31
Transform˘ ari Mobius Diana-Florina Hali¸ a Facultatea de Matematic˘ si Informatic ˘ a Masterat Matematic ˘ a Didactic ˘ a 10 Mai 2014 Diana-Florina Hali¸ a (Universitatea Babe¸ s-Bolyai) Transform˘ ari Mobius 10 Mai 2014 1 / 31

Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Transformari Mobius

Diana-Florina Halita

Facultatea de Matematica si InformaticaMasterat Matematica Didactica

10 Mai 2014

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 1 / 31

Page 2: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Introducere

Rezumat

Transformari Geometrice

Structuri Algebrice ⇒ Grupul Izometriilor, împreuna cusubgrupurile acestuia

Grupul Transformarilor Mobius + proprietati

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 2 / 31

Page 3: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Sfera Riemann

Sfera Riemann

Definitie

Sfera Riemann

P ={

(z, t) ∈ C× R : |z|2 + t2 = 1}

.

Definitie

Prin proiectie stereografica se întelege o aplicatie care transformafiecare punct al planului complex în plan de pe sfera Riemann sireciproc.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 3 / 31

Page 4: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Proiectia Stereografica

Proiectia stereografica

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 4 / 31

Page 5: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Proiectia Stereografica

Proiectia stereografica

π(z) = (2z

1 + |z|2,−1 + |z|2

1 + |z|2)

Aceasta functie este bijectiva, iar inversa ei este π−1 : P → C ∪ {∞},

π−1(z, t) =z

1 − t

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 5 / 31

Page 6: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Proiectia Stereografica

Definitie

Prin distanta chordala între doua puncte z1, z2 ∈ C se întelege distantaeuclidiana dintre proiectiile stereografice ale celor doua puncte,π(z1), π(z2).

κ(z1, z2) =2|z1 − z2|

1 + z21

1 + z22

.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 6 / 31

Page 7: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Proiectia Stereografica

Proprietati

Proprietate

Proiectia stereografica este o transformare conforma, adica pastreazaunghiurile dintre doua curbe.

Proprietate

Proiectia stereografica transforma cercurile sau dreptele din planulcomplex în cercuri de pe sfera Riemann. Dreptele din planul complexvor corespunde cercurilor care trec prin polul nord al sferei Riemann.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 7 / 31

Page 8: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Transformari Mobius

Transformari Mobius

Definitie

O transformare Mobius este o functie

T : C ∪ {∞} → C ∪ {∞}, T (z) =az + bcz + d

, a, b, c, d ∈ C, ad − bc 6= 0

Definitie

Multimea tuturor transformarilor Mobius formeaza un grup:

(Mob, ◦)

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 8 / 31

Page 9: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Transformari Mobius

Observatie

Se pune în evidenta omomorfismul între grupuri:

Φ : GL2(C) → Mob, Φ(

a bc d

)

=az + bcz + d

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 9 / 31

Page 10: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Vizualizarea transformarilor Mobius - Puncte fixe

Vizualizarea transformarilor Mobius - Puncte fixe

Teorema

O transformare Mobius diferita de transformarea identica are:

un punct fix, daca matricea M corespunzatoare transformarii este

conjugata matricii(

1 10 1

)

doua puncte fixe, daca matricea M corespunzatoare transformarii

este conjugata matricii Mk

(

λ 00 λ−1

)

Observatie

Daca c 6= 0 ambele puncte fixe sunt din C. Daca c = 0 atunci cel putinunul din punctele fixe tinde spre ∞.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 10 / 31

Page 11: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Clasificarea Transformarilor Mobius

Clasificarea Transformarilor Mobius

O transformare Mobius este:

identitate, daca M e conjugata ±

(

1 00 1

)

parabolica, daca M e conjugata ±

(

1 10 1

)

eliptica, daca M e conjugata(

λ 00 λ−1

)

, |λ| = 1

hiperbolica, daca M e conjugata(

λ 00 λ−1

)

, λ ∈ R{±1}

loxodromica, daca M e conjugata(

λ 00 λ−1

)

, |λ| 6= 1

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 11 / 31

Page 12: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Clasificarea Transformarilor Mobius

Clasificarea Transformarilor Mobius

parabolica, daca tr(M) = ±2

eliptica, daca −2 < tr(M) < 2

hiperbolica, daca tr(M) < −2 sau tr(M) > 2

loxodromica, daca tr(M) /∈ R

sau echivalent,

parabolica, daca tr(M)2 = 4

eliptica, daca tr(M)2 < 4

hiperbolica, daca tr(M)2 > 4

loxodromica, daca tr(M)2 /∈ [0,∞)

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 12 / 31

Page 13: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sferei Riemann

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sfereiRiemann

transformare eliptica, z → eiθz - aceasta transformare rotestesfera Riemann fixând punctele 0 si ∞ - punctele se misca de-alungul unui cerc

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 13 / 31

Page 14: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sferei Riemann

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sfereiRiemann

transformare hiperbolica, z → kz, k > 1 - punctele se misca de-alungul unui arc de cerc de la un punct fix la altul

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 14 / 31

Page 15: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sferei Riemann

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sfereiRiemann

transformare loxodromica, z → kz, k /∈ R - punctele se misca de-alungul unei spirale logaritmice, de la un punct fix la altul

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 15 / 31

Page 16: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sferei Riemann

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sfereiRiemann

transformare parabolica, z → z + 1 - punctele se misca de-alungul unui cerc, prin unicul punct fix.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 16 / 31

Page 17: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sferei Riemann

Observatie

Fie T o transformare Mobius T (z) = Az + B. În acest caz putem alegeA = ρeiα, cu scopul de a privi transformarea ca o compunere între orotatie de centru α, o dilatare de ordin ρ si o translatie de vector B.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 17 / 31

Page 18: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sferei Riemann

Observatie

T (z) = Az + B, A = ρeiα.

