Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
INSPECTORATE
TREOIR MAIDIR LECIGIREACHT IN IAR-BHUNSCOILEANNA
AN CHIGIREACHT
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
2
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
Ba mhaith leis an gCigireacht buíochas a ghabháil le Coláiste an Chláirín, Ath an Rí, Co. na Gaillimhe as cead a thabhairt na grianghraif ar an gclúdach a úsáid.
© 2016 Roinn Oideachais agus Scileanna
Arna fhoilsiú ag:An ChigireachtAn Roinn Oideachais agus ScileannaSráid MhaoilbhrídeBaile Átha Cliath 1D01 RC96
Is féidir an tuairisc seo agus cinn eile sa tsraith a rochtain ar www.education.ie
3
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
CLÁR NA NÁBHAR
1. RÉAMHRÁ 4a. Cigireachtaí agus an treoir seo 4b. Meastóireacht in Iar-bhunscoileanna 4 Féinmheastóireacht scoile 4 Cigireacht sheachtrach ar scoileanna 5c. Ár samhlacha cigireachta 6d. Treoirphrionsabail dár gcigireachtaí 7
2. CÉN CHAOI A NDÉANTAR CIGIREACHTAÍ? 8a. Roimh an gcuairt chigireachta 8 Fógra 8 Doiciméid 8 Ceistneoirí 9 Cruinnithe 9b. Le linn na cuairte cigireachta 9 Ceistneoirí 9 Cruinnithe agus agallaimh 10 Cuairteanna ar sheomraí ranga 10 Doiciméid 10 Cleachtas gairmiúil a mheas 10 Nósanna Imeachta um Chosaint Leanaí a chomhlíonadh 11c. Tar éis na cuairte cigireachta 11 Cruinnithe aiseolais 11 An tuairisc mheastóireachta 11
3. FOILSIÚ NA TUAIRISCE CIGIREACHTA 114. GNÍOMHÚ DE RÉIR NA TUAIRISCE CIGIREACHTA 125. AN CREAT CÁILÍOCHTA DO SCOILEANNA 126. CONTANAM NA CÁILÍOCHTA 147. ATHBHREITHNIÚ AR CHIGIREACHTAÍ 158. FOILSIÚ NA TREORACH SEO AGUS ATHBHREITHNIÚ UIRTHI 15
Aguisín 1 Achoimre ar na samhlacha cigireachta 16• CigireachtTheagmhasach 17• CigireachtÁbhair 19• MeastóireachtChláir 21• MeastóireachtarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS 23• MeastóireachtaíarIonaidOideachais 25• MeastóireachtScoileUile,Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaim 27• MeastóireachtScoileUile 30• CigireachtLeantach 35
Aguisín 2 Doiciméid atá ag teastáil 36Aguisín 3 Foirmeacha Eolais Scoile 38
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
41 Baineannantéarma‘scoil’arfudnatreorachseolescoileanna,lehionaidoideachaisaguslesuíomhannaeilefoghlama.Cuireannantéarma
‘príomhoide’comhordaitheoiríionaidsanáireamh
RÉAMHRÁ
a. Cigireachtaí agus an treoir seo OibríonnCigireachtnaRoinneOideachaisagusScileanna(ROS)d’fhonncáilíochtnafoghlamaafheabhsúarmhaitheleleanaíagusledaoineógaiscoileanna,inionaidoideachais,agusisuíomhannafoghlamaeileinÉirinn.Roghnaítearsamplaasnascoileannaagusionaidoideachais1arfaddonchigireachtmarchuiddechlárbliantúilcigireachtanagcigirí.Marchuiddensamplabíonnscoileannaaggachleibhéaldechontanamnacáilíochta,idirscoileannaabhfuilláidreachtaísuntasachaacuagusscoileannaabhfuillaigísuntasachaacu.Táanobairmheastóireachtaadhéanaimidiscoileannaceapthalemeastóireachtadhéanamharghnéithetábhachtachad’obairnascoileaguslefeabhsúchánnascoileachurchuncinn.
Satreoirseoleagtaramachanchaoiinadtugaimidfaoichigireachtaísnahiar-bhunscoileannaagustásíibhfeidhmón1MeánFómhair2016.Glacannsíáittreoracharoimheseoathugcursíosargachsamhailchigireachtainahaonair.Rinneadhantreoirseoafhorbairtibhfianaiseárdtaithísnascoileannaagusigcomhairlelecomhpháirtitheoideachais.
Tugtarfaoinárgcigireachtaíigcomhréirlehalt7(2)(b)agusalt13(3)(a)(i)denAchtOideachais,1998agusigcomhréirleisangCód Cleachtais Ghairmiúil don Chigireacht,(anRoinnOideachaisagusScileanna2015),atálefáilarwww.education.ie.Irithcigireachta,éilíteararbhordbainistíochtaagusarfhoireannnascoile“gachsaoráidagusgachcomhoibriúréasúnach”athabhairtdonacigiríisgáchunandualgaisachomhlíonadh(alt13(7),antAchtOideachais,1998).
b. Meastóireacht in iar-bhunscoileanna Is faoi bhord bainistíochta, príomhoide agus foireann scoileanna aonair atá an fhreagracht asfeabhsúcháinscoilegopríomha.Bíonnscoileannaéifeachtachadeshíoragathbhreithniúaragcleachtaisféinagusagiarraidhbealaíaaimsiúlefeabhsúchánscoileachinntiú.Déanannbainistíochtscoileagusmúinteoiríathmhachnamharchaighdeánanteagaisc,nafoghlamaagusghnóthachtáilnascoláiríinagcuidscoileanna.Cuireannsiadreáchtáilnascoilesanáireamhfreisinagusconasisféidiríseoafheabhsú.
Féinmheastóireacht scoileIsféidir lemúinteoirí,príomhoidíagusboirdbhainistíochtaobairagcuidscoileannaafheabhsúgomórtrífhéinmheastóireachtscoile(FMS),Táanriachtanasletabhairtfaoifhéinmheastóireachtscoile,athosaighi2012,measarthanuaachtágoleorscoileannaáh-úsáidcheanalemonatóireachtadhéanamhagusfeabhasachurarghnéithedádteagascagusfoghlaim.InImlitir0040/2016,dearbhaíteararísgon-éilítearargachscoilféinmheastóireachtscoileadhéanamharanbhfoghlaimagusaranteagasc,aguspleanannafeabhsúcháinscoileafhorbairtatádírithearthorthaíafheabhsúdonascoláirí.D’fhonnan fhéinmheastóireacht scoile a éascú mar ghné lárnach d’obair scoile, d’fhoilsigh an ChigireachtFéinmheastóireacht Scoile 2016-2020: Treoirlínte d’Iar-Bhunscoileanna (RoinnOideachaisagusScileanna2016).Sanfhoilseachánseouigtarcreatagusstruchtúrlehúsáidagscoileannachunlemeastóireachtadhéanamhartheagascagusarfhoghlaim.Bacheartdoscoileannabheitheolachfreisinarnariachtanaisatáleagthaamachsanimlitirreathaidtacaleféinmheastóireachtscoile.
Cuireann féinmheastóireacht scoile agus cigireachtaí seachtracha go mór le chéile, ag díriú arfheabhsúchánaraon.Tugannpróiseasnaféinmheastóireachtascoiledeisdoscoileannatosaíochtaíaaithintagusdíriúorthusin,agusachinntiúgombíonfócasscoileuileannarghnéitheáirithedenteagascagusdenfhoghlaimafheabhsú.Lecigireachtaíseachtrachatógtarnótadenatosaíochtaíatáatáaitheantaaganscoilagusdéantarmeastóireachtaragcleachtaisteagaiscagusfoghlama.Margheall
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
5
arandíriúcéannaarfheabhsúchán,cuirfidhanChigireachtrannpháirtíochtagustorthaínascoileinaféinmheastóireachtféinsanáireamhinagcuidmeastóireachtaíletuiscintigcónaíarchomhthéacsannaaonairscoileannaatáagcéimeannaéagsúladenfhorbairtFMS.
Cigireacht Sheachtrach ar scoileannaÉascaíonncigireachtaíseachtrachafeabhsúchánagusathrúiscoileannachomhmaith.Soláthraíonnsiaddearcadhseachtracharobairnascoile.Soláthraíonntuairiscícigireachtabreithiúnaisarcháilíochtantsoláthairiscoil,dearbhaíonnsiadnagnéithedenchleachtasatáagobairgomaithagustacaíonnsiadlebreithiúnasnascoileadhearbhúidtacaleisnaláidreachtaíagusleisnatosaíochtaíatálefeabhsú.Sachaoiseo,tugannsiadeolasdonscoilaguscuireannsiadleféinmheastóireachtscoile.Tugannnamoltaíidtuairiscícigireachtatreoirthábhachtachdonphobalscoileaguséagféachaintlefeabhsúchánscoileleanúnachachurigcrích.
Díríonnársamhlachacigireachtaarfadarcháilíochtanteagaisc,nafoghlamaagusghnóthachtáilnascoláirí.Agbratharfhócasnameastóireachta,isféidirleodíriúarcháilíochtnatacaíochtadoscoláirí,archáilíochtnapleanálagnímhd’fheabhsúcháinscoileagusarcháilíochtnaceannaireachtaagusnabainistíochta.
Ilíonbeagcásanna,d’fhéadfadhaoncheannnógachceanndenacúiseannaseoaleanasabheithinacúislecigireachtchomhmaith:
• Meastóireachtadhéanamharchuringníomhtreoirlínte,imlitreacha,rialachán,agustreorachaeilearnandéanamhaganAire
• Eolasabhailiúarfhachtóiríabhféadtariadaúsáidlesainaithintadhéanamharscoileannaabhainfeadhtairbheastuilleadhcigireachta
• Monatóireachtadhéanamharandulchuncinnatádéantaagscoilmaidirlemoltaíarinneadhigcigireachtaíroimhesin
• Eolas a bhailiú ar fheidhmiú agus ar éifeachtacht scoileanna do chúiseanna taighde nó archúiseannaeile,lenan-áiríteareolasachurarfáildorannógaeilesaRoinn
Tacaíonncigireachtaílecaidreamhcomhghairmiúilabhunúidirmúinteoiríagusancigire.Caitheannancigireac(h)uidamaagbreathnúgodíreacharanteagascagusaranbhfoghlaimsaseomrarangalecaighdeánantsoláthairamheasaguslehobairnamúinteoiríagusnascoláiríaathdhaingniúagustacúlefeabhsúchán.Bachóirgogcuirfeadhant-aiseolasathugannancigiredonmhúinteoiragusdonscoilleisanathmhachnamhgairmiúilagusleisanbhféinmheastóireacht,agussadeireadhthiarthallgobhfeabhsófaítorthaídonascoláirídábharr.
Lecigireachtaí,féachtarletacúlerólceannaireachtaoideachaisanphríomhoidetrídheisathabhairtdó/dicomhphlégairmiúiladhéanamhlecigiríarnitheáiritheabhfuilsainbhaintaculeisanscoil.
Achamháinigcáscigireachtaíteagmhasacha,eisítearnófoilsíteartuairiscchigireachtamarthoradhar chigireachtaí. Is féidir leis an tuairisc seoagus, i gcás cigireachtaí teagmhasachaan t-aiseolasóbhéalathugtar,cuidiúlescoileannaagcuidláidreachtaíaaithintisolátharoideachaisaguscuidiúlehathmhachnamhgairmiúilarnagnéithearabhfuilníosmóforbarthadedhíth.
AdmhaíonnanChigireachtgurbunpháirtitheleasmharaiadnafoghlaimeoiríagusadtuismitheoiríibpobalnascoile.Táarannpháirtíochtigcigireachtscoile,nuair is iomchuí, inacuidriachtanachdephróiseasummeastóireachtscoileatábailíagusfíor.Cuireannsílecaighdeánnameastóireachtaagusnamoltaíd’fheabhsúchánscoileathagannaníos.Iscuidlárnachagustábhachtachd’obairnaCigireachtasnascoileannaíéisteachtleguthnascoláiríagusnadtuismitheoiríaguslenagcuiddtuairimífaoioibriúagusdulchuncinnnascoile.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
6
c. Ár samhlacha cigireachtaÚsáidimidréimsedeshamhlachacigireachtalemeastóireachtadhéanamharscoileannaagussuíomhannafoghlamaeile.Tásiadseosaréimseóchigireachtaíteagmhasachaganfógraamhaireannarfeadhlaegodtímeastóireachtaíníosdéineamhailmeastóireachtaíscoileuilenócigireachtaíascrúdaíonnanchaoiagcuireannscoileannamoltaíóthuairiscícigireachtaroimhesinibhfeidhm.
Tugannantreoirseoléargasginearáltaarárgcurchuigemaidirlecigireachtiniar-bhunscoileanna.Úsáidimidréimsedeshamhlachacigireachtaleheolasabhailiúarchaighdeánsholátharanoideachaisiscoileanna.InAguisín1dentreoirseotáleaganamachdenochtsamhailchigireachtaaúsáidteariniar-bhunscoileanna.
• CigireachtTheagmhasach
• CigireachtÁbhair
• MeastóireachtChláir
• MeastóireachtarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS
• MeastóireachtaíarIonaidOideachais
• MeastóireachtScoileUile–Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaim
• MeastóireachtScoileUile
• CigireachtLeantach
Táanréimsesamhlachaseoforbarthaagainnionasgurféidirlinnárn-obairchigireachtaadhíriúisteachníoséifeachtaíarnaháiteannaambeidhantoradhismólefeiceáil.Cuidíonnséseolinnlenárgcuidspriocannaabhaintamach:feabhasaspreagadhdoscoláiríaguscáilíochtadhearbhúdothuismitheoirí,donphobalagusdonchórasoideachais.
Tá roinnt samhlacha, amhail na cigireachtaí teagmhasacha agus na meastóireachtaí ábhair, inagcigireachtaíatágairidgoleor,athuganndeisdúinnmeastóireachtadhéanamharobairnascoileagusaiseolaschunfeabhsúcháinathabhairtdomhúinteoiríagusdocheannairíscoilemeasarthatapa.Isféidiriadseoágcurigcríchganmóráncuristeacharobairnascoile.Tásiadan-úsáideachfreisinlemonatóireachtadhéanamharchaighdeánsoláthairoideachaisaraniomlán.GlacanncigireachtaíníosdéineamhailmeastóireachtaíscoileuileagusmeastóireachtaíDEISníosmóamaagustáscrúduitheníosmionsoraitheiontuarcheannaireachtagusarbhainistíochtnascoileannachomhmaithlemeastóireachtartheagascagusarfhoghlaim.
Agbaintúsáideasanréimseseodeshamhlachacigireachta,idirchigireachtaíteagmhasachagairideaguschigireachtaíníosdéine,isféidirlinnárgcuidcigireachtaíaphleanáilníoséifeachtaí.Marshampla,máléiríonncigireachtghairiddúinngobhfuilagéirígomaithlehobairnascoile,b’fhéidirnachmbeidhsériachtanachdian-chigireachtaphleanáilsascoilgoluath.Deroghauirthisin,isféidirlinnárgcuidcigireachtaíadhíriúarscoileannaeileinambeadhníosmógálefeabhsúchán.Cuidíonncigireachtaíleantacha,adhéanannmeastóireachtarconasmarachuireannscoileannamoltaíatugadhidtuairiscícigireachtaroimhesinibhfeidhm,leisanméadúarthioncharnacigireachtachunfeabhsúcháin.
