ενthesis 47

AcircOacuteThesis 108

tradeUgraveEuml macrOgraveUacutemiddot Igravemiddot˜ Euml currenOacuteOacuteOcircEgravemiddot UgraveEuml˜ laquoIcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot˜raquo -currenUgraveUcircEgrave fiˆ˜ AcircIcircAcircrsaquoOacuteEuml OcircUacutersaquo˙AcircUgravemiddotEgrave IgraveAcirc

UcircDaggerAacutemacrUacuteOcircOacuteOcirc˘˜ fiUacuteOcirc˘˜ UcircUgraveOcirc macrOgraveUacuteOcirc UgraveEuml˜ part˘Uacuteˆmiddot˚Icirclsaquo˜ partOacuteÛcircEuml˜ UcircUgraveEgrave˜ middotUacutemacrcurren˜ UgraveOcirc˘ 21Ocirc˘ middotEgraveOgraveOacutemiddot- AcircrsaquoOacutemiddotEgrave

AcircOacute OcircIumlIumlOcircrsaquo˜ iquestAacuteOacuteÛcircUgraveEuml ΔOcirc rsaquopermilEgraveOcirc Ucirc˘IgravesbquomiddotrsaquoOacuteAcircEgrave IcircmiddotEgrave IgraveAcirc Ucirc˘OacutemiddotEcircAcircrsaquo˜ currenOacuteOacuteOcircEgraveAcirc˜ fiˆ˜ AcircIcircAcircrsaquoOacuteAcirc˜ UgraveEuml˜

laquoIcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ AcircEgravemacrAcircrsaquoUacuteEumlUcircEuml˜raquo IcircmiddotEgrave UgraveOcirc˘ laquoUgraveUacutersaquoUgraveOcirc˘ UgraveOcircIgravecurrenmiddotraquo ordfiquestIumlEgraveUcircUgravemiddot Ocirc UgraveAcircIumlAcirc˘UgravemiddotrsaquoOcirc˜ middotOcircUgraveAcircIumlAcircrsaquo IgraveEgravemiddot

Oacutecurrenmiddot terra incognita

intmiddotEgrave middot˘Ugravefi AcircIcircUgravefi˜ UgraveÔacute iquestIumlIumlÔacute AacuteEgravemiddotUgraversaquo Ocirc UgraveOcircIgravecurrenmiddot˜ Ocirc˘ ımiddot fiEcircAcircEgraveIumlAcirc Oacutemiddot Ucirc˘OacutemiddotUacuteıUacuteOgraveOacuteAcircEgrave UgraveOcirc˘˜

OcircIuml˘OcircrsaquoIcircEgraveIumlOcirc˘˜ EcircOcircUacuteAcircrsaquo˜ currenIcircEcircUacutemiddotUcircEuml˜ IgraveEgravemiddot˜ UcircDaggerAacutemacrUacuteOcircOacuteEuml˜ middot˘ıDaggermiddotUacuteIcircUgraveEuml˜ IcircmiddotEgrave permil˘OacutemiddotIgraveEgraveIcirclsaquo˜

IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ AcircEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot˜ permilAcircOacute currenmacrAcircEgrave middotIcircfiIgraveEuml permilEgravemiddotUacuteUacutelsaquoIacuteAcircEgrave UgraveEgrave˜ UcircmacrcurrenUcircAcircEgrave˜ IcircmiddotEgrave UgraveOcirc˘˜ permilAcircUcircIgraveOcircDagger˜

UgraveOcirc˘ IgraveAcirc Ugravemiddot middotUacutemiddotpermilOcircUcircEgravemiddotIcirciquest IgraveOcircOacuteUgravecurrenIumlmiddot EcircEgraveIumlmiddotOacuteıUacuteÊgraveIcirclsaquo˜ middotIumlIumliquest IcircmiddotEgrave Ucirc˘OacuteAcircUacuteAacutemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo˜ permilUacuteiquestUcircEuml˜ IcircmiddotEgrave permilAcircOacute

currenmacrAcircEgrave IcircmiddotUgravemiddotEcirccurrenUacuteAcircEgrave AcircEgraveUcirccurrenUgraveEgrave Oacutemiddot IcircmiddotUgraveOcircmacr˘UacuteOgraveUcircAcircEgrave UcircUgraveOcirc IgravecurrenAacuteEgraveUcircUgraveOcirc sbquomiddotıIgravefi UgraveEuml permilEgravemiddotIcircUacuteEgraveUgravefiUgraveEumlUgravemiddot IcircmiddotEgrave UgraveEuml

permilEgravemiddotEcircOcircUacuteAcircUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgraveiquest UgraveOcirc˘ UcircAcirc UcircmacrcurrenUcircEuml IgraveAcirc UgraveOcirc˘˜ EcircOcircUacuteAcircrsaquo˜ UgraveEuml˜ EgravepermilEgraveÛgraveEgraveIcirclsaquo˜ AcircEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot˜ UgraveOcirc

IcircUacuteiquestUgraveOcirc˜ IcircmiddotEgrave UgraveOcircOacute Acirc˘UacuteDaggerUgraveAcircUacuteOcirc permilEumlIgravefiUcircEgraveOcirc UgraveOcircIgravecurrenmiddot

paramiddotUacuteiquest Ugravemiddot fiOcircEgravemiddot ıAcircUgraveEgraveIcirciquest sbquolsaquoIgravemiddotUgravemiddot Ocirc˘ currenmacrOcirc˘Oacute AacutersaquoOacuteAcircEgrave Ugravemiddot UgraveAcircIumlAcirc˘Ugravemiddotrsaquomiddot UgraveOcirc˘IumliquestmacrEgraveUcircUgraveOcircOacute 10 macrUacutefiOacuteEgravemiddot (macriquestUacuteEuml

Icirc˘Uacutersaquoˆ˜ UcircUgraveEuml macrUacuteEumlIgravemiddotUgraveOcircpermiloUgraveEgraveIcirclsaquo UcircUgravelsaquoUacuteEgraveIacuteEuml Ocirc˘ middotUacutecurrenmacrOcirc˘Oacute IcircOcircEgraveOacuteOcircUgraveEgraveIcirciquest UacuteOcircAacuteUacuteiquestIgraveIgravemiddotUgravemiddot fiˆ˜ macr UgraveOcirc

EQUAL) Ocirc macrOgraveUacuteOcirc˜ UgraveEuml˜ laquoIcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot˜raquo UcircUgraveEumlOacute partIumlIumliquestpermilmiddot middotUacutemiddotIgravecurrenOacuteAcircEgrave UcircUgraveOcirc AcircUacuteEgraveıOgraveUacuteEgraveOcirc

UgraveÔacute OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraveEgraveIcircOgraveOacute IcircmiddotEgrave IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircOgraveOacute AcircIacuteAcircIumlrsaquoIacuteAcircÔacute IcircmiddotEgrave UcircAcirc IcirciquestıAcirc AcircUacutersaquoUgraveÛcircEuml middotOacutemiddot˙EumlUgraveiquest

laquoparaUacutefiUcircÔcircraquo IcircmiddotEgrave laquoΔmiddot˘UgravefiUgraveEumlUgravemiddotraquo

ordfOcircUacuteAcircrsaquo AacuteEgravemiddot middotUacuteiquestpermilAcircEgraveAacuteIgravemiddot Ugravemiddot IgravecurrenIumlEuml UgraveOcirc˘ intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircOcircDagger trade˘OacuteAcircUgravemiddotEgraveUacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger paraAcircUacuteEgraveOcircUacuteEgraveUcircIgravecurrenOacuteEuml˜ part˘ıDaggerOacuteEuml˜

ΔOcircaeligAgrave centˆpermilAcircIcircmiddotOacutelsaquoUcircOcirc˘ UgraveOcirc˘ deg˘OacutemiddotEgraveIcircAcircrsaquoOcirc˘ infinAacuteUacuteOcircUgraveOcirc˘UacuteEgraveUcircUgraveEgraveIcircOcircDagger trade˘OacuteAcircUgravemiddotEgraveUacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger summiddotAacuteOcircUacuteiquest˜ IcircmiddotıOgrave˜ IcircmiddotEgrave

UgraveEuml˜ Fair Trade Hellas (OcircEgrave middotOacutemiddotEcircOcircUacutecurren˜ AcircOacutepermilAcircEgraveIcircUgraveEgraveIcirccurren˜) Oacutemiddot middotOacutelsaquoIcircOcirc˘Oacute UcircAcirc IgraveEgravemiddot Acirc˘UacuteDaggerUgravemiddotUgraveEuml paramiddotOacuteAcirc˘Uacuteˆmiddot˚Icirclsaquo

cent˘OacuteEumlUgraveEgraveIcirclsaquo intOcircEgraveOacutefiUgraveEumlUgravemiddot fiˆ˜ middotIcircUacuteEgravesbquoOgrave˜ IcircmiddotEgrave Ugravemiddot IgravecurrenIumlEuml UgraveOcirc˘ Fifteen Foundation (UgraveOcirc˘ permilEgraveiquestUcircEumlIgraveOcirc˘

AcircOacutemiddotIumlIumlmiddotIcircUgraveEgraveIcircOcircDagger UcircAcircEcirc Jamie Oliver) IcircmiddotEgrave UgraveOcirc˘ Δhe Big Issue (UgraveOcirc˘ AcircUacuteEgraveOcircpermilEgraveIcircOcircDagger Ocirc˘ currenmacrAcircEgrave ˆ˜

middotOcircIcircIumlAcircEgraveUcircUgraveEgraveIcircOcircDagger˜ permilEgravemiddotOacuteAcircIgraveEumlUgravecurren˜-ÎumlEumlUgravecurren˜ UgraveOcirc˘˜ middotfiIcircIumlEumlUacuteOcirc˘˜ UgraveÔacute permilUacutefiIgraveÔacute) middotfi UgraveEuml ordfAcircAacuteiquestIumlEuml

μUacuteAcircUgravemiddotOacutersaquomiddot currenmacrOcirc˘Oacute fiIgraveˆ˜ IgraveEgravemiddot UcircEumlIgravemiddotOacuteUgraveEgraveIcirclsaquo (UcircmacrAcircpermilfiOacute IcircmiddotUgravemiddotIuml˘UgraveEgraveIcirclsaquo) permilEgravemiddotEcircOcircUacuteiquest radicEgrave IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirccurren˜

AcircEgravemacrAcircEgraveUacutelsaquoUcircAcircEgrave˜ (AcircrsaquoUgraveAcirc UgraveOcircEgraveIcirclsaquo˜ AcircrsaquoUgraveAcirc AcircıOacuteEgraveIcirclsaquo˜ AcircIgravesbquocurrenIumlAcircEgravemiddot˜) middotfi UgraveEuml ordfAcircAacuteiquestIumlEuml μUacuteAcircUgravemiddotOacutersaquomiddot currenmacrOcirc˘Oacute fimacrEgrave IgravefiOacuteOcirc

IacuteAcircAcircUacuteiquestUcircAcircEgrave UgraveEgrave˜ OcircIumlIumlmiddotIumlcurren˜ laquomiddotEgravepermilEgraveIcirccurren˜ middotUcircıcurrenOacuteAcircEgraveAcirc˜raquo -Euml sbquoEgraveÛcircEgraveIgravefiUgraveEumlUgravemiddot IcircmiddotEgrave Euml middotOacuteiquestUgrave˘IacuteEuml UgraveÔacute

permilUacutemiddotUcircUgraveEumlUacuteEgraveOcircUgravelsaquoUgraveÔacute UgraveOcirc˘˜ macr AcircIacutemiddotUacuteUgraveiquestUgravemiddotEgrave OcircIumlDagger AcircUacuteEgraveUcircUcircfiUgraveAcircUacuteOcirc middotfi UgraveEumlOacute middotOacuteUgravemiddotfiIcircUacuteEgraveUcircEuml UgraveEuml˜ rsaquopermilEgravemiddot˜ UgraveEuml˜

middotAacuteOcircUacuteiquest˜ UcircUgraveEgrave˜ middotUacuteAcircmacrfiIgraveAcircOacuteAcirc˜ middotfi middot˘Ugravecurren˜ UgraveEgrave˜ AcircUgravemiddotEgraveUacuteAcircrsaquoAcirc˜ ˘EumlUacuteAcircUcircrsaquoAcirc˜ UcircAcirc middotOacuteUgraversaquoıAcircUcircEuml IgraveAcirc fiUgraveEgrave

Ucirc˘OacuteEumlırsaquo˙AcircUgravemiddotEgrave UcircUgraveEuml macrOgraveUacutemiddot Igravemiddot˜- middotIumlIumliquest middotOcircUgraveAcircIumlOcircDaggerOacute IcircmiddotEgrave currenOacutemiddot UcircEumlIgraveAcircrsaquoOcirc middotOacutemiddotEcircOcircUacuteiquest˜ ˆ˜ sbquocurrenIumlUgraveEgraveUcircUgraveÔacute

AcircEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircOgraveOacute UacutemiddotIcircUgraveEgraveIcircOgraveOacute AacuteEgravemiddot UgraveOcirc˘˜ EumlAacutecurrenUgraveAcirc˜ UgraveOcirc˘ OcircIumlEgraveUgraveEgraveIcircOcircDagger IcircfiUcircIgraveOcirc˘ UgraveEuml˜ degEumlUacutemiddotEgraveiquest˜ infinIumlsbquoEgravefiOacutemiddot˜

radic EumlAacutecurrenUgraveEuml˜ UgraveÔacute trade˘OacuteUgraveEumlUacuteEumlUgraveEgraveIcircOgraveOacute David Cameron middotIacuteEgraveOcircOcircEgraveOgraveOacuteUgravemiddot˜ -IcircmiddotEgrave AacuteEgravemiddotUgraversaquo fimacrEgrave- AcircOacuteUcircÎgravemiddotUgraveOgraveOacuteOcircOacuteUgravemiddot˜

UcircUgraveOcirc permilEumlIgravefiUcircEgraveOcirc IumlfiAacuteOcirc UgraveOcirc˘ UgraveEuml ıAcircUgraveEgraveIcirclsaquo IumlAcirc˘Uacuteiquest UgraveEuml˜ permilEgravemiddotIcirc˘sbquocurrenUacuteOacuteEumlUcircEuml˜ UgraveEuml˜ permilAcircIcircmiddotAcircUgraversaquomiddot˜ Blair permilAcircOacute permilEgraveUcircUgraveiquest˙AcircEgrave

IcircmiddotıfiIumlOcirc˘ Oacutemiddot middotOacutemiddotEcirccurrenUacuteAcircUgravemiddotEgrave IgraveAcirc AcircEgraveIgraveOcircOacutelsaquo UcircUgraveEuml Oacutecurrenmiddot AacuteAcircOacuteEgraveiquest UgraveÔacute IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircOgraveOacute AcircEgravemacrAcircEgraveUacutelsaquoUcircAcircÔacute UgraveEuml˜

middotUgraveUacutersaquopermilmiddot˜ UgraveOcirc˘ UgraveEgrave˜ OcircOcircrsaquoAcirc˜ macrmiddotUacutemiddotIcircUgraveEumlUacutersaquo˙AcircEgrave ˆ˜ IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirccurren˜ AcircEgravemacrAcircEgraveUacutelsaquoUcircAcircEgrave˜ 20 IcircmiddotEgrave UgraveEgrave˜ middotUacutemiddotIumlIumlEumlIumlrsaquo˙AcircEgrave

IgraveAcirc UgraveOcirc Web 20 laquoradicˆ˜ lsquoWeb 20rsquo UcircEumlIgravemiddotrsaquoOacuteAcircEgrave AcircUacuteEgraveUcircUcircfiUgraveAcircUacuteOcirc permilEgravemiddotpermilUacutemiddotUcircUgraveEgraveIcircfi OcircIuml˘IgraveAcircUcircEgraveIcircfi permilEgravemiddotpermilrsaquoIcircUgrave˘Ocirc

currenUgraveUcircEgrave IcircmiddotEgrave lsquoIcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo AcircEgravemacrAcircrsaquoUacuteEumlUcircEuml 20rsquo UcircEumlIgravemiddotrsaquoOacuteAcircEgrave IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo permilUacuteiquestUcircEuml Ocirc˘ AcircrsaquoOacutemiddotEgrave AcircUacuteEgraveUcircUcircfiUgraveAcircUacuteOcirc

IcircmiddotEgraveOacuteOcircUgravefiIgravemiddot permil˘OacutemiddotIgraveEgraveIcirclsaquo Acirc˘currenIumlEgraveIcircUgraveEuml IcircmiddotEgrave EgraveIcircmiddotOacutelsaquo AacuteEgravemiddot Oacutemiddot middotOacuteUgravemiddotOcircIcircUacuteEgraveıAcircrsaquo UcircUgraveEgrave˜ AcircEgraveUgravemiddotAacutecurren˜ UgraveÔacute IcircmiddotEgraveUacuteOgraveOacuteraquo

radic Cameron fiˆ˜ IcircmiddotEgrave iquestIumlIumlOcircEgrave EumlAacutecurrenUgraveAcirc˜ UgraveEuml˜ Acirc˘Uacuteˆmiddot˚Icirclsaquo˜ intAcircOacuteUgraveUacuteOcircpermilAcircIacuteEgraveiquest˜ currenmacrOcirc˘Oacute UgraveEumlOacute iquestOacuteAcircUcircEuml Oacutemiddot

UgraveOcircOcircıAcircUgraveOcircDaggerOacuteUgravemiddotEgrave UcirclsaquoIgraveAcircUacutemiddot permilrsaquomacrˆ˜ Ugravemiddot EgravepermilAcircOcircIumlOcircAacuteEgraveIcirciquest EcircOcircUacuteUgraversaquomiddot UgraveOcirc˘ middotUacuteAcircIumlıfiOacuteUgraveOcirc˜ IgraveAcirc OcircIumlDagger IcircmiddotımiddotUacutefi IcircmiddotEgrave

UcircmiddotEcirclsaquo UgraveUacutefiOcirc AacuteEgravemiddot UgraveEumlOacute AcircfiIgraveAcircOacuteEuml EumlIgravecurrenUacutemiddot middotfi UgraveOcirc UgravecurrenIumlOcirc˜ AcircOcircmacrlsaquo˜ UgraveOcirc˘ IgraveAcircUgravemiddotOcircIumlAcircIgraveEgraveIcircOcircDagger intUacuteiquestUgraveOcirc˘˜

UacutefiOacuteOcircEgravemiddot˜ prod middotiquestOacuteUgraveEumlUcirclsaquo UgraveOcirc˘˜ middotUacutemiddotcurrenIgraveAcircEgrave UcircAcirc IgraveEgravemiddot AcircOacuteUgraveAcircIumlOgrave˜ permilEgravemiddotEcircOcircUacuteAcircUgraveEgraveIcirclsaquo -UcircAcirc UcircmacrcurrenUcircEuml IgraveAcirc UgraveOcirc

iquestIgraveAcircUcircOcirc middotUacuteAcircIumlıfiOacute- laquoOacutecurrenmiddot UacuteOcircUcirccurrenAacuteAacuteEgraveUcircEumlraquo IgraveAcirc Ugravemiddot AcircIacutelsaquo˜ sbquomiddotUcircEgraveIcirciquest macrmiddotUacutemiddotIcircUgraveEumlUacuteEgraveUcircUgraveEgraveIcirciquest laquosectEgraveAacutefiUgraveAcircUacuteOcirc˜

IcircUacutemiddotUgraveEgraveIcircfi˜ currenIumlAcircAacutemacrOcirc˜ AcircUacuteEgraveUcircUcircfiUgraveAcircUacuteEuml IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo Acirc˘ıDaggerOacuteEuml radicmacrEgrave middotIumlOgrave˜ currenOacutemiddot IcircUacuteiquestUgraveOcirc˜ UacutefiOacuteOcircEgravemiddot˜ middotIumlIumliquest

IcircmiddotEgrave IgraveEgravemiddot IcircOcircEgraveOacuteÔacutersaquomiddot Acirc˘ıDaggerOacuteEuml˜raquo

oslashUcircUgravefiUcircOcirc Euml laquoIcircOcircEgraveOacuteÔacutersaquomiddot Acirc˘ıDaggerOacuteEuml˜raquo AcircrsaquoOacutemiddotEgrave UacuteOgraveUgravemiddot middotrsquo fiIumlmiddot IgraveEgravemiddot ˘fiıAcircUcircEuml UgraveÔacute rsaquopermilEgraveÔacute UgraveÔacute OcircIumlEgraveUgraveOgraveOacute IcircmiddotEgrave

UgraveÔacute OacutecurrenÔacute Ucirc˘IumlIumlOcircAacuteEgraveIcircOcircUgravelsaquoUgraveÔacute UgraveEuml˜ AcircOcircmacrlsaquo˜ Igravemiddot˜ radicUacuteAacutemiddotOacuteEgraveIcircfi IgravecurrenUacuteOcirc˜ middot˘UgraveOgraveOacute UgraveÔacute OacutecurrenÔacute

Ucirc˘IumlIumlOcircAacuteEgraveIcircOcircUgravelsaquoUgraveÔacute Ocirc˘ AcircEgraveUcircEcirccurrenUacuteOcirc˘Oacute IgraveAcirc UgraveEgrave˜ UacuteÛgraveOcircsbquoOcirc˘IumlrsaquoAcirc˜ IcircmiddotEgrave UgraveEgrave˜ permilUacuteiquestUcircAcircEgrave˜ UgraveOcirc˘˜ OacutecurrenOcirc AcircUacuteEgraveAcircmacrfiIgraveAcircOacuteOcirc

UcircUgraveEumlOacute currenOacuteOacuteOcircEgravemiddot UgraveOcirc˘ permilEumlIgravefiUcircEgraveOcirc˘ Ucirc˘IgraveEcirccurrenUacuteOcircOacuteUgraveOcirc˜ IcircmiddotEgrave UgraveOcirc˘ IcircOcircEgraveOacuteOcircDagger OcircEcirccurrenIumlOcirc˘˜ (UgraveOcirc˘IumliquestmacrEgraveUcircUgraveOcircOacute UcircAcirc IcircOcircEgraveOacuteOcircUgraveEgraveIcirclsaquo

UgraveOcircEgraveIcirclsaquo IcircIumlrsaquoIgravemiddotIcircmiddot) middotOcircUgraveAcircIumlAcircrsaquo IcircmiddotEgrave Euml Oacutecurrenmiddot AacuteAcircOacuteEgraveiquest UgraveÔacute IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircOgraveOacute AcircEgravemacrAcircEgraveUacutelsaquoUcircAcircÔacute ΔÔacute IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircOgraveOacute

AcircEgravemacrAcircEgraveUacutelsaquoUcircAcircÔacute 20

infinOacuteAcircIacutemiddotUacuteUgravelsaquoUgraveˆ˜ UgraveEuml˜ IcircmiddotUgravemiddotAacuteÂacutelsaquo˜ UgraveÔacute EgravepermilUacute˘UgraveOgraveOacute UgraveOcirc˘˜ -middotfi UgraveOcirc˘˜ EcircOcircUacuteAcircrsaquo˜ permilEgraveAcircIcircAcircUacutemiddotrsaquoÛcircEuml˜ UgraveOcirc˘

IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircOcircDagger IcircmiddotEgrave EcircEgraveIumlmiddotOacuteıUacuteÊgraveIcircOcircDagger currenUacuteAacuteOcirc˘ UgraveEuml˜ partIcircIcircIumlEumlUcircrsaquomiddot˜ UgraveEuml˜ partIumlIumliquestpermilOcirc˜ IgravecurrenmacrUacuteEgrave UgraveEgrave˜ OcircUacuteAacutemiddotOacuteOgraveUcircAcircEgrave˜ UgraveÔacute

middotIcircUgraveEgravesbquoEgraveUcircUgraveOgraveOacute AacuteEgravemiddot UgraveOcirc AcircUacuteEgravesbquoiquestIumlIumlOcircOacute IcircmiddotEgrave UgraveOcirc˘˜ IgraveAcircUgravemiddotOacuteiquestUcircUgraveAcirc˜ IcircmiddotEgrave middotfi UgraveOcirc˘˜ centlsaquoIgraveOcirc˘˜ IgravecurrenmacrUacuteEgrave UgraveOcirc˘˜

˘OcircUcircUgraveEumlUacuteEgraveIcircUgraveEgraveIcircOcircDagger˜ EcircOcircUacuteAcircrsaquo˜ AacuteEgravemiddot UgraveEumlOacute IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo AcircOacuteUcircÎgraveiquestUgraveÛcircEumlAcircmiddotOacutecurrenOacuteUgravemiddotIacuteEuml Acirc˘middotıOgraveOacute OcircIgraveiquestpermilÔacute- UgraveOcirc

middotrsaquoUgraveEumlIgravemiddot AacuteEgravemiddot IgraveEgravemiddot UcircDaggerAacutemacrUacuteOcircOacuteEuml permil˘OacutemiddotIgraveEgraveIcirclsaquo IcircmiddotEgrave middotOacuteUgravemiddotAacuteÔacuteEgraveUcircUgraveEgraveIcirclsaquo laquoIcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo AcircEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddotraquo Ocirc˘

currenmacrAcircEgrave EgraveUcircmacr˘UacuteOcircDagger˜ permilAcircUcircIgraveOcircDagger˜ AcircIgraveEgraveUcircUgraveOcircUcircDaggerOacuteEuml˜ UcircAcirc UgraveOcircEgraveIcircfi IcircmiddotEgrave AcircUacuteEgraveEcircAcircUacuteAcircEgravemiddotIcircfi AcircrsaquoAcircpermilOcirc IcircmiddotEgrave ˘bdquoEumlIumlfi

middotrsaquoUcircıEumlIgravemiddot IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ Acirc˘ıDaggerOacuteEuml˜ UcircAcirc fiIumlAcirc˜ UgraveEgrave˜ AcircIcircpermilEumlIumlOgraveUcircAcircEgrave˜ UgraveEuml˜ AcircrsaquoOacutemiddotEgrave OgraveUacuteEgraveIgraveOcirc IcircmiddotEgrave AcircEgraveUgravemiddotIcircUgraveEgraveIcircfi

Ohellip Gordon Brown περιέγραψεκάποτε τη φιλανθρωπία ως lsquoτοθλιβερό και άθλιο ανταγωνισμό

για δημόσιο οίκτοrsquo Πιστεύω πως αυτή ηστάση είναι συγκαταβατική ζημιογόνακαι βαθιά παραπλανημένη Οεθελοντικός τομέας δεν πρέπει νααποτελεί ούτε το φτωχό συγγενή ούτεμια φθηνή εναλλακτική λύση τηςκυβέρνησης Εχει κεντρικό ρόλο στη ζωήενός έθνους διατηρώντας όμως τονξεχωριστό χαρακτήρα και τηνανεξάρτητη συμβολή του

() Για εμένα αυτοί οι 700000οργανισμοί αποδεικνύουν ότι αυτό πουαποκαλούμε κοινωνία υπάρχει Απλώςδεν είναι το ίδιο με το κράτος Ο όροςlsquoτρίτος τομέαςrsquo επινοήθηκε από τοφιλελεύθερο οικονομολόγο Friedrich vonHayek το διανοητικό γκουρού τουΘατσερισμού Στο ldquoLaw Legislation andLibertyrdquo ο Hayek έγραψε ότι lsquoείναι πολύσημαντικό για μία υγιή κοινωνία ναδιατηρήσουμε μεταξύ εμπορικού καικυβερνητικού τομέα έναν τρίτοανεξάρτητο τομέαrsquo

Το αναφέρω αυτό όχι γιατί θέλω ναδιεκδικήσω τον τομέα για τηΣυντηρητική πολιτική παράδοση Αυτόθα ήταν σοβαρό λάθος Αλλά γιατί θέλωνα δείξω ότι οι αρχές της ελεύθερηςαγοράς δεν είναι ασύμβατες με τις αρχέςτου εθελοντισμού και της κοινωνικήςδράσης τις οποίες συνδέουμε με τοντρίτο τομέα

Σαφώς και υπάρχει διαφορά μεταξύτου τρίτου τομέα και της αγοράς Ηαγορά κινείται από το αόρατο χέρι τουιδιωτικού συμφέροντος Δεν υπάρχειτίποτα κακό σε αυτό -είναι ο κινητήριοςμοχλός της οικονομικής ανάπτυξηςΟμως η κοινωνική δράση έχειδιαφορετικό κίνητρο και διαφορετικήμέθοδο

() Ο τρίτος τομέας διαψεύδει τουςφονταμενταλιστές του κράτους -αυτούςπου πιστεύουν ότι η μόνη δυνατή μορφήσύμπραξης είναι ο υποχρεωτικόςκολεκτιβισμός Ομως διαψεύδει και τουςφονταμενταλιστές της αγοράς -αυτούςπου πιστεύουν ότι η μόνη δυνατή μορφή

O D Cameron IcircmiddotEgrave Euml

Επιμέλεια θεματικής ενότητας Σίμος Βερβερίδης Νατάσα ΜαστοράκουΑπό την πλευρά του forum laquoΑΓΟΡΑ ΙΔΕΩΝraquo συνεργάστηκαν οι ΚΤσαούσης Αλ Σαρμά Μ Κατέχη ΣΚούρταλης Ανδρ Χαρδαλούπας

76

laquo

108 AcircOacuteThesis

σύμπραξης βασίζεται αποκλειστικά καιμόνο στις εμπορευματοποιημένεςσχέσεις Με άλλα λόγια ο τρίτος τομέαςαποδεικνύει ότι υπάρχει κάτιπερισσότερο στη ζωή μίας κοινωνίαςαπό τη δύναμη και το χρήμα

() Σκεφτείτε την επανάσταση πουέφεραν οι μεγάλοι επιχειρηματίες στοντρόπο που ζούμε στον τρόπο πουεργαζόμαστε στον τρόπο που περνάμετον ελεύθερο χρόνο μας Σε αυτούς τουςτομείς παίρνουμε την απίστευτημετασχηματιστική δύναμη τηςεπιχειρηματικότητας ως δεδομένοΟμως γιατί να σταματήσουμε εκεί Δεχρειαζόμαστε έναν παρόμοιομετασχηματισμό στην κοινωνική σφαίραίδιο με αυτόν που έχουμε δει στηνοικονομική σφαίρα Γιατί η κοινωνικήεπιχειρηματικότητα να μη μεταμορφώσεικαι το πιο σημαντικό όλων τις κοινότητεςστις οποίες ζούμε

Συμβαίνει ήδη Ο εθελοντικός τομέαςσημαίνει πολύ περισσότερα απόφιλανθρωπία με την παραδοσιακήέννοια του όρου Περιλαμβάνεικαινοτόμες φιλανθρωπικέςδραστηριότητες (venturephilanthropists) Οπως για παράδειγματο New Philanthropy Capital ή το ImpetusTrust που συγκροτήθηκαν από ιδιώτεςεπιχειρηματίες που θέλουν νααξιοποιήσουν την κλίση τους ναεντοπίζουν την επιτυχία και στο πεδίο τηςκοινωνικής δράσης

Περιλαμβάνει κοινωνικέςεπιχειρήσεις -επιχειρήσεις πουλειτουργούν σύμφωνα με τους κανόνεςκαι τους όρους της αγοράς έχονταςόμως κοινωνικό προσανατολισμό Σεαυτήν την κατεύθυνση σκέφτομαι γιαπαράδειγμα την The Big Issue μίακαταπληκτική επιχείρηση εθνικήςεμβέλειας που σώζει τόσους άστεγουςαπό το δρόμο

Επιπλέον περιλαμβάνει μία νέα γενιάκοινωνικών επιχειρήσεων -κοινωνικήεπιχείρηση 20 όπως έχω ακούσει να τηναποκαλούν Οπως το Web 20 σημαίνειπερισσότερο διαδραστικό καιπολυμεσικό διαδίκτυο έτσι και κοινωνική

επιχείρηση 20 σημαίνει κοινωνική δράσηπερισσότερο καινοτόμα δυναμικήευέλικτη και ανταποκρινόμενη στιςεξελίξεις

Οι κοινωνικές επιχειρήσεις τουμέλλοντος χρειάζονται laquoσυστημικοίεπιχειρηματίεςraquo καθώς καιlaquoεπιχειρηματίες με κοινοτική συνείδησηraquo-ανθρώπους με εμπειρία στη διαχείρισηεπιτυχημένων μοντέρνων οργανισμώνικανούς να δουλεύουν δημιουργικά μεχορηγούς αλλά και το κράτος καθώς καιμε πελάτες Ο στόχος μας θα πρέπει ναείναι οι κοινωνικές επιχειρήσεις νααποτελέσουν για τους νέους πτυχιούχουςμια τόσο ελκυστική και συναρπαστικήπροοπτική καριέρας όσο είναι σήμερα οιιδιωτικές επιχειρήσεις ή κάποια άλλαεπαγγέλματα

Τον 20ο αιώνα χαρακτήρισε μίασπουδαία ριζική αλλαγή η καθιέρωσητου κράτους πρόνοιας Σημειώθηκανεπιτυχίες σπουδαία βήματα προόδου γιατη χώρα μας που δε θα πρέπει ποτέ νααντιστραφούν καθολική εκπαίδευσηκαθολικό σύστημα υγείας Υπήρξαν όμωςκαι αποτυχίες

Η εξάρτηση απλώς από το κράτοςπρόνοιας με το συγκεντρωτικό τουέλεγχο -αυτός είναι ο παλιός τρόποςλειτουργίας και δεν είναι αρκετάαποτελεσματικός Η πρόοδος είναι πολύαργή Η στέρηση βαθιά παγιωμένη Οιευκαιρίες και φιλοδοξίες πολύπεριορισμένες

Ο 21ος αιώνας καλεί για μία νέαπροσέγγιση Λιγότερος κρατικός έλεγχοςπερισσότερη κοινωνική ευθύνη Οχιαπλώς ένα κράτος πρόνοιας αλλά και μιακοινωνία ευθύνης Αυτή είναι η φιλοδοξίαμας για τον κοινωνικό τομέα αυτής τηςχώρας -μία κοινωνική επανάσταση τόσοκαταλυτική όσο και η οικονομικήμεταμόρφωση της δεκαετίας του rsquo80raquo

IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo AcircEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot

ΔOcirc IcircAcircrsaquoIgraveAcircOacuteOcirc UacuteOcirccurrenUacutemacrAcircUgravemiddotEgrave middotfi UgraveEumlOacute OcircIgraveEgraveIumlrsaquomiddot UgraveOcirc˘UacuteOcirccurrenpermilUacuteOcirc˘ UgraveOcirc˘ trade˘OacuteUgraveEumlUacuteEumlUgraveEgraveIcircOcircDagger intfiIgraveIgravemiddotUgraveOcirc˜ UgraveEumlõrdfAcircAacuteiquestIumlEuml˜ μUacuteAcircUgravemiddotOacutersaquomiddot˜ Icirc David Cameron IgraveAcirc UgraversaquoUgraveIumlOcircldquoFrom Welfare State to Social Welfarerdquo UcircUgraveEgrave˜14122006 (middotOacutemiddotIcircUgravelsaquoıEumlIcircAcirc middotfi UgraveOcirchttpwwwconservativescom)

77


Oαυξημένος ρόλος που ο τρίτοςτομέας κατέχει στη βρετανικήκοινωνία και την οικονομία της

αναγνωρίστηκε επίσημα το Μάιο του 2006με τη δημιουργία του ldquoOffice of the ThirdSectorrdquo για τη διαχείριση του συνόλου τωνμη κυβερνητικών οργανισμών που laquoέχουνως κινητήρια δύναμη τις αξίες τους και οιοποίοι επανεπενδύουν τα όποια κέρδη τουςγια την προώθηση κοινωνικώνπεριβαλλοντικών ή πολιτιστικών στόχωνraquo

Στόχος του νεοσύστατου ldquoOffice of theThird Sectorrdquo είναι να δημιουργήσει έναπεριβάλλον που θα καταστήσει δυνατή τηνπεραιτέρω ανάπτυξη του τρίτου τομέα καιτην εν γένει ενδυνάμωση των φορέων τηνενίσχυση των κοινοτήτων τονεκσυγχρονισμό των δημόσιων υπηρεσιώνκαι την ανάπτυξη των κοινωνικώνεπιχειρήσεων Προς επίτευξη αυτώναναλαμβάνονται μια σειρά πρωτοβουλιώνγια την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύκυβέρνησης και φορέων του τρίτου τομέαόπως η δημιουργία προγραμμάτωνχρηματοδότησης η διασφάλιση ενόςευνοϊκού νομοθετικού πλαισίου (πχεφαρμογή του Charities Act 2006) και ησυγκέντρωση στοιχείων και αναλύσεων πουαφορούν στον τομέα (πχ Citizenship Survey)

Στο πλαίσιο της οικονομικής ενίσχυσηςη κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να επενδύσειπερισσότερα από 160 εκατ αγγλικές λίρεςστον ευρύτερο τρίτο τομέα προκειμένου νααναληφθούν νέες δράσεις

Οι κοινωνικές επιχειρήσεις έχουνκεντρικό ρόλο στην κυβερνητική στρατηγικήανάπτυξης του τρίτου τομέα Ως κοινωνικέςεπιχειρήσεις ορίζονται laquoοι επιχειρήσεις μεπρωτίστως κοινωνικούς στόχους τωνοποίων το πλεόνασμα κυρίωςεπανεπενδύεται για το σκοπό αυτό στηνεπιχείρηση ή την κοινότητα αντί ναοδηγούνται από την ανάγκη ναμεγιστοποιήσουν το κέρδος για τουςμετόχους και τους ιδιοκτήτεςraquo Με άλλαλόγια αποτελούν οργανισμούς πουεμπορεύονται προϊόντα και υπηρεσίες καιχρησιμοποιούν το μεγαλύτερο μέρος τωνκερδών τους για κοινωνικούς καιπεριβαλλοντικούς σκοπούς Ο αριθμός τουςανέρχεται σε περισσότερους από 55000 σε

ολόκληρη τη ΒρετανίαΣύμφωνα με την κυβέρνηση laquoοι

κοινωνικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουνορισμένες από τις πιο δύσκολες κοινωνικέςκαι περιβαλλοντικές προκλήσεις μεκαινοτόμο τρόπο Μπορούν να λάβουνποικίλες μορφές να έχουν διάφορα μεγέθηκαι πολλές νομικές μορφές Οτι μορφή καιαν λαμβάνουν οι κοινωνικές επιχειρήσειςαποδεικνύουν ότι η κοινωνική καιπεριβαλλοντική ευθύνη μπορούν νασυνδυαστούν με την οικονομική επιτυχίαΠροκαλούν και βοηθούν την κυβέρνηση ναβελτιώσει τον τρόπο που σχεδιάζονται καιπαρέχονται οι κοινωνικές υπηρεσίες Δίνουνκαινοτόμες ιδέες και μπορούν ναπροσεγγίσουν ορισμένες κοινωνικές ομάδεςτις οποίες η κυβέρνηση δυσκολεύεται νααγγίξει Παράλληλα ανεβάζουν το επίπεδοτης κοινωνικής επιχειρηματικότητας και τηςεταιρικής κοινωνικής ευθύνηςraquo

Η αναγνώριση της αξίας τωνκοινωνικών επιχειρήσεων από την πλευράτης βρετανικής κυβέρνησης δεν ήταν ούτεάμεση ούτε αυτονόητη Πολλάχαρακτηριστικά παραδείγματαεπιτυχημένης λειτουργίας κοινωνικώνεπιχειρήσεων του τρίτου τομέα συνέβαλανπρος αυτό Το Fifteen Foundation είναι ένααπό αυτά Ιδρύθηκε το 2002 από τοδιεθνούς φήμης σεφ Jamie Oliver με σκοπόνα βοηθήσει μειονεκτούντες νέουςανθρώπους -άστεγους άνεργους νέους σεαπεξάρτηση- να αποκτήσουν ικανότητεςμαγειρικής και διαχείρισης εστιατορίωνΣήμερα έχει πια καθιερωθεί ως διεθνέςbrand name στο χώρο των εστιατορίων

Το έργο της κυβέρνησης για τηνπροώθηση του ρόλου των κοινωνικώνεπιχειρήσεων στην οικονομία και τηνκοινωνία καταγράφτηκε στο στρατηγικό τηςπλάνο με τίτλο ldquoSocial enterprise actionplan scaling new heightsrdquo το οποίο άρχισενα εφαρμόζεται το Νοέμβριο του 2006Στόχος του συγκεκριμένου σχεδίου είναι ηαύξηση του αριθμού των κοινωνικώνεπιχειρήσεων μέσα από ενέργειεςενημέρωσης για το πώς μπορούν ναεπιτύχουν ενθαρρύνοντας παράλληλαπερισσότερους ανθρώπους είτε νασυμμετέχουν είτε να επενδύσουν Το σχέδιο

δράσης αφορά σε μια σειρά από υπουργείακαι φορείς μεταξύ των οποίων φυσικά καιτο ldquoOffice of the Third Sectorrdquo

Οι στόχοι του σχεδίου χωρίζονται σετέσσερις κατηγορίες οι οποίεςαποσκοπούν στο α) να καλλιεργήσουν μιακουλτούρα κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας ιδιαίτερα με το ναεμπνεύσουν τη νέα γενιά να αρχίσει νασκέφτεται τον κοινωνικό αντίκτυπο τηςεπιχειρηματικότητας β) να βελτιωθούν οιεπιχειρηματικές συμβουλές πληροφορίεςκαι υποστήριξη που διατίθενται στιςκοινωνικές επιχειρήσεις γ) να εξαλειφθούντα εμπόδια πρόσβασης στηχρηματοδότηση που περιορίζουν τηνανάπτυξη των κοινωνικών επιχειρήσεωνκαι δ) να καταστήσουν δυνατή τησυνεργασία των κοινωνικών επιχειρήσεωνμε την κυβέρνηση για την ανάπτυξηπολιτικών στους τομείς που οι πρώτεςειδικεύονται

Οσον αφορά στο οικονομικό σκέλοςχρηματοδότησης των κοινωνικώνεπιχειρήσεων το ldquoOffice of the Third Sectorrdquoεπενδύει περίπου 10 εκατ αγγλικές λίρες μεσκοπό να συμβάλλει στη μείωση του κενούχρηματοδότησης που αντιμετωπίζουν οικοινωνικές επιχειρήσεις στην προσπάθειάτους να επεκταθούν Επικουρικό ρόλο σrsquoαυτή την προσπάθεια θα διαδραματίσει ηδημιουργία ενός laquoανιχνευτή κεφαλαίουraquo(Pathfinder Fund) Η κυβέρνηση προτίθεταινα επενδύει στις κοινωνικές επιχειρήσειςεφόσον οι όροι με τους οποίους θαδίδονται τα κεφάλαια είναι ίδιοι ή καλύτεροιαπό εκείνους που θα έδιναν ανεξάρτητοιεπενδυτές στο συγκεκριμένο τομέα

Στο πλαίσιο της εκστρατείαςενημέρωσης η κυβέρνηση έχει καθιερώσειτη Social Enterprise Day ως μέρος τηςEnterprise Week μιας εβδομάδαςεκδηλώσεων και δράσεων για τηνενημέρωση των νέων Στόχος είναι ναδημιουργηθούν γέφυρες μεταξύ των νέωνκαι των κοινωνικών επιχειρήσεων Επίσης ηκυβέρνηση έχει αναπτύξει ένα δίκτυοεκπροσώπων κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας αποτελούμενο τόσοαπό διασημότητες όσο και από κοινωνικούςεπιχειρηματίες με εμπειρία στο χώρο

ΔOcirc sbquoUacuteAcircUgravemiddotOacuteEgraveIcircfi UacutefiUgrave˘Ocirc

laquo

paraEumlAacutecurren˜ httpwwwcabinetofficegovukthird_sectorabout_usaspx httpwwwfifteennetfifteenfoundationPagesFifteenFoundationaspx

78

79


Oσον αφορά στην Ελλάδα κοινή διαπίστωση είναι ότι οιδραστηριότητες του τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας δεν είναιιδιαίτερα ανεπτυγμένες και οι οποιεσδήποτε προσπάθειες που

γίνονται τα τελευταία χρόνια από διάφορους φορείς προσκρούουν μεταξύάλλων στην έλλειψη ενός κατάλληλου και ευέλικτου πλαισίου για τη θεσμικήδιοικητική και χρηματοδοτική στήριξη των πρωτοβουλιών πουαναλαμβάνονται στον τομέα αυτό

Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και η ιδέα πως οι διάφορες πρωτοβουλίεςlaquoμη κερδοσκοπικού χαρακτήραraquo συνιστούν ένα laquoδιακριτό τομέαraquo δενσυναντιέται συχνά στην ελληνική σκέψη Μάλιστα η ελληνική κοινωνία στοσύνολό της φαίνεται ότι εξακολουθεί να εντάσσει τέτοιου τύπουπρωτοβουλίες σε μια laquoφιλανθρωπικού χαρακτήραraquo προσέγγιση Αυτόεπιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος τομέας δεν εμφανίζεταισε καμία από τις επίσημες στατιστικές ως διακριτή κατηγορία

Παρά ταύτα τα τελευταία 20 χρόνια λειτουργούν και αναπτύσσονταιεπιχειρήσεις της Κοινωνικής Οικονομίας όπως ntilde Γυναικείοι συνεταιρισμοί (δραστηριοποιούνται περίπου 110 γυναικείοι

αγροτουριστικοί και αστικοί συνεταιρισμοί)ntilde Κοινωνικοί συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνηςntilde Κοινωνικές επιχειρήσεις διαφόρων νομικών τύπων (Αστικές μη

κερδοσκοπικές εταιρείες ΕΠΕ αστικοί συνεταιρισμοί κλπ) οι οποίεςδημιουργούνται από άτομα που βιώνουν διακρίσεις πολλές φορές σεσυνεργασία με νομικά πρόσωπα

Είναι προφανές όμως ότι η γνώση για τις διαστάσεις και τα χαρακτηριστικάτων πρωτοβουλιών που αναπτύσσονται στον τομέα αυτό στην Ελλάδα είναιπεριορισμένη Το γεγονός αυτό δεν έχει επιτρέψει μέχρι σήμερα τηδιαμόρφωση ενός πλαισίου για συζήτηση προβληματισμό αλλά καιαντιπαράθεση σε σχέση με τη φύση και τις προοπτικές του τομέα και κατrsquoεπέκταση με τη δυνατότητα συμβολής του στην αντιμετώπιση των σοβαρώνπροβλημάτων της ανεργίας της περιθωριοποίησης του κοινωνικούαποκλεισμού και των διακρίσεων

Ετσι οι όποιες προσπάθειες γίνονται τα τελευταία χρόνια για την ανάπτυξηδραστηριοτήτων με παραγωγικό χαρακτήρα και επιχειρηματικόπροσανατολισμό και στοχεύουν στην επαγγελματική ένταξη ατόμων πουανήκουν σε διάφορες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού είναιαποσπασματικές Ταυτόχρονα έχουν συνήθως άτυπο ήκαι παράτυποχαρακτήρα (αστικές μη-κερδοσκοπικές εταιρείες ενώσεις κλπ) κι αυτό λόγωτης ανυπαρξίας ενός σαφούς κανονιστικού πλαισίου για την οργάνωση και τηλειτουργία τους Αποτέλεσμα αυτού είναι πολλές τέτοιες προσπάθειες ναακυρώνονται στην πράξη ή να οδηγούνται σε αδράνεια ήκαι σε παραίτησηκαθώς το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο δεν ευνοεί την ίδρυση νέων οργανωτικώνμορφών όπως οι laquoκοινωνικές επιχειρήσειςraquo και οι laquoκοινωνικοίσυνεταιρισμοίraquo

Γενικότερα οι δραστηριότητες της κοινωνικής οικονομίας στη χώρα μαςεμφανίζουν πληθώρα αδυναμιών που συνδέονται με την απουσία μιαισχυρής παράδοσης σε αυτό τον τομέα Οι πρωτοβουλίες πουαναλαμβάνονται εμφανίζουν τα συμπτώματα της νηπιακής κατάστασης τουκλάδου επαναλαμβανόμενα λάθη σπατάλη δυνάμεων απουσία διάρκειαςκαι μη κεφαλαιοποίηση της εμπειρίαςraquo

prod AcircIumlIumlEumlOacuteEgraveIcirclsaquo UacutemiddotAacuteIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot

laquo

ΔOcirc IcircAcircrsaquoIgraveAcircOacuteOcirc sbquoUacutersaquoUcircIcircAcircUgravemiddotEgrave UcircUgravemiddot UacutemiddotIcircUgraveEgraveIcirciquest UgraveEuml˜ EumlIgraveAcircUacutersaquopermilmiddot˜ IgraveAcirc UgraversaquoUgraveIumlOcirc laquocentUacutemiddotUcircUgraveEumlUacuteEgravefiUgraveEumlUgraveAcirc˜ UcircUgraveOcircOacute UgraveOcircIgravecurrenmiddotUgraveEuml˜ intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ radicEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot˜raquo Ocirc˘ permilEgraveOcircUacuteAacuteiquestOacuteÛcircAcirc UgraveOcirc partıOacuteEgraveIcircfi poundAcircIgravemiddotUgraveEgraveIcircfi centrsaquoIcircUgrave˘Ocirc - EQUAL UcircUgraveOcircsumiquestAcircEgraveOcirc UcircUgraveEgrave˜ 2092005 (middotOacutemiddotIcircUgravelsaquoıEumlIcircAcirc middotfi UgraveOcirc httpwwwequal-greecegr)

Tεχνολογικές οικονομικές και άλλεςεξελίξεις αρκετά γνωστές σε όλους μαςέχουν τα τελευταία χρόνια μεταβάλει ή

τείνουν να μεταβάλουν τα όρια του δημόσιου καιιδιωτικού συμφέροντος Τα όρια που σταματά ηδικαιοδοσία και η αρμοδιότητα του δημόσιουτομέα και ξεκινά η δράση του ιδιωτικού τομέαΒεβαίως εξrsquo ορισμού δεν μπορεί να ισχυριστείκάποιος ότι αυτοί οι δύο τομείς δεν έχουν ή δενπρέπει να έχουν και επικαλύψεις Ωστόσο αυτήη μετακίνηση των κύκλων συμφερόντων τωνδύο τομέων δημιουργεί και κάποια κενά ταοποία ως γνωστό η φύση και κατrsquo επέκταση ηανθρώπινη κοινωνία δεν αφήνει επrsquo άπειρονακάλυπτα Ισως αυτός είναι ένας από τουςβασικούς λόγους για τους οποίους τα τελευταίαχρόνια όλο και συχνότερα όλο και εντονότεραγίνεται λόγος για την κοινωνία των πολιτών τιςεθελοντικές οργανώσεις και τον τρίτο τομέα τηςοικονομίας Η κοινωνική προσφορά και οεθελοντισμός αν και χωρίς τον τίτλο τηςκοινωνικής επιχειρηματικότητας ή του τρίτουτομέα υπάρχει εδώ και πολλούς αιώνες στονπλανήτη είτε εντός των τελετουργικών-συνηθειών των θρησκειών είτε εκτός αυτώνΣτις μέρες μας ωστόσο βοηθούν στηνικανοποίηση των αιτημάτων μιαςμεταβαλλόμενης παγκόσμιας κοινωνίας Εχουνορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποίαδίνουν διέξοδο και λύσεις σε διλήμματα καιερωτήματα της εποχής μας Αυτά είναι κυρίωςτα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα πουεμφανίζονται αλλά δεν μπορούν να λυθούναποτελεσματικά αποδοτικά και άμεσα από τιςπαραδοσιακές δομές του κράτους ή τηςιδιωτικής οικονομίας Η ανάγκη λοιπόν πουκαλύπτει ο τρίτος τομέας είναι εξόχωςσημαντική Από τη μία καλύπτει τη ζήτηση γιαυπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας στήριξης καιαλληλεγγύης και συνοχής Από την άλλη καιαυτό είναι εξίσου σημαντικό δίνει διέξοδοεπαγγελματικό- και ίσως και ψυχολογικό- σεκάποιους εκ των εργαζομένων που δεν θέλουνούτε να κυβερνούν ούτε να κυβερνώνται laquoΠουχρειάζονται ελεύθερο χώρο για ναπραγματωθούν όπως εκείνοι θέλουνraquo (απόσυνέντευξη του Γάλλου συνθέτη Ρενέ Ομπρίστην Καθημερινή13-1-2008)

tradeUgraveOcirc AcircOacutepermilEgraveiquestIgraveAcircUcircOcirc IcircAcircOacutefi

ΔOcirc˘ intÔacuteUcircUgravemiddotOacuteUgraversaquoOacuteOcirc˘ infinAacuteAacuteAcircIumlfiOcirc˘IumlOcirc˘

Ο κ Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος είναι μηχανολόγος μηχα-νικός ΑΠΘ και MSc in Operat ional Research LSE(wwwcostas2006blogspotcom)

80

prod laquopartmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo intmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml infinpartraquo (partintinfinpart) EgravepermilUacuteDaggerıEumlIcircAcirc IgraveAcircUgraveOcirc iexcl29562001 UcircUgraveOcirc IumlmiddotrsaquoUcircEgraveOcirc UgraveEuml˜ middotOacutemiddotpermilEgraveOcircUacuteAacuteiquestOacuteÛcircEuml˜UgraveOcirc˘ radicUacuteAacutemiddotOacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger infinmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml˜ partUacuteAacutemiddotUgraveEgraveIcircOcircDagger cent˘OacutemiddotIgraveEgrave-

IcircOcircDagger (radicinfinpartcent) sectAcircEgraveUgraveOcircDaggerUacuteAacuteEumlUcircAcirc ˆ˜ ı˘AacutemiddotUgraveUacuteEgraveIcirclsaquo AcircUgravemiddotEgraveUacuteAcircrsaquomiddot UgraveOcirc˘radicinfinpartcent currenˆ˜ UgraveOcircOacute πOcircDaggerIumlEgraveOcirc UgraveOcirc˘ 2007 OcircfiUgraveAcirc IcircmiddotEgrave ˘iquestmacrıEumlIcircAcirc IgraveAcirc UgraveOcirciexcl35862007 UcircUgraveOcirc ˘Ocirc˘UacuteAacuteAcircrsaquoOcirc infinmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml˜ IcircmiddotEgrave intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜paraUacuteOcircUcircUgravemiddotUcircrsaquomiddot˜

infinfi UgraveEumlOacute currenOacutemiddotUacuteIacuteEuml UgraveEuml˜ IumlAcircEgraveUgraveOcirc˘UacuteAacutersaquomiddot˜ UgraveEuml˜ middotOcircUgraveAcircIumlAcircrsaquo currenOacutemiddotOacute middotfi UgraveOcirc˘˜Icirc˘UacuteEgravefiUgraveAcircUacuteOcirc˘˜ EcircOcircUacuteAcircrsaquo˜ Ocirc˘ middotUacutecurrenmacrOcirc˘Oacute UacuteOcircAacuteUacuteiquestIgraveIgravemiddotUgravemiddot AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgrave-Icirclsaquo˜ IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ permilEumlIgravefiUcircEgraveOcirc˘ Ucirc˘IgraveEcirccurrenUacuteOcircOacuteUgraveOcirc˜ UcircUgraveEumlOacute partIumlIumliquestpermilmiddot μiquestUcircAcircEgraveUgraveOcirc˘ EgravepermilUacute˘UgraveEgraveIcircOcircDagger OacutefiIgraveOcirc˘ UgraveEuml˜ AcircUgravemiddotEgraveUacuteAcircrsaquomiddot˜ UcircIcircOcircfi˜ UgraveEuml˜ AcircrsaquoOacutemiddotEgrave Euml AcircEcircmiddotUacuteIgraveOcirc-Aacutelsaquo UgraveEuml˜ AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo˜ IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ UgraveEuml˜ Ucirc˘OacuteAcircmacrEgrave˙fiIgraveAcircOacuteEuml˜ IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgrave-UcircEuml˜ IcircmiddotEgrave UgraveEuml˜ permilEgravemiddot sbquorsaquoOcirc˘ IgraveiquestıEumlUcircEuml˜ AacuteEgravemiddot UgraveEuml permilEumlIgraveEgraveOcirc˘UacuteAacutersaquomiddot EgraveIcircmiddotOacuteOcircDagger IcircmiddotEgrave middot-OacuteUgravemiddotAacuteÔacuteEgraveUcircUgraveEgraveIcircOcircDagger middotOacuteıUacuteOgraveEgraveOacuteOcirc˘ permil˘OacutemiddotIgraveEgraveIcircOcircDagger UgraveOcirc OcircOcircrsaquoOcirc Oacutemiddot middotOacuteUgravemiddotOcircIcircUacutersaquo-OacuteAcircUgravemiddotEgrave UcircUgraveOcirc permilEgravemiddotUacuteIcircOgrave˜ AcircIacuteAcircIumlEgraveUcircUcircfiIgraveAcircOacuteOcirc AcircUacuteEgravesbquoiquestIumlIumlOcircOacute AcircUacuteAacutemiddotUcircrsaquomiddot˜ degEgravemiddot UgraveEumlOacute˘IumlOcircOcircrsaquoEumlUcircEuml UgraveOcirc˘ UcircIcircOcircOcircDagger middot˘UgraveOcircDagger Euml AcircUgravemiddotEgraveUacuteAcircrsaquomiddot permilEgravemiddotıcurrenUgraveAcircEgrave currenOacutemiddot Acirc˘UacuteDagger middot-OacuteAcircIumlIumlmiddotpermilEgraveIcircfi permilrsaquoIcircUgrave˘Ocirc πOacuteUcircUgraveEgraveUgraveOcircDaggerUgraveÔacute partmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo˜ intmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜(πpartint) IcircmiddotEgrave intcurrenOacuteUgraveUacuteÔacute partmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo˜ intmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ (intpartint) paramiddotUacuteiquestIuml-IumlEumlIumlmiddot IumlAcircEgraveUgraveOcirc˘UacuteAacuteAcircrsaquo UcircUgraveEumlOacute infinılsaquoOacutemiddot trademacrOcircIumllsaquo partmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo˜ intmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgrave-UcircEuml˜ infinUgravefiIgraveÔacute IgraveAcirc infinOacutemiddotEumlUacutersaquoAcirc˜ Ucirc˘IgravesbquoiquestIumlIumlOcircOacuteUgravemiddot˜ IgraveAcirc middot˘Ugravefi UgraveOcircOacute UgraveUacutefiOcircUcircUgraveEumlOacute UacuteOcircOgraveıEumlUcircEuml UgraveEuml˜ AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo˜ IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ IcircmiddotEgrave currenOacuteUgravemiddot-IacuteEuml˜ middotUgravefiIgraveÔacute IgraveAcirc EgravepermilEgravemiddotrsaquoUgraveAcircUacuteAcirc˜ IgravemiddotıEumlUcircEgravemiddotIcirccurren˜ IcircmiddotEgrave AcircUacuteAacutemiddotUcircEgravemiddotIcirccurren˜ middotOacuteiquestAacuteIcircAcirc˜

infinfi UgraveEgrave˜ UcircEumlIgravemiddotOacuteUgraveEgraveIcircfiUgraveAcircUacuteAcirc˜ middotUacuteAcircIgravesbquoiquestUcircAcircEgrave˜ AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo˜ Icircmiddot-UgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ Ocirc˘ UacutemiddotAacuteIgravemiddotUgraveOcircOcircEgraveAcircrsaquo Euml AcircUgravemiddotEgraveUacuteAcircrsaquomiddot IcircmiddotUgraveiquest UgraveEumlOacute AcircUacutersaquoOcircpermilOcirc 2007-2008 AcircrsaquoOacutemiddotEgrave middot˘Ugravecurren˜ Ocirc˘ middotEcircOcircUacuteOcircDaggerOacute UcircUgraveEumlOacute paraAcircUacuteEgraveEcirccurrenUacuteAcircEgravemiddot infinUgraveUgraveEgraveIcirclsaquo˜ paraUacutefi-IcircAcircEgraveUgravemiddotEgrave Icirc˘Uacutersaquoˆ˜ AacuteEgravemiddot permilUacuteiquestUcircAcircEgrave˜ middot)IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ middotOacutecurrenUacuteAacuteÔacute IcircmiddotEgrave sbquo)IcircmiddotUgraveiquestUacute-UgraveEgraveUcircEuml˜ middotUgravefiIgraveÔacute IgraveAcirc UacuteOcircsbquoIumllsaquoIgravemiddotUgravemiddot fiUacutemiddotUcircEuml˜ UcircAcirc sbquomiddotUcircEgraveIcirccurren˜ permilAcircIacuteEgravefiUgraveEumlUgraveAcirc˜ ΔAcirc-macrOacuteOcircIumlOcircAacuteEgraveOgraveOacute paraIumlEumlUacuteOcircEcircOcircUacuteEgraveOgraveOacute IcircmiddotEgrave partEgraveIcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveOgraveOacute (Δparapart)

middot) tradeUgraveOcirc IumlmiddotrsaquoUcircEgraveOcirc UgraveOcirc˘ partpara laquoinfinmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml IcircmiddotEgrave partmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquointmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEumlraquo Euml AcircUgravemiddotEgraveUacuteAcircrsaquomiddot ˆ˜ UgraveAcircIumlEgraveIcircfi˜ permilEgraveIcircmiddotEgraveOcircDaggermacrOcirc˜ ˘IumlOcircOcircEgraveAcircrsaquo UcircUgraveEumlOacute

AcircUacuteEgraveEcirccurrenUacuteAcircEgravemiddot infinUgraveUgraveEgraveIcirclsaquo˜ UacuteOcircAacuteUacuteiquestIgraveIgravemiddotUgravemiddot UcircUgravemiddot OcircOcircrsaquomiddot UacuteOcircsbquoIumlcurrenAcircUgravemiddotEgrave OacutemiddotIcircmiddotUgravemiddotUacuteUgraveEgraveUcircUgraveOcircDaggerOacute 1000 Ucirc˘OacuteOcircIumlEgraveIcirciquest iquestUgraveOcircIgravemiddot prod AcircEgravepermilOcircUgraveOcircDaggerIgraveAcircOacuteEuml IcircmiddotUgraveiquestUacute-UgraveEgraveUcircEuml UacutemiddotAacuteIgravemiddotUgraveOcircOcircEgraveAcircrsaquoUgravemiddotEgrave IgraveAcirc UgraveEuml Ucirc˘AacutemacrUacuteEumlIgravemiddotUgraveOcircpermilfiUgraveEumlUcircEuml IcircmiddotUgraveiquest 80UgraveOcirc˘ part˘Uacuteˆmiddot˚IcircOcircDagger intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircOcircDagger ΔmiddotIgraveAcircrsaquoOcirc˘ (partintΔ)IcircmiddotEgrave 20 middotfiUgraveOcirc ˘Ocirc˘UacuteAacuteAcircrsaquoOcirc infinmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml˜ amp intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ paraUacuteOcircUcircUgravemiddotUcircrsaquomiddot˜radic UcircmacrAcircpermilEgravemiddotUcircIgravefi˜ UgraveÔacute UacuteOcircAacuteUacutemiddotIgraveIgraveiquestUgraveÔacute sbquomiddotUcircrsaquoUcircıEumlIcircAcirc UcircUgravemiddot UcircUgraveOcircEgravemacrAcircrsaquomiddot middot-middotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml˜ IcircmiddotEgrave OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraveEgraveIcirclsaquo˜IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ permilEgraveiquestUacuteıUacuteÛcircEuml˜ UgraveEuml˜ Acirc-UacuteEgraveEcirccurrenUacuteAcircEgravemiddot˜ infinUgraveUgraveEgraveIcirclsaquo˜ Ugravemiddot middotOcircUgraveAcircIumlcurrenUcircIgravemiddotUgravemiddot UgraveEuml˜ currenUacuteAcirc˘Oacutemiddot˜ AcircpermilrsaquoOcirc˘ fiUcircOcircOacutemiddotEcircOcircUacuteiquest UcircUgraveEuml ˙lsaquoUgraveEumlUcircEuml AcircEgravepermilEgraveIcircOcircUgravelsaquoUgraveÔacute IcircmiddotEgrave permilAcircIacuteEgraveOcircUgravelsaquoUgraveÔacute permilAcircrsaquoAacuteIgravemiddotUgraveOcirc˜ UgraveÔacuteEgravepermilEgraveÛgraveEgraveIcircOgraveOacute AcircEgravemacrAcircEgraveUacutelsaquoUcircAcircÔacute UcircUgraveEumlOacute infinUgraveUgraveEgraveIcirclsaquo (laquosumlsaquoUgraveEumlUcircEuml partEgravepermilEgraveIcircOcircUgravelsaquoUgraveÔacuteIcircmiddotEgrave centAcircIacuteEgraveOcircUgravelsaquoUgraveÔacute infinOcircUgraveAcircIumlcurrenUcircIgravemiddotUgravemiddot partUacuteAcirc˘Oacutemiddot˜ UcircUgraveEgrave˜ πpermilEgraveÛgraveEgraveIcirccurren˜ partEgravemacrAcircEgrave-UacutelsaquoUcircAcircEgrave˜raquo parainfinpartpara 2004) Ugravemiddot middotEgraveUgravelsaquoIgravemiddotUgravemiddot UgraveOcircEgraveIcircOgraveOacute IcircmiddotEgrave AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgrave-IcircOgraveOacute EcircOcircUacutecurrenÔacute UgraveEuml˜ AcircUacuteEgraveEcirccurrenUacuteAcircEgravemiddot˜ infinUgraveUgraveEgraveIcirclsaquo˜ Ocirc˘ ˘OcircsbquoIumllsaquoıEumlIcircmiddotOacute UcircUgraveEumlOacuteAcircUgravemiddotEgraveUacuteAcircrsaquomiddot IcircmiddotıOgrave˜ IcircmiddotEgrave UgraveEgrave˜ UacuteOcircUgraveiquestUcircAcircEgrave˜ UgraveÔacute intcurrenOacuteUgraveUacuteÔacute paraUacuteOcircOgraveıEumlUcircEuml˜UcircUgraveEumlOacute infinmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml (intparainfin) partrsaquoUcircEuml˜ IumllsaquoEcircıEumlIcircmiddotOacute ˘fibdquoEuml OcircEgrave AcircIcircUgraveEgrave-IgravelsaquoUcircAcircEgrave˜ ˘Acirc˘ıDaggerOacuteÔacute UgraveÔacute AcircEgravemacrAcircEgraveUacutelsaquoUcircAcircÔacute UgraveEuml˜ currenUacuteAcirc˘Oacutemiddot˜ UgraveEuml˜ laquoparamiddotUacutemiddot-UgraveEumlUacuteEumlUgravelsaquoUacuteEgraveOcirc infinmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml˜-partUacuteAcirc˘OacuteEumlUgraveEgraveIcirclsaquo paraIumlEumlUacuteOcircEcircOcircUacuteEgraveIcirclsaquo infinpartraquo(parainfinpartpara) IcircmiddotUgraveiquest UgraveEgrave˜ OcircOcircrsaquoAcirc˜ UacuteOcircsbquoIumlcurrenAcircUgravemiddotEgrave Oacutemiddot AcircrsaquoOacutemiddotEgrave ıAcircUgraveEgraveIcirclsaquo Euml permilEgraveiquestUacute-ıUacuteÛcircEuml UgraveEuml˜ middotmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml˜ AacuteEgravemiddot Ugravemiddot AcircmiddotAacuteAacutecurrenIumlIgravemiddotUgravemiddot UgraveÔacute IgraveEumlmacrmiddotOacuteEgraveIcircOgraveOacuteUgraveÔacute IumlOcircAacuteEgraveUcircUgraveOgraveOacute (middotfiEcircOcircEgraveUgraveOcircEgrave infinpartπ) UgraveÔacute AcircIacuteAcircEgravepermilEgraveIcircAcirc˘IgravecurrenOacuteÔacute ÎumlEumlUgraveOgraveOacuteUgraveÔacute ˘middotIumlIumllsaquoIumlÔacute AacuteUacutemiddotEcircAcircrsaquoOcirc˘ IcircmiddotEgrave UcircAcirc IgraveEgraveIcircUacutefiUgraveAcircUacuteOcirc sbquomiddotıIgravefi UgraveÔacute UgraveAcircmacrOacuteOcirc-IumlfiAacuteÔacute UgraveÔacute AcircEgraveUcircUgraveEumlIgraveOgraveOacute UgraveEuml˜ sbquoEgraveOcircIumlOcircAacutersaquomiddot˜ (middotfiEcircOcircEgraveUgraveOcircEgrave Δpartπ) paraUacuteOcirc-sbquoIumlcurrenAcircUgravemiddotEgrave AcircrsaquoUcircEuml˜ Euml permilEumlIgraveEgraveOcirc˘UacuteAacutersaquomiddot ıcurrenUcircAcircÔacute middotmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml˜ AacuteEgravemiddot UgraveOcirc˘˜middotmiddotUcircmacrOcircIumlOcircDaggerIgraveAcircOacuteOcirc˘˜ UcircUgraveEumlOacute middotUacuteOcircmacrlsaquo UacuteOcircUcircÊgraveIcircOgraveOacute ˘EumlUacuteAcircUcircEgraveOgraveOacute IcircmiddotEgraveUgraveÔacute ˘middotIumlIumllsaquoIumlÔacute AcircIacute˘EumlUacutecurrenUgraveEumlUcircEuml˜ AcircIumlmiddotUgraveOgraveOacute tradeEumlIgraveAcircEgraveOgraveOacuteAcircUgravemiddotEgrave fiUgraveEgrave UcircDaggerIgrave-EcircÔacutemiddot IgraveAcirc Ugravemiddot permilEgravemiddotıcurrenUcircEgraveIgravemiddot UcircUgraveOcircEgravemacrAcircrsaquomiddot middotOacuteAcircUacuteAacutersaquomiddot˜ UgraveEuml˜ parainfinpartpara (42006)Ocirc middotUacuteEgraveıIgravefi˜ UgraveÔacute IcircmiddotUgravemiddotAacuteAcircAacuteUacutemiddotIgraveIgravecurrenOacuteÔacute middotOacutecurrenUacuteAacuteÔacute UcircUgraveEumlOacute infinUgraveUgraveEgraveIcirclsaquo middotOacutecurrenUacute-macrAcircUgravemiddotEgrave UcircAcirc 148721 iquestUgraveOcircIgravemiddot Icirc˘Uacutersaquoˆ˜ OacutecurrenOcircEgrave IcircmiddotEgrave OacutecurrenAcirc˜ IgraveAcircUgravemiddotIacuteDagger 25-45 Acirc-UgraveOgraveOacute IcircmiddotEgrave Aacute˘OacutemiddotrsaquoIcircAcirc˜ (616)

centEgravemiddot sbquorsaquoOcirc˘ permilDaggerOacutemiddotIgraveEumlparaUacuteOcircAacuteUacuteiquestIgraveIgravemiddotUgravemiddot intmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ partintinfinpart - paraAcircUacuteEgraveEcirccurrenUacuteAcircEgravemiddot infinUgraveUgraveEgraveIcirclsaquo˜

