ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ ■ , ,­ '■ ■■,.„',:.,ή, '.: '""", / ί · - *",' ν , -is.,·_■:;-,- ':~^^"

r-·^ ■,:

ι,'ΐ, «, ,;· ?­·­■ ·■■ .. _1_­~

Ε Π Ε Τ Η Ρ Ι Σ TON ETON 1930*1936

ΕΤΗ 66ΟΗ - 67

0Ν -68°*-69*»-70°" & 71ΟΝ

ΑΘΗΝΑΙ Τ Υ Π. ΡΙΧί Β Ι ΔΩ Ρ Η

1937

ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ

ΕΠ Ε Τ Η Ρ Ι Σ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1 9 3 0 - 1 9 3 6

ΕΤΗ 66°* -67Ο Ν

-68Ο Ν

-69Ο Ν

-70Ο Ν & 71

0Ν

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΡΙΤΗ

ΑΘΗΝΑΙ ΤΥΤΤ. Ρ Ι Χ. Β Ι ΔΩ Ρ Η

1937

I

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΣ

Η ΠΡΩΤΗ ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡ1Σ Τ Η Σ Ε Κ Κ Λ Η Σ Ι Α Σ Τ Η Σ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ

"Ιδρυσις της Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Ελλάδος -Άνα-

γνώρισις αυτής υπό τοΰ Οικουμενικού Πατριαρχείου -Όργάνω-

σις της διοικήσείος της Εκκλησίας της Ελλάδος-Εσωτερικός (ηος της 'Εκκλησίας-Ύπηρεσίαι της Εκκλησίας προς το "Εθνος.

(Διάλεξις γενομένη εν τώ ΙΙαρνασσώ ίυτο τον Μακαριότατου 'Αρχιεπι­

σκόπου 'Αθηνών και ΙΙάσης Ελλάδος Κυρίου Κου Χρυσοστόμου.)

Την ΙΟην Δεκεμβρίου 1834 ό 'Επίσκοπος 'Αττικής Νεόφυτος Μετα­

ξάς, ενδεδυμένος τα ιερά του άμφια, υπεδέχετο τον νεαρύν Βασιλέα της Ελλάδος "Οθωνα, ερχόμενον ίνα εγκαθιδρυθή εις την ορίσθεΐσαν νέαν τον μικροΰ Βασιλείου Πρωτεΰουσαν, την ενδοξον πόλιν τών "Αθηνών. Και εδο­

ςολόγησε τον Θεον ο Ιεράρχης επί τοΰτο), διότι μετά πάροδον μακράς δουλείας εξ και πλέον α'κόνων, ελευθέρα ή πόλις αυτή επανηγυριζε οχι μό­

νον την υποδοχή ν τον Βασιλέως τών Ελλήνων , άλλα και την άνάδειξιν αυτής ως Πρωτευούσης. Αέγομεν εξ καί πλέον αιώνων δουλείαν, διότι της τουρκικής προηγηθη ή φραγκική δουλεία, ήτις, εν πολ?.οΐς, ΰπηρξεν άπα εκκλησιαστικής και θρησκευτικής έπόψεως βαρύτερα καί επική δυνωδεστέρα τής τουρκικής. Έ π ι φραγκοκρατίας ή πόλις τών 'Αθηνών μετά τής λοιπής Ελλάδος προς τή πολιτική είχε στερηθεί και τής θρησκευτικής ελευθερίας. Ό ορθόδοξος ελληνικός Κλήρος είχεν εκδιαίχθεΐ. ο δ' εγκατασταθείς ξένος Κλήρος ηθέλησε να δεσπόση και τής συνειδήσεως τών ορθοδόξων 'Ελλή­

νων. Έ π ι τής τουρκοκρατίας άποκατεστάθη τουλάχιστον ή 'Ορθόδοξος Ε κ ­

κλησία καί εν 'Αθήναις καί πανταχού τής Ελλάδος . Και αναμφιβόλως το γεγονός τοΰτο ύπήρξεν έργον θείας προνοίας, διότι μόνον ή 'Ορθόδοξος 'Εκκλησία ηδυνήθη να σώση το ί>πύ τους μουσουλμάνους κατακτητάς ΰπο­

δουλίοθέν Εθνος από τής τελείας καταστροφής. Ό λατΐνος το δόγμα νεα­

ρός Μονάρχης τών Έλλήνίον, γενόμενος δεκτός υπό τοΰ Επισκόπου Νεοφτ'ι­

του Μεταξά, γόνου ενδόξου 'Αθηναϊκής οικογενείας, ενεργώς μετάσχοντος τοΰ απελευθερωτικού αγώνος, λίαν μεμορφωμένου δια την έποχήν εκείνην

8

'Ιεράρχου, έδειξε και προς αυτόν και προς την Έκκλησίαν, ήτις επηυλόγει την εΐσοδόν του εις τάς 'Αθήνας, άπειρον σεβασμόν, διότι είχε διδαχθεί, ιδίως παρά του φιλέλληνος πατρός του Λουδοβίκου της Βαυαρίας, τάς προς το Έλληνικον "Εθνος μεγάλας και ανεκτίμητους υπηρεσίας της 'Ορθοδό­

ξου Εκκλησίας. Είναι δε γνωστόν δτι εις τας επίμονους υποδείξεις του Λουδοβίκου ο­

φείλεται ή άνάδειί ις των "Αθηνών ως Πρωτευούσης πόλεως τοΰ νέου Ε λ ­

ληνικού Κράτους, ενψ άλλοι ΰπεδείκνυον το Ναΰπλιον ή την Κόρινθον. Ή προτίμησις των 'Αθηνών εσχε κολοσσιαίαν σημασίαν δια την περαιτέρω πορείαν και άνάπτυξιν τοΰ Ελληνικού Κράτους. Άλλα και από εκκλησια­

στικής επόψεως το γεγονός της αναδείξεως των 'Αθηνών ώς Πρωτευούσης της Ελλάδος, είχε μεγάλην σημασίαν, διότι οΰτιος αΐ 'Αθήναι εμελλον ν ' άποβώσι και ή εκκλησιαστική Μητρόπολις της Ελλάδος , άμα δε και ή πρω τεΰουσα 'Αρχιερατική έδρα τής Εκκλησίας της Ελλάδος . Κατά τους πρώ­

τους αιώνας κέντρον τής 'Εκκλησίας ταύτης ύπήρξεν ή Κόρινθος, ύπό τήν Μητρόπολιν δε αυτής κατά τους τρεΐς πρώτους αιώνας ΰπήγετο και ή ' Ε ­

πισκοπή 'Αθηνών . Είναι αληθές δτι προ')τη εδέχθη τό κήρυγμα τοΰ 'Απ. Παύλου ή πόλις των 'Αθηνών, άλλα τό γεγονός δτι ή πόλις αΰτη ήτο ή εστία τής φιλοσοφίας καί τής πολυθεΐ'ας δεν παρεΐχεν εΰνοϊ.κόν έδαφος δια τήν πρόοδον και άνάπτυξιν τοΰ Χριστιανισμού. Αντιθέτως εΰνοϊκόν έδα­

φος παρουσίαζεν ή Κόρινθος, ήτις άλλως τε, ήτο καί ή πρωτεύουσα τότε πόλις τής Ελλάδος , όθεν ο 'Απ . Παύλος και μακρότερον χρόνον εϊργάσθη εν Κορίνθιο και επανειλημμένως αυτήν επεσκέφθη και επιστολάς προς τους Κορινθίους εγραψεν. Δια τοΰτο ή Κόρινθος απέβη το πρώτον κέντρον τής νέας θρησκείας εν Ελλάδ ι . "Οταν δε οπό των αρχών τοΰ Δ' αιώνος ή Μητρόπολις Κορίνθου μετά τών 'Επισκοπών της ί)ν<ϊ>θη διοικητικώς μετά τής δλης 'Εκκλησίας τής Ελλάδος , ήτις εξετείνετο τότε καθ ' άπαν τό Ά ν α ­

τολικόν Ίλλυρικύν ύπό τήν Έξαρχίαν της Θεσσαλονίκης, αί χριστιανικά! 'Αθήναι έξηκολοΰθησαν οΰσαι απλή Ε π ι σ κ ο π ή τής Μητροπόλίως Κορίνθου. Μετά τήν κατάργησιν τής Εξαρχίας Θεσσαλονίκης εν ετει 733 και τήν διοι-

κητικήν ενωσιν τής Εκκλησίας τής Ελλάδος μετά τοΰ Οικουμενικού ΙΙα-

τριαρχείοΐ', αί 'Αθήναι προήχθησαν εις 'Λρχιεπισκοπήν καί Μητρόπολιν, τό εκκλησιαστικόν δμως κέντρον τών Ελλήνων εύρίσκετο πλέον εν Κ)ΙΙόλει, εν τη ενδόξω Βασιλευουση πόλε ι τής Ελληνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

'Ατυχώς ή Έπανάστασις τοΰ 1821 δεν άπέδωκε τήν ελευθερίαν εις τήν Πόλιν, τό δε μικρόν Έλληνικόν Βασίλειον περιωρίσθη εις μικράν καί άσήμαντον γωνίαν. Ή νέα Πρωτεύουσα του, αί ΆθηΛαι , ήσαν άπλοΰν τό-

τε κατηρειπωμένον χωρίον. Προΰβάλλετο όμως τό εξής τραγικόν ερώτημα: 'Αφοΰ ίδρΰθη ήδη τό μικρόν Έλληνικόν Κράτος, έπρεπε να ΐδρυθή καί

9

ιδιαιτέρα Ελλην ική Εκκλησία εν Ελλάδι , έπρεπε ν ' αποκοπή αΰτη από τοΰ Ο'κουμενικοΰ Ι Ιατριάρχο\ \ τοΰ Έτΐνάρχου και της ολομελείας τοΰ "Εθνους; Έ ν διάρκεια της 'Επαναστάσεως κατ' ανάγκην είχε διακοπεί ή επικοινωνία των εν Ελλάδ ι 'Ιεραρχών προς το ΟΙκουμενικον Πατριαρχεΐον, άλλα δεν έπαυε να θεωρήται η εν 'Ελλάδι Εκκλησία, ώς άρρήκτως μετΓ

αΰτοΰ συνδεδεμένη. Έ π Ι τοΰ πρώτου Κυβερνήτου της Ελλάδος Ίο)άννθυ Καποδίστοία επήλθεν επικοινωνία προς τους οικο\<μενικοΰς Πατριάρχας Άγαθάγγελον και Κωνστάντιον α', προς ους μετ' απείρου σεβασμού εγρα­

Χ|»ΡΛ' ό Κυβερνήτης, αλλ' εκ των μέτρων, άτινα περί διαρρυθμίσεως των εκ­

κλησιαστικών πραγμάτων έλαβε, δεν κατέστη εμφανής ή γνώμη αΰτοΰ επί τοΰ ανωτέρω ερωτήματος, επι τοΰ αν δηλονότι εμελ>ε να ίδρυθή ιδιαιτέρα 'Εκκλησία, ή ­ftα έξηκολοΰθει ή εν Ελλάδι 'Εκκλησία, οΰσα συνδεδεμένη διοικητικούς μετά τοΰ Πατριαρχείου. Ό Κυβερνήτης δεν ήγνόει ότι από ε­

τών ήδη ΰορίστατο Αυτόνομος Ελληνική Εκκλησία εν ταΐς Ίονίοις νήσοίς, χωρίς να διακόψη τους δεσμούς της μετά τοΰ Πατριαρχείο!'. Εις πάντας δε ήτο γνωστόν ζιόσον ευεργετικοί υπήρξαν οί δεσμοί εκείνοι δια τήν εθνι­

κήν άποκατάστασιν τής Επτανήσου . 'Αλλ' εις το ανωτέρω ερώτημα εΐχεν ήδη απαντήσει ό 'Αδαμάντιος

Κοραής, το μέγα κΰρος τοΰ οποίου ήδΰνατο πολλούς να παρασυρη. Ό Κο­

ραής έφρόνει δτι «τοΰ ε'ως τήν ώραν ταΰτην έλευθερωθέντος μέρους τής Ελλάδος ό κλήρος δεν χρεωστεΐ να γνωρίζη πλέον εκκλησιαστικό ν άρχηγόν του τον Πατριάρχην Κο)νσταντινουπόλεως ενόσω ή Κωνσταντινούπολις μέ­

νει μολυσμένη από τήν καθέδραν τοΰ ανόμου τυράννου, άλλα πρέπει να κυβερνάται από Συνοδον ιερέων, εκλεγομένων ελευθέρως από ιερείς και κοσμικούς, καί)ώς επρασσεν ή αρχαία Εκκλησία και πράσσε if μέχρι σήμερον ακόμη τών ομοθρήσκων Ρώσων ή Εκκλησία. Ελευθέρων καΐ αυτονόμων Γραικών κλήρος είναι άπρεπέστατον να υπάκουη εΐς τάς προσταγας Πά­

το u/.ρχου εκλεγόμενοι' από τΰραννον και αναγκασμένου να προσκυνή τυ­

ρά ννον». Ό Κοραής προσυπεδείκνυε τήν ανάγκην τής εκλογής τών ιερέων ύπο

τοΰ λαοΰ, τής εκπαιδεύσεως αυτών και τής μισθοδοσίας ύπο τοΰ δημοσίου ταμείου, τήν χειροτονίαν αυτών εν μεγάλη ηλικία, τον καταρτισμον τοΰ ενο­

ριακού κλήρου εξ εγγάμων Ϊερέθ)ν) τον περιορισμον τοΰ άριθμοΰ αυτών, τήν κατάργησιν τών πολλών ναών καί. άλλα. Μετά τίνος υπερβολής τονίζων τάς παρεισφρυσάσας εΐς τον θρησκευτικον και εκκλησιαστικον βίον ελλείψεις και καταχρήσεις ύπελάμβανεν δτι ή μέλλουσα να ίδρυθή εν Ε λ λ ά δ ι Ε κ κ λ η ­

σία, ήδόνατο συν τω χρόνω να προβή και εις μεταρριΊθμισιν τής λατρείας. « Ή ελευθερωμένη Ελλάς , αν και ομόδοξος με τήν Έκκλησίαν τοΰ Βυ­

ζαντίου καί τάς υπό τον τουρκικόν ζυγόν λοιπάς Εκκλησίας τής 'Ανατολής,

1 0

επειδή δεν είναι περί δόγματος 6 λόγος, άλλο. περί τύπου έκκλησιααικον, έχει tò δίκαιον να συγκρότηση ιδίαν τοπικήν ελευθέρων ιερέων έλειθέραν σΰνοδον και να διάταξη τας ακολουθίας της, ως συμφέρει εις την 'Κκκλη­

σίαν και εις την νέαν κοσμικήν ΙΙολιτείαν. Άλλα δεν ήλθεν ακόμη 6 και­

ρός τοιαύτης συνόδου" πρέπει πρώτον να εξαπλωθη ή παιδεία εις το γένος και να πληθυνθή ό αριθμός των λογάον ιερέων. Δυνατόν δμως να ταχύ­

νωσι τόν καιρόν, συντέμνοντες, κατά μικρόν, δσα είναι δυνατόν ν« συν­

τμηθώσι χωρίς εκπληξιν, και βάλλοντες εις τόπον αυτών την διδαχίν τ η : ευαγγελικής ηθικής, της μόνης ικανής να φυλάέη την μετά τόσα ο'ΐματα άποκτηθεΐσαν Έλληνικήν ελευθερίαν».

Είναι πρόδηλον ότι ό Κοραής, παραγνωρίσας και τους κανονικοίις και τους εθνικούς έ'τι λόγους, διετΰπου τας ανωτέρω γνώμας δια λόγου; σκο­

πιμότητος, τρέφουν και την ελπίδα ότι ή μικρά 'Εκκλησία της Έλνάδοα, ανεξάρτητος ούσα του συντηρητικού Πατριαρχείου, ήδΰνατο να ύποσ:ή και τινας μεταρρυθμίσεις. Δεν γνωρίζομεν κατά πόσον ήσπάζετο τάς γ /ώμ^ς ταύτας τοΰ Κοραή ό ' Ιωάννης Καποδίστριας, όστις, μετά την υπό τής Τουρ­

κίας άναγνώρισιν τής ανεξαρτησίας τής Ελλάδος , εσκόπει ν ' άποστείλη εις Κ)Πόλιν τόν μητροπολίτην Ρέοντος και Πραστοΰ Διονύσιον, ϊνα συν?ννοη­

θή σχετικώς μει'ά του Πατριαρχείου. 'Αλλ' ή δολοφονία τοΰ μεγάλοι) Κυ­

βερνήτου (27 Σεπτεμβρίου 1831) ανέστειλε πασαν ενέργειας και καθόρισε νέαν άφετηρίαν τής ρυθμίσεως τών εκκλησιαστικών πραγμάτων τής Ε λ ­

λάδος. 'Υπήρξαν, δυστυχώς, "Ελληνες, οϊτινες δεν ήκοι>σαν δυσαρεστώj την

δολοφονίαν τοΰ Καποδίστρια, διότι εθειόρουν αυτόν τύραννον της Ελλάδος. Μεταξύ τούτων ήτο και ό ιερομόναχος Θεόκλητος φαρμακίδης, όστις, λόγω τής μορφώσείος και εθνικής του δράσεως, ήτο τα μάλιστα διακεκριμένος κληρικός. 'Αποδεχόμενος δε καθ ' ύπερβολην τας γνώμας τον Κοραή, εφρό­

νει ότι δεν υπήρχε καν ανάγκη ιδρύσεως ιδιαιτέρας 'Εκκλησίας εν Ελλάδ ι , διότι τοιαύτη ήτο ήδη ιδρυμένη αν μη από τής κηρύξεο>ς τής Έπαναστά­

σεθ)ς, αλλ' άπό τής ιδρύσεως τον νέου 'Ελληνικού Κράτους. Έκαστον δε Κράτος ανάγκη να εχη την Ίδιαιτέραν του Έκκλησίαν. Κατά τόν Φαρμα­

κίδην ή 'Εκκλησία τής Ελλάδος ήτο «αυτοκέφαλος και ανεξάρτητος αφ­

ής ημέρας διεκηρυχΟη επισήμως ή πολιτική τοΰ Έ θ ν ο υ ς αυτονομία καί ανεξαρτησία». Ώμίλει ό Φαρμακίδης περί πολιτικής αυτονομίας καί ανεξαρ­

τησίας τοΰ "Εθνους, περιορίζουν τα όρια αύτοΰ εντός τοΰ μικροΰ Ελληνι­

κού Βασιλείου, διακόπτων τους δεσμούς αύτοΰ μετά τοΰ μείζονος μέρους τοΰ Έ θ ν ο υ ς . "Οταν μετά τίνα ετη οι Βούλγαροι, οΐτινες πολ)υ ήρύσθησαν εκ τής πολεμικής τοϋ Φαρμακίδου κατά τοΰ Πατριαρχείου, ηθέλησαν να ίδρύσωσι την Βουλγαρικήν Έκκλησίαν, ήξίωσαν να εδρεύη ό αρχηγός αυτής

11

εν Κ)Ι1όλει καί να ΰπάρχο)οιν ιδιαίτεροι. Βούλγαροι, 'Επίσκοποι πανταχού της Τουρκικής Αυτοκρατορίας, οπού υπήρχον βούλγαροι ορθόδοξοι. ~0 Φαρ­

μακάδης δμως, άνθρωπος οξύς και τραχύς, παραδοξολόγων, Ίσχυρίζετο ori ό άγων των Ελλήνων δεν διεξήχθη μόνον κατά τοΰ Σουλτάνου της Κ)Πό­

λεω>ς, άλλα και κατά τοΰ ΙΙατριάρχου, όχι μόνον υπέρ πατρίδος άλλα και ύπερ πίστεως. Ούτω παρηρμήνευε το ιερόν σύνθημα τοΰ αγώνος. Το κακόν Γπηρξεν δτι τοιαύτα ισχυριζόμενος ό Φαρμακίδης, δεν ειχεν εκ των τότε εν 'Ελλάδι κληρικών οΰδένα τύν δυνάμενον ν ' άντείπη και ν1 αντίδραση. 'Αλλ' 'ίσως αί γνώμαι άΰτοΰ δεν θα είχον εψαρμογήν τίνα, αν μη ύπεστηρίζοντο νκυ τοΰ άντίβασιλέως Γεωργίου Μάουρερ, όστις, ρυθμίσας τα της Εκκλη­

σίας της 'Ελλάδος ώρμήί)η εις τας ενεργείας του εκ τών σκέψεοον, δπως πε­

ριφρουρήση τό μοναρχικόν άξίίομα τοΰ "Οθωνος. Διαμαρτυρόμενος το δόγμα και εντελώς ξένος προς τό ιστορικόν παρελθόν της 'Ορθοδόξου Εκκλησίας 6 Μάουρερ εφοβήθη μήπως αΰτη, ώς έπραττεν ή Παπική 'Εκκλησία εν τη Λΰσει, αντιδρά κατά τοΰ Μονάρχου της Ελλάδος. "Επρεπε λοιπόν, κατ' αυτόν, η Εκκλησία της Ελλάδος να μη έχη αΰτοτέλειαν, άλλα να εΐναι άπλοΰν εξάρτημα τοΰ Υπουργείου τών Εκκλησιαστικών και της Παιδείας. Επομένως ή δργάνωσις της Εκκλησίας της 'Ελλάδος έπρεπε να γίνη τοι­

αύτη, ώστε ή διοίκησις καί ή ζωή αυτής να εξαρτώνται εκ της Πολιτείας. Δυστυχώς τας εσφαλμένας αντιλήψεις ταύτας ήσπάζετο καί ό Σπ. Τρικούπης, όστις διευθύνων τό Ύπουργείον τών Εκκλησιαστικών, ανέλαβε να πραγμα­

τοποίηση αΰτάς. Οι Τεράρχαι της Ελλάδος ουδέ καν ήραιτήθησαν, εις ε­

πταμελή δ' επιτροπή ν, καταρτισθεΐσαν προς μελέτη ν τοΰ ζητήματος, υπό τήν προεδρείαν τοΰ Γέροντος Πανοΰτσου Νοταρά, συμμετέσχον δυο πρό­

σφυγες 'Επίσκοποι, ό Άρδαμερίου 'Ιγνάτιος και ό Έλαίας Παίσιος, μετά τοΰ Θεοκλήτου Φορμακίδου, ό ϊδιος δ Τρικοΰπτ]ς ό Σκαρλάτος Βυζάντιος Χα\ ό Κωνσταντίνος Σχινάς. 'Αλλ' ήδη πού της ενάρξεως τών εργασιών της 'Επιτροπής, επί τη παραιτήσει τοΰ Ιακώβου Ρίζου Νερουλοΰ άπό της Γραμματείας τών Εκκλησιαστικών και της δημοσίας εκπαιδεύσεως, ό Μά­

ουρερ εδημοσίευσε τό άπό 3/15 'Απριλίου 1833 Διάταγμα περί της Γραμ­

ματείας ταύτης, ήτοι τοΰ 'Υπουργείου, εν τω δποίω καθώρισε τα δικαιώ­

ματα αΰτοΰ, καθ' δν τρόπον ώρίσθησαν ύστερον καί υπό της Επιτροπής. ΙΙριν ή γίνη λόγος περί 'Ιεράς Συνόφου, εν τφ Διατάγματι έλέγετο δτι ό Γραμματεύς, ήτοι 6 'Υπουργός, έμελλε να εγκανΗδρΰη τάς Συνοδικάς αρχάς καί να διευθυνη αυτήν έ'τι τήν θείαν λατρείαν. Ό Μάουρερ εφαντάσθη τήν Ίεράν Σΰνοδον της Εκκλησίας της 'Ελλάδος ως άπλοΰν Consisto­

rium, και απέκρυψε μεν άπό της επταμελούς Επιτροπής τήν πηγήν τής εκκλησιαστικής του νομοθεσίας, άλλα βραδυτερον απεδείχθη δτι αντέγραψε κατά λέξιν τον οργανισμόν τοΰ Βαυαρικοΰ Κονσιστορίου τοΰ 1811. Έ π Ι

12

τούτου εστηρίχθη ό Καταστατικός νόμος της Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της 'Ελλάδος. Α φ ο ύ δε τα πάντα ήσαν παρεσκευασμένα εκλήθησαν εϊς το Ναιί­

πλιον οι 'Αρχιερείς, ίνα έγκρίνωσι την άνακήρυξιν της Αυτοκέφαλοι' Ε κ ­

κλησίας και την σύστασιν διαρκούς Συνόδου. Τούτου δε γενομένου εδημο­

σιεύθη τη 23 'Ιουλίου 1833 το περί της Ι εράς Συνοδοί' Διάταγμα, επέχον ίσχύν νόμου και αυθημερόν υπό τους κανονιοβολισμούς των φρουρίων Ναυπλίου εψάλη δοξολογία. Έ ξ αυτής άπέσχεν επιδεικτικώς ό ρώσο: Πρέ­

σβυς, δστις άνεκλήθη βραδύτερον διότι δεν προέλαβε την άνακήρυξιν της Αυτοκέφαλου Εκκλησίας. Άλλα το γεγονός τοϋτο δεν εκάκιζον μόνον οι Ρώσοι. Αυτός ετι ό πατήρ τοΰ "Οθωνος ό Βασιλεύς της Βαυαρίας κατά την εις 'Αθήνας επίσκε\|'ίν του. αντιληφθείς την επικρατήσασαν δυσφορίαν, ύπέδειξεν οτι άλλως έδει να ρυθμισθώσι τα της 'Εκκλησίας.

Τοιαύτην εσχε την αρχήν ή Εκκλησία της Ελλάδος εν Να\'πλίφ, με­

τεφέρθη δε ή έδρα αυτής εις 'Αθήνας τή 10 Δεκεμβρίου 1834, χωρίς δμοος ό τότε Επίσκοπος 'Αττικής καλούμενος, vu είναι Πρόεδρος τής νέας 'Εκ­

κλησίας. Δια τούτο και ή ονομασία τής Εκκλησίας ταύτης δεν εξηρτήθη εκ τής έδρας αυτής, ως τών άλλων 'Εκκλησιών ('Εκκλησία Κ)Πόλεως, 'Εκ­

κλησία 'Αλεξανδρείας, 'Ιεροσολύμων, 'Αντιοχείας), αλλ' εκ τοΰ Κράτους. Ό Πρόεδρος τής "Ιεράς Συνόδου, ήτις, άλλως τε, επισήμως εν τω Καταστατικά) Διατάγματι εκαλεΐτο «'Ιερά Σύνοδος τοΰ Βασιλείου τής Έλλάδοί», διω­

οίζετο υπό τής Κυβερνήσεως. Πολλάκις δε συνέβαινεν ό 'Επίσκοπος 'Αθη­

νών να μή είναι ουχί Πρόεδρος, αλλ' ούδε μέλος τής ' Ιεράς Συνοδοί'. 'Ομολογουμένως εδημιουργήθη νέον εκκλησιαστικόν καθεστώς. Το Πα­

τριαρχεϊον Κ)Πόλεως ήγνοήθη τελείως κατά τον καθορισμον τοΰ καθεστώ­

τος τούτου και επήλθεν εντεύθεν σχίσμα μεταξύ αυτοΰ και τής νεοπαγούς Εκκλησίας , διακοπείσης πάσης επικοινωνίας αυτών. Κατ' ανάγκην και τα λοιπά Πατριαρχεία διέκοψαν πάσαν επικοινωνίαν. Έψέγετο δε το καθιδρυ­

θέν καθεστώς τής Αυτοκέφαλου Εκκλησίας δχι μόνον διότι αυθαιρέτως και άνευ προηγουμένης συγκαταθέσεοος τοΰ Πατριαρχείου καθωρίσθη, άλλα και διότι δεν εστηρίχθη επί τών κανονικών βάσεων τής διοικήσεοος τή : 'Ορθο­

δόξου Εκκλησίας. Ή 'Ιερά Σύνοδος ήτο απλούν Συμβούλιον, τα μέλη τού οποίου διωρίζοντο υπό τού λατίνου το θρήσκευμα Βασιλέως, τούτον δε ά­

νεκήρυσσον «κυριάρχην» τής 'Εκκλησίας κατά τον ενώπιον του διδόμενον δρκον. 'Από τής Εκκλησίας άφηρέθη ή μεγάλη μοναστηριακή περιουσία, δημευθείσα, άφηρέθη άπ' αυτής πάσα πρωτοβουλία περί τήν μόρφωσιν τού Κλήρου και περί τήν θρησκευτικήν άνάπτυξιν τού λαού.

"Οθεν ευλόγως παρουσιάσθη μεγάλη εναντίον τού εκκλησιαστικού κα­

θεστώτος άντίδρασις. Κατ' εξοχήν δε ταύτη ν άντεπροσώπευσεν ό Κωνστα­

ντίνος Οικονόμος, εγκατασταθείς κατά Όκτώβριον τού 1834 εν Ναυπλία»

13

καί βραδύτερον εν 'Αθήναις. 'Αναφανδόν κακίζων το έκκλησιαστικον κα­

θεστώς έ'λεγεν δτι «ή περί τον Μάουρερ ετερόδοξος 'Αντιβασιλεία μετεχει­

ρίσθη το Έλληνικύν "Εθνος, ως βιβλίον παλίμψηστον, εξαλείφουσα μεν (εφ' δσον ήδύνατο) παν δ,τι εύρεν εν αύτώ προ τοσούτων αιώνων ά'γιον και ιερόν υπό των θείων Πατέρο>ν ημών άνεξίτηλον κεχαραγμένον, επι­

γράφουσα δε αύτη βιαίως τάς ιδίας αυτής βέβηλους καινοτομίας». Την ή­

μέραν της ιδρύσεως του νέου εκκλησιαστικού καθεστώτος άπεκάλει «άρχέ­

κακον και αποφράδα» και έγραφε περί αυτής «άπόλοιτο εκ της σειράς τών αιώνο)ν»! Μεταξύ Φαρμακίδου και Οικονόμου άρχεται έκτοτε σφοδρός άγων, εις δν παρεμβαίνει ενίοτε και 6 Καθηγατης τοΰ Πανεπιστημίου Νεόφυτος Βάμβας, εις ώρισμένα σημεία και γεγονότα καί ιδίως εις tò ζήτημα της μεταφράσεως τών 'Αγίων Γραφών, ύποστηρίζων τον Φαρμακίδην, άλλα μη συμφωνών προς αυτόν εις την άδιάλλακτον στάσιντ ου έναντι του Πατριαρ­

χείου. Ό άγων εκείνος, αν εξαιρέσωμεν την εξ αφορμής αύτοΰ δημοσίευ­

σα σπουδαίων συγγραμμάτων παρά τών αντιμαχομένων, δεν ωφέλησε τήν Έκκλησίαν, άλλα μάλλον εβλαψεν, άναπτύξασα επί μάλλον και μάλλον τήν διαίρεσιν και ένισχύσασα τήν κατά τοΰ "Οθωνος άντίδρασιν, ήτις έν Πελο­

πόννησο) προσέλαβεν επαναστατικον χαρακτήρα. Συνεδέοντο δέ προς τον διεξαγόμενον αγώνα διάφορα γεγονότα, εν οις σπουδαίαν κατέλαβον θέσιν τα κατά τον Θεόφιλον Καΐρην και αί εκδηλώσεις της ξένης προπαγάνδας, εξ αφορμής τής οποίας κατεπολεμήθη καί ή μετάφρασις τών Άγί(ον Γρα­

φών. Και)' ό'ν δέ χρόνον ούτως άνωμάλως εξειλίσσοντο τα τής Αυτοκέφαλου

'Εκκλησίας πράγματα, ουδεμία σχέσις ύπήρχεν αυτής μετά τοΰ Οικουμενι­

κού Πατριαρχείο!1. Είχεν επικρατήσει ή γνώμη τοΰ Φαρμακίδου, καθ' ην έδει ν' ά;π^'ευχθή ή προς το Πατριαρχεΐον άνακοίνωσις τής ιδρύσεως τής Αυτοκέφαλου Εκκλησίας. "Οτε δέ ή "Ιερά Σύνοδος έ'γραψεν επιστολήν προς τον Οικουμενικών Πατριάρχην, δι' ης ήγγειλε τα κατά τον Καΐρην, ό Πα­

τριάρχης δεν εδέχθη αυτήν, ως προερχομένην παρά τής αύτοδεσπότως κα­

θεστηκυίας εν τώ Κράτει τής Ελλάδος Συνόδου. Ή Κατά τής απολυταρχίας τοΰ "Οθωνος έπανάστασις τής ο Σεπτεμ­

βρίου 184ο ενέπνευσε χρηστάς ελπίδας βελτιώσεως τών εκκλησιαστικών πραγμάτων τής Ελλάδος. Ή Ιερά Σύνοδος υπέβαλε προς τήν συνε?^θού­

σαν εν 'Αθήναις Α' Έθνοσυνέλευσιν έ'κθεσιν, δι' ης κατέκρινε τήν άπό­

σπασιν τής κατά το Έλληνικύν Κράτος Εκκλησίας άπο τού Πατριαρχείου, εζήτησε δέ, προς τοις άλλοις, τήν επιδίωξιν μεν τής παρ' αύτοΰ αναγνωρί­

σεως αυτής, τήν κατάργησιν δέ τοΰ περί τής 'Ιεράς Συνόδου Διατάγματος τοΰ 1833, ως αντικανονικού και αντιθέτου προς τάς ίερά^ παραδόσεις τής 'Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ύπέβαλεν επί πλέον και σχέδιον Καταστατικού

14

Νόμου εκ 10 άρθρων και προΰκάλεσε διαφόρους ενεργείας, δπω: έπηρεάση την 'Βθνοσυνέλευσιν. Αΰτη συζητήσασο δια μι ακρών και επί ήμιέρας το πε­

ρί Εκκλησίας ζήτημα, έψήφισε μεν τα δυο πρώτα άρθρα τΟΰ Συντάγματος, δι9 ων άνεκηρΰσσετο επικρατούσα εν 'Ελλάδι ή "Ορθόδοξος 'Εκκλησία και άνεγνωρίζετο το Αΰτοκέφαλον αυτής, αλλά δεν επρόφθασε να ψήφιση νό­

μιον Καταστατικύν περί διοικήσεως της 'Εκκλησίας. Τη 7 Σεπτεμβρίου 1S44 ό Βασιλεύς "Οθων, προσφωνών την πρώτην Συνταγματικήν Βουλήν, υπέ­

μνησε την ανάγκην της διαρρυθμίσεως τών εκκλησιαστικών πραγμάτο)ν, εΤπον δε και οί Βουλευτά! εν τη αντιφωνήσει «ή κραταίωσις και λαμπρό­

της της ιεράς ημών θρησκείας θέλει εϊσθαι ëv τών ποθεινοζάτων η­

μών μελημάτων». Πράγματι δε ό Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Ιωάννης Κωλέττης κατήρτίσεν Επιτροπή ν προς προπαρασκευή ν νομοσχεδίων και έ­

ψήφισε μεν τοιαύτα, εν τη Βουλή, δεν εισήγαγεν δμως αυτά εν τη Γερου­

σία, οΰτω δ' έμεινε ισχύον το Διάταγμα του 1833. 'Αλλ' εκ τών διεξαχθει­

σών τότε συζητήσεων απεδείχθη ότι ήτο ανάγκη άποκαταστάσεοος της προς το Οικουμενικόν Πατριαρχεΐον επικοινωνίας. Παρά τάς εντόνους διαμαρ­

τυρίας τοΰ Φαρμακίδου, τή 30 Μαΐου 1850 ή Ιερά Συνοδός υπέγραψε πράξιν, δι' ης εζήτει την παρά τοΰ Πατριαρχείου άναγνώρισιν, έγραψε δε καί ή Κυβέρνησις προς τον Οικουμενικόν Πατριάρχην "Ανθιμον δ'. παρα­

καλούσα ν' άναγνίορισθη ή 'Εκκλησία της Ελλάδος. Ό Πατριάρχης τότε συνεκάλεσε εν Κ)ΙΙόλει και έξέδωκε τον Συνοδι­

κον Τόμον, άλλα συνέβη πράγμανι ο,τι εφοβεΐτο ό Φαρμιακίδης. Το Πα­

τριαρχεΐον δεν άνεγνώριζε την υφισταμένην. άλλα καθίδρυε την Αΰτοκέ­

φαλον Έκκλησίαν δια τοΰ Συνοδικοί' Τόμου. Τοΰτο ήτο βεβαίως άπλοΰς τύπος, άλλα δια τον Φαρμακίδην άπετέλει προσβολήν κατά της ά'Ειοπρε­

πείας τοΰ 'Ελληνικού Κράτους. Δια τοΰ Συνοδικού Τόμου καθωρίζοντο κα­

νονικά! βάσεις της διοικήσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος, εγένετο δε απο­

δεκτός κατ' αρχήν και ετέθη εις εφαρμογήν ό Τόμος κατά τινας τών δια­

τάξεων αύτοΰ. Τη 20 Αυγούστου 1850 άνεγνιοσθη έπισήιιως εις τους ναοΰς ό Συνοδικός Τόμος καί ετελέσθη δοξολογία. Εις τον εν 'Αθήναις Μητρο­

πολιτικόν ναύν τής αγίας Ειρήνης παρέστη αυτοπροσώπως ή Βασίλισσα 'Αμαλία, άντιπροσο)πεΰουσα τον απουσιάζοντα "Οθχυνα, όστις εδήλ(οσε «την επανάληψιν τών κανονικών σχέσεοον της 'Εκκλησίας μετά τοΰ Πατριαρχείου και τών λοιπών ομόδοξων Εκκλησιών θεωρώ ώς εν τών λαμπρότερων της βασιλείας μου συμβεβηκόκον». Ή εφημερίς «Αιών» έγραφε την ήμέραν εκείνη ν « 'Εάν ή 25 Μαρτίου 1821 έθεσε τον θεμέλιον λίθον της αναγεννήσεως της 'Ελλάδος, όφείλομεν να όμολογήσωμεν ότι ή 20 Αυγούστου 1850 έ'θεσε τον έτερον και αίώνιον θεμέλιον λίθον της θρησκευτικής καί εθνικής ένότητος τής 'Ελλάδος ». Ταΰτα άπε­

15

τελούν την αληθή έκτίμησιν τοΰ μεγάλου αληθώς καί σημαντικωτάτου γεγονότος.

Δυστυχώς όμως τα επακολουθήματα τοΰ γεγονότος τούτου δεν υπήρ­

ξαν ανάλογα προς την άξίαν αΰτοΰ. "Οταν ήλθεν ή στιγμή να ψηφίσθώσιν οί νέοι εκκλησιαστικοί νόμοι εν τη .Ηουλή τοΰ 1852, ό Φαρμακίδης δια τοΰ πολύκροτου συγγράμματος του «Ο Συνοδικός Τόμος ή πεοί αληθείας» κατώρθοοσε να παραγκωνισΐ^ώσι μεν αί εκ τοΰ Συνοδικού Τόμου άπορρέ­

υυσαι διατάξεις, να επικρατήσωσι δε και πάλιν αϊ διατάξεις τοΰ Διατάγμα­

τος τοΰ 1833. Πράγματι οί νόμοι Σ' και ΣΑ' αντέγραψαν, κατά το πλεί­

στον, τας διατάξεις τοΰ Διατάγματος εκείνου. Οΰτω δε ή Εκκλησία της Ελλάδος ήνάλωσε δεκαεπτά ολόκληρα ετη, IV άναγνο}ρισθή παρά τοΰ Πατριαρχείου, αλλ' εδέησε επί έβδομήκοντα και πλέον ετη ν' αγωνιστή ό­

πως βελτίωση νομοθετικώς την κατάστασίν της. Καθ' ολην ταΰτην την έβδο­

μηκονταπενταετίαν εμεινεν εγκαταλελειμμένη παρά της Πολιτείας. Ουδεμία μέριμνα έλαμβάνετο περί μορφοοσεως τοΰ âq/ημεριακοΰ Κλήρου η ο'ικονο­

μικής αΰτοΰ εξασφαλίβεως, ουδεμία ενίσχυσις προς την Έκκλησίαν παρεί­

χετο προς άνάπτυξιν τών πνευματικών της δυνάμεων. Οί Νυμάρχαι και οί Δήμαρχοι διώκουν xàc Μονάς και τους Ναοΰς, άνευ τινός μετοχής της Εκκλησίας Ήσαν δε τόσον σκανδαλώδεις αϊ επεμβάσεις τών πολιτικών εις τα εσωτερικά της Εκκλησίας, ώστε το 1875 άνεστατώθη ή ελληνικίι κοινω­

νία εκ τοΰ άποκαλυφθέντος ανεκδιήγητου σκανδάλου, καθ' δ, επικειμένων εκλογών και χειροτονιών νέων 'Αρχιερέων, οί τότε 'Υπουργοί τών Εκκλη­

σιαστικών και της Δικαιοσύνης έχρηματίσθησαν, κατεδικάσθησαν δε εις πρόστιμον καί φυλάκισιν μετά πολΰκροτον δίκην. Στ<νέπεσαν τότε τα Στη­

λιτευτικά, συνδυασθέντα μετά τών Σιμωνιακών. Και μετά το άξιοσρήνητον εκείνο γεγονός έξηκολουθησαν αί αύται ε­

πεμβάσεις εις τα της 'Εκκλησίας, μη έχουσα δε αΰτη έρεισμα εξο) της Πο­

λιτείας, παρεσυρετο εις πασαν αυτής άνωμαλίαν. Κατά το μακρόν εκείνο διάστημα άπαξ μόνον συνήλθεν ή Ιεραρχία

της Εκκλησίας της 'Ελλάδος τω 18()8 δια την βάπτισιν τοΰ Διαδόχου Κων­

σταντίνου. Έπωφελήθη δε της ευκαιρίας εκείνης, ίνα διαμαρτνρηθή προς την Πολιτείαν'δια την έγκατάλειψιν της 'Εκκλησίας.

Και εδέησε να έ'λθη ή Έπανάστασις τοΰ 1909 δια να λάβη ή Έ κ ' κλησία δύο σπουδαίους νόμους περί ενοριακών ναών και έφημεριακοΰ Κλή­

ρου και περί Γενικού 'Εκκλησιαστικού Ταμείου. Δια τοΰ πριότου άπεδίδοντο εις την Έκκλησίαν οί ναοί, καταργούμενης της έπ' αυτών δικαιοδοσίας τών Δημάρχων, δια τοΰ δευτέρου άπεδίδοντο εις αντήν αί Μοναί, καταργού­

μενης της επ' αυτών δικαιοδοσίας τών Νομαρχών. Ύ((ίοτα\το δε άκόμΐ) οί δεσμευτικοί νόμοι Σ' καί ΣΑ' τοΰ 1852, εδέησε δε να συνέχιση τάς προ­

χ

16

σπαΦείας της, όπως τφ 1923 ή Εκκλησία απόκτηση ου μόνον νέον Ή ν ο ­

ριακον νόμον, εντελώς χειραφετοΰντα τους ναούς, άλλα κ«χί νέον Καταστα­

τικον νόμον, καταργοΰντα τους νόμου; του 1852, τους θεμελιουμένους επί τοΰ περί ' Ιεράς Συνόδου Διατάγματος τον "Οθωνος τοΰ 1833. Ε π ή λ θ ε ριζική μεταβολή του καθεστώτος, ήτις είχε ταΰτην προ πα'ντων την σπου­

δαιότητα και την όλως έξαιρετικήν σημασίαν, ότι προήλθε παρά της ' Ιεραρ­

χίας και επηυλογήθη παρά τοΰ Οικουμενικού Πατριαρχείου, ώς και των λοιπών Πατριαρχείο»'. "Εκτοτε ή Εκκλησία της Ελλάδος αποκτά ίδιον έ­

ρεισμα τήν Ίεραρχίαν. Δυστυχώς ή Δικτατορίο τοΰ 1925 ανέκοψε την α­

νακαινιστικής εκείνην κίνησιν, άλλα δεν μετέβαλε τήν βάσιν αυτής, διότι δεν επανήγαγε τήν ίσχύν των νόμων τοΰ 1852, άλλα δι' αναγκαστικού Δια­

τάγματος της 26 Σεπτεμβρίου 1925 έμόρφωσε συγκεχυμένον τι καθεστώς εκ τοΰ Καταστικοΰ τοΰ 1923 και τών νόμων τοΰ 1852. Ταυτοχρόνως δε ή από τοΰ 1921 άρξαμένη αθρόα άπαλλοτρίωσις της μοναστηριακής περι­

ουσίας εξηκολοΰθησε με διαθέσεις πλήρο.^ς άπογυμνώσεως τής 'Εκκλησίας, εκδηλωθείσας δια τής 'Αεροπορικής 'Αμύνης. 'Αλλ' ανεστάλη μέν το κακόν τοΰτο, αι δε έμμονοι προσπάθειαι τής Εκκλησίας άπέδωκαν εις τήν Έ κ ­

κλησίαν κατά τα τελευταία ετη νέον Καταστατικον νόμον, στηριζόμενον επί τοΰ νόμου τοΰ 1923, νέον Ένοριακόν νόμον, τελειότερον τοΰ προηγουμένου και νέους οικονομικούς οργανισμούς, δΓ ων είναι δυνατόν και ή Ε κ κ λ η ­

σία γενικώς ν ' απόκτηση τους απαραιτήτους Òiù τήν διοίκησιν αυτής και τήν καθόλου πνευματικήν και κοινοονικήν δράσιν πόρους και ό έφημερια­

κός Κλήρος να τύχη οικονομικής εξασφαλίσεως. Μένουσιν εισέτι εν ή δυο σημεία διαφορών μεταξύ Πολιτείας και 'Εκκλησίας, ώς προς τα ειρημένα νομοθετήματα, ή άρσις τών οποίων θα έπιτρέψη εις τήν Έκκλησίαν, όπως απερίσπαστους επιδοθή εις τήν εκπλήρωσιν τής αποστολής της.

Ή εξωτερική άνάπττ'ξις τής 'Εκκλησίας της Ελλάδος ήκολούθησε τήν ε­

ξωτερικήν άνάπτυξιν τής Ελληνικής Επικρατε ίας . Έ ν τω πρώτω μικρώ Βασιλείω της Ελλάδος ευρέθησαν 9 Μητροπόλεις μετά 14 Ε π ι σ κ ο π ώ ν και δυο 'Αρχιεπισκοπών εν ΙΙελοποννήσω, 4 Μητροπόλεις μετά 4 'Επισκοπών έν Στερεά Ελλάδ ι , 5 'Κπισκοπαΐ εν Θεσσαλία μετά τής νήσου Σκόπελοι' και 8 Μητροπόλεις εν ταίς νήσοις. *

Καταργηθέντος υπό τοΰ Γεωργίου Μάουρερ τοΰ ισχύοντος συστήματος τών αυτοτελών Μητροπόλεων μετ' Ε π ι σ κ ο π ώ ν , δια Β. Διατάγματος τής 20 Νοεμβρίου 1833 ωρίσθησαν μόνον 10 Έπισκοπα ί , ισάριθμοι προς τους 10 νομούς τοΰ Κράτους. Ά λ λ ' επειδή ύπήρχον πολλοί πρόσφυγες Άρχ.ερεΐς εκ τών άλυτρώτοιν ελληνικών χωρών, δια Β. Διατάγματος τής 21 Νοεμβρίου τοΰ αύτοΰ έτους ΐδρΰθησαν και ετεραι 30 προσωρινά! Έπισκοπαί , αΐτινες μετά τήν χηρείαν των εμελλον να συγχωνεύωνται μετά τών μονίμων. Έ ν τη

1 7

εφαρμογή δμως της διατάξεως ταύτης παρουσιάσθησαν μεγάλαι δυσχέρειαι. Δια τοΰ νόμου Σ ' τοΰ 1852 ώρίσΟησαν 24 Έπισκοπαί , ών ή τών 'Αθηνών ωνομάσθη Μητρόπολις, οι δέ τών πρωτευουσών τών νομών και ή της Κο­

ρίνθου Άρχιεπισκοπαί. Τω 1864 δια της πολιτικής ενώσεως της Έπιανήσου ήνώΟησαν μετά

της 'Εκκλησίας της Ελλάδος και αΐ εν αύτη Έπισκοπαί , ομοίως τω 1881 αί Έπισκοπαί Θεσσαλίας και ή της "Αρτης. Δια δε τοΰ νόμοι' της 6 ' Ιου­

λίου 1899 ό αριθμός τών αρχιερατικών εδρών ώρίσΟη εις 32, προστεθείσης τφ 1922 και ετέρας μιας. Πασαι ωνομάσθησαν Έπισκοπαί , πλην (μιας) της τών 'Αθηνών, ης ό Άρχιερεύς ετήρησε τον τίτλον τοΰ Μητροπολίτου. Δια νόμου δμίος της Γ' 'Εθνοσυνελεύσεως (1921) άπεδόθη ο τίτλος τοΰ Μητροπολίτου εις πάντας τους 'Επισκόπους, ό δε 'Αθηνών ετίτλοφορήθη «"Εξαρχος πάσης Ελλάδος». Κανονικιότερον δια του Καταστατικού χάρτου τοΰ 1923 ωνομάσθη «'Αρχιεπίσκοπος 'Αθηνών και πάσης Ελλάδος». Αί ομόδοξοι Έκκλησίαι Ρουμανίας και Σερβίας ώνόμασαν «Πατριάρχας» τους Προέδρους ιών 'Εκκλησιών αυτών, αλλ' εν τη Εκκλησία της Ελλάδος δι ' ευνόητους λόγους αρκετός εθεωρήθη ό κατ' ούσίαν ϊσος, άλλοος τε προς τον τοΰ Πατριάρχου τίτλος τοΰ «Αρχιεπισκόπου».

'Επί πολύ άπησχόλησε το ζήτημα της διοικήσεως τών μετά τους Βαλκανικούς πολέμους εύρεθεισών εν ταΐς νέαις χώραις τής Ελλάδος Μη­

τροπόλεων τοΰ Οικουμενικού Πατριαρχείου, ών ό αριθμός ηύξήθη μετά την εκ Μικρασίας άπομάκρννσιν τών Έλλήνα)ν, ότε το Πατριαρχεΐον ίδρυσε καί τίνας προσοορινάς Μητροπόλεις δια τους πρόσφυγας 'Αρχιερείς. 'Αλλ' ευρέθη τρόπος, καθ' δν, χωρίς ν ' άποσπασθώσι πνευματικώς αϊ Μητροπό­

λεις αύται από του Οικουμενικού Πατριαρχείου, να ένωθώσι διοικητικώς μετά τής Αυτοκέφαλου Εκκλησίας τής Ελλάδος. Σχετικός νόμος τοΰ 1928, υπ ' αριθμ. 3615 εδημοσιεύθη καθ ' δν επήλθεν ή διοικητική ενιοσις. Δι ' αυτής ή 'Εκκλησία τής Ελλάδος άπετελέσθη εκ δύο τμημάτων, οι δε Α ρ ­

χιερείς τών νέων Χωρών μετέχουσι τής διοικήσεως αυτής εν ίση μοίρα προς τους τής Αυτοκέφαλου 'Εκκλησίας, μνημονεΰουσι δε τού Πατριάρχου καί τής Ι ε ρ ά ς Συνόδου εν τη θεία Αείτουργία.

Ούτω δέ μετά πάροδον χιλίων διακοσίο^ν ετών, δια βαθμιαίας εξελί­

ξεως, επανήλθε καί πάλιν ή εν Ελλάδι 'Εκκλησία εις τα δρια τής αρχαίας μεγάλης Εκκλησίας τής Ελλάδος, άτινα είχε ν αύτη μέχρι τών προότων δε­

καετηρίδων τοΰ η ' αιώνος, δτε ήνώΟη διοικητικώς μετά τού Οικουμενικού Πατριαρχείου. Εξαιρουμένης τής Λιοδεκανήαου, ήτις τότε άπετέλει την «Έπαρχίαν νήσων >,τής Κρήτης και τής βορείου Η π ε ί ρ ο υ , ευρίσκονται σήμε­

ρον εις τα δύο μεγάλα τμήματα τής Εκκλησίας τής Ελλάδος πασαι αί Έ ­

παρχίαι τής αρχαίας Εκκλησίας.

18

Προκειμένου περί τοΰ εσωτερικού βίου της Αυτοκέφαλου Εκκλησίας κατά την λήξοσαν έκατονταετίαν παρατηροΰμεν, προ παντός, ότι ύπήρξεν ατύχημα το ότι οι δυο διαπρεπείς κληρικοί, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης και 6 Κωνσταντίνος Οικονόμος, ών τα ονόματα συνεδέθησαν μετά της ιδρύσεως καΐ της πρώτης οργανώσεως αυτής, κατηναλώθησαν εις μακράς και άγονους συζητήσεις, πσραμελήσαντες το ζήτημα της αναπτύξεως τοΰ πνευματικού και εσωτερικού βίου αυτής.

Ίσχυραν άνακαινιστικήν πνοήν εις τον νέον εκκλησιαστικον Όργανι­

σμον ήδΰνατο να προσδώση έτερος διαπρεπής κληρικός και Διδάσκαλος τοΰ Γένους, ό Οεόφιλος Καΐρης (fl853). Ofkoç εΐργάσθη λαμπρώς εν τη Σχο­

λή των Κυδωνιών, μετά δε τήν Έπανάστασιν τοΰ 1821, ης ενεργώς συμ­

μετέσχε, λίαν επιτυχώς συνεχίσας δια τής εν "Ανδρω ίδρΰσεοος τοΰ «'Ορφα­

νοτροφείου», ως ώνόμασε τήν Σχολήν αύτοΰ, το μορφωτίκον του έργον, παρήγαγεν εΰνοϊκήν προς άναγέννησι,ν τής ελληνικής κοινωνίας άτμόσφαι­

ραν. Ή εν "Ανδρω Σχολή αΰτοΰ απέβη μέγα πνευματικόν και μορφωτίκον κέντρον από τοΰ 1835 και εξής, προκαλέσασα τήν συρροήν πλήθους μαθη­

τών, μέχρις 6C0 πολλάκις, πάσης κοινωνι>ής τάξεως οπό 9 μέχρι 40 ετών Πλείστοι τούτων εφοίτων εις τήν Σχολήν ώς εξωτερικοί μαθηταί, καθ9 ομί­

λους ένοικιάζοντες οικίας και συσσιτοΐντες. Έφοίτων ωσαύτως και μαθή­

τριαι. Ό Καΐρης, μείνας αμέτοχος των άκαρπων συζητήσεοη' τών φίλίον του ΟΙκονόμου και Φαρμακίδου περί διοικήσεως τής Εκκλησίας, έπεδοθη μετ' ενθέου ζήλου εις τήν μόρφωσιν τών νέων ελληνικών γενεών. Άλλα δυστυχώς ο ευσεβής και ζηλωτής κληρικός, εν μέσω τοΰ παγκοίνου θαυμασμοΰ, υπέστη εκτροχιασμόν τίνα τής διανοίας και περιέπεσεν εις θρησκευτικον παραλή­

ρημα. Ένόμισεν ότι τήν 'Ελλάδα έμελλε ν' αναγέννηση δια νέας θρησκείας, ην «Θεοσέβειαν» ώνόμασε. Στηριχθείς επί τής φυσικής άποκαλΰψεως και τοΰ δρθοΰ λόγου, ήρνήθη πασαν ΰπερφυσικήν άποκάλυτ|'ΐν, ήρνήθη τον Χριστιανισμόν, τα δ' αποτελέσματα τών θεο)ριών αΰτοΰ ιδίως μεταξύ τών αμαθών υπήρξαν δυσάρεστα.

Τρία ετη μετά τήν ΐδρυσιν τής Σχολής της Άνδροτ* ή 'Ιερά Συνοδός τής Εκκλησίας τής Ελλάδος επληροφορήθη μετ' εκπλήξεως τήν άποπλά­

νησιν τοΰ διαπρεποΰς Διδασκάλου. Και κατ' αρχάς μεν προσεπάθησε δΓ ιδιαιτέρων προτροπών vu φέρη αυτόν εις τήν ευθείαν όδόν, αλλ' ουδέν κα­

τίόρθοοσε. Ματαία (V απέβη και ή προσωπική επέμβασις τοΰ Φαρμακίδου, μεταβάντος εις "Ανδρον. Τη 21 'Οκτωβρίου 1839 προσκληθείς παρέστη ό Καΐρης ενώπιον τής 'Ιεράς Συνόδου, αλλά, δυστυχώς, επιμείνας εις τας πεπλανημένας ιδέας τη 23 'Οκτωβρίου καθηρέθη τοΰ ιερατικού άξιοίμα­

τος. Ή πράξις αΰτη τής 'Ιεράς Συνόδου υπό πολλών μεν επηνέθη, υπ' άλλων δε έπεκρίθη, διαδηλώσεις δε ζωηραι συνεκροτοΰντο εν Αθήναις υπό

1 9

των μαθητών τοϋ Καΐρη, θεωροΰντων αυτόν «νέον Σθ3κράτη», χ«ί «μάρ­

τυρα της αρετής». Τη 3 Νοεμβρίου άπεμακρΰνθη ό Καΐρης εις τήν εν Σκιάθο) Μονήν τοΰ Ευαγγελισμού, πολλαΐ δ' εγένοντο καί ενεΐ άπόπειροι ϊνα μεταπεισθή ό Διδάσκαλος, αλλ' εις μάτην. Κατά Ίοΰνιον 1840 μετηνέχθη εις τήν εν Θήρα Μονήν τοΰ Προφήτου 'Ηλιου δπου μεταβάς ο Φαρμακίδης, δεν ήδυνήθη να νικήση τήν πεισμονήν τοϋ Καΐρη, δν έκτοτε άπεκάλει γόητα, εχθ­

ρον της πατρίδος κάκιστον. Ή Κυβέρνησις εξέδωκε Διάταγμα, δι' ου ενεκρί­

νετο ή περί καθαιρέσεως τοϋ Καΐρη άπόφασις της Συνόδου, άναγνωσθεΐσα εν τοις ναοΐς της Ελλάδος τή 9 Νοέμβριοι' 1841. Ό Καΐρης άπήλΟεν εις το ε'ξο> τερικόν, διακό\[>ας οϋτω το λαμπρύν έργον του, ή δε Σχολή τής "Ανδρου διελΰ­

θ η . Μετά τριετίαν κατώρθωσε να επανέλθη εις τήν'Ελλάδα και να επανίδρυση τήν Σχολήν, άλλα δυστυχώς και πάλιν εξηκολοΰθησε διδάσκο>ν τάς πεπλανημέ­

νος δοξασίας του καί δή και προσηλυτίζουν εις αϋτάς δια τίνων μαθητών του. Καταγγελθείς εδικάσί)η υπό τοϋ Πλημμελιοδικείου Σΰρου τή 19 Δεκεμβρίου 1852, μη αρνηθείς δε τάς δοξασίας αϋτοϋ κατεδικάσθη εις δυο ετών καί ενός μηνός φυλάκισιν, άλλα τήν νι­κτα τής 9 προς τήν 10 Ιανουαρίου 1853 ό Θεό­

φιλος Καΐρης άπέθανεν εν τή φυλακή, ταφεις εν τω περιβόλω τοϋ λοιμοκαθα­

ρτηρίου Σΰρου.

Ό Καΐρης ήτο πεπροικισμένος δια μεγάλων πνευματικών δυνάμείον, δι' ων ήδυνατο πράγματι ν ' αναγέννηση τήν Ελλάδα, άλλ' ή θρησκευτική του άποπλάνησις άνέκοψεν άποτύμως το μορφωτικόν του έργον. Παρά ταύ­

τα αϊ μεν παράδοξοι θεοσεβιστικαι αΐ)τοϋ Ίδέαι ελαχίστους εΰρον οπαδούς, ταχέως δε παρεδόν)ησαν εις λήθην, ύπήρΕεν δμως μεγάλη καί σημαντική ή εκ τής Σχολής αΐ)τοϋ ωφέλεια, δια τήν πνευματικήν και εσωτερικήν ζωήν της Ελλάδος. Τήν τοιαΰτην σημασίαν τοϋ έργου τοϋ Καΐρη άνεγνώριζεν ή Εκκλησία , μετά λΰπης δέ ή Τερά Συνοδός κατεδίκασε τον γέροντα Διδά­

σκαλον, διότι ούτος, ΐερεϋς ων χριστιανός, ήρνεΐτο τον Χριστιανισμόν. Θόρυβόν τίνα προΰκάλεσεν ό 'Ανδρέας Λασκαράτος δια ι:οϋ συγγράμ­

ματος του «Τα μυστήρια τής Κεφαλληνίας», εν ω εσατϋρισε πολλά θρησκευ­

τικά έθιμα. 'Αφορισθείς νπυ τοϋ 'Αρχιεπισκόπου Κεφαλληνίας, άπήλθεν εί­

τα εξωτερικόν, αλλ' επανελθών εξέδωκεν <Άπάντησιν εις τον άφορισμον τοΰ δεσπότου τής Κεφαλληνίας» (18(57), δι ' ήν κατηγορηθείς ήθακόθη νπο τοΰ Κακουργοδικείου Κεφαλληνίας (1809). 'Ωσαύτως ΐκανον δόρυβον προϋ­

κάλεσε και ό Εμμανουήλ Ροΐδης δια τοϋ συγγράμματος περί τής « Π α ­

πίσσης Ιωάννας» καί άλλοι δια συγγραμμάτων εναντίον τοϋ Χριστιανισμού. Κατ" αυτών δ' άντεπεξήλθον διάφοροι καθηγητά! τοϋ Πανεπιστημίου χαι άλλοι συγγραφείς.

Κατά τήν λήξιν τοϋ Καϊρείου δράματος άνεφάνη ό μοναχός Χριστό­

φορος Παναγιωτόπουλος, ό γνωστός υπό το δνομα Παπουλάκης, δστις δια

20

τοΰ ενάρετου βίου και τοΰ ενθουσιώδους κηρύγματος του συνήρπασε τον λαον της υπαίθρου χώρας εν Πελοπόννησο) και προυκάλεσε σοβαρά ν θρη­

σκευτικήν κίνησιν. Δια τοΰ άπλοΰ και αφελούς κηρύγματος του διόρθωσε πολλας κακάς συνήθειας και ελλείψεις τοΰ λαού, δστις ως άγιον και προ­

φήτην ήκολούθησεν αυτόν και εύλαβώς ενεστερνίζετο την ενθουσιώδη διδασ­

καλίαν του. 'Αλλ' ή ταυτόχρονος εμφάνισις άλλων μοναχών, ωΥ επί κεφα­

λής ΐστατο ο Κοσμάς Φλαμιάτος, ή επίθεσις αυτών ου μόνον κατά τοΰ εκ­

κλησιαστικού, άλλα και επί του πολιτικού καθεστώτος της Ελλάδος , ή επι εγκλήματι καθοσιώσεως δίκη αυτών εν Πάτραις και οι προπηλακισμοί, ους αδίκως υπέστησαν, παρέπεισαν τον Παπουλάκην ίνα προσδώση εις τήν κίνησιν, την παρ ' αυτού παραχθεΐσαν, άντικαθεστωτικόν χαρακτήρα. Τον Βασιλέα "Οθωνα άπεκάλει «ψωριάρικο γίδι», αναφανδόν δ 'επετίθετο κατά της 'Ιεράς Συνόδου, της Κυβερνήσεως, των Σχολεκον. Έ ν Μεσσηνία και Λακωνία προυκάλεσε μέγαν συναγερμόν τοΰ λαού, προσκληθείς δε να ελθη εις 'Αθήνας, ήρνήθη. Συνοδευόμενος υπό ενόπλων χωρικών εξεστράτευσε κατά τών Καλαμών, ών μόλις προελήφθη ή άλωσις, τέλος δε ό Γενναίος Κολοκοτρο')νης κατώρθωσε να συλλαβή αυτόν και περιορίση εις τάς φύλα­

κας Ρίου. Ή 'Ιερά Συνοδός ώρισεν ως τόπον διαμονής αύτοΰ την εν Αν­

δρο) Μονήν τής Πανάχραντου, ένθα και ετελεύτησε τον βίον ό Παπουλα­

κης (19 ' Ιανουαρίου 1861). Πολλαχού ό λαός διατηρεί ετι ζο>ηράν την μνήμην αυτοΰ.

Σοβαρωτέρα και θεπκοιτέρα ύπήρξεν ή θρησκευτική εργασία τοΰ συ­

νεργάτου και συναθληιού τοΰ Κοσμά Φλαμιάτου μονάχου της Μονής τοΰ Μ. Σπηλαίου ' Ιγνατίου Λαμπροπούλου (+22 'Ιουνίου 1869), δστις ανέπτυ­

ξε ν άποστολικήν δράσιν δια τοΰ κηρύγματος και τής έξομολογήσεως ιδίως μετά τήν έ'ξωσιν τοΰ "Οθωνος, και εμόρφωσεν δμιλόν τίνα ενθουσιωδοη' κληρικών, εν οίς ήσαν ό Γαβριήλ Παπανικολάου, ό Εύσέβιος Ματθοπο­

λος, ό Ιερόθεος Μητρόπουλος, ο Νείλος Νικολαΐδης και ό 'Ηλίας Βλαχό­

πουλος. "Οτε δε τω 1866 κατήλθεν εις 'Αθήνας ο 'Απόστολος Μυκράκης και ήρξατο ιών κηρυγμάτων του, προκους ενθουσιώδεις μαθητάς και οπα­

δούς εύρε τους μαθητάς κληρικούς τοΰ Λαμπροπούλου, δσπ.ς και προσω­

πικώς εγνώρισε τον Μακράκην εν Πάτραις και εν τη Μονή τοΰ Μ. σ π η ­

λαίου. Ό Μακράκης, «εμπνεόμενος υπό διαπΰρου χριστιανικού ζήλου υπέρ τής διαδόσεως τών θείων αληθειών», ως έ'γραφεν ή 'Ιερά Σύνοδος εν Ε γ ­

κυκλίου, ανέπτυξε δια τοΰ κηρύγματος τοΰ θείου λόγου, δια τών περιοδικών και τών πραγματειών του, δλίος εκτακτον πνευματικήν και θρησκευτικήν κίνησιν, ίδρυσε (1876) την φιλοσοφικήν και έκπαιδευτικήν Σχολήν τοΰ «Λόγου», εν ή τήν μεν ήμέραν εδιδάσκοντο παίδες κατ' ίδιον αύτοΰ σύστη­

μα, το δε εσπέρας έγίνοντο θρησκευτικά! καί φιλοσοφικά! διαλέξεις. Άλλα

21

λίαν ταχέως προΰκάλεσεν άπερίγραπτον συγκίνησιν εν τη κοινωνία το σκάν­

δαλον των ■ Σιμωνιακών», ο δε Μακράκης επετέθη εναντίον της διοικού­

σης 'Εκκλησίας, διότι δεν καθήρεσεν άμέσοκ και δεν άφώρισε τους άνα. μιχ{)έντας εις το σκάνδαλον, επετέθη ωσαύτως εναντίον της Κτ>βερνήσεως Κουμουνδούρου ήτις διέλυσε την Σχολήν τοΰ <Λόγου. Ή δε Συνοδός έξέ­

δωκε προς τον λαόν Έγκΰκλιον (21 Δεκεμβρίου 1878), δι' ην κατεδίκαζε τάς δοξασίας του Μακράκη καί των περί αυτόν κληρικών, ους μετά εν έτος εδίκασε καί κατεδίκασεν εις εξορίαν (1879). Ώ ς βάσις της καταδίκης έχρη­

σίμευσε κυρίως ή ύποστηριχθείσα ύπο τοΰ Μακράκη θεωρία περί τοΰ τρι­

συνθέτου τοΰ ανθρώπου, αλλ' οι κληρικοί, βραδυτερον δε και τίνες των λαϊκών, δναγνόντες το έσφαλμένον της θείορίας, εγκατέλιπον αυτόν, λαμ­

πρώς εφεξής εργασθέντες εν τη 'Εκκλησία. Ό Διδάσκαλος και μόνος ΰπο­

λειφθείς έξηκολοΰθησε μέχρι τοΰ θανάτου αΰτοΰ (1905) κηρτ'ιττων, εμμένων εις τάς αρχάς του και πιστεΰων δτι ύπερφί'σικώς θα έξενίκα καί θα επε. βάλλετο.

Είναι πρύδηλον δτι αν παρέμενεν ηνωμένος μετά της Εκκλησίας ό Ά π . Μακράκης, και αν δεν παρεσΰρετο εις «σκοπούς θεωρίας καί εις ασχο­

λίας ξένας προς την άποστολήν του, ήδΰνατο θετικοίτερον να ώφελήση, άλλα καί ώς εξειλίχθη το έργον του, ιδίως δε δια ζής αναπτύξεως τοΰ κη­

ρύγματος τοΰ θείου λόγου, εσημείωσε σταθμύν σπουδαΐον εν τη εσωτερική ζωή της 'Εκκλησίας της Ελλάδος. Οι μαθηταί του, άπηλλαγμένοι των υπερ­

βολών τοΰ Διδασκάλου, ηδυνήθησαν ν ' άναπτΰξωσι θετικήν θρησκευτικήν δράσιν, εϊτε ατομικώς εργαζόμενοι είτε δι' οργανώσεων. Έ κ των οργανώ­

σεων τούτων μετά την ΰπύ τών Καθηγητών τοΰ Πανεπιστημίου ιδρυθεΐσαν καί ε πι μακρόν εργασθεΐσαν «'Αδελφότητα τών φιλοχρίστων», ώς και τών Σΰλλογον « Ό Ά π . Ιίαΰλος», σπουδαιότερα ύπήρξεν ή τοΰ Συλλόγου της «'Αναπλάσεως >, ΐδρυθέντος υπό τοΰ Κωνσταντίνου Διαλησμα και συγ­

κεντρο:>σαντος περί εαυτόν εκτός τών τέως μαθητών τοΰ 'Απ. Μακράκη και ετέρους ένθερμους ζηλωτάς και κήρυκας τι ΰ Ευαγγελίου, ως τον Μιχαήλ Γαλανόν, τον Ίωάννην Σκαλτσοΰνην (*|*1905), τον Εΰσέβιον Ματθύπουλον, τον ΙΙανάρετον Δουληγέρην, τον Τιμόθεον 'Αναστασίου (είτα Μητροπολί­

την γενόμενον Καλαβρύτων καί Αιγιαλείας), τον Γεώργιον Μακρήν και άλλους, δι' ών άναζωογονήθη το κήρυγμα τοΰ θείου λόγου. Την « Ά ν ά ­

πλασιν·> ύπεστήριξεν 6 Μητροπολίτης Γερμανός Καλλιγάς, εφ ' ου τό κή­

ρυγμα τοϋ θείου λόγου έλαβε νέαν επίδοσιν, ίδρυσε δε ο άείμνί)στος εκεί­

νος εΙεράρχγ|ς και ròv <'Ιερόν Συνδεσμον> (1890) προς άνόρθωσιν τοΰ ε­

φημεριακοΰ Κλήρου. Έ π ι τοΰ διαδεχθέντος τον Γερμανόν Μητροπολίτου Προκοπίου β' ο­

ξεία τις ερις παρουσιάσθη έκ τών λεγομένων «Ευαγγελικών». 'Από τοΰ θέ

22

ρους του 1897 ήρξατό τις κίνησις προς μετάφρασιν της 'Αγίας Γραφής εις την άπλοελληνικήν γλώσσαν, δφειλομένην εις την βασίλισσαν Ό λ γ ο ν , επιθυμήσασαν vu καταστή ευνόητος ή άνάγνωσις της 'Αγίας Γραφής υπό τοΰ λαοΰ. Άναθέσασα ή βασίλισσα την μετάφρασιν εις τον εν τή Ριζαρείφ Σχολή καθηγητήν Φίλιππον Παπαδόπουλον και εις άλλους τινάς, εζήτησε την εγκρισιν αυτής υπό τής ' Ιεράς Συνόδου, αλλ' αΰτη μετά γνωμοδότησιν τής Θεολογικής Σχολής τοΰ Πανεπιστημίου, απέρριψε κατ" αρχήν πΰσαν μετάφρασιν. Το ζήτημα εφαίνετο λήξαν, δτε κατ' Όκτώβρ ιον τοΰ 1901 ήρξαιο δημοσιευομένη εν τή εφημερίδι «Ακρόπολις» ή μετάφρασις τοΰ Άλεξ. Πάλλη, προκαλέσασα την εξέγερσιν ιδίως των Φοιτητών. Έζητήθη ή παΰσις τής μεταφράσεως εκείνης, αλλά, δυστυχώς, δεν επετεύχθη αΰτη εΗ αδιαφορίας μάλλον τής Κυβερνήσεως. Δυστυχώς δ" εζήτησε να εκμεταλ­

λευθή το ζήτημα και ή άντιπολίτευσις. Κατηγορίαι διετυποΰντο κατά τής βασιλίσσης και εμφανέστερον κατά του Μητροπολίτου "Αθηνών Προκοπίου, εζητεΐτο δε ο αφορισμός τής μεταφράσεως και των μεταφραστών. Τή 8 Νοεμβρίου 1901 συνεκροτήθη πάνδημον συλλα?.ητήριον, όπερ έπιχειρήσασα ή Κυβέρνησις να διάλυση δι3 ενόπλου δυνάμεως, προΰκάλεσεν αίματηράς ρήξεις. Τούτων αποτέλεσμα ύπήρξεν ό φόνος οκτώ και ό τραυματισμός όγδοήκοντα φοιτητών και πολιτών. Ό Μητροπολίτης Προκόπιος, καίτοι ών αθώος τών άποδοθεισών εις αυτόν κατηγοριών, εξηναγκάσθη εις παραίτη­

σιν, παρητήθη δε και ή Κυβέρνησις Γ. Θεοτόκη, διότι το ζήτημα προσέ­

λαβε πολιτικήν χροιάν. Ίκανόν θόρυβον προύξένησαν βραδυτερον και οι λεγόμενοι «Παλαιοη­

μερολογίται», μη άναγνωρίζοντες την γενομένην διόρθωσιν τοΰ 'Ιουλιανού ημερολογίου (10 Μαρτίου 1924) μετά άπόφασιν τοΰ Οικουμενικού Πατριαρ­

χείου και τής 'Ιεραρχίας τής 'Εκκλησίας τής Ελλάδος. 'Αλλά, δυστυχώς, καί εν τω ζήτημα α τούτα) παρετηρήθη πολιτική εκμετάλλευσις, ά'νευ τής οποίας το ζήτημα θα έλΰετο εΰθϋς εν τή γενέσει τοι*.

Μεγάλη ν πνευματικήν ένίσχυσιν εσχεν ή Εκκλησία τής Ελλάδος παρά τής Θεολογικής Σχολής τοΰ Πανεπιστημίου, ήτις, εκτός τής άναπτύξε(ος τών θεολογικών γραμμάτοον, οΐ' μικρόν συνετέλεσεν εις την μόρφωσιν °Αρ­

χιερέίον και εφημερίων "Ίερέιον, άγλαοΰς άποδοΰσα καρπούς εις τήν Έκκλη­

σίαν. ΔιεκρίΟησαν δ' εν αυτή πάντοτε καθηγητά! διαπρεπείς, ών τίνες και γενικήν έκκλησιαστικήν ανέπτυξαν καί άναπτΰσσουσιν εκτός τής επιστημο­

νικής δρασιν. Τό κΰρος τής Θεολογικής Σχολής τοΰ Πανεπιστημίου Ά θ η ­

νών είναι μέγα και παρά ταΐς λοιπαΐς ΌρθοδόΞοις Έκκλησίαις, ών θεολό­

γοι μορφοΰνται εν αυτή. Έ κ δε τών 'Ιερατικών Σχολών μόνη, ήτις άδια­

κόπως επί ΰπερογδοήκοντα ετη εΐργάσθη ΰπήρξεν ή Ριζάρειος 'Εκκλησια­

στική Σχολή. Αΰτη δεν άπέδωκε μεν πολυάριθμους κληοικοΐ'ς, αλλ' ώς τη­

23

λαυγής φάρος εφώτισε την ελληνικήν κοινωνίαν, εν τε τη ελευθέρα και τη τέως υπόδουλο) Ελλάδι, Άπεφοίτησαν εξ αυτής, εκτός των Αρχιερέων και 'Ιερέων, Διδάσκαλοι και Θεολόγοι, επιστήμονες, πολιτευταί, άνδρες τα ύ­

πατα καταλαβόντες αξιώματα και εν ταΐς επιστήμαις και εν παντί σταδίω δράσεο)ς.

Συνεργασθείς κατ' αρχάς μετά της «Αναπλάσεως» ό Εΰσέβιος Ματθό­

πουλος (fi929), ϊδρυσεν ύστερον την Αδελφότητα «Ζωή;>, εφαρμόσας τάς δια τοΰ 'Απ. Μακράκη ενισχυθείσας αρχάς αποστολικής και θρησκευτικής δράσεως τοΰ πρώτου διδασκάλου του 'Ιγνατίου Λαμπροπούλου. Το κήρυγμα και ή εξομολόγησις υπήρξαν τα δυο ν y ici και γονιμώτατα στοχεΐα τής δρά­

σεως ταύτης, ήτις εν ταΐς ήμέραις ημών μεγάλων προσέλαβεν εκτασιν. Δε­

κάδες μεμορφωμένων καΐ ζηλοπών θεολόγων συγκεντροΰνται ήδη περί την θρησκευακήν 'Αδελφότητα τής «Ζωής». Το περιοδικον τής «Ζωής­* κυκλο­

φορεί εις πολλάς χιλιάδας φύλλων εβδομαδιαίους. Ύπάρχουσι δε και άλλαι θρησκευτικά! οργανώσεις εν 'Αθήναις και εν ταΐς Έπαρχίαις, άριθμοΰσαι δεκάδας χιλιάδων μελών αμφοτέρων τών φΰλων. Τοΰτων σπουδαιότεραι. εί­

ναι αι «'Ορθόδοξοι Χρισηανικαι Ενώσεις», αΐτινες τήν αρχήν αυτών εσχον δια τοΰ ιερέως Μάρκου Τσακτάνη (fl924) και αΐτινες άριθμοϋσι χιλιάδας μελών νέων και νεανίδων, δημοσιεΰουσι δε το περιοδικον «Καινή Κτίσις». Επίσης περιοδικον δημοσιεύει ό «Τερός Σύνδεσμος» τών εφημερίων τής Αρχιεπισκοπής Αθηνών, ό Σύλλογος «Άνάπλασις», ως και ό Σύλλογος «Τρεις Τεράρχ<χι», εκ τών αρχαιοτέρων και σπουδαιότερων θρησκευτικών οργανώσεων. Ύπο τής'Αρχιεπισκοπής εκδίδεται ή «Θεολογία», τριμηνιαίον επιστημονικον θεολογικον περιοδικον, επίσημον δε όργανον τής Εκκλησίας τής Ελλάδος είναι το εβδομαδιαΐον φΰλλον «Εκκλησία». Θρησκευτικά φΰλλα ή επιστημονικά περιοδικά δημοσιεΰουσι και ίκαναι τών ιερών Μη­

τροπόλεων. Έκτος τοΰ κηρύγματος τοΰ θείου λόγου, όπερ καΐ εν τη 'Αρ­

χιεπισκοπή και εν ταΐς Μητροπόλεσι, πρωτοστατούντος τών Άρχιερέα)ν, δαψιλώς παρέχεται εις τον λαόν, κατά τα τελευιαΐα ταΰια ετη ήρξατο εμπε­

δοιΊμενος ό θεσμός τών Κατηχητικών Σχολείων, άνερχομένοον νΰν εις πέντε περίπου εκατοντάδας, μετά έξήκοντα και πλέον χιλιάδας μαθητών.

