TÜBİTAK PROJE DESTEK PROGRAMLARI BAŞVURU KAPAK SAYFASI

PROGRAM ADI Çevre, Atmosfer, Yer ve Deniz Bilimleri Araştırma Grubu (ÇAYDAG)

PROGRAM KODU

1007

SON BAŞVURU TARİHİ

31.05.2005TÜBİTAK TARAFINDAN DOLDURULACAKTIR

TÜBİTAK KAYIT NO:

İLGİLİ TÜBİTAK BİRİMİ/BİRİMLERİ (Destek başvurunuzla ilgili TÜBİTAK birimini/birimlerini yazınız ) KAYIT TARİHİ: KOPYA SAYISI:

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜNÜN TC KİMLİK NO: 31438185328VERGİ SİCİL NO: 0350064459

DESTEK PROGRAMI BAŞVURUSU

ÖN PROJE DESTEK ÖNERİSİ

PROJE DESTEK ÖNERİSİ ( İLK BAŞVURU)

PROJE DESTEK ÖNERİSİ (REVİZE)

BAŞKA BİR KURUM/KURULUŞ İLE ORTAK

DEĞERLENDİRİLECEK PROJE ÖNERİSİ

BU DESTEK ÖNERİSİ BAŞKA BIR KURULUŞA SUNULDU MU?

HAYIR

KURUM/KURULUŞUN VERGİ SİCİL NUMARASI

DESTEK BAŞVURUSUNDA BULUNAN KURUM/KURULUŞ ADIDevlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

DESTEK BAŞVURUSUNDA BULUNAN KURUM/KURULUŞUN YAZIŞMA ADRESİ

Meteoroloji Genel Müdürlüğü 06120-Kalaba/K.Ören/ ANKARADESTEK BAŞVURUSUNDA BULUNAN KURUM/KURULUŞ KODU (varsa)

ARAŞTIRMANIN YAPILACAĞI KURULUŞUN ADI (Destek başvurusu yapan kuruluştan farklı ise)

ARAŞTIRMANIN YAPILACAĞI KURULUŞUN ADRESİMeteoroloji Genel Müdürlüğü, 06120 Kalaba/K.Ören/ ANKARAİstanbul Teknik Üniversitesi, Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü, 80626 Maslak/ İSTANBULARAŞTIRMANIN YAPILACAĞI KURULUŞUN KODU (varsa)

DESTEK BAŞVURUSUNDA BULUNAN KURULUŞUN TİPİ

Kamu KurumuPROJENİN BAŞLIĞI

Türkiye Üzerinde Troposferik ve Stratosferik Ozon/UV-B’deki Değişimin Gözlenmesi ve Sonuçlarının Analizi

İSTENİLEN DESTEK MİKTARI (YTL)

485.000

ONAYLANAN DESTEK MİKTARI (YTL) (BOŞ BIRAKINIZ)

ÖNERİLEN PROJE SÜRESİ (AY)

24

ONAYLANAN PROJE SÜRESİ (AY)(BOŞ BIRAKINIZ)

ÖNERİLEN PROJE BAŞLAMA TARİHİ

01.01.2006

ONAYLANAN PROJE BAŞLAMA TARİHİ (BOŞ BIRAKINIZ)

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜNÜN ADRESİ

Meteoroloji Genel MüdürlüğüAraştırma ve Bilgi İşlem Dairesi BaşkanlığıAraştırma Şube Müdürlüğü 06120 Kalaba/K.Ören ANKARA

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜNÜN GÖREVİ/ÜNVANI

Fizik Mühendisi

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜNÜN FAKS NUMARASI

0-312-3612040

PROJE GİZLİLİK BELGESİ GEREKTİRİYOR MU?

HAYIR

ETİK KURUL ONAYI GEREKLİ Mİ?EVET HAYIR

HAYIR

PROJENİN İLGİLİ TÜBİTAK BİLİM VE TEKNOLOJİ KODU/KODLARI(Kodları arbis.tubitak.gov.tr adresinden öğrenebilirsiniz)

ARAŞTIRMACININ ADI VE SOYADI 2 EN YÜKSEK AKADEMİK DERECESİ DERECENİN TARİHİ TELEFON

NUMARASI ELEKTRONİK POSTA ADRESİ

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ

Bülent AKSOYLisans 1986 03123022687 baksoy@meteor.gov.tr

KRİTİK ARAŞTIRMACI

Yılmaz ACARYüksek Lisans 1993 03123022693 yacar@meteor.gov.tr

KRİTİK ARAŞTIRMACI

Mustafa ÖZÜNLÜYüksek Lisans 2001 03123022695 mozunlu@meteor.gov.tr

KRİTİK ARAŞTIRMACI

Mithat EKİCİLisans 1998 03123022693 mekici@meteor.gov.tr

KRİTİK ARAŞTIRMACI

Prof. Dr Selahattin İNCECİKProfesör 1996 02122853143 incecik@itu.edu.tr

KRİTİK ARAŞTIRMACI

Pof. Dr. H. Sema TOPCUProfesör 2004 02122853141 stopcu@itu.edu.tr

KRİTİK ARAŞTIRMACI

Ar.Gör. Deniz DEMİRHANYüksek Lisans 2002 02122853198 demirhand@itu.edu.tr

KRİTİK ARAŞTIRMACI

Ar.Gör. Ceyhan KAHYAYüksek Lisans 2000 02122856842 ckahya@itu.edu.tr

1- Gerçek kişi başvurularında doldurulmalıdır.2- Kamu Kurumları Araştırma Destekleme Programı başvurusunda Yardımcı Araştırmacı yerine KRİTİK ARAŞTIRMACI bilgisi yazılmalıdır..

TÜBİTAK FORMU TUBF2005-1

KABUL VE TAAHHÜT BEYANLARIBu başvuru formunda verilen bilimsel varsayım ve düşünceler dışındaki bütün bilgilerin doğru ve eksiksiz olduğunu; aksini açıkça belirtmediğim/belirtmediğimiz takdirde, bu formla yapılan proje önerisinde yer alan tüm resim ve ekli belge ile yayınların şahsımın/şahsımızın özgün eseri olduğunu; Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’nun (TÜBİTAK) bu form ile yaptığım/yaptığımız proje önerisini kabul etmek zorunda olmadığını; Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına ve sair mevzuat hükümleri ile TÜBİTAK’ın proje değerlendirme ve destekleme kural ve usullerini bildiğimi/bildiğimizi ve bu hükümlere uygun hareket edeceğimi/edeceğimizi; TÜBİTAK’ın yukarıda anılan kural ve usullerine ilişkin düzenlemelerini gerekli gördüğünde değiştirebileceğini ve yapılacak bu değişiklere de uymak zorunda olduğumu/olduğumuzu kabul ve taahhüt ederim/ederiz.

Yukarıda uymayı kabul ve taahhüt ettiğim/ettiğimiz kurallara uymadığımızın ve/veya verdiğim/verdiğimiz bilgilerde gerçeğe aykırı beyanda bulunduğumuzun TÜBİTAK’ça saptanması halinde, TÜBİTAK tarafından alınacak karar ve uygulanacak yaptırımlara uyacağımızı kabul ve taahhüt ederim/ederiz.

ARAŞTIRMACININ/PROJE YÜRÜTME GRUBU ÜYELERİİNİN ADI VE SOYADI

İMZASI TARİH T.C. KİMLİK NUMARASI

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ

Bülent AKSOY 08.11.2005ARAŞTIRMACI / PYG ÜYESİ Yılmaz ACAR 25.05.2005 ARAŞTIRMACI / PYG ÜYESİ

Mustafa ÖZÜNLÜ 25.05.2005YARDIMCI ARAŞTIRMACI / PYG ÜYESİ

Mithat EKİCİ 25.05.2005YARDIMCI ARAŞTIRMACI / PYG ÜYESİ

Selahattin İNCECİK 25.05.2005YARDIMCI ARAŞTIRMACI / PYG ÜYESİ

H.Sema TOPCU 25.05.2005YARDIMCI ARAŞTIRMACI / PYG ÜYESİ

Deniz DEMİRHAN 25.05.2005YARDIMCI ARAŞTIRMACI / PYG ÜYESİ

Ceyhan KAHYA 25.05.2005* Kamu Kurumları Araştırma Destekleme Programı başvurularında Yardımcı Araştırmacı yerine Proje Yürütme Grubu üyesi bilgileri yazılmalıdır.

Bu formu, projeyi öneren kurum ve projenin yürütüleceği kuruluş olarak imzalayarak; formda verilen bilimsel varsayım ve düşünceler dışındaki bütün bilgilerin doğru ve eksiksiz olduğunu; önerilen proje TÜBİTAK’ça kabul edilerek desteklendiği takdirde TÜBİTAK’ın tüm kural, şart ve düzenlemelerine uyacağını ve uyulmasını sağlayacağını; projenin TÜBİTAK’ça kabul edildiği şekilde yürütülmesi ve sonuçlanması için azami özeni göstereceğini; ortaya çıkabilecek menfaat ihlallerini engelleyecek önlemleri alacağını; bu menfaat ihlallerini belirleyecek mali açıklamaların gerektiğinde proje önerisinde görev alan ve/veya projeyle ilgili diğer kuruluş çalışanları tarafından yapılacağını ve gelişecek menfaat ihlallerini verilen proje desteğinin kullanımından önce, önleyecek veya kontrol edecek tedbirleri alacağını TÜBİTAK’ça gerekli denetim ve izlemelerin yapılabilmesi için gerekli ortam ve imkanları sağlayacağını; TÜBİTAK tarafından projeye verilen destek tutarının hızlı, etkin ve verimli kullanılmasını sağlayacağını; tüm bu işlemler sırasında TÜBİTAK’a gerekli bildirimleri zamanında yapacağını; aksi takdirde TÜBİTAK’ın uygun gördüğü önlem ve yaptırımları uygulamaya yetkili olduğunu; TÜBİTAK’ın gerekli gördüğünde projenin yürütülmesine devam edilmekle birlikte projenin yürütüldüğü kurum bakımından değişiklik yapabileceğini; bu durumda herhangi bir hak talebinde bulunmayacağını kabul ve taahhüt eder.

DESTEK BAŞVURUSUNDA BULUNAN KURUM/KURULUŞ YETKİLİSİNİN ADI VE SOYADI

İMZASI TARİH

Adnan ÜNAL 25.05.2005

İDARİ ÜNVANI TELEFON/FAKS NUMARALARI

ELEKRONİK POSTA ADRESİ

Genel Müdür 312-361 23 50312-302 20 01

aunal@meteor.gov.tr

ARAŞTIRMANIN YAPILACAĞI KURUM/KURULUŞ YETKİLİSİNİN ADI VE SOYADI

İMZASI TARİH

İDARİ ÜNVANI TELEFON/FAKS NUMARALARI

ELEKRONİK POSTA ADRESİ

ARAŞTIRMANIN YAPILACAĞI KURUM/KURULUŞ YETKİLİSİNİN ADI VE SOYADI

İMZASI TARİH

İDARİ ÜNVANI TELEFON/FAKS NUMARALARI

ELEKRONİK POSTA ADRESİ

TÜBİTAK FORMU TUBF2005-1

TÜBİTAK KAMU KURUMU PROJE ÖNERİSİ AÇIKLAMALARI

1. Kurum Bilgisi :

Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, atmosferik ve meteorolojik gözlem şebekelerini kurmak, işletmek ve sonuçlarını ülkemiz yarar ve menfaatleri doğrultusunda kullanmakla görevlidir. Bu amaç doğrultusunda ulusal ve uluslar arası düzeydeki konu ile ilgili muhatap ve odak noktasıdır. Bilimsel ve teknik alt yapısının güçlü olması da bu ilişkilerin güçlü olmasından kaynaklanmaktadır. Temel olarak anılan hava tahminleri ile özdeşleşmesinin dışında şehir planlanmasından, iklim faktörlerine ve su kaynaklarından flora ve faunanın kullanılmasına kadar pek çok konu ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgilidir. Anılan konuların pek çoğu için müracaat noktası olmaktan çok itici bir güçtür. Meteoroloji ve atmosfer konularının uluslar arası bilimsel aktivitelerdeki ağırlığı da buradan kaynaklanmaktadır. Bir diğer özelliği ise en son teknolojiyi en verimli şekilde kullanabilme yetisidir. VİZYON : Günlük hayatta; insan yaşamında olabilecek meteorolojik kaynaklı her türlü olumsuzluğu, mümkün olan en alt düzeye çekebilmek, geleceğe yönelik ise; toplumun her kesimi için tüm yaşam içeriğinin yeniden şekillenmesinde, tüm dünyaya önder olabilecek bilgi, beceri ve dinamiklere sahip; kurumsallaşmış organik bir yapının yegane temsilcisi olmak, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nün vizyonudur.