Cuireanngachceannd’ársamhlachacigireachtacomhthéacsáirithenascoile,anionaidoideachaisnóantsuímhoideachaissanáireamh.Bíonntioncharagfachtóiríamhailméid,suíomh,staidshocheacnamaíochnascoláiríagusanphobail,riachtanaisspeisialtanascoláiríagusantacaíochtatádedhíthorthu,agusfachtóiríeilearobairnascoileAithnímidgon-oibríonnscoileannalaistighdechomhthéacsan-sainiúilaguscuirtearnafachtóiríseosanáireamhnuairadhéanaimidmeastóireachtaí.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
7
d. Treoirphrionsabail dár gCigireachtaíMarChigireacht,táimiddíritheardheimhinadhéanamhdegobhfaigheannfoghlaimeoiríiscoileanna,inionaidoideachaisagusisuíomhannaeileant-oideachasisfearragusisféidirdebharrambarrchumaisagusagcuidriachtanasfoghlama.Cuirimidardchaighdeáinchuncinnaranteagascagusarthorthaífoghlamaagusareispéirisnabhfoghlaimeoiríiscoileanna,inionaidoideachaisagusisuíomhannaeile.Féachaimidlecurarchumasnan-eagraíochtaífoghlamasinfeabhasachurarangcaighdeánoideachaisachuireannsiadarfáil.
Táceithrephríomhphrionsabalmarbhonnagusmarthacaagárn-obair:
1. Díriúarfhoghlaimeoirí
2. Forbairtagusfeabhsúchán
3. Rannpháirtíochtmheasúil
4. Freagrachtaguscuntasacht
Tugannnaceithrephríomhphrionsabal,abhfuilcursíosdéantaorthugomioninárgCódCleachtaisdonChigireacht(arfáilarshuíomhgréasáinnaRoinneOideachaisagusScileanna,www.education.ie),nacaighdéainathuganneolas,treoiragusrialúdárgcuidoibre.Rialaíonnnaprionsabailseoanréimseiomlándemheastóireachtagusd’obairchomhairleachnagcigiríingachsuíomh,lenan-áirítearscoileanna,ionaidoideachaisagusréimsesuíomhannaeile.
Táimidtiomantadothabhairtfaoinárgcuidcigireachtaíarbhealachachuireannfíor-dheiseannaarfáilchundea-chleachtasadhearbhúaguschuncomhairlephraiticiúilathabhairtdomhúinteoiríaonair,dophríomhoidíagusdobhoirdbhainistíochtad’fhonn,sadeireadhthiarthall,feabhasachurareispéireasfoghlamaagusarthorthaífoghlamanascoláirí.
Ciallaíonn sé seo:1. Gobhfuilimidtrédhearcachfaoinmbealachabhailímidagusachuirimidfianaiselechéiledárgcuid
breithiúnasmeastóireachta:
• Cloímidlenárdtreoirlíntefoilsithemarabhaineannsiadlegníomhaíochtchigireachta.
• Cuirimidcritéirmheastóireachtaibhfeidhmgocomhsheasmhach,agdéanamhtagairtdoAg Breathnú ar an Scoil Againne (2016)
2. Táárgcuidbreithiúnasmeastóireachtabunaithearbhailiúchándeshonraíoibiachtúla,iontaofaagusardchaighdeáinaguscomhthéacsnascoilecurthasanáireamh:
• Marchuiddármbailiúfianaise,bímidagplélescoláirí,lemúinteoiríagusleceannairíscoileibhformhórárgcigireachtaíaguslebaillfoirnechuíeile,letuismitheoiríagusleboirdbhainistíochtairoinntcigireachtaí
• Úsáidimidanfhianaiseabhailímidchuntacúlenárgcinntíagusmoltaíarbhealachatácothromdocháchlenambaineann
• Bímidagbratharréimsefianaiseófhoinsíéagsúla
• Eagraímidcruinnitheiar-mheastóireachtalenárgcinntíashoiléiriú,athreorúagusadhearbhú
• Tugaimiddeisd’fhoireannnascoilefreagairtathabhairtdonapríomhchinntíábharthaagangcruinniúiar-mheastóireachtaagusglacaimidnótadenatuairimíaluaitear
8
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
2Tádifríochtaíarantréimhsefógraagusnadaoineandéantarteagmháilleoroimhchigireachtagbratharantsamhailchigireachta.FéacharaneolasfaoinasamhlachaáiritheinAguisín1dentreoirseoledothoil.
3. Bíonnmeasagainnarcheartchunpríobháideachtaanduineaonairchomhmaithagusisféidiragusbímidcomhsheasmhachlenárndualgaslecaighdeánaguscáilíochtathuairisciú:
• Bíonntuiscintagainndonadaoineaonairambímidagpléleochomhmaithleisanscoilagustáimidtiomantadonchúirtéis,measaguscothromaíochtingachcaidreamhledaoineaonairagusgrúpaí
• Déantargachiarrachtandea-chaidreamhatáidirnadaoinesinatáagplélebainistíochtagusceannaireachtnascoile,múinteoirítuismitheoiríagusscoláiríachaomhnú
• Níúsáidteareolasabhailíteararcheistneoiríóscoláirí,ómhúinteoiríagusóthuismitheoiríachamháinibhformáidchomhiomlánaiatheagustágachceistneoirgohiomlánfaoirún
• Igcásannaáirithe,isféidirgodtabharfareolaseiledúinnarbhealachambeadhanduineáthabhairtagdúilgoréasúntagurfaoirúnatásé.Cégombeidhan-mheasagainnarphríobháideachasdaoine,níféidirlinndearbhrúndachtaneolaisathugtararáthúnóanaithnideachtanduinenónadaoineathugannant-eolasdúinn.Déanfaimidiarrachtanaithnideachtdaoineachaomhnúáfach,agtabhairtairdchuíd’fhorálachareachtúla,máchreidimidgogcreideannantéathugeolasgoraibhsé/síáthabhairtfaoirúnagusagus,dáscaoilfíant-eolasdodhaoineeile,gogcuirfífáileolaisdensórtsinsatodhchaíimbaol
4. Tabharfaimidtuairiscgohoibiachtúilagusgocothromarchaighdeánsholátharanoideachais:
• Leagaimidamachpríomhchinntíagusmoltaínacigireachtagosoiléiragusgocinntechuncurlespreagadhaguscumasforiomlánphobalnascoileagcuidspriocannaabhaintamachagusfeabhasachurarthorthaídoscoláirí
• Táárdtuairiscícothromagustomhaiste,goháirithenuairatáeasaontachtfianaiseácuriláthair
• Aithnímidagusadmhaímidobairéifeachtach,dulchuncinnagusgnóthachtáil
• Tugaimidcomhairlearbhealachthacúilagusdearfachagusdéanaimidmoltaí
2. CÉN CHAOI A NDÉANTAR CIGIREACHTAÍ?a. Roimh an gcuairt chigireachtaFógraIgcoitinne,tugtarfógrascríofafaoimheastóireachtscoileuilechuiganbpríomhoide,cathaoirleachanbhoirdbhainistíochta,cathaoirleachchoistenadtuismitheoiríagusanpátrúnroimhangcéadláinscoile2.Domheastóireachtaíeile,taobhamuighdóibhsiúdganfógra,tugtarfógradonphríomhoidetríríomhphostagusiarrtarair/uirthianfógraachuraraghaidhchuigcathaoirleachanbhoirdbhainistíochtaaguschuiganbpátrún.Féadfadhancigiretuairiscithedulidteagmháilleisanbpríomhoidefreisinlebreac-chuntasathabhairtar leaganamachnameastóireachta, lecruinnitheaeagrú, lesocruitheadhéanamhigcomhairscaipeadhaguschomhlánúnagceistneoirídothuismitheoiríagusdomhúinteoirí,aguslehaoncheistarleithashoiléiriú.
Níthugtaraonfhógradoscoileannaidtacalecigireachttheagmhasach.
IgcásscoiledechuidBoirdOideachaisagusOiliúna(BOO),seoltarcóipdenfhógraiscríbhinnchuigPríomhfheidhmeannachanBhoirdOideachaisagusOiliúna.
DoiciméidCuireann cigireacht sheachtrach béim go príomha ar ghnáthobair laethúil na scoile agus tá béimtheorantaardhoiciméid.Beidhnacigiríagiarraidhliostagearrdedhoiciméidafheiceáilagusascrúdú,liostagearrdedhoiciméidafheiceáilagusascrúdú,abhaineannlefócasnasamhlachcigireachtaarleithagusambeifíagsúilleisgoréasúntagombeidísarfáilagscoileanna.Tánadoiciméidaiarrtarar
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
9
3TáárgcleachtasmaidirleisseoáthreorúleRannóg26denAchtOideachais,1998marseoaleanas:(1) Féadfaidhtuismitheoirímacléinnscoileaitheantacumanntuismitheoirídonscoilsinabhunúagusachothabháilasmeascalínagusbeidh
anceartagtuismitheoiríuilemhicléinnnascoilesinabheithinagcomhaltaídenchumannsin.(2)Déanfaidhcumanntuismitheoiríleasannanamacléinniscoilachurchuncinnigcomharlebord,lePríomhoide,lemúinteoiríaguslemic
léinnnascoile...(3)Déanfaidhanbordteagmháilachurchuncinnidiranscoil,tuismitheoirímacléinnsascoilsinagusanpobalagus,igcástuismitheoiríar
mianleocumanntuismitheoiríabhunú,déanfaidhsééascaíochtdóibhagustabharfaidhségachcúnamhréasúnachdóibhagusdochumanntuismitheoirínuairabheidhsébunaithe.
(4) (a)Déanfaidhcumanntuismitheoirí,taréisduligcomhairlelenachomhaltaí,rialachalenarialófarachruinnitheagusaghnóagusseoladhaghnóthaí.
(b)Másrudégombeidhcumanntuismitheoirícleamhnaithelecumannnáisiúntatuismitheoirí,beidhnarialachadádtagraítearimír(a)igcomhréirletreoirlínteabheidheisitheagangcumannnáisiúntatuismitheoirísinlecomhthoiliúanAire.
scoileannaachurarfáil,ibhformáidleictreonachmásféidir,leagthaamachdogachsamhailchigireachtainAguisín2dentreoirseo.
Ceistneoirí IspáirtitheleasmharatábhachtachaiadnatuismitheoiríagusnascoláiríagustámeasagangCigireachtaragcuiddtuairimímaidirlecáilíochtantsoláthair.Tugaimidceistneoirídoshampladethuismitheoiríagusscoláiríirithchuiddármeastóireachtaí,lenandearcthaíafháilarobairnascoile.
TáceistneoirídomhúinteoiríarfáilledéanamharlíneirithnaMeastóireachtaíScoileUile,MeastóireachtaíScoileUile -Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaimagusMeastóireachtaíar IonaidOideachais iscoileannaníosmó(ochtarnóníosmómúinteoirípríomhshrutha).
Iscoileannainadtugtarceistneoirídomhúinteoirí, iarrtararanbpríomhoideeolasathabhairtdonfhoireannscoilemaidirleisangceistneoirarlíneroimhangcéiminscoile.
Féadfar tagairtadhéanamhsatuairiscchigireachtad’fhaisnéisafuarthasdedhroimanailísearnaceistneoirí,achníchuirtearfaisnéismhionsonraithestaitistiúilsanáireamh.Tugtarachoimrearshonraícomhiomlánaithenagceistneoiríseodonscoil.TánaceistneoirícomhlánaitheaonairfaoirúndaingeanagangCigireacht.
CruinnitheNíbhíonnréamhchruinnitheannachigcásnasamhlachameastóireachtadomheastóireachtaíscoileuile(MSUagusMSU-BCF)nuairabhíonncruinnitheannroimhangcéadláinscoiledenchigireacht.Déanannancigiretuairiscithe, igcomhairle leisanbpríomhoide,socruithedochruinnithe lehionadaitheónmbordbainistíochtaagusónbpátrúnagusleisanbhfoireannscoile.BíonncruinnitheagnacigirífreisinlehionadaitheóngcoistetuismitheoiríigcásannaabhfuilancoistecleamhnaitheleisangComhairleNáisiúntaTuismitheoirí-IarbhunoideachaisnósaphróiseascleamhnaitheleisangComhairleNáisiúntaTuismitheoirí-Iarbhunoideachais.SachásnachbhfuilcoistetuismitheoiríarbunsascoilnósachásnachbhfuilancoistecleamhnaitheleisangComhairleNáisiúntaTuismitheoirí-Iarbhunoideachais,buailfidhnacigiríleisnahionadaithetuismitheoraatáaranmbordbainistíochta.3
b. Le linn na cuairte cigireachta Bíonncigireamháinnóníosmópáirteachsachuairtchigireachta.Braitheannanméidamaaghlacannanchigireachtagusnagníomhaíochtaíathugtarfúthuirithnameastóireachtaaransamhailchigireachta.Is iondúil go dtógann príomhghníomhaíocht na cigireachta idir lá amháin agus trí lá agus bíonncuairteannaarsheomraíranga,cruinnithe,ceistneoiríachurarscoláirí,athbhreithniúardhoiciméid,agusaiseolasathabhairtsanáireamhinti.Leagannancigiretuairiscitheamchlárginearáltaamachdonmheastóireacht.Déanfaraonathruithearanamchláraphlélepríomhoidenascoileroimhré,nuairisféidir.
CeistneoiríNuairaúsáidteariad,cuireannancigireceistneoiríscoláiríarshampladescoláiríarangcéadládenchigireachtnóigcásMeastóireachtScoileUilenóMeastóireachtScoilUile,BainistíochtCeannaireachtagusFoghlaim,arlágogairidroimhthréimhsenacigireachtainscoile.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
10
Cruinnithe agus agallaimh Eagraíonn an cigire cruinnithe agus agallaimh i gcomhairle leis an bpríomhoide. Ag brath ar antsamhailchigireachta,féadfaidhcruinnitheabheithannlehionadaitheónmbordbainistíochtaagusónbpátrún,lehionadaitheónatuismitheoirí,leisanbhfoireannmúinteoirí,lehionadaitheónbhfoireannbhainistíochtainscoile,leisanbhfoireannriachtanasspeisialtaoideachaisaguslecúntóiríriachtanasspeisialtaoideachais,lebailloiriúnachaeiledenfhoireannaguslegrúpaídescoláirí.Máscuí,buailfidhancigirefreisinlefócasghrúpadescoláirí.IgcásmeastóireachtaIscoileuile(MSU)bíonnroinntdenacruinnitheseoroimhthréimhsenacigireachtainscoile.
Cuairteanna ar sheomraí rangaTuganncigirícuairtarsheomraírangaagusarshuíomhannafoghlamaeilelelinnnacuairtecigireachtale breathnú ar an bhfoghlaim agus ar an teagasc, le hidirghníomhú leis na scoláirí féin, agus lehathbhreithniúadhéanamharagcuidoibre.
Isféidirgombreathnófararanteagascagusaranbhfoghlaiminaonsuíomhfoghlamasascoilirithnameastóireachta.Isféidirgombeidhigceistleisseoobairadhéanannbaillfoirneshealadachaagusmicléinniarchéimeoideachaisatáimbunoibresascoiltráthnacuairtecigireachta.Isféidirgombeidhigceistfreisinanobairadhéanannfoireanndaoinesheachtrachatáfostaitheaganmbordbainistíochtachunteagasc/tacaíochtbhreiseathabhairtdoscoláirílelinnamscoile.
Breathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnascoláiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.
Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanascoláiríchuncinnagusatharraingítear isteachsanfhoghlaimgocuí iad.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláiríchomhmaith.Féadfaidhancigireidirghníomhúlescoláirífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídásaothair.
Tugtaraiseolasóbhéaldonamúinteoiríaonairagdeireadhnagceachtanna,nóagaméigineilelelinnnacuairtecigireachta.Baineannant-aiseolaslecáilíochtfhoriomlánanteagaiscagusnafoghlama,aguslecáilíochteispéirisnascoláirísacheacht.Tugtaraitheantasdodhea-chleachtaisafheictear,daingníteariad,agusdéantarmoltaíchuniadafheabhsúnuairisiomchuí.
DoiciméidBraitheannlíonbeagnandoiciméadascrúdaítearlelinnmeastóireachtaarfhócasnacigireachta.Leagtaramachiadseoidtacalegachceannd’ársamhlachacigireachtainAguisín2dentreoirseo.Féadfaidhcigireaondoiciméidnótaifidscoilearbitheileabhaineannlesaincheisteannaarleithathagannchunsolaisirithnameastóireachtaalorgfreisin.
Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláiríchomhmaith.Cuirteargnóthachtáilsnascrúduitheteistiméireachtaigcomhthéacsnascoilefaoichaibidilfreisin.Níléirítearfaisnéisstaitistiúilarbithidtuairiscíscríofa,áfach.
Cleachtas gairmiúil a mheasCégurléirgobhfuilbaintagcigireachtaílemeastóireachtadhéanamharchleachtasgairmiúilmúinteoiríagusarcháilíochtnafoghlamaaéascaítearsaseomraranga,nícigireachtinniúlachtagairmiúlaéanpróiseascigireachta.Tánósannaimeachtaarbunderéiralt24denAchtOideachais,1998lecurarchumasscoileannadéileáillefadhbannaóthaobhnahinniúlachtagairmiúlade.IssocruitheannféiniadnasocruithecigireachtaatáleagthasíosinAlt24nachbhfuilbaintnápáirtaculeisangcigireacht.Sachásgobhfuilimníthromchúiseacharangcigirefaoicháilíochtanteagaiscagusnafoghlamaigceachtáirithearbhreathnaighsé/síairagus/nóimníabhaineannlefolláineagussábháilteachtscoláirí,áfach,cuirfearanimnísininiúldonphríomhoideagusdonmhúinteoirmarchuiddenaiseolasathabharfar.Igcásimníabhaineannlebainistíochtagus/nóceannaireachtsascoil,cuirfeariadiniúldonphríomhoideagusdochathaoirleachbhordbainistíochtanascoilemarchuiddenaiseolastugtha(nó,igcásscoileannafaoichoimirceBOO,donphríomhoide,cathaoirleachanbhoirdagusPríomhfheidhmeannachanBOO.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
11
Nósanna Imeachta um Chosaint Leanaí a chomhlíonadhD’eisighanRoinnOideachaisagusScileannaImlitir0065/2011agusNósanna Imeachta maidir le Caomhnú Leanaí i mBunscoileanna agus i Scoileanna Iarbhunscoile (2011)imíMheánFómhair2011.Marchuiddemheastóireachtaíscoileuile,fiosróidhancigire(nacigirí)anscéalmaidirlecomhlíonadhginearáltascoileleceanglaisnanósannaimeachtaseo.ÉilíteararluchtbainistíochtanascoileanFhoirmFhéintuairiscitheScoileumChosaintLeanaíachomhlánúroimhangcuairtchigireachtaaguslorgaíonnancigire(nacigirí)tuilleadhfianaiseirithnacuairtecigireachtalenadheimhniúgobhfuilnaNósanna Imeachta maidir le Caomhnú Leanaí i mBunscoileanna agus i Scoileanna Iarbhunscoile(2011)ágcomhlíonadhaganscoil.TádecheangalarangCigireachtdulidteagmháillehúdaráisnascoileigcásannainadtagannséchunsolaisnachbhfuilnanósannaimeachtaágcomhlíonadhaganscoil.
c. Tar éis na cuairte cigireachta Cruinnithe aiseolaisDeghnáth,bíonncruinnitheaiseolaisanngodíreachnógogairidindiaidhchríochnúnacigireachta.Cuidthábhachtachdenphróiseasmeastóireachtaiseaiad.
Lelinnnagcruinnithetásémaraidhmagangcigire(nacigirí):
• meastóireachtathabhairtarobairnascoile
• aitheantasathabhairtdodhea-chleachtassascoil
• deiseannaathabhairtdoshoiléiriúeolaisarbith
• eolasarbitheileatáoiriúnachabhailiú
• sainaithintadhéanamharréimsínachmórafhorbairt
• pléadhéanamhfaoingcaoiinarféidirleisanscoilforbairttríphríomh-moltaínameastóireachtaachuribhfeidhm
An tuairisc mheastóireachtaCuirteardréacht-tuairiscchigireachtaigcríchindiaidhchríochnúnagcruinnitheaiseolais,achamháinigcáscigireachtateagmhasaínuairnachn-eisíteartuairiscchuiganscoil.Leagtaramachsatuairiscseopríomhchinntíagusmoltaínameastóireachta.DéantaríaphróiseáiltríghnáthphróisisdhearbhaithecáilíochtanaCigireachtaaguseisíteardonscoil íchunnafíricí intiadhearbhúagusinadhiaidhsineisíteardonscoilíantuairiscdheiridhansinchungodtabharfaidhluchtnascoilefreagrauirthi,maratáleagthasíossadoiciméadTreoirlínte um Fhoilsiú Tuairiscí Cigireachta Scoile:(RoinnOideachaisagusScileanna,2015).
Nuairaeisítearandréacht-tuairiscchunnafíricíadhearbhú,bíonndeisaganbpríomhoideagusagcathaoirleachanbhoirdairdnaCigireachtaadhíriúarearráidfíricíarbithatásadréacht-tuairisc,darleo.Inadhiaidhsin,eisítearantuairisc,leasaithemásgá,chuiganscoillehaghaidhfreagairtscoile.Bíonndeisagbordnascoilefreagairtscríofaarantuairiscachuristeach,inaleagtaramachcadéadhéanfaidhséledulingleicleisnamoltaíd’fheabhsúchánsatuairisc.Foilsítearantuairiscagus,deghnáth,anfhreagairtscoileansin.
3. FOILSIÚ NA TUAIRISCE CIGIREACHTAFoilsítearantuairiscchríochnaitheagusfreagairtnascoilearshuíomhgréasáinnaRoinneOideachaisagusScileanna(www.education.ie).TácursíosdéantaarnasocruithemionsonraitheidtacalefoilsiúnadtuairiscícigireachtaindoiciméadarleithdarteidealTreoirlínte um Fhoilsiú Tuairiscí Cigireachta Scoile:(AnRoinnOideachaisagusScileanna,2015)
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
12
4. GNÍOMHÚ DE RÉIR NA TUAIRISCE CIGIREACHTA Isceartdonbhordbainistíochta,marchuiddáchlároibrefeabhsúcháinscoile,natorthaíagusnamoltaísatuairiscaphléagus, igcomharlepríomhoidenascoile,pleanáilagusmaoirseachtadhéanamhigcomhairnangníomhachtaíatáagteastáilchunmoltaínatuairisceachuribhfeidhm.Iscóirdonscoilleasabhaintasantuairisc,maraonlecineálachaeilefianaiseabhailíonnanscoil,lebonneolaisachurfaoinapróisisumfhéinmheastóireachtscoileagusfaoinacuidpleanálad’fheabhsúchánagusd’fhorbairt.IgcásscoiledechuidBOO,moltargurcheartgombeadhpríomhfheidhmeannachanBOO,nóoifigeachtharac(h)eann,páirteachinaleithéiddephlé.
Cégurbiadanbordagusanpríomhoide(nóPríomhfheidhmeannachanBhoirdOideachaisagusOiliúna(BOO)igcásscoiledechuidBOO)ismóatáfreagrachasmaoirseachtadhéanamharchuribhfeidhmnamoltaíagusnabhfeabhsúchánidtuairiscchigireachta,tádefhreagrachtarphátrúnnóariontaobhaithenascoileachinntiúgondéantarbeartaleantachaéifeachtachaindiaidhnacigireachtafreisin.Igcásannaáirithe,b’fhéidirgodteastódhóscoileannarochtainafháilarangcúnamhachuireannnaseirbhísítacaíochtascoileagusfoinsícomhairleeilear fáilnuairatáfeabhsúcháinábpleanáilaguságcur ibhfeidhmacu.
DéanfaidhanChigireachtagusrannógaeilesaRoinnOideachaisagusScileannamonatóireachtarchuribhfeidhmnamoltaísnascoileannaroghnaitheagusarfudanchóraisgoginearálta.D’fhéadfadhségomeasfadhanChigireachtanméiddulchuncinnatádéantaidtaobhnamoltaíidtuairiscchigireachtaábhairachuribhfeidhmníosdéanaí.
5. CREAT CÁILÍOCHTA DO SCOILEANNALe Ag Breathnú ar an Scoil Againne 2016: Creat Cáilíochta d’Iar-Bhunscoileanna cuirtear tacarcomhaontaitheaguscomhleanúnachdechaighdeáinarfáildondádhiminseand’obairscoileanna:
• teagascagusfoghlaim
• ceannaireachtagusbainistíocht
Táséceapthadomhúinteoiríagusdocheannairíscoilelehúsáidchunnacuirchuigeteagaiscagusfoghlamaiséifeachtaíagusismealltaíachuribhfeidhmaguschunfeabhasachurarcháilíochtnaceannaireachtainascoileanna.Tríthacardechaighdeáinasholátharathuganncursíosar‘chleachtaséifeachtach’agusar‘chleachtasfíoréifeachtach’,cuideoidhancreatlescoileannaaláidreachtaíagusaréimsíforbarthaaaithintaguscuirfidhséaragcumasseilbhaghlacadharabhforbairtagusfeabhsúchánféin.Aranmbealach seo, féachannanCreat Cáilíochta do Scoileanna le cuidiú le scoileannachunféinmheastóireacht,cleachtasathmhachnamhachagusfreagrúlachtarriachtanaisnabhfoghlaimeoiríaleabúinaseomraíranga,inascoileannaagusinasuíomhannafoghlamaeile.
BainfearúsáidasangCreat Cáilíochta chunbonneolaisachurfaoiobairnagcigiríderéirmaradhéanannsiadmonatóireachtagustuairisciúarangcáilíochtiscoileanna.Bainfidhnasamhlachameastóireachtaúsáidasnagnéithedenchreat ismóatáábharthad’fhócasnasamhla.Aranmbealachseo,cégombainfearúsáidasangcreatgosolúbtha,cinnteoidhségombíonncomhsheasmhachtimeastóireachtaínaCigireachta.
MarthoradharAg Breathnú ar an Scoil Againne 2016: Creat Cáilíochta d’Iar-Bhunscoileanna achurarfáilgopoiblí,cuideofarletuismitheoiríagusdaoineeilenabreitheannameastóireachtaidtuairiscícigireachtaathuiscint.Cuideoidhanteangachoiteannasholáthraíonnancreat lepléfiúntachidirmúinteoirí,gairmeoiríoideachais,tuismitheoirí,scoláirí,pobailscoileagusanpobalníosleithnefaoingcáilíochtinárscoileanna.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
13
TÁBLA 1: CREAT CÁILÍOCHTA D’IAR-BHUNSCOILEANNA- FORLÉARGAS
CEA
NN
AIR
EAC
HT
AG
US
BAIN
ISTÍ
OC
HT
DOMAINS STANDARDS
Ceannaireachtarfhoghlaimagusar
theagasc
Maidirleisnaceannairíscoile:
cuireannsiadcultúrd’fheabhsú,comhoibriú,nuálaíochtaguscruthaitheachtsanfhoghlaim,sateagascagussamheasúnúchuncinn
cothaíonnsiadtiomantasdonchuimsiú,comhdheiseannaagusforbairtiomlánaíochgachscoláire
bainistíonnsiadpleanáilaguscuribhfeidhmchuraclamnascoile
cothaíonnsiadforbairtghairmiúildomhúinteoiríashaibhríonnfoghlaimnamúinteoiríagusnascoláirí
Aneagraíochtabhainistiú
Maidirleisnaceannairíscoile:
bunaíonnsiadtimpeallachtfoghlamaordúil,slánagussláintiúil,aguscoinníonnsiadítríchumarsáidéifeachtach
bainistíonnsiadacmhainnídaonna,fisiciúlaagusairgeadaisnascoilechuneagraíochtfoghlamaachruthúagusachoinneáil
bainistíonnsiadstaideannadúshlánachaaguscastaarbhealachaléiríonncomhionannas,cothroimeaguscóir
forbraíonnsiadaguscuireannsiadibhfeidhmcóraschunfreagrachtaguscuntasachtghairmiúilachurchuncinn
Ceannaireachtarfhorbairtnascoile
Maidirleisnaceannairíscoile:
cuireannsiadanfhísatámarthreoiraganscoiliniúlagusbíonnsiadigceannasarbhaintamachnafísesin
bíonnsiadigceannasarrannpháirtíochtnascoileibpróiseasleanúnachnaféinmheastóireachta
déanannsiadcaidrimhathógáilagusachoinneáillaistighdenscoil,lescoileannaeile,agusleisanbpobalníosleithne
déanannsiadbainistiú,ceannaireachtagusidirghabháilaranathrúd’fhonnfreagairtarriachtanaisnascoileatáagathrúagusarathruithesanoideachas
Acmhainnnaceannaireachtaa
fhorbairt
Maidirleisnaceannairíscoile:
déanannsiadmeasúnúaragcleachtasmarcheannairíagusforbraíonnsiadantuiscintatáacuarcheannaireachtinbhuanaitheaguséifeachtach
cuireannsiadarchumasnafoirneróilcheannaireachtaaghlacadhagusachuribhfeidhm
cothaíonnsiadaguséascaíonnsiadanfhorbairtarghuthnascoláirí,rannpháirtíochtnascoláiríagusceannaireachtnascoláirí
tógannsiadlíonraígairmiúlaleceannairíscoileeile
TEA
GA
SC
AG
US
FO
GH
LAIM
RÉIMSÍ CAIGHDEÁIN
Torthaínabhfoghlaimeoirí
Maidirleisnascoláirí:
baineannsiadtaitneamhasagcuidfoghlama,tásiadspreagthachunfoghlama,agustásiadagsúillegnóthachtáilmarfhoghlaimeoirí
táant-eolasagusnascileannariachtanachaacuchuniadféinagusagcaidrimhathuiscint
léiríonnsiadant-eolas,nascileannaagusantuiscintatádedhítharchuraclamnahiar-bhunscoile
baineannsiadamachnatorthaífoghlamaatáluaitedogachábhar,cúrsaagusclár
Eispéirisnabhfoghlaimeoirí
Maidirleisnascoláirí:
glacannsiadpáirtgotairbheachingníomhaíochtaífoghlamafiúntacha
fásannsiadmarfhoghlaimeoirítríidirghníomhaíochtaíómósachaaguseispéirisatádúshlánachagustacaíoch
déanannsiadathmhachnamharandulchuncinnmarfhoghlaimeoiríagusforbraíonnsiadmothúchánd’úinéireachtagusdefhreagrachtasabhfoghlaim
faigheannsiaddeiseannachunnascileannaagusnadearcthaíafhorbairtatáriachtanachdonfhoghlaimarfeadhantsaoil
Cleachtasaonairnamúinteoirí
Maidirleisanmúinteoir:
táant-eolasábhair,ant-eolasoideolaíochtaagusnascileannabainistíochtaseomrarangariachtanachaaige/aici
roghnaíonnagusúsáideannsé/sícleachtaisphleanála,ullmhúcháinagusmheasúnaitheachuireannfoghlaimnascoláiríchuncinn
roghnaíonnagusúsáideannsé/sícuirchuigeteagaiscatáoiriúnachdonacuspóirífoghlamaagusdoriachtanaisfoghlamanascoláirí
freagraíonnsé/sídoriachtanaisfoghlamaaonairagusidirdhealaíonnsé/sígníomhaíochtaíteagaiscagusfoghlamamarisgá
Cleachtascomh-choiteann/
comhoibríochnamúinteoirí
Maidirleisnamúinteoirí:
támeasacuaranbhforbairtghairmiúilagusarangcomhoibriúgairmiúilagusglacannsiadpáirtiontu
oibríonnsiadlechéilechundeiseannafoghlamaacheapadhdoscoláiríarfudanchuraclaimagustaobhamuighde
igcomharlenachéileforbraíonnsiadaguscuireannsiadibhfeidhmcleachtaismheasúnaithefhoirmitheachaagusshuimitheachaatácomhsheasmhachagusiontaofa
cuidíonnsiadleisanacmhainnuile-foirneathógáiltrínasaineolasaroinnt
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
14
6. CONTANAM NA CÁILÍOCHTAScrúdaíonncigireachtaícáilíochtghnéitheéagsúlad’obairnascoileagamnacigireachta.Arndóigh,níhionanngachgnéd’obairnascoileóthaobhcáilíochtade.Marshampla,b’fhéidirgobhfuilnacigirídentuairimgobhfuilcáilíochtanteagaiscagusnafoghlamaiscoilagleibhéalan-ardatá,achgurchóircáilíochtthacaíochtnascoiledonscoláireafheabhsú.
