Tbbi Grntleme Sistemlerinin ncelenmesi1030215745 Mustafa
Taar
GiriBiyomedikal cihazlar ve Biyomedikal
grntleme cihazlar gnmzde tp biliminin; tan, tehis ve tedavide en
byk yardmclardr. Biyomedikal grntleme cihazlar; AR-GE aamasndan,
retimine ve retim sonras teknik servisine kadar son derece youn zen
ve dikkat gerektirmektedir. Hastayla baz durumlarda birebir temas
halinde olan bu cihazlarn en ufak bir kusuru onulmaz sonular
dourabilmektedir. En st dzeyde kusursuz olmak zorunda olan bu
cihazlar sayesinde ve toleranslarn olabilecek en
4 Temel Grntleme SistemiRntgen ve Dijital Rntgen Bilgisayarl
Tomografi (CT) Manyetik Rezonans Grntleme (MRG) Ultrasonografi
(US)
RntgenTemel tan
yntemlerinden ilkidir. Kullanlan n x-ndr. Xnlar 1895 ylnda Alman
fizik profesr Wilhelm Kodrad Rntgen tarafndan bulunmu ve
isimlendirilmitir. Daha sonra bu nlara, kefinden
Rntgende X Inlarnn zelliiX-nlarnn diyagnostik radyolojide
kullanlmalarn salayan temel zellik, dokuyu geebilme
yetenekleridir. Flouresans ve fotografik zellikleri ise grntnn elde
edilmesini salar. nsan vcudunun deiik atom arlnda ve deiik kalnlk
ve younlukta dokulardan yapldndan, x-nnn absorbsiyonu da farkl
olacaktr. Farkl absorbsiyon ve girginlik sonucu, rntgen filmi
(rntgenogram) zerine deiik oranlarda den x-nlar getikleri vcut
parasnn bir grntsn olutururlar. Bu grnt,
Rntgenogramlarda Grnt Oluumu Vcudu geen x-
nlar, zerine gm bromr (AgBr) emlsiyonu srlm plastik bir
yapraktan ibaret olan rntgen filmi zerine, ya dorudan ya da
Flouresans zellikteki bir levha aracyla, ultraviole eklinde drlr.
Grlebilir n fotoraf planda yapt deiiklikten farksz olan etki, xn
veya ultraviole alan AgBr
Rntgenogramlarda Grnt Oluumu Byle bir film baz kimyasal
solsyonlarla
karlatrlrsa, etkilenen molekllerdeki gm ve brom birbirlerinden
kolayca ayrlr. Tek kalan gm oksitlenerek rntgenogramlar zerindeki
siyah kesimleri oluturur. In dmemi blgelerdeki gm bromr moleklleri
ise film zerinden alnr ve beyaz olan plastik baz ortaya kar. Bu
ileme film processing (film banyosu) ad verilir. Yani ksaca
rntgenogramlardaki grnt, okside olmu gm tarafndan oluturulmaktadr.
Gm bromr grntlerinin elde edildii bu ynteme konvansiyonel rntgen,
vcudu geen x-nlarnn dedektrlerle llerek grntnn
Rntgenogramda Olumu Grnt
Konvansiyonel RntgenKonvansiyonel rntgende de radyoskopi
(fluoroskopi) ve radyografi olmak zere iki temel yntem vardr.
Radyoskopi (Fluoroskopi): Radyolojinin en eski ve en temel
blmlerinden biridir. Bu yntemde hasta x-n kayna ile floresans ekran
arasndadr. Hastay geen x-nlar bu ekran zerinde bir grnt (imaj)
olutururlar. Bu grntnn izlenebilmesi iin gzn karanla uyumu
gereklidir. Fakat grntnn aydnlkta grlmesini salayan grnt
kuvvetlendirici aygtlar gelitirilmitir. Grnt kuvvetlendiriciler
daha az x-n kullanlmasn salayarak hastann ve hekimin ald n dozunun
azaltrlar. Bu aygtlar araclyla grnt kapal devre bir televizyon
ekrannda izlenebilir. Fluoroskopik incelemede diyafram gibi
hareketli organlar izlenerek tanya varlabilinir. Ayrca, mide
dodenum incelenmesinde olduu gibi, izlenen blmn radyografisi de
yaplabilir. Gnmzde yaygn olarak sindirim sistemi, idrar yollar ve
vcudun daha birok blmnn incelenmesinde kullanlmaktadr. Normal
filmlerde grlemeyen yaplar kontrast madde denilen ilalarla
boyanarak grnr. Kontrast maddeler baryum ve iyot gibi radyoopak
maddeler ieren ilalardr. Bu ilalar, uygulanacak incelemenin trne
gre, hastaya iirilerek, lavman yaplarak, idrar sondas yoluyla veya
enjeksiyonla verilir. Kontrast madde verilmesinin takiben incelenen
organ doktor tarafndan ekranda izlenerek eitli pozisyonlarda
filmler ekilir. Hasta, inceleme srasnda az miktarda radyasyon alr.