A. METEOROLOJİK AKTİVİTELER

a. Genel atmosferik dolaşımının izlenmesi ve yakın dönem hava tahmini.

İlke olarak hava tahmini, genel atmosferik dolaşımın takip edilmesi esasına dayanır. Bu nedenle, olabilecek en sağlıklı şekilde atmosferi izleyebilmek, bizlere doğru şekilde hava tahmini yapma imkanını sağlamaktadır. Bu amaç ile son zamanlarda geliştirilen radar ve uydu teknolojilerinin kullanımı, meteorolojik hava tahmininin gerçekleşmesi oranındaki artışı da beraberinde getirmiştir. Uydu marifeti ile genel dolaşımı çok daha sağlıklı şekilde gözlemenin avantajını meteorolojik kurumlar oldukça iyi kullanmaktadır.

b. Meteoroloji ile ilintili tüm yaşamsal birimlere günlük risk tablolarının hazırlanması.

Genel olarak kuvvetli meteorolojik olayların tahmin edilerek toplumun uyarılması meteoroloji kurumlarının bir ana hedefi olmuştur. Kuvvetli yağışlar, don olayları ve fırtına gibi bilinen geleneksel meteorolojik olayların dışında, ozon tabakasının gözlemi sonunda ozon ve buna bağlı olarak ultraviyole radyasyon risk faktörleri, yüzey ozonundaki artışın getirdiği riskler, hava ve toprak neminin gözlemi sonunda olası orman yangınlarını içeren yangın gibi riskler, meteorolojik kökenli kurumların gündemindeki yeni risk faktörleridir. Yeni ve geleneksel tüm risk faktörlerinin belirlenmesi ile oluşturulacak risk tabloları, daha kaliteli bir yaşamı toplumumuza verecektir.

c. Ulusal meteorolojik modellemenin tamamlanması.

Tüm meteorolojik ve atmosferik parametrelerin birbirleri ile olan etkileşimlerinin, bir dizi matematiksel formülasyonlar ile izah edilmesi anlamında kullanılan modellemeler, meteoroloji kurumlarının vazgeçilmez gereksinimleridir. Ancak bu performansı gösterebilen bireysel ülke ve kurumlar son derece sınırlıdır. Bu kapasiteye sahip olmayan ülke ve kurumlar ortak çalışmaların ürünlerini kullanmaktadırlar. Bu projenin ülkemize getireceği en önemli kazanımlardan biri de; benzer amaçlara yönelik olarak yapılacak modellemeler için gerekli olan çok çeşitli ve doğru veri kazanımı ile modelleme çalışmalarının tamamlanabilmesine yardımcı önemli birkaç parametreyi sağlaması olacaktır.d. Haftalık, aylık ve mevsimlik hava tahminlerinin yapılması.

Bazı kesimlerce çok hoş karşılanmasa da, insan hayatının neredeyse tamamı; planlı ve programlı bir sürece dönüşmüştür. Bu süreç içerisinde beklenen dışında hiçbir olay hoş karşılanmamaktadır. Halen bir kaç gün ile sınırlı meteorolojik tahminlerin, mevsimlik tahminler boyutuna taşınması da, planlı insan hayatına kolaylıklar getirecektir. Tüm meteorolojik kurumların şu andaki ‘yakın’ hedefleri arasında, mevsimlik meteorolojik tahminler bulunmaktadır. Ülke ve kurum olarak bu hedefin dışında kalmamız mümkün değildir. e. Tüm detayları ile ülke genelinde ve bölgesel iklim sinyallerinin belirlenmesi.

Uzaktan algılama marifeti ile ülkemize yüksek çözünürlüklü çok çeşitli meteorolojik ve atmosferik veri sağlanabilir. Her bir ilimizin yaklaşık bir meteoroloji gözlem istasyonu ile temsil edildiği gerçeğinden yola çıkarak, “Uzaktan algılama ve uydu verilerinin” kullanımı sonucunda ülkemizin en az her 5 metre karesinin meteorolojik ve atmosferik açıdan incelendiğini düşünmenin heyecanını hissetmemek olanaksızdır. Ancak bu teknolojiye sahip olmanın ötesinde, ilk aşamada yapılması gereken çalışma; yer istasyonları ile doğru veri elde etmek ve daha sonra uzaktan algılama verileri ile yer istasyonları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Oysa uzaktan algılamanın bizler için bir gelecek olacağının bilincinde ve fakat yer istasyonlarımızın güvenilir olmasına özen göstermemiz gerekliliğini de gözden kaçırmamamız gerekir. İklim çalışmaları için gerekli olan parametrelerin başında güneş ile ilgili parametreler gelmektedir. İklim sinyallerinin iyi belirlenebilmesi güvenilir bir güneş radyasyon veri setine olan ihtiyacı doğurur.

f. Bütün yönleri ile iklim değişikliği konusunda otorite oluşumunu sağlamak.

İklim değişikliğinin ortaya konması, tüm meteorolojik ve atmosferik parametrelerin veri setinin elde edilmesi ve bundan faydalanarak, her bir parametre için zaman dizisi analizlerinin yapılması ile mümkündür. Mümkün olduğu ölçüde uzun zaman dizisine sahip çeşitli parametrelerin iklim çalışmalarında kullanılması; bu ölçüde sağlıklı ve güvenilir iklim değişikliği çalışmalarını beraberinde getirir. Zaman dizisi analizlerinin dışında, mevcut parametrelerin etkileşim süreç ve sonuçlarının bilinmesi sağlıklı iklim değişikliği çalışmaları için gerekli bir koşuldur. g. Onar ve yirmişer yıllık iklim modellemelerini yapabilmek.

Günümüzde değişik kurum ve kuruluşlar gelecek için değişik iklim senaryoları hazırlamaktadırlar. Bu senaryolardan bazılarına göre; yakın bir gelecek için ülkemizin özellikle güney bölümleri, çöl iklimi ile sınıflandırılmaktadır. Ancak bu tür senaryoların ne kadar gerçekçi olup olmadıkları ve hangi ölçüde belli niyetleri barındıran politikalar uğruna hazırlanıp hazırlanmadıkları; ancak kendi çalışmalarımız sonucunda belli olabilecektir. Gelecekteki yaşantımız, bugünkü yatırımlarımız ve hemen her konudaki politikalarımızın, bu projeksiyonlara bağlı olması nedeni ile Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nün uzun dönem iklim modellemeleri çalışmalarını başlatma ve yürütme misyonu önemlidir.

B. FAALİYET ALTYAPISIa. Atmosferde genel dolaşımın takip edilmesi.b. Yer yüzeyinin meteorolojik gözlemi.c. Denizlerin gözlemi.d. Kirleticiler açısından yer yüzeyinin izlenmesi.e. Bulutların gözlemi.f. Tüm meteorolojik ve atmosferik parametrelerin dikey dağılımlarının tespiti.g. Güneş ve atmosfer etkileşimi.h. Afetler

2. Genel Bilgi :

Proje Özeti : Proje, iklim değişikliği senaryolarını oluşturan ve iklim değişikliğine önemli katkısı olduğu düşünülen ozon tabakasındaki incelmeye bağlı olarak yer yüzeyine ulaşan ultraviyole radyasyon miktarındaki artışın canlılar üzerindeki olumsuz etkilerini araştırmak amacıyla planlanmıştır.

Bu kapsamda; gün boyunca atmosferi gözlemleyerek, ozon yoğunluğundaki ve UV-B radyasyon miktarındaki değişimin takip edilmesini sağlayan Spektrofotometrik gözlemlere ihtiyaç duyulmaktadır.

Dünya genelinde birçok ülkede ozon tabakasının gözlemlenmesi amacıyla farklı yöntemlerle (toplam ozon ölçüm yöntemi, umkehr yöntemi ve ozonsonde yöntemi vb. gibi) ozon gözlemleri yapılmaktadır. Ozon Ölçer Spektrofotometresi, Umkehr İnversion Tekniği ile atmosferi yerden itibaren 50 km yüksekliğe kadar 10 tabakaya bölüp, her tabakanın ozon yoğunluğunu ve toplam ozon kalınlığını ayrı ayrı ölçebilmektedir. Ayrıca ultraviyole radyasyon ve kükürt dioksit gibi çeşitli parametreleri ölçebilmekte ve ultraviyole indisini de hesaplayabilmektedir.

Ozon Ölçer Spektrofotometresi Ankara’da Meteoroloji Genel Müdürlüğü içerisindeki uygun bir alan üzerine kurulacak, gözlem verilerinin sürekli kaydedileceği bilgisayar ünitesi ise Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı bünyesinde olacaktır.

Gözlem sonuçları, ortak çalışma grubu (DMİ-İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü) elemanlarınca belirli aralıklarla ve gerekli görüldükçe değerlendirilecektir. Değerlendirme sonuçları gerekli yasal izinler alındıktan sonra insanları bilgilendirmek amacıyla kullanıma sunulabilecektir.

Proje sonucunda, özellikle nüfusun yoğun olarak yaşadığı büyük kentlerde ve turizm bölgelerinde, ozon tabakasındaki incelme ve bunun sonucunda yer yüzeyine ulaşan güneşin zararlı ultraviyole radyasyonunun insanlar üzerine olası etkileri konusunda bilgilendirme ve uyarılar yapılacaktır. Erken alınacak önlemlerle ekonomik kayıplar en düşük seviyeye indirilebilecektir.

Anahtar Kelimeler : Ozon, troposferik ve stratosferik ozon, toplam ozon, ultraviyole radyasyon, ultraviyole indis, umkehr enversion tekniği.

Abstract: The aim of this project is to study the depletion in ozone layer that significianly contributes to anthrophogenic climate change and to search the adverse effect of UV Radiation increase that ozone depletion causes on humans and other living things.

In this context, spectrophotometer measurements are needed to examine changes in ozone density and number of UV-B radiation by monitoring the atmosphere during the day time.

Ozone observations have been made by using various methods in many countries world-wide (total ozone, Umkehr, ozonesonde). Ozone spectrophotometer measures ozone density and total ozone separately by dividing he atmosphere 10 layers from the surface up to 50 km using Umkehr Technique. In addition, it measures various parameter such as sulphurdioxid (SO2), UV radiation and calculates UV Index.

Ozone spectrophotometer will be installed at the Ankara station of Turkish State Meteorological Service. A computer unit for recording the observations data continuously will be set in Research Department of Turkish State Meteorological Service in Ankara.

Observation data, if necessary will be evaluated regularly by the personnels of the Research Department of Turkish State Meteorological Service and of the Istanbul Technical University, Faculty of Aeronautics and Astronautics, Department of Meteorological Engineering.

By the project, public especially living in high populated cities and tourism regions will be able to be informed and warned about the depletion in ozone layer and adverse effects of UV radiation by taking early morning measures, economic losses will be lower.

Keywords: Ozone, Tropospheric and Stratospheric Ozone, Total Ozone, Ultraviole Radiation, Umkehr İnversion Technique.

3. Giriş :

Ankara’da kurulacak “Ozon Ölçer Spektrofotometresinden elde edilecek veriler yardımıyla, Türkiye’nin de bulunduğu orta enlemlerdeki ozon tabakasının durumunun incelenmesi, zaman içerisinde meydana gelen değişimlerin takip edilmesi ve gözlem sonuçlarının analiz edilerek kamuoyunun bilgilendirilmesi amaçlanmıştır.