1 degEgravemiddot AcircUacuteEgraveUcircUcircfiUgraveAcircUacuteAcirc˜ IumlEumlUacuteOcircEcircOcircUacutersaquoAcirc˜ sbquoIumlcurrenAcirc wwwep-katartisigr

81

partparainfindegdegpartsectordfinfinΔπintprod intinfinΔinfinƒΔπtradeprod infinpart degsectAgraveƒinfin 140 amp ΔinfinΔradicacuteradicAgrave 125 145 64 iexcl intprodordmπtradeπinfin UgraveEumlIuml 210 6245300 wwwep-katartisigr

sectmiddotIgravesbquoiquestOacuteOcircOacuteUgravemiddot˜ ˘fibdquoEuml Ugravemiddot middotUacutemiddotiquestOacuteˆ UgraveOcirc ˘IumlOcircOcircEgraveOcircDaggerIgraveAcircOacuteOcirc currenUacute-AacuteOcirc currenmacrAcircEgrave ˆ˜ IcircDaggerUacuteEgraveOcirc UcircUgravefimacrOcirc UgraveEumlOacute AcircOacutersaquoUcircmacr˘UcircEuml UgraveEuml˜ middotmiddotUcircmacrOcircIumlEumlUcircEgraveIgravefi-UgraveEumlUgravemiddot˜ UgraveOcirc˘ IumlEumlı˘UcircIgraveOcircDagger IgravecurrenUcircˆ UgraveEuml˜ middotfiIcircUgraveEumlUcircEuml˜ AcircIacuteAcircEgravepermilEgraveIcircAcirc˘IgravecurrenOacuteÔacuteAcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircOgraveOacute AacuteOacuteOgraveUcircAcircÔacute IcircmiddotEgrave permilAcircIacuteEgraveOcircUgravelsaquoUgraveÔacute prod UacutefiIumlEumlbdquoEuml UgraveEuml˜IgravemiddotIcircUacuteOcircmacrUacutefiOacuteEgravemiddot˜ middotOacuteAcircUacuteAacutersaquomiddot˜ Euml UacuteOcircOgraveıEumlUcircEuml UgraveEuml˜ Ucirc˘IgraveIgraveAcircUgraveOcircmacrlsaquo˜ UgraveÔacuteAacute˘OacutemiddotEgraveIcircOgraveOacute UcircUgraveEumlOacute middotAacuteOcircUacuteiquest AcircUacuteAacutemiddotUcircrsaquomiddot˜ Euml currenOacuteUgravemiddotIacuteEuml middotUgravefiIgraveÔacute middotfi IumlEuml-ı˘UcircIgraveEgravemiddotIcirccurren˜ OcircIgraveiquestpermilAcirc˜ Ocirc˘ middotOcircIcircIumlAcircrsaquoOcircOacuteUgravemiddotEgrave lsaquo middotAcircEgraveIumlOcircDaggerOacuteUgravemiddotEgrave middotfi middotOcirc-IcircIumlAcircEgraveUcircIgravefi middotfi UgraveEumlOacute middotAacuteOcircUacuteiquest AcircUacuteAacutemiddotUcircrsaquomiddot˜ -Icirc˘Uacutersaquoˆ˜ UgraveÔacute OacutecurrenÔacute- middotOcircUgraveAcirc-IumlOcircDaggerOacute sbquomiddotUcircEgraveIcircOcircDagger˜ iquestIacuteOcircOacuteAcirc˜ AcircEcircmiddotUacuteIgraveOcircAacutelsaquo˜ UgraveOcirc˘ currenUacuteAacuteOcirc˘ paraUacuteOcirc˜ UgraveOcircDaggerUgraveOcirc Eumlpartintinfinpart UcircmacrAcircpermilEgraveiquest˙AcircEgrave OcircUacuteAacutemiddotOacuteOgraveOacuteAcircEgrave IcircmiddotEgrave UacutemiddotAacuteIgravemiddotUgraveOcircOcircEgraveAcircrsaquo UcircmiddotUacuteiquestOacuteUgravemiddot UacuteOcirc-AacuteUacuteiquestIgraveIgravemiddotUgravemiddot AcircOacutemiddotIumlIumlmiddotUcircUcircfiIgraveAcircOacuteEuml˜ IcircmiddotEgrave Ucirc˘OacuteAcircmacrEgrave˙fiIgraveAcircOacuteEuml˜ AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgrave-Icirclsaquo˜ IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ tradeEumlIgraveAcircEgraveOgraveOacuteAcircUgravemiddotEgrave fiUgraveEgrave Euml Ucirc˘OacuteAcircmacrEgrave˙fiIgraveAcircOacuteEuml IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgrave-UcircEuml permilrsaquoOacuteAcircEgrave UgraveEuml permil˘OacutemiddotUgravefiUgraveEumlUgravemiddot UcircAcirc iquestOacuteAcircUacuteAacuteOcirc˘Ãcirc˜ currenˆ˜ IcircmiddotEgrave AcircIacutelsaquoOacuteUgravemiddot curren-OacuteUgraveAcirc AcircUgraveOgraveOacute Oacutemiddot middotOcircIcircUgravelsaquoUcircOcirc˘Oacute UcircAcirc UcircDaggerOacuteUgraveOcircIgraveOcirc UcircmacrAcircUgraveEgraveIcirciquest macrUacuteOcircOacuteEgraveIcircfi permilEgraveiquestUcircUgraveEuml-Igravemiddot laquoUcircDaggerAacutemacrUacuteOcircOacuteAcirc˜raquo ıAcircÛacuteEumlUgraveEgraveIcirccurren˜ IcircmiddotEgrave UacutemiddotIcircUgraveEgraveIcirccurren˜ AacuteOacuteOgraveUcircAcircEgrave˜ AacuteEgravemiddot UgraveEgrave˜ Acirc-middotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirccurren˜ AcircIacuteAcircEgravepermilEgraveIcircAcircDaggerUcircAcircEgrave˜ Ocirc˘ UgraveOcirc˘˜ AcircOacutepermilEgravemiddotEcirccurrenUacuteOcirc˘Oacute infinfi UgraveEumlOacuteiquestIumlIumlEuml IcircmiddotUgraveiquest UgraveEumlOacute AcircOacutemiddotIumlIumlmiddotUcircUcircfiIgraveAcircOacuteEuml IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml IgraveEgravemiddot EgravepermilEgravemiddotrsaquoUgraveAcircUacutemiddotAcircEgraveUgrave˘macrEumlIgravecurrenOacuteEuml IgraveOcircUacuteEcirclsaquo AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo˜ IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ UcircUgraveEumlOacute partIumlIumliquest-permilmiddot OcircEgrave IcircmiddotUgravemiddotUacuteUgraveEgrave˙fiIgraveAcircOacuteOcircEgraveOacuteAcirc˜ permilOcircIcircEgraveIgraveiquest˙OcircOacuteUgravemiddotEgrave UcircAcirc UacutemiddotAacuteIgravemiddotUgraveEgraveIcirccurren˜ AcircUacuteAacutemiddot-UcircEgravemiddotIcirccurren˜ Ucirc˘OacuteılsaquoIcircAcirc˜ IcircmiddotEgrave middotOcircIcircUgraveOcircDaggerOacute AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo AcircIgraveAcircEgraveUacutersaquomiddot UcircUgraveOcircOacuteUgraveOcircIgravecurrenmiddot UgraveEuml˜ AcircEgraveIgravefiUacuteEcircÛcirclsaquo˜ UgraveOcirc˘˜partEgraveIumlcurrenOcircOacute permilrsaquoOacuteAcircUgravemiddotEgrave Euml Acirc˘IcircmiddotEgraveUacutersaquomiddotUgravefiUcircOcirc UcircUgraveOcircOacute AcircUacuteAacuteOcircpermilfiUgraveEuml fiUcircOcirc IcircmiddotEgraveUcircUgraveOcircOacuteUcircUgraveEumlOacute IcircmiddotUgravemiddotUacuteUgraveEgrave˙fiIgraveAcircOacuteOcircEuml OacutemiddotpermilEgraveAcircUacuteAcirc˘OacutelsaquoUcircOcirc˘Oacute UgraveEgrave˜ permil˘OacutemiddotUgravefiUgraveEumlUgraveAcirc˜IgraveAcircIumlIumlOcircOacuteUgraveEgraveIcirclsaquo˜ AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo˜Ucirc˘OacuteAcircUacuteAacutemiddotUcircrsaquomiddot˜ UgraveOcirc˘˜ infin˘Ugravefi AacutersaquoOacuteAcircUgravemiddotEgraveIgraveAcirc UgraveOcirc currenUacutemiddot˜ UgraveEuml˜ ıAcircÛacuteEumlUgraveEgraveIcirclsaquo˜IcircmiddotEgrave UacutemiddotIcircUgraveEgraveIcirclsaquo˜ middotUacutemiddotIcircOcircIumlOcircDaggerıEuml-UcircEuml˜ UcircUgraveOcirc intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc partmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgrave-Icirclsaquo˜ intmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ (intpartint) prod AcircUgravemiddotEgrave-UacuteAcircrsaquomiddot middotIacuteEgraveOcircIumlOcircAacuteOgraveOacuteUgravemiddot˜ UgraveEumlOacute AcircEgraveUgrave˘-macrrsaquomiddot UgraveEuml˜ IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ middot˘UgraveOcircDagger UgraveOcirc˘UgraveDaggerOcirc˘ UcircmacrAcircpermilrsaquomiddotUcircAcirc UgraveOcirc 78 UgraveÔacuteUgraveUacuteAcircmacrfiOacuteUgraveÔacute UacuteOcircAacuteUacutemiddotIgraveIgraveiquestUgraveÔacute IgraveAcircUgraveOcirc UcircDaggerUcircUgraveEumlIgravemiddot UgraveEuml˜ AcircOacutemiddotIumlIumlmiddotUcircUcircfiIgraveAcirc-OacuteEuml˜ IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜

Δmiddot middotOacuteUgraveEgraveIcircAcircrsaquoIgraveAcircOacutemiddot IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜IcircmiddotIumlDaggerUgraveOcirc˘Oacute IgraveEgravemiddot OcircEgraveIcircEgraveIumlrsaquomiddot AcircmiddotAacute-AacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircOgraveOacute AcircEgravepermilEgraveIcircOcircUgravelsaquoUgraveÔacute IgraveAcircUcircUgravefimacrOcirc Oacutemiddot middotAacuteAacutersaquoIacuteOcirc˘Oacute currenOacutemiddot UcircEumlIgravemiddotOacuteUgraveEgraveIcircfi AcircDaggerUacuteOcirc˜ AcircOacutepermilEgravemiddotEcircAcircUacutefiOacuteUgraveÔacute middotIumlIumliquestIcircmiddotEgrave AcircEgravecurrenpermilOcirc˘ AcircIcircmiddotrsaquopermilAcirc˘UcircEuml˜

infinfi UgraveEgrave˜ UacuteOcircUcircEcircAcircUacutefiIgraveAcircOacuteAcirc˜ AcircEgravepermilEgraveIcircfiUgraveEumlUgraveAcirc˜ middotOacutemiddotEcirccurrenUacuteOcirc˘IgraveAcirc middot˘UgravecurrenÕcirc˘ middotEcircOcircUacuteOcircDaggerOacute AcircmiddotAacuteAacutecurrenIumlIgravemiddotUgravemiddot OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot˜-permilEgraveOcircrsaquoIcircEumlUcircEuml˜ (trade˘UcircUgravelsaquoIgravemiddot-Ugravemiddot centEgravemiddotmacrAcircrsaquoUacuteEgraveUcircEuml˜ paraOcircEgravefiUgraveEumlUgravemiddot˜ ISO 9001 2000 partIumlAcircAacutemacrOcirc˜ paraOcircEgravefiUgraveEuml-Ugravemiddot˜ ΔUacuteOcircEcircrsaquoIgraveÔacute HACCP centEgraveOcircEgraveIcircEumlUgraveEgraveIcircfi tradeUgravecurrenIumlAcircmacrOcirc˜ partEgravemacrAcircEgraveUacutelsaquoUcircAcircÔacuteIgraveAcirc macrUacutelsaquoUcircEuml iexclcurrenÔacute ΔAcircmacrOacuteOcircIumlOcircAacuteEgraveOgraveOacute AgraveiquestIumlIumlEumlIumlOcircEgrave ordfEumlmacrmiddotOacuteOcircAacuteUacutemiddotEcircEumlIgravecurren-OacuteOcirc˘ sectOcircAacuteEgraveUcircUgraveEumlUacutersaquoOcirc˘ ΔAcircmacrOacuteEgraveIcirccurren˜ paraÎumllsaquoUcircAcircÔacute ordfEumlmacrmiddotOacuteOcircAacuteUacutemiddotEcircEumlIgravecurrenOacuteEumlsectOcircAacuteEgraveUcircUgraveEgraveIcirclsaquo centEgraveAcircıOacutelsaquo sectOcircAacuteEgraveUcircUgraveEgraveIcirciquest paraUacutefiUgrave˘middot ΔAcircmacrOacuteEgraveIcirccurren˜ paraÎumllsaquoUcircAcircÔacuteparaUacuteOcirc˚fiOacuteUgraveÔacute ΔAcircmacrOacuteOcircIumlOcircAacuteEgraveIcirclsaquo˜ infinEgravemacrIgravelsaquo˜ tradeUgravecurrenIumlAcircmacrOcirc˜ degUacutemiddotIgraveIgravemiddotUgraveAcircEgravemiddotIcirclsaquoÃgraveOcircUcircUgravelsaquoUacuteEgraveIacuteEuml˜ amp centEumlIgravefiUcircEgraveÔacute trademacrcurrenUcircAcircÔacute tradeDaggerAacutemacrUacuteOcircOacuteAcirc˜ paraÎumllsaquoUcircAcircEgrave˜ IgraveAcircAtildeUacutelsaquoUcircEuml prodAgrave) UgraveOcirc˘UacuteEgraveUcircUgraveEgraveIcirciquest IcircmiddotEgrave middotUacuteOcircmacrlsaquo˜ ˘EumlUacuteAcircUcircEgraveOgraveOacute (AgraveiquestIumlIumlEuml-IumlOcircEgrave ΔOcirc˘UacuteEgraveUcircUgraveEgraveIcircOgraveOacute degUacutemiddotEcircAcircrsaquoÔacute partUcircUgraveEgravemiddotUgraveOcircUacuteEgraveIcirclsaquo ΔcurrenmacrOacuteEuml paramiddotUacutemiddotpermilOcircUcircEgravemiddot-IcircOgraveOacute degAcircDaggerUcircAcircÔacute) UgraveAcircmacrOacuteEgraveIcirciquest (centEgravemiddotIgravefiUacuteEcircÛcircEuml AtildeOgraveUacuteÔacute infinUcircUgraveEgraveIcircOcircDagger paraUacutemiddot-UcircrsaquoOacuteOcirc˘ ΔAcircmacrOacutersaquoUgraveAcirc˜ infinOacutemiddotUcircIcircmiddotEcircOgraveOacute tradeDaggerAacutemacrUacuteOcircOacuteAcirc˜ partEcircmiddotUacuteIgraveOcircAacutecurren˜ bullDaggerIumlOcirc˘ndashiexclcurrenmiddot AgraveIumlEgraveIcirciquest IcircmiddotEgrave ordfcurrenıOcircpermilOcircEgrave trademacrAcircpermilEgravemiddotUcircUgravelsaquo˜ ordffipermilmiddot˜ centAcircUacuteIgraveiquestUgraveEgraveOacuteEuml˜partOacutepermil˘UcircEuml˜ AgravefipermilEumlUcircEuml˜ IcircmiddotEgrave infinIacuteAcircUcircOcirc˘iquestUacute)middotAacuteUacuteOcircUgraveEgraveIcirciquest (ΔAcircmacrOacutersaquoUgraveAcirc˜ μEgraveOcirc-IumlOcircAacuteEgraveIcircOgraveOacute intmiddotIumlIumlEgraveAcircUacuteAacuteAcircEgraveOgraveOacute)IumlEumlUacuteOcircEcircOcircUacuteEgraveIcirclsaquo˜-UgraveEumlIumlAcircEgraveIcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveOgraveOacute(trademacrAcircpermilEgravemiddotUcircUgraveEgraveIcircfi UacutefiAacuteUacutemiddotIgraveIgravemiddot infinUacutemacrEgraveUgraveAcircIcircUgraveOcircOacuteEgraveIcirclsaquo˜ ordfAcircIumlcurrenUgraveEuml˜ currenUacuteAacuteÔacute

Architectural 2007 ΔAcircmacrOacuteEgraveIcircOcircrsaquo ΔEumlIumlAcircEgraveIcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgravemiddotIcircOgraveOacute partAacuteIcircmiddotUgravemiddot-UcircUgraveiquestUcircAcircÔacute ΔAcircUacuteIgravemiddotUgraveEgraveIcircOgraveOacute trade˘UcircIcircAcirc˘OgraveOacute IcircmiddotEgrave centEgraveIcircUgraveDaggerÔacute WEBDesigner) OcircIumlEgraveUgraveEgraveUcircIgraveOcircDagger- ordfordfpart (ΔAcircmacrOacuteEgraveIcircOcircrsaquo tradeUgraveOcircDaggerOacuteUgraveEgraveOcirc partEgraveIcircfiOacutemiddot˜-prodmacrOcirc˘)

Δmiddot middotUacutemiddotiquestOacuteˆ UacuteOcircAacuteUacuteiquestIgraveIgravemiddotUgravemiddot currenmacrOcirc˘Oacute permilEgraveiquestUacuteIcircAcircEgravemiddot middotfi 300 curren-ˆ˜ 900 OgraveUacuteAcirc˜ middotOacuteiquestIumlOcircAacutemiddot IgraveAcirc UgraveEumlOacute AcircEgravepermilEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot IcircmiddotEgrave UgraveOcirc UcircDaggerUcircUgraveEumlIgravemiddotIcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ (Ucirc˘OacuteAcircmacrEgrave˙fiIgraveAcircOacuteEuml lsaquo AcircOacutemiddotIumlIumlmiddotUcircUcircfiIgraveAcircOacuteEuml)prod IcircmiddotUgravemiddotAacuteUacutemiddot-Ecirclsaquo IcircmiddotEgrave currenOacuteUgravemiddotIacuteEuml UgraveÔacute ÊcircAcircIumlOcirc˘IgravecurrenOacuteÔacute UcircUgravemiddot UacuteOcircAacuteUacuteiquestIgraveIgravemiddotUgravemiddot AcircrsaquoOacutemiddotEgravemiddotOcircUgravecurrenIumlAcircUcircIgravemiddot UgraveEuml˜ UcircUgraveAcircOacutelsaquo˜ Ucirc˘OacuteAcircUacuteAacutemiddotUcircrsaquomiddot˜ IgraveAcircUgravemiddotIacuteDagger UgraveEuml˜ laquopartmiddotAacuteAacuteAcircIuml-IgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo intmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml infinpartraquo IcircmiddotEgrave UgraveÔacute IcircmiddotUgraveiquest UgravefiOcirc˘˜ intcurrenOacuteUgraveUacuteÔacute paraUacuteOcirc-OgraveıEumlUcircEuml˜ infinmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml˜ (intparainfin) UgraveOcirc˘ radicinfinpartcent partIcircUgraveEgraveIgraveiquestUgravemiddotEgrave permilAcirc fiUgraveEgravemiddotfi UgraveEuml UcircEumlIgravemiddotOacuteUgraveEgraveIcirclsaquo middot˘Ugravelsaquo middotUacutecurrenIgravesbquomiddotUcircEuml middotOacutemiddotIgravecurrenOacuteAcircUgravemiddotEgrave Euml sbquoAcircIumlUgraversaquoÛcircEumlUgraveEuml˜ middotmiddotUcircmacrOcircIumlEumlUcircEgraveIgravefiUgraveEumlUgravemiddot˜ UgraveEuml˜ OcircIgraveiquestpermilmiddot˜ UcircUgravefimacrOcirc˘ Euml AcircOacutersaquoUcircmacr˘UcircEumlUgraveÔacute AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircOgraveOacute permilAcircIacuteEgraveOcircUgravelsaquoUgraveÔacute UgraveEuml˜ IcircmiddotEgrave Icirc˘Uacutersaquoˆ˜ Euml sbquoAcircIuml-UgraversaquoÛcircEuml UgraveÔacute fiUacuteÔacute currenOacuteUgravemiddotIacuteEuml˜ middotOacutecurrenUacuteAacuteÔacute OacutecurrenÔacute IgraveAcirc middotOacuteAcircEgraveUcircUgraveEuml-IgraveEgravemiddotIcirclsaquo AcircIcircmiddotrsaquopermilAcirc˘UcircEuml UcircUgraveEumlOacute middotAacuteOcircUacuteiquest AcircUacuteAacutemiddotUcircrsaquomiddot˜

sbquo) prod IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml middotUgravefiIgraveÔacute IgraveAcirc UacuteOcircsbquoIumllsaquoIgravemiddotUgravemiddot fiUacutemiddotUcircEuml˜ UcircAcirc sbquomiddotUcircEgrave-Icirccurren˜ permilAcircIacuteEgravefiUgraveEumlUgraveAcirc˜ Δparapart middotOcircUgraveAcircIumlAcircrsaquo currenOacutemiddot EgraveIumlOcircUgraveEgraveIcircfi UacutefiAacuteUacutemiddotIgraveIgravemiddot Ocirc˘ ˘-IumlOcircOcircEgraveAcircrsaquo Euml AcircUgravemiddotEgraveUacuteAcircrsaquomiddot UcircUgraveOcirc IumlmiddotrsaquoUcircEgraveOcirc UgraveOcirc˘ partEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlUcircEgravemiddotIcircOcircDagger paraUacuteOcirc-

AacuteUacuteiquestIgraveIgravemiddotUgraveOcirc˜ laquointOcircEgraveOacuteÔacutersaquomiddot UgraveEuml˜paraIumlEumlUacuteOcircEcircOcircUacutersaquomiddot˜raquo prod UacuteiquestIacuteEumlUcirc˘AacutemacrUacuteEumlIgravemiddotUgraveOcircpermilOcircUgraveAcircrsaquoUgravemiddotEgrave middotfiUgraveOcirc part˘Uacuteˆmiddot˚Icircfi intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircfiΔmiddotIgraveAcircrsaquoOcirc (partintΔ) IcircmiddotUgraveiquest 80IcircmiddotEgrave middotfi IcircUacutemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo Ucirc˘IgraveIgraveAcircUgraveOcirc-macrlsaquo 20 prod middotUacutecurrenIgravesbquomiddotUcircEumlIcircUacutersaquoOacuteAcircUgravemiddotEgrave EgravepermilEgravemiddotrsaquoUgraveAcircUacutemiddot middotOacutemiddot-AacuteIcircmiddotrsaquomiddot IcircmiddotEgrave UcircEumlIgravemiddotOacuteUgraveEgraveIcirclsaquo AacuteEgravemiddotUgraveEumlOacute AcircOacutersaquoUcircmacr˘UcircEuml UgraveEuml˜ IcircOcircEgraveOacuteˆ-OacuteEgraveIcirclsaquo˜ IcircmiddotEgrave AcircmiddotAacuteAacuteAcircIumlIgravemiddotUgraveEgraveIcirclsaquo˜currenOacuteUgravemiddotIacuteEuml˜ UgraveÔacute middotUgravefiIgraveÔacute middot˘-UgraveOgraveOacute UcircAcirc IgraveEgravemiddot AcircOcircmacrlsaquo Ocirc˘Icirc˘UacuteEgravemiddotUacutemacrAcircrsaquoUgravemiddotEgrave middotfi UgraveEumlOacute Acirc-IcircUgraveAcircUgravemiddotIgravecurrenOacuteEuml macrUacutelsaquoUcircEuml UgraveÔacute(Δparapart) AtildeUacutelsaquoUcircEuml Ocirc˘ permilEumlIgraveEgrave-Ocirc˘UacuteAacuteAcircrsaquo OcircIumlIumlcurren˜ Acirc˘IcircmiddotEgraveUacutersaquoAcirc˜IcircmiddotEgrave permil˘OacutemiddotUgravefiUgraveEumlUgraveAcirc˜ middotIumlIumliquestUgravemiddot˘UgravefimacrUacuteOcircOacutemiddot IcircmiddotEgrave IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgrave-IcircOcircDagger˜ middotOcircIcircIumlAcircEgraveUcircIgraveOcircDagger˜ partUgraveUcircEgrave

Euml permilEumlIgraveEgraveOcirc˘UacuteAacutersaquomiddot rsaquoUcircÔacute Acirc˘IcircmiddotEgraveUacuteEgraveOgraveOacute UacutefiUcircsbquomiddotUcircEuml˜ UcircUgraveEgrave˜ OacutecurrenAcirc˜ UgraveAcircmacrOacuteOcircIumlOcirc-AacutersaquoAcirc˜ AacuteEgravemiddot AcircEgravepermilEgraveIcirccurren˜ OcircIgraveiquestpermilAcirc˜ IumlEumlı˘UcircIgraveOcircDagger middotOcircUgraveUacutecurrenAcircEgrave EcircmiddotEgraveOacutefiIgraveAcircOacutemiddot IcircOcircEgrave-OacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ IcircmiddotEgrave OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraveEgraveIcirclsaquo˜ middotOcircIgravefiOacuteÛcircEuml˜ prod permilUacuteiquestUcircEuml currenmacrAcircEgrave UacuteOcirc-sbquoIumlAcircEcircıAcircrsaquo Oacutemiddot ˘IumlOcircOcircEgraveEumlıAcircrsaquo UcircAcirc AcircUgraveiquest AcircUacuteEgraveEcirccurrenUacuteAcircEgraveAcirc˜ infinUgraveUgraveEgraveIcirclsaquo cent˘UgraveEgraveIcirclsaquopartIumlIumliquestpermilmiddot prodAcircEgraveUacuteOcirc poundAcircUcircUcircmiddotIumlrsaquomiddot intAcircOacuteUgraveUacuteEgraveIcirclsaquo ordfmiddotIcircAcircpermilOcircOacutersaquomiddot intUacutelsaquoUgraveEuml IcircmiddotEgraveparaAcircIumlOcircfiOacuteOacuteEumlUcircOcirc tradeUgraveEumlOacute infinUgraveUgraveEgraveIcirclsaquo fiOcirc˘ IcircmiddotEgrave Ucirc˘AacuteIcircAcircOacuteUgraveUacuteOgraveOacuteAcircUgravemiddotEgrave Ocirc IgraveAcirc-AacutemiddotIumlDaggerUgraveAcircUacuteOcirc˜ middotUacuteEgraveıIgravefi˜ AcircOacutepermilEgravemiddotEcircAcircUacuteOcircIgravecurrenOacuteÔacute (180 AcircUacutersaquoOcirc˘ iquestUgraveOcircIgravemiddot)Ugravemiddot UacuteOcircAacuteUacuteiquestIgraveIgravemiddotUgravemiddot IcircmiddotUgraveiquestUacuteUgraveEgraveUcircEuml˜ IacuteAcircIcircrsaquoOacuteEumlUcircmiddotOacute UgraveOcirc UacuteOcircEumlAacuteOcircDaggerIgraveAcircOacuteOcirc currenUgraveOcirc˜IgraveAcirc EgravepermilEgravemiddotrsaquoUgraveAcircUacuteEuml AcircEgraveUgrave˘macrrsaquomiddot tradeUgraveOcirc UcircmacrAcircpermilEgravemiddotUcircIgravefi IcircmiddotEgrave UgraveEumlOacute ˘IumlOcircOcircrsaquoEumlUcircEumlUcirc˘IgraveIgraveAcircUgravecurrenmacrOcirc˘Oacute AcircIcircUgravefi˜ middotfi UgraveEumlOacute partintinfinpart Ocirc paramiddotOacuteAcircIumlIumllsaquoOacuteEgraveOcirc˜ tradeDaggerOacutepermilAcircUcircIgravefi˜Δ˘EcircIumlOgraveOacute UgraveOcirc intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc partIcircmiddotrsaquopermilAcirc˘UcircEuml˜ IcircmiddotEgrave infinOcircIcircmiddotUgraveiquestUcircUgravemiddotUcircEuml˜ Δ˘-EcircIumlOgraveOacute (intpartinfinΔ) Ocirc ordmiquestUacuteOcirc˜ Δ˘EcircIumlOgraveOacute UcircUgraveEumlOacute infinılsaquoOacutemiddot IcircmiddotEgrave Euml trademacrOcircIumllsaquo Δ˘-EcircIumlOgraveOacute laquoprodsectπradictraderaquo UcircUgraveEuml poundAcircUcircUcircmiddotIumlOcircOacutersaquoIcircEuml prod UacuteOcircUcircmiddotUacuteIgraveOcircAacutelsaquo AcircIacuteAcircUgravemiddotUcircUgraveEgrave-IcircOgraveOacute Ucirc˘UcircUgraveEumlIgraveiquestUgraveÔacute middotfi UgraveOcirc˘˜ ordmOcircUacuteAcircrsaquo˜ paraEgraveUcircUgraveOcircOcircrsaquoEumlUcircEuml˜ AacuteEgravemiddot UgraveEuml permil˘-OacutemiddotUgravefiUgraveEumlUgravemiddot Ucirc˘IgraveIgraveAcircUgraveOcircmacrlsaquo˜ UgraveÔacute IcircmiddotUgravemiddotUacuteUgraveEgrave˙OcircIgravecurrenOacuteÔacute-Ugrave˘EcircIumlOgraveOacute UcircAcirc AcircIacuteAcircUgraveiquest-UcircAcircEgrave˜ middotfiIcircUgraveEumlUcircEuml˜ EgraveUcircUgraveOcircOcircEgraveEumlUgraveEgraveIcircOgraveOacute macrAcircEgraveUacuteEgraveUcircIgraveOcircDagger prodAgrave Euml EgraveUcircUgraveOcircOcircrsaquo-EumlUcircEuml AcircIacuteAcircUgravemiddotUcircUgraveEgraveIcircOgraveOacute IcirccurrenOacuteUgraveUacuteÔacute AacuteEgravemiddot iquestUgraveOcircIgravemiddot IgraveAcirc UacuteOcircsbquoIumllsaquoIgravemiddotUgravemiddot fiUacutemiddotUcircEuml˜IcircmiddotıOgrave˜ IcircmiddotEgrave Euml EgraveUcircUgraveOcircOcircrsaquoEumlUcircEuml middot˘UgraveOgraveOacute UcircAcirc sbquomiddotUcircEgraveIcirccurren˜ permilAcircIacuteEgravefiUgraveEumlUgraveAcirc˜ ΔparapartAcircrsaquoOacutemiddotEgrave OcircEgrave Ucirc˘AacuteIcircAcircIcircUacuteEgraveIgravecurrenOacuteAcirc˜ AcircEgravepermilEgraveOgraveIacuteAcircEgrave˜ UgraveOcirc˘ currenUacuteAacuteOcirc˘

AgravepararadicAgraveƒdegpartπradic infinparainfintradeAtilderadicsectprodtradeprodtradeintinfinπ

intradicπiexcloslashiexclπintprodtrade paraƒradictradeΔinfintradeπinfintrade

82


Οόρος κοινωνική επιχείρηση (SocialEnterprise) είναι για πολλούςάγνωστος Καθώς φαίνεται όμως θα

