Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Tập tài liệu này tựa là “Feux de Camp” của
Liên Hội Hướng Đạo Đông Dương (FIAS-Fédération
Indochinoise de Scoutisme) do Trưởng Phạm Văn
Thiết (Phó Tổng Ủy Viên Hội HĐVN trước năm
1975) dịch sang Việt ngữ. Sau đó, trong một cuộc
triển lãm Hướng Đạo của Châu Gia Định tổ chức
vào năm 1974, anh Châu trưởng đã chuyển cho Ban
biên tập TRƯỞNG (Nội san Huynh trưởng Hướng
đạo Việt Nam) đăng làm nhiều kỳ kể từ số 13.
Nhận thấy đây là một tập tài liệu hay, và còn sử
dụng được nên Gấu Tận Tụy muốn chia sẻ với tất cả
các bạn. Mong rằng tập tài liệu này sẽ giúp cho các
bạn có những ý niệm, và làm tốt hơn cho một buổi
lửa trại của đơn vị mình.
Chúc các bạn thành công và có được những
buổi lửa trại đầy hứng thú, vui vẻ và nhiều kỷ niệm.
nếu muốn thực là một cuộc Lửa trại theo đúng ý
nghiã đó thì nó phải có hình thức của một sự tập họp
các Hướng đạo sinh chung quanh ngọn lửa lúc chập
tối để giải trí trước khi đi ngủ.
Tại nhiều đơn vị Hướng đạo, Lửa trại được tổ
chức chỉ vì đó là thói quen, nhưng thường thường
người ta quên hẳn hình thức Hướng đạo, nghĩa là
quên hẳn việc coi Lửa trại như một phương tiện lý
tưởng để giáo dục trẻ em, vì BiPi có viết: ‘Nền giáo
dục Hướng đạo cần được thực hiện bằng những trò
chơi và cuộc thi đua’.
Vì thế bạn hãy tự hỏi mình xem mình muốn dạy
gì cho trẻ, rồi sau đó hãy tưởng tượng ra các trò chơi
để giúp chúng luyện tập các điều đó.
Thay vì tổ chức một cuộc Lửa trại theo kiểu
một trò chơi tầm thường để cùng nhau đùa rỡn, kể
cho nhau nghe dăm ba câu chuyện vui, các Huynh
trưởng cần phải tìm cách hướng dẫn cuộc chơi lớn
này bằng cách đề ra những cách giải trí hữu ích và để
Lửa trại trở thành một cái gì tuyệt mỹ, gây cho các
đoàn sinh cảm tưởng là mình đã hoàn tất đàng hoàng
một công việc.
Dầu chỉ là một bài đơn ca, dầu chỉ là một kịch
nhỏ, một bản vũ, nhưng nếu đem trình diễn tại một
cuộc Lửa trại Hướng đạo, thì ta phải trình diễn nó
theo đúng tinh thần Hướng đạo và phải trình diễn cho
thật hay.
Và sau đây là một vài ý kiến liên quan đến cuộc
Lửa trại. Muốn cho cuộc Lửa trại thành công, Huynh
Trưởng đứng ra tổ chức trước tiên cần hiểu rõ thế nào
là Lửa, và phải hiểu rõ nguồn gốc của Lửa, phải
‘sống’ với Lửa…
LỬA TRẠI
Lửa nào cháy sáng hơn?
Lửa bùng cháy trong rừng khuya hay là ngọn lửa
bùng cháy trong tim bạn?
-Pingouin
Thế nào là Lửa trại?
Lửa Trại có tự bao giờ?
Nguyên tắc về Lửa trại.
BiPi có viết: ‘Lửa trại là thời gian các người đi
cắm trại cùng nhau giải khuây trong tình thân hữu
trước khi nghỉ đêm’.
Với định nghĩa trên Lửa trại là một hoạt động
hoàn toàn có tính cách Hướng đạo và vì là một hoạt
động Hướng đạo nên nó chính là một trò chơi, nhưng
Kịch trường phát xuất từ Lửa trại và Lửa trại
phát xuất từ đâu? Có lẽ ít Huynh Trưởng tìm hiểu
điều ấy.