Proje kapsamında toplam ozon kalınlığı, ultraviyole radyasyon ve kükürtdioksit (SO2) parametrelerine ait gözlem bilgileri ile ultraviyole indise ait hesaplanmış bilgiler çıktı olarak elde edilebilecektir.Yapılan bu çalışma ile ilgili başlıca araştırma alanları ve sonuçlarına ilişkin ürün/fayda adreslerini ise şöyle sıralayabiliriz :

Araştırma alanları : İnsan sağlığı, atmosfer araştırmaları ve ekosistem araştırmaları olarak özetlenebilir.a) İnsan sağlığı bakımından araştırma alanının ürün/fayda adresi: UV-radyasyona bağlı olarak

cilt kanseri, göz katarakt riski, bağışıklık sistemi üzerine olumsuz etkisidir. Ultraviyole İndis tahmini ile bu zararlı etkilerin en aza indirgenmesi koruyucu tıp açısından oldukça önemlidir.

Bu araştırma alanının ana kullanıcısı sağlık sektörü, uluslararası kuruluşlar ve turizm’dir.

b) Atmosfer araştırmaları bakımından ürün/fayda adresi: atmosferde fiziksel ve kimyasal değişiklikleri izlemek, ozonu ve UV radyasyonu izlemek, atmosferik radyasyon dengesinin düşey yapısını anlamak, ve gelecekte yapılacak modellere ve araştırma çalışmalarına daha iyi bilgi üretmektir.

Bu ürünler için ana kullanıcı atmosferik araştırmalar ve karar yapıcılardır.

c) Ekosistem araştırmaları bakımından araştırma alanının ürün/fayda adresi: Ozon ve ultraviole radyasyonda meydana gelen değişiklerin iklim değişikliği üzerindeki önemini kavramak ve UV radyasyon risklerini ortaya koymaktır.

Bu amaçla ana kullanıcılar çevre otoriteleri, iklim bilimciler, politika yapıcıları, ziraat ve ormancılık sektörleri olacaktır.

Bu konular ile ilgili olarak yapılan literatür tarama sonuçlarına göre aşağıdaki çalışmaların yapıldığı belirlenmiştir :

1-Ahrens, D., 2001. Essentials of meteorology, Brooks/Cole Press, Canada.

2-Ahrens, D., 2000. Meteorology today, Brooks/Cole-Thomson Learning Press, USA.

3-Andrews, D.G. 2000. An introduction to atmospheric physics, Cambridge University Press, USA.

4-Austin, J., Barwell, B.R., Cox, S.J., Hughes, P.A., Knight, J.R., Ross, G., Sinclair, P. and Webb, A.R., 1994. The diagnosis and forecast of clear-sky ultraviolet levels of the Earth’s surface, Meteorol. Appl., 1, 321-336.

5-Barsby, J. and Diab, R.D., 1995, Total ozone and synoptic weather relationships over southern Africa and surrounding oceans, J.Geophys.Res, 100, 3023-3032.

6-Bojkov, R.D, 1968, Planetary features of total and vertical ozone distribution during IQSY, Idojaras, 72, 140-152.

7-Bojkov, R.D., 1986a, The 1979-85 ozone decline in the Antarctic as reflected in ground based observations., Geophys. Res. Lett., 13, 1236-1239.

8-Bojkov, R.D., 1986b, Spring-ozone change in Antarctica and the role of the polar vortex, Adv. Space Res., 6, 11-21

9-Bojkov, R.D, 1988, Ozone variations in the northern polar region, Meteorol. Atmos. Phys., 32, 117-130.

10-Bojkov, R.D.and Fioletov, V.E., 1995, Estimating the global ozone characteristics during the last 30 years, J.Geophys. Res, 100, 16537-16551.

11-Burrows, W.R., Wilson, L.J. and Vallee, M., 1993.A statistical forecast procedure for daily total ozone based on TOMS data, paper presented at 13th conference on weather analysis and forecasting including symposium on flash floods, Am. Meteorol. Soc., Vienna.

12-Cracknell, A.P. and Varotsos, C.A., 1995, The present status of the total ozone depletion over Greece and Scotland: a comparison between Mediterranean and more northernly latitudes, Int. J.Remote Sensing., 16, 1751-1763.

13-C. Casiccia., V. W. J. H. Kirchhoff and A. Torres., 2003. Simultaneous measurements of ozone and ultraviolet radiation: spring 2000, Punta Arenas, Chile, Atmospheric Environment,Volume 37, Issue 3 , January 2003, Pages 383-389.

14-C. S. Zerefos., Long-term ozone and UV variations at Thessaloniki, Greece, Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, Volume 27, Issues 6-8 , 2002, Pages 455-460.

15-Danielsen, E.F. and Mohnen, V.A., 1977, Project duststorm report: ozone transport, in situ measurements, and meteorological analyses of trapopause folding, J. Geophys. Res., 82, 5867-5877.

16-Danilin, M.Y., Sze, N.D., Ko, M.K.W., Rodriguez, J.M. and Tabazadeh, A., 1998. Stratospheric cooling and Arctic ozone recovery, Geophys. Res. Lett., 24, 2705-2708.

17-Dobson, G.M.B., Harrison, D.N. and Lawrence, J., 1929, Measurements of the amount of ozone in the earth’s atmosphere and in relation to other geophysical conditions, Proc. R. Meteorol. Soc., 122, 456-486.

18-Dobson, G.M.B., 1968. Exploring the atmosphere, Oxford Press, U.S.A..

19-Godin, S., Bergeret, V., Bekki S. and Megie G., 2000. Study of the Antarktik Ozone Seasonal Variations as a function of equivalent latitude, Proceedings of the quadrennial ozone symposium, Japan, J.Geophys. Res., 100, 3023-3032.

20-Godson, W.L., 1960, Total ozone and the middle stratosphere over Arctic in winter and spring, Q. J. Roy. Meteor. Soc., 86, 301-317.

21-Godson, W.L., 1963. A comparison of middle stratosphere behavior in the Arctic and Antarctic, with special reference to final warming, Meteorol. Abh., 36, 161-206.

22-Josefsson W., 2002. Quality of Total Ozone Measurement by the Focused Sun Method Using a Brewer Spectrophotometer.Journal of Applied Meteorology. Vol.42, No.1, pp.74-82.

23-K. S. Lam, Aijun Ding, L. Y. Chan, T. Wang and T. J. Wang., 2002. Ground-based measurements of total ozone and UV radiation by the Brewer spectrophotometer #115 at Hong Kong, Atmospheric Environment, Volume 36, Issue 12 , April 2002, Pages 2003-2012.

24-Lam K.S.et al. 2002. Relationship Between Total Ozone and Surface UV in Hong Kong. Beter Air Quality in Asian Pasific Rim Cities (BAQ 2002). 16 Dec. 2002-18 Dec 2002. Hong Kong SAR.

25-Normand, C., 1953. Atmospheric ozone and upper-air conditions, Q. J. R. Meteorol. Soc., 79, 39-50.

26-Meetham, A.R., 1937. The correlation of the amount of ozone with other characteristics of the atmosphere, Q. J. R. Meteorol. Soc., 63, 289-307.

27-Miller, A.J., Nagatani, R.M., Tiao, G.C., Niu, X.F., Reinsel, G.C., Wuebbles, D. and Grant, K., 1992. Comparisons of observed ozone and temperature trends in the lower stratosphere, Geophys. Res. Lett., 19, 929-932.

28-M. G. Kimlin, J. M. Sabburg, A. V. Parisi and R. S. Meltzer ., 2003. Comparison of Brewer spectrophotometer ultraviolet data from similar latitudes in the Northern and Southern Hemisphere, Journal of Atmospheric and Solar-Terrestrial Physics, Volume 65, Issues 16-18 , November-December 2003, Pages 1401-1410.

29-Peter R. Et al.1998. European Stratospheric Monitoring Stations in the Alps II-Final Report. Research Report No.98-1. İnstute of Applied Physics. Switzerland.

30-Plets H. And Backer H.De. Prediction Model For The UV İndex in Belgium and Validation Under Clear Sky Conditions. (http://www.ozone.fmi.fi/Archive/ECUV/abs/plets.html).

31-Randel, W.J. and Cobb, J.B., 1994. Coherent variations of monthly total ozone and lower stratosphere temperatures, J. Geophys. Res., 92, 5433-5474.

32-Reed, R.J., 1950. The role of vertical motions in ozone weather relations, J.Meteorol., 7, 263-267.

33-Rowland, F.S., 1991. Stratospheric ozone depletion, Ann. Rev. Phys. Chem., 42, 731-741.

34-Solomon, S., 1990. Progress toward a quantitative understanding of Antarctic ozone depletion, Nature, 347, 347-353.

35-Stolarski, R., Krueger, M.R., Schoeberl, M.R., McPeters, R.D., Newman, P.A. and Alpert, J.C., 1986. Nimbus 7 satellite measurements of the springtime Antarctic ozone decrease, Nature, 322, 808-811.

36-Stolarski, R., Bojkov, R., Bishop, L., Zerefos, C., Staehelin, J. and Zawodny, J., 1992. Ozone variations in northern polar region, Meteorol. Atmos. Phys, 38, 117-130.

37-Vanicek K., 1997. Relation between total ozone and erythemal solar radiation on clear days in Hradec Kralove. Proceedings of the Workshop on Monitoring of UVB Radiation on Total Ozone, Poprad, 24-26 April 1996, Slovak Hydromet.Inst., Czechoslovakia.

38-Varotsos, C.A., Dris, N. And Asimakopoulos, D., 1992b. Terannual wave in the ozone and temperature in the strato-mesosphere as deducted from satellite measurements, J. Climate, 5, 181-185.

39-Varotsos, C.A., 1995. On the correction of the total ozone content over Athens, Greece as deduced from satellite observations, Int. J. Remote Sensing, 16, 1771-1776.

40-Varotsos, C.A., 1999. On the role of thelower stratospheric circulation to the vertical ozone structure, Phys.Chem.Earth, 24, 481-485.

41-Vogel, A., Spankuch, D., Schulz, E., Feister, U. and Döhler, W., 1995.Regional short-term forecast of totl column ozone, Atmos. Environ., 29, 1155-1163.

42-World Meteorological Organization, 1994. WMO global ozone research and monitoring project, Geneva, Switzerland.

43-World Meteorological Organization and United Nations Environment Programme, 2005, Sixth meeting of the ozone research managers of the parties to the Vienna Convention for the protection of the ozone layer, Compilation of the national reports, Vienna, Austria.

44-Wu, M., Geller, M.A., Olson, J.G. and Larson, E.M., 1987, A study of global ozone transport and the role of planetary waves using satellite data, J. Geophy. Res., 92, 3081-3097.

45-Wang, W.C., Zhuang, Y.C. and Bojkov, R.D., 1993, Climate implications of observed changes in ozone vertical distributions at middle and high latitudes of northern hemisphere, Geophy. Res. Lett., 20, 1567-1570.

46-Y. K. Kim, H. W. Lee, J. K. Park and Y. S. Moon., 2002. The stratosphere–troposphere exchange of ozone and aerosols over Korea, Atmospheric Environment, Volume 36, Issue 3 , January 2002, Pages 449-463.

