TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER MENTHA PİPERİTA (NANE) · 2019-08-05 · Ankara Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Çevre ve Peyzaj Akademisi

ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA VE KONTROL DAİRESİ BAŞKANLIĞI

TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER

MENTHA PİPERİTA (NANE) Peyzaj Mimarlığı Bölümü Öğrencisi

Ayca Tutku CAFEROĞLU

Ankara Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Çevre ve Peyzaj Akademisi

MENTHA PİPERİTA (NANE)

2

Alem: Plantae

Şube: Magnoliophyta

Sınıf: Magnoliopsida

Takım: Lamiales

Familya: Lamiaceae

Botanik Adı: Mentha

Türkçe Adı: Mentha Piperita

(1)


MENTHA PİPERİTA (NANE)

3

(2)

Anavatanı Akdeniz sahilleridir.

M.Ö. 1200-600 yıllarında Mısır mezarlarında nane bitkisinin kalıntılarına rastlanılmıştır.


ÖZELLİKLERİ

4

KÖK

Ana kökleri rizom şeklindedir ve saçak kökler gelişmiştir.

Köklerin büyük bir bölümü toprağın ilk 20-30 cm’lik kısmında yer alır. Kökler 80-100 cm derine inebilir.

(3)


ÖZELLİKLERİ

5

GÖVDE

30-80 cm boy yapabilir.

Yarı odunsu olan gövde yeşil ve morumsu renklidir.

Gövde boğumları üzerinde yapraklar karşılıklı dizilirler.

Maksimum uzunluğa ulaşan gövde sürgün ucunda çiçek oluşturarak gelişimini durdurur.

(4)

(5)


ÖZELLİKLERİ

6

YAPRAK

Yapraklar boğumlarda karşılıklı dizilmiştir.

Genelde uçları sivri ve kenarları hafif dişlidir.

Bitkinin değerlendirilen kısmı yüksek miktarda eterik yağ içeren yapraklardır.

(6)


ÖZELLİKLERİ

7

ÇİÇEK

Çiçekler gövdenin ve yan koltukların ucunda oluşur.

Bir çiçek 4 adet yeşil renkli çanak yaprak taşır.

Taç yapraklar mor erguvan renkte ve boru şeklinde olup uç tarafta 4 parçalı hale gelmişlerdir.

Tozlanma ve döllenmede arılar büyük rol oynar.

(7)


ÖZELLİKLERİ

8

TOHUM VE ÇİMLENME ÖZELLİKLERİ

Nane tohumları esmer-kahverengi renkte, yuvarlak ve çok küçük yapılıdır.

Tohumların bin tane ağırlığı 0.05-1.15 g dır.

Canlılıklarını 2-3 yıl muhafaza edebilen tohumlar aydınlıkta ve 20-30 °C’de 15-20 günde çimlenirler.

(8)


ÖZELLİKLERİ

9

YETİŞTİRİLME ŞEKLİ

Üretim yerlerinin hazırlığından önce ilkbaharda nane üretimi yapılacak toprak 15- 20 cm derinlikte sürülür.

Dekara 5-6 ton ahır gübresi verilir.

Nane üretimi genellikle üç şekilde yapılır.

• Çelik ile üretim

• Köklü sürgünleri ile üretim

• Tohum ile üretim


EKİM-DİKİM-BAKIM

10

EKİM Tava veya tahtalar hazırlanır.

Hazırlanan yerlere serpme veya sıravari olarak metrekareye 0.5 gr tohum ekimi yapılır.

DİKİM Önceki yıllarda üretilmiş yaşlı ve kaliteli naneler

yerlerinden sökülerek kökleri parçalanır.

Parçalanan kökler ve saçaklı kök sürgünleri kullanılır.

Ana köklerden ayrılan saçaklı kök sürgünleri tava ve tahtalara dikilirler.

BAKIM Sulama: Gerekli olduğu dönemlerde sulama salma

veya yağmurlama şeklinde yapılır. Rutubetli iklimi seven nane üretiminde yağmurlama sulamanın yapılması verim ve kaliteyi arttırıcı etki yapar.

(11)

(9)

(10)


BAKIM

11

Yabancı Ot Temizliği:

Genelde mekanik olarak yapılır.

Kimyasal yabancı ot mücadelesi uygulanmaz.

İkinci yıldan sonra toprak yüzeyini kaplayan nane bitkileri aralarında hiçbir yabancı otun gelişimine izin vermez.

(14)

Capsella bursa (Çobançantası)

Convolvulus arvensis (Tarla sarmaşığı)

(12)

(13)


BAKIM

12

GÜBRELEME

Yeşil aksamı tüketilen sebzelerde olduğu gibi nane azotlu gübreyi çok sever.

Bol miktarda organik gübre ister.