Έν τή 'Αρχιεπισκοπή * Αθηνών και εν εκάστη Μητροπόλει υφίστανται υπό τήν ά'μεσον εποπτείαν τών 'Αρχιερέων φιλόπτωχοι καΐ φιλανθρωπικά! οργανώσεις, άσκοΰσαι ευρύτατα το έργον τής φιλανθρο;>πίας, ίιπάρχουσιν ωσαύτως και ιδρύματα φιλανθρωπικά υπό τήν εποπτείαν ή τήν αμεσον διοίκησιν τής Εκκλησίας, Λαϊκά 'Ιατρεία, και άλλα Τδρΰματα.

Κατά το παρελθόν έτος εσχομεν εΰκαιρίαν από τοΰ σεμνοΰ τούτου βή­

ματος έν ειδική διαλέξει να εκθέσωμεν τήν συγχρονον πνευματικήν και κοι­

νωνικήν δράσιν τής 'Εκκλησίας τής Ελλάδος, υθεν κρίνομεν περιττον να

24

εϊσέλθωμεν εις λεπτομέρειας. Προς συστηματοποίησιν και διοργάνωσιν της σπουδαιότατης ταύτης δράσεως ίδρυση ήδη παρά τη Ί ε ρ α Συνόδω ή «'Α­

ποστολική Διακονία», ήτις ήρξατο προβαίνουσα εις σχετικός ενεργείας. Έ κ της επιτυχίας τοϋ θεσμοΰ τούτου εξαρτάται ή καθόλου άνάπτυξις της δρά­

σεως ταύτης, δι3 ης ή Εκκλησία δχι μόνον τον μέγαν καί ΐψηλον προορι­

σμόν της έκπληροΐ, άλλα καί καθίσταται ό σπουδαιότερος παράγων τοϋ πο­

λιτισμοί! εν τη χώρα. Αι θυσίαι ας υπέστη ή "Εκκλησία υπέρ αυτής καί τοϋ ελληνικού λαοϋ εν γένει είναι ανεκτίμητοι και ανυπολόγιστοι. Έ ν διάρ­

κεια του διαρρεΰσαντος αιώνος ό Μακεδόνικος άγων υπέρ της ελληνικής εκείνης χώρας, διεξήχθη κυρίως δια των "Ιεραρχών, ών πολλοί και εσφα­

γιάσθησαν, οί πρόσφατοι δε άπελευθεροκικοι αγώνες τοϋ Έ θ ν ο υ ς εσχον σΐ'μπαραστάτην τον ιερόν Κλήρον. Είναι γνωστή ή αξιοθαύμαστος δρασις πολλών κληρικών, γνωστή εν γένει ή συμβολή της Εκκλησίας εις τήν πλή­

ροοσιν των δικαίων πόθων τοϋ "Εθνους. Ά π ο τοϋ Γρηγορίου ε' μέχρι τοϋ Χρυσοστόμου Σμύρνης υπάρχει αδιάκοπος σειρά εθνομαρτιίρων, ύ φ ' ών καθηγιάσθησαν οί αγώνες τοϋ Έ θ ν ο υ ς κατά τήν λήξασαν έκατονταετίαν. "Ηδη ή Εκκλησία καλείται εις καθαρώς πνευματικούς αγώνας υπέρ τοϋ Έ θ ν ο υ ς και είμεθα βέβαιοι, δτι ύπό ώρισμένας συνθήκας θα δτ'νηθη να καταστή αϋτη ό πρωτοπόρος της πνευματικής αναγεννήσεως αύτοϋ και ιής προόδου, άρκεΐ μόνον ν ' ά(ρεθή παρά τοϋ Κράτους ελευθέρα εν τω κΰκλφ της δράσεως της καί να παρασχεθώσιν εις αυτήν τα μέσα της μορορίόσεως τοϋ εορημεριακού, προ πάντων, Κλήρου. Ή Εκκλησία ώς εκ τοϋ χαρα­

κτήρος και τοϋ προορισμοϋ της, είναι ή μόνη πνευματική δ\';ναμις, ήτις, ερχόμενη εις άμεσον επαφήν προς τον λαόν, επικοινωνοϋσα προς αϋτας τάς ψυχας τών πιστών, διη'αται ν ' άσκηση εϋεργετικήν επ' αυτών επίδρασιν, να μορφο')ση ηθικώς, να καθοδήγηση εις τήν άρετήν. Είναι ό μόνος ορορεύς τοϋ πολιτισμοϋ εις τάς μεγάλας μάζας τοϋ ελληνικού λαοϋ και εις τας πόλεις και εις τα χωρία και εις τάς πεδιάδας και εις τα βουνά καί εις τάς θάλασ­

σας. Παρακολουθεί τον λαόν εις δλας τάς λεπτομέρειας και τοϋ ιδιωτικού και τοϋ κοινιονικοϋ καί τοϋ εθνικού του βίου, και εις τήν χαράν και εις τας λΰπας του, εις τα ευτυχή γεγονότα και εις τάς δοκιμασίας του. Παρά ξένων έχει παρατηρηθεί δτι ουδείς λαός ώνόμασε ιήν Έκκλησίαν Μητέρα, κ α θ ' δν τρόπον ώνόμασε καί ονομάζει αυτήν ό ελληνικός λαός! Λιότι πράγματι και υπήρξε, κατά τους παρελθόντας αιώνας και είναι ή Εκκλησία Μήτηρ τοϋ ελληνικού λαοϋ, αληθής και πραγματική Μήτηρ.

1 Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

RI ΦΥΣΙΚΟΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΑΙ EM ΕΛΛΑΔΙ Α Π Ο Τ Ο Υ -1 8 0 0 Κ Α Ι Π Ε Ρ Α Ν

ΔΙΑΛΕΞ'Σ ΓΡ.ΝΟΜΕΝΗ ΥΠΟ ΤΟΥ Κ. Π Α Ν . Ζ Ε Ρ Β Ο Υ

Π ' Ρ Υ Γ Α Ν Ε Ω Σ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ & Κ ΑΤΤΟΔΙΣ Τ PI A KO Υ Π Α Ν ΕΤΤΙΣΤ Η Γνι ΙΟ Υ

ΕΝ Τ Ω ι Τ Τ Λ Ρ Ν Α Σ Σ Ω ι Τ Η ι ^Qχ^ Α Ρ Ι Λ Ι Ο Υ 1935

Ύπείκων εις την παράκλησιν του πολί'τίμοτι φίλου, Προέδρου τοΰ « Παρνασσού;···, κ. Ί . Καράβια, θα προσπάθησα) σήμερον να εΐπω ολίγα τινά δια την εξέλιξιν των θετικών επιστημών εν 'Ελλάδι κατά την τελευ­

ταίαν κυρίως εκατονταετηρίδα. Θα περιορισθώ, κατ3 ανάγκην, εις γενικω­

τάτας γραμμάς, έπιθυμών προ παντός να δώσω ιδέαν της επιστημονικής αντιλήψεως κατά τας διαφόρους εποχάς, χωρίς να ασχοληθώ με την σΰγ­

χρονον έπιστημονικήν κίνησιν, άποφευγων δσον το δυναιον να ομιλήσω περί της δράσεως ζώντων καθηγητών και επιστημόνων εν γένει. Θα προ­

τιμήσω δε να αναφέρω και περικοπας τινας εκ συγγραμμάτων παλαιοτέρων επιστημόνων, οΰτως ώστε να σχηματίση τις Ιδέαν τοΰ τι. παρέλαβεν, οΰτως ειπείν, ή Ελληνική επιστήμη κατά την εποχήν καθ" ην ίδρΰθη εν 'Αθήναις το πρώτον Ελληνικό ν, μετά την απελευθέρωσα· τοΰ ημετέρου "Εθνους, Πα­

νεπιστήμιον. Προσθέτου δε ότι, εάν αναφέρω μερικάς εκφράσεις από πα­

λαιότερα ελληνικά συγγράμματα, το κάμνω δχι δια να μεμφθώ τον τρόπον τ η ; διατυπώσεως εκείνοι, άλλα δια να καταστή εμφανέστερον το μέγεθος της επελθούσης εν τώ μεταξύ προόδου κατά την μελέτην κοί ερευναν τών διαφόρων προβλιιμάτων με τα οποία κατεγίνοντο υί 'Έλληνες επιστήμονες.

"Αλλά δια να κρίνη TIC άμερολήπτως περί της αξίας τών τότε επιστη­

μονικών συγγραμμάτων, ανάγκη απαραίτητος δπ(ος κάμη άφαίρεσιν τών νέίον Ιδεών και μεταφέρη τί|ν σκέ\|·ιν του, άπηλλαγμένην της συγχρόνου πνευματικής επιδράσεως εις το πνεϋμα της εποχής εκείνης.

ΓΠ δμως πρέπει να εξέταση τις ε'.ς τα επιστημονικά συγγράμματα τών διαφόρων εποχών; Φυσικά, πρωτίστη ανάγκη είναι να παρατήρηση τον βαθμον σαφήνειας, το μέτρον ακριβείας, τον λογικον συνειρμόν, το φιλο­

σοφικυν βάθος, τήν ελευθερίαν και τήν ποικιλίαν εις την ερευναν σχετικών ζητημάτοη· και τύ πνεύμα γενικοποιήσεο)ς.

Παρατηρητέον προς τούτοις οτι ενίοτε άπο τον τρόπον της διατυπώ­

26

σεως και εν γένει του χειρισμού των επιστημονικών ζητγ]μάτων εις ένα σύγγραμμα, δΰναταί τις να σομπεράνη τίνος είδους επιστημονικός απαι­

τήσεις ικανοποιεί το βιβλίον τοΰτο. Έαν εκ της αρχής ταύτης άναχωρή­

σωμεν, δυνάμεθα ευκόλως να διακρίνοΰμεν το μέγεθος της επελθούσης προ­

όδου εις την καλλιέργειαν τής Επιστήμης εν'Ελλάδι, ουγκρίνοντες τα πα­

λαιότερα προς τα σημερινά συγγράμματα. Θα όμιλήσωμεν ενταύθα δια τα Μαθηματικά, την Άστρονομίαν, την

Φυσικήν, την Χημείαν, την Βοτανικήν, την Γεο)λογί«ν, την Ζοιολογίαν και την 'Ορυκτολογίαν.

Ά π ο του 18ου ήδη αιώνος παρουσιάζονται συγγράμματα Ελληνικά, αναφερόμενα εις τα μαθηματικά, δ'πίος τοΰ Ευγενίου Βουλγάρεως: «Σεγ­

νέρου πραγματεΐαι τών Μαθηματικών στοιχείων» μετάφρασις εκ τοΰ Λατι­

νικού εν Λειψία 1767 και έπειτα το 1778. Τα βιβλία μάλιστα ταΰτα διε­

νεμοντο δωρεάν, χορηγοΰντων τών Ζωσιμάδων. Άλλα και ο γνωστός μέχρι σήμερον εις όλόκληρον την Ελλάδα δια τα θρησκευτικά του συγ­

γράμματα Νικηφόρος Θεοτόκη;:, εξέδωκεν εν Μόσχα το έτος 1798­99 «Στοι­

χεία Μαθηματικών». Ό πρώτος τόμος περιέχει γεα>μετρίαν και άριθμητικήν, ό δε δεύτερος τα Άρχιμήδεια θεωρήματα, την επίπεδον Τριγωνομετρίαν και τα περί κωνικών τομών. Εις το βιβλίον αυτό υπάρχει ό εξής ορισμός τής γραμμής: «Γραμμή εστί μήκος οΰ πλάτος και βάθος ουδέν». Τοΰτο σή­

μερον θα διετυποΰτο άπλοΰστερον, άρκεϊ να παρατηρήσο>μεν ότι ή γραμμή έχει μίαν διάστασιν.

Ά π ο τοΰ 1800 μέχρι τοΰ 1827 εχομεν συγγράμματα τοΰ Κωνσταντίνου Κοΰμα με τον τίτλον: «Σειρά πραγματειών τών Μαθηματικών και Φυσικών ήτις και αποτελεί συλλογήν διαφόρων θεμάτων τών δυο τοΰτων επιστημών άρυστθεΐσαν εκ συγγραμμάτ(ον διαφόρων συγγρα(( έων.» Επίσης εχομεν και στοιχεία Άλγεβρας τοΰ Γοβδελα με τον τίτλον: «'Οδοΰ Μαθηματικής μέρος α.' β.' κ.τ».κ.» υπό Γοβδελα δόκτορος τών ελευθέρων τεχνών και τής φιλοσοφίας τώ 1806. Ακόμη και «Στοιχεία Αριθμητικής» εις το Ίάσιον τής Ρουμανίας, τώ 1819. Εις εν εκ τών έργων τοΰ Γοβδελα, υπάρχει και ό ακόλουθος ορισμός τοΰ αξιώματος: «Αξίωμα εστί πρότασις θετική τε άμα και θεωρητική τοις πάσιν όμολογουμένη, καθ' αυτήν τε το γνώρισμα έχουσα, ως κρείττων ούσα καΐ άπόδειξις εκ τε τοΰ ταΰτισμοΰ, ή τής εναλ­

ληλίας τών όρων το εναργές και βέβαιον και αύτόπιστον έχουσα" οίον τα τοΰ ταΰτισμοΰ' το αυτό εαυτώ εσά ίσον».

Κα! άλλαχοΰ γράφει: «Ποσότητες ριζικά! πραγματικά! εισίν αι άριθ­

μοΐς μεν άρρητοι, γραμμαΐς δε ρηταί. Νοητά! δε ή κατ' έπίνοιαν, αι μηδέ γραμμικώς όρίζεσθαι πεφυκυΐαι». Δια να έννοήσωμεν δε τήν άντίληψιν τήν οποίαν είχον τότε περ! απείρων κα! άπειροστών αρκεί να παραθέσο)μεν

27

τάς κατοπέρω φράσεις τοΰ αύτοΰ συγγραφέως: Το εκ τοΰ πολλαπλασιασμού δυο απείρων προκύπτον γινόμενον Άπειροδευτεροβάΰ'μίον ηχούσε' το δε εκ τριών Άπειροτριτοβάθμιυν ' toc κ<χι ' Απειροτεταρτοβά&μίον το εκ τεσ­

σάροη' και εφεξής ούτω. Άπειροστον δι ' άπειροστοΰ πολλαπλασιαζόμενον, άπειροστον προβάλλεται. Ύποδευτεροβάθμιον" το δ' αυτό δι' ετέρου τρίτου, ύποτριτοβάθμιον ' ωσαύτως και ΰποτεταρτοβάΟμιον, ην τα τοΰ πολλαπλα­

σιασμού δια τεσσάρων καλείται' και εν τοις λοιποΐς ωσαύτως». "Εχομεν επίσης κατά την αυτήν εποχήν Άριθμητ ικήν υπό Πΰρρυυ

εκδοθεΐσαν το 1828 εν Ναυπλίω, Βενιαμήν Λεσβίου «Στοιχειά>δη Ά ρ . \ ) μ η ­

τικήν» και μεταφράσεις γαλλικών συγγραμμάτων Στοιχειωδών Μαθημα­

τικών από τον Κεφαλλήνα Ίωάννην Καρανδινόν, εφορον της ' Ιονίου 'Ακα­

δημίας. Ούτος έγραψε και «ερευναν περί της (ρύσεως τοΰ Διαφορικού λο­

γισμού» το 1827, έκαμε δε και μετάφρασιν εκ τον Γαλλικού τών <;Στοιχεί­

ων Αριθμητ ικής» τοΰ Bourdon . Ε π ί σ η ς μετάφρασε και στοιχειώδη γεω­

μετρίαν και τριγωνομετρίαν. Ή διατύπίοσις τών διαφύροιν μαθηματικών προτάσεων της εποχής εκείνης διαφέρει εντελώς της σημερινής. Οΰτως ανα­

φέρεται εις σύγγραμμα τοΰ ανωτέρω δτι: «δοθεισών τριών στιγμών να εύρεθή ή θέσις τής τετάρτης στιγμής».

Έ κ τών προαναφερθέντος μαί)ηματικών συγγραμμάτων καταδεικνύ­

εται εν γένει ή προσπάθεια, τήν οποίαν συνεχώς κατέβαλον οι διανοούμε­

νοι τής εποχής εκείνης δια να μεταδώσουν τήν Μαθηματικήν Έ π ι σ τ ή μ η ν εις τήν ύπόδουλον Ελλάδα , ή οποία εύρίσκετο εις παντελές σκότος. Είναι δε άξιοι θαυμασμού οι διδάσκαλοι τοΰ Γένους, δια το έπιτελεσθέν υπ ' αυτών έργον, λαμβανομένων υπ' όψει τών πολλαπλών κινδύνων και δυσκολιών τάς οποίας είχον να υπερπηδήσουν οι πατέρες ημών.

"Ας εξετάσοΗΐεν ήδη τήν μετά τήν άπελευθέρίοσιν κατάστασιν τής Ε λ ­

λάδος εις το ση μείον αυτό. Μεταξύ τών άλ?ων ενεργειών του Καποδίστρια ήτο και ή σύστασις έπι­

τiJ0JIη^ klm τής Προπαιδείας, ή οποία μεταξύ τών άλλων εΐχε και σκοπόν να ύποβάλχι προς κρίσιν και μεταφράσεις διδακτικών βιβλίων, τα όποια θα εχρησίμευον ως άμεσα βοηθήματα προς πνευματικήν άφύπνισιν τοΰ προ τίνος άπελευθερωθέντος Ελληνικού "Εθνους. Ούτω, π.χ., εξεδόθη τότε με­

τάφρασις διδασκαλίας διαγραφικής ή γραμμικής ' Ιχνογραφίας. Ό μ ο ί ω ς μετεφράσθη τω 1832 'Αριθμητική, εις το εξώφυλλον τής οποίας αναφέρε­

ται δτι «οι λόγοι τοΰ εργάζεσθαι δι ' αριθμών εξηγούνται αναλυτικώς και εφαρμόζονται συνθετικούς»,αρχίζει δ'αύτη ώς εξής: Το μοναχον πράγμα λέγεται μονάς ή εν. "Εν και ακόμη εν λέγονται δύο. Τον πολλαπλασιασμον τον λέγει πολυπλασιασμόν, τους δέ συμμιγεΐς καλοσυνθέτους αριθμούς, το δε άφαίρεσον λέγει επαρε. Ούτω γράφει : Ά π ύ l.V2 επαρε ''Λ. Ό μ ο ι ο ς γράφει

2 8

περί αναγωγής συνθέτου αριθμού εις δεκαδικον της υψηλοτάτης ονομασίας. Το έτος 1833 ε'Εεδόθή ύπο Σούτσου συλλογή προβλημάτο)ν εκ τής

στοιχειώδους 'Αριθμητικής και Άλγεβρας μετά τών αποτελεσμάτων της λύ­

σεως. Σχετικώς με την έ'γκρισιν του βιβλίου αύτοϋ εις τήν Ε φ η μ ε ρ ί δ α τής Κυβερνήσεως του 1833 άναγινώσκομεν τα έξης : «Δια του από 27 Αυγούσ­

του κ.λ.π. Β. Διατάγματος εδόοη εις τους κ.κ. Σκαρλάτον Σοΰτσον και Άλέξανδρον Ρίζον Ραγκαβήν ποονόμιον αποκλειστικής εκδύσείος του συγ­

γράμματος «Συλλογή Μαθηματικών προβλημάτων» επιβαλλομένης εις τους παραβάτας ποινής 1000 δραχμών ως προστίμου και τής πληρωμής της ζη­

μίας». Ό επί των Εκκλησιαστικών και της Δ. Έκπαιδευσειος Γραμματεύς τής Επικρατε ίας , Σ. Τρικούπης.

Κατά τύ 1837 ίδρΰθη το εν 'Αθήναις Πανεπιστήμιον και το Έθν ικον Μετσόβιον Πολυτεχνείον, κατά το έτος δε αυτό ενεγράφησαν εις δλ^ς τάς Σχολάς τοΰ Πανεπιστημίου 52 φοιτηται και 75 τακτικοί άκροαταί. Ή δι­

καστική, δηλαδή ή σημερινή Νομική Σχολή ειχεν 22 φοιτητάς, ή δε Φι­

λοσοφική ή οποία περιελάμβανε και τας θετικός επιστήμας είχε 18 φοιτητάς. Πρώτος καθηγητής τών μαθηματικών διετέλεσεν ό Κωνσταντίνος

Νέγρης από τοΰ 1837­1845. 'Επίσης ό Γεοοργιος Βοΰρης, κατελθών εκ Βι­

έννης εις 'Αθήνας τω 1837, διετέλεσε καθηγητής τών μαθηματικών από τής ιδρύσεως τοΰ Πανεπιστημίου μέχρι τοΰ 1860. Κυρίως μέχρι τοΰ 1855 εδίδαξε, διότι ένεκα σοβαρας ασθενείας το 1855 μειέβη εις Βιέννην, οπού διέμεινε μέχρι τοΰ θανάτου του, τω 1860. Ούτος εξέδωκε σειράν μαθημα­

τικών έργων τα όποια αναφέρονται εις τήν Άριθμητ ικήν , "Αλγεβραν, Τρι­

γωνομετρίαν, Γεωμετρίαν. Ό Βοΰρης συνέτεινε πολΰ εις το να ίδρυοή το 1843 το 'Αστεροσκοπείον, δαπάναις τοΰ Έ θ ν ι κ ο ΰ ευεργέτου Βαρά)νου Γε­

ωργίου Σίνα, Γενικοΰ ΠροξεΛου εν Βιέννη. 'Από τοΰ επομένου δε έτους 1844 ανέλαβε καΐ τήν διδασκαλίαν τοΰ μαθήματος της 'Αστρονομίας εν τώ Πανεπιστήμια), διηύθυνε δε και το Άστεροσκοπεΐον 'Αθηνών.

Εις τα συγγράμματα τοΰ Βοΰρη εύρίσκομεν ορισμούς και ορούς πολΰ διαφόρους τών σημερινών π.χ. γράφε ι : «αξίωμα λέγεται πρότασις όταν ή αλήθεια αυτής είναι πασίδηλος α φ ' εαυτής, άμα εννοήση τις τάς άταιτου­

μένας εις αυτήν λέξεις. CH ενωσις δύο ή πλειοτέρων εννοιών καλείται κρίσις τοΰ νοός».

Τ ω 1872 διωρίσθη καθηγητής τών Μαθηματικών ό Ά θ α ν . Κυζικηνός, ό όποιος έγραψε Θεωρητικήν Άριθμητ ικήν και στοιχειώδη "Αλγεβραν κα\ Γείομετρίαν δια τα γυμνάσια. Παρεμπιπτόντως ας άναφέρωμεν καί τύ πε­

ρίεργοι δτι προ έξηκονταετίας περίπου εξεφοονήθη λόγος, και δη πρυτα­

νικός, περί στατιστικής, υπό τοΰ τακτικοΰ καθηγητού τής Θεολογίας Π. Ρομπότη, αναλαμβάνοντος την Ποιπανείαν τώ 1874­75.

2 9

Ούτος είναι ό πρώτος όστις ανήγαγε την στατιατικήν εις επιστήμην και εκ των ολίγων ληξιαρχικών καί εμπορικών πινάκων, κατεσκεΐ'ασε στα­

τιστικήν ήθικήν, ήτο δε και θεολόγος. Ά π ί του 1868 ­1894 εδίδαξεν ως τακτικός καθηγητής του Πανεπι­

στημίου ό Βασ. Λάκων, δστις, άφοΰ ύηηρέτησεν ως καΓηγητής Γυμνα­

σίου, ώς καθηγητής εις την Σχολήν των Ευελπίδων, εδίδαξεν ως υφηγητής του Πανεπιστημίοΐ ' Πειραματικήν Φυσικήν και μετά ταΰτα καθαρά και εφηρ­

μοσμένα μαθηματικά ώς καθηγητής αύτοΰ. Οΰτος συνέγραψε καί πλήρη σειράν διδακτικών βιβλίων δια τα Γυμνάσια, συνετέλεσε δε τα μέγιστα εις τήν καλλιέργειαν και άνάπτυξιν της 'Επιστήμης τών αριθμών εν τη ημετέρα Πατρίδι . Οτιτος έγραψε: Στοιχεία Φυσικής, Θεωρητικήν Ά ρ ι θ μ η τ ι κ ή ν Στοιχειώδη Γεωμετρίαν, Στοιχειώδη "Αλγεβραν, Κοσμογραφίαν, Συλλογήν 'Αριθμητικών Προβλιιμάτων κ.λ.π.

Τήν Θεωρητικήν 'Αριθμητικήν έ'γραψεν δτε ήτο καθηγητής έν τω Γυμναβίώ και υφηγητής. Λΰναται δε να λεχθγ) ό'τ1 ούτος προ 80 ετών ε­

δίδασκε τήν θεωρητικήν Άριθμητ ικήν εν έκτάσει και ϊσως εις μεγαλυ­

τέρον βαθμον παρ ' o u διδάσκεται σήμερον. (*) Τω 1871 διοορίσθη τακτικός καθηγητής τών Μαι^ηματικών έν τω

Πανεπιστήμια) ο Νικόλαος Νικολαΐδης, όστις θεωρείται εκ τών καλλιτέ­

ρων Ελλήνων μαθηματικών από της ιδρύσεως τοΰ Πανεπιστημίου και διεθ­

νούς φήμης ένεκα της σημαντικότητος τών επιστημονικών του ερευνών. "Εγραψε πλείστας πρωτοτύπους επιστημονικός πραγματείας εις διάφορα θέ­

ματα τής Ε π ι σ τ ή μ η ς του, πολλαι τών όποίίύν άπωλέσθησαν, ά'λλαι ανα­

γράφονται, λόγω τής μεγάλης των σπουδαιότητος εις διάφορα επιστημονικά περιοδικά, δπως π.χ. εις το τοΰ K n o b l a u c h : D i f f e r e n t i a l g e o m e t r i e . Με­

τάξι» τών εργασιών του περιλαμβάνεται και ή «Théor ie du m o u v e m e n t d' u n e f igure p lane d a n s son plan . Appl i ca t ion aux organ i s t M a c h i m ( i863) . A n a l e c t e s ou M é m o i r e s et N o t e s sur les diverses p a r t i e s d e s M a t h é m a t i q u e s » (εις 19 τεύχη). Πάντως 6 Νικολαΐδης ήτο προικισμένος με έξαιρετικήν μαθηματικήν Ίδιοφυΐαν. Εις το Πανεπιοτήμιον έδίδαξε καί ό Ί(»άννης Χατζιδάκις κατά το διάστημα 1884 μέχρι τοΰ 1914.

Οΰτος εσημείωσε σταθμόν μέγαν ίΐς τήν διδασκαλίαν τών μαθηματι­

κών έν Ελλάδι , είναι δε ό πρώτος τοΰ οποίου τα βιβλία τά διδακτικά έκυ­

κλοφόρησαν επί δεκαετηρίδας μεταξύ τών 'Ελλήνων και έγαλοΰχησαν εις τήν επιστήμην ταΰτην πληθύν διδασκάλων και πλείστους εκ τών ήδη κα­

ί*) Κατόπιν τής εφαρμογής του νέου προγράμματος, χό μάθημα τοντο δεν διδάσχε ται αυτοτελώς σήμβρον οΰτβ βίς τήν Μέσην, οΰτε είς τήν Άνωτάτην Έκπαίδευσιν­

30

θηγητών των ανωτέρων του Κράτους πνευματικών κέντρων. Ό ' Ιωάννης Χατζιδάκις ήτο πολύ συστηματικόν και συγκεντρωτικόν πνεύμα. Έ π α ρ ο υ ­

σίασεν εις την Έλληνικήν πνευματικήν κίνησιν τέλειον σύστημα διδασκαλίας αποτελούν εν δλον, εις το όποιον διακρίνει κανείς ευκόλως την ιδίαν του πνοήν και προσωπικότητα πραγματικήν.

Ό Ι. Χατζιδάκις, όστις πλην των άλλων πρωτοτύπων επιστημονικών αύτοΰ εργασιών, επλούτισε τήν έ,πιστήμην και με ϊδικόν του σημαντικόν θεο)­

ρημα της Διαφορικής Γεωμετρίας, ύπήρξεν εις εκ των πραγματικών διδασ­

κάλων της νεωτέρας γενεάς. Ή διδασκαλία αύτοΰ υπήρξε γόνιμος κατά την έποχήν εκείνην, οι δε ζώντες μαθηταί του ουδέποτε λησμονούν και μέχρι σήμερον τον εμπνευσμένον διδάσκαλον, ό όποιος ενεθουσίαζεν αυτούς και τους έκαμνε ν3 αγαπούν Ιδιαιτέρους τα μαθηματικά. Τα σΐ'γγράμματα του Ι. Χατζιδάκι έχουν την άκριβολογίαν τής εποχής του εις μέγαν βαθμόν, πράγμα τυ όποιον δεν ευρίσκει τις ευκόλως εις προγενέστερα βιβλία 'Ελλή­

νων επιστημόνων. Τα βιβλία του Ι ω ά ν ν ο υ Χατζιδάκι δια την μέσΐ)ν εκπαίδευσιν είναι

γνωστά και μέχρι σήμερον* επί πολύν χρόνον ήσαν τα μόνα εγκεκριμένα καθ ' δλον το Κράτος. 'Αλλ' ούτος, έκτος τής πλήρους σειράς βιβλίων δια τήν Μέσην Παιδείαν, εγρα\[>ε και πλείστα συγγράμματα δια τους φοιτητάς. Μεταξύ τούτων περιλαμβάνονται: «Εισαγωγή εις τήν Άνωτέραν "Αλγεβραν», «'Αναλυτική Γεωμετρία», τόμοι δυο, «Διαφορικός Λογισμός», «'Ολοκλη­

ρωτικός Λογισμός» κ.λ.π. Έ π ι πλέον δε και περί τάς 30 προηοτύπους μα­

θηματικός πραγματείας, αί δποΐαι εξετάζουν θέματα είτε τής μαθηματικής άναλύσεοις, είτε τής μηχανικής, εϊτε τής διαφορικής Γεωμετρίας κ.λ.π. Αύ­

ται έΟημοσιεύθησαν κυρίως γερμανιστί, πολλαι δέ και Ελληνιστ ί . 'Αλλ' εκτός τού Χατζιδάκι κατά τήν αυτήν εποχήν διέπρεψε και άλλος

βαθύς μαθηματικός, ό Κυπάρισσος Στέφανος, τού οποίου το πνεύμα ήτο μάλλον συν\>ετικύν και ε'ιθισμένον να εΐσχωρή εις το βάθος των διαφόρο>ν προς μελέτην προβλημάτο>ν. Ό Στέίρανος ήτο κυρίως μορφολόγος και γειο­

μέτρης. 'Από νεαράς ηλικίας εν Παρισίοις ευρισκόμενος, ήρχισε τήν δημο­

σίευσιν επιστημονικών εργασιών εις ξένα περιοδικά, δπου διαφαίνεται σαφώς ή εξαιρετική αυτού δημιουργικότης έπροκάλεσε με τάς εργασίας του και τήν προσοχήν τών ξένων, οι όποιοι ει'φήμοκ αναφέρουν αυτόν πολ­

λάκις εις τάς εργασίας των. Ό Στέφανος ήτο πρό παντός ερευνητής. Ή εξέλιξις τών Μαθηματικών 'Επιστημών εις τήν Ελλάδα φαίνεται και άπό τα κατά καιρούς εκδοθέντα συγγράμματα, τα αναφερόμενα εις τήν επιστη­

μην ταΰτην. Προφανώς, ή πρόοδος τής Επιστήμης εν τή Δύσει συνεπάγε­

ται και άντίστοιχον άνάπτυξιν παρ' ήμΐν, άλλα κατά διάφορον βαθμύν εις τάς διαφόρους εποχάς και με διάφορον διατύπωσιν. Έ α ν επί παραδείγματι,

31

λάβωμεν υπ' δψει μας συγγράμματα παλαιοτέρας εποχής διαφορικοί) και ολοκληρωτικού λογισμού, θα εΰρωμεν τον όρισμόν: καλούνται ποσότητες αμετάβλητοι εκεΐναι ων ή τιμή διαιιένει άείποτε ή αυτή... ομοίως εκείνην τήν ποσότητα την οποίαν σήμερον εις τον όλοκληρωτικον λογισμον καλοΰ­

μεν αύθαίρετον σταθεράν, εκάλουν τότε «άτρεπτον κατά βούλησιν». Τήν συνάρτησιν δε εκάλουν «συνέκθεσιν». Τήν κατά παράγοντας όλο­

κλήρωσιν εκάλουν μοιρικήν και ώριζαν αυτήν ως εχουσαν σκοπον κυρίως τήν άποσύνΐίεσιν της ολοκληρωτικής διαφοράο συνήθως εις δυο παράγοντας.

Τοιούτου είδους διατυπώσεις παρουσιάζουν δια τον ειδικον αμέσως το μέγεθος τής διαφοράς της επιστημονικής αντιλήψεως μεταξύ τής τότε και της σημερινής εποχής.

Οΰτω, εις σύγγραμμα εκδοθέν τω 1895 με τον τίτλον: Στοιχεία δια­

φορικού και ολοκληρωτικοί) υπολογισμού, προς χρήοιν των δι' έφηρμσσμε·νας επιστήμας προωρισμένων φοιτητών δίδονται ορισμοί δχι μόνον πολύ διά­

φοροι τών σημερινών, άλλα και ορισμοί εφ' ων θα ήδΰνατό τις, έστω και κατά τήν έποχήν εκείνην να κάμη σχετικός παρατηρήσεις.

Π.χ. γράφεται «Συνάρτησις» καλείται ή αλγεβρική σχέσις ή συνδέουσα δυο ή πλείονας μεταβλητός, ήτοι: εάν εις μίαν έξίσωσιν μεταξύ δυο με­

ταβλητών Ψ καί Χ, άφοΰ δώσωμεν εις μίαν οιανδήποτε τών μεταβλητών τιμήν τινά, ενρίσκομεν ή έξάγομεν τιμήν αντιστοιχούσαν δια τήν ετεραν, τότε λέγομεν δτι εκατέρα τών μεταβλητών είναι συνάρτησις τής άλλης.

Άλλα και εις το δεί'τερον μέρος του ούτον ως άνω σι^γγράμματος α­

ναφέρεται δτι: τύ ωρισμένον όλοκληρωτικον δύναται να παρασταθή γεω­

μετρικώς δια τής επιφανείας μιας καμπύλης. Διακρίνει τις εντεύθεν πόσον ελά/ιστα ήσαν καλλιεργημένοι αϊ εννοιαι τοΰ απειροστικού λογισμού. Πα­

ρατηροΰμεν δτι άπύ τήν έννοιαν τήν οποίαν δίδομεν εις ένα έπιστημονικον δρον φαίνεται πόσον παρηκολουθήσαμεν τήν σχετικήν εν τη Επιστήμη έργασίαν προς γένεσιν αντοϋ. Π.χ. ή αλλαγή τής εννοίας τοΰ δρου συνάρ­

τησίς έ'διοκε νέα σπουδαία πεδία δράσειυς εις την μαθηματικήν επιστήμην. Οΰτω, ό μαθηματικός τής σήμερον ορίζει τήν συνάρτησιν κατά τρόπον

προκαλέσαντα μεγάλην πρόοδον εις τα μαθηματικά. "Οταν λέγη δτι το Α είναι συνάρτησις τοΰ Β, δέν εννοεί δτι τύ Α εξαρτάται άπύ το Β, δπως ήννόουν άλλοτε και δπως σήμερον οι πολλοί εννοΰν. Εννοεί απλώς δτι το Α αντιστοιχεί το Β. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ τών δύο αντιλήψεων. Ή δευτέρα περιλαμβάνει τήν πρώτην, εισάγει δμιος και νέας συναρτήσεις καί μάλιστα αι οΰτα) πολιτογραφοΰμεναι, οΰτως ειπείν, εν τη επιστήμη συναρτήσεις, είναι πολύ περισσότεραι τών παλαιών.

'Αντιθέτως, εις τον διαφορικον λογισμον τον εκδοθέντα υπό τοΰ Ι. Χατξιδάκι τω 1889 εύρίσκομεν πλην τών άλλων πλεονεκτημάτων και δια­

ο 2

τυπο>σιν επιστημονικήν άνταποκρινομένην πλήρως εις την τότε επιστημονι­

κήν άντίληψιν ton­ πραγμάτοον. Ή εποχή της δράσεο.ις τών Στέφανου και Χατζιδάκι δύναται να θεα)­

ρηθη ή τρίτη περίοδος δια την εξέλιξιν των Μαθηματικών εν 'Ελλάδι. Ώ ς τετάρτην περίοδον θεωροΰμεν την της τελευταίας εικοσιπενταετίας.

Κατά την τελευταίαν αυτήν περίοδον έδρασε λίαν επωφελώς εν τη Ε ­

πιστήμη και τη διδασκαλία εν τω Πανεπιστημίω, τω Πολυτεχνεία) και τη "Ανωτάτη Ε μ π ο ρ ι κ ή Σχολά), ό Γείύργιος Ρεμούνδος, όστις εδίδαξεν ως τακ­

τικός καθηγητής από του 1912 μέχρι τοΰ θανάτου του το 1928. Cfnoç ήτο διδάκτωρ τών Πανεπιστημάον Α θ η ν ώ ν και Παρισύον, ί'πήρξε μαθητής τοΰ Borei , όστις έδωκε νέον τρόπον εις την σπουδήν της θεωρίας τών συναρ­

τήσεων. Ό Γ. Ρεμούνδος διεκρίθη ώς επιστήμων και ώς διδάσκαλος' ήσχο­

λήθη με την θεωρίαν τών άλ^γεβροειδών συναρτήσεων' έγενίκευσε καί σπου­

δαΐον θεοόρημα τοΰ Πικάρ. Οίκτος, μεταζύ τών άλλων επιστημονικών πραγ­

ματειών, έγραψε και διάφορα διδακτικά βιβλία λίαν επαγωγά: Τοιαύτα ε ίνα ι : Τα στοιχεία τοϋ διαφορικού και ολοκληρωτικού λογισμού, στοιχεία θεωρίας τών διαφορικών έξισοόσεων, Γενικοί άρχαι της θεωρίας τών ανα­

λυτικών συναρτήσεων, Μαθήματα άνωτε'ρας "Αλγεβρας, Στοιχεία αναλυτικής Γεωμετρίας κ.λ.π.

Εις το Πολυτεχνεΐον εδίδαξε καρποφόρως και ό Ν . Γεννηματάς, εΐ­

σαγαγών και τήν διδασκαλίαν της μεθόδου άκοματικοϋ λογισμού. Σήμερον τα μαθηματικά διδάσκονται εις τα Πανεπιστήμια 'Αθηνών

και Θεσσαλονίκης με ευρύτητα πολύ μεγαλειτέραν. Συντείνει, βεβαίως, εις τοϋτο καί ή επελθούσα κατά τήν τελευταίαν τριακονταετίαν πρόοδος εις τήν μαθηματικήν έπιστήμην, εις τήν οποίαν εξετάζονται τά ζητήματα με βασι­

κός εννοίας πολύ διαφόρους τών παλαιοτέρων. Εις το Πανεπιστήμιον 'Αθηνών εδίδαξεν επι δυο έτη και ό διάσημος

Έ λ λ η ν μαθηματικός κ Κ. Καραθεοδωρής, τακτικός καθηγητής τών άνον­

τέρων μαθηματικών εις το Πανεπιστήμιον ιοΰ Μονάχου. Ά π α τοΰ ?τους 1904 ήρχισε να εμφανίζηται εις τον ορίζοντα ό Κ. Καραθεοδοορής, ό όποιος μετά τάς πρωτοτύπους εργασίας τάς οποίας έδημοσίευσεν έκτοτε, προσήλκυσε το γενικον ενδιαφέρον τών απανταχού επιστημόνων, και δι= αυτόν ακριβώς τον λόγον εγένετο το επόμενον έτος (το 1905) υφηγητής, διδάξας εις το Πα­

νεπιστήμιον τοΰ G ô t t i n g e n καί της Bonn. Τω 1909 διθ3ρίσθη καθηγητής εις το Πολυτεχνεΐον τοϋ H a n n o v e r και το επόμενον έτος εις το τοΰ B r e s t a n . Μετά ταΰτα, το 1913 διεδέχΟη εις το Πανεπιστήμιον τοΰ G ô t t i n g e n τον πολύν F e l i x K l e i n , το δε 1918 εις το Βερολΐνον τον διαπρεπή F r o b e n i u s . Tò 1920 εκλήθη να οργάνωση το Πανεπιστήμιον, το όποιον επρόκειτο να γίνη υπό της Ελληνικής Κυβερνήσεως εν Σμύρνη, μετά δε τήν Μικρασια­

33

τικήν καταστροφήν, έμεινε δυο ετη εις Πανεπιστήμιον 'Αθηνών και εις το Μ. Πο?υτεχνεΐον, επιστρέψας δε εν Γερμανία εξελέγη καθηγητής εΐς το Πανεπιστήμιον του Μονάχου, όπου ευρίσκεται μέχρι σήμερον.

Σήμερον δε διδάσκουν τα μαθηματικά εις μεν το Πανεπιστήμιον 'Α­

θηνών οι κ.κ.. Ν. Χατζιδάκις, II. Ζερβός και Ν. Σακελλαρίου, Μηχανικήν δε. ό κ. Κ. Μαλτέζος, εις τό της Θεσσαλό ν ίκης 6 κ. θ . Βαρόπουλος και εις Ε. Μ. ΙΙολυτεχνεΐον οι κ.κ. Ν. Κρητικός και Α. Οικονόμου (fl936).

ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

Πρώτος Διευθυντής τοΰ 'Αστεροσκοπείου ύπήρξεν 6 Γεώργιος Βούρης, ό όποιος ήτο καθηγητής των Μαθηματικών, της μαθηματικής φυσικής καί τής 'Αστρονομίας εν τω Πανεπιστήμια). Οΰτος εδημοσίευσε και τινας άστρο­

νομικάς εργασίας πρα>τοτΰπους εΤς το διεθνούς φήμης γερμανικον περιοδι­

κόν «Astroiiomische Nachrichten» έκαμε δε και σειράν μετεωρολογικών παρατηρήσεων, τάς οποίας συνέχισε μετά ταΰτα 6 'Ιωάννης Παπαδάκης, όστις έδίδα'ξεν ως καθηγητής και άστρονομίαν εν τω Πανεπιστημίω 'Α­

θηνών. Το έτος 1858 μετεκλήθη ε'ις Ελλάδα και ανέλαβε τήν διεύθυνσιν τοΰ

'Αστεροσκοπείου ό γερμανός Julius Schmidt, ό όποιος υπήρξε μαθητής τοΰ μεγάλου αστρονόμου Argebander. Ούτος εϊργάσθη επί δεκάδας ετών εν αύτω καί προήγαγε τα μέγιστα τήν κατ' εξοχήν Έλληνικήν Έπιστήμην των άστρων δια δημοσιεύσεως είτε εΐς το προαναφερθέν περιοδικον «'Αστρο­

νομικά! Ειδήσεις», είτε είς τα «Χρονικά τοΰ Αστεροσκοπείου». Ό Schmidt ησχολήθη με παντός είδους παρατηρήσει, των πλανητών, τών διαττόντων, τών κομητών, τής Σελήνης. 'Εργασθείς ούτος υπό τον Ούρανον τής Ελλά­

δος, έκαμε πλείστα δια τήν άναβίωσιν τής 'Επιστήμης τοΰ Οΰρανοΰ. Αι εργαοί(Χΐ του συνεδέθησαν άρρήκτως μετά τοΰ 'Αστεροσκοπείου μας και μέχρι σήμερον λίαν εΰφήμως αναφέρεται το δνομά του άπυ πολλούς. Σπουδαΐον έργον αύτοΰ είναι ό τοπογραφικός χάρτης τής Σελήνης, δστις εγένετο κυρίως δια παρατηρήσεων τη βοηθεία τοΰ Ίσημερινοΰ τηλεσκοπίου Σίνα.

Βοηθός αυτού, καί μετά ταΰτα, κατόπιν σπουδών εν Γερμανία, καθη­

γητής τής 'Αστρονομίας εν τω Πανεπιστημίω ήτο ό Δημήτριος Κοκκίδης, ό όποιος ανέλαβε τήν διεύθυνσιν τοΰ 'Αστεροσκοπείου μετά τήν άπο/ίόρησιν και τον θάνατον τοΰ J. Schmidt. Ούτος ή σχολή θη πολύ ε'ις τήν 'Αστρο­

νομίαν, έδημοσίευσεν αξιόλογους εργασίας άναφερομένας εις τον "Ηλιον, εΐς τήν άνακάλυψιν ουρανίων σωμάτων δια τοΰ υπολογισμού κ. ά. Έδημο­

34

σίευσε δέ καί Μαθήματα 'Αστρονομίας και Ούράνιον Μηχανικήν. 'Από τοΰ έτους 1890 ανέλαβε την διεύθυνσιν τοϋ 'Αστεροσκοπείου

'Αθηνών ό Δ. Αιγινήτης, τοΰ οποίου ή ύπερτεσσαρακονταετής δράσις εν τω ιδρνματι τοΰτω υπήρξε λίαν καρποφόρος. Ευθύς έπεδόιίη εις την άναδιορ­

γάνωσιν τοΰ 'Αστεροσκοπείου, εις το όποιον προσέθεσε δύο ακόμη ινστιτούτα, το Μετεωρολογικον και τύ Σεισμολογικόν; ήρχισε δε την συμπλήρωσιν των δυο τούτων δι* οργάνο)ν, τα όποια ήσαν και εύθηνότερα εν σχέσει με τα τοϋ 'Αστρονομικού. Ή πρώτη μετεωρολογική εργασία εγένετο τη εμπνεύσει αύτοΰ και ήδη πολύ ευρέως εκυκλοφόρησε, κατ' αρχάς μεν γαλλιστί, έπειτα δέ εν έκτάσει ελληνιστί το δίτομον έργον του επιγραφόμενον «Το κλίμα της Ελλάδος» . Ό μ ο ί ω ς και το σεισμολογικών τμήμα εις αυτόν οφείλει την γένεσίν του, το δέ άστρονομικον επλουτίσθη με σειράν οργάνων τα όποια ήδυνήθησαν κατά πολύ να προαγάγουν την Άστρονομίαν παρ ' ήμΐν και ν ' άποκτήσωμεν έξέχουσαν θέσιν εις τον διεθνή άστρονομικον κόσμον.

Ά π ύ τοΰ 1896 μέχρι τοΰ θανάτου του υπήρξε τακτικός καθηγητής τής 'Αστρονομίας εν τω Πανεπιστήμια)" εξέδωκε και σειράν βιβλίων αστρονο­

μίας, μετεωρολογίας και άλλων μικρότερων αστρονομικών και μετεωρολο­

γικών πραγματειών απευθυνόμενων εις το πολύ άναγνωστικον κοινόν. 'Αλλ' ό Δ. Αιγινήτης διέπρεψε πολύ δχι μόνον ως διοργανωτικον

πνεύμα, άλλα και ως επιστήμων ερευνητής. Αι έργασίαι αύτοΰ, περί τοΰ προβλήματος τών τριών σημάτων, τοΰ κομήτου τοΰ Χάλεύ, τής Παλίρροιας τοΰ Ευρίπου, τοΰ μήκους, τοΰ πλάτους κ. ά., έπέβαλον αυτόν μεταξύ τών συναδέλφων του εν τη διεθνεΐ 'Επιστήμη.

Τοΰτον αποθανόντα διεδέχθη εν τη έδρα τής 'Αστρονομίας εν τω Πανεπιστημίω ό κ. Σ. Πλακίδης, εις τήν διεύθυνσιν δέ τοΰ 'Αστεροσκοπείου ό κ. Δ. Μαριολόπουλος.

ΦΥΣΙΚΗ

Ώ ς .προς τήν Φυσικην θα άναφ.·έρω μερικά παλαιότερα συγγράμματα, δπως το επιγραφόμενον «Σύνοψις Φΐ'σικής», εκδοθέν εν έ'τει 1812 υπό Κούμα όπου άναγινώσκομεν: «Ευθεία γραμμή λέγεται εκείνη τήν órtoiav δταν γράφει το κονδύλιον δεν αλλάζει δρόμον μήτε προς δεξιάν μήτε προς άριστεράν, μήτε προς τα ά'νω, μήτε προς κάτω, άλλα προάγεται πάντοτε εις τήν αυτήν κατά τα έμπροσθεν ς^οράνχ. 'Επε ιτα έχει κεφάλαια περί κα­

τηγορουμένων τών σωμάτων, εννοών ούτα) τάς γενικάς ιδιότητας, κεφάλαιον περί είδους και ύλης και ατμοσφαιρικού αέρος, περί φωτός, περί πυρός, περί. ηλεκτρισμού.

3 5

Τω 1812 εξεδόθη «Φυσική Πειραματική περιεκτική των νεωτέρων εφευρέσεων εκδοί)εΐσα ελληνιστί χάριν των αρχαρίων υπό τοΰ εν Βουκου­

ρεστίου άρχιδιδασκάλου Κ. Βαρδαλάχου τοΰ Αιγυπτίου, εν Βιέννη της Αυστρίας».

Το έτος 1816 εξεδόθη Ε π ι τ ο μ ή Φυσικής ακροάσεως ύπο Μακραίου, το έτος δε 1834 επιτομή Φυσικής εις βιβλία τρία υπό Δούκα, άοριερωμένον εις τον Καποδίστριαν με τίτλον «Ξυνωρίς, ήτοι Φυσική και Μεταφυσικής. Εις τήν Φυσικήν έ'χει και Άστρονομίαν και Μετεωρολυγίαν, ακόμη δε και, Με­

ταφυσικήν. Εις τήν Μεταφυσικήν έχει κεφάλαια περί αισθήσεως, συνειδή­

σεως κ.λ.π. Περί προσοχής και σκέψεως, περί ορέξεως και θελήσεως κ.ο.κ. Τήν δε Μεταφυσικήν χωρίζει εις οντολογίαν, τ^υχολογίαν, κοσμολογίαν, θεο­

λογίαν. Εις το κεφάλαιον τής Ψυχολογίας όμιλεΐ περί τ[>υχής και κόσμου. Ώ ς ήτο φυσικόν, ή Ελλάς, μετά τήν άπελευθέρωσιν αυτής, δεν ειχεν

ειδικούς εις εκαστον κλάδον επιστήμονας, άλλα ήσαν ώρισμένοι καθηγητά! κοινοί δια πολλά μαθήματα. Ούτε ήτο δυνατόν να γίνη άλλως. Ε π ι π ρ ο σ ­

θέτως κατά τάς αρχάς τοΰ 19ου αιώνος αι επιστήμαι φυσική­χημεία Γεω­

λογία κ.λ.π. δεν εΐχον τήν τεραστίαν άνάπτυξιν ην εΐχον άργότερον. Το δτι δεν ήσαν ειδικοί εις εκαστον μάθημα παθηγηταί, είναι και τοΰτο ένα γνώ­

ρισμα τής πνευματικής καταστάσεως τής εποχής εκείνης Δια τον λόγον αυτόν ακριβώς βλέπομεν τους διανοουμένους τής εποχής

εκείνης να ασχολούνται με ζητήματα αναφερόμενα εις έπιστήμας αΐτινες δεν έχουν μεγάλην σχέσιν μεταξύ των σήμερον, κατ' ούδένα δε τρόπον θα ήτο νοητή μία τοιαύτη άπασχόλησις τοΰ επιστήμονος. Άνεφέράμεν προη­

γουμένως τον διαπρεπή θεολόγον και κληρικόν Νικηφόρον Θεοτόκην ώς θε­

ραπεΰοντα και τήν μαθηματικήν επιστήμην. 'Αλλά οΰτος και με τήν φυσι­

κήν ήσχολήθη, γράψας μάλιστα και σχετικά βιβλία μεταξύ των οποίων και τα εξής: «Περί ηλεκτρικής δυνάμεως», «Περί μετεώρων φυσικής», «Μετα­

φυσική Γεωγραφία». Εις το Πανεπιστήμιον 'Αθηνών τα πρώτα έ'τη έδίδαξε τήν Πειραμα­

τικήν Φυσικήν ύ Λάνδερερ και Μαθηματικήν Φυσικήν ό καθηγητής τών Μαθηματικών και τής 'Αστρονομίας Γεώργιος Βούρης. Κατά το διάστημα 1844 μέχρι 1881 εδίδαξε τήν Φυσικήν εν τω Πανεπιστήμια) ό Δ. Στροΰμπος, επι τής εποχής τοΰ οποίου υπήρχε καί το «Ταμεΐον Φυσικής», ήτοι ονλ­

λογή οργάνων φυσικής τα όποια άπεκτήθησαν εκ διαφόρων δ ω ρ ε ώ ν άλλα και πάλιν το ταμεΐον τοΰτο παρ' δλας τάς προσπάθειας τοΰ Στρούμπου, ήτο πολύ πενιχρόν. Ό Στροΰμπος έδημοσίευσε κατά καιρούς διαφόρους μελετάς, εις λόγον δε τον όποιον έξεφώνησε τώ 1858, αναλαμβάνουν τήν Πρυτανείαν, έλεγεν δτι ή πρόοδος τών Φυσικών Ε π ι σ τ η μ ώ ν έξηλίχθη εις εύχάριστον σημεΤον μέχρι τότε,

36

Έ ν τούτοις ό αυτός καθηγητής, εις άλλον λόγον τον, οϊ,ωνε! παραπο­

νούμενος κατά της τότε επικρατούσης καταστάσεως μεταξύ των φοιτητών και ερευνητών, λέγει τα εξής: «Παρ' ήμΐν, ως γινώσκω εκ πείρας, πάντες οι φΟιτητα! εκλαμβάνουσι την πράγματι κα! ονόματι ύψηλήν έπιστήμην ώς μέσον πορισμού τών προς το ζην καί σχεδόν ουδείς τοΰτοον θεραπεύει την επιστήμην δι' αυτήν και μόνον». Επιτρέψατε μοι ακόμη ν' αναφέρω δτι δ Στροϋμπος το 1878 εγραψεν εις το έκδιδόμενον περιοδικον «Εστία» περί τηλεφώνων, όπου είσαγωγικώς αναφέρει τα έξης: «Καταβάλλομεν πάσαν προσπάθειαν όπως κατασι;ώμεν καταληπτό! και εις τους μή ασχολούμενους περί τα φυσικά, προς δε και εις τας κυρίας, αϊτινες δεν συνείθισαν εαυτός να άναγινώσκωσι καθαρώς επιστημονικός δίατριβάς». Εννοείται δτι τώρα δεν θα ήδΰνατο να εΐπη τα ίδια, πράγμα το όποιον φανεροονει τήν εν τφ μεταξύ έπελθοϋσαν πρόοδον εις τήν έπιστημονικήν μόρφωσιν τών Ελλή­

νων. Τον Σιροΰμπον διεδέχθη ό 'Αργυρόπουλος, όστις έγραψε και μαθή­

ματα Φυσικής 1884­88, Πειραματικήν Φυσικήν 1891­92 και Στοιχεία Φυ­

σικής. Ό 'Αργυρόπουλος εδωκεν εντελώς νέαν όψιν εις τήν διδασκαλίαν τής Φυσικής. Τα βιβλία του τής εποχής εκείνης τα πορίσματα της Επισ­

τήμης περιέχοντα, ήσαν λίαν καταληπτά και επαγωγικά εις τους σπουδαστάς. Αυτός πρώτος επλούτισε το Έργαστήριον Φυσικής με όργανα διδασκαλίας τοΰ 'Ηλεκτρικού και τής ανωτέρας οπτικής. Επειδή δε συνεκέντρωνεν άρ­

κετήν δια τήν έποχήν εκείνη ν μόρφωσιν και μεγάλην πειραματικήν ικανότη­

τα, ήρχισε συστηματικήν διδασκαλίαν τής Φυσικής και ά'σκησιν τών φοιτη­

τών εις τα πειράματα. Εις τήν προαγωγήν τών Φυσικών Επιστημών εν Ελλάδι συνετέλεσε τα μέγιστα ό 'Αργυρόπουλος, και δια τής διοργανώσεως σειράς διαλέξεων εν τω «Παρνασσώ», του οποίου επί πολλά ετη υπήρξε Πρόεδρος.

Σήμερον αΐ Φυσικά! Έπιστήμαι εσχον καί εν Ελλάδι μεγάλην εξέλιξιν, άκολουθοΰσαι βεβαίως και τήν έν τώ μεταξύ συντελεσθεΐσαν εν Ευρώπη κα! 'Αμερική τεραστίαν άνάπτυξιν αυτών. Τα εργαστήρια Φυσικής τοΰ Πανεπιστημίου 'Αθηνών κατά πρώτον λόγον και τοΰ Ε. Μ. Πολυτεχ­

νείου έπειτα, έχουν πλουτισθή με νεώτατα όργανα έρεύνης, μάλιστα δε τα πρώτα, μετά τον παγκόσμιον πόλεμον, επλουτίσθησαν με όργανα, τα οποία ολίγα τών άλλων Κρατών τών συναφών με τήν 'Ελλάδα εχουσι σήμερον.

Το)ρα τήν Φυσικήν εν τώ Πανεπιστήμιο) διδάσκουν οι κ.κ. Β. Αιγι­

νήτης, Δ. Χόνδρος κα! Γ. 'Αθανασιάδης εν δε τώ Πανεπιστήμιο) Θεσσαλο­

νίκης οι κ.κ. Ν. Περράκης κα! Έν τώ Πανεπιστήμιο) 'Αθηνών υπάρχει κα! χωριστή έδρα Φυσικο­χημείας τήν διδασκαλίαν τής οποίας έχει αναλάβω ό κ. Γ. Καραγκούνης.

37

ΧΗΜΕΙΑ

Άπο απόψεως διδασκαλίας της Χημείας εν Ελλάδι κατά την τελευταίαν έκατονταετίαν δυνάμεθα να διάκρινα)μεν τρεις περιόδους.

Ή πρώτη αρχίζει από της ιδρύσεως τοΰ Πανεπιστημίου 'Αθηνών, ο­

πότε το πρώτον εδίδαξεν αυτήν, άπο τοΰ 1837, ό Λάνδερερ, ό οποίος και εξέδωκε Δίτομον Χημείαν το 1842­1844, ήτις και άντεκατέστησε τα εγχει­

ρίδια τα όποια ύπήρχον τότε. 'Αλλ' ή περίοδος αυτή, δεν δυνάμεθα να ε'ί­

πωμεν ότι επέφερε μεγάλην μεταβολήν εις την τότε κρατούσαν κατάστασιν εις τό σημεΐον αυτό.

'Από τοϋ έτους δμως 1863, οπότε διωρίσθη ώς υφηγητής και μετά ταΰτα καθηγητής ό 'Αναστάσιος Χρηστομάνος, τα πράγματα ήλλοξαν αρ­

κετά. ΤΙ δευτέρα αυτή περίοδος εσήμανε νέον σταθμόν εις τ,ήν άνάπτυξιν της Χημείας εν τη ημετέρα χώρο,' δια της ιδρύσεως υπό του Α. Χρηστομά­

νου τοϋ Χημείου τοϋ Πανεπιστημίου τώ 1883. Ό Χρηστομάνος εισήγαγε τήν έργαστηριακήν ασκησιν τών φοιτητών και δια προηην φοράν οΰτοι εΗεπαιδευοντο συστηματικώς εις τήν επιστήμην ταΰτην.

Ό Χρηστομάνος εδημοσίευσε και πλείστος επιστημονικά; εργασίας ανα­

φερόμενος εις χημικά ζητήματα, εξέδο)κε δε τφ 1887 και δίτομον χημείαν άνόργανον καί όργανικήν. Έκτος αΰτοϋ τοϋ βιβλίου έγραψε και «Εΐσαγω­

γήν εις τήν Χημείαν;» καί «'Αναλυτικούς Πίνακας». Παρετήρησε δε αυτός το πρώτον εις τήν Θήραν το 1806 κατά τήν εκρηξιν τοϋ ί'φαιστείου τήν ϋ­

παρξιν προϊστορικών κατοικιών' ΐήν άνακάλυψίν τοί' ταυτην αναφέρουν πλείστα γεα)λογικά συγγράμματα.

Κατά τήν εποχήν εκείνην ώς χημικός διεκρίνετο και ό Λέων. Δόσιος, τήν δε καλλιέργειαν της Φαρμακευτικής Χημείας έκαμαν οι Γεώργιος Ζα­

' βιτσιανος, Γ. Κρίνος και προ πάντων ό 'Αναστάσιος Λαμβέργης, όστις με­

γάλως συνετέλεσεν εις τήν συστηματοποίησιν τοϋ κλάδου τούτου της Χη­

μείας, έξε:τέλεσε τάς αναλύσεις τών πλείστίον μεταλλικών υδάτων της Ελ­

λάδος και έπι σειράν όλην ετών εδίδαξε τήν Φαρμακευτικήν Χημείαν λίαν επωφελώς εν τώ Πανεπιστήμιο). Βοηθός και συνεργάτης αύτοϋ πολύτιμος υπήρξε και ό Τηλέμαχος Κομνηνός, εργασθείς συστηματικώς δια τήν άνάπ­

τυξιν της χημικής επιστήμης εν Ελλάδι. Ό τελευταίος οΰτος εγένετο και καθηγητής της Χημείας εν τώ Ε. Μ. Πολυτεχνείο).

Ή τρίτη περίοδος της αναπτύξεως και εξελίξεως της επιστήμης ταύτης εν Ελλάδι περιλαμβάνει τήν σύγχρονον εξέλιξιν αυτής. "Ηδη διδάσκεται ή ανόργανος Χημεία εν τώ Πανεπιστήμια) 'Αθηνών υπό τοϋ Καθηγητού κ. Κ. Ζέγγελη, ή δε οργανική υπό τοΰ καθηγητού κ. Ματθαιοπούλου ή δε Φαρμακευτική Χημεία άπο τον κ. Ε. Εμμανουήλ. Εις το Χημικον Τμήμα

38

του Πανεπιστημίου διδασκουσι κ»αί οι έκτακτοι τώ καθηγητά! κ.κ. Σ. Γα­

λάνης, Κ. Παπαϊωάννου και ό Τσακαλώτος. Και εν τω Πολυτεχνεία) υπάρ­

χει ιδιαιτέρα Σχολή της οποίας δ σκοπός είναι κάπως πρακτικότερος, ουχ ήττον όμως δεικνύει τήν ροπήν τήν οποίαν έ'λαβεν ή Χημεία εις μίαν χώραν ή οποία δεν έχει να παρουσίαση και μεγάλην βιομηχανίαν. Εις τύ Πολυτεχνεΐον διδασκουσι Χημείαν οι κ.κ. Κ. Βουρνάζος, Κ. Βέης, Α. Βα­

ροΰνης. Π. Ζαχαρίας και άλλοι.

ΒΟΤΑΝΙΚΗ, ΖΩΟΛΟΓΙΑ, ΓΕΩΛΟΓΙΑ, ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑ.

Συναφής προς τήν άνάπτυξιν των προαναφερθεισών θετικών Επισ­

τημών υπήρξε και ή εξέλιξις κατά τήν τελευταίαν εκατονταετηρίδα των Ε ­

πιστημών τούτων. Πρέπει όμως να τονισθή δτι κατά τα πρώτα έ'τη μετά τήν άπελευθέρωσιν της Ελλάδος από τον Τουρκικυν ζυγόν, οι άνθρωποι δεν εδείκνυον πολύ ενδιαφέρον δια τήν Έπιστήμην, και τοΰτο διότι δεν είχε προηγηθή σχετική εργασία ή οποία θα ανέπτυσσε το επιστημονικον ενδιαφέρον τών ανθρώπων. Δι' αυτόν ακριβώς τον λόγον και οι επιστήμο­

νες τών πρώτων δεκαετηρίδων περιορίζονται εις τήν εκδοσιν στοιχειωδών βιβλίων και άλλων εντύπων με τα όποΐα προσεπάί)ουν να διεγείρουν τύ επιστημονικών ενδιαφέρον τών συγχρόνων των.

Οΰτω, προ 50 και πλέον ετών εξεδόθη υπό Π. Κωνσταντινίδου, Κα­

θηγητού τών Φυσικών και της Χημείας παρ' ά'πασι τοις εν 'Αθήναις Γυμ­

νασίοις, βιβλίον με τον τίτλον: «Ή Επιστήμη», ήτοι γνώσεις εκ της Φυ­

σικής, Χημείας, Γεωγραφίας, Κοσμογραφίας, Γεωλογίας, Βοτανικής κ.λ.π. εν τω προλόγω τοϋ οποίου παραπονείται ό συγγραφεύς δια τήν «μάθειαν εν Ελλάδι, γράφων τα ακόλουθα: «"Αν και ζώμεν κ.λ.π. εν μέσω πεφω­

τισμένων, εν τφ τέλει τοΰ γονιμότατου εις επιστημονικά', άνακυλύψεις δε­

κάτου εννάτου αιώνος, ημείς, ων οι πρόγονοι έθεσαν τάς πρώτας βάσεις τών θετικών επιστημών, μένομεν ενεοί εις παν επιστημονικον άκουσμα, προασπιστήρα άείποτε έχοντες τήν εκ της αμάθειας πηγάζουσαν σιγήν, μή δυνάμενοι ουδέ να παρακολουθώμεν τήν πρόοδον τών νεωτέρων ανακαλύ­

ψεων, ων πλεΐσται παρέρχονται εν αγνοία ημών. Αίτιον δε τούτου, ως νο­

μίζω, είναι ου μόνον ή προς τάς επιστήμας ολιγωρία ημών, άλλα και ή ελλειψις συγγράμματος καθιστώντος τάς επιστήμας δημώδεις και τοις πασι προσιτάς»'

'Αναφερών δε μεταξύ τών άλλων και το γνωστόν παράδειγμα τοΰ "Εδισσον δστις αφηρημένος εις το εργαστήριόν του έλησμόνησε να παραστη κατά τήν ωραν της τελετής τών γάμων του, γράφει τα εξής : «Εδέησε τότε

_J9_ * οϊ κεκλημένοι και ή νεόνυμφος επί κεφαλής να ύπάγωσι να κροΰσωσι την θύραν του χημείου τοΰ νέου σοφοϋ, τού υπέρ το δέον αφηρημένου και να τοΰ ίπενθυμίσωσιν δτι υπάρχουν στίγμα! εν τφ βία) κατά τάς οποίας πρέ­

πει κανείς να άφίνη κατά μέρος την φυσικήν κα! τα πειράματα». Όλό­

κληρον δε το βιβλίον τοϋτο είναι ένας συνεχής διάλογος μεταξύ πατρός κα! τέκνου εις το όποιον προσπαθεί ό πατήρ να διεγείρη εις τήν \|>υχήν τον υΐοΟ του το ενδιαφέρον προς την επιστήμην.

Καθηγητής της Βοτανικής εν τω Πανεπιστήμια,) 'Αθηνών δκορίσθη το 1838 ό Γερμανός Φράας, ό οποίος και εδίδαξε συστηματικώς το μάθημα τοΰτο γράψας κα! διαφόρους μονογραφίας, και το βιβλίον Flora Classica;

δπου συγκρίνονται τα ονόματα ποϋ έδωσαν εις τα φυτά οι αρχαίοι συγ­

γραφείς προς τα των νεωτέρο)\\ Όμοία)ς εξέδωκε και Στοιχεία Βοτανικής και περιγραφήν τών εντοπίων κα! ιατρικής χρησίμιον φυτών, προς χρήσιν των φοιτητών.

Βραδυτερον καθηγητής του μαθήματος τούτου ήτο ύ Λάνδερερ, δστις ήτο και καθηγητής της Χημείας. Το 1845 εξέδωκεν Έγχειρίδιον Βοτανικής, ειργάσθη δε κα! ό ίδιος εις τήν επιστήμην ταυτην. Υποδιαιρεί τύ βιβλίον τοΰτο εί,ς δυο μέρη, τήν φυσικήν Βοτανικήν και τήν εφηρμοσμένην. Τήν τελευταίαν δε ταυτην χωρίζει εις άγρονομικήν, ιατρικήν κα! οϊ.κονομικήν.

Ό Βοτανικός Κήπος και ή φυσιογραφική 'Εταιρία ιδρυθησαν υπό τοΰ Φράας.

Τω 1853 εξεδύθησαν Στοιχεία Βοτανικής, περιέχοντα τήν οργανογρα­

φίαν, φυσιολογίαν και ταξινομίαν τών φυτών, υπό Χριστόφορου Λαβράνου ιατροχειρουργοϋ κα! καθηγητού τής Βοτανικής κα! οργανικής ιατρικής ύλης εν τω Τονίφ ΙΙανεπιστημίω. Έ ν τφ προλόγω του δμως αποδεικνύεται δτι ήγνόει τήν σχετικήν τότε βιβλιογραφίαν διότι γράφει δτι είναι τύ πρώτον έργον ποϋ εκδίδεται εν 'Ελλάδι, ενώ υπάρχουν πρύ αύτοΰ τα τών Φράας κα! Λάνδερερ.

Τφ 1848 δια>ρίσθη καθηγητής ό ποιητής Όρφανίδης, όστις ειχεν άποσταλή ώς υπότροφος εις Παρισίους ϊνα σπουδάση φιλολογίαν και επε­

δόθη εις τήν μελέτην της Βοτανικής πλησίον διασήμων τότε επιστημόνων . Ό Όρφανίδης περιώδευσε διάφορα μέρη τής Ελλάδος προς μελέτην και σπουδήν τών φυτών αυτής, συλλέξας αρκετά εκ τούτων κα! δημοσιευσας σχετικήν εργασίαν επ! τής Ελληνικής χλωρίδος.

Ό Όρφανίδης, εις εκθεσίν του πρύς τήν Πρυτανείαν περί τοΰ τάξει ­δίου του δια συλλογην φυτών, έγραφε τό 1862 δτι οι ξένοι οΐ περιηγούμενοι την Έλληνικην χα')ραν και γνωστοί γίνονται κα! δοξάζονται δια τών ερευ­

νών περί τα φυτά τής Ελλάδος, ημείς δέ, άμελοΰντες τους υπό τους πόδας μας θησαυρούς της φύσεως, δικαίως ϊσως άποκαλούμεθα υπ ' αυτών ή­

40

μιάγριοι. Τον Όρφανίδην διεδέχθη εν τω Πανεπιστήμια) ό Σπ. Μηλιαράκης το

έ'τος 1898, δστις εμελέτησε τα υποθαλάσσια φΰκη της Ελλάδος και μετέ­

φρασε το κλασικον σύγγραμμα της Βοτανικής του Straschmurger. Έδίδαξε Άνατομίαν και Φυσιολογίαν των Φυτών, συνέγραψε δε και άρκετάς πρω­

τοτύπους εργασίας προαγαγών οΰτως κατά πολν την Βοτανικήν, ή δε Ελ­

ληνική Χλωρις εδωκεν άφορμήν να μελετήσουν την Ελλάδα πολλοί ερευ­

νηταί. Σήμερον δε το Βοτανολογικον Έργαστήριον του Πανεπιστημίου είναι αρκετά πλοΰσιον, γίνεται δε σημαντική εργασία τόσον εν αυτώ υπό την διεΰθυνσιν τοΰ Καθηγητού κ. Ι. Πολίτη όσον και εις τάς αλλάς συ­

ναφείς υπηρεσίας εϊτε τοΰ Υπουργείου Γετοργίας είτε εν ττ| Ανωτάτη Γεο> πονική Σχολή, οπού διάφοροι ειδικοί ασχολούνται εις την λεπτομερή με­

λέτην των φυτών τής "Ελλάδος, είτε και εν τω Πανεπιστημίω Θεσσαλονί­

κης δπου άρκοΰντα^ς προάγεται και αναπτύσσεται ή Επιστήμη αυτή. Και ή Ζωολογία εσχε τελευταίως ανάπτυξιν εν τη ημετέρα χώρα. Κατά

τον 19ον αιώνα δυνάμεθα να εϊπωμεν δτι διάφοροι ξένοι ήσαν εκείνοι οΐ όποιοι εϊργάσθησαν καί έγραψαν σπουδαιότατα έργα επί του (Ζητήματος αΰτοϋ.

Ό Δρ. Ράϊ'ζερ, επιμελητής των φυσιογραφικών Μουσείο)ν τής Βοσνίας, έγραφε σπουδαιότατον βιβλίον με τον τίτλον <Ornis Balcanica» I I I . Griechenland und die Griechischen Inseln, εν τω όποίω περιγράφει τα διάφορα είδη πτηνών ά'τινα απαντώνται εν Ελλάδι. "Αλλο επίσης βιβλίον είναι καί το επιγραφόμενον Ex'pédition scientifique de Morée, ήτις είναι ή πρ<ύτη ουγγραφή ήτις εδημοσιεΰθη τω 1832 καί γράφει δια την πανίδα τής Πελοποννήσου. 'Επίσης ό επιμελητής τοΰ φυσιογραφικοΰ Μουσείου τοΰ Πανεπιστημίου 'Αθηνών Dr. Heldreich, εδημοσίευσεν έργον σπουδαΐον με τον τίτλον La faune en Grèce. Επίσης και Έλληνες τίνες έγραψαν διαφόρους μονογραφίας σχετικάς, δπως ό καθηγητής εν τω Πα­

νεπιστημίω Αθηνών Ν. 'Αποστολίδης. Οΐ'τος διωρίσθη καθηγητής το πρώτον εις τα εν 'Αθήναις Γυμνάσια,

έπειτα δε, από τοΰ έτους 1894, εν τφ Πανεπιστήμια), δπου και εδίδαξε συστηματικώς τήν Ζωολογίαν, δημοσιεΰσας διαφόρους εργασίας και άντι­

προσωπεΰσας τήν 'Ελλάδα εις διάφορα συνέδρια. Οΰνος εδίδα'ξεν εν τφ Πα­

νεπιστήμιο) 22 ετη και έχρημάτισε διευθυντής καί τοΰ Ζωολογικού Μου­

σείου. Αι εργασίαι αύτοΰ ήσαν αϊ : Ζωολογίαι προς χρήσιν τών μαθηιών τών Γυμνασίων. «Όποία τις ή

θέσις τών οφιαστέρων εν τοΐς εχινοδέρμοις», «La Pêche en Grèce», «'Ανατομική και εμβρυολογία τών σκοοληκοειδών», «La Grèce Maritime» κ. α. Σπουδαίως συνετέλεσεν εις τήν διάδοσιν τής Ζωολογίας εν Ελλάδι

4 1

δια διαφόρων εκλαϊκευτικών άρθρων του εις εφημερίδας και περιοδικά, και δια διαλέξεων εν τω Σύλλογο;» «Παρνασσφ», καί δυνάμεθα να εΐπωμεν δτι ήτο εις εκ των καλυτέρων εκλαϊκευτικών τών Φυσικών Ε π ι σ τ η μ ώ ν .

Σπουδαίως επίσης ε'ιργάσθη δια διαφόρων συγγραμμάτων και εργα­

σιών ό Ν. Γερμανός, δστις ήτο και διευθυντής του Ζωολογικού Κήπου. Έδίδαξεν επί πολλά ετη ζωολογίαν εκδώσας και βιβλίον Ζωολογίας δια τους φοιτητάς ό κ. Θ. Σκούφος. Τώρα διδάσκει το μάθημα τοΰτο εν 'Α­

θήναις ό κ. Γ. Πανταζής καί εν Θεσσαλονίκη ό κ. Γ. 'Αθανασόπουλος. Τέλος ν>α προσν>έσο)μεν και ολίγα δια την άνάπτυξιν της Γεωλογίας

καί της 'Ορυκτολογίας κατά την διαρρεΰσασαν έκατονταετίαν. Παραλλήλως προς την άνάπτυξιν τών άλλων θετικών επιστημών έβαινε

και ή εξέλιξις και τών δυο τούτων σπουδαίων επιστημονικών κλάδων. Και μολονότι κατ" αρχάς ό πλούτος ό γεωλογικός και ορυκτολογικός, ορυκτο­

λογικός καί παλαιοντολογικός τον οποίον εκρυπτεν ή ημετέρα χώρα εις τους κόλπους της ήτο άγνωστος εις την έπιστήμην, ολίγον κατ' ολίγον πλείστοι όσοι "Ελληνες ένδιεφέρθησαν δια τον κλάδον τούτον της Ε π ι σ τ ή μ η ς .

Ά π υ τοϋ 1845 διετέλεσε καθηγητής εν τφ Πανεπιστήμια) επί 47 ετη ό Η ρ α κ λ ή ς Μητσόπουλος, καθηγητής της Γεωλογίας και 'Ορυκτολογίας. "Ηδη από του 1808 ό διδάκτωρ τοΰ Πανεπιστημίου 'Αθηνών Κ. Μητσό­

πουλος εστέλλετο εις Ευρώπη ν δια να σπουδάσω Φυσικός Έπιστήμας και κυρίως γεολογίαν. 'Επιστρέφει εις τήν Ελλάδα και διορίζεται τω 1875, κατ' αρχάς μεν έκτακτος, έπειτα δε τακτικός καθηγητής της Γεωλογίας και ορυκτολογίας. Ό Κ. Μητσόπουλος εδίδαξε και εν τώ Πολυτεχνεία), τύ οποίον διηυθυνεν επί πολύ και μετά τύ 1910, οπότε απεχώρησε της θέσεως τοΰ Πανεπιστημίου. Οΰτος διεκρίθη και ως επιστήμων και ώς διδάσκαλος καί ώς συγγραφεύς περισπούδαστων δια τήν εποχήν του έ'ργων.

Αι σπουδαιότεραι τών εργασιών του είναι: «Περί θείου της Σικελίας*, < Περί μεταλλουργείων, μεταλλείων, ορυχείων και λατομείων», «Γεωλογική διαμόρφωοις τοΰ Ελληνικού εδάφους κ. α. Πλεΐσται εργασίαι του εδημο­

σιευί)ησαν γερμανιστί, συνέγραψε δε «Στοιχεία 'Ορυκτολογίας», 2 τόμοι, 1893­1894, και Στοιχεία Γεωλογίας», %2 τόμοι, κατά τήν αυτήν περίοδον. Σπουδαίως συνέβαλε εις τήν προαγωγήν τών Επιστημών αυτών και ό προ τίνος αποθανών καθηγητής Κ. Κτένας, διδάξας από της αποχωρήσεως τοϋ Μητσοπο\)λου τα δυο αυτά μαθήματα επί πολλά ετη εν τώ Έ θ ν ι κ φ Πανε­

πιστήμια). Ή δρασίς του εν τη Ε π ι σ τ ή μ η υπήρξε γονιμωτάτη. Σήμερον διδάσκουσιν εν τφ Πανεπιστήμια) ό Καθηγητής κ. Θ. Σκοΰφος και ό κ. Γ, Γε(οργαλάς, δστις διεδέχθη εις τήν έ'δραν τον Κ. Κτεναν. Σήμερον δε ύπάρχουσιν αρκετοί επιστήμονες ασχολούμενοι με σχετικός μελετάς εν τω Πανεπιστημίω 'Αθηνών, εν τφ Πολυτεχνείω, εν τφ Πανεπιστήμια) Θεσσα­

42

λονίκης και παρά τη Γεωλογική" Υπηρεσία τοΰ Κράτους. Βεβαίως, πολλά και σημαντικά ­θα παρέλειψα, άλλ3 δπως εν αρχή

είπον, σκοπός μου είναι να δώσω έστω και άμυδραν εικόνα της εξελίξεως, χωρίς να επιμένω εις την δράσιν ενός εκάστου.

