Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe J. ofSport Sciences 1997, (8), 2,4-25

TÜRKİYE VE AVRUPA ÜLKELERİNDE BEDEN EĞİTİMİ ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN BAZI YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARININ ÖĞRENCİ, ÖĞRETİM ELEMANI VE DERSLER BOYUTUYLA KARŞILAŞTIRILMASI Gıyasettin Demirhan, Caner Açıkada Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu

ÖZET

Bu çalışma iki temel üzerine şekillenmiştir. Birincisi, Türkiye de beden eğitimi

öğretmeni yetiştiren seçilmiş bazı kurumların öğrenci, öğretim üyesi ve toplam

öğretim elemanı sayısı ile öğretim üyesi ve toplam öğretim elemanı başına düşen

öğrenci sayısını saptamak; ikincisi, Türkiye'deki adı geçen kurumların öğretim

programlarında yer alan derslerin genel kültür, alan bilgisi ve öğretmenlik meslek

bilgisi (Birinci boyut) şeklindeki dağılımı ile Türkiye ve Avrupa'deki beden eğitimi

öğretmeni yetiştiren benzer seçilmiş kurum öğretim programlarında yer alan

derslerin beceri, pedagoji (eğitbilim), fen-sağlık ve hareket bilimleri, sosyal ve in­

san bilimleri ile bilimsel yöntem alanlarına (ikinci boyut) göre dağılımını sapta­

maktır. Çalışma, Türkiye ve Avrupa'dan seçilmiş 5'er kurumla sınırlıdır. Araştırma

bulguları ÖSYM, ilgili Kurumlar ve Avrupa Birliği için yapılan bir çalışma ile arşiv

araştırmalarından yararlanılarak toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde yüzde

ve frekanslar kullanılmıştır.

Araştırma verilerine göre, Türkiye genelinde beden eğitimi öğretmeni yetişti­

ren kurumlarda öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı 132.29, toplam öğre­

tim elemanı başına düşen öğrenci sayısı ise 23.83'tür. Seçilmiş kurumlar incelen­

diğinde ise öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı en yüksek 132 kişi ile OD­

TÜ, en düşük 29.17 kişi ile Hacettepe Üniversitesindedir. Toplam öğretim elema­

nı temelinde konuya yaklaşıldığında ise en yüksek sayı 33.09 ile Celal Bay ar Üni-

4

Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

versitesl, en düşük sayı ise 6.48 kişi ile Hacettepe Üniversitesi'ndedir. Avrupa'nın seçilmiş kurumlarında

ise bu oran sırası ile 58.36 ve 37.14 ile Essen en yüksek, 6.53 ve 2.32 kişi ile Swiss Institute'de en dü­

şüktür.

Derslerin dağılımında ise genel kültür dersleri %26.7 ile ODTÜ, alan bilgisi %64.83 ile Hacettepe Üni­

versitesi, öğretmenlik meslek bilgisi ise %27.12 ile Hacettepe Üniversitesi'nde en yüksek düzeydedir,

ikinci boyutta ise beceri dersleri Türkiye'de %33 lük bir oranla Celal Bay ar Üniversitesi, Avrupa ülkelerin­

de %50 İle Essen Üniversitesi, pedagoji dersleri Türkiye'de %32.63 ile Hacettepe Üniversitesi, Avrupa'da

%32.5 ile Jyvaskyla Üniversitesi; Fen-sağlık ve hareket bilimlerinde Türkiye'de %29.44 ile Mersin Üniver­

sitesi, Avrupa'da %33.5 ile Lisbon Üniversitesi; Sosyal ve insan bilimlerinde Türkiye'de en yüksek oran

%28.3 ile Mersin, Avrupa'da ise %26.3 ile Lisbon Üniversitesinde yer almaktadır. Bilimsel çalışmayı te­

mele alan derslerin dağılımı ise Türkiye'de %5.6 'tık oran ile Mersin Üniversitesi programında en fazla yer

alırken, Avrupa'da bu oran %8.9 ile Jyvaskyla Üniversitesinde yer almaktadır.

Sonuçta, genel anlamda programlar incelendiğinde değişik konularda kurumlar arasında önemli de­

recede farklılıklar olduğu söylenebilir.

Anahtar kelimeler: Beden eğitimi ve spor, öğretmen yetiştirme

COMPARISON OF NUMBER OF STUDENTS, TEACHING MEMBERS AND

CURRICULUM PROGRAMMES IN PHYSICAL EDUCATION TEACHER

TRAINING IN TURKEY AND SOME EUROPEN COUNTRIES

ABSTRACT

This study was based on two topics. The first one was to examine the number of students, the teac­

hing staff and teaching members, the ratio of teaching member and staff and student number of some of

the physical education teaching training higher education institutions. The second topic was first to exa­

mine the distribution of the general culture, field knowledge, teaching knowledge areas of this institutions'

curriculum programmes, and second to study the curriculum content distribution of these Turkish institu­

tes together with some of the European teacher training higher education institutions in skill learning, pe­

dagogy, science and health, movement studies, social and human sciences areas. This study was limi­

ted to five Turkish and five European institutions. The study was also limited to the information that was

obtained from Student Selection and Placement Centre (ÖSYM), from the institutions in question, from a

study that was carried out for the European Community, and from the related archives. In the verification

of the information data percentage (%) and frequencies were used.

According to the figures obtained from the Turkish institutions, in the overall physical education col­

leges the number of students for per teaching member was 132.29, and for per teaching staff was 23.83.

When these figures were considered for the five colleges that have been examined in this study, the hig­

hest number of students per teaching member ratio was existed in the Middle East Technical University

(ODTÜ), and the lowest was at Hacettepe University with 29.17 students. When the figures were exami­

ned for the teaching staff, the highest number was obtained from Celal Bay ar University with 33.09 stu-

5

Demirhan, Açıkada

dents, and the lowest was at Hacettepe University with 6.48 students. When the European colleges we­

re examined Essen University showed the higest figures with 5 8. 3 6 and 3 7.14, and Swiss Institute sho­

wed the lowest figures with 6.53 and 2.32 students respectively.

When the distribution of the contents of the curriculum programmes were examined it was noticed

that in general culture area with 26.7 % was ODTÜ, in field knowledge with 65.83% was Hacettepe Uni­

versity and in teaching knowledge with 27.12% was Hacettepe University had the highest distributions.

In the second topic when the curriculum programmes were examined with 33% was Celal bayar Univer­

sity in Turkey, and with 50% was Essen University in Europe had the highest skill learning ratios. In pe­

dagogy with 32.63 % was Hacettepe University in Turkey and with 32.5% was Jyvaskyla University in Eu­

rope; in science-health and movement sciences with 29.44% was Mersin University in Turkey, and with

33.5% was Lisbon University in Europe; and in social and human sciences with 28.3% was Mersin Uni­

versity, and with 26.3 % was Lisbon University showed the highest distributions respectively When the

scientific work related subjects' distribution in the curriculum programmes were examined with 5.6% was

Mersin University in Turkey, and with 8.9 % was Jyvaskyla University in Europe showed the highest dist­

ributions.

In conclusion, when the curriculum programmes examined in general there seems to be some dis­

tinct differences In different areas in curriculum contents within the different institutions of the some co­

untry and of the different countries.

Key Words: Physical education and sport, teacher education, curriculum programmes

G İ R İ Ş Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve planlı ş e k i l d e istendik değişme

yaratma sü rec id i r . Davranış değişikliği her ne kadar bireyde g e r ç e k l e ş i y o r s a da bu değişikli­ğin oluşmasında rehberliğe gereksinim vardır. Öğrencilerin ilgi ve gereksinimlerinden yola çı­karak rehberlik yapacak k iş i ise öğretmendir. Beden eğitimi ve sporun, eğitimdeki g e l i ş m e l e ­re paralel olarak bireyin b i l i şse l , d u y u ş s a l , sosyal ve psikomotor ( d e v i n i ş s e l ) g e l i ş i m i n e katkı amacına y ö n e l i k olarak ele alınmaya başlaması ( G ö k b e n 1988), eğitimin r o l ü y l e birlikte öğret­menin r o l ü n ü de ö n plana çıkarmıştır. Bu nedenle beden eğitimi öğretmeni y e t i ş t i r m e prog­ramlarının kalitesi ve s ü r e k l i g e l i ş t i r i l m e s i her zaman g ü n d e m d e olması gereken bir konu olduğundan, g e ç m i ş d ö n e m l e r d e k i birikim geleceğe ışık tutabilir.

