TRABALLO SOBRE OS MUÍÑOS

KEVIN RUBIANES DEIBE. 4º ESO

Muíños de auga

Os muíños de auga construíanse á beira dos ríos, realizando unha presa

para embalsar auga e conseguir unha diferenza de altura. A auga do encoro

corría por un canal ou cano e movía unha roda chamada rodicio, a que á

súa vez movía as pedras ou moas do muíño. Ao conxunto formado polo

encoro e máis o cano de alimentación do muíño chámaselle popularmente

caneiro.

Actualmente, moitos destes encoros empréganse para producir enerxía

eléctrica (enerxía minihidráulica), pero levando a auga por un conduto

cerrado desde o fondo do encoro até unha turbina.

Tipos de muíños de auga pola súa propiedade e uso

De maquía ou maquieiros: o muiñeiro recibe da persoa que leva o gran

unha parte (maquía) da fariña resultante, como cobro do seu traballo.

De herdeiros : a propiedade do muíño é compartida e transmítese por

herdanza. As quendas de uso regulábanse por un tempo determinado.

Deste uso compartido xurdían relacións sociais e comunais moi ricas,

por exemplo as muiñadas (festas nocturnas no muíño).

Partes da obra e maquinaria dun muíño de auga

O inferno é a abertura no edificio do muíño, na que

desemboca o cano e permite pasar a auga cara á maquinaria.

A gradilla é unha grade ou reixa que impede o paso de paus

ou pedras ao cubo.

A saída da auga do buzo cara ao rodicio regúlase cunha billa

accionada co ferro da billa

O rodicio é a roda con penas (pás) que converte a velocidade

da auga en movemento xiratorio que se transmite ás pedras

de moer.

No andar superior do edificio atópase o tremiñado, desde

onde o muiñeiro controla a altura da mesa (e polo tanto a

velocidade do rodicio) mediante un ferro chamado brandeiro.

O gran deposítase nun recipiente suxeito pola escada,

chamado moega. O muiñeiro controla a caída do gran cara ás

pedras por medio dunha caneta

Hai duas pedras de moer : unha fixa ou pé, e outra móbil ou

capa que roda sobre a fixa.

Refráns

Ábrete, saco; unha maquía me debes, e dúas che agarro.

A mazorca, no muíño; e no bolso, o diñeiriño.

As que ó muíño van, se son bonitas logo as moerán

Cada un tira da auga pro seu muíño, inda que deixe seco o do

veciño.

Cando a acea está parada, non dá proveito nin gana nada.

Con quen ten muíño que coidar non te poñas a enredar

O cura, o sancristan, o barbeiro e o veciño, todos moen nun

muíño.

O que pode, vai ó muíño e moe.