Observatie

Pentru α > 0, ρ = 1 si B = 0, T (z) este o rotatie a planului complex,care se mapeaza într-o rotatie a sferei ((a)). Punctele fixe ale acesteitransformari sunt cei doi poli ai sferei, care corespund în planulcomplex originii si ∞-ului. Aceasta este o transformare Mobiuseliptic a.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 18 / 31

Page 19: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sferei Riemann

Observatie

T (z) = Az + B, A = ρeiα.

Observatie

Pentru α = 0, ρ > 1 si B = 0, T (z) este o dilatare a planului complexcentrata în origine ((b)). Punctele fixe ale acestei transformari sunt ceidoi poli ai sferei, care corespund în planul complex originii si ∞-ului.Pentru α = 0, ρ < 1 si B = 0, T (z) este o contractie a planului complexcentrata în origine.Aceste transformari sunt transform ari Mobius hiperbolice .

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 19 / 31

Page 20: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sferei Riemann

Observatie

T (z) = Az + B, A = ρeiα.

Observatie

Pentru α 6= 0, ρ 6= 1 si B = 0, T (z) este combinatie dintre cele douacazuri anterioare ((c)). Punctele fixe ale acestei transformari sunt ceidoi poli ai sferei, care corespund în planul complex originii si ∞-ului.Aceasta este o transformare Mobius loxodromic a.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 20 / 31

Page 21: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Actiunea Transformarilor Mobius asupra sferei Riemann

Observatie

Pentru restul cazurilor posibile (adica A = 0 si B 6= 0), T (z) este otranslatie a planului complex ((d)). Singurul punct fix al acesteitransformari este ∞, acesta corespunzând polului nord de pe sferaRiemann. Aceasta este o transformare Mobius parabolic a.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 21 / 31

Page 22: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Exemplu

Un scurt exemplu

parabolica - z →z

2iz + 1- punct fix 0

loxodromica - z → 2iz -puncte fixe 0 si ∞

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 22 / 31

Page 23: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Exemplu

Un scurt exemplu

eliptica - z → iz - puncte fixe 0 si ∞

Observatie

În cazul transformarii eliptice, se observa faptul ca prin aplicareaacesteia de 4 ori se ajunge la transformarea identica. Astfel, seobserva faptul ca prin transformarea aleasa fiecare cerc se transformaîn el însusi dupa 4 iteratii.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 23 / 31

Page 24: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Exemplu

Tranformare eliptica

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 24 / 31

Page 25: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Exemplu

Transformare parabolica

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 25 / 31

Page 26: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Exemplu

Transformare loxodromica

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 26 / 31

Page 27: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Exemplu

Astfel, se observa principalele caracteristici ale transformarilor Mobius:

parabolice: punctele de pe cercuri se misca spre punctele fixe

eliptice: cercurile se misca în jurul punctului fix

loxodromic: cercurile se misca în spirale cu extremitatile în celedoua puncte fixe.

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 27 / 31

Page 28: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Bibliografie

Rich Schwartz: Mobius Transformations and Circles,http : //www .math.brown.edu/ res/MFS/handout5.pdf , 8octombrie 2007

-: Classifying Mobius transformations: conjugacy, trace andapplications to parabolic transformations,http://www.maths.manchester.ac.uk/∼cwalkden/hyperbolic-geometry/lecture10.pdf

-: Classifying Mobius transformations: conjugacy, trace andapplications to parabolic transformations,http://www.maths.manchester.ac.uk/∼cwalkden/hyperbolic-geometry/lecture11.pdf

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 28 / 31

Page 29: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Bibliografie

Stephan Tillmann: Geometry and Groups,http ://www .maths.usyd .edu.au/u/tillmann/2012−amsi/g&g_02.pdf ,12 ianuarie 2012

Stephan Tillmann: Geometry and Groups,http ://www .maths.usyd .edu.au/u/tillmann/2012−amsi/g&g_04.pdf ,12 ianuarie 2012

http : //www .math.tifr .res.in/ ∼pablo/download/teichmuller/node4.html

T.K. Carne: Geometry and Groups,https ://www .dpmms.cam.ac.uk/ tkc/GeometryandGroups/GeometryandGroupshttps ://www .dpmms.cam.ac.uk/ tkc/GeometryandGroups/Corrections.pdf2012

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 29 / 31

Page 30: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Bibliografie

http : //en.wikipedia.org/wiki/M%C3%B6bius_transformation

Takis Konstantopoulos: Complex Analysis,http ://www2.math.uu.se/ takis/L/ComplexAnalysis/complexnotes.pdf

L. Penaranda, L. Sacht, L. Velho : Improving Projections ofPanoramic Images with Mobius Transformationshttp : //dcc.ufrj .br/ luisp/publi/psv .pdf

Thomas Au :Visualizing Complex Functionshttp : //www .math.cuhk .edu.hk/course/math3253/Notes02.pdf

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 30 / 31

Page 31: Transformari Mobius˘ - cs.ubbcluj.rodiana.halita/files/research/DM2014-2.pdfconjugata matricii˘ 1 1 0 1 doua puncte fixe, dac˘ a matricea M corespunz˘ atoare transform˘ arii˘

Bibliografie

Multumesc!

Q & A

Diana-Florina Halita (Universitatea Babes-Bolyai) Transformari Mobius 10 Mai 2014 31 / 31