Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ATU
7.SINIF
TÜRKÇEDil Bilgisi
TÜR
KÇE D
İL BİLG
İSİTA
M Ö
LÇM
E
TAM ÖLÇME
TÜRKİYE’DEİLK DEFA
●ÖĞRETİCİ BOL ETKİNLİK
●KAZANIMLARA TAM UYUMLU KONU TESTLERİ
●ÜNİTE TARAMA TESTLERİ
●YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI
●YARIYIL VE YIL SONU DEĞERLENDİRME SINAVLARI
●DİJİTAL ÇÖZÜMLER
117. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
FİİLDE KİP/KİŞİ
Aşağıdaki eylemlerin anlam özelliklerini belirleyerek tabloda uygun yerleri işaretleyiniz.
Aşağıdaki eylemleri anlam özelliklerine göre gruplandırınız ve cümle içinde kullanınız.
ETKİNLİK 1
ETKİNLİK 2
1. …………………………………
2. …………………………………
3. …………………………………
4. …………………………………
5. …………………………………
6. …………………………………
7. …………………………………
8. …………………………………
9. …………………………………
ağlamak kaçmak kararmak morarmak düşmek
bilmek gülmek aramak bayatlamak
İş Oluş Durum
İş Durum Oluş
Ağaçtan üç elma kopardım.
Masanın üzerinde unuttuğumuz elmalar çürümüş.
Eski fotoğraflara bakıyordu.
Dün akşam erkenden yattım.
Yaz tatilinde epey uzamışsınız.
Çocuk yatağın üstünde zıplıyordu.
En sevdiğim kalemimi bulamıyorum.
Çocuk dakikalardır ağlıyor.
Köpeği görünce kaçtık.
Artık hava daha erken kararıyor.
Kolumu kapıya çarpınca kolum morardı.
Dün merdivenlerden düştüm.
Sorunun cevabını biliyorum.
Anlattığım fıkraya herkes güldü.
Seni yarın sabah arayacağım.
Bu ekmekler bayatlamış.
bilmek
aramak
kararmak
morarmak
bayatlamak
ağlamakkaçmakdüşmekgülmek
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
12 Bilfen Yayıncılık
FİİLDE KİP/KİŞİ
Aşağıdaki metinde geçen çekimli eylemlerin altını çizerek bunların mastar hâllerini aşağıdaki balonların içine yazınız.
Bazen bir insan için arkadaş, her şeyden önemlidir. Arkadaşlık, öncelikle karşılıklı fedakârlık ister. Arkadaşlar bir bedende iki can gibi olmalıdır. Kötü günlerimizde yanımızda ailemiz dışında yalnızca arkadaşlarımız vardır. Onları incitmeyelim, onların değerini bilelim. Sağlam dostluklar kurmaya çalışalım. Hayatımızı güzelleştiren insanlarla bir arada olmaya özen gösterelim.
Aşağıdaki eylemleri verilen örnekteki gibi çeşitli kip ve kişilere göre çekimleyerek cümleler kurunuz.
inanmak
bitirmek ağlamak unutmak pişirmek sevinmek
bulmak söylemek titremekçalışmak
ETKİNLİK 3
ETKİNLİK 4
1. Bize söylediği tüm sözlere inandık.
2. …………………………………………………
3. …………………………………………………
4. …………………………………………………
5. …………………………………………………
6. …………………………………………………
7. …………………………………………………
8. …………………………………………………
9. …………………………………………………
10. …………………………………………………
istemek olmak incitmek bilmek çalışmak göstermek
Odasında ders çalışıyor.
Anahtarımı bulamadım.
Birlikte şarkılar söyledik.
Kedicik soğuktan titriyor.
Tabağındakileri kısa sürede bitirdi.
Çocuk hüngür hüngür ağladı.
Telefonumu evde unuttum.
Annem çok güzel yemekler pişirmiş.
Seni gördüğüme çok sevindim.
137. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
FİİLDE KİP/KİŞİ
Aşağıdaki çekimli eylemlerin karşılarına mastarlı hâllerini örnekteki gibi yazınız.
Verilen cümlelerdeki fiilleri, zaman anlamı taşıma ve taşımama durumlarına göre inceleyerek tabloda uygun yerleri işaretleyiniz.
ETKİNLİK 5
ETKİNLİK 6
Aşağıdaki eylemleri verilen örnekteki gibi çeşitli kip ve kişilere göre çekimleyerek cümleler kurunuz.
inanmak
bitirmek ağlamak unutmak pişirmek sevinmek
bulmak söylemek titremekçalışmak
araştırılıyor
Çekimli eylem Mastarlı hâli
araştırılmak
bildirilmişti
Çekimli eylem Mastarlı hâli
konuşacaktık
Çekimli eylem Mastarlı hâli
güldürüyorlar
Çekimli eylem Mastarlı hâli
kırılmıştım
Çekimli eylem Mastarlı hâli
Zaman Anlamı Taşır Zaman Anlamı Taşımaz
Ödevlerini tam zamanında yapmalısın.
Sınav sonuçları yarın açıklanacak.
Bu sorunun cevabını bilmiyorum.
Odanı bir an önce topla.
Keşke lapa lapa kar yağsa.
Dün arkadaşlarımla buluştum.
Tabağındakileri kısa sürede bitirdi.
Çocuk hüngür hüngür ağladı.
Telefonumu evde unuttum.
Annem çok güzel yemekler pişirmiş.
Seni gördüğüme çok sevindim.
bildirilmek
konuşmak
güldürmek
kırılmak
✔
✔
✔
✔
✔
✔
14 Bilfen Yayıncılık
FİİLDE KİP/KİŞİ
Aşağıdaki cümlelerde fiillerin aldıkları kip eklerini bularak tabloda uygun yerleri işaretleyiniz.
ETKİNLİK 7
CümlelerG.
Geçmiş Zaman
D. Geçmiş Zaman
Şimdiki Zaman
Gelecek Zaman
Geniş Zaman
Her akşam en az yirmi sayfa kitap okurum.
İstediğin evrakları masana bıraktım.
Bebek, odada mışıl mışıl uyuyor.
Ablam İzmir’den hediye getirmiş bana.
Bu filmi en kısa zamanda izleyeceğim.
Herhangi bir karar alırken mutlaka aileme da-nışırım.
Bana tavsiye ettiğiniz kitabı okudum.
Çocuk durmaksızın konuşuyor.
Öğretmenimiz sınav sonuçlarımızı yarın açık-layacak.
Arkadaşlarım dün beni aramış.
Sabahları sahilde yürüyüş yaparım.
Annem mutfakta börek yapıyor.
Yarın kuzenime mektup yollayacağım.
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
157. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
FİİLDE KİP/KİŞİ
ETKİNLİK 8
Aşağıdaki cümlelerde fiillerin aldıkları kip eklerini işaretleyiniz.
ETKİNLİK 9
Aşağıda verilen eylemleri yanlarındaki bilgiler doğrultusunda çekimli eylem hâline getiriniz.
Anlat-Görülen geçmiş zaman (olumsuz soru)
3. tekil kişi
Gönder-Gereklilik kipi (olumlu soru)
1. çoğul kişi
Ara-Geniş zaman (olumsuz)
2. çoğul kişi
Konuş-Şart Kipi
1. çoğul kişi
Cümleler Gereklilik Kipi İstek Kipi Şart Kipi Emir Kipi
Aklına takılan her şeyi mutlaka bana sor.
Sınıfa yeni gelen arkadaşımıza yardımcı ol-malıyız.
Keşke bana daha anlayışlı davransa.
Yarın öğlen Kadıköy’de buluşalım.
Arkadaşlarınla her zaman iyi geçinmelisin.
Ona verdiğim kitabı yarın getirsin.
Eve geç gideceğimi anneme haber vereyim.
Anlatmadı mı?
Göndermeli miyiz?
