ေရ၊ ပတဝနးကငသန႔ရငးေရးႏင တစကယေရ သန႔ရငးေရး

IASCInter-Agency Standing Committee

နညးပညာရပဆငရာ လမးညြန

လသားျခငးစာနာမႈ အကအညေပးေရး လပငနးစဥမားတြင ကား၊မ အေျချပ အၾကမးဖကမႈအား ထညသြငးေဆာင႐ြကျခငး လပငနးလမးညႊန

ေဘးအႏရာယ ေလာခေရး၊ ၾကခငမႈ ျမႇငတငေရး၊ ျပနလညထေထာငရာ အကအညေပးေရး

ကေလးသငယကာကြယေစာငေရာကေရး

ကာကြယေစာငေရာကမႈ

ေနထငစရာ၊ အေျခခေနထငမႈႏင ျပနလညထေထာငေရး

စခနး ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈႏငစခနး စမခန႔ခြမႈ

ပညာေရး

စားနပရကၡာဖလေရးႏင စကပးေရး

ကနးမာေရး

အးအမ၊ ေျမယာႏင ဥစၥာပစၥညး

အာဟာရ

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ

This Myanmar edition of အာဟာရ is published by UNFPA Myanmar in 2017. This is a translation from the English edition of Guidelines for Integrating Gender-Based Violence in Humanitarian Action: Reducing risk, promoting resilience and aiding recovery, Nutrition, first published in 2015.

These GBV Guidelines were independently translated by UNFPA Myanmar. myanmar.unfpa.org

1

စမခကစကဝနးတစေလာကလးတြင ကားမ လမႈက႑ကြျပားမႈက အေျခခသည အၾကမးဖကမႈ/ ကားမေရးရာ အေျချပအၾကမးဖကမႈ (GBV) မားအတြက ဥးတညေဆာငရြကေပးျခငး

ေလလာအကျဖတျခငး၊ ဆနးစစစတျဖာေလလာျခငး၊ အစအစဥေရးဆြျခငးတ႔တြင

GBV အတြက အဓက ထညသြငးစဥးစားရနအခကမား

ေအာကတြင ေဖာျပထားေသာ ေမးခြနးမားသည အာဟာရ (Nutrition) အတြက ေဆာငရြက ေနသမားမ ဆနးစစေလလာမႈ အမးမးႏင ပမနေစာငၾကညၾကပမတမႈမားက လပေဆာငရာတြင ေရြးခယ ထညသြငး စစမးစစေဆးႏငေသာ နယပယမားအတြက အၾကျပခကမား ျဖစပါသည။ ဆနးစစေလလာျခငးတြင တတႏငသမ က႑စ၊ အေၾကာငးအရာစ ပါဝငေစသငျပး အာဟာရအတြက လပေဆာငေန သမားသည အျခားက႑မားမ မတဖကမား၊ GBV ကြမးကငသမားႏငအတ ေဆာငရြကသငသည။

ထေမးျမနးစစမးရန အေၾကာငးအရာ နယပယမားမာ စမကနးေရးဆြျခငး၊ မဝါဒမားႏင ဆကသြယသတငးမေဝျခငး ဟေသာ အဓက တာဝနဝတရား အမးအစား ၃ ခႏင ခတဆကေနျပး ‘လကေတြ႕အေကာငအထည ေဖၚေဆာငရြကမႈ’ ေအာကတြင အေသးစတ ေဖၚျပထားသည။ GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခမားက ကာကြယ၊ တားဆးဖယရားႏငရနႏင ရငသနကနရစသမားအား ဝနေဆာငမႈမားေပးႏငရနလ႔ငာ ေမးျမနးစစမးရာမ ရရလာေသာ အခကအလကမားက အာဟာရဆငရာ အစအစဥမားေရးဆြရာတြင အသးျပႏငရနအတြက စတျဖာေလလာရမည။ ထအခကအလကမားသည စမကနးအသစမား ေဖၚေဆာငရာ၌ သ႔မဟတ ရျပးသားစမကနးမားက ထနးညရာ၌ ဥးစားေပးေဖာေဆာငရမညအရာမားႏင လစဟာမႈမားက ေဖၚထတျပႏငသည။ စမကနးအစအစဥေရးဆြျခငး၊ အႏရာယကငး၍ ကငဝတႏငညညြတေသာ ဆနးစစမႈမားျပလပျခငး၊ အခကအလကစမခန႔ခြမႈႏင မေဝျခငးတ႔ အတြက ေယဘယ အခကအလကမားက အပငး (၂) - အဓက အေၾကာငးအရာ နယပယမား လမးညႊန၏ ေနာကခအခကအလကမား- တြင ၾကညပါ။