Ancak bu tetkiklerin faydas, az miktardaki radyasyonun zararlar
yannda ok fazladr. ekimi yapan doktor ve teknisyenler, radyasyona
her gn maruz kalmamak iin koruyucu bir blmenin arkasnda oturarak
veya kurun nlk giyerek kendilerinin korurlar.Grnt
kuvvetlendiricilere bir film alma aygt balanarak organlarn
hareketlerinin kaydedilmesine ise
Konvansiyonel RntgenRadyoskopi Aygtlar: Radyoskopi aygtlarnda
dinamik bir grnt elde etmenin yan sra rntgen filmine grnt
alnabilmesi de mmkndr. Bu zellikleri nedeniyle radyoskopi aygtlar
daha ok hareketli organ incelemelerinde ve kontrastl incelemelerde
kullanlmaktadr. Bu tr incelemeleri mmkn klmak iin cihazlarda hasta
masas, ayakta, yar yatar, yatar ve ba aa pozisyonlara
getirilebilmektedir. Bu cihazlarda insan gznn ok duyarl olduu
sar-yeil k salan inko slfit fosfor kullanlmaktadr. Modern
radyoskopi aygtlarnda grnt kuvvetlendiricilerin kullanlmas
sayesinde bu sorun almtr. Bu
Konvansiyonel Rntgen
Konvansiyonel RntgenRadyografi: Bu yntemle hastay geen x-nlar
bir rntgen filmi zerine drlerek grnt elde edilir. zerinde grnt
olumu rntgen filmine radyogram ya da daha doru bir deyimle
rntgenogram denir. Radyografi ya incelenecek blgeden dorudan x-n
geirilerek (dz radyografi) ya da incelenecek yapnn iine veya
evresine kontrast madde verdikten sonra xn geirerek (kontrastl
radyografi) yaplr. Radyografinin deiik amalar iin kullanlan deiik
tekniklerin uyguland birok ekli vardr. Bunlarn en nemlisi
tomografidir. Rntgenomlarda x-n kayna ile film arasndaki objenin tm
kalnl, tek palan zerinde iki boyutlu olarak grlr. Dolaysyla
organizmann deiik dzeylerdeki yaplarnn grntleri st ste
der(sperimpozisyon). Tomografide bu sperimpozisyon kaldrlarak
istenen vcut kesiti incelenebilir. Radyografi Aygtlar: Radyografi
ile yaplan ilem statik bir grntlemedir. Sadece rntgen filmine grnt
alnabilir. Radyografi masalar yalnz yatar pozisyonda inceleme
yapabilmektedir. Masa sabit
Dijital Rntgen Konvansiyonel
rntgendeki gm bromr analog bir grntdr. Analog grntde gri
renklerin deiimi kesintisizdir. Nmerik bir lek oluturulursa analog
bir grnt dijitale evrilebilir. Dijitalizasyon, analog grntnn ok kk
resim elemanlarna blnerek (piksel) saysal olarak deerlendirilmesi
ile yaplr. Bu saysal deerlerin gri bir lekte karlklar olan gri ton
bulunarak
Dijital Rntgen Dijital radyografide vcudu geen x-nlar ya
detektr zinciriyle ya da grnt pla ile veya da fluoroskopi
ekrannn dijitalizasyonu ile saptanarak, grntler bilgisayar aracl
ile oluturulur. Dijitalizasyonun rntgen filmini ortadan kaldrmas
ariv sorununa da zm getirmektedir. Dijital rntgen, konvansiyonel
rntgene gre daha kolay ilemler ierir. Teknik ustala gerek yoktur.
Film banyo ilemi yoktur. lem sresi ksadr. Alnan nn dozu azaltlmtr.
Maliyeti dktr. Rntgen X nlar dalga uzunluu en ksa olan nlardr.
Grlebilen n dalga uzunluu, santimetrenin on milyonda biri olduu
halde rntgen nlar santimetrenin iki milyarda biri kadardr. Rntgen
nlar, cam ve kurun hari, insan vcudu, tahta, kauuk, plastik ve bir
ok madenlerden kolayca geebilme zelliine
Bilgisayarl Tomografi Cihaz (CT) Bu cihaz X-n cihazlarnn en
gelimiidir. Bu cihaz ile hekimler MR cihaznda olduu gibi vcudun
belli bir blgesinin kesit grntsn karabilme yeteneine sahip
olmulardr. Cihaz dier rontgen cihazlar gibi bir X-n tpne sahiptir.