Nane üretimi için dikime başlamadan önce 5-6 ton/da çiftlik gübresi verilmelidir.

Üretim sezonunda ise toprak yapısına göre dekara ortalama 10-15 kg N, 8-10 kg P2O5 ve 10-12 kg K2O verilmelidir.

Azotlu gübrenin yarısı, fosfor ve potasyumlu gübrelerin tamamı ilk tesis sırasında, azotlu gübrenin kalan ikinci yarısı ise ilk biçimden sonra verilir.

(15)


BAKIM

13

HASTALIK VE ZARARLILAR

Verim ve kaliteye etkili olan hastalıkların en tehlikelisi nane pasıdır.

Bitkide yayılışı alt yapraklardan üst yapraklara doğru olmaktadır.

Yağışlı nemli havalar teşvik etmektedir.

Yaprak eke mantarı ve nane küllemesi de köklerde önemli zararlara sebep olmaktadır.

(18)

Küllemede oluşan ilk belirtiler

Nane tarlasında zararlı böcek toplayan kuş

Nane pası hastalığı

(16)

(17)


BAKIM

14

OLGUNLUK,HASAT,DEPOLAMA

Çelik veya köklü sürgünleri ile yapılan üretimde dikimden 1-1.5 ay sonra

Tohum ile yapılan üretimde ise 2-2.5 ay sonra (yaklaşık 30-40 cm boya ulaşan bitkilerde) ilk hasat yapılır.

Hasat, gövdelerin toprak üzerinden biçilmesi şeklinde yapılır.

Soğuk depo koşullarında 2-4 °C’de %80-85 nemde ancak 8-10 gün depolanabilirler.

Taze tüketimde yapılan biçim sayısından daha az sayıda biçim yapılarak yaprak miktarının artması sağlanır.

Kuru nane olarak tüketilecek ise hasat daha geç yapılır.

Biçimden sonra sürgünler gölgede 20-25 °C’de 1-2 hafta süreyle kurutulurlar.

Kış mevsimi ılık geçen bölgelerde yılda 4-5 kez biçim yapılabilmektedir. Nane bitkileri çok yıllık olduğu için yerinde 5-6 yıl kalabilir.


BAKIM

15

NANENİN BESİN DEĞERİ(100g’da)

Kalori: 65 kcaI

Protein: 4,0 g

Yag: 1,3g

Karbonhidrat: 7,9 g

Kalsiyum: 200 mg

Demir: 8,0 mg

A: 14000 l.U.

B: 0,13 mg

B2: 0,26 mg

B6: 1,0 mg

C: 35 mg

Uçucu yağ

Tanen

Menthol (20)

(19)


EVDE NANE NASIL YETİŞTİRİLİR?

16

Nane için en uygun büyüme zamanı bahar aylarıdır. Soğuklar sona erdiği zaman başlanabilir.

En kolay yolu hazır yetişmiş taze nane bitkisinin dallarını kullanmaktır. 6-8 cm. uzunluğundaki dallar çoğaltma için kullanılabilir.

Yalnızca yukarısındaki yapraklar ve dallar kalacak şekilde nane dalımızın alt kısmını yapraklardan ve dallardan temizlenir.

Uzunca bir bardağa temiz su doldurulur ve bardağın üzerini dalının geçebileceği kadar küçük bir delik olan kağıt veya peçete ile kapatılır.

Bardak güneşli sıcak bir yere yerleştirilir. Dalın gövdesinin beyaz küçük kökler vermesi beklenir.

(21)


EVDE NANE NASIL YETİŞTİRİLİR?

17

30-40 cm. çapında ve 20-25cm derinliğinde bir saksı yeterli olacaktır. Ayrıca saksının drenaj deliğinin olması gereklidir.

Nane besin açısından zengin geçirgen kumlu toprağı tercih eder. Emilimi yüksek komposto kullanabilir.

Saksı 15-20 cm kadar toprakla doldurulur. Ardından 5-8 cm kadar küçük bir çukur kazıp nane gömülür ve saksı sabah güneşi alan bir noktaya yerleştirilir.

Nane özellikle ilk aylarda her zaman nemli kalmalıdır. Yapraklar ve gövdeyi püskürtücü yardımıyla buhar şeklinde ıslatabilir.

Özellikle tüm sabah öğlene kadar güneş alan ortamlar en uygundur.

Bahar sonunda yeterli yoğunluğa ulaştığında oluşan yaprakların 3’te 1’ini toplanabilir. Tekrar toplamadan önce tekrar çoğalması beklenmelidir.