Baineannnacigiríúsáidascontanamnacáilíochtathíosagusiadagcursíosargachgnéd’obairnascoilelelinncigireachta.Táancontanamcurthainoiriúintchuncuidiúlemeastóiríteachtarbhreithiúnaismheastóireachtaatábunaithearfhianaiseaguslecursíoscruinnadhéanamharchaighdeánsholátharnascoilenóarghnéithedensolátharsin.TáséinúsáidagangCigireachtleroinntbliantaanuaschuncuidiúlecigiríteachtarbhreithiúnaisréadúlafaoicháilíochtghnéithedesholátharnascoile.
CuireadhcontanamcáilíochtailáthairdoscoileannaardtúschuncríochanaféinmheastóireachtainAg Breathnú ar Ár Scoil (2003)aguscuireadhiláthairaríséin2012iFéinmheastóireacht Scoile – Treoirlínte do Scoileanna.Marchuiddenphróiseasféinmheastóireachta,spreagadhscoileannaleisangcontanamaúsáidchuncáilíochtasoláthairamheasaguschunagcleachtasachurarchontanam.
Léiríonnancontanamgombíonncáilíochtscoileigcónaíagteachtchuncinnagusagforbairtagusaithníonnsécomhthéacsuathúilgachuilescoile.Aithníonnségobhfuil formhórnascoileannaagcéimeannaéagsúladenphróiseasfeabhsúchánscoiledoghnéitheáirithedásoláthar.
Tábla 2: Contanam na Calaíochta
LEIBHÉAL CUR SÍOS SAMPLA DE NA TÉARMAÍ TUAIRISCIÚLA
An-mhaith
ÚsáidtearAn-mhaitháitabhfuilcáilíochtnaréimsíandéantarmeastóireachtorthuarchaighdeánan-ard.Níbhíonntioncharrómhóraganlíonbeagréimsíatálefeabhsúarcháilíochtantsoláthairaraniomlán.Doroinntscoileannasachatagóirseobíonnancháilíochtarandearnadhmeastóireachttharcionnagusissamplaídoscoileannaeiledeshárchaighdeáinsholáthair.
An-mhaith;archáilíochtan-ard;an-éifeachtach;cleachtasan-éifeachtach;lemoladhgohard;an-rathúil;beagánréimsílefeabhsú;gohiontach;archaighdeánan-ard.Arfheabhas:tharcionn;arshárchaighdeán,leláidreachtaían-suntasacha;tharbarr
Go maith
ÚsáidtearGo maitháitinabhfuilníosmóláidreachtaísnaréimsíandéantarmeastóireachtorthunánaréimsíinabhfuilgálefeabhasadhéanamh.Bíonntioncharagnaréimsíinabhfuilgálefeabhasadhéanamharcháilíochtfoghlamanascoláirí.Nímórdonscoiltógáilaracuidláidreachtaíagusgníomhúledulingleicleisnaréimsíatáaitheantainabhfuilgálefeabhasadhéanamhleisangcaighdeánan-mhaithabhaintamach.
Gomaith;cáilíochtmhaith;fiúntach;cleachtaséifeachtach;inniúil;úsáideach;inmholta;caighdeánmaith;roinntréimsílefeabhsú
Sásúil
ÚsáidtearSásúiláitabhfuilcáilíochtantsoláthairsáchmaith.Tádíreachníosmóláidreachtaíandéantarmeastóireachtorthunánalaigí.Cénachmbíonndrochthioncharsuntasachagnalaigícuireannsiadsrianleisnataithífoghlamaagusbachóirdulingleicleod’fhonncaighdeánníosfearrabhaintamach.
Sásúil;sáchmaith;solátharoiriúnachcégobhfuilféidearthachtaíannlefeabhasadhéanamh;leibhéalcáilíochtainghlactha;isgáfeabhasadhéanamhiréimsíáirithe
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
15
7. ATHBHREITHNIÚ AR CHIGIREACHTAÍIsféidirlemúinteoirnólebordbainistíochtaandearnacigireachtdifeardó/diathbhreithniúaiarraidhderéirnanósannaimeachtaatáimlínithesadoiciméadNós Imeachta Athbhreithnithe do Chigireachtaí ar Scoileanna agus ar Mhúinteoirí faoi Alt 13 (9) den Acht Oideachais 1998(2015).(www.education.ie).
8. FOILSIÚ NA TREORACH SEO AGUS ATHBHREITHNIÚ UIRTHI
CuireadhCuireadhanTreoirseoidtollachéiletaréisduligomhairleleisnacomhpháirtitheoideachaisderéirmaraéilítearlehAlt13(8)denAchtOideachais,1998.
TáanChigireachttiomantadoshíorfheabhasachurarnasliteandéanaimidárgcuidoibremeastóireachtaaguscomhairleiscoileannaagusdéanfarathbhreithniúarábharnaTreorachseogotráthrialta.
LEIBHÉAL CUR SÍOS SAMPLA DE NA TÉARMAÍ TUAIRISCIÚLA
Measartha
ÚsáidtearMeasarthaáit,inainneoingobhfuilroinntláidreachtaísnaréimsíandéantarmeastóireachtorthu,gobhfuilníosmóeasnaimhnólaigíannfreisinnánaláidreachtaí.Beidharanscoildulingleicleheasnaimháiritheganmhoilllenachinntiúgombíonnansolátharsásúilnóníosfearrnásin.
Measartha,laigísoiléireannabhfuiltioncharacuarfhoghlaimnascoláirí;ganabheithchomhsásúilsin;deacrachtaíann;níormórfeabhasadhéanamhiréimsíarleith;gálegníomhúlefeabhasadhéanamh
Lag
ÚsáidtearLagáitabhfuileasnaimhthromchúiseachasnaréimsíandéantarmeastóireachtorthu.Isgádonscoiluilegníomhúláithreacharbhonncomhordaitheledulingleicleisnaréimsíatámarábharimní.Igcásannaáirithe,b’fhéidirgombeidhgálehionchuróghníomhaireachtaíeileletacúleisnafeabhsuithe.
Lag;míshásúil;easnamhach;neamhéifeachtach;godona;athrú,forbairtnófeabhasatásuntasachagteastáil;deacrachtaísuntasachaann
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
16
AGUISÍN 1AchoimrearnaSamhlachaCigireachta
SanAguisínseoleagtaramachachoimreghairidargachceanndenasamhlachaseoaleanas:
Samhail leathanach
1.1CigireachtTheagmhasach 17
1.2CigireachtÁbhair 19
1.3MeastóireachtChláir 21
1.4MeastóireachtaíarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS 23
1.5MeastóireachtarIonaidOideachais 25
1.6MeastóireachtScoileUile-Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaim 27
1.7MeastóireachtScoileUile 30
1.8CigireachtLeantach 35
Tásémarspriocagnahachoimrítreoirthagarthaghairidachurarfáild’fhócasmeastóireachtagachuilesamhlaagusnagníomhaíochtaícigireachtaaggachcéimdenphróiseascigireachtaaleaganamach.
Nósanna Imeachta um Chosaint Leanaí a chomhlíonadhMar chuid de gach meastóireacht scoile uile, fiosróidh cigirí comhlíonadh ginearálta scoile leis nariachtanais sna Nósanna Imeachta maidir le Caomhnú Leanaí i mBunscoileanna agus i Scoileanna Iarbhunscoile(2011).
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
17
1.1 Cigireacht Theagmhasach
RÉAMHRÁIsécaighdeánanoideachaisatáásholáthardonascoláiríingnáthstaideannaláethúlascoileceanndenaheochairfhócaissachigireachttheagmhasach.Déantaranmheastóireachtigcomhthéacsghnáthobairnascoile,agcurgnéithedechomhthéacsnascoilesanáireamh,lenan-áirítearráiteasmisinnascoileféin.
Tásamhailnacigireachtateagmhasaíceapthalebheithsolúbthaionasgobhféadfarfeidhmabhaintaistileheolasafháilarroinntghnéitheéagsúlad’obairnascoile.Ilíonbeagcásanna,d’fhéadfadhaoncheannnógachceanndenacúiseannaseoaleanasabheithinagcúislecigireachttheagmhasachchomhmaith:
• Meastóireachtadhéanamharchuringníomhtreoirlínte,imlitreacha,rialachán,agustreorachaeilearnandéanamhaganAire
• Eolasabhailiúarfhachtóiríabhféadtariadaúsáidlesainaithintadhéanamharscoileannaabhainfeadhtairbheastuilleadhcigireachta
• Monatóireachtadhéanamharandulchuncinnatáádhéanamhagscoilmaidir lemoltaíarinneadhígcigireachtaíroimheseo
• Eolas a bhailiú ar fheidhmiú agus ar éifeachtacht scoileanna do chúiseanna taighde nó archúiseannaeile,lenan-áiríteareolasachurarfáildorannógaeilesaRoinn
Insíonnancigiredonphríomhoidecúisac(h)uairteagtúscigireachtateagmhasaí.
Meastóireachtiseacigireachttheagmhasacharghnéithed’obairnascoilefaoighnáthchoinníollachaingnáthláscoile.Déghnáth,díríonnsíarghnéithedenteagasc,denfhoghlaimagusarghnóthachtáilnascoláiríagustacaíochtdoscoláirí.Tacaíonnanchigireachttheagmhasachlecaidreamhcomhghairmiúilidirmúinteoiríagusancigire.Caitheannancigireac(h)uidamaagbreathnúgodíreacharanteagascagusaranbhfoghlaimsaseomrarangad’fhonncáiíochtantsoláthairamheas,obairnamúinteoiríagusnascoláiríadhearbhúagustacúleisanbhfeabhsúchán.Tuganncigireachtaíteagmhasachadeisdonmhúinteoirpléadhéanamharshaincheisteannaatábainteachleisangceachtaguscomhairlealorgóngcigire.
Tacaíonncigireachtaíteagmhasachalerólceannaireachtaoideachaisanphríomhoidetrídheisathabhairtdó/dicomhphlégairmiúiladhéanamhlecigiríarnitheáiritheabhfuilsainbhaintaculeisanscoil.Isféidiraiseolasóbhéalanchigireaúsáidlecabhrúlescoileannasainaithintadhéanamharláidreachtaíóthaobhantsoláthairoideachaisdeagusathmhachnamhgairmiúilaéascúarnagnéithenachmórafhorbairttuilleadh.Cuireannanchigireachttheagmhasachlepróisisfhéinmheastóireachtanascoileféinarangcaoiseo.Bachóirgogcuirfeadhant-aiseolasathugannancigiredonmhúinteoiragusdonscoilleisanathmachnamhgairmiúilagusleisanbhféinmheastóireacht,agusgobhfeabhsófaítorthaídonascoláirídábharr.
FÓCAS MEASTÓIREACHTA
Bíonnformhórnagcigireachtaíteagmhasachadírithearanteagascagusaranbhfoghlaim.Breathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnascoláiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
18
Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanascoláiríchuncinnagusatharraingítear isteachsanfhoghlaimgocuí iad.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláiríchomhmaith.Féadfaidhancigireidirghníomhúlescoláirífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídásaothair.
Meastaroireadagusatáspriocannafeabhsaithescoileuileagdulibhfeidhmarangcleachtassaseomrarangaagusarcháilíochtanteagaisc,nuairisiomchuí.
ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : CIGIREACHT THEAGMHASACH
LE L
INN
NA
CU
AIR
TE C
IGIR
EAC
HTA
GníomhaíochtnaCigireachta
Láscoileamháin,gohiondúil
Nílthugtarfógraroimhré
Bualadhleisanbpríomhoide
Faighcóipd’amchláirnascoile
Dréacht-sceidealdechuairteannaranga-roinnítearseoleisanbpríomhoideroimhthúsnagcuairteanna
Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim
Caidreamhlescoláiríagusathbhreithniúarobairnascoláirí
Aiseolaschuigmúinteoiríaonairaraibhbreathnóireachtdéantaaragcleachtas
Cruinniúaiseolaislepríomhoideagus/nópríomhoidetanaisteach
Níéisíteartuairiscscríofaarbithchuiganscoil
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
19
1.2 Cigireacht Ábhair
RÉAMHRÁGnéd’obairmheastóireachtaaguschomhairleachcigirí iar-bhunscoile,abhfuiltábhachtnachbeagagbaintléi,iseaanchigireachtábhair.Táanpróiseasdírithearréimsícuraclaimaonairachuireannscoileannaarfáilagustásémaraidhmaigenadea-chleachtaisadhearbhúagusmoltaíadhéanamh,nuairisiomchuí,chuncuidiúletuilleadhforbarthanaréimse.Isféidircigireachtábhairadhéanamhléiféinnómarchuiddemheastóireachtscoileuile.
FÓCAS MEASTÓIREACHTADéanannancigirean teagascagusan fhoghlaimamheasagus tugann sé/sí tuairiscorthu faoinaceannteidilnófaoinaréimsífiosrúcháinseoaleanas:
• Teagasc,foghlaimagusmeasúnú
• Solátharábhairagustacaíochtscoileuile
• Pleanáilagusullmhúchán
Teagasc, foghlaim agus measúnúBreathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnascoláiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.
Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanascoláiríchuncinnagusatharraingítearisteachsanfhoghlaimgocuíiad.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláiríchomhmaith.Cuirteargnóthachtáilsnascrúduitheteistiméireachtaigcomhthéacsnascoilefaoichaibidilfreisin.
Breathnaítear ar na deiseanna a thugtar do scoláirí na bunphrionsabail atá mar bhonn agus marthacaagclárafhorbairt(marshampla,litearthacht,uimhearthacht,scileannaidirphearsantaigcásnahArdteistiméireachtaFeidhmí).Meastaroireadagusatáspriocannafeabhsúcháinscoileuileagdulibhfeidhmarangcleachtassaseomrarangaagusarcháilíochtanteagaisc,nuairisiomchuí.
Soláthar ábhair agus tacaíocht scoile uileBreathnaíonnancigirearnasocruitheatáibhfeidhmsascoilchunrochtainscoláiríaranábharagusarannpháirtíochtannaéascú,lenan-áirítearsannadhdorang-ghrúpaíagusdáileadhamadonábhararamchlárnascoile.Inatheanntasin,cuirtearoireadagusabhíonnfáilaráiseannaagusaracmhainníoiriúnachaidtacaleisanábharatheagascagusafhoghlaim,chomhmaithleisantacaíochtachuirteararfáilsascoild’fhorbairtghairmiúilleanúnachnamúinteoiríagusdoscaipeadhandea-chleachtaisfaoichaibidilfreisin.
Pleanáil agus ullmhúchánScrúdaítearstruchtúirnaroinneábhairagusnasocruitheatáaganscoilchunpleanáilchomhoibríochaéascú.Déantarathbhreithniúfreisinarphleannaroinneábhairagusardhoiciméidphleanálaaonairnamúinteoiríigcomhairnagceachtannaarbreathnaíodhorthulenamheascéacuanbhfuilsiadagteachtleriachtanaisanchuraclaimagusleriachtanaisagussuimeannanascoláirí.Breathnaíonnancigirearangcaoiandéanannanrannógábhairmonatóireachtagusathbhreithniúarabpróiseaspleanálaábhairféinagusaroireadagusachuireannanfhéinmheastóireachtbonneolaisfaoichleachtaisnamúinteoirísaseomraranga.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
20
ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : CIGIREACHT ÁBHAIR
ROIM
H C
HU
AIR
T N
A
CIG
IREA
CH
TA
GníomhaíochtnaCigireachta
Fógracúigládonscoil/bord/caomhnoir/ETBarannguthánagustrír-phost
Téannancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoillecurchuigenacigireachtaamhíniúagusleheolasamchláiradhearbhú
Gníomhaíochtscoile
Líonannanpríomhoide/múinteoiríábhairfoirmeolaisábhair
Doiciméidphleanaladonabhararleithagusamchlairnamúinteoirícurthachuigangcigiretuairiscithe(másgá)
Bacheartgombeadhtaifidmeasúnaithe,taifidtinrimharfáilarscoil
I RIT
H
NA
CIG
IREA
CH
TA
CigireachtGníomhaíocht
Dháláscoile,gohiondúil
Agbualadhlepríomhoide
Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim
Caidreamhlescoláirí
Athbhreithniúarobairnascoláirí
Aiseolasdomhúinteoiríaonairagusdonphríomhoide
Cruinniúlefoireannábhair/comhordaitheoir(nuairisféidir)
CruinniúlecomhordaitheoirSEN(másgá)
Athbhreithniúardhoiciméid-tátharagsúilgurféidirlemúinteoirípleanleathanscríofadágcuidoibreachuriniúldochigiríarbhonntéarmaagusbliantúil.Ní gá domhúinteoirípleanannascríofaaonairdocheachtaullmhúdochigireachtábhair.
GníomhaíochtnaCigireachta
Cruinniúiar-mheastóireachtalefoireannnascoile
Cruinniúiar-mheastóireachtalefoireannábhair(másféidir)
Dréacht-tuairiscullmhaitheagangcigire(nacigirí)
TAR
ÉIS
NA
CU
AIR
TE
CIG
IREA
CH
TA
GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)
GníomhaíochtnaCigireachta
AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
21
1.3 Meastóireacht Chláir
RÉAMHRÁTáanpróiseasdírithearchláirchuraclaimarleithachuireannscoileannaarfáilagustásémaraidhmaigenadea-chleachtaisadhearbhúagusmoltaíadhéanamh,nuairisiomchuí,leisangclárafhorbairttuilleadh.Isféidirmeastóireachtchláiradhéanamhléiféinnómarchuiddemheastóireachtscoileuile.
Baintearúsáidassamhailchigireachtanamheastóireachtacláirchunmeastóireachtadhéanamharcháilíochtagusaréifeachtachtnagclárseoaleanasaguslecomhairleagustacaíochtachurarfáildomhúinteoirí,dophríomhoidí,agusdoluchtbainistíochtanascoileiniar-bhunscoileannaagusinionaidoideachais(mábhaineann):
• ClárScoileanTeastaisShóisearaigh(CSTS)
• ClárnahIdirbhliana(IB)
• AnArdteistiméireachtFheidhmeach(ATF)
• GairmchlárnahArdteistiméireachta(GCAT)
TáClárScoileanTeastaisShóisearaighdírithegoháirithearscoláirínasraithesóisearaí(iar-bhunscoilshóisearach)atá imbaolabheith ina luathfhágálaithescoile,b’fhéidirgananTeastasSóisearachachríochnú.Arleibhéalnasraithesinsearaí,féadfaidhscoilIdirbhliainroghnachachurarfáil,athaganndíreachindiaidhnasraithesóisearaí.TugannanIdirbhliaindeisdoscoláirítaithíafháilarréimseleathand’ionchuiroideachasúla,taithíoibreinameasc.Sadábhliaindeiridhdentsraithshinsearachgabhannnascoláirídocheannamháindethríchlár,ambíonnscrúdústáitagandeireadh:anArdteistiméireacht,GairmchlárnahArdteistiméireachta,nóanArdteistiméireachtFheidhmeach.
Tásémaraidhmagmeastóireachtaícláirfeabhsúleanúnachachothútríaiseolasaguscomhairleachurarfáilarbhonnfianaise,rudarchóirdóanclárafheabhsúaguscurlehathmhachnamhgairmiúilagusféinmheastóireachtnafoirnecláir.
FÓCAS MEASTÓIREACHTATugannmeastóireachtchláirdeisdomhúinteoiríagusdoluchtbainistíochtanascoileathmhachnamhadhéanamharanmbunúsleclárachurlecuraclamnascoileagusarcháilíochtthríphríomhghnédensolátharoideachaissachláratásonraithe.Isiadnatríghnéseo:
1. Teagasc,foghlaimagusmeasúnú
2. Solátharcláiragustacaíochtscoileuile
3. Pleanáil,comhordú,agusmeastóireachtarchlár
Teagasc, foghlaim agus measúnúBreathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnascoláiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.
Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanascoláiríchuncinnagusatharraingítearisteachsanfhoghlaimgocuíiad.Cuirtearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláirífaoichaibidilchomhmaith.Cuirtearfaoichaibidilchomhmaithcéchomhmaithagusaéiríonnleisnascoláirísnascrúduitheteastaisigcomhthéacsnascoile.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
22
Breathnaítear ar na deiseanna a thugtar do scoláirí na bunphrionsabail atá mar bhonn agus marthacaagclárafhorbairt(marshampla,litearthacht,uimhearthacht,scileannaidirphearsantaigcásnahArdteistiméireachtaFeidhmí).Déantarmeastóireachtaroireadagusatáspriocannafeabhsaithescoileuileagdulibhfeidhmarangcleachtassaseomrarangaagusarcháilíochtnafoghlama,nuairisiomchuí.
Soláthar cláir agus tacaíocht scoile uileBreathnaíonnancigirearnasocruitheatáibhfeidhmsascoilchunrochtainscoláiríaranábharagusarannpháirtíochtiontuaéascú,lenan-áirítearsannadhdorang-ghhrúpaíagusdáileadhamadonábhararamchlárnascoile.Inatheanntasin,breathnaíteararoireadagusabhíonnfáilaráiseannaagusaracmhainníoiriúnachaidtacaleisanábharafhoghlaimagusatheagasc,chomhmaithleisantacaíochtachuirteararfáild’fhorbairtghairmiúilleanúnachnamúinteoiríagusdoscaipeadhandea-chleachtaissascoil.
Pleanáil, comhordú, agus meastóireacht ar chlárScrúdaítearnastruchtúirdochomhordúanchláiragusnasocruithechunpleanáilchomhoibríochaéascú.Déantarathbhreithniúarphleananchláiragusardhoiciméidphleanálaaonairnamúinteoiríigcomhairnagceachtannaarbreathnaíodhorthulenamheascéacuanbhfuilsiadagteachtleriachtanaisanchláiragusleriachtanaisagussuimeannanascoláirí.Breathnaíonnancigirefreisinarangcaoiandéanannfoireannanchláirmonatóireachtagusathbhreithniúarabpróiseaspleanálaféinagusaroireadagusaimríonnantorthaínameastóireachtaarangclártionchardearfachareispéireasfoghlamanascoláirílaistighdenchlár.
ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : MEASTÓIREACHT CHLÁIR
ROIM
H C
HU
AIR
T N
A C
IGIR
EAC
HTA Gníomhaíochtna
Cigireachta
Fógracúigládonscoil/bord/caomhnoir/ETBarannguthánagustrír-phost
Téannancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoillecurchuigenacigireachtaamhíniúagusleheolasamchláiradhearbhú
Gníomhaíochtscoile
Líonannpríomoide/múinteoirícláirfoirmeolaischláir
Doiciméidphleanalaabhaineannlehábhairarleithagusamchláirmúinteoirícurthachuigangcigiretuairiscithe(másgá)
Bacheartgombeadhtaifidmeasúnaithe,taifidtinrimharfáilarscoil
I RIT
H N
A C
IGIR
EAC
HTA
GníomhaíochtnaCigireachta
Dháláscoile,gohiondúil
Cruinnitheleisanbpríomhoideagus/nólecomhordaitheoiranchláir
Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim
Caidreamhlescoláiríagusathbhreithniúarobairnascoláirí
Aiseolasdomhúinteoiríaonairagusdonphríomhoide
Cruinniúlefoireannanchláirnólegrúpabeagd’eochairbhaillfoirne
Cruinniúfócasghrúpanascoláirí
Athbhreithniúardhoiciméid-tátharagsúilgurféidirlemúinteoirípleanleathanscríofadágcuidoibreachuriniúldochigiríarbhonntéarmaagusbliantúil.Ní gádomhúinteoirípleanannascríofaaonairdocheachtaullmhúdochigireachtábhair
Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanphríomhoideagus/nóleas-phríomhoideagusancomhordaitheoircláir
Ullmhaíonnancigiredréacht-tuairisc
TAR
ÉIS
NA
CU
AIR
TE
CIG
IREA
CH
TA GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)
GníomhaíochtnaCigireachta
AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
23
1.4 Meastóireacht ar Phleanáil Ghnímh d’Fheabhsúcháin i Scoileanna DEIS
RÉAMHRÁI2005d’fhoilsighanRoinnDEIS (Comhionannas Deiseanna sna Scoileanna a Sheachadadh) An Plean Gníomhaíochta um Chuimsiú Oideachais.TásémaraidhmagpleangníomhaíochtaDEISachinntiúgo bhfreastalaítear ar riachtanais oideachasúla leanaí agus daoine óga a thagann ó phobail faoimhíbhuntáiste.Faigheanniar-bhunscoileannaatápáirteachinDEIStacaíochtaíagusacmhainníbreise,solátharbreisefoirnesanáireamh,trídangClárTacaíochtadoScoileannad’fhonncúnamhathabhairtdóibhaidhmeannaanphleangníomhaíochtaabhaintamach.FaigheannscoileannaDEIStacaíochtfreisinóchomhordaitheoirteagmhálabaile,scoileagusanphobail(CTBSP)agusóngClárCríochnaitheScolaíochta(CCS).
TátharagsúilgodtacóidhscoileannaafhaigheannantacaíochtagusnahacmhainníbreisedebharrgobhfuilsiadpáirteachinDEISleisanbpleangníomhaíochtaDEIStríphróisisphleanálaagusmonatóireachtacórasachachuribhfeidhmsascoilféinagusagleibhéalnabraislescoileanna/anphobail.GnéabhfuiltábhachtnachbeagagbaintléiibpróiseaspleanálaagusmonatóireachtaDEISisearannpháirtíochtnascoláirí,nadtuismitheoirí,agusnabpobalagusnangníomhaireachtaísacheantaráitiúil.
Tátharagsúilgobhforbróidhscoileannapleanannagníomhaíochtachunnaréimsí seoa leanas (adtugtartéamaíDEISorthu)afheabhsú:tinreamh;coinneáil;dulchuncinnoideachasúil;litearthacht;uimhearthacht; gnóthachtáil oideachasúil; comhpháirtíocht le tuismitheoirí; comhpháirtíocht lescoileannaagussoláthróiríoideachaiseile,agus legníomhaireachtaí seachtracha.Tátharagsúilgodtacóidhpríomhoidí,boirdbhainistíochta,agusfoirnebainistíochta inmheánacha lecur ingníomhpleanannagníomhaíochtatríblianaDEIS.Iscóirdonscoilmonatóireachtrialtaadhéanamharadulchuncinnileithnapleanannagníomhaíochtaseoachuribhfeidhmagusnahathruitheisgáadhéanamhibhfianaisenataithíafhaightear.
Meastóireacht dhírithe is ea samhail mheastóireachta DEIS ina mbreathnaítear ar phleanáilghníomhaíochta na scoile le haghaidh feabhsúcháin i dtaca le gach téama DEIS. Is é cuspóir nameastóireachtanátacaíochtathabhairtd’fheabhsúchánscoileaguscáilíochtnahoibreadhéantariscoileannaadhearbhúd’fhonncomhionannasdeiseannaoideachasúlaabhaintamacharmhaithelenascoláirí.Cuireannsíarchumasnagcigiríamheascéchomhhéifeachtachisatáciribhfeidhmnascoileannaaridirghabhálachaagusarthionscnaimharleith,aguseolascothromledátaachurarfáildonchóras.
FéachannmeastóireachtaíDEISleisandea-chleachtassascoilaaithintagusadhearbhúaguslemoltaísoiléireathabhairtd’fhorbairtagusfeabhsúchánníosmó.TugtartuairiscghontachigireachtadonscoilagusdonphobalagdeireadhphróiseasmeastóireachtaDEIS.
FÓCAS MEASTÓIREACHTADéantarpleanáilghníomhaíochtaDEISnascoilelehaghaidhfeabhsúcháinamheasagustugtartuairiscuirthi faoi shamhail mheastóireachtaDEIS. Cuirtear faoi chaibidil an chaoi a ndéanann scoileannapleanannagníomhaíochta lehaghaidh feabhsúcháina cheapadhagusa chur ibhfeidhm,agusanchaoiandéanannsiadmonatóireachtorthu,igcásthéamaíDEIS:tinreamh;coinneáil;dulchuncinnoideachasúil;litearthacht;uimhearthacht;gnóthachtáiloideachasúil,comhpháirtíochtletuismitheoiríagusledaoineeile.