4. Ar-Ge Niteliği ve Yaygın Etki :

a) Bu çalışmanın konusu 10 Mart 2005 tarihli Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu toplantısında alınan; 2005/4 EK-1, Öncelikli Teknolojik Faaliyet Konuları başlığı,13.1 alt başlığı ve 2005/5 Ulusal Kamu Araştırma Programları Hazırlık Çalışmaları kararları ile uyum içerisindedir.

b) Küresel olarak değişen çevrede, dünya üzerindeki canlı yaşamını koruyan ozon tabakasındaki incelmenin etkisi, yer yüzeyine ulaşan güneşin UV-B akısının artışı şeklinde görülmektedir. Artan UV-B radyasyon seviyeleri ekosistem için bilinmeyen bir risk taşımaya devam etmektedir. Cilt kanserlerine sebep olmasına ek olarak UV-B radyasyonunun göz kataraktlarına da sebep olduğu bilinmektedir. Özellikle arktik bölgede ve orta enlemlerde ozon ve UV radyasyon çalışmalarında büyük eksiklikler yaşanırken, ülkemizde de aynı şekilde çok büyük eksiklikler göstermektedir. Güneşli Akdeniz bölgesinde ise bu durum daha da önem kazanmaktadır.

c) DMİ Genel Müdürlüğünde, Ankara’da “Balonlu Ozonsonde Yöntemiyle” 15 günde bir olmak üzere yer tabanlı ozon gözlemi yapılmaktadır. Bu gözlemler 1994 yılında başlamış olup, ölçüm sıklığı bir haftadan bir aya kadar değişen aralıklarda ve düzensizdir.

d) Ozonsonde Yönteminde; Ozonsonde (ozon yoğunluğunu ölçer), diğer ölçüm bilgilerini (sıcaklık, basınç ve nem) yerdeki alıcı sisteme sinyal şeklinde gönderen Radiosonde cihazı, bu iki cihazın bağlanarak birlikte atmosferde yükselmesini sağlayan ve içerisinde havadan daha hafif hidrojen gazı doldurulan kauçuktan yapılmış balon (1200 gr’lık) kullanılmaktadır.

e) Ozonsonde yöntemiyle yerden itibaren yaklaşık 30-35 km yüksekliğe kadar olan ozonun dikey dağılımı belirlenebilmektedir. Bu yöntemde kullanılan ölçüm setinin maliyeti yüksek olup (yaklaşık 900 Euro/Bir gözlem), uzun süreli kullanımda yüksek harcama kalemlerine ulaşılmaktadır.

Ozonsonde cihazı atmosferde yükselirken geçtiği bütün seviyelere ilişkin bilgileri her 2 saniyede bir yerdeki alıcı sisteme gönderebilmektedir.

f) Ozon Ölçer Spektrofotometresi, Umkehr İnversion Tekniği ile atmosferi yerden itibaren 50 km yüksekliğe kadar 10 tabakaya bölüp, her tabakanın ozon yoğunluğunu ve toplam ozon kalınlığını ayrı ayrı ölçebilmektedir. Ayrıca ultraviyole radyasyon ve kükürt dioksit gibi çeşitli parametreleri ölçebilmekte ve ultraviyole indisini de hesaplayabilmektedir.

Ozon Ölçer Spektrofotometre’siyle yapılan gözlemlerde ise; başlangıç maliyeti yüksek olmasına rağmen, aynı anda birden çok parametrenin ölçülebilmesi (Ozon, Ultraviyole radyasyon, Kükürtdioksit) ve ölçüm sıklığının yüksek olması, bu cihazın avantajları olarak sayılabilir.

Ayrıca bu cihaz Dünya Meteoroloji Teşkilatı (WMO) tarafından, teknolojisinin oldukça yeni olması, sağlıklı ölçüm yapabilmesi ve bilimsel çalışmalarda referans olarak kullanılabilmesi nedeniyle üye ülkelere tavsiye edilmektedir (WMO/GAW Rapor No:149, Mart 2003).

g) Proje süresince elde edilecek veriler, yapılacak ikili görüşmeler sonucunda, merkezi Kanada’da bulunan ve tüm dünyada bu tür gözlem sonuçlarının toplandığı “Dünya Ozon-Ultraviyole Radyasyon Veri Toplama Merkezine (WOUDC-Word Ozone and Ultraviolet Radiation Data Centre) gönderilebilecek ve aynı şekilde diğer ölçüm noktalarına ait bilgiler de alınabilecektir.

h) Proje kapsamında alınacak cihazın kullanımına ve sonuçlarının değerlendirilmesine yönelik uluslararası kuruluşlardan eğitim desteği alınmalıdır.

ı) Gözlem verilerinin sağlıklı bir biçimde elde edilebilmesi için cihazın kalibrasyonunun en geç her iki yılda bir, Dünya Meteoroloji Teşkilatının belirlemiş olduğu birkaç merkezde, diğer kullanıcılarla birlikte yapılması gerekmektedir.

i) Projenin başlangıcından itibaren cihazların kurulmasıyla birlikte elde edilen ve hesaplanan parametrelere ilişkin bilgiler öncelikle araştırmacılar için güvenli bir kaynak olacaktır. Ayrıca Ultraviyole İndis bilgisi, insanların yoğun olarak yaşadığı, turizmin ve tarımın öncelikli olduğu kentlerde, tüm canlıların günlük yaşantıları ve sağlıkları açısından temel belirleyici unsurlardan biri olacaktır. Özellikle güneşten yer yüzeyine ulaşan zararlı UV-B radyasyonundan insanların korunmasını sağlamak amacıyla yapılacak uyarılar ve bilgilendirmeler, ülkemiz insanları açısından oldukça yararlı olacak ve bu alandaki eksikliği de giderecektir.

j) Bu çalışma, gerek DMİ ve gerekse İTÜ’ye yeni bir açılım sağlayacak, bu konu ile ilgilenen uluslararası bilim çevrelerinde saygınlığımızı artıracak ve küresel ozon gözlem ağına daha üst düzeyde dahil olmamızı sağlayacaktır.

k) Yapılacak çalışma ile DMİ ve İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü arasında var olan ortak çalışma arzusu daha da kuvvetlenecektir. Ozon tabakasının önemiyle ilgili olarak, 1999 yılında İstanbul’da ortaklaşa düzenlenen “Uluslararası Stratosferik Ozon ve UV-B Radyasyonunun Değişimi ve Etkileri” konulu sempozyumla kazanılan tecrübe ve bilgi paylaşımı daha da artacaktır.

l) Proje süresince, insan sağlığı ve iklim değişikliği açısından büyük öneme sahip parametrelerin sürekli takibi yapılabilecektir. Bu konuda aynı amaca yönelik olarak hava kirliliği parametrelerini ölçen Belediyeler, Hıfzısıhha gibi kuruluşlar ve üniversitelerle de ortak çalışma ve bilgi paylaşımı yapılabilecektir.

m) Ayrıca yürütülecek bu proje ile, ülkemizin 19 Aralık 1991’de kabul etmiş olduğu “Ozon Tabakasının Korunmasına Dair Viyana Sözleşmesi” ve “Ozon Tabakasına Zarar Veren Maddelerin Azaltılmasına İlişkin Montreal Protokolü’nün” uygulanmasına yönelik uluslararası çalışmalara da katkıda bulunulmuş olacaktır.

n) Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü çeşitli uluslararası organizasyonlara üyedir. Bunların en önemlisi Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO)’dür. Avrupa Orta Vadeli Tahminler Merkezine (ECMWF) üye olan DMİ, bu kurumun UV öngörüleri gibi ürünlerinin geliştirilmesine ihtiyaç duymaktadır. DMİ Avrupa Uzay Ajansı (ESA)’nın bir alt kuruluşu olan EUMETSAT’a da üyedir. 1997 yılında başlatılan EUMETSAT SAF projesi bu alanda önemli bir eksikliği gidermektedir. Bu proje ile üçüncü jenerasyon EUMETSAT uydu verilerinin verifikasyonu da mümkün olacaktır.

Bu suretle UV öngörü teknikleri operasyonel amaçlar için geliştirilebilecektir. Böylece UV-B izleme projesinin ölçme şebekesinin genişletilerek başlatılması ile güvenilir ve ayrıntılı UV ölçmelerine ait veritabanının oluşturulması da sağlanacaktır.

o) Proje başlaması ile beraber; sıcaklık, yükseklik ve nem gibi yüksek atmosfer meteorolojik verileri ile ozon arasında bir ilişki aranacaktır. Elde edilen veriler ışığında günlük ozon tahmin çalışmaları yapılacaktır. Bu amaç doğrultusunda geçmişte sınanan Kanada Deneysel Modellemesi referans alınacaktır. Anılan modelin Türkiye için yeni veriler ile güncellenmesi ve geliştirilmesi sağlanmaya çalışılacaktır. Bu modelleme çalışmasının başarıya ulaşması ile en azından bir günlük toplam ozon tahmini ve bu tahmine dayalı Ultraviyole Indis tahmini yapılması da bu proje ile mümkün olacaktır.

p) Sonuç olarak ekosistem, insan ve sosyo-ekonomik doku üzerinde UV radyasyon etkilerini tahmin etmeye yönelik bilgiler son derece yetersizdir. Bu anlamda yapılan çabalar, en iyi şartlarda 15 günde bir yapılan ozonsonde gözlemleri ve tek merkezli UV-B radyasyon ölçümleri ile fazla bir anlam taşımayacaktır. Bu nedenle bir gözlem şebekesinin oluşturulması ve çeşitli sorunlar çıkarabilen balon sondajı yerine modern ölçme sistemlerine yer vermek gerekecektir.

Bu projenin gerekliliği, DMİ Genel Müdürlüğünün uluslararası bağlantılarıyla da ortaya çıkmaktadır. Örneğin, Türkiye CITES Biyoçeşitlilik sözleşmesini 1996 yılında onaylamış, İklim Değişimi ve Çerçeve Sözleşmesine de 2004 yılında taraf olmuştur. Bunun yanı sıra Türkiye küresel ısınma, ozon tabakasının incelmesi ve bunun sonuçları olarak artan UV-B radyasyonu ile ilgili mekanizmaların daha fazla araştırılması ihtiyacını ortaya koymaktadır.

5. Yöntem : Projenin kapsadığı faaliyetler : Hazırlanan proje kapsamında;

a) Projede yer alacak DMİ ve İTÜ çalışanlarından ortak bir çalışma komisyonu oluşturulacak ve takvim belirlenecek.

b) Proje için gerekli cihazların alınmasına yönelik teknik şartname hazırlanacak,

c) Alınan cihazların kurulacağı yere ilişkin bir fizibilite raporu hazırlanacak,

d) Cihazlar faal hale geçtikten sonra verilerin toplanması, analizi ve verifikasyonuna ilişkin değerlendirme çalışmaları yapılacak,

e) Proje kapsamında Toplam Ozon Kalınlığı (Troposferik ve Stratosferik ), UV–B Radyasyon ve Kükürt Dioksit (SO2) gibi parametreler incelenecek, Ultraviyole İndis’de hesaplama yöntemi ve cihaz üzerindeki paket yazılım kullanılarak hesaplanacaktır.

f) Ölçülen parametrelerden Toplam Ozon Kalınlığı ve UV-B Radyasyonuna ilişkin veriler, halen Ankara’da yapılan Ozonsonde ve UV-Biometer verileri ile karşılaştırılacaktır. Aynı şekilde, uydular aracılığı ile günlük olarak ölçülen toplam ozon verileri (TOMS) ile Ozon Ölçer Spektrofotometresi verileri de karşılaştırılacaktır.

g) Proje süresince yürütülen faaliyetlere ve elde edilen değerlendirme sonuçlarına ilişkin raporlar altışar aylık dilimler halinde düzenli olarak sunulacaktır. Rapor içeriğinde veri kayıtlarının düzenliliğine, eksikliklerin giderilmesine ve projenin gidişine ilişkin detaylı bilgiler verilecektir.

6. Yönetim Düzeni : Organizasyon Şeması

Projede yer alacak kişiler;

Meteoroloji Genel Müdürlüğü;1- Bülent AKSOY, Fizik Mühendisi, Güneş radyasyonu, Ozon, Ultraviyole radyasyon ve hava modifikasyonu konusunda 1993 yılından beri aktif olarak çalışmaktadır.

2- Yılmaz ACAR, Ziraat Yüksek Mühendisi, Ozon ve Ultraviyole-B Radyasyon grup çalışanı. 1994 yılından beri ozon gözlemlerinde aktif olarak bulunmaktadır.