(22)

(23)


KULLANIM ALANLARI

18

Peyzaj Mimarlığı alanında kullanılır. İştah açar, sinirleri yatıştırır ve vücuda rahatlık verir. Strese ve baş ağrısına iyi gelir. Spazm ve kalp çarpıntısı riskini azaltır. Ateşi düşürür. Sindirim sistemi ve mide için çok faydalıdır. Bağırsak kurtlarını düşürmeye yardımcı olur. Ülsere ve mide yanmasına iyi gelir. Kusmayı, mide bulantısını ve

ağrısını önler. Grip, bronşit gibi soğuk algınlıklarında ve öksürükte faydalıdır. Diş ağrısını ve ağız kokusunu giderir. Anne sütünü arttırır. Güneş yanıklarına iyi gelir.


KULLANIM ALANLARI

19

Nane, salata ve yemeklere güzel kokusu ve farklı tadıyla ayrı bir lezzet katmak için kuru ya da taze olarak katılabilir.

Nane çayı hazmı kolaylaştırmak için yemeklerden sonra içilebilir. Nane çayı sakinlik verir.

Naneden elde edilen nane yağı da çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır.

Nane suyuna bir miktar sirke katılıp içilirse iç kanamaları durdurmaya yardımcı olur.

Nanenin sakinleştirici etkisi nane yağı için de geçerlidir. Nane yağı ciltteki yanık lekelerini gidermekte ve soğuktan kaynaklanan şişlikleri indirmede etkilidir.

Nane kaynatılıp buharı koklanırsa solunum yollarını açar ve soğuk algınlığına iyi gelir. Bol bol kullanın ve sağlıklı olun.


KULLANIM ALANLARI ÖRNEKLER

20

(24)

• Nane Çayı

Nane çayını hazırlamak için; 6-8 bardak sıcak suyun olduğu demliğe poşet çayı veya nane yapraklarını yerleştirin ve 4-6 dakika bekleyin.

Nane çayınızı biraz limon ve bir miktar şeker ile de tatlandırabilirsiniz.



21

(25)

• Nane Yağı Yapılışı

350 g taze nane yapraklarını ezin. Bunun için tahta bir tokmak veya kaşık kullanın. Bir kap alın ve içini önceden bahsettiğimiz 200 ml yağ ile doldurun.

Kabı düşük ateşin üstüne yerleştirin. Ardından ezdiğiniz naneyi ekleyip karıştırın ve

karışımı düşük ateşte damıtmaya başlayın. Bu işlemi düşük ateşin üzerinde yarım saat

boyunca devam ettirin. Yarım saat geçtikten sonra ocağı kapatın ve karışımı

dinlendirin. Yapraklar içeri girmeden nane yağını kavanozun

içine ince bir süzgeç yardımı ile boşaltın. Kavanozu güneşe maruz kalmayacağı serin bir yerde

saklayın. Ev yapımı nane yağınızın tüm özelliklerini

geliştirmesi için yaklaşık 10 gün kadar beklemelisiniz.

Ayrıca, kavanozun içindekilerin iyice karıştığından emin olmak için her 12 saatte bir kavanozu döndürmeyi unutmayın.



22

(25)

• Kuru Nane Hazırlanışı

(27) (26)



23

(28)

• Peyzaj Mimarlığı alanında kullanımı:

Bahçede ve saksıda kullanımı

(29)

Ankara Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Çevre ve Peyzaj Akademisi 24

Diğer bitkilerle kullanımı

(30)

(31)


KAYNAKÇA • https://www.hashaberler.com/images/galeri/2019/01/1548533984_screenshot_2.png

• https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/7759/mod_resource/content/0/NANE-13.%20hafta.pdf

• https://yemek.com/evde-nane-nasil-kurutulur/

• http://www.toprakana.net/showthread.php/278-Nane-Mentha-Piperita-Bitkisi-Ve-Faydalari

• Resim: (1) https://4.imimg.com/data4/QA/JQ/MY-1473185/mentha-piperita-500x500.jpg

• Resim: (2) https://www.kesfetsene.com/wp-content/uploads/2013/10/Akdeniz.png

• Resim: (3) https://t4.thpservices.com/previewimage/gallil/fc502350f27392f43dfed7a724c31439/rdc-ad-263976.jpg

• Resim: (4) https://cdn.shopify.com/s/files/1/0895/0864/products/lc261110_1118_1024x1024.jpg?v=1483433464

• Resim: (5) https://i.pstimaj.com/img/75/0x0/5adda76266a97c82b0b4cca6

• Resim: (6) http://dogalhayat.org/wp-content/uploads/2017/09/f98a3f991c95ce25fc9730fa7a0f200f-1504917793.jpg

• Resim: (7 https://www.osmanlioglu.com.tr/chia-tohumu-1-427-22-B.png

• Resim: (8) https://www.rivasol.com.tr/image/cache/catalog/blog/ckd-solucan-gubresi-projesi-baslatiyor-1060x400.jpg