Παρατηρώ ότι ύπήρχον άνέκα{)εν δυο τάσεις εις την διδασκαλίαν εν τω Πανεπιστήμιο). Ή μία προήρχετο εκ τη; πεποιί)ήσεως εις το δτι ή αλήθεια πηγάζει εξ ολοκλήρου εκ τοΰ πειράματος και εν γένει εκ της παρατηρήσεως, ή άλλη εβασίζετο εις το ότι συντείνει εις τινας αληθείας τό πείραμα αλλ3 ή θεμελίωσις πηγάζει εκ της θεωρίας. Αι τάσεις αΰται, φυσικά, προκύπτουν και από το είδος τών σπουδών εις ας έχει τις άσχοληθή.

Όφείλω, εν συμπεράσματι, να τονίσω ΰτι αί φυσικομαθηματικά! επισ­

τήμαι εν Ελλάδι προώδευσαν κατά τα τελευταία έ'τη με ταχι>τητα εξαιρε­

τικήν. Οι εν Ελλάδι επιστήμονες άμιλλώνται με τους καλλίτερους εν τή Δΰσει συναδέλφους των, γίνεται δε το')ρα επιστημονική εργασία προκαλού­

σα τήν εκτίμησιν τών ξένων. Και δια να ΐδωμεν τοΰτο δεν εχομεν εΐμί| να ανατρέξωμεν εις διάφορα

επιστημονικά ξένα συγγράμματα και περιοδικά, όπου θα άνεΰρωμεν ανα­

φερομένους λίαν εύφήμως συγχρόνους "Ελληνας επιστήμονας. Συνέβη εις τήν Ελλάδα δ,τι καί εις άλλας χώρας: βραδεία κατ' αρχάς εξέλιξις της επισ­

τήμης, κατόπιν όμως άνάπτυξις τάσεως ικανής προς παρακολοΰθησιν τής διεθνούς Επιστήμης,

"Ας εΰχηθώμεν οι νεώτεροι να υπερβούν τους συγχρόνουο.

π. ΖΕΡΒΟΣ

II

ΛΟΓΟΙ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙ!

Δ. Σ. Μ Π Α Λ Α Ν Ο Υ ΜΕΛΟΥΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

ΛΟΓΟΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ ΕΚΦΩΝΗΘΕΙ! Τ Η Ι 25η ΜΑΡΤΙΟΥ 1936 (ΐ)

Συμφώνως προς από 19 Μαρτίου 1872 ληφθεΐσαν άπόφασιν τον Φι­

λολογικού Συλλόγου «Παρνασσού» όπως ή εθνική εορτή εορτάζεται κατ' έ'τος καΐ εν αύτώ, συνήλθομεν απόψε εις την αινούσαν αυτήν δια να εορ­

τάσωμεν την ήμέραν των ιερών αναμνήσεων και των ευφρόσυνων άμα ελ­

πίδων, δια vu πανηγυρήσωμεν τήν έπέτειον της εθνικής εορτής ή οποία σκο­

πιμώτατα, δια βασιλικού διατάγματος τοΰ 1838, καθωρίσθη να συνεορτά­

ζεται με τήν εορτήν τοΰ Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, προς ενδειξιν των μεταξύ έθνους και εκκλησίας άρρηκτων δεσμών.

'Ομολογώ οτι μετά δέους άπέβλεψα εις τήν παράκ/^ησιν της εφορείας τοΰ συλλόγου όπως εΐπω κατά τήν συνάθροισιν ταΰτην τον προσήκοντα λόγον, αναλογιζόμενος το δυσχερές τοΰ δια λόγων εγκωμιασμοΰ της ύπερ­

?άμπρου εκείνης εποποιίας, προ της οποίας έμειναν έκθαμβοι οι σύγχρονοι και τήν οποίαν ολόκληρος ό κόσμος, μέχρι συντέλειας των αιώνων, Ό α θαυ­

μάζη και άνυμνή" πράγματι τίς λόγος δύναται επαξίως να άναπαραστήση το ΰψος τοιοιίτων κατορθωμάτων και ποία ανθρωπινή γλώσσα να άνυ­

μνήση τοιαύτας υπεράνθρωπους πράξεις; Και πώς εις μικρόν διάστημα χρό­

νου να παραστήσω τα πο?ιυετή μεγαλουργήματα και τάς ανυπέρβλητους αυτο­

θυσίας, τους ηρωισμούς και τας εγκαρτερήσεις, τας χαράς και càç λΰπας(

τάς ελπίδας και τάς απογοητεύσεις της ενδόξου εκείνης γενεάς, της οποίας ή ήρωϊκή δράσις κατέστη άναηέρα παντός εγκωμίου;

Με τήν πεποίΦησιν όμως ότι ή ύπόμνησις ύπερλάμπρων πράξεων, όσον και αν είναι αύται γνωσται και μυριόλεκτοι, έχει πάντοτε τι τό συγκινούν και τό διδάσκον, λαμβάνω τύν λόγον δια να επιτελέσωμεν τα όσια και τα νόμιμα προς τους ά­θανάτους νεκρούς, οι όποιοι από της πτώσεοος της βα­

(1) Κατά τήν σύνταξιν τοΰ προκειμένου λόγου είχον ύπ' όψει και τους έκφωνηθέντας επί τχ\ εθνική έορτη λόγους διαφόρων ρητόρων και μάλιστα τον άβιμνήστου Σπ. Λάμπρου. (Τα 'Ελευθέρια, Λόγοι και άλλα επί τη έθνΐ'/η έορτη ιής 25 Μαρ­τίου, 1891 ­ 1910, Αθήναι 1911).

46

σιλίδος μέχρι σήμερον συνετέλεσαν, κα{Γ οιονδήποτε τρόπον, εϊ,ς την πα­

λιγγενεσίαν τοΰ "Εθνους. 'Ως ελεγεν ό αείμνηστος βασιλεύς Γεώργιος ό Α.', άποκαλύπτων τον

ανδριάντα τοΰ Μιαούλη εν Σύρω τη 23η 'Απριλίου 1889: «'Ιερόν παντός "Εθνους καθήκον είναι να ένθυμήται τους ένδοξους

αυτού άνδρας. Ή μνήμη αυτών κρατύνει την φιλοπατρίαν, εμπνέει μεγα­

λοφροσΰνην και εξεγείρει την χαράν δτι ανήκει εις έθνος, το όποιον παρή­

γαγε τοιούτους άνδρας. Ή άνάμνησις ανδρών, οϊτινες εκίνησαν καί τους ευγενέστατους παλμούς της καρδίας του έθνους, αναπολεί, εΐς την διάνοιαν tó5v απογόνων την ήρωϊκήν αυτών άνδρείαν, εις την οποίαν οφείλεται φόρος ευγνωμοσύνης και θαυμασμού.»

Και εν πρώτοις ά'ς στρέψωμεν ευγνώμονες την μνήμην προς τού| προ­

δρόμους της εθνικής αποκαταστάσεως, ώς δύναται να χαρακτηρισθούν πάντες δσοι, κατά το τετρακοσαετές διάστημα της μαύρης δουλείας, εμό­

χθησαν, υπέφεραν, εμαρτΰρησαν υπέρ πίστεως και πατρίδος. Τετρακόσια ολόκληρα ετη υπέφερε τα πάνδεινα το δύσμοιρον γένος υπό πτέρναν. τοΰ κατακτητοΰ' επί τετρακόσια ολόκληρα ετη ό εθνισμός κατεπιέζετο, ή θρη­

σκεία ήπειλεΐτο, οι ιεράρχαι εταπεινούντο, οι προύχοντες περιυβρίζοντο, οι νέοι έστρατολογούντο δια της βίας, αι γυναίκες έσύροντο εις την άτίμωσιν, αϊ παρθένοι επωλούντο εΐς τάς αγοράς ώς δούλα ι, τα βρέφη ήρπάζοντο από τών κόλπων των μητέρων των, αϊ οικία ι ελεηλατούντο, οι ναοί εσυ" λοΰντο, τα χωρία ήρημοΰντο, οι άγροι κατεστρέφοντο. «Ερμιά, θάνατος καί φρίκη,» ιδού εις ολίγας λέξεις ή εικών τοΰ δουλεύοντος γένους, κατά την παραστατικωτάτην εκφρασιν τού ποιητοΰ.

ΤΙ φρικτή τυραννία εΐχε γεμίσει με πένθος βαι)ύ ολην αυτήν την ϊε­

ράν γήν τού φωτός και τοΰ ηλίου. Τα πάντα εμάραινεν ή καταθληπτική τοΰ τυράννου πνοή' μόνον εν δεν κατώρθωσε να μαράνη, άλλα τουναντίον, ετι μάλλον ήναπτε : τήν φλόγα της πίστεως και της ελπίδος τού δουλεύοντος γένους, το όποιον, παρ' δλας τας πιέσεις καί παρ5 όλα τα μαρτύρια, δεν εξηντλεΐτο,, δεν άπέκαμεν, άλλα με καρτερίαν και πεποίθησιν ανέμενε προ­

σεχή τήν ήμέραν τής εθνικής αναστάσεως. "Οπως εψαλεν ή λαϊκή μούσα

« 'Ακόμη τονζ' την ανοιξι, ραγιάδες, ραγιάδες,

« τον ιο το καλοκαίρι, καϋμένη Ρούμελη . »

Έκαστη βαρβαρότης καί εκαστον κτύπημα τοΰ τυράννοσ ήνοιγε μίαν πληγή ν και ενα πόνον, αλλ1 ήνοιγε συγχρόνως μαι μίαν θυρίδα εκδικήσε­

ως πανελληνίου.

47

Ή απειλή και αϊ καταπιέσεις, οι διωγμοί και αι. σφαγαί δεν ίσχυσαν να σβέσουν tò ά'σβεστον της ελευθερίας πΰρ, που εκόχλαζεν εις τα στήθη των ραγιάδων. Τουναντίον τα φοβερά εκείνα δεινοπαθήματα ουδέν άλλο κατώρθωσαν ή να σχηματισ\θή πανελλήνιος ή πεποίθησις ότι :

καλύτερη μιας ώρας έλεύ&ερη ζωή

παρά ααράνια χρόνους σκλαβιά καί φυλακή.

Το γένος εδούλευεν, άλλα συγχρόνως είργάζετο δια την άποτίναξιν τοΰ ζυγού' επί '400 ετη υπέσκαπτε με ύπομονήν τα θεμέλια 'της ε'ιρκτής, εις την οποίαν ήτο εγκεκλεισμένον, έ'ως ότου, επί τέλους, επεχείρησε να κατάρριψη τα τείχη αυτής όταν εσήμανεν ή ώρα. "Εκαστος ήμιλλατο να προσφέρη δ,τι ήδΰνατο εις τον βωμον της πατρίδος' και ό εις προσφέρει τους καρπούς τοΰ πνεύματος του, άλλος τον ιδρώτα της εργασίας του, άλλος τον δια μυρίων μόχθων κτηθέντα πλούτόν του, άλλος τα λάσια στήθη του και αυτήν τήν ζωήν του. Πώς αληθώς να μή πονέσωμεν, δπως λέγει ο Κ. Παπαρρηγό­

πουλος, και να μή θαυμάσωμεν τας σιδηράς εκείνας γενεάς, α'ίτινες επί ε­

καντοταετηρίδ&ς ολας κατεδικάσθησαν άλληλοδιαδόχως εις τήν τΰχην τοΰ απεγνωσμένου έπαναστάτου ή τοΰ σπαίροντος θύματος ή τουλάχιστον τοΰ ασπόνδου συνιομότου; Καί πώς να μή στρέψωμεν ευγνώμονα τήν διάνοιαν προς τήν εκκλησίαν και τύ σχολεΐον, ά'τινα, με άφάνταστον ενθουσιασμον και καταπληκτικήν εθελοΟυσίαν, συνεκράτουν και άνεζωπΰρουν τήν πίστην και τον εΟνισμον, τήν γλώσσαν και τάς παραδόσεις, προπαρασκευάζοντα ούτω τήν ήμέραν τον έθνους τήν περιφανή; Πώς να μή μνησθώμεν μετά βαθύτατου σεβασμού καί έΐΚικής εχ'γνωμιοσιη'ΐις των σεπτών εκείνων κλη­

ρικών οι όποιοι μετέχοντες ή καί ηγούμενοι εθνικών κινημάτων, άντήλλα­

σαν τύ τιμημένο καλυμμα\>χι με τον φωτοστεφανον τοΰ μαρτυρίου; Πώς να μή τηρώμεν ευγνώμονα τήν μνήμην προς τους πολιούς εκείνους διδασκά­

λους τοΰ γένους, οι όποιοι, εν μέσο) αφάνταστων δυσχερειών και κινδύνων, εδίδασκαν ακούραστοι, με ένθεον ζήλον, τήν πίστιν εις τον Θεόν και τήν άγάπην προς τα πάτρια, διέδιδαν τα φώτα και ενεστάλλαζαν συγχρόνως εις τάς ψυχάς της νεολαίας άκλόνητον τήν πεποίθησιν δια το μέλλον της φυλής; Και ενταύθα δίκαιον είναι ιδιαιτέρως να μνησθώμεν της Ελληνικής κοινό­

τητος της Βενετίας, εις τήν οποίαν κατ' εξοχήν οφείλεται ή από τοΰ 17ου αιώνος άναβίωσις της παιδείας εις Ιωάννινα το πρώτον και εκείθεν εις άπαν το ύπόδουλον γένος, τοΰ οποίου το έθνικόν φρόνημα άνεπτέρωσε κατ' εξο­

χήν δια τών σοφών καί εμπλέων άληθινοΰ πατριωτισμού συγγραμμάτων του ή μεγάλη μορφή τοΰ υπάτου τών διδασκάλων τοΰ έθνους, τοΰ όντως σοφού 'Αδαμαντίου Κοραή.

48

"Ας στρέψοομεν επίσης πλήρεις τιμής ΐήν διάνοιάν μας προς το\>ς ηρωικούς εκείνους άρματωλούς και κλέφτες, οι όποιοι αγωνιζόμενοι «εις τα βουνά και ταις ψηλαίς ραχουλαις» και έχοντες ίδανικόν:

Τούρκους ναϋρουν να σκοτώσουν

Καί Ρωμηοϋς να ξεσκλαβώσουν,

ουδέποτε ήνέχθησαν εις τον τράχηλόν uov ζυγόν, καί εχρησίμευσαν ως ζώντα υποδείγματα έρωτος προς την ελευθερίαν.

Τιμή καί εις εκείνους, οί όποιοι πλουτίσαντες μεν τον ιδρώτα τοΰ προ­

σώπου των εις ξένας χώρας, διέθεσαν τους καρπούς της εργασίας των υπέρ της διαδόσεως των φώτοον και υπέρ διαφόρων εθνικών αναγκών, βοηθοϋν­

τες τοιουτοτρόπως εμπράκτως εις το έ'ργον της εθνικής αποκαταστάσεως' εΐναι και αύτοι συντελεσται δόξης και άξιοι πανελληνίου ευγνωμοσύνης.

"Ας κλίνωμεν το γόνυ πλήρεις βαθύτατης τιμής προ τον πατριωτισμοί' τών ιδρυτών και τών μελών τής φιλικής εταιρείας, ή οποία προσεπάθησε να εμφύσηση πεποίθησιν εις την έπιτυχίαν τής εξεγέρσεως καί να καθυπα­

γάγη εις τίνα πειθαρχίαν και ενότητα τας άσυναρτήτως δρώσας εθνικάς δυνάμεις, συγκεντροΰσα αύτας υπό ενιαίαν διεύθυνσιν προς έ'να κοινόν σκοπόν.

"Ας άναλογισθώμεν, επί τέλους, μετ' οδύνης καί σεβασμού όλιον τών δυστυχών θυμάτων τής βίας και τής αυθαιρεσίας, κατά τους χρόνους τής σκληρός δουλείας καί τών κατ' αυτήν κατασταλεισών εθνεγερσιών, τα όποΐα υπέφεραν τα πάνδεινα.

«yta του Χρίστου την πίστι την αγία

καί τής πατρίδος την ελευθερία».

Ζών το έθνος καί)' όλον το διάστημα τοΰ άπαισίου ζιγοΰ εις διαρκείς κίνδυνους καί ταλαιπωρίας, ονδ' επί μίαν στιγμήν ελιποψόχησεν, αλλ"1 νπέ­

μενε με τήν άκράδαντον ελπίδα ότι ό Θεός δέν θα ά'φινεν εις την τΰχην του τον εκλεκτόν του λαόν, ότι δέν θα έστεργε τήν διαρκή κυριαρχίαν τής ημι­

σελήνου εκεί δπου άλλοτε έλαμπε το φώς τοΰ σταυρόν, ότι δέν θα ήρνεΐτο τήν βοήθειάν του δια να σπάση τα δεσμά του, ώστε ελεύθερος πάλιν να τον άνυμνή. Και αυτή ή ελπίς έπι τήν θείαν προστασίαν έ'διδεν εις τό έθνος παρηγορίαν καί θάρρος και τύ ενίσχυεν εις τον αγώνα. Και αυτό το έθνος τό όποιον εδεινοπάθησε καί ενεκαρτέρησεν επι τεσσάρας ολόκληρους αΙώνας, αυτό έγινεν ό κυριώτατος τοΰ σημερινού κράτους συντελεστής' αυτό διετή­

ρησε τήν θρησκείαν, τήν γλώσσαν, τήν εθνότητα και τήν περί αισιωτέρου

4 9

μέλλοντος άκράδαντον ελπίδα. Έ π ι τέλους, μετά την θαυμαστή ν προπαρασκευαστικών εργασίαν τεσ­

σάρων δλων αιώνων, φθάνει ή ώρα «που λυώνοιιν τα χρόνια της σκλαβιάς», έρχεται ή ώρα τοΰ μυστικού δείπνου τοΰ έθνους, κατά τήν χαρακτηριστική ν έκφρασιν του Ρήγα Φερραίου, ό όποιος με τα ενθουσιιόδη του θούρια άναρριπίζει τον πόθον της ελευθερίας. Και ωσάν μία μυστική φωνή ακούε­

ται να διατρέχη απ ' άκρου εις άκρον της Ελληνικής γης:

Δυπνσ.τε σεις ποϋ κοίτεστε, ξυπνάνε υσοι κοιμάστε!

Το θάνατο όσοι εγεύ&ηζε, τώρα ζωή χοριάσιε!

Η ευλογημένη ώρα, τήν' οποίαν ώνειρευΟησαν τόσαι γενεαί, έρχεται, και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, εις το μέτωπον τοΰ οποίου «κρυφά γλυκοχαράζει του γένους τύ­ξημέρωμα·­», άγγελος και αυτός θεόπεμπτος τοΰ έθνους, φέρων αντί κρίνου τήν σημαίαν της ελευθερίας, ευαγγελίζεται εις το έθνος τήν άπαλλαγήν του από τοΰ επαχθέστατου των ζυγών καί βροντο­

φωνεΐ εις τους θλιμμένους ραγιάδες το χαίρε! 'Από τήν στιγμήν εκείνην εκατόμβαι αιμάτων χύνονται εις τον βωμόν

της πατρίδος, όπου πρώτον προσφέρεται το άχραντον τοΰ Πατριάρχου σώμα. Ό μαρτυρικός θάνατος τοΰ Πατριάρχου δεικνύει ένθεν μεν τύ θρη­

σκευτικόν πνεύμα της επαναστάσεως, ένθεν δε τον εθνικόν χαρακτήρα της εκκλησίας, τον στενώτατον, εν μια λέξει, σΰνδεσμον έθνους και εκκλησίας. Και ήδΰνατο μεν ό Πατριάρχης να σωθή δια της φυγής, αλλ' εθεώρησε τοΰτο άνάξιον εαυτοΰ. «Μή με παρακινήτε, έλεγεν, εις φ υ γ ή ν ποΰ θα εγκαταλείψω το ποίμνιόν μου; είμαι πατριάρχης δια να σώσω τον λαόν μου, όχι δια νά τόν ρίψω εις τα μαχαίρια τών Γενιτσάρο>ν. Ό θάνατος μου θα χρησιμεΰση περισσότερον παρά ή ζωή μου' υπάγω όπου με καλεί ή μεγά­

λη μοίρα τοΰ έθνους μου και ό Θεός». Κα! οι προφητικοί εκείνοι λόγοι τοΰ Πατριάρχου, καθ ' ους ό θάνατος του Οαεχρησίμευε περισσότερον από τήν ζωήν του επηλήθευσαν όπως ορθώς λέγει ό γερμανός ιστορικός Γεώργιος Γερβίνος «ή κατά τοΰ πατριάρχου Γρηγορίου σκληρότατη συμπεριφορά τής Πΰλης παρεσκεΰασε τήν έλευθερίαν τής Ελλάδος ­ ενετΰπωσεν εις τόν αγώ­

να τήν μορφήν τοΰ πολέμου εν ονόματι τής θρησκείας, εφανάτισε το πλή­

ρωμα, αφύπνισε τας συμπαθείας ολοκλήρου τοΰ χριστιανικοί) κόσμου υπέρ τοΰ καταδυναστευομένου έθνους και έδωκε τήν όριστικήν κατευθυνσιν, ήτις επέφερε τήν ρήξιν μεταξύ Ρωσσίας καί Πΰλης>. Ά π ύ τής άπόψεοκ ταύτης εύρίσκετο εν πληρεστάτω δικσίφ ο Σπυρίδων Τρικούπης, όταν έλεγε προς τους πληρεξουσίους τής β.' Ε θ ν ι κ ή ς Συνελεύσεως. <Ή ανεξαρτησία ημών έγράψη κατά τήν ήμέραν καθ ' ην ό μέγας ποιμενάρχης τών ορθοδόξων

50

λαών, εξερχόμενος από τα άγια τών αγίων έκρεμάσίίη, άγιάζων και άγια­

ζόμενος, καί τρώγοιν ακόμη τον άγιον άρτον και JTÎVCOV το τίμιον αίμα τοΰ Κυρίου. Έκείνην την ήμέραν εγράφη το δόγμα της ανεξαρτησίας. Και θέλετε να σας ειπώ ποΰ εγράφη; εις τάς καρδίας σας­ και δια ποίας ΰλης εγράφη; δια τοϋ αίματος του πατριάρχου Γρηγορίου. Τοιαύτη έγγραφη, Κύριοι, είναι ποτέ δυνατόν να εξαλειφθή;».

Τον ­θάνατον τοΰ Γρηγορίου ε.', δστις είναι το έκτον πατριαρχικον θΰμα εις τον βωμον της πατρίδος από τοΰ 1638, επηκολοΰθησε, κατά την αυτήν ήμέραν το μαρτΰριον τριών γεραρών Μητροπολιτών, του Εφέσου Διονυσίου, του Νικομήδειας Αθανασίου και τοΰ 'Αγχιάλου Ευγενίου" Κα­

ράβια καί τάς επομένας ημέρας σειρά μαρτυρίιον κληρικών, μοναχών και λαϊκών, τόσον εις τήν πρωτεΰουσαν δσον και εις τάς επαρχίας.

«Το ποτάμι αίμα έγίνη και κυλάει στη λαγκαδιά,

Καί το χόρτο αίμα πίνει, άντις για τη δροσιά».

Και το τίμιον εκείνο αίμα έχρησίμευσεν οιονεί ώς θεία δρόσος δια να άναθάλη το δένδρον της ελευθερίας.

Τότε αρχίζει δ επταετής τρισένδοξος άγων, πα.ρόμοιον τοϋ οποίου δεν έχει να επίδειξη ή νεωτέρα ιστορία" «άπ' άκρη σ' άκρη χαλασμός, φλόγα παντοΰ και σίδερο». Αι κώμαι, τα χωριά καί αί νήσοι της Ελλάδος άμιλ λώνται εις τον αγώνα τοΰ ήρωϊσμοΰ και της δόξης. Και άναζοϋν οι Θε­

μιστοκλεΐς και οι Μιλτιάδαι, οι Λεωνίδαι καί οΐ Έπαμεινώνδαι εις τα πρό­

σωπα τών γιγαντομάχων τοΰ 21, τοΰ Κολοκοτριονη και τοΰ Καραϊσκάκη, τοΰ Μαυρομιχάλη καί τοΰ Μπότσαρη, τοΰ Κανάρη καί τοΰ Μιαοι'<λη καί τής λοιπής σεμνής τοΰ γένους τών ημιθέων χορείας, οι όποιοι «ουκ εξ αι­

μάτων, οΰδ' εκ θελήματος σαρκός, ούδ* εκ θελήματος ανδρός, αλλ3 εκ Θεοΰ έγεννήΌησαν». Καί γυναίκες άκομη αναδεικνύονται απαράμιλλοι η­

ρωίδες, ώς ή Μπουμπουλίνα εις τάς Σπέτσας καί ή Μαντώ Μαυρογένους εις τήν Μΰκονον. Καί δεν έ'χει κανείς να Οαυμάση μόνον τον ήρωϊσμόν τών ηγουμένων τοΰ λαοΰ, άλλα καί τον όμαδικον ήροησμον ατόμων, χωρίων καί κωμών, τον διήκοντα δι' δλοιν τών ηλικιών καί τάξεων καί φυλών. Άοκεΐ να αναφέρω τήν τριετή πολιορκίαν τοΰ Σουλίου υπό τοΰ Άλή Πασά καί τον θρυλλικον χορον τοΰ Ζαλόγκου, κατά το όποιον αΐ ήρωϊκαί Σου­

λιώτισσαι έ'ρριπτον τα βρέφη των καί έαυτάς εξ αποτόμου κρημνού, προτι­

μώσαι να αποθάνουν παρά να γίνουν σκλάβες τών κατακτητών. 'Αρκεί να αναφέρω τήν ύπερδιετή πολιορκίαν τοΰ Μεσολογγίου, δπου

οι πολιορκοΰμενοι, στερούμενοι τών πάντοιν, καί αΰτοΰ τοΰ ύδατος, τρε­

φόμενοι με δέρματα καί με ποντικούς ακόμη, βαλλόμενοι με σφαίρας καί

5 1

βόμβας, άπέκρουαν υπερηφάνως τας περί παραδόσεως προτάσεις τοΰ Κιου­

ταχή, διαμηνΰοντες εις αυτόν δτι «τα κλειδιά της πόλεως κρέμανται εις τα κανόνια της», εως δτου, επιχειρήσαντες την ήρωϊκήν έ'ξοδον, οιονεί σύσ­

σωμοι άνελήφθησαν εις τους ουρανούς.

«Στον χάφο του κλεισμένο,

το Μεσολόγγι σκέλεθρο, γυμνό, ξεσαρκωμένο,

δεν παραδίδει τ" άρματα, δεν γέρνει το κεφάλι,

κρατεί για νεκροθάφτη του το Χρήστο τον Καψάλη,

το ράσο του Δεσπότη του φορεί για σάβανο του

και φλογερό μετέωρο πετά στον ουρανό του

και θάφτεται ολοζώντανο».

Άρκεΐ να αναφέρω τα ήρωϊκά Ψαρά, δπου ό 'Αντώνιος Βρατσάνος, εναποθέσας δαυλον εις την πυριτιδαποθήκην, εύρε τον θάνατον υπό τα ερεί­

πια τοΰ άνατειναχθέντος κάστρου, μαζύ με τους άμΰντοράς του και δισχι­

λίους των πολιορκητών' τότε επηκολοΰθησε γενική σφαγή, και τότε δια «την έρημη γη» των Ψαρών, επλέχθη το άμάραντον «στεφάνι της δόξης», περί τοΰ οποίου ομιλεί ό ποιητής. Άρκεΐ να αναφέρω την άφθαστον άν­

δρείαν τών Μανιατών και τών Μανιατισσών, την οποίαν άπηθανάτισαν τα δημοτικά τραγούδια και οι φιλέλληνες ποιηταί και προ παντός ό Γουλιέλμος Μΰλλερ εις «τα τραγούδια τών Ελλήνων», δια να παραλείψω τόσα άλλα ■θαυμαστά υποδείγματα συνολικού ηρωισμοί, τα όποια θα με άπέλιπεν ό χρόνος να αφηγηθώ.

Ή αγάπη προς την πατρίδα υπέτασσε κατά τους εΰκλεεΐς εκείνους χρόνους κάθε άλλο συναίσθημα, κάθε άλλον δεσμόν και αύτοι οι ίερώτεροι οικογενειακοί δεσμοί ετίθεντον εις δευτέραν μοίραν προ της πατρίδος, προ του εθνικού μεγαλείου. Και άρκεΐ εις πίστοοσιν τών λεγομένων μου, ή ύ­

πόμνησις της επιστολής, την οποίαν έστειλε προς τον τύραννον τών Ιωαν­

νίνων Άλή Πασαν ό αρχηγός τών Σουλιο.ίτών Λάμπρος Τζαβέλλας. "Οτε δηλαδή οΰτος εξηναγκάσθη ύπύ τοΰ Άλή Πασά να ελθη εις το Σοΰλι, δια να παραπείση τους συμπολίτας του εις υποταγήν, κρατηθέντος ώς ομήρου τοΰ δωδεκαετούς υίοΰ του Φώτου, μόλις εφθασεν εις το Σοΰλι, έγραψε προς τον Άλήν δτι θα εξακολούθηση τον κατ' αΰτοϋ αγώνα, αδιαφορών αν χάριν τής πατρίδος χάση και τον υίόν του" και ή γυναίκα τοΰ Λάμπρου ή ηρωική Φώτω, ή οποία επολέμαγε «με το σπαθί ς'τύ χέρι, μέ tò παίδι ς'τήν αγκαλιά, μέ το τουφέκι ς'τάλλο, μέ τα φυσέκια ς'τήν ποδιά», έγραψε

52

προς τον Άλή ύπο tò αυτό πνεύμα και ετελείωνε την έπιστολήν της μέ την φράσιν «εγώ είμαι νέα χαί κάνω χαί ά'λλα παιδιά».

Άλλα μήπως χαί ή Δέσπω Μπότσαρη δεν προετίμησεν άπο την αίχμαλωσίαν να θανατωΟή μαζύ μέ τάς θυγατέρας της, τας ν\ΊμΦαζ τΤ1ζ κ α ι

τα εγγόνια της;

«Το Σοΰλι κι' αν προσκύνησε, κι' αν τούρκεψεν ή Κιάφα,

Ή Δέσπω αφέντες Αιάπηδες δεν έκαμε, δεν κάνει.

Δαυλι στο χέρι άρπαξε, κόραις και νύφαις κράζει.

Σκλάβες Τούρκων μη ζήσουμε, παιδιά μαζύ μου ελάτε.

Καϊ τά φυσέκια άναψε, κι' όλοι φωτιά γένηκαν».

Τιμαι καϊ δόξα ι, πλούτη και υλικά αγαθά, προσφερόμενα ώς δέλεαρ υπό του τυράννου, περιεφρονοΰντο χάριν της κοινής σωτηρίας.

Και ή επιστολή του Τζήμα Ζέρβα προς τον Άλή Πασαν, όστις του προσέφερε θησαυρούς και αξιώματα δια να παραδώση το Σοΰλι, αρκεί να δείξη το ψυχικον μεγαλεΐον των απλοϊκών εκείνων ηρώων: «Τα πουγκιά σου που μου γράφεις να μοΰ στείλης, να μη μου τα στείλης, γιατί δεν ξέρω να τα μετρήσω και δεν ξέρω τι να τα κάνω... τιμές καί δόξες, τοΰ γράφει, που μοΰ υπόσχεσαι, δεν μοΰ χρειάζονται, γιατί εις εμένα πλούτος, δόξες και τιμές είναι τα ά'ρίΑατά μου, δπου μέ εκείνα φυλάω τήν πατρίδα μου, την ελευθερία μου και τα παιδιά μου, και τιμώ τονομα τοΰ Σουλιώτου και απο­

θανατίζω και το δικό μου όνομα». Πώς εξηγούν τοιταΰτας εκδηλώσεις κήρυκες καινοφανών θεωριών δια

τών οποίων επιζητείται το παν να εξηγηθή εξ υλικών ελατηρίων και οικο­

νομικών παραγόντων; τοιαύτα ευγενή συναισθήματα δύνανται να προέλθουν εκ συμφερόντων και υπολογισμών;

"Οχι, ή Ελληνική Έπανάστασις δέν προήλθεν εξ εγωιστικών βλέψειον καί εξ υλικών ουμφερόντων, οΰδ' εκ συνδρομής τυχαίων γεγονότων, οΰδ' ήτο έργον ώρισμένων ατόμων ή τάξεων ή ελληνική επανάστασις ήτο προϊόν τών μυχίων πόθων ενός ολοκλήρου καταδυναστευομένου έθνους, ητο μοι­

ραία συνέπεια προπαρασκευαστικής εργασίας τεσσάρουν αιώνων, ήτο ή εξ αναπόδραστων ιστορικών λόγων προελθοΰσα εξέγερσις φυλής ή οποία δέν ήτο δυνατόν, επιλανθανομένη τών προγονικών της τίτλων, να μένη επ' άπειρον ύπο το πέλμα τοΰ ξένου κατακτητοΰ, Οοΰλη καί ταπεινομένη. Ή επανάστα­

σις τοΰ 21 ήτο πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός, ώς τον εχαρακτήρισεν ή πρώτη εν Έπιδαΰρω εθνική Συνέλευσις, και δι' αυτό εκίνησε τον θαυμασμον

53

σύμπαντος τοΰ πεπολιτισμένου κόσμοι», τοΰ οποίου επίλεκτοι αντιπρόσωποι εξ αγνού ορμώμενοι φιλελλΐ^νισμοΰ, άποτίοντες οιονεί τα τροφεία προς την κοιτίδα τοΰ πολιτισμού, συνέτρεξαν με το ό'πλον η με την πέναν η με το χρήμα, ή καί με δλα μαζΰ, ύλικώς και ηθικώς, εις εύόδωσιν τοΰ αγώνος.

Το κορύφωμα των φιλελληνικών ενεργειών, αποτέλεσμα τοΰ θαυμασμού των λαών της Δύσεως προς την γενναιότητα τών απογόνων αρχαίων Έλ­

λήνίον, ήτο ή ναυμαχία τοΰ Ναυαρίνου, ή οποία επέστεψε τας ήρωϊκάς προσπάθειας τών ελευθερωτών.

Άλλα πώς θα ήτο δυνατόν να μη μνησθώμεν ενταύθα και δλων εκείνων οι όποιοι, μετάσχοντες με ήρωϊσμον καί αύταπάρνησιν τών από τοΰ πέρατος της επαναστάσεως μέχρι σήμερον εθνικών άγώνίον και εργασθέντες οπωσδή­

ποτε υπέρ αυτών, συνετέλεσαν να συμπληρωθή το έργον τοΰ 21 και να απελευθερωθούν τόσα τμήματα τοΰ Έλληνισμοΰ; Πώς να μη μνησθώμεν τών αφανών εκείνων ηρώων, οι όποιοι αγογγύστως υπέστησαν δημεύσεις, εξευτελισμούς, εκπατρισμούς καί αυτόν το θάνατον χάριν της εθνικής ιδέας; Πώς να μη μνησθώμεν τών επίσης γενναίοίν αλλ' ατυχών εκείνων ανδρών, οι όπσΐοι εθυσιάσθησαν εις ηρωικούς αλλ' ατυχείς υπέρ πατρίδος αγώνας; μήπως και αυτούς δεν εθέρμαινεν ή αύτη υψηλή ιδέα, μήπως και εις αυτών τάς καρδίας δέν επαλ?^εν ό αυτός ευγενής παλμός; Δι' αυτούς εφαρμόζονται οι ώραΐοι στίχοι τοΰ 'Ανδρέου Κάλβου εις τους ίερολοχίτσς:

Σας αρπαξεν ή τύχη τήν νικηεήριον δάφνην,

και ano μυρτιάν σας έπλεξε και άπο πέν&ιμον

κυπάριααον στέφανον άλλον.

'Αλλ' αν τις άποΰ'άνη δια την πατρίδα, ή μύρτος

είναι φύλλον άτίμητον, και καλά τα κλαδιά

της κυπαρίσοον.

Προ δλων τών επισήμων και άσημων, γνωστών και άγνωστων, εμφα­

νών και σιωπηλών συντελεστών της εθνικής αποκαταστάσεως ας κλίνωμεν μετ>' υπέρτατης τιμής καί βαθύτατου σεβασμού τήν κεφαλήν.

"Ας είναι ελαφρά η γη, ή οποία καλύπτει τα λείψανα σας, ώ σεις μάρ­

τυρες τής ελληνικής ιδέας, ένδοξοι νεκροί ενδόξου Πατρίδος. Αιωνία και άγήρως ας είναι ή μνήμη σας, ώ σεις τρισένδοξοι τής

ιδέας στρατιώται, ώ σεις ατρόμητοι τοΰ καθήκοντος τηρηταί, τών όποίοιν ο ηρωικός θάνατος εγέννησε τήν ζωήν τοΰ "Εθνους.

Ας είσθε υπερήφανοι διότι δια τοΰ παραδείγματος σας εγίνατε οι με­

54

γαλόφωνοι διδάσκαλοι των επερχομένων γενεών, οι διδάσκοντες ως υπέρ­

τατο ν καθήκον το ζην καΐ θνήσκειν υπέρ Πατρίδος, Ή μνήμη σας dà διατηρήται και το ονομά σας θα προφέρεται μεθ'

υΛερτάιτη; τιμή; άκ οί < ο ο υ εις άκρυν της ελληνίδος γης, εφ' δσον θα ύρι­

σταται ελληνική ψυχή και εφόσον θα λαλοϋν χείλη ελληνικά. Το ιερόν ονομά σας δεν αναγράφεται μόνον εις τάς άψυχους εκ μαρ­

μάρου αναθηματικός στήλας, αλλ' εΐναι άναγεγραμμένον με ανεξίτηλα γράμ­

ματα δόξης και τιμής εις τάς ευγνώμονας καρδίας πάντων των Ελλήνων και εις τάς άνεξαλείπτους δέλτους της ιστορίας τοϋ "Εθνους.

Βεβαιωθήτε, ΐεραι ψυχαί, δτι πάσαι αί ελληνικά! γενεαί θα γεραίρουν την μνήμην σας, τήν οποίαν «ουΥ εύρώς οϋι'Γ ό πανδαμάτωρ αμαυρώσει χρόνος».

Με νοερούς αλλ­1 αμάραντους στεφάνους άϊδίοι» τιμής καί πανελληνίου ευγνωμοσύνης στεφανώνομεν τα δοξασμένα σας μέτωπα:

Ή αυτοθυσία, ή έγκαρτέρησις, ό ηρωισμός των ηρώων εκείνων, των οποίων ή ζωή, τα μαρτυρία και ό θάνατος μας έ'δ(οκαν Πατρίδα ρλευθέ­

ραν, ας εΐναι δι' ημάς αιώνιον υπόδειγμα, και ό εορτασμός της επετείου ταύτης ας μη άποτελή μόνον μίαν αισθηματικήν παρένθεσιν εις τήν πε­

ζότητα της καθημερινής ζωής, αλλ' ας εχη μένουσαν καί διαρκή επίδρασιν. Χάρις εις τους άτρύτους αγώνας των ήρφων μας «ή Ελλάς υπάρχει

πάλιν», δια να μεταχειρισθώ λέξεις του μεγάλου φίλου της και ποιητοΰ, τοϋ λόρδου Βύρωνος. 'Αλλά ή λέξις Ελλάς δεν είναι απλώς μία γεωγρα­

φική έννοια, δια τής οποίας ύποδηλοϋται έκτασις ώρισμένη γής' ή λέξις Ελλάς είναι κάτι πολύ περισσότερον από αυτό" είναι μία έννοια πνευμα­

τική, συνυπονοοϋσα όλόκληρον κύκλον παραστάσεων και ιδεών εΐναι ή χώρα τοΰ πνεύματος, ή χώρα από τήν οποίαν εξεπορεΰθησαν αϊ εννοιαι τής ελευθερίας, τής ϊσότητος, τής δικαιοσύνης' ή χοίρα όπου εκαλλιεργήθη ή λατρεία τοϋ αληθούς, τοϋ καλού και τοϋ ωραίου, ή χώρα οπού άνε­

πτύχθησαν αί έπιστήμαι καί αΐ τέχναι. Και τότε μόνον δυνάμεθα εν έπιγνώσει να εϊπωμεν ότι «ή Ελλάς

υπάρχει πάλιν», όταν δεν ύπάρχη μόνον ώς απλή γεωγραφική έννοια, αλλ' όταν ύπάρχη με όλον τον πλοϋτον τών παρεπομένων εννοιών. "Οταν γίνη πάλιν ή κοιτις τών γραμμάκον κα! τών τεχνών, ή χώρα από τήν οποίαν έκπηγάζουν τα μεγάλα διδάγματα και αΐ αιώνιοι άλήθειαι. Τότε και μόνον τότε ή μικρά τήν εκτασιν 'Ελλάς θα γίνη πάλιν ή μεγάλη, ή αθάνατος Ελλάς, διότι το μεγαλεΐον ενός έθνους δεν απεργάζεται τόσον ή εδαφική εκτασις, δσον ή πνευματική καί ή ηθική ισχύς αυτού.

Και ή συνείδησις αύτη τοϋ συνδέσμου με τήν άρχαίαν Ελλάδα δεν άπέλιπε το "Εθνος ούδ' εις τας ημέρας τής μεγαλυτέρας του καταπποσεως »

55

ούδ' εις τάς ημέρας καθ' ας εμάχετο υπέρ πίστεοος και Πατρίδος. Οί δι­

δάσκαλοι τοΰ γένους ύπεμίμνησκον εις την μαθητιώσαν νεολαίαν τίνων ήσαν απόγονοι και εγαλούχουν αυτήν εις τα διδάγματα εκείνων. "Οπως λέγει ό άοίδιμος Σπυρίδων Λάμπρος «όσον και αν εΐχε θολώσει τάς περί του πα­

ρελθόντος γνώσεις ή μακραίων δουλεία, το ίνδαλμα της αρχαίας Ελλά­

δος, της ενδόξου εν τω άπωτάτω παρελθόντι Πατρίδος, δεν ειχεν εκλίπει από τοΰ νου και της καρδίας των κυπτόνι'ων υπό τον ζυγόν. Σταυρός και Ελλάς ήσαν ή διφυής λατρεία τοΰ δουλεΰοντος γένους' προς αυτήν εποδη­

γέτει τους πιστούς ό ιερεύς εν τω οίκω τοΰ Θεοΰ' προς αυτήν εχειραγώγει τους δακρύοντας μαθητάς ο διδάσκαλος εν τη γωνία τοΰ ερημικού εκκλη­

σιδρίου' προς αυτήν ώξυνε τα όπλα τών μαχόμενων ό αμαρτωλός επί των ορέων. Ή επάνοδος του Χριστού εν τη έσθήτι της αρχαίας δόξης, ή επι­

στροφή της τεταπεινοηιένης Ελλάδος εις τύ κλέος της αρχαιότητος, ιδού το λεληθώς άλλα μόνιμον πρόγραμμα τοΰ δουλεύοντος, ιδού το σύμβολον της αναστάσεως». Και αδιαφιλονίκητοι ενδείξεις τοΰ δτι εις την ψυχήν τοΰ "Εθνους διετηρείτο ο σύνδεσμος προς την άρχαιαν Ελλάδα είναι, μεταξύ άλλων, το δτι ή σημαία της "Υδρας και της Μάνης εφερεν ως έμβλημα έκτος της εικόνος τοΰ Χρίστου καί τον σπαρτιατικόν λόγιον «ή ταν επί τάς» ;<ή σημαία τοΰ Ρήγα έφερε το ρόπαλον τοΰ Ηρακλέους εν συνδιασμω με τρεις σταυρούς»" ή πρώτη εθνική συνέλευσις απεδέχθη ως σύμβολον της εθνικής παλιγγενεσίας την γλαύκα της 'Αθηνάς ήτις ήτο και τό σύμβολον σφραγ^δω ν τ 0 υ αγώνος. "Ό Παλαιών Πατρών Γερμανός εις την προκήρυ­

ξα προς τους Χριστιανούς από τήν Μονήν τού Μ. Σπηλαίου υπενθυμίζει εις αυτούς τα κλέη της Σαλαμίνος' 6 ναύαρχος Τομπάζης εις την προκή­

ρυξίν του προς τους νησιώτας του 'Αρχιπελάγους, προσφωνεί αυτούς απο­

γόνους τοΰ Μιλτιάδου και τοΰ Θεμιστοκλέους, και συνιστά εις αυτούς να δειχθούν αντάξιοι τών παραδόσεων καί του προορισμού των, έγγραφα επί­

σημα από τοΰ 1821 καί τα πρώια νομίσματα της άπελευθερωθείσης Ελ­

λάδος άπεικόνιζον τον φοίνικα, το μυθολογικόν δρνεον τό συμβολίζον τήν εκ της τέφρας άναγέννησιν τοΰ "Εθνους. Και επι τέλους πρέπει τα τονισθή δτι ή άνάμνησις τη; αρχαίας ΈΙλάδος ήναψεν εις τάς καρδίας τών άρχαιο­

φίλων κυρίως τον πυρσόν τοΰ φιλελληνισμοί), δστις τόσον συνέβαλεν εις τό επιτυχές τέρμα τοΰ αγώνος. Κα! από της απόψεως ταύτης δύναται να λεχθή δτι και ή άοχαία Ελλάς εγένετο εις τών συντελεστών της απελευθε­

ρώσεως τοΰ ελληνικού έθνους.

"Αν οί πατέρες μας ήγωνίσθησαν δια να μας δώσουν Πατρίδα ελευ­

θέραν, ημείς έ'χομεν τήν ΰποχρέωσιν ου μόνον να προασπίσωμεν πάση θυσία τήν κιηθεΐσαν έλευθερίαν καθ' οιαδήποτε επιβουλής όθενδήποτε επερχόμενης, άλλα καί συγχρόνως να προσπαθώμεν να καταστή ή Ελλάς

5 G

πραγματική Ελλάς, αντάξια των μεγάλων της παραδόσεων, ή κοιτίς όθεν εκπέμπονται τα μεγάλα διδάγματα, ή εστία δθεν εκπηγάζει ή αιωνία αλή­

θεια, ή πατρίς τοΰ αληθινού πολιτισμοί. Διδασκόμενοι από τα μεγαλουργή­

ματα των προγόνων μας και προτρεπόμενοι εξ αυτών εις την άρετήν, ας διδασκώμεθα ά'μα και από τα μειονεκτήματα των, εφόσον καμμία ανθρώ­

πων γενεά δεν είναι άπηλλαγμένη τοιούτων' και προ πάντων ας άναλο­

γισθώμεν πόσον εζημίωσε τύ "Εθνος, πόσον έδυσχέρανεν, επεβράδυνε και εμείοοσε το έργον της εθνικής αποκαταστάσεως, και πόσον ε ως σήμερον παραβλάπτει τα εθνικά συμφέροντα και τήν κρατικήν άνασυγκρότησιν ή επάρατος διχόνοια, τήν φθοροποιον επίδρασιν της όποιας άριστα αντιλαμ­

βανόμενος ό εθνικός μας ποιητής, ύ Διονύσιος Σολωμός, ες ονόματος της εθνικής ψυχής, λέγει εις τινας στροφας τον εθνικού ύμνου:

Ή διχόνοια πού βαστάει

ëva σκήπτρο ή δολερή'

καθενός χαμογελάει

πάρ το λέγοντας, και ου.

Κειο το σκήπτρο που σ&ς δείχνει

έχει αλή&εια ωραία ΰ'ωριά'

υ,ήν το πιάστε, γιατί ρίχνει

εισε δάκρυα θλιβερά.

'Από ατόμα όπου φ&ονάει,

παλληκάρια, ας μην ποϋ'ή,

πώς το χέρι σας κτυπάει

τοΰ άδελφοϋ τήν κεφαλή.

Μην είποϋν ς'τον στοχασμό τους

τα ξένα εϋ>νη αληθινά,

εάν μισούνται ανάμεσα τους

δεν τους πρέπει ελευ&εριά:

Όπως εκφραστικότατα εγραφεν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, εις σωζομένην επιστολή ν του «εάν το εσωτερικόν μας τρέχη άκατάστατον και

57

σπαράσσεται από τους σκοπούς και τα τέλη ενός εκάστου, τότε και όλη ή Ευρώπη αν μας βοηθή τίποτε δεν μας ωφελεί». Και επάγεται: «Δεν βλέπω τίνι τρόπο.) δύναται να προοδεύση το έθνος με τοιούτο τερατώδες εσωτε­

ρικόν». Ύπερεκατον χρόνια επέρασαν έκτοτε, και δμως τα λόγια αυτά Uà ήτο δυνατόν να θεωρηθούν ως λόγια συγχρόνου. «Ή διχόνοια είναι αλη­

θώς ή μήτηρ της αναρχίας»' αύτη κατά την χαρακτηρισακήν φράσιν τοϋ Ρήγα του Φερραίου, «ομοιάζει την σκλαβιά», την οποίαν πάντως προπα­

ρασκευάζει. Παρά τάς κα\Τ εκαστον διαφοράς αντιλήψεων, αϊτινες είναι αναπό­

φευκτοι εις πασαν άνθρωπίνην κοινωνίαν, ας συνεργασθώμεν ηνωμένοι με την κοινήν προς την Πατρίδα άγάπην και με τον κοινον πόθον δια την εύτυχίαν αυτής, οίνευ εγωισμού και πα{)ών. "Ας είναι σύμβολόν μας: Ή Πατρίς υπεράνω πάντων. Τοιουτοτρόπως flà αποδείξω μεν εμπράκτους εις τους μεγάλους νεκρούς μας δτι δεν τους τιμώμεν μόνον δια λόγων άλλα και δι' έργων, δια τών οποίων επιστεγάζομεν δ,τι εκεϊνΟι έθεμελίωσαν! Αυτό θα εΐναι το μεγαλύτερον άντίδωρον προς τους ήρωας μας, οι όποιοι εκ του απείρου καταυγάζουν και ευλογούν τας υπέρ του "Εθνους προσπά­

θειας μας, ώστε να καταστή τούτο άντάξιον τών πεπρωμένων του, τών προσδοκιών των και τών πανελληνίων πόθων' ώστε να αναβίωση και πάλιν ή Ελλάς, ή Ελλάς τών μεγάλων ιδανικών και τής αιωνίου δόξης!

Π Ρ Ο Σ Φ Λ Ν Η Σ Ι Σ Ι Π Π Ο Κ Ρ Α Τ Ο Υ Σ Κ Α Ρ Α Β Ι Α

ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ, ,

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΤΑΡΟΥΣΙΑΣΙΝ ΤΗΣ ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΕΙΣ ΤΗΝ

·*Α. Μ. Β Α Σ Ι Λ Ε Α

Μεγαλειότατε.

Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός» τον όποιον εχο­

μεν την τιμήν να εκπροσωπώμεν, υποβάλλει δι' ημών προς την Υ. Μ. τα έγκαρδιώτατα και ευλαβή αύτοΰ συγχαρητήρια δια τήν επί αισίοις οίωνοΐς παλινόρθωσιν τοϋ ενδόξου 'Ελληνικού Θρό­

νου και τήν ευτυχή επάνοδον της Ύ . Μ. εις τήν φίλην Πατρίδα. 'Από των πρώτων ετών της ιδρύσεως του, ό «Παρνασσός»

δεν περιωρίσθη μόνον ε'ις τήν οριλολογικήν του δράσιν, αληθώς λίαν άξιοσημείωτον, καθόσον επί πολύν χρόνον επαξίως άνεπλή­

ροοσε τήν μη ύπάρχουσαν τότε Ά κάδη μίαν, αλλά και δια της διορ­

γανώσεως εκθέσεων, συναυλιών και εορτών ανέπτυξε το καλλι­

τεχνικον αίσθημα τοΰ Έλ?ιηνικοΰ λαοΰ και ετόνωσε τήν κοσμικήν ζωήν τών 'Αθηνών.

Άλλα και ετερ3ν σπουδαΐον και κατ' εξοχήν εύεργετικον και έκπολιτιστικον έργον έπετέλεσε δια της ιδρύσεως της Σχολής τών απόρων παίδων, ή οποία λειτουργούσα κανονικώς και άπροσκόπτως επί εξήκοντα πέντε όλα έ'τη, διεμόρφωσε χριστια­

νικώς και διεπαιδαγώγησε πατριωτικώς περί τας πεντήκοντα χι­

λιάδας πτωχών και εγκαταλελειμμένων Ελληνοπαίδων, τους ο­

ποίους άπέδωκεν εις την Έλληνικήν κοινωνίαν χρηστούς, τίμιους, νομοταγείς και εργατικούς πολίτας και καλούς Χριστιανούς.

Ό αείμνηστος 'Υμών Πάππος ό Βασι?\,εύς Γεώργιος ό Α.' , παρηκολούθησε πάντοτε μετά μεγάλου ενδιαφέροντος τήν έξέλιξιν

GO

και την δράσιν τοΰ «Παρνασσού» και παρέσχε την ύψηλήν Αύτου προστασίαν εις το έργον του. τιμών δια της παρουσίας Του μεΟ' όλων των Μελών της Βασιλικής Οικογενείας τον έτήσιον υπέρ της Σχολής τών Άπορων Παίδων ευεργετικό ν χορό ν και προσερ­

χόμενος πολλάκις εις ­ενδιαφέρουσας διαλέξεις γενομένας εις την αΐθουσαν τοΰ ημετέρου Συλλόγου, το δε ευγενές παράδειγμα Tot) ήκολούθησαν και τα λοιπά Μέλη τής Βασιλικής Οικογενείας, ό δε Πρίγκηψ Νικόλαος επί σειράν ετών διετέλεσε τακτικός Πρόεδρος τοΰ Καλλιτεχνικοΰ Τμήματος τοΰ Παρνασσού».

Ό ένδοξος 'Υμών Πατήρ, ό άοίδιμος Βασιλεύς Κων­

σταντίνος, ηθέλησε να γίνη ούχι 'Επίτιμον αλλά τακτικον Μέλος τοΰ «Παρνασσοΰ» όπως και 'Υμετέρα Μεγαλειότης και οι λοιποί Βασιλόπαιδες.

Ή Σεπτή Υμών Μήτηρ, ή άληστου μνήμης Βασίλισσα Σοφία, ηύδόκησε να άναλάβη υπό την Υψηλήν Αυτής προστα­

σίαν την Σχολήν τών 'Απορούν Παίδων και τον έτήσιον υπέρ τής συντηρήσεως αυτής εύεργετικόν χορόν, υπέρ τής επιτυχίας τοΰ οποίου μεγάλως ένδιεφέρετο.

Ή τοιαύτη εκδήλωσις τής συμπαθείας και τής εκτιμήσεως προς το έργον τοΰ «Παρνασσοΰ» εκ μέρους τής Βασιλικής Οικο­

γενείας είχε πάντοτε ζωηράν άπήχησιν εις την Έλληνικήν κοινω­

νίαν, ή οποία εκθύμως υπεστήριξε και υποστηρίζει το τόσον επωφελές και πολυσχιδές έργον του.

Μνήμων πάντων τούτων ό «Παρνασσος« καΐ έχων βαθύ το συναίσθημα τής οφειλομένης χάριτος, ουδέποτε έπελάθετο τοΰ προσήκοντος σεβασμοΰ και τής ευγνωμοσύνης προς την Βασι­

λικήν Οίκογένειαν, και κατ' αύτάς ακόμη τας μάλλον δυσμενείς και αντίξοους περιστάσεις τάς οποίας διήλθομεν, αί εικόνες τών αειμνήστων Βασιλέων εμενον πάντοτε άνηρτημέναι και το όνομα τής Υμετέρας Μεγαλειότητος και τών Βασιλοπαίδων εις την πρώτην σειράν τοΰ καταλόγου τών τακτικών μελών.

ΚαΙ ήδη εύελπιστοΰμεν οτί και ή Υμετέρα Μεγαλειότης συνεχίζουσα την ευγενή παράδοσιν τών αειμνήστων Προκατόχων,

61

Γης, θα εύδοκήση να παρέχη την υψηλή ν Αυτής προστασίαν καΐ τήν πολύτιμον Αυτής ενίσχυοιν προς έ'τι μείζονα πρόοδον και εύόδοσιν τοΰ έθνωφελοΰς καΐ κοινωφε?ιθΰς σκοπού το όποιον επί μίαν όλόκληρον έβδομηκονταετίαν επετέλεσεν ό ημέτερος Σύλλογος.

Έπί τούτοις εύχόμεθα όλοψύχως όπως ό Πανάγαθος Θεός ευλόγηση και στήριξη το πατριωτικώτατον έργον της 'Υμετέρας Μεγαλειότητος και παράσχη εις Αυτήν μακράν, λαμπραν και εν­

δοξον Βασιλείαν έπ' άγαθω καΐ έπ5 ωφελεία τής αγαπητής μας Πατρίδος».

Ή Α. Μ. ό Βασιλεύς συγκεκινημένος ηύχαρίστησε θερμώς δια τα έκφρασθέντα αισθήματα άφοσιώσεως τοΰ «Παρνασσού», προς τον όποιον, ως είπε τρέφει πάντοτε μεγάλην εκτίμησιν δια το κοινωφελές αυτού έργον και εδέχθη ευχαρίστως τήν προσφερ­

θεΐσαν Αύτφ τελευταίαν χρυσόδετον Επετηρίδα του Συλλόγου και εζήτησε πληροφορίας περί τής λειτουργίας των Σχολών τών 'Απόρων Παίδων.

Επίσης τα μέλη τής Εφορείας τοΰ «Παρνασσού» παρου­

σιάσθησαν εις τήν Α.Β.Υ. τον Διάδοχον Παΰ?ιον προς τον όποιον ό Πρόεδρος του Συλλόγου κ. Ίππ. Καραβιάς έπέδωκε το Δί­

πλωμα τοΰ Τακτικού Μέλους καΐ το σήμα τοΰ Παρνασσού προσ­

φωνήσας καταλλήλως. Ή Α. Β. Υ. ό Διάδοχος απεδέχθη ευχα­

ρίστως καί ηύχαρίστησε θερμώς τον Πρόεδρον και τα μέλη τής Εφορείας.

Π Ρ Ο Σ Φ Ω Ν Η Σ Ι Σ

Ι Π Π Ο Κ Ρ Α Τ Ο Υ Σ Σ. Κ Α Ρ Α Β Ι Α Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ο Υ Τ Ο Υ Φ Ι Λ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο Υ Σ Υ Λ Λ Ο Γ Ο Υ " Π Α Ρ Ν Α Σ Σ Ο Υ , ,

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗΝ ΕΠΙ ΤΗι ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡΙΑΙ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

Ώς εκπρόσωπος του Φιλολογικοί Συλλόγου «Παρνασσού» απευθύνω από τοΰ περίλαμπρου και περιπνστου τούτου Πανεπιστημιακοί' βήματος θερμότατον και εγκάρδιον χαιρετισμον προς την πρεσβυγενή άδελφήν, την εν 'Αθήναις Ίατρικήν Έταιρείαν, επί τφ σημερινώ επισήμφ έορτασμω της 100ης άμφιετηρίδος από της ίδρΰσεώς της.­ Συγχρόνως σχεδόν μέ την με­

ταφορών εις 'Αθήνας της πρωτευούσης τοΰ νεοσύστατου Ελληνικού Κρά­

τους ιδρυθείσα, διήνυσε τα εκατόν της έ'τη, γεγονός άξιόζηλον αληθώς και μοναδικόν δι' Έλληνικόν σωματεΤον εν πλήρει δράσει καί επί μεγίστη άφε λεία της τε ιατρικής εν Ελλάδι έπιστήμτις και της κοινωνίας.

Ό Φιλολογικός Σίίλλογος «Παρνασσός έχει πνευματικούς δεσμούς μετά της 'Ιατρικής Εταιρείας, διότι εις παλαιοτέραν εποχήν οι ιατροί ώνο­

μάζοντσ ιατροφιλόσοφοι, και ικανοί εξ αυτών, οι όποιοι ήσαν και επιφανή μέλη του «Παρνασσού», δεν ήρκοΰντο μόνον εις το μετιέναι την ιεράν των 'Ασκληπιαδών τέχνην, ώς την άπεκάλεσεν ό μέγας και αθάνατος πατήρ της 'Ιατρικής 'Ιπποκράτης, άλλα και εκαλλιέργουν καί τήν φιλολογίαν και τήν ποίησιν λίαν επιτυχώς, και το άξιομίμητον εκείνων παράδειγμα συνεχίζει δεξιώτατα ό διαπρεπής Πρόεδρος της 'Ιατρικής Εταιρείας κ. Μέρμηγκας.

Άλλα και άλλον πνευματικόν δεσμον έχει μετ' αυτής ο «Παρνασσός», διότι εις το φυσιογραφικόν του τμήμα, τοΰ οποίου μεταξύ άλλων Πρόεδροι υπήρξαν και ό αείμνηστος Γεώργιος Καραμήτσας, και ό άξιότιμιος φίλος και διαπρεπής χειρούργος κ. Γεράσιμος Φωκάς, έγένοντο πολλάκις επιστη­

μονικά! ανακοινώσεις σχετιζόμεναι μέ τήν Ίατρικήν και οΰτω, εν τινι με­

τρώ, ό Παρνασσός» ύπεβοήθη το λαμπρον έπιστημονικον έργον της 'Ιατρι­

κής Εταιρείας. 'Από τών αρχαιοτάτων χρόνων ή ιατρική επιστήμη έθεωρήθη ως ιερά

και εθεοποιήθη εν τω προσώπω τοΰ 'Ασκληπιού, εις τον όποιον οι αρχαίοι "Ελληνες ήγειραν ναούς και ιερά, άλλα καί αυτός ό ιδρυτής και θεμελιωτής της Χριστιανικής Θρησκείας, ό Θεάνθρωπος Ίησοΰς, όστις υπήρξε δχι μόνον ιατρός τών ψυχών, άλλα και καί \*)εραπευτής τών νοσημάτων, κα­

θηγίασε τήν Ίατρικήν. Και όντως αξίζει τήν τιμήν αυτήν, διότι το ίατρικον

64

επάγγελμα είναι το κατ1 εξοχήν εΰεργετικυν και άνθρωπιστικόν, και ο ΐκα νος και ευσυνείδητος ιατρός, ό όποιος με τόσους κόπους και μόχθους και με τόσην αύταπάρνησιν προσπαθεί νυχθημερον ν1 άνακουορίση τους πόνους, να θεραπευση τους πάσχοντας και να λύτρωση από τάς χείρας τοΰ θανάτου τους βαρέως νοσοΰντας, είναι f/ληΌώς άξιος σεβασμού και ευγνωμοσύνης.

Περαίνων τας ολίγας ταύτας λέξεις, εύχομαι όλοψτίχως εκ μέρους τον Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού» εϊς την Ίατρικήν Έταιρείαν πάσαν πρόοδον και πλήρη εΰόδωσιν τοϋ εξόχως κοινωφελούς καί φιλανθρωπικού έργου της και όπως αι μέλλουσαι γενεαί των 'Ελλήνων εορτάσωσι μεγα­

λοπρεπώς και τήν διακοσιετηρίδα της, Ιδιαίτατα δε εις τον άξιότιμσν cp&ov και διαπρεπή επιστήμονα κ, Κ. Μέρμηγκαν δπως επί μακρά ακόμη ετη εν πληρει ακμή προεδρεΰη πάντοτε επαξίως της τόσον αξιοσέβαστοι!, και λόγω ηλικίας και λόγω επαηρελοϋς δράσεο)ς, 'Ιατρικής Εταιρείας.

Π Ρ Ο Σ Φ Ω Ν Η Σ Ι Σ Ι Π Π Ο Κ Ρ Α Τ Ο Υ Σ Σ. Κ Α Ρ Α Β Ι Α

ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ,,

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗΝ ΕΠΙ ΤΗι 50ΕΤΗΡΙΔΙ ΤΗΣ ΔΡΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΑς ΚΑΛΛΙΡΡΟΗΣ ΠΑΡΡΕΝ

ΚΑΙ ΤΗι 25ΕΤΗΡΙΔΙ ΤΗΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ.

Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός» αισθάνεται μεγάλην χαράν και ιδιαιτέραν εύχαρίστησιν διότι εις την αΐθουσαν ταΰτην, εις την οποίαν κατά καιρούς ετίμηθησαν οί άριστεΐς τών Γραμμάτων, των Επιστημών και των Καλών Τεχνών της Νεωτέρας Ελλάδος και οι ακάματοι σκαπανείς τοΰ Νεοελληνικοί Πολιτισμού, συνήχθησαν σήμερον αθρόως πανηγυρίστριαι καΐ πανηγυρισται όπως μετάσχοοσιν εις την ώραίαν καί εύφρόσυνον ταΰτην εορτήν και άποτίσωσι τον οφειλόμενον φόρον της τιμής, τοΐ5 σεβασμού και της ευγνωμοσύνης προς την διακεκριμένην Ελληνίδα την συμπληρώσασαν πεντηκονταετή καρποφόρον πνευματικήν εργασίανκαι εξυμνήσωσι πρεπόντως την εικοσιπενταετή εθνωφελή καί κοινωφελή δράσιν τοΰ λαμπρού δημιουρ­

γήματος της, τοΰ Λυκείου τών Ελληνίδων. Το έργον της Καλλιρρόης Παρρέν υπήρξε βαρύ και δυσχερές και έπί­

μοχθον, διότι είχε ν' άντιπαλαίση προς ερριζωμένας προλήψεις, ν' άντεπε­

ξέλθη εις σφοδράς αντιδράσεις, να υπερπήδηση εμπόδια, να παράκαμψη σκοπέλους, πάντα ταύτα όμως ύπερενίκησε και δεν άπεθαρρΰνθη, οΰτε άπε­

γοητεΰθη, ούτε έδειΜασεν, άλλα με την χαρακτηρίζουσαν αυτήν σΰνεσιν, με φρόνησιν, με καρτερίαν καί επιμονήν και με βήματα μετρημένα, στα­

θερά καί εδραία εβάδισεν ακούραστος και ακαταπόνητος προς την πραγμά­

τωσιν τοΰ ευγενούς σκοποΰ της διαμορφώσεως τοΰ γυναικείου φΰλου της Ελλάδος και της άνυψώσεως τής Έλληνίδος εις την εμπρέπουσαν περιωπήν, καί σήμερον δικαίως άγάλλεται βλέπουσα τους άγλαούς καρπούς τών τόσοον προσπαθειών της καί περί στο ιχιζομένη από εκλεκτός και άφοοσιωμένας συ­

νεργάτιδας, αι όποΐαι πρόθυμους παρέσχον εις αυτήν τήν πολΰτιμον άρωγήν των προς επιτέλεσιν τοΰ μεγάλουαύτοΰ έργου.

Πολυσχιδής ύπήρξεν ή δράσις τής Καλλιρρόης Παρρέν κατά το μακρόν αυτό χρονικον διάστημα: ως δημοσιογράφος δια τής «Εφημερίδος τών Κυριών» διεπαιδαγώγησε και έφοΉισε γενεάς δλας Ελληνίδων, ως συγγρα­

φεύς εδίδαξε και ετερψεν, ώς αντιπρόσωπος τής Ελλάδος εις ξένα διεθνή

66

συνέδρια διεκρίθη υπέρ πάσαν άλλη ν και κατέστησε γνωστήν εις τον εξ ω κόσμον την δράσιν τών Ελληνίδων, και ώς οργανώτρια εκπαιδευτικών και ευεργετικών ιδρυμάτων και πρακτικών γυναικείων Σχολών ανεδείχθη αληθώς υπέροχος" άλλα τα περί τούτων θα άναπτύξωσι λεπτομερώς και θα εξάρωσι καταλλήλως άλλοι μετ1 εμέ επίλεκτοι όμιληται καΐ όμιλήιριαι.

Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός» παρηκολοΰθησε πάνιοτε μετά μεγάλου ενδιαφέροντος τάς πατριωτικός και τελεσφόρους προσπάθειας της διαπρεπούς Έλληνίδος και δεν λησμονεί δτι προ ικανών ετών από τοΰ σεμνού τούτου βήματος ήκοΰσθη κατ' επανάληψιν ή εύγλωττος φωνή της τονίζουσα προς το φιλόμουσον και φιλομαθές Άθηναϊκον κοινον την ύπο­

χρέωσιν της εμμονής εις τάς ευγενείς πατριωτικός παραδόσεις καί της δη­

μοσίας εμφανίσεως τών εθνικών ενδυμασιών και χορών και τοΰ λαϊκοΰ τραγουδιού.

Και εις ενδειξιν ιδιαζούσης εκτιμήσεως προς το ί'πέροχον έργον της άνεκήρυξε την Καλλιρρόην Παρρέν Έπίτιμον Μέλος τοΰ < Παρνασσού», τιμή ήτις απενεμήθη και εις δυο ά'λλας διακεκριμένος Ελληνίδας, πολλάς παράσχουσας υπηρεσίας δια την γυναικείαν εκπαίδευσιν, τάς αείμνηστους Αικατερίνην Λασκαρίδου και Καλλιόπην Κεχαγιά.

'Αλλ' επίσης μετά στοργής αδελφικής παρηκολοΰθησε τήν δράσιν τοΰ Λυκείου τών Ελληνίδων, το όποιον από μικρών, ώς ό «Παρνασσός», άρξά­

μενον και δεξιώς διευθυνόμενον, κατώρθωσεν εντός βραχέως χρονικοί' δια­

στήματος ν' ανάπτυξη άξιολογοοτάτην και άξιέπαινον εθνωφελή και κοινω­

φελή δράσιν προς ποικίλας κατευθύνσεις. cQç εκπρόσωπος τοΰ Φιλολογικοΰ Συλλόγου «Παρνασσοΰ» και προσωπι­

κώς διατυπώ κατά τήν έπίσημον ταυτην ώραν μίαν διάθερμον και εγκάρ­

διον εΰχήν, ή οποία είμαι βέβαιος δτι ενυπάρχει και εις τήν καρδίαν και εις τα χείλη όλων τών παρισταμένων, όπως ό "Υψιστος επι πολλά ακόμη ετη διατηρή εν υγεία καί ευημερία τήν Σεβαστήν Κυρίαν Καλλιρρόην Παρρέν, και δια το Λΰκειον τών Ελληνίδων δπως ευοδοΰται, προκόπτη καί προοδευη ίπ άγαθώ καί έπ' ωφελεία τής αγαπητής μας Πατρίδος.

Π Ρ Ο Σ Φ Ω Ν Η Σ Ι Σ

Ι Π Π Ο Κ Ρ Α Τ Ο Υ Σ Σ. Κ Α Ρ Α Β Ι Α Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ο Υ Τ Ο Υ Φ Ι Λ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο Υ Σ Υ Λ Λ Ο Γ Ο Υ " Π Α Ρ Ν Α Σ Σ Ο Υ , ,

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΕΞΙΩΣ1Ν ΤΟΥ ΕΠΙΦΑΝΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΚΤΩΡΟΣ ΡΟΜΑΝΙΟΛΙ

Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός» από της ιδρύσεως του έ'γνο) πάντοτε να εκτιμά πρεπόντως και να άπονεμη τάς προσήκουσας τιμάς εις τους σκαπανείς της παιδείας και τους άριστεΐς των γραμμάτ(ον των επιστη­

μών και , των τεχνών καί δλως ιδιαιτέρως εις πάντας εκείνους, οι όποιοι ήσχολήθησαν με τα Ελληνικά γράμματα και αφιέρωσαν μέγα μέρος της ζωής των εις την μελέτη ν και την ερμηνείαν των μεγάλων και αθανάτου φιλοσόφων και ποιητών της Ελληνικής 'Αρχαιότητος.

Μεταξύ τούτων ύπέροχον άλην)ώς κατέχει θέσιν ό διαπρεπή; Ελληνι ­

στής και 'Ακαδημαϊκός Έ κ τ ω ρ Ρομανιόλι, τον όποιον εχομεν σήμερον τήν τιμήν και τήν εύχαρίστησιν να ύποδεχώμεθα εις τήν αΐθουσάν μας ταυ την.

Δεν σκοπεύω να αναφέρω εν λεπτομέρεια και να αναπτύξω και ανα­

λύσω από τοΰ βήματος τούτου το θαυμαστόν έργον τοΰ άκριφνοϋς φιλέλ­

ληνος το οποίον είναι ήδη αρκούντως γνωστόν εις το Έλληνικόν φιλολογι­

κον κοινόν, άλλα μόνον να ύπομνήσω ότι από της νεανικής του ήλικία­

ενέκυψεν εις τήν σπουδήν της γλώσσης μας καί άφιερώΟη μετ' άξιοθαυ? μάστου ζήλου επί μίαν όλόκληρον τεσσαρακονταετίαν εις τήν μελέτην, τήν ερμηνείαν και τήν άριστοτεχνικήν μετάφρασιν τών αθανάτων έργων των μεγάλο^ν αρχαίων Ελλήνων ποιητών. Ύπήρξεν ο απαράμιλλος ερμηνευτής τών υψηλών διανοημάτων καί τών ύπερόχοη­ διδαγμάτων τών περιεχομέ­

νων εις τα έργα ταύτα τα όποια μετέφερεν εις τήν ώραίαν και άρμονικήν "Ιταλικήν γλώσσαν, γενόμενος οοιουτοτρόπως αληθής εκλαϊκευτής της ελλη­

νικής σοφίας και ποιήσεως εις τήν θελκτικήν πατρίδα του. Ύπήοξεν επίσης ό άναστηλωτής τοΰ αρχαίου {)εάτρου καί ό άναβιω­

τής τοΰ αρχαίου ελληνικού δράματος δια τών λαμπρών εκείνων παραστά­

σεων, τας οποίας μετά τόσης τελειότητος δκυργάνωσεν εις το άρχαΐον Θέα­

τρον τών Συρακο\)σών. Ενθουσ ιώδης λάτρίς της 'Αρχαίας Ελλάδος, άλλα και φίλος ειλικρινής και ενί)εομος της Νεωτέρα;;, αποτελεί ενα πνευματικόν δεσμόν μεταξύ τοΰ αρχαίου καί νέου κόσμοι' καί είναι ό ακάματος και ακαταπόνητος εργάτης, όστις εσφυρηλάτησεν έ'να ακόμη κρΐκον άδιάσπαστον

68

και άθραυστο ν των προπαραδότων φιλικών δεσμών, οι όποιοι ευτυχώς υ­

φίστανται μεταξύ των δυο λαών. Φαίνεται δτι ή ψυχή και το πνεύμα ενός αρχαίου σοφοΰ ενεσαρκώθη

εις τον Έκτωρα Ρομανιόλι και εμπνέει αυτόν εις την καλλιέργειαν τών Ελληνικών γραμμάτων και δια τοϋτο και ημείς θεωροΰμεν αυτόν ώς συμ­

πολίτην μας ''Αθήναιον. Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός», εκτιμών τύ ύπέροχον και

μνημειώδες έργον του και τον διάθερμον φιλελληνισμών τθυ, εξέλεξεν ομο­

φώνως τον "Εκτωρα Ρομανιόλι επίτιμον αΰτοΰ Μέλος και το όνομα αύτοΰ άνεγράφη παραπλεύρως τών ενδόξων ονομάτων τοΰ Gabriele d' Annunzio τοΰ Gioacchino Volpe, και άλλων επιφανών λογίων και επιστημόνων εις την χρυσην βίβλον τοΰ «Παρνασσού» και κατά την προς τιμήν του διοργα­

νωθεΐσαν φιλολογικήν ταυτην εορτήν λαμβάνω την τιμήν να επιδώσω προς αυτόν το Δίπλωμα και τα διάσημα τοΰ ημετέρου Συλλόγου και να ευχηθώ προς αυτόν, όπως επί μακρά ακόμη ετη εν υγεία εξακολουθη εργαζόμενος τελεσφόρως υπέρ τών Ελληνικών γραμμάτα>ν.

Ε Ι Σ Η Γ Η Σ Ι Σ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ Σ. KAPABiA

ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ,,

ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟΝ ΤΗΣ 80ΕΤΗΡΙΔ0Σ ΤΗΣ ΑΡΣΙΝΟΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Κυρ ία ι και Κύριοι,

Ό Φιλολογικός Σιίλλογος «Παρνασσός» αισθάνεται Ίδιαιτέραν χαρά ν και εΰχαρίστησιν, διότι τελείται σήμερον ό εορτασμός της 80ης άμφιετη­

ρίδος της διακεκριμένης Έλληνίδος Αρσινόης Παπαδοπούλου εις την αι­

θουσών του ταΰτην, εις την οποίαν ετιμήθησαν πάνιοτε οι οριστείς των ελληνικών γραμμάτων, επιστημών και καλών τεχνών.

Εις το πρόγραμμα της σημερινής ωραίας και σεμνής τελετής αναγρά­

φεται δτι θα γίνη υπ' εμοΰ ή εισήγησις, άλλα δεν φρονείτε δτι ή καλύ­

τερα εισήγησις είναι αυτή αΰτη ή εμφάνισις εν μέσω ημών τής σεβαστής πρεσβΰτιδος, ήτις άμιλλαται εις τήν άκμήν και διαΰγειαν πνεύματος με τον επίσης παρόντα σεβαστον φίλον τον διαπρεπή Πρόεδρον τής 'Ακαδημίας 'Αθηνών καΐ Πρόεδρον τοΰ Φιλολογικού Τμήματος του «Παρνασσού» κ. Δημ. Καμπουρογλουν.

Ό σημερινός εορτασμός τής κ. 'Αρσινόης Παπαδοπούλου είναι φόρος τιμής και εύγναηιοσυνης οφειλόμενος εις τήν μακροχρόνιον και πολυσχιδή πνευματικήν εργασίαν της, τήν τόσον επωφελή και κοινωφελή και άξια παντός επαίνου είναι τα γυναικεία σωματεία τα άναλαβόντα τήν οργά­

νωσιν αυτοΰ. 'Ακολουθοσα ευγενή ο'κογενειακήν παράδοσιν και συνεχίζουσα το άξιέ­

παινον έργον του αειμνήστου πατρός της, ή 'Αρσινόη Παπαδοπούλου, επί μακράν σειράν ετών εδίδαξε, διεπαιδαγώγησε και διεμόρφ>ωσε χριστιανικούς και πατριωτικώς ολόκληρους γενεάς Ελλήνων και δια τής προσωπικής δι­

δασκαλίας της και δια των συγγραμμάτων της. Άλλα περί τούτων πάντων θα όμιλήσωσιν εν εκτάσει, ώς εμπρέπει, οι μιετ' εμέ διακεκριμιένοι όμιληται και όμι?ήτριαι εγώ δέ αρκούμαι να αναφέρω από τοϋ βήματος τοΰτο εν μόνον περισποΰδαστον έργον της, τον «Δημιουργον τοϋ Ελληνικού "Εθνους τον Μέγαν Άλέξανδρον» και ή υπέροχος αυτή συγγραφή και μόνη θα

70

ήρκει να καταστήση αυτήν και να την κατάταξη μεταξύ των διαπρεπέ­

στερων συγγραφέων της Νεωτέρας Ελλάδος, και φρονώ δτι το βιβλίον αυτό προσήκει να είναι αληθές έγκόλπιον παντός Έλληνος πατριώτου.

Περαιώνων τάς ολίγας ταύτας λέξεις διαβιβάζω εγκάρδια συγχα01Ί" τήρια και οερμας εύχας εκ μέρους τοΰ Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού και εμοΰ προσωπικώς εις τήν διακεκριμένην Ελληνίδα οποος εν ιγεία και πνευματική θαλερότητί διατελή επί μακρά ακόμη ετη και όπως εορταστή επισήμως εις τήν αϊΟουσαν τ αυτί] ν και ή Έκατονταετηρίς της.