Aramazsınız
Konuşsak
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
16 17Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi16 Bilfen Yayıncılık
FİİLDE KİP/KİŞİ
ETKİNLİK 10
ETKİNLİK 11
Cümleler Aldığı Kip Eki Aldığı Kişi Eki
Doğru olduğunu düşündüğün fikirlerini dile getirmekten vazgeçme.
Böyle yağmurlu havalarda evden dışarı çıkmam.
Kış bastırıldığında sokak hayvanlarını doyurmalısınız.
İstediğin belgeleri yarına kadar hazırlayacaklar.
En zor günlerimde yanımda olduğunu unutmadım.
Bu konuyu yarın sınıfta konuşalım.
Bana neden kırıldığını anlayamıyorum.
Deniz kenarında biraz daha otursak.
Aşağıdaki çekimli fiilleri kip ve kişi eklerine göre örnekteki gibi ayırınız.
Örnek: bilirsiniz Æ bil - ir - siniz Fiil geniş 2 . çoğul kökü zaman şahıs eki eki
1. bekliyorum Æ 7. bil Æ
2. anlamamışsın Æ 8. çıkalım Æ
3. anlatacak Æ 9. gelmez Æ
4. saklamalıyız Æ 10. düşünsün Æ
5. içmedin Æ 11. severim Æ
6. kalsanız Æ 12. yürüyelim Æ
Aşağıdaki cümlelerde yer alan fiillerin çekimlendiği kip ve kişi eklerinin türlerini belirleyip ilgili başlıkların altına yazınız.
bekle - yor - um Fiil şimdiki 1. tekil kökü zaman şahıs eki
anla - t - acak - Ø Fiil F.F gelecek 3.tekil kökü Y.E zaman şahıs
gel - mez - Ø Fiil Geniş 3.Tekil kökü zaman şahıs (olumsuz)
sakla - malı - y - ız Fiil Gereklilik Kaynaştırma 1. Çoğul kökü kipi harfi şahıs
iç - me - di - n Fiil olumsuzluk görülen 2. tekil kökü eki geçmiş zaman şahıs
kal - sa - nız Fiil Şart 2. tekil kökü kipi şahıs
yürü - y - e - lim Fiil Kaynaştırma İstek 1. çoğul kökü harfi Kipi şahıs eki
sev - er - im Fiil Geniş zaman 1. tekil kökü eki şahıs eki
düşün - sün - Ø Fiil 3. çoğul Emir kökü kipi
çık - a - lım Fiil istek 1. çoğul kökü kipi şahıs eki
anla - ma - mış - sın Fiil olumsuzluk öğrenilen 2.tekil kökü eki geçmiş şahıs eki zaman
Emir Kipi 2. T.K
Geniş Zaman Kipi 1. T.K
Gereklilik Kipi 2. Ç.K
Gelecek Zaman Kipi 3. Ç.K
Görülen Geçmiş Zaman Kipi 1. T.K
İstek Kipi 1. Ç.K
Şimdiki Zaman Kipi 1. T.K
Şart Kipi 1. Ç.K
bil - Ø - Ø
Fiil kökü - emir kipi
2. tekil şahıs
217. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi20 21Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
FİİLDE ANLAM (ZAMAN) KAYMASI
ETKİNLİK 1
Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerinde kullanılan kipi ve bu kipin ifade ettiği anlamı karşılarındaki kutucaklara yazınız.
Önümüzdeki yıl yurt dışına gi-diyorum.
Dedem otuz yıl önce İstanbul’a gelir.
Sabahları mutlaka yürüyüş ya-pıyorum.
Birazdan çocuklar okuldan çı-kar.
Yarın sınav sonuçlarınızı açık-lıyorum.
Size yarın bir açıklama yapa-rım.
Kullanılan Kip
Kullanılan Kip
Kullanılan Kip
Kullanılan Kip
Kastedilen Kip
Kastedilen Kip
Kastedilen Kip
Kastedilen Kip
Kullanılan Kip
Kastedilen Kip
Kullanılan Kip
Kastedilen Kip
Şimdiki Zaman
Geniş Zaman
Şimdiki Zaman
Geniş Zaman
Gelecek Zaman
Geçmiş Zaman
Geniş Zaman
Gelecek Zaman
Şimdiki Zaman
Gelecek Zaman
Geniş Zaman
Gelecek Zaman
22 23Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi22 Bilfen Yayıncılık
FİİLDE ANLAM (ZAMAN) KAYMASI
ETKİNLİK 2
Aşağıdaki cümlelerin fiillerinin anlam kaymasına uğrayıp uğramadığını inceleyerek uygun sütunu işaretle-yiniz.
Cümleler Anlam Kayması Var
Anlam Kayması Yok
Beni üzen olayı anneme anlattım.
Üç gün sonra Ankara’ya gidiyoruz.
Az sonra size güzel bir çay demlerim.
Çocuklar odalarında ders çalışıyor.
Aradığın kitap yanlış hatırlamıyorsam üst rafta olacak.
Yıllar önce hukuk fakültesinden mezun oluyor.
Her sabah iki gazete alırım.
Babam on yıl önce ticaretle uğraşmaya karar verir.
Bu sorunun cevabını bilmiyorum.
Haftaya yine burada buluşuyoruz.
Arkadaşlarım dün bana ulaşamamış bir türlü.
Bir saat sonra hava kararır.
Size konu hakkında gerekli açıklamayı yarın yaparım.
Yarın sabah sizi ararım.
İstediğin kitabı ben alacağım.
Ödevlerini yapması için kardeşime yardım ediyorum.
Haftaya çok önemli bir konferansa katılıyoruz.
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
257. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi24 25Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
FİİLDE YAPI
ETKİNLİK 1
Aşağıda numaralanmış eylemlerin yapılarını inceleyiniz ve bu eylemlerin numaralarını uygun alana yazınız.
1. Uyumuşlar
2. Bilebilirler
3. Kullanıyor
4. Hapsolduk
5. Alışmışlar
6. Can atıyordum
7. Olsun
8. Söz verdim
9. Hissediyoruz
10. Süslesek
11. Yetişiversin
12. Taşırlar
13. Yapadur
14. Cevaplayınız
15. Geliştiriyor
16. Park ettik
Basit Türemiş Birleşik
ETKİNLİK 2
Aşağıdaki numaralanmış cümlelerde yer alan birleşik fiilleri oluşumları bakımından inceleyiniz ve uygun kutucuklara yazınız.
1. Ben bu sorumluluğu kabul etmiyorum.
2. Bana biraz yardım eder misiniz?
3. Annem evde yokken kardeşime göz kulak olu-rum.
4. Soruyu iki dakikada çözüverdim.
5. Siz gidedurun, ben arkanızdan yetişirim.
6. Bu sözlerinden dolayı seni asla affetmem.
7. Seni burada yalnız bırakmak içime sinmiyor.
8. Bana her konuda güvenebilirsiniz.
Kurallı Birleşik Fiiller Yardımcı Eylemle Kurulan Birleşik Fiiller
Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller
1 - 3 - 7 - 12 5 - 10 - 14 - 15 2 - 4 - 6 - 8 - 9 - 11 - 13 - 16
4 - 5 - 8 1 - 2 - 6 3 - 7
26 27Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi26 Bilfen Yayıncılık
FİİLDE YAPI
ETKİNLİK 3
Aşağıdaki cümlelerde yer alan eylemlerin yapılarını inceleyip uygun kutucukları işaretleyiniz.
Cümleler Basit Türemiş
Birleşik
Kurallı birleşik
fiiller
Yardımcı ey-lemle kurulan birleşik fiiller
Anlamca kaynaşmış
birleşik fiiller
Annem, beni saat 07.30’da uyandırdı.
Sabah gazetelere bir göz attım.
Ödevlerini bitirmene yardım ederim.
Yolda sınıf arkadaşlarımı gördüm.
Tabağımdaki yemeği bitiremedim.
Her yerde bu kitabı arıyordum.
Bu haberi biraz araştırmalıyım.
