhannaeileant-oideachasisfearragusisféidirdebharrambarrchumaisagusagcuidriachtanasfoghlama.Cuirimidardchaighdeáinchuncinnaranteagascagusarthorthaífoghlamaagusareispéirisnabhfoghlaimeoiríiscoileanna,inionaidoideachaisagusisuíomhannaeile.Féachaimidlecurarchumasnan-eagraíochtaífoghlamasinfeabhasachurarangcaighdeánoideachaisachuireannsiadarfáil.

Táceithrephríomhphrionsabalmarbhonnagusmarthacaagárn-obair:

1. Díriúarfhoghlaimeoirí

2. Forbairtagusfeabhsúchán

3. Rannpháirtíochtmheasúil

4. Freagrachtaguscuntasacht

Tugannnaceithrephríomhphrionsabal,abhfuilcursíosdéantaorthugomioninárgCódCleachtaisdonChigireacht(arfáilarshuíomhgréasáinnaRoinneOideachaisagusScileanna,www.education.ie),nacaighdéainathuganneolas,treoiragusrialúdárgcuidoibre.Rialaíonnnaprionsabailseoanréimseiomlándemheastóireachtagusd’obairchomhairleachnagcigiríingachsuíomh,lenan-áirítearscoileanna,ionaidoideachaisagusréimsesuíomhannaeile.

Táimidtiomantadothabhairtfaoinárgcuidcigireachtaíarbhealachachuireannfíor-dheiseannaarfáilchundea-chleachtasadhearbhúaguschuncomhairlephraiticiúilathabhairtdomhúinteoiríaonair,dophríomhoidíagusdobhoirdbhainistíochtad’fhonn,sadeireadhthiarthall,feabhasachurareispéireasfoghlamaagusarthorthaífoghlamanascoláirí.

Ciallaíonn sé seo:1. Gobhfuilimidtrédhearcachfaoinmbealachabhailímidagusachuirimidfianaiselechéiledárgcuid

breithiúnasmeastóireachta:

• Cloímidlenárdtreoirlíntefoilsithemarabhaineannsiadlegníomhaíochtchigireachta.

• Cuirimidcritéirmheastóireachtaibhfeidhmgocomhsheasmhach,agdéanamhtagairtdoAg Breathnú ar an Scoil Againne (2016)

2. Táárgcuidbreithiúnasmeastóireachtabunaithearbhailiúchándeshonraíoibiachtúla,iontaofaagusardchaighdeáinaguscomhthéacsnascoilecurthasanáireamh:

• Marchuiddármbailiúfianaise,bímidagplélescoláirí,lemúinteoiríagusleceannairíscoileibhformhórárgcigireachtaíaguslebaillfoirnechuíeile,letuismitheoiríagusleboirdbhainistíochtairoinntcigireachtaí

• Úsáidimidanfhianaiseabhailímidchuntacúlenárgcinntíagusmoltaíarbhealachatácothromdocháchlenambaineann

• Bímidagbratharréimsefianaiseófhoinsíéagsúla

• Eagraímidcruinnitheiar-mheastóireachtalenárgcinntíashoiléiriú,athreorúagusadhearbhú

• Tugaimiddeisd’fhoireannnascoilefreagairtathabhairtdonapríomhchinntíábharthaagangcruinniúiar-mheastóireachtaagusglacaimidnótadenatuairimíaluaitear

Page 9: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

8

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

2Tádifríochtaíarantréimhsefógraagusnadaoineandéantarteagmháilleoroimhchigireachtagbratharantsamhailchigireachta.FéacharaneolasfaoinasamhlachaáiritheinAguisín1dentreoirseoledothoil.

3. Bíonnmeasagainnarcheartchunpríobháideachtaanduineaonairchomhmaithagusisféidiragusbímidcomhsheasmhachlenárndualgaslecaighdeánaguscáilíochtathuairisciú:

• Bíonntuiscintagainndonadaoineaonairambímidagpléleochomhmaithleisanscoilagustáimidtiomantadonchúirtéis,measaguscothromaíochtingachcaidreamhledaoineaonairagusgrúpaí

• Déantargachiarrachtandea-chaidreamhatáidirnadaoinesinatáagplélebainistíochtagusceannaireachtnascoile,múinteoirítuismitheoiríagusscoláiríachaomhnú

• Níúsáidteareolasabhailíteararcheistneoiríóscoláirí,ómhúinteoiríagusóthuismitheoiríachamháinibhformáidchomhiomlánaiatheagustágachceistneoirgohiomlánfaoirún

• Igcásannaáirithe,isféidirgodtabharfareolaseiledúinnarbhealachambeadhanduineáthabhairtagdúilgoréasúntagurfaoirúnatásé.Cégombeidhan-mheasagainnarphríobháideachasdaoine,níféidirlinndearbhrúndachtaneolaisathugtararáthúnóanaithnideachtanduinenónadaoineathugannant-eolasdúinn.Déanfaimidiarrachtanaithnideachtdaoineachaomhnúáfach,agtabhairtairdchuíd’fhorálachareachtúla,máchreidimidgogcreideannantéathugeolasgoraibhsé/síáthabhairtfaoirúnagusagus,dáscaoilfíant-eolasdodhaoineeile,gogcuirfífáileolaisdensórtsinsatodhchaíimbaol

4. Tabharfaimidtuairiscgohoibiachtúilagusgocothromarchaighdeánsholátharanoideachais:

• Leagaimidamachpríomhchinntíagusmoltaínacigireachtagosoiléiragusgocinntechuncurlespreagadhaguscumasforiomlánphobalnascoileagcuidspriocannaabhaintamachagusfeabhasachurarthorthaídoscoláirí

• Táárdtuairiscícothromagustomhaiste,goháirithenuairatáeasaontachtfianaiseácuriláthair

• Aithnímidagusadmhaímidobairéifeachtach,dulchuncinnagusgnóthachtáil

• Tugaimidcomhairlearbhealachthacúilagusdearfachagusdéanaimidmoltaí

2. CÉN CHAOI A NDÉANTAR CIGIREACHTAÍ?a. Roimh an gcuairt chigireachtaFógraIgcoitinne,tugtarfógrascríofafaoimheastóireachtscoileuilechuiganbpríomhoide,cathaoirleachanbhoirdbhainistíochta,cathaoirleachchoistenadtuismitheoiríagusanpátrúnroimhangcéadláinscoile2.Domheastóireachtaíeile,taobhamuighdóibhsiúdganfógra,tugtarfógradonphríomhoidetríríomhphostagusiarrtarair/uirthianfógraachuraraghaidhchuigcathaoirleachanbhoirdbhainistíochtaaguschuiganbpátrún.Féadfadhancigiretuairiscithedulidteagmháilleisanbpríomhoidefreisinlebreac-chuntasathabhairtar leaganamachnameastóireachta, lecruinnitheaeagrú, lesocruitheadhéanamhigcomhairscaipeadhaguschomhlánúnagceistneoirídothuismitheoiríagusdomhúinteoirí,aguslehaoncheistarleithashoiléiriú.

Níthugtaraonfhógradoscoileannaidtacalecigireachttheagmhasach.

IgcásscoiledechuidBoirdOideachaisagusOiliúna(BOO),seoltarcóipdenfhógraiscríbhinnchuigPríomhfheidhmeannachanBhoirdOideachaisagusOiliúna.

DoiciméidCuireann cigireacht sheachtrach béim go príomha ar ghnáthobair laethúil na scoile agus tá béimtheorantaardhoiciméid.Beidhnacigiríagiarraidhliostagearrdedhoiciméidafheiceáilagusascrúdú,liostagearrdedhoiciméidafheiceáilagusascrúdú,abhaineannlefócasnasamhlachcigireachtaarleithagusambeifíagsúilleisgoréasúntagombeidísarfáilagscoileanna.Tánadoiciméidaiarrtarar

Page 10: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

9

3TáárgcleachtasmaidirleisseoáthreorúleRannóg26denAchtOideachais,1998marseoaleanas:(1) Féadfaidhtuismitheoirímacléinnscoileaitheantacumanntuismitheoirídonscoilsinabhunúagusachothabháilasmeascalínagusbeidh

anceartagtuismitheoiríuilemhicléinnnascoilesinabheithinagcomhaltaídenchumannsin.(2)Déanfaidhcumanntuismitheoiríleasannanamacléinniscoilachurchuncinnigcomharlebord,lePríomhoide,lemúinteoiríaguslemic

léinnnascoile...(3)Déanfaidhanbordteagmháilachurchuncinnidiranscoil,tuismitheoirímacléinnsascoilsinagusanpobalagus,igcástuismitheoiríar

mianleocumanntuismitheoiríabhunú,déanfaidhsééascaíochtdóibhagustabharfaidhségachcúnamhréasúnachdóibhagusdochumanntuismitheoirínuairabheidhsébunaithe.

(4) (a)Déanfaidhcumanntuismitheoirí,taréisduligcomhairlelenachomhaltaí,rialachalenarialófarachruinnitheagusaghnóagusseoladhaghnóthaí.

(b)Másrudégombeidhcumanntuismitheoirícleamhnaithelecumannnáisiúntatuismitheoirí,beidhnarialachadádtagraítearimír(a)igcomhréirletreoirlínteabheidheisitheagangcumannnáisiúntatuismitheoirísinlecomhthoiliúanAire.

scoileannaachurarfáil,ibhformáidleictreonachmásféidir,leagthaamachdogachsamhailchigireachtainAguisín2dentreoirseo.

Ceistneoirí IspáirtitheleasmharatábhachtachaiadnatuismitheoiríagusnascoláiríagustámeasagangCigireachtaragcuiddtuairimímaidirlecáilíochtantsoláthair.Tugaimidceistneoirídoshampladethuismitheoiríagusscoláiríirithchuiddármeastóireachtaí,lenandearcthaíafháilarobairnascoile.

TáceistneoirídomhúinteoiríarfáilledéanamharlíneirithnaMeastóireachtaíScoileUile,MeastóireachtaíScoileUile -Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaimagusMeastóireachtaíar IonaidOideachais iscoileannaníosmó(ochtarnóníosmómúinteoirípríomhshrutha).

Iscoileannainadtugtarceistneoirídomhúinteoirí, iarrtararanbpríomhoideeolasathabhairtdonfhoireannscoilemaidirleisangceistneoirarlíneroimhangcéiminscoile.

Féadfar tagairtadhéanamhsatuairiscchigireachtad’fhaisnéisafuarthasdedhroimanailísearnaceistneoirí,achníchuirtearfaisnéismhionsonraithestaitistiúilsanáireamh.Tugtarachoimrearshonraícomhiomlánaithenagceistneoiríseodonscoil.TánaceistneoirícomhlánaitheaonairfaoirúndaingeanagangCigireacht.

CruinnitheNíbhíonnréamhchruinnitheannachigcásnasamhlachameastóireachtadomheastóireachtaíscoileuile(MSUagusMSU-BCF)nuairabhíonncruinnitheannroimhangcéadláinscoiledenchigireacht.Déanannancigiretuairiscithe, igcomhairle leisanbpríomhoide,socruithedochruinnithe lehionadaitheónmbordbainistíochtaagusónbpátrúnagusleisanbhfoireannscoile.BíonncruinnitheagnacigirífreisinlehionadaitheóngcoistetuismitheoiríigcásannaabhfuilancoistecleamhnaitheleisangComhairleNáisiúntaTuismitheoirí-IarbhunoideachaisnósaphróiseascleamhnaitheleisangComhairleNáisiúntaTuismitheoirí-Iarbhunoideachais.SachásnachbhfuilcoistetuismitheoiríarbunsascoilnósachásnachbhfuilancoistecleamhnaitheleisangComhairleNáisiúntaTuismitheoirí-Iarbhunoideachais,buailfidhnacigiríleisnahionadaithetuismitheoraatáaranmbordbainistíochta.3

b. Le linn na cuairte cigireachta Bíonncigireamháinnóníosmópáirteachsachuairtchigireachta.Braitheannanméidamaaghlacannanchigireachtagusnagníomhaíochtaíathugtarfúthuirithnameastóireachtaaransamhailchigireachta.Is iondúil go dtógann príomhghníomhaíocht na cigireachta idir lá amháin agus trí lá agus bíonncuairteannaarsheomraíranga,cruinnithe,ceistneoiríachurarscoláirí,athbhreithniúardhoiciméid,agusaiseolasathabhairtsanáireamhinti.Leagannancigiretuairiscitheamchlárginearáltaamachdonmheastóireacht.Déanfaraonathruithearanamchláraphlélepríomhoidenascoileroimhré,nuairisféidir.

CeistneoiríNuairaúsáidteariad,cuireannancigireceistneoiríscoláiríarshampladescoláiríarangcéadládenchigireachtnóigcásMeastóireachtScoileUilenóMeastóireachtScoilUile,BainistíochtCeannaireachtagusFoghlaim,arlágogairidroimhthréimhsenacigireachtainscoile.