Λ Ο Γ Ο Σ ΕΚΦΩΝΗΘΕΙ! Τ Η Ι 22 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1934 ΚΑΤΑ ΤΤΟΤΤΟΛΙΤΙΚΟΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ

ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ Π Ε Τ Ρ Ο Υ Β Ρ Α Ί ' Λ Α A P M F N H ΕΙΣ ΤΗΝ Μ Ε ΓΑΛΗ Ν

ΑΙ6ΠΥΣΑΝ ΤΟΥ ΦΙΛ, ΣΥΛΛΟΓΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ,, ΥΙΙΟ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ Κ. ΙΠΠ. Σ, ΚΑΡΑΒΙΑ.

Μακαριώτατε,

Κυρία ι και Κύριοι,

Πεντήκοντα δλα ετη συνεπληρώθησαν προ ολίγου χρόνοι* από της η­

μέρας εκείνης κατά την οποίαν είς την πρωτεύουσαν της Βρετανικής Αυ­

τοκρατορίας παρέδιδε το πνεΰμα διαπρεπής και υπέροχος Έλλην ό Πέτρος Βράϊλας 'Αρμένης. Το άγγελμα τού θανάτου του κατέθλιψε το Πανελλή­

νιον διότι έστερήθη ή Ελληνική Πατρίς ενός επιφανέστατου τέκνου της πολλαχώς και επωφελώς ύπηρετήσαντος αυτήν. Και δντως πολισχιδής και πλούσια εις παραγωγικά πνευματικά έργα ύπήρξεν ή δράσις τοΰ αείμνηστοι' ανδρός διακριθέντος και ως νομομαθούς εγκρίτου και ώς δημοσιογράφοι' επίλεκτου και ως πολιτικού και διπλο>μάτου διαπρεπούς και ώς φιλοσόφου εμβριθούς και βαθΰνοος.

Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός» τοΰ οποίου ό αείμνηστος Βοάϊλας διετέλεσεν Έπίτιμον Μέλος καί από τού σεμνού βήματος τον οποίου ηκούσθησαν κατ' επανάληψιν αι σοφαί όμιλίαι του καί περισπού­

δαστοι διατριβαί του εκόσμησαν το περιοδικόν του, ενόμισεν δτι δεν έπρεπε να άφήση να παρέλθη ή 50ή επέτειος από τοΰ θανάτου του απαρατήρητος και διωργάνωσε το σημερινον πολιτικον μνημόσυνον όπως άποδοθή ή ο­

φειλομένη και προσήκουσα τιμή εις την ίεραν μνήμην τού μεγάλου Κερκυ­

ραίου, καί άνέθεσεν εις εμέ μέν να ομιλήσω περί τοΰ βίου και τή; πολιτι­

κής και διπλωματικής αυτού δράσεως εις δε τον άξιόαμον συνάδελφον κ. Έμμ. Πεζόπουλον Καθηγητήν, τού Πανεπιστημίου και 'Αντιπρόεδρου τού «Παρνασσού» να πραγματευσή περί τού φιλοσοφικού καί φιλολογικού αυτού έργου.

Όμολογώ ειλικρινώς δτι λίαν ευχάριστος άλλα και μετά συγκινήσεω ς άπεδέχθην την εντολήν, αφ1 ενός μέν εκ σεβασμού και άκρας εκτιμήσεως προς το ύπέροχον έργον ιού Πέτρου Βράϊλα Άρμένη, αφ' ετέρου δε εξ ευλαβούς άναμνήσειος πολυχρονίου και εγκαρδίου πατρικής φιλίας, προσιο­

72

πικής και πολιτικής, καί)όσον ό μακαρίτης πατήρ μου ως Βουλευτής ' Ιθά­

κης εν τη Ί ο ν ί ω Βουλή υπεστήριξε τάς πολιτικός ιδέας του αειμνήστου ανδρός.

Ό Πέτρος Βράϊλας Άρμένης εγεννήθη εν Κέρκυρα την 19ην Δεκεμ­

βρίου 1812 εκ πατρός Δημητρίου Βράϊλα κοί μητρός "Αννας Άρμένη , από σεβασμον δε και στοργήν προς τους γεννήτορας συνεδΰασε και διετή­

ρησε και τα Òlio ονόματα. Πρώτον εφοίτησεν εις τα δημόσια σχολεία της Κέρκυρας, και Ιδιαιτέρως εμαθήτευσε παρά τω εγκρίτω και φιλοπάτριδι πολιτικω 'Ανδρέα Ίδρωμένω, της γνωστής λογίας Κερκυραϊκής οικογενείας, ό όποιος ενεστάλαξεν εις την ευγενή ψυχήν του νεαρού Βράϊλα την άκρά­

δαντον πίστιν προς την χριστιανικήν θρησκείαν και το σέβας προς την Όρθόδοξον Έκκλησίαν, την διδασκαλίαν δε αυτήν όχι μόνον διετήρησε καθ ' δλον του τον βίον, άλλα και πανδήμως και περιφανώς διετράνωσε δια των σοφών συγγραφών του.

Προς πληρεστέραν έκπαίδευσιν απεστάλη υπό τών γονέων του το 1829 εΐ'. Βολωνίαν τής 'Ιταλίας, δπου διήκουσε φιλοσοφικά και φιλολογικά μα­

θήματα και μεταξύ άλλων Καθηγητών και του σοφοΰ Ίταλοΰ Παύλου Κώστα (Paolo Costa) . Κατόπιν μετέβη εΐς Γενεϋην τής Ελβετ ίας προς τελειοτέραν εκμάθησιν τής Γαλλικής γλώσσης, και εκείθεν το 1832 εις Πα­

ρισίους, οποί1 ενεγράφη εις τήν Νομικήν Σχολήν τοϋ εκεί Πανεπιστημίου. 'Αλλ5 ενώ εσποΰδαζε τήν επιστήμην τοΰ Δικαίου, δεν παρημέλει και τάς φιλοσοφικός μελετάς, και ήτο τακτικός ακροατής τοϋ μεγάλου τής εποχής εκείνης Γάλλου φιλοσόφου Βίκτωρος Κουζέν (Victor Cousin) . 'Ανακη­

ρυχθείς Νομοδιδάκτωρ το 1832, έπέστρεψεν εις Κέρκυραν, δπου ήρχισε δι­

κηγορών, διακρινόμενος και δια τήν δικανικήν του ικανότητα και δια τήν ρητορικήν του δεινότητα, συγχρόνως δέ συνέλαβε και επραγματοποίησε τήν ιδέαν τής ιδρύσεως τής 'Αναγνωστικής Εταιρείας , ή οποία επί ενα σχεδόν αιώνα διετέλεσε και διατελεί ευτυχώς ακόμη εκλεκτον πνευματικόν και κο­

σμικόν κέντρον τής Κέρκυρας. Το 1840 ή ' Ιόνιος Κυβέρνησις, εκτιμώσα τήν ικανότητα τοΰ Βράϊλα

διώρισεν αυτόν δικαστήν εις Ζάκυνθον, μετ' ολίγους δε μήνας 'Υποθηκο­

φύλακα Κέρκυρας, θέσιν περίβλεπτον τότε, και από τής οποίας απεχώρησε τύ 1842 και παρέμεινεν ιδιωτεϋων και άναμιγνιόμενος εις τήν φιλελευθέραν πολιτικήν ομάδα εγκρίτων πολιτών ή οποία, υπό τήν ήγεσίαν τοϋ διαπρε­

πούς ΐστοριοδίφου 'Ανδρέου Μουστοξύδη εϊργάζετο από το 1839 δπως επι­

τυχή τήν τροποποίησιν τοΰ ανελεύθερου και καταπιεστικοϋ Συντάγματος τής 'Ιονίου Πολιτείας, το οποίον επέβαλεν εις αυτήν το 1817 ό Πρώτος Λόρδος Μέγας "Αρμοστής τής Επτανήσου Θωμάς Μαίτλανδ. Ή τοιαιίτη πατριωτική ενέργεια ετελεσφόρησεν δταν ήλθεν ώς αρμοστής ό Λόρδος

73

"Ιωάννης Σείτα)ν, άνήρ φιλελει'ιθερος και προοδευτικός, ό οποίος έθέσπισε την ποθητήν έλευθερότυπίαν και την διενέργειαν ελευθέραη­ βουλευτικών εκλογών.

Ό μακαρίτης Βράϊλας ίδρυσε τότε το 1849, εν συνεργασία μετά τοΰ ποιητοΰ Ανδρέου Κάλβου, τοΰ νομομαθούς Ναπολέοντος Ζαμπέλη και τών δκχκεκριμένων λογίων Σπυρίδωνος Ζαμπελίοτι και Ία). Πετριτσοποΰλου, την Ε φ η μ ε ρ ί δ α «Πατρίς», ή οποία έξεδίδετο 'Ελληνιστί και ΓαΜιστί, και της οποίας τα εμβριθέστατα κΰρια άρθρα και ή έπισκόπησις τών διεθνών γεγονόταιν και αϊ φιλολογικά! επιφυλλίδες ήσαν πολλού λόγου άξιαι και άνεγινώσκοντο άπλήστα>ς. Ή εκδοσις της «Ιίατρίδος» κατά την εποχήν εκείνην απετέλεσε μεγαλειώδη σταθμον εις την έ'ξέλι'ξιν του 'Ελληνικού Τύ­

που, και ό αείμνηστος Βασιλεύς της Ελλάδος "Οθων, άναγνώσας την «Πατρίδα» είπεν ori «ή Κέρκιιρα, ό'χι μόνον άπύ γεωγραφικής, άλλα και από πολιτικής άπόψεακ είναι ή κεφαλή τής Ελλάδος».

Έ κ τών ελευθέραη­ εκλογών προήλθεν ή περίφημος Θ.' ' Ιόνιος Βουλή, εις τήν οποίαν ενεφανίσθη επισήμως το κόμμα τών Ριζοσπαστών με τους Κεφαλλήνας Βουλευτάς Ή λ . Ζερβόν, Ί ω . Μομφερράτον, Γερ. Λιβαδαν, Γεα)ργιον και Ίωάννην Τυπάλδον, Σταματέλλον Πυλαρινόν, μέ τους Ζακυν­

θίους Φραγγίσκον και Ναθαναήλ Δομενεγίνην και "Αγγελον Δεσΰλλαν, τον Κερκυραΐον Χρ. Ι Ιοφάντην καΐ τον Ίθακήσιον Τηλ. Πα'ίζην. Τής Βουλής ταύτης προήδρευΞν ό Ζακΰνθιος ευπατρίδης Γεώργιος Κανδιανος Ρα)μας, {'π' αυτής δε εξεδόθησαν τα πρώτα πατριωτικά τ|ηφίσματα, ήτοι ή καθιέ­

ρωσις τής 'Ελληνικής ως επισήμου γλώσσης τοΰ Ιον ίου Κράτους, και τής 25ης Μαρτίου ώς Ε θ ν ι κ ή ς Εορτής , αλλ' δτε ό αντιπρόσωπος Κεφαλληνίας ' Ιωάννης Τυπάλδος Καπελέτος ήρχισεν άναγινώσκαιν το ψήφισμα τής Ε ­

νώσεως, διεκόπη υπό τοΰ Γραμματέας τοΰ τότε Μεγάλου "Αρμοστοΰ Γεωρ­

γίου Οΰάρδου, επιδώσαντος ε'ις τον ΙΙρόεδοον Διάγγελμα δια τοΰ οποίου άνεβάλλοντο επί έξάμηνον αι εργασία ι τής Βουλής, ή οποία και μετ' ολίγον χρόνο ν διελΰΟη.

Εις τήν Έπτάνησον ύπήρχον τότε τρεις πολιτικά! μερίδες" ή τών Συν­

τηρητικών ή καταχθόνιων, ώς έλέγοντο, ή οποία έπεδοκίμαζε και ύπεστή­

ριζε πάσαν ενέργειαν τής Προστασίας κα! επέμενεν εις τήν διατήρησιν τοΰ κα{)εστώτος" ή τών Μεταρρυθμιστών, ήτις επεζήτει δια νομίμα)ν μέσων τήν τροποποίησιν τοΰ πολιτεύματος κα! τής διοικήσεως έπ! τύ φιλελευθερα'>τερον και μέ άπώτερον σκοπον τήν "Ενωσιν μετά τής μητρός Ελλάδος, όταν ήθε­

λε παρουσιασθή ευνοϊκή προς τοΰτο περίστασις, κα! τέλος ή τών Ριζοσπα­

στών, ή οποία επεζήτει τήν άμεσον και άνευ δρα)ν "Ενωσιν, αποκρούουσα τάς μεταρρυθμίσεις ώς ενα πρόσΟετον δεσμον μετά τής 'Αγγλικής Προ­

στασίας.

74

Φυσικόν ήτο ό αείμνηστος Βράϊλας, τυγχάνων ήδη ηγέτης των Μεταρ­

ρυθμιστών, να πολιτευθή, αλλά δις άπεκλείσθη παρανόμως από την Βονλήν, επί τω λόγω δτι δήθεν δεν είχε την Ίόνιον ΐθαγένειαν, τέλος το 1852 ά­

νεγνωρίσθη ή εκλογή του ως Βουλευτού Κέρκυρας, καί σ\'γχρόνως εξελέγη Πρόεδρος της 10ης Βουλής τήν οποίαν διηύθυνε μετά μεγάλης Οεξιότητος και άκρας αμεροληψίας' μετά δε τήν λήξιν τήν βουλευτικής περιόδου σνυ­

ψ ώ θ η εις το υπατον {ιπαλληλικόν αξίωμα της Ιον ίου Πολιτείας, το τοΰ Γενικού Γραμματέως της Γερουσίας, επέχοντος θέσιν Πρωθυπουργού, δια­

δεχθείς εις αυτό έτερον επιφανή και οξυνοΰστατον Κερκυραΐον, τον 'Αντώ­

νιο ν Κόμητα Δοΰσμανην, πάππον των διαπρεπών Ελλήνων καί αξιότιμων φίλων, του Στρατηγού και τοΰ Ναυάρχου. Τήν υψηλήν ταΰτην ν)έσιν διε­

τήρησε μέχρι της ημέρας της Ενώσεως , 21 Μαίου 1864, δτε παρέδωκε τήν διοίκησιν καί τα αρχεία της Γερουσίας και τής Νομοθετικής Συνελεΰ­

σεο)ς εις τον μακαρίτην Γεώργιον Ζηνόπουλον, Γραμματέα τοΰ Έκτακτου 'Απεσταλμένου τοΰ Βασιλέως τών Έλλήνίον Γεωργίου Α.' αείμνηστοι' Θρα­

συβούλου Ζαΐμη, πατρός τοΰ νΰν Προέδρου τής Δημοκρατίας. Ή 'Αγγλική Κυβέρνησις, επιθυμούσα να εξακρίβωση τα παράπονα

τών ' Ιονίων, απέστειλεν εις τήν Έπτάνησον και "Εκτακτον Μεγάλον Ά ρ μ ο ­

στήν, τον διαπρεπή φιλέλληνα και όμηριστήν, τ­όν Ούίλλιαμ "Εβαρτ Γλάδ­

στων, δστις έ'φθασεν εις Κέρκυραν τήν 12 Νοεμβρίου 1858, και συνεν­

νοηθείς μετά τοΰ μακαρίτου Βράϊλα, κατήρτισε πρόγραμμα λίαν φιλελευ­

θέρων μεταρρυθμίσεων καί δια διαγγέλματος το άπηιίθυνεν εις τήν Ί ό ν ι ο ν Βουλήν, ή οποία δμως δεν απεδέχθη τάς προτεινόμενος μεταρρυθμίσεις, μεθ ' δλην τήν θερμοτάτην ΰποστήριξιν τοΰ Βράϊλα εκφωνήσαντος δυο θαυ­

μάσιους λόγους μεστούς εμβριθέστατων επιχειρημάτων. Ό Γλάδστων επεχείρησε περιοδείαν εις δλας τάς 'Ιονίους Νήσου« δπως

βολιδοσκόπηση τας διαθέσεις τών κατοίκων, και εις τος προσφωνήσεις τών αντιπροσώπων εκδηλοΰντων τον πόθον τών Επτανησίων να ένωθώσι μετά τής Μητρός Ελλάδος, απήντα ΊταλιστΊ διότι έγνιόριζε μεν καλώς τήν άρ­

χαίαν, άλλα δεν ήδυνατο vù εκφρασθή εις τήν νεοελληνιχήν. «L,' U n i o n e è più che un s o g n o , è u n a ch imera !» Ή Έ ν ω σ ι ς είναι πλέον ή ό'νει­

ρον, είναι μία χίμαιρα! Και εν τούτοις, ή χίμαιρα αΰτη δεν παρήλθε μία πενταετία καί δταν παρουσιάσθη ή κατάλληλος καί ευνοϊκή περίστασις, έγι­

νε πραγματικότης και ό πόθος τών ' Ιονίων πανηγυρικώς έξεπληρώθη. Το παράδειγμα τοΰτο ας είναι μία παρηγοριά και μία ελπίς δια τους ομογε­

νείς εκείνους τών οποίων αί έλληνικοκαται πατρίδες ευρίσκονται ακόμη υπό ξένην προστασίαν και ξένην προσωρινήν κυριαρχίαν' θα ελθη καί δι' αυτούς ή ευφρόσυνος εκείνη ημέρα κατά τήν οποίαν ή ωραία γαλανόλευκος σημαία μας θα κυματίση εκεί υπερηφάνως καί θα άκουσθή πάλιν ή θαυμάσια ωδή

7 5

toû εθνικού μας ποιητοϋ 'Αριστοτέλους Βαλαο)ρίτου'« καΐ ή γλυκεία μάννα ή Ελλάς θ ' άνοιξη την άγκαλιάν της δια να δεχθή τα αγαπημένα της πα ιδ ιά» .

Τ ω 1855 ό αείμνηστος Βράϊλας διωρίσθη Καθηγητής της Φιλοσοφίας και της 'Ιστορίας της Φιλοσοφίας εις την Ίόνιον Άκαδημίαν , το λαμπρον εκείνο πανδιδακτήριον το ιδρυθέν υπό τοϋ άοιδήμου Κόμητος Γκίλφορδ τυ όποιον] σπουδαία; υπηρεσίας προσεφερεν εις τα Ελλην ικά Γράμμα­

τα και την Έλληνικήν Έπιστήμην και εις το όποιον οΰτος εδίδαξεν ανελ­

λιπώς, μεθ' δλας τάς αλλάς σπουδαιοτάτας ασχολίας του, μέχρι της καταρ­

γήσειός της, ή οποία, κατά την έμήν γνώμην, υπήρξε σφάλμα και αδίκημα δια την ώραίαν Κέρκυραν και τάς λοιπάς Νήσους.

Μετά την Ενωσιν, διενηργήθησαν εκλογαι πληρεξουσίων εις την Έ ­

θνοσυνέλευσιν, αλλ' άπεκλείσθησαν οι πρόκριτοι της πόλεως Κερκι<ρας, λόγω ύπερισχΰσεως των χωρικών, και τότε απεστάλησαν ύπό της πόλεως εις 'Αθήνας ό Βράϊλας, και ό έτερος διαπρεπής Κερκυραίος ο Γεώργιος Μαρκορας, πατήρ του δαφνοστεφοΰς ποιητοϋ, οι όποιοι ενήργησαν και ή νήσος διηρέση εις τρεΐς εκλογικά, περιφερείας, τής Κερκτίρας, Μέσης και "Ορους.

"Αμα τή συστάσει τοΰ πρώτου Συμβουλίου της Επικρατε ίας ό Βράϊ­

λας διωρίσθη Σύμβουλος, και συγχρόνως τω προσεφέρθη ή έδρα τής Φι­

λοσοφίας εις το Έθνικον Πανεπιστήμιον, τΐ|ν οποίαν όμως δεν απεδέχθη εκ σεβασμού προς τον Φίλιππον Ί«)άννου, όστις είχεν άπολυθή ως φίλος τοϋ Βασιλέως "Οθωνος.

Τήν 16 Μαρτίου 1865 εγένετο 'Υπουργός τών Εξωτερικών υπό Πρω­

θυπουργον τον άείμνηστον Άλέξανδρον Κουμουνδοΰρον, τιμώντα ιδιαζόν­

τως τον ΰπέροχον πολιτικον και φιλόσ( φον, το δε 1867 διωρίσθη Πρε­

σβευτής τής Ελλάδος εν Λονδίνω. Ύπήρξεν εποχή κατά τήν οποίαν οι πρεσβευται τής Ελλάδος, εΐτε

λόγω τής σπουδαίας μορφώσεως και τής διανοητικής υπεροχής των, ώς οι 'Αλέξανδρος Ρ. Ραγκαβής, Σπυρίδων Τρικούπης, Ευστάθιος Σΐμος, "Αγ­

γελος Βλάχος, ' Ιωάννης Γεννάδιος κ.λ.π. είτε λόγο) τής λάμψειος τοΰ ιστο­

ρικού των ονόματος, όπως ό 'Ανδρέας Μεταξάς, ό Γρηγόριος Υψηλάντης , ό 'Ανδρέας Κουντουριώτης, ό Νικόλαος Μαυροκορδάτος κ.λ.π. (δια ν ' ανα­

φέρω τινάς μόνον εξ αυτών), εξήσκησαν γόητρον και επιβολήν εις τάς Αυλάς όπου ήσαν διαπεπιστευμένοι, και οί αντιπρόσωποι τής μικρός και ασθενούς τότε Ελλάδος εθεωρούντο σχεδόν ισότιμοι προς τους Πρεσβευ­

τας Μεγάλων Κρατών. Εις τήν ευγενή ταύτην χορείαν άνηκε και ό Πέτρος Βράϊλας Ά ρ μ έ ν η ς

και λόγω ήθους και υπέροχου μορφώσεως και πολιτικής και διπλιοματικής

76

δεινότητος, καί τοΰ σπινθηροβόλοι' πνεύματος, και αμέσως κατέκτησε και την ευνυιαν της Βασιλίσσης Βικτίΰρΐας και την εκτίμησιν των πολιτικών καΐ διπλωματικών κύκλων και τον βαθΰτστον σεβασμον των εν 'Αγγλία ομογενών. Συνέπεσε δε να εΰρεθή κατά την εποχήν εκείνην εις λίαν δυσχε­

ρείς περιστάσεις, καθόσον ήτο τότε ή μεγάλη Κρητική Έπανάστασις και προσεπάθει ενεργών και αρθρογράφων εις τους «Times» του Λονδίνου να προκαλέσο την συμπάθειαν της 'Αγγλίας υπέρ τών αγωνιζομένων δια την ελευθερίαν τών Κρητών. Κατόπιν δε επήλθεν ή λίαν δΐ'σάρεστος τρα­

γωδία της ληστείας τον Δήλεσι εις την όδον Μαρατ)ώνος, co 1870, οπότε εσφάγησαν υπό τών ληστών και έγκριτοι Άγγλοι πολίται, και ό μακαρίτης Βράϊλας ήγωνίσθη παντοιοτρόπως να κατευνάση την εξεγερι^εΐσαν Άγγλι­

κήν κοινήν γνώμην. Εις Λονδΐνον διέμεινε μέχρι του 1873, δτε κατηργήθησαν προσωρινώς

αί Πρεσβεϊαι της Ίίλλάδος, και μετά την επανασΰστασιν αυτών, διωρίσθΐ) το 1874 Πρεσβευτής εις Πετροΰπολιν, και εκεί δε και υπό του Τσάρου 'Αλεξάνδρου Β. ' και δλης της Ρωσσικής κοινωνίας άπελάμβανε μεγίστης συμπαθείας και εκτιμήσεως, και έποοφελώς ε'ιργάσθη υπέρ τών εθνικών συμφερόντων.

Μετέσχε μετά τοΰ αειμνήστου Θεοδώρου Δηληγιάννη ως αντιπρόσωπος της Ελλάδος εις το Βερολίνειον Συνέδριον τοΰ 1878 κ α! το επιον έτος 1879 μετέβη ώς έκτακτος απεσταλμένος εις Κωνσταντινοΰπολιν όπου μετά τοΰ μακαρίτου 'Ανδρέα Κουντουριοκη, πρεσβευτοΰ, διεπραγματεΰθη μετά της Τουρκικής Κυβερνήσεως τον διακανονισμον τοΰ συνοριακού ζητήματος. "Επειτα μετετέθη εις Παρισίους και το 1882 εκ νέου Πρεσβευτής εις Λον­

δΐνον όπου καΐ παρέμεινε μέχρι τοΰ θανάτου το\<, επισυμβάντος τήν Β Σεπτεμβρίου 1884.

Ό θάνατος του κατέθλιψε την 'Λγγλικήν κοινωνίαν καί εν Ελλάδι εθεωρήθη, δπως καί ήτο, εθνική απώλεια. Ή κηδεία του εγενετο μεγαλο­

πρεπέστατη, παριστάμενης της Βασιλικής Οικογενείας της 'Αγγλίας, τών Υπουργών και ολοκλήρου τοΰ Διπλωματικού Σώματος, και ό περικαλλής εν Λονδίνω ελληνικός ναός της Αγίας Σοφίας ουδέποτε άλλοτε είδε τόσον μεγαλειώδη και επισημοτάτην συγκέντρωσιν.

Ό νεκρός μετεφέρθη δια μεγάλου 'Αγγλικού {ίωρηκτοΰ εις Πειραιά, οπόθεν διεκομίσθη δια τοΰ Ελληνικού πολεμικού «Πάραλος» εις Κέρκυραν, όπου με τάς προσήκουσας εις τον ΰπέροχον άνδρα καί επιφανή Κερκυραΐον τιμάς ενεταφιάσθη εις τον οικογενειακον τάφον της γεννετείρας νήσου.

Ό μακαρίτης Βράϊλας, νυμφευθείς εν Κέρκυρα μετά τής εξ ευγενούς οικογενείας Μαριάννας Γεννατά, άπέκτησεν εξ τέκνα, ε να υίόν, τον Δημή­

τριον προοιωνιζόμενον άντάξιον τοΰ μεγάλου πατρός του, αλλ' ατυχώς θα­

77

νόντα νεώτατον, και πέντε θυγατέρας νυμφευθείσας με διακεκριμένους Κερ­

κυραίους, και ευχαρίστως βλέπω παριστάμενους κατά την σημερινήν εις την αΐθουσαν ταΰτην σεμνήν καΐ ευλαβή συγκέντρωσιν, εγγονούς αΰτοΰ, την Καν Έρριέταν Μοσχοποΰλου, τοΰ 'Αντιστράτηγου, και τον Κΰριον Πέτρον Μάνεσην, Δημοτικον Σΰμβουλον Κερκυραίων ώς και τον δισέγγο­

νον αΰτοΰ κ. Κ. ΒάρΟην. Τοιούτος ύπήρξεν, εν άκρα συντομία και αμυδρά σκιαγραφία, ό υπέ­

ροχος βίος τοΰ Πέτρου Βράϊλα Άρμένη, άκραιφνοΰς Χριστιανοΰ, διαπρε­

πούς φιλοσόφου και διπλωμάτου, αρίστου οικογενειάρχου και αληθούς πα­

τριώτου, άφιεροόσαντος ολόκληρον την ζωήν του εις την ύπηρεσίαν της Ελληνικής Πατρίδος, τής οποίας δικαίως και ευλόγως εκρίθη άξιος, και δια τοΰτο το τετιμημένον ονομά του θα παραμείνει πάντοτε σεβαστον και ή μνήμη αΰτοΰ άγήρως και άί)άνατος.

Ε Ι Σ Η Γ Η Τ Ι Κ Η Ο Μ Ι Λ Ι Α Τ Ο Υ κ. Ι Π Π Ο Κ Ρ Α Τ Ο Υ Σ Σ. Κ Α Β Α Β Ι Α

Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ο Υ Τ Ο Υ <ΐ>ΙΛ. Σ Υ Λ Λ Ο Γ Ο Υ " Π Α Ρ Ν Α Σ Σ Ο Σ , ,

ΓΕΝΟΜΕΝΗ ΕΝ ΤΗι ΜΕΓΑΛΗι Α Ι 9 0ΥΣΗι ΤΟΥ ΕΠΙ ΤΩι ΕΟΡΤΑΣΜΩι THE 50ης

ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥ ©ΑΝΑΤΟΥ ί,ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΠΟΙΗΤΟΥ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΛΗΝΟΕ

Β Ι Κ Τ Ω Ρ Ο Σ Ο Υ Γ Κ Ι ί

Ι ή 22α Μαΐου 193ÎÎ

Κατά χάς ημέρας ταύτας, δχι μόνον εις την Γαλλίαν, ή οποία εγέννη­

σεν, εγαλοΰχησε και εξέθρεψε τον μεγάλον Ποιητή ν, αλλά και πανταχού του πεπολιτισμένου κόσμου, όπου αναγνωρίζεται και εκτιμάται ή μεγαλο­

φυία, tò ύπέροχον πνεΰμα, το θείον δαιμόνιον της ποιήσεως, άνευφημεΐ­

ται και τιμάται ή μνήμη τοΰ μεγάλου ποιητοΰ, ό όποιος, δπο)ς ό Bossuet τον 17ον αιώνα και ό V o l t a i r e τον 18ον, έδωκε tò όνομα του εις την γαλλικήν φιλολογίαν τοΰ 19ου αιώνος.

3Αλλά δεν ανήκει μόνον εις την Γαλλίαν ό Vic to r H u g o ανήκει εις όλόκληρον την ανθρωπότητα. Λιότι, πράγματι, δεν υπήρξε μόνον ανθρω­

πιστής, δεν υπήρξε μόνον ποιητής και φιλόσοφος, άλλα και μέγας και κρα­

τερός μαχητής υπέρ τών ελευθεριών της άνΟρωπότητος. ' Ιδιαιτέρου δε ήμεΐς οι "Ελληνες έ'χομεν ΐεράν ΰποχρέωσιν να άποτί­

σωμεν φόρον τιμής εις τήν μνήμην τοΰ μεγάλου ποιητοΰ και υπέροχου φι­

λέλληνος, του οποίον ή άφθαστος, απαράμιλλος και ενθουσιώδης λΰρα εξή­

ρε καΐ εξύμνησε τους ηρωικούς άθλους τών προγόνων μας, και τοΰ οποίου το άθάνατον πνεΰμα ουδέποτε ελησμόνησε τήν προσφιλή τοΰ Ε λ λ ά δ α ( l ' H e l l a d e si chère) , τής οποίας θαυμάζει τον πάντοτε κυανοΰν οΰρανόν και τους άργυροφΰλλους ελαιώνας, τήν άπαράμιλλον διαΰγειαν τής ατμο­

σφαίρας και το θαμβώνον τους οφθαλμούς νΜον και αιώνιον έλληνικόν φως.

Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός; είχε τήν ευτυχή έ'μπνευ­

σιν και τήν ευγενή πρωτοβουλίαν τής σημερινής τελετουργείας, εις τήν ο­

ποίαν προθΰμως και προφρόνως συμμετέσχον διακεκριμένοι δέσποιναι τών 'Αθηνών, έγκριτοι ποιηται και διαπρεπής τοΰ άσματος καλλιτέχνης, τους

80

οποίους ευχαριστώ εκ μέρους του «Παρνασσού». Δεν είναι ή πρώτη φορά κατά την οποίαν εις την αΐθουσαν ταΰτην

τιμάται ή μνήμη τοϋ μεγάλου ποιητοϋ. Και άλλοτε, προ 33 ετών, ό «Παρ­

νασσός» διωργάνωσε τοιαύτην άναμνηστικήν εορτήν επί τη εκατονταετηρίδι από της γεννήσεως τον Βίκτωρος Ουγκώ και 6 πολυσέβαστος φίλος, δια­

πρεπής ακαδημαϊκός και εμπνευσμένος ποιητής κ. Κωστής Παλαμάς απήγ­

γειλε καοάλληλον ποίημα, το όποιον αμέσως μετ' ολίγον ­θα άκοΰσητε άπαγ­

γελλόμενον. Άλλα και εις πολύ παλαιοτέραν εποχήν, έτερος διαπρεπής Έλλην

ποιητής, ό φουστανελος^όρος Γεώργιος Παράσχος, άνέγνωσε από τοΰ βή­

ματος τοΰ «Παρνασσού» έ'μμετρον μετάφρασιν τοΰ γνωστότατου δράματος τοΰ Ουγκώ, τοϋ «Έρνάνι».

'Εγώ, σήμερον, διαθέτουν μόνον ολίγα λεπτά της ώρας δεν πρόκειται οΰτε να αφηγηθώ τον ενδοξον και πολυθρυλητον βίον τοΰ Βίκτωρος Ουγ­

κώ, οΰτε να αναλύσω το πολυσχιδές και μεγαλειώδες ποιητικον φιλολογικον και φιλοσοφικόν αϋτοϋ έργον. Έν άκρα συντομία ·θά ειπώ ολίγας λέξεις περί της ζωής και τοϋ \")ανάτου του και θα χαράξω εις γενικά ς γραμμας σημεία τινά της δράσεως του, εις τα οποία εμφανίζεται ό άκρατος φιλελ­

ληνισμός τοΰ υπέροχου ανδρός. Ευρισκόμεθα εις τάς αρχάς τοϋ 19ου αιώνος, εΐς τύ έτος 1802, έτος

δόξης τών γαλλικών όπλων και αίγλης καί ((ήμης παγκοσμίου τοϋ μεγάλου Κορσικανοί) κατακτητοϋ. Κατά τύ έτος εκείνο έγεννήθη εις τήν πόλιν Besançon τήν 26 Φεβρουαρίου ό Βίκτωρ Ουγκώ, ( 1 / enfant Sublime) τό ύψηλονόητον παιδίον, ώς τον άπεκάλεσεν ό επίσης διάσημος συγγραφεύς και ένθερμος φιλέλλην ό 'Υποκόμης Σατωμπριάν. Τό παιδίον εγεννήτίη άσθενικύν και μόνον αί υπεράνθρωποι μέριμναι και στοργικαι περιποιήσεις της μητρός του κατώρθωσαν να τό αποσπάσουν από τάς χείρας τοϋ θα­

νάτου, δι' ό και εις πλείστα ποιήματα του εκδτ|λώνει τήν βαθεΐαν αγάπη ν και εύγνοομοσΰνην καί τήν τρυφεράν άφοσίωσιν προς τήν λατρευτήν του μητέρα. Ένδυναμωθεις συν τω χρόνω έ'δειξεν ενωρίτατα ότι είχε μέσα του τό ενθεον πΰρ τής ποιήσεως και μόλις δεκαπενταετής απέστειλε στίχουργή­

ματά του εΐς άκαδημαϊκόν διαγοονισμόν. Οι κριται έθαΰμασαν τα στιχουρ­

γήματα, αλλά δεν τα έβράβευσαν, διότι έπίστευσαν ότι δεν ήτο δυνατόν παιδίον δεκαπενταετές να σύνθεση τόσον υπέροχους στίχους.

'Αλλ3 ας παρέλθωμεν τα πρώτα ετη και ας φθάσωμεν εις τό 1821, τύ έ'τος τής ενάρξεως τοϋ μεγάλου υπέρ τής ανεξαρτησίας τής Ελλάδος αγώ­

νος. Εις τήν Εύρώπην ό άνισος ούτος άγων εναντίον μιας κραταιός αύτο" κρατορίας ήρχισε να εξεγείρη τήν συμπάθειαν και τύ ενδιαφέρον τοϋ κό­

σμου, τών γραμμάτων και τών τεχνών. Εις τήν Γαλλίαν αναφαίνεται, διορ­

81

γανοΰται καί, βοηθούμενος υπό τοΰ ρωμαντισμού, δρα επωφελώς ό φιλελ­

ληνισμός. Ό φιλελληνισμός είναι απότοκος τοΰ ρωμαντισμοΰ. Ό ρομαντι­

σμός ήγωνίσθη επί σειράν ετών εναντίον τοΰ κλασικισμού και εις την Γαλ­

λικην Άκαδημίαν, και εις τάς τέχνας και εις τήν φιλο/ογίαν. "Ανδρες δια­

πρεπείς της εποχής εκείνης, με επί κεφαλής τον Chateaubriand, τον La­

martine, τον Benjamin Constant, τον Berenger, τον Alfred de Vigny, ròv Casimir Delavigne, τον Richat, τον Fabre κ.λ.π. συνεκρότησαν τήν ομάδα των Φιλελλήνων εις τήν οποίαν ενθουσιωδώς κατετάχθη και ό Βίκτωρ Ουγκώ.

Το παράδειγμα του αλησμόνητου εκείνου φιλέλληνος, ό όποιος δχι μόνον τήν πνευματικήν τον ύπέροχον δΰναμιν, όλλά και τήν περιουσίαν του και τήν ζωήν του άφιέρωσεν εις τήν ελληνικήν Πατρίδα, τοΰ Λόρδου Μπάϋρον, ενεθουσίασε τόσον πολύ τον Ουγκώ, ώστε έγραψε θαυμάσια ποιήματα προς τιμήν του. Ή ήρωϊκή δε έξοδος τοΰ Μεσολογγίου, έ'τι μάλ­

λον εξέκαψε τον ενθουσιασμόν του. Εις τήν Βουλήν τών Πατρικίων ό Chateaubriand εΗεφώνησε θαυμά­

σιον λόγον υπέρ της ελληνικής υποθέσεως καί έκαμεν έκχλησιν εις τους ισχυρούς της γης να προσέλθουν αρωγοί εις το άγωνιζόμενον έθνος καί να δώσουν τήν ελευθερίαν και τήν άνεξαρτησίαν εις τήν Ελλάδα, τήν κοιτίδα πάσης σοφίας καί πάσης ευγενούς καί υψηλής ιδέας.

Το έ'τος 1827 ήτο το μεσουράνημα τοΰ φιλελ?αινισμοΰ. Κατά το έ'τος εκείνο εγένετο καί ή ναυμαχία τοΰ Ναυαρίνου, ή οποία καί έσωσε τήν Ελλάδα.

Ήσαν τα αποτελέσματα της επιδράσεως καί τών ενεργειών των δια­

πρεπών φιλελλήνων επί τών αγαθών διαθέσεων τοΰ ευγενούς φιλάνθρωπου καί ιπποτικού Βασιλέως τής Γαλλίας Καρόλου 10ου. Τότε, μετά τήν έ'νδο­

ξον έκείνην ναυμαχίαν ήγέρθη ακράτητος ενθουσιασμός εν Παρισίοις καί ό Βίκτωρ Ουγκώ διωργάνωσε καί ήγήθη ενθουσιώδους διαδηλώσεων υπέρ τής 'Ελλάδος καί τής ελευθερίας της.

Συγχρόνως εις τήν Γαλλικήν Άκαδημίαν διεδέχετο τον Κόμητα Fr. de Neufchâteau ό γνωστός ποιητής καί Γερουσιαστής Pierre Lebrun όστις άπήγγειλε θαυμάσιον ύμνον υπέρ τής Ελλάδος καί εξέφρασε τσς ευχαρι­

στίας τής 'Ακαδημίας εις τον Φιλέλληνα Βασιλέα Κάρολον δια τήν άποτε­

λεσματικήν έπέμβασίν του υπέρ τοΰ Ελληνικού αγώνος. Μετά τήν Ναυμαχίαν τοΰ Ναυαρίνου ό Ουγκώ το 1828 έδημοσίευσε

τα «'Ανατολικά» (Les Orientales) εις τα όποΐα τρία κυρίως ποιήματα έχει αφιέρωση εις τήν Ελληνικήν Έπανάστασιν, τον Κανάρην, «Τας κεφάλας τοΰ Σεραγίου» καί το «Ναυαρΐνον», το όποιον θα ακούσετε μετ' ολίγον (χπαγγελλόμενον. Τα ονόματα τών ήςά>ων τοΰ αγώνος τα όποΐα είναι χα

82

πλέον γνωστά χα! δημοτικά εις την Γαλλίαν είναι τον Κανάρη και του Μάρκου Μπότσαρη, αυτοί δεν είναι πρόσωπα, είναι σύμβολα, είναι ή προ­

σωποποίηση του ήρωϊσμοΰ και της αυτοθυσίας και δια τοΰτο ο ποιητής έχει όλως Ίδιαίτερον θαυμασμον δι' αΰτοΰς. 'Ιδίως ό ψαρριανος ήρως τον ενθουσιάζει εις βαθμόν άνηπέρβλητον, και όχι μόνον εις το φέρον το όνο­

μα του ποίημα τον εξυμνεί δια στίχων υπέροχων, αλλά ν.α\ το «Ναυα­

ρίνον» tò θαυμάσιον αυτό καΐ τέλειον στιχουργικόν του έργον μεν τον Κα­

νάρην αρχίζει και με τον Κανάρην πληρούται. «Κλάψε, Κανάρη, λέγει, διότι ευρέθης μακράν και 120 εχθρικά πλοΐα δεν εκάησαν από σε! άλλα παρηγορήσου, Κανάρη, διότι τώρα ή Ελλάς σου είναι ελευθέρα, ή Ελλάς του Όμηρου και τοΰ Μπάϋρον! Και εξακολουθεί ό ποιητής να βροντοφωνή. και να εκπέμπουν οι στίχοι του άστραπάς.

"Ολως Ίδιαίτέραν άγάπην και θαυμασμον τρέφει πάντοτε ό Ουγκώ προς τον Κανάρην, τον φωτοδόξαστον ήμίθεον, ώς τον ονομάζει, και αφιερώνει εις αυτόν δυο άλλα ποιήματα του, τα όποια εξέδωκε το 1832 και 1834 και ε'ις εν εξ αυτών επιτιμά τους άλλους φιλέλληνας διότι λησμονοΰσι την Ελ­

λάδα, τάς 'Αθήνας, τήν Σπάρτην, το Μεσολόγγι, τον Λεωνίδαν, τον Δημοσθέ­

νην, τον Μπότσαρην και τον Κανάρην τους οποίας προηγουμένως διαρκώς άνέφερον και εθαύμαζαν.

Έ ξ όλων τοΰτων καταφαίνεται πόσον θερμή κα\ ειλικρινής ήτο ή α­

γάπη τοΰ Ουγκώ προς τήν ελληνικήν μας Πατρίδα. Κατόπιν ανεμίχθη εις τους πολιτικούς αγώνας, μετά τήν επανάστασιν

τοΰ 1848 και διεμαρτυρήθη εντόνως δια το πραξικόπημα της 2 Δεκεμβρίου 1857 τοΰ Ναπολέοντος Βοναπάρτου και μετά τΐιν άναχήρυξιν της Β.' Αυ­

τοκρατορίας εξωρίσθη και κατέφυγε πρώτον εις Βρυξέλλας καί κατόπιν εις τήν μικράν νήσον Ίερσέην. ΈκεΤ έγραψε ποιήματα θαυμάσια καί συγ­

γράμματα φιλοσοφικά, μεταξύ των άλλων και τους «'Αθλίους», οι όποιοι άνεγνώσθησαν από εκατομμύρια αναγνωστών και θα άναγιγνοόσκονται πάντοτε εφ' δσον υπάρχουν άνθρωποι ενδιαφερόμενοι δια τήν άνακοΰφισιν της κοινωνικής άθλιότητος.

'Αλλά καί έκεΐ ευρισκόμενος εις τήν εξορίαν δεν ελησμόνησε τήν άγα­

πητήν του Ελλάδα. Το 1866 εκρήγνυται ή μεγάλη Κρητική επανάστασις. Ό Ουγκώ ενθουσιάζεται πάλιν. Γράφει εις τους φίλους του της Γαλλίας να υποστηρίξουν τήν Κρητικήν επανάστασιν, άλλα ό Αυτοκράτωρ Ναπολέων ό τρίτος έχει άντίθετον γνώμην και δεν επιτρέπει να εκδηλωθή ή Γαλλία υπέρ της Κρήτης. Τότε αποτείνεται προς τους 'Αμερικανούς. Εκδίδει διάγ­

γελμα προς τους κατοίκους τών 'Ηνωμένων Πολιτειών καί λέγει προς αυ­

τούς: ^'Αμερικανοί, έχετε ίεραν ύποχρέωσιν προς τήν Γαλλίαν. Μή λησμο­

νήτε τον Λαφαγιέτ και τους άλλους επιφανείς Γάλλους οι όποιοι ήλθον

83

εις τήν Πατρίδα σας και συνετέλεσαν εις την άνεξαρτησίαν σας». Το χρέος τοΰτο πληρούσατε το εις τήν Ελλάδα. Βοηθήσετε τήν Κρή­

την να ανάκτηση τήν ελε\?θερίαν τιις και να ενωτίή με τήν μητέρα Ελλά­

δα, και οΰτιο εξοφλείτε το προς τήν Γαλλίαν χρέος σας». Άλλα και ή εκ­

κλησις αύτη εμεινεν άνευ αποτελέσματος, ίσως διότι δεν είχε ν έλθει, φαί­

νεται, ακόμη το πλήρωμα του χρόνου δια να ένωθή ή ηρωική μεγαλόνη­

σος μετά της προσφιλούς της μητρός. Μετά τον άτυχη γαλλογερμανικον πόλεμον και ιήν πτώσιν τοΰ Ναπο­

λέοντος Γ / ό Ουγκώ επανήλθεν εις Γαλλίαν και έγένετο ενθουσιωδώς δεκτός, εξελέγη δε δια μεγίστης πλειοψηφίας Βουλευτής Παρισίων καί κα­

τόπιν ισόβιος γερουσιαστής, άλλα δεν ήτο προωρισμένος δια τήν πολιτικήν και επεδόθη πάλιν εις δημοσίευσιν περισπούδαστων συγγραμμάτων και ποιημάτων και συγχρόνως δεν έπαυσε ποτέ να αναφέρη και να εξυμνη τήν προσφιλή του Ελλάδα. Εις το περίφημον βιβλίον του. «Ό θρύλος τών Αιώνων». («La Légende des Siècles») έχει αποσπάσματα τα όποια αναφέ­

ρονται εις τήν 'Ελλάδα και ενα ιδιαίτερον ΰμνον εις τήν έλληνικήν Πατρί­

δα, ως επίσης και πλείστα άλλα ποιήματα αναφερόμενα εις τήν άρχαίαν Ελλάδα δλα. «Οι Πανικοί Καιροί, οι Τριακόσιοι, ό Τιτάν, τα Κύθηρα, ό Πορθμός τοΰ Ευρίπου, ό Σάτυρος, ή Κασσάνδρα κ.λ.π.

Αι περιπέτειαι της εξορίας και ό χρόνος έβάρυνον επί τών ώμων τοΰ μεγάλου ποιητοΰ καί περί τάς αρχάς νοϋ 1885 εΐχεν ήδη άρχίση ή κατά πτωσις. Περί τα μέσα τοΰ μηνός Μαΐου ήσθένησε σοβαρώς εκ πνευμονίας Όλόκληρος ή Γαλλία καί μετ' αυτής ολόκληρος ή πεπολιτισμένη άνθρωπό­

της μετ' αγωνίας παρηκολούθει τήν άσθένειαν τοΰ μεγάλου ποιητοΰ. Τέλος τήν Παρασκευήν 22αν Μαΐου 1885 παρέδωκε το πνεύμα.

Το σώμα τοΰ Βίκτο>ρος Ουγκώ ένεκρώθη, άλλα το πνεύμα του ζΐ) με­

ταξύ τών ανθρώπων ακτινοβολεί δε πάντοττ τας φωταυγεΐς ακτίνας τοί', δια τών οποίων φωτίζει, διδάσκει, νουθετεί, ενθουσιάζει καί συγκινεί.

Το πένθος επί τώ θανάτφ του δεν υπήρξε πένι^ος γαλλικον μόνον, άλλα παγκόσμιον. Πανταχόθεν τοΰ κόσμου άντιπροσωπεΐαι προσήλθον δια να αποτίσουν τον φόρον τιμής και να δώσωσι τον τελευταΐον χαιρετισμόν εις τον μεγάλον ποιητή ν και φιλόσοφον.

Οι Παρίσιοι δεν ειδον μεγαλοπρεπεστέραν και μάλλον πάνδημον κη­

δείαν εκτός της τοΰ Μ. Ναπολέοντος δταν έπανέφερον εκ τής Αγίας Ελέ­

νης τα λείψανα του καί τα ενεταφίασαν εις το Μέγαρον τών Άπομάχο>ν. Ό νεκρός του άπετέθη καί παρέμεινεν έπί μίαν ήμέραν καί μίαν νύ­

κτα υπό τήν Θριαμβευτικήν 'Αψίδα (Arc de Triomphe), φρουρούμενος τι­

μητικώς από αξιωματικούς φέροντας άνημμένας δάοαςκαί πυρσοί^, και ο­

λόκληρος ό Παρισινός πληθυσμός ήγούπνησεν δλην τήν η'·κτα πλησίον τοΰ

84

μεγάλου νεκροΰ. Ή τιμή ή άποδοθεΐσα εις τον ύπέροχον ποιητήν ήτο, α­

ληθώς, όλως εξαιρετική, οφειλομένη εις την μεγαλοφυίαν και τον πατριω­

τισμον τοΰ μεγάλου ανδρός. *Ητο μία αληθής άποθέωσις. "Ω άθάνατον πνεΰμα τοΰ υπέροχου ποιητοΰ και μεγάλου φιλέλληνος,

δέχθητι κατά τήν σήμερον επίσημον ήμέραν, πεντηκοστήν έπέτειον από της άπελεΰσεώς σου από τοΰ ματαίου τούτου κόσμου, τήν διάθερμον καί ευ­

λαβή ταΰτην εκδήλωσιν τοΰ θαυμασμοΰ καί της ευγνωμοσύνης τής Ελληνι­

κής ψυχής, ως και τήν ειλικρινή και άδιάσειστον διαβεβαίωσιν δτι εφό­

σον υφίσταται ή Ελλάς, και ή Ελλάς θα υφίσταται πάντοτε, εφόσον υπάρ­

χει ό γήινος οΰτος κόσμος, αι παροΰσαι και αί μέλλουσαι γενεαι των 'Ελλήνων θα άναφέρωσι το δνομά σου μετά σεβασμοΰ και ευγνωμο­

σύνης και ή μνήμη σου θα παραμείνη εσαεί άΐδιος και αθάνατος.

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ Σ. ΚΑΡΑΒΙΑΣ

Ε Ι Σ Η Γ Η Τ Ι Κ Η Ο Μ Ι Λ Ι Α τ ο ν κ. Ι Π Π Ο Κ Ρ Α Τ Ο Υ Σ Σ . Κ Α Β Α Β Ι Α

Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ο Υ Τ Ο Υ <*»ΙΛ. Σ Υ Λ Λ Ο Γ Ο Υ " Π Α Ρ Ν Α Σ Σ Ο Σ , ,

ΓΕΝΟΜΕΝΗ ΕΝ ΤΗιΜΕΓΑΛΗ ΑΙ©ΟΥ£Ηι ΤΟΥ ΤΗ, 15η ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1935

ΚΑΤΑ TON EOPTASMON ΤΩΝ ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ THS ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

Μακαριώτατε,

Κυρίαι και Κύριοι,

Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός» τελεί σήμερον μίαν σεμνήν και ώραίαν τελετήν των γραμμάτων και αισθάνεται μεγάλην χαράν και Ιδιά­

ζουσαν ίκανοποίησιν, διότι επετελέσθη εν έργον τόσον χρήσιμον και επω­

ορελές δια την Έλληνικήν κοινωνίαν και ιδία δια το φιλόμουσον και άνα­

γνωστικόν κοινόν. Ή σημερινή εορτή δι'ιναται να δνομασθη ΰμνος τοΰ βι­

βλίου, τοΰ μέσου δηλαδή δια τοΰ οποίου διαδίδεται ό πολιτισμός. Όμιλών περί τοΰ βιβλίου εννοώ το ηθικόν και χρήσιμον τοιούτον, διότι υπάρχουν και βιβλία επιζήμια, διαστρέφοντα και διαφθείροντα τήν άνθρωπίνην ψυ­

χήν. Το καλόν βιβλίον είναι ό φαεινός ήλιος και ό τηλαυγής φάρος δια τοΰ οποίου εκπέμπονται πανταχού, μέχρι των περάτων της υφηλίου αί διαφω­

τιστικά! ακτίνες της διανοήσεως και μεταλαμπαδεΰονται αΐ γνώσεις της φι­

λολογίας, της φιλοσοφίας, της ποιήσεως και τών τεχνών καί επιστημών εν γένει. Το βιβλίον είνα* ό πολυτιμώτερος καί πιστότερος σύντροφος τοΰ ανθρώπου. Πολύτιμος μεν διότι εις αυτόν ευρίσκει τις διδαχήν, άνακοΰφι­

σιν, τέρψιν και δ,τι άλλο θελήσει, πιστός δε διότι είναι πάντοτε εις τήν διάθεσιν αυτοΰ, έτοιμος ανά πάσαν στιγμήν να προσφέρη πάσαν πληροφο­

ρίαν ή παραμυθίαν. Άπό της εποχής μάλιστα της θαυμάσιας άνακαλΰψεως της τυπογραφίας καί της διαδόσεως τοΰ βιβλίου εις πάσαν τήν ί>φήλιον, συν­

ετέλεσε τοΰτο τα μέγιστα εις τήν διάδοσιν τοΰ Χριστιανισμού δια τής είς πάμπολλα εκατομμύρια αντίτυπων και εις απειραρίθμους γλώσσας και δια­

λέκτους μεταφράσεως και διαδόσεως τοΰ κειμένου τής 'Αγίας Γραφής. Τοιαύτη είναι ή σπουδαιότης και ή σημασία τοΰ βιβλίου, ώστε εις τα

προηγμένα εκείνα κράτη δπου σκέπτονται κατά πρώτον λόγον δια τήν δια­

μόρφωσιν και τήν διαπαιδαγώγησιν τών λαϊκών τάξεων, ευρύτατα εφρόν­

τισαν δια τύν καταρτισμόν ελευθέρας εισόδου λαϊκών βιβλιοθηκώυ καί δα­

86

νειστικών τοιούτων, δπου οι μή διαθέτοντες τα μέσα προς άγοράν βιβλίων δύνανται, είτε φοιτώντες και ιχελετώντες, είτε δανειζόμενοι κατάλληλα βι­

βλία, να μορφιοΟώσι και να άποκτήσωσι ποικίλσς και χρησίμους γνώσεις* Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός» εις την ϊδρυσιν Βιβλιοθήκης

άπεβλεψεν από της ιδρΰσεώς του, δηλαδή υκριβώς προ 70 ετών, δτε εις το ϊσόγειον δωμάτιον της οικίας τοϋ αειμνήστου Παύλου Λάμπρου, οι τέσσα­

ρες υιοί του, γυμνασιόπαιδες αχόμη, συνέπηξαν την ομάδα εκείνην εκ της οποίας βραδυτερον άπετελέσθη 6 Σΰλλογος, δστις ανδρωθείς ιιιχρον κατά μικρόν, άπέκτησεν, ου μόνον όλης της Ελληνικής κοινωνίας τάς συμπα­

θείας και την έκτίμησιν, άλλα καΐ διεθνές κΰρος. 'Αξιέπαινος, όντως, και αξιομνημόνευτος ύπήρξεν ή σκέψις και ή άπό­

φασις τών νεαρών εκείνων ιδρυτών του ημετέρου Συλλόγου δια τον καταρ­

τΐσμόν βιβλιοθήκης και το έργον ανετέθη εις εκείνον δστις από της εφηβι­

κής του ηλικίας­μόλις 14ετής ήτο τότε­έδιδε καταφανή δείγματα δτι θα ανήρχετο εις περιωπήν και θα διεκρίνετο εΐπερ τις και άλλος εις τα γράμ­

ματα και τάς επιστήμας, εις τον άείμνηστον Σπυρίδωνα Λάμπρον, τον χαλ­

κέντερον και άκάματον εκείνον σκαπανέα τής φιλολογίας και τής ιστορίας και λιγύν και άπαράμιλλον όμιλητήν.

Άλλα τα περί τούτων, εν πάση λεπτομέρεια θα σας ανάπτυξη αμέσως μετ' εμέ, ό αγαπητός συνάδελφος καί "Εφορος της Βιβλιοθήκης τοΰ Συλλό­

γου μας κ. Ριχάρδος Λιβαθινόπουλος, δστκ, παρακληθεις παρ' ημών ανέ­

λαβε την Έφορείαν τής βιβλιοθήκης και επώπτευσεν εις τήν επιτέλεσιν του τόσον ωφελίμου δια τήν κοινωνίαν και τον Παρνασσόν τούτου έργου. 'Ο­

φείλω να ομολογήσω δτι δτε δια τής ευμενούς ψήφου τών αγαπητών συ­

ναδέλφοον, εξελέγην Πρόεδρος τοΰ σεμνοΰ τοι^του Έθνικοΰ 'Ιδρύματος εν εκ τών πρώτων μου μελημάτο^ν ύπήρξεν ό καταρτισμός τής βιβλίο θήκης τοΰ Συλλόγου. Βεβαίως ή βιβλιοθήκη ΰπήρχεν, άλλα τα βιβλία ήσαν διεσ­

κορπισμένα εις διάφορα δωμάτια τοΰ Συλλόγου καί άνευ τακτικοΰ και συ στηματικοΰ καταλόγου. Βεβαίως εγένετο προσπάθεια και άλλοτε υπό τοΰ αειμνήστου καθηγητού τοΰ Πανεπιστημίου και Προέδρου τοΰ Παρνασσού Νικολάου Πολίτη προς τακτοποίησιν της βιβλιοθήκης και σΰνταξίν καταλό­

γου, άλλα ή ενέργεια εκείνη δεν είχε συνέχειαν ούτε πρακτικόν αποτέλεσμα. Έσκέφθημεν, λοιπόν, δτι πρέπει ό «Παρνασσός» να απόκτηση Βιβλιοθή­

κην καλώς ώργανωμένην και λειτουργούσαν, ώστε να είναι προσιτή όχι μόνον εις τα μέλη του άλλα καί εις το πολύ άναγνοοστικόν κοινόν. Προς πραγματοποίησιν τούτου έπρεπε να εξευρεθή ό εντός τοΰ Καταστήματος τοΰ «Παρνασσοΰ» κατάλληλος χώρος και ό άρμάδιος υπάλληλος δστις θα ανελάμβανε τήν τακτοποίησιν τής Βιβλιοθήκης.

"Οταν επερατώθη το νέον λαμπρον κτίριον εις το όποιον εγκαιεστάθη

8?

ή Σχολή των Ά π ο ρ ω ν Παίδων και οΰτω εκενώθησαν ώς ισόγειοι αίθουσα ι τοΰ κτιρίου τούτου, 6 χώρος εύρέ\)η, ευρέθη δε και ό αρμόδιος υπάλληλος εις το πρόσωπον τοϋ Διευθυντού των Γραφείων του Συλλόγου κ. Βαλέριου Τρύφωνα, ό οποίος ανέλαβε την δργάνωσιν της Βιβλιοθήκης και ε'ιργάσθη μετά ζήλου και εξακολουθεί εργαζόμενος δια την πλήρη τακτοποίησιν και συμπλήρωσιν των σχετικών καταλόγων.

Το έργον το όποιον εφιλοδοξήσαμεν να πραγματοποιήσωμεν χάριν τοΰ «Παρνασσού» καί τοΰ αναγνωστικού κοινοΰ τών 'Αθηνών επραγματοποιή­

θη , και ήδη ό Σύλλογος ημών απέκτησε Βιβλιοθήκην την οποίαν εμφανί­

ζει σήμερον συστηματοποιημένην άρτίως και μέλλουσαν να λειτουργήση καλώς και επωφελώς και εχομεν την ελπίδα δτι ετι μάλλον επωφελεστέρα θα άποβή εις το μέλλον πλουτιζομένη δια νέων αποκτημάτων καΐ δωρεών.

Ή Βιβλιοθήκη τοΰ «Παρνασσού», καθώς θα σας εΐπη ό "Εφορος αυτής κ. Λιβαθινόπουλος, αποτελείται από πολλά τμήματα, το πληρέσοερον τών οποίων είναι το θεατρικόν, το όποιον δύναται να εΐπη τις δτι είναι το άρτιώτερον τών ευρισκομένων εν 'Αθήναις . Τοΰτο άπετελέσθη εκ τοΰ υπάρχοντος πυρήνος από της αρχής της ιδρύσεως της βιβλιοθήκης τοΰ Συλλόγου και εκ τών δωρεών τοΰ αειμνήστου καθηγητοΰ 'Ανδρέου 'Αν­

δρεάδη και τοΰ Γεωργίου Δ. Κυπαρίσση, γνωστοΰ θεατρόφιλου και φιλο­

βίβλου. Έκτος της χρήσεως της άναδιοργανωθείσης βιβλιοθήκης τοΰ «Παρνασ­

σοΰ» δια τα μέλη αΰτοΰ, προσεχώς θα όρισθώσιν ήμέραι και ώραι κατά τάς οποίας θα είναι αΰτη προσιτή καί εις το κοινόν, το όποιον θα δύναται τοιουτοτρόπως να εύρίσκη εις αυτήν βοηθήματα επωφελή δια τάς μελετάς αΰτοΰ καί να λαμβάνη σημειώσεις χρησίμους τάς οποίας δεν θα είναι τόσον εΰ'κολον να εύρίσκη εις αλλάς βιβλιοθήκας.

Περαίνων τάς ολίγας εΐ,σηγητηρίους αΰτπς λέξεις, αισθάνομαι την ίε­

ράν ύποχρέωσιν να απευθύνω φόρον εΰλαβοΰς τιμής προς τους πρώτους ίδρυτάς καί δωρητάς τοΰ ημετέρου Συλλόγου, οι όποιοι έθεσαν τας βάσεις αΰτοΰ και της Βιβλιοθήκης, και συγχρόνως να απευθύνω θερμήν παράκλη­

σιν εις δλα τα μέλη τοΰ «Παρνασσού», μεταξύ τών οποίων ευρίσκονται καί πολλοί διακεκριμένοι συγγραφείς, δπως εΰαρεστηθώσι καί τώρα και εις το μέλλον, ν ' άποστέλλωσιν από εν άντίτυπον τών συγγραμμάτων των. Δια τοΰ μέσου τούτου δχι μόνον θα συντελέσωσιν εις τον πλουτισμον της βι­

βλιοθήκης μας άλλα καί θα διαφημίσωσιν ετι μάλλον τα έργα των και θα παράσχωσιν συγχρόνως μίαν σπουδαίαν ΰπηρεσίαν εις το άναγνωστικόν κοινόν τον όποιον θα φοιτά εϊς τάς αίθουσας της βιβλιοθήκης.

Ταυτην την θερμήν εΰχήν εΐχον να αποτείνω. "Ας ελπίσωμεν δτι θα εισακουσθή και θα πραγματοποιηθή αΰτη.

Λ Ο Γ Ο Σ ΕΚΦΩΝΗΟΕΙΣ ΤΗΝ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1935 ΠΑΡΑ ΤΟΥ

κ. ΡΙΧΑΡΔΟΥ ΛΙΒΑΘΙΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΦΌΡΟΥ THE ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ " Π Α Ρ Ν Α Σ Σ Ο Υ , , ΕΠΙ ΤΗι

ΕΟΡΤΗ, ΤΩΝ ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ ΑΥΤΗΣ.

Κυρ ία ι και Κύριοι,

Κατά tòv σημερινον εορτασμον των εγκαινίων της άναδιοργανωθείσης βιβλιοθήκης του «Παρνασσού» δεν θα εκφωνήσω, δπως είθισται εις τάς παρό­

μοιας περιστάσεις, τον πανηγυρικον της ημέρας, άλλα θα προσπαθήσω να σκιαγράφησα) την μικράν ΐστορίαν της βιβλιοθήκης ιαΰτης άφοΰ προτάξω μίαν συνοπτικήν άνασκόηησιν της εξελίξεως τοΰ βιβλίου καΐ των βιβλιο­

θηκών. Καθώς διατείνονται οί ιστορικοί, έ'χουν περάσει τέσσαρες χιλιάδες

χρόνια από της εποχής κατά την οποίαν δ άνθρωπος εζήτησε και άνευρε μερικά σημεία τα όποια σημειούμενα επί στερεών επιφανειών ήδΰναντο, όχι μόνον να διατηρήσουν αλλά και να διαδώσουν και να αντικαταστήσουν τον προφορικον λόγον* καΐ οΰτω προήλθεν ό γραπτός λόγος ή ή γράφη.

Αι δυο χώραι εις τάς οποίας οφείλεται ή τιμή της ανευρέσεως των δύο αρχαιοτέρων συστημάτων γραφής είναι ή Αίγυπτος και ή Μεσοποτα­

μία. Εις την Αΐγυπτον το ίερογλυφικόν καΐ εις την Μεσοποταμία ν το σφη­

νοειδές. Ή πρώτη γραφή εγένετο επι ξηρών φΐ'λλων φυτών και επί φλοιών

δένδρων. Οί Βαβυλώνιοι και οι Άσσυριοι εγραφον επί πλίνθων, τους ο­

ποίους έ'ψηνον. Εις τάς άνασκαφάς της Νινεβής άνευρέθησαν χιλιάδες τοι­

ούτων πλίνθων οι όποιοι ήσαν τοποθετημένοι επί σανίδων και εφυλάσ­

σοντο εις ιδιαίτερα οικοδομήματα. Ειχον δηλαδή οί Άσσυριοι τάς πλινθο­

θήκας των, εϊς τάς όποιας εφΰλαττον τά γραπτά σημεία τοΰ λόγου, και αϊ όποΐαι δύνανται κάλλιστα να παραβληθούν με τάς σημερινός βιβλιοθήκας. Τριάντα χιλιάδες εκ τών πλίνθων αυτών μετεφέρθη σαν και φυλάσσονται εις το Βρετανικον Μουσείον. Οί αρχαίοι Αιγύπτιοι εγραφον επί λινοΰ υφά­

σματος, δπως αναφέρει ό Πλίνιος. Οί "Ελληνες και οί Ρωμαίοι εγραφον επί κεράμων, αλλά οί "Ελληνες εκαμνον χρήσιν και ξύλινων πινακίδων, τάς

90

οποίας άπεκάλουν πινακίδας η γραμματεία η δέλτους. ΓΤολλαι πινακίδες μαζύ άπετέλουν το βιβλίον της εποχής εκείνης. "Ολα δμως αυτά τα ε'ι'δη της γραφικής ΰλης ύπεχώρησαν δταν άνευρέθη εις την Αΐγυπτον ό πάπυ­

ρος, δ οποίας κατεσχευάζετο από τάς ίνας τοΰ φυτοΰ πάπυρου. Πολλά φΰλλα παπΰρσυ άφοϋ ήνοΰντο κατά μήκος, περιετυλίσσοντο πέριξ ενός κον­

τού δια να αποτελέσουν το πρώτον βιβλίων των Αιγυπτίων, το όποιον κα­

τά συνέπειαν είχε σχήμα κυλινδρικόν, ενώ το πρώτον βιβλίον των Ε λ λ ή ­

νων ποΰ άπετελεΐτο από πολλά ς πινακίδας, είχε σχήμα τετράγωνον. Ή χρήσις τοΰ πάπυρου δεν εβράδυνε να διαδοχή εις δλας τάς μεσο­

γειακός χίόρας και κατά τον Ήρόδοτον ή χρήσις αΰτοΰ εις την Ελλάδα ει­

σήχθη παρά των ' Ιώνων την 6ην π. Χρ. εκατονταετηρίδα τα εκ πάπυ­

ρου χειρόγραφα ωνόμαζον οι Έλληνες διφθέρας. Το άρχαιότερον χειρόγραφον επί παπτίρου εκ της Ελληνικής φιλολο­

γίας είναι το άνευρεθέν εις την άρχαίαν Βοΰσιριν πλησίον μιας μούμιας, καί το όποιον περιέχει τους Πέρσας τοΰ Τιμοθέου, τον Παρθένιον τοΰ Άλκμάνους, τήν 'Αθηναίων Πολιτείαν τοΰ 'Αριστοτέλους, και την Ίλ ιάδα . 'Ανάγεται δε το χειρόγραφον αυτό εις τον Δ' π. Χρ. αιώνα.

Με την διάδοσιν του πάπυρου εις την Ελλάδα, ήρχισε καί ό καταρτι­

σμός συλλογών εκ χειρογράφων, αϊτινες άπετέλουν πραγματικάς βιβλιοθή­

κας. Ό Αΰλος Γέλλιος αναφέρει δτι κατά τον Ε' π.Χρ. αιώνα επι Πεισί­

στρατου ίδρΰθη ή πρώτη συλλογή χειρογράφων, ή οποία υπήρξε και δη­

μοσίας χρήσεως. Τήν συλλογήν αυτήν άνήρπασεν ό Ξέρξης και μετέφερεν εις τήν Περσίαν, βραδΰτερον δμως άνέκτησεν αυτήν ό Σελεΰκιος και τήν άπέδθ)κεν εις τους 'Αθηναίους .

'Επι της εποχής τής 'Ελληνικής ακμής φαίνεται δτι ύπήρχον είς τήν 'Ελλάδα πολλαι ιδιωτικά! συλλογαι χειρογράφων. Ό 'Αθηναίος αναφέρει εκείνας τοΰ Νικοκράτους τής Κύπρου, τοΰ Πολυκράτους τής Σάμου και τοΰ φιλοσόφου 'Αριστοτέλους. Ή τελευταία αΰτη περιήλθεν εις τον Τήιον καί ό Σΰλλας μετέφερεν αυτήν εις τήν Ριόμην.

Ταίιτοχρόνως δμως, ήρχισαν να καταρτίζουν συλλογας εκ χειρογράφων επί πάπυρου και εις τήν Αΐγυπτον, και να διαφυλάττουν αΰτας εις ιδιαι­

τέρους χώρους προς ύπόδειξιν των οποίων έχρησιμοποιήθη το πρώτον παρά τών Αιγυπτίων κατά τον Α.' μετά Χριστον αιώνα, ή λέξις βιβλιοθήκη. Ού­

τω επι Πτολεμαίων, ή 'Αλεξάνδρεια κατείχε τήν πλουσιωτέραν τών βιβλιο­

θηκών τοΰ γνωστοΰ τότε κόσμου και την οποίαν είχεν ίδρυση Πτολεμαίος ό Σωτήρ.

'Αντίζηλος τής βιβλιοθήκης 'Αλεξανδρείας ήτο ή βιβλιοθήκη τής Περ­

γάμου, δια τήν οποίαν μας πληροφορεί ό Πλούταρχος, δτι δτε ό 'Αντώνιος

91

μετέφερεν αυτήν εκ της Περγάμου καί την εδώρησεν εις την Κλεοπάτραν περιελάμβανε διακοσίας χιλιάδας τόμους. ΤΗτο τοιαύτη ή αντιζηλία των Αιγυπτίων δια την βιβλίου*ήκην της Περγάμου, ώστε οι βασιλείς της Αι­

γύπτου, δια να εμποδίσουν την επαΰξησιν αυτής, άπηγόρευσαν την εξαγω­

γή ν εκ της χώρας των τοΰ πάπυρου' και τότε ό βιβλιόοριλος βασιλεύς της Περγάμου Εΰμένιος, καθώς λέγει ό Πλίνιος, αναγκασθείς να αναζήτηση, χάριν της βιβλιοθήκης του, άλλην γοαφικήν ΰλην εκτός τοΰ πάπυρου, συ­

νετέλεσεν εις τήν άνακάλυψιν τής περγαμηνής, τω 197 π.Χ. Ή περγαμη­

νή, ή οποία κατεσκευάζετο από τα δέρματα αιγος και προβάτου, έλαβε το δνομά της εκ τής πόλεως τής Περγάμου, όπου το πρώτον άνεπτΰχθη ή βιο­

μηχανία αυτής. Ή χρήσις τής περγαμηνής δεν εβράδυνε να διαδοθή εις δλας τάς μεσογειακάς χώρας και με τήν χρήσιν τής νέας αυτής γραφικής ύλης το βιβλίον έλαβε πλέον το σημερινόν αΰτοΰ σχήμα.

'Αλλά και οι βασιλείς τής Μακεδονίας συνέλεγον βιβλία και κατήρτιζον βιβλιοθήκας. Έ π ί Περσέως, τοΰ τελευταίου βασιλέως τής Μακεδονίας, το 168 π.Χ. ύπήρχεν εις τήν Μακεδονικήν πρωτετωυσαν μεγάλη βιβλιοθήκη τήν οποίαν ό Αιμίλιος Παΰλος, δτε ένίκησε τον Περσέα μετέορερεν εις τήν Ρώμην.

Και οι Ρωμαίοι ουδόλως υστέρησαν εις τον καταρτισμον βιβλιοθηκών. Εις τήν άρχαίαν Ρώμην ΰπήρχον πολλαι βιβλιοθήκαι, ή Παλατινή, ή Ό ­

κταβιανή, εκείνη τοΰ Αυγούστου, τοΰ Ναοΰ τής Ειρήνης, τοΰ Ναοΰ τοΰ Τρωϊανοΰ καΐ εκείνη τοΰ "Ατριουμ Λιμπερτάτις που παρεδόθη εις τήν χρή­

σιν τοΰ κοινοΰ τω 33 π.Χ. Ό δε μέγας φιλέλλην αυτοκράτωρ Αϊλιος 'Α­

δριανός, ό όποιος επί μακρόν διέμεινεν εις τάς 'Αθήνας και ανεδείχθη μέ­

γας ευεργέτης τής πόλεως ταύτης, ανήγειρε προς βορραν τής 'Ακροπόλεως μνημιώδες οικοδόμημα βιβλιοθήκης, το όποιον είχε μήκος 130 μέτρων, πλάτος 80 μέτρων και περιεβάλλετο από εκατόν εκ μαρμάρου στήλας.

Εις τήν Κωνσταντινοΰπολιν, ό πρώτος ποΰ ίδρυσε δημοσίαν βιβλιο­

θήκην ήτο ό Κωνσταντίνος, ό υιός τοΰ Μεγάλοι» Κωνσταντίνου, τω 447 μ.Χ. Ό 'Ιουλιανός οικοδόμησε βιβλιοθήκυν, ή όποια όταν κατεστράφη πε­

ριελάμβανεν 120.000 τόμους. Προ τής πλώσεως νπήρχον εις τήν Κωνσταν. τινοΰλιν, έκτος των αυτοκρατορικών βιβλιοθηκών καί πολλαι ϊδιωτικαί, δπο^ς ύπήρχον ακόμη βιβλιο{ίήκαι δημόσιαι καί ιδιωτικά! και εις πολλάς άλλας πόλεις τοΰ Βυζαντινού Κράτους.

Αι κυριώτεραι όμως βιβλιοθήκαι τής 'Ανατολής ε πι Βυζαντινών ήσαν αι μοναστηριακοί, εκείνα ι τών Μονών τής Κωνσταντινουπόλεως, εκείνα ι τοΰ 'Αγίου "Ορους, αί όποΐαι καί διεσώθησαν, τής Πάτμου, τών Πατριαρ­

χείων τής 'Αλεξανδρείας, τοΰ όρου; Σινά και τών Ίεροσωλΰμων. Κατά τήν αλωσιν υπήρξε τοιαύτη ή διαρπαγή τών βιβλιοθηκών τής

92

Κωνσταντινουπόλεως, ώστε σπουδαιότατα χειρόγραφα έπωλοΰντο εις :ού­

δρόμους αντί ευτελέστατου τιμήματος. Μετά την ά'λωσιν, πολλοί Τούρκοι Σουλτάνοι, όπως ό Βογιαζίτ ό Πορθητής, ό Σελίμ, ό Όσμάν, ό Μαχμούτ κατήρτισαν ατομικός βιβλιοθήκας, αί όποΐαι μετά τον θάνατον των Σουλ­

τάνων αυτών περιήλθον εις το κράτος, δι' αυτό και ή Τουρκία έ'χει σήμε­

ρον περί τάς 50 βιβλιοθήκας δημοσίας χρήσεως. Εις την Δΰσιν, κατά την επιδρομήν των βαρβάρων, αϊ βιβλιοθήκαι

κατεστράφησαν και τα βιβλία εΰρον ασυλον εις τα μοναστήρια. Το Τάγμα των Βενεδικτίνων είναι εκείνο που περιέσωσε μέγαν αριθμόν σπουδαιότατων χειρογράφων.

"Ωθησιν μεγά^ην εις την άνάπτυξιν του βιβλίου και των βιβλιοθηκών εδωκεν ή άντικατάστασις τοΰ πάπυρου και της περγαμηνής δια της νέας γραφικής ΰλης, τοΰ χάρτου, την οποίαν επενόησαν οι Κινέζοι δυο αιώνας προ Χρίστου, και κατεσχεΰαζον από Ινώδεις ουσίας. Την νέαν αυτήν \ρα­

φικήν ΰλην εισήγαγον εις την Εύρώπην οί "Αραβες τον Η.' μ. Χρ. αι­

ώνα. Άλλα ή χρήσις αυτής εγενικεΰθη εις την Εύρώπην τον IB.', ΙΓ. ' και ΙΛ.' αιώνα.

Ό τ ε εΐχεν πλέον γενικευθή ή χρήσις τοΰ χάρτου εις Εύρώπην, τον ΙΕ.' δΐ]λαδή αιώνα, άνεκάλυψε και ό Γουτεμβέργιος τα κινητά στοιχεία δηλαδή την τυπογραφίαν, καΐ τότε το βιβλίον έλαβε τήν όριστικήν αντοΰ μορφήν. Ώς πρώτον βιβλίον, δια το οποίον έγινε χρήσις τοΰ χάρτου και των κινητών στοιχείων, φέρεται ή 'Αγία Γραφή.

Ή διάδοσις της χρήσεως τοΰ χάρτου και ή άνακάλυψις της τυπογρα­

φίας συμπίπτουν με τήν εποχήν της 'Αναγεννήσεως, τον ΙΕ. ' και ΙΣΤ.' αιώνα μ.Χ., εποχήν κατά τήν οποίαν μέ τήν βιβλιοφιλίαν τών Μεδίκων τής Φλωρεντίας καί τών Παπών Σίξτοί' τοΰ Δ.' και Καρδιναλίου τοΰ Βησσα­

ρίωνος, εγκαινιάσθη ή νεωτέρα περίοδος προόδου τοΰ βιβλίου καί τών βι­

βλιοθηκών. "Ολα σχεδόν τα κράτη τής Εύρ(ί)πης ανταγωνίζονται πλέον ποιον να

εχη τάς καλλιτέρας βιβλιοθήκας. Εις τον άνταγωνισμον αυτόν λαμβάνει μέρος και ο νέος κόσμος, και εις τήν Γαλλίαν καί τήν Γερμανίαν ιδρύονται σωματεία, τών οποίων αποκλειστικός σκοπός είναι ή προπαγάνδα τοΰ Βι­

βλίου. Οι βασιλείς καί οί άρχοντες τών Κρατών συλλέγουν βιβλία δια να

πλουτίσουν τάς δημοσίας βιβλιοθήκας τών κρατών των, άλλα και οί ΐδιώται παραλλήλως, καταρτίζουν βιβλιοθήκας χάριν διαφόρων σκοπών.

"Αλλοι συλλέγουν βιβλία χάριν εμιπορείας, άλλοι εκ πραγματικής αγά­

πης προς το βιβλίον καί φιλομάθειας, καί αυτοί είναι οί αληθείς βιβλιόφι­

λοι, τους οποίους μόνον το περιεχόμενον τοΰ βιβλίου ενδιαφέρει ­ άλλοι εκ

93

φιλοδοξίας, όπως έχουν εις την κατοχήν των και επιδεικνύουν σπάνια βιβλία, και αυτούς ουδόλως ενδιαφέρει το περιεχόμενον τοΰ βιβλίου, άλλα ή σπανις αύτοΰ και πολλάκις δ τρόπος τοΰ δεσίματος του.