Aklından geçenleri olduğu gibi söyleyi-verdi.
Biraz sinirli olduğunu fark ettik.
Başımın ağırsı geçince biraz rahatladım.
Televizyonun karşısında uyuyakalmış çocuk.
Bana çok güvendiğini biliyorum.
İstanbul’a gitmekten vazgeçtim.
Sınav sonuçlarını yarın açıklayacağım.
Gece boyunca hiç uyuyamadım.
Her şeyin yoluna gireceğini hissediyo-rum.
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
357. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi34 35Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
YAZILIYA HAZIRLIK
oku-, çiz-
git-, bak-
sarar-, bayatla-
• Gereklilik Kipi : Beni dikkatlice dinlemelisin.
• İstek Kipi: Birlikte sinemaya gidelim.
• Emir Kipi: Bana asla yalan söyleme.
• Şart Kipi: Keşke sen de bizimle sinemaya gelsen.
1. Fiillerin anlam özellklerine ikişer örnek veriniz.
İş (Kılış) Fiilleri:
Durum Fiilleri:
Oluş Fiilleri:
2. Dilek kiplerini yazınız ve bu kiplere birer örnek veriniz.
3. Aşağıdaki çekimli fiilleri kip ve kişi eklerine göre ayırınız.
temizlemelisiniz
bilesin
aramazlar
konuşuyoruz
kızmışsın
temizle - meli - s - iniz Gereklilik kaynaştırma 2. çoğul kipi ünsüzü şahıs eki
bil - e - s - in İstek kaynaştırma 2. tekil kipi ünsüzü şahıs eki
ara - maz - lar Geniş 3. çoğul zamanın olumsuzu şahıs ekikonuş - u - yor uz yardımcı şimdiki 1. çoğul ünlü zaman kipi şahıs eki
kız - mış - sın Öğrenilen 2. tekil şahıs geçmiş zaman
oku-, çiz-
gül-, bak-
sarar-, bayatla-
• Gereklilik Kipi: Beni dikkatlice dinlemelisin.
• İstek Kipi: Birlikte sinemaya gidelim.
• Emir Kipi: Bana asla yalan söyleme.
• Şart Kipi: Keşke sen de bizimle sinemaya gelsen.
36 Bilfen Yayıncılık
YAZILIYA HAZIRLIK
4. Aşağıdaki fiilleri yapıları bakımından inceleyerek bu fiillerin sahip olduğu yapı özelliklerini karşılarına yazı-nız.
gönderilmişti
unutuvermişim
biliyorsun
kaybettiler
aramıştık
5. Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşlukları uygun ifadelerle doldurunuz.
• Fiilin öznenin isteği dışında gerçekleştiğini, bir varlığın bir durumdan başka bir duruma geçtiğini bildiren fiillere ………… fiilleri denir.
• Cümleye “fiilin bir süre devam ettiği” anlamını katan “-egel / -ekal / -edur” eklerini alan birleşik fiillere …………………… fiili denir.
• “Babaannemin bahçesindeki ağaçların tepesine tırmandım.” cümlesinde fiil, …………………… ……… kipiyle çekimlenmiştir.
• “Öğretmenimiz ödevlerimizi birazdan kontrol eder.” cümlesinde “geniş zaman kipi” …………… ……… anlamı katacak şekilde kullanılmıştır.
• “Pencereyi kapatmayı unutma.” cümlesinin fiili ……… kipiyle çekimlenmiştir.
6. Aşağıdaki cümlelerde verilen bilgiler doğruysa cümlenin başındaki boşluğa “D” yanlışsa “Y” yazınız.
• ( ) “Okumak” sözcüğü durum bildiren bir fiildir.
• ( ) “İstediğiniz dosyayı size bugün gönderemem.” cümlesinin fiili bir-leşik yapılıdır.
• ( ) “Kardeşim dün gece hastalandı.” cümlesinde çekimli eylem yoktur.
• ( ) Haftaya katılacağı yarışma için odasında ders çalışıyor.” cümlesin-de anlam kayması vardır.
• ( ) “Nerede buluşacağınızı bana da bildirin.” cümlesi dilek kipiyle çekimlenmiştir.
Y
oluş
sürerlik birleşik
görülen geçmişzaman
gelecek
emir
Y
Y
D
D
zaman
Türemiş yapılı fiil
Tezlik birleşik fiili
Basit yapılı fiil
Yardımcı eylemle kurulan birleşik fiil
Basit yapılı fiil
397. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
EK FİİL (EK EYLEM)
ETKİNLİK 1
Çuvalda bulunan isim soylu sözcükleri aşağıda verilen ek eylemleri kullanarak yüklem yapıp cümle içerisinde kullanınız.
3. kırmızı2. insan
4. başarı 5. kitap
9. doğruluk8. yalan
6. öğrenci
10. kalem
7. korku
1. arkadaş
11. ucuz12. değerli
EK FİİL ÇUVALI
Cümleler
1. ………………………………………………………… (Geniş Zaman)
2. ………………………………………………………… (Şart Biçimi)
3. ………………………………………………………… (Görülen Geçmiş Zaman)
4. ………………………………………………………… (Duyulan Geçmiş Zaman)
5. ………………………………………………………… (Geniş Zaman)
6. ………………………………………………………… (Şart Biçimi)
7. ………………………………………………………… (Görülen Geçmiş Zaman)
8. ………………………………………………………… (Duyulan Geçmiş Zaman)
9. ………………………………………………………… (Geniş Zaman)
10. ………………………………………………………… (Şart Biçimi)
11. ………………………………………………………… (Görülen Geçmiş Zaman)
12. ………………………………………………………… (Duyulan Geçmiş Zaman)
Zeynep’le on yıldır arkadaşız.
Dürüst bir insansa bize gerçekleri anlatır.
Eski arabamızın rengi kırmızıydı.
Satışların iyi gitmesi bizim için büyük bir başarıymış.
İnsanların en yakın dostu kitaptır.
Başarılı bir öğrenciyse bu sınavda zorlanmaz.
Başarısının önündeki en büyük engel korkularıydı.
Söylediği tüm sözler yalanmış.
Dostlukları ayakta tutan en büyük güç doğruluktur.
Güzel bir kalemse bana da o kalemden al.
Bu elbise diğer mağazada daha ucuzdu.
Mehmet'in tüm sözleri benim için değerliymiş.
40 Bilfen Yayıncılık
EK FİİL (EK EYLEM)
ETKİNLİK 2
Aşağıdaki tabloda yer alan birleşik çekimli fiillerin aldığı ek eylem türlerini işaretleyiniz.
Filler Hikâye Birleşik Zaman Rivayet Birleşik Zaman Şart Birleşik Zaman
1. gidiyordum
2. bilmişse
3. bitirmiştik
4. düşünürse
5. oynarmış
6. yıkacakmış
7. bakmalıysam
8. yürürmüş
9. bilmeyecektim
10. gelmişsem
11. konuşmuşsak
12. söylemeliydim
ETKİNLİK 3
Aşağıdaki cümleleri ek fiilin bu cümlelere kattığı anlamlarla eşleştiriniz.
1. Bana her şeyi o öğretmişmiş. Başkasından Duyma
2. Onunla yaşanan kötü olayları konuşacaktık. Terk Edilmiş Alışkanlık
3. Dışarı çıkabilirsiniz, ders bitmiştir. Küçümseme
4. Olanları polise anlatacağını söylüyormuş. Kesinlik
5. Çocukken bu mahallede top oynardık. Gerçekleşmemiş Niyet
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
4
1
5
3
2
417. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
EK FİİL (EK EYLEM)
ETKİNLİK 4
Aşağıda verilen birleşik çekimli fiillerin aldıkları ek eylem türüne göre uygun kutucuklara yazınız.
alırmış
1
gelecektim
5
sevseydiniz
9
unutursan
6
okuyaymış
10
yenmişmiş
7
yapıyordum
11
görüyorsak
8
söyleyecekmişsin
12
uyduysa
2
bilmemişsek
3
gitmiştin
4
Hikâye Birleşik Zaman
Şart Birleşik Zaman
Riyavet Birleşik Zaman
4 - 5 - 9 - 11
2 - 3 - 6 - 8
1 - 7 - 10 - 12
42 43Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi42 Bilfen Yayıncılık
EK FİİL (EK EYLEM)
ETKİNLİK 5
Aşağıdaki cümlelerde ek eylem almış fiilleri inceleyip ek eylemin görevini uygun alana işaretleyiniz.