Breathnaíonncigiríarnagnéithepleanálaseoaleanasnuairatápleanáilghníomhaíochtanascoilelehaghaidhfeabhsúcháinámeasacu:anailísiúsonraíagusbeartúspriocannaachuidíonnlestraitéisíagusidirghabhálachaaroghnú;straitéisíagusidirghabhálachaachuringníomh;agusanmhonatóireachtagusantomhasaranéifeachtagusandulchuncinnatádéanta.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
24
CuirtearcáilíochtaguséifeachtachtcheannaireachtphróiseaspleanálaDEISiscoileannafaoichaibidilfreisinmarchuiddemheastóireachtaíDEIS,maraonleisanoireadaghlacannanscoillecurchuigescoileuileileithanfheabhsúcháin.Táscairítábhachtachachuncáilíochtnaceannaireachtaamheasiseacomhordúéifeachtachstaitisticíagusidirghabhálacha,agusúsáidéifeachtachnan-acmhainníbreiseambíonnfáilagscoileannaDEISorthu.Breathnaíonnnacigiríarthioncharfhéinmheastóireachtscoilearphleanáildothorthaíafheabhsúdonafoghlaimeoirí.
Déananncigiríathbhreithniúarshocruitheagusarchuirchuigeileithnafoghlama,anteagaisc,aguscháilíochteispéirisagustorthaífoghlamanascoláirí.Eochairtháscaireiseaantioncharaimríonnanphleanáil ghníomhaíochta le haghaidh feabhsúcháin ar shocruithe agus ar chuir chuige i leith nafoghlama,an teagaisc, agus cháilíocht eispéiris foghlamana scoláirí nuair atá cur ingníomhagustioncharnastraitéisíámheas.
ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : DEIS
ROIM
H A
N G
CU
AIR
T C
IGIR
EAC
HTA Gníomhaíochtna
Cigireachta
Fógrascríofadeichláchuiganscoil/bord/pátrún/BOO(marisiomchuí)
Téannancigiretuairiscitheigcomhairleleisanbpríomhoideleisangcurchuigemeasúnuithealeagadhamachagusleisnasocruithechuíadhéanamh
Tugtarceistneoirínadtuismitheoiríchuiganscoil
Gníomhaíochtscoile
Comhlíonannanpríomhoidefoirmeolaisnascoile
Scaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunnascoileiad
LE L
INN
NA
CU
AIR
TE C
IGIR
EAC
HTA
GníomhaíochtnaCigireachta
Tríláinscoile,gohiondúil
Cruinniúlepríomhoidenascoileagusardbhainistíocht
Scrúdúarphleanannagníomhachareathanascoiledonfheabhsúchán.
Riarachánceistneoirínascoláirí
Bailiúnagceistneoiríatháinigaraisóthuismitheoirí
CruinnithelefoireannteagaiscagusbailleilebaintelegníomhaíochtaímarchuiddeDEISagusnahidirghabhála
Cruinniúlefócasghrúpatuismitheoirí
Cruinniúlefócasghrúpascoláirí(mariscuí)
Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim
BreathnóireachtarghníomhaíochtaíagusidirghabhalachaabhaineannleDEIS
Caidreamhlescoláiríagusathbhreithniúarshaotharagussonraímeasúnaithenascoláirí
Aiseolaschuigmúinteoiríaonair,baillfoirnecuíeileaguspríomhoide
TAR
ÉIS
NA
CU
AIR
TE C
IGIR
EAC
HTA
GníomhaíochtnaCigireachta
Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochta/foireannardbhainistíochtaagusbaillfoirneábharthaeile
Curlechéilenadréacht-tuairisce
Cumarsáiddéantaarthuairisceáincheistneoranadtuismitheoirí/nascoláiríatácomhthiomsaithe
GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)
GníomhaíochtnaCigireachta
AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
25
1.5 Meastóireachtaí ar Ionaid Oideachais
RÉAMHRÁDéileálannmeastóireachtaíarionaidoideachaislecáilíochtaguslehéifeachachtghnéithedenoideachasachuirteararfáilinionaidoideachais,agustugannsiadcomhairleagustacaíochtd’fhoirneteagaisc,dodhaoineimbunacmhainní,dochomhordaitheoiríionaid,agusdoluchtbainistíochtaionaid.
Isiadcroíchuspóirínameastóireachta:
1. Monatóireacht a dhéanamh ar cháilíocht an teagaisc agus na foghlama, agus ar eispéireasforiomlánnabhfoghlaimeoirísanionad
2. Sainaithintadhéanamharnadea-chleachtaissanionadagusiadsinadhearbhú
3. Comhairleathabhairtdoluchtbainistíochta,dochomhordaitheoirí,agusd’fhoireannteagaiscanionaidmaidirlecáilíochtanoideachaisachuirteararfáilsanionaidaguscénchaoiabhféadfaíancháilíochtseoafheabhsúagusafhorbairtderéirriachtanaisnabhfoghlaimeoirí
4. Tuairiscathabhairtaréifeachtachtaneagrúcháinagusnabainistíochtasanionad,maraonlehéifeachtachtnabpróiseasMeastóireachtaInmheánaíIonaid(MII)laistighdenionad
FÓCAS MEASTÓIREACHTADéanannnacigirímeastóireachtaranbhfoghlaimagusaranteagascfaoinaceannteidilnófaoinaréimsífiosrúcháinseoaleanas:
• Eispéireasnabhfoghlaimeoirí
• Eagrúchánagusbainistíochtanionaid
Eispéireas na bhfoghlaimeoiríBreathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnascoláiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.
Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanascoláiríchuncinnagusatharraingítear isteachsanfhoghlaimgocuí iad.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnascoláiríchomhmaith.Féadfaidhancigireidirghníomhúlescoláirífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídásaothar.
Meastaroireadagusatáspriocannafeabhsaitheionaiduileagdulibhfeidhmarangcleachtassaseomrarangaagusarcháilíochtanteagaisc,nuairisiomchuí.
Lorgaítear eolas faoi na straitéisí tacaíochta atá ar bun san ionad le freastal ar riachtanais nabhfoghlaimeoiríuileidtacalenascileannalitearthachtaagusuimhearthachtaafhorbairt.Breathnaíonnnacigiríarleibhéalginearáltanatacaíochtaagusnatreorachachuirteararfáildonafoghlaimeoirí.Breathnaíonn siad ar cháilíocht na nasc idir an t-ionad agus na scoileanna sin óna dtagann nafoghlaimeoirí.Cuirtearfaoichaibidilfreisinansolátharatáádhéanamhaganionadchunscileannasaoilnascoláiríafhorbairt,chomhmaithleisnastruchtúirchúraimatáannsnahionaid.
Eagrúchán agus bainistíocht an ionaidBreathnaíonnnacigiríarrannpháirtíochtanBhoirdOideachaisagusOiliúna(BOO)ibhforbairtpolasaitheagusnósannaimeachtaidtacalefeidhmiúanionaid;arcéchomhpáirteachagusabhíonnsésnapróisisfaoinTionscnamhCreatlachCháilíochta(TCC)sanionad;agusoireadagusathacaíonnséleisandearbhúcáilíochtatríoiliúintfoirneagusforbairtpolasaíaeagrú.Breathnaíteararnahacmhainníagusarnaháiseannafisiciúlaatáarfáilsanionadchuntacúleisanbhfoghlaimagusleisanteagascchomhmaith.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
26
Déantarcáilíochtnafoirnebainistíochtalaistighdenionadamheasfreisin.Breathnaíonnnacigiríarnastruchtúirchumarsáideatáannagusarleibhéalanchomhairagusanchomhoibritheatáannlaistighdenionadmarphobalfoghlama.Lenachoissin,breathnaíteararanmeicníochttuairiscithetrínadtugannbordanionaid(másbainteach)nócomhordaitheoiranionaidtuairiscídonBOO.
Breathnaíteararéifeachtachtphróisisféinmheastóireachtaanionaid,agusarcéchomhmaithagusabhíonnsiadán-úsáidchunrannpháirteachasagustorthaídoscoláirí,donteagasc,doncheannaireacht,agusdonbhainistíochtafheabhsú.
Breathnaíteararnanósannaimeachtaatáaganionadileithmonatóireachtadhéanamharthunreamh,araistriú,archoinneáil,agusardhulchuncinnnascoláirí.
ACHOIMRE DE GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : IONAID OIDEACHAIS
ROIM
H A
N G
CU
AIR
T C
IGIR
EAC
HTA
GníomhaíochtnaCigireachta
Fógrascríofadeichláchuiganscoil/bord/pátrún/BOO(marisiomchuí)
Bíonnancigiretuairiscitheigcomhairleleisanionadlecurchuigenacigireachtaamhíniúagusleheolasamchláiralorg
Tugtarceistneoirínadtuismitheoiríchuigdonionad
Gníomhaíochtscoile
Líonannancomhordaitheoiranionaidfoirmeolaisanionaid
Scaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunanionaidiad
Socruithedéantadochomhlánúceistneoirínamúinteoirí
Amchlárnamúinteoirícurthachuigangcigiretuairiscithe
Doiciméidábharthacurthaaraghaidhchuigangcigiretuairiscithe
LE L
INN
NA
CU
AIR
TE C
IGIR
EAC
HTA
GníomhaíochtnaCigireachta
Dégnáthtríláinionaid
Cruinniúlehardbhainistíochtanionaid(lenan-áirítearPríomhfheidhmeannachagus/nóOifigeachOideachaisanBOOagusancomhordaitheoirionaid)
Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim
Caidreamhlefoghlaimeoiríagusmeasúnúarobairnabhfoghlaimeoirí
Aiseolasdodhuineaonairímbunacmhainne/múinteoiríaonairagusdonchomhordaitheoir
Cruinniúleduine/daoineimbunacmhainní/foireannteagaiscanionaid
Cruinniúlefócasghrúpatuismitheoirí
Cruinniúlefócasghrúpafoghlaimeoirí
Riarachánceistneoirínabhfoghlaimeoirí
Bailiúnagceistneoiríatháinigaraisóthuismitheoirí
Athbhreithniúardhoiciméid-tátharagsúilgurféidirlemúinteoirípleanleathanscríofadágcuidoibreachuriniúldochigiríarbhonntéarmaagusbliana.Nígádomhúinteoirípleanannascríofaaonairdocheachtaullmhú
Cruinniúiar-mheastóireachtalefoireannanionaid
Cruinniúiar-mheastóireachtalecomhordaitheoiranionaid/BOO/ionadaíanbhoird
Cumarsáiddéantaarthuairisceáincheistneoranadtuismitheoirí/foghlaimeoirí/múinteoiríatácomhthiomsaithe.
TAR
ÉIS
NA
CU
AIR
TE
CIG
IREA
CH
TA GníomhaíochtscoileEisíteardréachtthuairiscchuiganpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtanionaid(deichláscoile)
GníomhaíochtnaCigireachta
AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
27
1.6 Meastóireacht Scoile Uile, Bainistíocht, Ceannaireachta agus Foghlaim
RÉAMHRÁTáanpróiseasMSU-BCFiniar-bhunscoilceapthalemeastóireachtadhéanamharghnéithetábhachtachad’obairnascoileaguslefeabhsúchánscoileachurchuncinn.TáanMSU-BCFceapthalepleanáilforbarthanascoileféinachomhlánúagustugannsédeiseannadonscoilacuidpróiseasféinmheastóireachtaféinaléiriú.
TáMSU-BCFdírithearshaincheisteannascoileuileabhaineannlecúrsaíbainistíochta,ceannaireachta,pleanála,foghlama,teagaisc,agusmeasúnaithe,maraonledulchuncinnaguscumasnascoileóthaobhnaféinmheastóireachtade.BreathnaítearfreisinarnamoltaíarinneadhimeastóireachtaíseachtracharoimhearnandéanamhagangCigireacht,marshampla,cigireachtaíábhairagusmeastóireachtaícláir.Cuireannséarárgcumassúilghéarachaitheamharnabeartaforbarthaagusfeabhsaithearinneanscoiltaréisaleithéiddemheastóireachtaísanamatáthart.Taganndea-chleachtaischunsolaisagusdearbhaítearnadea-chleachtaissinlelinnanMSU-BCF.Lenachoissin,tugtarmoltaísoiléireagdeireadhnameastóireachtad’fhonnaleithéiddedhea-chleachtaisafhorbairtagusafheabhsútuilleadh.TugtartuairiscchigireachtadonscoilagusdonphobalagdeireadhphróiseasMSU-BCF.
D’fhéadfadh sé go mbeadh meastóireacht ar théama nó ar shaincheist ar leith i gceist le samhailchigireachtaMSU-BCFóamgochéile;marshampla,sonraíáiritheabhailiúidtacaletuairiscthéamachnáisiúntaatálefoilsiúagangCigireacht.
FÓCAS MEASTÓIREACHTAI rithMSU-BCF, tugannan cigire tuairiscaranmeastóireacht faoina ceannteidilnó faoina réimsífiosrúcháinseoaleanas:
• Cáilíochtbainistíochtaagusceannaireachtanascoile
• Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim
• Moltaíarinneadhimeastóireachtaíroimheachuribhfeidhm
• Próiseasféinmheastóireachtanascoileaguscumasnascoilechunfeabhsú
Cáilíocht bainistíochta agus ceannaireachta na scoileBreathnaíonnanfhoireannMSU-BCFarbhallraíochtagusarfheidhmiúanbhoirdbhainistíochtaagusarangcaoiagcomhlíonannsénadualgaisreachtúlaatáair.Measannséfeidhmiúanbhoird,oireadathéannséindáilchomhairleleosiúdibpobalnascoile,agusanrólaghlacannséibpolasaitheafhorbairtagusinathbhreithniúadhéanamhorthu.Déananncigirímeastóireachtarbhaintnascoileleisanbpróiseasféinmheastóireachtaagusarthosaíochtaíaleaganamachileithfhorbairtnascoile.
Breathnaíteararoireadagusispobalfoghlamaíanscoil.Breathnaíteararrólnafoirnebainistíochtainscoile,lenan-áirítearrólanphríomhoide,napríomhoidetánaistigh/nabpríomhoidítánaisteacha,agusnafoirnemeánbhainistíochtaileithanfhoghlaimastiúradh.Cuirtearfaoichaibidilbaintnafoirneleisanbpleanáilforbarthascoile,anfhéinmheastóireachtscoile,deiseannaforbarthagairmiúla,struchtúirchumarsáide,agusanméidcomhairaguscomhoibritheimeascphobalnascoile.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
28
Déantarmeastóireachtarnanósannaimeachtaatáaganscoilindáillehiontrálacha,lehidirlinnte,le cuimsiú, le bainistiú scoláirí, agus le feidhmiú chomhairle na scoláirí. Caitear súil ar straitéisí legnóthachtálachascoláiríacheiliúradh,lefreastalaguslecoinneáilscoláiríachurchuncinn,agusarleibhéalginearáltanatacaíochtaagusnatreorachachuirteararfáildonascoláirí.Déantarcíoradharchuraclamagusaramchlárnascoile,lebéimarleithleagthaarleitheadagusarchothromaíochtantsoláthaircuraclaim,arnasocruitheatáannlepléadhéanamhleroghannaábhairscoláirí,agusarangcaoiabhfreastalaíteararriachtanaisnascoláiríuile.