Hồi con người còn sống ở hang, lỗ… họ đã
khám phá ra lửa. Ta hãy tưởng tượng khi những
người tiền sử tìm ra được ‘cái thứ’ đo đỏ, sáng rực,
nóng bỏng, ‘biết nhảy múa’, một ‘vật’ xuất hiện sau
khi người ta chà xát 2 hòn đá hoặc 2 cục gỗ là những
thứ bản chất không sống động.
Ngày nay, chúng ta đã quá quen với lửa, và chỉ
còn có trẻ em mới thấy lửa là lạ, khác hẳn với ngày
xưa, những người tiền sử đã quý trọng lửa, luôn luôn
giữ cho lửa khỏi tắt và cắt người thức canh giữ ngọn
lửa cho khỏi tàn. Mỗi buổi tối sau một ngày dài đi
săn thú gay go và nguy hiểm, họ ngồi vòng tròn bên
ngọn lửa, mắt đăm đăm nhìn ngọn lửa cháy bập
bùng, không mấy người nói chuyện. Họ giữ yên lặng,
suy tư. Mỗi người nhớ lại những kỷ niệm ban ngày,
và cuối cùng, một người nào đó đã sống những giây
phút say sưa, nguy hiểm ban ngày, cảm thấy không
thể không kể lại cho mọi người cùng nghe. Anh ta kể
lại, đầu tiên giọng trầm trầm, chậm chậm, mỗi lúc
một mau hơn. Đến chỗ gây cấn, thấy nói không chưa
đủ, anh ta diễn tả bằng cử chỉ, anh ta hăng say thêm.
Thấy làm cử chỉ mà thôi chưa đủ, anh ta đứng dậy và
đi lại, làm bộ điệu để tả lúc con thú lồng lộn tấn công
anh, anh tránh nó như thế nào. Anh ta đã thực sự
sống lại cuộc giao tranh với thú vật lúc ban ngày.
Cuộc lửa trại đầu tiên thành hình và vì thấy hay
hay nên con người tiền sử tiếp tục những buổi trình
diễn như thế trong bộ lạc. Nhưng cuộc Lửa Trại chỉ
giữ được tính chất thấu thía đó đối với những người
thực sự sống ngoài trời, vì dần dần về sau, khi con
người văn minh hơn, họ bắt đầu xây nhà bằng đá, họ
mang lửa vào trong nhà, và cuộc trình diễn quanh lửa
vẫn tiếp tục với những bài ca, vũ ở trong nhà. Lửa
trại đã biến thành kịch trường.
Lửa trại phát sinh từ đó, truyền lại qua các thế
hệ, nhưng thực sự, chỉ những người nào sống ngoài
trời, chỉ những người nào đã thực sự sống câu chuyện
mình thuật lại mới thực sự sống trọn vẹn và thưởng
thức tất cả những cái hay của một cuộc Lửa trại.
Những người sống trong tỉnh, thành, quen ăn sung
mặc sướng, không quen sống ngoài trời, đã biến
những cuộc Lửa trại thành những buổi trình diễn kịch
trong nhà, trong rạp hát và kịch trường, tuy phát sinh
từ những cuộc lửa trại, song lại không còn mang tính
cách của một cuộc Lửa trại ngày xưa nữa.
Ngày nay ta không có lưu giữ được bút tích gì
về những cuộc Lửa trại nguyên thủy, nhưng có điều
chắc chắn là chỉ khi nào những người quen sống
ngoài trời hội họp lại với nhau với một số ít người
thôi, thì cuộc lửa trại của họ mới có dịp biểu lộ một
cách rõ ràng và mãnh liệt, đời sống xã hội của họ,
ngày nay chúng ta thấy, mỗi khi con người của thế
giới văn minh bó buộc phải sống theo kiểu sống ngày
xưa (chẳng hạn phải sống ngoài trời, phải sống giữa
một cộng đồng nhỏ hay gặp những hiểm nguy lớn)
thì tự nhiên họ lại áp dụng lối sống trước đây mỗi khi
đêm về, nghĩa là đốt lửa trại. Đó là trường hợp của
các anh em binh sĩ hay của các đoàn người thám
hiểm.
Với khuynh hướng trở lại với thiên nhiên của
thời đại, các đoàn thể thanh niên đã thường tổ chức
các cuộc lửa trại, và trong những dịp đó, họ có cơ hội
thuận tiện để trở lại gần với bản chất của con người
họ hơn.