Cümleler Fillere Gelip Birleşik Zaman Oluşturur
İsimlere Gelip İsimleri Yüklem
Yapar
Öğretmenimiz bize karşı çok anlayışlıydı.
Babam gençlik günlerini uzun uzun anlatırdı.
Tüm zamanını bilgisayarın başında geçiriyormuş.
Kardeşim oldukça başarılı bir öğrencidir.
Çok sinirlendiğinde kimseyle konuşmazdı.
Sınıfımıza yeni gelen arkadaşımız çok utangaçtı.
Aylin sabırlı, dürüst ve azimli bir insandır.
Eve döndüğümüzde hepimiz çok yorulmuştuk.
Törende çok güzel bir konuşma yapmışmış.
Çocuğun ateşi iki gündür düşmüyormuş.
Diploma notum oldukça yüksekti.
Annem için güzel bir şiir yazacaktım.
Sizinle sinemaya gelme konusunda çok kararsızım.
Öğretmenimiz de bu projede bizi destekliyordu.
Tatile gideceğimiz için çok heyecanlıyım.
Ne olursa olsun ailesine yalan söylemezdi.
Her zamanki gibi çok sabırsızsın.
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
537. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi52 53Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
YAZILIYA HAZIRLIK
1. Ek fiilin işlevleri nelerdir? Bunlara birer örnek veriniz.
2. Aşağıdaki kutucuklarda yazılı isimlere ek fiil getirerek oluşturacağınız yüklemlerle cümleler kurunuz.
tatlı
yorgun
insan
güzel
sinirli
1. İsimlere gelip isimleri yüklem yapar.
• Annem çok sabırlı bir insandır.
2. Basit çekimli fiillere gelip birleşik zaman oluşturur.
• Dün akşam sinemaya gidecektik.
• Bebeğin yumuk yumuk elleri çok tatlıydı.
• Çok yorgunsan evde biraz dinlen.
• Oldukça dürüst bir insanmış.
• Dün izlediğim film çok güzeldi.
• İşleri ters gittiği için sinirliymiş.
54 Bilfen Yayıncılık
YAZILIYA HAZIRLIK
3. Aşağıdaki cümlelere ek fiilin kattığı anlamları yanlarındaki boşluklara yazınız.
• Dut ağacından dut toplardık çocukken.
• Hep birlikte pikniğe gidecektik bu hafta.
• Kimsenin kalbini kırmamışmış.
• Annem tek başıma parka gitmeme izin vermezdi.
• Erken uyanırsan beni de uyandır.
4. Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşlukları uygun ifadelerle doldurunuz.
• ( ) “Ahmet amcamla dondurmacıya gideceğiz.” cümlesinde ek fiil kulla-nılmıştır.
• ( ) “Eve geç kaldığın için hepimiz telaşlandık.” cümlesinde ek fiil kullanıl-mamıştır.
• ( ) “Bana her konuda destek olurdu Taner.” cümlesinde fiil, geniş zamanın hikâyesiyle çekimlenmiştir.
• ( ) “Beni arayan kişi Ali değil miydi?” cümlesinde ek fiil birleşik zaman oluşturmuştur.
• ( )”Bugün çok yorgunum.” cümlesi ek fiilin geniş zamanına göre çekim-lenmiştir.
• Ek fiil, basit zamanlı fiillere gelerek onları ………………… yapar.
• “Ödevlerimi hafta sonu tamamlayacaktım.” cümlesinde ek fiil cümleye ……………………… anlamı katmıştır.
• “Annem çok becerikli bir kadındır.” cümlesinde “kadın” sözcüğü ek fiilin ……… zamanına göre çekimlenmiştir.
• “Bana söylediklerini duymamıştım.” cümlesinde fiil, …………………………………………… çekimlenmiştir.
• Ek fiiller isimlere gelerek onların ………… olmasını sağlar.
5. Aşağıdaki cümlelerde verilen bilgiler doğruysa cümlenin başındaki boşluğa “D” yanlışsa “Y” yazınız.
Terk edilmiş alışkanlık
Gerçekleşmemiş niyet
Küçümseme
Terk edilmiş alışkanlık
Şart
öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesine göre
birleşik zamanlı
gerçekleşmemiş niyet
geniş
yüklem
Y
D
Y
D
D
577. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
A. Aşağıdaki cümlelerde fiili durum bakımından niteleyen sözcükleri bularak yanlarındaki boşluğa yazınız.
SÖZCÜK TÜRLERİ (ZARFLAR)
ETKİNLİK 1
Sinirlenince bağırarak konuşur.
Güle oynaya yürüyordu çocuklar.
Ali, koşa koşa yanımıza geldi.
Sessizce odadan dışarı çıktım.
Ödül töreninde yaşananları bize heyecanla anlattı.
Etrafına dalgın dalgın bakıyordu.
Sofradaki her şeyi iştahla yedik.
Aldığım hediyeyi kargoya yarın vereceğim.
Önümüzdeki hafta pikniğe gideceğiz.
Uykudan uyanınca ağlamaya başladı bebek.
Bu şarkıyı duyduğumda aklıma sen geliyorsun.
Evden çıkarken telefonum çaldı.
Seneye başka bir şehre yerleşeceğiz.
Film bitince herkes çok duygulandı.
B. Aşağıdaki cümlelerde fiili zaman bakımından niteleyen sözcükleri bularak yanlarındaki boşluğa yazınız.
bağırarak
güle oynaya
koşa koşa
sessizce
heyecanla
dalgın dalgın
iştahla
yarın
önümüzdeki hafta
uykudan uyanınca
bu şarkıyı duyduğumda
evden çıkarken
seneye
film bitince
58 Bilfen Yayıncılık
SÖZCÜK TÜRLERİ (ZARFLAR)
C. Aşağıdaki cümlelerde fiili miktar bakımından niteleyen sözcükleri bularak yanlarındaki boşluğa yazınız.
Okuldan çıkınca epey yürüdük.
Size her konuda çok güveniyorum.
Sınıfımıza yeni gelen arkadaşımız fazla konuşuyor.
Dün gece az uyudum.
E. Aşağıdaki cümlelerde geçen soru sözcüklerinin türlerini yanlarındaki boşluğa yazınız.
Bana niçin yalan söylediniz?
Nasıl bir elbise almak istiyorsun?
Ne zaman gideceksin İzmir’e?
Yaz tatilinde nereye gideceksin?
Bu soruyu nasıl çözdün?
D. Aşağıdaki cümlelerde fiili yer - yön bakımından niteleyen sözcükleri bularak yanlarındaki boşluğa yazınız.
Annem, “Hemen yukarı gel.” dedi.
Kimse sınıftan dışarı çıkmasın.
Arabayı biraz ileri park ettim.
Balkondaki çiçekleri içeri alalım.
epey
çok
fazla
az
yukarı
dışarı
ileri
içeri
soru zarfı
soru sıfatı
soru zarfı
soru zamiri
soru zarfı
597. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
SÖZCÜK TÜRLERİ (ZARFLAR)
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere kutucuklarda verilen zarflardan uygun olanları yazınız.
ETKİNLİK 2
niçin
fazlaca
ağlarken
kahkahalarla durmaksızın epeyce
aşağı
anahtarını unutunca
neşe içinde hızlıca
bıkmadan usanmadan
elektriklerkesilince
1. ………………………… eve giremedi.