Page 11: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

10

Cruinnithe agus agallaimh Eagraíonn an cigire cruinnithe agus agallaimh i gcomhairle leis an bpríomhoide. Ag brath ar antsamhailchigireachta,féadfaidhcruinnitheabheithannlehionadaitheónmbordbainistíochtaagusónbpátrún,lehionadaitheónatuismitheoirí,leisanbhfoireannmúinteoirí,lehionadaitheónbhfoireannbhainistíochtainscoile,leisanbhfoireannriachtanasspeisialtaoideachaisaguslecúntóiríriachtanasspeisialtaoideachais,lebailloiriúnachaeiledenfhoireannaguslegrúpaídescoláirí.Máscuí,buailfidhancigirefreisinlefócasghrúpadescoláirí.IgcásmeastóireachtaIscoileuile(MSU)bíonnroinntdenacruinnitheseoroimhthréimhsenacigireachtainscoile.

Cuairteanna ar sheomraí rangaTuganncigirícuairtarsheomraírangaagusarshuíomhannafoghlamaeilelelinnnacuairtecigireachtale breathnú ar an bhfoghlaim agus ar an teagasc, le hidirghníomhú leis na scoláirí féin, agus lehathbhreithniúadhéanamharagcuidoibre.

Isféidirgombreathnófararanteagascagusaranbhfoghlaiminaonsuíomhfoghlamasascoilirithnameastóireachta.Isféidirgombeidhigceistleisseoobairadhéanannbaillfoirneshealadachaagusmicléinniarchéimeoideachaisatáimbunoibresascoiltráthnacuairtecigireachta.Isféidirgombeidhigceistfreisinanobairadhéanannfoireanndaoinesheachtrachatáfostaitheaganmbordbainistíochtachunteagasc/tacaíochtbhreiseathabhairtdoscoláirílelinnamscoile.

Breathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnascoláiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.

Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanascoláiríchuncinnagusatharraingítear isteachsanfhoghlaimgocuí iad.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláiríchomhmaith.Féadfaidhancigireidirghníomhúlescoláirífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídásaothair.

Tugtaraiseolasóbhéaldonamúinteoiríaonairagdeireadhnagceachtanna,nóagaméigineilelelinnnacuairtecigireachta.Baineannant-aiseolaslecáilíochtfhoriomlánanteagaiscagusnafoghlama,aguslecáilíochteispéirisnascoláirísacheacht.Tugtaraitheantasdodhea-chleachtaisafheictear,daingníteariad,agusdéantarmoltaíchuniadafheabhsúnuairisiomchuí.

DoiciméidBraitheannlíonbeagnandoiciméadascrúdaítearlelinnmeastóireachtaarfhócasnacigireachta.Leagtaramachiadseoidtacalegachceannd’ársamhlachacigireachtainAguisín2dentreoirseo.Féadfaidhcigireaondoiciméidnótaifidscoilearbitheileabhaineannlesaincheisteannaarleithathagannchunsolaisirithnameastóireachtaalorgfreisin.

Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláiríchomhmaith.Cuirteargnóthachtáilsnascrúduitheteistiméireachtaigcomhthéacsnascoilefaoichaibidilfreisin.Níléirítearfaisnéisstaitistiúilarbithidtuairiscíscríofa,áfach.

Cleachtas gairmiúil a mheasCégurléirgobhfuilbaintagcigireachtaílemeastóireachtadhéanamharchleachtasgairmiúilmúinteoiríagusarcháilíochtnafoghlamaaéascaítearsaseomraranga,nícigireachtinniúlachtagairmiúlaéanpróiseascigireachta.Tánósannaimeachtaarbunderéiralt24denAchtOideachais,1998lecurarchumasscoileannadéileáillefadhbannaóthaobhnahinniúlachtagairmiúlade.IssocruitheannféiniadnasocruithecigireachtaatáleagthasíosinAlt24nachbhfuilbaintnápáirtaculeisangcigireacht.Sachásgobhfuilimníthromchúiseacharangcigirefaoicháilíochtanteagaiscagusnafoghlamaigceachtáirithearbhreathnaighsé/síairagus/nóimníabhaineannlefolláineagussábháilteachtscoláirí,áfach,cuirfearanimnísininiúldonphríomhoideagusdonmhúinteoirmarchuiddenaiseolasathabharfar.Igcásimníabhaineannlebainistíochtagus/nóceannaireachtsascoil,cuirfeariadiniúldonphríomhoideagusdochathaoirleachbhordbainistíochtanascoilemarchuiddenaiseolastugtha(nó,igcásscoileannafaoichoimirceBOO,donphríomhoide,cathaoirleachanbhoirdagusPríomhfheidhmeannachanBOO.

Page 12: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

11

Nósanna Imeachta um Chosaint Leanaí a chomhlíonadhD’eisighanRoinnOideachaisagusScileannaImlitir0065/2011agusNósanna Imeachta maidir le Caomhnú Leanaí i mBunscoileanna agus i Scoileanna Iarbhunscoile (2011)imíMheánFómhair2011.Marchuiddemheastóireachtaíscoileuile,fiosróidhancigire(nacigirí)anscéalmaidirlecomhlíonadhginearáltascoileleceanglaisnanósannaimeachtaseo.ÉilíteararluchtbainistíochtanascoileanFhoirmFhéintuairiscitheScoileumChosaintLeanaíachomhlánúroimhangcuairtchigireachtaaguslorgaíonnancigire(nacigirí)tuilleadhfianaiseirithnacuairtecigireachtalenadheimhniúgobhfuilnaNósanna Imeachta maidir le Caomhnú Leanaí i mBunscoileanna agus i Scoileanna Iarbhunscoile(2011)ágcomhlíonadhaganscoil.TádecheangalarangCigireachtdulidteagmháillehúdaráisnascoileigcásannainadtagannséchunsolaisnachbhfuilnanósannaimeachtaágcomhlíonadhaganscoil.

c. Tar éis na cuairte cigireachta Cruinnithe aiseolaisDeghnáth,bíonncruinnitheaiseolaisanngodíreachnógogairidindiaidhchríochnúnacigireachta.Cuidthábhachtachdenphróiseasmeastóireachtaiseaiad.

Lelinnnagcruinnithetásémaraidhmagangcigire(nacigirí):

• meastóireachtathabhairtarobairnascoile

• aitheantasathabhairtdodhea-chleachtassascoil

• deiseannaathabhairtdoshoiléiriúeolaisarbith

• eolasarbitheileatáoiriúnachabhailiú

• sainaithintadhéanamharréimsínachmórafhorbairt

• pléadhéanamhfaoingcaoiinarféidirleisanscoilforbairttríphríomh-moltaínameastóireachtaachuribhfeidhm

An tuairisc mheastóireachtaCuirteardréacht-tuairiscchigireachtaigcríchindiaidhchríochnúnagcruinnitheaiseolais,achamháinigcáscigireachtateagmhasaínuairnachn-eisíteartuairiscchuiganscoil.Leagtaramachsatuairiscseopríomhchinntíagusmoltaínameastóireachta.DéantaríaphróiseáiltríghnáthphróisisdhearbhaithecáilíochtanaCigireachtaaguseisíteardonscoil íchunnafíricí intiadhearbhúagusinadhiaidhsineisíteardonscoilíantuairiscdheiridhansinchungodtabharfaidhluchtnascoilefreagrauirthi,maratáleagthasíossadoiciméadTreoirlínte um Fhoilsiú Tuairiscí Cigireachta Scoile:(RoinnOideachaisagusScileanna,2015).

Nuairaeisítearandréacht-tuairiscchunnafíricíadhearbhú,bíonndeisaganbpríomhoideagusagcathaoirleachanbhoirdairdnaCigireachtaadhíriúarearráidfíricíarbithatásadréacht-tuairisc,darleo.Inadhiaidhsin,eisítearantuairisc,leasaithemásgá,chuiganscoillehaghaidhfreagairtscoile.Bíonndeisagbordnascoilefreagairtscríofaarantuairiscachuristeach,inaleagtaramachcadéadhéanfaidhséledulingleicleisnamoltaíd’fheabhsúchánsatuairisc.Foilsítearantuairiscagus,deghnáth,anfhreagairtscoileansin.

3. FOILSIÚ NA TUAIRISCE CIGIREACHTAFoilsítearantuairiscchríochnaitheagusfreagairtnascoilearshuíomhgréasáinnaRoinneOideachaisagusScileanna(www.education.ie).TácursíosdéantaarnasocruithemionsonraitheidtacalefoilsiúnadtuairiscícigireachtaindoiciméadarleithdarteidealTreoirlínte um Fhoilsiú Tuairiscí Cigireachta Scoile:(AnRoinnOideachaisagusScileanna,2015)

Page 13: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

12

4. GNÍOMHÚ DE RÉIR NA TUAIRISCE CIGIREACHTA Isceartdonbhordbainistíochta,marchuiddáchlároibrefeabhsúcháinscoile,natorthaíagusnamoltaísatuairiscaphléagus, igcomharlepríomhoidenascoile,pleanáilagusmaoirseachtadhéanamhigcomhairnangníomhachtaíatáagteastáilchunmoltaínatuairisceachuribhfeidhm.Iscóirdonscoilleasabhaintasantuairisc,maraonlecineálachaeilefianaiseabhailíonnanscoil,lebonneolaisachurfaoinapróisisumfhéinmheastóireachtscoileagusfaoinacuidpleanálad’fheabhsúchánagusd’fhorbairt.IgcásscoiledechuidBOO,moltargurcheartgombeadhpríomhfheidhmeannachanBOO,nóoifigeachtharac(h)eann,páirteachinaleithéiddephlé.

Cégurbiadanbordagusanpríomhoide(nóPríomhfheidhmeannachanBhoirdOideachaisagusOiliúna(BOO)igcásscoiledechuidBOO)ismóatáfreagrachasmaoirseachtadhéanamharchuribhfeidhmnamoltaíagusnabhfeabhsúchánidtuairiscchigireachta,tádefhreagrachtarphátrúnnóariontaobhaithenascoileachinntiúgondéantarbeartaleantachaéifeachtachaindiaidhnacigireachtafreisin.Igcásannaáirithe,b’fhéidirgodteastódhóscoileannarochtainafháilarangcúnamhachuireannnaseirbhísítacaíochtascoileagusfoinsícomhairleeilear fáilnuairatáfeabhsúcháinábpleanáilaguságcur ibhfeidhmacu.

DéanfaidhanChigireachtagusrannógaeilesaRoinnOideachaisagusScileannamonatóireachtarchuribhfeidhmnamoltaísnascoileannaroghnaitheagusarfudanchóraisgoginearálta.D’fhéadfadhségomeasfadhanChigireachtanméiddulchuncinnatádéantaidtaobhnamoltaíidtuairiscchigireachtaábhairachuribhfeidhmníosdéanaí.

5. CREAT CÁILÍOCHTA DO SCOILEANNALe Ag Breathnú ar an Scoil Againne 2016: Creat Cáilíochta d’Iar-Bhunscoileanna cuirtear tacarcomhaontaitheaguscomhleanúnachdechaighdeáinarfáildondádhiminseand’obairscoileanna:

• teagascagusfoghlaim

• ceannaireachtagusbainistíocht

Táséceapthadomhúinteoiríagusdocheannairíscoilelehúsáidchunnacuirchuigeteagaiscagusfoghlamaiséifeachtaíagusismealltaíachuribhfeidhmaguschunfeabhasachurarcháilíochtnaceannaireachtainascoileanna.Tríthacardechaighdeáinasholátharathuganncursíosar‘chleachtaséifeachtach’agusar‘chleachtasfíoréifeachtach’,cuideoidhancreatlescoileannaaláidreachtaíagusaréimsíforbarthaaaithintaguscuirfidhséaragcumasseilbhaghlacadharabhforbairtagusfeabhsúchánféin.Aranmbealach seo, féachannanCreat Cáilíochta do Scoileanna le cuidiú le scoileannachunféinmheastóireacht,cleachtasathmhachnamhachagusfreagrúlachtarriachtanaisnabhfoghlaimeoiríaleabúinaseomraíranga,inascoileannaagusinasuíomhannafoghlamaeile.

BainfearúsáidasangCreat Cáilíochta chunbonneolaisachurfaoiobairnagcigiríderéirmaradhéanannsiadmonatóireachtagustuairisciúarangcáilíochtiscoileanna.Bainfidhnasamhlachameastóireachtaúsáidasnagnéithedenchreat ismóatáábharthad’fhócasnasamhla.Aranmbealachseo,cégombainfearúsáidasangcreatgosolúbtha,cinnteoidhségombíonncomhsheasmhachtimeastóireachtaínaCigireachta.

MarthoradharAg Breathnú ar an Scoil Againne 2016: Creat Cáilíochta d’Iar-Bhunscoileanna achurarfáilgopoiblí,cuideofarletuismitheoiríagusdaoineeilenabreitheannameastóireachtaidtuairiscícigireachtaathuiscint.Cuideoidhanteangachoiteannasholáthraíonnancreat lepléfiúntachidirmúinteoirí,gairmeoiríoideachais,tuismitheoirí,scoláirí,pobailscoileagusanpobalníosleithnefaoingcáilíochtinárscoileanna.