Breathnóireacht ar theagasc agus ar fhoghlaimDéanannanfhoireannMSU-BCFmeastóireachtarcháilíochtanteagaiscagusnafoghlamasnaceachtannaambreathnaítearorthumartháscairearcháilíochtfhoriomlánanteagaiscagusnafoghlamasascoil.Agusanfhoghlaimagusanteagascámeasaganbhfoireannmheastóireachta,breathnaíonnsiadarmhodheolaíochtaí,arbhainistíochtantseomraranga,aranatmaisféarsaseomraranga,archleachtaismheasúnaithe,arcéchomhgníomhachagusatánascoláirísacheacht,agusarcháilíochtnafoghlamaagusghnóthachtálachanascoláirí.Lenachoissin,breathnaíonnanfhoireannaranbhfianaiseatáannaranbpleanáildonfhoghlaimagusdonteagasc,aguscuirtearsanáireamhanobairféinmheastóireachtaindáillehobairsaseomraranga.Féadfaidhancigireidirghníomhúlescoláirífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídásaothair.
Breathnaíteararcháilíochtnapleanálaagusanullmhaitheadhéantararleibhéilanmhúinteoraaonair,narannóigeábhair,agusnascoileuilefreisin,maraonleisnanósannaimeachtameastóireachtainscoileatáibhfeidhm.Marchuiddenathbhreithniúaranbpróiseasféinmheastóireachtasascoil,meastarananailísagusanphleanáiladhéantar,arleibhéilanmhúinteoraaonairagusnascoileuilearaon,bunaithearghnóthachtálachascoláirí.
Moltaí a rinneadh de dhroim meastóireachtaí roimhe a chur i bhfeidhmBreathnaíonnanfhoireannMSU-BCFarcéchomhmaithagusatáagéiríleisanscoilnamoltaíachuribhfeidhmarinneadhidtuairiscíagusagcuairteannacigireachtameastóireachtaábhair,cláir,scoileuileroimhemaidirlebainistíochtnascoileagusleisanbhfoghlaimagusanteagasc.Meastaraoireadagusachuaighanscoilingleiclepríomh-mholtaímaidirlebainistíochtnascoile,nafoirne,nascoláirí,agusnan-áiseannaagusantionchairad’imircuribhfeidhmnamoltaíseo.Breathnaíonnanfhoireannarangcaoiarcuireadhandea-chleachtasiréimsíáiritheibhfeidhmarréimsíeilesascoil.
Próiseas féinmheastóireachta na scoile agus cumas na scoile chun feabhsúMeasannanfhoireannMSU-BCFnapróisisféinmheastóireachtaatáágcuribhfeidhmsascoil,aoireadagusabhíonnpáirtitheleasmharanascoileagdul ingleic leisnapróisisseo,agusantioncharatáimearthaagnapróisisseoarobairnascoileagusarcháilíochtnafoghlama.DéanannanfhoireannMSU-BCFmeastóireachtarangcaoialeagtarspriocannafeabhsaitheamachagusandéantarmonatóireachtorthulaistighdenscoil,agusaréifeachtachtfhoriomlánnastraitéisíatáaganscoilledulchuncinnnascoláiríamheasagusmonatóireachtadhéanamhairchomhmaith.
NochtannanfhoireannMSU-BCFadtuairimíarchumasnascoilelerudaíaathrúagusafheabhsú,aguslemoltaínatuairisceMSU-BCFachuribhfeidhmlaistighdethréimhseshásúil,bunaithearfhorbairtnascoilelebliantabeagaanuas.Táigceistleisnatuairimíseotuairimíarangceannaireachtarphróisisforbartha,pleanála,agusathbhreithnithenascoileagusarchultúrnascoileileithpleanáiladhéanamhlehaghaidhriachtanaisnascoláiríagusfreastalarnariachtanaissin.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
29
ROIM
H A
N G
CU
AIR
T C
HIG
IREA
CH
TA
GníomhaíochtnaCigireachta
Fógrascríofadeichláchuiganscoil/bord/pátrún/BOO(marisiomchuí)
Bíonnancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoilleisnacruinnitheaeagrú
Tugtarceistneoirínadtuismitheoiríchuiganscoil
Gníomhaíochtscoile
ScaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunnascoileiadSocruithedéantadochomlánúceistneoirímúinteoraComhlíonannanpríomhoideanfhoirmeolaisscoile(munabhfuilsédéantaroimhanbhfógra).Bachóiranfhoirmseoachurgoleictreonachagusnadoiciméidseoaleanaschuigangcigiretuairiscithe:• Miontuairiscínagcúigchruinniúdheireanachadenbhordbainistíochta• Amchláriomlánnascoileagusamchláirnamúinteoiríaonair,chomhmaithle
míniúarnacóidaúsáidteariontu• Polasaitherollacháinagusiontrálanascoile/nósannaimeachta,cóipeannadena
foirmeachaiarrataisagusábharbainteacheile• Ancódiompraíochta,lenan-áirítearanpolasaífrithbhulaíochta• Féilirenascoiledonbhliainreathaagusdondábhliainroimhe,chomhmaith
lesonraímaidirledátaíoscailteagusdúnta,sceidealnagcruinnithe,laethantafoirne,agusmórimeachtaíathitamachsascoil.
GN
ÍOM
HA
ÍOC
HTA
Í AR
AN
RÉA
MH
LÁ IN
SCO
ILE
GníomhaíochtnaCigireachta
Láinscoileamháin
Riarachánceistneoirínascoilairí
Bailiúnagceistneoiríatháinigaraisóthuismitheoirí
Cruinniúlehionadaithedonbhordbainistíochta
Ancruinniúletuismitheoirí
Athbhreithniúardhoiciméid
LE L
INN
NA
CU
AIR
TE
CIG
IREA
CH
TA
GníomhaíochtnaCigireachta
Trí/ceithreláinscoiledeghnáth
Cumarsáidfaoiamchlárlaethúil
Agbualadhlepríomhoide
Cruinnitheagusagallaimhleisanluchtardbhainistíochtaaguslemúinteoirí
Cruinniúlefócasghrúpascoláirí
Cruinniúlegrúpaíeilemúinteoirímariscuí(SEN/ISM)
Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim
Caidreamhlescoláiríagusathbhreithniúarobairnascoláirí
Athbhreithniúdoiciméad-tátharagsúilgurféidirlemúinteoirípleanleathanscríofadágcuidoibreachuriniúldochigiríarbhonntéarmaagusbliana.Nígádomhúinteoirípleanannascríofaaonairdocheachtaullmhú
Aiseolasdomhúinteoiríaonairagusdonphríomhoide
TAR
ÉIS
NA
CU
AIR
TE
CIG
IREA
CH
TA
GníomhaíochtnaCigireachta
Luchtardbhainistíochtanascoile(i.e.anpríomhoideagusanpríomhoidetánaisteach/napríomhoidítánaisteacha)
Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanbhfoireannteagaisc
Cruinniúiar-mheastóireachtalehionadaithedonbhordbainistíochta
Cumarsáiddéantaarthuairisceáincheistneoranadtuismitheoirí/scoilairí/múinteoiríatácomhthiomsaithe
GníomhaíochtscoileEisíteardréachtthuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)
GníomhaíochtnaCigireachta
AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne
ACHOIMRE DE GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : MSU-BCF
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
30
1.7 Meastóireacht Scoile Uile
RÉAMHRÁIséard isanmheastóireachtscoileuileannnápróiseascomhpháirtíochta inambíonnanfhoireannmheastóireachta, an fhoireann teagaisc, lucht bainistíochta na scoile, tuismitheoirí agus scoláirírannpháirteach.Ag céimeannaéagsúladen phróiseasMSU,bíonndeis ag baill phobalna scoile abheithagpléleisanfhoireannmheastóireachtachunagcuidoibre,arólagusabhfísdonscoilaphlé.Bíonntairbhenachbeagagbaintleisnacruinnitheseoidtaobhléargasathabhairtdonfhoireannmheastóireachtaarcheannaireachtagusarbhainistíochtnascoile.Lelinnmheastóireachtuilescoile,déantarmeasúnúaranbhainistíocht,teagascagusfoghlaimagustacaíochtaídoscoláirí.Cuireannseoarchumasnafoirnemheastóireachtanaláidreachtaísascoilaaithintagusadhearbhúagusmoltaísoiléireadhéanamharáiteannadonfhorbairtagusdonfheabhsúchán.
IndiaidhanchuidmheastóireachtainscoiledenMSU,pléannanfhoireannmheastóireachtatorthaíagusmoltaíanMSUleisanmbordbainistíochta,príomhoideagusanpríomhoidetánaisteach(nópríomhoidítánaisteach),agusgachballdenfhoireannteagaisc.Lelinnnacruinnitheseo,pléitearobairnascoileagusleagtaramachtorthaínameastóireachta.Cuirtearláidreachtaíagusáiteannafaoichoinnetuilleadhforbartha i láthair.PléannantuairiscMSU lehobairna scoilaran iomlánDearbhaíonnségnéithedearfachad’obairnascoileagusmolannséréimsíatáleforbairt.TugannantuairiscMSUdearcadhseachtracharobairnascoileagustásébeartaithegogcuideoidhtorthaíagusmoltaínadtuairiscecurleféinmheastóireachtscoileaguspleanáilforbartha.
FÓCAS MEASTÓIREACHTADéanannancigireanfhoghlaimagusanteagascamheasagustugannsétuairiscorthufaoinaceannteidilnófaoinaréimsífiosrúcháinseoaleanas:
a) Cáilíochtbhainistíochtanascoile
b) Cáilíochtphleanáilnascoile
c) Cáilíochtsholátharanchuraclaim
d) Cáilíochtanteagaiscagusnafoghlamainabhair
e) Cáilíochtnatacaíochtadoscoláirí
a) Cáilíocht bhainistíochta na scoile
Sainspiorad na scoileScrúdaíonnanfhoireannMSUtréitheagusspioradnascoileaguseolasanphobalscoilearnatréitheagusanspioradseo.Breathnaíonnanfhoireannarléiriúagusarnapolasaíathaispeánannanspioradsin.Breathnaíonnsiadchomhmaithmaraléirítearnatréitheagusanspioradingníomhaíochtaí,cumarsáidaguscaidrimhlaistighdenscoil.
Úinéireacht agus bainistiú na scoileBreathnaíonn an fhoireann MSU ar chomhdhéanamh, ról agus reáchtáil an bhoird bhainistíochta.BreathnaíonnanchuidseodenMSUaroibríochtanbhoirdbhainistíochtaagusachuidpolasaitheagusnósanna.
Bainistíocht inscoileDéanann an fhoireann MSU meastóireacht ar an fhoireann bainistíochta inscoile, lena n-áirítearról an phríomhoide, ról an phríomhoide tánaistigh/na bpríomhoidí tánaisteacha, agus na foirnemeánbhainistíochta. Breathnaítear ar an bhainistíocht ar scoláirí agus ar an gcaoi a mbainistítear
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
31
an caidreamh le tuismitheoirí agus leis an bpobal chomh maith. Breathnaítear ar an leibhéalféinmheastóireachta a dhéantar laistigh den scoil. Breathnaíonn an fhoireann meastóireachta arleithdháileadhbaillfhoireannteagaiscagusarchomhlíonadhriachtanaisROSmaidirlehábhairagusáiseannafoirne.Breathnaíteararchaighdeáncóiríochtasascoil,sainréimsíagusáiseannateagaiscchomhmaith.
Bainistíocht acmhainníDéantarmeastóireachtaréifeachtagusleithdháileadhbaillfhoireannteagaisc,anpolasaíagustacaíochtdonfhorbairtphearsanta,agusanbhainistíochtarphearsanraseachtrach,múinteoiríagusteagascóiríarcuairtmarshampla.BreathnaíonnanfhoireannmheastóireachtaarbhainistíochtábhairacmhainníagusúsáiddeontaisROSagusbreathnaíteararanfáilatáagscoláiríagusmúinteoiríarnaháiseannasnagnéitheáirithedenchuraclam.
b) Cáilíocht phleanáil na scoileBreathnaíonnanfhoireannMSUaranphleanscoileagusanpróiseaspleanálascoile,chomhmaithlemonatóireachtagusathbhreithniúdenphróiseas.Breathnaíonnséarpleanannagníomhachaatáleagthaamachchomhmaithagusrólannaagusfreagrachtaíbaillfoirnelaistighdenphróiseas.Breathnaíonnanfhoireannarchuribhfeidhm,scaipeadhagustioncharanphleanscoilefreisin.
c) Cáilíocht sholáthair an churaclaim Pleanáil agus eagrú curaclaim Breathnaíonn an fhoireann MSU ar phleanáil churaclaim agus soláthar sa scoil le béim ar angcothromaíochtagusaranleitheadisolátharcuraclaimagusanbealachachomhlíontarriachtanaisgachscoláire.Breathnaíonnanfhoireannaranamchlárscoileagusarleithdháileadhbaillfoirne.
Socruithe do scoláirí maidir le rogha ábhar agus clárBreathnaíonnanfhoireannMSUarnaroghannacuraclaimagusábhairatáarfáildonascoláiríuiligsascoil.Breathnaíonnséarroghanan-ábharagussoláthartreorachagustacaíochtalaistighdenphróiseasseo.Marchuiddenfhiosrúchánseotábreathnóireachtarrannpháirtíochtbaillfoirne,tuismitheoiríagusscoláirísaphróiséasroghnúábhair.
Soláthar comhchuraclaim agus seach-churaclaimBíonnanfhoireannaglorgeolasbaintelegníomhaíochtaícomhchuraclaim(gníomhaíochtaíachuireannleteagascagusfoghlaim).Aguschomhtábhachtachcéanna,breathnaíteararanréimsegníomhaíochtaíseach-churaclaim,aranmhéidabhíonnnagníomhaíochtaíseouiliguileghabhálachdonphobalscoilearfad.
d) Cáilíocht na foghlama agus an teagaisc Pleanáil agus ullmhúchánDéanannnacigiríábhairmeastóireachtarleibhéalpleanálatheagascnan-ábharaonair.Fiosraíonnsiadfianaisedephleanáilchuraclaimtríchurchuigecomhoibríochlaistighd’ábhairaguspleanáilmhúinteoiríaonair.
Cáilíocht na foghlama agus an teagascDéanannnacigiríábhairmeastóireachtarmhodheolaíocht,arbhainisteoireachtranga,aratmaisféaranrangaagusarfhoghlaimlasitighdenaceachtannaarndearnadhbreathnúorthu.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
32
Measúnú agus gnóthachtáilBreathnaíonnnacigiríábhairarréimsemodhannameasúnuithe,archoimeádtaifeadagusarthuairisciúarghnóthachtáilscoláirí.Trírannpháirtíochtlescoláirí,déanannnacigiríábhairmeastóireachtarleibhéalthuiscintnascoláirí,arghóthachtáilagusarspreagadhdonábhar.
e) Cáilíocht na tacaíochta do scoláiríBreathnaíonn an fhoireann MSU ar an pholasaí do rollú agus do rannpháirtíocht scoláirí a bhfuilriachtanais speisialtaoideachaisar leithagusginearálta (RSO)acu.Breathnaíonnanghné seodenmheastóireachtarlíonnascoláiríleRSOagusansoláthairdochuimsiúrangaagustacaíochtaonarach.Breathnaíonnanfhoireannarangcumarsáidagusarscaipeadheolaismaidirleisnascoláiríseoagusansoláthartacaíochtfoghlamaagusmúinteoireachtacmhainne.