Antik Yunan'da altın çağını y a ş a y a n beden eğitimi spor etkinliklerinin orta çağdaki dura­ğanlıktan sonra, Avrupa'da b a ş l a y a n R ö n e s a n s ve Reform hareketleriyle birlikte kitleler tara­fından daha fazla benimsendiği ve okullarda da yapılmaya başlandığı s ö y l e n e b i l i r (Dalen, Mitchell ve Bennet, 1976). Ancak çağdaş anlamında Beden Eğitimi Öğretmeni y e t i ş t i r m e ç a ­lışmaları Avrupa ve A.B.D.' de I8.yüzyılda başlamıştır (Friedman, 1983). 1950'Ii yıllara gelindi­ğinde ise D ü n y a ' d a farklı ekollerin yer aldığı g ö r ü l m e k t e d i r . Bunların başında Sovyetler Birliği, ingiltere, Kanada, A.B.D., Doğu Almanya, Batı Almanya ve i s v e ç gelmektedir. Ç i n ' d e meyda-

6

Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

na gelen rejim değişikliği de bu farklılıkların diğer boyutunu oluşturmaktadır (Wade, 1969; Glassford ve Clupner, 1973; Sturzebecker, 1973). T ü r k i y e ' d e ise 20.yüzyılın başlarında geli­ş e n ç a b a l a r l a Ç a p a Kız Öğretmen Okulunda 1926 yılında ilk kurs açılmış, 1930 yılına kadar devam eden bu kurstan 148 erkek, 63 bayan mezun o l m u ş t u r (Bilge 1989). Bu ç a b a l a r 1932 yılında Gazi Muallim Mektebi ve Terbiye E n s t i t ü s ü Beden Terbiyesi ş u b e s i n i n açılmasıyla de­vam e t m i ş , 1967-68 öğretim yılında istanbul'da A t a t ü r k Eğitim E n s t i t ü s ü ' n e bağlı olarak Be­den Eğitimi B ö l ü m ü açılmıştır. 1974-75 öğretim yılında izmir, 1978 yılında ise Diyarbakır'da be­den eğitimi öğretmeni y e t i ş t i r e n b ö l ü m l e r açılmıştır. Ayrıca, 1974,1975 ve 1976 yıllarında sıra­sı ile Ankara, istanbul ve Manisa'da "Spor Adamı" y e t i ş t i r m e k amacıyla G e n ç l i k ve Spor Aka­demileri k u r u l m u ş t u r . 1978-1982 yılları arasında ise Ens t i t ü l e r Y ü k s e k Öğretmen Okulları'nın b ö l ü m ü n e d ö n ü ş m ü ş t ü r . Ayrıca, 1976 yılında Ege Ü n i v e r s i t e s i Beden Eğitimi ve Spor Y ü k s e ­kokulu, 1979 yılında da Ortadoğu Teknik Ü n i v e r s i t e s i n d e beden eğitimi ve sporun yaygınlaş­tırılması ve y ü k s e k lisans eğitimi vermek amacı ile Beden Eğitimi-Spor ve Rekreasyon B ö l ü ­m ü açılmıştır (GSGM, 1975; Bilge, 1988).

T ü r k i y e ' d e k i siyasal g e l i ş m e l e r e paralel olarak 1982 yılında yükseköğretimde de ö n e m l i yapısal değişikliğe g id i lm iş t i r . Bu arada Yükseköğretim Kurulu Yasası çıkarılmış ve yükseköğ­retim kurumları tek çatı altında toplanarak Ü n i v e r s i t e l e r e bağlanmıştır. Buradan hareketle be­den eğitimi ve sporla ilgili yükseköğretim kurumları da Ü n i v e r s i t e l e r i n Eğitim F a k ü l t e l e r i n e bağlanmış ve b ö l ü m olarak öğretim vermeye başlamışlardır. Y Ö K yasasıyla birlikte Eğitim Fa­k ü l t e l e r i n e bağlı Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m l e r i ' n i n sayısı 1982 yılında 4 civarındadır. Sayı­nın d ü ş m e s i n i n nedeni Y Ö K yasası ile birlikte akademiler ile b ö l ü m l e r i n b i r l eş t i r i lmes id i r .

1992 yılına gelindiğinde kurum sayısının 14'e çıktığı ( Ö S Y M , 1992) g ö r ü l m e k t e d i r . Bu s ü ­r e ç t e k i g e l i ş m e l e r 1992 yılında yeni bir yapı değişikliğini ge t i rm iş t i r . Bu yapı değişikliği ile Be­den Eğitimi ve Spor Y ü k s e k o k u l u , Spor Bilimleri ve Teknolojisi Y ü k s e k o k u l u adlarının yanında Eğitim F a k ü l t e l e r i ile Fen-Edebiyat F a k ü l t e l e r i ' n e bağlı Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m l e r i ş e k ­linde 4 yıl sü re l i 3 farklı isim karşımıza çıkmaktadır. Yüksekokulların bir kısmında, Beden Eği­timi Öğretmenliği, Spor Y ö n e t i m i ve A n t r e n ö r l ü k B ö l ü m l e r i bulunmasına karşın bir kısmında b ö l ü m l e ş m e yer almamaktadır. 1997 yılına gelindiğinde T ü r k i y e ' de bu ç e r ç e v e d e eğitim ve­ren 43 yükseköğretim kurumunun varolduğu g ö r ü l m e k t e d i r ( Ö S Y M , 1997a). Bunlardan 22 ta­nesi y ü k s e k o k u l , 21 tanesi ise Eğitim F a k ü l t e s i ve Fen-Edebiyat F a k ü l t e l e r i n e bağlı Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü ' d ü r . Bu y ü k s e k o k u l ve b ö l ü m l e r d e n mezun olanlar bireyin b i l i şse l , du-y u ş s a l , sosyal, fiziksel ve psikomotor ( d e v i n i ş s e l ) g e l i ş i m i n e katkıda bulunmak amacıyla be­den eğitimi öğretmeni olmaktadırlar.

Okul spor eğitimi (Beden Eğitimi), okul ö n c e s i çağdan okul kariyerinin bitimine kadar ki d ö ­nemde insanın fiziksel g e l i ş i m i n e eğitimsel yaklaşımdır (Ursprung, Freitag ve Schilling, 1995, s.15). G ü n ü m ü z d e beden eğitiminin amacı, sadece bedenin eğitimi değil, zihin ve v ü c u t geli­ş i m i n e birlikte katkıda bulunmaktır. D u y u ş s a l ve sosyal y ö n ise yadsınmamaktadır (Mosston ve Ashworth, 1986; Nichols, 1992; Harrison ve Blakemore, 1992). Beden eğitimi öğretmenin

7

Demirhan, Açtkada

bireyin bu b ü t ü n s e l g e l i ş i m i n e katkıda bulunabilmesi iç in psikomotor beceriler, pedagoji, bilim­sel y ö n t e m , fen-sağlık hareket bilimleri ve sosyal-insan bilimleri konusunda bilgi, beceri ve tu­tuma sahip olması gerekir. Bu alanlarda yer alan derslerin öğretmene kazandırdığı nitelikler; esnek davranma, ö r g ü t l ü davranış g ö s t e r m e , eş i t davranma, d ü r ü s t , saygılı-itibarlı, kararlı, d ü z g ü n mizaçlı, diplomatik ve disiplinli, sevimli, yardımsever, istekli, t e ş v i k eden, algılayan, sı­cak, canlı, olumlu, sabırlı, şe f ka t l i , n e ş e l i , anlayışlı, duygulu, d ü r ü s t , nazik, samimi, dikkatli, açık fikirli, değişik-farklı ve yeni fikirlere açık, tümevarım kullanan, g ö r s e l yardım sunan, katı­lımcı, bireysel, etkileyici, anne-baba r o l ü n d e , tartışma yapan, destek sunan, g e n ç ve h o ş g ö ­r ü n e n , iyi giyimli, mutlu, sevimli ve ç e k i c i olma, ş e k l i n d e ö z e t l e n m e k t e d i r (Laminack ve Long,1985, Akt. Harrison ve Blakemore, 1992 s.54 ). D ü n y a ' d a ve T ü r k i y e ' d e g e ç m i ş t e n g ü ­n ü m ü z e öğretmenlerin bu nitelikleri kazanabilmeleri iç in kurslar ve okullar açılmıştır. G ü n ü ­m ü z d e ise beden eğitimi öğretmeni y e t i ş t i r e n yükseköğretim kurumlarının s ü r e s i 3 ile 5 yıl ara­sında değişmektedir (Ursprung, Freitag ve Schilling, 1995; Kitapçı, 1997).

Beden eğitimi öğretmenin y e t i ş t i r i l m e s i n d e öğretmen niteliklerinin belirlenmesi, program, a r a ç - g e r e ç ve hacimler ile personel temel öğeler olarak karşımıza çıkmaktadır. Belirlenen ni­teliklerin kazandırılmasında a r a ç - g e r e ç ve hacimlerin oluşturulması bir bakıma iş in ekonomik boyutudur. Gerekli nitelikleri kazandırıcı programın hazırlanması ve y ü r ü t ü l m e s i ise nitelikli personel ile m ü m k ü n olabilir. G ü n ü m ü z d e akademik personelin, sayısı yanında y ü k s e k lisans ve doktora yapmış ve daha üs t akademik ü n v a n a sahip olması niteliğin y ü k s e k g ö r ü l m e s i n d e ö l çü t olarak g ö r ü l m e k t e d i r . Buradan hareketle, ü s t ü n niteliklere sahip personelin hedeflere u l a ş m a d a daha etkin olacağı söy leneb i l i r . Hedeflere u l a ş m a ise ancak gerekli içeriğin o l u ş t u ­rulması ile m ü m k ü n kılınabilir. Bu nedenle okul programlarının g e l i ş t i r i l m e s i n d e öğretim alan­ları ve dersler ö n e m taşımaktadır. Beden eğitimi öğretmeninin y e t i ş t i r i l m e s i i ç in ge l i ş t i r i l en programlar incelendiğinde temelde psikomotor ( d e v i n i ş s e l ) beceriler, pedagoji (eğitbilim), fen-hareket ve sağlık bilimleri, sosyal ve insan bilimleri ve bilimsel y ö n t e m ş e k l i n d e bir sınıflama­nın varlığı dikkat ç e k m e k t e d i r (Ursprung, Freitag ve Schilling 1995, s. 1522). T ü r k i y e ' d e ise sı­nıflamanın; genel kül tür , alan bilgisi-kuramsal ve uygulamalı ve öğretmenlik meslek bilgisi ş e k ­linde yapıldığı g ö r ü l m e k t e d i r (MEB, 1997; K ü ç ü k a h m e t , 1997). Bu sınıflamaların her birinde ise b i r ç o k ders yer almaktadır. Beden eğitimi ve sporun ç o k l u alanlarla i l işk is i de dikkate alın­dığında b ö y l e bir sınıflamanın gerekliliği daha da ö n e m taşımaktadır. Programda yer alan derslerin ağırlığı T ü r k i y e ' d e ve bazı yabancı ü l k e l e r d e kredi ile ele alınmasına karşın burada belirleyici olması gereken ders saatidir. Ç ü n k ü , davranışların kazandırılmasında ö n e m l i olan harcanan zamandır. Buradan hareketle, çalışmanın amacı, T ü r k i y e ' d e beden eğitimi öğretme­ni y e t i ş t i r e n yükseköğretim kurumlarının programlarında yer alan derslerin alanlara dağılımı ile öğretim elemanı ve öğrenci sayısının Avrupa'daki benzer bazı kurumlarla karşılaştırmaktadır.