Những nhận xét trên đây có thể giúp chúng ta
đưa ra một vài nguyên tắc tổ chức Lửa trại, để Lửa
trại có thể biểu lộ tư tưởng, suy nghĩ, cảm tưởng và
tâm tình của một nhóm người quen chung sống với
nhau.
.Lửa trại chỉ nên kết hợp, tụ tập những thành viên của
một cộng đồng, vì nếu lửa trại gồm nhiều thành viên
quá dị biệt thì nó có thể thành một cuộc trình diễn
hơn là một cuộc Lửa trại đúng với ý nghĩa của nó.
.Lửa trại phải tổ chức ở những địa điểm không những
ở ngoài trời, mà còn xa xa những nơi thị tứ, đông
người qua lại, để người tham dự có thể dễ dàng bộc
lộ tâm tư và tạo sự thân mật cho cộng đồng.
.Lửa trại chỉ có thể tổ chức ban đêm, chứ không nên
tổ chức ban ngày hay vào lúc chiều hôm. Lửa trại
phải là cơ hội cho ngọn lửa là ánh sáng duy nhất
bừng cháy, thu hút mọi con mắt tập trung nhiều tâm
hồn.
.Lửa trại phải là hoạt động tập thể cuối cùng của một
ngày và cũng là hoạt động cá nhân cuối cùng trước
khi đi ngủ, trước khi đi nghỉ để dưỡng sức, để lấy lại
sức khỏe đã tiêu hao ban ngày, là cơ hội để tâm hồn
lắng xuống, để tâm trí nghỉ ngơi và dâng lên cao.
Trưởng Marcel Richard đã nói về Lửa trại như
sau: “Lửa trại là giây phút êm đềm tốt đẹp nhất của
phong trào Hướng đạo, đó là lúc mà các Trưởng
không thể để mà nói để người ta nghe mình, hiểu
mình, theo mình.
“Lủa trại là lúc mà tiếng nói có sức vang dội
nơi thâm sâu của tâm hồn, nếu tiếng nói đó êm dịu và
vọng theo tiếng nhạc hay.
“Lửa trại là lúc tất cả những gì cục súc chết
lặng, là lúc vang lên những lời phản đoán ‘Thinh
lặng’
“Lửa trại là lúc cộng đồng biểu lộ sức sống, ý thức,
duyên dáng, sự tế nhị cũng như sự thô kịch của mình.
“Lửa thuộc về đêm, vì lửa là ánh sáng ngược với
bóng đêm, vì trong đêm khuya, chỉ còn một sức
nóng, đó là ngọn lửa.”
Lửa trại là thế đó, các nguyên tắc Lửa trại là
như thế đó. Và như thế thì có lý nào chúng ta còn đi
tổ chức những cuộc Lửa trại, những buổi trình diễn
mà trong đó, đứa trẻ không còn phải là chính chúng,
mà lúc đó, chúng mất hết tất cả tính chất đơn sơ, tự
nhiên… nghĩa là đánh mất hết tất cả những lợi ích mà
chính ra Lửa trại phải mang đến cho chúng!
CÁCH CHUẨN BỊ VÀ TỔ CHỨC LỬA TRẠI
1. HÌNH THỨC LỬA TRẠI:
Theo Trưởng Joan Doan thì ‘thường thường,
không cần ai bảo, những người tham dự Lửa trại đều
tự nhiên tụ quanh ngọn lửa thành một vòng tròn.
Hình tròn là một hình thức thích hợp với hoàn cảnh,
với vật chất, với lẽ thông thường. Với vòng tròn, các
tham dự viên đều hưởng sức nóng đều nhau, đều
thổi, quạt lửa.
Do đó, Quản lửa cần phải chuẩn bị chu đáo, sẵn
sàng giấy nhúm, lá và cành nhỏ khô, và sau đó là
những thanh củi phòng hờ và phối hợp chặt chẽ với
Quản trò để được thông báo rõ diễn tiến của các vở
kịch, để tùy nghi khi thì cho thêm củi nhỏ khô cho
lửa bùng cháy sáng, khi thì bỏ vào đống lửa một ít
cành cây ẩm để lửa bớt sáng, và bốc khói nhiều hơn.