Ancak bu cihazn sabit bir tp yaps yerine, hareketli bir GANTRY
zerine monte edilmi bir tp yaps vardr. Bu gantry srekli ve belirli
bir hzda dnerek pheli vcut blgesinin zerini taram olur. Bu tarama;
X-n dedektrne gelen veriler dorultusunda grnt ileme
bilgisayarlaryla CT grntleri oluturur. Oluturulan bu grnt MR
grntlerine olduka benzemektedir. CT cihaznn etkili olduu dokular ve
vcut blgelerini incelediimizde daha ok yaps
Bilgisayarl Tomografi Cihaz (CT)1. CT Temelleri ve Cihazn
Bileenleri Bilgisayarl Tomografi cihazn incelediimizde cihazn MR
cihaznda olduu gibi ana ksmdan olutuunu grmekteyiz. Bu ana ksm
maddeler halinde sraladmzda; Gantry Kabinetler Grnt leme ve Operatr
Bilgisayarlar Bilgisayarl tomografi cihaznn ilk ve en nemli bileeni
olan GANTRY; basit olarak ifade edilirse dnen bir halkadr. Gantry;
halka eklinde bir geometriye sahiptir. Bu halkann bir ucunda gelimi
ve yksek kapasiteli bir X-n tp, tam zt ucunda da bu X-n tpnden
gelen nlar alglayabilecek bir dedektr bulunur. Gantry belirli bir
hzla dnerek ve belirli periyotlarla n gndererek; dedektrden
sinyalleri alr ve grntlerini oluturmak zere kabinetlere gnderir. CT
cihaznn ikinci bileeni olan kabinetler, gantrynin devirdaim
srekliliini salayan komponentleri tarlar, bunun yannda grnt
bilgisayar ile gantrynin veri ak iin arayz oluturur. Kabinetlerde
gantrynin hareketi ve alma periyodu iin kontrol kartlar, CT cihazna
g salayan kaynaklarn kontrol kartlar bulunur. Cihazn nc ve son
bileeni ise Grnt lem ve Operatr Bilgisayarlardr. CT cihaznda
bulunan bilgisayar says drttr. Bu bilgisayarlar CT cihaznn
grntlerini oluturan ve cihazn ana bileenlerinden birisidir. CT
cihaznn rettii verileri grnr ve elle tutulur hale getiren
paralardr. Cihazn Dededktrlerinden alnan veriler iletim hatlar
araclyla Grnt lem Bilgisayarna gelir. Bu bilgisayar
Bilgisayarl Tomografi Cihaz (CT)2.CT Cihaznn alma Prensibi:
Bilgisayarl tomografi (computerized tomography) kelime anlamyla;
eski yunanca kelimeler olan TOMO (kesit) ve GRAPHY (grnt) den
olumutur. Anlam bilgisayarl kesit grnts oluturmadr. Bilgisayarl
Tomografi(BT) 1972 ylnda Hounsfield ve Ambrose adnda iki bilmi adam
tarafndan tm bilim dnyasna tantld. BTnin temeli Rntgen cihazlarnda
kullandmz XRay TUBE (X-In Tp) teknolojisine benzer bir yapya
dayanr. Bilgisayarl Tomografi Cihaz anlalaca zere kesit grntlerini
MR cihaznn aksine manyetik dalgalar yerine; X-nlar
Bilgisayarl Tomografi Cihaz (CT) Bilgisayarl tomografi x-n
(rntgen) kullanlarak vcudun
incelenen blgesinin kesitsel grntsn oluturmaya ynelik radyolojik
tehis yntemidir. nceleme srasnda hasta bilgisayarl tomografi
cihaznn masasnda hareket etmeksizin yatrlr. stenilen grnty elde
etmek iin ihtiya duyulan kesitlere uygun gelecek ekilde masa manuel
ya da uzaktan kumanda ile cihazn ''gantry ad verilen aklna sokulur.
Bir bilgisayara bal olan bu Cihaz; X-n tbn masa uygun kesit
pozisyonuna geldii anda aktifletirerek gantryde bulunan
dedektrleriyle hastadan geen ve grnt bilgilerini tayan Xn
demetlerini absorbe eder. Dedektrden gelen veriler bir Analog
Dijital evirici kullanlarak saysal verilere dntrlr ve bu grnt
bilgileri BT cihaznn grnt bilgisayarlarnda ilenerek BT grntleri
oluturulur. Sonuta dokularn birbiri ardsra kesitsel grntleri
oluturulmu olur. Oluturulan grntler bilgisayar ekranndan
izlenebilir ya da bu grntler filme aktarlabilecei gibi gerektiinde
tekrar bilgisayar ekranna getirmek zere optik diskte de
depolanabilir. zet olarak Bilgisayarl Tomografi Cihaz X-Inlar yardm
ile vcuttan yatay kesitler alarak alan bir tan ve tehis cihazdr.