ဆနးစစေလလာမႈအတြက အဓက ဥးတညအပစမား

► အာဟာရဆငရာ လပငနးမားတြင အဓက ပါဝငပတသကသမား - အစးရဌာနမား (ဥပမာ - စကပးေရးႏင ကနးမာေရး ဝနၾကးဌာနမား) ၊ ရပရြာလထေခါငးေဆာငမား၊ စားနပရကၡာဖလေရး၊ ကနးမာေရး၊ ေရ ႏင ပတဝနးကင သန႔ရငးေရး အတြက ေဆာငရြကေနသမား၊ GBV၊ ကားမေရးရာႏင ကြျပားစလငမႈ ကြမးကငပညာရငမား

► ကယဝနေဆာငမခငမား၊ ဆယေကာသကမနးကေလးမား ႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမား အပါအဝင ေဘးဒဏခ လအပစမားႏင လမႈအသငးအဝငးမား

► ေနရပစြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည အေျခအေန(IDP) ႏင ဒကၡသညအေျခအေနမားတြင လကခေနရာ ေပးထားေသာ လကခထားသမား/အမရငရပရြာလထမား

2

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာ နယပယမား (မတရန - ဤသညမာ စလငျပညစေသာ စာရငး မဟတပါ။)

အာဟာရဆငရာ စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဆကႏြယေနေသာ အေၾကာငးအရာနယပယမား

ပါဝငေဆာငရြကျခငးႏင ဥးေဆာငမႈ

က) ေခါငးေဆာငမႈရာထးမား အပါအဝင အာဟာရဆငရာဝနထမးမား၏ အမးသားႏင အမးသမး အခးမာ မညသ႔ ရနညး။

► အမးသမးဝနထမးမားအား သငတနးေပးရနႏင အလပထြကမသြားေအာင ထနးထားရနစနစမား ရေနပါ သလား။

► အမးသမးဝနထမးမား၏ အလပအကငႏငစပလဥး၍ ၎တ႔အတြက GBV အႏရာယတးပြားေစႏငေသာ ဓေလထးစ သ႔မဟတ လျခေရးဆငရာ ကစၥရပ တစစတစရာ ရပါသလား။

ခ) အမးသမးမားႏင အျခားေသာ အႏရာယကေရာကႏငေျခရသည အပစမားသည အာဟာရ ႏငဆကႏြယေသာ ရပရြာလထ လႈပရားမႈမား (အာဟာရဆငရာ လထေကာမတမား၊ စသည) တြင ပါဝငေဆာငရြကေနပါသလား။ ၎တ႔သည ျဖစႏငပါက ေခါငးေဆာငမႈ ေနရာမားက ရရထားပါသလား။

ဂ) အာဟာရဆငရာ တ႔ျပနေဆာငရြကမႈတြင ဥးစးဥးေဆာင လပေဆာငေနသမားသည GBV ကာကြယေရးႏင ေလာနညးေစေရး မဟာဗဟာမားအား ၎တ႔၏ လပငနးမားတြင ထညသြငးေဆာငရြကရနအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား (ဤ လမးညႊနမားအပါအဝင) က နားလညသရထားပါသလား။