Page 14: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

13

TÁBLA 1: CREAT CÁILÍOCHTA D’IAR-BHUNSCOILEANNA- FORLÉARGAS

CEA

NN

AIR

EAC

HT

AG

US

BAIN

ISTÍ

OC

HT

DOMAINS STANDARDS

Ceannaireachtarfhoghlaimagusar

theagasc

Maidirleisnaceannairíscoile:

cuireannsiadcultúrd’fheabhsú,comhoibriú,nuálaíochtaguscruthaitheachtsanfhoghlaim,sateagascagussamheasúnúchuncinn

cothaíonnsiadtiomantasdonchuimsiú,comhdheiseannaagusforbairtiomlánaíochgachscoláire

bainistíonnsiadpleanáilaguscuribhfeidhmchuraclamnascoile

cothaíonnsiadforbairtghairmiúildomhúinteoiríashaibhríonnfoghlaimnamúinteoiríagusnascoláirí

Aneagraíochtabhainistiú

Maidirleisnaceannairíscoile:

bunaíonnsiadtimpeallachtfoghlamaordúil,slánagussláintiúil,aguscoinníonnsiadítríchumarsáidéifeachtach

bainistíonnsiadacmhainnídaonna,fisiciúlaagusairgeadaisnascoilechuneagraíochtfoghlamaachruthúagusachoinneáil

bainistíonnsiadstaideannadúshlánachaaguscastaarbhealachaléiríonncomhionannas,cothroimeaguscóir

forbraíonnsiadaguscuireannsiadibhfeidhmcóraschunfreagrachtaguscuntasachtghairmiúilachurchuncinn

Ceannaireachtarfhorbairtnascoile

Maidirleisnaceannairíscoile:

cuireannsiadanfhísatámarthreoiraganscoiliniúlagusbíonnsiadigceannasarbhaintamachnafísesin

bíonnsiadigceannasarrannpháirtíochtnascoileibpróiseasleanúnachnaféinmheastóireachta

déanannsiadcaidrimhathógáilagusachoinneáillaistighdenscoil,lescoileannaeile,agusleisanbpobalníosleithne

déanannsiadbainistiú,ceannaireachtagusidirghabháilaranathrúd’fhonnfreagairtarriachtanaisnascoileatáagathrúagusarathruithesanoideachas

Acmhainnnaceannaireachtaa

fhorbairt

Maidirleisnaceannairíscoile:

déanannsiadmeasúnúaragcleachtasmarcheannairíagusforbraíonnsiadantuiscintatáacuarcheannaireachtinbhuanaitheaguséifeachtach

cuireannsiadarchumasnafoirneróilcheannaireachtaaghlacadhagusachuribhfeidhm

cothaíonnsiadaguséascaíonnsiadanfhorbairtarghuthnascoláirí,rannpháirtíochtnascoláiríagusceannaireachtnascoláirí

tógannsiadlíonraígairmiúlaleceannairíscoileeile

TEA

GA

SC

AG

US

FO

GH

LAIM

RÉIMSÍ CAIGHDEÁIN

Torthaínabhfoghlaimeoirí

Maidirleisnascoláirí:

baineannsiadtaitneamhasagcuidfoghlama,tásiadspreagthachunfoghlama,agustásiadagsúillegnóthachtáilmarfhoghlaimeoirí

táant-eolasagusnascileannariachtanachaacuchuniadféinagusagcaidrimhathuiscint

léiríonnsiadant-eolas,nascileannaagusantuiscintatádedhítharchuraclamnahiar-bhunscoile

baineannsiadamachnatorthaífoghlamaatáluaitedogachábhar,cúrsaagusclár

Eispéirisnabhfoghlaimeoirí

Maidirleisnascoláirí:

glacannsiadpáirtgotairbheachingníomhaíochtaífoghlamafiúntacha

fásannsiadmarfhoghlaimeoirítríidirghníomhaíochtaíómósachaaguseispéirisatádúshlánachagustacaíoch

déanannsiadathmhachnamharandulchuncinnmarfhoghlaimeoiríagusforbraíonnsiadmothúchánd’úinéireachtagusdefhreagrachtasabhfoghlaim

faigheannsiaddeiseannachunnascileannaagusnadearcthaíafhorbairtatáriachtanachdonfhoghlaimarfeadhantsaoil

Cleachtasaonairnamúinteoirí

Maidirleisanmúinteoir:

táant-eolasábhair,ant-eolasoideolaíochtaagusnascileannabainistíochtaseomrarangariachtanachaaige/aici

roghnaíonnagusúsáideannsé/sícleachtaisphleanála,ullmhúcháinagusmheasúnaitheachuireannfoghlaimnascoláiríchuncinn

roghnaíonnagusúsáideannsé/sícuirchuigeteagaiscatáoiriúnachdonacuspóirífoghlamaagusdoriachtanaisfoghlamanascoláirí

freagraíonnsé/sídoriachtanaisfoghlamaaonairagusidirdhealaíonnsé/sígníomhaíochtaíteagaiscagusfoghlamamarisgá

Cleachtascomh-choiteann/

comhoibríochnamúinteoirí

Maidirleisnamúinteoirí:

támeasacuaranbhforbairtghairmiúilagusarangcomhoibriúgairmiúilagusglacannsiadpáirtiontu

oibríonnsiadlechéilechundeiseannafoghlamaacheapadhdoscoláiríarfudanchuraclaimagustaobhamuighde

igcomharlenachéileforbraíonnsiadaguscuireannsiadibhfeidhmcleachtaismheasúnaithefhoirmitheachaagusshuimitheachaatácomhsheasmhachagusiontaofa

cuidíonnsiadleisanacmhainnuile-foirneathógáiltrínasaineolasaroinnt

Page 15: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

14

6. CONTANAM NA CÁILÍOCHTAScrúdaíonncigireachtaícáilíochtghnéitheéagsúlad’obairnascoileagamnacigireachta.Arndóigh,níhionanngachgnéd’obairnascoileóthaobhcáilíochtade.Marshampla,b’fhéidirgobhfuilnacigirídentuairimgobhfuilcáilíochtanteagaiscagusnafoghlamaiscoilagleibhéalan-ardatá,achgurchóircáilíochtthacaíochtnascoiledonscoláireafheabhsú.

Baineannnacigiríúsáidascontanamnacáilíochtathíosagusiadagcursíosargachgnéd’obairnascoilelelinncigireachta.Táancontanamcurthainoiriúintchuncuidiúlemeastóiríteachtarbhreithiúnaismheastóireachtaatábunaithearfhianaiseaguslecursíoscruinnadhéanamharchaighdeánsholátharnascoilenóarghnéithedensolátharsin.TáséinúsáidagangCigireachtleroinntbliantaanuaschuncuidiúlecigiríteachtarbhreithiúnaisréadúlafaoicháilíochtghnéithedesholátharnascoile.

CuireadhcontanamcáilíochtailáthairdoscoileannaardtúschuncríochanaféinmheastóireachtainAg Breathnú ar Ár Scoil (2003)aguscuireadhiláthairaríséin2012iFéinmheastóireacht Scoile – Treoirlínte do Scoileanna.Marchuiddenphróiseasféinmheastóireachta,spreagadhscoileannaleisangcontanamaúsáidchuncáilíochtasoláthairamheasaguschunagcleachtasachurarchontanam.

Léiríonnancontanamgombíonncáilíochtscoileigcónaíagteachtchuncinnagusagforbairtagusaithníonnsécomhthéacsuathúilgachuilescoile.Aithníonnségobhfuil formhórnascoileannaagcéimeannaéagsúladenphróiseasfeabhsúchánscoiledoghnéitheáirithedásoláthar.

Tábla 2: Contanam na Calaíochta

LEIBHÉAL CUR SÍOS SAMPLA DE NA TÉARMAÍ TUAIRISCIÚLA

An-mhaith

ÚsáidtearAn-mhaitháitabhfuilcáilíochtnaréimsíandéantarmeastóireachtorthuarchaighdeánan-ard.Níbhíonntioncharrómhóraganlíonbeagréimsíatálefeabhsúarcháilíochtantsoláthairaraniomlán.Doroinntscoileannasachatagóirseobíonnancháilíochtarandearnadhmeastóireachttharcionnagusissamplaídoscoileannaeiledeshárchaighdeáinsholáthair.

An-mhaith;archáilíochtan-ard;an-éifeachtach;cleachtasan-éifeachtach;lemoladhgohard;an-rathúil;beagánréimsílefeabhsú;gohiontach;archaighdeánan-ard.Arfheabhas:tharcionn;arshárchaighdeán,leláidreachtaían-suntasacha;tharbarr

Go maith

ÚsáidtearGo maitháitinabhfuilníosmóláidreachtaísnaréimsíandéantarmeastóireachtorthunánaréimsíinabhfuilgálefeabhasadhéanamh.Bíonntioncharagnaréimsíinabhfuilgálefeabhasadhéanamharcháilíochtfoghlamanascoláirí.Nímórdonscoiltógáilaracuidláidreachtaíagusgníomhúledulingleicleisnaréimsíatáaitheantainabhfuilgálefeabhasadhéanamhleisangcaighdeánan-mhaithabhaintamach.

Gomaith;cáilíochtmhaith;fiúntach;cleachtaséifeachtach;inniúil;úsáideach;inmholta;caighdeánmaith;roinntréimsílefeabhsú

Sásúil

ÚsáidtearSásúiláitabhfuilcáilíochtantsoláthairsáchmaith.Tádíreachníosmóláidreachtaíandéantarmeastóireachtorthunánalaigí.Cénachmbíonndrochthioncharsuntasachagnalaigícuireannsiadsrianleisnataithífoghlamaagusbachóirdulingleicleod’fhonncaighdeánníosfearrabhaintamach.

Sásúil;sáchmaith;solátharoiriúnachcégobhfuilféidearthachtaíannlefeabhasadhéanamh;leibhéalcáilíochtainghlactha;isgáfeabhasadhéanamhiréimsíáirithe

Page 16: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

15

7. ATHBHREITHNIÚ AR CHIGIREACHTAÍIsféidirlemúinteoirnólebordbainistíochtaandearnacigireachtdifeardó/diathbhreithniúaiarraidhderéirnanósannaimeachtaatáimlínithesadoiciméadNós Imeachta Athbhreithnithe do Chigireachtaí ar Scoileanna agus ar Mhúinteoirí faoi Alt 13 (9) den Acht Oideachais 1998(2015).(www.education.ie).

8. FOILSIÚ NA TREORACH SEO AGUS ATHBHREITHNIÚ UIRTHI

CuireadhCuireadhanTreoirseoidtollachéiletaréisduligomhairleleisnacomhpháirtitheoideachaisderéirmaraéilítearlehAlt13(8)denAchtOideachais,1998.

TáanChigireachttiomantadoshíorfheabhasachurarnasliteandéanaimidárgcuidoibremeastóireachtaaguscomhairleiscoileannaagusdéanfarathbhreithniúarábharnaTreorachseogotráthrialta.

LEIBHÉAL CUR SÍOS SAMPLA DE NA TÉARMAÍ TUAIRISCIÚLA

Measartha

ÚsáidtearMeasarthaáit,inainneoingobhfuilroinntláidreachtaísnaréimsíandéantarmeastóireachtorthu,gobhfuilníosmóeasnaimhnólaigíannfreisinnánaláidreachtaí.Beidharanscoildulingleicleheasnaimháiritheganmhoilllenachinntiúgombíonnansolátharsásúilnóníosfearrnásin.

Measartha,laigísoiléireannabhfuiltioncharacuarfhoghlaimnascoláirí;ganabheithchomhsásúilsin;deacrachtaíann;níormórfeabhasadhéanamhiréimsíarleith;gálegníomhúlefeabhasadhéanamh

Lag

ÚsáidtearLagáitabhfuileasnaimhthromchúiseachasnaréimsíandéantarmeastóireachtorthu.Isgádonscoiluilegníomhúláithreacharbhonncomhordaitheledulingleicleisnaréimsíatámarábharimní.Igcásannaáirithe,b’fhéidirgombeidhgálehionchuróghníomhaireachtaíeileletacúleisnafeabhsuithe.

Lag;míshásúil;easnamhach;neamhéifeachtach;godona;athrú,forbairtnófeabhasatásuntasachagteastáil;deacrachtaísuntasachaann

Page 17: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

16

AGUISÍN 1AchoimrearnaSamhlachaCigireachta

SanAguisínseoleagtaramachachoimreghairidargachceanndenasamhlachaseoaleanas:

Samhail leathanach

1.1CigireachtTheagmhasach 17

1.2CigireachtÁbhair 19

1.3MeastóireachtChláir 21

1.4MeastóireachtaíarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS 23

1.5MeastóireachtarIonaidOideachais 25

1.6MeastóireachtScoileUile-Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaim 27

1.7MeastóireachtScoileUile 30

1.8CigireachtLeantach 35

Tásémarspriocagnahachoimrítreoirthagarthaghairidachurarfáild’fhócasmeastóireachtagachuilesamhlaagusnagníomhaíochtaícigireachtaaggachcéimdenphróiseascigireachtaaleaganamach.

Nósanna Imeachta um Chosaint Leanaí a chomhlíonadhMar chuid de gach meastóireacht scoile uile, fiosróidh cigirí comhlíonadh ginearálta scoile leis nariachtanais sna Nósanna Imeachta maidir le Caomhnú Leanaí i mBunscoileanna agus i Scoileanna Iarbhunscoile(2011).