3- Mustafa ÖZÜNLÜ, Ziraat Yüksek Mühendisi, Ozon ve Ultraviyole-B Radyasyon grup çalışanı. 1999 yılından beri ozon gözlemlerinde aktif olarak bulunmaktadır.

4- Mithat EKİCİ, Ziraat Mühendisi, Ozon ve Ultraviyole-B Radyasyon grup çalışanı. 2000 yılından beri Ultraviyole-B radyasyon gözlemlerinde aktif olarak bulunmaktadır.

Proje YöneticisiMüh.

Bülent AKSOY

Kritik AraştırmacıY.Müh.

Yılmaz ACAR

Kritik AraştırmacıY.Müh.

Mustafa ÖZÜNLÜ

Kritik AraştırmacıMüh.

Mithat EKİCİ

Kritik AraştırmacıProf. Dr

Selahattin İNCECİK

Kritik AraştırmacıProf..Dr.

Sema TOPCU

Kritik AraştırmacıArş. Gör.

Deniz DEMİRHAN

Kritik AraştırmacıArş.Gör.

Ceyhan KAHYA

İstanbul Teknik Üniversitesi, Meteoroloji Mühendisliği Bölümü :1- Selahattin İNCECİK, Prof. Dr. Atmosfer Bilimleri, Hava Kirliliği, Ozon ve Modelleme konularında çalışmaktadır.

2- Sema TOPÇU, Prof. Dr. Atmosfer Bilimleri; Meteoroloji, Güneş Radyasyonu, Stratosferik Ozon.Hava Kirliliği; Aerosol, Troposferik Ozon konularında çalışmaktadır.

3- Deniz DEMİRHAN, Araştırma Görevlisi

4- Ceyhan KAHYA, Araştırma Görevlisi

7. Araştırma Olanakları :DMİ bünyesinde, Ozon ve Asit yağmurları laboratuarı mevcut olup halen aktif olarak

kullanılmaktadır. Ozon Laboratuarında, Ozonsonde cihazının kalibrasyonunda kullanılan Ozon Test Ünitesi bulunmaktadır. Ayrıca kalibrasyon için gerekli çeşitli kimyasal maddeler ve laboratuar malzemeleri de yer almaktadır.

Proje için gerekli olan ve TÜBİTAK tarafından sağlanması istenen ana unsur “Ozon Ölçer Spektrofotometre” cihazıdır. Bu cihaz, projede günlük veri elde edilmesine yönelik gereken önemli bir cihazdır. Dünya genelinde birçok ülkede, üniversite ve kuruluş tarafında bilimsel amaçlı çalışmalarda faal olarak kullanılmaktadır.

8. Çalışma Takvimi :

Çalışma Konuları 1. Altı Ay 2. Altı Ay 3. Altı Ay 4. Altı Ay

1-Çalışma Komisyonu Oluşturulması2-Şartname Hazırlanması3-Cihaz Kurulumu İçin Yer Tespiti4-Cihazın Kullanımına İlişkin Personel Eğitimi 5-Cihazın Kurulumu ve Çalıştırılması6-Alınan Verilerin Değerlendirilmesi7-Sempozyum ve Toplantılara Katılım8-Cihazın Kalibrasyonu9- Gözlem Verilerinin Verifikasyonu10-Sonuçların Kamuoyu İle Paylaşımı

11- Ara Raporların Yazımı 12- Proje Raporunun Oluşturulması

9. GENEL BÜTÇE (YTL) / DMİ ve İTÜ Personeli İçin (Toplam 8 Kişi)

Önerilen (Projenin toplamı ve tüm proje katılımcı kurum ve/veya kuruluşları için ayrı ayrı doldurunuz)

Katkı Kaynağı MakineTeçhizat

SarfMalzemesi

HizmetAlımı Personel Seyahat Telif 1 Toplam

TÜBİTAK Katkısı 340.000 5.000 50.000 90.000 485.000

Öneren Kurum / Kuruluş Katkısı (DMİ) 8.000 96.000 104.000

Destekleyen Diğer (İTÜ*)Kurum/Kuruluş Katkısı

Destekleyen DiğerKurum/Kuruluş Katkısı

Toplam 340.000 13.000 50.000 96.000 90.000 589.000

1. Üniversite, araştırma kurumu vb. kurumsal katılımcılar için TÜBİTAK tarafından doldurulacaktır.

* NOT: Projeyi destekleyen kuruluş olan İTÜ’den maddi olarak herhangi bir katkı olmayıp, öğretim üyeleri ve yardımcıları projede çalışacaklardır.

Onaylanan (Boş Bırakınız)

TÜBİTAK Katkısı

Düzeltilmiş Toplam

NAKİT AKIŞ PLANI TÜBİTAK (YTL)

Önerilen (Projenin toplamı ve tüm proje katılımcı kurum ve/veya kuruluşları için ayrı ayrı doldurunuz)

Dönem MakineTeçhizat

SarfMalzemesi

HizmetAlımı Personel Seyahat Telif1 Toplam

Ocak-Haziran2006 340.000 2.000 4.000 22.500 368.500

Temmuz-Aralık2006 1.000 4.000 22.500 27.500

Ocak-Haziran2007 1.000 2.000 22.500 25.500

Temmuz-Aralık2007 1.000 40.000 22.500 63.500

Toplam 340.000 5.000 50.000 90.000 485.000

1. Üniversite, araştırma kurumu vb. kurumsal katılımcılar için TÜBİTAK tarafından doldurulacaktır.

NAKİT AKIŞ PLANI – DMİ (YTL)

Önerilen (Projenin toplamı ve tüm proje katılımcı kurum ve/veya kuruluşları için ayrı ayrı doldurunuz)

Dönem MakineTeçhizat

SarfMalzemesi

HizmetAlımı Personel Seyahat Telif1 Toplam

Ocak-Haziran2006 4.000 24.000 28.000

Temmuz-Aralık2006 2.000 24.000 26.000

Ocak-Haziran2007 1.000 24.000 25.000

Temmuz-Aralık2007 1.000 24.000 25.000

Toplam 8.000 96.000 104.000

1. Üniversite, araştırma kurumu vb. kurumsal katılımcılar için TÜBİTAK tarafından doldurulacaktır.

NAKİT AKIŞ PLANI – İTÜ* (YTL)

Önerilen (Projenin toplamı ve tüm proje katılımcı kurum ve/veya kuruluşları için ayrı ayrı doldurunuz)

Dönem MakineTeçhizat

SarfMalzemesi

HizmetAlımı Personel Seyahat Telif1 Toplam

Ocak-Haziran2006

Temmuz-Aralık2006

Ocak-Haziran2007

Temmuz-Aralık2007

Toplam

2. Üniversite, araştırma kurumu vb. kurumsal katılımcılar için TÜBİTAK tarafından doldurulacaktır.* NOT: Projeyi destekleyen kuruluş olan İTÜ’den maddi olarak herhangi bir katkı olmayıp, öğretim üyeleri ve yardımcıları projede çalışacaklardır.

TÜBİTAK BÜTÇESİ ÖDEME PLANI (YTL)

Önerilen (Projenin toplamı ve tüm proje katılımcı kurum ve/veya kuruluşları için ayrı ayrı doldurunuz)

Dönem MakineTeçhizat

SarfMalzemesi

HizmetAlımı

YardımcıPersonel Seyahat Telif1 Toplam

Ocak-Haziran2006 340.000 2.000 4.000 22.500 368.500

Temmuz-Aralık2006 1.000 4.000 22.500 27.500

Ocak-Haziran2007 1.000 2.000 22.500 25.500

Temmuz-Aralık2007 1.000 40.000 22.500 63.500

Toplam 340.000 5.000 50.000 90.000 485.000

1. Üniversite, araştırma kurumu vb. kurumsal katılımcılar için TÜBİTAK tarafından doldurulacaktır.

Onaylanan (Boş Bırakınız)

Dönem MakineTeçhizat

SarfMalzemesi

HizmetAlımı

YardımcıPersonel Seyahat Telif Toplam

Ocak-Haziran2006

Temmuz-Aralık2006

Ocak-Haziran2007

Temmuz-Aralık2007

Toplam

TÜBİTAK BÜTÇESİ (YTL)

(Projenin toplamı ve tüm proje katılımcı kurum ve/veya kuruluşları için ayrı ayrı doldurunuz)Bütçe Kalemleri

Önerilen (Doldurunuz) Onaylanan(Boş Bırakınız)

Her biri(*) ToplamMakine / Teçhizat (Proforma fatura/teklif mektubu ekleyiniz) 340.000 YTL

1. Ozon Ölçer Spektrofotometre (Brewer MK III) (1 Adet) 335.000 YTL

2. Desktop PC (1 Adet) 2.000 YTL

3. Laptop PC (1 Adet) 2.500 YTL

4. Printer (1 Adet) 500 YTL

Sarf Malzemesi (Önemli alımlar için teklif mektubu ekleyiniz) 5.000 YTL

1. Toner 750 YTL

2. Kağıt 750 YTL

3. Yazılım 3.000 YTL

4. Diğer 500 YTL

Hizmet Alımı (Önemli alımlar için teklif mektubu ekleyiniz) 50.000 YTL

1. Yurtiçi Hizmet Alımı (Bakım) 10.000 YTL

2. Yurtdışı Hizmet Alımı (Kalibrasyon) 40.000 YTL

PersonelAd/Çalışma süresi (ay) ve işgücü oranını (adam/ay) belirtiniz

1. Bülent AKSOY (24 Ay)

2. Yılmaz ACAR (24 Ay)

3. Mustafa ÖZÜNLÜ (24 Ay)

4. Mithat EKİCİ (24 Ay)

5. Selahattin İNCECİK (24 Ay)

6. Sema TOPCU (24 Ay)

7. Deniz DEMİRHAN (24 Ay)

8. Ceyhan KAHYA (24 Ay)

Seyahat 90.000 YTL

1. Yurtiçi Toplantı ve Eğitimler 60.000 YTL

2. Yurtdışı Toplantı ve Eğitimler 30.000 YTL

Telif (Ad / Süre (ay) belirtiniz.

1.

2.

3.

GENEL TOPLAM 485.000 YTL

(*) Dışalımlar için yalnızca yabancı para olarak FOB değeri

10. Bütçe Gerekçesi :Makine ve Teçhizat bölümünde TÜBİTAK katkısı olarak istenen Ozon Ölçer

Spektrofotometresi, Projenin gerçekleşmesi ve belirtilen parametrelerin ölçülebilmesi için gereklidir. Cihazın toplam maliyeti, proje bütçesinin en büyük kalemini oluşturmaktadır.

Projede, DMİ ve İTÜ’den toplam sekiz personel çalışacağı için bütçede personel gideri olarak gözüken miktar ikinci en büyük kalemi oluşturmaktadır. Burada cihazdan alınacak verilerin çeşitliliği ve sıklığı göz önünde bulundurulduğunda, bu verilerin değerlendirilmesi, yurt içi ve dışı seminer, sempozyum ve diğer toplantılarda sunulması bakımından fazla personel çalıştırılması gerekli ve önemlidir.

Aynı şekilde, çalışacak personelin gerek yurt içi ve gerekse yurt dışı toplantı, sempozyum ve seminer gibi çeşitli bilimsel aktiviteler için yapacağı seyahat ve konaklama giderleri de bütçenin üçüncü büyük kalemini oluşturmaktadır.

Bütçe içerisinde yer alan yurt dışı hizmet satın alınmasına ilişkin kalem, cihazın zorunlu kalibrasyonu ile ilgilidir. Sağlıklı ve güvenilir veri temini için cihazın her iki yılda bir kalibrasyonu zorunludur. Bu işlem, Dünya Meteoroloji Teşkilatınca yurt dışında belirlenen bir istasyonda yapılmaktadır. Kalibrasyon işleminde, cihazın ilgili parçası alınarak yurt dışında belirlenen referans cihaza göre ayarlamalar yapılmaktadır. Bu işlemin maliyeti ise, cihazın Türkiye temsilcisi firma ile yapılan görüşmeler sonucunda yaklaşık olarak ortaya çıkmıştır.