Có thể nói, Quản lửa là một nhà trang trí khi thì tạo
bóng mờ ảo, khi thì tạo ánh sáng chan hòa. Nhưng có
một điều Quản lửa phải tránh né, đó là đừng đi đi lại
lại ngang dọc trong ‘diễn trường’ làm cản trở các
diễn viên.
3. LỬA TRẠI CẦN ĐƯỢC CHUẨN BỊ:
Cố nhiên, chương trình Lửa trại phải được
chuẩn bị, sắp xếp trước, ít nhất là 24 tiếng trước,
không nên sớm hơn nữa, vì Lửa trại chuẩn bị quá lâu
dài sẽ làm mất tính chất ‘hứng khởi bộc trực’ cần
phải có đối với Lửa trại. Thời gian chuẩn bị phải vừa
đủ để các đoàn sinh có giờ sửa soạn và thu xếp hóa
trang tránh việc ‘hát cương’ và ‘soạn tuồng’ ẩu. Do
đó, Trưởng đơn vị cũng như Quản trò phải tìm cách
giải thích rõ cho các đoàn sinh hiểu rõ ý nghĩa xác
thực của Lửa trại, phải cho các em một vài gợi ý,
phải ‘tạo’ khiếu thẩm mỹ của các em và nói rõ thế
nào là một vở kịch Lửa trại hay, và khi nào nó sẽ trở
thành ‘lãng xẹt’.
Các Trưởng nên nhớ lời BiPi dặn: Lửa trại là
một phương pháp giáo dục, và Huynh Trưởng cần xử
dụng phương tiện này để luân tiện đào tạo khiếu
‘nghệ thuật’ cho các trẻ làm sao cho các em thấy rõ
cái gì là hay, cái gì là đẹp. Vì thế, phải giải thích cho
các đoàn sinh biết tránh những ‘sô’ kiểu phòng trà,
kiểu rạp xiếc, hoặc trình diễn những kịch tội ác,
những chuyện tiếu lâm nhiều ẩn ý, hoặc những vở
kịch dài lê thê, tưởng chừng không bao giờ chấm dứt.
Chúng ta cần phát triển óc sáng kiến, để cuộc Lửa
trại thành thật đặc sắc. Vì chỉ cần chút suy nghĩ một
chút, chúng ta sẽ thấy ngay thực sự không thiếu gì đề
tài để trình diễn.
4. NGƯỜI QUẢN TRÒ:
Quản trò là vai quan trọng nhất Lửa trại. Anh là
trông rõ như nhau, chung quanh mình, trước mặt
mình chỉ toàn là các bạn, mọi người đều ngồi trong
một cái thế thoải mái để có thể ‘thông đạt’ với nhau
một cách dễ dàng.
Trên đây là kiểu vòng tròn khép kín tại Lửa trại.
Riêng Trưởng Paul Preydel và Paul Freger thì chủ
trương một thứ vòng lửa đứt tương quảng. Cái lợi của
hình thức này là người tham dự tránh được ngọn lửa
và khói bằng cách chuyển hướng lửa theo chiều gió
và tiện lợi cho các ‘diễn viên’ ra vào dễ dàng.
Mỗi hình thức đều có cái hay, hình thức vòng
tròn khép kín thì tạo được không khí thân mật, vai
chen vai, giữa những người đã cùng chung sống
ngoài trời tập hợp với nhau để ‘hàn huyên lúc màng
đêm buông xuống’. Hình thức vòng tròn đứt quảng
thì nên dùng trong những cuộc Lửa trại lớn có tính
cách trình diễn nhiều hơn, khi người tham dự gồm
nhiều thành phần khác biệt nhau.
2. NGỌN LỬA VÀ QUẢN LỬA:
Hình thức ngọn lửa mà nhiều người ưa thích
nhất là kiểu chóp nón, chung quanh có xếp sẵn những
thanh củi lớn, vì hình thức này giúp cho lửa cháy lớn
và đẹp.
Vấn đề chọn lựa những loại cây củi dễ cháy và
bốc sáng nhiều cũng cần được đặt ra.