Page 18: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

17

1.1 Cigireacht Theagmhasach

RÉAMHRÁIsécaighdeánanoideachaisatáásholáthardonascoláiríingnáthstaideannaláethúlascoileceanndenaheochairfhócaissachigireachttheagmhasach.Déantaranmheastóireachtigcomhthéacsghnáthobairnascoile,agcurgnéithedechomhthéacsnascoilesanáireamh,lenan-áirítearráiteasmisinnascoileféin.

Tásamhailnacigireachtateagmhasaíceapthalebheithsolúbthaionasgobhféadfarfeidhmabhaintaistileheolasafháilarroinntghnéitheéagsúlad’obairnascoile.Ilíonbeagcásanna,d’fhéadfadhaoncheannnógachceanndenacúiseannaseoaleanasabheithinagcúislecigireachttheagmhasachchomhmaith:

• Meastóireachtadhéanamharchuringníomhtreoirlínte,imlitreacha,rialachán,agustreorachaeilearnandéanamhaganAire

• Eolasabhailiúarfhachtóiríabhféadtariadaúsáidlesainaithintadhéanamharscoileannaabhainfeadhtairbheastuilleadhcigireachta

• Monatóireachtadhéanamharandulchuncinnatáádhéanamhagscoilmaidir lemoltaíarinneadhígcigireachtaíroimheseo

• Eolas a bhailiú ar fheidhmiú agus ar éifeachtacht scoileanna do chúiseanna taighde nó archúiseannaeile,lenan-áiríteareolasachurarfáildorannógaeilesaRoinn

Insíonnancigiredonphríomhoidecúisac(h)uairteagtúscigireachtateagmhasaí.

Meastóireachtiseacigireachttheagmhasacharghnéithed’obairnascoilefaoighnáthchoinníollachaingnáthláscoile.Déghnáth,díríonnsíarghnéithedenteagasc,denfhoghlaimagusarghnóthachtáilnascoláiríagustacaíochtdoscoláirí.Tacaíonnanchigireachttheagmhasachlecaidreamhcomhghairmiúilidirmúinteoiríagusancigire.Caitheannancigireac(h)uidamaagbreathnúgodíreacharanteagascagusaranbhfoghlaimsaseomrarangad’fhonncáiíochtantsoláthairamheas,obairnamúinteoiríagusnascoláiríadhearbhúagustacúleisanbhfeabhsúchán.Tuganncigireachtaíteagmhasachadeisdonmhúinteoirpléadhéanamharshaincheisteannaatábainteachleisangceachtaguscomhairlealorgóngcigire.

Tacaíonncigireachtaíteagmhasachalerólceannaireachtaoideachaisanphríomhoidetrídheisathabhairtdó/dicomhphlégairmiúiladhéanamhlecigiríarnitheáiritheabhfuilsainbhaintaculeisanscoil.Isféidiraiseolasóbhéalanchigireaúsáidlecabhrúlescoileannasainaithintadhéanamharláidreachtaíóthaobhantsoláthairoideachaisdeagusathmhachnamhgairmiúilaéascúarnagnéithenachmórafhorbairttuilleadh.Cuireannanchigireachttheagmhasachlepróisisfhéinmheastóireachtanascoileféinarangcaoiseo.Bachóirgogcuirfeadhant-aiseolasathugannancigiredonmhúinteoiragusdonscoilleisanathmachnamhgairmiúilagusleisanbhféinmheastóireacht,agusgobhfeabhsófaítorthaídonascoláirídábharr.

FÓCAS MEASTÓIREACHTA

Bíonnformhórnagcigireachtaíteagmhasachadírithearanteagascagusaranbhfoghlaim.Breathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnascoláiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.

Page 19: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

18

Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanascoláiríchuncinnagusatharraingítear isteachsanfhoghlaimgocuí iad.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláiríchomhmaith.Féadfaidhancigireidirghníomhúlescoláirífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídásaothair.

Meastaroireadagusatáspriocannafeabhsaithescoileuileagdulibhfeidhmarangcleachtassaseomrarangaagusarcháilíochtanteagaisc,nuairisiomchuí.

ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : CIGIREACHT THEAGMHASACH

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA

GníomhaíochtnaCigireachta

Láscoileamháin,gohiondúil

Nílthugtarfógraroimhré

Bualadhleisanbpríomhoide

Faighcóipd’amchláirnascoile

Dréacht-sceidealdechuairteannaranga-roinnítearseoleisanbpríomhoideroimhthúsnagcuairteanna

Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim

Caidreamhlescoláiríagusathbhreithniúarobairnascoláirí

Aiseolaschuigmúinteoiríaonairaraibhbreathnóireachtdéantaaragcleachtas

Cruinniúaiseolaislepríomhoideagus/nópríomhoidetanaisteach

Níéisíteartuairiscscríofaarbithchuiganscoil

Page 20: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

19

1.2 Cigireacht Ábhair

RÉAMHRÁGnéd’obairmheastóireachtaaguschomhairleachcigirí iar-bhunscoile,abhfuiltábhachtnachbeagagbaintléi,iseaanchigireachtábhair.Táanpróiseasdírithearréimsícuraclaimaonairachuireannscoileannaarfáilagustásémaraidhmaigenadea-chleachtaisadhearbhúagusmoltaíadhéanamh,nuairisiomchuí,chuncuidiúletuilleadhforbarthanaréimse.Isféidircigireachtábhairadhéanamhléiféinnómarchuiddemheastóireachtscoileuile.

FÓCAS MEASTÓIREACHTADéanannancigirean teagascagusan fhoghlaimamheasagus tugann sé/sí tuairiscorthu faoinaceannteidilnófaoinaréimsífiosrúcháinseoaleanas:

• Teagasc,foghlaimagusmeasúnú

• Solátharábhairagustacaíochtscoileuile

• Pleanáilagusullmhúchán

Teagasc, foghlaim agus measúnúBreathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnascoláiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.

Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanascoláiríchuncinnagusatharraingítearisteachsanfhoghlaimgocuíiad.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláiríchomhmaith.Cuirteargnóthachtáilsnascrúduitheteistiméireachtaigcomhthéacsnascoilefaoichaibidilfreisin.

Breathnaítear ar na deiseanna a thugtar do scoláirí na bunphrionsabail atá mar bhonn agus marthacaagclárafhorbairt(marshampla,litearthacht,uimhearthacht,scileannaidirphearsantaigcásnahArdteistiméireachtaFeidhmí).Meastaroireadagusatáspriocannafeabhsúcháinscoileuileagdulibhfeidhmarangcleachtassaseomrarangaagusarcháilíochtanteagaisc,nuairisiomchuí.

Soláthar ábhair agus tacaíocht scoile uileBreathnaíonnancigirearnasocruitheatáibhfeidhmsascoilchunrochtainscoláiríaranábharagusarannpháirtíochtannaéascú,lenan-áirítearsannadhdorang-ghrúpaíagusdáileadhamadonábhararamchlárnascoile.Inatheanntasin,cuirtearoireadagusabhíonnfáilaráiseannaagusaracmhainníoiriúnachaidtacaleisanábharatheagascagusafhoghlaim,chomhmaithleisantacaíochtachuirteararfáilsascoild’fhorbairtghairmiúilleanúnachnamúinteoiríagusdoscaipeadhandea-chleachtaisfaoichaibidilfreisin.

Pleanáil agus ullmhúchánScrúdaítearstruchtúirnaroinneábhairagusnasocruitheatáaganscoilchunpleanáilchomhoibríochaéascú.Déantarathbhreithniúfreisinarphleannaroinneábhairagusardhoiciméidphleanálaaonairnamúinteoiríigcomhairnagceachtannaarbreathnaíodhorthulenamheascéacuanbhfuilsiadagteachtleriachtanaisanchuraclaimagusleriachtanaisagussuimeannanascoláirí.Breathnaíonnancigirearangcaoiandéanannanrannógábhairmonatóireachtagusathbhreithniúarabpróiseaspleanálaábhairféinagusaroireadagusachuireannanfhéinmheastóireachtbonneolaisfaoichleachtaisnamúinteoirísaseomraranga.

Page 21: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

20

ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : CIGIREACHT ÁBHAIR

ROIM

H C

HU

AIR

T N

A

CIG

IREA

CH

TA

GníomhaíochtnaCigireachta

Fógracúigládonscoil/bord/caomhnoir/ETBarannguthánagustrír-phost

Téannancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoillecurchuigenacigireachtaamhíniúagusleheolasamchláiradhearbhú

Gníomhaíochtscoile

Líonannanpríomhoide/múinteoiríábhairfoirmeolaisábhair

Doiciméidphleanaladonabhararleithagusamchlairnamúinteoirícurthachuigangcigiretuairiscithe(másgá)

Bacheartgombeadhtaifidmeasúnaithe,taifidtinrimharfáilarscoil

I RIT

H

NA

CIG

IREA

CH

TA

CigireachtGníomhaíocht

Dháláscoile,gohiondúil

Agbualadhlepríomhoide

Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim

Caidreamhlescoláirí

Athbhreithniúarobairnascoláirí

Aiseolasdomhúinteoiríaonairagusdonphríomhoide

Cruinniúlefoireannábhair/comhordaitheoir(nuairisféidir)

CruinniúlecomhordaitheoirSEN(másgá)

Athbhreithniúardhoiciméid-tátharagsúilgurféidirlemúinteoirípleanleathanscríofadágcuidoibreachuriniúldochigiríarbhonntéarmaagusbliantúil.Ní gá domhúinteoirípleanannascríofaaonairdocheachtaullmhúdochigireachtábhair.

GníomhaíochtnaCigireachta

Cruinniúiar-mheastóireachtalefoireannnascoile

Cruinniúiar-mheastóireachtalefoireannábhair(másféidir)

Dréacht-tuairiscullmhaitheagangcigire(nacigirí)

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA

GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)

GníomhaíochtnaCigireachta

AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne

Page 22: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

21

1.3 Meastóireacht Chláir

RÉAMHRÁTáanpróiseasdírithearchláirchuraclaimarleithachuireannscoileannaarfáilagustásémaraidhmaigenadea-chleachtaisadhearbhúagusmoltaíadhéanamh,nuairisiomchuí,leisangclárafhorbairttuilleadh.Isféidirmeastóireachtchláiradhéanamhléiféinnómarchuiddemheastóireachtscoileuile.

Baintearúsáidassamhailchigireachtanamheastóireachtacláirchunmeastóireachtadhéanamharcháilíochtagusaréifeachtachtnagclárseoaleanasaguslecomhairleagustacaíochtachurarfáildomhúinteoirí,dophríomhoidí,agusdoluchtbainistíochtanascoileiniar-bhunscoileannaagusinionaidoideachais(mábhaineann):

• ClárScoileanTeastaisShóisearaigh(CSTS)

• ClárnahIdirbhliana(IB)

• AnArdteistiméireachtFheidhmeach(ATF)

• GairmchlárnahArdteistiméireachta(GCAT)

TáClárScoileanTeastaisShóisearaighdírithegoháirithearscoláirínasraithesóisearaí(iar-bhunscoilshóisearach)atá imbaolabheith ina luathfhágálaithescoile,b’fhéidirgananTeastasSóisearachachríochnú.Arleibhéalnasraithesinsearaí,féadfaidhscoilIdirbhliainroghnachachurarfáil,athaganndíreachindiaidhnasraithesóisearaí.TugannanIdirbhliaindeisdoscoláirítaithíafháilarréimseleathand’ionchuiroideachasúla,taithíoibreinameasc.Sadábhliaindeiridhdentsraithshinsearachgabhannnascoláirídocheannamháindethríchlár,ambíonnscrúdústáitagandeireadh:anArdteistiméireacht,GairmchlárnahArdteistiméireachta,nóanArdteistiméireachtFheidhmeach.

Tásémaraidhmagmeastóireachtaícláirfeabhsúleanúnachachothútríaiseolasaguscomhairleachurarfáilarbhonnfianaise,rudarchóirdóanclárafheabhsúaguscurlehathmhachnamhgairmiúilagusféinmheastóireachtnafoirnecláir.

FÓCAS MEASTÓIREACHTATugannmeastóireachtchláirdeisdomhúinteoiríagusdoluchtbainistíochtanascoileathmhachnamhadhéanamharanmbunúsleclárachurlecuraclamnascoileagusarcháilíochtthríphríomhghnédensolátharoideachaissachláratásonraithe.Isiadnatríghnéseo:

1. Teagasc,foghlaimagusmeasúnú

2. Solátharcláiragustacaíochtscoileuile

3. Pleanáil,comhordú,agusmeastóireachtarchlár

Teagasc, foghlaim agus measúnúBreathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnascoláiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.

Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanascoláiríchuncinnagusatharraingítearisteachsanfhoghlaimgocuíiad.Cuirtearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláirífaoichaibidilchomhmaith.Cuirtearfaoichaibidilchomhmaithcéchomhmaithagusaéiríonnleisnascoláirísnascrúduitheteastaisigcomhthéacsnascoile.

Page 23: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

22

Breathnaítear ar na deiseanna a thugtar do scoláirí na bunphrionsabail atá mar bhonn agus marthacaagclárafhorbairt(marshampla,litearthacht,uimhearthacht,scileannaidirphearsantaigcásnahArdteistiméireachtaFeidhmí).Déantarmeastóireachtaroireadagusatáspriocannafeabhsaithescoileuileagdulibhfeidhmarangcleachtassaseomrarangaagusarcháilíochtnafoghlama,nuairisiomchuí.