ယဥေကးမႈ ႏင ရပရြာလမႈအသငးအဝငး၏ ခယခက ၊ စသတမတခကမားႏင အေလအထမား

(ဃ) ကနးမာေရးႏင အာဟာရတ႔ႏင ပတသက၍ အမေထာငစထတြင မညသ႔ ျပမေဆာငရြကေလရၾကသလ။ ► မညသက အရငဆး စားသးသလ။ မညသက အမားဆး စားသးသလ။ ► မသားစဝငမားအတြငး ကနးမာေရးႏင အာဟာရအေျခအေန မညသ႔ ကြျပားျခားနားသလ။ ► ကားမ၊ အသကအရြယ၊ မသနစြမးမႈ ႏင အျခား ထခကလြယေစသညအခကမားျဖင ခြျခားေဖၚျပသည

အခကအလက ေကာကယမႈမားအရ အစားအစာ ရယစားသးရာတြင တနးတညမမႈ အေျခအေန မညသ႔ ရပါသလ။

► ထအေၾကာငးအရာမားက အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအဖ႔ အထးသျဖင GBV အႏရာယ ကေရာကႏငေျခက မညသ႔ လႊမးမးႏငပါသလ။

(င) ‘အစားအစာ ဖလမႈမရျခငး ႏင အာဟာရ’ တ႔ႏင ပတသက၍ ရးရာအစဥအလာအရ ျပစေစာငေရာကမႈႏင ေကြးေမြးမႈ ဆငရာ အေလအထမားေၾကာင GBV အႏရာယ ကေရာကႏငေျခ ရပါသလား။ (ဥပမာ - စားနပရကၡာ ရားပါးမႈေၾကာင ကေလးမားက လကထပေစျခငး၊ အတငးအကပလကထပေစျခငး၊ အစားအစာအတြက အျငငးအခမားႏင ဆကႏြယ၍ နးစပေသာ အတေနအေဖၚက အၾကမးဖကျခငး သ႔မဟတ အၿခား ပစမးစျဖင အမတြငးအၾကမးဖကျခငး၊ အလြန အစားအစာ ျပတလပသမားအဖ႔ အစားအစာ ႏင လင လလယရျခငး၊ စသည)

(စ) အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမား အထးသျဖင ကယဝနေဆာငႏင ႏ႔တကမခငမားအား တားျမစသည ဓေလထးစအရ ကန႔သတထားမႈမား ရပါသလား။ ဥပမာ - ကသေကြးေမြးေရးဌာန (Therapeutic Feeding Centres) မား သ႔မဟတ ျပနလည တညျငမကနးမာေရးဌာန (Stabilizing Centres) မားသ႔ ျပငပလနာ သ႔မဟတ အတြငးလနာအျဖစ ေစာငေရာကမႈမား ရယရန တစဥးတညး ခရးသြားႏငခြင

3

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာ နယပယမား (မတရန - ဤသညမာ စလငျပညစေသာ စာရငး မဟတပါ။)

ရပပငးဆငရာ စတခလျခရမႈ ႏင ဝနေဆာငမႈမား လကလမးမ ရယႏငမႈ

(ဆ) အာဟာရဆငရာ ဝနေဆာငဌာနမား၏ တညေနရာ၊ ဖြငခန ႏင ဝနေဆာငမႈနညးလမးတ႔သည အမးသမးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမားအတြက လျခစတခရ၍ လကလမးမ ေရာကရႏငပါသလား။

► အာဟာရဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား လကလမးမ ရယရာတြင အကြာအေဝးႏင ခရးလမးေၾကာငးတ႔ေၾကာင လျခမႈဆငရာ အႏရာယမား ရႏငပါသလား။

► လအပပါက GBV အႏရာယ ကေရာကလြယသမားအား လကပါေစာငေရာကေပးရန နညးဗဟာမား ရပါသလား။

► ေပးေဆာငေနေသာ ဝနေဆာငမႈမားမာ ခရးသြားလာရန အဆငေျပ၍ လျခမႈရေသာ အခနမားတြင ေပးေနပါသလား။

► အာဟာရခ႕တေနေသာ အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကမနးကေလးမား ႏင ကေလးမခငမားက ကေလးမားႏင တစခနတညးတြင ကသမႈမား ေပးေနပါသလား။