Εις την κατηγορίαν αυτήν περιλαμβάνονται καΐ οι βιβλιομανείς, των οποίων το πάθος προς άπόκτησιν βιβλίου καταντά εις πραγματικήν ψύχω­

σιν, ή οποία συχνά παρασύρει αυτούς εις εγκληματικός πράξεις. Και τέλος αρκετοί συλλέγουν βιβλία εκ σοβαροφάνειας. Τους σοβαροφανεΐς δεν ενδια­

φέρει ού'τε το περιεχόμενον τοΰ βιβλίου, ούτε το εξωτερικον αύτοΰ, αλλ' ούτε και σπανις του. Αυτοί ενδιαφέρονται μόνον δια τον αριθμόν των βι­

βλίων του οποίου είναι κάτοχοι. Ό σοβαροφανής ούτε άναγινώσκει ποτέ, αλλ' ούτε και γνωρίζει ποία βιβλία περιέχει ή βιβλιοθήκη του. Ό σοβαρο­

φανής, μη κατορθώνων να επιβληθή εις την κοινωνίαν με το πνεϋμά του καί τάς πράξεις του, προσπαθεί να επιτυχή τοΰτο με την σοβαροφάνειαν, εις την οποίαν μεγάλον ρόλον παίζει καί ό δγκος της βιβλιοθήκης, καί δυ­

στυχώς, πολλάκις επιτυγχάνει τοΰ σκοπού του. Αι βιβλιοθήκαι δύνανται να διαιρεθούν, αναλόγως τοΰ περιεχομένου

τ(ον, εις γενικός και ειδικός βιβλιοθήκας. Εις τάς πρώτας συλλέγονται τα πάσης φύσεως χειρόγραφα καί έντυπα ποΰ αντιπροσωπεύουν τα προϊόντα της ανθρωπινής διανοίας' εις αύτας περιλαμβάνονται και αϊ εθνικά! των κρατών βιβλιοθήκαι, εις τάς οποίας εκαστον Κράτος προσπαθεί να περι­

συλλέξω και δλα τα κειμήλια της εθνικής χειρογράφου και εντύπου παρα­

γωγής. Εις τάς ειδικός βιβλιοθήκας περιλαμβάνονται αΐ επιστημονικά] βι­

βλιοθήκαι, αι λαϊκαί και αϊ παιδικαί. Εις τάς πρώτας συλλλέγονται βιβλία δυνάμενα να εξυπηρετήσουν ώρισμένον έπιστημονικον κύκλον. Εις τάς λαϊ­

κάς βιβλιοθήκας ό λαός δύναται να άνευρίσκη προχείρως δλα εκείνα τα στοιχεία τοΰ γραπτού λόγου, τα όποια ημπορούν να συντελέσουν εις την πνευματικήν αύτοΰ άνάπτυξιν και την έπαγγελματικήν του μόρφωσιν, καί εις τάς παιδικάς βιβλιοθήκας συλλέγονται εκείνα τα βιβλία πού είναι σχετικά με την μόρφωσιν και με την διαπαιδαγώγησιν τών παίδων.

Αϊ σπουδαιότεροι σήμερον βιβλιοθήκαι τοΰ κόσμου είναι ή Εθνική Βιβλιοθήκη τών Παρισίων, ή οποία ιδρυθείσα τω 1500 περιέχει, έκτος τών χειρογράφων και τών χαλκογραφιών, τέσσαρα εκατομμύρια πεντακόσιας χι­

λιάδας τόμους. Εκείνη τοΰ Βερολίνου, μέ 2.130.000 τόμους, εκείνη τοΰ Βρετανικού Μουσείου, ποΰ εκτός τών παπύρων και τών λοιπών χειρογρά­

φου περιέχει 3.600.000 τόμους, της Νέας Υόρκης, 3.000.000 τόμους, της Βασιγκτώνος, 3.600.000 τόμους, της Βιέννης, 1.200.000 τόμους, της Ρώμης 450.000 τόμους, τής Φλωρεντίας 420.000 τόμους και τοΰ Βατικανού,

Τα Σοβιέτ ήνωσαν ολας τάς βιβλιοθήκας τών Τσάρων και τών Δου­

κών και κατήρτισαν εις το Λενινγράδ μίαν βιβλιοθήκην εξ 8.600.000 τό­

94

μων. Ή αρτισύστατος βιβλιοθήκη της Κοινιονίας των Εθνών, υπέρ της οποίας κατέβαλεν ό Ροκφέλλερ 2.500.000 δολλάριο, περιλαμβάνει ήδη εν έχατομμΰριον τόμων.

Εις τάς αξίας λόγου εθνικά<: βιβλιοθήκας τον κόσμου καταλέγεται κ«ί ή εθνική μας βιβλιοθήκη, ή οποία εκτός των χειρογράφων, επί πάπυρου, περγαμηνής και επί χάρτου, περιλαμβάνει σήμερον περί τους 525.000 τό­

μους. Προ της απελευθερώσεως τοΰ Ελληνικού Κράτους, αι μόναι βιβλιο­

θήκαι διι|ΐοσίας χρήσεως που ΰπήρχον εις την χώραν ταΰτην ήσαν εϊς την Έπτάνησον εκείνα ι της Κέρκυρας και τής Ζακύνθου, εις την Πελοπόννησον εκεΐναι τής Βυτίνης και τής Δημητσάνης, εις την Θεσσαλίαν εκείνη των Μηλιών τοΰ Πηλείου και εκείνη τής Σάμου, αί όποια ι και εσώθησαν και σχετικώς επλουτίσθησαν. Μόνον ή βιβλιοθήκη τής Δημητσάνης υπέστη •μεγάλας καταστροφάς. Δι3 αυτό καΐ μικρός μόνον αριθμός εκ τών σπου­

δαίων χειρογράφων και τών σπανίων εκδόσεων τάς οποίας περιεΐχεν άλλοτε, (τώζεται σήμερον* διότι, δτε κατά τα πρώτα ετη τής Ελληνικής Επανα­

στάσεως, ύπήρχεν ελλειψις χάρτου δια την συσκευασίαν φυσιγγίων ή Σχο­

λή τής Δημητσάνης δεν εδΰστασε να προσφέρη την βιβλιοθήκην της ολο­

καύτωμα εις τον βωμόν τής Πατρίδος. Τα ς βάσεις τής Εθνικής μας Βιβλιοθήκης έ'θεσεν ό πρώτος Κυβερνή­

της τής Ελλάδος, αείμνηστος Καποδίστριας, τω 1829, και εστέγασεν αυτήν εις το ΌρφανοτροφεΤον τής Αίγίνης. Τον Σεπτέμβριον τοΰ 1884 μετεφέρ­

θησαν αί 8.000 τόμων τους οποίους περιελάμβανε τότε ή Εθνική μας Βιβλιοθήκη, εις τας 'Αθήνας, και ετοποθετήθησαν εις το παρά την Άγοράν λουτρόν, βραδΰτερον δε εις τον παρά την Μητρόπολιν vaòv τοΰ 'Αγίου Ε ­

λευθερίου, δπου παρέμειναν μέχρι τοΰ 1843, οπότε μετεφέρθησαν και έστε­

γάσθησαν εις τήν Νοτιοδυτικήν πλευράν τοΰ Πανεπιστημίου, μαζΰ με την τότε ύπάρχουσαν Βιβλιοθήκην τοΰ Πανεπιστημίου. Ένωθεΐσαι αΐ δτίο βι­

βλιοθήκαι, μετεφέρθησαν πλέον τώ 1903 εις την όριστικήν αυτών κατοικίαν, εις το καλλιμάρμαρον μέγαρον τής όδοΰ Πανεπιστημίου, co όποιον έδώ­

ρησαν εις το Κράτος οι Αδελφοί Βαλλιάνου. Δια την τε?^ευταίαν αυτήν με­

ταφοράν καί την ταξινόμησιν τών βιβλίων, υπεράνθρωπος ε'ιργάσθη ό τότε Διευθυντής αυτής, αείμνηστος Γεώργιος Κωνσταντινίδης, ό όποιος, τήν μεγάλην αΰτοΰ Ιδιοοτικήν βιβλιοθήκην εδώρησε πριν άποθάνη εις το Πα­

νεπιστήμιον Θεσσαλονίκης. Παραλλήλως με τήν Έθνικήν μας Βιβλιοθήκην, αναπτύσσεται και καθ' ήμέραν πλουτίζεται καί ή δευτέρα δημοσίας χρήσεως Βιβλιοθήκη του Κράτους, ή Βιβλιοθήκη τής Βουλής, ή οποία περιλαμβάνει σήμερον περί τους 350.000 τόμους.

Έκτος όμως τών δυο κρατικών βιβλιοθηκών δημοσίας χρήσεως, ύπάο­

95

χουν εις τάς 'Αθήνας σήμερον και αί βιβλιοθήκαι διαφόριον επιστημονικών ιδρυμάτων και Συλλόγων, αί όποΐαι δεν στερούνται αξίας.

Ή Βιβλιοθήκη τοϋ Μετσοβείου Πολυτεχνείου, ή πολύτιμος του Γεν­

ναδίου, της Αρχαιολογικής Εταιρείας, της 'Ιστορικής καί Εθνολογικής Εταιρείας, τοΰ Συλλόγου προς διάδοσιν ωφελίμων Βιβλίων, των Φίλων τοϋ Λάου, τοϋ Πανεπιστημίου και της 'Ακαδημίας, εις την οποίαν εσχάτως περιήλθεν ή Βιβλιοθήκη των Επιστημόνων και ή Βιβλιοθήκη τοΰ Ρο'ίδου την οποίαν εκληροδότησεν εις την Άκαδημίαν ό αείμνηστος 'Ακαδημαϊκός 'Ανδρέας 'Ανδρεάδης. Υπάρχουν προσέτι και ιχί βιβλιοθήκαι τών ξένων 'Αρχαιολογικών Σχολών καί ή άναδιοργανωθεΐσα Βιβλιοθήκη τοΰ «Παρνασ­

σού» της οποίας σήμερον εορτάζομεν τα εγκαίνια. Άλλα καί εις πολλάς ά'λλας πόλεις της Ελλάδος υπάρχουν ά'ξιαι λόγου

βιβλιοθήκαι. Εις την Θεσσαλονίκην, ή Βιβλιοθήκη τοΰ Πανεπιστημίου της, ή οποία περιλαμβάνει 40.000 τόμους. Εις τον Πειραιά, εις την Κέρκυραν, εις την Ζάκυνθον, εις το Άργοστόλιον, εις την Βυτίναν, εις την Άνδρί­

τσαιναν, εις την Σάμον, εϊς το Πήλειον τοΰ Βόλου, και εις το Άγιον "Ο­

ρος, όπου εις τάς βιβλιοθήκας τών μονών του περικλείονται χειρόγραφα μεγίστης αξίας.

Δεν λείπουν εις την χώραν μας καί αξιαι λόγου ιδιωτικαί βιβλιοθήκαι., καί τούτων αί κυριώτεραι είναι αί τοΰ Σπυρίδωνος Λοβέρδου, τοΰ κ. Άνδ . Μιχαλακοποΰλου, τοΰ κ. Σταματίου, τών κ.κ. Μιχαλοποΰλου, Παχνοΰ, Βλα­

χογιάννη, Καλογεροπούλου, Γεωργίου Βλάχου, Έλ. Βενιζέλου, τοΰ μεγάλου ποιητοΰ μας Παλαμά, Κ. Καιροφΰλα, Μ. Σίγουρου καί τοΰ 'Ανδρούτσου.

"Οπως κάθε βιβλιοθήκη, μικρά ή μεγάλη, δια την εξέλιξιν της οποίας άπητήθησαν χρόνια, έχει καί την, μικράν ή μεγάλην, ίστορίαν της, οΰτω καί ή μικρά βιβλιοθήκη τοΰ «Παρνασσοΰ», ή όποια ίδρΰθη μαζΰ με τον Σΰλλογον προ 70 περίπου ετών, καί ή οποία περιλαμβάνει σήμερον περί τους 25.000 τόμους, έχει την ϊδικήν της μικράν ίστορίαν.

Έλπίζιο δτι τύ ευγενές άκροατήριον, Où μοΰ παραχα)ρήση ακόμη με­

ρικά λεπτά της ώρας, δπως, χάριν της μνήμης τών θεμελιωτών τοΰ Συλλό­

γου καί της βιβλιοθήκης του, αναφέρω μερικά σημεία εκ της ιστορίας της, εκ τών οποίων καταφαίνεται ποίαν σημασίαν άπέδιδον οι ίδρυταί τοΰ Συλ­

λόγου εις τον καταρτισμό ν μιας άξια­, λόγου βιβλιοθήκης, καί ποίας φροντί­

δας κατέβαλλον δια την επίτευξιν τοΰ σκοποΰ τούτου. Να παραθέσω δε καί τους λόγους, ένεκεν τών οποίων επί ποϊλα έτη ή βιβλιοθήκη τοΰ Συλλόγου παρέμειμεν εις στασιμότητα, χωρίς να δυνηθή να παρακολούθηση την δλην προοδευτικήν εξέλιξιν τοΰ Συλλόγου.

Τον Σΰλλογον «Παρνασσον» ίδρυσαν τα τέσσαρα παιδιά τοΰ αειμνή­

στου Παύλου Λάμπρου, ό Μιχαήλ, ό Σπυρίδων, ό Κωνσταντίνος και ό

96

Διονύσιος, όταν ήσαν ακόμη γυμνασιόπαιδες. Διένειμον μεταξύ των τα α­

ξιώματα τοΰ Προεδρείου, και αφού εξέλεξαν και ως αντεπιστέλλον μέλος τον άδελφόν των Ιωάννη ν, ήρχισαν τάς συνεδριάσεις των εν κρύπτω καί άπαραβύστω εις το δωμάτιον της υπηρεσίας τοΰ πατρικού οίκου. Και εις τας συνεδριάσεις των αύτας κάθε έ'νας εκ των αδελφών με την σειράν του άνεγίνωσκεν εις τους άλλους τα πρωτόλεια της πνευματικής του εργασίας. Ταύτοχρόνίος κατώρθωσαν να προσηλυτίσουν και μερικούς άλλους εκ των συμμαθητών τοον εις την ιδέαν της οργανιόσεως ενός Φιλολογικού Συλλόγου. Ούτοο την 24ην Ιουνίου του 1865, δτε ο Σύλλογος άπετελεΐτο από τους αδελφούς Λάμπρου και πέντε άλλους συμμαθητάς των, εψηφίσθη το κατα­

στατικον τοΰ Συλλόγου και εξελέγη ως Πρόεδρος αυτού ο Μιχαήλ Λάμπρος. Δυο ημέρας βραδύ ιερόν, δηλαδή την 26ην Ιουνίου, εις νέαν συνεδρία­

σιν τοΰ Συλλόγου, απεφασίσθη ή ϊδρυσις βιβλιοθήκης, προσδιωρίσθη ή ήμερα τών εγκαινίων τοΰ Συλλόγου, και ανετέθη εις τον Πρόεδρον αύσοΰ Μιχαήλ Λάμπρον να εκφώνηση τον πανηγυρικον της ημέρας. Κατά τήν δευτέραν αυτήν συνεδρίασιν, ό πρώτος "Εφορος της Βιβλιοθήκης, ή οποία έμελλε να σχηματισθή, ό Σπυρίδων Λάμπρος, ηλικίας τότε δεκατεσσάρων ετών επαρουσίασε και έ'να κατάλογον τών πρώτων βιβλίων τα όποια ώφει­

λε να άγοράση ό Σύλλογος, άλλα επειδή το ταμείον δεν διέθετεν ούτε δε· κάραν, απεφασίσθη όπως, με τα πρώτα χρήματα πού θα διέθετεν ό Σύλλο­

γος, άγορασθώσι τρία μόνον βιβλία εκ τοΰ καταλόγου πού ειχεν ύποβάλη ό έφορος: ό Σαίξπηρ και ό Μίλτων άγγλιστι και μια γαλλική έ'κδοσις τοΰ Δον Κιχώτου, ταύτα δε πραγματικώς ήγοράσθησαν βραδύτερον και απετέ­

λεσαν τον πυρήνα της σημερινής βιβλιοθήκης τοΰ Συλλόγου. Τα τρία ταύτα βιβλία, άνευρεθέντα κατά τήν τελευταίαν ταξινόμησιν τής βιβλιοθήκης, θα τοποθετηθούν καταλλήλο)ς εις περίβλεπτον τής βιβλιοθήκης θέσιν προς τι­

μήν τής μνήμης τών πρώτοον ιδρυτών του Συλλόγου και τής βιβλιοθήκης του (ό αγορεύων επιδεικνύει εις το άκροατήριον τα τρία ταύτα βιβλία).

Μετά παρέλευσιν ολίγων ημερών από τής δευτέρας αυτής συνεδριά­

σεως τοΰ Συλλόγου, εγένοντο και τα εγκαίνια αυτού, και τον πανηγυρικον τής ημέρας, ήρχισεν ό πρόεδρος Μιχαήλ Λάμπρος με τα εξής:

«'Ιδού ημάς ©υνερχομένους, όπως τα τοΰ Φιλολογικού Συλλόγου έπι­

τελέσωμεν εγκαίνια, και ας μή γελάση ή περιπαίξη ημάς κανείς δια τον πομ­

πώδη τίτλον «Φιλολογικός Σύλλογος». Διότι εκ μικρών και ευτελών προ­

κύπτουσι μεγάλα και ωφέλιμα». Και αί προρρήσεις έκεΐναι τοΰ πρώτου Προέδρου τοΰ Συλλόγου έπη­

λήθευσαν, και τα ευγενή όνειρα τών γυμνασιοπαίδων εκείνων επραγματο· ποιήθησαν, αφού ό παιδικός Σύλλογος των εξηλίχθη με τήν πάροδον τών χρόνων εις τον σημερινον Σύλλογον «Παρνασσόν», ό όποιος έδρασε και

97

δρα παντοιοτρόπως επ ωφελεία της κοινωνίας και της πολπείας, και άφοΰ εκ τοΰ βήματος εις το δωμάτιον της υπηρεσίας τοϋ Παύλοι.' Λάμπρου, από του οποίου οι υιοί Λάμπρου άνεγίνα)σκον τα πρωτόλεια της πνευματικής των εργασίας εις τους συμμαθητάς των, προήλθε το βήμα αυτό τοϋ «Παρ­

νασσού», από τοϋ οποίου διήλθον οί περισσότεροι εξ εκείνων των νεωτέρων Ελλήνων, οι όποιοι διέπρεψαν εις τα γράμματα καί τύς Έπιστήμας.

Εις δραχμάς εξ και τριάντα λεπτά άνήλθον τα έξοδα κατά την πρώ­

την διμηνίαν τοΰ παιδικού εκείνου συλλόγου και εις εξ δραχμας τα έξοδα, επομένοος προέκυψε κατά την πρώτην διμηνίαν και περίσσευμα εκ 30 λεπτών. Κατά το τέλος τοΰ πρώτου έτους, τα έσοδα ειχον άνέλθη εις Δρ. 68.95 και αι δαπάναι εις δρ. 54.60, επομένως το πεοίσσευμα άνήλθεν εις δρ. 14,35.

Κατά τα δυο πρώτα ετη οι δυο υίοι τοΰ Παύλου Λάμπρου, ό Μιχαήλ και ό Σπυρίδων, ενηλλάσσοντο εκάστη ν διμηνίαν ε'ς το αξίωμα τοΰ Προέ­

δρου και εκείνο τοΰ Εφόρου τής Βιβλιοθήκης, πάντοτε όμως ό Σπυρί­

δων Λάμπρος, ό μέγας Έλλην ιστορικός τών νεοοτέρων χρόνων, ήτο εκεί. νος ποΰ εφρόντιζεν δπως χορηγοΰνται πιστώσεις δι' άγοραν βιβλίων και εκείνος ποΰ προέκρινε ποια βιβλία ώφειλε να άγοράζη ό Σύλλογος.

Κατά το τέλος τοΰ πρώτου έτους, ή Βιβλιοθήκη τοΰ παιδικού εκείνου Συλλόγου περιελάμβανεν εκ προσφορών και εξ αγοράς, 60 βιβλία και εις το τέλος τοΰ δευτέρου έτους, ο αριθμός τών βιβλίων ειχεν άνέλθη εις 303, εκ τών οποίων 80 εκ προσφορών καί 223 εξ αγοράς.

Πρέπει να σημειωθή δτι οι γυμνασιόπαιδες εκείνοι, κατά τήν ϊδρυσιν τοΰ Συλλόγου των, είχον φιλοδοξήση να οργανώσουν καί Μουσεΐον, δι' αυτό και οι πρώτοι έφοροι τής Βιβλιοθήκης εκαλονντο επιμεληταί τής βι­

βλιοθήκης καί τοΰ Μουσείου. Καί το Μουσεΐον των περιελάμβανε πληθό­

ραν τμημάτων: Τμήμα δστρεολογικόν, άρχαιολογικόν, δρυκτολογικόν, νομι­

σματικον και Τμήμα σφραγίδων και εικόνων. 'Λλλά κατά το τέλος τοΰ δευ­

τέρου ^τους, κατόπιν μιας εκθέσεως τοϋ Σπυρίδωνος Λάμπρου, απεφασί­

σθη να διαλυθή το Μουσεΐον και να περιορισθοΰν αί προσπάθειαι τοϋ Συλλόγου εις τον καταρτισμον μιας σοβαράς βιβλιοθήκης.

Εις τάς αρχάς τοΰ τρίτου έτους, δ παιδικός εκείνος Σύλλογος λαμβάνει σοβαρώτερον χαρακτήρα. Οι γυμνασιόπαιδες εκείνοι είναι πλέον φοίτηται τοΰ Πανεπιστημίου, τα Οέ μέλη τοΰ Συλλόγου στρατολογούνται μεταξύ τών φοιτητών. Τότε και οι αδελφοί Λάμπρου, δπως στηρίξουν τον Σΰλλογον, παραχωροΰν τήν προεδρείαν εις το νέον μέλος τοΰ Συλλόγου, τον συμφοι­

τητήν των Σπυρίδωνα Σακελλαρόπουλον. Και κατά το τρίτον αυτό έτος, αί προσπάθειαι τοΰ Συλλόγου δια τον καταρτισμον σοβαρός βιβλιοθήκης δεν εΐναι μικραί. Εις εν πρακτικόν τής Εφορείας τοΰ έτους εκείνου άναγι­

νά>σκομεν δτι ή Εφορεία απεφάσισε να δαπανώνται κατά μήνα δεκατρείς

98

δραχμαι δι' άγοράν βιβλίοον και τρεις δραχμαι δια το δέσιμόν των, και ενέ­

κρινε να αγορασθούν δια τον πρώτον μήνα τα εξής βιβλία: Schillei Théâtre par Marnier τόμοι τρεις, αντί 12 δραχμών, Cousin, Histoire Générale de la Philosophie αντί 4 δραχμών.

Εις τον άπολογισμον του έ'τους εκείνου εύρίσκομεν δτι εδαπανήθησαν δι' άγοράν βιβλίων 142 δραχμαί, ενώ δλα τα έσοδα τοΰ Συλλόγου μό?ΐς εΐχον άνέλθη εις 400 δραχμάς.

Κατά το τέταρτον έτος, την προεδρείαν τοΰ Συλλόγου έχει ό 'Αριστεί­

δης Ταταράκης, άλλα τότε τα δρια τοΰ δωματίου της υπηρεσίας τοΰ οϊκου Λάμπρου εΐναι πλέον πολύ περιωρισμένα δια τον καθ' ήμέραν αύξανόμενον αριθμόν τ ω ν μελών τοΰ σωματείου, και αρχίζουν αΐ σκέψεις δια την ένοι­

κίασιν ενός δωματίου εις οικίαν κεντρικήν της πόλεως, τα έσοδα δμως τοΰ Συλλόγοτ» δεν επιτρέπουν δαπάνην μεγαλειτέραν τών 25 ή 30 δραχμών δι' ενοίκίον. Μετά πολλάς συσκέψεις της Επιτροπής, ή οποία εξελέγη δια την ανεΰρεσιν τοΰ δωματίου και την ενοικίασιν αύτοΰ, εγένετο αποδεκτή ή πρό­

τασις τοΰ Δημητρίου Κατερινοποΰλου και ενοικιάσθη αντί 68 δραχμών κατά μήνα ή επι της όδοΰ Σίνα οικία τοΰ Αύγερινοΰ άφοΰ εξησφαλίσθη ό εξής συνδυασμός: Ό Σύλλογος θα επλήρωνε δία μία αΐθουσαν τής οικίας 27 δραχμάς κατά μήνα, και τας υπολοίπους 41 δραχμάς θα επλήρωναν το τακτικον μέλος τοΰ Συλλόγου Ευθύβολης και τρεΐς άλλοι συμφοιτηταί του, οι όποιοι θα κατελάμβανον τα τέσσαρα άλλα δοιμάτια τής οικίας. Ή ένοι­

κίασις εγένετο δι' εν έτος, και ως εγγυητής δια την τακτικήν πληρωμήν τοΰ ενοικίου προσεφέρθη ό Μ. Χ. Ιωάννου, εις τον όποιον ό Σύλλογος, εύγνάι­

μων δια τήν χειρονομίαν τυυ αυτήν, άπέστειλεν εύχαριστήριον εγγραφον και εν διαρκές εισιτήριον δωρεάν εις τας διαλέξεις τοΰ Συλλόγου, διότι, καθώς φαίνεται, εις τας διαλέξεις τοΰ νεανικού εκείνου Συλλόγου άπηγο­

ρεχΊετο αυστηρώς ή είσοδος τών μη μελών τοΰ σο>ματείου άνευ πληρωμής, άφοΰ και άνεΰρομεν εις εν πρακτικον τής εφορείας τών χρόνων εκείνων, δτι δεν επετράπη ή είσοδος εις μίαν τών διαλέξεων εις τον μεγάλον μας ποιητήν Παλαμάν, ό όποιος επεχείρησε να εισέλθη εις αυτήν δίκην «τζαμ­

πατζή», χωρίς να πλήρωση. Εις τα πρακτικά τής Εφορείας τών χρόνων εκείνων άνεΰρομεν επίσης

και το κα?νλιεπέστατον εγγραφον, το οποίον απεστάλη εκ μέρους τοΰ Συλ­

λόγου εις τον Παΰλον Λάμπρον, δια τοΰ οποίου τον άνεκήρυσσε μέγαν ειτ εργέτην και έπίτιμον προέδρον δια τήν εύεργεσίαν τήν οποίαν παρέσχεν εις τον Σΰλλογον, τής στεγάσεως αύτοΰ επι τρία ετη εις το δωμάτιον τής υπη­

ρεσίας τοΰ οίκου του. Εις τήν νέαν κατοικίαν τοΰ Συλλόγου αναφαίνονται και οΐ πρώτοι

δωρηταί. Ό Σ. Σακβλλαρόπουλος εδώρησεν μίαν ξύλινη ν τράπεζαν και ό

9 9

'Αριστείδης Ταταράκης μίαν ξυλίνην βιβλιοθηκών με το βάθρον της και δυο καρέκλες. Ή ελλειψις δμως καρεκλών δια την νέαν αΐθουσαν, χαθώς και ή ελλειψις χρημάτων δια την άγοράν τοιούτων, και ή παρατηρηθιΐσα απροθυμία τ(7)ν μελών εις την προσφοοαν βιβλίων δια τον πλουιισμόν της βιβλιοθήκης, ήνάγκασε την Έφορείαν να εκδώση μίαν άπόφασιν δια vr\c όποί(χς κάθε νέον μέλος εγγραφόμενον εις τον Σΰλλογον ώφειλε να προ­

σφέρη μίαν καρέκλαν και εν σοβαρον βιβλίον. Δια της εγκαταστάσεως του, εις το νέον οίκημα, ο Σύλλογος είχε ν

εξέλθη πλέον εκ της κρυπτής του, ο αριθμός τών μελών του είχε αύξηθη και ήρχισε να γίνεται λόγος μεταξύ τών διανοουμένων περί της υπάρξεως ενός Συλλόγου, εις τον όποιον φιλομαθείς νέοι συνεζήτουν σοβαρώς επί διαφόρων εθνικών, κοινωνικών και ιστορικών ζητημάτων. Πληροφορηθείς τούτο ο άείμινηστος Νικόλαος Δραγούμης έκαμε μίαν αιςνηδιαστικήν επί­

σκεψιν εις τον Σύλλογο ν, καθ ' ην ώραν συνεδρίαζον τα μέλη, υπήρξε δε τοιαύτη ή εκπληξίς του από την σοβαρών συζήτησιν τών νέων εκείνων, ώστε την επομένην εδημοσίευσεσε περισποΰδαστον άρθρον εις την «Παν­

δώραν» περί του νεανικού αύτοΰ σωματείου, δια του οποίου κατέστησε πλέον τον Σΰλλογον' γνωστόν εις δλην την πρωτεΰουσαν. Καθ ' ήμέραν ενε­

γράφοντο εις τον Σΰλλογον και νέα μέλη κα\ εις το τέλος τοΰ πέμπτου έτους άπύ της ιδρύσεως του, δηλαδή περί το τέλος τοΰ 1870, ή αίθουσα τοΰ Σΐ'λλόγου δεν δΰναται να περιλάβη πλέον τους προσερχόμενους, όπως άκροασθοΰν τάς διαλέξεις και τάς συζητήσεις τών νέων εκείνων. Και τότε ό Σύλλογος, ο όποιος εΐχεν ήδη πραγματοποίηση έσοδα κατά τύ έτος εκεί­

νο περί τάς 1.500 δραχμάς, παρακαλεί τους φοιτητας οϊτινες εκατώκουν είς τα τέσσαρα δωμάτια της οικίας τοΰ Αυγερινού, να εγκαταλείψουν αυτά, κατεδαφίζει με την συναίνεσιν τοΰ ιδιοκτήτου ε να μεσότοιχον, όπως εΰρυν­

θή αρκούντως ή αΐθοτ>σα τώ>ν διαλέξεων, και εις τα τρία εναπολιπύμενα δωμάτια εγκαθιστά τάς υπηρεσίας τοΰ Συλλόγου. Τότε ελάμβανε και ή βι­

βλιοθήκη εν ΐδιαίτερον δωμάτων δι' αυτήν. Και ο Προεδρεύων Ί ω . Καμ­

πουρογλους εζήτησε και έλαβε πίστωσιν εκ 50 δραχμών δια την την κατα­

σκευήν μιας ξύλινης βιβλιοθήκης και ετέραν πίστωσιν 15 δραχμών δια την διευθέτησιν καΐ ταξινόμησιν τών υπαρχόντων βιβλίο>ν.

Ό Σύλλογος παρέμεινεν εις το αυτό οίκημα μέχρι τοϋ Σεπτεμβρίου τοΰ 1876. Κατά το διάστημα δε τοϋτο ή πρόοδος τοΰ Συλλόγου ύπήρξεν άλματική. Ε π ε τ ε ύ χ θ η μία εισφορά εκ Δραχμών 80 κατά μήνα εκ μέρους τοΰ Υπουργε ίου της Παιδείας . Ό κ. Νεγρεπόντης πρυσέφερεν εις την βι­

βλιοθήκην τοΰ Συλλόγου Δρ. 140. Ό εκ Κέρκυρας κ. Ζαμπέλιος άλλας 150 δραχμας υπέρ τοΰ αΰτοΰ σκοποΰ, καθώς καί ό εκ Χίου κ. Σορίας, μίαν Ό θ ω μ α ν ι κ ή ν λίραν και ό κ. 'Αγέλαστος εν ε'ικοσόφραγκον, και ου τ co τα

100

έσοδα τοΰ Συλλόγου κατά το 1871 άνήλθον εις 4472 δραχμάς, έναντι των 1500 τοΰ προηγουμένου έτους. Δίδεται πίστωσις κατά το έ'τος τοΰτο εκ Δραχμών 57 δια την κατασκευήν και άλλης ξύλινης βιβλιοθήκης, και τη επι­

μονή τοΰ Σπυρίδωνος Λάμπρου, αναβιβάζεται ή πίστωσις δι ' άγοράν βι­

βλίων εις 300 δραχμάς, έναντι των 150 δρ. τοϋ προηγουμένου έτους. 'Αλλά όλόκ/ηρος πλέον ή οικία τοΰ Αΰγερινοΰ δεν είναι δυνατόν να εξυ­

πηρέτηση τάς άνάγκας τοΰ Συλλόγου, και ό Σύλλογος ενοικιάζει από τής 1ης Σεπτεμβρίου 1871, άντι 125 δραχμών κατά μήνα τήν οικίαν τοΰ κ. Κων­

σταντινίδου επί τής όδοΰ Κολοκοτρώνη. Εις τήν οικίαν ταΰτην ή Βιβλιο­

θήκη κατέλαβε δΰο δωμάτια, συνεπληρώθη ή ταξινόμησις τών βιβλίων της και ό κατάλογος αυτών και ό παιδικός εκείνος Σΐ'λλογος είχε κατορθοάσει το διάστημα τών 6 ετών να κατάρτιση βιβλιοθήκην έκ 4000 τόμων. Εις τήν νέαν αυτήν κατοικίαν τοΰ Συλλόγου και κατά μήνα Νοέμβριον τοΰ 1871, ό άείμνησιος Βασιλειάδης ε'ισηγήθη εις τον Σΰλλογον τήν Ίδέαν τής οργα­

νώσεως Σχολής 'Απόρων Παίδων, τήν οποίαν ενέκρινεν ό Σύλλογος, ψη­

φίσας και το κατασταχικον τών Σχολών. 'Αλλ' επειδή ή οικία Κωσταντινίδου δεν επήρκει δια τήν έγκατάστασιν

και τής Σχολής, άνεβλήθη ή εναρξις τών εργασιών αυτής, μέχρις ου ό Σιίλλογος άνευρη και ενοικίαση εύρυχωρότερον οίκημα.

Εις τάς αρχάς τοΰ 1872, ό μέγας ευεργέτης 'Ανδρέας Συγγρός προσέ­

φερεν τ>πέρ τής Βιβλιοθήκης τοΰ Συλλόγου διακοσίας Άγγλικάς Λίρας, και τον Σεπτέμβριον τοΰ 1872 ό Σύλλογος μετεκομίσθη εις ε πι τής όδοϋ 'Αρι­

στείδου οικίαν τοΰ κ. Βακαλοποΰλου, εκεί δπου μέχρι τοΰ παρελθόντος ετοΐ'ς ήτο εγκατεστημένη ή Άστικλινική τοΰ Πανεπιστημίου, και τήν οποίαν οικίαν ειχεν ενοικίαση ό Σύλλογος αντί 160 δραχμών κατά μήνα. Εις τήν οικίαν ταΰτην, εν τη οποία ή βιβλιοθήκη κατέλαβε δΰο μεγάλα δωμάτια, έγένετο και ή εναρξις τών μαθημάτων τής Σχολής τών 'Απόρων Παίδων, τον Όκτώβριον του 1872. Εις το οίκημα τοΰ Βακαλοποΰλου, παρέμεινεν ό Σύλλογος επί 5 ετη, μέχρι δηλαδή τοΰ 1877, καίτοι ό ιδιοκτήτης εΐχεν αναβίβαση το ενοίκιον ολίγον κατ' ολίγον, άπύ 160 δραχμάς εις 300 μηνι­

αίο.) ς. Τον Δεκέμβριον τον 1877, ό Σύλλογος, διαθέτων πλέον κεφάλαιον εξ

22*000 δραχμαη·, προέβη εις τήν άγοράν τής έναντι τοΰ 'Υπουργείου τών Ναυτικών οικίας τοΰ Καψάλη άντι δρχ. 61.500, έδωσε δηλαδή όλόκ?α]ρον το εξ 22.000 δρ. κεφάλαιον του και ανέλαβε ταυτοχρόνως το εκ 40.000 δρ. ενυπόθηκον δάνειον της 'Εθνικής Τραπέζης επί τής εν λόγω οικίας.

'Επί 14 ολόκληρα ετη, μέχρι δηλαδή, τοΰ 1891, παρέμεινεν ό Σύλλο­

γος εις τήν ιδιόκτητον ταΰτην οικίαν του, δπου ή βιβλιοθήκη του κατελάμ­

βανε δΰο μεγάλα δωμάτια και ή Σχολή τών 'Απόρων Παίδων τρία δωμάτια.

1 0 1

Εις tò οίκημα τοΰτο εδωσεν ό Σύλλογος την πρώτην του συναυλίαν τφ 1879, και ε'.σέπραξεν εκ ται^της δρ. 1.909.60, και τον Ίανουάριον τοΰ 1880 τον πρώτον χορόν, εκ τοΰ οποίου εισέπραξε δρ. 3.000.

Εις αυτό το οίκημα έλαβε το Βραβεΐον της Κοινότητος της Τεργέστης κατά το 1879, και κατά το αυτό έτος το εκ 31.483.60 κληροδότημα τοΰ εξ 'Οδησσού Ά ν ι ω ν ί ο υ Πάγκαλου.

Ό Σύλλογος εΐχεν ήδη βίον 24 ετών, και με την πολυσχιδή δράσίν του, είχεν ήδη κατάκτηση την εκτίμησιν, την άγάπην και τον σεβασμόν ολο­

κλήρου τοΰ Ελληνισμού. Και τότε, επειδή ή ιδιόκτητος οικία του δεν άντε­

πεκρίνετο πλέον εις τάς άνάγκας αύτοΰ, έπώλησεν αυτήν εις τον κ. Βερροι­

όπουλον άντι 45 χιλιάδιον δραχμών και ήγόρασε το εκ 840 πήχεων οϊκό πεδον τοΰ Κωνσταντινίδου, επι τοΰ οποίου ευρίσκεται σήμερον το μέγαρον τοΰ Συλλόγου, αντί 43.000 δραχμών. Το μέγαρον τοΰτο ανήγειρε με το ύ­

πόλοιπον κεφάλαιον το οποίον διέθετε τότε, καθώς και με έ'να δάνειον ε­

νυπόθηκον εξ 70.000 δρχ. παρά τής Ε θ ν ι κ ή ς Τραπέζης. Τα εγκαίνια τοΰ νέου μεγάρου εγένοντο κατά τον Όκτώβριον τοΰ 1891.

Παρήλθον έκτοτε 44 χρόνια, κατά τα οποΐα ό Σύλλογος δεν επαυσεν από τοΰ να εξελίσσεται προοδευτικώς, δυστυχώς δμως ή βιβλιοθήκη του δεν παρηκολοΰθησε τήν προοδευτικήν τοΰ Συλλόγου εξέλιξιν, καίτοι κατά το διάστημα αϊ'το προσετέθησαν εκ κληροδοτημάτων αί βιβλιο­ί^ήκαι τοΰ Πέ­

τρου Κοσκορόζη, Παντιά Καράλη, 'Αδελφών Σπυρ. και Ί ω . Εΰκλείδου, 'Ανδρέου Χαραλάμπη, Νικολάου Δελακοβία και Έρνέστου Παπασταματίου.

Αι μεγάλαι προσπάθειαι τών πρώτων ετών δια τήν οργάνωσιν μιας σοβαράς βιβλιοί)ήκης ήρχισαν να χαλαροΰνται από της εποχής τής ιδρύσεως τής Σχολής τών 'Απόρων Παίδων, δια να φθάσουν εις το ελάχιστον ά φ ' ό­

του ό Σύλλογος εγκατεστάθη εις το σημερινον μέγαρον του. Και έφθασαν εις το ελάχιστον οι προσπάθειαι δια τήν βιβλιοθήκην, δχι διότι δεν ύπήρ­

χον μέλη επιθυμούντα και δυνάμενα να εργασθούν δι' αυτήν, όπως άλλα ε'ιργάζοντο εΰδοκίμως δια τήν Σχολήν τοΰ Συλλόγου, άλλα ένεκεν τοΰ αδυ­

νάτου τής διαθέσεως εκ μέρους τοΰ Συλλόγου ιδιαιτέρων διαμερισμάτων δια τήν βιβλιοθήκην, οπότε, ή ταξινόμησις και ή τοποθέτησίς τών βιβλίων θα ήτο και δυνατή και εύκολος.

Ή Σχολή τών 'Απόρων Παίδων, τής οποίας ό αριθμός τών μαθητών ειχεν εν τω μεταξύ αύξηθή τεραστίως, είχε καταλάβη μεγάλα διαμερίσματα τοΰ νέου οικήματος και κατ' ανάγκην τα βιβΚα τής βιβλιοθήκης, τα όποια κατείχον εις τα προηγούμενα οικήματα τοΰ Συλλόγου δυο ιδιαίτερα δω­

μάτια, διενεμήθησαν εις δλα τα δωμάτια τοΰ νέου οικήματος, τοποθετη­

θέντα μέσα εις τάς υπάρχουσας βιβλιοθήκας, τα δε νέα βιβλία τα όποια προήρχοντο είτε εκ δωρεών, είτε εξ αγοράς, ή εστιβάζοντο μέσα εις τας

102

ιδίας βιβλιοθήκας ή παρέμενον εντός κιβωτίων εις τάς άποθήκας του .οι­

κήματος Ή τοιαύτη, βεβαίως, κατάστασις πραγμάτων, μακράν τοΰ να συμ­

βάλλη εις την πρόοδον της βιβλιοθήκης, άπειργάζετο την καταστροφήν αυ­

τής. Οΰτω διατεθειμένα πλέον τα βιβλία, ήτο αδύνατον να ταξινομηθούν, δι' αυτό και μία απόπειρα ή οποία εγένετο, τή επεμβάσει τοΰ Σπυρίδωνος Λάμπρου, δια τον καταρτισμών τουλάχιστον ενός καταλόγου τών ύπαρχόν­

ταιν βιβλίων παρέμεινε πάντοτε ως απόπειρα. "Οτε. προ δυο και ημίσεως περίπου ετών, ή Συνέλευσίς τοΰ Συλλόγου

μου εκααε την τιμήν να με εκλέξη ως "Εφορον της Βιβλιοθήκης, συνέπι­

πτε και ή μεταφορά της Σχολής των 'Απόρων Παίδων εις το επί τής όδοΰ Θεμιστοκλέους μέγαρον ποΰ οικοδόμησεν ό Σύλλογος επίτηδες δια τήν Σχο­

λήν. Τότε. ύπέβαλον εις τον Πρόεδρον κ. Καραβίαν τήν Ίδέαν τής αναδιορ­

γανώσεως τής Βιβλιοθήκης και τήν στέγασιν αυτής εις τα διαμερίσματα τα οποία μέχρι τής εποχής εκείνης κατελάμβανεν ή Σχολή των 'Απόρων Παί­

δα)ν. Ό Πρόεδρος, ό οποίος πρέπει να όμολογηθή ότι από τής στιγμής ποΰ ανέλαβε τήν Προεδρείαν τοΰ Συλλόγου, ενεφΰσησε νέαν ζωήν εις αυ­

τόν, ενθουσιάσθη επι τοσοΰτον δια τήν ΐδέαν αυτήν, ώστε όχι μόνον εζήτησε καί έλαβε παρά τής συνελεύσεως τας αναγκαίας πιστά)σεις δια τήν πραγμάτωσιν τής ιδέας άλλα και εδοίρησε ταυτοχρόνως εις τον Σΰλλογον τήν εκ 2000 τόμων Ίδιωτικήν του βιβλιοθήκην, τής οποίας τα βιβλία κα­

τεγράφησαν μεν εις τον γενικον κατάλογον τής βιβλιοθήκης, ετοποθετήθη­

σαν όμως, τιμής ένεκεν, εις ιδιαίτερον δωμάτιον δπως θα ΐδη ό επισκέπτης. Ή Εφορεία τοΰ Συλλόγου εκφράζει και δημοσία τύς ευχαριστίας της

εις τον γραμματέα τοΰ Συλλόγου κ. Βαλέριον Τρΰφωναν καί τήν φιλομαθή σΰζυγόν του, οι όποιοι, εργασθέντες άόκνως καί μετά ζήλου επί 18 μήνας κατώρθωσαν να φέρουν εις πέρας τήν δυσκολωτάτην ομολογουμένως εργα­

σίαν τής τεχνικής ταξινομήσεως των 25.000 τόμων τής βιβλιοθήκης καί τής καταγραφής αυτών εις εύχρηστους καταλόγους. Ή ταξινόμησις εγένετο με δλους εκείνους τους τεχνικούς κανόνας, τους οποίους υποδεικνύουν οι ειδικοί δια τήν τοιούτου είδους εργασίαν, δι' αυτό και δια τους 25.000 τόμους τής βιβλιοθήκης εγρά(|ησαν 40.000 περίπου δελτία, δια των οποίων εΰκο­

λώτατα και ταχύτατα ανευρίσκεται κάθε βιβλίον εκ των αναγραφομένων εις τους καταλόγους.

Ή δλη βιβλιοθήκη, ή οποία περιλαμβάνει και πλείστα βιβλία αξίας, έχει διαιρεθή εις διάφορα τμήματα. Το τμήμα θεάτρου, πλουτισθέν εσχά­

τως δια τής βιβλιοθήκης τοΰ μακαρίτου θεατρόφιλου Γεωργίου Δ. Κυπα­

ρίσση, τήν οποίαν τή εΐσήγησει τοΰ Προέδρου κ. Καραβία εδώρησαν εις τον Σΰλλογον αι άδελφαί του κ.κ. Ά θ , Σταθάτου καί Τω' Σαλταφέρα, καθώς καί δια τής \*)εαΓρικής βιβλιοθήκης τοΰ τελευταίως θανόντος διαπρε­

1Û3

πους συγγραφέως και ακαδημαϊκού 'Ανδρέου Άνδρεάδου, την οποίαν εκλη­

ροδότησεν εις τον Σΰλλογον, είναι το τμήμα το πλέον πλοΰσιον και το πλέον συγχρονιαμένον.

Είμαι βέβαιος ότι ή Ε φ ο ρ ε ί α τοΰ Συλλόγου πολύ προθυμως θα δώση την ουγκατάθεσίν της δπως εκ της μικράς πίστώσεακ, ή οποία κατ3 έτος αναγράφεται εις τον προϋπολογισ,ιιον τοΰ Συλλόγου δ«.ά την άγοράν βι­

βλίων, τύ μεγαλείτερον μέρος διατίθεται δια. τον πλουτισμον και συγχρονι­

σμον του τμήματος αΰτοΰ τής βιβλιοθήκης. Ή διατήρησις παρά τοΰ «Παρνασσού» μιας ειδικής θεατρικής βιβλιοθήκης συγχρονισμένης, ϋά είναι μία μεγάλη συμβολή εις την πρόοδον τοΰ 'Εθνικού μας θεάτρου.

Κυρίαι και Κύριοι, Ό Σύλλογος «Παρνασσός» ευρίσκεται πλέον εις την εΰχάριστον θέσιν να

άνοιξη τάς θύρας τής βιβλιοθήκης του, δ'χι μόνον εις τα μέλη του, άλλα και εις το κοινόν, με την συνδρομήν τοΰ οποίου, ελπίζει να καταστήση αυτήν άντα'ξίαν του προορισμού της, οποίαν τήν έφαντάσθη ό ιδρυτής της και πρώτος αυτής έφορος, δ μέγας "Ελλην ιστορικός των νειοτέρων χρόνων Σπυρίδο)ν Λάμπρος, δτε, κατά παιδικά του χρόνια, εξέλεγε και εθετεν ώς πυρήνα αυτής, τα τρία ταΰτα βιβλία πυΰ περικλείουν τα αθάνατα έργα τριών μεγάλων συγγραφέων τοΰ 16ου και τοΰ 17ου αιώνος, τοΰ Σαίξπηρ, τοΰ Μίλτων καί τοΰ Θερβαντές.

*

I l l

Ε Π Ι Σ Η Μ Α Ε Γ Γ Ρ Α Φ Α

107

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ

Α. Μ. Τ Ο Ν Β Α Σ Ι Λ Ε Α Γ Ε Ώ Ρ Π Ο Ν Β.' ΚΑΙ Τ Η Ν Α.Β.Υ. Τ Ο Ν Δ Ι Α Δ Ο Χ Ο Ν Π Α Υ Λ Ο Ν

Αυτού Μεγαλειότητα

Βασιλέα των 'Ελλήνων Γεώργιον Β.'

Λονδ ίνον

Πρόεδρος­ και μέλη Φιλολογ ικού Συλλόγου Παρνασ­

σού υποβάλλουσ ιν εύλαβώς­ θ ε ρ μ ο τ ά τ α ς συγχαρητηρίους­

ε ύ χ α ς έrei παλινορθώσει έ ν δ ο ξ ο υ Θρόνου.

Πρόεδρος;

' Ι πποκράτης ­ Καραβιάς:

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΤΗΣ Α. Μ. ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ.

Καραβίαν

Πρόεδρον Παρνασσού

'Αθήνας­

Ευχαριστώ εγκαρδ ίως υμάς; και μέλη Παρνασσού

Γεώργιος Β. '

108

Αυτού Βασιλικην Ύψηλότητ'α

Διάδοχον Παϋλον

29]6]36 Κέρκυραν

ΈπΙ σημερινή ονομαστική έπετείω Πρόεδρος και

μέλη Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού οποβάλλουσιν

'Υμετέρα Β. Ύψηλότητι έγκαρδιωτάτας εύχάς.

Πρόεδρος

' Ιπποκράτης· Καραβιάς;

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ

Πρόεδρον Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού

Κέρκυρα Χ· Κ α ρ α β ί α ν

2 ] 7 ] 3 6 (Πλατεία 'Αγίου Γεωργίου Καρύτση)

'Αθήνας

'Υμάς και μέλη Παρνασσού εγκαρδίως ευχαριστώ, Παύλος

109

'Απόσπασμα έκ τής 'Υπουργικής αποφάσεως

περί βραβευσεως τοϋ Φιλ. Συλλόγου «Παρνασσού».

"Εχοντες υπ' όψει τάς σπουδαίας και πολύτιμους υ ­

πηρεσίας τάς οποίας ό έν 'Αθήναις Φιλ. Σύλλογος «Παρ­

νασσός» επί σειράν ετών προσέφερεν είς τήν Πολιτείαν

καΐ τήν Έλληνικήν κοινωνίαν και δια τής αξιέπαινου

και λυσιτελούς αυτού δράσεως ε'ις όλους τους κλάδους

τής διανοήσεως καΐ δια τού κοινωφελούς καΐ ευεργετ ι ­

κού έργου τής Σχολής των 'Απόρων Παίδων, καΐ επ ιθυ ­

μούντες να παράσχωμεν έκτος τής ηθικής εκτιμήσεως

και αναγνωρίσεως τού έθνωφελούς έργου του καΐ όλικήν

ένίσχυσιν.

Άπονέμομεν είς τον Φιλ. Σύλλογον «Παρνασσον» βρα­

βεΐον χρηματικον δραχμών 25.000, πληρωτέον υπό τού

Δημοσίου Ταμείου και έκ τού ειδικού δια βράβευσιν τ ο ι ­

ούτων ιδρυμάτων κονδύλιον τού 'Υπουργείου τών Θρη­

σκευμάτων και τής Παιδείας.

Ό 'Υπουργός

θ. Τουρκοβασίλης

110

ΕΥΧΑΡΊΣΤΗΡΙΟΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Τ Η Σ Α.Β.Υ. ΤΓΡΙΓΚΗΤΤΟΣ ΔΙΑΔΟΧΟΥ

Τ Η ς ΒΑΥΑΡΙΑς ΡΟΥΠΡΕΧΤ

Mein Lieber Herr Doktor! Mit grossem Interesse habe ich Ihren Bericht iiber die 100 Jahrfeier des Einzuge Kônig Otto's in Griechenland erhalten und danke Ihnen und dem veranstaltenden Verein fur die f reundliche Meldung. Ich bin tief geruhrt uber das treue Andenken, das Griechenland auch beute noch seinem, aus Bayern gekommenen ersten Kònig beWart,

Mit der Versicherung meiner besonderen Werts-châtzung bin ich, mein lieber Herr Doktor.

Ihr anfrichtig geneigter

RUPPRECHT Kronprinz von Bayern

Munchen, den 20ten Marz 1933 Seiner Hochwolgeboren

Herrn Dr. Hippokrates Karavias A t h e η

Μ Ε Τ Α Φ Ρ Α Σ Ι Σ

'Αγαπητέ μοι Κύριε ΔόκτωρΙ Με μέγα ενδιαφέρον έλα­

βον την άγγελίαν Σας περί του εορτασμού της 100ής

I l l

άμφιετηρίδος άπο Της άφίζεως του Βασιλέως­ "Οθωνος εις

'Ελλάδα, ευχαριστώ δ' 'Υμάς και τον διοργανώσαντα Σύλ­

λογον δια την φιλικήν άνακοίνωσιν. Είμαι βαθέως συγκε­

κινημένος έκ τής πιστής άναμνησεως τήν οποίαν σήμε­

ρον ακόμη διατηρεί ή 'Ελλάς, του πρώτου έκ Βαυαρίας

έλθόντος Βασιλέως της .

Μέ τήν διαβεβαίωσιν τής Ιδιαζούσης εκτιμήσεως μου,

διατελώ, 'Αγαπητέ μοι Κύριε Δόκτωρ,

"Ολως 'Υμέτερος Ροϋππρεχτ,

Διάδοχος τής Βαυαρίας

Μόναχον 20 Μαρτίου 1933.

OIKOTMENIKON ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ

112

ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΠΟΛΕΩΣ ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

Έλλογιμώτατε κύριε Ί π π ό κ ρ α τ ε ς Σ. Καράβια, Πρόεδρε

τού Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού», τέκνον έν Κυ­

ρίω άγαπητον της ημών Μετριότητος, χάρις εϊη τη υμε­

τέρα Έλλογιμότητι και ειρήνη παρά Θεοϋ.

Έκφρά£ομεν ένθερμον πατρικήν εύχαριστίαν δια τας

πρόφρονας συγχαρητηρίους προσρήσεις και εύχάς, ας ή

υμετέρα Έντ ιμότης διεβίβασεν ήμίν έζ ονόματος του

εντίμου Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού επί τ fi εις τον

Άγιώτατον Πατριαρχικον Οίκουμενικον Θρόνον, βουλή

Θεού, άνόδω ημών.

Μετ' αγάπης δ 'απονέμοντες πασι το ι ς έντίμοις μέλε­

σι τού Συλλόγου τάς εγκάρδιους εύχάς και ευλογίας η ­

μών και ευχόμενοι πάσαν εύόδωσιν τού υπό τού αγαπη­

τού Σωματείου στοχαζομένου σκοπού, έπικαλούμεθα έπι

τήν ύμετέραν 'Εντιμότητα καΐ πάντας την χάριν καΐ το

άπειρον έλεος τού Κυρίου. 3 Μαρτίου 1936

Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΒΕΝΙΑΜΙΝ

διάπυρος προς Θεόν εύχέτης

113

ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΠΑΠΑΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ

Τω Έλλογίμω κ. Ί π π ο κ ρ . Καράβια, Προέδρω Του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός», τέκνω

έν Κυρίω άγαπητω. εύλογίαν άπο Θεού Πατρός Εις 'Αθήνας

Ή προσγινομένη εις το πρόσωπον 'Ημών τ ιμητική ôid— κρισις της ανακηρύξεως 'Ημών Επιτ ίμου μέλους του υ ­

μετέρου Φιλολογικού βαθύτατα συνεκίνησεν 'Ημάς. Έπιλαμβανόμεθα της ευκαιρίας συν το ι ς άπείροις

και όλοθέρμοις εΰχαριστηρίοις 'Ημών να έπιστέψωμεν δια τών ευλογιών 'Ημών το έπί μακρά έτη συντελούμε­

νον καρποφόρον πνευματικόν έργον του υμετέρου Συλ­

λόγου και να ευχηθώμεν όλοψύχως τω Θεώ, όπως τους μέν ιθύνοντας τον περίλαμπρον τούτον φάρον τών γραμ­

μάτων σκέπη και διαφυλάττη υγιείς και άσινεΐς, τον δέ Σύλλογον εύλογη και περιφρουρη και προάγη έπί το έ­

πιστημονικόν και έκπολιτιστικόν αυτού έργον.

Έν 'Αλεξάνδρεια xf\ 1η Μαΐου 1936 f Ό 'Αλεξανδρείας Νικόλαος

έν ΧΦ εύχέτης

114

ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ

t ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΣ

ΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΣ

Πάσι το ί ς άποτελούσι τον Φιλολογικον Σύλλογον Παρνασσον υίοίς έν ΧΦ άγαπΓτοις της 'Ημών

Μετριότητος χαίρει έν Κυρίω

Έλαβον σεμνην έπιστολην και δίπλωμα παρά Του κ. Προέδρου Ί π π . Καράβια και του Γ. Γραμματέως Ν. Λού­

βαρι, δι' ων εύμενει συγκαταβάσει υμών τάσσομαι έν το ί ς Έπιτ ίμο ις μέλεσι του περίφημου Συλλόγου υμών.

Άλλ' έγώ καθ' έκάστην ανέρχομαι όδυνηρόν Γολγο­

θάν και βιώ εις: τάς στενας ατραπούς τών Κέδρων, πώς θα είσέλθω εις τας μεμουσωμένας επάλξεις του Παρνασ­

σού, όπου δια ν ' άνέλθη τ ι ς προτάσει να λύση τον Ιμάντα τών υποδημάτων του;

Κα: έπι τούτο ι ς ευχάριστων επί τη τιμή και επικα­

λούμενος την θείαν εύλογίαν έπι πάντας υμάς διατελώ.

Εύχέτης υμών

f Ό 'Ιεροσολύμων Τιμόθεος

115

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

'Αθήναι τη 14 Φεβρουαρίου 1936

Κύριε Πρόεδρε,

Είμαι βαθύτατα συγκεκινημένος δια την όλως έζαι ­

ρετικην τιμήν η όποια προσεγένετο δια τής αναγόρευ­

α εως μου ώς επιτίμου μέλους· του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού».

Θ' άποτελη δι' έμέ καύχημα­ ότι οι εταίροι τοϋ παλαι­

οτέρου, κοινωφελεστέρου και έπιστημονικωτέρου Σωμα­

τείου τής Έλλλάδος μέ έκριναν άξιον τοιαύτης: υπέρο­

χου τιμής". Σας παρακαλώ θερμώς, όπως­ δεχθήτε και διαβιβάσητε

εις­ τα Μέλη τοϋ «Παρνασσού» τάς θερμοτέρας ευχαρι­

στίας μου.

Διατελώ μετ' έζόχου τιμής Κ. ΔΕΜΕΡΤΖΗΣ

116

Paris, le 24 Septembre 1935

Monsieur le Docteur Hippocrate S. Caravias Président de la Société littéraire «Parnassos»

d' Athènes

Monsieur le Président, Je m'excuse de n'avoir pas encore répondu à

votre lettre du 20 août; mon absence de Paris en est la cause.

J'ai bien reçu, le 6 Juin, par 1' intermé­diaire deSonExcellenceM.Politis, la lettre du 26 mai par laquelle vous vouliez bien m'infor­me r que la Société littéraire PARNx\SSOS serait représentée par M. Nicolas Ségur à la célébra­tion du Cinquantenaire de la mort de Victor Hugo à la Sorbonne.

L' Université de Paris et la Fondation Victor Hugo ont été très touchées de savoir en même temps par vous qu'une manifestation avait été organisée dans l'aula de votre Société en l'hon­neur de notre Poète. La Fondation Victor Hugo et 1 'Université de Paris vous sont particuliè­rement reconnaissantes, Monsieur le Président, d' avoir pris vous-même la parole dans cette circonstance.

UNIVERSITE DE

PARIS à la Sorbonne

117

J ' e s p è r e q u ' i l s e r a p o s s i b l e de d o n n e r un j o u r d a n s un « L i v r e du C i n q u a n t e n a i r e » l e c o m p t e - r e n d u de t o u t e s l e s f ê t e s o r g a n i s é e s à l ' é t r a n g e r à l a m é m o i r e de V i c t o r Hugo; v o u s p o u v e z ê t r e a s s u r é q u e l 'hommage r e n d u p a r v o u s e t p a r l a S o c i é t é l i t t é r a i r e d' A t h è n e s y t i e n d r a u n e d e s p r e m i è r e s p l a c e s .

V e u i l l e z a g r é e r , M o n s i e u r l e P r é s i d e n t , l ' a s ­s u r a n c e d e mes s e n t i m e n t s de h a u t e c o n s i ­d é r a t i o n .

Le R e c t e u r S. CHARLETY

118

LEGATION DE LA

REPUBLIQUE FRANÇAISE EN GRÈCE

Athènes , l e 30 j a n v i e r 1936,

Monsieur l e P r é s i d e n t ,

J ' a i l ' h o n n e u r de vous f a i r e p a r v e n i r , c i -j o i n t e , une m é d a i l l e f r a p p é e à l ' o c c a s i o n du t r i c e n t e n a i r e de l a f o n d a t i o n de l 'Académie F r a n ç a i s e e t d o n t 1' I n s t i t u t de F r a n c e me p r i e de f a i r e hommage de s a p a r t à v o t r e S o c i é t é .

Je vous p r i e d ' a g r é e r , Monsieur l e P r é s i ­d e n t , l ' a s s u r a n c e de ma h a u t e c o n s i d é r a t i o n .

s igné : A. THIERRY

Monsieur CARAVIAS P r é s i d e n t

de la Société Parnassos ATHÈNES

119

ACADEMIE FRANÇAISE

P a r i s , l e 5 S e p t e m b r e 1935

Le S e c r é t a i r e p e r p é t u e l à M o n s i e u r H i p p o c r a t e S . C a r a v i a s , P r é s i d e n t du P a r n a s s o s . A t h è n e s . G r è c e .

M o n s i e u r l e P r é s i d e n t . L 'Académie F r a n ç a i s e a é t é h e u r e u s e d ' a p p r e n ­

d r e l a f a c o n d o n t P a r n a s s o s , l a p l u s a n c i e n n e s o c i é t é l i t t é r a i r e d e G r è c e , a v a i t c é l é b r é l e t r o i s i è m e c e n t e n a i r e d e s a f o n d a t i o n , e t t r è s t o u ­c h é e d e l a v o i r s ' a s s o c i e r a u s s i c h a l e u r e u s e m e n t aux f ê t e s q u ' e l l e - m ê m e o r g a n i s a i t .

L e s f é l i c i t a t i o n s e t l e s v o e u x d e l a H e l l a d e , m è r e de n o t r e c i v i l i s a t i o n , i r o n t t o u j o u r s au c o e u r d ' u n e n a t i o n q u i s ' h o n o r e d ' ê t r e d e c e l l e s q u i o n t r e ç u e t f a i t f r u c t i f i e r un d é p ô t a u s s i p r é c i e u x .

La lettre que vous avez bien voulu écrire a été communiquée en séance à l'Académie. Elle sera pré­cieusement : ) ,i 3 Ì r / Ì 3 i n s 333 archives avec les adresses qu'elle a reçues à la même époque de tou­tes les parties du monde.

Veuil lez agréer, Monsieur le Président, l'assu­rance de ma haute considération.

Le Secrétaire Perpétuel signé : René Doumic

120

ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

COMUNITÀ GRECO­ ORIENTALE

T R I E S T E

Έν Τεργέστη τ fi 6η Μαίου 1935

Προς Tò Σεβαστον Προεδρείον τοϋ

Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού

εις 'Αθήνας;

'Αξιότιμοι Κύριοι,

Ή έπί τοϋ Οίκονομείου κληροδοτήματος 'Επι­

τροπή υπό τον Πρόεδρον τής ημετέρας: Κοινότητος: κ. Ίωάννην Σοφιανόπουλον μετά παρέδρων τών κ. κ. Όρφέως Βαζαλή και Γεωργίου Γουναλάκη, τοϋ Ειση­

γητού αυτής Δοκτ. κ. 'Αλεξάνδρου Άφεντούλη και τών τακτικών μελών κ. Βαρώνου Δημητρίου Οικονό­

μου, κ. Χρήστου Μακρυδήμα και κ. Χρήστου Νικολα­

ΐδου, ταΐς διατάξεσι τοϋ προρρηθέντος ιδρύματος: τού αειμνήστου ιδρυτού αυτού και μεγάλου ευεργέ­

του ημών Δημητρίου Οικονόμου επομένη καΐ ταΐς ει— σηγήσεσι τού Εισηγητού ταύτης πειθομένη έν τή σ υ ­

νεδριάσει αυτής τη 13η Φεβρουαρίου έ.έ. έκρινεν ά­

ξιον τού δια το λήξαν έτος 1934 ώρισμένου βραβείου έξ είκοσαφράγκων εκατόν τον έν 'Αθήναις πανθομο­

λογουμένως έθνικήν τιμήν και δόξαν περιποιήσαντα

121

επί έβδομήκοντα όλα §τη Φιλολογικον Συλλογον Παρνασσόν.

Την κρίσιν δε ταύτην τυχοϋσαν κατά τα παρ' ήμίν κρατούντα ομόθυμου αποδοχής υπό του Βου­

λευτηρίου των έν τήδε τη πόλει ομόδοξων ομογενών έν τη συνεδριάσει τής 5ης ισταμένου άνακοινού­

μεθα Ύμίν μετά τών ειλικρινών συγχαρητηρίων και των εγκαρδίων ημών ευχών, όπως εσαεί διατελώ ον το έθνωφελέστατον τοϋτο ίδρυμα ήμέτερον έθνικον λαύχημα και έλατήριον εθνικής άμίλλης προς τ ο ι ­

αύτα και παραπλήσια έργα καί διατελοϋμεν μετά της προσηκούσης τ ιμής .

ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

122

Π Α Τ Ρ Ι Ω Τ Ι Κ Ο Ν Ι Δ Ρ Υ Μ Α Π Ρ Ο Σ Τ Α Σ Ι Α Σ Τ Ο Υ Π Α Ι Δ Ι Ο Υ

Άριθ. Πρωτ. 55.

'Αθήναι Τη 7η ' Ιανουαρίου 1936"

Προς τον Άζιότιμον Κύριον Πρόεδρον Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός

ΕΝΤΑΥΘΑ

Κύριε Πρόεδρε.

Μετά τον επιτυχή έορτασμόν τής «'Εβδομάδος του Παιδιού > και χάρις εις την δοθεισαν σημασίαν υπό τής Σ)τής Κυβερνήσεως και των οργανώσεων, είμεθα υποχρεωμένοι να έκφράσωνεν προς υμάς τ ά ς θερμοτέρας των ευχαριστιών δια την τόσον πρόθυ— μον συμβολήν σας εις ην οφείλεται, κατά το πλείστον καί ή επιτυχία τοϋ εορτασμού τής 'Εβδομάδος τοϋ Παιδιού.

Μετά πολλής τ ιμής Ό Πρόεδρος Π.Ι.Π.τ.Π.

Α. Φ ί λ ω ν

Ό Γεν. Γραμματεύς Κ. Σαρόγλου

123

Π Α Τ Ρ Ι Λ Τ Ι Κ Ο Ν Ι Δ Ρ Υ Μ Α Π Ρ Ο Σ Τ Α Σ Ι Α Σ Τ Ο Υ Π Α Ι Δ Ι Ο Υ

'Αριθ. Πρωτ. 1500.

'Αθήναι τη 17 ' Ιουλίου 1936

Προς τον Άζιότιμον Κύριον Ί π . Καραβίαν

Πρόεδρον Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού»

ΕΝΤΑΥΘΑ

Κύριε Πρόεδρε,

Μετά την λήζιν των εργασιών τοϋ Α' Διαβαλκα­

νικού Συνεδρίου Προστασίας τού Παιδιού, θεωρούμεν έπιτακτικόν μας καθήκον να σας εύχαριστήσωμεν θερμότατα δια τήν φιλοζενίαν τήν οποίαν επί τόσας ημέρας παρέσχετε εις το Συνέδριον τούτο .

Βεβαιωθήτε, 'Αξιότιμε Κύριε, ότι ή ευγενής προσφορά των αιθουσών τού Παρνασσού δια τάς συν­

εδριάσεις τών διαφόρων Τμημάτων τού Συνεδρίου τού Παιδιού, μας συνεκίνησεν ιδιαιτέρως, αίσθανό­

μεθα δέ βαθείαν τήν απέναντι υμών υποχρέωσίν μας. 'Επιτρέψατε μας έπί τή ευκαιρία ταύτη, να

σας συγχαρώμεν θερμώς δια τήν άμεαπτον λ ε ι τ ο υ ρ ­

γίαν τών νυκτερινών σχολών Παρνασσού, τήν κο ι ­

124

νωνικήν χρησιμότητα Τών όποιων μας εδόθη και αλλην μίαν φοράν ή ευκαιρία να διαπιστώσωμεν, και την οποίαν δεόντως έζετίμησαν και οι ξένοι έπι--

σκέπται μας.

Μετά πάσης Τιμής Ό Πρόεδρος

Α. Φίλων

Ό Γεν. Γραμματεύς Κ. Σαρόγλου

125

ΛΤΚΕΙΟΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ

Έν 'Αθήναις­ τή 3 ' Ιουνίου 1936.

Προς· τον Φιλολογικον Σύλλογον «Παρνασσον»

' Ε ν τ α ύ θ α

Κύριε Πρόεδρε,

Το Διοικητικον Συμβουλιον του Λυκείου των 'Ελληνίδων παρακαλεί να δεχθήτε τήν έκφρασιν των θερμότατων ευχαριστιών του και να εύαρεστηθήτε να διαβιβάσητε ταύτην προς το υπό τήν υμετέραν Προεδρεία ν Διοικητικον Συμβουλιον το 0 «Παρνασσού» δια την έγκάρδιον συμμετοχήν του εις τον έορτα­

σμον της­ 25ετηρίδος του Λυκείου των 'Ελληνίδων καΐ της δΟετηρίδος της· δράσεως: της: ίδρυτρίας και Προέδρου αύτοϋ κ. Κ. Παρρέν, προς­ ην απενεμήθη ό τ ιμητικός τ ί τ λ ο ς τοϋ «επιτίμου» μέλους του υμετέ­

ρου Συλλόγου. 'Επίσης εύχαριστουμεν θερμώς διότι χάρις εις

την φιλοζενίαν την οποίαν τόσον προθύμως παρέ­

σχετε ήμίν και χάρις εις την έμπνευσμένην είσήγη­

σίν σας κατά τον φιλολογικόν πανηγυρισμόν, συνε­

τελέσατε τα μάλιστα εις την έπιτυχίαν αύτου. Πα­

ρακαλοϋμεν ωσαύτως όπως εύαρεστηθήτε να διαβι­

βάσητε τάς θερμας ευχαριστίας μας προς τον Ko­

126

σμητορα του Παρνασσού» κ. Γεώργιον Δημητριάδην τύν 'Αθήναιον, ύμέτερον άντιπρόσωπον παρά τη 'Οργανωτική 'Επιτροπή του εορτασμού, δια την π ο ­

λυτιμον συνεργασίαν του κατά την προπαρασκευην αυτού.

Μετά τιμής:

Ή γραμματεύς Ή 'Αντιπρόεδρος 'Αγνή Ήρ, Διαμαντοπούλου 'Άννα Τριανταφυλλίδου

127

DEUTSCHES ARCHAEOLOGiSCHES INSTITUT

'Αθήναι 16.4.36

'Αξιότιμε Κύριε Πρόεδρε,

"Ενεκα λάθους;, δια το όποιον λυπούμαι πολύ, μόλις χθες; το βράδυ έλαβον το λίαν ευγενές: γράμ­

μα Σας1, ώς καΐ το ώραΐον δίπλωμα. Σπεύδω να Σας εκφράσω την βαθείαν μου ευ—

γνωμοσύνην δια την μεγάλην και όλως άπροσδόκη— τον τιμήν την οποίαν μοί έκαμεν ό Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός. Εΐμαι ευτυχής και υπερήφανος να αξιωθώ τής συμμετοχής ενός σωματείου το όποιον έπί μίαν όλόκληρον εκατονταετηρίδα επέφερε τόσας ευεργεσίας εις την ένδοξον Πατρίδα Σας. Κα! θα θεωρήσω πάντοτε ώς πολύ εύχάριστον καθήκον να συντελέσω, με τάς ταπεινάς μου δυνάμεις, εις τ ο υ ς ευγενείς σκοπούς του Παρνασσού.

Παρακαλώ, Κύριε Πρόεδρε να έκφράσητε την ε ι ­

λικρινή μου εύγνωμοσύνην εις τα μέλη τού Συμβου­

λίου, και μετ' εξαίρετου τιμής και σεβασμού.

Διατελώ πρόθυμος Georg Karo

IV

Δ Ι Α Λ Ε Ξ Ε Ι Σ

I

Κατά την λήξαααν έ£αεααν (άτΐο 1 Σεπτεμβρίου 1930 ­31

Αυγούστου 193Θ) εγένονιο ai έξης κατά οειράν διαλέξεις.

Α'.

ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1930-1931

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι

Κα "Αννα Τριανταφυλλίδου

κ.κ. Κ. Καλαμαράς ­ Σωτ. Σκίπης

χ. Γερ. 'Αλιβιζάτος (Είσήγησις κ. Γ. Κοφινά)

Προέδρου Γιουγκοσλαβικοί Συνδέσμου

Ή Α.Ε. κ. Ν. Καβασίμας Πρεσβευτής 'Ιαπωνίας

και κ. ' Ι π π . Καραβιάς (Πρόεδρ. Έλληνοϊαπωνικοΰ Συλ?.όγου)

κ. 'Ανδρέας 'Ανδρεάδης 'Ακαδημαϊκός

(Δύο Διαλέξεις)

κ. Ά ν ν α Τριανταφυλλίδου

κ. 'Αρ. Καμπάνης

κ. Νικ. Σ. Γκινόπουλος

Δ δ ε^Ιωάννα και 'Ιόλη Μπουκουβάλα (Διάλεξις και Συναυλία)

κ. Κ. 'Αλεξανδρής, Πλοίαρχος Π.Ν.

κ. Σπ. ΙΙαναγιωτόπουλος

κ. Σωτήριος Σκίπης

κ. Κίμων Εύαγγελάτος

Θ Ε Μ Α

«Σχολαι Μητέρων».

«Πολιτικον Μνημόσυνον Σπ . Μα­

τσοίίκα».

« ' Ή θ η και έθιμα των Γιουγο­

σλαΰων».

«Περί ' Ιαπωνικής Τέχνης.). (μβτά προβολών)

«Περί τής ' Ιαπωνικής Ιστορίας ανά τους αιώνας».

« Ή Έλληνίς Μητέρα».

«Περί τοΰ Κυβερν. Καποδίστρια».

«Εντυπώσεις από την Βιέννην».

«Φράντς Λίστ», μετά μουσικών εκτε­

λέσεων.

«ΙΙερί των ναυτικών Η ρ ώ ω ν του 1821».

«Περί τοΰ έργου των Νεοελλήνων Ποιητών» (μετ' απαγγελίας).

« Ή ξενητειά και οι ΙΙοιηταί μας».

«Λιατι είναι ανάγκη ή ΙΙανευρώπη».

132

Ο Μ Ι Λ Η Τ A I

κ. Δημήτριος Καμποΰρογλους

κ. Άχιλλευς Κΰρου

κ. Γιάγκος Αργυρόπουλος

κ. Ίω . Καλυβίτης

κ. Σωτήριος Προκοπίου

'Αρχιμανδρίτης κ. Θεοδώρητος Βασιλόπουλος

κ.κ. Ί π π . Καραβιάς ­ Β. 'Αντωνό­

πουλος, κ.α.

κ. Φ. Ζαννέτος

κ.κ: Ίππ . Καραβιάς­Κρ. Γ. Σουρής, και 'Αχ. Κΰρου

κ. Στ. Παπαφράγκος

Σεβ. Μητροπολίτης Καρυστίας κ. ΙΙαντελεήμο)ν. χ.κ. Ήλ. Βουτιερίδης­Στέφ. Δάφνης (Ε'ιο*ήγησις 'Αντιπροέδρου «Παρνασσού» Σίμου Μβνάρδου)

© Ε Μ Α

«Είκοσι χρόνια καταδυναστεΰ των Αθηνών».

«Ή ζωή του Δομίνικου Θεο· ποΰλου».

« Το έργον τοΰ Κωνσταντίνου του ποιητοΰ Μαμμέλη».

«Ή εκατονταετηρίς της μητς λιτικής 'Αστυνομίας τοΰ Λονδί'

«Εντυπώσεις άπο τάς *Αστυν< Λονδίνου, Παρισίων, Βερολίνο Βιέννης». «Ή Βαγδάτη ποϋ ζή άκόμτ θρυλικήν ζωήν της».

«Ή Μεγάλη Τεσσαρακοστή 5 Μεγάλη Έβδομος κατά τους Β τινούς χρόνους». «Πανηγυρικόν». «Τεσσαρακονταετηρίς ΙΙανελλ' Γυμναστικού Συλλόγου». «Περί Γεωργίου Γεμιστού, ή ­θωνος εκ Μιστρά». Φιλολογική προεσπερις εις μ\ 'Ιωάννου Πολέμη, καΐ παράο τοΰ «'Ονείρου» με τήν Δδα Κ λη καΐ τον κ. Μ. Κατράκην. «"Υμνος εις τους ηρωικούς νε της 'Εξόδου τοΰ Μεσολογ") 'Απαγγελία κ. Β. Βεκιαρέλλη «Περί των Κληρικών ήρώω Ίεροΰ Αγώνος». «Φιλολογικόν Μνημόσυνον Παπαδιαμάντη και Ήλ. Μω δη». 'Απαγγελία Δδων Πεζοπ και Έλ. Παπαδάκη.

133

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι Θ Ε Μ Α

[μων Εύαγγελατος

.δ. 'Αδαμαντίου Καθηγητής toù Πανεπιστημίου

. Καλογερόπουλος (Έθν. Σύνδεσμος)

\ . Ε . 6 Πρεσβευτής της Δανίας Γεν. Πρόξενος » »

«Περί της ελευθερίας τοΰ Τΰπου».

«Περί των Βυζαντινών Μνημείων της Κ/πόλεως».

«Επιμνημόσυνος τελετή επι χχ\ επε­

τείω της "Αλώσεως της Κωνσταντι­

νουπόλεως και τοΰ Όανάτου τοΰ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου».

«Περί των δεσμών Ελλάδος και Λανίας».

Β. ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 931-1932

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι © Ε Μ Α

c 0 Γερμανός Καθηγητής κ. Σπράγ­

γερ

κ. Κωστής Νικολάου

κ. Μιχαήλ Γαλανός

κ. ' Αλ. Παππάς ,ΎπουργοςΎγιε ινής

κ. Φαλτάϊτς

κ. Γεώργιος Σ. Μερκοιίρης

κ. Κ. Πεταλάς, Πρόεδρος της Κοι­

νότητος ' ίθάκης

κ. Ί ω . Κ. Μπρισιμιτζάκης

Αι Δ δ ί ς Ιωάννα και Ι ό λ η Μπου­

κουβάλα κ. P e t e r Ross , κ. ' Ιπποκράτης Καραβιάς

«Περί της ψυχολογίας της εφηβι­

κής ηλικίας».

«Περί της κρίσεως τής^Έπιστήμης». « Ή μονωδία δια μέσον των αιώ­

νων», (μετά μουσικής έκτβλέσεοκ)

«Περί θρησκείας».

«Περί ελονοσίας» (μετά προβολών).

