TRAKTÖRÜN KULLANIMI KONU 1. TRAKTÖRÜN KARAYOLUNDA VE ÇĐFTLĐK ĐÇERĐSĐNDE KULLANILMASI

2

Bu eğitim modülü Avrupa Birliği Hayat Boyu Öğrenme Programı Leonardo da Vinci Yenilik Transferi Projeleri kapsamında desteklenen, Kırsal Alanda Çalı şanlar için Daha Güvenli Tarım - Safer Agriculture For Employee s in Rural - SAFER projesi için üretilmiştir. Koordinatör: Ondokuz Mayıs Üniversitesi-OMÜ Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Türkiye Ortaklar: Federacion Agroalimentaria de Comisiones Obreras-CCOO Đspanya Asesoria Declerq SL Estudios Europeos Đspanya

Ente Nazionale per la Meccanizzazione Agricola-ENAMA Đtalya Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Uluslararası Tarımsal Eğitim Merkezi Müdürlüğü-UTEM Türkiye Ankara Üniversitesi -AÜ Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Türkiye Türk Tarım Alet ve Makineleri Đmalatçıları Birliği-TARMAKBĐR Türkiye Türkiye Ziraat Odaları Birliği-TZOB Türkiye Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü-TÜGEM Türkiye

3

Bu çalışmada; yerleştirme, çalıştırma, ayarlama, bakım, temizleme, onarım, taşıma işlerini yapan tarım makinesi kullanıcıları ve bu işlerin yapılması sırasında etkilenen diğer şahısların iş güvenliği ile ilgili karşılaşabilecekleri durumlarda yapılması gerekenler ile makinelerin güvenli imalatı ve kullanıcılara iletilmesi açısından uyulması gereken kurallar açıklanmaya çalışılmıştır. Tarım makinelerinde iş güvenliği ve kazalarla ilgili istenmeyen durumları sergileyen görsel bilgilerden hem olumsuz örneklerin edinilmesi ve içselleştirilmesindeki rolü hem de marka imajını zedelememek adına özellikle kaçınılmıştır. Bu eğitim modülündeki bilgiler ve bunlar esas alınarak üretilen bilgi kartları, video ve animasyonlara, http://safer-omu.net/ adresinden ulaşılabilir. Bu projeye ait eğitim modül ve materyallerinin tamamı ya da bir kısmı proje yasal sahibi Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nin yazılı izni alınmadan çoğaltılamaz, başka internet sitelerinde yayınlanamaz Proje materyallerini edinmek için; Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü 55139 Kurupelit-Samsun adresi ile temasa geçilebilir.

4

ĐÇĐNDEKĐLER

1. Traktörün Karayolunda ve Çiftlik Đçerisinde Kullanılması

1.1. Sürüşe Başlamadan Önce

1.2. Sürüş Đçin Tavsiyeler

1.3. Hava Şartlarına Dikkat

1.4. Traktör Sürücüsünün Sahip Olması Gereken Dokümanlar

1.5. Çekilir Makinelerle Trafik Kazaları, Önleyici Tedbirler

1.6. Dik ve Zorlu Yol ile Geçitlerde Emniyet Tedbirleri

5

1. TRAKTÖRÜN KARAYOLUNDA VE Ç ĐFTLĐK ĐÇERĐSĐNDE KULLANILMASI

1.1. Sürüşe Başlamadan Önce

Traktör farklı bir araç tipi de olsa, karayolu trafiğini düzenleyen yasaların kapsamındadır ve traktör kullanıcısı da bir sürücüdür. Bundan dolayı, dikkate alınması gereken ilk husus, genel araç trafiği için konulmuş olan trafik kurallarına uymak ve bu şekilde davranmak zorunluluğudur. Trafik ile ilgili tüm yönetmelikler traktör sürücüsü tarafından istinasız dikkate alınmalıdır.

Bununla birlikte, bir traktör sürücüsü tarım makinelerinin uzmanlaşmış bir kullanıcısıdır, sürücü kullanılan araçların özelliklerini konusunda her yönüyle bilgi sahibi olmalıdır. Tüm trafik önlemlerinin gerekeli olduğu bilincinde olarak tüm trafik kurallarına kesinlikle uymak gerekir. Kurallara ve yönetmeliklere sıkı uyum ve traktör sürücülerinin sağduyusu ile yol güvenliğine hatırı sayılır derecede katkıda bulunma sağlanacaktır.