2. Bu cahil adam yine ………… konuşuyor?
3. Çocuklar ……………………… çığlık atmaya başladılar.
4. Bu filmi arkadaşlarımla ……………… izlemiştik.
5. Babam, askerlik anılarını hâlâ ………………………… anlatır.
6. Balkondaki saksıya kolum çarpınca saksı ………… düştü.
7. Tüm misafirlerimizle …………… yemeğimizi yedik.
8. Öğretmenin söylediklerini ………… not etti.
9. Aradığımız adrese ………… yaklaştık sanırım.
10. Çocuk ……………… ağlıyor ve bizi üzüyordu.
11. Bu konunun üzerinde ………… kafa yorduk bence.
12. ………… yüzü kıpkırmızı oluyor çocuğun.
Anahtarını unutunca
niçin
elektrikler kesilince
kahkahalarla
bıkmadan usanmadan
aşağı
neşe içinde
hızlıca
epeyce
durmaksızın
fazlaca
Ağlarken
60 Bilfen Yayıncılık
SÖZCÜK TÜRLERİ (ZARFLAR)
Aşağıdaki cümlelerde yer alan zarfların türlerini tabloda uygun alanlara işaretleyiniz.
ETKİNLİK 3
Cümleler Durum Zarfı
Zaman Zarfı
Miktar Zarfı
Yer - Yön Zarfı
Soru Zarfı
Eve gidip biraz dinlenmeliyim.
Sesini duyunca rahatlayacağım.
Usulca odadan dışarı çıktı.
Zıplaya zıplaya dolaşıyor evin içinde.
Söylediklerimi neden önemsemiyorsun?
Bu hafta çok çalışmalıyım.
Yolun sonundan geri döndük.
Bu konu hakkında detaylıca konuşuruz.
Tenceredeki yemekten azıcık yemiş.
Olayın gerçek sebebini anlayınca benden özür dileyeceksin.
Çocukluk günlerimizi özlemle arıyoruz.
Sesimi duyunca kafasını kaldırıp yukarı baktı.
Sormam gereken bir şey olunca size nasıl ulaşacağım?
Güneş doğarken uyuyabildim.
Seni görünce hepimiz biraz rahatladık.
Yazacağın mektubu heyecanla bekliyorum.
✔
✔
✔ ✔
✔
✔
✔ ✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔ ✔
✔ ✔
✔
✔ ✔
✔
697. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
1. Aşağıda verilen zarf türlerine birer örnek yazınız.
2. Aşağıdaki cümlelerde yer alan zarfların altını çiziniz ve türünü yanındaki kutucuğa yazınız.
YAZILIYA HAZIRLIK
Durum Zarfı:
Zaman Zarfı:
Miktar Zarfı:
Yer - Yön Zarfı:
Soru Zarfı:
Tüm nevresimler özenle katlanmıştı.
Korkusuzca savaşıyor her türlü kötülükle.
Sorularıma niçin cevap vermiyorsun?
Arkadaşlarınla buluşabilirsin yalnız hava kararmadan evde olmalısın.
Az konuşur ama kendini dinletmeyi bilirdin.
Sınavdaki tüm soruları kolayca çözdüm.
Ödevlerini bitirince dışarı çıkabilirsin.
Oraya gidebilmek için çok yürüdük.
Ödevlerimi bitirdikten sonra dışarı çıkacağım.
İstanbul’a ne zaman geleceksiniz?
Durum Zarfı
Durum Zarfı
Soru Zarfı
Zaman Zarfı
Miktar Zarfı
70 Bilfen Yayıncılık
YAZILIYA HAZIRLIK
3. “Neşeli” sözcüğünü sıfat ve zarf görevinde cümle içinde kullanınız.
4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.
5. Aşağıdaki cümlelerde verilen bilgiler doğruysa yay ayraçla belirtilen boşluğa “D”, yanlışsa “Y” harfini yazınız.
• Fiillerin özelliğini belirten, fiilere sorulan “nasıl” sorusuna cevap veren sözcüklere ……… denir.
• “Heyecanla bekliyoruz buraya gelişini.” cümlesindeki altı çizili sözcük ……… görevinde kulla-nılmıştır.
• İsimlerden önce gelip onların özelliklerini belirten sözcüklere ……… denir.
• “Ufak ufak kâğıtlar hazırladık çekiliş için.” cümlesinde ikileme ……… görevinde kullanılmıştır.
• “Mesajımı görür görmez beni ara.” cümlesinde ………… zarfı kullanılmıştır.
( ) “Dışarıda buz gibi bir hava var.” cümlesinde yer - yön zarfı kullanılmıştır.
( ) “Bana neden mektup yazmıyorsun?” cümlesinde soru anlamı sıfatla sağlanmıştır.
( ) Zarflar; durum, zaman, miktar, yer - yön ve soru zarfı olmak üzere beşe ayrılır.
( ) “Güzel günler göreceğimize inanıyorum.” cümlesinde “güzel” sözcüğü zarf olarak kullanılmıştır.
( ) “Saat beş gibi yanına gelirim.” cümlesinde zaman zarfı kullanılmıştır.
Sıfat:
Zarf:
Neşeli insanlarla zaman geçirmeyi severim.
Elif, bugün çok neşeli görünüyor.
zarf
zarf
sıfat
sıfat
zaman
Y
D
Y
Y
D
737. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
Aşağıdaki cümlelerde yer alan yazım yanlışlarını bulunuz ve doğrusunu boş bırakılan yerlere yazınız.
YAZIM KURALLARI
ETKİNLİK 1
• Seninle Mayıs ayında tanışmıştık.……………………………………………………………………………………
• Bilim insanları dünyanın güneş etrafındaki dönüşüne yeni bir bakış açısı getirdiler.……………………………………………………………………………………
• Geçen sene güney Amerika ülkelerini gezmiş dayım.……………………………………………………………………………………
• Ahmet Muhip Dıranas’ın fahriye abla adlı şiirini okudum.……………………………………………………………………………………
• Aylin bu Mahallede karanfil sokakta oturuyor.……………………………………………………………………………………
• Selma hanım, buraya geleceğimi biliyordu.……………………………………………………………………………………
• Misafirlerimiz 15 ocak salı günü Adana’dan gelecek.……………………………………………………………………………………
• Marmara üniversitesinde bir konferansa katıldım.……………………………………………………………………………………
• Ahmet Hamdi Tanpınar’ın saatleri ayarlama enstitüsü adlı kitabını gördüm kütüphanede.……………………………………………………………………………………
• Sokakta buldukları kediye duman adını vermişler.
……………………………………………………………………………………
Seninle mayıs ayında tanışmıştık.
Bilim insanları, Dünya’nın Güneş etrafındaki dönüşüne yeni bir bakış açısı getirdiler.
Geçen sene Güney Amerika ülkelerini gezmiş dayım.
Ahmet Muhip Dıranas’ın “Fahriye Abla” adlı şiirini okudum.
Aylin bu mahallede Karanfil Sokak’ta oturuyor.
Selma Hanım, buraya geleceğimi biliyordu.
Misafirlerimiz 15 Ocak Salı günü Adana’dan gelecek.
Marmara Üniversitesinde bir konferansa katıldım.
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” adlı kitabını gördüm kütüphanede.
Sokakta buldukları kediye Duman adını vermişler.
74 75Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
YAZIM KURALLARI
A. Aşağıdaki cümlelerde “-de / de”nin yazımını inceleyiniz ve tabloda uygun kutucuğu işaretleyiniz.
B. Aşağıdaki cümlelerde “-ki / ki”nin yazımını inceleyiniz ve tabloda kutucuğu işaretleyiniz.
ETKİNLİK 2
Cümleler Doğru Yanlış
Yüzünü yıka da kendine gel.
Bu kitapta beni çok etkiledi.
Yüzün de garip bir gülümseme vardı.
Komşumuz da gelecek düğüne.