• Resim: (9) https://www.denizlipost.com/wp-content/uploads/spot-173.jpg

• Resim: (10) https://www.turktob.org.tr/dergi/makaleler/dergi15/48-53.pdf


• Resim: (12) http://www.yasemin.com/foto-galeri/44086-lavanta-yaginin-15-farkli-kullanimi/p1, Haziran 2019

• Resim: (13) https://tr.pinterest.com/pin/163748136430435304/, Haziran 2019

• Resim: (14) https://gezimanya.com/FotoGaleri/dunyanin-en-guzel-botanik-bahceleri, Haziran 2019

• Resim: (15) https://www.housebeautiful.com/uk/garden/designs/g28/garden-ideas-on-a-budget/, Haziran 2019




• Resim: (19) https://www.hashaberler.com/images/galeri/2019/01/1548533984_screenshot_2.png

• Resim: (20) https://cdn.yemek.com/uploads/2019/01/nane-nasil-yetistirilir-1.jpg

• Resim: (21) https://cdn.yemek.com/uploads/2019/01/nane-nasil-yetstirilir-2.jpg

• Resim: (22) https://4.bp.blogspot.com/-KuMK2hm2O_8/VxKJREVHclI/AAAAAAAACRs/YcSWP5XWdxsnrC45bgFJaXSYmkCBO8C_QCLcB/s1600/n.JPG

• Resim: (23) https://cdn.yemek.com/uploads/2019/01/nane-nasil-yetistirilir-5.jpg

• Resim: (24) https://iasbh.tmgrup.com.tr/fea989/0/0/0/0/0/0?u=http://i.sabah.com.tr/sb/galeri/saglik/nane-limon-nasil-yapilir-iste-nane-limon-cayi-tarifi/1.jpg

• Resim: (25) http://sifalibitkiler.net/wp-content/uploads/2017/08/nane-yagi-3.jpg

• Resim: (26) https://gurbuzciftligi.com/wp-content/uploads/2018/08/Site-Icin-Gurguz-Ciftligi-Kaz-Daglari-Dogal-Besin-Kuru-Nane-50gr-2.jpg

• Resim: (27) http://farm6.staticflickr.com/5040/7404038912_649864f3d8.jpg

• Resim. (28) https://www.thespruce.com/thmb/D_TGmA3DDVSmlDu84nWPrqwX6-g=/450x0/filters:no_upscale():max_bytes(150000):strip_icc()/97247555-56a349e45f9b58b7d0d14d3c.jpg

• Resim: (29) https://images-na.ssl-images-amazon.com/images/I/A1yqg367keL._SX355_.jpg

• Resim: (30) http://hobbyfarms.com.s3-us-west-2.amazonaws.com/wp-content/uploads/2017/04/13113522/controlling-mint_800_JW.jpg

• Resim: (31) https://q7i2y6d5.stackpathcdn.com/wp-content/uploads/2016/07/mint-companions-400x533.jpg

• esi

25

https://defteriniz.com/lavanta-lavandula-yetistiriciligi-sus-calilari-peyzaj/23592/,Haziran

http://www.festtravel.com/kuyucak-turu

http://www.antalyakaracan.com/blog-6075-aromatik-bitki-yetistiriciligi.aspx,Haziran

https://www.nefisyemektarifleri.com/blog/lavanta-yetistiriciligi/

https://www.nefisyemektarifleri.com/blog/lavanta-yetistiriciligi/

https://www.villagenurseries.com/product/lavandula-dentata-french-lavender/

https://www.villagenurseries.com/product/lavandula-dentata-french-lavender/

https://defteriniz.com/lavanta-lavandula-yetistiriciligi-sus-calilari-peyzaj/23592/,Haziran

http://www.antalyakaracan.com/blog-6075-aromatik-bitki-yetistiriciligi.aspx,Haziran

https://tr.pinterest.com/pin/163748136430435304/

https://www.housebeautiful.com/uk/garden/designs/g28/garden-ideas-on-a-budget/

http://www.bitkicenter.com/bahce-cicekleri/,Haziran






http://trdekorfikirleri.com/dekoratif-luks-bahce-modelleri-ve-dekorasyonlari-2016.html/modern-bahce-modelleri-ve-tasarimlari-en-luks-bahce-ornekleri-2016,Haziran


26

Stajyer Ayca Tutku Caferoğlu

BİZİ TAKİP ETTİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ

http://trdekorfikirleri.com/dekoratif-luks-bahce-modelleri-ve-dekorasyonlari-2016.html/modern-bahce-modelleri-ve-tasarimlari-en-luks-bahce-ornekleri-2016,Haziran

Documents

TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER MENTHA PİPERİTA (NANE) · 2019-08-05 · Ankara Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Çevre ve Peyzaj Akademisi