μας απασχολήσει αρκετά στο πολύ κοντινόμέλλον μιας και οι ραγδαίες κοινωνικο-οικονομικές μεταβολές που χαρακτηρίζουν τηνεποχή μας επηρεάζουν σημαντικά τοεπιχειρηματικό περιβάλλον παγκοσμίως Τατελευταία χρόνια παρατηρούμε τηνευαισθητοποίηση και έντονηδραστηριοποίηση των πολιτών αναφορικά μετο κοινωνικό γίγνεσθαι Είναι χαρακτηριστικόεπίσης ότι το 2007 το περιβάλλον κυριάρχησεστη διεθνή πολιτική ατζέντα γεγονός που δενοφείλεται τόσο στην ευαισθησία τωνκυβερνήσεων ανά τον κόσμο αλλά στηνευαισθητοποίηση των απλών πολιτών Απότην άλλη πλευρά σύμφωνα με κοινωνικέςθεωρίες οι επιχειρήσεις είναι κοινωνικοίοργανισμοί και αποτελούν αναπόσπαστοκομμάτι της κοινωνίας καθώς βρίσκονται σεδιαρκή αλληλεπίδραση με αυτό Συνεπώςεκτιμάται πως οι δομικές αλλαγές πουπαρατηρούνται στις κοινωνίες σήμερα αργά ηγρήγορα θα επηρεάσουν σημαντικά τη μορφήτων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνταιμέσα σε αυτές

Ηδη τα τελευταία χρόνια παρατηρούμεπολλές επιχειρήσεις να επιμελούνται ιδιαίτερατο κοινωνικό τους προφίλ Αυτό όμως δενείναι αρκετό ώστε μια επιχείρηση ναχαρακτηριστεί ως κοινωνική επιχείρηση Ηκοινωνική επιχείρηση είναι πρωτίστως μία νέαοργανωσιακή μορφή που αναδύεται έντονακαι δυναμικά τα τελευταία 2 με 3 χρόνια Ταέσοδά της πηγάζουν από την παροχήυπηρεσιών που εξυπηρετούν γενικότερα τοκοινωνικό σύνολο και σκοπός της δεν είναι ημεγιστοποίηση του κέρδους αλλά ηγενικότερη προσφορά στην κοινωνία και τουςπολίτες Αυτό βέβαια δεν εμποδίζει τιςκοινωνικές επιχειρήσεις να έχουν σημαντικήκερδοφορία χωρίς όμως αυτό να αποτελείαυτοσκοπό Χαρακτηριστικό παράδειγμακοινωνικής επιχείρησης είναι αυτό της Green-Works (wwwgreen-workscouk) η οποίασυλλέγει παλαιό εξοπλισμό γραφείων απόιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις και τον

αναδιανέμει σε χαμηλό κόστος σε σχολεία καισε φιλανθρωπικά ιδρύματα

Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Βρετανία το2006 δραστηριοποιήθηκαν περίπου 55000επιχειρήσεις με συνολικό τζίρο περίπου 43 δισευρώ συνεισφέροντας 112 δισ ευρώ στοΑκαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας1 ΣτηνΕλλάδα σήμερα σύμφωνα με τις διαπιστώσειςτου Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών δενσυναντώνται ιδιαίτερα αξιοσημείωτεςπροσπάθειες ανάπτυξης της κοινωνικήςοικονομίας ενώ οι όποιες προσπάθειεςγίνονται τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζονταιως αποσπασματικές Η έλλειψη ενός σαφούςκανονιστικού πλαισίου για την οργάνωση καιλειτουργία τους είναι καθοριστική

KOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirccurren˜ AcircEgravemacrAcircEgraveUacutelsaquoUcircAcircEgrave˜ OcircIumlEgraveUgraveEgraveIcircOgraveOacute Ucirc˘OacuteOcircmacrlsaquo˜IcircmiddotEgrave Acirc˘EumlIgraveAcircUacutersaquomiddot˜Στην ευρωπαϊκή κοινωνία παρά την τεράστιαπρόοδο που έχει συντελεστεί τα τελευταίαχρόνια αναφορικά με την παραγωγή αγαθώνκαι υπηρεσιών υπάρχουν 72 εκατ φτωχοίδηλαδή το 16 του πληθυσμού τηςΕυρωπαϊκής Ενωσης των 25 κρατών-μελών(ΕΕ-25) Η ανάγκη για νέες καινοτόμεςπολιτικές και δράσεις καθίσταται ορατήπερισσότερο από ποτέ σήμερα Αυτόεπιβεβαιώνεται και από σχετική έκθεση τηςΟικονομικής Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ)στην οποία επισημαίνεται ότι οποιοσδήποτεπολιτικός σχεδιασμός αντιμετώπισης τηςφτώχειας και των κοινωνικών αποκλεισμώνπρέπει να έχει διττή διάσταση τόσοκατασταλτική όσο και προληπτική Αναφορικάμε την άμεση καταστολή του φαινομένου τηςφτώχειας η παρούσα κυβέρνηση έχει λάβειμια σειρά μέτρων με κυριότερο την ίδρυση τουΕθνικού Ταμείου Κοινωνικής ΣυνοχήςΑναφορικά όμως με τις πολιτικές δράσειςπρόληψης του φαινομένου είναι απαραίτητηη εφαρμογή καινοτόμων και ριζοσπαστικώνπολιτικών Η διεθνής πραγματικότητακαταδεικνύει ότι τα μηνύματα από τηνανάπτυξη κοινωνικών επιχειρήσεων είναιαρκετά αισιόδοξα και πως με σωστόπρογραμματισμό δύναται να υπηρετήσουν καινα λειτουργήσουν συμπληρωματικά τωνπολιτικών κοινωνικής συνοχής και ευημερίας ntilde Η ανάπτυξη κοινωνικών επιχειρήσεων θα

μπορούσε να λειτουργήσεισυμπληρωματικά της κοινωνικής πολιτικής

KOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo AcircEgravemacrAcircrsaquoUacuteEumlUcircEuml UcircUgraveEumlOacute ˘EumlUacuteAcircUcircrsaquomiddot UgraveOcirc˘ OcircIumlrsaquoUgraveEuml

ΔOcirc˘ infinımiddotOacuteiquestUcircEgraveOcirc˘ iexclrsaquoIcircmiddot

Ο κ Αθανάσιος Νίκας είναι διδάκτωρ του ΟικονομικούΠανεπιστημίου Αθηνών

83


που εφαρμόζει η κυβέρνηση ιδιαίτεραστην καταπολέμηση του κοινωνικούαποκλεισμού και της φτώχειας Η δράσητων κοινωνικών επιχειρήσεων θαμπορούσε να συνεισφέρει δυναμικά στηναποκατάσταση της κοινωνικήςδικαιοσύνης στη χώρα μας Ας μην ξεχνάμεκαι τις νέες θέσεις εργασίας που μπορούννα δημιουργηθούν καθώς και τηνσυνεισφορά τους στο ΑΕΠ της χώρας μας

ntilde Οι κοινωνικές επιχειρήσεις θα μπορούσαννα λειτουργούν ανταγωνιστικά αλλά καισυμπληρωματικά συναφών υπηρεσιώνπου προσφέρει ο δημόσιος τομέας Οκαινοτόμος χαρακτήρας τους μπορεί ναπροσφέρει βελτίωση των υπηρεσιών τουδημοσίου και η προσδοκία τους για θετικάοικονομικά αποτελέσματα μπορούν ναεγγυηθούν την αποτελεσματικότητά τουςσε περιπτώσεις που πολλές φορές οιδημόσιες υπηρεσίες υστερούν εξαιτίαςγραφειοκρατικών διαδικασιών

ntilde Η ανάπτυξη κοινωνικών επιχειρήσεωνμπορεί ακόμα να ενθαρρύνει τηδημιουργία ldquoethicalrdquo αγορών Ερευνες στηΒρετανία δείχνουν πως οι καταναλωτέςστρέφονται όλο και περισσότερο στηναγορά προϊόντων εταιρειών πουεπιδεικνύουν ιδιαίτερη κοινωνική καιπεριβαλλοντική ευαισθησία Το ποσοστότης ldquoethical consumptionrdquo αυξήθηκε κατά15 από το 2003 στο 20042 Συνεπώς ηανάπτυξη κοινωνικών επιχειρήσεωνπαράλληλα με την ευαισθητοποίηση τωνκαταναλωτών σε κοινωνικά καιπεριβαλλοντικά θέματα ωθείπαραδοσιακές επιχειρήσεις προς αυτή τηνκατεύθυνση αφιερώνοντας σε αυτάσημαντικό μέρος των κερδών τους μετελικούς αποδέκτες του οφέλους τηνκοινωνία και τους πολίτες

paraOgrave˜ ımiddot middotOacutemiddotUgrave˘macrıAcircrsaquo Euml IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo AcircEgravemacrAcircEgrave-UacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddotΟ ρόλος της πολιτείας δεν έγκειται στο ναιδρύσει κοινωνικές επιχειρήσεις αλλά στονα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις και τοπεριβάλλον που θα εξασφαλίσουν τηβιωσιμότητα και την επιτυχία τουςμακροπρόθεσμα Η πολιτεία πρέπεισαφέστατα να ενθαρρύνει την ανάπτυξητων κοινωνικών επιχειρήσεων με μια σειρά

από θεσμικές παρεμβάσεις ώστε οικοινωνικές επιχειρήσεις να αποτελέσουνσυστατικό στοιχείο της εθνικής μαςοικονομίας και κοινωνίας

Στην παρούσα φάση προτείνεται ωςαπαραίτητη η δημιουργία ενός θεσμικούφορέα που θα αφιερωθεί στην προώθησητης κουλτούρας της κοινωνικής επιχείρησηςκαι τον αντίκτυπό της στην οικονομία καιτην κοινωνία ειδικότερα Είναι γεγονός πωςο όρος laquoκοινωνική επιχείρησηraquo παραμένειάγνωστος για πολλούς και κρίνεταιαπαραίτητη η ενημέρωση των πολιτώνσχετικά με το πώς επί παραδείγματι μπορείνα είναι εφικτό το να επιτύχει κανείςοικονομικά κοινωνικά και περιβαλλοντικάοφέλη μέσα από την εμπορία αγαθών Θαπρέπει επίσης να δημιουργηθούν οιπροϋποθέσεις προσέλκυσης νέωνανθρώπων κοινωνικά ενεργών πολιτώνώστε πολλές από τις καινοτόμες ιδέες τουςνα μεταμορφωθούν σε υλοποιήσιμαεπενδυτικά σχέδια και το όραμά τους ναγίνει πραγματικότητα Στη συνέχεια θαπρέπει να υποστηριχθεί θεσμικά η ανάπτυξητων κοινωνικών επιχειρήσεων και νααναληφθούν συγκεκριμένες δράσεις για τηχρηματοδότησή τους την εκπαίδευση καιενημέρωσή των νέων επιχειρηματιώναναφορικά με τη χρήση και τα οφέλη νέωντεχνολογιών και καινοτόμων μορφώνδιοίκησης Τέλος μιας και η αποδοτικότητατων κοινωνικών επιχειρήσεων καθορίζεταιπρωτίστως από το κοινωνικό έργο πουεπιτελούν και λιγότερο από την αύξηση τηςαπόλυτης κερδοφορίας τους η πολιτεία θαπρέπει να εξετάσει εναλλακτικέςστρατηγικές και να εφαρμόσει ένα μείγμαπολιτικών ώστε να ενισχύσει τηβιωσιμότητά τους και να διασφαλίσει τηνκοινωνική τους προσφορά σε βάθοςχρόνου Αυτό θα διασφαλίσει τηνκερδοφορία τους και θα ανοίξει το δρόμοτης συνεργασίας τους με την πολιτεία

1 Social enterprise action plan Scaling newheights (2006) Cabinet Office London UK2 The Co-operative Bank New EconomicsFoundation and The Future Foundation (2005) TheEthical ConsumerismReport 2005 London The Co-operative Bank

84


Ανάμεσα στο κράτος και την αγοράαναπτύσσεται ο τρίτος τομέας τηςοικονομίας Μπορούμε να πούμε ότι

αποτελεί την έκφραση καιδραστηριοποίηση της laquoκοινωνίας τωνπολιτώνraquo και των laquoάμεσων παραγωγώνraquoστην οικονομία Ωστόσο οι επιχειρήσεις τουτομέα αυτού δεν ξεχωρίζουν ξεκάθαρααπό αυτές των άλλων δύο τομέωνΔιαθέτουν όμως τις δικές τους αρχές αξίεςκαι φιλοδοξίες Γενικά παρατηρείται έντονοενδιαφέρον από τους πολιτικούς και τουςερευνητές για τη μορφή αυτή τηςοικονομίας σε διεθνές επίπεδο και αποτελείελπιδοφόρο πεδίο για να αντιμετωπιστούνορισμένα προβλήματα που πηγάζουν απότην πρόσφατη εξέλιξη των κοινωνικών καιοικονομικών συστημάτων

Δεν υφίσταται πάντως ένας αποδεκτόςορισμός της Κοινωνικής Οικονομίας απόόλους Στις ισπανόφωνες χώρεςχρησιμοποιούν τον όρο της laquoλαϊκήςοικονομίαςraquo ή της laquoοικονομίας τηςαλληλεγγύηςraquo Οι αγγλόφωνες χώρες τηναποκαλούν laquoανάπτυξη της κοινότηταςraquo ενώστη Γαλλία ο όρος είναι ο ίδιος (κοινωνικήοικονομία) όπως και οι συνεταιρισμοί Οτομέας αυτός αφορά διάφορες πλευρές1

της οικονομίας μιας χώρας με βασικότερεςτη βελτίωση της ποιότητας ζωής τηνπεριβαλλοντική ανάπτυξη την πολιτιστικήανάπτυξη και την ανάπτυξη τεχνολογιών

Η στροφή προς αυτήν τη μορφή τηςοικονομίας που δεν θα έχει ως μοναδικόστόχο το κέρδος αλλά θα συνυπολογίζει καιάλλες πτυχές τις ανάπτυξης προϋποθέτει τηδημιουργία κατάλληλων χρηματοδοτικώνκαι διοικητικών εργαλείων και αλλαγήπροτεραιοτήτων Η εφαρμογή τέτοιωνπολιτικών τόσο στην Ευρώπη όσο καιπαγκοσμίως έχει δημιουργήσειεκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίαςεπιτρέποντας στους ανθρώπους ναεξασφαλίζουν τα μέσα για τα ζωή τουςπροωθώντας την αποκέντρωση και τηνανάπτυξη της περιφέρειας διατηρώντας ήακόμα και βελτιώνοντας την ποιότητα του

περιβάλλοντος Οι αλλαγές στο τρόπο ζωής τα

τελευταία χρόνια και οι διαφορετικέςσυμπεριφορές που έχουν υιοθετηθεί απrsquo τασύγχρονα κράτη έχουν οδηγήσει σεδιεύρυνση των κοινωνικών αναγκών καιδημιουργία νέων θέσεων εργασίας σετοπικό επίπεδο όπως για παράδειγμα ηβοήθεια στο σπίτι η φύλαξη των παιδιώνοι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται απότις εξελίξεις στην πληροφορική και τιςεπικοινωνίες

Οι τομείς στους οποίουςδραστηριοποιούνται οι φορείς τηςκοινωνικής οικονομίας είναι οι Αγροτικοί τοΛιανικό και Χονδρικό εμπόριο (εμπορικοί ήκαταναλωτικοί) η Βιοτεχνία (μεταποίηση) οιΤραπεζικές εργασίες (πιστωτικοί) οιΑσφαλίσεις (αυτοδιαχειριζόμενααλληλοβοηθητικά ταμεία mutuelles) ταΑσφαλιστικά Ταμεία Υγείας (θεσμόςιδιαίτερα διαδεδομένος στη Γαλλία) ηΣτέγαση (στεγαστικοί) οι ΚοινωνικέςΥπηρεσίες (Υγεία και Πρόνοια) ο Τουρισμόςοι Υπηρεσίες Διανομής (ηλεκτρισμόςφυσικό αέριο και νερό) καθώς και η ΝέαΟικονομία

Γενικά στην κοινωνική οικονομίααναδεικνύονται νέα επαγγέλματα τα οποίαοδηγούν σε βιώσιμες κοινωνικέςεπιχειρήσεις που θα μπορέσουν ναστηρίξουν την ανάπτυξη της περιφέρειας Σεαυτές τις επιχειρήσεις μπορεί να συνυπάρχεικαι ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας Ηκοινωνική οικονομία βασίζεται σε κάποιεςαρχές οι βασικότερες των οποίωναπαριθμούνται ως ακολούθως 1 Η αλληλεγγύη μεταξύ των μελών των

επιχειρήσεων καθώς και το γεγονός ότιο ένας στηρίζει τον άλλον

2 Οι διάφορες μορφές τηςαντιπροσωπεύουν μια νέα λογικήεπιχειρηματικότητας κοινωνικάπροσανατολισμένης

3 Ο άνθρωπος προηγείται τουκεφαλαίου Το κέρδος δεν είναιαυτοσκοπός αλλά ένα μέσο για ναεξυπηρετηθούν οι άνθρωποι

4 Οι αποφάσεις στις επιχειρήσειςλαμβάνονται με βάση την αρχή laquoέναάτομο-μία ψήφος Στοιχείο που δείχνει

infinOacuteiquestIgraveAcircUcircmiddot UcircUgraveOcirc IcircUacuteiquestUgraveOcirc˜ IcircmiddotEgrave UgraveEumlOacute middotAacuteOcircUacuteiquest

ΔOcirc˘ intOgraveUcircUgravemiddot AtildeIumlÎgraveOcircDaggerpermilEuml

Ο κ Κώστας Χλωμούδης είναι αναπληρωτής καθη-γητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά

85


ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι καιισοδύναμοι χωρίς διακρίσεις

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η προσέγγισηστον τομέα αυτό της οικονομίας πουαφορά στην υπογράμμιση τωνχαρακτηριστικών που αναφέρονται τόσο σεεπίπεδο δραστηριότητας όσο και στουςτρόπους εσωτερικής οργάνωσης τους Ηκοινωνική οικονομία περιλαμβάνει τιςοικονομικές δραστηριότητες τωνεπιχειρήσεων κυρίως με τη μορφήσυνεταιρισμών ενώσεων και συντεχνιώνόπου το στοιχείο της ηθικής υποδηλώνεταιμέσω των εξής αρχών και κανόνωνλειτουργίας τους Ο βασικός στόχος είναι ηπαροχή υπηρεσιών στα μέλη τους ή στηνκοινότητα της περιοχής και όχι στηναποκόμιση κέρδους (επανεπενδυόμενοάλλωστε στην επιχείρηση) αυτονομία στηδιαχείριση δημοκρατικές και συμμετοχικέςδιαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπροτεραιότητα στο άτομο και την εργασία

Οι κοινωνικές επιχειρήσεις ξεχωρίζουναπό τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις καθrsquoότι έχουν παραγωγικήανταγωνιστικήταυτότητα και πωλούν τις υπηρεσίες τους ήτα προϊόντα τους σε κανονικές συνθήκεςαγοράς είναι αυτόνομες από τις δημόσιεςαρχές και παρέχουν καινοτομικές υπηρεσίεςκαι προϊόντα Για να χαρακτηρισθείδηλαδή μια οργάνωση του laquoτρίτου τομέαraquo

ως laquoκοινωνική επιχείρησηraquo οφείλει να είναιπαραγωγικήανταγωνιστική ναχαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμόαυτονομίας (βιωσιμότητα) και ναπροσφέρει νέες απαντήσεις ή λύσεις σεανάγκες που δεν ικανοποιούνται από τηναγορά (καινοτομική δράση)

Αρα τα βασικότερα χαρακτηριστικά τωνκοινωνικών επιχειρήσεων είναι ταακόλουθα ntilde νομική υπόσταση των κοινωνικών

επιχειρήσεων που διαφέρει από κράτοςσε κράτος

ntilde δράσεις επιχειρηματικού χαρακτήραπου υπακούουν σε κριτήριαβιωσιμότηταςαποτελεσματικότηταςχωρίς ωστόσο να υποβαθμίζονται οικοινωνικοί στόχοι της επιχείρησης

ntilde δημοκρατική οργάνωση και λειτουργίατης επιχείρησης

ntilde συνύπαρξη οικονομικών καικοινωνικών στόχων

ntilde κοινωνική και οικονομική καινοτομίαntilde υψηλά επίπεδα αυτό-χρηματοδότησης

των δραστηριοτήτων τουςntilde ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας

ατόμων από ευπαθείς κοινωνικέςομάδες

ntilde ανάπτυξη δεσμών συνεργασίαςεμπιστοσύνης και αλληλοστήριξηςμεταξύ της διοίκησης και των

86



εργαζομένων και μεταξύ τηςεπιχείρησης και της τοπικής κοινωνίας

ntilde προώθηση της ισότητας και τηςεργασιακήςποικιλομορφίαςκαταπολέμηση κάθεμορφής διάκρισης

ntilde κάλυψη συλλογικών αναγκών που δενκαλύπτονται από το δημόσιοιδιωτικότομέα μέσω της παραγωγήςπαροχήςπαραδοσιακών ή καινοτόμων αγαθώνκαι υπηρεσιών

ntilde προώθηση της επιχειρηματικότητας μεστόχο την πρόληψη και τηναντιμετώπιση των φαινομένωναποκλεισμού

ntilde δημιουργία ενός νέου πεδίουσυνεργασίας μεταξύ των ατόμων απόευπαθείς κοινωνικές ομάδες τωνδημόσιων φορέων σε εθνικόπεριφερειακό και τοπικό επίπεδο τουιδιωτικού τομέα και των μηκυβερνητικών οργανώσεων2

paraIumlAcircOcircOacuteAcircIcircUgravelsaquoIgravemiddotUgravemiddot IcircmiddotEgrave IgraveAcircEgraveOcircOacuteAcircIcircUgravelsaquoIgravemiddotUgravemiddot Οι επιχειρήσεις του κοινωνικού τομέα τηςοικονομίας έχουν ορισμένα πλεονεκτήματαέναντι του δημόσιου και του ιδιωτικούτομέα Καταρχήν δεν υπάρχει ούτε τοστοιχείο της γραφειοκρατίας που κυριαρχείστο δημόσιο τομέα ούτε και του διαρκούςκυνηγιού του κέρδους που υπάρχει στονιδιωτικό τομέα Σύμφωνα με τηναγγλοσαξονική προσέγγιση που στηρίζεταιστην έννοια του μη κερδοσκοπικού τομέαπολλά από τα οφέλη της κοινωνικήςοικονομίας στρέφονται σε περιοχές πουμειονεκτούν

Υπάρχουν διάφορα πλεονεκτήματα τωνεπιχειρήσεων του τρίτου τομέα τηςοικονομίας Το βασικότερο είναι ότι ηδραστηριότητά τους οδηγεί σε ανάπτυξητων χρηματοοικονομικών πόρων και είναιικανή να βασιστεί στην εθελοντικήυποστήριξη σε αντίθεση με τον ιδιωτικότομέα Αυτά τα πλεονεκτήματα παρέχουνοφέλη οικονομικά κοινωνικά και πολιτικά

Σε γενικές γραμμές οι επιχειρήσειςαυτές υπερτερούν σε διάφορα σημεία απόαυτές των λοιπών τομέων Τούτο συμβαίνειγιατί αποτελούν την ευνοϊκότερη μορφήοργάνωσης για την αντιμετώπισηπεριπτώσεων ασύμμετρης πληροφορίαςΕπειδή αυτές οι επιχειρήσειςδημιουργούνται προς όφελος των μελώνσυγκεκριμένης κοινότητας στηρίζονται σεμια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύκαταναλωτών και παραγωγών που ενισχύεικατrsquo αυτόν τον τρόπο την ποιότητα τωνπαρεχόμενων υπηρεσιών Αλλο σημαντικόπλεονέκτημα αφορά στη σχετική ευκολία μετην οποία οι κοινωνικές επιχειρήσειςχρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τουςΚάτι τέτοιο οφείλεται κυρίως στο γεγονόςότι λειτουργούν περισσότερο με ταπρότυπα των επιχειρήσεων του ιδιωτικούτομέα (όσον αφορά στην κατανομή τωνκερδών αλλά και τα κριτήριααποτελεσματικότητας και βιωσιμότητας)Οσον αφορά στην αποτελεσματικότητάτους τα παραδείγματα από τη διεθνήεμπειρία αποδεικνύουν ότι οι τελευταίες δεναπέχουν πολύ από τα επίπεδααποτελεσματικότητας των αμιγώςκερδοσκοπικών επιχειρήσεων Εναςπαράγοντας αποτελεσματικότητας αυτώντων επιχειρήσεων εντοπίζεται στηνικανότητά των τελευταίων να μειώνουν τοκόστος παραγωγής Η ποιότητα τωνυπηρεσιών στηρίζεται σε μεγάλο βαθμόστην ποιότητα της σχέσης μεταξύ τουπαροχέα και του καταναλωτή τηςυπηρεσίας Στην περίπτωση τωνεπιχειρήσεων του τρίτου τομέα ο βαθμόςστον οποίο ο εργαζόμενος εκτελεί σωστάτα καθήκοντά του είναι μεγαλύτερος Κάτιτέτοιο αιτιολογείται από το γεγονός ότι οιεργαζόμενοι στον τομέα έχουν εκτός τωνάλλων και ηθικούς λόγους να εργάζονταιστο πεδίο της κοινωνικής οικονομίας (μεάλλα λόγια η εργασία στο συγκεκριμένοπεδίο αποτελεί μια ηθική επιλογήεξασφαλίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο την

ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών)Υπάρχει ευελιξία με την οποία οιεπιχειρήσεις απασχολούν το εργατικόδυναμικό τους που εντοπίζεται κατά κύριολόγο στη δομή του ωραρίου εργασίας (μεάμεσο αντίκτυπο στην παροχή τωνυπηρεσιών) όπως και στην εκτεταμένηγκάμα καθηκόντων που οι εργαζόμενοιμπορούν και είναι διατεθειμένοι ναεκτελέσουν

Αναμφίβολα υπάρχουν και αδύνατασημεία Τα μειονεκτήματα των επιχειρήσεωναυτού του τομέα είναι δύσκολο νασυμψηφιστούν με τα σημαντικάπλεονεκτήματά τους Τα μειονεκτήματα πουέχουν καταγραφεί από την εμπειρία τηςλειτουργίας τέτοιων επιχειρήσεων σεδιάφορες χώρες συνοψίζονται σε δύοκυρίως σημεία Πρώτον στη διαχείρισήτους που οφείλει να ισορροπεί μεταξύδιάφορων συμφερόντων και στόχωνγεγονός που αυξάνει το κόστος διοίκησηςτης επιχείρησης και δεύτερον στονlaquoανταγωνιστικόπαραγωγικόraquo χαρακτήρατων επιχειρήσεων ο οποίος περιορίζει τιςπερισσότερες φορές την προσέλκυσηδωρεών που αποτελεί ευρέως διαδεδομένηπηγή για τις μη κερδοσκοπικές οργανώσειςτου τρίτου τομέα

Οι οργανώσεις αυτού του τομέα τηςοικονομίας παρέχουν ευφυείς γνώσεις καιλύσεις σε διάφορες ανάγκες σε τοπικό καιεθνικό επίπεδο που δεν καλύπτονται απότο κράτος και δεν έχει υπάρξει ενδιαφέροναπό τον ιδιωτικό τομέα Σε μια περίοδοκρίσης στην αγορά εργασίας ο τρίτοςτομέας αποτελεί δυνητική πηγήαπασχόλησης Για την Ελλάδα είναι κοινάαποδεκτό ότι ο τομέας αυτός δεν έχειδυστυχώς ακόμα αναπτυχθεί ιδιαιτέρως

1 μmiddotOacutecurrenUcircmiddot˜ intUacuteEgravemiddotUgraveUcircEgraveOgraveUgraveEuml httpwwwinegseegrenimerwsi-126-doc2htm2 httpwwwsocialeconomygrEqual_Social_Economyhtm


87

prod middotIacuteEgraveOcircOcircrsaquoEumlUcircEuml UgraveEuml˜ IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot˜ middotfi UgraveOcircOacute radicinfinpartcent

ΔOcirc˘ degEgraveOgraveUacuteAacuteOcirc˘ μAcircUacuteOacutemiddotpermiliquestIcircEuml

Ησημασία και ο δυναμισμός τηςκοινωνικής οικονομίας τόσο στηδημιουργία θέσεων απασχόλησης

όσο και -κυρίως- στην τόνωση τηςκοινωνικής συνοχής κλιμακώνεταισυνεχώς στη σύγχρονη εποχή Συνολικά οιφορείς που δραστηριοποιούνται στοπλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας όπωςεθελοντικές οργανώσεις κοινωνικέςεπιχειρήσεις συνεταιρισμοί κλπσυγκεντρώνουν σήμερα περισσότερο απότο 10 της συνολικής απασχόλησης στηνΕυρώπη

Παρότι το αντίστοιχο ποσοστό στηχώρα μας προσεγγίζει μόλις το 2 μόνομέσω των διάφορων οργανώσεων καιφορέων του εθελοντισμού στην Ελλάδαέχουν δημιουργηθεί άμεσα περισσότερεςαπό 15000 θέσεις εργασίας για τιςανάγκες λειτουργίας τους Ταυτόχροναπερισσότεροι από 100000 συνάνθρωποίμας που ανήκουν κατά κύριο λόγο σεευπαθείς κοινωνικές ομάδες έχουνωφεληθεί από τη δράση αυτών τωνφορέων

Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν τηδυναμική και τα περιθώρια ανάπτυξης τηςαπασχόλησης στον τομέα της κοινωνικήςοικονομίας στην Ελλάδα Το ζητούμενοπάντως δεν είναι οι θεωρητικές ήποσοτικές προσεγγίσεις και οι εκ τουμακρόθεν διαπιστώσεις αλλά ηενσωμάτωση και αξιοποίηση των φορέωναυτών σε μια συνολική αρχιτεκτονικήδομών και θεσμών προώθησης τηςαπασχόλησης

Και σε αυτή την περίπτωση ο ρόλοςτου ΟΑΕΔ είναι στρατηγικός και κρίσιμοςΓιατί ο ΟΑΕΔ δεν είναι απλά και μόνο οαρμόδιος δημόσιος φορέας για τηνυλοποίηση των πολιτικών απασχόλησηςστη χώρα μας Είναι κάτι περισσότεροΑποτελεί ουσιαστικά την απόληξη τουσυστήματος κοινωνικής προστασίας στην

κοινωνία τον πολίτη τον κάθε άνεργοσυνάνθρωπο μας ξεχωριστά καιεξατομικευμένα Ετσι περισσότερο απόκάθε άλλη κεντρική δομή της πολιτείαςανιχνεύει και αξιολογεί νέες κοινωνικέςδιεργασίες και δυναμικές Στο πλαίσιοαυτό ο ΟΑΕΔ αναγνωρίζει και αξιοποιείστο χώρο της κοινωνικής οικονομίας τιςευκαιρίες και το σημαντικό δυναμικόαπασχόλησης

Είναι αλήθεια ότι παλαιότερα με ένανέμμεσο αποσπασματικό και μάλλον όχιιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόποπροσπάθησε να ενθαρρύνει παρόμοιεςπρωτοβουλίες Από το 2004 και μετάόμως ο ΟΑΕΔ με προσεκτικά μελετημένακαι στοχευμένα βήματα αλλάζει σταδιακάτη φυσιογνωμία του καιεπανατοποθετείται στρατηγικά στηναγορά εργασίας εναρμονιζόμενος με τιςπλέον προωθημένες πρακτικές πουακολουθούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδοΥπό το πρίσμα αυτό ο Οργανισμόςσκοπεύει στη μεγαλύτερη και ποιοτικότερηδυνατή αξιοποίηση της κοινωνικήςοικονομίας για την καταπολέμηση τηςανεργίας την αύξηση της απασχόλησηςκαι τελικά το όφελος των ίδιων τωνανέργων

Προφανώς δεν εννοούμε μια κατάσυρροή (και κατrsquo αποκοπή) ροήχρηματοδοτήσεων σε φορείς που είναι ήισχυρίζονται ότι λειτουργούν ωςοργανώσεις εθελοντισμού χωρίςουσιαστικό φιλτράρισμα της λειτουργικήςεπάρκειας αξιοπιστίας και τηςπραγματικής κοινωνικής τους δράσηςΕίναι έξω από τη λογική τουλάχιστον τουσημερινού ΟΑΕΔ τέτοιες πρακτικέςΑντίθετα ο ΟΑΕΔ σκοπεύει στην οργανικήδιασύνδεσή του με αυτούς τους φορείς σεένα πλαίσιο κινητοποίησης καισυνεργασίας του συνόλου των δυνητικώνφορέων προώθησης της απασχόλησης

Εξηγούμαι ο Οργανισμός ήδη μέσαστο 2007 προέβη σε μια σημαντική δομικήμεταρρύθμιση Ενοποίησε τις τοπικέςΟ κ Γιώργος Βερναδάκης είναι διοικητής του ΟΑΕΔ

88


88

δομές απασχόλησης και ασφάλισης σεενιαία σημεία εξυπηρέτησης μίας στάσης(one-stop shops) Η εξέλιξη αυτή δενσυνιστά μια απλή οργανωτικήαναβάθμιση Σημαίνει ουσιαστικά μιαστροφή του ΟΑΕΔ στην τοπική αγοράεργασίας και την αναζήτηση στενώνσυνεργασιών με τοπικούς εταίρους σε έναπλαίσιο αποκεντρωμένης λήψηςαποφάσεων Αυτές οι συνεργασίες δεν θαπεριορίζονται στην αμοιβαία ανταλλαγήπληροφόρησης για την κατάσταση τηςτοπικής αγοράς εργασίας αλλά θαλαμβάνουν κατά περίπτωση και τη μορφήενισχυμένης χρηματοδοτικής συνεργασίαςστη βάση laquoσυμβολαίων ανάθεσηςενεργητικών πολιτικώνraquo

Τι σημαίνει πρακτικά αυτό Θεωρώ γιαπαράδειγμα απολύτως ορθολογικό καιχρήσιμο ο ΟΑΕΔ να συνεργαστεί μεσοβαρούς και αξιόπιστους οργανισμούςεθελοντισμού που διαθέτουν δηλαδήεμπειρία πιστοποιημένο καιαναγνωρισμένο έργο στις τοπικέςκοινωνίες Σε μια σύμπραξη τέτοιωνφορέων και σε συνεργασία ενδεχομένωςμε φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης καιάλλες τοπικές συλλογικότητες οΟργανισμός θα μπορούσε να αναθέσει τοστοχευμένο έργο της προώθησης -μεκαινοτόμες και αποτελεσματικέςμεθόδους- στην απασχόληση ανέργωνπου ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικέςομάδες (άτομα με αναπηρία γυναίκεςαρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειώναποφυλακισθέντες κλπ) Εννοούμε μιασυνεργασία και εταιρική σχέση μεσυγκεκριμένους κανόνες χρηματοδότησηςρήτρες και εγγυήσεις διαφάνειας καιαποτελεσματικότητας