Y Ö N T E M Betimsel nitelikte yapılan çalışmanın verileri; Ö S Y M (1997 a-b-c), ilgili kurumlar ve Avru-

8

Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

pa Birliği iç in yapılan bir çalışma ile a r ş i v araştırmalarından yararlanılarak toplanmıştır. Perso­nel karşılaştırmasında T ü r k i y e iç in p ro fesö r , d o ç e n t , yardımcı d o ç e n t , araştırma gö rev l i s i , öğ­retim g ö r e v l i s i , okutman ve uzman; Avrupa ü lke le r i karşılaştırması i ç in , benzer olanlar T ü r k i ­ye gibi, benzer olmayanlar ise, p ro fesö r , öğretim gö rev l i s i (Lecturer; Bazı ü l k e l e r d e d o ç e n t ve yardımcı d o ç e n t e karşılık gelmekte ve sınıflama, senior lecturer ve lecturer olarak g e ç m e k t e ­dir), araştırma g ö r e v l i s i ve diğerleri şek l i nded i r . Karşılaştırmanın tutarlılığı açısından oranlama­larda öğretim ü y e s i ve diğerleri ş e k l i n d e iki boyut dikkate alınmıştır. Avrupa ü l k e l e r i n d e k i ku­rumlarda yer alan "lecturer" öğretim ü y e s i sınıflamasında ele alınmıştır. Öğrenci karşılaştırma­sı ise lisans d ü z e y i ile sınırlıdır. Alanlara g ö r e derslerin karşılaştırması T ü r k i y e iç in iki boyutta yapılmıştır. Birinci boyutta; alan bilgisi, genel kü l tü r ve öğretmenlik meslek bilgisi, ikinci boyut­ta; beceri, bilim, fen-sağlık-hareket bilimleri, sosyal ve insan bilimleri ve pedagoji yer almak­tadır. Avrupa ile karşılaştırma ise sadece ikinci boyutta ele alınmıştır. O D T Ü , Janus Pannoni-us ve Jyvaskyla ü n i v e r s i t e l e r i n d e adı g e ç e n sınıflama dışında da dersler varolduğundan "Di­ğer" satırı yer almaktadır. Araştırmada kurum programlarında bulunan dersler aşağıdaki gibi sınıflanmıştır (Ursprung, Freitag ve Schilling 1995; MEB, 1997):

Birinci Boyut:

Genel Kü l tü r : A t a t ü r k ilkeleri, T ü r k Dili, Yabancı Dil, Bilgisayar, Araştırma Teknikleri, ista­tistik, Fizik, Kimya, Psikoloji, Antropoloji gibi fen-sosyal bilimler dersleri. Alan Bilgisi (Kuram­sal): i ş l e v s e l Anatomi, Spor Fizyolojisi, Beceri Öğrenimi, Spor Tarihi, Spor Psikolojisi gibi ders­ler. Alan Bilgisi (Uygulamalı): Atletizm, Futbol, Cimnastik, Basketbol, Y ü z m e , Voleybol gibi be­ceri dersleri.

Öğretmenlik Meslek Bilgisi: Eğitim Bilimine G i r i ş , Eğitim Sosyolojisi, Ö l ç m e ve Değerlen­dirme, Genel Öğretim Y ö n t e m l e r i gibi dersler.

İ k inc i Boyut: Motor ( D e v i n i ş s e l ) Beceri Dersleri: K o ş m a , fırlatma, atma gibi temel hareket becerisi i çe ­

ren dersler, bireysel ve takım sporları, su sporları, doğa sporları, dans ve ritmik etkinlikler ve egzersiz i ç e r e n dersler. Pedagoji (Eğitbilim): Öğretim planı hazırlama, uygulama ve değerlen­dirme, öğrenme ç e v r e s i ile ortamını d ü z e n l e m e ve y ö n e t m e , ölçme-değerlendirme ve ö z e l eğitime i l işk in dersler. Fen/Hareket ve Sağlık Bilimleri: Fizik, kimya, biyoloji, anatomi, beslen­me, masaj, antrenman bilimi, beceri öğrenimi gibi dersler. Sosyal ve insan Bilimleri: Sosyolo­ji, tarih, felsefe, psikoloji gibi dersler. Bilimsel Y ö n t e m : istatistik, bilimsel araştırma y ö n t e m l e ­ri gibi dersler. Diğer Dersler: Genel kü l t ü re y ö n e l i k dersler.

Ders saatlerinin hesaplanmasında, yabancı ü l ke ö r n e k l e r i iç in kendi toplam verileri, T ü r k i ­ye iç in ise 14 haftalık s ü r e ö l çü t alınmıştır. Araştırma, T ü r k i y e ve Avrupa'dan 5'er kurumla sı­nırlıdır. Avrupa ü l k e l e r i n d e n kurum s e ç e r k e n , T ü r k i y e ile benzer olması açısından 4 yıllık s ü r e ­si olması (Jyvaskyla har iç ) ö n c e l i k l e dikkate alınmıştır. Avrupa ve T ü r k i y e ' d e k i kurumlar iç in or­tak alman ö l çü t ise en az 10 öğretim elemanının varlığı 5 yıllık k u r u l u ş g e ç m i ş i n e sahip olma­sıdır. Bu ç e r ç e v e d e , sayı ağırlılığı dikkate alınarak T ü r k i y e ' d e n 3 y ü k s e k o k u l ve 2 b ö l ü m , ilgili

9

Demirhan, Açıkada

nitelikleri taşıyan kurumlar i ç e r i s i n d e n rastgele seç i lm iş t i r . Avrupa ü l k e l e r i n d e n s e ç i l e n kurum­larda da aynı yol i z lenmiş t i r . Çalışma kapsamına T ü r k i y e ' d e n Hacettepe Ü n i v e r s i t e s i Spor Bi­limleri ve Teknolojisi Y ü k s e k o k u l u , Gazi Ü n i v e r s i t e s i Beden Eğitimi ve Spor Y ü k s e k o k u l u , Ce­lal Bayar Ü n i v e r s i t e s i Beden Eğitimi ve Spor Y ü k s e k Okulu, Ortadoğu Teknik Ü n i v e r s i t e s i Be­den Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü ile Mersin Ü n i v e r s i t e s i Fen-Edebiyat F a k ü l t e s i Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü ' d ü r . Avrupa'dan s e ç i l e n kurumlar ise, Technical University of Lisbon (Portekiz), Faculty of Human Kinetics, Janus Pannonius University (Macaristan), Swiss Federal Institu­te of Technology ( i s v i ç r e ) , Faculty of Physical Education, Department of Physical Education, University of Jyvaskyla (Finlandiya) ve Department of Physical Education, University of Es­sen (Almanya)'dır.

BULGULAR A. Ö Ğ R E N C İ VE Ö Ğ R E T İ M ELEMANI S A Y İ S İ T ü r k i y e ' d e k i beden eğitimi öğretmeni y e t i ş t i r e n y ü k s e k o k u l ve b ö l ü m l e r i n öze l l i k l e 1992 yı­

lından bu yana hızla artış g ö s t e r m e s i doğal olarak öğrenci ve öğretim elemanı sayısında da ö n e m l i artışlara neden o l m u ş t u r , ilgili yükseköğretim kurumlarında yer alan öğrenci (Lisans) ve öğretim elemanı sayılan ç i z e l g e 1'de yer almaktadır.

Ç i z e l g e 1 Beden Eğitimi Öğretmeni y e t i ş t i r e n yükseköğretim kurumlarındaki öğrenci ve öğretim ele­

manı sayısı

Unvan N % Ö ğ r e t i m Ü / Ö ğ r e n c i Öğrenci 14023 100.0

P r o f e s ö r 11 2.01 D o ç e n t 24 4.42 132.29 k iş i Yrd. D o ç . 71 13.07 Öğrt. Gör . 214 39.42 Uzman 24 4.42 Okutman 82 15.1 Ar. Gör . 117 21.56 Ö ğ r t . E i y Ö ğ r e n c i Toplam 543 100 25.83 k iş i

Ç i z e l g e 1'e g ö r e beden eğitimi öğretmeni ye t i ş t i r en yükseköğretim kurumlarında toplam 14023 öğrencinin öğrenim gördüğü g ö r ü l m e k t e d i r , ilgili kurumlarda 11 p ro fesö r , 24 d o ç e n t , 71 yardımcı d o ç e n t olmak ü z e r e toplam 106 öğretim ü y e s i , 214 öğretim g ö r e v l i s i , 24 uzman, 82 okutman ve 117 araştırma g ö r e v l i s i olmak ü z e r e toplam 543 öğretim elemanının g ö r e v yaptı-

10

Beden Eğitimi öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

ğı s ö y l e n e b i l i r ( Ö S Y M 1997). G ö r e v yapan toplam öğretim elemanlarının sadece % 19. 52' si öğretim üyes id i r . Öğretim ü y e s i başına d ü ş e n öğrenci sayısı 132.29'dur. G ö r e v yapan b ü t ü n öğretim elemanları başına d ü ş e n öğrenci sayısı ise 25 .83 ' t ü r .

T ü r k i y e ' d e s e ç i l m i ş yükseköğretim kurumlarında g ö r e v yapan öğretim elemanlarının sayı­

sı ve oranı ç i z e l g e 2'de yer almaktadır.