► ဝနေဆာငမႈမား ရရရန ေစာငဆငးေနရေသာအခန ၾကာလြနးျခငး မရေအာင စမေဆာငရြကမႈမား ရပါသလား။

► အာဟာရဝနေဆာငမႈမားက မညသတ႔က ရယ ေနပါသလ။ ဖယခနထားျခငးခရသ တစစတစဥးမား ရပါသလား။

► ဝနေဆာငမႈမားအား ျဖန႔ေဝေပးေသာေနရာမားသည အစဥလကနာသငေသာ ပစ ဒဇငး ႏင/သ႔မဟတ မသနစြမးသမား (ဥပမာ - ခႏၶာကယမသနစြမးမႈ၊ ထခကဒဏရာရမႈ၊ အျမင သ႔မဟတ အျခားအာရခအဂၤါမား ခ႕ယြငးမႈ၊ စသည) အပါအဝင လအားလး လကလမးမအသးျပႏငေၾကာငး ေသခာေစရနအတြက ဆေလာသလ တညေဆာကထားေသာ ေနရာထငခငးမား ျဖစပါသလား။1

(ဇ) ကသေကြးေမြးေရးဌာနမား သ႔မဟတ ျပနလညတညျငမကနးမာေရးဌာနမားတြင GBVကစၥရပမား စမေဆာငရြက ေပးေရးအတြက အထးကြမးကငသ ဝနထမးမား ရပါသလား။

(စ) အာဟာရဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားသည လအပပါက ညႊနးပ႔ေပးႏငရနအတြက စတခလျခေသာ ေနထငစရာမား ႏင အမးသမး၊ ဆယေကာသကႏင ကေလးမားအတြက နားခရနေနရာမားႏင နးကပမႈ ရပါသလား။

(ည) ခကျပတရန ေလာငစာလအပမႈႏင ေလာငစာရာေဖြရယမႈႏင ႏးႏြယေနသည GBV အႏရာယမားက မညသ႔ ေလာခႏငေၾကာငးက အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခားထခကလြယသညအပစမား ႏငအတ ေဆြးေႏြးတငပငပါသလား။

1 အစဥလကနာသငေသာ ပစဒဇငး (Universal Design) ႏင/သ႔မဟတ ဆေလာေသာ ေနရာထငခငးမား အေၾကာငးက ပမသရလပါက ေနာကဆကတြ ၄ မ အဓပၸါယဖြငဆခကမားက ၾကညပါ။

4

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာ နယပယမား (မတရန - ဤသညမာ စလငျပညစေသာ စာရငး မဟတပါ။)

အာဟာရဆငရာ မဝါဒမားႏင သကဆငသည နယပယမား

က) GBV ကာကြယေရးႏင ေလာပါးေစေရး မဟာဗဟာမားအား အာဟာရဆငရာ စမကနးမား၏ မဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမားထတြင ေပါငးစပ ထညသြငးထားပါသလား။

► အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင ထခကလြယေသာ အျခားအပစမားသည အထးသျဖင GBV ႏငဆကစပ၍ ၎တ႔၏ ရပငခြငမားႏင လအပခကမားအား ကငတြယေျဖရငးေပးေသာ အာဟာရဆငရာ မဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမားက ေရးဆြရာတြင အဓပၸါယျပညဝစြာ ပါဝငေဆာငရြကေနပါသလား။ ၎တ႔သည မညသည နညးလမးမားျဖင ပါဝငေဆာငရြကေနပါသနညး။

► ထမဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမားအား အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား၊ ေယာကားေလးမားႏင အမးသားမားက ဆကသြယအသေပးပါသလား (လအပပါက သးျခားစခြလက)။

► ထမဝါဒမားက အေကာငအထညေဖာရနအတြက လအပေသာ ကြမးကငမႈမား ရေစရန အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားအား စနစတက ေလကငသငတနး ေပးထားပါသလား။