Η κοινωνική οικονομία έχει ένανακόμα ζωτικό άξονα στον οποίο οΟργανισμός μπορεί να laquoεπενδύσειraquoαποτελεσματικά στην κατεύθυνση τηςενίσχυσης της απασχόλησης αυτόν τηςκοινωνικής επιχειρηματικότητας Ετσι θαδιερευνηθεί η δυνατότητα ενθάρρυνσης

και χρηματοδοτικής ενίσχυσης laquoκαλώνπρακτικώνraquo κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας σε μεικτάεπιχειρηματικά σχήματα από ανέργους καιμε τη συμμετοχή φορέων της ΤοπικήςΑυτοδιοίκησης οργανώσεωνεθελοντισμού κλπ σε δραστηριότητεςόπως ο πολιτισμός η διαχείριση τουφυσικού περιβάλλοντος ή η παροχήκοινωνικών υπηρεσιών Τέτοια σχήματακοινωνικής επιχειρηματικότητας θαμπορούσαν να επιτελέσουν ένανπολυεπίπεδο κοινωνικό ρόλοσυμβάλλοντας στην κοινωνική καιεργασιακή ενσωμάτωση ανέργων απόευπαθείς κοινωνικές ομάδες προάγονταςτην τοπική βιώσιμη ανάπτυξη καιενισχύοντας το τοπικό κοινωνικόκεφάλαιο

Ο ΟΑΕΔ αξιοποιεί κάθε δυναμικό καιζωντανό πυρήνα της οικονομίας καιενθαρρύνει τις συνεργασίες με όλους τουςφορείς που μπορούν να συμβάλλουν στηνενεργοποίηση της αναπτυξιακήςδιαδικασίας με ενιαίο στόχο την ενίσχυσητης απασχόλησης


89


intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot IcircmiddotEgrave middotmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml

ΔOcirc˘ centEumlIgravelsaquoUgraveUacuteEuml intOcircOacuteUgraveOcircDagger

Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης ταοφέλη της παγκοσμιοποίησης καιτων ανοιχτών αγορών και τα

επιτεύγματα της τεχνολογικής προόδουδεν κατάφεραν να εξαλείψουν ζωτικάπροβλήματα όπως η ανεργία και ηφτώχεια τα οποία παραμένουνπροκλήσεις τόσο για τις αναπτυσσόμενεςόσο και για τις αναπτυγμένες χώρεςΑντιστάθμισμα σε αυτό το έλλειμμακοινωνικής συνοχής εμφανίζεται να είναιο λεγόμενος τρίτος τομέας τηςοικονομίας ή αλλιώς η κοινωνικήοικονομία Μιλάμε για μια μορφήοικονομίας η οποία εντάσσει στηναγορά εργασίας άτομα που ανήκουν σεευπαθείς κοινωνικές ομάδες καιβρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας καικοινωνικού αποκλεισμού

Μέσα από τις συλλογικέςεπιχειρηματικές δραστηριότητες πουεπιδιώκουν την κάλυψη ταυτόχροναοικονομικών και κοινωνικών σκοπώνδημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας καιαξιοποιούνται άτομα που η laquoσυμβατικήraquoοικονομία τα αποκλείει ως μηπαραγωγικά ή ως μη ικανά προςεργασία Υπό αυτό το πρίσμα ηκοινωνική οικονομία διαδραματίζεισημαντικό αναπτυξιακό ρόλο καιαποτελεί μοχλό ενίσχυσης τηςαπασχόλησης

Κοινωνική Οικονομία - Ανάπτυξη -Απασχόληση αποτελούν ένα άρρηκτασυνδεδεμένο και αλληλοενισχυόμενοτρίπτυχο το οποίο αποκτά προστιθέμενηαξία όταν αυτή η αναζήτηση τηςισορροπίας αφενός ανάμεσα στηνοικονομική μεγέθυνση και αφετέρου στησυνοχή της κοινωνίας λαμβάνει χώρα σετοπικό και περιφερειακό επίπεδο Ηκοινωνική οικονομία μπορεί να καλύψειτοπικές ανάγκες που δεν καλύπτονταιαπό το δημόσιο ούτε από τον ιδιωτικό

τομέα παρέχοντας υπηρεσίες που συχνάθεωρούνται ως μη κερδοσκοπικές καιδεν προσελκύουν το ενδιαφέρον τουιδιωτικού τομέα Οι τοπικές κοινωνίεςμπορούν να αποτελέσουν χώροεναλλακτικών μορφών ανάπτυξης καιεφαρμογής μιας αναπτυξιακήςκουλτούρας που να στηρίζεται και ναστηρίζει τη δημιουργία καινοτόμωνπροϊόντων και την παροχή νέωνυπηρεσιών

Με αυτό τον τρόπο διευκολύνεται ηπαραγωγική αναδιάρθρωση ενισχύεταιη ανταγωνιστικότητα και γίνονται πιοπροσιτά αγαθά και υπηρεσίες καθώς ηεκτεταμένη αξιοποίηση της εθελοντικήςεργασίας μειώνει το κόστος τουπαραγόμενου προϊόντος Για το λόγοαυτό άλλωστε οι εντασσόμενες στηνκοινωνική οικονομία οργανώσεις καιεπιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πολλέςφορές την εχθρότητα τωνκερδοσκοπικών επιχειρήσεων πουδρουν στο πλαίσιο της οικονομίας τηςαγοράς

Είναι σαφές ότι οι οργανώσεις τηςκοινωνικής οικονομίας δεν εξυπηρετούνπρωτίστως το κέρδος αλλά τα άτομαπου αναζητούν πρακτικές και άμεσεςαπαντήσεις στις δυσκολίες τηςκαθημερινής ζωής με τις οποίες έρχονταιαντιμέτωποι Το γεγονός αυτό σεσυνδυασμό με τη διαπίστωση ότι σε όλεςσχεδόν τις χώρες της ΕΕ έχουν αυξηθείσημαντικά τα προβλήματα ένταξης στην

Ο κ Δημήτρης Κοντός είναι γενικός γραμματέας Απα-σχόλησης amp Κοινωνικής Προστασίας

90


αγορά εργασίας ενός ολοένα καιμεγαλύτερου τμήματος του πληθυσμούκαθιστούν το τρίτο τομέα έναελπιδοφόρο πεδίο για την αντιμετώπισητης ανεργίας και παράλληλα έναεργαλείο για την κάλυψη των laquoκενώνχώρωνraquo που αφήνει το κράτος ή ηαγορά

Στο πλαίσιο αυτό σε όλα τα κράτημέλη της ΕΕ η ανάπτυξη της κοινωνικήςοικονομίας παρουσίασε αξιόλογηπρόοδο τα τελευταία χρόνια ενώ σεορισμένα από αυτά με μακροχρόνιαπαράδοση στη λειτουργία μη-κερδοσκοπικών οργανισμών και φορέωνσυνεταιριστικού χαρακτήρα η κοινωνικήοικονομία έχει βρει ήδη γόνιμο έδαφοςανάπτυξης και έχει ενισχυθεί μεκατάλληλα μέτρα πολιτικής

Οσον αφορά στην Ελλάδα τόσο ηέννοια όσο και οι δραστηριότητες τουτομέα της κοινωνικής οικονομίας δενείναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένες Επιπλέονοι όποιες προσπάθειες γίνονται τατελευταία χρόνια από διάφορους φορείςπροσκρούουν μεταξύ άλλων στηνέλλειψη ενός κατάλληλου και ευέλικτουπλαισίου για τη θεσμική διοικητική καιχρηματοδοτική στήριξη τωνπρωτοβουλιών που αναλαμβάνονταιστον τομέα αυτόν

Γενικότερα οι δραστηριότητες τηςκοινωνικής οικονομίας στη χώρα μαςεμφανίζουν πληθώρα αδυναμιών πουσυνδέονται με την απουσία μιας ισχυρήςπαράδοσης σrsquo αυτό τον τομέα Δεν είναιτυχαίο το γεγονός ότι η ελληνικήκοινωνία στο σύνολό της εξακολουθεί ναεντάσσει τέτοιου τύπου πρωτοβουλίες σεμια laquoφιλανθρωπικού χαρακτήραraquoπροσέγγιση Αυτό επιβεβαιώνεται καιαπό το γεγονός ότι ο τομέας τηςκοινωνικής οικονομίας δεν εμφανίζεταισε καμία από τις επίσημες στατιστικές ωςδιακριτή κατηγορία

Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνιαπαρατηρείται έντονη δραστηριοποίησηστο χώρο της κοινωνικής οικονομίαςκυρίως μέσω της Κοινοτικής

Πρωτοβουλίας EQUAL η οποία αποτελείτο μοναδικό ελληνικό αλλά καιευρωπαϊκό πρόγραμμα που προβλέπειτη χρηματοδότηση πρωτοβουλιών στοντρίτο τομέα Λειτουργούν καιαναπτύσσονται στη χώρα μαςεπιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίαςόπως πχ γυναικείοι συνεταιρισμοί καικοινωνικοί συνεταιρισμοί περιορισμένηςευθύνης Ωστόσο η γνώση για τομέγεθος της συμβολής αυτών τωνπρωτοβουλιών στην αντιμετώπιση τηςανεργίας της περιθωριοποίησης τουκοινωνικού αποκλεισμού και τωνδιακρίσεων είναι περιορισμένη

Για το λόγο αυτό προτεραιότητα τουνέου ΕΠ laquoΑνάπτυξη του ΑνθρώπινουΔυναμικού 2007-2013raquo αποτελεί ηανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας καιη διευκόλυνση της ίδρυσης καιλειτουργίας κοινωνικών επιχειρήσεων Τιείναι κοινωνική οικονομία πώς θαδιαμορφωθεί το θεσμικό πλαίσιολειτουργίας των φορέων ποιες είναι οιαρμοδιότητες του Κράτους της τοπικήςαυτοδιοίκησης αλλά και των ίδιων τωνφορέων της κοινωνικής οικονομίας θααποτελέσουν θέματα μελέτηςπροβληματισμού αλλά και διαβούλευσηςστο άμεσο μέλλον

Θέλω να τονίσω ότι η ανάπτυξη τηςκοινωνικής οικονομίας σε καμιάπερίπτωση δεν πρέπει να υποκαθιστά τιςπολιτικές του κράτους για την προώθησητης απασχόλησης και την ενίσχυση τηςκοινωνικής συνοχής Αντίθετα πρέπει νατις συμπληρώνει και να τις ενισχύει Ηκοινωνική οικονομία αποτελεί κοινωνικήκαινοτομία και για το λόγο αυτό πρέπειτεθεί στο επίκεντρο της κυβερνητικήςκοινωνικής πολιτικής


91


tradeAcirc middotOacutemiddot˙lsaquoUgraveEumlUcircEuml OacutecurrenÔacute IgraveOcircUacuteEcircOgraveOacute AcircEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot˜

ΔOcirc˘ degAcircÛacuteAacutersaquoOcirc˘ radic ΔUcircOcircIgraveiquestOacuteOcircAacuteIumlOcirc˘

Συνεταιρισμοί ενώσεις οργανώσειςκοινωνικής αλληλεγγύης ιδρύματαείναι οι κοινωνικοοικονομικοί

οργανισμοί που αναφέρονται στηνlaquoκοινωνική οικονομίαraquo (τρίτος τομέας) καιέχουν ως κοινή αφετηρία κάποιες αρχέςόπως πχ ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήραςτους και η ανεξαρτησία τους από τοδημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα

Ο τομέας αυτός βρίσκεται στονευρύτερο χώρο του γενικού συμφέροντος(general interest) και περιλαμβάνει τοντομέα της διευρυμένης κοινωνικήςαναπαραγωγής (όπως υγεία παιδείαπολιτισμός περιβάλλον) δίνοντας έμφασηστην τοπική διάσταση αυτών τωνδράσεων Οπως είναι γνωστό τέτοιεςδράσεις απευθύνονται σε αφανείςεργασιακές δραστηριότητες που συνήθωςδεν καταγράφονται σε λογιστικά βιβλίαΑφορούν δε στην εργασία μεταναστώνγυναικών και νέων η οποία συνήθως δενασφαλίζεται -είναι άτυπη- όμως καλύπτειγενικές ανάγκες αναπαραγωγής τηςκαθημερινής ζωής αλλά και σημαντικούςτομείς οικονομικής δραστηριότητας όπωςείναι η οικοδομική δραστηριότητα οτουρισμός η οικιακή εργασία και ηαγροτική οικονομία

Εάν υπολογίσουμε ότι στη χώρα μας οπληθυσμός γηράσκει ραγδαία και ότι ηχώρα μας έχει ένα ποσοστό φτώχειας 22για το οποίο διατίθεται το 26 του ΑΕΠχωρίς σημαντική μείωσή του (μόνο 1ενώ στην ΕΕ-27 διατίθεται το 273 τουΑΕΠ με 95 εκατομμύρια θέσεις εργασίαςστον τομέα προστασίας - το 65 τουσυνόλου της γενικής απασχόλησης ή το78 της συνολικής έμμισθηςαπασχόλησης) τότε μπορούμε να δούμετις αδυναμίες του δημόσιου αλλά και τουιδιωτικού-κερδοσκοπικού τομέα στοπεδίο αυτό

Οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές και οι

ανάγκες πολιτών και τοπικών κοινωνιώνπου δεν καλύπτονται νόμιμα από άλλεςδομές καθώς και η αντιστάθμιση τωνσυνεπειών της ανεργίας και τουκοινωνικού αποκλεισμού είχαν ωςαποτέλεσμα τη δημιουργία νέωνοργανισμών κοινωνικής οικονομίας

Η αύξηση απασχόλησης σε αυτό τοντομέα οφείλεται στην παραγωγήκοινωφελών αγαθών και υπηρεσιώνκαθώς και την ενσωμάτωση ανέργωνΑΜΕΑ και αποκλεισμένων Στην Ευρώπηυπάρχουν αυτή τη στιγμή περισσότερεςαπό 300000 συνεταιριστικές επιχειρήσειςαπασχολώντας περίπου 5 εκατομμύριαάτομα (Μutuality owning the solution1999) Σύμφωνα με τον Henrik Litske απότο Ευρωπαϊκό Ιδρυμα για τη Βελτίωση τωνΣυνθηκών Εργασιακής Ζωής στοΔουβλίνο ο τρίτος τομέας απασχολεί περίτα 9 εκατομμύρια εργαζόμενους (HenrikLitske 2003) Υπάρχει όμως μια μικρήλεπτομέρεια η οποία δικαιολογεί τηναδύνατη μέχρι τώρα νομική βάση τωνΜΚΟ στην ενωμένη Ευρώπη Οι ΜΚΟ δενέχουν εκλεγμένες αρχές και γιrsquo αυτό μέχριστιγμής δεν έχουν ξεκάθαρη νομική βάσηόπως οι κοινωνικοί εταίροι -εργοδότες καιεργαζόμενοι

Ορισμένες περιοχές είναι περισσότεροαναπτυγμένες στον τομέα αυτό Η ιταλικήσυνεταιριστική οικονομία είναιαναπτυγμένη αρκετά με περισσότερεςαπό 77000 ενεργές επιχειρήσεις Ηπεριοχή της Emilia Romagna βρίσκεταιστην πρωτοπορία αυτής της οικονομίαςΥπάρχουν περί τις 4000 συνεταιριστικέςεπιχειρήσεις με παραγόμενα προϊόντααξίας περίπου 25 δισ ευρώ Η αιτία τηςανάπτυξής τους οφείλεται σε μια σειράαπό laquoοδηγούςraquo που απουσιάζουν σεάλλες χώρες όπως η Αγγλία αλλά και ηΕλλάδα μεταξύ άλλων

Οι laquoοδηγοίraquo αυτοί είναι οι κάτωθι Τοεπίσημο συνταγματικά καθιερωμένονομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο πρέπει νααναγνωρίζει την ιδιαίτερη ταυτότητα τωνσυνεταιρισμών στο αστικό δίκαιο

Πρέπει να υπάρχει ειδικό φορολογικόκαθεστώς για τις συνεταιριστικές

Ο κ Γεώργιος Ο Τσομπάνογλου είναι PhD Carleton μέ-λος του Διεθνούς Επιστημονικού Συμβουλίου του CIRIEC- International Liege Belgium επίκουρος καθηγητής στοτμήμα Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου

επιχειρήσεις και νομικό πλαίσιο για τηναναδιοργάνωση των προβληματικώνεπιχειρήσεων σε συνεταιριστικές Η ειδικήφορολογική ρύθμιση που επιτρέπει στουςσυνεταιρισμούς να μην υπόκεινται σεφορολογία εφόσον τα κέρδη των μελώντους δεν ξεπερνούν το 60 τηςπροστιθέμενης αξίας

Το θεσμικό πλαίσιο πρέπει ναενθαρρύνει τον οικονομικό πλουραλισμόμε την ανάδυση του τρίτου τομέα οοποίος και λειτουργεί συνεκτικά μεταξύτου ιδιωτικού και του δημόσιου Ο Νόμοςτου 1992 στην Ιταλία για τουςΣυνεταιρισμούς απαιτεί από τουςσυνεταιρισμούς να επενδύουν το 3 τουλειτουργικού τους κέρδους σε ΑμοιβαίαΤαμεία για την προώθηση των νέωνσυνεταιριστικών επιχειρήσεων

Μια σημαντική προώθηση στον τομέαγίνεται με τις κοινωνικές συνεταιριστικέςεπιχειρήσεις οι οποίες στην Ιταλίαπροωθούν και τις ιατρο-κοινωνικέςυπηρεσίες σε περιοχές με περιορισμένηδικτύωση (Μutuality owning the solution1999) Στην Ιταλία το 1994 υπήρχαν 2300κοινωνικοί συνεταιρισμοί με 38000 θέσειςεργασίας ενώ το 1998 ο αριθμός τουςέφτασε τους 4800 με 108000εργαζόμενους (περίθαλψη ηλικιωμένωνφροντίδα παιδιών βοήθεια ΑΜΕΑ) ΗΓαλλία εκφράζοντας την τάση που θέλει τοΚράτος αρωγό της κοινωνίας των πολιτώνκαι μαχόμενο για τον έλεγχο της φτώχειαςκαι του αποκλεισμού δημοσίευσεπρόσφατα το Νόμο της 13ηςΦεβρουαρίου 2006 που θεσμοθετεί τιςδιατάξεις της Γαλλικής ΔιυπουργικήςΑποστολής για την Καινοτομία τονΚοινωνικό Πειραματισμό και τηνΚοινωνική Οικονομία (InterministerialDelegation for Innovation SocialExperimentation and the Social Economy-DIIESES)

Το κράτος θέλησε να θεσμοθετήσειένα μηχανισμό υποστήριξης για τουςφορείς που δραστηριοποιούνται στον

κοινωνικό τομέα δράσης κατά τηςφτώχειας και του αποκλεισμού Ηδιοίκηση της κοινωνικής βοήθειας απαιτείτη δημιουργία κοινών προδιαγραφώνστην εργασιακή διαδικασία με σκοπό τηνενσωμάτωση των διαφορετικώνσυνθηκών εργασίας αλλά καιπληθυσμιακών ομάδων ευπαθώνπληθυσμών νέων γυναικών αλλά καιατόμων με αναπηρίες για καλύτερααποτελέσματα Η πολιτεία πρέπει να δώσειτη βοήθεια της σε πρωτοβουλίες πουπροσπαθούν να ρυθμίσουν τις αποτυχίεςτης αγοράς τα προβλήματα της άτυπηςκοινωνίας του περιθωρίου τηςαποβιομηχανοποίησης και τουπεριφερειακού ανταγωνισμού

Το παράδοξο των δημόσιωνπολιτικών είναι ότι υπάρχει αντίθεσημεταξύ οικονομικής πολιτικής για τηνανταγωνιστικότητα και των κοινωνικώναναγκών της κοινωνίας των πολιτών Γιrsquoαυτό οι νέες μορφές διακυβέρνησης έχουνμια ολιστική προσέγγιση η οποία απαιτείτη συμφιλίωση μεταξύ κοινωνίας καιοικονομίας που εδράζει στο πεδίο τηςκοινωνικής οικονομίας Οι δημόσιεςπολιτικές λοιπόν θα πρέπει νασυνδυασθούν με δράσεις στους τομείς τουεθελοντικού του συνεργατικού αλλά καιτου τομέα των αμοιβαίων εταιρικώνμορφών

Οι τάσεις αυτές χαρακτηρίζονται απόκαινοτόμες δράσεις δεδομένου ότι πρέπεινα υπάρξουν δράσεις μεταξύ δύοπαραδοσιακά αντιθέτων δομών όπωςαυτές του δημόσιου συμφέροντος και τηςιδιωτικής κερδοσκοπικής δράσης

Η καινοτομία εδώ δεν είναιαναγκαστικά θέμα μόνο νέων τεχνικώνεργαλείων και τεχνολογικών υπηρεσιώνΕδώ πρόκειται για ένα οργανωσιακό πεδίοτο οποίο έχει τις δικές του μορφέςπαραγωγής διανομής και κατανάλωσηςμεταξύ των τοπικών εταίρων Το πεδίοαυτό της κοινωνικής οικονομίας είναισύνθετο δεδομένου ότι εκφράζει

πληθυσμούς με διαφορετικάδημογραφικά χαρακτηριστικά οι οποίοικαι απαιτούν διαφορετικές υπηρεσίες -φροντίδα για τους μετανάστες τους νέουςστέγη για τους άπορους δωρεάν νομικέςυπηρεσίες για τους οικονομικά αδύνατουςφροντίδα για παιδιά φροντίδα καιενσωμάτωση για τα ΑΜΕΑ Εδώ παρrsquo όλητη διαφορετικότητα στις δημογραφικέςομάδες και στις απαιτούμενες υπηρεσίεςέχουμε τα χαρακτηριστικά μιας δομικήςσταθεράς όπου οι φορείς της κοινωνικήςοικονομίας συνδεόμενες με τον τοπικόπαράγοντα - δημοτικές επιχειρήσειςκυριαρχούν στον τομέα της κοινωνικήςσυνοχής

Οι κύριες μορφές όπου τέτοιεςυπηρεσίες θεραπεύουν το γενικόσυμφέρον είναι οι κοινωνικές επιχειρήσειςΣτη Γαλλία το Ανώτερο Συμβούλιο για τηνΚοινωνική Οικονομία (Conseil superieurde lrsquo economie sociale 28092006Journal official de la RepubliqueFrancaise) αποτελεί ένα πεδίο όπου ηενότητα της κοινωνικής οικονομίαςκαθιερώνεται και ενδυναμώνεται μεταξύτων κοινωνικών εταίρων της κοινωνίαςτων πολιτών των περιφερειακών αιρετώνδομών και των δημόσιων οργανισμώνΣτη Γαλλία η κοινωνική οικονομίααντιστοιχεί περίπου στο 11 του ΑΕΠ καιεκπροσωπείται από το Εθνικό Δίκτυο τωνκοινωνικών επιχειρήσεων

Στην Ισπανία επίσης το Δεκέμβριο του2000 υπήρχαν 17000 ενεργοίσυνεταιρισμοί οι οποίοι δημιούργησαν228000 θέσεις εργασίας και 12000εταιρείες που έδωσαν δουλειά σε 84878εργάτες Τα ιδρύματα και οι ενώσεις πουπαρέχουν υπηρεσίες αριθμούν περίπου300000 και προσφέρουν περίπου 500000θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησηςΣτην Καταλονία μεταξύ του 1980 και 1999δημιουργήθηκαν πάνω από 27500ενώσεις με κοινωφελή χαρακτήρα Στηνίδια περιοχή το 15 της απασχόλησηςβρίσκεται στις κοινωνικές επιχειρήσεις και

92



93


παρουσιάζει αυξανόμενες τάσεις Οιεπιχειρήσεις αυτές (Νόμος 122001 της9ης Ιουλίου) προσπαθούν ναενσωματώσουν μέσω της εργασίαςευπαθείς ομάδες και χαρακτηρίζονται ωςμεταβατικές επιχειρήσεις γιατίκαταπολεμούν το κοινωνικό αποκλεισμόμέσω της laquoπροστατευόμενηςαπασχόλησηςraquo

Στη χώρα μας το χρώμα τουκοινωνικού αποκλεισμού δεν έχειδιερευνηθεί επαρκώς (Τσομπάνογλου κα2005) Βάσει δημοσιογραφικώναναφορών (Ριζοσπάστης 3122006)κάθε χρόνο 4000 άνθρωποι στην Ελλάδακαθίστανται παραπληγικοί λόγωατυχημάτων στην εργασία και στο οδικόδίκτυο Οι βαριά ανάπηροι είναι περίπου500000 αλλά μόνο οι 130000 παίρνουνεπίδομα αναπηρίας Η ανεργία στουςικανούς προς εργασία αναπήρους είναιπερίπου 80 Εκτός εκπαίδευσηςβρίσκονται 180000 παιδιά με αναπηρίεςκαι σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες Μόνο500 παιδιά με αυτισμό από τα 30000πηγαίνουν σε κάποιο ειδικό κέντροΥπάρχουν μόλις 200 κρεβάτια σε δημόσιακέντρα αποκατάστασης από τα 2000 πουαπαιτούνται Οι ανάπηροι βιώνουν τοναποκλεισμό από την εκπαίδευση τηναδυναμία προσπέλασης στους χώρουςκοινωνικής κατανάλωσης μεταφοράς καιυπηρεσιών Η κοινωνική οικονομία στοπεδίο αυτό στη χώρα μας έχει πάρει τηνμορφή των Κοινωνικών ΣυνεταιρισμώνΠεριορισμένης Ευθύνης Οι μορφές αυτέςέχουν εξαπλωθεί ωστόσο ακόμη δεν έχειγίνει αποτίμηση του ρόλου τους και τωνδιασυνδέσεών τους με τους τοπικούςφορείς τις ενώσεις τοπικού γενικούενδιαφέροντος

Οπως είπαμε προηγουμένως ηκοινωνική οικονομία είναι ο τρίτος τομέαςμεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικούτομέα και γιrsquo αυτό το τοπικό κράτος πρέπεινα συνεργάζεται με τον τομέα τηςκοινωνικής οικονομίας δυναμικά για μιαεπιτυχημένη πολιτική κοινωνικής συνοχήςγια όλους

trade˘IgraveAcircUacuteiquestUcircIgravemiddotUgravemiddotΟ laquoΣχεδιασμός για Ολουςraquo για να γίνειυλοποιήσιμος πρέπει να αναδυθεί ηκοινωνική οικονομία της οποίας η εστίαείναι τοπική δηλαδή βρίσκεται στηνκοινότητα Στις κοινότητες ο διαχωρισμόςμεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικούτομέα είναι γενικά αρνητικός καιδυσδιάκριτος Η έμφαση στην κοινωνικήοικονομία και τις εταιρικές συμπράξεις στοκοινωνικό κεφάλαιο συγκροτεί τηνκοινωνική συνοχή δημιουργώνταςσυνθήκες απασχολησιμότητας σεευπαθείς ομάδες πληθυσμού αλλά καισυνθήκες κοινωνικής αειφορίαςεπιτρέποντας στην κοινωνικήαναπαραγωγή να λειτουργεί βιώσιμα καισυνεπώς ανταγωνιστικά (πχ ΒάσκοιΙταλοί Σκανδιναβοί) Ο σχεδιασμόςαποτελεί τη γενική κατεύθυνση τηςΔιακήρυξη της Λισσαβόνας όπου ηδιαδικασία της κοινωνικής ενσωμάτωσηςλειτουργεί μέσω της κοινωνίας τηςπληροφορίας Η πολιτική για τοlaquoΣχεδιασμός για Ολουςraquo σημασιοδοτεί τηνολική ενσωμάτωση ως πολιτική βιώσιμηςανάπτυξης

Υπό δημοσίευση στο Τσομπάνογλου ΓΟ laquoΗ ανάδυση της Κοινωνικής Οικονομίας

για Βιώσιμες Κοινότητεςraquo Παπαζήσης 2008

μEgravesbquoIumlEgraveOcircAacuteUacutemiddotEcircrsaquomiddotμorzaga C and Defourny J (eds)2001 The emergence of the socialenterprise Routledge AldershotColeman JS (1988) ldquoSocialCapital in the creation of humancapitalrdquo American Journal ofSociology Vol 94 (supplement)S95-S120 European Commission FinalReport of the expert group onenterprise clusters and networksEnterprise Directorate GeneralpartıOacuteEgraveIcircfi πOacuteUcircUgraveEgraveUgraveOcircDaggerUgraveOcirc partUacuteAacutemiddotUcircrsaquomiddot˜(2002) laquoparaUacuteOcircOcircUgraveEgraveIcirccurren˜ middotmiddotUcircmacrfiIumlEumlUcircEuml˜UcircUgraveOcircOacute UgraveOcircIgravecurrenmiddot UgraveEuml˜ IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquoÕcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot˜raquo tradeiquestIcircIcircOcirc˘Iumlmiddot˜ European Forum on LocalDevelopment and EmploymentRhodes 16 ndash 17 May Field J (2003) Social CapitalRoutledge LondonGranovetter M (1973) ldquoThestrength of weak tiesrdquo AmericanJournal of Sociology Vol 78pp1360-1380Litske prod (2003) The Third Sectorand Employment EuropeanFoundation for the Improvementof Living and Working ConditionsDublinOECD Social Capital AnInternational Comparison (ParisOrganization for EconomicCooperation and Development)OECD (2001) The Well-μeing ofNations The role of human andsocial capital ParisOECD (2001) Local partnershipsfor better governance ParisOECD (2005) Local Governanceand the Drivers of Growth ParisPutnam R (2001) ldquoSocial CapitalMeasurement and ConsequencesrdquoISUMA Spring pp 41-51Lester S M amp Anheier H K(1994) The emerging sector Anoverview The Johns HopkinsComparative Nonprofit SectorProject Studies BaltimoreΔUcircOcircIgraveiquestOacuteOcircAacuteIumlOcirc˘ deg (2004) intUacuteiquestUgraveOcirc˜intOcircEgraveOacuteÔacutersaquomiddot UgraveÔacute paraOcircIumlEgraveUgraveOgraveOacute IcircmiddotEgrave partUacuteAacutemiddotIacutersaquomiddot paraUacuteOcircUcircAcircAacuteAacutersaquoUcircAcircEgrave˜ UcircUgraveEumlOacute middotUacutemacrlsaquo UgraveEuml˜int˘sbquoAcircUacuteOacuteEumlUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot˜ GutenbergΔUcircOcircIgraveiquestOacuteOcircAacuteIumlOcirc˘ deg (2005)intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircfi˜ infinOcircIcircIumlAcircEgraveUcircIgravefi˜ IcircmiddotEgraveparaOcircIumlEgraveUgraveEgraveIcirccurren˜ partOacuteUcircÎgraveiquestUgraveÛcircEuml˜Gutenberg

Ηκοινωνική οικονομία αποτελείπλέον μια κύρια έκφραση τωννέων μορφών διακυβέρνησης της

παραγωγής και της διευρυμένηςαναπαραγωγής από τη στιγμή που μεκύρια αναφορά της τη δημοκρατικήσυμμετοχή καταφέρνει να αναπτύσσεταιστις περιοχές αυτές όπου το κράτος και ηιδιωτική οικονομία δεν εισέρχονται λόγωτης αδυναμίας δημιουργίαςκερδοφορίας ή της περιορισμένηςδυνατότητας διείσδυσης

Είναι γεγονός ότι μεγάλοιμητροπολιτικοί δήμοι όπως η Αθήνααποτελούν προνομιακά πεδία για τηνανάπτυξη του τρίτου αυτού τομέα τηςοικονομίας αναλαμβάνοντας δράσειςπου επαναπροσδιορίζουν τη σχέση τουπολίτη με το κυρίαρχο οικονομικόσύστημα και που μεταφράζουν τηνκοινωνική πολιτική σε τοπική ανάπτυξησε εξάλειψη των κοινωνικώνανισοτήτων σε ενδυνάμωση τουκοινωνικού κεφαλαίου σε ενίσχυση τηςδημοκρατικής συμμετοχής

Μία τέτοια δράση αποτελεί τοlaquoκοινωνικό παντοπωλείοraquo το οποίοσχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε για πρώτηφορά στη χώρα μας σε συνεργασία μεμεγάλη αλυσίδα super market Πρόκειταιγια θεσμό πρωτοποριακό που καλύπτειτις ανάγκες 200 πολυμελών οικογενειώνσε είδη πρώτης ανάγκης Τα είδηπροσφέρονται εντελώς δωρεάν η δεαξία τους ποικίλει ανάλογα με τοναριθμό των μελών κάθε οικογένειας ενώθεσπίστηκε ειδικός κανονισμός για τηνεπιλογή των δικαιούχων πουεξασφαλίζει τη διαφάνεια και τηνκοινωνική ιεράρχηση Ηδη ο θεσμόςαπέδωσε τα μέγιστα κατά τον πρώτομήνα λειτουργίας του

Με την ίδια λογική της πρόληψηςτων κοινωνικών ανισοτήτωνσχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ειδικόπρόγραμμα για τους άστεγουςΕκπονήθηκαν επιστημονικές μελέτεςσχεδιάστηκαν και υλοποιούνταιεξαιρετικής σημασίας προγράμματα για

την laquoαπάλυνσηraquo των επιπτώσεων από ταφαινόμενα οικονομικής ανέχειας καισυγκεντρώθηκαν πόροι πουχρησιμοποιήθηκαν από το ΙδρυμαΑστέγων για τις δραστηριότητές τουΠρος αυτήν την κατεύθυνσηαναπτύχθηκε σε νέες βάσεις η ανοιχτήσίτιση που πραγματοποιείται σε ειδικέςανακαινισμένες εγκαταστάσεις(Σοφοκλέους και Πειραιώς) οι οποίες το2007 έφθασαν να εξυπηρετούν 1500άτομα ημερησίως Οι εγκαταστάσειςαυτές ανακαινίστηκαν εκ βάθρων το2007 ώστε να χρησιμεύουν και για τιςπεριπτώσεις εκτάκτων αναγκώνΤαυτόχρονα σχεδιάστηκε με διεθνήπρότυπα και δημιουργήθηκε ανοιχτόςκαι φυλασσόμενος χώρος υποδοχήςαστέγων και αναξιοπαθούντωνσυμπολιτών μας έκτασης 15στρεμμάτων που λειτουργεί ολόκληρο τοεικοσιτετράωρο