Bilgisayarl Tomografi Cihaznn Klinikteki Kullanm Alanlar BT cihaz
Radyodiyagnostikte MR ve PET cihaz ile birlikte en sk
Bilgisayarl Tomografi Cihaz (CT)3.CT Cihaznn Dier Grntleme
Yntemlerine Nazaran Eksiklik ve stnlklerinin rdelenmesi: Gs kafesi
ve batn ii grntlemelerde kullanm alan ok genitir. zellikle bu
blgelerde var olan kitlelerin snrlarn ve evreye yaylmalarn aka
ortaya koyar. Kafa ii incelemelerde BT ilk bavurulan yntemdir. En
sk kullanld alan ise kafaii kanamalarn acil olarak grntlenmesini
gerektiren durumlardr. BT anjiografi ile damar ii darlklar
gsterilebilir. Orta kulak ii kemikiklerin ve yumuak dokularn
incelenmesi ile kafadaki ii hava dolu boluklar olan sinslerin
incelenmesinde ilk tercih edilen grntleme yntemidir. Omurgada hem
kemiklerin hem de disk gibi yumuak dokularn incelenmesini salad iin
ortopedide, zellikle bel ftklarnda nemli yeri vardr. Bir organdaki
kitlenin snrlarn ve bykln gsterebilecei gibi, farkl fazlarda yaplan
incelemelerde, dokunun yaps hakkndaki nemli ipularn baka bir giriim
gerektirmeden verebilir. Sonu Olarak: BT cihaz Tpta
Radyodiyagnostik bilimine Konvansiyonel Rontgenlerden sonra devrim
olarak nitelendirilebilecek bir gelime salamtr. Daha ncesinde
hekimlerin ancak cerrahi mdahale ile elde edebildikleri tan
kabiliyetini, buna hi gerek kalmadan baarl bir ekilde sunmutur. Bu
zelliinin yan sra maliyetler bakmndan BT nin
Bilgisayarl Tomografi Cihaz (CT)MR ve CT Cihazlarnn Birbirlerine
Salam Olduklar stnlkler ve Eksiklikler Manyetik Rezonans ve
Bilgisayarl tomografi cihazlarn yukardaki blmlerde ksaca
incelenmesinin ve klinik anlamda kabiliyetlerinin, baar ve
dezavantajlarnn sralanmasnn ardndan, bu iki cihazn birbirine olan
stnlklerinin genel bir sralamas yaplacaktr. Bu sralama ile; bu
cihazlarn klinik anlamda grntleme farkllklarnn yan sra, cihazlarn
yapsal farkllklar mhendislik adan gz nne alnm olacaktr. ncelemeler
sonucunda, okuyucunun bu cihazlarn mantksal ve teorik bazda geliime
ak ynlerini kavrayabilir, bu alanlar zerine yklenebilir olmas
amalanmaktadr. Sonuta teknolojinin her alannda olduu gibi, tp
teknolojisinde de, hi bir teknoloji son gelime olarak kalmam ve
kalmayacaktr. Teknolojinin geliimi ynndeki aratrmalar durdurak
bilmeden tm dnya apnda ilerlemektedir. lerlemeler zellikle medikal
grntleme zerinde younlamaktadr. Gerekten de, bu youn almann medikal
grntleme zerinde olmasnn bir ka nedeni vardr. Bunlar; - Grntlenen
dokularn ve lezyonlarn tedavisi daha kolaydr. - Erken tehis hayat
kurtarr. - Diyagnoz safhas hastalarn fazla hrpalanmamas iin ksa
tutulmaldr.
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG)MR cihaz adndan kolayca anlalaca
zere manyetizmaya dayanr. Cihaz manyetik alan altnda atomlarn
manyetik alan ynne ynelmesi ve belirli bir frekansta salnm
yapmalarna dayanr. zerlerine Radyo Dalgalar uygulanan bu atomlar
belirli bir frekansta bu radyo dalgalarn geri yanstacaklardr. Bu
yansyan dalgalar alan MR cihaz grntlerini oluturur. Ksaca
zetlediimiz takdirde; Cihaznda bulunan gl mknatslar, insan
hcresinde bulunan atom ekirdeklerinin titreim yapmasn salayacak
alanlar yaratr. Titreen atomlar zerine gnderilen radyo dalgalar
onlarn salnm yapmalarn salayacak ve bu salnmlarn sonucunda bu
atomlar bir radyo dalgas yaylm yapmaya balayacaklardr. Bu yaymlanan
dalgalar bir bilgisayar yardmyla hareketsiz veya hareketli 3
boyutlu grntler oluturur. MR cihaznn etkili olduu ve
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG)1.MR Temelleri ve Cihazn
Bileenleri Manyetik rezonans cihazn incelediimizde cihazn 3 ana
ksmdan olutuunu grrz. Bu ksmlar; Magnet Kabinetler Grnt lem ve
Operatr Bilgisayarlar. Bu ksmlardan ilki Magnettir. Magnetler cihaz
eitlerine gre deiiklik gsterse de ama dzgn ve grnt alabilecek bir
stabil manyetik alan yaratmaktr. Oluturulan bu manyetik alann
ierisine hasta sokulur ve grnt alm iin RF sinyalleri uygulanr.
Adndan da anlalabilecei zere magnet MR cihaznn en nemlibileenidir.