«Περί Έλλήνοον Ποιητών». (Μετ' απαγγελίας διαφόρων ποιημάτων υπό της Κας Τασίας Α δ ά μ ) .

«Περί της Βαλκανικής Διασκέψεως και των Συμφώνων μετά των Βαλ­

κανικών Κρατών».

«Περί της Όμηρ ικής ' Ιθάκης από γεωγραφικής και τοπογραφικής α­

πόψεως»'

«Εντυπώσεις από τήν Νορβηγίαν». (μετά προβολών)

«Περί Μόζαρτ».

(μετά μουσικής εκτελέσεως)

«Περί Θρησκείας και Επιστήμης» .

«Περί Περουζίας (Perugia)» . (μετά προβολών)

«Το Κυπριακον Ζήτημα».

«Περί τοΰ Πατριωτικοί) Τδρυματος Προστασίας τοΰ Παιδιού».

κ.κ. Φιλ. Ζαννέτος και Τορναβίτης

κ.κ. 'Ελευθέριος Βενιζέλος, Πρόε­

δρος της Κυβερνήσεως, Ό Μακα­

ριότατος Αρχιεπίσκοπος Κιίριος Χρυσόστομος και ο κ. Ά π. Δοξιά­

δης.

f

Ο Μ Ι Λ Η Τ A l

κ. Νεοκλής Καζάζης

κ. Κίμων Εύαγγελατος (Νομικον Τμήμα)

κ. R e n é T u r k , Πρόξενος της Γαλλίας

Κα "Αννα Τριανταφυλλίδου

κ. Θ. Θωμόπουλος

Κα Άσσερέν

κ. Belain (Γραμματεύς Γαλλικής Πρεσβείας)·

κ. K a r k Wolf, (·> διαλέξεις) Λιευ&υντής Κρατ. Θεάτρων Δρέσδης

Κα Έλευθ . Άνδρ ιανάκου

κ. Νικόλαος Κυπαρίσσης

(τρεις διαλέξεις μετά προβολών)

χ. Χ. Σκαλισιανος (Εισήγησις Τιμ. 'Ηλιοπούλου και απαγγελία ποιή­

ματος Κρ. Σουρή).

κ. 'Αριστομένης Προβελέγγιος 'Ακαδημαϊκός

Δδις Πράτσικα

κ. Ξανθόπουλος

κ. Γ. Σακελλαρίου, Καθηγητής

1 3 5 _

Θ Ε Μ Α

«Εντυπώσεις εκ Μακεδονίας, ή Κουμμουνιστικτι Α π ε ι λ ή » .

«Το "Αρι^ρον 100 του Σ]τος και ή Νομολογία των Δικαστηρίων».

«Τι είναι ή ευτυχία;».

«Δια την μητέρα».

« Ό Βίος και τον έργον του μεγά­

λου καλλιτέχνου Μιχαήλ 'Αγγέλου Μπουοναρόττι, μετά προβολών»,

«'Από 'Αθηνών εις Βελιγράδιον και Σόφιαν».

«Περί Ιαπων ίας» .

« Ό Γκαίτε και ή σύγχρονος εποχή». « Ό Γκαίτε καί αΐ γυναίκες».

«Περί Οικογενείας καί Γάμου».

«Περί Καλών Τεχνών, Αισθητική, Εισαγωγή εις τάς αρχαιολογικός διαλέξεις».

«Τα Μνημεία της Ακροπόλεως».

«Τα γλυπτά τον Μουσείου της Α ­

κροπόλεως». «'Εορτασμός 25 Μαρτίου».

« Ό Γκαίτε» (Ποιήμα).

«Περί Γυμναστική».

«Περί της Κ.Τ.Ε. και της ιδέας τοΰ Κοινωνικού Αφοπλισμού» .

«Περί τοΰ εγκλήματος εν Ελλάδι από ψυχολογικής απόψεως».

1 3 6

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι © Ε Μ A

Κ" "Ινα Μεταξά (Έλληνοϊαπωνικοϋ Συλλόγου)

(Είσήγησις κ. Ίππ . Καράβια Προέδρου

κ. Σβετεσλάβ Πέτροβιτς

κ. Ά λ ψ ρ . Χατζηαργΰρης, "Ιατρός

κ. Θεόδ. Βασιλόπουλος, Άρχιμανδρ.

κ. L a c a u (Έπιτβλάρχης της Γαλλικής Στρατκο­τικής Αποστολής).

κ. J. C h a b a n n e

Κα K u m p h y P a y n e , Διευθυντού 'Αγγλικής 'Αρχαιολογικής Σχολής.

Σεβ. Μητροπολίτης Τιμόθεος. Καλαβρύτων και Αιγιαλείας

(δύο διαλέξβις)

κ. Θ Θοομόπουλος

κ. Λ. Φιλιππίδης

κ. Δ. Σισιλιανος

κ. Κ. Χριστόπουλος, 'Ιατρός

κ. Δ. Σισιλιάνος

« Ή Μαντζουρία χώρα τοϋ μέλ­

λοντος».

« Ή Γιουγκοσλαυϊκή ι|'\>χή και τα Δημώδη Τραγούδια».

«Τα μυστήρια της Κληρονομικό­

τητος».

«Αι 'Απόκρεω κατά τους άοχαίους και Βυζαντινούς χρόνους». « Ή Μάχη τοΰ Μάρνη».

«Το Παρισινό Χαμίνι».

«Το Άγγλικον χιούμορ εις την συγ­

χρονον Φιλολογίαν.».

« Ό αφοπλισμός και ή εν χ ρ ι σ τ ώ ασφαλής και παντοτεινή παγκόσμιος ΕΙρήνη ». < Ό αφοπλισμός και ή εν Χριστώ διαρκής ειρήνη. Πώς ό Πάπας δύ­

ναται να γίνη ό μέγας Ευεργέτης της Άνθρωπότητος» .

«Το πνεύμα στην αρχαία Τέχνη», (μετά προβολών)

«Θλίψις και άπολυτρωσις εις τα {)ρησκε\')ματα τών Ι ν δ ι ώ ν » .

«Οι σύγχρονοι του Θεοτοκοπούλου ζθ)γράφοι εν Κρήτη κ«ί Βενετία»,

(μετά προβολών)

«Γέλως και δάκρυα. Διατί γελοΰμεν καΐ κλαίομεν». « Ό τελευταίος μέγιστος Βυζαντινός Ζωγράφος Δομίνικος Θεοτοκόπου­

λος».

137

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι © Ε Μ Α

Κα 'Αθηνά Ταρσοΰλη

κ. Σαηήριος Σκίπης «Έλληνοϊαπωνικος Σύλλογος»

κ. Ν. Δρακουλίδης

κ. G r é g o i r e

κ. Κ. Νικολάου

κ. Κ. Μέκκιος

κ. Σ Τ . Παπαφράγκος

(Νομικον Τμήμα)

κ. Κίμων Ευαγγελατος

κ. Οΐκονομόπουλος κ. Σ. Ίγγλέσης

κ. Γιάγκος 'Αργυρόπουλος

κ.κ. ' Ιπποκράτης Καραβιάς και Σπ . Θεοτόκης

κ. Χρήστος Γιώτης, 'Εφέτης (Νομικον Τμήμα).

κ. Χρ. Ανδρούτσος, Καθηγητής Πανβπιοτημίου

κ. Κουρεία;

Κ" Νίκη Πέρδικα

κ. Λ. Φιλιππίδης

«Αι Ελληνίδες του 19ου αιώνος και ή Μαργαρίτα Άλβανα Μινιά­

τη».

«Ίαποονική ΙΙοίησις και Λογοτε­

χνία».

« Ή Σίφυλις».

«Τα καλλιστεία παρά Βυζαντίνοις».

«Περί Gluck» (μετά μουσικής εκτε­

λέσεως.

«Βασίλειος ό Μακεδών και ή εκ Πατρών Λανιηλίς.».

« Ή απονομή τής φορολογικής δι­

καιοσύνης εν τη άμέσω φορολογία».

«Περί Θανατικής ποινής».

«Περί τραχωμάτων».

«Περί των τελετών Θείου Φωτός», (μετά προβολών)

« Ή ποίησις από φιλοσοφικής από­

ψεως μετ' απαγγελίας».

< Ή συμβολή τής ' Ιθάκης κατά την Έλληνικήν Άναγέννησιν».

(μβτά προβολών)

«Αι διεθνείς άνησυχίαι ώς προς τα ορκωτά Δικαστήρια».

« Ό γέλων από "ψυχολογικής από­

ψεως».

«Περί τοξικομανίας». (μβτά προβολών)

« Ή Δώρα δ' "Ιστρια».

« Ή ποινή τής σταυρώσεως δια μέσου των αιώνων».

138

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι Θ Ε Μ Α

κ. Παπαγεωργακόπουλος

κ. Σκεύος Ζερβός

κ. Γρ. Ξενόπουλος

Δι« Βιργινία Έρρίω (Έλληνογαλλικός Σύνδεσμο;)

κ. Π. Καρδαμάτης

κ. Κωνσταντινίδης (Ψυχίατρος)

κ. Ά π . Β. Δασκαλάκης

κ. Δημ. Δαμασκηνός (Νομικον Τμήμα)

κ. Χρήστος Πράτσικας

«Ή ΣταιΊρωσις το·υ Χρίστου από νομικής απόψεως»

«Ή αγγειοπλαστική των Δωδεκα­

νήσων μετά προβολών».

«Περί Ζακύνθου» ("Απαγγελία κ. Τερέντσιο ­ Άμπελά).

«Ή έ'λξις τής Θαλάσσης».

« Ή ελονοσία» (μετά κινηματογρα­

φικής επιδείξεως).

« Ό Καλλιτέχνης και το έργον του».

«Ή Κύπρος Ελληνική δια μέσου 40 αιώνων».

«Ή Θεωρία τοΰ εγκλήματος».

« Ό Γκαίτε ω; νομικός και ώς δι­

κηγόρος».

Γ / ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1932-1933

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι

Κα Ά γ γ . Καστανάκη

κ.κ. "Αχ. Κΰρου κ.λ.π.

Κ" "Αννα Τριανταφυλλίδη!)

κ. Κωνσταντινίδης

κ. Γ. Ί α τ ρ ί δ η ς

Συνταγματάρχης Έπιμελητείας

κ. Δρακονλίδης 'Ιατρός

κ. Π. Μπρατσιώτης

Καθηγητής Πανεπιστημίου

κ. "Απ. Δοξιάδης

'Αρχιμανδρίτης Θ. Βασιλόπουλος κ. Νικ. Λ οιί β α ρις Κα&ηγητής τοΰ Έθν. Πανεπιστημίου

(τρεις διαλέξεις)

κ. Κ. Νικολάου

Σεβ. Μητροπολίτης πρ. Φλωρίνης κ. Χρυσόστομος

κ. Θ. Θωμόπουλος

κ. Ν. Λάσκαρης

κ Τ. Καββαδίας

κ. Α. Ανδρεάδης

f Μακαρ. 'Αρχιεπίσκοπος 'Αθηνών Χρυσόστομος

© Ε Μ Α

« Ή Νέα Α γ ω γ ή » .

«Όγδοηκονταετηρις Α. Γρ. Καμ­

ποΰρογλου».

«Περί Μακεδονίας».

«'Αναμνήσεις από την Παληά Α ­

θήνα» .

«Πώς πρέπει να τρεφώμεθα».

« Ή προ τοΰ γάμου εξέτασις».

«Περί χριστιανικού κοινών ισμοϋ».

«Ευγονική».

«Προφητεΐαι περί Χρίστου».

«Τέχνη και Κοσμοθεωρία».

«Τέχνη και Θρησκεία».

« Ό Δάντης και ή Θεία Κωμωδία». « Ό βίος καί τα έργα του Μπερλιόζ»

(μετά μουσικής εκτελέσεως)

«Έσαηερική ' Ιεραποστολή»,

« Σ . Σαββίδης, ένας μεγάλο­. "Ελλην ζωγράφος τοΰ ϊμπρεσσιονισμοΰ».

«Τα 'Αθηναϊκά θέατρα εις το τέ­

λος τοΰ 19ου αιώνος».

«Φυσική Α γ ω γ ή » .

«Βασιλικον Θέατρον».

« Ή δράσις της Εκκλησίας».

_J40

Ο M Ι Λ Η Τ A I

κ. Γρ. Ξενόπουλος

κ. Ν. Κυπαρίσσης (τρεις διαλέξεις, μβΐά προβολών)

κ. Π. Γεωργαρίου, 'Ιατρός

Κα Άσσερέν

Σεβ. Μητροπολίτης πρ. Φλωρίνης Χρυσόστομος

κ. Θ. Συνοδινός

Κα Ξανθίππη Μακκα

κ. Δ. Πετρακακος (ΕΊσήγησις κ. Παν. Τσαλδάρη)

Διΐ "Ελλη Άποστολίδου

κ.κ. Ίπποκρ. Καραβιάς και Κ. Και­

ροφΐ)λας

κ. Άχ. Κΰρου

'Ακαδημαϊκός Φ. Μαρινέττι (Είσήγησις Προέδρου κ. Ίππ. Καραβία)

κ. Μ. Ρόδας

κ. Ντίνος Μπαλάνος

κ.κ. Ίππ . Καραβιάς ­ Θ. Θωμό­

πουλος

Θ Ε Μ Α

«Ή Νέα Σκηνή».

«Περί Καλών Τεχνών».

«Ιστορία της Αρχαίας Όλυμπίας». «Προϊστορική "Αλτις».

«Περί αρχαίας Όλυμπίας».

«Περί τραχώματος».

«Μια ώρα με τους Γάλλους Συγ­

γραφείς».

«Εσωτερική Ιεραποστολή».

«Το Θέατρον της Μαρίκας Κοτο­

πούλη».

«Επαγγελματικός προσανατολισμός (μετά κινηματογρ. ταινιών)».

«Έπϊ τη επετείω από τον θανάτου του 'Αλεξάνδρου Κουμουνδούρου».

«Εις τας Έλβετικας Άλπεις». (μετά προβολών)

«'Εκατόνιαετηρις τον "Ουωνος»

«Ή οίφιξις τοΰ "Οθωνος εις τό Ναΰπλιον». «Τό Θέατρον της Κυβέλης».

«Περί Φουτουρισμού».

«Τό Θέατρον εις τό Μέτωπον»

«Περί Παγκοσμίου Οικονομικής Κρίσεως».

<Καλλιτεχνικόν Μνημόσυνον Ζω­

γράφου Γεωργίου Ίακωβίδου».

141

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι Θ Ε Μ Α

κ. Π. Χάρης

κ. Ν. Κυπαρίσσης

κ. Μιχ. Βολωνάκης

κ.κ Ίππ . Καραβιάς ­ Κωστής Νι­

κολάου

κ. Δρακουλίδης, 'Ιατρός (δύο διαλέξεις)

κ. 'Ιππ. Καραβιάς

κ. Κωνστ, Γ. Μέρμηγκας Καθηγητής Πανεπιστημίου

κ. Σ. Παπαφράγκος 'Αντιπρόεδρος Συμβουλίου Επικρατείας

κ.κ, Γ. Αργυρόπουλος καί Σωτ. Σκίπης

κ. Άχ. Κΰρου

κ. Σπ. Λοβέρδος, 'Υπουργός Οικονομικών

κ. Χ. 'Ανδρούτσος, Καθηγητής Πανεπιστημίου

κ. Raoul Follereau

κ. Π. Τρεμπέλας

κ. Κ. Μέκκιος

κ. Σωτ. Σκίπης ­ Κα Π. Κοκκινάκη

Η· Σ. Κουγέας

«Το μεταπολεμικον Θέατρον».

«Απαγγελία Ποιημάτων περί 'Ο­

λυμπίας».

«Το θρησκευτικον συναίσθημα».

«­Εορτασμός 50ετηρίδος Βάγνερ, μετά μουσικών εκτελέσεων».

«Περί Παιδιού».

«Σεξουαλική διαπαιδαγώγησις».

«'Εντυπώσεις από τήν Ίσπανίαν». (μετά προβολών)

«'Ιδιότυπος τΰπος Λακώνων».

«Αι σύγχρονοι αντιλήψεις Διοικη­

τικοί) Δικαίου».

«Περί Σολωμού», μετ' απαγγελιών.

«Ή επανάστασις των νέων».

«Ζητήματα σχετικά με τήν Ύπη­

ρεσίαν». «Πανηγυρισμός Έ θ ν . 'Εορτής. Το μεγαλεΐον τοΰ Ελληνισμού ανά τους αιώνας».

«Το μειδίαμα τής Γαλλίας». «'Ορφικά μυστήρια και Χριστιανι­

σμός ».

«Οι Πελασγοί τής Θεσσαλίας». «Περί Βυζαντινών Αύτοκρατορισ­

σών. Πλακίδια».

«'Έλληνες Ποιηταί». (μετά απαγγελίας)

«Έκατονταετηρίς Κοραή».

142

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι

κ. Ί ω . Πετρίδης

κ. Μωραίτης

κ. Δ. Δαμασκηνός

κ. Ά χ . Κΰρου

κ. Έ π . Γίδας

κ. Οΰμβερτος Άργυρος Καθηγητής Άν. Σχολής Καλών Τεχνών

κ. Α. Μανιοκαβάλλο Διευθυντής 'Ιταλικής Σχολής

κ. Τριανταφυλλίδης

κ. Θ. Βλυσίδης

κ. Τΰρκ, Πρόξενος της Γαλλίας

κ. Ά δ . 'Αδαμαντίου,

Καθηγητής Πανεπιστημίου

κ. Λέων. Γ. Φιλιππίδης

κ. Πώλ Μαρτέν

κ. Κ. Ζέγγελης, 'Ακαδημαϊκός

κ. Α. Magnocava l lo

κ. Χρονόπουλος

κ. Θ. Μακρυγιάννης (Νομιχ. Τμήμα)

κ. Λ. Ροΰφος

κ. Π. Αΐ'κουρης

κ. Σακελλαρίου

κ. Πολυχρονιάδης

© Ε Μ Α

«Περί Αιγύπτου»

«Τα ανώμαλα παιδιά».

« Ή Έπαναστασις των νέων Ε π ι ­

στημόνων».

«Το Τολέδον ή πόλις του Γκρέκο».

«Σύγχρονοι κοινώνικαί κατευθύν­

σεις».

«Περί της εξελίξεο3ς τοΰ εν Ελλάδ ι εμπρεσιονισμοϋ».

«Έξάπλιυσις της ελληνικής παιδείας εν ' Ιταλία κατά τον Ι Ε . ' αιώνα».

« Ή Γλώσσα τοΰ Κοραή».

» Μαρξισμός και Δαρβινισμός».

«Περί Ζάν Μωρεάς».

«Περί τών κατοίκων της Μεσσηνίας κατά την αρχαιότητα».

«Διδάγματα προς την σημερινήν κρίσιν οπό την ίστορίαν τών Θρη­

σκευμάτων».

«Το Στλύ τών 'Ολυμπιονικών». (μβτα προβολών)

«Οι παραγνωρισμένοι Θεοί».

«Έλληνοϊταλικον Ίνστιτούτον».

«Κώδιξ Χαμουραμπί».

« Ή Γυνή ως δικηγόρος».

«Περί της προστασίας τών ζίόων».

« Ή κονικλοτροφία εν Ελλάδ ι» .

«Περί της Οικονομικής κρίσεως».

«Έτάφησαν, αράγε, τα Ιδανικά;»

1 4 3

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι €> Ε Μ A

κ. Χ. Γιώτης, 'Εφέτης «Το Συνέδριον toi ' Παλέρμου». (Νομικόν Τμήμα)

Κα Φρέντς (άγγλιστί) «Περί Χόλλυγουντ».

κ. G. Volpe , «Ευρώπη ­ Ι ταλ ία» . Γεν. Γραμ. 'Ακαδημίας της 'Ιταλίας.

κ. Κ. Ψάχος «Περί Βυζαντινής Μουσικής».

Σειρά διαλέξεων από κοινοΰ μετά τής Ένοόσεως των Έλλήνοη­ Θεα­

τρικών δια τα 40 τελευταία ετη τής Ελληνικής Σκηνής. Εισήγησις κ. ε Ιππ . Καράβια. Όμιλητα ι κ. κ. Ν. Λάσκαρης, Ά ν δ ρ .

Ανδρεάδης , Θεοδ. Συνοδινός, Γρηγ. Ξενόπουλος, Ά χ . Κΰρου Π . Χάρης και Μ. Ρόδας

Δ ' .

ΚΑΤΑ ΤΟ

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι

κ. Ί ω . 'Αθανασιάδης Πρόεδρος τοΰ Έλλ. Έρυθροΰ Σταύρου

Κα Άσσερέν

Πατήρ Λαυρέντιος Τάρντο

κ. Ί . Καλυβίτης

κ. Κωνσταντινίδης

Ρενήτ Σαβφέτ Βέης (Τοϋρκος Βουλευτής)

(Είσήγησις κ. Γ. Μερκούρη)

κ. Κορρές

Νικ. Ι. Λοΰβαρις (Καθηγητής Πανεπιστημίου)

κ. Ί ω . Μπρισιμιτζάκης

κ. Ριχ. Λιβαθυνόπουλος

κ. Δ. Ν. Δαμασκηνός (Νομικον Τμήμα)

κ. M a u r i c e Rede l

Σεβ. Μητροπολίτης πρ. Φλοορίνης Χρυσόστομος

Κα Λόντου ­ Δημητρακοπούλου

1933­1934

€> Ε Μ Α

«Το έργον τοΰ Έ ρ υ θ ρ ο ΰ Σταύρου»

«Ελληνίδες ποιήτριαι (Γαλλιστί) 'Απαγγελία Κας Τερέντσιο».

«Περί Βυζαντινής μουσικής». (μετά εκτελέσεως)

« Ή τροχαία κίνησις».

«Ψυχική υγιεινή διανοουμένου και εργαζομένου».

«Περί Ελληνοτουρκικής φιλίας».

« Έ π ι τή συμπληρώσει ενός αιώνος από τής ιδρύσεως του Γυμνασίου Ρόδου».

«Περί ψυχολογίας εις τήν τέχνην».

«Έντυποόσεις από τήν Άμερικήν» . (μετά προβολών)

«'Εντυπώσεις από έ'να ταξείδι εις τήν Γήν τής Επαγγελ ίας» .

«Επιστημονικά Επιμελητήρια».

«L,' I n d i v i d u a l i s m e F r a n ç a i s en ig33» .

«Τίς ό αληθής προορισμός τοΰ ανθρώπου».

(δύο διαλέξεις)

«Το Παιδικόν Θέατρον».

1 4 5

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι . Θ Ε Μ Α

κ. Γεωργαλας

κ. Κ. Καιροφΰλας

κ. Πατρίκιος, Ιατρός

κ. G a s t o n Z a n a n i r i

κ. Μιχαήλ Βουτσινάς

κ. Κ. Νικολάου

κ. Σ π . Τσακάκης

κ. Μ. Μιχαηλίδης

Κ" "Αννα Τριανταφυλλίδου κ.λ.π. (Είσήγησις Προέδρου κ. Ίηκ. Καραβία

κ. Ι ω ά ν ν η ς Κόκκινης

κ. Νικόλαος Κυπαρίσσης (Είσήγησις Προέδρου κ. Ίππ . Καραβία)

f Μακαρ. 'Αρχιεπίσκοπος 'Αθηνών Χρυσόστομος

κ. Λ. Φιλιππίδης

(δύο διαλέξβις)

κ. Kai lo , Καθηγητής Ίάπων «αϊ Γε­

ρουσιαστής.

f Μακαρ. 'Αρχιεπίσκοπος 'Αθηνών κ. Χρυσόστομος. ΕΙσήγησις Προέδρου κ. Ίππ. Καραβία, περί των διαλέξεοιν τοΰ Νεολελληνικοΰ Πολιτισμού,

«Γεωλογική σΰστασις της Ελλάδος*

« Ό Νέρων εις τήν Ελλάδα» .

«'Υγιεινή συναισθηματικής ζωής».

«Περί Μαμελοΰκο)ν».

« Ό Μολιέρος και ή εποχή τοιι».

«Περί ορθοφωνίας».

(δύο διαλέξβις)

«Περί Χέντελ». (μετά μουσικής έκτελέσβως)

«Περί αναπτύξεως της αλιείας εν Ελλάδ ι» .

«ΠερίΔωδεκανησιακής Ποιήσεως».

«Περί 'Αρσινόης Παπαδοπούλου, επί τω εορτασμω της 80τηρίδος της»

«Περί τής σημερινής καταστάσεως των δασών καί τής Δασικής πολι­

τικής τοΰ μέλλοντος».

Πανηγυρικός 25ης Μαρτίου.

«Πώς άντιμετώπισεν ό Χριστιανι­

σμός το κοινωνικόν πρόβλημα».

« Ή κατά κόσμον σοφία και καλλι­

τεχνία εν σχέσει προς τον αληθή προορισμόν και τήν εΰτυχίαν του ανθρώπου».

« Ή πίστίς εις το Θείον δια μέσου τών αιώνων».

«Περί Ι α π ω ν ι κ ή ς ΙΙάλης».

« Ή Εκκλησία»

ι

146

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι © Ε Μ A

κ. Ά ρ . Καμπάνης

κ. Ε. Κυριακής

κ. Κ. Καιροφΰλας

κ. Νικ. Ι. Λοΰβαρης

κ. Νικ. Παισέλας Rev. R. R. Raymer, 'Ιερεύς 'Αγγλικής Πρεσβίας.

κ. Πέτρ. Γεωργαρίου 'Ορθαλμολόγος

κ. Α. Λαμπρόπουλος

κ. Μαρίνος Σίγουρος

Μ. Hermann Ehlgôtz

κ Νικ. Κ. Λανίτης

κ. Νικ. Λάσκαρης

κ. "Αριστος Καμπάνης

Σεβ. "Αγγλος Έπίσκ. κ. Edward Barrow κ. Τηλ. Καββαδίας

κ. Σέργιος Βορονώφ κ. Νικ. Κυπαρίσσης Ναύαρχος Gordon Campbell

κ. Frank Choisy

M. Ed. Driault

«Νέα Βαβυλ(ονία»

«Λιμπεραλισμος και Κυρίαρχον Κράτος»

«Ή πειρατεία εν Ελλάδι κατά τους χρόνους της δουλείας»

«Ή Φιλοσοφία εν Ελλάδι»

«Περί Ηρακλέους Βασιάδου»

«Περί κοινωνικής καΐ εκκλησια­

στικής κινήσεως εν Αγγλία»

« Ό πόλεμος κατά τοΰ τραχώματος»

«Περί διοικητικής Αποκεντρώσεως»

«Ή Νεοελληνική Ποίησις».

«Λί νέαι κατευθύνσεις της οικοδο­

μικής εν Γερμανία»

«Κυπριοότικα ερωτικά δίστιχα»

« Ό πλους τοΰ Διονύσου»

«Το νεοελληνικόν διήγημα και μυ­

θιστόρημα» «Αι ήθακαι βάσεις τοΰ διεθνισμού».

«Ή γυμναστική και 6 αθλητισμός εν τή νεωτέρα Ελλάδι». «Περί Μεταμοσχεΰσεως». «Άρχ]γικαί μελέται και ερευναι». «Περί της δράσεως των πλοιο­πα­γίδων» (μ8τά προβολών) «Ε3 évolution de la Chanson Française (XIII e XX e siècle) Δι« Γεννάδη, άσμα». «D' Alexandre à Napoléon» Ea Grèce fille aînée de la Mé­

diterranée»

147

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι © Ε Μ Α

κ. "Οτμαρ Κράϊντς

κ. Έ μ μ ΙΙεζυπουλος

κ. J. Dumore (Γάλλος Βουλευτής)

κ. Γ. 'Αργυρόπουλος

κ. Θεόδ. Συνοδινός

Άρχιμ. Χρυσόστομος Δημητρίου

κ. Γ. Σωτηρίου, 'Ακαδημαϊκός

S. E. Sidney Waterlow, Πρεσβευτής 'Αγγλίας

κ. Π. Φωτεινός

Διβε« Μπουκουβάλα

S. Ε. Μ. Sighetomo Sayegusa Ministre du Japon

ΡΟΤΑΡΙΑΝΟΣ ΟΜΙΛΟΣ

κ. κ. "Αννα Τριανταφυλλίδου Νικ. Σκιαδόπουλος Κωνστ. Μουτσοΰσης Άχιλλεύς Κυρου

Πέτρος Γεωργαρίου, 'Ιατρός

«Ή πανήγυρίς της Λειψίας»

«Αι κλασικάi σπουδαι εν Ελλάδι»

«Η Γαλλική Έπανάστασις κλπ.»

«Περί τοΰ παραμυθιού».

«Η Νεοελληνική Μουσική».

«Περί της 'Αριστοτελικής Φιλοσο­

φικής Ηθικής και Πολιτείας».

«Τα κειμήλια τοΰ Οικ. Πατριαρ­

χείου».

Περί Σαίκσπηρ»

«Περί κόμης»

«Διάλεξις περί Weber μετά μου­

σικής εκτελέσεως».

»Le Japon à Γ Extrême Orient

Δ ι α λ έ ξ ε ι ς

«Tò Τράχωμα από κοινωνιολογι­

κής απόψεως εν Ελλάδι».

♦

E'.

ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1934-1935

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι

κ. II . Μακρής Ιατρός

Σεβ. Μητροπολίτης πρ. Φλωρίνης κ. Χρυσόστομος

(δύο διαλέξεις)

κ. Άχιλλεύς Κΰρου

Κ. Paul Voss, Διευθ/τής της Πανηγύρεως της Λειψίας

κ. Στυλ. Πρωτονοτάριος (Παγκυκλαδική 'Ένωσις)

κ. Σ. Βλαβιανός Πρόεδρος 'Ιατρικού Συλλόγου

κ Νικ. Λοΰβαρις ­ Τ π π . Καραβιάς (Εισήγησης)

κ. Κ. Ζέγγελης 'Ακαδημαϊκός

κ. Τω. Μπρισιμιτζάκης

κ. 'leu. Δαμβέργης

κ. Θ. Μαντέλλος

M m e L . A s s e d n

© Ε M A

«fH Ψυχολογία των Zcócov».

«Tò άρχαΐον Έλληνικόν πνεύμα εν σχέσει προς την Θρησκείαν».

Περί Κουμουνισμοΰ εν σχέσει προς τον κοινωνισμον και τον Έλληνο­

χριστιανικον πολιτισμόν».

«Περί του Κυπριακού Ζητήματος»

800 H a h r e e u r o p â i s c h e n H a n ­

d e l s g e s c h i c h t e der L,eipziger Messe» .

«Πολιτικόν Μνημόσυνον Ά ν τ . Ρωμανού και Ί α κ . Δραγάτση».

« Ό 'Αλκοολισμός εν Ελλάδι» .

«Περί Sch i l l e r (επι τω εορτασμφ της 175ης άμφιετηρίδος του).

«Το έργον της Μαρίας Κυρί, και αϊ νέαι ανακαλύψεις του εργαστη­

ρίου της».

«Τα Δικαστικά Μέγαρα εν τη αλ­

λοδαπή και ή διαδικασία παρ ' αύτοΐς εν σχέσει προς τα παρ'ήμΐν».

«Ποιήματα των Γηρατεύυν».

« Ή προφι'ιλαξις από των αφροδι­

σιακών νοσημάτων».

«Neuf siècles de pensée F r a n ­

çaise» (Άπαγγελίαι Δ δ β ς A, Ψιλιανοΰ).

1 4 9

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α | €> Ε M A

κ. Σπΰοος Πάτσης

κ. Δημ. Γρηγ­ Καμποΰρογλους, Πρόεδρος 'Ακαδημίας Άχ^ηνών.. (Είσή­

γηοΊς Πρόεδρο» κ. Ίκπ. Καράβια.)

κ. ΤσοΰχΑος, 'Ιατρός

Μ. J a c q u e s A r n a b o n

κ. Δημήτριος Μπόγρης

κ. Παναγ. Κουγιτέας

κ. Ν. Μ. Αρακουλίδης

κ. Γεώρ. Β. Μελάς

M. G a s t o n Z a n a n i r i (Έλληνοαιγυπτιακός Σύνδεσμος) Εϊσήγησι; Προέδρου κ. |*Ιππ. Καράβια Όμιληιαί Χ. "Αμαντος και ΓΙ. Νιρβανας (απαγγελία Μυρτιά» e ισσας καί Ρένας

'Αντωνοπούλου

Σεβ. Μητροπολίτης Δράμας κ. Βα­

σίλειος (Είσήγησις Προέδρ. κ. Ί π π . Καράβια)

κ. Νικ. Βέης

Σεβ. Μητροπολίτης πρ. Φλωρίνης κ. Χρυσόστομος

Σεβ. Μητ/λίτης Σάμου κ. Ειρηναίος

«Εκατονταετής ζωή των 'Αθηνών ώς πόλεως και ως Πρωτευο\;σης».

' Έ π ί τη ΙΟΟρίδι των 'Αθηνών ώς Πρωτευούσης».

«Αί τρεις ΙΙροοτευουσαι, Αίγινα Ναυπλι,ον ­ Α θ ή ν α ι » .

«Οι κίνδυνοι τοΰ Αλκοολισμού».

«Mol ière et Γ espr i t ci' aujourd ' ­

hui» .

«Molière et la L i t t é r a t u r e An­

gla ise» .

« Ή Μητρότης και αϊ οργανώσεις τών «Μπαλίλλα» εν τη συγχρόνω Ι ταλ ία» .

«Διωγμοί τών Ε β ρ α ί ω ν καί το έρ­

γον των Σιωνιστών». (δύο διαλέξεις)

«Το συχνούτερον κοινωνικον Νόση­

μα».

«Το Βορειοηπειρίοτικον Ζήτημα».

«Les r e l a t ions e n t r e Byzance et 1' E g y p t e au Moyen ­ Age».

(Είσήγησις κ. 'loi. Πετρίδου)

«Επέτειος άπελευθερο'ισεως Χίου».

«Πανηγυρικός 25ης Μαρτίου».

<Tò Ράσον».

«Το άρχαΐον ελληνικον πνεύμα εν σχέσει προς τήν Θρησκείαν».

«Χριστιανισμός καί Πολιτισμός».

150

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι Θ Ε Μ Α

κ. Γιαβόπουλος, Ιατρός

κ. Άχ. Τζάρτζανος

κ. Θ. Θωμόπουλος, Καθηγητής Άν. Σχολής Καλών Τεχνών.

κ. Α. Α. Πάλλης

Κ" Χρυσούλα Ίωακειμίδου

κ. Κ. Καιροφΰλας

κ.κ. Ί π π . Καραβιάς και Έμμ. Πε­

ζόπουλος

κ. Ήγουμενάκης, Ιατρός

κ. Άλφρ. Χατζηαργΰρης

κ. Κ. Τσιμινάκης

κ. Άλεξ. Γεωργιάδης

κ. Ι. Λαμέρας, 'Ιατρός

κ. Νικ. Μαζαράκης

κ. Ήγουμενάκης, 'Ιατρός

κ. Π. Κανελλόπουλος, Καθηγητής Πανβπιστημίου (Είσήγησις Παναγ. Ζερβοΰ Προέδρου Έλλην. Φιλοσοφικής Εταιρείας).

κ. Φρόνιμος, Ιατρός

κ. Γ. 'Αθανασιάδης ­ Νόβας

«Ή Σνφιλις».

«Ή Δημοτική καί ή Νεοδημοτική Γλώσσα».

« Ή Ελληνική Τέχνη κατά την τε­

λευταίαν Εκατονταετηρίδα».

«Ό Μΰθος τοΰ 'Αλεξάνδρου κατά την Άραβο ­ Περσικήν περίοδον>.

«Όλίγα περί του αγώνος κατά τών ρητίδων».

«Ό Ελληνικός Τύπος κατά την τε­

λευταίαν Εκατονταετηρίδα».

«Πολιτικον Μνημόσυνον Πέτρου Βράϊλα Άρμένη».

«Περί Συφιλίδος».

«Το πρόβλημα τοΰ Θανάτου».

«Ή Θεωρία τοΰ Φρόιντ».

«Το πρόβλημα της ευτυχίας».

«Περί τοΰ Χημικοΰ Πολέμου».

« Περί τών οΐκτρώς παρεξηγουμένων Χριστιανικών Ίδέων, «Ελευθερία, Ίσότης, Αδελφότης».

«Κληρονομικότης είςτσ Άιρροδίσια Νοσήματα». «Ή σχέσις της συνειδήσεως τοΰ ανθρώπου προς τήν κοινο3νικήν πραγματικότητα».

«Ή σημασία της μικροβιολογικής εξετάσεως εις τα αφροδισιακά νο­

σήματα».

« Ό ά'γνο)στος ποιητής τών λαϊκών Τραγουδιών», (μβτ* απαγγελιών)

151

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι Θ Ε Μ Α

M. G u i c h a r d Καθηγητής Γαλλικής γλώσσης

κ. Καραγκιοζίδης, 'Ιατρός

κ.κ. Δημ .Σάρρος και Κ. Σπανοΰδης

κ. Θρ. Βλυσίδης Καθηγητής (Είσήγησις κ. Παν. Ζερβοΰ Προέδρου Έλλην. Φιλοσοφικής 'Εταιρείας

κ. Μαυροκορδάτος

κ. Κ. Χριστόπουλος, Ιατρός

κ. Λ. Πετρακάκος

κ. Ά π . Δοξιάδης

Σεβ. Μητροπολίτης πρ. Καλαβρύ­

των και Αιγιαλείας κ. Τιμόθεος

κ. Νίκ. Λοΰβαρίς, Καθηγητής Πανε­

πιστημίου Prof. G e o r g e s D u m a s

(Έλληνογαλλικος Σύνδβσμος) κ. Παν . Ζερβός, Πρύτανις τοϋ Έθνικοΰ Πανεπιστημίου

Μ. R a o u l Fol l e reau

(Έλληνογαλλικος Σύνδεσμος)

κ. Γρηγ. Ξενόπουλος 'Ακαδημαϊκός

κ. Δ. Πετρακάκος

« G e o r g e s Courte l ine» (μετά δι­

δασκαλίας δυο κωμωδιών του Συγ­

γραφέως), από της σκηνής τοϋ «Παρνασσού».

« Υ γ ε ί α και Γάμος».

«Περί Μ. Αύθεντοποΰλου» (Πολι­

τικον Μνημόσυνον).

« Ή Φιλοσοφία εν τη Βιολογία».

« Ό Ελληνισμός της 'Αμερικής κ«ί το επίσημον Κράτος»'

« Ή γυναίκα από τής δημιουργίας της μέχρι σήμερον».

« Ή Ελλην ική Δημοσιογραφία κα­

τά τον τελευταΐον αιώνα ̂ >. « Ή επίδρασις τής βιολογίας επί τής πολιτικής και κοινωνικής εξελί­

ξεως τών Ε θ ν ώ ν » .

«Χριστιανισμός και Θεοσοα ισμός. Ό πρώην Μεσσίας εκπαίδευσης τής άνθρωπότητος Κρισναμοΰρτι».

« Ή Θρησκεία και ή Φιλοσοφία της».

« 1 / e x p r e s s i o n des émot ions» .

«Αι θετικαί επιστήμαι εν Ε λ λ ά δ ι κατά τήν τελευταίαν εκατονταετη­

ρίδα».

« U n poè t e f rança is : E d m o n d R o s t a n d » .

« Ή διασκεδαστική Τέχνη».

«Περί τής ιστορίας καί τοϋ έργου τών Έθνοσυνελει'ισεων εν Ελλάδ ι» .

1 5 2

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι Θ Ε Μ Α

κ. ' Ιπποκράτης Καραβιάς (Πρόλογος Καθηγ. χ. Βλ. Μπέναη).

Σεβ. Μητροπολίτης Λράμος κ. Βα­

σίλειος κ. Ν. Λεβίδης. (ΕΙσήγησις)

Μ. P a u l V a n d e r b o r g h t (Έλληνοα­ιγυπτιακος Σύνδβσμος)

κ. Στ. Πρωτονοτάριος

M m e E d w i g e L,iïdeke

S i m o n e C h e v a l l i e r

κ. Νικόλαος Λοΰβαρις (Έλληνοϊαπωνικος Σύλλογος)

κ. Έ μ μ . Καψαμπέλης

κ. Κωστής Νικολάου

κ. Α. Τραυλαντώνης

κ. Ί π π . Καραβιάς

κ. Λρ. Σκεΰος Ζερβός

« Ή Γαλλική 'Ακαδημία άπο ιστο­

ρικής και άνεκδοτικής απόψεως», (μβτά προβολών)

(επί τη 300η άμφιετηρίδι της Γαλ­

λικής Ακαδημίας) .

«'Ακρόπολις ­ Γολγοθάς ­ Έπτάλο­

φος».

« V a r t é g y p t i e n d ' a u j o u r d ' n u r \ (Είσήγησις κ. Ίω, Πετρίδου)

« Ή Δίκη του Ί η σ ο υ Χρίστου».

«Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια··".

«L,a j e u n e fille et les g r a n d e s cap i ta les m o d e r n e s » .

«CH ' Ιστορία της ' Ιαπωνικής θρη­

σκείας».

«Είναι πράγματι ή γυναίκα κατίο­

τέρα τοΰ ανδρός; ».

«Περί S a i n t ­ S a ë n s και τοΰ με­

λοδραματικού του έργου». (μετά μουσικών εκτελέσεων)

«'Ανδρέας Καρκαβίτσας».

«Περί Βίκτορος Οΰγκο'ί», επί τη δΟρίδι τοΰ θανάτου του, μετ 'απαγ­

γελιών και μουσικών εκτελέσεων)^

«Περί μεταμοσχευσεως».

ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1935-1936

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι Θ Ε Μ Α

κ. Κωστής Μπαμπάς « Ή μ ε ϊ ς και t a ί;ώα>\ (Έτ. Προστασίας των Ζοκον)

κ. Α. Α. Πάλλης (Έλληνο ­ 'Αγγλικός Σύνδ.)

Κα Λιλή Ίακωβίδου

κ. Λεωνίδας Φιλιππίδης 'Υφηγητής Πανεπιστημίου

κ. ΓεοΊργιος Κοφινάς πρ. 'Υπουργός

κ. Μαρία ­ Λουΐζα Άσσερέν

κ. Φρίξος Θεοδωρίδης (Έλληνο ­ 'Αγγλικός Σύνδ )

κ. Ι ω ά ν ν η ς Δαμβέργης

Σεβ. πρ. Μητροπ. Καλαβρΰτων καί Αιγιαλείας κ. Τιμόθεος

κ. Ι. Κ. Μελισσινός (Νομικόν Τμήμα)

(Είσήγησις ΙΙροέδρ. κ. Ίππ . Καραβία

κ. Ι ω ά ν ν η ς Άρνέλλος

κ. Ευδόκιμος Ν. Δουρμοΰσης

κ. Λουκάς Κανακάρης Ροΰφος ('Εθνική Πατριωτική "Ενωσις)

κ. 'Αλφρέδος Χατζηαργΰρης

« Ό Ράντιαρτ Κίππλιγκ, δ ποιητής τοΰ "Αγγλικού Ε θ ν ι κ ι σ μ ο ύ .

«Περί της Τρισεύγενης τοΰ Παλα­

μά».

«Θρησκεία καί ζ(οή».

«'Ο 'Υπουργός των Ο'κονομικών Ανάργυρος Σιμόπουλος».

« G r a n d e u r s et fa ib lesses de la L i t t é r a t u r e N é o ­ grecque» .

« Ή άνέ^ιξις των εναέριων συγκοι­

νωνιών».

«Παρατράγουδα των Γηρατειών».

« Ό Χριστιανικός Γάμος. Ή Ε λ ­

ληνική Οικογένεια».

« Ή θέσις τοΰ Τατροδικαστοΰ εν τη σύγχρονα) Ποιν. Νομοθεσία».

«Περί της καταστάσεως της άνθρω­

πότητος από φιλοσοφικής απόψεως»

«Με ποίον εκλογικον σύστημα θα λειτουργήση 6 αληθής κοινοβουλευ­

τισμός εν Ελλάδ ι» .

<Περί διχασμού κα! συμφιλιώσεως.

«Ποιος εκ των δυο γονέων καθο­

ρίζει tò φϋλον κ.λ.π.».

Ο Μ Ι Λ Η Τ A I

κ. Ν. Ζαφειρίου ('Αδελφότης Σαμίων)

κ. Κ. "Αμαντος (Έλληνο ­ Γιουγο­

σλαυιχος Σύνδεσμος).

κ. Λεωνίδας Φιλιππίδης 'Υφηγητής Πανβπιστημίου

κ. ' Ιωάννης Σικουτρής (Χιακή Αδελφότης)

'Υφηγητής Πανεπιστημίου

κ. Γεώργιος Στρατηγός Καλλιτέχνης ­ Ζωγράφος

κ. Ι ω ά ν ν η ς Μπρισιμιτζάκης

κ. C h a r l e s Gos

(Έλληνο ­ 'Ελβετικός Σύνδεσμος)

κ. 'Αλέξανδρος Γεωργιάδης

κ. H e n d r i k J a n de L a n g e (Κοινότης Χριστιανικής Επιστήμης)

κ. Δημήτριος Σάρρος (Θρακικόν Κέντρον)

κ. Κωνστ. Σ. Μεταλληνος

Σεβ . πρ. Μητροπ. Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ. Τιμόθεος

κ. Α. Χρηστομάνος ('Εθνική "Ενωσίς Άεροχημικής προστασίας)

κ. Χρήστος Γιώτης (Νομικόν Τμήμα) 'Εφέτης

Σεβ. Μητροπολίτης Καρυστίας κ. Παντελεήμων

Κωνσταντίνος Μ. Μέκκιος

© Ε Μ Α

« Ή συμβολή της Σάμου εις τον πολιτισμόν».

«Σέρβοι και "Ελληνες».

«Θρησκεία και θάνατος».

« Ό Χίος Ιστορικός Θεοπομπος και ή 'Ατλαντίς τοΰ Πλάτωνος».

«Περί εξετάσεως της γνησιότητος των παλαιών έργων ζο>γραφικής κ.λ.π.».

«Περί Σπιναλόγκας».

«L" h o m m e et la m o n t a g n e »

« Ή τέχνη τοΰ ευ γηράσκειν».

« Ή Ε π ι σ τ ή μ η τοΰ αρμονικού εί­

ναι»

«Σχέσεις των αρχαίων Θρακών προς τους "Ελληνας».

<­Το ηθικόν σύμπαν και το περί Χρίστου πρόβλημα».

« Ό χριστιανικός γάμος ανθρωπι­

σμός, πολιτισμός, τα διαζύγια».

« Ό χημικός πόλεμος και οι εξ αύ­

τοΰ κίνδυνοι τοΰ αμάχου πληθυ­

σμού».

«Γο σχέδιον τοΰ Κώδιχος Ποιν . Δικονομίας».

«Περί Εκκλησίας και 'Ορφανών». ,

«Μία υπέροχος μήτηρ μεγάλου αύ­

τοκράτορος τοΰ Βυζαντίου».

1 5 5

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι Θ Ε Μ Α

' Ελληνο βουλγαρικός Σύνδεσμος 1) κ. Λουκάς Κανακάρης ­ Ρούσος

2) κ. Σπήλιος Α γ α π η τ ό ς

Σεβ. Άγαθάγγελος Ξηρουχάκης Ε ­

πίσκοπος Κυδωνιάς και Άποκοροο­

νου (Είσι'ιγ. Προέδρ. κ. Ίππ. Καράβια) κ. 'Απόστολος Δοξιάδης (Γβν. "Et. προστασίας Παιδικής και 'Εφηβικής ηλικίας). κ. Ν. Βασιλειάδης

(Έθνικόν Συμβούλων Ελληνίδων)

κ. Η λ ί α ς Πέτρου 'Ιατρός

κ. Γ . Τζορμπατζής πρώην Πρ/σβευτής

κ. Νικόλαος Ι . Λοΰβαρις Καθηγητής Πανεπιστημίου ("Ελληνο ­ Γβρμανικός Σύνδβσμος) (Είσήγησις κ. Μ. Γβρουλάνου

'Ακαδημαϊκού. κ. Γ. Φίλιππας

(Έθνικόν Συμβούλιον Ελληνίδων)

κ. Νικηφόρος Μοσχόπουλος (Ελληνο ­ Βουλγαρικός Σύνδεσμος)

κ. Νικόλαος Κυπαρίσσης "Εφορος 'Αρχαιοτήτων

Δ1! Γιαννόπουλου

κ. Δημήτριος Μπράβος (Άγιοταφική "Εταιρεία)

κ. Γιάγκος Αργυρόπουλος

κ. Γ. Ίωακειμόγλου 'Ακαδημαϊκός (Συμβούλιον Ελληνίδων)

«Οι σκοποί τοΰ Έλληνοβουλγαρικοΰ Συνδέσμου».

«Περί Βουλγαρίας εν γένει, των φυσικών καλλονών, τουρισμού και συγκοινωνιών».

«Περί της θέσεως τοΰ Ελληνικού Κλήρου εν Κρήτη κατά την επο­

χήν της Βενετοκρατίας»,

«Ποιον δρόμον πρέπει να άκολου­

θήση ή σημερινή γυναίκα».

«Τα σπήτια της αρχαίας και συγχρό­

νου "Ελλάδος από υγιεινής από­

ψεως».

«Πώς πρέπει να τρέφεσθε».

«Έλευθΐφαι σκέψεις περί απείρου»

«Αι πνευματικαί σχέσεις ^μεταξύ Ελλάδος και Γερμανίας».

«Οδοντ ική Υγιε ινή» .

«Αι Ε λ λ η ν ο ­ βουλγάρικα! σχέσεις κατά τον Μεσαίωνα».

« Ό χρυσούς Αιών τών Καλών Τε­

χνών εν Ε λ λ ά δ ι » .

«Περί της ανάγκης της θρησκευτι­

κής αγωγής».

«Το Καντήλι».

« Ό Παλαμάς ως εθνικός ποιητής». «Επικίνδυνα εύφραντικά. Χασίς, μορφίνη, κοκαΐνη κ.λ.π.».

1 5 6

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι Θ Ε Μ Α

κ. Γεώργιος Λουδ. Νικολαΐδης

κ. Λεωνίδας Φιλιππίδης Λιευ&υν. Θρησκβυμάτων "Υπ. Παιδείας

κ. J . D e L,acretel le del' Académie Française

(Έλληνο ­ Γαλλικός Συνδρομής)

D u c h e s s of Athol (Έλληνο ­ 'Αγγλικός Σύνδβαμος)

κ. Γειύργιος Ι. Στρατηγός Δικηγόρος

κ. Στ Δαμόγλου

κ. Σ . Βέρας (Γεν. Έτ. Προστασίας Παιδικής και Εφηβικής Ηλικίας)

Καθηγητής Μπεριγιών ('Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών)

κ. Δημήτριος Γ. Σκουζές (Σ£ίσήγηο*ις κ. Ίππ . Καραβία και πρό­

λογος κ. Δημ. Γρ. Καμπούρογλου)

κ. Χρήστος Γιώτης (Νομικόν Τμήμα)

Σύλλογος ' Ανατολικό μακεδόνων «ό Φίλιππος»

1) κ. Ά ν . Κεραμόπουλος 'Ακαδημαϊκός

2) κ. Π. Κιλλίνης

Ό Κύπριος ποιητής κ. Δ. Λιπέρτης, (Είσήγησις κ. Ί π π . Καραβία)

κ. 'Αντώνιος Ζορμπαΐδης

κ. Γεώργιος Τζατζάνης

« Ή κρίσις τοΰ κεφαλαίου καί ο αιών της άφι^ονίας».

« Ό Ίησοΰς προ τοΰ Εβραϊκοί ' Δικαστηρίου».

1) «Où en s o m m e s ­ n o u s avec la l i t t é r a t u r e m o d e r n e ?».

2) P è l e r i n a g e en Grèce» .

^Δεσποτισμός καί Δημοκρατία».

«CH δίκη τοΰ Ίησου Χρισιοΰ».

« Ή σημερινή κρίσις».

«Πώς να τρέφίομεν τα παιδιά μας».

« Ή υστερία καί ό βαθύς υπνωτι­

σμός».

«Το πρώτον έτος της Έπαναστά­

σεο)ς εν ^Αθήναις».

«Περί όρκοιτών Δικαστηρίων».

«Οι παλαιοί κάτοικοι τη : 'Ανατο­

λικής Μακεδονίας».

« Ή Μακεδονία και αΐ οικονομικά! δυνάμεις αυτής».

«Άπαγγελία ι ποιημάτων τοι*».

«Περί δμοιοπαθείας και ομοιοπα­

θητικής*.

«Χριστιανισμός και Σοσιαλισμός».

1 5 7

Ο Μ Ι Λ Η Τ A l Θ Ε Μ Α

Αέαχη Σιδηροδρομικών κ. Δημήτριος Ματθαιόπουλος

Κα Ειρ. Λασκαρίδον

κ. Κ. Τσαγκαδας ( Α Χ Ε Π Α )

Κα Ήλεκτρα Ζαλοΰχο\>

κ. Κωστής Νικολάου

κ. Περικλής Α. Αργυρόπουλος

κ. Γ. Παλαιολόγος (Φιλοσοφική Έταιρβία)

κ. Δρ. Σκεύος Γ. Ζερβός

Στρατηγός Παπαφλέσσας και κ. Δ. Καλογερόπουλος ('Εθνικός Σύνδεσμος) (Είσήγησις κ.κ. Ίππ. Καράβια και Κ. Καλαμαρά Νομάρχου)

κ. 'Εμμανουήλ Τζατζάνης

«Πολιτικύν Μνημόσυνον Γεωργίου Δοΰμα».

«Τι ζητεΐ το παιδί;» (Παρέστη ή Α. Μ. ό Βασιλεύς).

« Ό Ελληνισμός τής Αμερ ικής» .

«Τα Ελληνικά Σχολεία εις τήν Άμερικήν».

«Περί Μπιζέ». Μβτα μουσικών έκτελέσβων

« Ή μεταρρΰθμισις του Συντάγμα­

τος».

«Γσυλιέλμος Δίλταϋ, ό θεμελιωτής τής νεολογικής ψυχολογίας».

«Περί Ιπποκράτους».

«Το έργον τοΰ Έ θ ν ι κ ο ΰ Συνδέσμου κατά τήν πρώτην δεκαετηρίδα του».

«ΙΙερί Κοινωνικών Ασφαλίσεων»,

κ. ΤΜικ* Γ. Μαυρής « Ή συμβολή τής Νήσου Κάσου εις (Σύλλογος των εν 'Ελλάδι Κασίων) tòv Έθν ικόν Α γ ώ ν α » .

κ. Νικόλαος Αανίτης « Ό γυναικείος Αθλητισμός εις τήν Έλληνικήν 'Ιστορίαν καί το δημο­

τικό τραγούδι».

Έ ν τη μεγάλη αιθουση τοΰ «Παρνασσού» εγένετο σειρά διαλέξεων περί τοΰ Ποιητοΰ Κωστή Παλαμά, επί τη συμπληρώσει τής πεντηκον­

ταετοΰς δράσεως αυτοΰ. Αί διαλέξεις αΰται διωργανώθησαν παρά τοΰ Ελλην ικο ί 'Ωδείου τη

158

συμπράξει της κ. Άμπελο" ­ Τερέντσιο, ήτις άπήγγειλε κατ' αύτας ποιήματα τοΰ Παλαμά.

Όμιληταί οι κ.κ. Γρ. Ξενόπουλος Τέλλος "Αγρας Χρ. Ξανθόπουλος (Γαλλιστί)(Είσήγ. κ. Β. Π. Παπαδόκη) "Αγγ. Σικελιανός Ι. Σικουτρής Κ, Τσάτσος

Κα Ειρήνη Δημητρακοπούλου ή 'Αθηναία.

κ. Κίμων Εΰαγγελατος (Νομικον Τμήμα)

Σεβ. πρ. Μητροπολίτης Καλαβρύ­

των και Αιγιαλείας κ. Τιμόθεος

κ. Γεώργιος Λινάρης

κ. Θ. Μακρυγιάννης (Νομικον Τμήμα)

«Ή προσωπικότης του Παλαμά».

« Ή κατάργησις της προσωπικής κρατήσεως ζήτημα τιμής δια το Κράτος».

«Εστία και Κράτος της Ελληνι­

κής Φυλής δια μέσου των Αιώνων».

«Προστασία των κατοίκων από του εναερίου πολέμου».

«Στοχασμοί τίνες περί τής φυσιογ­νωμίας τοΰ δικαστού».

159

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΠΚΟΝ ΤΜΗΜΑ

Την 18ην Φεβρουαρίου 1933 εν επισήμω συνεδριάσει απεφασίσθη ή άνασυγκρότησις τοΰ Φιλολογικοΰ Τμήματος. Ώμίλησαν οι κ.κ. Ί π π . Κα­

ραβιάς, Κ. Καλαμαράς, Κ. Κυριακόπουλος, Δ. Πετρίδης, Άχ. Κΰρου, Χ. Σκαλισιάνος, Έμμ. Πεζόπουλος, Στ. Μαυρογένης, Δ. Καραχάλιος, Δημ. Μπόγρης.

Γενομένων αρχαιρεσιών τοΰ Τμήματος, εξελέγησαν Πρόεδρος μεν ό κ. Δημ. Γρ. Καμποΰρογλους, 'Ακαδημαϊκός. 'Αντιπρόεδρος ό κ. Νικ. Κυ­

παρίσσης και Γραμματεύς δ κ Άχ. Κΰρου. Την 28ην Μαΐου ιδίου ετ( υς εγένετο ή πανηγυρική εναρξις των εργα­

σιών τοΰ Τμήματος με δμιλητάς τους κ.κ. ' Ιππ. Καραβίαν, Δημ. Γρ. Καμ­

ποΰρογλουν, Νικ. Κυπαρίσσην, και Άχ. Κΰρου, και με απαγγελίαν εξ ποιη­

μάτων υπό τοΰ κ. Κρ. Γ. Σουρή. Επίσης ό Καθηγητής τοΰ Πανεπιστημίου και αντιπρόεδρος τοΰ Συλ­

λόγου κ. Έμμ. Πεζόπουλος ώμίλησεν εις το τμήμα περί της εν Εΰρώπϊ) κινήσεως υπέρ της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας.

Τας αρχάς 'Ιουνίου 1933 υπό τήν αιγίδα τοΰ Φιλολογικού Τμήματος έλαβε χώραν με πλήρη επιτυχίαν, ή Έβδομος τοΰ Βιβλίου, περί της οποίας γίνεται ό προσήκων λόγος εις το περί Εκθέσεων κεφάλαιον.

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΟΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Το τμήμα τοΰτο, εφόσον εζη και διηΰθυνεν αυτό ό αείμνηστος πρόε­

δρος του Αντώνιος Ρωμανός Άντεισαγγελεΰς τοΰ Αρείου Πάγου, δστις εϊργάσθη μετά πολλοΰ ζήλοι' και δραστηριότητος, συνεζήτησεν εις τας δια­

φόρους συνεδρίας του πολλά ενδιαφέροντα νομικά ζητήματα και ιδίως το περί Κοινωνικών 'Ασφαλίσεων, το όποιον προεκάλεσε ζωηροτάτην συζήτη­

σιν, εις τήν οποίαν πλείστα μέλη ελαβον τον λόγον και εξέφρασαν τάς γνοόμας των, ώς επίσης εΰρεΐαν συζήτησιν προεκάλεσαν τα θέματα περί ορκωτών δικαστηρίων και σωφρονιστικών φυλακών. #

Τή προτάσει και εισηγήσει τοΰ κ. Χρ. Γιώτη εφέτου, το τμήμα απε­

φάσισε τήν συμμετοχήν εις τήν διοργάνωσιν τοΰ Δ.' Διεθνοΰς Συνεδρίου τοΰ Ποινικοΰ Δικαίου, τοΰ οποίου ή εναρξις θα λάβη χώραν κατά τήν 27 Σεπτεμβρίου 1937, καί της μεγάλης επιτροπής τοΰ Συνεδρίου τούτου μέλος ώρίσθη και ό Πρόεδρος τοΰ «Παρνασσού», δι' αποφάσεως τοΰ

160

Υπουργείου της Δικαιοσίνης. Εις tò Νομικόν Τμήμα τοΰ «Παρνασσού» έγένοντο κατά το διάστημα

τοΰτο της εξαετίας, λίαν ενδιαφέρουσαι διαλέξεις και ανακοινώσεις υπό των 'Αντωνίου Ρωμανού, Στ. Παπαφράγκου Προέδρου Συμβουλίου Επικρα­

τείας, Σπύρου Λοβέρδου, Χρ. Πράτσικα, Καθηγητυΰ του Πανεπιστημίου, Χρ. Γιώτη, Δημ. Ν. Δαμάσκηνου, Ίω . Μπρισιμιτζάκη, Κιμ. Εΰαγγελάτου, Γ. Φραγκοΰδη, Θ. Μακρυγιάννη, Στ. Πρωτονοτάριου, Γεωργίου Στρα­

τήγη. 'Επίσης υπό την αιγίδα του Νομικού Τμήματος συνεκροτήθη και συ­

νεδριάζει εν τω «Παρνασσώ» Ελληνικός Εθνικός "Ομιλος του Διεθνούς Συνδέσμου Ποινικού Δικαίου (Association Internationale du Droit Pénal) υπό την προεδρείαν τοΰ Καθηγητού και προέδρου του Συλλόγου Τιμολέοντος 'Ηλιοπούλου, και τούτου θανόντος, υπό την προεδρείαν τοϋ Προέδρου τοΰ Νομικού Τμήματος και Άντισαγγελέως τοΰ 'Αρείου Πάγου Αντωνίου Ρωμανού. Τοΰ ομίλου τούτου αντιπρόεδρος τυγχάνει ό τέως Eέ

σαγγελεΰς των Εφετών κ. Άντ. Ρηγανάκος.

Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ «ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ»

"Εν εκ τών πρωτίστων μελημάτων τοΰ Προέδρου τοΰ «Παρνασσού» κ, 'Ιπποκράτους Καράβια και τοΰ Εφόρου της Βιβλιοθήκης κ. Ριχάρδου Λιβσθυνοποΰλου, μόλις ως ανέλαβον τα καθήκοντα των, ύπήρξεν ή πραγ­

ματοποίηση ενός έργου το οποίον, από τών πρώτων ήδη ετών της ιδρύ­

σεως του ο Σύλλογος έθεώρησεν ώς άπαραίτητον, τον καταρτισμόν και την όργάνωσιν μιας βιβλιοθήκης αντάξιας τοΰ ύψηλοΰ προορισμοΰ τοΰ ιδρύ­

ματος. Ή άπόφασις της νέας 'Εφορείας όπως ρυθμίση το επί τόσας δεκαετη­

ρίδας εχκρεμοΰν τοΰτο ζήτημα, δεν εβράδυνε να ε'ισέλθη εις το στάδιον της πραγματοποιήσεως δια της εγκαταστάσεως της Βιβλιοθήκης εις τα ισόγεια διαμερίσματα του Κεντρικοΰ Καταστήματος, και της αναθέσεως της ταξι­

νομήσειος τών βιβλίων και κατάρτισιν τών καταλόγων εις τον διευθυντήν τών Γραφείίον τοΰ Συλλόγου κ. Βαλέριον Τρΰαχυναν, ή δε τοιαύτη εργασία άπήτησε χρόνον πολύν διά τε την εν γένει διοργάνωσιν της Βιβλιοθήκης και τον εΰπρεπισμον τών αιθουσών' άλλα τα περί τούτων εκτίθενται λεπτο­

μερώς εις τους σχετικούς λόγους τοΰ Προέδρου τοΰ Συλλόγου καί τοΰ 'Εφό­

ρου της Βιβλιοθήκης, τους εκφωνηθέντας κατά τα εγκαίνια της νέας Βι­

βλιοθήκης, και δημοσιευόμενους εν τη παροΰση Έπετηρίδι. Την 14ην καί 15ην Δεκεμβρίου ετελέσθησαν επισήμως τα εγκαίνια της

Βιβλιοθήκης τοΰ «Παρνασσού». Την πραίτην ήμέραν συνεκεντρώθησαν κα\

1 6 1

επεσκέφθησαν ταυτην οι αντιπρόσωποι τοΰ Ελληνικού καί ξένου Τΰπου, την (V έπουένην εγένετο ενδιαφέρουσα διάλεξις εν rf) Μ. Αιθοΰση υπό τοΰ 'Εφόρου της Βιβλιοθήκης κ. Ριχάρδου Λιβαθινοποΰλου, κατόπ;ν εισηγη­

τικής ομιλίας τοΰ Προέδρου τοΰ Σύλλογοι' κ. Ί π π . Καράβια. "Ηδη τρεΐς ογκώδεις τόμοι τοΰ καταλόγου περιλαμβάνοντες τα τμή­

ματα Θεάτρου, Ελληνικής, Νεοελληνικής, Λατινικής, Γαλλικής, 'Αγγλικής, Γερμανικής και 'Ιταλικής Φιλολογίας, 'Ιστορίας, Γλωσσολογίας, ευρίσκονται προ πολλοΰ εις την διάθεσιν των αναγνωστών. Κατηρτίσθη ήδη και ο τέ­

ταρτος τόμος, περιλαμβάνων τας Ψυσικομαθητικάς Έπιστήμας , την Ίατρ ι ­

κήν, την Γεωγραφίαν και τα Περιοδικά, ήρχισε δε σύντονος εργασία προς καταρτισμόν τοΰ πέμπτου τόμου όστις θα περιλάβη το Νομικον Τμήμα, εσχάτο)ς πλουτισ^έν δια τής γενναίας δωρεάς της Βιβλιοθήκης τοΰ αειμνή­

στου Γεωργίου Δ. Μελισσουργού υπό τής {)υγατρος αύτοΰ Δ δ ο ς 'Ανθής Με­

λισσουργοί'. Ή Βιβλιοθήκη αυτή, συγκειμένη εκ 1500 και πλέον ώραίο>ν τόμων, περιλαμβάνει πλην των νομικών βιβλίων καί την Βρετανικήν Έ γ ­

κυκλοπαίδειαν εκ 35 χρυσόδετων τόμων και την έκ 17 πολυτελών τόμων Έγκυκλοπαίδειαν τοΰ Μπροκχάους.

Ε π ί σ η ς ό στρατηγός κ. Ί ω . Α. Δρόσος εδωρήσατο εις τον «ΙΙαρνασ­

σον» την οΐκογενειακήν βιβλιοθήκην του εξ ύπερπεντακοσίων τόμων ποι­

κίλου περιεχομένου.

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ Κ1ΝΗΣΙΣ

Το Καλλιτεχνικον Τμήμα τοΰ Συλλόγου εξηκολοΰθησεν άναπτΰσσον, και διαρκούσης τής ληξάσης εξαετίας, άξιόλογον δράσιν,

Εις πλείστας συνεδριάσεις τοΰ Τμήματος, πλην των ποικίλων ανακοι­

νώσεων γεγονότων σχετικών μέ την καλλιτεχνικήν κίνησιν, διεξήχθησαν εύ­

ρΰταται και ενδιαφερουσαι συζητήσεις επί γενικών καλλιτεχνικών θεμάτων, ώς τοΰ τής αναστηλώσεως τοΰ Παρθενώνος, τής πολεοδομικής των Α θ η ­

νών, τοΰ Μνημείου τοΰ Άγνοόστου Στρατκύτου κ.λ.π. άποδεικνΰουσαι ότι ό «Παρνασσός», πιστός εις την πάλαιαν του παράδοσιν παρακολου{)εΐ μετ' αδιάπτωτου ενδιαφέροντος πασαν καλλιτεχνικήν κίνησιν τής χούοας, προσπα­

Ηών να προλαμβάνχι πασαν ένέργειαν άστοχον, όποθενδήποιε προερχομένην καί δυναιιένην να προκαλέση δυσμενή σχόλια εις βάρος τής Ελληνικής διανοίας και τής Ελληνικής Τέχνης εν τώ Εξωτερικοί.

Επιμέλε ια τοΰ Τμήματος και υπό την εποπτείαν αύτοΰ οιωργανώθή­

σαν κατά την ώς άνω περίοδον αι κάτωθι Εκθέσε ις ζωγραφικής: Κα? Κούλας Στεφάνου, Κας Μαρίας Πανοΰτσου (δίς), Κα ς Τωάννας

Σχίνς, κ.κ, Περικλέους Ν. Λύτρα, 'Αλεξάνδρου Χριστοφή (δίς), Β. Γερμε­

162

νή, Τ. Φοράουερ, 'Αλεξάνδρου Μώρ, Γεωργίοτ Συρίγου, Κας 'Αθηνάς Ταρ­

σουλη, χ.κ. Φώτου Γιοφΰλη, Ν. Σκαρλάτου και Μαρίνας Χαϊκάλη (δις), Παν. Φινές, Στελ. Μηλιάδη, Δδος Μαρίας Δ. Σωτηροποι'ιλου, κ.κ. Π. Μα­

τσοίκη, Κανέλλη, Δάβη, Β. Μποκατσιάμπε, Βασιλείου 'Ιθακήσιου (δίς), Ε ­

παμεινώνδα Θωμοπούλου, Καθηγητού 'Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών καΐ ,Ακαδημαϊκού, 'Αποστόλου Γεραλή (δίς), Βερεσίνσκυ, Παντελή Γ. Ζο> γράφον, ΓΓιμολέοντος Κουροΰνη, Δδο? Λουκίας Άντωνιάδου, Λάμπρου Γρίβα, Γιάννη Χωραφά (δίς), "Ιταλό Τζιορδάνο, Χαραλάμπους Ντοΰμα, "Εκτωρος Δοΰκα (δίς), Ενώσεως Ελευθέρων Καλλιτεχνών, τοΰ Γερμανού "Ερρικσντοΰν, Δημητρίου Κράτη, Δδο? "Αντας Ζέλλη, κ. Σ. Φραγκου­

λίδου ως και εκθεσιν ζωγραφικής και γλυπτικής τοΰ Συλλόγου τελειοφοί­

των Σχολής Καλών Τεχνών, την οποίαν επεσκεφθη και ή Α. Μ. δ Βασιλεύς. Επίσης ή Τστορική και Εθνολογική Εταιρεία εξέθεσε ενδιαφέρουσαν

συλλογήν χαλκογραφιών δο^ρηθεΐσαν αυτή παρά τοΰ κ. Μπάσερμαν, και αλλάς χαλκογραφίας άναγομένας εις τον 'Αγώνα περί 'Ανεξαρτησίας. Την εκθεσιν αυτήν επεσκεφθη και ή Α. Μ. ό Βασιλεύς, διαμείνας επί πολλήν ώραν και μετά μεγάλου ενδιαφέροντος εξετάσας τα εκθέματα.

Δ Ι Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Ι

Ό Καλοκαιρίνειος Διαγωνισμός έξηκολοΰθησε διεξαγόμενος κανονικώς κατά την τελευταίαν εξαετίαν, ως εξάγεται εκ xcv επομένου πίνακος:

ΚΒΛΟΚλΙΡΕΙΙΊΟΣ APRMRTIKOZ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΤΩΝ 1931-1936

1931 Επιτροπή , κ.κ. Ίππ. Κακαβιάς Πρόεδρος, Θ. Σννοδινός Εισηγηιής.

Βραβεϊον Δρα/. 5.000.— εις κ. Δημήτριον Φωτιάδην δια το έργον του ιΜάνια Βίτροβα»

"Επαινοι, είς κ. Άργύρην Λίβαν, δια το έ'ργον του < Μυροβλητής»

εις κ. Μ. 'Αναστασίου δια το έργον του «Σάν το θάνατο»

19 32 Επιτροπή, κ, κ. Ίππ. Καραβιάς Πρόεδρος, Δημ. Μπόγρης Εισηγητής, και Μπάμπης'Άννινος

Α'. Βραβεϊον Δραχ. 2.000.— εις κ. ζ\. Χρονόπουλον δια το έργον του «Ρεπορτάζ»

Β'. Βραβεία εκ Δραχ. 1.500.— εις κ. Ι. Γυφτάκην δια το έργον του Πάτερ Κράους & Σ

Η(

εις Μαρίαν Παπαγεοοργίο\> δια το έργον της «Βρήκαν τους δασκάλους τους»

"Επαινος είς Δδα Ί ω . 'Ανδριανόπουλου δια το έργον της ν"Οταν ή αννείδηοις δικάζει^

1 933 Επιτροπή, κ.κ. Ίππ. Καραβιάς Πρόεδρος, Νικ. Λά­

σκαρης Εισηγητής, Δ. Μπόγρης.

Α.' Βραβεϊον Δρ. 2 .000 . ­ εις την κ. Λιλήν Ίακοοβίδου δια το έργον της « Τα εύκολα νεύματα»

τρία Β'. Βραβεία Δρ. 1.000.­εις την Καν Είρήνην Νικο­

λάκη δια το έργον της "Οταν βογγάει το ποτάμι»

164

εις τον κ. Κυριακον Βαλασίδην δια το έργον του « Ό Καμπούρης»

εις τον κ. Κώσταν Θρακιώτην δια το έργον του «Γωνία 90° »

19 3 4 Επιτροπή, κ.κ. Ίππ. Καταβίας Πρόεδρος, Νικ. Κυ­

παρίσσης εισηγητής.

Α'. Βραβεΐον Δρ. 2.000.­ εις τον κ. Κυρ. Βαλασίδην δια το έργον του «Προς την δόξα»

Δύο Β'. Βραβεία Δρ. 2.000.­εις τον κ. Θ. Κωστόπουλον δια το έργον του «eO πόλεμος έτελείωσε»

Δρ. 1.000 εις τον κ. Π. Καγιάν δια το έργον του «Ή οικογένεια παραθερίζει»

Έπαινοι εις την Καν Άθηνάν Ρουσάκη ­ Γερμανού

δια το έργον της ((Βασίλισσα Με&ερτίτη» καΐ εις τον κ. Θ. Κωστόπουλον δια το έργον του

«'Αννίβας προ των Πυλών» 19 3 5 Επιτροπή, κ.κ. Ίππ. Καραβιάς, Πρόεδρος, Κρ. Γ.

Σουρής, Δ. Μπόγρης, Εισηγητής.

5 χιλιόδραχμα βραβεία εις τον κ. Κ. Θρακιώτην δια το έργον του «Ανοιχτή Θάλασσα»

» την Δδ" Γλυκοφρίδη » » » της «Μέσος» "Ορος » τον κ. Α. Γαλανον » » του «Νικηται και ηττημένοι» » » κ. Άνδ. Γεο>ργιάδην » » » <■ Λευκάνϋ>η, Κόρη της

Κύπρου

» » κ. Γ. Γριμάνην » » » » «ΟΙ Σκλάβοι»

19 3 6 Επιτροπή, κ.κ. Ίππ. Καραβιάς, Πρόεδρος, Άχχιλεύς Κύρου, Νικ. Κυπαρίσσης, Εισηγητής.

165

Α'. Βραβείο ν Δρ. 2.000.­ εις τον κ. Π. Καγιάν, δια το έργον του Τοπικός Παράγων».

Τρία Β'. Βραβεία Δρ. 1.000.­ εκασνον εις τους : κ.κ. 'Ανδρέαν "Ιωσήφ δια το έργον του <Στά Σύνορα* Β. Παπαγιαννίδην » » » «Βασιλικός "Ερως» Καν 'Αθηνάν Ρουσσάκη ­ Γερμανού δια το έργον της

«Ή Σοροκάδα)) "Επαινος εις τον Κ. Μ. Αναστασίου δια το έργον του

«Στα Βαλτότερα»,

•

1 6 7

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ! EOPTAi ΚΑΙ ΟΜ1ΛΙΑΙ

Κατά την εξαετή Γαΰτην περίοδον έ'λσβον χώραν, υπό την αιγίδα τοΰ Καλλιτεχνικού Τμήματος, πλεΐαται καλλιχνικαι εορτσί και όμι?·ίαι εξ ων άναφέρομεν κατά χρονολογικήν σειράν τας κυριωτέρας:

'Εορτή εις μνήμην Ι Ω Α Ν Ν Ο Υ Π Ο Λ Ε Μ Η με όμιλητας τον Πρόεδρον του Τμήματος κ. Τπποκράτην Καραβίαν καί τους κ.κ. 'Αχιλλέα Κΰρου καί Κρίτωνα Σουρήν, με άπαγγελίαν της Αδος Άρβανιτάκη, και παράστασιν τοΰ «'Ονείρου» τοΰ Πολέμη μέ την Δδα Κοτσάλη και τον κ. Κατράκην.

Καλλιτεχνική εορτή υπέρ τοΰ σκοποΰ τοΰ Συλλόγου υπό των Δ δ ω ν

Μπραγιών, Φαρμάκη, Κοτσάλη, "Άρβανιτάκη καί των κ.κ. Τυρκ και Μπόν. Συμμετοχή εις τήν καλλιτεχνικήν 25ρίδα της διακεκριμένης καθηγή­

τριας τοΰ άσματος Κας Νίνας Φωκά. Διάλεξις ­ Συναυλία υπό των Δ δ ω ν Ιωάννας και 'Ιόλης Μπουκουβάλα

πεοι Μόζαρτ υπέρ των Σχολών τοΰ «Παρνασσοΰ». Ό μ ι λ ί α τοΰ κ. Θωμά Θωμοπούλου, Καθηγητού της Σχολής των Κα­

λών Τεχνών, περί Μιχαήλ ­ 'Αγγέλου Μπουοναρόττι, μετά προβολών. Δυο διαλέξεις τοΰ τοϋ κ. Νικολάου Κυπαρίσση, Ε φ ό ρ ο υ 'Αρχαιοτή­

των και Διευθυντοΰ της «'Ακροπόλεως» «Περί Τστορίας της 'Ακροπόλεως». Δυο διαλέξεις τοΰ κ. Κάρλ Βόλφ, περί «Γ κ α Τ τ ε» μέ ε'ισήγησιν τοΰ

Ιΐροέδρου κ. Ί π π . Καραβία. Ό μ ι λ ί α τοϋ Προέδρου κ. Τ π π . Καραβία περί τοΰ περίφημου Έ λ λ η ­

νος ζωγράφου 'Αντωνίου Βασιλάκη (μετά φωτεινών προβολών). Διάλεξις κ. Κωστή Νικολάου «Περί Γκλοΰκ», μετά μουσικών εκτελέ­

σεων και προβολών. Διάλεξις κ. Γιάγκου 'Αργυροπούλου «Περί Τέχνης της 'Απαγγελίας». Διάλεξις ­ Συναυλία Δ δ ω ν ' Ιωάννας και 'Ιόλης Μπουκουβάλα «Περί

Σωπέν>, μετά μουσικής εκτελέσεως. Διάλεξις κ. Κωστή Νικολάου «Περί Μπερλιόζ;> μετά μουσικών εκτε­

λέσεων. Διάλεξις Κας 'Αθηνάς Ταρσοΰλη «Περί Ελένης Άλταμοΰρα». Διάλεξις κ. Θ. Θωμοπούλου «Περί τοΰ "Ελ?^ηνος ζοογράφου Π. Σαβ­

βίδη (μετά προβολών). Διάλεξις κ. Κ. Ψάχου «Περί Ελληνικής Μουσικής». Τρεις Διαλέξεις τοΰ κ. Φράνκ Σουαζΰ γενόμεναι εις το Καλλιτεχνικον

Τμήμα.