Στο πλαίσιο της λειτουργίας τουΙδρύματος Αστέγων οργανώθηκανπρωτοποριακές υπηρεσίες με έμφασηστις κοινωνικές παροχέςΧαρτογραφήθηκε η υπάρχουσακατάσταση εκπονήθηκαν μελέτες για τοσύνολο των προβλημάτων πουαντιμετωπίζει ο δήμος στα όριά του καιήδη προσφέρονται ενδύματαυποδήματα και διάφορα άλλακαταναλωτικά είδη σε αδύναμαοικονομικά νοικοκυριά Ελλήνων καιαλλοδαπών

Για την αντιμετώπιση τωνπροβλημάτων στέγασης της πιοευάλωτης ομάδας αστέγων που είναι οιηλικιωμένοι διατέθηκε πολυώροφοκληροδότημα επί της οδού Πατησίωνόπου δημιουργείται η laquoΕστία τωνΑθηνώνraquo Με σύγχρονες υποδομέςπλήρη ιατροκοινωνική και ψυχολογικήκάλυψη ειδικούς χώρους ψυχαγωγίαςυγιεινής και διατροφής ο ξενώνας αυτόςθα φιλοξενεί 60 με 70 ηλικιωμένους καιαπόρους συμπολίτες μας Το έργο θαολοκληρωθεί εντός του έτους

Συνεχίστηκαν τα προγράμματαστέγασης που καλύπτουν 180 άστεγουςσε δυο ξενώνες στο κέντρο της πόληςΣχεδιάστηκε ωστόσο ειδικό πρόγραμμα

prod IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot UgraveOcirc˘ centlsaquoIgraveOcirc˘ infinıEumlOacutemiddotrsaquoÔacute

ΔOcirc˘ iexclEgraveIcirclsaquoUgravemiddot intmiddotIcircIumlmiddotIgraveiquestOacuteEuml

Ο κ Νικήτας Κακλαμάνης είναι δήμαρχος Αθηναίων

94


εθελοντισμού το οποίο ξεκίνησε τοΜάρτιο 2007 Στο ειδικό αυτό εθελοντικόπρόγραμμα συμμετέχουν 300εθελόντριες οι οποίες παρέχουνκαθημερινά τις υπηρεσίες τους στοκέντρο σίτισης στους ξενώνες και σταπρογράμματα δρόμου της κοινωνικήςυπηρεσίας

Βασικό σημείο αναφοράς τωνκοινωνικών δράσεων του δήμουΑθηναίων αποτελούν και τα ναρκωτικάως κοινωνικό φαινόμενο και κοινωνικήπραγματικότητα Κατά τη διάρκεια του2007 τα 4 Κέντρα Πρόληψης για ταναρκωτικά του δήμου Αθηναίωνπραγματοποίησαν 536 διδακτικές ώρεςγια την πρόληψη της χρήσηςναρκωτικών σε 975 μαθητές τωνΔημοτικών Γυμνασίων και Λυκείων τουδήμου μας καθώς και 175 ώρες σε 140νηπιαγωγούς δασκάλους και καθηγητέςτης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Οσυνολικός αριθμός των επωφελούμενωναυξήθηκε πάνω από 10 σε σχέση με το2006 Επιπλέον στο πλαίσιο της παροχήςυποστήριξης και συμβουλευτικής σεχρήστες ναρκωτικών στο δρόμο(streetwork) υποστηρίχθηκαν το 2007περισσότεροι από 400 χρήστες αριθμόςαυξημένος κατά 45 σε σχέση με το2006 όπου υποστηρίχθηκαν 275χρήστες Επίσης υπογράφηκεπρογραμματική σύμβαση με τον ΟΚΑΝΑύψους ενός εκατ ευρώ το χρόνο για τησυνέχιση της λειτουργίας των 4 ΚέντρωνΠρόληψης αλλά και τη δημιουργία 3νέων κέντρων πρόληψης στα δημοτικάδιαμερίσματα που δεν υπήρχαν(Κολωνός Κυψέλη Αμπελόκηποι)

Βασικό στόχο αποτελεί η δημιουργίαενός ολοκληρωμένου προγράμματοςκαταπολέμησης της χρήσης ναρκωτικώναπό τους εφήβους που θα αποτελεί τηνπρώτη τέτοιου είδους δομήαπεξάρτησης σε επίπεδο τοπικήςαυτοδιοίκησης στη χώρα μας αλλά καιμια πρότυπη μονάδα σε πανευρωπαϊκόεπίπεδο Ηδη από το Σεπτέμβριο του2007 παραχωρήθηκε στο δήμοΑθηναίων μία έκταση 143 στρεμμάτων(παλαιό Αναμορφωτήριο Θηλέων) καιέχει ξεκινήσει η αναμόρφωση του

περιβάλλοντος χώρου ενώολοκληρώνεται η κτιριολογική μελέτηώστε σύντομα να ξεκινήσει η λειτουργίατου κέντρου απεξάρτησης Οιεπωφελούμενοι από τη λειτουργία τουκέντρου θα είναι 1170 χρήστες καιοικείοι τους το χρόνο Στηνπραγματοποίηση του μεγαλόπνοουαυτού προγράμματος θα συμβάλλει ηπρογραμματική σύμβαση που υπεγράφημεταξύ του δήμου Αθηναίων και τουυπουργείου Υγείας και ΚοινωνικήςΑλληλεγγύης για 5 χρόνια αρχήςγενομένης από το Μάρτιο του 2008 καιαυτομάτως ανανεούμενη στο τέλος κάθεπενταετίας

Είναι γεγονός ότι στόχοι όπως ημείωση του αποκλεισμού τηςπεριθωριοποίησης της ανεργίας και ηαύξηση της κοινωνικής ανάπτυξης δενεπιτυγχάνονται από τη μια ημέρα στηνάλλη Πρέπει να βρίσκονται στη λογικήτου σχεδιασμού της κοινωνικήςπολιτικής και να αποτελούν ενεργά μέρητων δράσεων και των πρωτοβουλιώντης διοίκησης σε τοπικό και εθνικόεπίπεδο

Η τοπική αυτοδιοίκηση και ιδιαίτεραοι μεγάλοι μητροπολιτικοί δήμοι όπως ηΑθήνα οφείλει να εξελιχθεί σε καταλύτηγια την ανάπτυξη κοινωνικώνεπιχειρήσεων οι οποίες θα μπορούν μεαπόλυτη διοικητική και οικονομικήαυτοτέλεια να διαχειρίζονται και ναυλοποιούν τις κοινωνικές τους δράσειςΟ ρόλος των δήμων είναι από τη μιαπλευρά να αναπτύξουν όλες τιςαπαραίτητες κοινωνικές υποδομές πουθα εξασφαλίσουν τη λειτουργία τωνκοινωνικών δράσεων και από την άλληπλευρά να ενισχύσουν και να εγγυηθούντη συμμετοχή των πολιτών για τηδημιουργία των κοινωνικώνεπιχειρήσεων Οι κοινωνικές επιχειρήσειςπου πρέπει να λειτουργούν με κριτήριααγοράς χωρίς όμως να έχουν σκοπό τοκέρδος αποτελούν τη μετεξέλιξη τωνκοινωνικών ομάδων συλλογικήςέκφρασης και συμμετοχής και θαεγγυηθούν τη συνέχεια των κοινωνικώνδράσεων αξιοποιώντας τις κοινωνικέςυποδομές της πόλης


95

96


Ηανάγκη για ένα διαφορετικό μοντέλοανάπτυξης είναι περισσότερο επιτακτικήαπό ποτέ Η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να

αποτελέσει μοχλό εναλλακτικής οικονομικής καικοινωνικής ανάπτυξης στις προκλήσεις του 21ουαιώνα Αλλωστε η κρίση του Κοινωνικού Κράτουςκαι του Κράτους Πρόνοιας δεν αποτελεί μόνοελληνικό φαινόμενο είναι βαθύτατα ευρωπαϊκόπρόβλημα παρά τις διαφορές στα ποσοστά καιτους ρυθμούς ανάπτυξης των ευρωπαϊκών κρατώνμελών

Οι ευρωπαϊκές περιφέρειες μπορεί να έχουνκαταφέρει να κατακτήσουν ένα υψηλό επίπεδοδιαβίωσης όμως αυτό δεν αφορά το σύνολο τωνκατοίκων τους αφού μεγάλο ποσοστό τουπληθυσμού τους ζει κάτω από το όριο τηςφτώχειας Ταυτόχρονα το χάσμα μεταξύαναπτυσσόμενων και ανεπτυγμένων χωρώνεξακολουθεί να μεγαλώνει ακόμα περισσότεροΠερισσότερα από τέσσερα δισεκατομμύριαάνθρωποι παγκοσμίως ζουν με λιγότερα από 1 με 2δολάρια την ημέρα ενώ συνολικά οι κάτοικοι τουπλανήτη χάνουν αγαθά που είχαν στο παρελθόνόπως τον καθαρό αέρα το πόσιμο νερό και τηνκαθαρή θάλασσα με ανυπολόγιστες συνέπειεςστην υγεία και την οικονομία Η εν λόγω συζήτησηόμως δεν αφορά μόνο αριθμούς και στατιστικάδεδομένα Σε ένα διαφορετικό επίπεδο ανάλυσηςσχετίζεται άμεσα και με την απομόνωση καιαποξένωση του ανθρώπου μέσα στις πολυπληθείςκοινωνίες Βασικές αξίες όπως η ανθρώπινηεπαφή η επικοινωνία η αλληλεγγύη και η διάθεσηγια προσφορά στο συνάνθρωπο έχουν χάσει τονόημα αλλά και τη σημασία τους

Αυτό που χρειάζεται για την επίλυση αυτών τωνσύνθετων προβλημάτων είναι περισσότερο μιακοινωνιακή πολιτική πέρα της κοινωνικήςπολιτικής με την καθιερωμένη έννοια του όρουΧρειάζεται δηλαδή μια πολιτική ανάπτυξης πουκινητοποιεί τους πολίτες προς την κατεύθυνση τηςδημιουργίας νέων δομών στο χώρο τηςοικονομίας της ανάπτυξης του πολιτισμού τηςπολιτικής και των κοινωνικών σχέσεων καιπροβλημάτων Η κοινωνική οικονομία αποτελείαναπόσπαστο τμήμα της τοπικής ανάπτυξης Για ναυπάρξουν όμως καλύτερα αποτελέσματαχρειάζεται ένα πιο αποκεντρωμένο και συμμετοχικόκοινωνικό κράτος

Σrsquo αυτό το πλαίσιο ο ρόλος της τοπικής

αυτοδιοίκησης είναι πολύ σημαντικός καθώς τααποτελέσματα της λειτουργίας των θεσμών τουκοινωνικού κράτους φαίνονται πολύ πιο καθαράστο επίπεδο κάθε τοπικής κοινωνίας Και αυτό διότιη τοπική κουλτούρα αποτελεί αναπόσπαστοστοιχείο της ποιότητας ζωής στην καθημερινότητατων πολιτών

Η πολιτεία και πολύ περισσότερο ο θεσμός τηςτοπικής αυτοδιοίκησης οφείλει να διευκολύνει κάθεμορφή και πρωτοβουλία ανάπτυξης της τοπικήςκοινωνίας δημιουργώντας τις απαραίτητεςυποδομές και τους αναγκαίους θεσμούς ώστε ναεκφραστούν απρόσκοπτα οι αγωνίες και τααιτήματα η ταυτότητα τα όνειρα και οι προσδοκίεςτων ενεργών πολιτών της Και σrsquo αυτό το πλαίσιοπραγματοποιούνται δράσεις που εντάσσονται στοντομέα της laquoκοινωνικής οικονομίαςraquo όπως πχ τηςλειτουργίας των ΚΑΠΗ του προγράμματοςlaquoΒοήθεια στο Σπίτιraquo του Κέντρου ΔημιουργικήςΑπασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ) του Εθελοντισμούτων Προγραμμάτων Ενσωμάτωσης καιΕκπαίδευσης των οικονομικών μεταναστών Οστόχος όλων αυτών των δράσεων είναι διττός Ναξαναφέρουμε τον άνθρωπο δίπλα στον άνθρωποαλλά παράλληλα να μεταλαμπαδεύσουμε τοπαράδειγμα της κοινωνικής προσφοράς και τηςαλληλεγγύης στις νέες γενιές

Τα παραπάνω όμως δεν αρκούν σε μιαπολυπολιτισμική πλέον χώρα όπως η Ελλάδα μεπολλά και σύνθετα προβλήματα Αυτό μου έχειδείξει η μέχρι σήμερα εμπειρία μου ως δημάρχουΓια να έχουν αποτέλεσμα οι πολιτικές αποφάσειςχρειάζεται ένα νέο θεσμικό πλαίσιο που επιτρέπειστους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης1 Να μπορούν να ενθαρρύνουν τις δυνάμεις της

πόλης τους και να τις καθοδηγούν ώστε νααξιοποιήσουν τις ευκαιρίες

2 Να μπορούν να υλοποιήσουν τις προτάσεις γιαανάπτυξη που καταθέτουν οι ενεργοί πολίτεςτων δήμων

3 Να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των τοπικώνεπιχειρήσεων ή τη δημιουργία καινούργιωνπαράλληλα με την αξιοποίηση του ντόπιουδυναμικού απασχόλησης

Τα παραδείγματα διεθνώς είναι πολλά και ταπερισσότερα επιτυχημένα Για να εφαρμοστούνόμως στην Ελλάδα απαιτούνται ριζικές αλλαγές καιτολμηρές αποφάσεις κυρίως σε επίπεδο πολιτικώνεπιλογών αλλά και νοοτροπίας όλων τωνπολιτικών δυνάμεων της χώρας με κυρίαρχο καικεντρικό μέλημα τον άνθρωπο και την ποιότητα τηςζωής του

ordfOcircmacrIumlfi˜ AcircOacutemiddotIumlIumlmiddotIcircUgraveEgraveIcirclsaquo˜ OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraveEgraveIcirclsaquo˜ middotOacuteiquestUgrave˘IacuteEuml˜

ΔOcirc˘ AtildeUacutelsaquoUcircUgraveOcirc˘ trade sumOcircDaggermiddot

Ο δρ Χρήστος Σπ Ζούπας είναι δήμαρχος Υμηττού

98


partEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot IcircmiddotEgrave IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo middotIumlIumlEumlIumlAcircAacuteAacuteDaggerEuml

ΔOcirc˘ AtildeUacutelsaquoUcircUgraveOcirc˘ tradeUgravemiddot˚IcircOcircDaggerUacutemiddot

Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκειατων τελευταίων δύο δεκαετιών σεόλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες

έχει σημειωθεί μια σημαντική ανάπτυξητου laquoτρίτου τομέαraquo της οικονομίας τουτομέα της laquoκοινωνικής οικονομίαςraquo

Στον τομέα αυτό στον οποίο εδράζουνπολιτικές με στόχο την αειφόρο ανάπτυξητην απασχόληση και την κοινωνικήσυνοχή δραστηριοποιούνται μηκερδοσκοπικοί οργανισμοί κοινωνικέςεπιχειρήσεις συνεταιρισμοί εθελοντικέςοργανώσεις και διάφοροι άλλοι τύποιενώσεων Η νέα αυτή μορφή κοινωνικάπροσανατολισμένης επιχειρηματικότηταςστηρίζεται στην αυτοοργάνωση τωνπολιτών και στην εθελοντική προσφοράυπηρεσιών στη βάση της αλληλεγγύης καιτης συνεργασίας

Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες αλλά καιτην παγκόσμια πρακτική ο τομέας τηςκοινωνικής οικονομίας συμβάλλει στηνκάλυψη των laquoκενών χώρωνraquo πουαφήνουν μεγάλα τμήματα της ζήτησηςαγαθών και υπηρεσιών συνήθωςκοινωνικού χαρακτήρα των οποίων ηπαραγωγή και η διάθεση από τουςμηχανισμούς της ελεύθερης αγοράςκρίνεται ασύμφορη η δε παροχή τους απότο κράτος πολλές φορές ανέφικτη

AgraveEcircEgraveUcircUgraveiquestIgraveAcircOacuteEuml IcircmiddotUgraveiquestUcircUgravemiddotUcircEuml UcircUgraveEumlOacute partIumlIumliquestpermilmiddotΣτην Ελλάδα η έννοια και οιδραστηριότητες του τομέα της κοινωνικήςοικονομίας δεν είναι ιδιαίτεραανεπτυγμένες Σύμφωνα με πρόσφατηέρευνα του Εθνικού Κέντρου ΚοινωνικώνΕρευνών (ΕΚΚΕ) στη χώρα μας δενπαρατηρούνται ιδιαίτερα αξιοσημείωτεςπροσπάθειες ανάπτυξης της κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας

Οι όποιες απόπειρες σύστασης

κοινωνικών επιχειρήσεωνχαρακτηρίζονται απόαποσπασματικότητα συνήθως έχουνάτυπο ήκαι παράτυπο χαρακτήρα καιεκλαμβάνονται από την κοινωνία ωςlaquoφιλανθρωπικές δράσειςraquo καιlaquoευεργεσίεςraquo

Τα βασικότερα προβλήματα πουπαρεμποδίζουν την ανάπτυξη του τομέατης κοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδαείναιntilde Η έλλειψη θεσμικής υποστήριξης με

την ανυπαρξία ενός σαφούςξεκάθαρου και ευέλικτου θεσμικού καικανονιστικού πλαισίου για την ίδρυσηαποτελεσματική λειτουργία καιανάπτυξη των κοινωνικώνεπιχειρήσεων

ntilde Η έλλειψη χρηματοδοτικήςυποστήριξης με την περιορισμένηπρόσβαση των φορέων τηςκοινωνικής οικονομίας στουςοικονομικούς πόρους την έλλειψημηχανισμών χρηματοδοτικήςενίσχυσης από το κράτος και τηνακαμψία των υπαρχόντων

Ο κ Χρήστος Σταϊκούρας είναι επίκουρος καθηγητήςΟικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και βουλευτήςΦθιώτιδας της ΝΔ

99


χρηματοδοτικών εργαλείων καιθεσμών από τουςχρηματοπιστωτικούς οργανισμούς

ntilde Η έλλειψη διοικητικής υποστήριξης μετην ανυπαρξία εξειδικευμένων δομώνυποστήριξης συμβουλευτικώνυπηρεσιών και προβολής τωνκοινωνικών επιχειρήσεων και τωνγενικότερων πρωτοβουλιών στοντομέα της κοινωνικής οικονομίας

ntilde Η ανεπάρκεια εξειδικευμένου καιέμπειρου ανθρώπινου δυναμικού πουθα στελεχώσει και θα στηρίξει ταεπαγγελματικά αντικείμενα πουδημιουργεί και τις δεξιότητες πουαπαιτεί η ανάπτυξη δραστηριοτήτωντης κοινωνικής οικονομίας

ntilde Η περιορισμένη και ανεπαρκής γνώσηη απουσία ενημέρωση και η έλλειψηlaquoτεχνογνωσίαςraquo στην οργάνωση καιλειτουργία μιας κοινωνικήςεπιχείρησης

ntilde Η απουσία ισχυρής παράδοσης στοντομέα της κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας και ταλανθασμένα ή αρνητικά στερεότυπαπου έχουν δημιουργηθεί από τηνανοργάνωτη και αναποτελεσματικήανάπτυξη κάποιων επιχειρηματικώνδραστηριοτήτων στο χώρο τηςκοινωνικής οικονομίας στο παρελθόν(κυρίως συνεταιριστικέςδραστηριότητες)

ntilde Η ανεπάρκεια της δικτύωσης και τηςανάπτυξης συνεργασιών μεταξύφορέων της κοινωνικής οικονομίαςκαι του ιδιωτικού τομέα σε τοπικόπεριφερειακό και εθνικό επίπεδοστοιχείο απαραίτητο για την ανάπτυξηκοινών επιχειρηματικών δράσεων καιπρωτοβουλιών

Αυτοί οι περιορισμοί δεν έχουν επιτρέψειμέχρι σήμερα τη διαμόρφωση ενόςπλαισίου για συζήτηση καιπροβληματισμό σχετικά με τις προοπτικέςτου τομέα της κοινωνικής οικονομίας στηχώρα μας και κατrsquo επέκταση της συμβολής

του στην αντιμετώπιση των σοβαρών καιδιαχρονικών προβλημάτων της ανεργίαςτης φτώχειας του κοινωνικούαποκλεισμού και της οικολογικήςκαταστροφής

paraUacuteÛgraveOcircsbquoOcirc˘IumlrsaquoAcirc˜ Ocirc˘ UacutecurrenAcircEgrave Oacutemiddot middotOacutemiddotIumlEuml-EcircıOcircDaggerOacuteΑπαιτείται συνεπώς μέσα από μίασυνεκτική προσέγγιση και ολοκληρωμένηπαρέμβαση της πολιτείας με τη συμμετοχήτης κοινωνίας η ενθάρρυνση καλλιέργειακαι ενίσχυση του τομέα της κοινωνικής καιαλληλέγγυας οικονομίας καιεπιχειρηματικότητας στην Ελλάδα ως μέσογια την ενδυνάμωση του παραγωγικούιστού την ενίσχυση της απασχόλησης καιτην τόνωση της κοινωνικής συνοχής

Για την επίτευξη του στόχου αυτούπέρα από τις υφιστάμενες δομές εταιρικήςκοινωνικής ευθύνης απαιτείταισυνδυασμός πολιτικών δράσεων καιενεργειών οι οποίες να επιχειρούν ναδημιουργήσουν το κατάλληλο ευνοϊκόπλαίσιο ανάπτυξης πρωτοβουλιώνκοινωνικής επιχειρηματικότητας στηνΕλλάδα

Σημαντικές πρωτοβουλίες στηνκατεύθυνση αυτή μπορεί να είναιntilde Η δημιουργία κεντρικής αλλά

πολυεπίπεδης δομής υποστήριξης τωνφορέων της κοινωνικής οικονομίαςΣτόχος αυτής πρέπει να είναι η παροχήολοκληρωμένων υπηρεσιών για τηνενημέρωση κατάρτιση καισυμβουλευτική ενίσχυση και τεχνικήστήριξη των πρωτοβουλιών τηςκοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδα

ntilde Η ίδρυση και λειτουργία ενός θεσμικούφορέα που θα αφιερωθεί στηνπροώθηση της κουλτούρας τηςκοινωνικής επιχειρηματικότητας στηχώρα και θα συμβάλλει στηδρομολόγηση κατάλληλωνπαρεμβάσεων για τη βελτίωση τουνομοθετικού πλαισίου και τωνκανονιστικών ρυθμίσεων

100


ntilde Η ανάπτυξη και αξιοποίηση των νέωντεχνολογιών και η μεταφοράανταλλαγή και ενσωμάτωση τηςτεχνογνωσίας σε διακρατικό επίπεδογια την προώθηση της κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας με τη χρήσηκαινοτόμων εργαλείων και μεθόδων

ntilde Η εκπαίδευση και επαγγελματικήκατάρτιση ενημέρωση και ενεργόςσυμμετοχή νέων ανθρώπων σε όλα ταστάδια σχεδιασμού και υλοποίησης τηςεπιχειρηματική δραστηριότητας καθώςκαι η παραγωγή εκπαιδευτικώνεργαλείων στον τομέα της κοινωνικήςοικονομίας

ntilde Η σχεδίαση και λειτουργίαΠαρατηρητηρίου για την κοινωνικήοικονομία στην Ελλάδα με βασικούςστόχους την επιστημονική επεξεργασίακαι τεκμηρίωση θεμάτων κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας και οικονομίαςτην εκπόνηση προτάσεων για τηδιαμόρφωση κατάλληλου θεσμικούπλαισίου και την κατανόηση τηςδιεθνούς καλής πρακτικής και τωνδομών υποστήριξης του τομέα τηςκοινωνικής οικονομίας

ntilde Η ανάληψη συγκεκριμένων δράσεωνκαι η ανάπτυξη και αξιοποίησηκατάλληλων χρηματοδοτικώνεργαλείων για τη χρηματοδότηση τωννέων μορφών επιχειρηματικήςδραστηριότητας

ntilde Η ευαισθητοποίηση του ευρύτερουδημόσιου τομέα και κυρίως τηςτοπικής αυτοδιοίκησης στηνκατεύθυνση δρομολόγησηςσυντονισμού και διάχυσης τωνδραστηριοτήτων κοινωνικήςοικονομίας σε περιφερειακό καιτοπικό επίπεδο

Εκτός όμως από τις πρωτοβουλίες τηςπολιτείας απαιτείται και η αλλαγή τηςνοοτροπίας του επιχειρηματικού κόσμουμε τη συνειδητοποίηση από μέρους τουτης ανάγκης ενδυνάμωσης της κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας και της υιοθέτησηςκαι εφαρμογής ενός προτύπου αξιώνεπιχειρηματικής ηθικής1

Σύμφωνα με τα ανωτέρω και στηβάση των δράσεων σε εμβρυϊκό στάδιοπου έχουν ήδη αναληφθεί και έχουν δειτο φως της δημοσιότητας στη χώρα μας

ο τομέας της κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας μπορεί νααποτελέσει ένα καινοτόμο και δυναμικόπεδίο δράσης ικανό να συνθέτει και νααξιοποιεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικάτου πληθυσμού να αναδεικνύει και νατονώνει τις δεξιότητες του να συμβάλλειστην καταπολέμηση των ανισοτήτων καιδιακρίσεων που πλήττουν ευπαθείςομάδες να προωθεί πολιτικές ίσωνευκαιριών να αξιοποιεί προϊόντα καιυπηρεσίες και να μετουσιώνει τιςδιάχυτες αλλά άτυπες μορφέςκοινωνικής αλληλεγγύης που επικρατούνστη χώρα μας σε επιχειρήσειςκοινωνικού χαρακτήρα

1 partUacuteAcirc˘OacuteAcirc˜ UcircUgraveEuml ordfAcircAacuteiquestIumlEuml μUacuteAcircUgravemiddotOacutersaquomiddot permilAcircrsaquomacrOacuteOcirc˘Oacute ˆÕcircEgrave IcircmiddotUgravemiddotOacutemiddotIumlÛgravecurren˜ UcircUgraveUacutecurrenEcircOcircOacuteUgravemiddotEgrave fiIumlOcirc IcircmiddotEgrave AcircUacuteEgraveUcircUcircfiUgraveAcircUacuteOcircUcircUgraveEumlOacute middotAacuteOcircUacuteiquest UacuteOcirc˚fiOacuteUgraveÔacute AcircUgravemiddotEgraveUacuteAcircEgraveOgraveOacute Ocirc˘AcircEgravepermilAcircEgraveIcircOacuteDaggerOcirc˘Oacute EgravepermilEgravemiddotrsaquoUgraveAcircUacuteEuml IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo IcircmiddotEgraveAcircUacuteEgravesbquomiddotIumlIumlOcircOacuteUgraveEgraveIcirclsaquo Acirc˘middotEgraveUcircıEumlUcircrsaquomiddot

infinOacutemiddotAacuteIcircmiddotrsaquomiddot Euml AcircOacutersaquoUcircmacr˘UcircEuml UgraveEuml˜ IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot˜

101


Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια τωντελευταίων είκοσι χρόνων σε όλες τιςσχεδόν αναπτυγμένες χώρες έχει

σημειωθεί μια σημαντική ανάπτυξη τουεπονομαζόμενου laquoΤρίτου Τομέαraquo τηςΟικονομίας- ο οποίος συχνά αναφέρεταιως laquoΚοινωνική Οικονομίαraquo ή laquoΜηΚερδοσκοπικός Τομέαςraquo Ο τομέας αυτόςπεριλαμβάνει τους μη κερδοσκοπικούςοργανισμούς τις κοινωνικές επιχειρήσειςτους συνεταιρισμούς και διάφορουςτύπους ενώσεων που στηρίζονται στηναυτοοργάνωση των πολιτών και τηνεθελοντική προσφορά υπηρεσιών στηβάση της αλληλεγγύης και της συνεργασίαςκαι προσπαθεί να καλύψει laquoκενούςχώρουςraquo που αφήνουν μεγάλα τμήματα τηςζήτησης αγαθών και υπηρεσιών συνήθωςκοινωνικού χαρακτήρα των οποίων ηπαραγωγή και η διάθεση από τουςμηχανισμούς της ελεύθερης αγοράςκρίνεται ασύμφορη η δε παροχή τους απότο κράτος πολλές φορές ανέφικτη

radic UgraveOcircIgravecurrenmiddot˜ UgraveEuml˜ intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ radicEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot˜UcircUgraveEumlOacute partIumlIumliquestpermilmiddotΣτην Ελλάδα η έννοια και οιδραστηριότητες του τομέα της κοινωνικήςοικονομίας δεν είναι ιδιαίτεραανεπτυγμένες Ακόμη και η ιδέα ότι οιδιάφορες πρωτοβουλίες laquoμηκερδοσκοπικού χαρακτήραraquo πουαναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια στηνΕλλάδα συνιστούν ένα laquoδιακριτό τομέαraquoδεν συναντιέται συχνά στο δημόσιοδιάλογο Κοινή είναι η διαπίστωση ότι οιόποιες προσπάθειες γίνονται τα τελευταίαχρόνια από διάφορους φορείςπροσκρούουν μεταξύ άλλων στην έλλειψηενός κατάλληλου και ευέλικτου πλαισίου γιατη θεσμική διοικητική και χρηματοδοτικήστήριξη των πρωτοβουλιών πουαναλαμβάνονται στον τομέα αυτόνΠροκύπτει επομένως η ανάγκη να γίνει οτομέας της κοινωνικής οικονομίαςπερισσότερο διακριτός και αναγνωρίσιμοςστην Ελλάδα και να δημιουργηθεί τοκατάλληλο πλαίσιο που θα διευκολύνει τηνανάπτυξή του

paraUacuteÛgraveOcircsbquoOcirc˘IumlrsaquoAcirc˜ UgraveOcirc˘ partıOacuteEgraveIcircOcircDagger intcurrenOacuteUgraveUacuteOcirc˘intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircOgraveOacute partUacuteAcirc˘OacuteOgraveOacute (partintintpart)Προς την κατεύθυνση αυτή επιχειρεί νασυμβάλλει το Εθνικό Κέντρο ΚοινωνικώνΕρευνών (Ινστιτούτο ΚοινωνικήςΠολιτικής) στο πλαίσιο της ΚοινοτικήςΠρωτοβουλίας EQUAL (Brsquo ΚΥΚΛΟΣ) μετην ανάληψη των ακόλουθωνπρωτοβουλιώνntilde Δημιουργία και λειτουργία ενός

κόμβου τεκμηρίωσης υποστήριξηςκαι πληροφόρησης στο πεδίο τηςκοινωνικής οικονομίας στο πλαίσιοτης οποίας λειτουργεί πιλοτικά ηΔιαδικτυακή Πύλη για την ΚοινωνικήΟικονομία wwwsocialeconomygr

ntilde Επεξεργασία προτάσεων θεσμικούκαι χρηματοδοτικού χαρακτήρα γιατην ανάπτυξη του τομέα τηςκοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδαμέσω προτάσεων για τη νομοθετικήρύθμιση της κοινωνικής επιχείρησηςστην Ελλάδα την εφαρμογή ενόςσυστήματος συναλλακτικήςδιευκόλυνσης- διατακτικέςπληρωμής (vouchers) για τηνπροώθηση της κατανάλωσηςυπηρεσιών της ΚοινωνικήςΟικονομίας καθώς και τηνεφαρμογή ενός συστήματοςαναθέσεων υπηρεσιών (συλλογικούσυμφέροντος) σε φορείς τηςκοινωνικής οικονομίας

ntilde Οργάνωση και λειτουργία διαρκούςforum για την κοινωνική οικονομίαστην Ελλάδα

Η φιλοσοφία του forum είναι ntilde Η δημιουργία μιας πλατφόρμας

διαλόγου και ευρύτερου δυνατούπροβληματισμού για ζητήματα πουάπτονται της κοινωνικής οικονομίαςστην Ελλάδα (και τα οποία είναιπρωτοφανή και δύσκολα για τηνελληνική τουλάχιστονπραγματικότητα)

ntilde Η διαμόρφωση του κατάλληλουπλαισίουπεριβάλλοντος για τηνπροώθηση της διασύνδεσης καισυνεργασίας των φορέων τηςκοινωνικής οικονομίας μεταξύ τουςαλλά και με το δημόσιο και ιδιωτικότομέα

ntilde Η προώθηση των αναγκαίων

παρεμβάσεων για την ανάπτυξη τουτομέα και ειδικότερα για τηνανάπτυξη μιας νέαςlaquoεπιχειρηματικότηταςraquo κοινωνικάπροσανατολισμένης

prod permilEgravemiddotIcirclsaquoUacute˘IacuteEuml AacuteEgravemiddot UgraveEumlOacute IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo OcircEgraveIcircOcirc-OacuteOcircIgraversaquomiddot UcircUgraveEumlOacute partIumlIumliquestpermilmiddot Ο προβληματισμός μας στο ΙνστιτούτοΚοινωνικής Πολιτικής του ΕΚΚΕ για τηβραδεία ανάπτυξη του τομέα τηςκοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδα καιη αναμφισβήτητη αναγκαιότητα για τηδιαμόρφωση ενός ολοκληρωμένουθεσμικού πλαισίου που θα εξασφαλίζειτη λειτουργία και την ομαλή ανάπτυξητου τομέα μας οδήγησε στην κατάρτισηενός Σχεδίου Διακήρυξης για τηνκοινωνική-αλληλέγγυα οικονομία στηνΕλλάδα το οποίο έχει δημοσιευθεί στηδιαδικτυακή πύλη για την κοινωνικήοικονομία wwwsocialeconomygr (πουβρίσκεται σε πιλοτική λειτουργία)

Η Διακήρυξη αυτή επιχειρεί νααναδείξει τις ανάγκες για θέσπισηνομικού πλαισίου και τη δημιουργίαεναλλακτικών χρηματοδοτικώνεργαλείων ενώ προβάλλει μια σειράαπαραίτητων ενεργειών καικινητοποιήσεων προκειμένου νασχεδιαστεί ένα ολοκληρωμένοαναπτυξιακό πρόγραμμα για τηνκοινωνική-αλληλέγγυα οικονομία στηνΕλλάδα που θα καλύπτει και θαανταποκρίνεται στις ανάγκες του τομέα