Soláthar cláir agus tacaíocht scoile uileBreathnaíonnancigirearnasocruitheatáibhfeidhmsascoilchunrochtainscoláiríaranábharagusarannpháirtíochtiontuaéascú,lenan-áirítearsannadhdorang-ghhrúpaíagusdáileadhamadonábhararamchlárnascoile.Inatheanntasin,breathnaíteararoireadagusabhíonnfáilaráiseannaagusaracmhainníoiriúnachaidtacaleisanábharafhoghlaimagusatheagasc,chomhmaithleisantacaíochtachuirteararfáild’fhorbairtghairmiúilleanúnachnamúinteoiríagusdoscaipeadhandea-chleachtaissascoil.

Pleanáil, comhordú, agus meastóireacht ar chlárScrúdaítearnastruchtúirdochomhordúanchláiragusnasocruithechunpleanáilchomhoibríochaéascú.Déantarathbhreithniúarphleananchláiragusardhoiciméidphleanálaaonairnamúinteoiríigcomhairnagceachtannaarbreathnaíodhorthulenamheascéacuanbhfuilsiadagteachtleriachtanaisanchláiragusleriachtanaisagussuimeannanascoláirí.Breathnaíonnancigirefreisinarangcaoiandéanannfoireannanchláirmonatóireachtagusathbhreithniúarabpróiseaspleanálaféinagusaroireadagusaimríonnantorthaínameastóireachtaarangclártionchardearfachareispéireasfoghlamanascoláirílaistighdenchlár.

ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : MEASTÓIREACHT CHLÁIR

ROIM

H C

HU

AIR

T N

A C

IGIR

EAC

HTA Gníomhaíochtna

Cigireachta

Fógracúigládonscoil/bord/caomhnoir/ETBarannguthánagustrír-phost

Téannancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoillecurchuigenacigireachtaamhíniúagusleheolasamchláiradhearbhú

Gníomhaíochtscoile

Líonannpríomoide/múinteoirícláirfoirmeolaischláir

Doiciméidphleanalaabhaineannlehábhairarleithagusamchláirmúinteoirícurthachuigangcigiretuairiscithe(másgá)

Bacheartgombeadhtaifidmeasúnaithe,taifidtinrimharfáilarscoil

I RIT

H N

A C

IGIR

EAC

HTA

GníomhaíochtnaCigireachta

Dháláscoile,gohiondúil

Cruinnitheleisanbpríomhoideagus/nólecomhordaitheoiranchláir

Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim

Caidreamhlescoláiríagusathbhreithniúarobairnascoláirí

Aiseolasdomhúinteoiríaonairagusdonphríomhoide

Cruinniúlefoireannanchláirnólegrúpabeagd’eochairbhaillfoirne

Cruinniúfócasghrúpanascoláirí

Athbhreithniúardhoiciméid-tátharagsúilgurféidirlemúinteoirípleanleathanscríofadágcuidoibreachuriniúldochigiríarbhonntéarmaagusbliantúil.Ní gádomhúinteoirípleanannascríofaaonairdocheachtaullmhúdochigireachtábhair

Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanphríomhoideagus/nóleas-phríomhoideagusancomhordaitheoircláir

Ullmhaíonnancigiredréacht-tuairisc

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)

GníomhaíochtnaCigireachta

AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne

Page 24: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

23

1.4 Meastóireacht ar Phleanáil Ghnímh d’Fheabhsúcháin i Scoileanna DEIS

RÉAMHRÁI2005d’fhoilsighanRoinnDEIS (Comhionannas Deiseanna sna Scoileanna a Sheachadadh) An Plean Gníomhaíochta um Chuimsiú Oideachais.TásémaraidhmagpleangníomhaíochtaDEISachinntiúgo bhfreastalaítear ar riachtanais oideachasúla leanaí agus daoine óga a thagann ó phobail faoimhíbhuntáiste.Faigheanniar-bhunscoileannaatápáirteachinDEIStacaíochtaíagusacmhainníbreise,solátharbreisefoirnesanáireamh,trídangClárTacaíochtadoScoileannad’fhonncúnamhathabhairtdóibhaidhmeannaanphleangníomhaíochtaabhaintamach.FaigheannscoileannaDEIStacaíochtfreisinóchomhordaitheoirteagmhálabaile,scoileagusanphobail(CTBSP)agusóngClárCríochnaitheScolaíochta(CCS).

TátharagsúilgodtacóidhscoileannaafhaigheannantacaíochtagusnahacmhainníbreisedebharrgobhfuilsiadpáirteachinDEISleisanbpleangníomhaíochtaDEIStríphróisisphleanálaagusmonatóireachtacórasachachuribhfeidhmsascoilféinagusagleibhéalnabraislescoileanna/anphobail.GnéabhfuiltábhachtnachbeagagbaintléiibpróiseaspleanálaagusmonatóireachtaDEISisearannpháirtíochtnascoláirí,nadtuismitheoirí,agusnabpobalagusnangníomhaireachtaísacheantaráitiúil.

Tátharagsúilgobhforbróidhscoileannapleanannagníomhaíochtachunnaréimsí seoa leanas (adtugtartéamaíDEISorthu)afheabhsú:tinreamh;coinneáil;dulchuncinnoideachasúil;litearthacht;uimhearthacht; gnóthachtáil oideachasúil; comhpháirtíocht le tuismitheoirí; comhpháirtíocht lescoileannaagussoláthróiríoideachaiseile,agus legníomhaireachtaí seachtracha.Tátharagsúilgodtacóidhpríomhoidí,boirdbhainistíochta,agusfoirnebainistíochta inmheánacha lecur ingníomhpleanannagníomhaíochtatríblianaDEIS.Iscóirdonscoilmonatóireachtrialtaadhéanamharadulchuncinnileithnapleanannagníomhaíochtaseoachuribhfeidhmagusnahathruitheisgáadhéanamhibhfianaisenataithíafhaightear.

Meastóireacht dhírithe is ea samhail mheastóireachta DEIS ina mbreathnaítear ar phleanáilghníomhaíochta na scoile le haghaidh feabhsúcháin i dtaca le gach téama DEIS. Is é cuspóir nameastóireachtanátacaíochtathabhairtd’fheabhsúchánscoileaguscáilíochtnahoibreadhéantariscoileannaadhearbhúd’fhonncomhionannasdeiseannaoideachasúlaabhaintamacharmhaithelenascoláirí.Cuireannsíarchumasnagcigiríamheascéchomhhéifeachtachisatáciribhfeidhmnascoileannaaridirghabhálachaagusarthionscnaimharleith,aguseolascothromledátaachurarfáildonchóras.

FéachannmeastóireachtaíDEISleisandea-chleachtassascoilaaithintagusadhearbhúaguslemoltaísoiléireathabhairtd’fhorbairtagusfeabhsúchánníosmó.TugtartuairiscghontachigireachtadonscoilagusdonphobalagdeireadhphróiseasmeastóireachtaDEIS.

FÓCAS MEASTÓIREACHTADéantarpleanáilghníomhaíochtaDEISnascoilelehaghaidhfeabhsúcháinamheasagustugtartuairiscuirthi faoi shamhail mheastóireachtaDEIS. Cuirtear faoi chaibidil an chaoi a ndéanann scoileannapleanannagníomhaíochta lehaghaidh feabhsúcháina cheapadhagusa chur ibhfeidhm,agusanchaoiandéanannsiadmonatóireachtorthu,igcásthéamaíDEIS:tinreamh;coinneáil;dulchuncinnoideachasúil;litearthacht;uimhearthacht;gnóthachtáiloideachasúil,comhpháirtíochtletuismitheoiríagusledaoineeile.

Breathnaíonncigiríarnagnéithepleanálaseoaleanasnuairatápleanáilghníomhaíochtanascoilelehaghaidhfeabhsúcháinámeasacu:anailísiúsonraíagusbeartúspriocannaachuidíonnlestraitéisíagusidirghabhálachaaroghnú;straitéisíagusidirghabhálachaachuringníomh;agusanmhonatóireachtagusantomhasaranéifeachtagusandulchuncinnatádéanta.

Page 25: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

24

CuirtearcáilíochtaguséifeachtachtcheannaireachtphróiseaspleanálaDEISiscoileannafaoichaibidilfreisinmarchuiddemheastóireachtaíDEIS,maraonleisanoireadaghlacannanscoillecurchuigescoileuileileithanfheabhsúcháin.Táscairítábhachtachachuncáilíochtnaceannaireachtaamheasiseacomhordúéifeachtachstaitisticíagusidirghabhálacha,agusúsáidéifeachtachnan-acmhainníbreiseambíonnfáilagscoileannaDEISorthu.Breathnaíonnnacigiríarthioncharfhéinmheastóireachtscoilearphleanáildothorthaíafheabhsúdonafoghlaimeoirí.

Déananncigiríathbhreithniúarshocruitheagusarchuirchuigeileithnafoghlama,anteagaisc,aguscháilíochteispéirisagustorthaífoghlamanascoláirí.Eochairtháscaireiseaantioncharaimríonnanphleanáil ghníomhaíochta le haghaidh feabhsúcháin ar shocruithe agus ar chuir chuige i leith nafoghlama,an teagaisc, agus cháilíocht eispéiris foghlamana scoláirí nuair atá cur ingníomhagustioncharnastraitéisíámheas.

ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : DEIS

ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

IGIR

EAC

HTA Gníomhaíochtna

Cigireachta

Fógrascríofadeichláchuiganscoil/bord/pátrún/BOO(marisiomchuí)

Téannancigiretuairiscitheigcomhairleleisanbpríomhoideleisangcurchuigemeasúnuithealeagadhamachagusleisnasocruithechuíadhéanamh

Tugtarceistneoirínadtuismitheoiríchuiganscoil

Gníomhaíochtscoile

Comhlíonannanpríomhoidefoirmeolaisnascoile

Scaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunnascoileiad

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA

GníomhaíochtnaCigireachta

Tríláinscoile,gohiondúil

Cruinniúlepríomhoidenascoileagusardbhainistíocht

Scrúdúarphleanannagníomhachareathanascoiledonfheabhsúchán.

Riarachánceistneoirínascoláirí

Bailiúnagceistneoiríatháinigaraisóthuismitheoirí

CruinnithelefoireannteagaiscagusbailleilebaintelegníomhaíochtaímarchuiddeDEISagusnahidirghabhála

Cruinniúlefócasghrúpatuismitheoirí

Cruinniúlefócasghrúpascoláirí(mariscuí)

Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim

BreathnóireachtarghníomhaíochtaíagusidirghabhalachaabhaineannleDEIS

Caidreamhlescoláiríagusathbhreithniúarshaotharagussonraímeasúnaithenascoláirí

Aiseolaschuigmúinteoiríaonair,baillfoirnecuíeileaguspríomhoide

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA

GníomhaíochtnaCigireachta

Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochta/foireannardbhainistíochtaagusbaillfoirneábharthaeile

Curlechéilenadréacht-tuairisce

Cumarsáiddéantaarthuairisceáincheistneoranadtuismitheoirí/nascoláiríatácomhthiomsaithe

GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)

GníomhaíochtnaCigireachta

AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne

Page 26: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

25

1.5 Meastóireachtaí ar Ionaid Oideachais

RÉAMHRÁDéileálannmeastóireachtaíarionaidoideachaislecáilíochtaguslehéifeachachtghnéithedenoideachasachuirteararfáilinionaidoideachais,agustugannsiadcomhairleagustacaíochtd’fhoirneteagaisc,dodhaoineimbunacmhainní,dochomhordaitheoiríionaid,agusdoluchtbainistíochtaionaid.

Isiadcroíchuspóirínameastóireachta:

1. Monatóireacht a dhéanamh ar cháilíocht an teagaisc agus na foghlama, agus ar eispéireasforiomlánnabhfoghlaimeoirísanionad

2. Sainaithintadhéanamharnadea-chleachtaissanionadagusiadsinadhearbhú

3. Comhairleathabhairtdoluchtbainistíochta,dochomhordaitheoirí,agusd’fhoireannteagaiscanionaidmaidirlecáilíochtanoideachaisachuirteararfáilsanionaidaguscénchaoiabhféadfaíancháilíochtseoafheabhsúagusafhorbairtderéirriachtanaisnabhfoghlaimeoirí

4. Tuairiscathabhairtaréifeachtachtaneagrúcháinagusnabainistíochtasanionad,maraonlehéifeachtachtnabpróiseasMeastóireachtaInmheánaíIonaid(MII)laistighdenionad

FÓCAS MEASTÓIREACHTADéanannnacigirímeastóireachtaranbhfoghlaimagusaranteagascfaoinaceannteidilnófaoinaréimsífiosrúcháinseoaleanas:

• Eispéireasnabhfoghlaimeoirí

• Eagrúchánagusbainistíochtanionaid

Eispéireas na bhfoghlaimeoiríBreathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnascoláiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.

Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanascoláiríchuncinnagusatharraingítear isteachsanfhoghlaimgocuí iad.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláiríchomhmaith.Féadfaidhancigireidirghníomhúlescoláirífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídásaothar.