1 6 8

Εορτασμός της 50ης άμφιετηρίδος άπα τοΰ θανάτου του διασήμου μουσουργού Ριχάρδου Βάγνερ, μ κ μουσικήν εκτέλεσιν. Εισήγησις τοΰ Προέ­

δρου κ. Ί π π . Καράβια. Όμιλητα Ι οι κ.κ. Νικόλαος Λοΰβαρις, και Κωστής Νικολάου. Συναυλία Φρήμαν. Καλλιτεχνικον Μνημόσυνον τοϋ ζωγράφου και μέλους τοΰ Τμήματος

Γ. Ίακωβίδου με όμιλητάς τους κ.κ. Ί π π . Καραβίαν και Θ. Θωμόποΐ'λον, μετά προβολών των ωραιότερων έργων τοΰ διαπρεπούς καλλιτέχνου.

Συναυλία Σοΰλτσε και Λώρη. Συναυλία 'Ελβετικού Συνδέσμου. Συναυλία Κ. 'Αντωνοπούλου, Σοΰλτσε. και Τουρνάΐσιν.

ΠΡΟΤΟΜΑ1 ΠΟΙΗΤΩΝ

Το Τμήμα των Καλών Τεχνών συνεχίζον το παρ' αύτοΰ προφρόνως άναληφθέν έργον τής ανεγέρσεως τών προτομών τών εκλεκτών ποιητών της νεωτέρας Ελλάδος και μελών τοΰ <Παρνασσοΰ·», μετά την προτομήν τοΰ εθνικού ποιητοΰ Άχιλλέως Παράσχου, στηθεΐσαν έναντι τοΰ Ά ν τ ρ ο υ τών Νυμφών, εμερίμνησε δια την τοΰ έτεροι» εθνικοϋ ποιητοΰ Γεωργίου Σουρή, την οποίαν εφιλοτέχνησε και προθΰμως προσέφερεν ο γνωστός γλυπτής κ. Γεώργιος Δημητριάδης δ 'Αθηναίος. Τα αποκαλυπτήρια εγένοντο επι­

σήμως εις περίοπτον χώρον τοΰ άλσους τοΰ Ζαππείου τη 12 'Ιουνίου 1932. Κατά την σεμνήν ταιίτην τελετήν ώμίλησαν ενιόπιον τοΰ αντιπροσώπου τοϋ Προέδρου τής Δημοκρατίας Στρατηγού Ι. Ταρσοΰλη καΐ πολυπληθέ­

στατης συγκεντρά)σεως ό ΙΙρόεδρος τοΰ «Παρνασσού» κ. Ί π π . Καραβιάς, ό Υπουργός τής Παιδείας κ. Παν. Δ. Πετρίδης και ό Δήμαρχος 'Αθη­

ναίων κ. Σπ . Μερκούρης, καταθέσαντες πολυτελείς στεφάνους.

Ωσαύτως μερίμνη τοΰ Φιλολογικού Σύλλογοι» «Παρνασσού» τή 1U Μαΐου 1936 ετελέσθησαν επισήμως τα αποκαλυπτήρια τής προτομής τοΰ ποιητοΰ Τίοάννου Πολέμη φιλοτεχνηθείσης ί·πυ τοΰ γλυπτού Γ. Δοΰκα, δι* εράνου τών συνδρομητών τής «Διαπλάσεως τών Παίδων*. Παρέστησαν ό 'Υπουργός τής Παιδείας καί πλείστοι τών επισήμοον. Ώμίλησαν ό Πρόε­

δρος τοΰ «Παρνασσοΰ» κ. Ί π π . Καραβιάς, ό πρόεδρος τών Ελλήνων θεα­

τρικών Συγγραφέίον κ. Θ. Συνοδινός, ό κ. Άχιλλεύς Κΰρου, άπήγγειλε δε ποίημα ό κ. Κρίτων Σουρής. Κατετέθησαν στέφανοι.

Προσεχώς ελπίζομεν να στηθπ επίσης εις το Ζάππειο ν ή ήδη έτοιμη προτομή τοΰ ποιητοΰ τής Γαλάτειας και τών 'Αττικών Νυκτών, Σπυρίδο)­

νος Βασιλειάδου, τοΰ πρώτου συλλαβόντος τήν Ίδέαν τής ιδρύσεως τής Σχο­

λής τών 'Απόρων Παίδων.

1 6 9

ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΡΟΕΔΡΩΝ

Ά π ο φ ά σ ε ι της Εφορε ίας άνηρτήθησαν εις την αΐθουσαν τοΰ Προε­

δρείο!) αϊ εικόνες των οπό της ιδρύσεως τοΰ «Παρνασσού» μέχρι σήμερον διατελεσάντων Έ π ι τ ί μ ω ν και Τακτικών Προέδρων, δσαι κατέστη δυνατόν να εξευρείίώσιν, ώς επίσης και τον Έφορο ι · και Άρχιτέκτονος τον Κατα­

στήματος Στρατηγοΰ Ί φ . Κοκίδου.

Ε Ο Ρ Τ Α Ι ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΑΙ, ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΑΙ, ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ Κ.Λ,Π.

Πλην τών ετησίων χορών υπέρ των Σχολών τ(7)ν Ά π ο ρ ω ν Παίδων, οι όποιοι εδόθησαν με πλήρη επιτυχίαν κατά τα τρία έτη, (1934 ­ 1935 και 1936) του τελευταίου τούτου (18 'Ιανουαρίου 1936) τιμηθέντος δια της παρουσίας της Α. Μ. τοΰ Βασιλέως και της Α.Β.Υ. τοΰ Διαδόχου Παύ­

λου, κα! τοΰ πανηγυρισμοί· της Ε ο ρ τ ή ς τής Εθν ικής 'Ανεξαρτησίας, δστις άνελλειπώς έλαβε χώραν την 24 Μαρτίου εκάστου έτους, πλεΐσται ά'λλαι εορταί και τελεται εγένοντο κατά το χρονικον διάστημα 1930 ­ 1936, εξ ών άναφέρομεν κατωτέρω τάς κυριωτέρας:

Την 6 Νοεμβρίου 1930 έλαβε χο>ραν έκτακτος συνεδρίασις τοΰ Συλλό­

γου υπέρ τής αγωνιζομένης δια την άνεξαρτησίαν της, νήσου Κύπρου, καθ ' ην ώμίλησεν ό Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου καί άλλοι ρήτορες, και εξεδόθη ψήφισμα. Την 11 ιδίου μηνός έλαβε χώραν ή τελετή τής επιδόσεως τής Ε θ ν ι κ ή ς Βίβλου τής Κύπρου εί,ς τον Πρόεδρον τής Ε π ι τ ρ ο π ή ς Ναΰαρχον Π. ΚουντουριοΉην παρά τοΰ Σίμου Μενάρδου.

Την 22 Μαρτίου 1931 έτελέσθη εν τω «Παρνασσό)» φιλολογικον μνη­

μόσυνον τών διηγηματογράφων Άλεξ. Παπαδιαμάντη και Άλεξ. Μωραϊτί­

δου. Μετά εϊσήγησιν τοΰ 'Αντιπροέδρου Σ. Μενάρδου ωμίλησαν περί τοΰ έργου των οι κ.κ. Ή λ . Βουτιερίδης και Στ. Δάφνης και άπήγγειλαν ή Κα

Τερέντσιο και ή Δδ ι ς Πεζοποΰλου. Τη 18 Μαΐου 1931 εγένετο επισήμως ή άνάρτησις είς τήν αΐθουσαν

τοΰ αναγνωστηρίου τής εικόνος τοΰ αειμνήστου ιδρυτού τοΰ Συλλόγου Σπυρ. Π. Λάμπρου. Παρουσία τής εριτίμου χήρας του κα! τής θυγατρός του Κα« Λ. Τσαλδάρη, ωμίλησαν σχετικώς ό Πρόεδρος Τιμ. 'Ηλιόπουλος καί ό Κοσμήτωρ τής Φιλοσοφικής Σχολής τοΰ Πανεπιστημίου κ. Έ μ μ . Πεζόπουλος, ενώπιον εκλεκτού ακροατηρίου.

Κατά τον Δεκέμβριον τοΰ 1931 εγένετο μεγάλη συνεδρίασις απάντων τών εκπροσώπων τοΰ Κεφαλαίου προ: λήι|·ιν μέτρων προστασίας τοΰ Παι­

1 7 0

διού. Ώμίλησεν δ τότε Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, ό τότε Δή­

μαρχος 'Αθηναίων κ. Σ π . Μερκούρης και ό Μακ.Αρχιεπίσκοπος 'Αθηνών. Την 8ην Μαρτίου 1932 εδόθη εις το Μέγα Ξενοδοχεΐον της 'Αγγλίας

γεύμα των μελών τοΰ ΙΙαρνασσοΰ ΰπυ την προεδρείαν του Προέδρου τοΰ Καλλιτεχνικού Τμήματος κ. Ί π π . Καράβια εις το όποΐον μετέσχον περί τα 100 μέλη και εγένοντο διάφοροι ενθουσκύδεις προπόσεις.

Την 11 ην 'Ιουνίου 1932, δεξίωσις Ίταλοΰ Υπουργού της Παιδείας Έξοχ. κ. Μπαλμπίνο Τζουλιάνο και απονομή αύτώ διπλώματος 'Επιτ ίμου μέλους τοΰ «Παρνασσού». Προσφώνησις κ. 'Αλεξάνδρου Φίλωνος και Ίτα ­

λιστι κ. Ί π π . Καραβία και ενθουσιώδης (ητιφώνησις. Άναχωρών , 6 ' Ιτα­

λός Υπουργός έπεμψε τηλεγράφημα προς τον «Παρνασσον ίχον ουτα)>­ : «Είμαι ευτυχής και («περήφανος κομίζων είς την χώραν μου κνα πνευματι­

κόν δεσμον δστις με συνδέει με την Έλληνικήν διανόησιν εν ονόματι τοΰ Συλλόγου τοΰ λαβόντος την όνομασίαν του από αυτόν τον μΰθον της «Ιω­

νίας άνθρωπίνΐ]ς ποιήσεως». Την 15ην 'Οκτωβρίου 1932 εωρτάσθη εν τω «Παρνασσώ» ή ογδοη­

κονταετηρίς τοΰ 'Ακαδημαϊκού κ. Δημητρίου Γρ. Καμποιίρογλου, με όμι­

λητας τους κ.κ. Στ. Παπαφράγκον εκ μέρους τοΰ Φιλ. Συλλόγου «Παρνασ­

σού», τον Μακαριώτατον Άρχιεπίσκοπον 'Αθηνών, τον Καθηγητήν κ. Νικ. Βέην, το\)ς κ.κ.Ίω. Ζερβόν, 'Αχιλλέα Κΰρου κ.λ.π. Πολυπληθές και εκλεκτον άκροατήριον συμμετέσχεν ενθουσιωδώς εις τον εορτασμον τοΰ διαπρεπούς και ακαμάτου Άθηναιοδίορου.

Την 24ην "Οκτωβρίου 1932 εγένετο εν τη μεγάλη αιΑοΰση τοΰ Συλ­

λόγου πολιτικον μνημόσυνον εις μνήμην των Κυπρίων πατριωτών, κατά το όποιον ώμίλησαν οι κ.κ. Καταλανος, Φ. Τζαννέτος και Άχιλλεύς Κΰρου.

Την 25 'Ιανουαρίου 1933 έλαβε χώραν αναμνηστική εορτή επί τη συμ­

πληρώσει εκατονταετίας από της καθόδου τοΰ αειμνήστου Βασιλέως "Οθω­

νος εις τήν Ελλάδα. Κατόπιν εισηγήσεως τοΰ. προέδρου κ. ' Ι ππ . Καραβία ό κ. Κ. Καιροψυλας ανέπτυξε το ιστορικόν μέρος της καθόδου του "Οθω­

νος, ό δε κ. Νικ. Κυπαρίσσης άπήγγειλε το συγκινητικον εις τον "ΟΟωνα ελεγεΐον τοΰ Έθν ικοΰ Ποιητοΰ Άχιλλέως Παράσχου.

Τήν 21 Μαρτίου 1933 έλαβε χώραν αναμνηστική εορτή επί τή έκατον­

ταετηρίδι τοΰ Δίον. Σολωμού. "Ωμίλησαν οι κ.κ. Σωτ . Σκίπης και Γιάγκος 'Αργυρόπουλος, αϊ δε Δ δ ε ; Ψιλιανοϋ και Μαυρουδή άπήγγειλαν ωραία ποιήματα τοΰ Σολωμοΰ.

Έ ν τή αιθοΰσπ τοΰ Προεδρείου εγένετο τή 19η Δεκεμβρίου 1933, παρουσία της Ε φ ο ρ ε ί α ς τοΰ «Παρνασσού» και τοΰ Διοικητικού Συμβου­

λίου τοΰ Έλληνο ­ Αιγυπτιακού Συνδέσμου, ή δεξίωσίς της Α. Ε. τοΰ Σέρρυ Ό μ ά ρ Βέη, Πρεσβευτοΰ τής Αιγύπτου, εκλεγέντος 'Επιτ ίμου Μέ­

1 7 1

λους του «Παρνασσού». Ό Πρόεδρος κ. ' Ιπποκράτης Καραβιάς προσεφώ­

νησε καταλλήλως τον φιλέλληνα Πρεσβευτήν, όστις, φιλοφρονέστατα και δια θερμών εκορράσεων, ηΰχαρίστησε δια την γενομένην εις αυτόν τιμήν.

Την 12 Νοεμβρίου 1933 έιορτάσθη εν τω «Παρνασσω» ή 50ετηρίς της ' Ιστορικής καΐ Εθνολογικής Εταιρείας . Ποοσεφοίνησεν εν αρχή εκ μέρους τοΰ «Παρνασσοΰ» ό Πρόεδρος κ. Ί π π . Καραβιάς, τυγχάνων καί Α.' 'Αντιπρόεδρος αυτής, είτα ώμίλησαν ό Πρόεδρος της Εταιρείας κ. Στ. Παπαφράγκος ό Γενικός Γραμματεύς αιηής κ. Φ. Κουκούλες καθώς και ο Υ π ο υ ρ γ ό ς τής Παιδείας κ. (Η). Τουρκοβασίλης. Μετά ταΰτα έλαβε τον λόγον ο τότε Πρόεδρος τής Κυβερνήσεως Π. Τσαλδάρης και εξήρε το έργον τής Εταιρε ίας . "Επίσης (ομίλησαν ό Μακ. 'Αρχιεπίσκοπος 'Αθηνών, ό Δήμαρχος κ. Μερκούρης, ό Πρΰτανις τοΰ Πανεπιστημίου "Αθηνών και άλλοι.

Την 30ην Νοεμβρίου 1933 εγένετο τελετή δια την άνακήρυξιν ώς επι­

τίμου μέλους τοΰ Συλλόγου τοΰ διασήμου Έλληνιστοϋ Ίταλοΰ Καθηγη­

τού κ. Έ κ τ ω ρ ο ς Ρομανιόλι. Τον κ. Ρομανιόλι προσεορώνησε καταλλήλως, επιδώσας τύ σχετικον δίπλωμα και το σήμα τοΰ «Παρνασσοΰ» ό Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου κ. ' Ι π π . Καραβιάς, οΰτος δε άπήντησεν εξαίρων το έργον τοΰ «Παρνασσοΰ* και την διεθνή αΰτοΰ φιλολογικήν φήμην.

Τ ή 14ΐ] Ίανουρίου 1934 εωρτάσθη εις την αΐθο )σαν τοΰ «Παρνασσοΰ» υπό την προεδρείαν τοΰ 'Ακαδημαϊκού κ.Δημητρίου Γρ. Καμπουρογλου και πρωτοβουλία των γυναικείων οργανώσεων, ή ογδοηκονταετηρίς τής διακε­

κριμένης λογίας καί διηγηματογράφου 'Αρσινόης Παπαδοπούλου. Κατόπιν εισηγήσεως τοΰ Προέδρου τοΰ «Παρνασσοΰ» κ. ' Ι ππ . Καρά­

βια ώμίλησαν αΐ κυρίαι "Αννα Τριανταφυλλίδου, Ά θ * Γαϊτάνου ­ Γιαννιού, Βενετία Κοΰτα, Μυρτιώτισσα, ή Λδις Ευγενία Ζωγράορου και ό κ. Χαρά­

λαμπος Σκαλισιάνος, εξάραντες το πολυσχιδές έργον της. Την Ι ΐ η ν Νοεμβρίου 1934 εωρτάσθη, τή πρωτοβουλία τοΰ Συνδέσμου

'■'Κοραής», ή επέτειος τής απελευθερώσεως τής Χίου. Μετά εισήγησιν τοΰ Προέδρου κ. Ί π π . Καράβια, ομίλησαν οί 'Ακαδημαϊκοί κ.κ, Κ. "Αμαντος και I I . Νιρβάνας, άπήγγειλαν δ' επίχαιρα ποιήματα ή Μυρτιοπισσα καί ή /\δις P g V v a Αντωνοπούλου,

Την 14 Νοεμβρίου 1934 εγένετο αναμνηστική εορτή επί τη 175ή άμφιε­

τηρίδι τοΰ μεγάλου Γερμανού ποιητοΰ Σίλλερ, παρουσία τοΰ εν 'Αθήναις Πρεσβεντοΰ τής Γερμανίας και εκλεκτού ακροατηρίου. Ώμίλησαν περί τοΰ βίου καί τοΰ έργου του ό Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου κ. Ί π π . Καραβιάς και ό Καθηγητής τοΰ Πανεπιστημίου κ. Νικ. Λοΰβαρις.

Την 18 Νοεμβρίου 1934 εωρτάσθη ή 80ετηρις τοΰ ποιητοΰ 'Αριστο­

μένους Προβελεγγίου και τοΰ διαπρεποΰς γλυπτού Γιαννοΰλη Χαλεπά. Ώ ­

172

μίλησαν οι κ.κ. Μ. Κοντίλιέρης, Μιχ. Εΰλάμπιος, Ν. Καλογερόπουλος, Δημ. Γρ. Καμποΰρογλου, Τ. 'Αγρας και Θ. Θωμόπουλος.

Ό Πρόεδρος τοΰ «Παρνασσού» εσχε την ευγενή πρωτοβουλίαν να οργάνωση πολιτικον μνημόσυνον εις μνήμην τοΰ διακεκριμένου Κερκυραίου φιλ,οσόφου και διπλωμάτου Πέτρο\) Βράϊλα Άρμένη, επί τη συμπληρώσει πεντηκονταετηρίδος από τοΰ θανάτου του, τη 22 Δεκεμβρίου 1934. Παρέ­

στησαν πλην των απογόνων του διασήμου ανδρός, ό Μ. 'Αρχιεπίσκοπος "Αθηνών, ό Πρόεδρος της 'Ακαδημίας, ό Πρΰτανις τοΰ Πανεπιστημίου και αντιπρόσωπος τοΰ Δημοιι Κερκυραίων και πολλοί ά'λλοι εκ των τιμών­

των την μνήμην τοΰ επιφανούς ανδρός. Ώμίλησαν ο Πρόεδρος τοΰ Συλλό­

γου κ. Ίππ . Καραβιάς περί τοΰ βίου εν γένει τοΰ Βράϊλα, και ό αντιπρόε­

δρος αΰτοΰ Καθηγητής τοΰ Πανεπιστημίου κ. Έμμ. ΠεΙόπουλος περί τοΰ φιλοσοφικού έργου του.

Ό «Παρνασσός εώρτασε τη 10 Απριλίου 1935 μεγαλοπρεπώς την 300ήν άμφιετηρίδα της Γαλλικής 'Ακαδημίας, παρουσία τοΰ Πρεσβευτοΰ της Γαλλίας τοΰ Μ. 'Αρχιεπισκόπου 'Αθηνών, τοΰ 'Αρχιεπισκόπου τών Κα­

θολικών, τοΰ Προέδρου της 'Ακαδημίας 'Αθηνών και λοιπών επισήμων. Έ ν μέσω μεγίστης συρροής εκλεκτού κόσμου, ό Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου κ. Ί π π . Καραβιάς ώμίλησε δια μακρών με θέμα! «Ή Γαλλική 'Ακαδημία από ιστορικής και άνεκδοτικής απόψεως», (μετά προβολών φωτεινών εικό­

νων). Ή Γαλλική 'Ακαδημία λαβοΰσα γνώσιν της γενομένης τελετής, ευχα­

ρίστησε θερμώς τον «Παρνασσον» και τον Πρόεδρόν του δια τήν συμμε­

τοχήν εις τον εορτασμον αυτόν, ανέστειλε δε εις τον Σΰλλογον το ειδικώς χαραχθέν επί τη ευκαιρία ταύτη μετάλλων, τιμή, ήτις εγένετο εις λίαν πε­

ριωρισμένον αριθμόν πνευματικών ιδρυμάτων εν τώ κόσμω. Τήν 22 Μαΐου 193ο ετελέσθη φιλολογικον μνημόσυνον τοΰ μεγάλου

ποιητοΰ καΐ φιλλέληνος Βίκτωρος Ουγκώ επί τή 50ετηρίδι από τοΰ θανά­

του του, εις το όποιον παρέστησαν ό Πρεσβευτής της Γαλλίας μετά τοΰ προσωπικοΰ τής Πρεσβείας ό Μ. 'Αρχιεπίσκοπος 'Αθηνών, ό 'Αρχιεπίσκο­

πος τών Καθολικών, πολλοί'Ακαδημαϊκοί και Καθηγηταί και άλλοι λό/ιοι. Ώμίλησεν ό Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου κ. Ίππ. Καραβιάς. Άπήγγειλαν γαλ­

λιστι καί ελληνιστί ποιήματα τοΰ Ουγκώ αί Και 'Αθηνά Ταρσούλη και Βε­

νετία Σισιλιάνου, ό κ. Κρίτων Σουρής και ό κ. Στρατήγης. Ό δέ Διευ­

θυντής τής Μουσικής 'Ακαδημίας κ. Κωστής Νικολάου ετραγοΰδησε ωραίαν ballade τοΰ Σαίν ­ Σανς επί στίχων τοΰ Β. Ουγκώ.

Τήν 2 Ιουνίου 1935 επεδόθη πανηγυρικώς εν τη αίθοΰση τοΰ Προε­

δρείου το δίπλωμα τοΰ 'Επιτίμου Μέλους μετά τοΰ σήματος εις τον φιλέλ­

ληνα Πρεσβευτήν τής 'Ιαπωνίας κ. S. Sayégusa, προσφωνήσαντος καταλ­

173

λήλως τοΰ Προέδρου χ. Ίππ . Καράβια και εΰχαριστήσαντος δια θερμότα­

των φράσεων του του διαπρεπούς διπλωμάτου. Την δ 'Ιουνίου 1935, Φιλολογικον μνημόσυνον της Κομήσσης Ντε

Νοαίγ. 'Ομίλησαν οι κ.κ. Γρηγόριος Ξενόπουλος και Ρήγας Γκόλφης. Ή Μυρτιώτισσα άνέγνωσεν όμιλίαν τοΰ κ. Κωστή Παλαμά. "Απήγγειλεν ή Κα Χαλκοΰση. Ό «Παρνασσός», τη προτάσει των κ.κ. Μ. Στελλάκη και Μ. Σίγουρου και άλλων, επεμψεν εις Γαλλίαν ε'ισφοραν εκ δραχμών 3.500.— δια την εκεί άνέγερσιν τοϋ μνημείου της εκλεκτής ποιήτριας.

Την 11 "Ιουνίου 1935 ή 'Αδελφότης των Υδραίων εώρτασε την ΙΟΟετηρίδα από τοΰ θανάτου τοϋ ενδόξου Ναυάρχου 'Ανδρέου Μιαούλη. ΓΩμίλησαν ό Πρόεδρος τής Ενώσεως Στρατ.Άντ. Βίγκος και μετ' αυτόν ό κ. Σπόρος Μελάς, άναπτΰξας το έργον τοΰ μεγάλου θαλασσομάχου.

Την 26 'Οκτωβρίου 1935 εγένετο ενώπιον πολυπληθούς ακροατηρίου ό πανηγυρισμός τής επετείου τής καταλήψεως τής Θεσσαλονίκης, παρου­

σία πλείστων επισήμων, με όμιλητάς ήσαν ό Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου κ. Ί π π . Καραβιάς και ό Καθηγητής τοΰ Πανεπιστημίου και Ά)πρόεδρος τοΰ «Παρνασσού» κ.Έμμ. Πεζόπουλος.

Την 4 Μαρτίου 1936 εν συνεδριάσει τοΰ Διοικητικού Συμβουλίου τοΰ Έλληνοαιγυπτιακοΰ Συνδέσμου και παρουσία τοΰ τότε υπουργού τής Εθνικής Οικονομίας Νικ. Κανελλοπούλου ό Πρόεδρος τοΰ «Παρνασσοΰ» κ.Ίππ. Καραβιάς επέδωκε προς την Α.Ε. τον Ταχέρ Πασάν, Πρόεδρον τοϋ εν Κα·ρω Αιγύπτιο­Ελληνικού Κομιτάτου, το δίπλωμα και το σήμα τοΰ Έπιτίαου Μέλους τοΰ «Παρνασσοΰ», οΰτος δε άπήντησεν εύχαρίστή­

σας θερμάς, και εΰγλώττως ε£υμνήσας τή*' ίιπέροχον εις τα γράμματα Ελληνική ν φυλήν.

Την 9 Μαρτίου 1936 διωργανοοθη εις τον «Παρνασσον» πολιτίκον μνημόσυνον των εκλιπόντων Ελλήνων γεωπόνων, κατά το όποιον ώμίλη­

σαν οι κ.κ.Άντώνιος Μπενάκης Υπουργός τής Γεωργίας, Β. Κριμπάς, Π. Δεκάζος, Φ. Καψοκέφαλος, Π. 'Αναγνωστόπουλος, Α, Παρασκευόπουλος, Σ. Χασιώτης, Γ. Κυριάκος, Δ. Ζωγράφος και ΓΙ. Κουτσομητόπουλος, εξά­

ραντες τα; σπουδαίας υπηρεσίας των εκλιπόντων δια την άνάπτυξιν τής Γεωργίας Ιν Ελλάδι.

Τήν 31 Μαρτίου 1936 έωρτάσθη η έκατονταετηρις τοΰ μεγάλου Ιτα­

λού" ποιητοΰ καί φιλέλληνος Ίωσία Καρντοΰτσι. Εις τον εορτασμον παρέ­

στησαν ό 'Ιταλός Πρεσβευτής μετά τοΰ προσωπικοΰ τής Πρεσβείας, οι υπουργοί της Παιδείας καί Δικαιοσύνης κ.κ. Ν. Λοΰβαρις και Κ. Βρυάκος και πολυπληθές και εκλεκτον άκροοτήριον. ' ( νόησαν ό Πρόεδρος τοΰ «Παρνασοοΰ» κ. Ίππ . Καραβιάς καί ό Διευθυντής τής Ιταλικής Σχολής κ. 'Αρθ. Μαηοκαβάλλο. Αι δυο αΰται όμιλίαι εξεδόθησαν εις κομψον τεΰχος.

174

Την 24 Μαΐου 1936 διωργανά)θη εν τη αιθούση τον «Παρνασσού» ό επίσημος εορτασμός της 2δετηρίδος τοΰ Λυκείου 'Ελληνίδων nui της 50ετηρίδος της κοινωφελούς δράσεο:>ς της Πρόεδροι' του κ.Καλλιρόης Παρ­

ρέν. Κατά την τελετήν αυτήν παροισία τοΰ Υπουργού της Παιδείας κ. Ν. Λοΰβαρι καί άλλων επισήμων δ Πρόεδρος τοΰ «Παρνασσού» επέδωκεν εις τήν εορτάζουσαν το δίπλωμα καί το σήμα τοΰ Επιτίμου Μέλους τοΰ Συλλόγου, προσφωνήσας αυτήν καταλλήλως, ή δε Κα Παρρέν λίαν συγκε­

κινημένη απήντησεν ευχαριστούσα θερμώς εκ μέρους της καί εκ μέρους τοΰ Λυκείου των Ελληνίδων.

Τήν 31 Μαΐου 1936 ό Ε δ ι κ ό ς Σύνδεσμος εώρτασεν εν τω «Παρνασ­

σω» τήν συμπλήρωσιν της προ'πης δεκαετηρίδος από τΐγζ ιδρύσεως του. Μετά εισήγησιν τοΰ Προέδρου κ.Τππ. Καράβια καί τοΰ Νομάρχου κ. Κ Καλαμαρά, ωμίλησαν εν εκτάσει περί τοΰ σκοπού τοΰ Συνδέσμου ο Πρόε­

δρος του Στρατηγός κ. ί. Παπαφλέσσας και ό Γεν. Γραμματεύς κ. Δ. Ι. Καλογερόπουλος.

Έκτος των μνημονευθέντων εορτασμών, ό «Παρνασσός­ άντεπρο­

σωπεύθη και εις τας εν Προβιγκία της Γαλλίας κατά Σεπτέμβριον 1930 εορτάς, επί τη ΙΟΟετηρίδι από της γεννήσεως τοΰ μεγάλου ποιητοΰ και φι­

λέλληνος Φρειδερίκου Μιστράλ.Ό αντιπρόσωπος τοΰ «Παρνασσού» κ.Τππ. Καραβιάς μεταβάς εις τήν γεννέτειραν τοΰ Μιστράλ πόλιν Μαγιάν, κατέθεσε στέφανον επί τοΰ τάφου του, καταλλήλως προσφωνήσας γαλλιστί. Εις τήν προσφώνησίν του απήντησεν ό τότε Υπουργός των Καλών Τεχνών Ευγένιος Λωτιέ, εξυμνήσας τήν άρχαίαν καί νεωτέραν Ελλάδα δι' εύγλωτ­

του λόγου, ή δε χήρα Μιστραλ ηύχαρίστησε θερμότατα τον άντιπρόσωπον τοΰ «Παρνασσού».

'Ωσαύτως ό «Παρνασσός» προσκληθείς επισήμως υπό της 'Ακαδημίας 'Αθηνών, μετεσχε τοΰ εορτασμού της ΙΟΟετηρίδος από τοΰ θανάτου τοΰ σοφοΰ 'Αδαμαντίου Κοραή (κατά Άπρίλιον 1933) αντιπροσωπευθείς υπό τοΰ Προέδρου του κ. Τππ. Καράβια. Σχετικήν διάλεξιν εκαμεν εν τη με­

γάλη αιθούση τοΰ «Παρνασσού» ό ακαδημαϊκός κ. Σ. Κουγέας. Κατ' επανάληψιν έ )ρτάσθη εν τω «Παρνασσω» ή εορτή τής Μητέ­

ρας, εΐσηγουμένου τοΰ Προέδρου κ.Τππ. Καράβια καί άλλων ομιλητών εν μέσω συρροής εκλεκτού άκροοτηρίου, καθώς επίσης καί ό κατά Δεκέμβριον 1935 επιτυχής εορτασμός τής «Εβδομάδος τοΰ Παιδιού» οργανωθείς υπό Πατριωτικού 'Ιδρύματος Προστασίας Παιδιού.

'Επίσης εν τφ » Παρνασσω» εωρτάσθη και ή 25ετηρις τής φιλολογι­

κής δράσεως τής Διευθύντριας τής «Ελληνικής Έπιθεοορήσεοος Δδος Ευγέ­

νιος Ζωγράφου, και διάφοροι εκλεκτοί όμιληται εξήρον το έργον αυτής. Καί τέλος, πολλαί αλλαι εορταί εκπαιδευτικών σωματείων καί ευαγών

175

Ιδρυμάτων ετελέσθησαν κατά την διαρρεΰσασαν εξαετίαν εν τφ «Παρνασ­

σώ», ευγενώς παραχωρηθείσης της μεγάλης αΰτοΰ αιθούσης προς τοΰτο.

ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ

Συμφώνως προς την έκφ^ασθεΐσαν εγγράφως επιθυμίαν τοΰ διαπρε­

πούς συναδέλφου Καθηγητού τοΰ Πανεπιστημίου Γεωργίου Ι.'Αγγελοπού­

λου καταβαλόντος και την σχετικήν δαπάνην, ετελέσθη εν τω 'Ιερω Ναφ τοΰ 'Αγίου Γεωργίου, κατά τάς αρχάς 'Τουλίου 1935 άρχιερατικόν επίση­

μον μνημόσυνον των αειμνήστων ιδρυτών τοΰ «Παρνασσού» Σπυρίδωνος και Μιχαήλ Π. Λάμπρου.

Εις αυτό παρέστησαν δ τότε Πρωθυπουργός μακαρίτης Π. Τσαλδά­

ρης μετά της Κα? Λίνας Τσαλδάρη, τΐυγατρος τοΰ αλησμόνητου Σπ. Π. Λάμ­

πρου, 6 Υπουργός τών Εξωτερικών κ. Δ. Μάξιμος, δ Πρόεδρος ΐής Βου­

λής και πλείστοι άλλοι εκ τών επισήμων. Κατάλληλον έπιμνημόσυνον λόγον εξεφώνησεν δ Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου κ.Τππ. Καραβιάς, εξυμνήσας τους ΐδρυτάς και εξάρας τάς σπουδαίας και πολύτιμους υπηρεσίας των προς τον «Παρνασσόν >.

Τή 4 Δεκεμβρίου 1933 εγένετο άρχιερατικόν μνημόσυνον εν τω Ί . Ναω τοΰ 'Αγίου Γεωργίου δια τον άείμνηστον Σπυρίδωνα Βασιλειάδην το πρώτον εμπνευσθέντα τήν Ίδέαν της ίδριίσεως τη; Σχολής τών 'Απόρων Παίδων, κατά το όποιον ώμίλησεν δ Έφορος τών Σχολών κ. Στέφανος Λεοντίδης.

Εις το μνημόσυνον παρέστη και δ σεβαστός πρεσβΰτης και άρχαιότα­

τον μέλος τοΰ Συλλόγου κ. Νικόλαος Λεβίδης, επί της Προεδρείας και δια τών ενεργειών τοΰ οποίου ίδρΰθη ή Σχολή τών 'Απόρων Παίδων.

Επίσης ετελέσθησαν τα ετήσια μνημόσυνα τοΰ Στρατηγοΰ Μακρυ­

γιάννη, της Βασιλικής και Έρασμίας, Νικολάου Τρέκα και λοιπών μεγά­

λιον ευεργετών τοΰ Συλλόγου, παρουσία μελών τής Εφορείας και Κοσμη­

τείας τών Σχολών και ικανών μελών τοΰ «Παρνασσοΰ». Ό Πρόεδρος τοΰ «Παρνασσοΰ» εκλήθη και παρέστη εις το επίσημον μνημόσυνον το τελε· σθέν εν τώ Άγγλικανικφ ναφ επι τφ θανάτω ιής A.M. τοΰ Βασιλέως Γεωργίου Ε', δ δέ εν 'Αθήναις "Αγγλος Πρεσβευτής δι'εγγράφου του ηΰ­

χαρίστησε θερμώς τον «Παρνασσόν», δια τήν συμμετοχήν του εις το πέν­

θος της Μεγάλης Βρεττανίας.

ΣΥΛΛΥΠΗΤΗΡΙΑ ΨΗΦΙΣΜΑΤΑ

'Επί τώ θανάτω τής άοιΟίμον Βασιλίσσης Σοφίας, τοΰ Οίκουμενικοΰ

1 7 6

Πατριάρχου Φωτίου Β' και του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Δαμιανού Α', επίτιμων μελών, τοΰ Προέδρου τοΰ Συλλόγου Τιμολέοντος Ηλιοπούλου, τοΰ Ε φ ό ρ ο υ των Σχολών Βασιλείου Δ.'Αντωνοπούλου, τοΰ 'Αντιπροέδρου τοΰ Συλλόγου Σίμου Μενάρδου. τοΰ προέδρου τοΰ Νομικού Τμήματος 'Αντωνίου Ρωμανού, τοΰ διατελέσαντος Συμβούλου και ευεργέτου Γεωρ­

γίου Ι. 'Αγγελοπούλου, των πρωθυπουργών Κωνσταντίνου Δεμερτζή, Πα­

ναγή Τσαλδάρη, μελών τοΰ Συλλόγου, τοΰ 'Αλεξίου Ρ . Ραγκαβή διατελέ­

σαντος Γεν. Γραμματέως, τοΰ ακαδημαϊκού καί δωρητοΰ της Βιβλιοθήκης 'Ανδρέου 'Ανδρεάδη κλπ., ή 'Εφορεία τοΰ «Παρνασσού» εξέδοτο συλλυπη­

τήρια ψηφίσματα. ΕΚΘΕΣΕΙΣ

Ό «Παρνασσός» όπως και κατά το παρελθόν διωργάνωσε πλείστας, κοινωνικού και καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος εκθέσεις. Οΰτω καί κατά την περίοδον ταΰτην τη πρωτοβουλία αΰτοΰ διωργανώθησαν εις τας αίθουσας του τρεις πολλοΰ λόγου άξιαι εκθέσεις.

Α'. — Ή Αη Πανελλήνιος 'Αγγειοπλαστική "Έκ&εοις

Προς επίδειξιν τών γενομένων εν Ελλάδ ι σημαντικών προόδων είς το καλλιτεχνικον τοΰτο είδος, διωργανώθη τή πρωτοβουλία τοΰ Τμήματος Καλών Τεχνών τοΰ «Παρνασσού», ή Α' Πανελλήνιος 'Αγγειοπλαστική Έ κ ­

θεσις, ή οποία διήρκεσεν επί ενα περίπου μήνα, και εστέφθη ύπο πλήρους επιτυχίας.

Τα εγκαίνια αυτής εγένοντο πανηγυρικώς εν τη μεγάλη αίθοΰση τοΰ «Παρνασσού» τήν 9 'Ιουνίου 1932, παρουσία τοΰ τότε αντιπροέδρου της Κυβερνήσεως κ. Α. Μιχαλακοποΰλου, τοΰ Πρεσβευτοΰ τής Ι α π ω ν ί α ς και λοιπών επισήμων, και πολυπληθούς καί εκλεκτού ακροατηρίου. Ό Πρόε­

δρος κ. Ί π π . Καραβιάς ώμίλησε δια μακρών περί της εΰρυτέρας κοινωφε­

λοΰς κατευθύνσεως τοΰ «Παονασσοΰ, άνέμνησε τάς λυσιτελείς αΰτοΰ προσ­

πάθειας προς άνάπτυξιν, ενθάρρυνσιν και ύποστήριξιν τοΰ καλλιτεχνικοί' αισθήματος τοΰ Ελληνικού λαοΰ.

Ό'Αντ ιπρόεδρος τής Κυβερνήοεοος λαβών τον λόγον επηνεσε τήν ποω­

τοβουλίαν τοΰ «Παρνασσοΰ» καί τήν εν γένει κοινιοφελή δρασίν του, και εκήρυξε τήν εναρξιν τής Εκθέσεως.

Μετέσχον ώς έκθέται, ή Ετα ιρε ία Λιπασμάτων, ο Κεραμεικός, ή Κιου­

τάχεια, ή «Λαϊκή Τέχνη, ό Κΰκλοημ, Ρέξ, αδελφοί Προκοπίου, Δ ι ς Διαμαν­

τοπούλου, Ρόδιος, Δελαβίνιας καί πολλοί άλλοι. Οϊ επισκέπται τής ωραίας αυτής εκθέσεως υπερέβησαν τους 6000, εγέ­

νοντο δε πολλαι πωλήσεις εκθεμάτων, καί εδόθησαν πλεΐσται παραγγελίαι

1ί>3

Χ Ρ Ε Ω Σ Ι Σ

Έ κ μεταφοράς 30.593.25 μένων εν τω απολογισμό) εσόδων 1.224.211.85 Σύνολον τών εκάστοτε άνα­

λήψεων εκ του ανοικτού λ]σμοΰ παρά τη Τραπέζη της Ελλάδος 222.596.20 Τραπίζη της Ελλάδος 285.350.60 Σύνολον εγγυήσεων ενοι­

κιαστών μαγαζείων κατα­

τεθεισών κατά το λήξαν Ύπόλιηπον ταμείου την συλλογικον έτος . . . . 4.100.— 31 Αύγουστου 1936 . . 30.442.95

Π Ι Σ Τ Ω Σ Ι Σ

Έκ μεταφοράς 1.165.707.75

Σύνολον τών εκάστοτε καταθέσεων εις άνοι­

κτον λ]σμον παρά τη

Δρχ. 1.481.501.30 Δρχ. 1.481.501.30

ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

Ή περιουσία του Συλλόγου κατά την 31ην Αύγουστου 1936 έ'χει ως εξής:

Α ' . Α Κ Ι Ν Η Τ Α

Κατάστημα Συλλόγου. Το 73 τ1~1ζ οικίας Κατζηλιέρη εν όδώ Αιόλου ήδη άνοι,κοδομουμένης. Κατάστημα Σχολών και Ύπνοκηρύον εν ταΐς όδοΐς Θεμιστοκλέους

και Κατακουίηνου.

Β'. Κ Ι Ν Η Τ Α Χ Ρ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Α

α') 'Αναπαλλοτρίωτα

2 Μετοχαι Εθνικής Τραπέζης 45 Όμολογίαι Δανείου 1881, 5ο/°

173 » » 1884, 5°/ο 170 » » 1889, 4°/ο 300 » » 1887, 4°/ο

• α)

» :> » »

57.010 3.400. 3.400. 2.600 2.675,

— Δρχ. 114.200. 153.000. 588.200. 442.000. 802.500.

2.099.900.—

194

β') Ελευθέρα

45 Μέτοχα! Κτηματικής Τραπέζης ® 1.130.— Δρχ. 67.800.— 15 » » » »

250 Όμολογίαι 'Ανταλλαξίμων 87 0 » 693.— » 173.250.— 90 » Ενοποιήσεως 1898 5 % » 40.50 » 8.645.—

120 » Μελιγαλά 1900 » 37.— » 4.440.— 10 » Έθν . Τραπ. 20,5 εκ. » 80.— » 800.— 75 » 1914, 57ο » 3 . 3 1 5 . ­ » 256.125 — 81 » 300.000.000(1920) » 117.— » 9.477.—

540 » Α' Αναγκαστικού » 63.50 » 34.290.— 144 » Κτηματικής Τραπ. 1925 » 305.— » 43.920.—

52 Μέτοχα! Ύπεγγΰων Προσόδων » 3.100.— * 213.200.— 67 Όμολ. Β' 'Αναγκαστικού » 57.25 » 3.836.— 75 Όμολογίαι Ανταλλαξίμων 87ο » 693.— » 51.975.— 63 » Β' 'Αναγκαστικού » 57.25 » 3.607.— 40 » Δανείου 1912 2ι/9 7ο» 4 6 · ~ » 2.300.— Συνολική αξία κατά την 31 Αύγουστου 1936 Δρχ. 2.968.565.—

Γ' Μ Ε Τ Ρ Η Τ Α

Ύπόλοιπον Ταμείου 31 Αύγουστου 1936 · . · · · Δρ. 30.442.95

Δ' . Δ Α Ν Ε Ι Α

Δάνειον παρά τφ Ταμ. Π)κών και Δανείων επί υπο­

θήκη Καταστήματος του Συλλόγου, 4 ετήσιαι ιοκο­

χρεωλυτικα! δόσεις εκ Δρχ. 90.651.40 εκάστη, της προσεχούς πληρωτέας την 31 Μαρτίου 1940 . . · . Δρ. 362.605.60 Χρεωστικόν ύπολ. Λ)σμου παρά τη Τραπ. τής Έλλά­ · δος επί ενεχυρω Χρε<χ>γράφων · · . . » 1.000.—

Δρχ. 363.605.60

"Απαντα τα ανο)τέρω χρεώγραφα είναι κατατεθειμένα προς φΰλαξιν εις την Τράπεζαν της Ελλάδος κα! την ΈΟνικήν Τράπεζαν της Ελλάδος επ' ονόματι του Συλλόγου συμφώνως με τάς επιδειχθείσας ήμΐν παρά του ταμίου κ. Γεο)ργίου Πίσσα αποδείξεις ορυλάξεως.

Αι 67 όμολογίαι Πατριωτικού Δανείου δεν αναγράφονται εις την πε­

195

ριουσίαν του Συλλόγου καθ' δ μή αντιπροσο.)πεΰουσαι ούδεμίαν άξίαν. Επίσης δεν αναγράφονται αΐ 250 Μετοχαι Μεταλλίων Λοκρίδος καΐΓο

μηδέποτε έκδοθε.Ισαι. Παρά rfj Τραπέζτ] της Ελλάδος ευρίσκονται κατατεθειμένοι επι ενε­

)(\}ρω έναντι ανοικτού λ)σμου. 52 Μετοχαι Ύπεγγΰων ΙΙροσόδο)ν 45 » Κτηματικής Τραπέζης

250 όμολογίαι 'Ανταλλαξίμων 75 » Δανείου 1914, 5 %

540 » Α' 'Αναγκαστικού 144 » Κτηματικής Τραπέζης 1925

Αΐ εν τω απολογισμό) παρουσιαζόμενοι υπερβάσεις των προϋπο^ογι­

σθέντων, άνερχόμεναι συνολικώς εις Δρχ. 345.529.90 άφίενται εις την έγκρισιν της Συνελεύσεως, ήτις θα άκοιίση τάς επί εκάστης τοτ'ιτων εξηγή­

σεις του κ. Ταμίου. Κατά τα άλλα ή διαχείρισις ευρέθη εν πλήρη τάξει και άκριβεία. "Οθεν προτείνομεν όπως ή διαχείρισις του Συλλογικού έτους 1935—

1936 ένεργηθεΐσα παρά του Ταμίου κ. Γ.Πίσσα κηρυχθή ως καλώς έχουσα καθ'δλα αυτής τα μέρη.

Έ ν 'Αθήναις τη 'Οκτωβρίου 1935

Η ΕΞΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Κ. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΙΓΓΛΕΣΗΣ

VI

ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟΔΑ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

1 9 9

19 3 0 - 1 9 3 1 Έιίοδον κ α λ λ ι τ ε χ ν ι κ ή ς τ:ι>οε<ί/:ε(>ίΓ>ος (22 MUOTÌOW 1931) 14.650.

Ά π υ κ.Κωνστ. Σ.Παπαδόπουλον, εις μνήμην Άντων . Ζυγομαλά 500. » κ. ' Ιωάννην Δουοούτην, εϊς μνήμην μητρός του

Φλωρεντίας Δουροΰτη 10.000. > κ. 'Αριστ.Ι.Βιτσικουνάκην, εις μνήμην Ίω.Κεχαγιόγλου 500. » Καν Πηνελόπην Δ.Δεδοΰση, εις μνήμην Λημ.Δεδοΰση 1.000.

Κεντρικον Πρακτορεΐον Ε φ η μ ε ρ ί δ ω ν εις μνήμην Γεωργίου Κινηνή 1.000.

<·> κ. Ν. Γ. Μαλλια'ρην, εις μνήμην τοΰ πατρός του 200. » Καν Φανήν Χαρτουλάρη, εις μνήμην Ελένης Τσάτσου 300. » κ. Κωνστ. Δ.'Ιωάννου, εις μνήμην Νίνας Φωτιάδου 500. » Κληροδότημα Σπυρ. Κουρέβελη 20.000. » κ. Γέννημα t a ν, υπέρ της Βιβλιοθήκης Νυκτερινών Σχολών

«Παρνασσού 850. » κ. Θ. Νικολοΰδην, εις μνήμην Σπύρου Τσαγκάρη 500. » Καν Χρ.Πράτσικα, εις μνήμην Σπύρου Ζερβοΰ 400. » Διάλεξιν κ.Γιάγχου 'Αργυροπούλου 429. » Καν Πολυξ. Γράτσου, εις μνήμην συζύγου της 5.000. » Διάλεξιν Η. K N I G H T 2.025. » ΚαΟαρον προϊόν Κληροδοτήματος Ί ω . Δ. Καλλιφρονά 89.059. » Πρόξενον Δανίας 200.· » Καν Φανήν Ν. Χαρτουλάρη, εις μνήμην Μαρίας Βοηκλή 300. » κ.κ.'Αδ. Δρακοΰλη, εις μνήμην Ευδοξίας Κανδυλιώτη 4.000. » Καν Μαρίαν Κ. Καλοΰδη 1.000. » » Πηνελόπη ν Δεδοΰση Ι.οΟΟ.

154.513.—

Λωοεαί àio fîim'Jelu «ιιιθιιτών Σ χ ο λ ή ς *Απ6οων ΙΙαίοων

Ά π ο Υ. Νικόλαον Α. Κόντον 1.000.— » Καν Έ λ . Θ. Παπαδοδοΰλου 2 0 0 . ­

» Καν Ε. Τσάϊγκερ ο00.— » κ. Κ. Λαδάκην 1.000.— » κ. Ί ω . Καρακατσάνην 600.— » κ. Ά . Άοιανοϋτσον 1.000.—

4.300.— 158.813 .—

200

19 3 1 - 1 9 3 2

'Από κ. Ά λ . Δουρουτην, εις μνήμην Νικ. Βότση 500 .— » Οικογένειαν Γ.Λουτσάκου, εις μνήμην Δούλους Καρακαντα 100.— » κ. Δημ. Μισαηλίδην 5.000.— » Διάλεξιν κ . ΊοχΜπρυ ιμ ι τ ζάκη ύπερ Σχολών1ΑπόροινΠαίδα)ν 1.900.·—­

» Διάλεξιν χ. Κ. Νικολάου » » » » 1.200 — » κ. Ί . Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ εκ Χαλκίδος » » » » 150.—

Διάλεξιν Ν. Κυπαρίσση » » » » 2.425.— —. — — » » » » 1.436.—

» Άντίτ ιμον Μάρκων 519.40 άποσταλέντων εκ Γερμα­

νίας μέσα) Ε θ ν ι κ ή ς Τραπέζης 9.372.— » Συναυλίαν Δων Μπουκουβάλα υπέρ ro»v Σχολών \ \π .Παίδα)ν 2.440.— » Διάλεξιν κ, Δ. Σισιλιάνου » » » Ν » 3.79ο.— » Διάλεξιν κ.Γιάγκου Άργυροποιίλου » » » » ο94.—­

» Διάλεξιν κ. Κωστή Νικολάου » » » » » 835 .— » Πώλησιν χρεωγράφων Κληρονομιάς Λεπεσκότη 3.720.— » Διάλεξιν κ.Πράτσικα,ύπέρ των Σχολών Ά π ύ ρ α η ' Παίδων 1.280.— » Διάλεξιν κ.Παπαδημητρίου » » » » 3 9 5 . — » Πώλησιν χρεωγράορων και τοκομεριδία)ν, Κληρονομιάς

Πελεγρίνου 187.892.2ο » Έ ν ω σ ι ν Κρητών, εις μνήμην Γ. Λαμπάκη 200 .— » κ, Χρισιοΐήσην, εις μνήμην τής μητρός του Βικτωρίας 0.000.—

228.234.25

Λωρι­ui òtti [3ρα(ΐεϊα »ι<ιθιιτών Σχολών Ά π ά ο ω ν Ι ΐαίοων

Ά π ο κ. Νικ. Κόντον, εις μνήμην αδελφής του 1.000.— » Καν Θ. Παπαδοπούλου 200.— » κ. Κ. Τζηρόν . 3.000.— » κ. Λιακόπουλον 200. ­

» Καν Τσάϊγκερ . 500.— » κ. Κ. Λαδάκην 1.000. — » κ. ' Irò. Καρακατσάνην 600.—

6.500.— 234.734.25

_20l

1 9 3 2 - 1 9 3 3

κ, ΙΙλ. Σωτηρίου εις μνήμην Μαρίας Καβαλλιεράτου 300.— κ. και Καν Σάνδη, εις μνήμην υιοί3 των Σπύρου 1.000.— Συναυλίαν ζ\ων Μπουκουβάλα, νπί­Q Σχολών Ά π ό ρ ω ν Π α ί δ ω ν 2.335.— Διάλεξιν κ. Ν. Λούβαρι 870.—

» » » 700.— » κ: Κωστή Νικολάου 920.—

Έθν.Άσψαλιστ ικήνΈταιρε ίαν ,ε ι ς μνήμην Τιμ. 'Ηλιοπούλου 3.000.— Διαφόρους δωρεάς εις μνήμην Τιμ. 'Ηλιοπούλου 1.G0O.— Διάλεξη' Θ. Θωμοπούλου 205 .— Καν Ι. Τσαμαδού, δωρεά 300. — ­κ. Χρ. Άναγνωστόπουλον δωρεά 200.— Διαλέξεις κ. Ν. Κυπαρίσση 3.975.— Καν Μαγδαληνήν Ηλιοπούλου, εις μνήμην συζύγου της 10.000.— κ. Π. Οικονόμου, δωρεά 1.000.­­

Διάλεξιν κ. "Αποστολίδου 310 .— Διαλέξεις Κριτικών 3.100.— «Βραδυνήν» εις μνήμην "Αννας Λάμπρου l . l uO.— Διάλεξιν Κας Ά γ γ . Παναγιωτάτου 520.— Κληροδότημα Βρονταμίτου 5.000.— Διάλεξιν κ. Γιάγκου 'Αργυροπούλου 754.50 κ. Τράνταν, εις μνήμην συζύγου του 2.000.— Διάλεξιν κ. Κ. Ζέγγελη 715.— Κληροδότημα Τζοανοποΰλου 4.940.— Διάλεξιν κ. Λυκοΰρη 500.— Θεραπευτήριον «Ευαγγελισμός» Πειραιώς 300.— Διάλεξιν κ. Φρέντς 660.— Δωρεάς εις μνήμην Φ. Ζανέττου 2.200.— κ. Ν. Τζίνην εις μνήμην Καρέκλη 200.— κ. Γ.Ίωανν ίδην εις μνήμην Φ. Ζαννέττου 500.— κ. Εΰστρ. Πετρίτσην 100.— κ. Σ π . Κ 'Αλεξίου 200 — κ. Ί ω . Γλΰκαν 300 .— κ. Κ. Δ.'Ιωάννου 300.— κ.κ.'Αδ. Θ.Άγ/ελοπουλου'Αθανάιτου εις μνήμην πατρός των 4 .000 .—

Οικογένειαν Λεμπέση 1.000.— Ή λ ί α ν Μελισσουργον 300.—

Εις μεταφοράν · . . . · · 55.604.50

2 Û 2 _

Έ κ μεταφοράς 55.604.50

Λωοεαί δια [iouiieïu ι ιαθιιτών Στολών Άτΐόοων Παίδων

Ά π ο κ. Β. Κελεμένην 500.— » κ. Δ. Μισαηλίδην 4.000.— » κ. Ίπποκράτην Καραβίαν 1.000,— » Καν Δεδοΰση 1.000.— » Καν Έ λ . Παπαδόπουλοι» 200.— » κ. Ν. Κόντον 1.000.— » κ. Γ. Κανέτσιον 1.000.— » Καν Ε. Τσάϊγκερ 500 .— » κ. Κ. Λαδάκην 1.250.— » κ. Θ.Τουρκοβασίλην, Ύπουργύν Παιδείας 2.000.— » Δ. Μισαηλίδην, προς διανομήν εις από­

ρους μ α 9η τα ς 6.000.—

18.450.— 74.054.50

1 9 3 3 - 1 9 3 4

Ά π ο έ'<$οδον Ευεργετικοί? 2C°9°*^ 136.813.60

» κ. και Καν Α. Φίλωνος 500 .— » κ. Β. Κελεμένην 300.— » κ. Ί ω . Δουροΰτην, δωρεά υπέρ Σχολών 5.000.— » κ. Χ ρ. Τσαγγρίδην » » » 400.— » κ. Γ. Κανέτσιον, εις μνήμην Β. 'Αντωνοπούλου 500.— » Ύπόλοιπον Κληροδοτήματος Τζοανοπούλου 10.700.— » κ. Χαρ. Ζώην, εις μνήμην Γ. ΙΙαπαδημητρίου 500.—

Διάλεξιν κ. Ί ω . Μπρισιμιτζάκη 900.— » Σ . Καλουτσην, εις μνήμην Ά λ φ ρ . Στήβενς 500.—

Θεραπευτήριον Ευαγγελισμός, Πειραιώς 50Q.— » Σΰνδεσμον φίλων R a b e l a i s 500 .— » Διάλεξιν χ. Μιχ. Βουτσινά 410.—

Άνώνυμον 2.000.— Έλληνο­Αιγυπτιακόν Σύνδεσμον 1.000.—

Εις μεταφορά ν . . · 160.523.60

203

Έ κ μεταφοράς lfi0.523.60

» κ. Ά ρ ι σ τ . Βλασσόπουλον 500.— Καν Αΐκ. Ραυτοποΰλου 300 .— Καν "Ανναν Ιατροί) , εις μνήμην Γ. Βρονταμίτου 1.000. — Διάλεξιν κ. Νικ. Λούβαρι 1.020.—

» κ.κ. Έλ. , Ί ω . και Άλεξ. Δοιιροΰτη 500.— » Διάλεξιν κ. Νικ. Βέη 1.050.— » Διάλεξιν κ. Μ. Σίγουρου 865.—­

» κ. Α. Χρυσοσπάθην, εις μνήμην Ε. Ματιάτου 250.— » κ. Β . Μπιάτζη 150.— >­> Διάλεξιν κ. Κωστή Νικολάου . 1.110.— » Διάλεξιν κ. Ν . Λάσκαρη 750.— » Κληροδότημα Στρατηγοί) 'Ανδρέα Πλατή 30.000. — » Διάλεξιν Τ. Καββαδία 4 3 0 . = > Διάλεξιν κ. Σ. Βορονώφ 12.200.— » Τέκνα Ιακώβου Δραγάτση 500.— » Διάλεξιν κ. Νικ. Κυπαρίσση 815 .— ·> Διάλεξιν κ. F r a n k Choisy 480 .— » » κ. Έ μ μ . Πεζοπούλου 265 .— » » κ. Γ. 'Αργυροπούλου 183.60 » οικογένειαν Χ 'Αναγνωστοπούλου,εις μνήμην Ε. Καρακάλου 200 ,— > κ.κ. Α. και Π . Βογιατζή, εις μνήμην Ε. Καρακάλου 500.— » κ. και Κα Γ. Πίσσα, εις μνήμην Πανδ. Παπαδάτου 300.— » κ. Ν. Μιχαλακέαν, εις μνήμην Μαρίας Σουρή 300 .— ■­·> κ. ' Ιπποκράτη Καραβίαν, εις μνήμην Μαρίας Σουρή 300.—­

» Χρ. ΙΙράτσιχαν, εις μνήμην Μαρίας Σουρή 250 .— » Συναδέλφους κ.Κρίτωνος Σουρή, εις μνήμην μητρός του 700.— » Διάλεξιν Δδω^ Μπουκουβάλα 1.230.— » κ. Κωστή Νικολάου 1.075.— » κ. Β. Μπιάτζι, δωρεά 200.— » κ. Ά γ γ . Ζαμπάκην, εις μνήμην Εύαγγ. Λαμέρα 200 .— » κ. Ε. Δρακοΰλην, εις μνήμην Έλ. Κεχαγιά 500.— » κ. Πανον 'Αρμυριώτην, εις μνήμην Κλεοπάτρας'Αρμυριώτου 1.000.— » κ. Ί π π . Καραβίαν, εις μνήμην Έλ. Λεοντίδου 300.— » κ. Β. Παπατζίμαν, εις μνήμην Έ λ . Λεοντίδου 300.— » κ. Κ. Μακαρονόπουλον, εις μνήμην Έ λ . Λεοντίδου 300.— » κ. Σκοΰμπην, » » » » 400.—

Εις μεταφοράν . · . . . . · . . . 220.947.20

204

Έ κ μεταφοράς 220.947.20

» Ν. Σ. Κ ω σ ύπουλο ν εις μνήμην Έ λ . Λεοντίδου 300.— » Α. Κοονσταντινίδην εις μνήμην Έ λ . Λεοντίδου 300.— » Μ. Μαγχάχην » » » » 400 .— » κ.και Καν Ιΐαρασκευοποΰλου» » » 300 .— » κ. Α. Σακελλαρόπουλον » » » 300.— » κ. Δημ. Ευσταθιάδην Γ)00.— » Κ. Δ. Παπαδόπουλον, εις μνήμην Δ. Λοβέρδου 500 .— » Ί π π . Καραβίαν, εις μνήμην Έ λ . Κουντουριώτου 200.— » Έταιρείαν Γενικών Α π ο θ η κ ώ ν εις μνήμην Λ.Λοβέρδου 5.000.—

228.747.20

Λωοεαί ïiià βοαβεϊα ααΟητών "Σχολών 'Απόρων Ι Ι α ο ω ν

Λπο κ. Δ. Μισαηλίδην » κ. Ί π π . Καραβίαν » κ. Γ. Κανέτσιον » κ. Αιμ. Τσάϊγκερ » κ. Κ. Λαδάκην » χ. °Ατ). Πετριτσόπουλον

1 9 3 4 ­ 1 9 3 5

*rc<io<>ov ^οοον 124.377.30 5 Από χ. Κ. Εΰαγγελάτον, εις μνήμην Ν Οίκονομίδου 500.—

» κ. Δεδοΰση εις μνήμην Καψάλη 300.— » κ. και Καν Θ. Χριστοζήση εις μνήμην Μαρίας Ζόκα 500.— » κ. Κρίτωνα Σουρήν εις μνήμην Δ. Δημητριάδου 200.— » Ά σ φ α λ . Έταιρε ίαν Έν}νικήν ιϊς μνήμην Γ. Βικέλα 2.000.— » Διάλεξιν κ. Κ. Ζέγγελη 1.375.— » κ. Δ. Καψάλην ε'ς μνήμην Φώτου Πολίτη 500.— » κ. Β. Μπιάτζη 200.— » Οικογένειαν Σταμ. Εμπειρ ίκου εις μνήμην του 50.000.— » Ύπόλοιπον Κληρονομιάς ΓΙελεγρίνου 203 .—

Εις μεταφορά ν 180.155.30

10.000.— 1.000 — 1.000 —

600 — 2,500 —

200.— 15.200.—

243.947.20

205

Έκ μεταορορας 180.155.30

» Έλληνο—Αϊγυπτιακον Σΰνδεσμον, δίορεά 1.000.— » Τράπεζαν της Ελλάδος, εισφορά υπέρ του Συλλόγου 10.000.— » κ. Δ. Μισ(χηλίδην, εις μνήμην Ν. Ματθοπουλου 500.— » Προσωπικον Νοσοκομείου Συγγρού, εις μνήμην Παν.Σουρεα 925.— » Εθνική ν Τράπεζαν της Ελλάδος, εΐσορορά υπέρ τοΰ

Συλλόγου . · . . . · . . · . . . . · . . . 10.000. ­

» Προσωπικον 'Υπουργείου Εξωτερικών, εις μνήμην Π. Παπαδάκη . . · . . · · 2.800—

» κ. Α. Άναγνωστόπουλον, εϊς μνήμην Εύτ. Καλλινίκου 300.— » κ. Ν. Μακρήν, εις μνήμην Β. Νικολαΐδου 500.— » κ. Άνδ. Σακελλαρόπουλον εις μνήμην Σόλ. Βούλγαρη 300.— » κ. Γρ. Βαμβοΰρην, εις μνήμην Έμμ. Τσιροπινά 300.— » κ. Π. Μανουσόπουλον, εις μνήμην Π. Πετρακοποΰλου 300.— » Άνώνυμον, εις μνήμην Π. Δεδοΰση 500.— » κ. Ίω . Φλέσσαν, εις μνήμην Ά δ . Τσαμπηρά 500.— » κ. Δ. Μισαηλίδην, εις μνήμην Άνδ. 'Ανδρεάδη 500.— » κ. ΓΙ. Έξαρχάκην, εις μνήμην Άσπ. Καρτσιβάνη 300.— » Συμμαθητάς Παντελή Στράτη, εις μνήμην του 400.— » κ. Άλ. Στεφανόπουλον, εις μνήμην Έλ. Μποΰκουρα 300.— κ. καΐ Καν Χρ. Τσαγγρίδου, εις μνήμην Κ. Πολυγένους 500.— » ΟΊκονόμειον Έπιτροπήν Τεργέστης, Άντίτιμον Βρα­

βείου 1934, Φρ. Χρ. 2000 62.286.— 272.366.30

Λωοεαι δια ^^ct^cïci ιιαθιιτών Στολών 'Απόρων Παίδων

'Από κ. Ίππ . Καραβίαν 1.000.— » κ. Κ. Λαδάκην 3.000.— » Καν Αιμ. Τσάϊγκερ 500.— » κ. Γ. Κανέτσιον 1,000.— » Καν Έλ. Καλλιφρονά* 500.—

6.000.— 278.366.30

206

1 9 3 5 - 1 9 3 6

'Aìtò ÏÎÎOÔOV 2ςοοοί? 1036 280 727 ô()

» κ. Ά ρ . Βλασσόπουλον εις μνήμην Κίμ. Σταμουλη 500 .— » κ. Γ. Τριλίβαν, εις μνήμην Κίμ. Σταμουλη 3 0 0 . — » κ.κ. Αικ. καί ΆλεΕ. Βοΰρου, εις μνήμην Γεωργ. Βοΰρου 10,000.— ■·> Κον και Καν Γ. Πίσσα, εις μνήμην I I . Γκίνη 500.— » κ. και Καν Ι. Θ. Δημαρά, εις μνήμην Γ. Αγγελοπούλου 500.— » κ. και Καν Ι . Ραζή­Κότσικα, εις μνήμην Ά{). Κοίστοποΰλου 300 .— » κ.κ. Μ. καί Κ. εις μνήμην Ν. Κ. 5 0 0 . — » κ. Τ. Ρηγόπουλον, εις μνήμην Ά λ . Βελλοποΰλου 400.— » κ.κ. Κληρονόμους Κ, Ρακτιβάν εις μνήμην του 5.000.— » κ. Ά λ . Βογιατζήν εις μνήμην Παν. Πουρναρά 200.— » κ. Ν . Ι. εις μνήμην Πλάτ. Ψαρρα 1.000.­— » κ. Γ. Π . Οικονόμου εις μνήμην Μητσοτάκη 5 0 0 . — » Ά ν ώ ν υ μ ο ν , εις μνήμην Α. Τόκκου 800.·— » κ. και Καν Δ. Παπαδημητρίου, εις μνήμην Γ. Μεϊμαρίδου 500.— » Ά δ . Παπαστράτου,δωρεά 10.000.— » Δήμον 'Αθηνα ίων , χορηγία 50.000 .— » κ. Στ . Εΰγενίδην, εις μνήμην Σπ. Λοβέρδου 1.000.— » Έ θ ν ι κ ή ν Τράπεζαν, εις ενίσχυσιν σκοποί) Συλλόγου 10.000. — » Οίκογένειαν Π . Εΰθυμιάδου, εις μνήμην αδελφού των

'Ανδρέου · . · . . . · · . . · . . . 1.000.— » κ# Χρ. Τσαγκαρίδην, εις μνήμην Έ λ . Ξυλοΰρη 300.— » κ. Δίον. Γιγάντεν, εις μνήμην Έ λ . Γκιωνάκη 3 0 0 . — » κ. Λάμπρον Άναγνωστόπουλον, εις μνήμην Σοφ . Ψιλιανοΰ 300.—­

» Λι^κειον Έλλ))νίδων, υπέρ σκοπού 2 5 0 . — » Καν "Ανναν Ίατροΰ εις μνήμην Γεωργίου Βρονταμίτη 1.000.— » Τράπεζαν της Ελλάδος , εις ενίσχυσιν τοΰ σκοποί) του

Συλλόγου . · · . . . · . . . . 1( 1.000.— » κ. και Καν Βαλ. Τρύφωνα, εις μνήμην Ζαΐρας Ζερβοΰ 300 .— » Σχολικον Ταμεΐον Γυμναστικής 'Ακαδημίας 300 .— » Οίκογένειαν Νικολαΐδου, εις μνήμην Βασ. Νικολαΐδου 500.— ν> Καν Πηνελόπην Δεδουση, εις μνήμην συζύγου της 1.000.— » κ. 'Αν. Παπαληγοΰραν. ει; μνήμην Χρυσ. Τσαλδάρη 1.000.— » κ. B r u n o L a v a g n i n i , δο)ρεά 200 .—

Εις μεταφοράν 389.177.5U

207

Έ κ μεταφοράς 389.177.50

"Από Ύπουργεΐον Παιδείας. Βραβεΐον 25.000.— » Οΐχογένειαν Καψαμπέλη, εις μνήμην Ά σ π . Β.

Καψαμπέλη · . . . · 1.Ô00.— » κ. Σμαράγδαν Σώχου, εις μνήμην Μάρκου Καλκάνη 500.— » κ. κ. Γ, και Ι. Καψρμπέλη, εις μνήμην Ά σ π . Καψαμπέλη 500.— » κ. Κ. Γαρέζου εις μνήμην Μ. Καλκάνη 300.— » κ. καΐ Καν Κωνσ. Γαρέζου, εις μνήμην Μ. Καλκάνη 500.— » κ. Ν. Δ. Λεβίδην, εις μνήμην Κ: Δεμερτζή 500.— » Καν "Ελλην Κατημερτζάκη εις μνήμην Γ. Μεταξά 200.— » Μαθήτριας Παρθεναγωγείου Μεταξά, εις μνήμην

Γ. Μεταξά · 7 0 0 . ­

» κ. Ε . Κ. Δρα»οΰλην, εις μνήμην Έ μ . Παπαδάκη 500.— » κ./.. Ά δ . Παπαληγοΰρσ, εις μνήμην Παν. Τσαλδάρη ο.ΟΟΟ.— » κ. Λ. Μισαηλίδην, εις μνήμην Παν. Τσαλδάρη 1.000.— » κ. Δ. Γιγάνιεν, εις μνήμην Παν. Τσαλδάρη 500.— "> κ. Δ. Πεσνικιδην, » » » » 500.— » κ. Β. Μπιάζι, δωρεά 200.— » Ύπουργεΐον Κρατικής Υγιε ινής και 'Αντιλήψεως

Εισφορά . . · 10.000.— » κ. Ά ρ ι σ τ . Παπαντωνίου εις μνήμην Γεωργ. Τουρνάκη 300 .— » κ. Παναγ . Κουγιτέα, εις μνήμην Ευρ. Βαρουτσή 300.— » Σΰνδεσμον 'Αδαμαντοπωλών, εις μνήμην Κυριακοΰλας

Δερτιλή . . . · · · . · . · . . · . . 500 .— » Συναυλίαν κ. Κωστή Νικολάου 910.— » κ. Ν. Ροδόπουλον δωρεά υπέρ Σχολών 500.— » κ.Δημ. Ε.Καστόρχην 10.000.— » Κληρονομίαν μακαρύου στρατηγού Σπ. Κουρέβε?^η 74.797.30

523.884."80

Δ(·)θί'<ιί οιά [ΐρα^εϊα καθητών τών Σχολών 'Απόρων ΙΙαίδων

'Από κ. Δ. Μισαηλίδην 10 .000 .— » Έταιρε ίαν 'Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων Α . Π . 2.000.— » κ. Τ π π Καραβίαν 1.000,—

Εις μεταφοράν . 13.000.— 536.984.80

208

Έκ μεταφο

Από κ. Γ: Κανέτσιυν » κ. Κίμ. Λαδάκην » Καν Αιμ. Τσαίγκερ » Καν Έλένην Καλλιφρονα

>ράς 13.000.—

1.000.— 3.000.—

500.— 500.—

523.884.80

18.000.— 541.884.80

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ

Δια την κατασκευήν των δυο μαγαζειων έδαπανήΌη εν συνόλω το ποσόν Δρ. 152.171.40

Είσεπράζαμεν εξ ενοικίων των ώς άνω μαγαζειων : Κατά το έτος 1933)34 Δρ. 10.332 —

» » 1934)35 » 68.400.— » » 1935)36 » 70.320.—

ήτοι το δλον Δρ, 149.052.—

Κατά συνέπειαν το δαπανηθέν δια την κατασκευήν των μαγα­

ζειων κεφάλαιον εκαλΰφΆη ήδη ε ν τ ό ς δ ι ε τ ί α ς εκ των εισοδη­

ιχάτων αυτών.

1 7 7

προς τους εκθέτας, είς τους ομοίους άπενεμήθησαν υπό της Καλλιτεχνικής Ε π ι τ ρ ο π ή ς μετάλλια καί διπλώματα.

Της διοργανώσεβ)ς της τόσον έπιτυχουσης Α' 'Αγγειοπλαστικής Ε κ θ έ ­

σεως επεμελήθησαν ιιετά πολλού ζήλου οι Καθηγηταί της 'Ανωτάτης Σχο­

λής Καλών Τεχνών κ.κ. Θ. Θωμόπουλος καί Ούμ.'Αργυρός.

Β'.— Ή Έβδομάς τον Βιβλίου

Την 3 ' Ιουνίου 1933 εγένοντο εν τη μεγάλη αΐθοΰση τοΰ «Παρνασ­

σού» τα εγκαίνια ταύτης. Έ ν αρχή ώμίλησεν ο Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου κ. Ί π π . Καραβιάς ειπών δτι ό «Παρνασσός» εοεώρησεν δτι περιλαμβάνεται είς τον κύκλον της δράσεως του και εις την θιλολογικήν του δνομασίαν ή όργάνωσις της εκθέσεως ταύτης, άναπτΰςας δι ' ολίγων το έργον τοΰ «Παρ­

νασσού» και καταλήγων εξήρε την σημασίαν τοΰ βιβλίου ώς μορφωτικοΰ παράγοντος και ώς τερπνού και ωφελίμου. Κατόπιν ώμίλησεν ο άκαδημαι­

κ. Δημ. Γρ. Καμπούρογλους περί τής εξελίξεως τοΰ βιβλίου έν Ελλάδι, και τέλος ό Υπουργός της Παιδείας κ. Θ. Τουρκοβασίλης, επαινέσας την πρω­

τοβουλίαν τοΰ «Παρνασσοΰ». Τής Εκθέσεως ταύτης μετέσχον όλοι οι με­

γάλοι εκδοτικοί Οίκοι και τα βιβλιοπωλικά καταστήμαια, και οι επισκέ­

πται αμφοτέρων τών φυλών υπήρξαν πολυπληθείς, αι εισπράξεις δε εκ ιών πωληθέντων βιβλίων λίαν ικα\οποιητικαί, άνελθοΰσαι εις Δρ. 200.000 περίπου. Εις την διοργάνωσιν και έπιτυχίαν τής 'Εκθέσεως ταύτης συνετέ­

λεσε λυσιτελώς και ή λογία Κα Ελένη Ψημένου.

Γ".—"ΕκϋΈσις 'Υγιεινής

Έκτος τών άνω Εκθέσεων, διωργανώθη εν τώ «Παρνασσφ» και άλλη μεγάλη κοινο>νικοΰ ενδιαφέροντος "Εκθεσις, πρώτην φοράν έν 'Ελλάδι, ή τής Υγιε ινής , τής οποίας μετέσχον το Μικροβιολογικών Ίνστίτοΰτον Πα­

στέρ, ή Σχολική 'Υγιεινή Υπουργείου Παιδείας , ή διεΰθυνσις Υγειονομι ­

κής Σχολής και άλλαι σχετικά ι οργανοόσεις, ώς και ιδιώται, και ή μεγάλη αίθουσα τοΰ «Παρνασσού» επληρώθη λίαν ενδιαφερόντων εκθεμάτων, τών οποίων ιήν εξήγησιν έδιδον αρμόδιοι υπάλληλοι, διανέμοντας εις του: πο­

λυπληθείς έπισκεπτας καί σχετικά έντυπα. Τα εγκαίνια τής Εκθέσεως εγένοντο επισήμως τήν 18 Ιουν ίου 1933,

παρουσία τοΰ άντιπροσοόπυυ τοΰ τότε Προέδρου τής Δημοκρατίας, τοΰ ύπουργοΰ τής 'Υγιεινής, τών Πρεσβευτών Ι α π ω ν ί α ς , Ρουμανίας, Πολωνίας, Σερβίας, Βουλγαρίας, πολλών ακαδημαϊκών και καθηγητών και πολυπλη­

θοΰς έκλεκτοΰ ακροατηρίου. Πρώτος ώμίλησεν ό Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου κ Τππ . Καραβιάς, τονί­

178

σας ou ό «Παρνασσός» διωργάνωσεν την "Εκθεσιν προς διδασκαλίαν και \ διαφώτισιν των λαϊκών τάξεων, κατόπιν ωμίλησεν ό υφυπουργός τΓ,ς'Υγιει­

νής κ. Τσακόπουλος, διερμηνεΰσας το ενδιαφέρον της Κυβερνήσεως δια την επιτυχίαν της Εκθέσεως και επαινέσας την ευτυχή εμπνευσιτ τοΰ «Παρ­

νασσού» δια ττιν διοργάνωσίν της, και τέλος, ό εκ των ακαμάτων διοργα­

νωτών αυτής κ. Δημ. Σωτηριάδης μικροβιολόγος, δστις εξέθεσε δια μα­

κρών τα της υγιεινής καταστάσεως εν Ελλάδι και τα ωφέλιμα διδάγματα και αποτελέσματα τα όποια δύνανται να προέλθωσιν εκ τής τοιαύτης Εκ­

θέσεως. Ή Έκθεσις διήρκεσεν επί 10 ημέρας και εσχε πλήρη επιτυχίαν και

δια την άθρόαν συρροήν τών επισκεπτών και δια το επιδειχθέν μέγα ενδια­

φέρον τής Ελληνικής Κοινωνίας.

ΣΤΝΕΔΡΙΑ

Έν ταΐς αϊθοΰσαις του «Παρνασσού» ε'λαβον χώραν τα κάτωθι Συνέ­

δρια : Κατά Όκτώβριον 1930. Πανελλήνιον Συνέδριον Προστασίας τής Μητέρας και του Παιδιοΰ.Ή εναρκτήριος συνεδρίασις έλαβε χώραν την 19 'Οκτωβρίου. Έν αύτη ωμίλησεν δια μακρών ή Κα "ΑνναΤριανταφυλλίδου, μετέσχον δε τών συζητήσεων καΐ έκαμαν άνακοινοόσεις πολλά μέλη τοΰ «Παρνασσού».

Τον Ίανουάριον τοΰ 1931 συνήλθε το Πανεφεδρικον Συνέδριον, ως επίσης και το Συνέδριον τών άμπελοκτημόνων, αμφότερα πολυπληθή, κα­

θώς και το υπό την προστασίαν τής Α.Β. Υ. τοΰ Διαδόχου Παύλου διοργα­

νωθέν έν τφ «Παρνασσώ» κατ' Άπρίλιον 1936 οδοντοϊατρικον Συνέδριον. Επίσης έλαβε χώραν το Διαβαλκανικον Συνέδριον Προστασίας τοΰ

Παιδιού (6—9 Άπριλίουυ 1936) εις το όποιον έλαβε μέρος και ό «Παρ­

νασσός». Εις την διοργανωθεΐσαν εν τφ Ζαππείω Μέγαρα) εκθεσιν, εξέθεσε φωτογραφίας τών Σχολών. Οι Σύνεδροι έπισκεφθένιες το μέγαρον τών Σχο­

λών, εξεφράσθησαν ενθουσιωδώς δια την τελείαν ΰφ' δλας τάς επόψεις δργά­

νωσινκαι την επικρατούσαν τάξιν. Ό «Παρνασσός» συμμετέσχεν επίσης εις το εσχάτως συγκροτηθέν εν

Άμβοΰργω Διεθνές Συνέδριον Ψυχαγωγίας κα! Φυσικής Άγο^γής, αντι­

προσωπευθείς υπό τών κ.κ. Κ. Μαλάμου, ναυάρχου, και Βασιλείου Μαλά­

μου, όστις εξέθεσε τα περί τής Σχολής τών 'Απόρων Παίδων. Το Καλλιτε­

χνικόν Τμήμα τοΰ Συλλόγο\> άντεπροσωπεΰθη παρά τής Κας 'Αθηνάς Ταρ­

σοΰλη, ή οποία ώμίλησε δια την καλλιτεχνικήν και κοινωνικήν δρασιν τοΰ «Παρνασσού» και κατέθεσε σχετικον υπόμνημα.