Απώτερος στόχος της διακήρυξηςαυτής είναι η υιοθέτησή της από έναευρύ φάσμα ατόμων και φορέων πουεμπλέκονται έμμεσα ή άμεσα στον τομέατης κοινωνικής-αλληλέγγυας οικονομίαςκαι η ενεργοποίηση δικτύωση καιενδυνάμωση των φορέων αυτών για τηνπροώθηση ενός ελάχιστου αριθμούβασικών ρυθμίσεων που απαιτούνται γιατην αναγνώριση και ανάπτυξη τηςκοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδα

Η Διακήρυξη θα αποσταλεί σεδιάφορους φορείς και άτομα που θακαλούνται να τη συνυπογράψουν ενώθα παρουσιαστεί επίσημα και θασυζητηθεί στην επόμενη συνεδρίαση τουforum για την κοινωνική οικονομία ηοποία προβλέπεται να λάβει χώρα στατέλη Φεβρουαρίου 2008 στην Αθήνα

degEgravemiddot IgraveEgravemiddot IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirciquest middotIumlIumlEumlIumlcurrenAacuteAacute˘middot OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot

ΔOcirc˘ centEumlIgravelsaquoUgraveUacuteEuml sumEgraveOgraveIgravemiddot

Ο κ Δημήτρης Ζιώμας είναι Οικονομολόγος - Ερευ-νητής στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών

102


Στην Ελλάδα οι υψηλοί ρυθμοίοικονομικής μεγέθυνσης τωντελευταίων δεκαετιών δεν

συνέβαλαν στον περιορισμό τωνκοινωνικών ανισοτήτων και τηςανασφάλειας αλλά ούτε και στηνεξάλειψη του αποκλεισμού των πιοευάλωτων ομάδων του πληθυσμού απότη διανομή του πλούτου και τησυμμετοχή στην οικονομική καικοινωνική δραστηριότητα Η οικονομικήπρόοδος και η επιδίωξη γιαανταγωνιστικότητα δημιουργούνεισοδήματα και θέσεις εργασίας μεκυρίαρχα χαρακτηριστικά την άνισηκατανομή και την αβεβαιότητααγνοώντας τις πιεστικές ατομικές καικοινωνικές ανάγκες όταν αυτές δενφαίνονται οικονομικά συμφέρουσες καιαποδοτικές

Είναι αλήθεια ότι στην Ελλάδα δενγνωρίσαμε το laquoκράτος-πρόνοιαςraquo όπωςτο βίωσαν οι πολίτες σε άλλες κοινωνίεςτου δυτικού κόσμου Ομως και αυτό τοlaquoλίγοraquo φαίνεται να παραχωρεί τη θέσητου στις πιο επιθετικές κερδοσκοπικέςδιαθέσεις που συρρικνώνουν τις ήδηπροβληματικές υπηρεσίες υγείαςπρόνοιας και φροντίδας των πολιτώναλλά και της φροντίδας τουπεριβάλλοντος εν γένει Ενα βασικόερώτημα είναι εάν στη χώρα μαςμπορούμε να νοηματοδοτήσουμε τοτρίπτυχο απασχόληση - κοινωνικήσυνοχή - δημοκρατία ούτως ώστε ναεπιτρέψουμε στους πιο ευάλωτουςπολίτες να ζήσουν από την εργασία τουςχωρίς να εξαρτώνται από επιδοματικέςπολιτικές και προνοιακές ενισχύσεις

Εμείς πιστεύουμε ότι η κοινωνική καιαλληλέγγυα οικονομία συνιστά ισχυρήαντίσταση στον οικονομικό ατομικισμόπου απειλεί την κοινωνική συνοχή καιαποτελεί αντίβαρο στην απόλυτηγενίκευση και κυριαρχία των κανόνωντης αγοράς Πιστεύουμε ότι είναι έναςχώρος στον οποίο μπορεί και συμβιώνειη δυναμική της κοινωνίας (πουυπαγορεύεται από την ανάγκηκαλύτερων συνθηκών διαβίωσης γιαόλους μεγαλύτερης ενεργούςσυμμετοχής στα κοινά ανάπτυξης

κοινωνικών σχέσεων κα) με τηδυναμική της οικονομίας (πουυπαγορεύεται από την ανάγκηοικονομικής μεγέθυνσης)

Σταδιακά αντιλαμβανόμαστε ότιπαρά τις μεγάλες δυσκολίες και τηνανυπαρξία θεσμικού πλαισίου ηκοινωνική και αλληλέγγυα οικονομίααποτελεί πλέον μια ορατήπραγματικότητα Πρωτοβουλίες πολιτώνγια ένα διαφορετικό τρόπο παραγωγήςκαι επιχειρείν κατανάλωσης καιφροντίδας για το περιβάλλον και τονπολιτισμό αναδύονται ολοένα καιπερισσότερο τα τελευταία χρόνια καισυγκροτούν μια εντελώς νέα καιδιαφορετική οικονομική και κοινωνικήπραγματικότητα Οι αλληλέγγυεςεπιχειρηματικές πρωτοβουλίες δίνουν τημάχη της αγοράς και για αυτό οφείλουννα είναι ανταγωνιστικές Ομωςπαράλληλα απασχολούν εργαζόμενουςαπό τις πιο ευάλωτες και εκτεθειμένεςστον κοινωνικό αποκλεισμό ομάδεςπληθυσμού παρέχουν χρήσιμες καιαπαραίτητες υπηρεσίες στους πολίτεςκαι εφαρμόζουν συλλογικές καιδημοκρατικές μεθόδους εταιρικήςδιακυβέρνησης Οι κοινωνικές-αλληλέγγυες επιχειρήσεις παράγουνοικονομική και κοινωνική προστιθέμενηαξία συνδυάζοντας πόρους από τηδιάθεση των προϊόντων τους με τηνεθελοντική προσφορά πολιτών πουσυμμερίζονται τις αξίες και την κοινωνικήτους στόχευση Αυτό που εξακολουθούννα μη διαθέτουν είναι η θεσμικήαναγνώριση και η ένταξή τους στοαναπτυξιακό προγραμματικό περιβάλλονως διακριτή κατηγορία οικονομικώνπρωταγωνιστών και φορέων κοινωνικήςκαι οικονομικής ανάπτυξης

Εμείς οι συνυπογράφοντες τηνπαρούσα laquoΔιακήρυξηraquo είμαστεδιατεθειμένοι να αγωνιστούμε για τηνανάπτυξη της κοινωνικής καιαλληλέγγυας οικονομίας κάτι πουπροϋποθέτει μια μεγάλη συλλογικήκινητοποίηση και συγκεκριμένα μέτραΕπιδίωξή μας είναι οι σημερινέςπρωτοβουλίες να πολλαπλασιασθούνπροκειμένου να φθάσουμε σε υψηλά

partOacutemiddot UcircmacrcurrenpermilEgraveOcirc centEgravemiddotIcirclsaquoUacute˘IacuteEuml AacuteEgravemiddot UgraveEumlOacute IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo OcircEgraveIcircOcircOacuteOcircIgraversaquomiddot

103


επίπεδα δραστηριοποίησης των φορέωντης κοινωνικής οικονομίαςαπασχόλησης κοινωνικής συνοχής καισυμμετοχικής δημοκρατίας Θέλουμε ταεπόμενα χρόνια να βγάλουμε τηνκοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία απότο περιθώριο και να της δώσουμε τησημαντική θέση που κατέχει στιςπερισσότερες χώρες της ΕυρωπαϊκήςΕνωσης

Για να το πετύχουμε είμαστεδιατεθειμένοι να αγωνιστούμε ο καθέναςαπό το χώρο στον οποίοδραστηριοποιείται με τρόπο ώστε ntilde Να στηρίξουμε και να συμμετέχουμε

στις προσπάθειες ανάπτυξης καιδιεύρυνσης της κατανάλωσηςπροϊόντων και υπηρεσιών πουπροέρχονται από επιχειρήσεις καιπρωτοβουλίες που δίνουνπροτεραιότητα στην προώθηση τηςαπασχόλησης συμπολιτών μας οιοποίοι βιώνουν τον κοινωνικόαποκλεισμό αλλά και στο σεβασμόστο περιβάλλον Δηλώνουμε έτοιμοινα συγκροτήσουμε ομάδες καιπρωτοβουλίες laquoυπεύθυνωνκαταναλωτώνraquo που θασυμφιλιώνουν την ανάγκη γιακατανάλωση με την επιθυμία γιακοινωνική αλληλεγγύη ομάδεςκαταναλωτών που θα στηρίζουνπροϊόντα και υπηρεσίες κοινωνικώνεπιχειρήσεων και συνεταιρισμώνπροϊόντα του ηθικού εμπορίουπροϊόντα που προέρχονται απόπρωτοβουλίες της ανακύκλωσης καιτης φροντίδας για το φυσικόπεριβάλλον

ntilde Να ενισχύσουμε πρωτοβουλίεςκινητοποίησης της τοπικής καινομαρχιακής αυτοδιοίκησης σε μιαπροσπάθεια συστηματικήςαξιοποίησης των προγραμμάτωνπρομηθειών αγαθών και υπηρεσιώνπρος την κατεύθυνση στήριξης τωνπρωτοβουλιών της κοινωνικής καιαλληλέγγυας οικονομίας στιςπεριοχές τους Θέλουμε νααξιοποιήσουμε και στην Ελλάδα τιςδυνατότητες που προσφέρει τοευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο για τις

δημόσιες προμήθειες το οποίοαναγνωρίζει και δίνει προτεραιότηταστον laquoκοινωνικό ανταγωνισμόraquo κατάτις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιωνσυμβάσεων προβλέπονταςκοινωνικές ρήτρες στουςδιαγωνισμούς προμηθειών τουδημοσίου και της αυτοδιοίκησης Γιατο σκοπό αυτό δηλώνουμεδιατεθειμένοι να προσφέρουμευπηρεσίες laquoδιευκολυντήraquo που θαγεφυρώνουν τις τεχνικές απαιτήσειςτων διαγωνισμών με τιςεπιχειρησιακές δυνατότητες τωνκοινωνικών επιχειρήσεων

ntilde Να κινητοποιήσουμε τουςμηχανισμούς εκείνους που θαδιευκολύνουν τους πρωταγωνιστέςτης κοινωνικής και αλληλέγγυαςοικονομίας ώστε να έχουν πρόσβασηστα μέσα χρηματοδότησης τωνεπιχειρήσεων Κρίνουμε απολύτωςαναγκαίο το σχεδιασμό κατάλληλωνχρηματοπιστωτικών εργαλείων όπωςη αλληλέγγυα αποταμίευση ηεγγυοδοσία και το τοπικό αλληλέγγυοεπιχειρηματικό κεφάλαιο Δηλώνουμεαποφασισμένοι ως υπεύθυνοιαποταμιευτές να στηρίξουμε τέτοιεςπροσπάθειες εφόσον βέβαια τοθεσμικό περιβάλλον τις καταστήσεινόμιμες και ρεαλιστικές

ntilde Να διεκδικήσουμε τη διαμόρφωσηενός ολοκληρωμένου θεσμικούπλαισίου που θα ρυθμίζει τηλειτουργία και ανάπτυξη του τομέατης κοινωνικής και αλληλέγγυαςοικονομίας Είναι απαραίτητο να

διαμορφωθεί ένα σαφές πλαίσιο μεσυγκεκριμένους όρους που θαδιέπουν την απασχόληση τηφορολογία και τα οικονομικά κίνητρατων κοινωνικών επιχειρήσεων για τηνεξυπηρέτηση του κοινωνικούσυμφέροντος Πέρα από τις γενικέςκατευθύνσεις και τις προθέσεις πουπεριλαμβάνονται στα προγραμματικάκείμενα (Εθνικό Στρατηγικό ΠλαίσιοΑναφοράς και ΕπιχειρησιακάΠρογράμματα της νέαςπρογραμματικής περιόδου 2007-2013) διεκδικούμε την εκπόνησηενός φιλόδοξου προγράμματοςανάπτυξης της κοινωνικής καιαλληλέγγυας οικονομίας μεσυγκεκριμένους χρηματοδοτικούςπόρους και την αναγκαία θεσμική καιοργανωτική υποδομή Κρίνουμετέλος αναγκαίο τον ορισμό σεεπίπεδο δημόσιας διοίκησηςlaquoΣυνομιλητήraquo για τα θέματα και ταπροβλήματα του τομέα ο οποίος θαέχει και την αρμοδιότητα γιαανάληψη ευθύνης και δράσης για ταεπόμενα χρόνια

Η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομίαδεν φιλοδοξεί να υποκαταστήσει τηνοικονομία της αγοράς αλλά νααντιμετωπίσει συλλογικές και ατομικέςανάγκες τις οποίες σταδιακάεγκαταλείπουν το κράτος και οι ιδιωτικέςεπιχειρήσεις Μέσω πρωτοβουλιώνενεργητικής αλληλεγγύης πασχίζουμε ναεκφράσουμε τη θέλησή μας γιααντίσταση στη μοιρολατρία και την πίστημας στην κοινωνική πρόοδο τηδημοκρατία και τη δημιουργικότητα τωνπολιτών Στην προσπάθεια αυτή δενείμαστε μόνοι Η πρωτοβουλία μαςέρχεται να συναντήσει ανάλογεςπρωτοβουλίες στον ευρωπαϊκό χώροπρωτοβουλίες που τις χαρακτηρίζει ηκοινή πεποίθηση ότι η Ευρώπη δε μπορείνα οικοδομηθεί μόνο με τις δυνάμεις τηςαγοράς αλλά με αλληλεγγύη και ισότιμεςσχέσεις στη διαχείριση και κατανομή τωνπόρων Η κοινωνική αλληλέγγυαοικονομία δεν είναι μόνο μέσο ανάπτυξηςτης απασχόλησης είναι ταυτόχρονα ηελπίδα και το κοινό μας όραμα

ordfrsaquomiddot UacuteÛgraveOcircsbquoOcirc˘Iumlrsaquomiddot UgraveOcirc˘ partintintpart

104


Ηκοινωνική οικονομία αποτελείφαινόμενο οικονομικό καιταυτόχρονα κοινωνικό που

εξελίσσεται σε παγκόσμιο επίπεδουιοθετώντας ως τρόπο οργάνωσηςυφιστάμενους τύπους νομικώνπροσώπων που προβλέπονται σε κάθεεθνικό δίκαιο Κοινή διαπίστωση είναι ότιη απουσία ειδικού θεσμικού πλαισίου γιατις οργανώσεις και επιχειρήσεις τηςκοινωνικής οικονομίας δεν αποτέλεσεανασταλτικό παράγοντα της εξέλιξηςαυτού του φαινομένου

Στη διεθνή εμπειρία η υιοθέτησηνέων νομικών τύπων επιχειρήσεων στοντομέα της λεγόμενης κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας δεν διακρίνεται απόενιαία χαρακτηριστικά είναι όμωςεμφανής η τάση επιλογής τουσυνεταιριστικού τύπου επιχειρήσεων Οισυνεταιρισμοί εντάσσονται οπωσδήποτεστον τομέα της κοινωνικής οικονομίαςκαι αποτελούν έκφραση τηςεπιχειρηματικότητας των κατά τεκμήριοαδυνάτων

Στον ελλαδικό χώρο χαρακτηριστικόπαράδειγμα ανάπτυξης της κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας αποτελούν οισυνεταιρισμοί (γυναικείοι ως επί τοπλείστον) που δραστηριοποιούνταικυρίως στην ύπαιθρο και τα μέλη τουςσυμμετέχουν στην παραγωγικήδιαδικασία Το τελευταίο αυτόχαρακτηριστικό κάνει διακριτούς αυτούςτους συνεταιρισμούς από τουςυπόλοιπους αγροτικούς και αστικούςσυνεταιρισμούς τα μέλη των οποίωνδιαθέτουν τα προϊόντα τους μέσω αυτόν ήπρομηθεύονται πρώτες ύλες Οιπαραπάνω συνεταιρισμοί είναι ως επί τοπλείστον αγροτικοί και ελάχιστοι αστικοίΘα πρέπει να σημειώσουμε εδώ και ναλάβουμε σοβαρά υπόψη μας ότι η ιδέαίδρυσης αυτών των τύπων συνεταιρισμώνβρίσκει πρόσφορο έδαφος τόσο στηνύπαιθρο όσο και στις πόλεις

Τα αποτρεπτικά στοιχεία για τηίδρυση συνεταιρισμών αυτού του τύπουαποτελούν κυρίως α) ο μεγάλος αριθμόςτων ελαχίστων μελών που απαιτούνταιγια την ίδρυση αστικού συνεταιρισμούκαι β) το υψηλό κόστος ασφάλισης για ταμέλη του αστικού συνεταιρισμού

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα ηΑΣ laquoΚοινωνική Αμφικτιονίαraquo και το ΚέντροΕπαγγελματικής Κατάρτισης και ΕρευναςΝομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας -ΚΕΚΑΝΑΜ που είναι και ο συντονιστήςτου έργου προτείνει ότι είναι σκόπιμο ναοδηγηθούμε στη θέσπιση ενός νέουτύπου συνεταιρισμού ο οποίος θαδιακρίνεται από τους παραδοσιακούςαγροτικούς και αστικούς συνεταιρισμούςΚύριο χαρακτηριστικό των συνεταιρισμώναυτών θα είναι η συμμετοχή των μελώντου στην παραγωγή των προϊόντων καιυπηρεσιών στις οποίες αποβλέπει ηλειτουργία των συνεταιρισμών αυτών ταοποία και θα αποκομίζουν εξrsquo αυτού τουλόγου αναλογικό μερίδιο στα κέρδη απότη δραστηριότητα του συνεταιρισμούενώ για την ίδρυση θα προβλέπεται ηύπαρξη κατά ελάχιστων 7 μελών Με τηθέσπιση αυτού του ειδικού τύπουσυνεταιρισμού μπορεί ταυτόχρονα ναυιοθετηθούν ευνοϊκές ρυθμίσειςασφαλιστικού ή χρηματοπιστωτικούχαρακτήρα

ΔOcirc currenUacuteAacuteOcirc Η κεντρική φιλοσοφία του έργου έγκειταιστην κοινή παραδοχή ότι η ανάπτυξη τηςκοινωνικής οικονομίας μπορεί να επιτευ-χθεί μέσα από ένα καθεστώς ευρείαςεταιρικότητας που θα αγκαλιάζει τιςτοπικές πρωτοβουλίες θα τις αναδεικνύ-ει και θα προωθεί το παραγωγικό τουςαποτέλεσμα Η ΑΣ laquoΚοινωνική Αμφικτιο-νίαraquo θεωρεί ότι οι ανισότητες που αντι-μετωπίζουν τα άτομα των ΕΚΟ ως προςτην πρόσβαση στην απασχόληση κατα-πολεμούνται με την προώθηση της κοι-

infinOacutemiddotUgrave˘IacuteEgravemiddotIcirclsaquo tradeDaggerIgraveUacutemiddotIacuteEumllaquointOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo infinIgraveEcircEgraveIcircUgraveEgraveOcircOacutersaquomiddotraquo

ΚΕΚΑΝΑΜ ΑΕ Κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης και έρευνας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας

105


νωνικής επιχειρηματικότητας Αυτό επι-τυγχάνεται με την ενεργό συμμετοχή τουδημόσιου και του ιδιωτικού τομέακαθώς το ζητούμενο πέραν της οικονο-μικής παράγει ισχυρή προστιθέμενη κοι-νωνική αξία

Ο κύριος στόχος της εταιρικήςσχέσης αξιοποιώντας και την εμπειρίααπό την υλοποίηση του πρώτου κύκλουτης ΚΠ EQUAL είναι η δημιουργία ενόςμοντέλου εταιρικού σχήματος ΔημόσιουΙδιωτικού και Κοινωνικού Τομέα (PublicPrivate Social Partnership - PPSP) τοοποίο εγγυάται αφενός τη δημιουργίακρίσιμης μάζας υποστήριξης τωντοπικών πρωτοβουλιών και αφετέρου τηδημιουργία ενός ευρύτατου μηχανισμούπροώθησης ζητημάτων πολιτικής στακέντρα λήψης αποφάσεων Το έργοπροωθεί την εταιρικότητα του ιδιωτικούδημόσιου και κοινωνικού τομέα πουδιαμορφώνουν PPSP Ο ιδιωτικόςτομέας κομίζει ως πόρο την ΕταιρικήΚοινωνική Ευθύνη ο δημόσιος τομέαςτις δημόσιες συμβάσεις και ο κοινωνικόςτομέας συμβάλει στην ανάπτυξη τουκοινωνικού κεφαλαίου των κοινωνικώνεπιχειρήσεων

Το έργο υλοποιείται σε τρεις φάσειςπου ορίζονται από τις ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Ι ΙΙ καιΙΙΙ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ι αφορά την ωρίμανσητου προγράμματος δράσης και τηναποτύπωσή του στο ΟΑΣΔ τηνοριστικοποίηση της σύνθεσης της ΑΣ την

εξεύρεση διακρατικότητας μεπροστιθέμενη αξία και τη σύναψη τηςδιακρατικής συμφωνίας συνεργασίας

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΙΙ η κύρια φάσηυλοποίησης του έργου στοχεύει στηνπαραγωγή μιας στρατηγικής για τηνανάπτυξη της κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας μέσω της σύναψηςεταιρικών σχέσεων δημόσιου ιδιωτικούκαι κοινωνικού τομέα ως προς τουςκάτωθι άξονεςntilde Ευαισθητοποίηση κινητοποίηση και

συμμετοχή του δημόσιου καιιδιωτικού τομέα για την υποστήριξητης κοινωνικής επιχειρηματικότητας

ntilde Πιστοποίησησήμανση τωνκοινωνικών επιχειρήσεωνπαρακολούθηση και υποστήριξη τηςανάπτυξής τους

ntilde Παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιώνμέσω οργανωμένων δομών καιυποστήριξη της διαμεσολάβησης μετον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα

ntilde Ανάπτυξη των κοινωνικών πόρων καιτων οικονομικοκοινωνικών δικτύωντων κοινωνικών επιχειρήσεωνδηλαδή του κοινωνικού τουςκεφαλαίου

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΙΙΙ έχει ως στόχο την επίτευξηοριζόντιου και κάθετου mainstreamingμέσω της διάχυσης της πληροφορίας τηδικτύωση για την κοινοποίησή της και τηδημιουργία αντίκτυπου στις εθνικές καιευρωπαϊκές πολιτικές

Οι κοινωνικές επιχειρήσεις λόγωτου ιδιαίτερου χαρακτήρα τουςτόσο ως προς το ανθρώπινο

δυναμικό τους όσο και ως προς τοαντικείμενο δραστηριοποίησής τουςείναι ιδιαίτερα laquoευάλωτεςraquo ως προς τονανταγωνισμό στην απρόσωπη οικονομίατης αγοράς Με δεδομένη τηνπροστιθέμενη κοινωνική τους αξία είναιαπαραίτητο τόσο κατά τη φάση ίδρυσήςτους όσο και κατά τον επιχειρηματικότους βίο να έχουν διασφαλισμένο έναυποστηρικτικό σύστημα με το οποίο θαβρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση

Κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας τηςκοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι ηύπαρξη υποστηρικτικών δομών πουμέσω μιας αμφίδρομης διαδικασίαςπαροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών καιπροσαρμογής θα εξασφαλίζουνυποστήριξη για τη βιωσιμότητα αυτώντων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών

Η πιστοποίηση των επιχειρήσεων καιτων προϊόντων αποτελεί ένα μείζονοςσημασίας θέμα Η οριοθέτηση τωνεπιχειρήσεων που ανήκουν στον laquo3οτομέαraquo αποτελεί ένα γενικότεροθεωρητικό και μεθοδολογικό πρόβλημασημαντικότερο ίσως πρόβλημα για τηνεδραίωση στην αγορά αποτελεί ηπιστοποίηση των κοινωνικώνεπιχειρήσεων Στις μέρες μας ηπιστοποίηση έχει εξελιχθεί σε ένασημαντικό εργαλείο της αγοράςιδιαίτερα εάν λάβει κανείς υπόψη ότι έναπιστοποιητικό καθιστά την επιχείρησηαναγνωρίσιμη από τους πελάτες της μετεκμήριο ότι κάποιος τρίτος ο φορέαςπιστοποίησης ελέγχει σε τακτά χρονικάδιαστήματα την πιστοποιημένη εταιρείαέτσι ώστε ο πελάτης να αισθάνεται ότιμπορεί να την εμπιστευθεί χωρίς ναχρειάζεται να την ελέγξει ο ίδιος Δεν είναιυπερβολή να αναφέρουμε ότι ηπιστοποίηση αποτελεί πλέον διαβατήριογια τη δραστηριοποίηση των κοινωνικών

επιχειρήσεων στον ευαίσθητο χώρο τωνκρατικών προμηθειών στην Ελλάδα

Σήμερα στον ελληνικό χώρο δενυφίσταται πλαίσιο σήμανσης ήπιστοποίησης των κοινωνικώνεπιχειρήσεων και βεβαίως δενλειτουργεί κάποια υπηρεσία ή αρχή πουθα αναλάμβανε αυτό το ρόλο Ακριβώςαυτό το κενό επιχειρεί να καλύψει με τηνεν λόγω καλή πρακτική το έργοlaquoΚοινωνική Αμφικτιονίαraquo

Ειδικότερα το Κέντρο Ενίσχυσης καιΠιστοποίησης Κοινωνικών Επιχειρήσεων(ΚΕΠΚΕ) στοχεύει στην πιστοποίηση τωνσυνεργατικών κοινωνικών επιχειρήσεωνκαι τη χορήγηση διακριτού σήματοςlaquoΠιστοποιημένης συνεργατικήςκοινωνικής επιχείρησηςraquo που δεν θαπιστοποιεί τα παραγόμενα προϊόντα τωνκοινωνικών επιχειρήσεων αλλά την πηγήπροέλευσης τους

Το διακριτικό σήμα που χορηγείταιπάντα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι καιτο μόνο διακριτικό σήμα το οποίοlaquoμένειraquo στη συνείδηση του καταναλωτήκαι τον κάνει να επιλέγει μια κοινωνικήεπιχείρηση έναντι κάποιας άλλης Στόχοςείναι το σήμα laquoΠιστοποιημένησυνεργατική κοινωνική επιχείρησηraquo ναγίνει αναγνωρίσιμο παντού και με κάθεδυνατό τρόπο προβολής ώστε νααποκτήσει για όλα τα ενδιαφερόμεναμέρη τη σημασία όλων όσωναντιπροσωπεύει

Το σήμα αυτό πιστοποιείσυνεταιρισμούς οποιουδήποτε τύπουπου παράγουν προϊόντα και παρέχουνυπηρεσίες τα μέλη των οποίωνσυμμετέχουν στην κοινή διαδικασίαπαραγωγής και αποκομίζουν αναλογικόμερίδιο στα κέρδη από τη δραστηριότητατου συνεταιρισμού

Το ΚΕΠΚΕ δημιουργήθηκε τοΣεπτέμβριο του 2007 από την ΚΕΚΑΝΑΜΑΕ και λειτουργεί ως αυτοτελές τμήμα Ηίδρυση του Κέντρου εντάσσεται στο

partEcircmiddotUacuteIgraveOcircUcircIgravecurrenOacuteAcirc˜ permilUacuteiquestUcircAcircEgrave˜ AcircOacutersaquoUcircmacr˘UcircEuml˜ UgraveEuml˜ IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ AcircEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot˜

ΚΕΠΚΕ Κέντρο Ενίσχυσης και πιστοποίησης κοινωνικών επιχειρήσεων

106


πλαίσιο υλοποίησης του έργουΚοινωνική Αμφικτιονία της ΚΠ EQUAL -Βrsquo κύκλος

Αποδέκτες των υπηρεσιών μας είναιοι επιχειρήσεις που αναπτύσσονται στοντομέα της κοινωνικής οικονομίαςΠρόκειται κυρίως για συνεταιρισμούςαστικές μη κερδοσκοπικές εταιρίεςιδρύματα κλπ οι οποίες φέρουν ταιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστικά πουαπαιτούνται κατά περίπτωση για τηνένταξη αυτών στον τομέα της κοινωνικήςοικονομίας

Μέχρι σήμερα το ΚΕΠΚΕ έχειχορηγήσει σήμα πιστοποίησης σε 3Συνεργατικές Κοινωνικές Επιχειρήσεις -Γυναικείους Συνεταιρισμούς του νομούΜαγνησίας που είναι οι εξής Α)Γυναικείος ΑγροτουριστικόςΣυνεταιρισμός Πτελεού laquoΗ ΦΤΕΛΙΑraquo Β)Αγροτικός Συνεταιρισμός Ανηλίου -Ομάδα Γυναικών και Γ) ΑγροτικόςΣυνεταιρισμός Γλώσσας Σκοπέλου laquoΗΓλωσσιώτισσαraquo

trademacrOcircIumllsaquo intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo˜ partEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot˜Η έμφαση στην προώθηση του επιχειρη-ματικού πνεύματος και του επαγγελματι-σμού των στελεχών - συντελεστών -μελών των κοινωνικών επιχειρήσεωνκαθώς και των λοιπών οργανισμών μηκερδοσκοπικού χαρακτήρα του τομέατης Κοινωνικής Οικονομίας (διευθυντικάστελέχη - στελέχη δομών στήριξης τωνκοινωνικών επιχειρήσεων - εθελοντές)

καθιστά αναγκαία την εκπόνηση ενόςσυντονισμένου προγράμματος εκπαίδευ-σης για να καλυφθούν τα κενά και οιελλείψεις -τόσο σε στελέχη με επαρκήεμπειρία και ρόλο τεχνικού συμβούλουκαι εμψυχωτή όσο και στα μέλη των κοι-νωνικών επιχειρήσεων- ώστε να δια-σφαλίσουν την ανταγωνιστικότητα καιβιωσιμότητα των επιχειρήσεών τους

Ωστόσο σήμερα τόσο η τυπικήεκπαίδευση μέσα από τις εκπαιδευτικέςτης βαθμίδες όσο και το πλαίσιο τηςάτυπης εκπαίδευσης και κατάρτισης δενπαρέχουν το εκπαιδευτικό υπόβαθροπου θα μπορούσε να συμβάλλει στηνκάλυψη των προαναφερθέντωναναγκών

Επιπλέον η διεθνής εμπειρία δείχνειότι για την υποστήριξη της κοινωνικήςεπιχειρηματικότητας απαιτείται μιαμόνιμη θεσμοθετημένη δομή που θακαλύπτει τις εκπαιδευτικές ανάγκες τωνατόμων που δραστηριοποιούνται στηνκοινωνική οικονομία Χαρακτηριστικόείναι τόσο το αμερικανικό μοντέλο όσοκαι το αγγλικό

Σrsquo αυτό το πλαίσιο και με δεδομένοότι η δια βίου μάθηση έχει ανιχνευθεί ωςβασικός μοχλός ανάπτυξης του τρίτουτομέα η συγκεκριμένη δράση - πρακτικήπροχώρησε στην ίδρυση μιας δομής διαβίου εκπαίδευσης τη laquoσχολή κοινωνικήςεπιχειρηματικότηταςraquo η οποία παρέχειμεταξύ άλλων προγράμματα σπουδώνστους εξής τομείςntilde Κοινωνική Επιχειρηματικότητα (Social

Enterpreneurship)ntilde Διαχείριση κοινωνικής επιχείρησης

(SE Management)ntilde Διαχείριση της διαφορετικότητας

στους χώρους εργασίας (diversitymanagement)

Μέσα από τα παραπάνω προγράμματαη Σχολή στοχεύει στην αναβάθμιση τωνγνώσεων δεξιοτήτων και ικανοτήτωντων υφιστάμενων κοινωνικώνεπιχειρηματιών των στελεχώνοργανισμών της κοινωνικής οικονομίαςκαι των εν δυνάμει επιχειρηματιών που

107


θέλουν να δραστηριοποιηθούν στοτρίτον τομέα

Η επιλογή της σχολής και όχιαυτόνομων προγραμμάτων κατάρτισηςείναι πιο κοντά στο μοντέλο εκπαίδευσηςπου οδηγεί στη βιωσιμότητα καθώςπαρέχει τη δυνατότητα να καλύπτονται οιανάγκες αμέσως μετά τον εντοπισμότους -και όχι γιατί να υπάρχει μίαχρηματοδότηση μία δεδομένη στιγμή

Επιπλέον η συγκεκριμένη πρακτικήανταποκρίνεται απόλυτα στους στόχουςτου ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης για τηναπασχόληση και συγκεκριμένα στη διαβίου μάθηση την ισότητα των φύλων καιτην άρση του κοινωνικού αποκλεισμού

prod Acirc˘middotEgraveUcircıEumlUgraveOcircOcircrsaquoEumlUcircEuml UgraveEuml˜ IcircOcircEgraveOacutelsaquo˜ AacuteOacuteOgraveIgraveEuml˜Η κοινωνική επιχειρηματικότηταχαρακτηρίζεται ως αόρατηεπιχειρηματικότητα ασκείται έξω απότην τυπική οικονομική λογική δενακολουθεί τις αρχές του σύγχρονουmarketing και αξιοποιεί κυρίωςπροσωπικά - κοινωνικά δίκτυα για τηνπροώθηση των προϊόντων καιυπηρεσιών Κατrsquo αυτό τον τρόπο το ευρύκαταναλωτικό κοινό δεν έρχεται σεεπαφή με τα προϊόντα και τις υπηρεσίεςτων κοινωνικών επιχειρήσεων και τοσημαντικότερο δεν επικοινωνεί με ταπρόσωπα που ασκούν κοινωνικήεπιχειρηματικότητα Ετσι δενκαθίστανται αντιληπτές οι ωφέλειες πουπροκύπτουν από την κοινωνικήεπιχειρηματικότητα

Στο πλαίσιο αυτό είναι απαραίτητη ηανάπτυξη ενεργειών ευαισθητοποίησηςκαι πληροφόρησης της κοινής γνώμηςκαι του καταναλωτικού κοινού για ταπροϊόντα και τις υπηρεσίες πουπαρέχονται από τις κοινωνικέςεπιχειρήσεις Ετσι μπορεί να καταστείδιακριτό με σαφήνεια το γεγονός ότιαυτά τα προϊόντα και οι υπηρεσίεςlaquoδιαφοροποιούνταιraquo ως προς τηνκοινωνική αξία που εμπερικλείουν αλλάκαι να τονιστεί η προστιθέμενη κοινωνικήαξία της κοινωνικής επιχειρηματικότηταςγενικότερα