Aslnda magnet ilkesi ok basittir. Manyetik alann en kolay
yaratlabilecei yntem mknatslardr. te adn bu mknatstan alan magnet,
basit olarak sadece manyetik alan yaratmada kullanlr. Cihazn ikinci
bileeni olan kabinetler, magnetin devirdaim srekliliini salayan
komponentleri tarlar, bunun yannda grnt bilgisayar ile magnet veri
ak iin arayz oluturur. Kabinetlerde magnette bulunan helyum
pompasnn kontrol kartlar, MR cihazna g salayan kaynaklar ve onlarn
kontrol kartlar, RF kartlar ve beslemeleri bulunur. Cihazn nc ve
son bileeni ise Grnt lem ve Operatr Bilgisayarlardr. MR cihaznda bu
bilgisayarlarn says ikidir. Bu bilgisayarlar MR cihaznn grntlerini
oluturan ve cihazn ana bileenlerinden birisidirler. MR cihaznn
rettii verileri grnr ve elle tutulur hale getiren paralardr. Cihazn
RF coillerinden alnan veriler iletim hatlar araclyla Grnt lem
Bilgisayarna gelir. Bu bilgisayar
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG)2. Magnet Yaps ve Teknolojisi MR
cihaznn en nemli paras olan magnetin yapsn incelediimizde gemiten
gnmze birok magnet eitleri retilmi ancak en kabul gren Sper letken
Magnette karar klnmtr. Bunun yan sra Rezistif Magnet Ak MR
sisteminde kullanlmaktadr. Gemiten gnmze retilen magnet eitlerini
sralamak gerekirse; Permanent Magnet Rezistif Magnet Sper letken
Magnet
Bu magnetlerden gnmzde ok fazla kullanlan Rezistif ve Sper
letken Magnetleri inceleyelim; Rezistif Magnetler: Bu mknatslarda
manyetik alan sanal bir iletkenden akm geirilmesiyle salanr.
Oluturduklar s ve elektriksel kayp oranlarndan dolay pratik alan
iddeti 0,2 T ile snrldr. Bu tr mknatslarn
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG)Sper letken Magnetler: Bu magnet
alma prensibi sper iletkenlik yasasna dayanr. Bilindii zere sper
iletkenlik yasas; Mutlak Sfra (-2730C, 00 K) soutulmu iletkenlerin
direnci sfr olur. der. Bu magnetler bir tank ierisine iletken
sarglarn denmesi ile kurulur. Sarg deli bu tank ierisindeki
iletkenlerin mutlak sfr scaklna indirebilmek iin sv Helyum (He)
kullanlr. Sv He -2690Cdir ve ok yksek basn uygulandnda oda scaklnda
da sv halde kalabilir. te bu ok yksek basnca dayankl tanka sv
helyum depolandnda sarglarn scakl mutlak sfra ok yakn bir scaklk
olan -2690C ye soumu olur. Bu scaklkta sarglarn i direnci yok
denecek kadar azdr. Daha sonra sarglara verilen 600Alik akm (1.5Tlk
Manyetik alan iin) diren sfra ok yakn olaca iin; uzun bir sre
yaklak olarak ayn deerde sarglarda devirdaim yapacaktr. Yine
Faraday kanunlarna dayanarak halka eklindeki bir iletken telden
geen akm; telin ortasnda yarataca manyetik alandan dolay; srekli
ierisinden 600A akm akan tellerin ortasndaki manyetik alan da
yaklak olarak 1.5T olacaktr. Sper letken Mknatslarn isminin bu
yasadan geldii gayet aktr. Bu yntemle
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG)3. MR Cihaznn alma Prensibi
Manyetik rezonans adndan da anlalabilecei zere manyetik titreim
anlamna gelir. MR cihaz protonlarn manyetik alan altndaki
titreimlerinden yola karak oluturulmu ve tan amal kullanlmaktadr.
Protonlar, yani H+ iyonlar normal ortamlarda kendi eksenlerinde
spin (titreim) hareketi yaparlar. Bu iyonlar bir manyetik alana
girdiklerinde ise manyetik alann ynne gre ( N kutbuna) dizilme
eilimi gsterir ve bu yn dorultusunda spin hareketlerine devam
ederler. zerlerine yksek frekansl RF dalgas uygulandnda ise bu
protonlar RF dalgalarnn bazlarn sourur bazlarn ise yayarlar. Bu
durum protonlarn (H+ iyonlar) younluk, dalm ve dizililerine gre
deiiklikler gsterir. te MR cihaz protonlarn RF ve Manyetik Alan
altndaki bu zelliklerine dayanarak grntlerini oluturur ve klinik
anlamda insan vcudunun byk bir ksmnn sudan (H2O) olumas nedeniyle
bir ok hastaln zellikle de Tmrlerin tehisinde kullanlr. Bu cihaz bu
tip hastalklarn tedavi ve tansnda hekimlerin en byk yardmcsdr.
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG)4.Manyetik Rezonans Cihaznn
Klinikteki Kullanm Alanlar Radiodiagnostikde kullanlan grntleme
yntemlerinin karlatrlmasnda temel zellik nemli yer tutar. Bunlar;
a)Rezolsyon (Resolution- znrlk) b)Sensitivite (Sensitivity-
Duyarllk) c)Spesifisite (Specificity- Belirlilik) Manyetik
Rezonans, yukarda bahsettiimiz gibi H+ iyonlarnn diziliminden
yaralanarak grntlerini oluturuyordu. nsan vcudu belli oranlarda,
farkl blgelerde H+ iyonu bulundurmaktadr. rnein kafatas H+ iyonunu
Ca elementinden ok daha az bulundurduu iin kafatas yani kemikler MR
grntlerinde seilemez. Bir dier deyile Manyetik Rezonansta Kemikli
Dokularn Kontrastlar Salanamaz. Aksine MR yumuak dokularda maksimum
kontrastlama ve grntleme yeteneine sahiptir. Bu sayede MR ile
yumuak dokulardaki lezyon ve patolojik dokular kolayca
incelenebilir. Yumuak dokularda H+ iyonu sadece H2O ile
bulunmamaktadr, H+ iyonu karbon ( C) odakl molekllerde de Oksijen
elementi ile beraber bulunmaktadr. Buna en uygun rnek ise insan
dokusunda bulunan Proteinlerdir. MR cihaz genel anlamda, tmrlerin
ve patolojik dokularn tespitinde kullanlr ve bu tr dokularn ortak
zellii olan kontrolsz
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG) Sonu olarak Manyetik Rezonansta
doku kontrast
zellii dier grntleme cihazlarna oranla ok daha iyidir. Manyetik
Rezonans Cihaz; Beyin lezyonlarnn grntlenmesi ve incelenmesinde.