(ခ) ႏငငအဆငႏင ေဒသအဆင ဥပေဒမားႏင က႑အလက မဝါဒမားသည အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမား၏ အာဟာရက႑တြင လျခစတခစြာ ေဘးကငးစြာ ပါဝငေဆာငရြကႏငမႈ (ဝနထမးမားအေနျဖငျဖစေစ၊ ရပရြာလထအေျချပအပစမားထတြငပါဝငျခငးျဖငျဖစေစ စသည) က အဟန႔အတားျဖစ ေစသည ခြျခားဆကဆမႈ အေလအထမားက ကငတြယေျဖရငးေပးပါသလား။

(ဂ) ႏငငအဆငႏင ေဒသအဆင ဥပေဒမားႏင က႑အလက မဝါဒမားသည GBV ႏင ဆငေသာ အႏရာယမား ေလာခႏငရန မဟာဗဟာမား ပါဝငထညသြငးထားပါသလား (ဥပမာ - အထးသျဖင ထပတလလ ျဖစပြားတတေသာ သဘာဝေဘးအႏရာယမားအတြက အာဟာရႏင စပလဥးေသာ GBV မားက ေလာခႏငရန အစးရအား အၾကေပးႏငသည GBV ကြမးကငသ ပါဝငေစျခငး စသည)။ ထ မဟာဗဟာမား ေရရညတညတန႔ႏငေစရန ရနပေငြမား ခြေဝခထားေပးပါသလား။

5

ေမးျမနးစစမးရန ျဖစႏငေျခရေသာ အေၾကာငးအရာ နယပယမား (မတရန - ဤသညမာ စလငျပညစေသာ စာရငး မဟတပါ။)

အာဟာရ ဆငရာ ဆကသြယေျပာဆျခငးႏင သတငးအခကအလကမေဝျခငးတ႔ႏင သကဆငေသာ နယပယမား

က) အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားအား ေအာကပါတ႔ႏငစပလဥး၍ သငတနးမား ေပးၿပးျဖစပါသလား - ► ကားမေရးရာ၊ GBV ၊ အမးသမးမား၏ အခြငအေရးမား/လ႕အခြငအေရးမား၊ လမႈအသငးအဝငးမ

ဖယကဥထားမႈႏင လငမႈေရးရာကစၥရပမား ► အၾကမးဖကခရသမားအား အႏရာယရႏငေျခက သတငးပ႔တငၾကားရနႏင ေစာငေရာငကသမႈမား

ရယရနအတြက ၄ငးတ႔၏ အခြငအေရးႏင ေရြးခယမႈမားအေၾကာငးက ကငဝတႏငအည လၿခစတခရ၍ လ႕ဝကခက ထနးသမးမႈရရျဖင သတငးအခကအလကမားေပးရာတြင ပပးႏငသညနညးလမးမား

ခ) အာဟာရ ႏင ဆကႏြယေသာ လထတြငး ကြငးဆငးေဆာငရြကမႈလပငနးမားသည အေထြေထြလျခေရးကစၥမားႏင GBV အႏရာယ ေလာခေရးမားအေၾကာငး အသပညာမားက လထအတြငးတြင ျမငတကလာေစပါသလား။

► အသပညာေပးမႈမားတြင အၾကမးဖကခရသမား၏ အခြငအေရးမား (ဝနေဆာငမႈေပးသညအဆင ႏင ရပရြာလထအဆငမားတြင လ႕ဝကထနးသမးေပးမႈမားအပါအဝင)၊ အႏရာယျဖစႏငေျခက သတငးေပးပ႔ရမည ေနရာမားႏင GBV အတြက ကသေစာငေရာကမႈမားက မညသ႔ ရယမညဆသညတ႔ႏင သကဆငေသာ သတငးအခကအလကမား ပါဝငပါသလား။

► ဤသတငးအခကအလကမားအား အသကအရြယအလက၊ ကားမအလက၊ ယဥေကးမႈအရ သငေလာေသာ နညးလမးမားႏင ပပးေပးပါသလား။

► အမးသားမား၊ အထးသျဖင ရပရြာလထေခါငးေဆာငမားသည လထႏးေဆာစညးရးမႈ လပငနးမားတြင အေျပာငးအလက ေဖာေဆာငေပးသမားအေနျဖင ပါဝငေဆာငရြကေနပါသလား။