Sürücü, hem kendi güvenli ği hem de di ğer sürücü ve yayaların güvenli ği için kesinlikle kurallara riayet etmemenin riskle rinin

farkında olmalıdır.

6

Sürüş öncesi uygulamalar

Traktörü hareket ettirmeden birkaç dakika zaman ayırarak sürücünün görmesi ve diğer sürücüler tarafından görülebilir olmak için gerekli olan tüm yol güvenliği cihazlarının çalışıp çalışmadığının kontrolü çok önemlidir ve böylece güvenli sürüş sağlanmış olur.

Sürücü, araç ve her türlü avadanlıkların kontrolünü yapmalıdır ki bunlar çekilir, asılır veya yarı asılır taşınan ekipmanlar olması durumunda traktörün ekipmanlarla birlikte yükseklik ve ağırlık olarak belirlenen sınırları aşmamalıdır. Bu boyutlar araçlar için trafik kurallarında belirlenmiş genişliğe ve izin verilen azami yüke uygun olmalıdır. Sürücü aynı zamanda tüm bunların doğru bağlandığının kontrolünü yapmalıdır.

Katlanabilir ve sökülebilir ekipmanlar olması durumunda bunlar katlanmış olmalı ve yola çıkmadan önce araçtan dışarı çıkmayacak şekilde sabitlenmelidir Bir uçtan diğer uca maksimum genişlik 2,55 metre’yi geçmemelidir.

Toprak alanda çalışırken 0,5 metre genişliğinde bir artış kabul edilebilir.

���� Her zaman tüm aynaların temizliğinin ve doğru konumlandırıldığının, kör nokta olup olmadığının kontrolünü yapın.

���� Her zaman farlar temiz olmalı ve herhangi bir çamur veya pislik bulunmamalıdır, sinyal lambaları ve plaka üstü lambaların çalışır olduğundan ve tepe lambasının bağlı olduğundan emin olun.

���� Eğer traktöre bir römork bağlanmışsa, traktöre bağlantı yüksekliği traktör üreticisi tarafından belirlenen en düşük seviyede olmasına dikkat edin.

���� Asla aşırı yük yükleme, kırsal yollarda traktör ağırlığı boş ağırlığının 1.5 katının aşmaması tavsiye edilir. Bu rakam kırsal patikalarda daha düşük olmalıdır.

���� Asla traktör için izin verilen maksimum kütleyi aşmayın.

7

Aşağıdaki temel kaideler her zaman gözden geçirilmelidi r:

Dönüş sinyal lambaları ve fren lambaları

Aydınlatma ve yansıtıcı işaret cihazları, tüm lambaların çalışır olduğunun kontrolü.

40 km/s ‘den az hızla gidebilen traktör olduğunu belirtmek için tepe lambası kullanın.

Ayrıca yavaş seyreden araç olduğunun göstergesi olarak V-5 (A) yanıp sönen lamba da tavsiye edilebilir.

Tekerleklerin durumu

Teker basıncını kontrol et, römork tekerleri de dahil tüm tekerlerde kesik veya şişkinlik çıkıntı olmadığını gözden geçir.

Fren Sistemi

Yolda ilerlerken iki fren pedalı her zaman bağlanmış-kilitlenmiş olarak kullanılmalıdır.

Eğer emniyet kemeri donanımı bulunuyorsa her zaman kullanın.

TEHLĐKE TEHLĐKE TEHL ĐKE TEHL ĐKE

8

Motor çalı ştırıldı ğı zaman

Asla Düz Kontak ile motoru çalı ştırma.

Makine beklenmedik biçimde ateşleme sistemi ile çalışmaya başlayabilir.

Makinenin yanında ayaktayken asla motoru çalı ştırma.

Motor sadece sürücü koltuğuna oturmuşken çalışmaya başlatılmalı, vites boş veya park durumda iken çalıştırılmalıdır.

Traktörde yolcu koltu ğu bulunmuyorsa sürücü dı şında birinin bulunmasına asla izin verme.

Makinede sadece sürücüye izin verilir, yolcular yaralanma riski oluşturabilir veya traktörden düşebilirler. Yolcu sürücünün görüşünü engelleyebilir, sürüş için engel oluşturur.

Eğer araç devrilmiş ise, yolcular koruyucu yapı tarafından korunmaz, hem de sürücüyü güvenli alanın dışına itebilir.

Emniyet zinciri kullan

Çeki demiri gevşek geldiğinde, en uygun güvenlik ekipmanı emniyet zinciridir.