Meastaroireadagusatáspriocannafeabhsaitheionaiduileagdulibhfeidhmarangcleachtassaseomrarangaagusarcháilíochtanteagaisc,nuairisiomchuí.

Lorgaítear eolas faoi na straitéisí tacaíochta atá ar bun san ionad le freastal ar riachtanais nabhfoghlaimeoiríuileidtacalenascileannalitearthachtaagusuimhearthachtaafhorbairt.Breathnaíonnnacigiríarleibhéalginearáltanatacaíochtaagusnatreorachachuirteararfáildonafoghlaimeoirí.Breathnaíonn siad ar cháilíocht na nasc idir an t-ionad agus na scoileanna sin óna dtagann nafoghlaimeoirí.Cuirtearfaoichaibidilfreisinansolátharatáádhéanamhaganionadchunscileannasaoilnascoláiríafhorbairt,chomhmaithleisnastruchtúirchúraimatáannsnahionaid.

Eagrúchán agus bainistíocht an ionaidBreathnaíonnnacigiríarrannpháirtíochtanBhoirdOideachaisagusOiliúna(BOO)ibhforbairtpolasaitheagusnósannaimeachtaidtacalefeidhmiúanionaid;arcéchomhpáirteachagusabhíonnsésnapróisisfaoinTionscnamhCreatlachCháilíochta(TCC)sanionad;agusoireadagusathacaíonnséleisandearbhúcáilíochtatríoiliúintfoirneagusforbairtpolasaíaeagrú.Breathnaíteararnahacmhainníagusarnaháiseannafisiciúlaatáarfáilsanionadchuntacúleisanbhfoghlaimagusleisanteagascchomhmaith.

Page 27: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

26

Déantarcáilíochtnafoirnebainistíochtalaistighdenionadamheasfreisin.Breathnaíonnnacigiríarnastruchtúirchumarsáideatáannagusarleibhéalanchomhairagusanchomhoibritheatáannlaistighdenionadmarphobalfoghlama.Lenachoissin,breathnaíteararanmeicníochttuairiscithetrínadtugannbordanionaid(másbainteach)nócomhordaitheoiranionaidtuairiscídonBOO.

Breathnaíteararéifeachtachtphróisisféinmheastóireachtaanionaid,agusarcéchomhmaithagusabhíonnsiadán-úsáidchunrannpháirteachasagustorthaídoscoláirí,donteagasc,doncheannaireacht,agusdonbhainistíochtafheabhsú.

Breathnaíteararnanósannaimeachtaatáaganionadileithmonatóireachtadhéanamharthunreamh,araistriú,archoinneáil,agusardhulchuncinnnascoláirí.

ACHOIMRE DE GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : IONAID OIDEACHAIS

ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

IGIR

EAC

HTA

GníomhaíochtnaCigireachta

Fógrascríofadeichláchuiganscoil/bord/pátrún/BOO(marisiomchuí)

Bíonnancigiretuairiscitheigcomhairleleisanionadlecurchuigenacigireachtaamhíniúagusleheolasamchláiralorg

Tugtarceistneoirínadtuismitheoiríchuigdonionad

Gníomhaíochtscoile

Líonannancomhordaitheoiranionaidfoirmeolaisanionaid

Scaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunanionaidiad

Socruithedéantadochomhlánúceistneoirínamúinteoirí

Amchlárnamúinteoirícurthachuigangcigiretuairiscithe

Doiciméidábharthacurthaaraghaidhchuigangcigiretuairiscithe

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA

GníomhaíochtnaCigireachta

Dégnáthtríláinionaid

Cruinniúlehardbhainistíochtanionaid(lenan-áirítearPríomhfheidhmeannachagus/nóOifigeachOideachaisanBOOagusancomhordaitheoirionaid)

Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim

Caidreamhlefoghlaimeoiríagusmeasúnúarobairnabhfoghlaimeoirí

Aiseolasdodhuineaonairímbunacmhainne/múinteoiríaonairagusdonchomhordaitheoir

Cruinniúleduine/daoineimbunacmhainní/foireannteagaiscanionaid

Cruinniúlefócasghrúpatuismitheoirí

Cruinniúlefócasghrúpafoghlaimeoirí

Riarachánceistneoirínabhfoghlaimeoirí

Bailiúnagceistneoiríatháinigaraisóthuismitheoirí

Athbhreithniúardhoiciméid-tátharagsúilgurféidirlemúinteoirípleanleathanscríofadágcuidoibreachuriniúldochigiríarbhonntéarmaagusbliana.Nígádomhúinteoirípleanannascríofaaonairdocheachtaullmhú

Cruinniúiar-mheastóireachtalefoireannanionaid

Cruinniúiar-mheastóireachtalecomhordaitheoiranionaid/BOO/ionadaíanbhoird

Cumarsáiddéantaarthuairisceáincheistneoranadtuismitheoirí/foghlaimeoirí/múinteoiríatácomhthiomsaithe.

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA GníomhaíochtscoileEisíteardréachtthuairiscchuiganpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtanionaid(deichláscoile)

GníomhaíochtnaCigireachta

AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne

Page 28: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

27

1.6 Meastóireacht Scoile Uile, Bainistíocht, Ceannaireachta agus Foghlaim

RÉAMHRÁTáanpróiseasMSU-BCFiniar-bhunscoilceapthalemeastóireachtadhéanamharghnéithetábhachtachad’obairnascoileaguslefeabhsúchánscoileachurchuncinn.TáanMSU-BCFceapthalepleanáilforbarthanascoileféinachomhlánúagustugannsédeiseannadonscoilacuidpróiseasféinmheastóireachtaféinaléiriú.

TáMSU-BCFdírithearshaincheisteannascoileuileabhaineannlecúrsaíbainistíochta,ceannaireachta,pleanála,foghlama,teagaisc,agusmeasúnaithe,maraonledulchuncinnaguscumasnascoileóthaobhnaféinmheastóireachtade.BreathnaítearfreisinarnamoltaíarinneadhimeastóireachtaíseachtracharoimhearnandéanamhagangCigireacht,marshampla,cigireachtaíábhairagusmeastóireachtaícláir.Cuireannséarárgcumassúilghéarachaitheamharnabeartaforbarthaagusfeabhsaithearinneanscoiltaréisaleithéiddemheastóireachtaísanamatáthart.Taganndea-chleachtaischunsolaisagusdearbhaítearnadea-chleachtaissinlelinnanMSU-BCF.Lenachoissin,tugtarmoltaísoiléireagdeireadhnameastóireachtad’fhonnaleithéiddedhea-chleachtaisafhorbairtagusafheabhsútuilleadh.TugtartuairiscchigireachtadonscoilagusdonphobalagdeireadhphróiseasMSU-BCF.

D’fhéadfadh sé go mbeadh meastóireacht ar théama nó ar shaincheist ar leith i gceist le samhailchigireachtaMSU-BCFóamgochéile;marshampla,sonraíáiritheabhailiúidtacaletuairiscthéamachnáisiúntaatálefoilsiúagangCigireacht.

FÓCAS MEASTÓIREACHTAI rithMSU-BCF, tugannan cigire tuairiscaranmeastóireacht faoina ceannteidilnó faoina réimsífiosrúcháinseoaleanas:

• Cáilíochtbainistíochtaagusceannaireachtanascoile

• Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim

• Moltaíarinneadhimeastóireachtaíroimheachuribhfeidhm

• Próiseasféinmheastóireachtanascoileaguscumasnascoilechunfeabhsú

Cáilíocht bainistíochta agus ceannaireachta na scoileBreathnaíonnanfhoireannMSU-BCFarbhallraíochtagusarfheidhmiúanbhoirdbhainistíochtaagusarangcaoiagcomhlíonannsénadualgaisreachtúlaatáair.Measannséfeidhmiúanbhoird,oireadathéannséindáilchomhairleleosiúdibpobalnascoile,agusanrólaghlacannséibpolasaitheafhorbairtagusinathbhreithniúadhéanamhorthu.Déananncigirímeastóireachtarbhaintnascoileleisanbpróiseasféinmheastóireachtaagusarthosaíochtaíaleaganamachileithfhorbairtnascoile.

Breathnaíteararoireadagusispobalfoghlamaíanscoil.Breathnaíteararrólnafoirnebainistíochtainscoile,lenan-áirítearrólanphríomhoide,napríomhoidetánaistigh/nabpríomhoidítánaisteacha,agusnafoirnemeánbhainistíochtaileithanfhoghlaimastiúradh.Cuirtearfaoichaibidilbaintnafoirneleisanbpleanáilforbarthascoile,anfhéinmheastóireachtscoile,deiseannaforbarthagairmiúla,struchtúirchumarsáide,agusanméidcomhairaguscomhoibritheimeascphobalnascoile.

Page 29: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

28

Déantarmeastóireachtarnanósannaimeachtaatáaganscoilindáillehiontrálacha,lehidirlinnte,le cuimsiú, le bainistiú scoláirí, agus le feidhmiú chomhairle na scoláirí. Caitear súil ar straitéisí legnóthachtálachascoláiríacheiliúradh,lefreastalaguslecoinneáilscoláiríachurchuncinn,agusarleibhéalginearáltanatacaíochtaagusnatreorachachuirteararfáildonascoláirí.Déantarcíoradharchuraclamagusaramchlárnascoile,lebéimarleithleagthaarleitheadagusarchothromaíochtantsoláthaircuraclaim,arnasocruitheatáannlepléadhéanamhleroghannaábhairscoláirí,agusarangcaoiabhfreastalaíteararriachtanaisnascoláiríuile.

Breathnóireacht ar theagasc agus ar fhoghlaimDéanannanfhoireannMSU-BCFmeastóireachtarcháilíochtanteagaiscagusnafoghlamasnaceachtannaambreathnaítearorthumartháscairearcháilíochtfhoriomlánanteagaiscagusnafoghlamasascoil.Agusanfhoghlaimagusanteagascámeasaganbhfoireannmheastóireachta,breathnaíonnsiadarmhodheolaíochtaí,arbhainistíochtantseomraranga,aranatmaisféarsaseomraranga,archleachtaismheasúnaithe,arcéchomhgníomhachagusatánascoláirísacheacht,agusarcháilíochtnafoghlamaagusghnóthachtálachanascoláirí.Lenachoissin,breathnaíonnanfhoireannaranbhfianaiseatáannaranbpleanáildonfhoghlaimagusdonteagasc,aguscuirtearsanáireamhanobairféinmheastóireachtaindáillehobairsaseomraranga.Féadfaidhancigireidirghníomhúlescoláirífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídásaothair.

Breathnaíteararcháilíochtnapleanálaagusanullmhaitheadhéantararleibhéilanmhúinteoraaonair,narannóigeábhair,agusnascoileuilefreisin,maraonleisnanósannaimeachtameastóireachtainscoileatáibhfeidhm.Marchuiddenathbhreithniúaranbpróiseasféinmheastóireachtasascoil,meastarananailísagusanphleanáiladhéantar,arleibhéilanmhúinteoraaonairagusnascoileuilearaon,bunaithearghnóthachtálachascoláirí.

Moltaí a rinneadh de dhroim meastóireachtaí roimhe a chur i bhfeidhmBreathnaíonnanfhoireannMSU-BCFarcéchomhmaithagusatáagéiríleisanscoilnamoltaíachuribhfeidhmarinneadhidtuairiscíagusagcuairteannacigireachtameastóireachtaábhair,cláir,scoileuileroimhemaidirlebainistíochtnascoileagusleisanbhfoghlaimagusanteagasc.Meastaraoireadagusachuaighanscoilingleiclepríomh-mholtaímaidirlebainistíochtnascoile,nafoirne,nascoláirí,agusnan-áiseannaagusantionchairad’imircuribhfeidhmnamoltaíseo.Breathnaíonnanfhoireannarangcaoiarcuireadhandea-chleachtasiréimsíáiritheibhfeidhmarréimsíeilesascoil.

Próiseas féinmheastóireachta na scoile agus cumas na scoile chun feabhsúMeasannanfhoireannMSU-BCFnapróisisféinmheastóireachtaatáágcuribhfeidhmsascoil,aoireadagusabhíonnpáirtitheleasmharanascoileagdul ingleic leisnapróisisseo,agusantioncharatáimearthaagnapróisisseoarobairnascoileagusarcháilíochtnafoghlama.DéanannanfhoireannMSU-BCFmeastóireachtarangcaoialeagtarspriocannafeabhsaitheamachagusandéantarmonatóireachtorthulaistighdenscoil,agusaréifeachtachtfhoriomlánnastraitéisíatáaganscoilledulchuncinnnascoláiríamheasagusmonatóireachtadhéanamhairchomhmaith.

NochtannanfhoireannMSU-BCFadtuairimíarchumasnascoilelerudaíaathrúagusafheabhsú,aguslemoltaínatuairisceMSU-BCFachuribhfeidhmlaistighdethréimhseshásúil,bunaithearfhorbairtnascoilelebliantabeagaanuas.Táigceistleisnatuairimíseotuairimíarangceannaireachtarphróisisforbartha,pleanála,agusathbhreithnithenascoileagusarchultúrnascoileileithpleanáiladhéanamhlehaghaidhriachtanaisnascoláiríagusfreastalarnariachtanaissin.