Ç i z e l g e 2: T ü r k i y e ' d e s e ç i l m i ş yükseköğretim kurumlarında g ö r e v yapan öğretim elemanlarının sayısı ve oranı

K u r u m / Ö . E Prof. D o ç . Yrd . D o ç . Ar .Gör . D i ğ e r (Uz.Ok., Ö ğ . G ö r . ) Top.

N % N % N % N % N % N

Hacettepe - 3 11.1 3 11.1 17 62.97 4 14.83 27

Gazi 1 2 8 16 17 34 11 22 13 26 50

Celal Bayar - 4 1 1.76 8 23.53 3 8.82 17 50 34

O D T Ü - 1 8.33 1 8.33 8 66.67 2 16.67 12

Mersin - 1 6.66 3 20 1 6.66 10 66.68 15

Ç i z e l g e 2'ye g ö r e ; s e ç i l m i ş öğretim kurumlarında öğretim ü y e s i oranı en fazla Gazi Ü n i ­versitesinde (26 k iş i , %52), en d ü ş ü k O D T Ü (2 k iş i , % 16.66)'dedir. Hacettepe Ü n i v e r s i t e ' s i n -de ise diğer öğretim elemanları %77.8 ile en y ü k s e k , Gazi Ü n i v e r s i t e s i ' n d e en d ü ş ü k oranda­dır (%48). Avrupa'da s e ç i l m i ş bazı yükseköğretim kurumlarında g ö r e v yapan öğretim eleman­larının sayı ve oranı ç i z e l g e 3'te gös te r i lm iş t i r .

Ç i z e l g e 3: Avrupa'da s e ç i l m i ş yükseköğretim kurumlarında g ö r e v yapan öğretim eleman­larının sayı ve oranı

K u r u m / Ö . E Prof. D o ç . Yrd. D o ç . Ar. Gör . D i ğ e r Top.

N % N % N % N % N % N % Lisbon 6 4.9 14 11.49 15 12.4 80 65.6 7 5.7 122 100.0

Janus 4 10 20 50 - - - - 16 40 40 100.0

Swiss 1 0.01 54 34.8 - - 98 63.2 2 0.013 155 100.0

Jyvaskyla 4 18 12 54.5 - - 3 13.6 3 13.6 22 100.0

Essen 5 22.7 9 40.9 - - 8 36.36 - - 22 100.0

Ç i z e l g e 3'e g ö r e ; s e ç i l m i ş öğretim kurumlarında öğretim ü y e s i oranı en fazla Jyvaskyla Ü n i v e r s i t e s i n d e (16 k iş i , %72. 5), en d ü ş ü k Lisbon (20 k iş i , %28.79)'dedir. Lisbon Ü n i v e r s i -te'sinde ise diğer öğretim elemanları %71.3 ile en y ü k s e k , Jyvaskyla Ü n i v e r s i t e s i ' n d e en d ü ­ş ü k orandadır (%27.2).

11

Demirhaıı, Açıkçıda

T ü r k i y e ve Avrupa'da s e ç i l m i ş yükseköğretim kurumlarında öğretim elemanı/öğrenci ora­nı ç i z e l g e 4'te yer almaktadır.

Ç i z e l g e 4: T ü r k i y e ve Avrupa'da s e ç i l m i ş yükseköğretim kurumlarında öğretim elemanı/öğrenci oranı

Kurum/Oran Ö ğ r e n c i Ö ğ r e t i m

Ü y e s i

D i ğ e r Top Ö ğ r t . Ü y 7

Ö ğ r .

Ö ğ t . E l .

Ö ğ r .

Hacettepe 175 6 21 27 29.17 6.48

Gazi 1129 26 24 50 43.42 22.58

Celal Bayar 1125 12 22 34 93.75 33.09

O D T Ü 264 2 11 13 132 20.3

Mersin 206 4 11 15 51.5 13.73

Ç i z e l g e 4'e g ö r e ; Gazi ve Celal Bayar Ü n i v e r s i t e l e r i n d e diğerlerine g ö r e o l d u k ç a fazla öğ­renci bulunmaktadır. Buradan hareketle, öğretim üyes i başına d ü ş e n en fazla öğrenci O D T Ü (132 k iş i ) , en az öğrenci Hacettepe Ü n i v e r s i t e s i ' n d e d i r (29.17).Toplam öğretim elemanı başı­na d ü ş e n öğrenci sayısı ise en y ü k s e k oranda Celal Bayar (33.09), en d ü ş ü k oranda Hacet­tepe Ü n i v e r s i t e s i ' n d e d i r (6.48).

Avrupa'da s e ç i l m i ş yükseköğretim kurumlarında öğretim elemanı/öğrenci oranı ç i z e l g e 5'te s u n u l m u ş t u r .

Ç i z e l g e 5: Avrupa'da s e ç i l m i ş yükseköğretim kurumlarında öğretim elemanı/öğrenci oranı

Kurum/Oran Ö ğ r e n c i Ö ğ r e t i m D i ğ e r Top Ö ğ r t . ÜyJ Ö ğ t . E l .

Ü y e s i Ö ğ r . Ö ğ r .

Lisbon 1141 35 87 122 32.6 9.35

Janus 358 24 16 40 14.92 8.95

Swiss 359 55 100 155 6.53 2.32

Jyvaskyla 426 16 6 22 26.63 19.36

Essen 817 14 8 22 58.36 37.14

Ç i z e l g e 5'e g ö r e ; Lisbon Ü n i v e r s i t e s i ' n d e diğerlerine g ö r e o l d u k ç a fazla öğrenci bulun­maktadır. Buradan hareketle, öğretim ü y e s i başına d ü ş e n en fazla öğrenci Essen (58.36 k iş i ) , en az öğrenci Swiss Institute'dedir (6.53 k iş i ) . Toplam öğretim elemanı başına d ü ş e n öğrenci sayısı ise en y ü k s e k oranda Essen (37.14), en d ü ş ü k oranda Swiss Institute'dedir (2.32).

12

Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

B. D E R S L E R İ N D A Ğ I L I M I ( B İ R İ N C İ BOYUT) Beden Eğitimi Öğretmeni ye t i ş t i r en yükseköğretim kurumlarının programlarında yer alan

derslerin birinci boyuta g ö r e yıllara dağılımı ç i z e l g e 6, 7, 8, 9 ve 10'da yer almaktadır.

Ç i z e l g e 6: H . Ü . Spor Blimleri ve Teknolojisi YO.

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam Genel Kü l t ü r Saat 168 168 56 - 392

% 5.08 5.08 1.69 0.0 11.86 Kuramsal Saat 252 336 210 462 1260 Alan Bilgisi % 7.63 10.17 6.36 13.98 38.14 Uyg.Alan Saat 420 336 126 - 882

Bilgisi % 12.71 10.17 3.81 0.0 26.69 Öğretmenlik Saat 84 112 532 140 896 Meslek Bil. % 2.54 3.39 16.1 4.23 27.12

Toplam Saat 924 952 924 602 3304 % 27.97 28.81 27.97 18.22 100.0

Ç i z e l g e 6'ya g ö r e , H . Ü . Spor Bilimleri ve Teknolojisi YO. programında ders ağırlıkları ince­lendiğinde, genel kü l t ü r (392, % 11.86) kuramsal alan bilgisi (1269, %3 8. 14), uygulamalı alan bilgisi (882, % 26.69) ve öğretmenlik meslek bilgisinin (896, % 27.12) ş e k l i n d e dağıldığı g ö ­r ü l m e k t e d i r . Derslerin dağılımı ilk üç yılda yaklaşık aynı oranda, d ö r d ü n c ü sınıfta ise daha az olduğu söy leneb i l i r .

Ç i z e l g e 7: Celal Bayar Ü n i v e r s i t e s i Beden Eğitimi ve Spor YO.

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam

Genel K ü l t ü r Saat 224 112 112 448

% 8.0 4.0 0.0 4.0 16.0

Kuramsal Saat 126 168 252 154 700

Alan Bilgisi % 4.5 6.0 9.0 5.5 25.0

Uyg.Alan Saat 308 280 140 168 896

Bilgisi % 11.0 10.0 5.0 6.0 32.0

Öğretmenlik Saat 84 70 350 252 756

Meslek Bil. % 3.0 2.0 12.5 9.0 27.0

Toplam Saat 742 630 742 686 2800

% 26.5 22.5 26.5 24.5 100.0

13

Demirinin, Açıkçıda

Ç i z e l g e 7'ye g ö r e , C.B. Beden Eğitimi ve Spor YO. programında ders ağırlıkları incelendi­ğinde, genel kü l tü r (448, %16), kuramsal alan bilgisi (700, %25), uygulamalı alan bilgisi (896, %32) ve öğretmenlik meslek bilgisinin (756, %27) ş e k l i n d e dağıldığı g ö r ü l m e k t e d i r . Derslerin dö r t yıla dağılımı ise yaklaşık aynı orandadır.

Ç i z e l g e 8: Gazi Ü n i v e r s i t e s i Beden Eğitimi ve Spor YO.

A l a n l a r /Dönem 1 2 3 4 Toplam Genel Kü l t ü r Saat 168 126 - - 294

% 6.28 4.7I 0.0 0.0 10.99 Kuramsal Saat 140 126 280 392 938 Alan Bilgisi % 5.24 4.71 10.48 14.66 35.08 Uyg.Alan Saat 280 224 182 - 686 Bilgisi % 10.47 8.38 6.80 0.0 25.65 Öğretmenlik Saat 84 182 224 266 756 Meslek Bil. % 3.I4 6.81 8.38 9.95 28.28 Toplam Saat 672 658 658 658 2674

% 25.13 24.61 25.66 24.6 100.0

Ç i z e l g e 8'e g ö r e , G . Ü Beden Eğitimi ve Spor YO. programında ders ağırlıkları incelendi­ğinde, genel kü l t ü r (294, % 10.99) kuramsal alan bilgisi (938, %3 5.08), uygulamalı alan bil­gisi (686, %25.65) ve öğretmenlik meslek bilgisinin (756, %28.28), ş e k l i n d e dağıldığı g ö r ü l ­mektedir. Derslerin dö r t yıla dağılımı ise yaklaşık aynı orandadır.