Επίσης συμμετέσχεν ό «Παρνασσός» εις το εν 'Αθήναις Δ ιεΟνές

179

Συνέδριον Συγκριτικής Παθολογίας, δια τοΰ Προέδρου αΰτοΰ κ. ' Ιππ. Κα­

ράβια. 'Ωσαύτως προσεκλήθη επισήμοος εις το εν Ρώμη Διεθνές Συνέ­

δριον των Βυζαντινών Σπουδών, εις το όποιον διώρισεν αντιπροσώπους του τον Πρόεδρον τοΰ Συλλόγου κ. Ίππ . Καραβίαν και τον Καθηγητήν της Νεοελληνικής Φιλολογίας εν τω Πανεπιστήμια) τής Ροψης κ. Γεώργιον Ζώο αν

ΞΕΝΟΙ Σ Υ Ν Δ Ε Σ Μ Ο Ι

Ύπο την αιγίδα καί δια πρωτοβουλίας μελών τοΰ «Παρνασσού» συνε­

στήθη προ 8ετίας ο εν 'Αθήναις Έλληνοϊαπωνικος Σύλλογος με Πρόεδρον τον κ/Ιπποκράτην Καραβίαν και Γενικον Γραμματέα τον Καθηγητήν κ. Έμμ. Πεζόπουλον.

'Επίσης εν τω «Παρνασσώ εδρεύει ό Έλληνο­Αιγυπτιακύς Σύνδεσμος με Πρόεδρον τον κ. Άντ.Μπενάκην και Γεν. Γραμματέα τον δραστήριον και άκαταπόνητον Στρατηγον κ. Ί ω . Δ. Πετρίδην. 'Αμφότεροι οι Σύλλογοι οΰτοι εϊργάσθησαν και εργάζονται επωφελώς καί λυσιτελώς προς σΰσφιγ­

ξιν των φιλικών σχέσεων και άνάπτυξιν εΰρυτέρας πνευματικής επικοινω­

νίας μεταξύ τών ενδιαφερομένων εθνών. 'Ωσαύτως εν τή μεγάλη αϊθοΰση τοΰ «Παρνασσοΰ» έκαμαν την πρώ­

την επίσημον δημοσία εμφάνισίν των ό Έλληνο­Γερμανικος Σύνδεσμος, ό Έλληνο­Ίσπανικός, όΈλληνο­Γιουγκοσλαβικός, ό Έλληνο­Ρουμανικός,ό Έλ­

ληνο­Βουλγαρικός, ό Έλληνο­χ\υστριακος και ή"Ενωσις «.'Αθήναι—Ρώμη». 'Ως γνωστόν δε πασαι σχεδόν αϊ ενδιαφέρουσαι διαλέξεις τοΰ Έλληνο­

Γαλλικοΰ και τοΰ Έλληνο­Άγγλικοΰ Συνδέσμου δίδονται εν τω «Παρνασ­

σώ», δστις υπό τών ξένων λογίων και επιστημόνων θεωρείται ως το κατ' εξοχήν διεθνές πνευματικόν κέντρον τών 'Αθηνών.

ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΚΑ

Έν τή μεγάλη αιθοί'ση τοΰ < Παρνασσοΰ■> εωρτάσθη πανηγυρικώς την 3 'Ιουνίου 1931 παρουσία τοΰ τότε ί'πουργοΰ τής Παιδείας, πολλών επί­

σήμίον και εκλεκτού ακροατηρίου ή 40ετηρις από τής ίδρΰσεο)ς τοΰ εν 'Αθήναις Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου. Κατά τον έορτασμόν ωμί­

λησαν ο κ. Ίππ . Καραβιάς και ό μακαρίτης Βασ. Δ. Αντωνόπουλος, εξι­

στορήσαντες την επωφελή δράσιν και τήν σημαντικήν συμβο?ήν τοΰ παλαι­

μάχου τούτον Συλλόγου εις την διάδοσιν και άνάπτυξιν τής γυμναστικής και τοΰ άθλητισμοΰ εν Ελλάδι.

Τον Δεκέμβριον τοϋ 1933 έ'λαβον χώραν εν τώ «Παρνασσώ» οι οπλο­

μαχητικοί αγώνες ομάδων 'Αθηνών—Μπάρι, συγκεντρώσαντες πλήθος φι­

180

λάθλων ­θεατών αμφοτέρων των φΰλων, και διαρκέοαντες επί 4 ημέρας. Ό «Παρνασσός» τη προτάσει τον Ν. Λανίτου ήγόρασε και προσέφε­

ρεν εις τον Σΰνδεσμον των Ελληνικών Γυμναστικών και 'Αθλητικών Σω­

ματείων ώραιότατον έπάργυρον καλλίτεχνικον άγγεΐον, το όποιον ώρισεν ως επαμειβόμενον επαθλον κατά τους ετησίους Πανελληνίους Αγώνας εις το αγώνισμα τών ρίψεων. Το επαθλον τοΰτο κατά το πρώτον ετυς απενε­

μήθη εις τον Πανελλήνιον Γυμναστίκον Σι'λλογον. Ένταΰθα πρέπει ν'άναφέρωμεν και την ενδιαφέρουσαν εν τω «Παρ­

νασσώ» διάλεξιν περί 'Ιαπωνικής πάλης τον διαπρεπούς Καθηγητού, Γε­

ρουσιαστοΰ της Ίαπ(ΰνίας κ. Κάνο, ως και του κ.Τηλ. Καββαδία, περί Γυ­

μναστικής και 'Αθλητισμού εν Ελλάδι.

ΔΙΑ ΤΟΥς ΛΕΠΡΟΎς Τ Η ς ΣΠΙΝΑΛΌΓΚΑς

Μία ευγενής πρωτοβουλία του Συλλόγου ύπήρξεν ή προσπάθεια να έγερθή το ενδιαφέρον της Ελληνικής κοινωνίας υπέρ τών αποκλήρων λε­

πρών της Σπιναλόγκας. Ό κ. Δημήτριος Μπόγρης, εκ μέρους του «ΙΙαρ­

νασσοΰ», απηύθυνε συγκινητικήν έ'κκλησιν δια τοΰ Τΰπου εις πάντα δυνά­

μενον να προσφέρη βιβλία και άλλα είδη δυνάμενα να προσφέρωσιν άνα­

κοΰφισίν τίνα εις τα ατυχή εκείνα οντά, τα άπομεμονο^μένα εις την αγονον εκείνην νησίδα της Κρήτης.

Πολλοί υπήρξαν οι άπαντήσαντες εις τήν έ'κκλησιν ταιίτην συγκεντρω­

θέντυς ίκανοϋ άριθμοϋ τόμων οΐτινες άπεσιάλησαν όμοΰ με άλλα αντικεί­

μενα, μεταξύ τών οποίων γραμμόφοονα και πολυάριθμοι δίσκοι, εις το λε­

προκομεΐον, και εχρησίμευσαν και χρησιμεύουν προς μικράν διασκέδασιν τών δυστυχών εγκαθείρκτοον. Έγένετο δε και σχετική εν τη μεγάλη αι­

θοΰση τοϋ «Παρνασσού» διάλεξις μετά προβολών υπό τοΰ ειδικού γραμ­

ματέως του Συλλόγου κ. 'Ιωάννου Μπρισιμηζάκη, παρουσία και τοϋ Υ ­

πουργού της 'Υγιεινής κ. Άριστ. Κοΰζη, δστις άνελθών εις το βήμα επή­

νεσε τήν πρωτοβοΐ'λίαν τοϋ «Παρνασσού­» και έδήλω< εν ότι θα λάβη ά'μεσον πρόνοιαν προς βελτίωσιν τής καταστάσεως τών εν Σπιναλόγκα λεπρών.

181

Σ Χ Ο Λ Α Ι Α Π Ο Ρ Ω Ν Π Α Ι Δ Ω Ν

Την 22 Μαίου 1932 έτελέσθησαν έν πάση έπισημότητι τα εγκαίνια του νέου μεγάρου των Σχολών και των 'Υ­

πνωτηρίων των Άπορων Παίδων του Παρνασσού». Παρέστησαν πλείστοι επίσημοι, έζεφωνήθησαν λόγοι,

υπό του τότε 'Εφόρου των Σχολών αειμνήστου Βασιλείου Δ. 'Αντωνοπούλου, του Άρχιμανδρίτου 'Αγγέλου καί του Διευθυντού τών Σχολών κ.Ν.Προκοπίδου, ό δέ τύπος; δια πολυστήλων άρθρων έζήρε το γεγονός .

ut πολυπληθείς­ έπισκέπται εξέφρασαν τήν άκραν των εύχαρίστησιν και τον θαυμασμόν των δια τήν τ ε ­

λειότητα του νέου κτιρίου μέ τάς ευρείας: και ευάε­

ρους: αίθουσας τής διδασκαλίας, μέ τα διαμερίσματα α­

ναγνωστηρίου, κινηματογράφου και μικρού μουσείου φυ­

σικής ιστορίας, μέ τους ωραίους κοιτώνας τών υπνωτη­

ρίων περιέχοντας 40 κλίνας άμέμπτου καθαριότητος, μέ τους λουτρώνας, μέ τα υπόστεγα τής γυμναστικής και έν γένει απεκόμισαν τήν έντύπωσιν ότι πρόκειται περί κτιρίου τελείου άπό απόψεως αρχιτεκτονικής και οΐκο­

δομηθέντος οπό τους ενδεδειγμένους όρους τής σχολι­

κής υγιεινής. Το τετραώφορον αυτό κτίριον κείμενον έπι τών ο ­

δών Θεμιστοκλέους καί Κατακου£ηνου, έστοίχισε περί τα 5.000.000 δραχμών, καί το μεν οίκόπεδον (παλαιόν οικο­

δόμημα) έκληροδοτήθη υπό του μακαρίτου ' Ιατρού Νι­

κολάου Τρέκα, ίκανον δέ μέρος τής δαπάνης τής οι­

κοδομής έκαλύφθη υπό τού κληροδοτήματος τών αειμνή­

στων Βασιλικής Παπα£ήση καί 'Εράσμιας Δου£ίνα, θυγα­

τέρων του Στρατηγού Μακρυγιάννη καί τα τετιμημένα αυ­

τών ονόματα εΐναι άναγεγραμμένα είς τήν στήλην τών Μεγάλων Ευεργετών τού «Παρνασσού».

182

Καθ' όλην τ η ν λήζασαν έ ζ α ε τ ί α ν ( 1 9 3 0 ­ 1 9 3 6 ) αϊ Σχολαι τ ο υ ­Παρνασσού ; έ λ ε ι τ ο ύ ρ γ η σ α ν κ α ν ο ν ι κ ώ τ α τ α υπό τ η ν ά γ ρ υ π ν ο ν έ π ο π τ ε ί α ν τ ο ύ 'Εφόρου αυτών κ. Σ τ ε ­

φάνου Λεοντ ίδου , τ ο υ Γραμματέως τ ή ς Κοσμητε ίας κ. Λάμπρου 'Αναγνωστοπούλου καΐ των λοιπών μελών τ ή ς Κοσμητε ίας .

Κατωτέρω π α ρ α θ έ τ ο μ ε ν τ η ν έ κ π α ι δ ε υ τ ι κ ή ν κ ίνησ ιν των Σχολών τ ο υ 'Παρνασσού» κατά τ ο τ ε λ ε υ τ α ΐ ο ν Σ χ ο ­

λ ικον έ τ ο ς .

ΣΧΟΛΙΚΟΝ ΕΤΟΣ 1935 - 36

Εγγραφέντες Μα&ηταί:

Εις τ η ν Α.' Τάζιν 39 » » Β. ' » 63 » » Γ. ' » 140 » . » Δ.' » 195 » » Ε.' » 229

» Σ Τ / » 150

Το όλον 816

Κατ' επάγγελμα:

'Υπάλληλοι Γραφείων και Κατ αστ η μ άτ ων · · · 290 Ύπηρέτα ι 97 Τεχνΐτα ι διάφοροι · · · 238 'Εμποροϋπάλληλο ι . 66 Στιλβωται υποδημάτων 6 Διαφόρων άλλων επαγγελμάτων 119

Το όλον 816

183

Κατά καταγωγήν:

Έκ Πελοποννήσου. 117 Έκ Στερεάς: 'Ελλάδος · ... 75 Έζ 'Αθηνώνi 411 Έκ Θεσσαλίας 11 Έκ Νήσων ' Α ρ χ ι π ε λ ά γ ο υ ς . 23 Έ ζ Εύβο ιας 8 Έκ Κυκλάδων 23 Έ κ Κρήτης 3 Έ ξ ' Ι ο ν ί ω ν Νήσων 22 Έ ζ 'Ηπείρου 36 Έκ διαφόρων άλλων μερών 87

Το δλον 816

184

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΝ

ΣΧΟΛΩΝ

Ώς είναι γνωστόν ίδρυθη εσχάτως έν ταΐς ΣχολαΙς του "Παρνασσού,, άναγνωστηριον με πληρέστατη ν Βι­

βλιοθήκην έκ χιλιάδων τόμων βιβλίων εγκυκλοπαιδικών, καταλλήλων δια τους μαθητας καί εκατοντάδας πινάκων σχολικών πάντων των επιστημονικών κλάδων, ήτοι, της; ιστορίας αρχαιολογίας, γεωγραφίας, ανθρωπολογίας, ζωολογίας, φυτολογίας, ιεράς ιστορίας κ.λ.π. Πλην του αναγνωστηρίου τούτου, ίδρυθη καί Κυριακον πρότυπον μορφωτικον σχολειον.

Βίς τα έν λόγω παραρτήματα τών Σχολών κατά τάς Κυριακας καί έορτάς οι φοιτώντες μαθηταί άναγινώσκου­

σιν έκ τών βιβλίων της πλούσιας Βιβλιοθήκης του ανα­

γνωστηρίου, δια τών διδασκομένων δέ έν τω μορφωτικώ σχολείω μαθημάτων προσκτώνται ταςάπαραιτήτους εγκυ­

κλοπαιδικός γνώσεις, ανεξαρτήτως τής καθ' έσπέραν γενομένης τακτ ικής διδασκαλίας, δι' απλής, συντόμου καί ουχί κουραστικής καί άνιαράς απασχολήσεως τών ακροατών, γινομένης έκ περιτροπής υπό τών κ.κ. κ ο ­

σμητόρων καί διδασκάλων τών Σχολών καί άλλων μελών του "Παρνασσού,,.

Το Άναγνωστηριον τούτο καί το μορφωτικόν σ χ ο ­

λειον έπεσκέφθη προ τ ίνος χρόνου ή κ. Πρόεδρος καί μέλη τινά του 'Εθνικού Συμβουλίου τών 'Ελληνίδων. Επειδή όμως δεν ήδύναντο να λάβωσι πληροφορίας επα­

ρκείς περί τών έν λόγω παραρτημάτων τών Σχολών, ώστε να γίνη ή δέουσα άνακοίνωσις εις το Διεθνές Γραφείον 'Εκπαιδεύσεως τής Γενεύης, το οποίον δι 'έγγράφου ε κ τ ε ­

νούς έ£ήτησε τοιαύτας πληροφορίας, απεφασίσθη να πα­

ΚΑΙ KVPIAKON ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ

ΑΠΟΡΩΝ ΠΑΙΔΩΝ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ,,

185

ρακληθή ό κ. Ι . Καρακατσάνης διοργανωτής και επό­

πτης τοϋτε αναγνωστηρίου και του Κυριάκου Σχολείου, ειδικός δέ κοσμήτωρ των Σχολών να έπικοινωνήση μετά του Διεθνούς Γραφείου τής Γενεύης, όπερ και έγένετο έν καιρψ, ελήφθη δέ και άπάντησις προς τον κ. Καρα­

κατσάνην, παράσχοντα εκτενώς τάς ζητηθείσας πληρο­

φορίας, λίαν κολακευτική δια το έργον τοϋ "Παρνασ­

σού,, λαμβανομένου μάλιστα υπ' όψιν ότι προέρχεται έζ οργανώσεως έχούσης διεθνή χαρακτήρα.

Άλλα καΐ τα έπισκεφθέντα τάς Σχολάς μέλη του Διεθνούς Συνεδρίου προς προστασίαν τών Παίδων, του συνελθόντος προ τίνων μηνών έν 'Αθήναις, εξεφράσθη­

σαν ενθουσιωδώς δια το άναγνωστήριον και το Κυριακον Σχολεΐον, τα όποια έχαρακτήρισαν ως πληρουντα τ ε ­

λείως τον σκοπόν των. Τα είρημένα παραρτήματα ώργανώθησαν πρωτοβουλία

και ιιερίμνη τοϋ κ. Ι . Καρακατσάνη, κατορθώσαντος τούτο άνευ ουδεμιάς δαπάντς τού Συλλόγου.

Προς τούτο ις έζευρέθήσαν καί χρηματικά βραβεία εις τ ο υ ς διακρινόμενους εις έκθεσιν ιδεών ουχί έκ γ ε ­

νικών γνώσεων, άλλ' έκ μελέτης τών βιβλίων τοϋ ανα­

γνωστηρίου καί τών μαθημάτων τοϋ μορφωτικού Σχο­

λείου. Αϊ μέχρι τούδε έπιτυχίαι τού έργου, διότι υπέρ τους

πεντακόσιους μαθητάς παρακολουθούσι μετά ζήλου καί επιμονής, άλλα καί εύχαριστήσεως τάς εργασίας, ε γ ­

γυώνται ασφαλώς δια το μέλλον μείζονα έπιτυχίαν καί πρόοδον, δεδομένου μάλιστα ότι τοιούτον άναγνωστή­

ριον μαθητικον μετά πλήρους οργανώσεως εΐναι μονα­

δικον είς το είδος του έν 'Ελλάδι.

186

ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΠΟΡΩΝ ΠΑΙΔΩΝ

Ό κ. Άριστ. Σακελλαρόπουλος, μέλος; της­ Κοσμη­

τείας­ τών Σχολών, έδήλωσεν εις­ την Έφορείαν του Συλ­

λόγου, ότι αναλαμβάνει κατ' έτος δι' εξόδων του την πλήρημόρφωσιν ενός έκ τών αριστούχων αποφοίτων τ ή ς Σχολής του "Παρνασσού,, τούθ'όπερ και έπραγματοποίη σεν.

'Επίσης;, κατόπιν αποφάσεως: τής Κοσμητείας τών Σχολών, εγκριθείσης υπό τής 'Εφορείας του Συλλόγου, θα διατίθεται κατ ' έτος ώρισμένον ποσόν δια την ύπο­

τροφίαν αριστούχων αποφοίτων τής Σχολής του «Παρ­

νασσού», έν Tfi Σιβιτανιδείω Σχολή, και ήδη φοιτώσιν έν cLÒxti ως υπότροφοι τοϋ "Παρνασσού,, πέντε απόφοι­

τοι τών Σχολών τών Άπορων Παίδων, και εις έτερος σ υ ν ­

τηρούμενος υπό του Κοσμήτορος τών Σχολών κ. Άρ. Σα­

κελλαροπούλου, όστις κατ1 επανάληψιν και πλούσιον γεύμα παρέθεσενε'ις το έν Κηφισσία ζενοδοχεΐον "Ολυμ­

πος, , προς τ ο υ ς άποφοιτήσαντας και λοιπούς μαθητάς τών ανωτέρων τάξεως τών Σχολών, ως καί είς τα μέλη τής 'Εφορείας καΐ Κοσμητείας του «Παρνασσού», υπέρ τού έργου τού οποίου δεικνύει πάντοτε έπίζηλον και άξιέπαινον ενδιαφέρον.

Π Ρ Ο Σ Ω Π Ι Κ Ο Ν Σ Χ Ο Λ Ω Ν ΣΧΟΛΙΚΟΝ ΕΤΟΣ 1935-1936

1. Νικόλαος Προκοπίδης Διευθυντής

2. Γρηγόριος Κώτσηρας Γραμματεύς Σχολών 3. ' Ιωάννης Σβώλος Διδάσκαλος Στ'. Τάξεως

187

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

Γεώργιος Λαμπίρης Νικόλαος­ Γιαννόπουλος Νικόλαος Σουχλέρης Κωνσταντίνος Οικονόμου Θεόδωρος Κοντόπουλος Γεώργιος Λεφίγγος ' Ιωάννης Παπανικολάοο Γεώργιος Καλασούντας Γεώργιος Παπαδόπουλος Γεώργιος Ίωανν ίδης Γεώργιος Καψάλης Θεμιστοκλής Παπαχαραλαμπίδης

y>

»

»

»

»

»

» »

»

»

»

»

Α'

Γυ

Mo

Στ'. Ε'.

Ε'.

Ε'.

Δ'.

Δ'.

Δ'.

Γ'.

Γ'.

. καί Β'.

»

Β

»

»

» »

»

»

»

»

μναστικής υσικής

ν

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΙΣΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

Ε Σ Ο Δ Α ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟ Διάφορα

'Επ ί πλέον 'Επί

ελαττον

Ε

Συνδρόμου μελών; Έτήσιαι καταβολαί Καθυστερούμενα · . · . . · · Δικαίωμα έγγραφης · · · . · . . 'Ενοίκια Αιθουσών

» Οικίας Κατζηλιέρη » Καταστημάτων Κεντρικού » Κεντρικής Σχολής · · > Καταστημάτων Σχολών

"Εσοδον Χοροϋ "Εκτακτα έσοδα Τόκοι Χρεωγράφων Συλλόγου · Δωρεαί δια βραβεία μαθητών

Έ κ τ ο ς «poi>îto2woyiduoif

Πρόστιμα

ιοοοοο; 2000

'20000! 70000 44352 70320

132000 181.800 100000

60000 154000

5000

113200',— 14001 —

310001 — 84800' — 4 4 3 5 2 ­7 0 3 2 0 ­65010 —

174050;— 280457J50 245154 30

9543305 18000

1035

13200

11000 14800

180457 185154

13000

1035

600

66990 7750

58566 95

939472 — 284739Ì85

1224211185 1224211

1224211 85

85

418646 80

418646180

133906 95 284739 418646 80

Ό Τασίας Γ. Π Ι Σ*Σ Α Σ

Έν Ά&ήναις zfj Ό Π ρ ό ε δ ρ ο ς

ΙΠΠ. Σ. Κ Α Ρ Α Β Ι Α Σ

ΠΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 1935-1936 Ε Ξ Ο Δ Α Διάφορα

Ύ π έ ρ β α ­ ΠερΙσσβυ­

μα

Μισθοί Προσωπικοί) Κεντρικού . . . Συντήρησις Οικοδομών και Ε π ί π λ ω ν . . "Εξοδα Καθαριότητος . . . . . "Υδρευσις Φόροι Οικοδομών 'Ασφάλιστρα Τηλέφωνα Θερμανσις Φωτισμός "Εντυπα Γραφική ΰλη Ταχυδρομικά Χαρτόσημα Φύλακτρα Ποσοστά ΕΊσπράκτορος 'Απρόβλεπτα Μισθός βοηθοί) Βιβλιοθήκης 'Αγορά και δετικά Βιβλίων 'Εφημερίδες και περιοδικά "Εξοδα Βιβλιοθήκης "Εξοδα 'Εντευκτηρίου

» εκτυπώσεως Έπετηρίδος . Τοκόχρεωλύσιον Τ. Π. και Δ "Εξοδα ενοικιάσεως μαγαζειών κλπ. Τόκοι Δαπάναι επί Κληρ. 'Αθανασούλη . . . Μισθοί Προσωπικού Σχολών . . . . Ποσόν εξ υπολοίπου βραβείων προς έκ­

παίδευσιν μαθητών «Παρνασσού» Συμπλήρωσιςποσοΰ εκπαίδευσ. μαθητών Λειτουργία λουτήρων Θερμανσις Καταστήματος Φάρμακα Διδακτικά όργανα "Επιπλα Βιβλία, "Εντυπα, Γραφική ΰλη . . . "Εξοδα Καθαριότηνος 'Ηλεκτροφωτισμός Σχολής Συσσίτιον Πάσχα Κινηματογραφικοί Παραστάσεις . . . Στολαί κατωτέρου προσωπικού . . . . Στολαί μαθητών Χιτώνες Καθαριστριών 'Απρόβλεπτα Βραβεία μαθητών Μισθοί προσωπικού Υπνωτηρίων . . . "Εξοδα καθάριοτητοςένδυμ.καί'Υπνοιτηρ. Λειτουργία 'Απολυμαντικού κλιβάνου Φίοταέριον Διάφορα

Έκτος ir9°^,,t0^0Yvt*l10^ Πυροσβεστήρες "Εκτακτα έξοδα "Επαθλα Σήματα

1 Σεπτεμβρίου 1936

108600 105000

7500 12000 60000 39000 8500

25000 50000 11000 7000 4000 3000 3000

23500 25000 12000 20000 20000 7000 15000 25000

5000 2000 2500

214675

12800 17200 5000 5000 1000

10000 5000 4000 aoooj—

20000! — 3000J — 3200 — 4200 — 6000 — 1000 — 5000 — 14300 — 14800J — 200θ|— 3000! — 1500| — 6000 —

1086001—

107314 — 7758 —

12746 ! 90 71894 71664 90 11001 16695 58672:80

962275 203432 1165707

2314| 258' — 746:90

11894J — 32664 90 2501

90 8769 3509 1792 414

25604 23241 9980 8393 19796 8166 — 14329

80

90

40

10

75

8672

1769

2104

1166 —

23361715. 1087J — 4381J45 2826

204565 ! —

9013 3145

73

233Η17

2381 326

879 517 669 5447 890

22750 2870

3467 5549 550

2307 3500 14800

299

852 1548

7280 25000 2500 6135

1165707

1165707

50

50

10

1447

2750

75

75

7280 25000 2500 6135

345529

90

90

34552990

8305

2155

491 — 1207 2586

1758 2020 11607 203

671 25000

3913

10110

3787 14055 4927 5000 120

9483 4331

2109

130 3200 732 450 450 2693 10800

1700 3000 647 4452

60

90

25

50

70

50

90

142097;15 203432Î75 34552990

'<) Αογκίτιις Β. Γ. ΤΡΥΦΩΝΑΣ

192

Ε Κ Θ Ε Σ 1 Σ

ΤΗΣ ΕΞΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΙΚΗΣ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ,,

Κΰριε Πρόεδρε,

"Εχομεν την τιμήν να έκθέσωμεν κατωτέρω το πόρισμα τον ελέγχου, δν συνεπεία εντολής τοΰ Συλλόγου δια την χρονικήν περίοδον από 1ης Σεπτεμβρίου 1935 μέχρι 31ης Αύγουστου 1936.

Ή κίνησις του ταμείου ενεργούμενη δια τριπλοτύπων άποδείξεα>ν εισ­

πράξεως και χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής έχει ώς έπεται:

ΧΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΙΣ

Α . Χ Ρ Ε Ω Σ Ι Σ

1) Ύπόλοιπον 31ης Αύγουστου 1935 . . · · Δρχ. 30.593.25 2) Εισπράξεις διαχειρίσεως 1935 — 1936 . . » 1.512.392.80

Σύνολον Χρεώσεως . . . Αρχ. 1.542.986.05

Β'. Π Ι Σ Τ Ω Σ Ι Σ

1) Πλήρωμα! διαχειρίσεως 1935—1936 βίς διά­

φορα έξοδα τοΰ Συλλόγου Δρχ. 1.512.543.10 2) Ύπόλοιπον ταμείου 31ης Αύγουστου 1936 » 30.442.95

Σι^νολον Πιστώσεως . . Δρχ. 1.542.986.05

Εις τας στήλας τοΰ απολογισμού δεν περιλαμβάνονται εΙμή τα πραγματικά έσοδα τοΰ Συλλόγου και τα έξοδα αΰτοΰ Ή δλη κίνησις τοΰ Ταμείου έχει ώς έξης :

Χ Ρ Ε Ω Σ Ι Σ Π Ι Σ Τ Ω Σ Ι Σ

Ύπόλοιπον Ταμείου της Σΰνολσν των άναγρα­

31 Αύγ. 1935 . . . . 30.593.25 φομένοον εν τφ άπολο­

Σύνολον των άναγραφο­ γισμω Εξόδων . . . 1.165.707.75

209

ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΤΕΡΓΕΤΑΙ TOT ΣΤΛΛΟΓΟΤ

Η AM. Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α'

Η Α.Μ Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΣΟΦΙΑ

'Αντώνιος Πάγκαλος Θεόδωρος Ροδοκανάκης Πηνελόπη Χαλδουβάκη Ύπουργεΐον Εσωτερικών Δήμος 'Αθηναίων Π.Στεφάνοβικ Σκυλίτσης Νικόλαος Ζαρίφης Ευανθία Θ. Καντζηλιέρη Ε λ έ ν η Ν. Ζαρίφη Πέτρος Σκένδερ 'Αναστάσιος Τσούφλης Ευστάθιος Ευγενίδης Παναγ.Ταμπακόπουλος Γεώργιος Σταματέλλος Χαρίκλεια Άβράμοβιτς 'Αριστείδης Σερφιώτης Γεώργιος Κοζάκης Τυπάλδος Ρωξάνη Γ. Κοζάκη Τυπάλδου Κωνστ. Σεβαστόπουλος Τιμολέων Α.Άργυρόπουλος

Πέτρος Κοσκορόζης Βασιλική Ι. Παπαζήση

(Ίο γένος Ι.Μακοιτγιάννιι)

Έρασμία Χ. Δουζίνα (Το γένος Ι.Μ<»κοι;γιάννιι)

'Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος

Ύπ© την Προεδρίαν Α.Β.Υ. Βασιλόπαιδος Χριστόφορου

«Σύλλογος Ερασιτεχνών» Λέων Γρ. Νοταράς Νικόλαος Άξέλος 'Εμμανουήλ Μπενάκης 'Επαμεινώνδας Εμπειρίκος Γεώργιος Σωκράτης Κρίτσας Παναγιώτης Χαλκοκονδύλης Παντελής Κοντοσταΰλος Σέργιος Τξοαννόπουλος Στέφανος Ράλλης 'Αγγελική Στ. Ράλλη 'Ιωάννης Α. Χαραλάμπης

210

'Ανδρέας Π. Καμπάς Νικόλαος Τρέκας Σπυρίδων Τσαγκάρης Νικόλαος Δελακοβίας Ε λ έ ν η © Παπανικολάου Ανδρέας Χαραλάμπης Άχιλλεύς Γ. Μαυρίδης Δημήτριος Α. Δεδούσης 'Αναστάσιος Ξουρής 'Ανδρέας Μεταξάς 'Αλεξάνδρα Α. Κόντου Δημήτριος Μισαηλίδης Γεώργιος Δ. Κυπαρίσσης Κωνσταντίνος Βάμβας Φλωρεντία Δουρούτη Σπυρίδων Γ. Κουρέβελης 'Ιωάννης Δ. Καλλιφρονάς Ευδοκία Σ.Τζοανοπούλου "Αχιλλεύς Γεώρ. Πελλεγρϊνος Θεώδορος Λεπεσιώτης

'Ιπποκράτης Σ Καραβίας Τιμολέων Ε. 'Ηλιόπουλος Ευγένιος Ι. Κανέλλης 'Ανδρέας Λ. Καλοκαιρινός Γεώργιος Ι. 'Αγγελόπουλος 'Ανδρέας Πλατίϊς 'Αριστοτέλης Σακελλαρόπουλος Σταμάτιος Γ. 'Εμπειρίκος Γεώργιος Βελλιανίτης 'Ανδρέας Μ. 'Ανδρεάδης ΟΙκονόμειος|Έπιτρ. Τεργέστης Γεώργιος Κ. Δ. Βοϋρος Δημήτριος Βεκουσης Νικόλαος Φουντούλης Γαβριήλ Ν. 'Αθανασούλης Δημήτριος Ε. Καστόρχης Γεώργιος 'Ιωάννου Πολίτης ΆΘηνά "Οθωνος Σταθάτου Δημοσθένης Π. Πανταλέων Παναγιώτης 'Αλεξόπουλος Κωνσταντίνος Τζηρος

211

APXAI TOY ΣΥΛΛΟΓΟΥ Ε Φ Ο Ρ Ε ΙΑ

Ί 9 3 6 Μ 9 3 9

Πρόβδρος 'Ιπποκράτης Σ. Καραβιάς 'Α ν α πρόεδρος · 'Αλέξανδρος Φίλων

» Γεώργιος Π. Οικονόμος » · . Εμμανουήλ Πεζόπουλος

Γενιπδς Γραμματεύς Νικόλαος Ι. Αουβαρις Ειδικός » · . . . . Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος

» » . . . . · Κρίτων Γ. Σουρής Κοσμήίωρ Γεώρ. Δΐ]μητριάδης 'Αθηναίος "Εφορος Καταστήματος . · . . Γεώργιος Παπακο)νσταντίνου

» Βιβλίου, χαΐ Άναγν. Ριχάρδος Λιβαθινόπουλος Ταμίας . . · · . Γεώργιος Ι. ΙΙίσσας Σύμβουλος . . . » · . . . . Γεώργιος Λογοθέτης

» . . · . . · . . . Γεώργιος Κ. Πώπ » . . . · . . . . · 'Ιωάννης Πετρίδης » · 'Ιωάννης Μπρισιμιτζάκης

ΚΟΣΜΗΤΕΙΑ TttN SXOAttN ΤΩΝ ΑΠΟΡΩΝ ΠΑΙΔΩΝ

'Έφορος τών Σχολών . . . . Στέφανος Αεοντίδης Κοσμήίωρ Γραμματεύς . . . . Λάμπρος 'Αναγνωστόπουλος Κοομήνωρ 'Αριστείδης Σ. Μπαλάνος

» Παναγιώτης Κουγιτέας » 'Αριστοτέλης Παπαντωνίου » . . · Γεώργιος Κανέτσιος » 'Αριστοτέλης Σακελλαρόπουλος » Γεράσιμος Νοταράς * Μιχαήλ Παπαδόπουλο; » 'Ηλίας Παπανικολάου » · . . Νάκος Πανουργίας » . · . . . · . . . Τάσος Παρασκευόπουλος » Δημήτριος Μισαηλίδης » · Μιλτιάδης Πουρής » . . . , , . . . 'Αλέξανδρος Σιάτος

ΕΪδίΚοΙ Κοαμήτορες "Ιωάννης Καρακατσάνη;

Χαράλαμπος Σκαλισιανος

212

ΕΞΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Κωνταντίνος Σταυρόπουλος 'Ανδρέας Ι. Ίγγλέσης

'Ιωάννης Καμπανάκης

ΤΜΗΜΑ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

Πρόεδρος . · "Ιπποκράτης Σ. Καραβιάς 'Αντιπρόεδρος Γεώργιος Δημητριάδης 'Αθηναίος Γραμματεύς · . . . Κρίτων Γ. Σουρής

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΝ ΚΑΙ ΚΛΛΛ1ΤΕΧΝΙΚΟΝ

Πρόεδρος Δημήτριος Γρ. Καμποΰρογλους 'Αντιπρόεδρος Νικόλαος Κυπαρίσσης Γραμματεύς Άχιλλεύς Κυρου

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

'Αντιπρόεδρος Χρήστος Πρατσικας Γραμματεύς Κωνσταντ. Βερροιόπουλος

213

Ε Π Ι Τ Ι Μ Α Μ Ε Λ Η

Ή Α.Θ.Μ. ό Πατριάρχης 'Αλεξανδρείας ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ή Α.Θ.Μ. ό Πατριάρχης 'Ιεροσολύμων ΤΙΜΟΘΕΟΣ Ή Α.Π. ό Μητροπολίτης; Θεσσαλονίκης-ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ

Κόμησσα Ριανκουρ Ουρανία Β. Δούσμανη Γαβριήλ Δ' Άννούντσιο Γουλιέλμος; Δαίρπφελδ Γεώργιος: Χόρτον Γουλιέλμος- Μίλλερ Antonio Rubio y Luz S.E. Agos t in Edwards Γεώργιος: Χατ£ηδάκις Henry Morgenthau S.E. l e Comte de Teleky Ροβέρτος Φουζ Gino A r i a s S.E. Balb ino Giu l i ano S.E. Giuseppe B a s t i a n i n i S.E. Gioacchino Volpe S.E. S e r r y Omar Bey J o s e p h Bidez S.E. Dr. Miguel Crushaga S.E. Amedeo Giannin i Dr. Serge Voronoff Dr. Shigetomo Sayegusa Λίνα Π. Τσαλδάρη S.E. E t t o r e Romagnoli S.E.Mahmoud Taher Pacha Καλλιρρόη Παρρέν S.E. Rusen E s r e f Unaydin B e r n a r d Rust J e a n Zay S.E. Ahmed Loutfi El Sayed Pacha

214

Π1ΝΑΞ ΤΩΝ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΛΩΝ

TOT ΣΤΛΛΟΓΟΥ

Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Β . Ο ΔΙΑΔΟΧΟΣ ΠΑΥΛΟΣ

Ο ΒΛΣΙΛΟΠΑΙΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ο ΒΑΣΙΛΟΠΑΙΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ο ΒΑΣΙΛΟΠΑΙΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

Ο ΒΑΣΙΛΟΠΑΙΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ

Ι

2

3

4

5 6 Τ

8

9

10

11

12 13 14 15 16 17 18 19

Νικόλαος Δ. Λεβίδης

'Αλέξανδρος Γ. Σκουζές

Λημήτρτος Ε. Ηλιόπουλος

Νικόλαος Ι. Ίγγλέσης

Γεώργιος Ι. Πίσσας Κωστής Παλαμάς Πέτρος Ζαλοκώστας

Μάρκος Μίνδλερ

'Αλέξανδρος Φιλαδέλφειας

Κωνσταντίνος Ε. Σιανρόπουλος

Κωνσταντίνος Ράλλης

Γεώργιος Παπακωνσταντίνου Ιπποκράτης Σ. Καραβιάς 'Αντώνιος Μάτεσις Γεώργιος Σ. Στρέϊτ Νικόλαος Τριανταφυλλάκος Δημήτριος Πετροκόκκινος 'Αναστάσιος Γ. Κονπας 'ΐωάννηε Θεολόγης

1867

1875

1882

1883

1884 » »

1887

1888

1889

1891

1893 » » » » » » »

2 1 5

20 ­.Παναγιώτης Δ. Πετρίδης 1 8 9 4 21 Κωνσταντίνος Λ. Ζέγγελης » 22 Πάνος Τ. Λάμπρος »

23 Παναγιώτης Κου ,ατκας 1 8 9 5 24 Μιλτιάδης Νεγρεπόνυης » 25 Παΰλος Βακας » 26 Άχιλλεύς Μαλαμίδης »

2Τ ' Ιωάννης Λ. Πετρίδης 1 8 9 6 28 'Εμμανουήλ Σ . Βαλέτας » 29 Ριχάρδος ΛιβαΒινόπουλος »

30 Πέτρος Π. Καλλιγάς 1897 31 'Αλέξανδρος Ν. Διομήδης »

32 Σιμωνίδης Βλαβιανός 1898 33 Δημήτριος Φραγκούλης » 34 Προκόπιος Δ. Ζαχαρίας >y

35 Κωνσταντίνος Ι. Ζωγράορος » 36 /\.άμπρος Δ. Καλλιφρονας >;>

3 Τ Μιχαήλ Καΐρης ». 38 Μιχαήλ Παπαδόπο\ 'λος , 39 ' Ιωάννης Ή π ί τ η ς »

40 Κωνσταντίνος Δ. Κονσόλας 1899 41 Νικόλαος Πετσάλης >y

42 'Επαμεινώνδας Δηληγιάννης ^ 43 Επαμε ινώνδας Λαμπαδάριος ^ 44 Στάμος Παπαφράγκος » 45 ' Ιάκωβος Δαμαλάς ^ 46 Ι ω ά ν ν η ς Α. Δουρουτης }. 47 Πέτρος Α. Μαυρομιχάλης ^ ■

48 "Οθων Φωστηρόπουλος 1900 49 Ιωάννης Μπρισιμίτζάκης >?

50 Λουδοβίκος Νικολαΐδης 51 Νικόλ(ίος 'Ολύμπιος ^ 52 ' Ιωάννης 'Αθανασάκης ^ 53 Δημήτριος Ά σ ι μ ή ς »

216

54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64

"Αθανάσιος Μαζαράκης Γεώργιος Μ. Μαρίνος 'Ιωάννης Τρικούπης Βαρθολομαίος Γκίζης Τηλέμαχος Λουγγής 'Ιωάννης Καλαμάρης Δημήτριος Καστόρχης Γεώργιος Κ. Μανοΰσης Σπήλιος Ι. Χαραμής Βασίλειος 'Ακριβός Νικόλαος Όθωναΐος

1901

65 Κωνσταντ ίνος Λόσιος 1902 66 Δημήτριος Μεκιος »

61 'Αθανάσιος Λιοίίμας 1903 68 Νικόλαος Γεννήσαρλης » 69 'Ηλίας Β. Παπανικολάου » 70 'Αναστάσ ιος Τσέλος » ΤΙ Γεώργιος Πώπ » 72 ' Ιωάννης Μπίστης » 13 Ευάγγελος Καναβαριώτης »

Ì4 'Αλέξανδρος Μερκάτης 1904 75 Δημήτριος Γερανιώτης » 76 Δημήτριος Βασιλειάδης » 77 Παναγιοίτης Τριανταφυλλάκος » 78 Διονύσιος Κουρούκλης » 79 Κωνσταντίνος Τσιμινάκης » 80 Εμμανουήλ Μποΰχης » 81 Ίο^άννης Δ οαν ί δ ης * 82 Μαρίνος Γερουλανος » 83 'Αθανάσ ιος Θ. Ρετσίνας ·>

84 'Αλέξανδρος Ζαχαρ ίας 1905

85 'Ανδρέας Ίγγλέσης 1907

86 Θεόφιλος Βορρέας 1908 87 Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς Κοκόλης » 88 Νικόλαος Γιοκαλάς » 89 'Ηλίας Γούναρης »

217

90 Μιχαήλ Ευλάμπιος 1908 91 'Αριστείδης Σ. Μπαλανος » 92 'Αθανάσιος Φίλων » 93 'Αναστάσιος Γονατάς » 94 Δημήτριος Πουρναράς » 95 Αδαμάντ ιος Χαρτουλάρης » 96 Γρηγόριος Εμπεδοκλής »

9Ì ' Ιωάννης Οικονομόπουλος 1 9 0 9

98 'Αλέξανδρος Φίλων 1910 99 ' Ιωάννης Καρακατσάνης »

100 'Αλκιβιάδης Ζωϊόπουλος »

101 ' Ιωάννης Θεοορανόπουλος 1 9 1 1 102 Νικόλαος Λανίτης »

103 Δημήτριος Χόνδρος 1 9 1 2 104 Κυριάκος Βαρβαρέοος » 105 ' Ιωάννης Ζέπος »

106 Θαλής Α. Θεοδωρίδης 1913 107 Χαράλαμπος Βοζίκης » 108 ' Ιωάννης Ρικάκης » 109 Ίοοάννης Ήλιάσκος » 110 Βασίλειος Μέγας » 111 Παναγής Οικονόμου » 112 Σπυρίδων Τσαγρής »

113 Κωνσταντίνος Παπαπάνος 1 9 1 4 114 Κωνσταντίνος Σ. Τσαλδάρης »

115 Jr Ή Α. Μ. ο 'Αρχιεπίσκοπος 'Αθηνών Χρυσόστομος 1 9 1 5

116 Νικόλαος Μαρκόπουλος » 117 'Α,ναστάσιος Παπαληγοΰρας » 118 'Αριστείδης Κΐ'ριακίδης » 119 'Αριστοτέλης Ι. Βαλαωρίτης >

120 Σάββας Κέντρος 1916 121 Γεώργιος Κοφινάς » 122 Θεόδωρος Πετρακόπουλος » 123 Μιλτιάδης Πουρής >

218

124 'Αναστάσιος Σαράτσογλους 1916 125 'Ανδρέας Κοονστανηνίδης » 126 'Αναστάσιος Χαρτουλάρης »

127 Πέτρος Κ. Μαυρομιχάλης 1917 128 Μανώλης Καλομοίρης » 129 Περικλής Σαχίνης » 130 'Αντώνιος Π. Φουστάνος » 131 'Αλέξανδρος Ζώτος » 132 Γρηγόρ ιος Ξενόπουλος » 133 Λάμπρος 'Αναγνωστόπουλος » 134 Γεώργιος Ε, Παπαχατζής »

135 ' Ιωάννης Βεοδωρίδης 1918 136 Λέων Λογοθέτης »

13Ì ' Ιωάννης Κρασσας 1919 138 'Αλέξανδρος Δελοΰκας » 139 Γεώργ ιος Λιδάχος » 140 Νικόλαος Κωτσονόπουλος » 141 Κωνσταντ ίνος Κυριακόπουλος » 142 Γεράσιμος Νοταράς » 143 Κρίτων Γ. Σουρής » 144 Γεώργ ιος Α. Τσόχας » 145 'Ηλίας Μελισσουργός 1920 146 Θεόδωρος 'Υψηλάντης 1921 14Ϊ 'Αδαμάντιος Αδαμαντ ίου » 148 Κωνσταντ ίνος Δροσόπουλος » 149 Κοραής Σ υ ν ε φ ι ά ς » 150 'Απόστολος Δοξιάδης » 151 'Αντών ιος Μπουρν ιας » 152 Μιχαήλ Μουτοΰσης » 153 Νικόλαος Λάσκαρης » 154 Πέτρος Άγγελετόπουλος » 155 'Αντώνιος Άριανοΰτσος » 156 Γεώργ ιος Α. Βλάχος » 151 Γ ε ώ ρ γ ι ο ς Ν. Γεο:>ργιάδης » 158 Π ά ν ο ς Μαρινόπουλος Λ

159 Νικόλαος Κλάδας » 160 Γεώργ ιος Κανέτσιος s> 161 Κωνσταντίνος Ροβολόπουλος »

219

162 Σταμάτιος Ροζάκης 1.921 163 Ευάγγελος Κρητικός » 164 Γεώργιος Χορς » 165 Ευάγγελος Χατζηϊωάννου » 166 Koïvatavtîvoç Παπαφλέσσας » 161 Κώστας Γ. Κοτζιάς ;> 168 Παναγιώτης Βενιόπουλος » 169 Σπΰρος Σαλταφέρας » 110 Παναγιώτης Σταμπολτζής » 111 Θεόδ(ορος 'Αναγνωστόπουλος » 112 'Αλέξανδρος Σιάτος »

113 Δημήτριος Ν. Δαμασκηνός 1922 114 Παναγιώτης Πουλίτσας » 115 Ίίοάννης Τσάτσος » 116 Κωνσταντίνος Μέκιος » 111 'Απόστολος Μελίδης » 118 Γεώργιος Μαντας » 119 Γεώργιος Λογοθέτης » 180 'Απόστολος Παπαντωνίου » 181 'Ανδρέας Τζουλάτης » 182 Κίμων Εΰαγγελάτος » 183 Παναγιώτης Μακρής » 184 Ανδρέας Μαριολόπουλος »

185 Νικόλαος 'Ελευθεριάδης 1923 186 Δημήτριος ΠαπαλέΕης » 181 'Ανδρέας Μαντζοιίφας » 188 Βασίλειος Βλαχόπουλος » 189 Μιχαήλ ί. 'Αργυρόπουλος »|ί§ 190 Ελευθέριος Γκίλης » 191 Χαράλαμπος Σκαλισιάνος » 192 Νικόλαος Ι. Κοκίδης » 193 Δημήτριος Ν . Φουντοΰλης » 194 Νικόλαος Γερακάρης » 195 Παναγιώτης Σπηλίάδης » 196 Μιχαήλ Γεωργαντάς » 191 Δημήτριος Σ . Μπαλάνος » 198 Νικόλαος Γρηγορογιάννης » 199 Φίλιππος Βασιλείου »

220

200 Πάτροκλος Κοντογιάννης 1923 201 Κοονσταντΐνος Σγοΰτας » 202 Λουκάς Γιδόπουλος » 203 Γεράσιμος Μακρής » 204 Δημήτριος Άχλανλής » 205 Γεώργιος Μπαλής » 206 Κωνσταντίνος Λ. Παπαδόπουλος » 207 Παναγιώτης Ζερβός »

208 Ευάγγελος Λεονάρδος 1924 209 Ι ω σ ή φ Μαρκουλιε » 210 ' Ιπποκράτης Μιχαλαχόπουλος » 211 Στυλιανός Μαυρομιχάλης » 212 ' Ιωάννης Σαουνάτσος » 213 Γειυργιος Ναύτης » 214 Γεώργιος Δημητριάδης ο 'Αθηναίος » 215 'Αριστοτέλης Βλαχόπουλος » 216 Κωνσταντίνος Άποστολόπουλος » 21Τ Γεώργιος Παπαγεωργίου » 218 Παναγιώτης Μουτούσης » 219 Δημήτριος Γυαλίστρας » 220 Κωνσταντίνος Μακαρονόπουλος 221 Μιχαήλ Μαγκάκης 222 Νικόλαος Δημητριάδης 223 Γεώργιος Κυριακόπουλος 224 Αριστοτέλης Παπαντωνίου 225 Διονύσιος Π. Καλογερόπουλος 226 Δημήτριος Καλαποθάκης 22Τ Κωστής Νικολάου 228 Πολύχρονης Καράκαλος 229 Μιχαήλ Νεγρεπόντης 230 ' Ιωάννης Μ. Κατσαρός 231 Γεώργιος Φωστηρόπουλος 232 Κωνσταντίνος Παππίνης 233 'Επαμεινώνδας Θωμόπουλος 234 'Αλέξανδρος Εμπειρ ίκος Κουμουνδούρος 235 Κωνσταντίνος Ε. Εμπειρ ίκος 236 ' Ιωάννης 'Αργυρόπουλος 237 'Αλέξανδρος Δήμησσας 238 Κωνσταντίνος Δήμησσας

»

221

239 Ευάγγελος Κυριακόπουλος 240 Γεώργ ιος Καζανόβας 241 Βασίλειος Λαμπίκης 242 Δημήτριος Τοτύμης 243 Λάζαρος Ζαοΰσης 244 'Ανδρέας Μάγκυς 245 Στέορανος Μαυρογένης 246 Λουκάς Κανακάρης Ρ ο ΰ φ ο ς 24Ϊ Νικόλαος Ι Ιετμεζάς 248 'Αλέξανδρος Ά ν α σ τ α σ ι ά δ η ς 249 'Ανδρέας Στεορανόπουλος 250 Δήμος Καρακώστας 251 'Αμβρόσιος Πλυτας 252 Νικόλαος Πανταλέων 253 Π α ν α γ ι ώ τ η ς Κουρουσόπουλος 254 Διονύσιος Καλλ ιμάνης 255 'Λνδρέας Μπροΰμης 256 Γεώργ ιος Σοι'ιλης 25Τ Λεωνίδας Σ κ ο ΰ μ π η ς 258 Η λ ί α ς Παπαηλιοΰ 259 Θεμιστοκλής Μιχαλόπουλος 260 Νικόλαος ΟΊκονομόπουλος 261 ΚοονσταντΤνος Νίδερ 262 Κωνσταντίνος Νέγρης 263 Εμμανουήλ Πεζόπουλος 264 Θεόδωρος Κουμάνταρος 265 Γεώργιος Γεωργαλας 266 Κωνσταντ ίνος Γουναράκης 26Τ ' Ιωάννης Δαγλαρίδης 268 Δημήτριος Γεωργαντας 269 Ι ω ά ν ν η ς Α. Οικονόμοι' 270 Δημήτριος 'Γ. Νότη Μπότσαρ 271 Τηλέμαχος Καράκαλος 2Τ2 Δημήτρ ιος Μαντζοΰνης 2Ì3 ' Ιωάννης Στάμου 214 'Αναστάσιος Ι. Άραβαντ ινος 2Τ5 ' Ιωάννης Λ ά μ π ρ ο υ 276 Στέφανος Λεοντίδης

222

27Τ Σωτήριος Χαραλάμπης 278 Φρίξος Ι. Θεοδωρίδης 219 Δημήτριος Ι. Πετρίδης 280 Ιπποκράτης Παπαβασιλείου 281 ' Α ρ ι σ τ ε ί δ η ς Α . Χρυσάορης 282 Μιχαήλ Βολωνάκης 283 Θρασ ίβουλος Βλυσίδης 284 * Στέφανος Παπαρρηγόπουλος 285 'Αντώνιος Έ μ μ . Μπενάκης 286 Δημήτριος Α. Άραβαντινος 281 Κωνσταντίνος Καιροφΰλας 288 Χρήστος Σχίμφλε 289 Σπυρίδων Γαλανός 290 Δημήτριος Σάρρος 291 Θεόδωρος Τσαρλαμπάς 292~« Ζαχαρίας ΙΙαπαντωνίου 293 Δημήτριος ΙΙετροπουλάκης 294 Χρήστος Πράτσικας 295 Νικόλαος Α. Κόντος 296 Γεώργιος Οικονόμου 29Ì Κωνσταντίνος Βερροιόπουλος

298 ' Ιωάννης Καράς 299 Βασίλειος Παπακωνσταντίνου 300 Λουκάς Γαλάτης 301 Ίοΰλιος Δαλιέτος 302 Θεόκλητος Φιντικλής 303 Δημήτριος "Ασλάνης 304 Δημήτριος Δάλμας 305 Σταυρός Χόρς 306 Μιχαήλ Στεψανίδης 30Τ Χρήστος Γιώτης 308 Μάρκος Δράκος 309 Δημήτριος Μισαηλίδης 310 Θ ε ό δ ω ρ ο ς Δ ί Ι ^ Ί Ί τ 0 1 ( : ^ 1 1 ζ 311 Άχιλλεύς Α. Κυρου 312 Νικόλαος Ξυδάκης 313 Θεόδωρος Μερτικόπουλος 314 Φιλώτας ΙΙαπαγεωργίου

223

315 .316 311 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336

337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353

Νικόλαος Κυπαρίσσης Άχιλλεύς Παπαδατος 'Αναστάσιος Λεονάρδος Δημήτριος II . Πετρίδης Επαμεινώνδας Σημαντήρας Κωνσταντίνος Μαζαράκης Aîviùv Νικόλαος Πράτσικας Παναγιώτης Τζανέττος 'Αλέξανδρος Εύστρατιάδης Μέλτας Φραγκίστας Γεώργιος Τζορπατζής Παναγιώτης Κοκκινόπουλος Άχιλλεύς Τζάρτζανος Νικόλαος Χ. 'Αναγνωστόπουλος Στυλιανός Παπαντωνάκης Σταμάτιος Μεσημέρης J Ιαναγιοκης Μεγαλίδης Σταύρος Γ. 'Ανδρούτσος Ζαχαρίας Ζαχαριάδης 'Αλέξανδρος Βαρατάσης Σπυρίδων Αιβιεράτος Σκεύος Ζερβός Σπυρίδων Πάτσης Μιχαήλ Στελλάκης Δημήτριος Καλύβας Στέφανος ΊΙλιάδης Μιχαήλ Σπανίδης Γεώργιος ΔεΜ·ε^τ£ήζ Μιχαήλ Α. Βουτσινάς Σπυρίδων Ζοΰζουλας Σωτήριος Σκίπης Γεράσιμος Ζησιμάτος Δημήτριος Μπόγρης Σπυρίδων Παπασπΰρου Νικόλαος Σπυρόπουλος Χρήστος Τσαγγρίδης Εύστάίίιος Άνανιάδη; Σωτήριος Ίγγλέσης "Αγις Ταμπακόπουλος

1929 ;> » » ))

1930 ». » » » » » »^ » » » » » » » » « » » » » »

1931 » » » » » » » » » > ■»

224

354 Δημήτριο; Γίδας 1931 355 Ζοκρείριος Γαβαλας » 356 Δημήτριος Γατόπουλος 1932 357 Χρήστος Οικονόμου » 358 Χαράλαμπος ΙΙαναγιωτόπουλος » 359 ' Ιωάννης Χ. 'Αναγνωστόπουλος » 360 Η ρ α κ λ ή ς Λαγάνας » 361 Αλέξανδρος Τράντας » 362 "Αγγελος Ίωανν ίδης » 363 Δημήτριος Φικιώτης » 364 'Αλέξανδρος Κριεζής » 365 Κωνσταντίνος Χριστόπουλος » 366 'Αριστοτέλης Γ. Μιμήκος » 36Τ Γρηγόριος Εύστρατιάδης » 368 Άντίόνιος Δαρήγος » 369 Νικόλαος 1. Λοΰβαρις » 3Τ0 Γεώργιος Χαριτάκης » 311 Θωμάς Θωμόπουλος » 312 Χρήστος Λαδάς » 3Τ3 ' Ιωάννης Μαλτέζος Μακρυγιάννης » 3Ì4 Δαμιανός Ίωανν ίδης » 375 Νικόλαος Καραχρήστος » 3Τ6 'Αριστοτέλης Κοΰζης » 377 Σπΰρος Κωστόπουλος » 378 Γεώργιος Μαυρογιάννης » 379 Γεώργιος Μαντζοΰφας » 380 Βασίλειος Κελεμένης 1933 381 ' Ιωάννης Σκουτερόπουλος » 382 ' Ιωάννης Μαρκόπουλος » 383 'Ανδρέας Ή λ ι ά δ η ς » 384 'Αριστοτέλης Σοφιανόπουλος » 385 'Επαμεινώνδας Γίδας » 386 'Ανδρέας Παναγιωτάκης » 387 Γειόργιος Λουδ. Νικολαΐδης » 388 γ Σεβ. Μητροπολίτης πρ. Φλωρίνης

Χρυσόστομος » 389 Γεώργιος Δραβίλλας » 390 "Αλκιμος Γράτσος » 391 Γεώργιος Προκοπίου »

225

392 "Αγγελος Σ. Μεταξάς 393 Κωνσταντίνος Μπακόλλας 394 Γεώργιος Ά ρ . Βλασσόπουλος 395 ' Ιωάννης Καμπανάκης 396 Μαρίνος Σίγουρος 39Τ Στέφανος Στροΰμπος 398 Γεώργιος Ά ρ . Νικολαΐδης 399 Παναγιώτης Γι,ωτόπουλος 400 Δημήτριος ΙΙετρακάκος 401 Ούμβέρτος Άργυρος 402 Α ν τ ώ ν ι ο ς Δ. Σταθάτος 403 Κωνσταντίνος Δημαράς 404 Διονύσιος Μαντζουλΐνος 405 "Αριστος Καμπάνης 406 Διονύσιος Κόκκινος 407 Ανδρέας Κραβαριαπης 408 Αθανάσ ιος Μπροΰστας 409 Κωνσταντίνος Ε. Σταυρόπουλος 410 Θεόδωρος Μπουκογκίννης 411 Γεώργιος Τσεκουρόπουλος 412 Ι ω ά ν ν η ς Σακελλίων 413 Νικόλαος Μασουρίδης 414 Βασίλειος Δηληγιάννης 415 Δαμιανός Σωτηριάδης 416 Άχιλλεύς Μάντζαρης 4Π Θωμάς Βελλιανίτης 418 ' Ιωάννης Χαραμής 419 Μενέλαος Σαχόρραφυς 420 Σπυρίδα) ν Τρικούπης 421 Θεμιστοκλής Βολίδης 422 Κίμων Λαδάκης 423 Κιόστας Μισαηλίδης 424 Μιχαήλ Μιχαηλίδης 425 Νάκος Πανουργίας 426 Δημήτριος Παναγκοτόπουλος 421 Κωνσταντίνος ΓΙ. Οικονόμου 428 Βασίλειος Βλαβιανός 429 Νικόλαος Χωραφάς

226

430 431 432 433 434 435 436 43T 438 439

440 441 442 443 444 445 446 44T 448 440 450 451 452 453 454 455 456 45T 458 459 460 461 462 463 464 465 466 46T

Δημήτριος Νομικός 'Ιωάννης Γιοΰπης Εμμανουήλ Εμμανουήλ Ζήσης Χατζηβασιλείου Παναγιώτης Άρμυριώτης Νικόλαος Μακκάς Πάνος Σωτηρόπουλος Παναγιώτης Άριστόφρων Εμμανουήλ Λαμπαδάριος Δημήτριος Λαμπαδάριος

Ερρίκος Σκάσσης Θωμάς Σκάσσης Νικόλαος Λοΰρος 'Ιωάννης Ταχμιτζής Ιωάννης Παπαστράτος Κωνσταντίνος Μ. Μελάς f Σεβ. Μητροπολίτης Δράμας Βασίλειος Νικόλαος Γεωργόπουλος 'Ιωάννης Μπουρνιάς Μιχαήλ Παυλόπουλος 'Εμμανουήλ Τσουδερος Κωνσταντίνος Μίχαλος 'Αριστοτέλης Σακελλαρόπουλος Γεώργιος Παλαιολόγος Γεώργιος Οίκονομόπουλος Δημήτριος Φραγκόπουλος Γεώργιος Σταυρίδης Παναγιώτης Κασίμης Στυλιανός Κωστογιάννης 'Αλέξανδρος ΓΙ. Λάμπρου Ηρακλής Λεοντίδης Θεόδωρος Τζανίδης Γεώργιος 'Αθανασιάδης Νόβας 'Ανδρέας Λαμπρόπουλος "Αλκις Ν. Πολίτης Κυριάκος Άναγν<:οστόπουλος Λεωνίδας Φιλιππίδης 'Αθανάσιος Μαυροειδής

19 » » » » » » » » »

19: » » » » » » » » > » » » » » » » » » » » » » » » » » »

227

468 469 470 4TI 4T2 4T3 474 415 476 4T7 478 479 480 48! 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492

493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505

'Αριστοτέλης Ζάχος Νικόλαος Εμπειρίκος Νικόλαος Λυκάκης Νικόλαος Τσιπούρας Δημήτριος Βασιλείου Ανδρέας Κ. Γεωργαλάς Γεώργιος Γι­χοργιάδης Μιχαήλ Γ, Εΰλάμπιος Κίμων Θεοδωρόπουλος Νικόλαος Θεοδώρου Στέφανος Σπ. Καλόγερος 'Ιωάννης Ν. Μπίτσυς 'Αναστάσιος Παρασκευόπουλος Νικόλαος Ραφαήλ Λημητριός Γρ. Καμποΰρογλους Κωνσταντίνος Ρόκκος Κοονσταντΐνος Φωτόπουλος Στρατής 'Ανδρεάδης 'Ιωάννης Άσκητόπουλος Σωτήριος Βασιλειάδης 'Αριστείδης Γεννάδης 'Αλέξανδρος Γεωργιάδης Πάνος Ίατρίδης Φωκίων Παπαμήτρος Κωνσταντίνος Ποΰπτης

Κωνσταντίνος Φραγκόπουλος Γεώργιος Θρ. 'Αγγελόπουλος 'Αθάνατος Σωτήριος Γραββάνης 'Εμμανουήλ Καψαμπέλης Πέτρος Κόκπαλης Νικόλαος Κουμουντζόπουλος Λεωνίδας Μπουρνιάς Μιχαήλ Λένδιας Βασίλειος Άσκητόπουλος Περικλής Γρηγοριάδης 'Απόστολος Ζοΰζουλας Θρασύβουλος Καββαδίας Δημήτριος Καθενιώτης

1934 » » » » » » » » » » »

Γ'» » » » » » » » » » · » » »

1ί)35 » » » » » » » » » » » »

2 2 8

506 Κρέων Κυριακίδης 1935 50Τ Σπυρίδων Λιμπεράτος » 508 Μιχαήλ Μιχαλακόπουλος » 509 'Ανδρέας Μιχαλόπουλος » 510 Αντώνιος Παπαγεωργίου » 511 Περικλής Πολύβιος » 512 Γεώργιος Δ. Ράλλης » 513 Νικόλαος Σπυρατος » 514 ' Ιωάννης Σικουτρής > 515 Ευάγγελος Τρεπεκλής » 516 Θεοφάνης Τσαοΰσογλου » 5Π Δημήτριος Κουκουλης » 518 Θωμάς Βρυζάκης » 519 Θεόδωρος Γ. 'Αγγελόπουλος » 520 'Αλέξανδρος Κ. Βοΰρος » 521 Διονύσιος Γίγαντες » 522 Γεώργιος Δαρδοΰγιας » 523 Κωνσταντίνος Καμπάς » 524 Πάνος Καρανικόλας » 525 Περικλής Μαζαράκης » 526 Σπυρίδων Μινώτος » 22? Ευάγγελος Παπαστράτος » 528 Βασίλειος Π. Παπαδάκης » 529 "Αγγελος Πετρόπονλος » 530 Δημήτριος Γ. Βικέλας » 531 Κωνσταντίνος Ι. Ήλιάσκος * 532 Γεράσιμος Ιγγλέσης » 533 Γεώργιος Λ. Κοργιανίτης » 534 Γεώργιος Κοροόνης » 535 Δημήτριος Ν. Λεβίδης » 536 ' Ιωάννης Κ. Μελισσινος » 53Τ Ντίνος Σ. Μπαλάνος » 538 Σπυρίδων Βραχλιώτης Μπότης » 539 'Αλέξανδρος Α. Πάλλης . » 540 "Οθων Παπαπαΰλου » 541 Στυλιανός Πενθερουδάκης » 542 Ίαοάννης Στρίμπερ » 543 Θεόδωρος Τουρκοβασίλης » 544 'Αλφρέδος Χατζηαργΰρης »

2 2 9

545 ' Ιωάννης Χρυσικός

546 Περικλής Βλάσσης 547 Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος 548 Στέφανος Γεωργόπουλος 549 Σπυρίδων Δεϊμέζης 550 Δημήτριος Ι. Ζέπος 551 Δημήτριος Ζωγράφος 152 Χρήστος Καράσσος 553 Γεοοργιος Κοζώνης 554 "Οθων Κοντόσταυλος 555 Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος 556 Κωνσταντίνος Μαλαματιανος 557 Γεώργιος Μαντζαβΐνος 558 Σπυρίδων Μαρκεζίνης 559 Σωτήριος Παπαστράτος 560 'Αθανάσιος Πετσάλης 561 Διονύσιος Ραζή­Κότσικας 562 Παΰλος Σωτηριάδης 563 Δημήτριος Ε. Χέλμης 564 Ευάγγελος Άποκορίτης 565 Κωνσταντίνος Βαλσάμης 566 Μιχαήλ Βερονίκης 56Ì 'Αριστείδης Βιτσικουνάκης 568 ΙΙαναγιοηης Δεκάζος 569 Κώστας Δημητριάδης 570 ' Ιωάννης Ά ν τ . Κουλουτρος 571 Βάσσος Κριμπάς 572 'Οδυσσεύς Λάππας 573 Τάκης Παπασωτηρίου 574 Νικόλαος Α. Ρ. Ραγκαβή : 575 Μαρίνος Σιγάλας 576 Δημήτριος Γ . Σκοΐ'ζες 577 Δημήτριος Χέλμης 578 Γεώργιος Γ. 'Αβέρωφ 579 Κωνσταντίνος 'Αράπη; 580 Νικόλαος Άρκάδιος 581 Δημήτριος Ι. Γεωργα/ας 582 Κωνσταντίνος Γ. Καραπάνος

230

583 584 585 588 587 588 588 580 581 582 583 594 595 586 58T 588 583

600 601 602 603 604 605 606 607 608 608 610 611 612 613 614 615 616 617 618

Χρηστός Κ. Κοφίνης Θάνος Κριμπάς 'Απόστολος Μαχαιράς Νικηφόρος Μοσχόπουλος Νικόλαος Ροδόπουλος Γεώργιος Άλ. Σκουζές Ξενοφών Στελλάκης Κωνσταντίνος Φεγγάρης Χρήστος Σαδοτ^κας Κωνσταντίνος Ν. Γεωργακας Βασίλειος 'Αθηναίος Κοντογιάννης "Ιωάννης Κοντολέων Τζών Όρφανίδης 'Ιωάννης Πάσχος Δημήτριος Πετρίτης Ευάγγελος Ρούσσος 'Αργύρης Χατζηαργΰρης

Τρύφων Άνδριανάκος Δημήτριος Β. 'Αντωνόπουλος 'Ιωάννης Άποστολόπουλος Περικλής Ίακ. 'Αργυρόπουλος Διονύσιος Γιαννουλόπουλος Δημήτριος Γουδης Θεόδωρος Θεοδωρακέας Γεώργιος Ίατρίδης 'Ιωάννης Κακοΰρης Νίκος Κοντόπουλος Κωνσταντίνος Κοτσιανάς 'Αθανάσιος Κυριαζής Μιλτιάδης Μελισσινος Ευάγγελος Νικολόπουλος Σπυρίδων Νικολόπουλος Φιλοκτήτης Οΐκονομίδης Σπυρίδων Πέτας , Σταύρος Πλακίδης Γεράσιμος Σταθάτος

1936 » » » » » » » » » » » » » » » »

1937 » » ­» » » » » » » » » » » » » » » »

2 3 1

619 Ιΐαΰλος Τσέλιος 1937 620 ' Ιωάννης Ψιλιανος » 621 Βλαδήμιρος Λεβίδης » 622 Παναγιώτης Λυμπερόπουλος » 623 Γρηγόριος Ι. Παπαφλέσσας » 624 ' Ιωάννης Παπαφλέσσας » 625 Γεώργιος Πετρόπο\)λος » 626 Γεώργιος Σπυρίδωνος » 62Τ Περικλής Φωκάς »

232

ΑΝΤΕΠΙΣΤΕΛΛΟΝΤΑ ΜΕΛΗ

! 1

t t

! 1

! Î

f f t t 1

t Ι­

Ό Ό Ό

y>

»

» » »

• .,

»

» »

»

'Αρχιεπίσκοπος Σιναίου Πορφύριος Γ ' . Άρχίί Μητρ

επίσκοπος 'Αμερικής Άθηναγόρας οπολίτης

»

» » »

» » » »

Επίσκοπος

; πρ. Παραμυθίας ΆΟηναγόρας Θεσσαλιώτιδος 'Ιεζεκιήλ Χαλκίδος Γρηγόριος Κορινθίας Δαμασκηνός Ιερισσού και 'Αγίου "Ορους Σωκράτης Κοζάνης και Σερβίων Ίωκείμ Σάμου και 'Ικαρίας Ειρηναίος Λευκάδος και 'Ιθάκης Δημήτριος Καρυστίας Παντε?.εήμων Κυδωνιάς και Άποκορώνου Άγαθάγγελος Κορυτσάς Εύλόγιος

Πέτρος 'Αποστολίδης Γεώργιος Στρατήγης 'Ιωάννης Ν. Μεταξάς Ευγένιος Α. Καραβιάς Δημήτριος Ι. Κόλλας Νικόλαος Ν. Σαρίπολος Αρχιμανδρίτης ΆΟηναγόρας Καββάδας Δημήτριος Πασχάλης ".Αγγελος Γιαλλινάς Νικόλαος Γ. Καραβιάς Μιχαήλ Κέπετζης Γεώργιος Ρούσσος Γρηγόριος Τριανταφυλλίδης Νικόλαος Σοφού?ιης Λεωνίδας Δελακοβίας Σπυρίδων Κριεζότης

233

Théeodore Reinach Al. Charpentier Charles Strauss Henri Bidoux Vicomte Louis de Porto Seguro Marquis de Riencourt Sir (herald Talbot Knrique Baeza Roberto Loventhal Stanislao Prato Kugenio de Fuentes Hector Briones Luco Πλάτων Ε. Δρακούλης Νικόλαος Δ. Λάππας Ιωάννης Α. Καραβιάς Στίλπων Πιττακής Νικόλαος Μπόμπολας Σπυρίδων Ζαβιτσιανος 'Αντώνιος Κομοΰτος Μιχαήλ "Αναστασιάδης 'Αλέξανδρος Σκένδερ Νικόλαος Νικολαϊδης 'Ιωάννης Κουτσαλέξης Έρνεστος Παπαστάματίου (Πάπς) Νικόλαος Σ. Λιβαδας Γεώργιος Μουστάκης "Απόστολος Ε. Καραβιάς Παντελής Σαλταμπάσης Baron P. de Coubertin Hubert Pernot Marquis"" Ollivar Charles Mauras Raoul Riencourt GustâW Prezvchocki

234

Fr. Miiratti S. D. Stefanoses Hidonaca Tanaka Gousi Kihara Bmil Ludwig Albin Putzker Julio Fernandez Teofilo Antiguar Olivier de Nago Prof. Antonio Baldecci Κωνσταντίνος Καββασιάδης Νικόλαος Σπεράντσας Δημήτριος Δαμίρης Λεωνής Καλβοκερέσης Κωνσταντίνος Πρίγκος Νικόλαος Λελης Φίλιππος "Αργέντης Αιμίλιος Βρυζάκης Δημήτριος Σισιλιάνος Aldo Neppi Modona Astorre Lupattelli. H. Grégoire Yincenzo Berardis Κωνσταντίνος Σ . Πεταλάς Arturo Magnocavallo Γεώργιος Ζώρας Conte Carlalberto Grillenzoni Albert Sargysels David Archer 'Αναστάσιος Σκιαδαρέσης Don Dario Ovalle Castilo Max Krrazuriz Don Cesar Marmor Cuervo

235

Vincenzo Biagi Gaston Zananiri Σπυρίδων Κόλλας Πέτρος Μάνεσης Mahmoud About Fath Ματθαίος Μαυρογορδάτος Achille Sékally Χρήστος Εύαγγελάτος Σπυρίδων Μαξαράκης Σπυρίδων Μαρκέττης 'Αλέξανδρος Άφεντούλης Don Rafael Bracamonte Γεώργιος Σούρλας Λεωνίδας Χ. Ζώης Αντώνιος Φραγκοΰλης Kdwidge Lûdeke 'Ιωάννης Σοφιανόπουλος Oscer Garces Silva Ernesto Balibrea y Palain Bomte Vladimir d' Ormesson Αλέξανδρος Α. Ρ . Ραγκαβής Dr. Bruno Lavagnini Γεώργιος Στρατηγός Jacques de Lacretelle Selim Gerçek Abdurrahman Organ Salh Cimcoz Παναγιώτης Σπηλιώτης Σωτήριος Στρατήγης Ανδρέας Χόρβατ Καζιμιρ Μπούλσς Prof. Paolo Emilio Wvolini Δρ. Γεώργιος Κάρο

236

ΘΑΝΟΝΤΑ ΜΕΛΗ (1930-1937) Ή Α. Θ. Π. Οικουμενικός Πατριάρχης Φοηιος Β'. Ή Α. Θ. Μ. ό Πατριάρχης 'Ιεροσολύμων Δαμιανός Α'.

Έλίζα Σ. Δραγούμη Σοφία Ε. Σχλήμαν Τιμολεων Ηλιόπουλος Θεοφάνης Μπαλτής Λάμπρος Ένυάλης Γεώργιος Ίακωβίδης Ηλίας 'Αγγελόπουλος Δούκας Βακάλογλους Νικόλαος Σπηλιωτάκης Δημήτριος Παποΰλιας Παναγιώτης Ζίζηλας Τιμολεων Βισβίζης Παναγιώτης Δ. Καλογερόπουλος Σπύρος Τσαγκάρης Ιωάννης Γκιών Δημήτριος Σισίνης Θεόδωρος Λεπεσιώτης Νικίας Ι. Μάγνης Ιωάννης Γ. Γεννάδιος 'Ανδρέας Καλοκαιρινός Κωνσταντίνος £Ιερ. Βοΰλγαρις Παναγής Μαυροκέφαλος Σπυρίδων Μολφέσης Θεόφραστος Μεταξάς Luigi Valli Salomon Rainacli 'Αλκιβιάδης Νικολαΐδης Ερρίκος Ποτέν Herman Guldberg Εμμανουήλ Ροδοκανάκης Ό Μητροπολίτης Καβάλλας'Αγαθάγγελος

'Αλέξανδρος Ζαΐμης Χρήστος Λώλος Γεώργιος Βρονταμίτης Εμμανουήλ Καλομενόπουλος Victor Bérad Σόλων Βλαστός Θεόδωρος Φωτιάδης ΙΙαρμενίων Καρτάλτις Φίλιος Τζαννέτος Σΐμος Μενάρδος 'Ιωάννης Φουστάνυς Βασίλειος 'Αντωνόπουλος Tito Lisoni Γεώργιος Παρασκευόπουλος 'Αλφρέδος Στήβενς 'Ανδρέας Πλάτης Θεόδωρος Βελλιανίτης 'Ιάκωβος Ψάλτης "Ιωάννης Τσιριμώκος Κόμης P. Santarosa 'Ιάκωβος Δραγάτσης ; Μπάμπης "Αννινος Χρήατος Χατζή μ ιχάλης Yorgeh Reedtz Νασος Τζίνης 'Ανδρέας Ποργιάζης Σταμάτιος 'Εμπειρίκος Δημήτριος Στ. Δημητριάδη: Γεώργιος Βικέλας Louis Barthou

237

'Ιωσήφ Λιτζιέρης Κωνσταντίνος Κτένας Βασίλειος Νικολαΐδης Παναγιώτης Παπαδάκης Γεώργιος Φιλίνης Σπύρος Παπαφράγκος Κωνσταντίνος Ρακτιβάν 'Αθανάσιος Γκινόπουλος Ανδρέας Μ. 'Ανδρεάδης Δημοσθένης Σαμιωτάκης Γεώργιος Κ. Βοΰρος Κωνσταντίνος ΙΙολίτης Θωμάς Χρηστοζήσης 'Ανδρέας Μιαούλης Γεώργιος Ι. 'Αγγελόπουλος Κωνσταντίνος Γ. Παπαδόπουλος Κωνσταντίνος Σαμαράκης Σπύρος Λοβέρδος "Αγγελος Μεταξάς Σοφοκλής Ψιλιανος Βαρώνος Fabvier Παναγής Λιβιεράτος 'Αλέξιος Ρ. Ραγκαβής Σοφοκλής Καλουτσης

'Αριστομένης Προβελέγγιος Κθ)νσταντινος Δεμερτζής Παναγής Τσαλδάρης Νικόλαος Φουντοΰλης Don Pedro I t r iago Chacin Γεώργιος Τουρνάκης 'Ηράκλειος Άξελός Αριστείδης Μαμοΰρης f Ό Μητροπολίτης πρ. Καλαβρύ­

των και Αιγιαλείας ΤΙΜΟΘΕΟΣ

Κωνσταντίνος Ζαχαριάδης Ίουλιέττα Λαμπέρ (Mme Adam) Νικόλαος Κ. Κανελλόπουλος René Puaux Δημήτριος Ποσειδών Παναγιώτης Χρυσανθάκης Γεώργιος Λεοναρδόπουλος Γρηγόριος Φαληρέας Γεώργιος Ι. Στρατηγός Μιχαήλ Καλλιφρονάς Κωνσταντίνος Καλαμαράς Κωνσταντίνος Τζηρος Μιχαήλ Τερζάκης Georges Rondel

Σ η μ . Ή κίνησις των μελών περιλαμβάνει τάς μεταβολάς τάς επελθούσας μέχρι τής 3 1 ^ Ιουλίου 1937, καθ' ην ήρχισεν ή Ικτΰπωσις τής παρούσης Έπετηρίδος.