ဂ) အာဟာရဆငရာ ေဆြးေႏြးေျပာဆမႈဖရမမားသည အသကအရြယ၊ ကားမေရးရာႏင ယဥေကးမႈအရ သငေလာေသာ နညးလမးမားျဖင ကငးပေနျခငး ျဖစပါသလား။ ယငးတ႔အား အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အျခားအပစမား ပါဝငတကေရာကႏငၿပး တကေရာကသမားသည GBV ကစၥရပမားအား ေၾကာကရႊ႕စးရမျခငးကငးစြာ တငျပ ေဆြးေႏြးႏင ပါသလား (ဥပမာ - လ႕ဝကထနးသမးေပးျခငး၊ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား ပါဝငေဆြးေႏြးသည အပစမားတြင အမးသမးမားအား ကညပပးသမားအျဖစ ထားရေပးျခငး၊ စသည)

6

အရငးအျမစမား ေဆာၾသစညးရးရယျခငး/ရာေဖြစေဆာငးျခငးအတြက GBV ဆငရာ

အဓက ထညသြငးစဥးစားရန အခကမား

ေအာကတြငေဖၚျပထားေသာ အခကအလကမားသည GBV ႏငဆငေသာ အာဟာရဆငရာ စမကနးမားအတြက အရငးအျမစမားက ရာေဖြစေဆာငးရန အဆျပလႊာမား မၾကမးျပစရာတြင အေရးႀကးေသာ စဥးစားရနအခကမားက အထးျပေဖၚျပထားသည။ အေရးေပၚအေျခအေန မျဖစပြားမ သ႔မဟတ အေရးေပၚအေျခအေနႏင အေရးေပၚ အေျခအေန ျဖစပြားျပးေနာက ျပနလညထေထာငေရး၊ ဖြ႕ျဖးတးတကေရးတ႔အတြက ရနပေငြေတာငးခသညအခါ အဆျပလႊာမားတြင GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခမားႏင ပတသကေသာ အသပညာမားက သရမႈက ထငဟပ၍ ထအႏရာယမားအတြက ဥးတညေဆာငရြကႏငမည နညးဗဟာမားကပါ တငျပႏငပါက ထအဆျပလႊာမားအား ပမအားေကာငးခငမာ ေစပါသည။

အေရးတႀကးသရရန လအပေသာအခကမားရနပေငြ ရရေစေရးထက ပလြနေသာ အေၾကာငးမား

‘အရငးအျမစမားအား ေဆာၾသစညးရးရယျခငး/ ရာေဖြစေဆာငးျခငး’ ဆသညမာ ရနပေငြမားက ရယရနသာမက လ႕စြမးအားအရငးအျမစမား၊ ေထာကပပစၥညးမားႏင အလရငမား၏ ကတကဝတမားကပါ တးျမႇငႏငရန ႀကးပမးျခငးျဖစသည။ အရငးအျမစမား ရာေဖြစေဆာငးျခငးဆငရာ ထညသြငးစဥးစားရမည ေယဘယအခကမားက ထပမရရႏငရနအတြက အပငး (၂) မ အဓက အေၾကာငးအရာနယပယအလကလမးညႊန၏ ေနာကခအခက အလကမား တြငၾကညပါ။ ေအာကပါ `ညႇႏႈငးေဆာငရြကျခငး´ ေခါငးစဥေအာကတြင အျခားေသာ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈ ဆငရာက႑မား/မတဖကမားႏင ပးေပါငးညႇႏႈငးျခငးျဖင အရငးအျမစမားက ေဆာၾသစညးရးႏငရနအတြက မဟာဗဟာအခ႕အား ထပေဆာငးတငျပထားပါသည။

က။ လသားခငးစာနာ ေထာကထားမႈဆငရာ လအပခကမားအား လႊမးျခရႈျမငမႈ ► အဆျပလႊာတြင GBV ႏင ဆကႏြယေသာ လျခေရးဆငရာ အႏရာယကေရာကႏငေျခမား၊ အာဟာရ

ဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားႏင စပလဥး၍ ေဘးဒဏခလထအား ကာကြယ ေစာငေရာကေပးရန လအပခကမားႏင ၄ငးတ႔၏ ရပငခြငမား (ဥပမာ - ဆငးရေသာ မသားစသည အာဟာရ လအပခက ေၾကာင သမးျဖစသက ငယရြယခနတြင လကထပခငးျခငး၊ အစာေရစာ ျပညစစြာ မစားႏငေသာ အမးသမးႏင မနးကေလးမား သည အစားအစာ ႏင လင လလယရျခငး စသည) တ႔က ထညသြငးေဖာျပ ထားပါသလား။

► (ဆးျဖတခကေပးသမား အပါအဝင) အမမားႏင ပမကယျပန႔ေသာ ရပရြာလထအတြငး အစားအစာ အာဟာရတ႔ႏင ပတသကသည တာဝနဝတရားမားႏင အခနးက႑တ႔က သရနားလညထားပါသလား။ GBV ႏင သကဆငသည အႏရာယကေရာကႏငသည အခကမားက နားလညသမတ ေဖၚျပထားပါ သလား။

► ‘GBV’ ဟ ေယဘယသးႏႈနးျခငးထက GBV သးျခားပစမား၏ အႏရာယမား (ဥပမာ - ကေလးသငယက လကထပေစျခငး သ႔မဟတ အတငးအကပလကထပေစျခငး၊ လငပငးဆငရာ အျမတထတမႈ၊ ရငးႏးေသာ အတေနအေဖာမ အၾကမးဖကမႈႏင အျခား အမတြငးအၾကမးဖကမႈပစမား စသည) အား သးျခားေဖာျပကာ ဆနးစစ ေလလာထား ပါသလား။

7

ခ။ စမခက၏ ကးေၾကာငး ဆေလာမႈႈ ► အေရးေပၚအေျခအေနအတြက ျပငဆငရန အဆျပလႊာမၾကမး ျပစသညအခါ

• ကသေကြးေမြးေရးဌာနမား သ႔မဟတ ျပနလညတညျငမ ကနးမာေရးဌာနမားတြင ျပငပလနာ သ႔မဟတ အတြငးလနာအျဖစ ေစာငေရာကေပးရာ၌ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအတြက အႏရာယ ကေရာကႏငေျခက သတငးပ႔ရန သ႔မဟတ GBV ခစားရမႈအတြက ေစာငေရာကမႈ ရယရန ပပးကညေပးျပး လ႕ဝကခက ထမးသမး ေပးႏငသည ပတဝနးကငမးျဖစေစရန စစဥထားရပါသလား။ (ဥပမာ - အာဟာရ ဆငရာဝနထမး မားထတြင GBV ကစၥရပမားအတြက ဝနထမး ပါဝငေစျခငး)

• အာဟာရဆငရာ အစအစဥမားအား GBV အႏရာယျဖစႏငေျခက ေလာပါး သကသာေစမည ေဘးကငးလျခေသာ ဒဇငးပစႏင အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကႏငရနအတြက အစးရ၊ အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမား ႏင လထ အဖြ႕အစညးဝငမားအတြက သငတနးမား စစဥ ကငးပေပးႏငရန နညးဗဟာတစခ ရၿပးျဖစပါသလား။

• လထတြငးသ႔ GBV ႏငဆကႏြယေသာ သတငးအခကအလကမား ျဖန႔ေဝႏငသည ပစၥညးမားက ပစအမးမး၊ ဘာသာစကား အမးမးျဖင (ဥပမာ - ဘေရးလ မကမျမင စာမား၊ သေကၤတသးဘာသာစကား၊ ရးရငးေသာ ပျပသတငးစကားမား၊ ရပပမား စသည) ရရႏငရနအတြက ထပေဆာငး ကနကစရတမား ရပါသလား။