Ç i z e l g e 9: O D T Ü Eğitim Fak. Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü .

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam

Genel Kü l t ü r Saat 168 182 168 84 602

% 7. 45 8. 07 7. 45 3. 72 26.71

Kuramsal Saat 126 140 182 140 588

Alan Bilgisi % 5.59 6.21 8.07 6.21 26.09

Uyg.Alan Saat 280 280 140 42 742

Bilgisi % 12.42 12.42 6.21 1.8Ö 32.92

Öğretmenlik Saat 42 84 84 112 322

Meslek Bil. % 1.86 3. 72 3. 72 4.97 14.29

Toplam Saat 6I6 686 574 378 2254

% 27. 33 30.43 25. 47 16. 77 100. 0

14

Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

Ç i z e l g e 9'a g ö r e , O D T Ü Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü programında ders ağırlıkları ince­

lendiğinde, genel kü l tü r (602, %26.71), kuramsal alan bilgisi (588, %26.09), uygulamalı alan

bilgisi (742, %32.92) ve öğretmenlik meslek bilgisinin (322, % 14.29), ş e k l i n d e dağıldığı g ö ­

r ü l m e k t e d i r . Derslerin dö r t yıla dağılımına bakıldığında sırası ile ikinci, birinci, ü ç ü n c ü ve dö r ­

d ü n c ü sınıflarda yığılma olduğu söy leneb i l i r .

Ç i z e l g e 10: Mersin Ü n i v e r s i t e s i F e n - F a k ü l t e s i Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam

Genel K ü l t ü r Saat 336 294 56 - 686

% 11.21 9.81 1.87 - 22.89

Kuramsal Saat 140 196 238 630 1204

Alan Bilgisi % 4.68 6.55 7.95 21.04 40.19

Uyg.Alan Saat 168 308 168 - 644

Bilgisi % 5.6 10.29 5.0 - 21.49

Öğretmenlik Saat - 84 266 112 462

Meslek Bil. % - 2.8 8.89 3.73 15.42

Toplam Saat 644 882 728 742 2996

% 21.49 29.45 24.31 24.77 100.0

Ç i z e l g e 10'a g ö r e , Mersin Ü n i v e r s i t e s i Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü programında ders

ağırlıkları incelendiğinde, genel kü l tü r (686, %22. 89), kuramsal alan bilgisi ( 1204, %40.19),

uygulamalı alan bilgisi (644, %21.49) ve öğretmenlik meslek bilgisinin (462, % 15.42), ş e k l i n ­

de dağılım gösterdiği g ö r ü l m e k t e d i r . Derslerin d ö r t yıla dağılımına bakıldığında sırası ile ikinci,

d ö r d ü n c ü , ü ç ü n c ü ve birinci sınıflarda yığılma olduğu söy leneb i l i r .

C. D E R S L E R İ N D A Ğ I L I M I ( İ K İ N C İ BOYUT)

T ü r k i y e ' d e k i Beden Eğitimi Öğretmeni ye t i ş t i r en bazı yükseköğretim kurumlarının prog­

ramlarında yer alan derslerin ikinci boyuta g ö r e yıllara dağılımı ç i z e l g e 11, 12, 13, 14 ve 15'te

yer almaktadır.

15

Demirinin, Açıkada

Ç i z e l g e 11: Hacettepe Ü n i v e r s i t e s i Spor Bilimleri ve Teknolojisi YO.

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam Beceri Dersleri Saat 420 294 126 - 840

% 12. 71 8. 9 3. 81 0. 0 25. 42 Eğitbilim Saat 84 112 5 3 2 3 5 0 10 7 8

% 2. 54 3. 39 16.1 10. 59 32. 63

Fen/Hareket Saat 210 252 112 168 742

ve Sağlık Bilimleri % 6.36 7.63 3.39 8.08 22.45 Sosyal ve İns. Saat 2I0 140 154 - 504 Bilimleri % 6.36 4.24 4.66 0.0 14.41 Bilimsel Y ö n t . Saat - 56 - 84 140

% 0.0 1.69 0.0 2.54 4.24

Toplam Saat 924 854 924 602 3304 % 27.97 25.85 27.97 18.22 100.0

Ç i z e l g e 11 'e g ö r e , H . Ü . Spor Bilimleri ve Teknolojisi YO. programında ders alanlarının da­ğılım oranlan; beceri (840, %25.42), pedagoji (eğitbilim) (1078, %32.63), fen-hareket-sağlık bilimleri (742, %22.45), sosyal ve insan bilimleri (504, % 14.41) ve bilimsel y ö n t e m (140, %

4.24) ş e k l i n d e d i r . Derslerin yıllara g ö r e dağıl ımında ise ilk ü ç yıl benzer, d ö r d ü n c ü sınıfta ise daha az ağırlık g ö r ü l m e k t e d i r .

Ç i z e l g e 12: Celal Bayar Ü n i v e r s i t e s i Beden Eğitimi ve Spor YO.

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 T o p î a m

Beceri Dersleri Saat 308 280 140 196 924

% 11.0 10.0 5.0 7.0 33.0

Eğitbilim Saat 84 70 350 252 756

% 3.0 2.5 12.5 9.0 27.0

Fen/Hareket Saat 154 140 168 126 588

ve Sağlık Bilimler % 5.5 5. 0 6. 0 4.5 21.0

Sosyal ve ins. Saat 196 112 84 56 448

Bilimleri % 7. 0 4. 0 3. D 2. D 16.0

Bilimsel Y ö n t . Saat - 28 - 56 84

% 0.0 I.O 0.0 2.0 3.0

Toplam Saat 742 630 742 686 2800

% 26.5 22.5 26.5 24.5 100.0

16

Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

Ç i z e l g e 12'ye g ö r e , C . B . Ü . Beden Eğitimi ve Spor YO. programında ders alanlarının da­ğılımı; beceri (924, %33), pedagoji (eğitbilim) (756, %27), fen-hareket-sağlık bilimleri (588, %21), sosyal ve insan bilimleri (448, % 16) ve bilimsel y ö n t e m (84, %3 ) ş e k l i n d e d i r . Derslerin yıllara g ö r e dağılım oranları yıllara g ö r e benzerlik taşımaktadır.

Ç i z e l g e 13: Gazi Ü n i v e r s i t e s i Beden Eğitimi ve Spor YO.

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam

Beceri Dersleri Saat 280 224 140 - 644

% 10.47 8.38 5.24 0.0 24.09

Eğitbilim Saat 84 182 224 266 700

% 3.14 6.81 8.38 9.95 28.28

Fen/Hareket Saat 98 126 210 252 644

ve Sağlık Bilimleri % 3.66 4. 71 7.85 9.42 25.64

Sosyal ve ins. Saat 2I0 84 1 12 140 588

Bilimleri % 7.85 3.14 4.19 5.24 20.42

Bilimsel Yönt. Saat - 42 - - 42

% 0.0 1.57 0.0 0.0 1.57

Toplam Saat 672 658 686 658 2674

% 25.12 24.61 25.66 24.61 100.0

Ç i z e l g e 13'e g ö r e , G . Ü . Beden Eğitimi ve Spor YO. programında ders alanlarının dağılı­mı; beceri (644, %24.09), pedagoji (eğitbilim) (700, %28.28), fen-hareket-sağlık bilimleri (644, %25.64), sosyal ve insan bilimleri (588, %20.42), bilimsel y ö n t e m (42, %1.57) şek l i nded i r . Derslerin yıllara g ö r e dağılım oranları benzerlik g ö s t e r m e k t e d i r .

Ç i z e l g e 14: O D T Ü Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam Beceri Dersleri Saat 280 280 140 - 700

% 12. 42 12. 42 6. 21 0.0 3 1 . 06

Eğitbilim Saat 42 84 84 112 3 22

% 1.86 3.72 3.72 4.97 14.29

Fen/Hareket Saat 84 140 126 126 476

Sağlık Bilimleri % 3. 72 6.21 5.59 5.59 21.12

Sosyal ve ins. Saat 2I0 56 56 56 378

Bilimleri % 9.32 2.48 2.48 2.48 16.77

Bilimsel Yönt. Saat - 42 - - 42

% 0.0 1.86 0.0 0.0 1.86

Diğer Saat - 84 168 84 336

% - 3.73 7.45 3.72 14.9

Toplam Saat 616 686 574 378 2254

% 27.33 30.43 25.47 16.77 100.0

17

Demirhan, Açıkada

Ç i z e l g e 14'e g ö r e , G . Ü . Beden Eğitimi ve Spor YO. programında ders alanlarının dağılı­mı; beceri (700, %31.06), pedagoji (eğitbilim) (322, % 14.29), fen-hareket-sağlık bilimleri (476, %21.12), sosyal ve insan bilimleri (3 78, % 16. 77), bilimsel y ö n t e m (42, % 1. 86) ve diğerle­ri (336, 14. 9), ş e k l i n d e d i r . Derslerin bir iki ve ü ç ü n c ü sınıflarda daha fazla, d ö r d ü n c ü sınıflar­da ise daha az ağırlıkta olduğu söy leneb i l i r .