Page 30: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

29

ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

HIG

IREA

CH

TA

GníomhaíochtnaCigireachta

Fógrascríofadeichláchuiganscoil/bord/pátrún/BOO(marisiomchuí)

Bíonnancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoilleisnacruinnitheaeagrú

Tugtarceistneoirínadtuismitheoiríchuiganscoil

Gníomhaíochtscoile

ScaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunnascoileiadSocruithedéantadochomlánúceistneoirímúinteoraComhlíonannanpríomhoideanfhoirmeolaisscoile(munabhfuilsédéantaroimhanbhfógra).Bachóiranfhoirmseoachurgoleictreonachagusnadoiciméidseoaleanaschuigangcigiretuairiscithe:• Miontuairiscínagcúigchruinniúdheireanachadenbhordbainistíochta• Amchláriomlánnascoileagusamchláirnamúinteoiríaonair,chomhmaithle

míniúarnacóidaúsáidteariontu• Polasaitherollacháinagusiontrálanascoile/nósannaimeachta,cóipeannadena

foirmeachaiarrataisagusábharbainteacheile• Ancódiompraíochta,lenan-áirítearanpolasaífrithbhulaíochta• Féilirenascoiledonbhliainreathaagusdondábhliainroimhe,chomhmaith

lesonraímaidirledátaíoscailteagusdúnta,sceidealnagcruinnithe,laethantafoirne,agusmórimeachtaíathitamachsascoil.

GN

ÍOM

HA

ÍOC

HTA

Í AR

AN

RÉA

MH

LÁ IN

SCO

ILE

GníomhaíochtnaCigireachta

Láinscoileamháin

Riarachánceistneoirínascoilairí

Bailiúnagceistneoiríatháinigaraisóthuismitheoirí

Cruinniúlehionadaithedonbhordbainistíochta

Ancruinniúletuismitheoirí

Athbhreithniúardhoiciméid

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA

GníomhaíochtnaCigireachta

Trí/ceithreláinscoiledeghnáth

Cumarsáidfaoiamchlárlaethúil

Agbualadhlepríomhoide

Cruinnitheagusagallaimhleisanluchtardbhainistíochtaaguslemúinteoirí

Cruinniúlefócasghrúpascoláirí

Cruinniúlegrúpaíeilemúinteoirímariscuí(SEN/ISM)

Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim

Caidreamhlescoláiríagusathbhreithniúarobairnascoláirí

Athbhreithniúdoiciméad-tátharagsúilgurféidirlemúinteoirípleanleathanscríofadágcuidoibreachuriniúldochigiríarbhonntéarmaagusbliana.Nígádomhúinteoirípleanannascríofaaonairdocheachtaullmhú

Aiseolasdomhúinteoiríaonairagusdonphríomhoide

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA

GníomhaíochtnaCigireachta

Luchtardbhainistíochtanascoile(i.e.anpríomhoideagusanpríomhoidetánaisteach/napríomhoidítánaisteacha)

Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanbhfoireannteagaisc

Cruinniúiar-mheastóireachtalehionadaithedonbhordbainistíochta

Cumarsáiddéantaarthuairisceáincheistneoranadtuismitheoirí/scoilairí/múinteoiríatácomhthiomsaithe

GníomhaíochtscoileEisíteardréachtthuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)

GníomhaíochtnaCigireachta

AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne

ACHOIMRE DE GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : MSU-BCF

Page 31: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

30

1.7 Meastóireacht Scoile Uile

RÉAMHRÁIséard isanmheastóireachtscoileuileannnápróiseascomhpháirtíochta inambíonnanfhoireannmheastóireachta, an fhoireann teagaisc, lucht bainistíochta na scoile, tuismitheoirí agus scoláirírannpháirteach.Ag céimeannaéagsúladen phróiseasMSU,bíonndeis ag baill phobalna scoile abheithagpléleisanfhoireannmheastóireachtachunagcuidoibre,arólagusabhfísdonscoilaphlé.Bíonntairbhenachbeagagbaintleisnacruinnitheseoidtaobhléargasathabhairtdonfhoireannmheastóireachtaarcheannaireachtagusarbhainistíochtnascoile.Lelinnmheastóireachtuilescoile,déantarmeasúnúaranbhainistíocht,teagascagusfoghlaimagustacaíochtaídoscoláirí.Cuireannseoarchumasnafoirnemheastóireachtanaláidreachtaísascoilaaithintagusadhearbhúagusmoltaísoiléireadhéanamharáiteannadonfhorbairtagusdonfheabhsúchán.

IndiaidhanchuidmheastóireachtainscoiledenMSU,pléannanfhoireannmheastóireachtatorthaíagusmoltaíanMSUleisanmbordbainistíochta,príomhoideagusanpríomhoidetánaisteach(nópríomhoidítánaisteach),agusgachballdenfhoireannteagaisc.Lelinnnacruinnitheseo,pléitearobairnascoileagusleagtaramachtorthaínameastóireachta.Cuirtearláidreachtaíagusáiteannafaoichoinnetuilleadhforbartha i láthair.PléannantuairiscMSU lehobairna scoilaran iomlánDearbhaíonnségnéithedearfachad’obairnascoileagusmolannséréimsíatáleforbairt.TugannantuairiscMSUdearcadhseachtracharobairnascoileagustásébeartaithegogcuideoidhtorthaíagusmoltaínadtuairiscecurleféinmheastóireachtscoileaguspleanáilforbartha.

FÓCAS MEASTÓIREACHTADéanannancigireanfhoghlaimagusanteagascamheasagustugannsétuairiscorthufaoinaceannteidilnófaoinaréimsífiosrúcháinseoaleanas:

a) Cáilíochtbhainistíochtanascoile

b) Cáilíochtphleanáilnascoile

c) Cáilíochtsholátharanchuraclaim

d) Cáilíochtanteagaiscagusnafoghlamainabhair

e) Cáilíochtnatacaíochtadoscoláirí

a) Cáilíocht bhainistíochta na scoile

Sainspiorad na scoileScrúdaíonnanfhoireannMSUtréitheagusspioradnascoileaguseolasanphobalscoilearnatréitheagusanspioradseo.Breathnaíonnanfhoireannarléiriúagusarnapolasaíathaispeánannanspioradsin.Breathnaíonnsiadchomhmaithmaraléirítearnatréitheagusanspioradingníomhaíochtaí,cumarsáidaguscaidrimhlaistighdenscoil.

Úinéireacht agus bainistiú na scoileBreathnaíonn an fhoireann MSU ar chomhdhéanamh, ról agus reáchtáil an bhoird bhainistíochta.BreathnaíonnanchuidseodenMSUaroibríochtanbhoirdbhainistíochtaagusachuidpolasaitheagusnósanna.

Bainistíocht inscoileDéanann an fhoireann MSU meastóireacht ar an fhoireann bainistíochta inscoile, lena n-áirítearról an phríomhoide, ról an phríomhoide tánaistigh/na bpríomhoidí tánaisteacha, agus na foirnemeánbhainistíochta. Breathnaítear ar an bhainistíocht ar scoláirí agus ar an gcaoi a mbainistítear

Page 32: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

31

an caidreamh le tuismitheoirí agus leis an bpobal chomh maith. Breathnaítear ar an leibhéalféinmheastóireachta a dhéantar laistigh den scoil. Breathnaíonn an fhoireann meastóireachta arleithdháileadhbaillfhoireannteagaiscagusarchomhlíonadhriachtanaisROSmaidirlehábhairagusáiseannafoirne.Breathnaíteararchaighdeáncóiríochtasascoil,sainréimsíagusáiseannateagaiscchomhmaith.

Bainistíocht acmhainníDéantarmeastóireachtaréifeachtagusleithdháileadhbaillfhoireannteagaisc,anpolasaíagustacaíochtdonfhorbairtphearsanta,agusanbhainistíochtarphearsanraseachtrach,múinteoiríagusteagascóiríarcuairtmarshampla.BreathnaíonnanfhoireannmheastóireachtaarbhainistíochtábhairacmhainníagusúsáiddeontaisROSagusbreathnaíteararanfáilatáagscoláiríagusmúinteoiríarnaháiseannasnagnéitheáirithedenchuraclam.

b) Cáilíocht phleanáil na scoileBreathnaíonnanfhoireannMSUaranphleanscoileagusanpróiseaspleanálascoile,chomhmaithlemonatóireachtagusathbhreithniúdenphróiseas.Breathnaíonnséarpleanannagníomhachaatáleagthaamachchomhmaithagusrólannaagusfreagrachtaíbaillfoirnelaistighdenphróiseas.Breathnaíonnanfhoireannarchuribhfeidhm,scaipeadhagustioncharanphleanscoilefreisin.

c) Cáilíocht sholáthair an churaclaim Pleanáil agus eagrú curaclaim Breathnaíonn an fhoireann MSU ar phleanáil churaclaim agus soláthar sa scoil le béim ar angcothromaíochtagusaranleitheadisolátharcuraclaimagusanbealachachomhlíontarriachtanaisgachscoláire.Breathnaíonnanfhoireannaranamchlárscoileagusarleithdháileadhbaillfoirne.

Socruithe do scoláirí maidir le rogha ábhar agus clárBreathnaíonnanfhoireannMSUarnaroghannacuraclaimagusábhairatáarfáildonascoláiríuiligsascoil.Breathnaíonnséarroghanan-ábharagussoláthartreorachagustacaíochtalaistighdenphróiseasseo.Marchuiddenfhiosrúchánseotábreathnóireachtarrannpháirtíochtbaillfoirne,tuismitheoiríagusscoláirísaphróiséasroghnúábhair.

Soláthar comhchuraclaim agus seach-churaclaimBíonnanfhoireannaglorgeolasbaintelegníomhaíochtaícomhchuraclaim(gníomhaíochtaíachuireannleteagascagusfoghlaim).Aguschomhtábhachtachcéanna,breathnaíteararanréimsegníomhaíochtaíseach-churaclaim,aranmhéidabhíonnnagníomhaíochtaíseouiliguileghabhálachdonphobalscoilearfad.

d) Cáilíocht na foghlama agus an teagaisc Pleanáil agus ullmhúchánDéanannnacigiríábhairmeastóireachtarleibhéalpleanálatheagascnan-ábharaonair.Fiosraíonnsiadfianaisedephleanáilchuraclaimtríchurchuigecomhoibríochlaistighd’ábhairaguspleanáilmhúinteoiríaonair.

Cáilíocht na foghlama agus an teagascDéanannnacigiríábhairmeastóireachtarmhodheolaíocht,arbhainisteoireachtranga,aratmaisféaranrangaagusarfhoghlaimlasitighdenaceachtannaarndearnadhbreathnúorthu.

Page 33: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

32

Measúnú agus gnóthachtáilBreathnaíonnnacigiríábhairarréimsemodhannameasúnuithe,archoimeádtaifeadagusarthuairisciúarghnóthachtáilscoláirí.Trírannpháirtíochtlescoláirí,déanannnacigiríábhairmeastóireachtarleibhéalthuiscintnascoláirí,arghóthachtáilagusarspreagadhdonábhar.

e) Cáilíocht na tacaíochta do scoláiríBreathnaíonn an fhoireann MSU ar an pholasaí do rollú agus do rannpháirtíocht scoláirí a bhfuilriachtanais speisialtaoideachaisar leithagusginearálta (RSO)acu.Breathnaíonnanghné seodenmheastóireachtarlíonnascoláiríleRSOagusansoláthairdochuimsiúrangaagustacaíochtaonarach.Breathnaíonnanfhoireannarangcumarsáidagusarscaipeadheolaismaidirleisnascoláiríseoagusansoláthartacaíochtfoghlamaagusmúinteoireachtacmhainne.

Tacaíochtaí eile do scoláirí (faoi mhíbhuntaiste, mionlach agus grúpaí eile)Scrúdaíonnanfhoireannmeastóireachtanastraitéisítacaíochtaaaithníonnanéagsúlachtsaphobalscoileaguscuimsiúgachscoláireingníomhaíochtaínascoile.Scrúdaíonnanfhoireanntionscnaíochtaspeisialtaafreastalaíonnarriachtanaisnascoláiríseo.Breathnaíonnséarrannpháirtíochtthuismitheoirínascoláiríseosascoilaguscomhoibriúarbithlegníomhaireachtaípobaileileathacaíonnleisnascoláiríseo.

TreoirDéanannanfhoireannmeastóireachtameasúnúarsholáthardothreoiraonarachagusdoghrúpaíagustacaíochtchomhairleoireachtasascoil.Scrúdaíonnanfhoireanntacaíochtaípearsantadoscoláiríagcomhoibriúletuismitheoiríaguscomhlachtaítacaíochta.

TréadchúramBreathnaíonn an fhoireann meastóireachta ar an struchtúir do thréadchúram agus oibríocht nafoirnechúraimsascoiluile.Breathnaíonnséaranleibhéalcumarsáidelaistighdenstruchtúrseoagusrannpháirtíochttuismitheoirí.SaghnéseobreathnaíonnanfhoireannarChódIompairnaScoláiríagusrólannanaséiplíneachtaaguscomhairlemicléinn.