Akcier, Bron ve Soluk Borusu detayl incelenmesinde. Bbrek, drar
yollar ve mesane incelenmesinde. Eklem yerleri ve romatizmal
bulgularda. Sporcu sakatlanmalarnda. Testis ve vajina gibi
rogenital organlarn genel incelemesinde. Barsak ve batn
incelemelerinde. vb yumuak doku grntleme ve incelemesinde sklkla
kullanlr. rnek olarak Beyin Omurilik Zarnn yrtlmas sonucu oluan
komplikasyonlar ancak hastann MR cihazna sokulmas ile
anlalabilmektedir.
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG)5.MR Cihaznn Dier Grntleme
Yntemlerine Nazaran Eksiklik ve stnlklerinin rdelenmesi MR cihaznn
uzay rezolsyonu Bilgisayarl Tomografi cihaznnkinden ok farkl
deildir. 64X64 dk matris deeriyle balayan MRI bugnlerde 256X256
hatta 512X512 yksek matris deerlerinde yksek rezolsyonlu grntler
retebilmektedir. Yani cihazn Rezolsyonu yksektir. MR alma prensibi
dorultusunda yumuak dokular BT ye ve dier nkleer grntleme
cihazlarna oranla daha iyi grntleyebilmesi; cihazn Doku Kontrast
zelliinin Dier Grntleme Tekniklerinden Belirgin Olarak Daha stn
Olduunu gsterir. Bu durum MRIn sensitivitesinin daha stn olduunu
gstermektedir. Bu yksek sesitivite sayesinde birok patolojik doku
ve lezyon saptanabilmektedir. Balang aamasndaki birok tmrn bu
cihazla tehisi salanmtr. MRI n (Magnetic Resonance Imaging-
Magnetic Resonans Grntleme) sensitivite ve rezolsyon bakmndan
stnlkleri olmasna ramen tekniin spesifisitesinin dk oluu birok
dezavantaj yannda
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG) MR ile dier yntemlerin aksine
hastann
herhangi bir ekilde pozisyonu deitirilmeden kesit plan
deitirilebilmektedir.Buna multiplanar grntleme denir. Yntemin bu
zellii, grntnn elde edilme tekniinin dier inceleme yntemlerine gre
farkl olmasndan kaynaklanr. Dier inceleme yntemlerinde (zellikle BT
gibi) hastann pozisyonunu deitirmek zorunda olduumuzdan dolay
inceleme sagittal (z ekseni yn) veya oblik (y ekseni yn) gibi
planlarda yaplamazken bu yntemle (MRG) hastann pozisyonu hi
deitirilmeden her planda kolaylkla kesit alnabilmektedir. Bu zellik
lezyonun boyutlu
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG) Bu yntemde iyonizan radyasyon
kullanlmaz ve bir
takm st limitlere uyulduunda, bugne kadar hibir biyolojik zararl
etkisi bulunamamtr. Bu zellii nedeniyle, yntem normal deneklerde,
ocukluk ya grubunda ve ayn hastada defalarca tekrarlanabilme
avantajna sahiptir. Yntemin bir dier nemli zellii, bugn rutin
klinik kullanma girmemi olsa da, gelecekte ok yararl olabilecek; ve
belki de grntleme zelliinin nne geebilecek olan spektroskopidir. Bu
yntem ile dokulardaki metabolik prosesleri izleyebilmek ve
biyokimyasal analizlerini yapmak olanakldr. Yntemin kendine zg bir
takm artefaktlar olmakla beraber, dier grntleme yntemlerinde
bulunan (BTdeki kemik / hava artefakt gibi) baz arefaktlar bu
yntemde grlmez. Bu nedenle dier teknikler ile iyi grntlenemeyen pek
ok anatomik blge ve yapnn deerlendirilmesi mmkndr. rnein i
beyindeki posterior fossa blgesinin grntlenmesi imkan bu cihazla
olmutur. Bunun yan sra MR beyindeki yapsal bozukluklar gsterebilme
imkan nedeniyle nrolojik hastalklarnn (izofreni gibi) tans
yaplabilmektedir.