Rồi đến vai ‘Quản lửa’, một vai trò thật là quan
trọng. Quản lửa cần được đội trực nhật giúp chuẩn bị
củi và đống lửa. Việc chuẩn bị này rất cần thiết, vì
nếu không rất dễ xảy ra cái cảnh một nhóm trẻ vòng
tay nhảy múa chung quanh một ngọn lửa tối mò, khói
um, miệng thì hát lớn ‘Vòng quanh lửa hồng…’
trong khi quản lửa và các phụ tá khom lưng nhúm,
người điều khiển, hướng dẫn, tạo không khí náo
nhiệt, vui tươi, và giữ tính cách thuần nhất của Lửa
trại. Nhiệm vụ của Quản trò khởi sự ngay từ trước
khi bắt đầu có Lửa trại, anh có trách nhiệm tiếp xúc
với các người tham dự, lôi kéo thêm nhiều người nữa
khuyến khích, cổ động việc chuẩn bị giúp ý kiến cho
các đội…
Anh phải đề phòng trước về những vở kịch lố
lăng và việc có thể đội nọ, đội kia không chịu tham
gia khi anh đã có trong tay bản liệt kê tất cả các ‘sô’
trình diễn, anh sẽ thiết lập một chương trình, và
chương trình này anh hãy giữ cho mình anh (vì
không vì nhàm chán cho bằng một cuộc Lửa trại mà
mọi người đều biết trước chương trình có những gì).
Việc lập một chương trình như thế không phải
là dễ vì phải làm thế nào để các ‘sô’ có vẻ liên tục,
tránh né sự đều đều, phải tạo cho không khí luôn thay
đổi… và Quản trò phải có một tâm hồn nghệ sĩ, chứ
không phài là xếp chương trình.
Giữa các vở kịch, màn cũ Quản trò phải góp
phần riêng của mình vào: khi thì là cách giới thiệu dí
dỏm, khi thì là những bài ca luân xướng, khi thì là
những tiếng reo, khi thì là những câu chuyện ‘chọc
cười’…
Quản trò phải có sẵn trong tay một vài ‘sô’
phòng hờ, để đưa ra, điền khuyết những khoảng trống
của Lửa trại. Quản trò phải sắp sẵn những ‘tay trong’
trong số các người tham dự để những tiếng reo, bài
hát được mọi người làm theo, hát theo…
Quản trò nên ghi sẵn trên một quyển sổ nhỏ
từng chi tiết của chương trình. Tới đâu thì hát bài
này, tới đâu thì sẽ dùng tiếng reo kia… và phải mật
thông báo cho Quản lửa biết sự diễn tiến của Lửa trại
để anh này lo điều khiển ánh lửa…
5. Y PHỤC NGƯỜI THAM DỰ:
Lửa trại là một cuộc chơi Hướng đạo. Đúng
thế! Mà đã là cuộc chơi Hướng đạo thì người tham
dự phải theo một thể thức của trò chơi, không nên và
không thể để cho đoàn sinh tham dự với quần áo bê
bối, quần áo ngủ, hoặc ngược lại, ăn mặc quá trịnh
trọng như khi đi chào cờ… Người tham dự ngồi ở
một thế thoải mái, nhưng không có ý nghĩa là có
quyền nằm bờ, nằm ngửa nghiêng, hoặc là dựa dẫm
lưng vào nhau. Lửa trại được tổ chức khéo léo thì các
đoàn sinh cũng sẽ không có thái độ lả lơi, bừa bãi.
Các em sẽ ngồi sát cánh bên nhau, thành vòng tròn,
khăn quàng bịt trên đầu, mặc đồng phục Hướng đạo,
với tấm mền quấn trên mình… sự đồng nhất trong y
phục lúc dự Lửa trại tạo ra một không khí ấm cúng,
thuận tiện để Quản trò giúp cho mọi người qua được
những giây phút thoải mái, đồng thời nâng được tâm
hồn mình lên cao, ‘cao vút’!
6. ‘MỞ’ LỬA:
Lửa trại được ‘mở’ một cách khéo léo bao
nhiêu thì cả cuộc Lửa trại sẽ thành công bấy nhiêu.
Các đội cần được thông báo trước, ‘đúng’ giờ
nào sẽ khai mạc Lửa trại. Mười lăm phút trước, sẽ có
hiệu lệnh, để tất cả chuẩn bị. Khi hiệu lệnh khai mạc
chính thức được đưa ra, tất cả các đội sẽ từ góc đội
của mình yên lặng đi đến địa điểm một cách trật tự.