Page 34: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

33

ACHOIMRE DE GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : MSU

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

HIG

IREA

CH

TA

GníomhaíochtnaCigireachta

Fógrascríofadeichláchuiganscoil/bord/pátrún/BOO(marisiomchuí)

Bíonnancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoilleisnacruinnitheaeagrú

Tugtarceistneoirínadtuismitheoiríchuiganscoil

Gníomhaíochtscoile

Scaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunnascoileiad

Socruithedéantadochomhlánúceistneoirínamúinteoirí

Comhlíonanncomhordaitheoiríábhairnómúinteoiríábhairfoirmeachaeolaisarábhairabheidhfaoimheastóireacht

Comhlíonannanpríomhoideanfhoirmeolaisscoile(murabhfuilsédéantaroimhanbhfógra)Bachóiranfhoirmseoachurgoleictreonachagusnadoiciméidseoaleanaschuigangcigiretuairiscithe:• Miontuairiscínagcúigchruinniúdheireanachadenbhordbainistíochta• Amchláriomlánnascoileagusamchláirnamúinteoiríaonair,chomhmaithlemíniú

arnacóidaúsáidteariontu• Polasaírollacháinagusiontrálanascoile/nósannaimeachta,cóipeannadena

foirmeachaiarrataisagusábharbainteacheile• Ancódiompraíochta,lenan-áirítearanpolasaífrithbhulaíochta• Féilirenascoiledonbhliainreathaagusdondábhliainroimhe,chomhmaithle

sonraímaidirledátaíoscailteagusdúnta,sceidealnagcruinnithe,laethantafoirne,agusmórimeachtaíathitamachsascoil

GN

ÍOM

HA

ÍOC

HTA

Í AR

AN

AM

HLÁ

INSC

OIL

E

GníomhaíochtnaCigireachta

Láinscoileamháin

Riarachánceistneoirínascoláirí

Bailiúnagceistneoiríatháinigaraisóthuismitheoirí

Cruinniúlebaillanbhoirdbhainistíochtaaguslehionadaíanphátrúin

Cruinniúlebordbainistíochta

Cruinniúlemúinteoirí

Cruinniúlepríomhoideaguspríomhoidetánaisteach

Ancruinniúletuismitheoirí

Athbhreithniúardhoiciméid

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA

GníomhaíochtnaCigireachta

Dégnáthtrí/ceithreláinscoile

Cumarsáidfaoiamchlárlaethúil

Agbualadhlepríomhoide

Cruinnitheagusagallaimhleisanbhfoireannbainistíochtainscoile

Cruinniúlemúinteoiríábhair

Cruinniúleisnafoirnephleanáilscoile,thacaíochtfoghlamaagusthréadchúram

Cruinniúlegrúpaíeilemúinteoirímariscuí

Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim

Caidreamhlescoláiríagusmeasúnúarobairnascoláirí

Athbhreithniúdoiciméad-tátharagsúilgurféidirlemúinteoirípleanleathanscríofadágcuidoibreachuriniúldochigiríarbhonntéarmaagusbliantúil.Nígádomhúinteoirípleanannadocheachtscríofaaonairdocheachtaullmhú

Aiseolasdomhúinteoiríaonairagusdonphríomhoide

Page 35: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

34

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA

GníomhaíochtnaCigireachta

Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanbhfoireannteagaisc

Cruinniúiar-mheastóireachtalebaillanbhoirdbhainistíochta,ionadaídonphátrún/doniontaobhaí/donahiontaobhaitheagusionadaídochumannnadtuismitheoirí

Cumarsáiddéantaarthuairisceáincheistneoranadtuismitheoirí/nascoláirí/múinteoiríatácomhthiomsaithe

GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhordbainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)

AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne

Page 36: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

35

1.8 Cigireacht Leantach

RÉAMHRÁ Iséanaidhmatálecigireachtleantachgomeasfadhanméiddulchuncinnatádéantasascoilidtaobhcuribhfeidhmnapríomh-mholtaíóngcigireachtroimhenuairaeisíodhnóafoilsíodhtuairiscscríofachuiganscoil.Déantaréseoaéascútríchruinniúcomhairliúcháin,comhghairmiúilidirancigireagusbainistíochtagus foireann scoile chuí.Tuganncigirí comhairledona scoileanna faoi straitéisíagusgníomhaíochtaíledulingleicleisnamoltaígohiomlán.Mábhíonntuairiscscríofanófoilsithemarthoradharshamhailcigireachtaarbith,d’fhéadfadhcigireachtleantachabheithdéanta.

TuganncigireachtaíleantachdeisdonscoilandulchuncinnatádéantaibhfeabhsúcháncleachtaisaranndearnadhmoltaíidtuairiscícigireachtaroimheathaispeáintPléanncigirínafeabhsúcháinlemúinteoiríaonair,grúpaímúinteoiríagusdaoineeilenuairiscuí.

Agdeireadhcigireachtleantach,pléanncigiríagcuidtorthaíginearáltaleisanbpríomhoideagus/nóanpríomhoidetánaisteach,agus,nuairisiomchuí,lecathaoirleachanbhoirdbhainistíochta.Aithníonnsiadandulchuncinnatádéantaaguscuireannsiadcomhairlearfáilarghníomhaíochtaíeileatáagteastáillechuribhfeidhmiomlángachmoltaachinntiú.Cuireanntorthaíóchigireachtleantachleheolasféinnascoileagusiadagpléleféinmheastóireachtagusforbairtscoile.

FÓCAS MEASTÓIREACHTACuireanncigireachtaíleantachbéimaranleibhéaldulchuncinnatádéantaagscoilagcuribhfeidhmpríomh-mholtaí feabhsúcháin a tugadh ar réamhthuairisc chigireachta, ináit soláthair ghinearáltaoideachasúlaadhéanannanscoil.

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

HIG

IREA

CH

TA GníomhaíochtnaCigireachta

Déanannancigireteagmháilleisanbpríomhoidedhálároimhangcigireacht

Déantarsocruithedochruinniúarbithabheadhagteastáilagusdodhoiciméidarbithabheadhagteastáilóngcigire

GníomhaíochtscoileUllmhaíonnanpríomhoidedoiciméidarbithagussocraíonncruinnitheabheadhagteastáil

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA

GníomhaíochtnaCigireachta

Láscoileamháin,gohiondúil

Arnagníomhaíochtaíafhéadfaidhabheithmarchuiddenchigireachtleantachtá:• Cruinniúlepríomhoideagus/nófoireannardbhainistíochta• Cruinniúleisanbhfoireannbhainistíochtainscoile• Cruinniúlemúinteoirí/baillfoirneeilecuí• Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaimagusarghníomhaíochtaíábhartha

eile• Caidreamhlescoláirí• Athbhreithniúardhoiciméidagustaifidscoileagusarobairscoláirí• Athbhreithniúaracmhainníagusaráiseanna • Cumarsaidlecathaoirleachanbhoirdbhainistíochta• Cumarsáidletuismitheoirí

Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanbpríomhoide

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)

GníomhaíochtnaCigireachta

AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne

ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : CIGIREACHT LEANTACH

Page 37: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

36

AGUISÍN 2Doiciméid atá ag teastáil BeidhnacigiríagiarraidhdoiciméidatábaintelefócasnameastóireachtaáiritheafheiceáilagusascrúdúTácuidmhaithacuullmhaitheagscoileannamarchuiddángnáth-phleanáilagusobairagusbacheartteachtairgofurastasascoil.Léiríonnantáblathíosnadoiciméidan-iarrtarorthugohiondúillelinngachsamhailáirithecigireachta.D’fhéadfadhcigireaondoiciméidnóaontaifidscoileabhaineannlesaincheisteannaarleithathagannchunsolaisirithnameastóireachtaalorgchomhmaith.

DOICIMÉID CT CA MC DEIS MIO MSU-BCF

MSU

Polasaírollacháinagusiontrála √ √ √ √

Doiciméidbainteleclárúcháin-réamheolairescoile,bileoga,nuachtlitreacha,ábhairtugthadothuismitheoirí

Céimeannadoclárúcháinagusceadisteachchuigclárachaáirithe(JCSP,TY,LCA,LCVP)

√ √ √

Polasaítinrimhnascoile √ √ √ √

Códiompairaguspolasaífrithbhulaíochtanascoile(lenan-airítearfianaisearthuairiscanphríomhoidedonbhordbainistíochtaartheagmhaisbhulaíochta,agusfianaisearathbhreithniúbliantúilaranbpolasaí)

√ √ √

Polasaínascoileumchosaintleanaí,lenan-airíteartuairiscanphríomhoidedonbhordidtacalebuarthaímaidirlecosaintleanaíarbithagusfianaisearathbhreithniúbliantúilaranbpolasaíagusFoirmFhéintuairiscitheScoileumChosaintLeanaí

√ √ √ √

Amchláriomlánnascoileagusamchláirnamúinteoiríaonair,chomhmaithlemíniúarnacóidaúsáidteariontu

√ √ √

Féilirenascoiledonbhliainreathaagusdondábhliainroimhe,chomhmaithlesonraímaidirledátaíoscailteagusdúnta,sceidealnagcruinnithe,laethantafoirne,agusmórimeachtaíathitamachsascoil

√ √

Anpleanscoile-RáiteasSláinteagusSabháilteachtaaguspolasaitheeile(d’fhéadfaídréachtpolasaithebheithcurthasanáireamh);pleantreorach;pleanannacuraclaimagusdoiciméidabhaineannleclárachacuraclaimarleith

√ √ √

Pleanannaábhairroinne/Clárphlean(taifidd’ábharroinne/clárcruinnithefoirnesanáireamh)

√ √ √ √

Litearthachtagusuimhearthacht √

Doiciméidphleanálaaonarachanamúinteoirí-arbhonntéarmaagusbliaintúilamháin

√ √ √ √

Page 38: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

37

DOCUMENT II SI PE DEIS MIO MSU-BCF

MSU

PolasaíagbaintleCuntóiríRiachtanasSpeisialta(SNA) √ √

Polasaítacaíochtadoscoláirí(tacaíochtfoghlama/teagascacmhainne)

√ √ √

Polasaímeasúnaitheagusmeasúnúagustorthaí √ √ √

Taifeadarghnóthachtáilnascoláirí √ √ √ √

ÁbharabhaineannlehobairchúrsaanchláirCSTS–FillteáinPhróifílenascoláiríIB–PunannaGCAT–ObairChúrsaanNascmhodúilATF–EochairchleachtaíagusTascanna

Taifidarantaithíoibre(nuairisbainteach) √ √ √

Eolasaraistriúagusdulchuncinnanfhoghlaimeora √ √

Tuairiscíféinmheastóireachtascoileaguspleanannafeabhsúcháinscoile,NÓPleangníomhachDEISd’fheabhsúcháinscoile(marisiomchuí)nóMeastóireachtInmheánacharIonad(marisiomchuí)

√ √ √ √ √

Miontuairiscínadtríchruinniúfoirnedeireanacha √ √

Miontuairiscínadtríchruinniúdheireanachadenbhordbainistíochta

√ √

Polasaíimlonnúfoirne(másanndó) √ √

TuairiscímeastóireachtaónAonadTacaíochtaGairmsheirbhísí(ATGS)

Liostagníomhaíochtaíseach-churaclaim,clubannaagusgníomhaíochtaíspóirt

√ √ √ √ √

Lámhleabharscoiledonfhoireann √ √

Dialannscoláire √ √

Page 39: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

38

AGUISÍN 3An fhoirm eolais scoileLehullmhúchánadhéanamhdonmheastóireacht,beidharangCigireachteolasabhailiúuaitfaoidoscoil.Cuideoidhant-eolasseolinntuiscintníosfearrabheithagainnarchomhthéacsdoscoileagusisféidirgogcuideoidhséleatimbunullmhúcháindonmheastóireacht.Bailítearant-eolastrífhoirmeolaisghairidscoile.BailíonnanfhoirmseoeolasginearáltafaoinscoilagustárannógaarleithabhaineannlemeastóireachtaíníosdírithemarChigireachtaíÁbhair,MeastóireachtarChláir,MeastóireachtaíarIonaidOideachaisagusdoMheastóireachtaíarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS.TáanfhoirmarfáilarshuíomhgréasáinnaRoinneOideachaisagusScileanna(www.education.ie),chomhmaithletreorachafaoiconasanfhoirmachomhlánú.Isféidirteachtaranbhfoirmeolaistríchliceáilaranhipearnascthíos.

Isféidirlescoileanna,nólerannaábhairarleithtaobhistighdescoileanna,teachtarnafoirmeachaseoagamarbithagusiadachomhlánúagamatááisiúildóibh.Deroghaairsin,mároghnaíteardoscoildomheastóireacht,cuirfidhancigiretuairiscitheanfhoirmchugattrír-phost.Iarrfarortanfhoirmseoachomhlánúagusíachuraraischuigangcigiretuairiscitheroimhthúsnameastóireachta.Tabhairfaoideara,nachmbeidhant-eolasabhailítearinúsáidaganRoinnOideachaisagusScileannaachchuncuidiúlepleanáilagustuairisciú.

Hipearnascchuigfoirmeolaisscoile:

http://www.education.ie/ga/Foilseacháin/Tuairiscí-Cigireachta-Foilseacháin/

Page 40: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

39

Page 41: TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNApleananna feabhsúcháin scoile a fhorbairt atá dírithe ar thorthaí a fheabhsú do na scoláirí. D’fhonn an fhéinmheastóireacht

TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna

40