Zinciri çeki demirine bağlamak için her zaman uygun bağlantı parçaları ve kanca veya belirtilen özel bir saplama kullanın.

Zincirin yeterli bollukta-sıkılıkta olduğundan emin olun, çekilir araçlarla ilerlerken araç yolda tehlikeli bir şekilde eğriler çizerek gidebilir.

9

1.2. Sürüş Đçin Tavsiyeler

���� Tüm yasa, yönetmelik ve trafik işaretlerine uyun.

���� Đnsanların bulunduğu sokaklarda kalabalık saatlerde traktörü sürmekten kaçının.

���� Her zaman etrafınıza dikkat edin.

���� Unutmayın ki traktörü kullanmak kolay değildir, bu yüzden kazadan sakınmak için gerekli tepkiyi vermek çok zordur.

���� Daha hızlı araçların trafikte seni geçmesine ve mümkünse sollamasına izin verin.

���� Eğer traktörün ayak freni iki pedallı ise (bir pedal sağ fren diğeri sol fren için) yolda ilerlerken her zaman pedallar birbirine bağlı iken kullanın. Eğer fren pedalları bağlı kullanılmazsa yolda hızla ilerlerken beklenmedik devrilme olaylarına neden olur.

���� Karayolunda ilerlerken diğer araçları takip mesafesini her zaman koruyun, boyut ve ağırlığı nedeniyle traktörün durmak için normal araçlardan daha fazla mesafeye ihtiyacı vardır.

���� Ne traktörün ne de traktöre bağlı herhangi bir ekipmanın karayolunda ilerlerken veya manevra yaparken şerit ihlali yapmadığından emin olun.

���� Gece mümkün olduğunca sürüşten kaçının, eğer gece sürmek zorundaysanız, her zaman uygun aydınlatma cihazları ve işaret lambaları kullanın.

���� Karayolunda veya trafiğin olmadığı çiftlik yollarında traktörü sürerken, her durumda uygun uyarı işaretlerini her zaman kullanın.

���� Çalışma alanında traktörden ayrılmak zorundaysanız, sokaklardan uzak düz bir zemin bulmaya bakın ve traktör motorunu güvenli bir şekilde durdurun. Eğer mümkünse traktörü asla halka açık sokaklara park etmeyin.

���� Karayolunda eğer banket varsa traktörler banket üzerinde yol almalıdır, karayolunun her zaman sağ şeridinde kalın.

���� Traktörden inerken daima trafiğin aktığı tarafın ters yönünü kullanın.

10

1.3. Hava Şartlarına Dikkat

Đstatistikler kazaların büyük bir kısmının yağmurlu, karlı, sisli, buzlu havalarda gerçekleştiğine işret etmektedir.

Bu şartlar tekerleklerin durumuna ve zemine bağlı olarak azaltılabilir olsa da (örneğin kırsal yollara göre) kaza oluşumunda yüksek risk taşımaktadır. Böylesi hava ve yol şartlarında sürüşte her zamankinden fazla önlem alınmalı, daha dikkatli olunmalıdır.

Đlk önce cam silecekleri ve dönüş sinyal lambalarının kontrolünü yapmadan asla yola çıkmayın. Lastikler ve tüm parçalar en kötü şartlar altında mümkün olan en iyi sürüşü garantisi edecek durumda olmalıdır.

Gerekti ği her durum için gerekli olan uygun ı şıkları açın.

Tepe lambasının her zaman açık oldu ğundan emin olun.

Güvenlik mesafesini koruyun.

Frenleme kademeli ve düz olmalı, zorunlu bir uygulamadır.

11

1.4. Traktör Sürücüsünün Sahip Olması Gereken Doküm anlar

Diğer motorlu araçlarda olduğu gibi tarım makinelerinde de yürürlükteki mevzuata göre uygun tüm belgeler (aslı veya onaylı fotokopisi olacak şekilde) karayolunda seyir halinde iken bulunmalıdır.

Bu belgeler şunlardır:

Araçla ilgili belgeler

- Araç tescil belgesi

- Araç trafik belgesi (Teknik muayene-trafiğe elverişlilik)

- Araç üç ya şın üstündeyse aracın trafiğe elverişlilik için üç yıllık periyodik muayene kayıtları olmalıdır.

- Römorkların da periyodik muayeneleri araçla aynı sürelerde yapılmalı ve kayıtları olmalıdır.