Proje için gerekli “Ozon Ölçer Spektrofotometresi’ne” ait şartname mevcut olup, teklif mektubu da ekte sunulmuştur.

11. Başarı Ölçütleri ve B Planı :Proje için gerekli cihazın Ankara’da kurulması ve sağlıklı gözlem verilerinin sürekli olarak elde

edilmesi çalışmanın başarısı için ön şarttır.Daha sonra belirli aralıklarla yapılacak gözlemlere ilişkin değerlendirmeler ve bunların

insanlarımız yararına kullanımı ve bilgilerin paylaşımı da bu projenin başarılı olduğunun ve amaca ulaşıldığının bir göstergesidir.

12. Proje Ekibinin Diğer Projeleri :

1-Bülent AKSOY : 2001 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi ile Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü arasında yapılan bir protokol ile “Test Referans Yılın Tespit Edilmesine” yönelik ortak bir proje yapılmıştır. Proje hedeflenen sürede tamamlanarak tüm sonuçları ile beraber yayınlanmıştır.

2-Yılmaz ACAR : DMİ ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ANAEM) Ortak Projesi.Proje Adı : “Ankara’da Günlük Yağış ve Atmosferik Su Buharının İzotopik Bileşenlerinin (Oksijen-18, Döteryum ve Trityum) Saptanması.Proje Süresi : 2001-2003 yılları arasında gerçekleştirilmiştir.Proje Amacı : Akdeniz havzasındaki 10 ülkede eş zamanlı olarak başlatılmış olan bu proje ile son yıllarda bu havzada meydana gelen iklimsel değişimlerin nedenlerinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda projede yer alan diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de günlük yağışlar ve atmosferik su buharının kararlı izotop (Oksijen-18, Döteryum ve Trityum) içeriklerinin zamanla ve mevsimsel olarak değişimi incelenmiştir.Proje Bütçesi : Tamamen dış kaynaklı olup, toplam 6.000 ABD Doları’dır.

3- Selahattin İNCECİKUluslararası Proje Yöneticiliği2001- ENVISAT ESA Projesi, AO-ID770 Spatial and temporal variation of ozone over Southeast Europe, Ulusal Proje Yürütücülüğü 2003- Araştırma Fonu Alt Yapı Projesi, Meteoroloji Gözlem Parkının Geliştirilmesi, 2003- İTÜ Araştırma Fonu Alt Yapı Projesi, Modelleme ve Veri Analiz Laboratuarı Kurulması

4- Ceyhan KAHYAProjeler :2003- Araştırmacı, “Orta Anadolu Bölgesi'nde Ozonun Lamine Yapısı Üzerindeki Dinamik Etkilerin Araştırılması” Doktora Projesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi.2000 Proje Yürütücü Yardımcısı, "Türkiye'deki Orajların Termodinamik Analizi", Yüksek Lisans Projesi, Aralık 2000, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi.2000 Proje Araştırma Yardımcısı, "Meteoroloji Mühendisliği Modelleme Laboratuarı Kurulması", 2000, İstanbul Teknik Üniversitesi.

13. Uzmanlar :

14.Özgeçmiş ve Yayın Listesi :

1- Bülent AKSOYDoğum Yeri ve YılıTatvan, 1963Halen Çalıştığı KuruluşMeteoroloji Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi BaşkanlığıÖğrenim DurumuLisans, 1986, Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi Fizik Mühendisliği BölümüMesleki Deneyim1981-1993 Rasatçı, İstidlalci, Ekip Şefi, Meteoroloji Genel Müdürlüğü 1993-… Araştırmacı, Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Meteoroloji Genel MüdürlüğüYönetim Deneyimi1987-1993 Ekip Şefi, Teknik Şef, Meteoroloji Genel MüdürlüğüUzmanlık AlanlarıRadyasyon ve modellemeleri (Solar, Angström, Quadratic)Ozon, Ultraviole Radyasyon ve modellemeleri (UV-B, UV-B indis, Ozone, Ozone forecast)Hava Modifikasyonu (Bulut fiziği, Mikrofizik)

2- Yılmaz ACAR:1969 Kastamonu doğumludur. İlk ve orta öğrenimini Kastamonu’da, lise öğrenimini ise Ankara’da Meteoroloji Teknik Lisesinde yaptı. 1990 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümünde Lisans öğrenimini, 1993 yılında da aynı bölümde Yüksek Lisans öğrenimini tamamlayıp Ziraat Yüksek Mühendisi unvanı aldı. Lise öğrenimini tamamladıktan sonra, 1986 yılında Meteoroloji Genel Müdürlüğünde işe başladı. 1988 yılına kadar Akıncı Meydan Meteoroloji İstasyonunda çalıştı. Aynı yıl Ankara Radiosonde İstasyonunda göreve başladı. 1993 yılından itibaren de Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Ozon/UV-B Radyasyon Gözlem ve Araştırmaları grubunda çalışmaya başladı

ve halen aynı birimde bu görevine devam etmektedir. 1999 yılında Devlet Lisan okulunu tamamladı. Evli ve bir çocuk babası olup, orta düzeyde İngilizce bilmektedir.

3- Mustafa ÖZÜNLÜ :1970 yılında Afyon’da doğdu. İlk ve orta eğitimini Ankara’da tamamladı. 1988 yılında Meteoroloji Teknik Lisesi’ni bitirdi. Aynı yıl Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nde göreve başladı. 1992 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü’nden Mühendis unvanıyla mezun oldu. 1993-1994 eğitim yılında Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yabancı Diller Birimi İngilizce Hazırlık Sınıfı’nda okudu. 2001 yılında Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı’nda Yüksek Lisans eğitimini tamamladı. 2002-2003 eğitim yılında Devlet Lisan Okulu İngilizce Bölümü’nde öğretim gördü. Halen Araştırma Şube Müdürlüğü Ozon ve Ultraviyole-B Radyasyon Gözlem ve Araştırmaları Grubu’nda Yüksek Mühendis olarak görev yapmaktadır. Orta derecede İngilizce bilir, evli ve iki çocuk babasıdır.

4- MİTHAT EKİCİ1971 Ankara doğumludur. İlkokulu 1983 yılında Ankara’da, ortaokulu 1986 yılında Kırşehir’de bitirdi. 1990 yılında Anadolu Meteoroloji Meslek Lisesine tamamladı. 1990 yılında Erzurum Meteoroloji Bölge Müdürlüğü’nde, 1993 yılında İzmir Meteoroloji Bölge Müdürlüğünde çalışmaya başladı. 1998 yılında Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümünde Lisans öğrenimini tamamladı. 2000 yılında Meteoroloji Genel Müdürlüğü Araştırma Şube Müdürlüğü, Ozon ve Ultraviyole-B Radyasyon Gözlem ve Araştırmaları Grubunda çalışmaya başladı. Halen aynı birimde çalışmaya devam etmektedir. Orta derecede İngilizce bilir, evli ve iki çocuk babasıdır.

5- Selahattin İNCECİKDoğum Yeri ve Yılıİstanbul, Beyoğlu 1949.Halen Çalıştığı Kuruluşİstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği BölümüÖğrenim DurumuLisans ve Y.Lisans 1971 İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Fakültesi Meteoroloji Şubesi Doktora 1983 İstanbul Teknik Üniversitesi, Doktora Sonrası 1987, 1994 Pennsylvania Eyalet Üniversitesi Meteoroloji Bölümü USA. Akademik Unvanlar ve Alınan Yıllar

a. Öğretim Görevlisi (Ekim 1984)b. Yardımcı Doçent (Nisan 1987)c. Doçent (Kasım 1989), Temmuz 1990 Kadroya atanmad. Profesör (Şubat 1996)Alanı: Atmosfer Bilimleri, Hava Kirliliği, Ozon ve Modelleme, Anabilim Dalı: Meteoroloji

Bulunduğu Başlıca Görevlerİ.T.Ü. Meteoroloji Müh. Bölüm Başkan Yardımcısı 1989- 1992İ.T.Ü. Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı 1992- 1994İ.T.Ü. Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Yönetim Kurulu Üyesi 1992- 1995İ.T.Ü. Meteoroloji Mühendisliği Anabilim Dalı Başkanı 1996- 1998İ.T.Ü. Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Yönetim Kurulu Üyesi 1999- 2002İ.T.Ü. Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Fakülte Kurulu Üyesi 1998- 2001İ.T.Ü. Meteoroloji Müh. Bölüm Başkanı 1998- 2001

6- H. Sema TOPCUEĞİTİM 1974-1979, Lisans, İTÜ, Meteoroloji, 1979-1981, Y. Lisans, İTÜ, 1988, Doktora, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, AKADEMİK DENEYİM 1979, Asistan, Meteoroloji Müh. Bölümü, İTÜ,

1990, Y. Doç, Meteoroloji Müh. Bölümü, İTÜ,1994, Doçent, Meteoroloji Müh. Bölümü, İTÜ,

2004, Profesör, Meteoroloji Müh. Bölümü, İTÜ,

YÖNETİM DENEYİMİ1999-2002, Fakülte Yönetim Kurulu Üyeliği, İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fak.

1998-2001, Bölüm Başkan Yardımcılığı, İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fak.

UZMANLIK ALANLARIAtmosfer Bilimleri; Meteoroloji, Güneş Radyasyonu, Stratosferik Ozon.Hava Kirliliği; Aerosol, Troposferik Ozon.

7- Deniz DEMİRHANDoğum Yeri ve Yılıİstanbul, 04/07/1977EğitimİTÜ Meteoroloji Müh. Böl. 2000-2002 İTÜ. Meteoroloji Müh. Böl. Yüksek Lisans2002- İTÜ. Meteoroloji Müh. Böl. Doktora DeneyimKlimatoloji stajı, Kartal Meteoroloji İst. Müdürlüğü, Ağustos, 1996.Hidroloji stajı, İSKİ, Aksaray, Ağustos, 1997.Uydu meteorolojisi, klimatoloji stajı, Temmuz, 1998. Hohenheim Üniversitesi/ Stuttgart/Almanya.Araştırma Görevliliği ,İTÜ Meteoroloji Müh. Böl., Kasım, 2001.

8- Ceyhan KAHYADoğum Tarihi : 12 Ocak 1974Doğum Yeri : İstanbul, TürkiyeEğitim :2000- Meteoroloji Mühendisliği Bölümüİstanbul Teknik Üniversitesi, Doktora Öğrencisi.Tez konusu: “Orta Anadolu Bölgesi'nde Ozonun LamineYapısı Üzerindeki Dinamik Etkilerin Araştırılması"1997-2000 Meteoroloji Mühendisliği Bölümü,İstanbul Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans.Tez konusu: “Türkiye'nin Aşağı Troposfer Termodinamik Klimatolojisi”1992-1997 Meteoroloji Mühendisli_i Bölümü,İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisans.Tez konusu: "İstanbul'da Ayın Hareketleri ile YağışArasındaki İlişkinin Tespiti"

1984-1991 Özel Kültür Lisesi, İstanbul1980-1984 50.Yıl Ahmet Merter İlkokulu, İstanbul1979-1980 Aksaray Mahmudiye İlkokuluYayın Listesi :1. Acar, Y., Özünlü, M. ve Ekici, M. 2004. Ozon ve Ozon Tabakasının Önemi. Kitap. D.M.İ Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye (Baskıda).

2. Aksoy, B. ve Acar, Y. 2001. Ozon (O3). Teknik Rapor, D.M.İ Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.

3. Aksoy, B. 2001. Ozon Tahmini İçin İstatistiksel Regresyon Modeli. Teknik Rapor, D.M.İ Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.

4. Aksoy, B. ve Ekici, M. 2001. Ultraviole Radyasyon. Teknik Rapor, D.M.İ Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.

5. Aksoy, B., Acar, Y., Özünlü, M. ve Ekici, M. 2002. Viyana Sözleşmesi Montreal Protokolü ve Türkiye. Teknik Rapor, D.M.İ Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.