Sende mi anlamadın bu konuyu.
Doğruları anlat da rahatlayalım artık.
Cümleler Doğru Yanlış
Aklımdaki sorular beni huzursuz ediyor.
Gelki bitsin tüm dertlerim.
Yolda ki kedi çok sevimliydi.
Mademki sözümü dinlemeyecektin neden fikrimi sordun?
Bahçedeki güller çok güzel kokuyor.
Bilki işler senin istediğin gibi gitmez her zaman.
Gömleğindeki desen çok hoşuma gitti.
Sizin bu konuda ki düşüncelerinizi merak ediyorum.
Duydumki hakkımda kötü şeyler söylüyormuşsun.
74 75Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
YAZIM KURALLARI
Aşağıda numaralanmış sözcükleri inceleyip yazım yanlışı yapılan ve yapılmayan sözcüklerin numaralarını uygun kutucuklara yerleştiriniz.
Aşağıda verilen cümlelerdeki kısaltmaların yazımını inceleyiniz ve tablodaki uygun kutucuğu işaretleyiniz.
ETKİNLİK 3
ETKİNLİK 4
1 herkez
Yazım Yanlışı Yapılan Sözcükler Yazım Yanlışı Yapılmayan Sözcükler
5 bir az
9 yanlış
2 pekçok
6 herşey
10 hiçbir
3 birçok
7 her hangi
11 herbir
4 kiprik
8 yalnız
12 bir kaç
Cümleler Doğru Yanlış
Ablam SBS’na girerek yerleşmiş liseye.
MEB’in uygun gördüğü müfredatı işliyoruz.
Bugün prof.dr. Hilmi Bey’i göreceğiz.
Elimdeki valiz 20 kg.’den ağırmış.
TDK’nin yazım kılavuzunu kullanıyoruz.
1, 2, 4, 5, 6, 7, 11, 12 3, 8, 9, 10
76 77Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi76 77Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
YAZIM KURALLARI
Aşağıdaki cümlelerde yapılan yazım yanlışlarını bulunuz ve bu yanlışların nedenini yazınız.
ETKİNLİK 5
Cümleler Yazım Yanlışının Nedeni
Yarın size ders çalışmaya geleyimmi?
Bugün yol da öğretmenimle karşılaştım.
Fikret bey, bu dosyayı incelemek istiyor.
Güneş, dünyamızın ısı ve ışık kaynağıdır.
Parmağında ki yüzük çok hoşuma gitti.
Antalya’lı bir arkadaşım aradı beni bugün.
Gezi 26 mayısa ertelenmiş.
Annemin yaptığı yemekler güzelmi güzel olur.
THY’ndan almış biletini halam.
Kitabımızın 36.’ıncı sayfasını açın.
Küçük kız 2’şer 2’şer iniyordu merdivenlerden.
Haftaya Çarşamba tören yapılacak.
İstanbul’un Güneyi adalarla dolu.
Bize kapıyı açan, Ay yüzlü bir kızdı.
Herşey yoluna girince rahatladık hepimiz.
Gelki bitsin bu hasret artık.
Soru edatı olan “mi”nin kelimeye bitişik yazılması
Kelimeye bitişik yazılması gereken “-de” ekinin kelimeden ayrı yazılması
Kişi adlarından sonra gelen saygı sözcü-ğünün küçük harfle yazılması
Gezegen adı olarak kullanılan kelimenin küçük harfle yazılması
Kelimeye bitişik yazılması gereken “-ki”nin kelimeden ayrı yazılması
“Özel adlara getirilen yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz.” kuralına uyulmaması
Belirli bir tarih bildiren ay adının küçük harfle yazılması
Soru edatı olan “mi”nin kelimeye bitişik yazılması
Kısaltmanın okunuşuna göre değil, açılı-mına göre ek getirilmesi
“Sıra sayılar ekle gösterildiklerinde ra-kamdan sonra sadece ek yazılır, nokta konmaz.” kuralına uyulmaması
“Üleştirme sayıları rakamla değil, yazıyla belirtilir.” kuralına uyulmaması
Belirli bir tarih bildirmeyen gün adının bü-yük harfle yazılması
Yön bildiren “güney” sözcüğünün büyük harfle yazılması
“Ay” kelimesi gezegen anlamı dışında kul-lanıldığında küçük harfle başlar.” kuralına uyulmaması
Ayrı yazılması gereken “her şey” kelimesi-nin bişitik yazılması
Kelimeden ayrı yazılması gereken “ki”nin kelimeye bitişik yazılması
84 85Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi84 85Bilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
YAZILIYA HAZIRLIK
1. Aşağıdaki metinde yazım yanlışı yapılan sözcükleri belirleyiniz ve yazım yanlışı olan sözcükleri kutucuklara yazınız.
Dolmabahçe sarayı, Sultan Abdülmecid (1839 - 1861) tarafından yaptırılmıştır. İnşasına 13 haziran 1843 tarihinde başlanmıştır. 7 Haziran 1856 tarihin de kullanıma açılmıştır. Dolmabahçe Sarayı’nın bugün bulunduğu alan bundan dörtyüzyıl önce Osmanlı kaptanıderyasının gemileri demirlediği, Boğaziçi’nin bir koyu idi. 17.’inci yüzyıl da doldurulmaya başlanan koy, Padişahların dinlenmesi ve eğlenceleri için düzenlenen bir alana dönüştürüldü. Bu bahçede çeşitli dönemlerde yapılan köşkler ve kasırlar topluluğu uzun süre “beşiktaş sahil sarayı” adıyla anıldı. 18. yüzyılın ikinci yarısına doğru, Türk mimarisin de Batı etkileri başlamıştır.
Dolmabahçe Sarayı
dört yüzyıl
padişahların “Beşiktaş Sahil Sarayı” mimarisinde
17’nci yüzyılda
13 Haziran 7 Haziran 1856 tarihinde
86 PBBilfen Yayıncılık 7. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
YAZILIYA HAZIRLIK
2. Aşağıdaki cümlelerde yapılan yazım yanlışlarını bularak bu yanlışların nedenini yazınız.
3. Aşağıdaki cümlelerde verilen bilgiler doğruysa yay ayraçla belirtilen boşluğa “D” yanlışsa “Y” yazınız.
Ali Rıza bey, yarın bir toplantı yapılacağını söyledi.
Yazım Yanlışının Nedeni:
Bu koltuklar senelerdir sapa sağlam duruyor.
Yazım Yanlışının Nedeni:
Bana yalan söylediğini farkettim.
Yazım Yanlışının Nedeni:
Kahvaltıda 3’er ceviz yedi çocuklar.
Yazım Yanlışının Nedeni:
( ) Gezegen ve yıldız adları küçük harfle yazılır.
( ) Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları büyük harfle başlar.
( ) “Yasa değişikliği Resmi Gazete’de yer aldı.” cümlesinde yazım yanlışı yoktur.
( ) “Ayşe Teyzem’in yaptığı börek çok lezzetliydi.” cümlesinde akrabalık bildiren söz-
cük yanlış yazılmıştır.
( ) “Biraz sakin ol ki olayın sebebini anlayalım.” cümlesinde “ki”nin yazımı yanlıştır.
Kişi adından sonra gelen saygı sözcüğünün küçük yazılması
Pekiştirmeli sözcüğün ayrı yazılması
Y
Y
Y
D
D
“Etmek, olmak yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiillerde ilk kelime herhangi bir ses düşmesi ya da türemesine uğramazsa ayrı yazılır.” kuralına uyulmaması
“Üleştirme sayıları rakamla değil, yazıyla yazılır.” kuralına uyulmaması
897. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
NOKTALAMA İŞARETLERİ
Aşağıdaki cümlelerle virgülün kullanım amaçlarını eşleştiriniz.
ETKİNLİK 1
Aşağıda bazı noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarına yer verilmiştir. Kullanım amacı verilen noktalama işaretini boş bırakılan yere yazıp bir örnek veriniz.