Sürücü ile ilgili belgeler

- B, C veya D Sınıfı araç Sürücü Belgesi

- veya F sınıfı traktör sürücü belgesi

12

1.5. Çekilir Makinelerle Trafik Kazaları, Önleyici Tedbirler

Bazen tarım traktörlerine bağlı olan römork gerçek bir trafik kazasının nedeni olabilir.

Ana kazalar aşağıdaki nedenlerle olabilmektedir:

Yanlış römork ba ğlantısı

Traktör performansını artırmak için römorkun çeki demiri en üst bağlantı noktasından traktöre bağlanması şeklinde bir eğilim-gelenek vardır. Pratikte böyle bir durum vardır fakat bu durumda dönüşlerde ve eğimlerde traktörün dengesinin bozulması olasılığının artması da doğrudur. Bu nedenle römorkun devrilme riskiyle beraber bu hareket traktörü de arkasından sürükler. Bu etki römork aşırı yüklendiği zaman daha da artar.

Kötü görü ş şartlarında yetersiz aydınlatma ve sinyalizasyon

Gece veya sisli havalarda seyahat: römork arka lambalara sahip değil veya bu lambalar kırık, çamurlu, kirli olmasıdır.

Araç römorkla birlikte aynı yönde dönüş gerçekleştirmektedir, bazen bu durumda fren yapmak için algılanandan daha geç kalınabilir.

Yük römorktan uzunsa ve römork sınırlarının dışına taşıyorsa, bu durum uygun işaretleme araçları olan kırmızı ve beyaz çizgilerle boyanmış paneller ile gösterilmedir. Bu işaret paneli yükün en arka kısmına yerleştirilmelidir.

13

Uygulanan öneyici tedbirler

���� Traktör sürücüsü özellikler ve olası durumlar da dahil olmak üzere kullandığı traktör modeli ve römork hakkında bilgi sahibi olmalı,

���� Römork teknik muayenelerden geçmek zorundadır,

���� Römork’a asla aşırı yük koyulmamalıdır,

���� Römorkun traktöre bağlantısı üretici tarafından belirtilen ölçüde olabildiğince en alt noktadan yapılmalıdır,

���� Hiçbir koşul altında vites boştayken traktör sürülmemelidir,

���� Frenlerin, dönüş sinyallerinin ve römork fren lambalarının periyodik kontrolü yapılmalı.dır,

���� Bir tavsiye olarak, Traktör izin verilen en büyük kütleyi aşmamalıdır. Çiftlik yollarından baka yollarda-karayolunda traktör kullanılırken bu izin verilen rakama asla erişilmemelidir.

14

1.6. Dik ve Zorlu Yol ile Geçitlerde Emniyet Tedbir leri

���� Yokuş aşağı inerken her zaman düşük vites seçilerek motor freni kullanılmalıdır.

���� Yüksek eğimlerde hem yokuş aşağı inerken hem de çıkarken bir doğru boyunca traktörü sürmeyi deneyin. Bu durum tüm koşullarda teknik olarak mümkündür ve bu şekilde tavsiye edilir.

���� Dönüşlerde eğer kilitli ise diferansiyel kilidi bağlantısı kesilmelidir.

���� Sarp arazilerden ani dönüşlerden kaçının, eğer hızı azaltmak gerekirse azaltın.

���� Engebeli yollarda ilerlerken yön değişikliği yavaş yavaş gerçekleştirilir, taşınan ağırlık yükseltildiğinde ve traktör aşağı doğru döndüğünde bu etkiyle taşıyıcı vasıta, yük veya makine her zaman üst kısımda kalacaktır.

15

Eğer traktör belden kırmalı ise bir yamacın ortasında dönüldüğü zaman, asılır makine veya çekilir bir römork varsa aşağıdaki hareketleri yapmaktan kaçınmayı deneyin:

- Ani kavrama,

- Ani yön değişikliği,

- Engellerden geçerken tekerlek açısı yüksek ve duruma göre ayarlanarak geçilmelidir,

- Taşınan ağırlığın ve hacmin az tutulması daha uygun olacaktır,

- Yoldaki yükseltiler, çukurlar ve diğer engeller için her zaman daha fazla dikkat edilmelidir,

- Çalışma alanlarında bu tür engellerle karşılaşılabilirsiniz ve traktörün ters dönmesine neden olabilir,

- Hendek ve çukurlardan çıkmak için ters sürüşü kullanınız,

- Zaman kazanmak için asla boş viteste yokuş aşağı inmeyiniz.