Ç i z e l g e 15: Mersin Ü n i v e r s i t e s i Fen-Edebiyat F a k ü l t e s i Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam Beceri Dersleri Saat 168 308 168 - 644

% 5.6 10.29 5.0 - 21.49

Eğitbilim Saat - 126 224 112 462

% - 4.21 7.48 3.75 15.44 Fen/Hareket Saat 224 154 112 392 882

ve Sağlık Bilimleri % 7.48 5.14 3. 74 13.08 29.44

Sosyal ve ins. Saat 252 224 126 238 840

Bilimleri % 8.41 7.48 4.2 7.94 28.03

Bilimsel Y ö n t . Saat - 70 98 - 168

% - 2.33 3.27 - 5.60

Toplam Saat 644 882 728 742 2996

% 21 . 49 29. 45 24. 29 24. 77 100.0

Ç i z e l g e 15'e g ö r e , Mersin Ü n i v e r s i t e s i Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü programında ders alanlarının dağılımı; beceri (644, %21.49), pedagoji (eğitbilim) (462, % 15.44), fen-hareket-sağlık bilimleri (882, %29.44), sosyal ve insan bilimleri (840, %28.03) ve bilimsel y ö n t e m (168, %5.6), şek l i nded i r . Derslerin yıllara g ö r e dağılımı, ikinci, d ö r d ü n c ü , ü ç ü n c ü ve birinci sınıflara g ö r e azalmaktadır.

Avrupa'daki Beden Eğitimi Öğretmeni y e t i ş t i r e n bazı yükseköğretim kurumlarının prog­ramlarında yer alan derslerin ikinci boyuta g ö r e yıllara dağılımı ç i z e l g e 16, 17, 18, 19 ve 10'da yer almaktadır.

Ç i z e l g e 16: Technical University of Lisbon , Faculty of Human Kinetics, Portekiz

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam

Beceri Dersleri Saat 234 - - 169 403 % 9.3 6.7 16.0

Eğitbilim Saat - 156 52 91 299 % 6.2 2.1 3.6 11.9

Fen/Hareket Saat 403 442 91 91 1027 ve Sağlık Bilimleri % 16.0 17.5 3.6 3.6 40.7 Sosyal ve ins. Saat 130 78 403 52 663 Bilimleri % 5.I 3.I 16.0 2.I 26.3 Bilimsel Y ö n t . Saat - 130 - - 130

% 5. I - - 5. 1 Toplam Saat 767 806 546 403 2522

% 30.4 3I.9 21 . 7 16.0 100.0

18

Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

Ç i z e l g e 16'ya g ö r e , Technical University of Lisbon , Faculty of Human Kinetics programın­

da ders alanlarının dağılımı; beceri (403, % 16), pedagoji (eğitbilim) (299, % 11.9), fen-hare-

ket-sağlık bilimleri (676, %33.5), sosyal ve insan bilimleri (663, %26.3) ve bilimsel y ö n t e m

(130, %5.1), ş e k l i n d e d i r . Derslerin yıllara dağılımı ilk iki yılda fazla, son iki yılda daha az

d ü z e y d e d i r .

Ç i z e l g e 17: Janus Pannonius University, Institute of Physical Education and Sport Sciences, Macaristan

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam

Beceri Dersleri Saat 252 364 140 84 840 % 11.9 17.2 6.6 4.0 39.7

Eğitbilim Saat 28 - 112 56 196 % 1.3 5.3 2.7 9.3

Fen/Hareket Saat 84 98 98 70 3 50 ve Sağlık Bilimleri % 4.0 4.6 4.7 3.3 16.6

Sosyal ve iris. Saat 84 84 42 112 322 Bilimleri % 4.0 4.0 1.9 5.3 15.2

Bilimsel Yönt. Saat - 70 14 - 84 % 3.3 0.7 4.0

Diğer Saat - - 168 154 322 % 7.9 7.3 15.2

Toplam Saat 448 616 574 476 2114 % 21.2 29.1 27.1 22.6 100.0

Ç i z e l g e 17'ye g ö r e , J a n u s Pannonius University, Institute of Physical Education and Sport Sciences, programında ders alanlarının dağılımı; beceri (840, %39.7), pedagoji (eğitbilim) (196, %9.3), fen-hareket-sağlık bilimleri (350, % 16.6), sosyal ve insan bilimleri (322, % 15.2), bilimsel y ö n t e m (84, %4) ve diğer (322, % 15.2) şek l i nded i r . Derslerin yıllara g ö r e dağılımı, ikinci, ü ç ü n c ü , d ö r d ü n c ü ve birinci sınıf şek l i nded i r .

Ç i z e l g e 18: Swiss Federal Institute of Technology, Z ü r i c h , i s v i ç re

Alanlar/Dönem 1 2 3 4 Toplam

Beceri Dersleri Saat 454 264 202 122 1042

% 20.3 11.8 9.1 5.5 46.7 Eğitbilim Saat 84 119 142 26 371

% 3.8 5.3 6.3 I.2 16.6 Fen/Hareket Saat 142 142 148 103 535 ve Sağlık Bilimleri % 6.4 6.4 6.6 4.5 23.9

Sosyal ve ins. Saat 58 58 26 32 174 Bilimleri % 2.6 2.6 1.2 1.4 7.8

Bilimsel Yönt. Saat - 58 26 26 110 % 0.0 2.6 1.2 I.2 5.0

Toplam Saat 738 641 544 309 2232

% 33.1 28.7 24.4 13.8 100.0

19

Demirhan, Açıkada

Ç i z e l g e 18'e g ö r e , Swiss Federal Institute of Technology, Zurich, programında ders alan­larının dağılımı; beceri (1042, %46.7), pedagoji (eğitbilim) (371, %16.6), fen-hareket-sağlık bi­limleri (535, %23.9), sosyal ve insan bilimleri (174, %7.8) ve bilimsel y ö n t e m (110, %5) ş e k ­lindedir. Derslerin birinci ve ikinci yıllarda ağırlıklı, diğer yıllarda ise daha az d ü z e y d e olduğu söy leneb i l i r .

Ç i z e l g e 19: Department of Physical Education, University of Jyvaskyla, Finlandiya.

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 5 Toplam Beceri Dersleri Saat 364 250 20 40 - 675

% 12.6 8.6 0.7 1.4 23.3

Eğitbilim Saat 30 160 336 226 196 949

% 1.0 5.5 11.6 7.7 6.7 32.5

Fen/Hareket Saat 100 161 170 20 - 451

ve Sağlık Bilimleri % 3.4 5.5 5.8 0.7 15.4

Sosyal ve ins. Saat 134 74 48 64 - 320

Bilimleri % 4.6 2.6 1.6 2.2 II.O

Bilimsel Y ö n t . Saat 30 28 69 105 30 262

% 1.0 0.9 2.4 3.6 1.0 8.9 Diğer Saat 30 3 0 80 60 60 260

% 1.0 İ.O 2.7 2.I 2.1 8.9 Toplam Saat 689 703 724 515 286 2917

% 23.6 24.1 . 24.8 17.7 9.8 100.0

Ç i z e l g e 19'a g ö r e , Department of Physical Education, University of Jyvaskyla, Finland programında ders alanlarının dağılımı; beceri (675, %23.3), pedagoji (eğitbilim) (949, %32.5), fen-hareket-sağlık bilimleri (451, % 15.4), sosyal ve insan bilimleri (320, % 11), bilimsel y ö n ­tem (262, %8.9) ve diğerleri (%260, %8.9) şek l i nded i r . Ders ağırlıkları ilk üç yılda yoğun olarak yer almaktadır.

Ç i z e l g e 20: Department of Physical Education, University of Essen, Almanya

A l a n l a r / D ö n e m 1 2 3 4 Toplam Beceri Dersleri Saat 128 160 128 96 512

% 12. 5 15. 6 12. 5 9.4 50.0 Eğitbilim Saat 32 3 2 64 64 192

% 3.1 3.1 6. 2 6.2 I8.8 Fen/Hareket Saat 32 64 32 32 160 ve Sağlık Bilimler % 3.1 Ö.2 3.1 3.1 15.6

Sosyal ve ins. Saat 32 32 64 32 160

Bilimleri ö 3.1 3.1 6.2 3.1 15.6 Bilimsel Y ö n t . Saat

O/

- - - - -

Toplam /O

Saat 224 288 288 224 1024

% 21.9 28.1 28.1 21.9 100.0

20

Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

Ç i z e l g e 20'ye g ö r e , Department of Physical Education, University of Essen, programında

ders alanlarının dağılımı; beceri (512, %50), pedagoji (eğitbilim) ( 192, % 18. 8), fen-hareket-

sağlık bilimleri ( 160, % 15 . 6), sosyal ve insan bilimleri ( 160, % 15 . 6), bilimsel y ö n t e m (-,

%-) ş e k l i n d e d i r . Derslerin yıllara g ö r e dağılımı ise ü ç ü n c ü ve ikinci, birinci ve d ö r d ü n c ü sınıf

ş e k l i n d e d i r .

T A R T I Ş M A V E S O N U Ç A. Ö Ğ R E T İ M E VE Ö Ğ R E N C İ SAYISI T ü r k i y e ' d e beden eğitimi öğretmeni ye t i ş t i r en yükseköğretim kurumlarında g ö r e v yapan

öğretim elemanları sayısı incelendiğinde bu sayının yetersiz olduğu söy leneb i l i r . Ö z e l l i k l e uy­

gulamalı derslerin i ş l e n i ş i n d e k i zorluklar ele alındığında öğretim ü y e s i başına d ü ş e n 132.29 ki­

ş i l ik sayının y ü k s e k olduğu söy leneb i l i r . Ancak bu oran toplam öğretim elemanı sayısı ile kar­

şılaştırıldığında daha iyimser bir rakamın ortaya çıktığı g ö r ü l m e k t e d i r (25.83). Avrupa ü l k e l e ­

rindeki benzer kurumlardaki ortalamalar 6.53 ile 58.6 arasında değişirken, T ü r k i y e ' d e k i s e ç i l ­

m i ş kurumlardaki ortalamalar 29.17 ile 132 arasında değişmektedir. Bu oranların kurumlar

arasında değişik oranlarda karşımıza çıktığı söy leneb i l i r . Ö r n e k l e m e k gerekirse; Hacettepe

Ü n i v e r s i t e s i n d e öğretim eleman başına 6.48 k iş i d ü ş e r k e n , Celal Bayar Ü n i v e r s i t e s i n d e bu

sayı 33.09'a y ü k s e l m e k t e d i r . Swiss Institute'de ise bu sayı 2.32'dir. Buna karşılık Essen Ü n i ­

versitesinde 3 7 . 1 4 ' l ü k bir oran g ö z e çarpmaktadır. Genel anlamda bir karşılaştırma yapıldı­

ğında ise öğretim elemanı başına d ü ş e n öğrenci sayısının Avrupa'daki kurumlarda daha d ü ­

ş ü k sayıda olduğu söy leneb i l i r .