ETKİNLİK 2
Evet, uzun süredir bu proje üzerinde çalışı-yorduk.
Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kul-lanılır.
1.
Genç, adamı sakinleştirmek için bir hayli uğ-raştı.
Eş görevli sözcükleri ayırmak için kullanılır.2.
Sabahtan beri seni arıyorum, demişti. Kabul, ret, onay bildiren sözlerden sonra kul-lanılır.
3.
Uzun, siyah, gür ve parlak saçları vardı kızın. Anlam karışıklığını gidermek için kullanılır.4.
Öğretmenim, ikinci annem, benim için çok kıymetlidir.
Tırnak işaretiyle gösterilmeyen aktarma cüm-lelerini ayırmak için kullanılır.
5.
Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde kullanılır.
Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için kullanılır.
Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumları belirten ifadelerden hemen sonra yay ayraç içinde kullanılır.
Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
3
4
5
2
1
Ünlem: Bize karşı çok dürüst (!) davrandılar.
Nokta: Toplantı 15.02.2014 tarihinde yapıldı.
Soru işareti: Yunus Emre, Eskişehir’de (?) dünyaya gelmiştir.
Üç nokta: Masanın üzerinde kağıtlar, kalemler …
90 Bilfen Yayıncılık
NOKTALAMA İŞARETLERİ
Aşağıdaki parçalarda yay ayraçla gösterilen yerlere uygun noktalama işaretlerini koyunuz.
ETKİNLİK 3
Montaigne’in kendine dönük( ) söyleşi havasında( ) gelişigüzel yazılmış duy-gusu uyandıran( ) Bacon’ın ise nesnel( ) özlü( ) betimleyici denemeler yazdığı söylenir.
Konfüçyüs şöyle yakarmış( ) ( ) Tanrım( ) Bana kitap dolu bir ev( ) çiçek dolu bir bahçe ver( ) ( )
Aklın ve bilimin üç büyük düşmanı vardır( ) tembellik( ) cahillik( ) fenalık( )
Aşk( ) bir Arjantin tangosudur( ) anlamlı( ) coşkun( ) acı dolu ve güzeldir( )
Sanatçının yapıtlarına evrensel bir nitelik kazandıran çok sayıda özellik var( ) masalsı anlatım( ) kimi zaman hayal mi gerçek mi olduğunu ayırt edemediğimiz betimlemeler( ) şiirsel söylemler( ) çarpıcı benzetmeler( )
Bir içgüdüdür yazı yazmak( ) Yaşananları dile getirme içgüdüsüdür( ) Kendi-ni( ) doğayı( ) toplumu( ) insanları dile getirme içgüdüsüdür( )
Sokrates hapse götürülürken karısı( ) ( ) Seni haksız yere götürüyorlar( ) ( ) diye ağ-lamış. Sokrates de karısına ( ) ( ) Haklı yere götürseler daha mı iyiydi( ) ( ) demiş( )
Bu evi( ) çocukluğumun geçtiği yeri( ) nasıl unuturum( )
:
:
,
, , .
. ’’! ,“
; , , .
:,
, , ...
. ., , , .
::
..
““
’’’’?
?, ,
,, ,;
,
997. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
YAZILIYA HAZIRLIK
10. 1. Cümle içinde virgülle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
3. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren kelimelerden sonra konur.
4. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur.
Yukarıda numaralanmış ifadelerden hangileri noktalı virgülün (;) görevidir?
A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 2 ve 3 D) 3 ve 4
11. • Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekleri ayır-mam.
• Hayvanlara verilen özel adlara gelen ekleri ayırırım.
• Devlet adlarına gelen ekleri ayırırım.
Kendini böyle tanıtan noktalama işareti aşağı-dakilerden hangisidir?
A) Soru işareti B) Tırnak İşaretiC) Kesme işareti D) İki nokta
12. I. Toplantımız yarın 15:30’da konferans salonunda yapılacak.II. Herkesle gayet iyi (!) anlaştığı söyleniyor.III. İzmir’li arkadaşlarım, “boyozu” anlata anlata biti-remezdi.IV. Böyle güzel bir günde olumsuz düşüncelere kapılmanın anlamı var mı?
Numaralanmış cümlelerden hangilerinde nok-talama yanlışı yapılmıştır?
A) I ve II B) I ve IIIC) II ve IV D) III ve IV
1. Aşağıdaki cümlelerde yay ayraçla gösterilen yerlere, uygun noktalama işaretlerini koyunuz.
2. “Oldukça düzenli(!) çalışırmış.” cümlesindeki ünlem işaretinin görevini yazınız.
3. Aşağıdaki açıklamaların hangi noktalama işaretine ait olduğunu yazınız.
İnsanlar üçe ayrılır( ) paranın kölesi olanlar( ) paranın arkadaşı olanlar ve paranın patronu olanlar( )
Bir Hint atasözü şöyle der( ) ( ) Güneşe ulaşmak istiyorsan yanmayı düşünmeyeceksin( ) ( )
Deniz düşünceye benzer( ) denizin ürünü inci( ) düşüncenin ürünü akıldır.
Koşarak iskeleye girdi( ) vapura yetişti.
Zeki ile budala arasındaki tek fark( ) zekilerin hata yapmamaları değildir( ) zekiler yalnızca aynı hata-ları tekrarlayıp durmazlar.
Cümlenin yapısıyla doğrudan ilgisi olmayan açıklamaların başında ve sonunda kullanılır.
Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için kullanılır.
Yay ayraç
Kısa çizgisi
Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem kullanılır.
:
: “ ”
,
,
,
, ;
;
.
.
100 Bilfen Yayıncılık
YAZILIYA HAZIRLIK
4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun ifadeleri yazınız.
5. Aşağıdaki cümlelerde bir noktalama yanlışı varsa cümlenin başına “Y” yoksa “D” harfini yazınız.
• Cümle içinde virgülle ayrılmış tür ve takımları ayırmak için …………………… kullanılır.
• Arasında, ve, ile, ila …–den …-e anlamları vermek için kelimeler ve sayılar arasında …………………… kullanılır.
• Sayılardan sonra sıra bildirmek için …………………………… kullanılır.
• Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi gibi unsurların arasına ………… ………………… konur.
• Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası ve semt ile şehir arasında …………………………… kullanılır.
• Soru eki veya soru sözü içeren cümlelerin sonunda ……………………………… kullanılır.
• Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasında ……………………………… kullanılır.
• Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için ……………………………… kul-lanılır.
• Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için ……………………… kullanılır.
• Bir başka kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözlerde ……………………………… kullanılır.
( ) Çok uzun süredir hem annesini, hem babasını ihmal ediyordu.
( ) Eyvah, yine ödevimi yapmayı unuttum.
( ) Yarın 15:40’ta çıkacağım dersten.
( ) Ayla - çocukluk arkadaşım - İzmir’e gelecekmiş.
( ) Ahmet 03/10/1998 tarihinde dünyaya gelmiş.
noktalı virgül
kısa çizgi
eğik çizgi
soru işareti
tırnak işareti
virgül
virgül
nokta
nokta
virgül
D
D
Y
Y
Y
1037. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
ANLATIM BOZUKLUKLARI
Aşağıdaki cümlelerde anlatım bozukluğuna neden olan gereksiz sözcüğü cümlelerin altındaki boş bölüme yazınız.
ETKİNLİK 1
Aşağıdaki cümlelerde anlatım bozukluğuna neden olan yanlış anlamdaki sözcüğün altını çiziniz ve sözcü-ğün doğrusunu cümlenin altındaki boş bölüme yazınız.
ETKİNLİK 2
Zengin ve varlıklı insanlar, derneğimize bağışta bulundu.…………………………………………………………………
Zeynep’le ilk kez Ankara’da tanışmıştık.…………………………………………………………………
Hırsız, mücevherleri gizlice çalmış.…………………………………………………………………
İki kardeşten en küçüğü üniversiteyi kazanmış.…………………………………………………………………
Gizli sırlarımı kimseye anlatmayacağına söz verdi.