Για το σκοπό αυτό υλοποιείται ησυγκεκριμένη δράση - πρακτικήlaquoΚαμπάνια ευαισθητοποίησης της κοινήςγνώμηςraquo ώστε να αναδειχθεί ηπροστιθέμενη κοινωνική αξία τωνπροϊόντων και υπηρεσιών τωνκοινωνικών επιχειρήσεων

Οι δύο προβλεπόμενες ενέργειεςευαισθητοποίησης της κοινής γνώμηςείναι οι εξήςntilde Παραγωγή τηλεοπτικού μηνύματος

με ευθύνη του ΝΕΟΥ ΙΝΚΑ ntilde Ενέργεια προβολής της κοινωνικής

επιχειρηματικότητας αλλά και τωναποτελεσμάτων του έργου μέσω τωνκουτιών αναψυκτικών των 330 mlτης ΕΨΑ ΑΕ

Οσον αφορά στην πρώτη ενέργειαολοκληρώθηκε τόσο η παραγωγή τουτηλεοπτικού μηνύματος όσο και ηεκπομπή του από τηλεοπτικά κανάλιαεθνικής εμβέλειας Σχετικά με τη δεύτερη

108



ενέργεια προβολής ο σχεδιασμός τηςενέργειας έχει ολοκληρωθεί έχουνπαραγγελθεί τα κουτιά των 330 μλ καιέχουν οριστικοποιηθεί οι μακέτες για τακουτιά αναψυκτικών των 330 μλΣυγκεκριμένα παραδόθηκαν τρίαπρότυπα μακέτας με τρία μηνύματα γιατην ευαισθητοποίηση της κοινήςγνώμης Να σημειωθεί ότι η ΕΨΑ ΑΕδιαθέτει ολόκληρη την αγγλική πλευράτων κουτιών των 330 μλ για τηνπροβολή των εν λόγω μηνυμάτωνΒέβαια αντίστοιχα μηνύματα σχετικά μετη φιλοσοφία και τους στόχους τουέργου θα προβάλλονται και στοεσωτερικό των κουτιών μέσωκαινοτόμου μηχανισμού που έχειπροβλεφθεί από την ΕΨΑ ΑΕ κατά τηνκατασκευή των κουτιών Τα κουτάκιατων 330 μλ της ΕΨΑ ΑΕ κυκλοφορούνστην αγορά από τον Νοέμβριο του 2007

Τέλος στο πλαίσιο υλοποίησης τηςκαμπάνιας ευαισθητοποίησηςδημιουργήθηκε ιστοχώρος μέσω τουοποίου θα παρέχονται επιπλέονπληροφορίες και υλικό αναφορικά με τιςενέργειες της δράσης - πρακτικής Οιστοχώρος είναι ο εξής wwwsepeisagr

Ανάπτυξη συστήματος μέτρησης τηςΚοινωνικής Επιστροφής της Επένδυσης -SROI

Η συγκεκριμένη πρακτικήαπευθύνεται στις ιδιωτικές επιχειρήσειςΕχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει η ανάγκηγια την αποτύπωση εκτίμηση καιμέτρηση του αντίκτυπου των δράσεωνκαι των προγραμμάτων των ιδιωτικώνεπιχειρήσεων που είναι δυνατόν ναενταχθούν σε ένα πλαίσιο ΕταιρικήςΚοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) Ο αληθινόςαντίκτυπος της συλλογικής εργασίας πουπραγματοποιείται στο μη κερδοσκοπικότομέα υποτιμάται τόσο από αυτούς πουεργάζονται στον τομέα όσο και έξω απόαυτόν κυρίως λόγω έλλειψης ενόςσυστήματος μέτρησης μέσω του οποίου

η δημιουργία αξίας (value creation) θαμπορεί να υπολογιστεί και να αποδοθείσε επιχειρηματικές φιλανθρωπικές(corporate philanthropy) και δημόσιεςlaquoεπενδύσειςraquo επηρεάζοντας άμεσα τηχρηματοδότηση τους

Η συγκεκριμένη πρακτική είναιεξαρχής πρωτοποριακή καιδιαφοροποιείται διότι δεν έχει γίνειαντίστοιχη προσπάθεια για τα ελληνικάδεδομένα Μιας και η συγκεκριμένηπρακτική αναπτύσσεται πρώτη φορά γιατα ελληνικά δεδομένα δεν έχουνπροβλεφθεί ροές χρηματοδότησης ήδομές υποστήριξης Πρόβλημα αποτελείεπίσης το γεγονός ότι ο αριθμός τωνεπιχειρήσεων που έχουν υιοθετήσειπρόγραμμα εταιρικής κοινωνικήςευθύνης ή άλλου είδους πλαισίουκοινωνικών δράσεων είναι πολύπεριορισμένος στο ελληνικό γίγνεσθαι

Η συγκεκριμένη πρακτικήαναπτύσσεται πρώτη φορά για ταελληνικά δεδομένα Ωστόσο είναιγεγονός ότι δεν υπάρχει κεντρικάσχεδιασμένη πολιτική είτε για τηνενθάρρυνση υιοθέτησης προγραμμάτωνΕΚΕ είτε για την προσπάθεια εκτίμησης ήμέτρησης του οικονομικού ή κοινωνικούαντίκτυπου των παραπάνω δράσεων

Η υιοθέτηση του συγκεκριμένουσυστήματος εκτίμησης ή μέτρησης είναιδυνατόν να συμβάλλει στην περαιτέρωευαισθητοποίηση των ιδιωτικώνεπιχειρήσεων προς την κατεύθυνσηδράσεων που θα προωθούν ένα θετικόκοινωνικό ανθρωπιστικό καιπεριβαλλοντικό αντίκτυπο θαβελτιώνουν τις εργασιακές σχέσειςμεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου τιςσχέσεις μεταξύ ιδιωτικήςεπιχειρηματικής πρωτοβουλίας καιευπαθών κοινωνικών συνόλων καισυνολικά θα συμβάλλουν στηνοικονομική και κοινωνική συνοχή σεεθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο

109


Γ υναικείος αγροτουριστικόςσυνεταιρισμός Πτελεού (Φτελιά)

ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2000 από 17γυναίκες του δήμου Πτελεού με σκοπό νααντιμετωπίσει την ανεργία που έπληττειδιαίτερα την περιοχή αξιοποιώντας τιςδεξιότητες και τις γνώσεις τους και ναπροωθήσει τα εξαιρετικής ποιότηταςπροϊόντα της περιοχής (λάδι ελιέςφρούτα λαχανικά)

Σrsquo ένα σύγχρονο εργαστήριοπαράγονται και συσκευάζονταιμαρμελάδες γλυκά κουταλιού καιταψιού αρτοσκευάσματα τραχανάς καιχυλοπίτες φιλέτο γαύρου αρωματικάλαδόξυδα πίτες με χειροποίητο φύλλοκαλαθάκια με αρωματικά φυτά κα Μίαακόμη δραστηριότητα τουσυνεταιρισμού είναι η τροφοδοσίαεκδηλώσεων με πελάτες τόσο ιδιώτεςόσο και φορείς του ιδιωτικού καιδημόσιου τομέα

Οι γυναίκες του συνεταιρισμούκατανοώντας ότι πρέπει να συνδυαστούνοι γνώσεις πάνω στα παραδοσιακάπροϊόντα με ότι πιο σύγχρονο στηνυγιεινή και την ασφάλεια των τροφίμωνώστε ο καταναλωτής να έχει στα χέριατου ένα προϊόν αγνό αλλά και ασφαλέςεγκατέστησαν στο εργαστήριο τοσύστημα ΗΑCCP ενώ έχει ξεκινήσει ηδιαδικασία πιστοποίησης τουσυνεταιρισμού κατά ISO

Στα εφτά χρόνια λειτουργίας του οσυνεταιρισμός απορρόφησε μεγάλεςποσότητες τοπικών προϊόντων απέκτησενέα μέλη (σήμερα αριθμεί 25 μέλη) καιπροώθησε τα προϊόντα του εκτός απότην τοπική αγορά στο Βόλο τη Λαμία τηνΑθήνα τη Θεσσαλονίκη την Κέρκυρα καισε άλλες πόλεις της Ελλάδαςεπιτυγχάνοντας κύκλο εργασιών πουξεπερνάει τις 300 χιλιάδες ευρώ

Τέλος ο Συνεταιρισμός είναι οπρώτος που πιστοποιήθηκε από τοΚέντρο Ενίσχυσης και Πιστοποίησης

Κοινωνικών Επιχειρήσεων - ΚΕΠΚΕ τονΟκτώβριο του 2007 με το διακριτικόσήμα laquoΠιστοποιημένη ΣυνεργατικήΚοινωνική Επιχείρησηraquo συμμετέχειενεργά στην σύσταση του ΔικτύουΓυναικείων ΑγροτουριστικώνΣυνεταιρισμών Θεσσαλίας μεπρωτοβουλία της ΚΕΚΑΝΑΜ βρίσκεταισε ανοιχτό διάλογο για τη διαμόρφωσηενός νέου θεσμικού πλαισίου για τιςκοινωνικές επιχειρήσεις συμμετέχει σεεκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό καιέχει αναπτύξει δίκτυα με φορείς τόσο τουιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα

Γ υναικείος ΑγροτουριστικόςΣυνεταιρισμός Πορταριάς

Ο γυναικείος ΑγροτουριστικόςΣυνεταιρισμός Πορταριάς Πηλίου καιπεριχώρων με το όνομα laquoΗ Πορταριάraquoέχει έδρα τον ομώνυμο δήμο του ΝομούΜαγνησίας και δραστηριοποιείται σεολόκληρο το νομό Μαγνησίας Ιδρύθηκετο Μάρτιο του 1997 από γυναίκες τηςτότε κοινότητας οι οποίες θέλησαν νααξιοποιήσουν παλιές συνταγές πουβρίσκονταν για χρόνια στα συρτάρια τωνσπιτιών τους σώζοντας τηγαστριμαργική παράδοση του τόπουΤαυτόχρονα πρότειναν σ όλες τιςγυναίκες του χωριού τρόπους για τηναξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου τουςμε ταυτόχρονη συνεισφορά στοοικογενειακό τους εισόδημα Σήμερα οΣυνεταιρισμός έχει 35 μέλη διαθέτει δύοσύγχρονα εργαστήρια και δύο σημείαπώλησης σε κεντρικό σημείο τηςΠορταριάς

Ο Συνεταιρισμός αρχικάπαρασκεύαζε παραδοσιακά γλυκάκουταλιού και μαρμελάδες όλων τωνφρούτων της περιοχής Σήμεραπαρασκευάζει μια μεγάλη σειράπροϊόντων χωρίς τη χρήσησυντηρητικών και χρωμάτων ενώαναλαμβάνει τη διοργάνωση και

partEgraveUgrave˘macrEumlIgravecurrenOacutemiddot paramiddotUacutemiddotpermilAcircrsaquoAacuteIgravemiddotUgravemiddot trade˘OacuteAcircUacuteAacutemiddotUgraveEgraveIcircOgraveOacute intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircOgraveOacute partEgravemacrAcircEgraveUacutelsaquoUcircAcircÔacute


110


τροφοδοσία εκδηλώσεων με πελάτεςαπό τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα

Στα δέκα χρόνια λειτουργίας του οσυνεταιρισμός απορρόφησε μεγάλεςποσότητες τοπικών προϊόντων απέκτησενέα μέλη και προώθησε τα προϊόντα τουπολλές πόλεις της Ελλάδαςεπιτυγχάνοντας κύκλο εργασιών πουξεπερνάει τις 300 χιλιάδες ευρώ

Τέλος ο Συνεταιρισμός συμμετέχειενεργά στη σύσταση του ΔικτύουΓυναικείων ΑγροτουριστικώνΣυνεταιρισμών Θεσσαλίας μεπρωτοβουλία της ΚΕΚΑΝΑΜ βρίσκεταισε ανοιχτό διάλογο για τη διαμόρφωσηενός νέου θεσμικού πλαισίου για τιςκοινωνικές επιχειρήσεις συμμετέχει σεεκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό έχειαναπτύξει δίκτυα με φορείς τόσο τουιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέακαι έχει ξεκινήσει τη διαδικασίασήμανσής του ως laquoΠιστοποιημένηΣυνεργατική Κοινωνική Επιχείρησηraquo απότο Κέντρο Ενίσχυσης και ΠιστοποίησηςΚοινωνικών Επιχειρήσεωνraquo

Γ υναικείος Αγροτουριστικός Συνε-ταιρισμός Δήμου Ιωλκού laquoΤο Ρόδιraquo

Ο κάθε είδους Συνεταιρισμός αποσκοπείμε την ισότιμη συνεργασία και τηναμοιβαία βοήθεια των συνεταίρων στηνοικονομική κοινωνική και πολιτιστικήανάπτυξη μέσα από μια συνιδιόκτητη καιδημοκρατικά διοικούμενη επιχείρηση Μεαυτό λοιπόν το σκεπτικό ο νεοσύστατοςΓυναικείος Συνεταιρισμός ΙωλκούΜαγνησίας laquoΤο Ρόδιraquo ιδρύθηκε τοΝοέμβριο του 2007 με πρωτοβουλία μιαςομάδας 9 γυναικών την συμπαράσταση

της Δημοτικής Αρχής Ιωλκού τηνσυμβολή του έργου EQUAL laquoΚοινωνικήΑμφικτιονίαraquo και της ΚΕΚΑΝΑΜ στοπλαίσιο εφαρμογής της συνεργασίας καιδικτύωσης του ιδιωτικού του δημοσίουκαι του κοινωνικού τομέα (Private PublicSocial Partnership - PPSP)

Η επιχειρηματική δραστηριότητα τουσυνεταιρισμού αρχικά έχει επικεντρωθείστην παραγωγή τυποποίησημεταποίηση επεξεργασία και πώλησηαγροτικών και παραδοσιακώνπροϊόντων με μακροπρόθεσμό σκοπό τηδημιουργία ενός πρότυπουαγροκτήματος καλλιέργειας της Ροδιάςκαθώς στην περιοχή παλαιότεραυπήρχαν μεγάλες εκτάσεις με ροδιές

Πέρα των παραπάνω οΣυνεταιρισμός θα ασχοληθεί και με άλλεςδραστηριότητες όπως ntilde Πολιτιστικές και τουριστικές

δραστηριότητεςntilde Διαχείριση και προστασία του

οικοπολιτιστικού πάρκου ΛόφουΓορίτσας

ntilde Αγροτικές καλλιέργειες (βόταναμοσχεύματα λουλουδιών)

Στόχος του συνεταιρισμού είναι ηανάπτυξη και η βιωσιμότητά του με βάσητην παράδοση οι συνεργασίες μειδιωτικές επιχειρήσεις και φορείς τηςτοπικής αυτοδιοίκησης καθώς επίσηςκαι η δικτύωσή του με τους άλλουςγυναικείους συνεταιρισμούς τηςΘεσσαλίας Επιπλέον η πιστοποίηση τουσυνεταιρισμού και η δημιουργία ενόςνέου θεσμικού πλαισίου θα συμβάλλουνθετικά στη βιωσιμότητα της πρώτηςκαλής πρακτικής συνεργασίας ιδιωτικούδημόσιου και κοινωνικού τομέα

111


112


Tο έργο με τίτλο laquoΘερμοκοιτίδα για τηνΑνάπτυξη της Κοινωνικής Οικονομίαςraquo τηςκοινοτικής πρωτοβουλίας Equal υλοποιείται

στην Περιφέρεια Κρήτης και αφορά αφενός στηστήριξη των υφιστάμενων κοινωνικώνεπιχειρήσεων του νησιού και αφετέρου στηδημιουργία νέων κοινωνικών επιχειρήσεων

Βασικός σκοπός του έργου είναι η στρατηγικήανάδειξη και η εμπέδωση του τομέα τηςκοινωνικής οικονομίας στην Κρήτη ως ιδιαίτερουκαι αυτοτελούς πεδίου οικονομικήςδραστηριότητας και απασχόλησης ευπαθώνομάδων του τοπικού πληθυσμού αλλά και ωςπρονομιακού χώρου έκφρασης της κοινωνικήςαλληλεγγύης και της ουσιαστικής στήριξης αυτώντων ομάδων από τους τοπικούς φορείς και τιςτοπικές κοινωνίες ευρύτερα

Το έργο υλοποιείται από την αναπτυξιακήσύμπραξη Κρήκος ένα εταιρικό σχήμα 14φορέων από όλη την Κρήτη με συντονιστήφορέα την Αναπτυξιακή Ηρακλείου ΑΕ Τα μέλητης σύμπραξης καλύπτουν ένα ευρύ φάσμακοινωνικών αναπτυξιακών επιστημονικών καιεκπαιδευτικών φορέων δημιουργώντας ένασυνεκτικό σύνολο στο οποίο συντίθεται οιδιαφορετικές εμπειρίες και η τεχνική εξειδίκευση

Μέχρι σήμερα στο πλαίσιο της στήριξης τωνυφιστάμενων κοινωνικών επιχειρήσεων τουνησιού έχουν πραγματοποιηθεί επιμορφωτικάσεμινάρια στα μέλη των ΓυναικείωνΣυνεταιρισμών και έχει εκπονηθεί ειδικόςlaquoΕσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας τωνΓυναικείων Συνεταιρισμώνraquo που οριοθετεί καιπεριλαμβάνει τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματατων μελών της ομάδας Πολύ σημαντικό βήμαστην προσπάθεια ενίσχυσης των υφιστάμενωνκοινωνικών επιχειρήσεων είναι και η δημιουργίατου laquoΔικτύου Κοινωνικών Επιχειρήσεων Κρήτηςraquo

Το συγκεκριμένο δίκτυο δημιουργήθηκε τοΣεπτέμβριο του 2007 μέσα από την ανάγκη τωνμελών του να αναδείξουν και να προωθήσουν τηνέννοια της κοινωνικής επιχειρηματικότητας μέσααπό συντονισμένες και κοινές παρεμβάσεις (κοινήπροβολή προϊόντων και υπηρεσιών ανάπτυξηκοινών δραστηριοτήτων εύρεση λύσεων σε κοινάπροβλήματα) Μέλη του Δικτύου ΚοινωνικώνΕπιχειρήσεων Κρήτης που έχει τη μορφή Αστικής

μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας είναι δέκαΓυναικείοι Συνεταιρισμοί και πέντεΠροστατευμένα Παραγωγικά Εργαστήρια Ατόμωνμε Αναπηρία που δραστηριοποιούνται στηνΠεριφέρεια Κρήτης Μέχρι σήμερα το ΔίκτυοΚοινωνικών Επιχειρήσεων Κρήτης έχεισυμμετάσχει με επιτυχία σε δύο εμπορικέςεκθέσεις ενώ πολύ σύντομα θα λειτουργήσουν ταηλεκτρονικά καταστήματα του Δικτύου (e-shops)όπου θα προβάλλονται και θα πωλούνται ταπροϊόντα των μελών του μέσω του διαδικτύου(wwwcretanwomencoopgr wwwcretan-workshopsgr)

Επιπλέον στο πλαίσιο της επαγγελματικήςαποκατάστασης ανέργων ατόμων μέσα από τηδημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων έχουν μέχρισήμερα δημιουργηθεί επτά κοινωνικέςεπιχειρήσεις ενώ είναι σε διαδικασία σύστασηςάλλες έξι Οι επιχειρήσεις αυτές οι οποίες στηνπλειοψηφία τους είναι Γυναικείοι ΑγροτικοίΣυνεταιρισμοί θα απασχολούν συνολικά 158άτομα Μέσω του έργου οι εν λόγω κοινωνικέςεπιχειρήσεις έλαβαν από εξειδικευμένα στελέχητην απαραίτητη συμβουλευτική και τεχνικήστήριξη προκειμένου να δραστηριοποιηθούνεπαγγελματικά ενώ για τα πρώτα έξοδα σύστασηςκαι λειτουργίας τους έλαβαν μικρή οικονομικήενίσχυση

Τέλος στο πλαίσιο του έργου υλοποιούνταικαι άλλες δράσεις που έχουν ως βασικόαντικείμενο την προώθηση της έννοιας τηςεταιρικής κοινωνικής ευθύνης σε μεγάλεςιδιωτικές επιχειρήσεις της Κρήτης καθώς και τηνπροώθηση των συνεργασιών ανάμεσα σεκοινωνικές επιχειρήσεις και φορείς της τοπικήςαυτοδιοίκησης

ordfrsaquomiddot poundAcircUacuteIgraveOcircIcircOcircEgraveUgraversaquopermilmiddot middotOacuteiquestUgrave˘IacuteEuml˜ UcircUgraveEumlOacute intUacutelsaquoUgraveEuml

Αναπτυξιακή σύμπραξη laquoΚΡΗΚΟΣraquo ( κρητική κοινωνική οικονομική σύμπραξη)

113


ΔOcirc middotUacuteiquestpermilAcircEgraveAacuteIgravemiddot UgraveÔacute intOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcircOgraveOacute paramiddotOacuteUgraveOcircÎumlAcircrsaquoÔacute

Ολο και περισσότερες είναι οιεπιχειρήσεις που δείχνουν νασυνειδητοποιούν πόσο μεγάλη

είναι η ανάγκη να συνεισφέρουν στηνεπίτευξη των στόχων της δημόσιαςπολιτικής για την αντιμετώπιση τηςοικονομικής δυσχέρειας τμημάτων τουκοινωνικού συνόλου

Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελείη λειτουργία κοινωνικών παντοπωλείωνσε διάφορες ευρωπαϊκές χώρεςΠρόκειται για μία δραστηριότητα πουέκανε την εμφάνισή της κατά τηδιάρκεια της δεκαετίας του 1990 μεπρωτοπόρα χώρα τη Γαλλία Τακοινωνικά παντοπωλεία παρέχουνβασικά καταναλωτικά αγαθά έναντισυμβολικού αντιτίμου σε οικογένειες μεοικονομικές δυσκολίες Αποστολή τουςείναι η επανένταξη στην κοινωνία όλωντων ατόμων που λαμβάνουν βοήθειαΣτη Γαλλία μάλιστα από το 2001λειτουργεί ο Εθνικός ΟργανισμόςΑνάπτυξης Κοινωνικών παντοπωλείων(ANDES) γεγονός που αναδεικνύει τησημασία του ρόλου τους Στουςκοινωνικούς εταίρους του οργανισμούέχει ενταχθεί από το 2006 το ΔιεθνέςΙδρυμα Carrefour

Δεν έχει περάσει παρά ένας μήναςαπό τότε που εγκαινιάστηκε το πρώτοκοινωνικό παντοπωλείο και στηνΕλλάδα Το εγχείρημα υλοποιήθηκε με τησυνεργασία του δήμου Αθηναίων καιτου Ομίλου Carrefour-ΜαρινόπουλοςΣτο κέντρο της Αθήνας στην οδόΣοφοκλέους είναι ανοιχτό στα μέλη τωνοικογενειών που έχουν επιλεγεί από τιςκοινωνικές υπηρεσίες του δήμουΑθηναίων και παρέχει δωρεάν ένα ευρύφάσμα από είδη πρώτης ανάγκης για τονοικοκυριό

Η ιδέα του κοινωνικούπαντοπωλείου ξεκίνησε από τονοργανισμό PACTE (Pour agir contre touteexclusion) στη Γαλλία ο οποίοςιδρύθηκε το 1995 με στόχο την

αντιμετώπιση του κοινωνικούαποκλεισμού Από το 2001 το ΔιεθνέςΙδρυμα Carrefour χρηματοδοτεί το έργοαυτό συμβάλλοντας στην ίδρυση τριώνκοινωνικών παντοπωλείων στη Γαλλίαενώ το 2003 επεκτείνει τηδραστηριότητά του και στο γειτονικόΒέλγιο

Σε αυτές τις δύο χώρες η επιλογήτων οικογενειών γίνεται είτε από τιςκοινωνικές υπηρεσίες των τοπικώναρχών είτε από αναγνωρισμένουςδιεθνείς οργανισμούς όπως ο ΕρυθρόςΣταυρός Σύμφωνα με τις θεμελιώδειςαρχές του εγχειρήματος η πώληση τωνπροϊόντων γίνεται σε τιμές 80φθηνότερες από τις τιμές του εμπορίουο έλεγχος της πρόσβασης τωνδικαιούχων πραγματοποιείται με βάσημία ειδική κάρτα ενώ συμμετέχουνενεργά οι εργαζόμενοι των Carrefour

Η βοήθεια που προσφέρεταιδιακρίνεται σε δύο επίπεδα Σε πρώτοεπίπεδο το Διεθνές Ιδρυμα Carrefourπροσφέρει όλο τον απαραίτητο υλικόεξοπλισμό για τη λειτουργία τωνπαντοπωλείων τα προμηθεύει με ταβασικά τρόφιμα και είδη υγιεινήςπαρέχει συμβουλές για την επιτυχήλειτουργία των παντοπωλείων καιέρχεται σε επαφή με άλλους εταίρουςόπως πχ με το δήμο Αθηναίων στην

περίπτωση της Ελλάδας Σε δεύτεροεπίπεδο ασχολείται με τη δημιουργίαθέσεων εργασίας Συγκεκριμένα στηχώρα μας παρέχεται η δυνατότηταστους άπορους να μπορούν νασυμπληρώσουν εντός του κοινωνικούπαντοπωλείου αίτηση εργασίας προςαπορρόφησή τους σε ένα από τακαταστήματα της Carrefour-Μαρινόπουλος

Με τη χρηματοδότηση των Carrefourλειτουργούν μέχρι στιγμής έξι κοινωνικάπαντοπωλεία στη Γαλλία που βοηθούν1650 οικογένειες και άλλα πέντε στοΒέλγιο που βοηθούν 500 οικογένειεςΣτην Ελλάδα ο αριθμός των οικογενειώνφτάνει τις 200 Επομένως η χώρα μαςείναι η τρίτη στην Ευρώπη που αποκτάκοινωνικό παντοπωλείο και ήδηεξετάζεται η προοπτική δημιουργίαςαντίστοιχων παντοπωλείων και σε άλλεςπόλεις σε συνεργασία με δήμους τωνπεριοχών αυτών

Ποια είναι όμως τα κίνητρα πουώθησαν την εταιρεία στηνπραγματοποίηση αυτού του κοινωνικούέργου

Ο διευθύνων σύμβουλος τουΟμίλου Carrefour Μαρινόπουλος κΖερόμ Λουμπέρ δήλωσε σχετικά laquoΜειδιαίτερη υπερηφάνεια παρουσιάζουμεαυτό το έργο αγάπης που υλοποιήσαμεγια τους συνανθρώπους μας πουαντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικάπροβλήματα Ολοι εμείς στην Carrefour-Μαρινόπουλος με βάση τηντεχνογνωσία από τα κοινωνικάπαντοπωλεία που έχει δημιουργήσει οΟμιλος Carrefour σε άλλες χώρες και μεαίσθηση κοινωνικής ευθύνης για τουςσυνανθρώπους μας καλωσορίζουμε καιαγκαλιάζουμε τις οικογένειες που έχουνεπιλεγεί από τις κοινωνικές υπηρεσίεςτου δήμου Αθηναίων και δεσμευόμαστενα κάνουμε ότι είναι δυνατό για να τουςβοηθήσουμεraquo

Γιάννα Μαρμάρου


σύμπραξης βασίζεται αποκλειστικά καιμόνο στις εμπορευματοποιημένεςσχέσεις Με άλλα λόγια ο τρίτος τομέαςαποδεικνύει ότι υπάρχει κάτιπερισσότερο στη ζωή μίας κοινωνίαςαπό τη δύναμη και το χρήμα

() Σκεφτείτε την επανάσταση πουέφεραν οι μεγάλοι επιχειρηματίες στοντρόπο που ζούμε στον τρόπο πουεργαζόμαστε στον τρόπο που περνάμετον ελεύθερο χρόνο μας Σε αυτούς τουςτομείς παίρνουμε την απίστευτημετασχηματιστική δύναμη τηςεπιχειρηματικότητας ως δεδομένοΟμως γιατί να σταματήσουμε εκεί Δεχρειαζόμαστε έναν παρόμοιομετασχηματισμό στην κοινωνική σφαίραίδιο με αυτόν που έχουμε δει στηνοικονομική σφαίρα Γιατί η κοινωνικήεπιχειρηματικότητα να μη μεταμορφώσεικαι το πιο σημαντικό όλων τις κοινότητεςστις οποίες ζούμε

Συμβαίνει ήδη Ο εθελοντικός τομέαςσημαίνει πολύ περισσότερα απόφιλανθρωπία με την παραδοσιακήέννοια του όρου Περιλαμβάνεικαινοτόμες φιλανθρωπικέςδραστηριότητες (venturephilanthropists) Οπως για παράδειγματο New Philanthropy Capital ή το ImpetusTrust που συγκροτήθηκαν από ιδιώτεςεπιχειρηματίες που θέλουν νααξιοποιήσουν την κλίση τους ναεντοπίζουν την επιτυχία και στο πεδίο τηςκοινωνικής δράσης

Περιλαμβάνει κοινωνικέςεπιχειρήσεις -επιχειρήσεις πουλειτουργούν σύμφωνα με τους κανόνεςκαι τους όρους της αγοράς έχονταςόμως κοινωνικό προσανατολισμό Σεαυτήν την κατεύθυνση σκέφτομαι γιαπαράδειγμα την The Big Issue μίακαταπληκτική επιχείρηση εθνικήςεμβέλειας που σώζει τόσους άστεγουςαπό το δρόμο

Επιπλέον περιλαμβάνει μία νέα γενιάκοινωνικών επιχειρήσεων -κοινωνικήεπιχείρηση 20 όπως έχω ακούσει να τηναποκαλούν Οπως το Web 20 σημαίνειπερισσότερο διαδραστικό καιπολυμεσικό διαδίκτυο έτσι και κοινωνική

επιχείρηση 20 σημαίνει κοινωνική δράσηπερισσότερο καινοτόμα δυναμικήευέλικτη και ανταποκρινόμενη στιςεξελίξεις

Οι κοινωνικές επιχειρήσεις τουμέλλοντος χρειάζονται laquoσυστημικοίεπιχειρηματίεςraquo καθώς καιlaquoεπιχειρηματίες με κοινοτική συνείδησηraquo-ανθρώπους με εμπειρία στη διαχείρισηεπιτυχημένων μοντέρνων οργανισμώνικανούς να δουλεύουν δημιουργικά μεχορηγούς αλλά και το κράτος καθώς καιμε πελάτες Ο στόχος μας θα πρέπει ναείναι οι κοινωνικές επιχειρήσεις νααποτελέσουν για τους νέους πτυχιούχουςμια τόσο ελκυστική και συναρπαστικήπροοπτική καριέρας όσο είναι σήμερα οιιδιωτικές επιχειρήσεις ή κάποια άλλαεπαγγέλματα

Τον 20ο αιώνα χαρακτήρισε μίασπουδαία ριζική αλλαγή η καθιέρωσητου κράτους πρόνοιας Σημειώθηκανεπιτυχίες σπουδαία βήματα προόδου γιατη χώρα μας που δε θα πρέπει ποτέ νααντιστραφούν καθολική εκπαίδευσηκαθολικό σύστημα υγείας Υπήρξαν όμωςκαι αποτυχίες

Η εξάρτηση απλώς από το κράτοςπρόνοιας με το συγκεντρωτικό τουέλεγχο -αυτός είναι ο παλιός τρόποςλειτουργίας και δεν είναι αρκετάαποτελεσματικός Η πρόοδος είναι πολύαργή Η στέρηση βαθιά παγιωμένη Οιευκαιρίες και φιλοδοξίες πολύπεριορισμένες

Ο 21ος αιώνας καλεί για μία νέαπροσέγγιση Λιγότερος κρατικός έλεγχοςπερισσότερη κοινωνική ευθύνη Οχιαπλώς ένα κράτος πρόνοιας αλλά και μιακοινωνία ευθύνης Αυτή είναι η φιλοδοξίαμας για τον κοινωνικό τομέα αυτής τηςχώρας -μία κοινωνική επανάσταση τόσοκαταλυτική όσο και η οικονομικήμεταμόρφωση της δεκαετίας του rsquo80raquo

IcircOcircEgraveOacuteÔacuteEgraveIcirclsaquo AcircEgravemacrAcircEgraveUacuteEumlIgravemiddotUgraveEgraveIcircfiUgraveEumlUgravemiddot

ΔOcirc IcircAcircrsaquoIgraveAcircOacuteOcirc UacuteOcirccurrenUacutemacrAcircUgravemiddotEgrave middotfi UgraveEumlOacute OcircIgraveEgraveIumlrsaquomiddot UgraveOcirc˘UacuteOcirccurrenpermilUacuteOcirc˘ UgraveOcirc˘ trade˘OacuteUgraveEumlUacuteEumlUgraveEgraveIcircOcircDagger intfiIgraveIgravemiddotUgraveOcirc˜ UgraveEumlõrdfAcircAacuteiquestIumlEuml˜ μUacuteAcircUgravemiddotOacutersaquomiddot˜ Icirc David Cameron IgraveAcirc UgraversaquoUgraveIumlOcircldquoFrom Welfare State to Social Welfarerdquo UcircUgraveEgrave˜14122006 (middotOacutemiddotIcircUgravelsaquoıEumlIcircAcirc middotfi UgraveOcirchttpwwwconservativescom)

77
















laquo


78

79












laquo







80









81












82












83









84


















85















86
















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113































laquo


78

79












laquo







80









81












82












83









84


















85















86
















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















79












laquo







80









81












82












83









84


















85















86
















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















80









81












82












83









84


















85















86
















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















81












82












83









84


















85















86
















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















82












83









84


















85















86
















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















83









84


















85















86
















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















84


















85















86
















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















85















86
















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















86
















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113

















87












88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















88


88







89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















89












90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















90











91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















91


























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113



























92



93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















93





















94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113




























94









95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113























95

96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















96

















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















98















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















99















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















100












101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















101





















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















102










103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















103












104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















104











105
























106














107












108











109














110














111


112













113
















105
























106














107












108











109














110














111


112













113




























106














107












108











109














110














111


112













113




























107












108











109














110














111


112













113


























108











109














110














111


112













113
























109














110














111


112













113




























110














111


112













113




























111


112













113
















112













113
















113
















Documents

ενthesis 47