Mỗi đội sẽ đến đúng chỗ ấn định trước cho mình. Tất
cả đều đứng thành vòng tròn, trong yên
lặng, đợi Trưởng đơn vị tuyên bố khai mạc
Lửa trại.
Chúng tôi nhấn mạnh đến sự ‘yên
lặng’ cần phải giữ trước khi ‘Lửa bùng
cháy’. Điều đó hết sức quan hệ.
Nghi lễ ‘đốt lửa’ cũng đáng để ta lưu
ý. Có nhiều đơn vị biến nó thành một nghi
lễ thực sự. Lửa không được nhóm trước,
trái lại, đến giờ tập hợp, Đội trưởng đi đầu,
tay cầm một bó đuốc đã cháy sẵn, các đội
sinh đi sau. Cả đơn vị tập hợp chung quanh
đống củi, và khi có lệnh, các Đội trưởng cùng tiến ra,
lùa ngọn đuốc của mình vào đống củi. Lửa bắt đầu
cháy, các Đội trưởng lùi về chỗ cũ. Tất cả mọi người
yên lặng ngắm nhìn ngọn lửa dần dần bốc cao, Các
bạn có thể cho như thế là quá trang trọng, song sự
trang trọng ấy ảnh hưởng tốt đến những phút sau của
‘đêm quanh lửa hồng’.
Tiếp theo phút trang trọng này là cuộc ‘nhảy
lửa’ và là các vở kịch Trại bắt đầu…
7. CÁCH THIẾT LẬP MỘT CHƯƠNG TRÌNH
LỬA TRAỊ:
Chương trình Lửa trại thường gồm có: các màn
vũ, các vở kịch (do cá nhân hay toàn đội trình diễn),
các chuyện xảy ra tại Trại, các bài ca, các tiếng
reo..v.v..
Các vở kịch có thể do cá nhân hay toàn đội trình
diễn chung. Nếu là vở kịch ‘độc diễn’ thì Quản trò
cần biết rõ trước nội dung cũng như biết đoàn sinh
nào sẽ trình diễn (vì những màn ‘độc diễn’ này
thường khó gây được hứng thú và chăm chú của
‘khán giả’). Nhưng màn ‘độc diễn’ này đừng nên kéo
dài… và nên hạn chế, nhất là đối với giới trẻ.
Những vở kịch do nhiều người trình diễn thường
vẫn dễ thành công hơn tại các cuộc Lửa trại, và đề tài
thì không hề thiếu…nếu các đoàn sinh thực là những
Hướng đạo sinh.
Các vở kịch do nhiều người trình diễn, cũng
không nên kéo dài. Nếu có hát thì cần phải hát thuộc
lòng, vì cầm giấy mà hát tại một cuộc Lửa trại quả
thực… nó ‘thế nào ấy’!
Nếu kịch cần hóa trang, thì cũng nên hóa trang
vừa phải, vì đây không phải là kịch trường, mà là
Lửa trại. Những kịch có nhiều màn, cũng cần phải
làm thế nào cho các màn ấy được phân biệt rõ ràng.
Nếu là trình diễn lại những sự việc đã xảy ra ngay
tại Trại hay đã xảy ra thực ở đơn vị, thì cũng phải áp
dụng những qui tắc đã nói ở trên, và nhất là, câu
chuyện phải được diễn tả lại một cách thật ý nhị,
đừng quá suồng sã, thiếu lịch sự và trang nhã.
Các bài ca, tiếng reo, Hướng đạo quả không thiếu
gì bài ca hay, tiếng reo ngộ. Ấy thế nhưng, tại cuộc
Lửa trại, mỗi khi cần cất tiếng ca hay làm tiếng reo
thì thường thường mọi người đều bí, và cuối cùng
đành hát những bài ca cũ kỹ và làm những tiếng reo
cổ lỗ… lý do chỉ vì các Trưởng và đoàn sinh thường
không có sẵn trong mình những quyển sổ tay ‘Bài hát
và Tiếng reo’. Tất cả chỉ vì thiếu chuẩn bị mà thôi!