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG) MR ile damar ii yaplarn
grntleri
alnabilmekte (MR anjiyografisi) ve kontrast madde kullanlmadan
anjiyo yaplabilmektedir. MR n bu zellii yakn gelecekte
konvansiyonel anjiyografinin yerini alacaktr. Ancak MR grntleme
teknii BT ve Ultrasonografi tekniine oranla ok daha pahal bir
yntemdir. Her yntemin birbirine gre avantaj ve dezavantajlar olduu
iin tahmin edilen patolojik bulguya uygun tetkiklerin yaplmas
ekonomik adan daha uygundur. Sonu Olarak: Manyetik rezonans cihaz
ile maksimum grnt kalitesi ve grntleme yumuak dokularda, kemikli
dokulara oranla daha fazladr. Yine MR grntlemede vcudun merkezi ve
ok ierilerde, ancak cerrahi
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG)MRG Klinik Avantajlar MR; Yksek
yumuak doku kontrast zmleme gcne sahiptir. Bu durum MRG ye vcuttaki
yumuak doku oluumlarnn grntlenmesinde tartlmaz bir stnlk
getirmitir. Manyetik Rezonans Grntleme Sadece aksiyal deil; koronal
ve sagital dzlemlerde de inceleme olana salamaktadr. Kemik yaplarn
artifakt oluturma zellii bulunmamaktadr. (Bu durum BT de
olumsuzluklara yol aar ) X n yerine , gl bir manyeti alanda RF
dalgalar kullanldndan iyonizan radyasyon riski bulunmamaktadr.
Damarlar IV kontrast madde uygulanmasna gerek olmakszn
grntlenebilir. MRG de kullanlan kontrast maddeler yan etki riski
olarak; iyotlu kontrast maddelerden daha
Manyetik Rezonans Grntleme (MRG)
MRG Klinik Dezavantajlar Tetkik sresinin uzunluu ve bunun sonucu
artefaktlarn geliimi fazladr. MRG Pahal bir incelemedir. Cihazn
yksek maliyeti ; harcamalarnn fazlal,kontrast ilacnn pahal oluu
nedeniyle artmakta bu durum ise tetkik cretlerini artrmaktadr. Dar
ve kapal bir yerde uzun bir sre kalma gereklii nedeni ile
klostrofobisi (dar ve kapal yerde kalma korkusu ) olan hastalarn
incelemesi zordur. Gnmzde byle bir korkusu bulunan hastalar iin ak
dizayn (open design ) manyetler de gelitirilmitir. Bu tr cihazlar
genellikle daha dk T gcnde manyete sahiptirler. Vcudunda kalp pili
, metalik impland , nrostimlatr ve anevrizma klipleri tayan
hastalar MR cihaznn yksek manyetik alanndan etkilenme riski
nedeniyle tetkike alnmazlar. Kompakt kemik ve kalsifikasyonlarn
sinyalsiz olmalarndan dolay belirlenmeleri ou zaman zordur. Beyinde
akut kanama , sinyal zelliklerinin grntlemedeki elverisizlii nedeni
ile iyi belirlenemeyebilir. MRG nin gnmzde kullanld ekli ile nemli
bir yan etkisi bulunmamakla beraber yksek statik manyetik alan
gcnden, gradiyent ve RF sarglarndan kaynaklanan baz yan
etkilerinin
Ultrasonografi (US) Ultrasonografi cihaz, hasta blge ve
lezyonlarn
grntlenmesinde ultrasonik ses dalgalarn kullanr. Cihaz yksek
frekansl ses sinyallerinin dokulardan kolayca yansyabilmesi sonucu
grntlerini oluturur. Cihaz; bir Transducer araclyla hastalkl dokuya
jelle kapl bir ara yzey aracl ile ultrason dalgalarn uygular, ve
belirli bir periyotta bu dalgalar dinlemeye geer. Yansyan dalgalar
cihaz iler ve US grntsn ekrana yanstr. Ama ama hastalkl lezyonlarn;
normal dokularn aksine daha youn olmas ve daha ok ses dalgalarn
yanstmas nedeniyle grntlerde dokudaki normal olmayan farkllklar
kolayca tespit edilebilir. US cihaz gnmzde; hassas dokularn
incelenmesinde ok kullanlmaktadr. Zira bu inceleme ynteminin bugne
kadar hastalara
Ultrasonografi (US)Ultrasonografi, vcuda ok yksek frekansl
ses dalgalar gndererek farkl doku yzeylerinden gelen
ekolar(yanklar) saptama esasna dayanan bir grntleme yntemidir.