…………………………………………………………………
Senin sayende öğretmenden azar işittim.…………………………………………………………………
24 Haziran 2012 yılında dünyaya gelmiş Elif.…………………………………………………………………
Beğendiğimiz buzdolabının ücreti oldukça fazlaydı.…………………………………………………………………
Karlı havalarda kaza yapma şansımız artıyor.…………………………………………………………………
İş yerinden son öğretim durumumla ilgili bir belge istediler.…………………………………………………………………
Zengin
İlk kez
Gizlice
En
Gizli
Senin yüzünden öğretmenden azar işittim.
24 Haziran 2012 tarihinde dünyaya gelmiş Elif.
Beğendiğimiz buzdolabının fiyatı oldukça fazlaydı.
Karlı havalarda kaza yapma riskimiz artıyor.
İş yerinden son öğrenim durumumla ilgili bir belge istediler.
104 Bilfen Yayıncılık
ANLATIM BOZUKLUKLARI
ETKİNLİK 3
Aşağıdaki cümlelerde sözcüğün yanlış yerde kullanımından kaynaklanan anlatım bozuklukları vardır. Cüm-lelerin doğrularını verilen boşluklara yazınız.
• Beni aradığında yeni eve gelmiştim.Cümlenin Doğrusu:
• Sebzeler çok suda beklediği için çürümüş.Cümlenin Doğrusu:
• Halka mesaj en etkili tiyatroyla verilir.Cümlenin Doğrusu:
• Ahmet 20 oya karşılık 15 oyla sınıf başkanı seçildi. Cümlenin Doğrusu:
• Eczanemizde ağrısız kulak delinir.Cümlenin Doğrusu:
ETKİNLİK 4
Aşağıdaki cümlelerde yapılan anlatım bozukluklarıyla bu anlatım bozukluklarının sebeplerini eşleştiriniz.
a. Yaşlıca bir ihtiyar bana adres sordu.
b. Eminim tren perona yanaşmış olabilir.
c. Bu davranışın zaman kaybetmemizi sağ-ladı.
d. Ona ayak bağı oluyor, işinin çabuk bitme-sine yardımcı oluyordu.
e. Üniversiteden mezun olunca öğretmen olarak doğduğu köye atandı.
• Sözcüğün yanlış yerde kullanımı ( )
• Çelişen sözcüklerin bir arada kullanımı ( )
• Deyimin anlamına uygun kullanılmaması ( )
• Gereksiz sözcük kullanımı ( )
• Sözcüğün yanlış anlamda kullanımı ( )
Beni aradığında eve yeni gelmiştim.
Sebzeler suda çok beklediği için çürümüş.
Halka en etkili mesaj tiyatroyla verilir.
Ahmet 15 oya karşılık 20 oyla sınıf başkanı seçildi.
Eczanemizde kulak ağrısız delinir.
e
b
d
a
c
1137. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi
1. Aşağıdaki cümlelerde yer alan gereksiz sözcükleri bulunuz ve boş bırakılan yere yazınız.
2. Aşağıdaki cümlelerde yer alan anlatım bozukluklarını bulunuz ve bu anlatım bozukluklarının nedenini yazınız.
10.
O kadar korkmuştu ki etekleri zil çalıyordu.
Bu cümlede deyimin yanlış anlamda kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım
bozukluğu vardır.
Çamaşır suyu elle-rini tahrip etti.
Size her konuda güveniyorum ve sizi
destekliyorum.
Bu cümlede anlatım bozukluğu yoktur.
Doğru
DoğruDoğru
H ns l
Yanlış
YanlışYanlış
Bu cümlede sözcüğün yanlış kullanımından
kaynaklı anlatım bozukluğu vardır.
Bu etkinlik doğru tamamlandığında aşağıdaki sembollerden hangisine ulaşılır?
A) H B) s C) n D) l
11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde anlatım bozukluğu vardır?
A) Babam bize umudumuzu yitirmememizi öğüt-ler.
B) Garson çabucak yanımıza geliverdi.C) Bana güveninizi boşa çıkarmayacağım.D) İstediğiniz dosyayı en kısa sürede hazırlarım.
YAZILIYA HAZIRLIK
• Bir hafta önce aldığım bilgisayarı geri iade ettim.
.......................................................................................................................................................................................
• Kardeşimle birlikte tiyatroya gideceğiz.
.......................................................................................................................................................................................
• Asansörle aşağı inmemiz gerekiyormuş.
.......................................................................................................................................................................................
• Yıllarca karşılıklı mektuplaştık onunla.
.......................................................................................................................................................................................
• Sağlığına, sıhhatine dikkat etmelisin bence.
.......................................................................................................................................................................................
• Bana vereceğiniz her türlü görev ve vazifeye hazırım.
.......................................................................................................................................................................................
• Bu yörenin kendine özgün bazı gelenekleri vardır.
Anlatım Bozukluğunun Nedeni:
• Hiç şüphe yok ki o da hatasını anlamış olmalı.
Anlatım Bozukluğunun Nedeni:
• Aldıkları para mutlu olmalarına neden oldu.
Anlatım Bozukluğunun Nedeni:• Geçen hafta doğan halamın kızı çok tatlıydı.
Anlatım Bozukluğunun Nedeni:
• İzlediğiniz maç 2 - 2 berabere bitti.
Anlatım Bozukluğunun Nedeni:
• Sınıfın boyu en kısa öğrencisi bendim.
Anlatım Bozukluğunun Nedeni:
Geri
Birlikte
Aşağı
Karşılıklı
Sıhhatine
Sözcüğün yanlış anlamda kullanımı
Çelişen sözcüklerin bir arada kullanılması
Sözcüğün yanlış anlamda kullanımı
Sözcüğün yanlış yerde kullanımı
Gereksiz sözcük kullanımı
Görev
Gereksiz sözcük kullanımı
114 Bilfen Yayıncılık
3. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.
4. Anlatım bozukluğuna yol açan aşağıdaki sebeplere birer örnek veriniz.
5. Aşağıda anlatım bozukluğu yol açan unsurla birer örnek veriniz.
YAZILIYA HAZIRLIK
• “Buraya taşınalı tam olarak on yıl olmuştur.” cümlesinde ......................................................................................
.................................................... kaynaklanan anlatım bozukluğu yapılmıştır.
• “Size Mehmet hakkında kısaca bildiklerimi anlatayım.” cümlesinde .......................................................
............................................... kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.
• “Bizim için yaptığın iyiliklere göz yumamayız.” cümlesinde ......................................................................................... kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.
• “Yolun bundan sonraki kısmını yaya olarak yürüyeceğimizi söylediler.” cümlesinde ................................................................................................ kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.
• “Arkadaşlarım arasında asla ayrıcalık yapmam.” cümlesinde .................................................................................................................................... kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.
( ) Aynı anlama gelen birden fazla sözcüğün bir arada kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.
( ) “Size kendimi tanıştırayım.” cümlesinde sözcüğün yanlış anlamda kullanılmasından kaynakla-nan bir anlatım bozukluğu vardır.
( ) “Bütün gün sizden haber bekledim.” cümlesinde anlatım bozukluğu vardır.
( ) “17 Ekim 2016’da dünyaya gelmiş Tuna.” cümlesinde anlatım bozukluğu vardır.
( ) “Bahçemize bir erik fidanı ektik.” cümlesinde anlatım bozukluğu vardır.
Gereksiz Sözcük Kullanımı: ..................................................................................................
Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması: ..................................................................................................
Öğrenci yanıtlayacak
Öğrenci yanıtlayacak
çelişen ifadelerin bir arada
kullanılmasından
sözcüğün yanlış yerde kullanılmasından
sözcüğün yanlış anlamda kullanılmasından
gereksiz sözcük kullanılmasından
deyimin yanlış kullanılmasından
D
D
D
Y
Y