6. Aksoy, B. 1997. Estimated monthly average global radiation for Turkey and its comparison with observation. Renewable Energy, 10/4/625-633.

7. Aksoy, B. 1997. Variations and trend in global solar radiation for Turkey. Theoretical and Applied Climatology. 58/ 71-77.

8. Aksoy, B. 1999. Analysis of changes in sunshine duration data for Ankara, Turkey. Theoretical and Applied Climatology. 64/229-237.

9. Aksoy, B. The Relationships between Ozone and Upper Air Meteorological Parameters for Ankara, Turkey Theoretical and Applied Climatology (Hakem Sürecinde).

10. Demirhan D, Ankara üzerindeki stratosferik ozon ve değişimi, İTÜ Fen Bilimleri Ens. Yüksek Lisans Tezi, 2002.

11. Ecevit, A., Akınoğlu, B.G. and Aksoy, B. 2002. Generating TMY’ using bright sunshine duration instead of global solar radiation. Energy. 27/947-954.

12. İncecik, S., A Mesometeorological investigation of the Golden Horn - Istanbul, Boundary-Layer Meteorology, D. Reidel Publ. 36, 93-100, 1986.

13. İncecik, S., A study of daytime planetary boundary layer heights with acoustic sounding and radiosonde profiles, Bulletin of the Technical University of Istanbul, 42, 99-110, 1989.

14. Borhan Y, İncecik S, Spatial variation of the seasonal precipitation over a transitional region, Bulletin of the Technical University of Istanbul. 48, 439-449, 1993.

15. İncecik, S., F.Erdoğmuş, An investigation of wind power potential in Western Coast of Anatolia. Int. Journal of Renewable Energy, Pergamon Press, 6, 863-865, 1995.

16. İncecik,S., D.W.Thomson Surface ozone at a rural site in the Nittany Valley, PA in peer reviewed Transactions of Air&Waste Management Association. 59-75, 1995.

17. İncecik S., An investigation of the atmospheric conditions in Istanbul leading to air pollution episodes. Atmospheric Environment, Pergamon Press, 30, 101-111, 1996.

18. Erdun H, İncecik S. M.O.Kaya, I.Ozkol, Realistic approach to the 2-D flow modelling for complex terrain, Int.Journal Environment and Pollution, 8, 1-13, 1997.

19. Unal Y,İncecik S.Y:Borhan, S.Mentes Factors influencing SO2 levels in Istanbul, J.Air&Waste Management. 50, 75- 84, 2000.

20. Sahin M, İncecik, S., S.Topcu, A.Yıldırım, Analysis of atmospheric conditions during air pollution episodes in Ankara, Turkey, J.of the Air&Waste Management Assoc. 51, 972-982, 2001.

21. Topcu S, İncecik S, A.T.Atimtay, An investigation of chemical composition of rainwater at the EMEP station in Turkey, Atmospheric Research 65, 1-2, 77-92, 2002.

22. Topcu S, S. İncecik, Surface ozone measurements and meteorological influences in urban atmosphere of Istanbul Int. Journal Environment and Pollution, 17, 4, 390-404, 2002.

23. Topcu, S, İncecik S, Y.S.Ünal, The influence of meteorological conditions and stringent emission control on high episodes in Istanbul, Environmental Science and Pollution Research 10, 24-32, 2003.

24. S.Topcu and S.İncecik, Characteristics of surface ozone concentrations in urban atmosphere of Istanbul: A case study, Fresenius Environmental Bulletin, 12, 413-417, 2003.

25. Ü. Anteplioğlu, S.Topcu, S. İncecik, An Application of a photochemical model for urban airshed in İstanbul, Journal of Water, Air&Soil Pollution:Focus, Kluwer Academic Publisher, 3, 53-64, 2003.

26. Kahya.C, D.Demirhan, S.Topcu , S.İncecik, An examination of the laminae characteristics in ozone profiles in Eastern and South Eastern Europe, International Journal of Remote Sensing, Taylor and Francis, 2005 (baskıda).

27. D.Demirhan, C.Kahya, S.Topcu , S.İncecik, Total ozone variation in south eastern Europe, International Journal of Remote Sensing, Taylor and Francis, 2005 (baskıda).

TÜBİTAK PROJE ÖNERİSİ DEĞERLENDİRME FORMU

PROJE NO : 105Y163 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ: Bülent AKSOY

PROJE BAŞLIĞI : Türkiye Üzerinde Troposferik ve Stratosferik Ozon/UV-B’deki Değişimin Gözlenmesi ve Sonuçlarının Analizi

1- PROJENİN AR-GE NİTELİĞİ

ÇOK İYİ X İYİ İYİ DEĞİL/YETERSİZ

GEREKÇE / AÇIKLAMA:

Projenin AR-GE niteliği ile ilgili kriterler:

Çok iyi:

1Kurum işlevi doğrultusunda ulusal ve/veya uluslararası yeni bir teknoloji ve/veya yöntem/sistem/ürün/süreç/teknik geliştirilmesine yöneliktir.

Proje sonunda geliştirilecek ürün/yöntem/teknoloji Türkiye için yenidir. X

2 Belli bir sorunu çözmeye yönelik yeni bir teknoloji ve/veya yöntem/sistem/ürün/süreç/teknik geliştirilmesini öngörmektedir.

3 Gerçek bir ihtiyacı karşılamaya yöneliktir.

4 Mevcut sisteme göre karşılaştırmalı üstünlük getirmektedir. X5 Korunmaya esas fikri ve sınai mülkiyet hakları ile sonuçlanacak bir çalışmadır.

6Çalışma, bilimsel bir yaklaşım içermektedir.

Ar-Ge sistematiği iyi oluşturulmuştur. (Kuramsal, Analitik, Deneysel, vb.)

Proje yöntemi, bilimsel bir sistematik içermektedir.

7

Disiplinlerarası bir çalışmadır.

Projenin çözmesi gereken ve risk oluşturan “teknik problemler” birçok bilimsel disiplini kapsayan, karmaşıklık boyutu yüksek problemlerdir.

Proje, Kamu-Özel Sektör-Üniversite-Araştırma Kuruluşu işbirliği ile yapılmaktadır.

8Proje çıktıları uygulanabilir ve/veya üretilebilir niteliktedir. XProje, pilot uygulama içermektedir. X

9Ülkenin stratejik bilim ve teknoloji hedefleri ile uyumludur

Stratejik bir ürün veya teknoloji hedeflenmektedir.

10 Proje özgün bir teknoloji/yöntem/sistem/ürün/süreç/teknik içermektedir.

11 Uygulama alanı açısından yenidir.

12 Teknolojik dışa bağımlılığı azaltmakta veya kaldırmaktadır.

13 Ülkenin önemli bir (sosyal) sorununu çözmektedir.

14 Proje, geleceğe yönelik olarak yeni projeler türetebilir, tetikleyebilir bir niteliktedir (çığ etkisi).

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ:1 Ülkenin önemli bir sorununun kökenlerini ve nedenlerini araştırmaktadır.

2Mevcut bir teknolojinin ülkeye uygulanması ve yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır.

Dünyada olan ama Türkiye’de bulunmayan bir teknolojiyi geliştirmeye yöneliktir.

3

Uygulanan yöntemlerde iyileştirme amaçlanmaktadır. XÜrünlerde iyileştirme amaçlanmaktadır.

Mevcut bir teknoloji (Yöntem-ürün-süreç-teknik-sistem) üzerinde iyileştirme amaçlanmaktadır.

Ürün, araç ya da yöntemde mevcut durumun iyileştirilmesine yöneliktir.

4 Sistemde (Ar-Ge projesinde) oluşan darboğazı veya engeli kaldıracak proje niteliğindedir.

5 Proje çıktıları kurumun mevcut hizmetlerini çok daha hızlı, kaliteli ve güvenli görmesini sağlayacak niteliktedir.

6 Amaç ve hedefler net olarak belirlenmiştir.

7 Kaynakça ve Pazar araştırması yapılmıştır.

8 Projenin, ölçülebilir başarı ölçütleri iyi tanımlanmış durumdadır.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ DEĞİL/YETERSİZ:

1

Yeterli bir pazar araştırması yapılmamıştır.

Yeterli bir kaynakça araştırması yapılmamıştır. XYeterli bir kaynakça ve pazar araştırması yapılmamıştır.

2Araştırmanın (çalışmanın) bilimsel/teknolojik bütünlüğü ve anlamı yoktur.

Ar-Ge sistematiği yetersizdir (Analitik ve/veya deneysel yönden).

3Proje herhangi bir yenilik öngörmemektedir.

Türkiye’de ve aynı uygulama alanında daha önce yapılmış bir çalışmadır.

4Projenin ölçülebilir başarı ölçütleri iyi tanımlanmamıştır.

Amaçlar, hedefler ve motivasyon belirsizdir.

5 Proje çıktısının, kullanılabilir/uygulanabilir olma niteliği yoktur.

6 Gerçek bir ihtiyaç/sorunla ilgili değildir.

7 İnceleme/veri toplama/durum saptama/rutin çalışma niteliğindedir. X8 Araştırma (çalışma) güvenilir olmayan verilere dayanmaktadır.

9 Ülke olarak edinilebilirliği kolay ve ucuzdur (Teknolojik bağımlılık oluşturmaması koşuluyla).

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

2- PROJENİN YAYGIN ETKİSİ

ÇOK İYİ X İYİ İYİ DEĞİL/YETERSİZ

GEREKÇE / AÇIKLAMA:

Projenin yaygın etkisi ile ilgili kriterler:

Çok iyi:

1Projenin sonuçları ulusal ve/veya uluslararası boyutlara taşınabilecektir. XUluslararası alanda Türkiye’nin öncü rol oynamasına yardımcı olabilecek niteliktedir.

2 Hedef kitle geniştir ve bu proje çıktılarından hedef kitlenin büyük oranı yararlanacaktır.

3 Proje, kurumda arge bilgi birikiminin oluşmasına ve yaygınlaştırılmasına olumlu etkide bulunacaktır.

4 Proje sonuçlarının yaygınlaştırılması konusu açıkça planlanmıştır.

5 Ulusal kaynakların ortaya çıkarılmasına ya da işlenmesine yöneliktir.

6

Yeni iş sahaları açıp istihdam yaratmaktadır.

Yeni inovatif firmalar yaratma potansiyeli bulunmaktadır.

Ulusal rekabet gücünü arttırma potansiyeli bulunmaktadır.

Dış ticaret açığını kapatacak ekonomik faaliyet yaratmaktadır.

Ekonomiye ve refah seviyesine katkı sağlamaktadır.

7 Ar-Ge personel sayısının artışına katkıda bulunmaktadır.

8 İthalatı azaltan, ihracat potansiyeline sahip olan ve markalaşma sürecine katkı sağlayan bir projedir.

9 Proje sonuçları toplumsal yaşam standartlarını veya teknolojiyi uluslararası normlarla uyumlu kılmayı hedeflemektedir.

10 Ülkenin bir ihtiyacının karşılanması konusunda süreklilik arz edecektir.

11

Proje için oluşturulacak altyapı birden fazla alana hizmet edebilir niteliktedir (Çok yönlü teknoloji).

Proje sonuçlarının uygulama alanı geniştir.

Yeni projelerin üretilmesine temel oluşturabilme özelliğine sahiptir (Domino etkisi).

Araştırma konusu diğer kesimler ve sektörlerdeki araştırma çalışmalarına katkıda bulunacaktır.

12 Stratejik ve/veya öncelikli olma niteliği vardır.

13

Teknolojik alanda dışa bağımlılığı azalmakta/kaldırmaktadır.

Ülkenin bilimsel ve teknolojik araştırma gücüne katkı sağlama potansiyeli vardır.

Ülkede ihtiyaç duyulan bir teknolojiyi sağlamaktadır.

14 Projenin konusu uluslararası politik güç yönünden katkı sağlamaktadır.

15 Uluslararası/ulusal kaynaklardan veya endüstriden destek almıştır.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ:

1

Proje sonuçları kurumun tamamına ve paydaşlarına sorunun çözümü konusunda yaygın etkide bulunacaktır.