D E R S L E R İ N D A Ğ I L I M I A. Birinci Boyut

T ü r k i y e ' d e öğretmen y e t i ş t i r m e modelleri incelendiğinde genel kü l tür , alan bilgisi ve öğret­

menlik meslek bilgisi ş e k l i n d e bir sınıflamanın varolduğu g ö r ü l m e k t e d i r ( K ü ç ü k a h m e t , 1997).

Genel kü l tü r derslerinin dağılımı s e ç i l m i ş kurumlar bazında incelendiğinde % 11. 86 ile Hacet­

tepe Ü n i v e r s i t e s i n d e en d ü ş ü k d ü z e y d e y k e n , %26.71 ile O D T Ü ' d e en y ü k s e k d ü z e y d e d i r . Bu

konuda ö n e r i l e n oran ise 12.5 civarındadır ( K ü ç ü k a h m e t , 1997, s.198). Bu durumda Hacette­

pe Ü n i v e r s i t e s i programı adı g e ç e n ö n e r i y e daha yakınken, O D T Ü programında genel kü l t ü r

dersleri o l d u k ç a y ü k s e k d ü z e y d e yer almaktadır. Alan bilgisi derslerinin dağılımı ise %57 (Ce­

lal Bayar Ü n i v e r s i t e s i ) ile %64.83 (Hacettepe Ü n i v e r s i t e s i ) arasında değişmektedir. K ü ç ü k a h ­

met ( 1997, s.198)'in sınıflamasında bu oran %62. 5 ş e k l i n d e ele alınmaktadır. Öğretmenlik

meslek bilgisi derslerinin dağılımı ise % 14.29 ( O D T Ü ) ile %28.28 (Gazi Ü n i v e r s i t e s i ) arasın­

da değişmektedir. Bu alanda da K ü ç ü k a h m e t ( 1997, s.198) %25'lik bir oran ö n e r m e k t e d i r . İl­

gili oranlar sırası ile MEB ve Ü n i v e r s i t e l e r ortaklığında kurulan bir komisyonun hazırladığı prog­

ram tasarısında sırası ile genel kü l tü r iç in 15.1, alan bilgisi iç in 65.7 ve öğretmenlik meslek bil-

21

Dcmirhan, Açıkçıda

gisi i ç in 19.2 ş e k l i n d e sıralanmaktadır (MEB, 1997). Ö z e l l i k l e genel kü l tü r ve öğretmenlik

meslek bilgisi derslerinin dağılımında kurumlar arası farklılığın fazla olduğu dikkat ç e k m e k t e ­

dir. Oysa, genel öğretmen nitelikleri ortaktır ve mezunlar benzer öğrenci kitlesi ile çalışacak­

lardır. Bu durumda farklı öğretmen tiplerinin ortaya çıktığı söy leneb i l i r .

B İkinci Boyut

Avrupa Birliği iç in hazırlanan çalışmada derslerin dağılımı daha da detaylandmlmaktadır.

Ancak ş u an varolan programlarda sağlanabilen birlik; beceri, pedagoji, fen-sağlık-hareket bi­

limleri, sosyal ve insan bilimleri ile bilimsel y ö n t e m boyutlarındadır. Bu ç e r ç e v e d e karşılaştır­

ma yapıldığında T ü r k i y e ' d e k i s e ç i l m i ş kurumların programlarında beceri derslerinin dağılımı

%21.49 (Meisin Ü n i v e r s i t e s i ) ile %33 (Celal bayar Ü n i v e r s i t e s i ) arasmda değiştiği s ö y l e n e b i ­

lir. Avrupa'daki s e ç i l m i ş ü n i v e r s i t e l e r d e ise bu oran % 16 (Lisbon Ü n i v e r s i t e s i ) ile %50 (Essen

Ü n i v e r s i t e s i ) arasında değişmektedir. Oranlar incelendiğinde, ülkelerarası karşılaştırmada,

ö n e m l i farklılıkların olduğu belirgin olarak g ö z e çarpmaktadır. T ü r k i y e ' d e k i yükseköğretim ku­

rumları İçinde, Avrupa ü l ke le r i kadar olmasa da, aynı sav ileri sü rü leb i l i r . Ancak, beceri ders­

leri beden eğitimi öğretmenliğinin temelidir ve nitelikler ortak olduğuna g ö r e farklılığın en aza

ç e k i l m e s i gerektiği söy l eneb i l i r .

Pedagoji (Eğitbilim) derslerinin dağılımı incelendiğinde T ü r k i y e ' d e k i yükseköğretim kurum­

larının programlarında bu oranın % 14. 29 ( O D T Ü ) ile %3 2.63 (H. Ü) arasında değiştiği g ö z e

çarpmaktadır. Avrupa Ü n i v e r s i t e l e r i n d e k i bu oran ise Janus Pannonius Ü n i v e r s i t e s i n d e en d ü ­

ş ü k (%9.3), Jyvaskyla Ü n i v e r s i t e s i n d e en y ü k s e k (32.5) orandadır. Y ü k s e k oranlarda Hacet­

tepe ve Jyvaskyla Ü n i v e r s i t e l e r i n d e benzerlik g ö z e çarpmaktadır. Nasıl öğretilir? sorusunun

yanıtının arandığı bu alanda da oranlar arası farklar ya öğretim y ö n t e m l e r i n i n farklı anlamda,

ya da eksik işlendiği anlamına gelmektedir.

Fen-hareket ve sağlık bilimleri grubunda yer alan derslerin dağılımı incelendiğinde T ü r k i ­

ye'deki oranın %21 (Celal Bayar) ile %29.44 (Mersin) arasında değiştiği g ö z e çarpmaktadır.

Bu oranlar Avrupa ü l k e l e r i n d e %15.4 ile Jyvaskyla'da en d ü ş ü k , %33.5 ile Lisbon'da en y ü k ­

sek d ü z e y d e d i r . T ü r k i y e ve Avrupa ö r n e k l e r i incelendiğinde Avrupa en y ü k s e k ve en d ü ş ü k

oranlarda belirgin farklılıkların olduğu söy leneb i l i r . Bu farklılıklar öğretmenlerin İnsan v ü c u d u ­

nu tanımaları, sağlık ve hareket analizinde eksiklikleri g ü n d e m e getirebilir.

Sosyal ve insan bilimlerinde ise T ü r k i y e ' d e Hacettepe Ü n i v e r s i t e s i programında % 14.41

ile en d ü ş ü k oranda, %28.03 ile Mersin Ü n i v e r s i t e s i programında en y ü k s e k d ü z e y d e olduğu

söy leneb i l i r . Mersin Ü n i v e r s i t e s i n d e k i bu y ü k s e k oran ise d ö r d ü n c ü sınıfta s e ç i l e n daldan kay­

naklandığı söy leneb i l i r . Ç ü n k ü Mersin Ü n i v e r s i t e s i programında d ö r d ü n c ü yılda Psikososyal

Alanlar ve Spor Sağlık Bilimleri s e ç i m l i k olarak yer almaktadır. Öğretmenliğe yakınlığı açısın­

dan bu çalışmada Psikososyal alan dersleri baz alınmıştır. Avrupa ü l k e l e r i n d e k i kurumlarda

ise en d ü ş ü k oran %7.8 ile Svviss Federal Institute, en y ü k s e k oran ise %26.3 ile Lisbon Ü n i -

Versitesindedir. Sosyal ve insan bilimlerinin kazandırdığı davranışlar öğretmenler iç in en ç o k

Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

gerekli olan sınıf içi i l e t i ş im , öğrenci-çevre-meslektaş ve veli i l işk i ler i açısından ö n e m l i oldu­

ğundan farklılıklar eksikliklere neden olabilir.

Genel eğitimde olduğu kadar öğretmenlik eğitiminde de bilimsel araştırmanın yeri yadsı­

namaz. Bu nedenle yapılan bir sınıflama da bilimsel y ö n t e m l e ilgilidir. T ü r k i y e ' d e k i yükseköğ­

retim kurum programları incelendiğinde bu oranın en d ü ş ü k d ü z e y d e Gazi Ü n i v e r s i t e s i

(%1.57), en y ü k s e k d ü z e y d e ise Mersin Ü n i v e r s i t e s i (%5.6) programında yer aldığı g ö r ü l m e k ­

tedir. Avrupa'daki s e ç i l m i ş Ü n i v e r s i t e l e r i n programları incelendiğinde ise bu oranlar Essen

Ü n i v e r s i t e s i n d e en d ü ş ü k (%0), Jyvaskyla Ü n i v e r s i t e s i n d e en y ü k s e k (%8.9) d ü z e y d e d i r . Ge­

rek T ü r k i y e , gerekse Avrupa ü l k e l e r i n d e k i karşılaştırmalarda oranlar arasında ö n e m l i farkların

olduğu söy l eneb i l i r . Oysa g ü n ü m ü z d e öğretmen her t ü r i le t i ş im organından yararlanarak ken­

dini yenilemekte ve öğrencileri en iyi o tanıdığından, alan araştırmalarına katkıda bulunmak­

tadır. Zaten, problem ç ö z m e bir insan iç in y a ş a m d a gerekli ö n e m l i bir beceridir. Bu bakımdan

Öğretmenlik eğitiminde belli bir ağırlığı olmalıdır.