Ultrason insan kulann iitmeyecei kadar ok yksek frekansl ses
dalgasdr. Kullanmnn kolay olmas ve iyonizan radyasyon riskini
tamamas nedeniyle sklkla bavurulan bir yntemdir.zellikle yumuak
doku ve parankimal organlarn(Bir organ yada bezin grev gren
dokusudur. rnein, karacier parankimi denildii zaman, karacierin
Ultrasonografi (US)1.REAL-TME GRNTLEME Real-time grntleme yntemi
prob hasta zerinde dolarken ekrandaki grntnn srekliliinin salanmasn
esas alan bir tekniktir. Ekrandaki grnt srekli yenilendii iin
solunuma bal organlarn hareketinin, damarlarn pulsasyonunun
grntlenebilmesi mmkn hale gelmitir. ncelemede kullancnn
belirlemesine bal olarak prob istenilen dzlemde tutularak farkl
dzlemlerde grnt elde edilebilmektedir.Grntlemede ses dalgasnn vcuda
gnderilmi ekli, ses demetinin dn sresi ve dnen ses dalgalarnn
iddeti nemli parametrelerdir.Ultrasonografide vcuda gnderilen ses
dalgas srekli olmayp pulslar halinde uygulanmaktadr.Bu da yzeyden
ve derinden yansyan ekolarn birbirine karmasn nlemektedir.Ses
demetinin doku ierisindeki hz bilindiinde her bir ses dalgas pulsu
uygulamasndan sonra yansyan ekolar dn zamanlarna gre bilgisayarda
deerlendirilerek grnt oluturulmaktadr. Real-time grntlemede vcda
saniyede 500-3000
Ultrasonografi (US)Real-time Grntlemede Artefaktlar Akustik
Glge:Ta,kalsifikasyon,kemik gibi sesi yanstan yaplarn arkasnda
oluan siyah bant eklindeki glgedir.Bu yaplar sesin byk bir ksmn
yanstrken, kalan ksmn da absorbe ettiklerinden arkalarndaki
oluumlar grntlenemez. Arka Duvar Zenginlemesi: Akustik zenginleme,
akustik yanklanma olarak da ifade edilmektedir. Kistik oluumlarn
distalinde oluan parlaklktr. Bu parlaklk kistin tanmlanmasnda
nemlidir. Kistik oluumlar sesi dier yaplara gre daha az absorbe
ettiklerinden ses demeti kistik oluumun distaline ulatnda daha gl
olacak ve buradan yansyan ekolar da daha gl
Ultrasonografi (US)2.DOPPLER ULTRASONOGRAF Doppler
ultrasonografi, ses kaynann frekansnda bir deiiklik olmakszn
hareketine bal olarak mesafenin azalmasyla alglanan frekansn
artmas, mesafenin artmasyla alglanan frekansn azalmas esasna
dayanr.Bu temel prensibi doppler ultrasonografiye uyarlarsak
hareketli yapdan salan ses frekans, transduserden gnderilen ses
frekansna eit olmayacaktr.Gnderilen sesin frekans damardaki akmn
ynne ve hzna gre deiiklikler gsterecektir. Bu ekilde gnderilen ve
saptanan ses frekans arasndaki farkllklar hesaplanarak kan akm
hakknda bilgi edinmek mmkn olmaktadr. Doppler ultrasonografiyle
damarlardaki kann ekilli elemanlarndan yansyan ekolarn frekans
deiiklikleri tespit edilerek kan akmnn yn ve iddeti hakknda bilgi
edinilmektedir.Akm incelenirken yksek frekansta ses dalgalar
kullanlr ve daha ok sesin salmas zelliinden faydalanlr. Kann ekilli
elemanlarndan salan ses transdusere ular.Ses dalgalar damara belli
bir ayla gnderilir.Ses dalgasnn damara dik olmas durumunda akm
hakknda bilgi edinmek mmkn deildir.Akmn deerlendirilmesinde dnen
sesin frekans gnderilen sesim frekansndan yksekse doppler ifti
pozitif, dkse doppler ifti negatif olarak kabul edilir.
Ultrasonografi (US)Renkli Doppler Grntlemenin Avantajlar Akmn
renkli olarak gsterilmesi dupleks dopplerde izlenemeyen kk vaskler
yaplarn grntlenmesini salamaktadr. Abdominal ve pelvik organlarn
kanlanmasnn deerlendirilmesinde ve tmr damarlanmasnn aratrlmasnda
nemli katklar salanmaktadr. Vaskler yaplarla dier yaplarn ayrm iyi
bir ekilde yaplabilmekte ve bylece incelenen yap ile ilgili daha
fazla anatomik detay elde edilmektedir. Tm lmenin grntlenmesini
saladndan lokal bir anormallik kolaylkla fark edilebilmekte ve lmen
ierisindeki trombs, aterosklerotik plak vb. yaplar
grntlenebilmektedir. lsere plaklar rntlenebilmekte, stenozlarn
Ultrasonografi (US)ULTRASONOGRAF CHAZININ BLMLER 1. Elektrik
enerjisini sese ve yanklanan sesi de elektrik enerjisine eviren
transduser ve transduseri tayan prob. Transduser enerjisini puls
jenratrnden alr. 2. Elektrik enerjisine evrilen ekolar grnt haline
dntren alc. 3. Grntnn oluturulduu katot n tp ULTRASONOGRAFNN
AVANTAJLARI Dk maliyet, Aygtn tanabilirlii, Yatanda inceleme imkan,
Yntemin uygulamadaki kolayl, ncelemenin herhangi bir riski olmay.
Yntemin tek dezavantaj sadece uygulayan kiinin bilgi ve becerisine
baml olmasdr.
Dinlediiniz in Teekkr Ederim..