Tacaíochtaí eile do scoláirí (faoi mhíbhuntaiste, mionlach agus grúpaí eile)Scrúdaíonnanfhoireannmeastóireachtanastraitéisítacaíochtaaaithníonnanéagsúlachtsaphobalscoileaguscuimsiúgachscoláireingníomhaíochtaínascoile.Scrúdaíonnanfhoireanntionscnaíochtaspeisialtaafreastalaíonnarriachtanaisnascoláiríseo.Breathnaíonnséarrannpháirtíochtthuismitheoirínascoláiríseosascoilaguscomhoibriúarbithlegníomhaireachtaípobaileileathacaíonnleisnascoláiríseo.
TreoirDéanannanfhoireannmeastóireachtameasúnúarsholáthardothreoiraonarachagusdoghrúpaíagustacaíochtchomhairleoireachtasascoil.Scrúdaíonnanfhoireanntacaíochtaípearsantadoscoláiríagcomhoibriúletuismitheoiríaguscomhlachtaítacaíochta.
TréadchúramBreathnaíonn an fhoireann meastóireachta ar an struchtúir do thréadchúram agus oibríocht nafoirnechúraimsascoiluile.Breathnaíonnséaranleibhéalcumarsáidelaistighdenstruchtúrseoagusrannpháirtíochttuismitheoirí.SaghnéseobreathnaíonnanfhoireannarChódIompairnaScoláiríagusrólannanaséiplíneachtaaguscomhairlemicléinn.
33
ACHOIMRE DE GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : MSU
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
ROIM
H A
N G
CU
AIR
T C
HIG
IREA
CH
TA
GníomhaíochtnaCigireachta
Fógrascríofadeichláchuiganscoil/bord/pátrún/BOO(marisiomchuí)
Bíonnancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoilleisnacruinnitheaeagrú
Tugtarceistneoirínadtuismitheoiríchuiganscoil
Gníomhaíochtscoile
Scaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunnascoileiad
Socruithedéantadochomhlánúceistneoirínamúinteoirí
Comhlíonanncomhordaitheoiríábhairnómúinteoiríábhairfoirmeachaeolaisarábhairabheidhfaoimheastóireacht
Comhlíonannanpríomhoideanfhoirmeolaisscoile(murabhfuilsédéantaroimhanbhfógra)Bachóiranfhoirmseoachurgoleictreonachagusnadoiciméidseoaleanaschuigangcigiretuairiscithe:• Miontuairiscínagcúigchruinniúdheireanachadenbhordbainistíochta• Amchláriomlánnascoileagusamchláirnamúinteoiríaonair,chomhmaithlemíniú
arnacóidaúsáidteariontu• Polasaírollacháinagusiontrálanascoile/nósannaimeachta,cóipeannadena
foirmeachaiarrataisagusábharbainteacheile• Ancódiompraíochta,lenan-áirítearanpolasaífrithbhulaíochta• Féilirenascoiledonbhliainreathaagusdondábhliainroimhe,chomhmaithle
sonraímaidirledátaíoscailteagusdúnta,sceidealnagcruinnithe,laethantafoirne,agusmórimeachtaíathitamachsascoil
GN
ÍOM
HA
ÍOC
HTA
Í AR
AN
RÉ
AM
HLÁ
INSC
OIL
E
GníomhaíochtnaCigireachta
Láinscoileamháin
Riarachánceistneoirínascoláirí
Bailiúnagceistneoiríatháinigaraisóthuismitheoirí
Cruinniúlebaillanbhoirdbhainistíochtaaguslehionadaíanphátrúin
Cruinniúlebordbainistíochta
Cruinniúlemúinteoirí
Cruinniúlepríomhoideaguspríomhoidetánaisteach
Ancruinniúletuismitheoirí
Athbhreithniúardhoiciméid
LE L
INN
NA
CU
AIR
TE C
IGIR
EAC
HTA
GníomhaíochtnaCigireachta
Dégnáthtrí/ceithreláinscoile
Cumarsáidfaoiamchlárlaethúil
Agbualadhlepríomhoide
Cruinnitheagusagallaimhleisanbhfoireannbainistíochtainscoile
Cruinniúlemúinteoiríábhair
Cruinniúleisnafoirnephleanáilscoile,thacaíochtfoghlamaagusthréadchúram
Cruinniúlegrúpaíeilemúinteoirímariscuí
Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim
Caidreamhlescoláiríagusmeasúnúarobairnascoláirí
Athbhreithniúdoiciméad-tátharagsúilgurféidirlemúinteoirípleanleathanscríofadágcuidoibreachuriniúldochigiríarbhonntéarmaagusbliantúil.Nígádomhúinteoirípleanannadocheachtscríofaaonairdocheachtaullmhú
Aiseolasdomhúinteoiríaonairagusdonphríomhoide
34
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
TAR
ÉIS
NA
CU
AIR
TE
CIG
IREA
CH
TA
GníomhaíochtnaCigireachta
Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanbhfoireannteagaisc
Cruinniúiar-mheastóireachtalebaillanbhoirdbhainistíochta,ionadaídonphátrún/doniontaobhaí/donahiontaobhaitheagusionadaídochumannnadtuismitheoirí
Cumarsáiddéantaarthuairisceáincheistneoranadtuismitheoirí/nascoláirí/múinteoiríatácomhthiomsaithe
GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhordbainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)
AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne
35
1.8 Cigireacht Leantach
RÉAMHRÁ Iséanaidhmatálecigireachtleantachgomeasfadhanméiddulchuncinnatádéantasascoilidtaobhcuribhfeidhmnapríomh-mholtaíóngcigireachtroimhenuairaeisíodhnóafoilsíodhtuairiscscríofachuiganscoil.Déantaréseoaéascútríchruinniúcomhairliúcháin,comhghairmiúilidirancigireagusbainistíochtagus foireann scoile chuí.Tuganncigirí comhairledona scoileanna faoi straitéisíagusgníomhaíochtaíledulingleicleisnamoltaígohiomlán.Mábhíonntuairiscscríofanófoilsithemarthoradharshamhailcigireachtaarbith,d’fhéadfadhcigireachtleantachabheithdéanta.
TuganncigireachtaíleantachdeisdonscoilandulchuncinnatádéantaibhfeabhsúcháncleachtaisaranndearnadhmoltaíidtuairiscícigireachtaroimheathaispeáintPléanncigirínafeabhsúcháinlemúinteoiríaonair,grúpaímúinteoiríagusdaoineeilenuairiscuí.
Agdeireadhcigireachtleantach,pléanncigiríagcuidtorthaíginearáltaleisanbpríomhoideagus/nóanpríomhoidetánaisteach,agus,nuairisiomchuí,lecathaoirleachanbhoirdbhainistíochta.Aithníonnsiadandulchuncinnatádéantaaguscuireannsiadcomhairlearfáilarghníomhaíochtaíeileatáagteastáillechuribhfeidhmiomlángachmoltaachinntiú.Cuireanntorthaíóchigireachtleantachleheolasféinnascoileagusiadagpléleféinmheastóireachtagusforbairtscoile.
FÓCAS MEASTÓIREACHTACuireanncigireachtaíleantachbéimaranleibhéaldulchuncinnatádéantaagscoilagcuribhfeidhmpríomh-mholtaí feabhsúcháin a tugadh ar réamhthuairisc chigireachta, ináit soláthair ghinearáltaoideachasúlaadhéanannanscoil.
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
ROIM
H A
N G
CU
AIR
T C
HIG
IREA
CH
TA GníomhaíochtnaCigireachta
Déanannancigireteagmháilleisanbpríomhoidedhálároimhangcigireacht
Déantarsocruithedochruinniúarbithabheadhagteastáilagusdodhoiciméidarbithabheadhagteastáilóngcigire
GníomhaíochtscoileUllmhaíonnanpríomhoidedoiciméidarbithagussocraíonncruinnitheabheadhagteastáil
LE L
INN
NA
CU
AIR
TE
CIG
IREA
CH
TA
GníomhaíochtnaCigireachta
Láscoileamháin,gohiondúil
Arnagníomhaíochtaíafhéadfaidhabheithmarchuiddenchigireachtleantachtá:• Cruinniúlepríomhoideagus/nófoireannardbhainistíochta• Cruinniúleisanbhfoireannbhainistíochtainscoile• Cruinniúlemúinteoirí/baillfoirneeilecuí• Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaimagusarghníomhaíochtaíábhartha
eile• Caidreamhlescoláirí• Athbhreithniúardhoiciméidagustaifidscoileagusarobairscoláirí• Athbhreithniúaracmhainníagusaráiseanna • Cumarsaidlecathaoirleachanbhoirdbhainistíochta• Cumarsáidletuismitheoirí
Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanbpríomhoide
TAR
ÉIS
NA
CU
AIR
TE
CIG
IREA
CH
TA GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)
GníomhaíochtnaCigireachta
AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne
ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : CIGIREACHT LEANTACH
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
36
AGUISÍN 2Doiciméid atá ag teastáil BeidhnacigiríagiarraidhdoiciméidatábaintelefócasnameastóireachtaáiritheafheiceáilagusascrúdúTácuidmhaithacuullmhaitheagscoileannamarchuiddángnáth-phleanáilagusobairagusbacheartteachtairgofurastasascoil.Léiríonnantáblathíosnadoiciméidan-iarrtarorthugohiondúillelinngachsamhailáirithecigireachta.D’fhéadfadhcigireaondoiciméidnóaontaifidscoileabhaineannlesaincheisteannaarleithathagannchunsolaisirithnameastóireachtaalorgchomhmaith.
DOICIMÉID CT CA MC DEIS MIO MSU-BCF
MSU
Polasaírollacháinagusiontrála √ √ √ √
Doiciméidbainteleclárúcháin-réamheolairescoile,bileoga,nuachtlitreacha,ábhairtugthadothuismitheoirí
√
Céimeannadoclárúcháinagusceadisteachchuigclárachaáirithe(JCSP,TY,LCA,LCVP)
√ √ √
Polasaítinrimhnascoile √ √ √ √
Códiompairaguspolasaífrithbhulaíochtanascoile(lenan-airítearfianaisearthuairiscanphríomhoidedonbhordbainistíochtaartheagmhaisbhulaíochta,agusfianaisearathbhreithniúbliantúilaranbpolasaí)
√ √ √
Polasaínascoileumchosaintleanaí,lenan-airíteartuairiscanphríomhoidedonbhordidtacalebuarthaímaidirlecosaintleanaíarbithagusfianaisearathbhreithniúbliantúilaranbpolasaíagusFoirmFhéintuairiscitheScoileumChosaintLeanaí
√ √ √ √
Amchláriomlánnascoileagusamchláirnamúinteoiríaonair,chomhmaithlemíniúarnacóidaúsáidteariontu
√ √ √
Féilirenascoiledonbhliainreathaagusdondábhliainroimhe,chomhmaithlesonraímaidirledátaíoscailteagusdúnta,sceidealnagcruinnithe,laethantafoirne,agusmórimeachtaíathitamachsascoil
√ √
Anpleanscoile-RáiteasSláinteagusSabháilteachtaaguspolasaitheeile(d’fhéadfaídréachtpolasaithebheithcurthasanáireamh);pleantreorach;pleanannacuraclaimagusdoiciméidabhaineannleclárachacuraclaimarleith
√ √ √
Pleanannaábhairroinne/Clárphlean(taifidd’ábharroinne/clárcruinnithefoirnesanáireamh)
√ √ √ √
Litearthachtagusuimhearthacht √
Doiciméidphleanálaaonarachanamúinteoirí-arbhonntéarmaagusbliaintúilamháin
√ √ √ √
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
37
DOCUMENT II SI PE DEIS MIO MSU-BCF
MSU
PolasaíagbaintleCuntóiríRiachtanasSpeisialta(SNA) √ √
Polasaítacaíochtadoscoláirí(tacaíochtfoghlama/teagascacmhainne)
√ √ √
Polasaímeasúnaitheagusmeasúnúagustorthaí √ √ √
Taifeadarghnóthachtáilnascoláirí √ √ √ √
ÁbharabhaineannlehobairchúrsaanchláirCSTS–FillteáinPhróifílenascoláiríIB–PunannaGCAT–ObairChúrsaanNascmhodúilATF–EochairchleachtaíagusTascanna
√
Taifidarantaithíoibre(nuairisbainteach) √ √ √
Eolasaraistriúagusdulchuncinnanfhoghlaimeora √ √
Tuairiscíféinmheastóireachtascoileaguspleanannafeabhsúcháinscoile,NÓPleangníomhachDEISd’fheabhsúcháinscoile(marisiomchuí)nóMeastóireachtInmheánacharIonad(marisiomchuí)
√ √ √ √ √
Miontuairiscínadtríchruinniúfoirnedeireanacha √ √
Miontuairiscínadtríchruinniúdheireanachadenbhordbainistíochta
√ √
Polasaíimlonnúfoirne(másanndó) √ √
TuairiscímeastóireachtaónAonadTacaíochtaGairmsheirbhísí(ATGS)
√
Liostagníomhaíochtaíseach-churaclaim,clubannaagusgníomhaíochtaíspóirt
√ √ √ √ √
Lámhleabharscoiledonfhoireann √ √
Dialannscoláire √ √
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
38
AGUISÍN 3An fhoirm eolais scoileLehullmhúchánadhéanamhdonmheastóireacht,beidharangCigireachteolasabhailiúuaitfaoidoscoil.Cuideoidhant-eolasseolinntuiscintníosfearrabheithagainnarchomhthéacsdoscoileagusisféidirgogcuideoidhséleatimbunullmhúcháindonmheastóireacht.Bailítearant-eolastrífhoirmeolaisghairidscoile.BailíonnanfhoirmseoeolasginearáltafaoinscoilagustárannógaarleithabhaineannlemeastóireachtaíníosdírithemarChigireachtaíÁbhair,MeastóireachtarChláir,MeastóireachtaíarIonaidOideachaisagusdoMheastóireachtaíarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS.TáanfhoirmarfáilarshuíomhgréasáinnaRoinneOideachaisagusScileanna(www.education.ie),chomhmaithletreorachafaoiconasanfhoirmachomhlánú.Isféidirteachtaranbhfoirmeolaistríchliceáilaranhipearnascthíos.
Isféidirlescoileanna,nólerannaábhairarleithtaobhistighdescoileanna,teachtarnafoirmeachaseoagamarbithagusiadachomhlánúagamatááisiúildóibh.Deroghaairsin,mároghnaíteardoscoildomheastóireacht,cuirfidhancigiretuairiscitheanfhoirmchugattrír-phost.Iarrfarortanfhoirmseoachomhlánúagusíachuraraischuigangcigiretuairiscitheroimhthúsnameastóireachta.Tabhairfaoideara,nachmbeidhant-eolasabhailítearinúsáidaganRoinnOideachaisagusScileannaachchuncuidiúlepleanáilagustuairisciú.
Hipearnascchuigfoirmeolaisscoile:
http://www.education.ie/ga/Foilseacháin/Tuairiscí-Cigireachta-Foilseacháin/
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
39
TREOIR MAIDIR LE Cigireacht in Iar-Bhunscoileanna
40