Türkiye’de herhangi bir kuruluşun işleyiş veya işlevini olumlu yönde etkilemektedir.

Proje sonuçları katılımcılar ve kuruluşlar arasında sinerji yaratmaktadır.

2Kurumun Ar-Ge altyapısına çok ciddi motivasyon etkisi bulunmaktadır. XKuruluşun verimlilik artışına katkıda bulunmaktadır.

3 Proje sonuçları kurumu ve kurumda kullanılan teknolojiyi uluslararası standartlara uyumlu hale getirebilmeyi hedeflemektedir. X

4 Üniversite ve özel sektör kuruluşları da proje önerisinde ortak olarak yer almıştır.

5Ülke düzeyinde veya bölgesel bir soruna çözüm getirmektedir.

Proje sonuçlarının uç kullanıcılarda olumlu etkisi vardır.

Araştırma sonucu kadar kapsamı da yaygındır.

6 Yakın/benzer ülkelerde yaygın olarak bulunmayan bir alanda ülkemize özel katma değer sağlamaktadır.

7 Toplumu etkileyen belli bir alanla ilgilidir. X8 Gelecek nesilleri etkilemektedir. X9 Kullanılan yöntemler dünyada kullanılan yöntemlere uygunluk açısından yaygındır.

10 Proje sonuçları yeni inovasyon çalışmalarına yol açmaktadır.

11 Süregelen bir usulü/yöntemi/imkanı net olarak iyileştirmektedir. X

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ DEĞİL/YETERSİZ:

1Kullanılmakta olan usul, yöntem ve teknolojide bir değişiklik sağlamayacaktır.

Proje sonuçlarına ilişkin etki mevcut etkilerle çok yakındır.

2Sonuçlara katkısı net olarak anlaşılamamıştır.

Proje sonuçlarının kuruma etkisi bulunmamaktadır.

3 Kullanılabilirlik süresi kısıtlıdır veya etkin değildir.

4 Toplumsal fayda/katma değer sağlamamaktadır.

5 Dışa bağımlılığı azaltmamaktadır/ortadan kaldırmamaktadır.

6 İş sahası ve dolayısıyla istihdam yaratmamaktadır. X7 Proje konusu ülkenin öncelikleri arasında yer almamaktadır.

8 Yeni projelerin üretilmesine temel oluşturabilme özelliği bulunmamaktadır.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

PROJENİN YAPILABİLİRLİĞİ (EKİP/KURULUŞ, ALTYAPI/EKİPMAN/ORTAM ve YÖNTEM YÖNETİM YÖNÜNDEN)

ÇOK İYİ İYİ X İYİ DEĞİL/YETERSİZ

GEREKÇE / AÇIKLAMA:

Projenin yapılabilirliği ile ilgili kriterler:

EKİP/KURULUŞ YÖNÜNDEN:

Çok iyi:Projenin ihtiyaç duyduğu bilgi birikimi bulunmaktadır.

Proje önerisini yapan kurum tarafından projeyi gerçekleştirecek ekibin daha önce proje yapmış olmasına (tecrübeli) dikkat edilmiştir.

Ekip, nitelik,nicelik, süreklilik ve iş gücü yönlerinden yeterlidir.

Ürüne yönelik projelerde, ürün geliştirme deneyimi var veya Ar-Ge deneyimi vardır.

Ulusal/uluslararası işbirliği deneyimi vardır. XKurum daha önce bu alanda benzer bir çalışma yapmış ve başarıyla sonuçlandırmıştır

Daha önce üretilmiş ürün var ise, sektörde alıcı bulmuş veya satın alınmıştır.

Ekipte araştırıcılarla birlikte sonuçları uygulayacak personel de bulunmaktadır.

Projeyi öneren kamu kuruluşu bilimsel yetkinlikte elemanlara ve projeyi sahaya uygulanacak teknik uygulayıcılara sahiptir.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ:Gizli projeler için gizlilik belgesi bulunmaktadır.

Projede görev alan personel sayı ve nitelik yönünden yeterlidir.

Bilgi birikimi ve/veya deneyim olmakla birlikte tamamlanabilir durumdadır.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ DEĞİL/YETERSİZ:Proje ekibi nitelik ve nicelik olarak yeterli değildir.

Projenin gerektirdiği tüm alanlarda uzman mevcut değildir. XEkipteki elemanların yeterli bilgi birikimi mevcut değildir.

Projeyi yapacak kuruluş “proje yönetimi” konusunu ihmal etmiştir.

Proje çalışanlarının projeye katkısı belli değildir ve iş atamaları yapılmamıştır.

Büyük projeler için, proje ekibi daha önce hiç Ar-Ge çalışması yapmamıştır.

Proje ekibinde katkısı belirsiz/önemsiz personel bulunmaktadır.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer KriterlerSayısal Modelleme konusunda uzman gerekir.

ALTYAPI/EKİPMAN/ORTAM YÖNÜNDEN:

Çok iyi:Taraflar, projeyi uygulayabilmek için gerekli altyapı, ekipman ve ortama sahiptir.

Taraflar, proje yapma kültürüne ve uygun mevzuata sahiptir. XTaraflar, Ar-Ge kültürüne sahiptir.

Projede yeni kaynakların kullanılmasından ziyade mevcut kaynakların kullanılması sağlanmıştır.

Yeni alınacak ekipmanın firma altyapısına ve mevcut ekipmanlara uyumlu ve gelecek projelerde de kullanılması mümkündür.

Kurumun/yüklenicinin Ar-Ge deneyimi bulunmaktadır.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ:Gerekli altyapı ekipman kurulabilir veya temin edilebilir.

Proje için gerek duyulan malzeme/bileşenler bulunabilir.

Ekipman kullanımına yönelik bilgi birikimi ve deneyim mevcuttur.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ DEĞİL/YETERSİZ:Firmanın altyapısı (kütüphane, laboratuar, elektronik ortam) Ar-Ge çalışması için uygun değildir.

Gerekli altyapı uygun mevcut değildir ve yüksek olasılıkla sağlanamayacaktır.

Ortam proje uygulanabilirliğine uygun değildir.

Ekipman giderlerinin toplam bütçe giderleri içinde oranı yüksektir. XVarsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

YÖNTEM ve YÖNETİM YÖNÜNDEN:

ÇOK İYİ:Yıllık ortalama bütçesi 1,000,000 YTL’den büyük projeler için, ana yüklenici daha önce 100,000 YTL bütçeli bir projeyi/Ar-Ge projesini başarı ile yönetmiştir.

Bütçesi > 100,000 YTL olan bir proje için, proje yöneticisi profesyonel ya da proje yönetimi eğitimi sertifikasına sahiptir.

Kapsamlı bir risk analizi yapılmıştır.

(Büyük proje için) Projede kalite gereklilikleri karşılanmıştır (ISO, AQAP, MML vb.).

Proje sonrası yapılacaklar gerçekçi bir şekilde planlanmıştır.

Çok taraflı projelerde ortaklık protokolü mevcuttur.

Fikri mülkiyet hakları tanımlanmıştır.

Darboğazlar için “B Planı” hazırlanmıştır.

Sistem/ürün projeleri için sistem mühendisliği bilgisi vardır.

Proje, üniversite ve Ar-Ge kuruluşları ile beraber yapılmaktadır. XVarsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ:Proje kurumun kapasitesi üstünde dayanaksız fikirleri içermiyor ; gerçekçi ve ulaşılabilir niteliktedir. XBütçesi, yıllık 100,000 YTL üzerinde olan projeler için proje yönetim sistemi bulunmaktadır ve yeterlidir.

Kurumun mevzuatı projeye uygundur. XProje yönetimi ve planlaması yeterlidir.

Etik kurul raporu bulunmaktadır ( Gerekli hallerde ).

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ DEĞİL/YETERSİZ:Proje planlanırken riskler dikkate alınmamış ve bütçe riskleri dikkate alacak şekilde hazırlanmamıştır. X

Ürün projeleri için gerekli standartlar için denemeler öngörülmemiştir. XProje yöntemi yanlıştır/yetersizdir.

Çalışma takvimi yetersizdir.

Kuruluşun mevzuatı bu projeyi yürütmeye uygun değildir.

Proje yöneticileri yeterli deneyime sahip değildir.

Kurumda veya ekipte bir proje yönetimi tecrübesi yoktur.

Proje profesyonelce hazırlanmamış; gerektiği halde sistem mühendisliği yapılmamıştır. XVarsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

PROJENİN SÜRESİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİZ:ÇOK İYİ:

Proje süresi kapsamına göre çok iyi ayarlanmıştır.

Önerilen çalışma takvimi gerçekçidir.

Yasal izinler ( Gerekli hallerde ) alınmıştır.

Proje iş paketlerine bölünmüş ve her iş paketi için makul süreler öngörülmüştür.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ:Önerilen süre uzatılarak / kısaltılarak proje süresi gerçekçi hale getirilebilir. XÇalışma takviminde düzeltilebilecek bazı eksiklikler vardır.

Yasal izinler alınması için başvurulmuştur ( Gerekli hallerde ).

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ DEĞİL/YETERSİZ:Süre gerçekçi değildir.

Araştırıcıların ayırdığı süre yeterli değildir.

Proje zaman süreçleri tanımlanmamıştır.

Proje zaman çizelgesi hazırlanmamış ve kaynak ataması yapılmamıştır.Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

PROJENİN BÜTÇESİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİZ

ÇOK İYİ:Kuruluş proje için bütçe ayırmıştır ( 2006 sonrası).

Projeye yerli kaynak katkısı çok yüksektir.

Ön fizibilite etüdü vardır.

Ara çıktılar ve ödemeler çok iyi tanımlanmıştır.

Proje, TÜBİTAK dışında başka bir kurumdan da maddi destek almaya uygun görülmüştür.

Nakit akışları çok iyi düzenlenmiştir.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

İYİ:Bütçe açık ve gerçekçi tanımlanmıştır.

Varsa Eklemek İstediğiniz Diğer Kriterler

ORTA/ZAYIF:Bütçe gerçekçi değildir. XBütçe açıkça anlatılmamış ve yeterli kaleme bölünmemiştir. XVarsa Eklemek İstediğiniz Diğer KriterlerBütçe de abartılı, makina ve teçhizat mevcuttur (3 er adet bilgisayar ve laptop gibi) X

DEĞERLENDİRME FORMU İLE İLGİLİ VARSA DİĞER GÖRÜŞLERİNİZ:

Proje konu itibarıyla önemli olmasına karşın iyi hazırlanmamıştır. Organizasyon şeması yetersiz ve iş bölümü açıkça belirtilmemiştir.

Alet sayısı azaltılması 3’er adet denilen tüm aletler 1 adet ile sınırlandırılmalı ve proje ekibince uygun görülen 1 istasyonda ölçümler yapılmalı ve buradan alınacak sonuçlara göre ileriki dönemlerde diğer istasyonlar için yeni proje önerisi verilebilir.

Literatür ve bugüne kadar yapılmış ulusal ve uluslararası çalışmalar geniş şekilde açıklanmalı ve proje ile ilgisi kurulmalıdır.

PROJE İLE İLGİLİ GENEL ve VARSA DİĞER GÖRÜŞLERİNİZ:

TÜBİTAK Proje Değerlendirme Formu eki Bilgi Notundaki tüm hususları okuduğumu ve bu bilgiler ışığında numarası ve başlığı ilk sayfada mevcut projeyi değerlendirmemde sakınca bulunmadığını; gerek bu formda gerek panel toplantılarında ve gerekse Danışman/Hakem/Panelist sıfatıyla yer aldığım diğer işlerde yaptığım/yapacağım değerlendirme ve verdiğim/vereceğim görüşlerde TÜBİTAK tarafından belirlenmiş (ve anılan bilgi notunda açıklanmış) kurallara uyacağımı beyan ederim.

Adı, Soyadı Tarih İmza

Adres

Banka Adı ve Şubesi Hesap Numarası