Derslerin yıllara g ö r e dağılımları incelendiğinde ise beceri derslerinin ö n c e l i k l e ilk iki yılda

ağırlıklı olarak yer aldığı g ö r ü l m e k t e d i r . Pedagoji dersleri ise üç ve d ö r d ü n c ü sınıflarda daha

ağırlıklıdır. Fen-hareket ve sağlık bilimleri kapsamında yer alan dersler ise kurumlara g ö r e de­

ğişik yıllara g ö r e dağıldığı, ancak ilk iki yılda daha baskın oldukları söy leneb i l i r . Bu durum sos­

yal ve insan bilimleri dersleri iç in de geçer l i d i r . Bilimsel y ö n t e m dersleri ise ikinci ve d ö r d ü n c ü

sınıflarda yoğunlaşmaktadır. Genel anlamda, temel eğitim, öğretmenliğe hazırlık, öğretmenlik

uygulaması ve alan araştırmaları sırası izlendiğinde bu dağılımların mantıklı olduğu s ö y l e n e b i ­

lir. Gerek dağılım, gerekse oranlardaki değişiklik ise kurum elemanlarının insan y e t i ş t i r m e y e

ve y a ş a m a bakış açıları, ü l k e l e r i n sistemleri ve kü l t ü re g ö r e değişiklik gösterdiği söy leneb i l i r .

Ders saatlerinin yıllara g ö r e dağılımı incelendiğinde ise gerek Avrupa, gerekse T ü r k i y e ' d e k i

kurumlarda okuyan öğrencilerin ilk üç yılda daha fazla ders y ü k l e r i n i n olduğu, d ö r d ü n c ü yılda

ise bu y ü k ü n azaldığı söy leneb i l i r . Bu durum, son yıldaki bitirme projeleri ve alan uygulamala­

rından kaynaklanıyor olabilir. Öğrencilerin ders y ü k ü saatleri karşılaştırıldığında ise T ü r k i y e ' d e ­

ki kurumlarda en d ü ş ü k sayıda O D T Ü (2254), en y ü k s e k ise Hacettepe Ü n i v e r s i t e s i n d e

(3304) olduğu söy leneb i l i r . Avrupa ü l k e l e r i n d e ise bu sayılar Essen Ü n i v e r s i t e s i n d e en d ü ş ü k

(1024), Jyvaskyla Ü n i v e r s i t e s i n d e (2914) en y ü k s e k d ü z e y d e olduğu g ö r ü l m e k t e d i r . Jyvasky­

la Ü n i v e r s i t e s i bu konuda T ü r k i y e ' d e k i b i r çok kurumla benzerlik g ö s t e r m e k t e d i r . Genel anlam­

da bakıldığında ise T ü r k i y e ' d e k i s e ç i l m i ş kurumların ortalama ders saatleri 2816.8, Avrupa'da­

ki kurumların ortalaması 2161.2'dir. iki karşılaştırmanın genel ortalaması ise 2489 ders saati

şek l i nded i r . Buradan hareketle T ü r k i y e ' d e k i yükseköğretim kurumlarında öğrencilerin daha

fazla zaman harcadıkları söy leneb i l i r . Oysa g ü n ü m ü z d e okul dışı öğrenmelerin payı yadsına­

maz. Bu da ancak okul dışı zamanın fazlalığı ile m ü m k ü n kılınabillr. Ç ü n k ü artık g ü n ü m ü z d e ,

i le t i ş im organlarının artışı ile, öğrenme eskisi kadar sınıf ya da salon duvarları arasına sıkış-

mamaktadır.

23

Demirhan, Açıkada

S o n u ç t a , araştırma bulgularından hareketle aşağıdaki ö n e r i l e r d e bulunulabilir;

1. Çalışma bulgulan daha da g e n i ş l e t i l e r e k T ü r k i y e ' y i ve t ü m Avrupa ü l k e l e r i n i kapsaya­

cak ş e k i l d e gen iş le t i l eb i l i r . Ç ü n k ü , Avrupa Birliğine aday bir ü l k e n i n ilgili ü l k e l e r i n beden eğiti­

mi öğretmeni y e t i ş t i r m e sistemlerini detaylı incelemesi birliktelik açısından yarar sağlayabilir.

2. Bu çalışma bulguları T ü r k i y e ' d e k i beden eğitimi öğretmeni y e t i ş t i r e n yükseköğretim ku­

rumlarının programlarının g e l i ş t i r i l m e s i n d e kullanılabilir.

KAYNAKLAR Bilge, N. (1989). T ü r k i y e ' d e Beden E ğ i t i m i Ö ğ r e t m e n i n i n Y e t i ş t i r i l m e s i . Ankara: K ü l t ü r

Bakanlığı Yayınları.

Celal Bayar Ü n i v e r s i t e s i Beden Eğitimi ve Spor Y ü k s e k o k u l u Ders Programı ( 1997).

Dalen, D.B. Van, E D. Mitchel, B.L.Bennet. ( ). A World History of Physical Educa­tion. Prentice Hail.

Friedman, Eily D. (1983).The pupils image of the physical é d u c a t i o n teacher and sugges­

tions for changing attitudes in teacher training. International Journal of Physical Educati­on. Volume XX, Issue 2, 2. Quarter, 15-18.

Gazi Ü n i v e r s i t e s i , Beden Eğitimi ve Spor Y ü k s e k o k u l u Ders Programı (1997).

Glassford R. Gerald ve R. Anthony Clupner. ( 1973 ). Physical culture inside the people's

Republic of China. (Ed. Dorothy S. Ainsworth). Physical Education Around The World. No.6. s.8-16.

G ö k m e n , H. ( 1988). G e n ç l e r i n g e l i ş m e l e r i n d e beden eğitiminin r o l ü . O r t a ö ğ r e t i m Ku­r u m l a r ı Beden E ğ i t i m i ve S o r u n l a r ı . Ankara: T ü r k Eğitim Derneği Yayınlan.

GSGM, (1975). T.C. G e n ç l i k ve Spor B a k a n l ı ğ ı . Akademik Ö r g ü t l e n m e d e İ lk A d ı m : 19 M a y ı s G e n ç l i k ve Spor Akademisi. Yayın No.40, Mart, Ankara.

Hacettepe Ü n i v e r s i t e s i Spor Bilimleri ve Teknolojisi Y ü k s e k o k u l u Tanıtım Kitapçığı, 1996¬

97. ( 1996). Ankara: H . Ü . Spor Bilimleri ve Teknolojisi Y ü k s e k o k u l u

Harrison, M. Joyce ve C.L.Blakemore. (1992). Instructlonal S t r a t é g i e s For Secondary School Physical Education. Dubuque: Wm.C.Brown Publishers.

Kitapçı, A. (1997). Y ü k s e k ö ğ r e t i m M e v z u a t ı , istanbul: Yaylım Yayıncılık.

K ü ç ü k a h m e t , L. (1997). E ğ i t i m P r o g r a m l a r ı ve Ö ğ r e t i m ; Ö ğ r e t i m İ lke ve Y ö n t e m l e r i . Ankara: Gazi Kitabevi.

Mersin Ü n i v e r s i t e s i , Fen-Edebiyat F a k ü l t e s i , Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü Ders Progra­

mı (1997).

Milli Eğitim Bakanlığı. (1997). Ö ğ r e t m e n Y e t i ş t i r e n Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u m l a r ı Beden E ğ i t i m i Ö ğ r e t m e n l i ğ i E ğ i t i m P r o g r a m ı . Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.

Mosston, M. ve S.Ashworth. (1986). Teaching Physical Education. New York:Macmillan

Publishing Company.

24

Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

Nichols, Bavery. (1990). Moving and Learning:The Elementary Schools Physical Edu­cation Experience. St.Louis: Mirros/Mosby College Publishing.

Ortadoğu Teknik Ü n i v e r s i t e s i , Eğitim F a k ü l t e s i Beden Eğitimi ve Spor B ö l ü m ü Ders Prog­

ramı (1997).

Ö S Y M . (1992). Öğrenci S e ç m e ve Y e r l e ş t i r m e Sınavı, İ k inc i Basamak K ı l a v u z u . Ö S Y M . (1997a). Öğrenci S e ç m e ve Y e r l e ş t i r m e Sınavı, İ k inc i Basamak K ı l a v u z u . Ö S Y M . (1997b). 29 Ey l ü l 1997d tarih ve B . 3 0 . I . Ö S M . O . 0 0 . 1 0 . 0 0 / 7 2 7 - 5 1 2 8 9 sayılı yazısı

ile belirtilen veriler (Öğretim elemanları Sayısı).

Ö S Y M . (1997c). 31 Ekim 1997c tarih ve B . 3 0 . 1 . Ö S M . 0 . 0 0 . 1 0 . 0 0 / 8 5 4 - 5 1 4 9 6 sayılı yazısı

ile belirtilen veriler (öğrenci Sayısı).

Sturzebecker, Russel L. (1973). Physical education and sport in Russia. (Ed. Dorothy S.

Ainsworth). Physical Education Around The World. No.S. s.69-82.

Ursprung, L , E. Freitag ve G. Schilling. (1995). European review of Institutes of Phys­ical Education. Z ü r i c h : Gesellschaft zur F ö r d e r u n g der Sportwissenschaften an der ETH.

Wade, Michael G. (1969). Teacher education in England-Canada-USA. (Ed. Dorothy S.

Ainsworth). Physical Education Around The World. No.3. s. 46-51.

25