► အေရးေပၚအေျခအေနအတြက တ႔ျပနေဆာငရြကေပးရန အဆျပလႊာ မၾကမး ျပစသညအခါ

• အာဟာရဆငရာ စမကနးမားသည GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခက မညသ႔ ေလာခ ေပးမညက ရငးျပထားျခငး ရပါသလား။ (ဥပမာ - ကြျပားျခားနားေသာ ေကြးေမြးမႈ အေလအထမားက ဥးတညေျဖရငးျခငး၊ အစားအစာ ဖလမႈမရသည မသားစမားအတြငး ကေလးသငယမားအား လကထပေစသည သ႔မဟတ အတငးအကပ လကထပ ေစသည အႏရာယမားက ေျပာငးလေစျခငး စသည)

• အာဟာရဆငရာ က႑တြင အမးသမးဝနထမးမားအတြက ေဘးကငးလျခၿပး ထေရာကေသာ လပငနးခြင ပတဝနးကငအေျခအေနမား ဖနတးေပးရနအတြက ကနကစရတမား ထပေဆာငး လအပပါသလား (ဥပမာ - အလပတာဝနျဖင ခရး သြားလာရာတြင အမးသမးဝနထမးအား တစဥးတညး မသြားေစျခငး သ႔မဟတ အမးသမးဝနထမးႏငအတ အမးသားမသားစဝင တစဥးက အေဖာလကေပးႏငရန ပပးေပးျခငး)။

► အေရးေပၚအေျခအေနၿပးဆးခနႏင ျပနလညထေထာငေရးအတြက အဆျပလႊာ မၾကမးျပစသညအခါ• အာဟာရဆငရာ စမကနးမားသည GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခရသမား၏ လျခမႈႏင

ဘဝသာယာအဆငေျပမႈႈက တးျမငေပးရန ေရရညတညတန႔ႏငေသာ နညးဗဟာမားအား မညသ႔ အေထာကအပျပမည၊ GBV သးျခား အမးအစားမားအား ေလာခရန ေရရညတြင မညသ႔ အားထတေဆာငရြကမည ဆသညက ရငးလငးေဖာျပ ထားပါသလား။ (ဥပမာ - ႏငငအဆငႏင ေဒသအဆင မဝါဒမားသည ခြျခားဆကဆေသာ ေကြးေမြးမႈဆငရာ အေလအထမားက ဥးတညေျဖရငးေပးရန ေသခာေစျခငး)

• အဆျပလႊာသည ေရရညတညတမႈက ေသခာေစရန ရပရြာလထႏငအတ ေဆာငရြကပါမည ဆေသာ ကတကဝတျပမႈက ထငဟပေဖာျပပါသလား။

8

အေကာငအထညေဖၚရာတြင အဓက ထညသြငးစဥးစားရမည GBV ဆငရာ

အခကမား

လသားခငးစာနာေထာကထားမႈအကအည လအပေသာအေျခအေနမားတြင အာဟာရအစအစဥမားက လကေတြ႕ အေကာငအထညေဖာေသာအခါ ထညသြငးစဥးစားရမည GBV ႏင ဆကႏြယေသာ အခကအခ႕က ေအာကတြင ေဖာျပထားပါသည။ ထအခကမားအား အေျခအေနတစခခငးစအလက ဆေလာသလ ေျပာငးလ ျပငဆငရမညျဖစၿပး ဥးတညလထ၏ အေျခခရပငခြငမား၊ ထတေဖာေတာငးဆလာေသာ လအပခကမားႏင ေဖာထတသတမတ ထားေသာ အရငးအျမစမားက အစဥအၿမ ထညသြငးစဥးစားရပါမည။

အာဟာရဆငရာ စမကနးေရးဆြရာတြင GBV အႏရာယေလာခေရးအား ေပါငးစပထညသြငးျခငး

၁။ အာဟာရဆငရာ အစအစဥမားအား ဒဇငးပစေရးဆြျခငးႏင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးတြင အမးသမးမားႏင အျခား အႏရာယကေရာကႏငေျခရသည အပစမားအား ဝနထမးမားႏင ဥးေဆာငသမားအျဖစ ပါဝငေဆာငရြကပါ။ (ထသ႔ေဆာငရြကျခငးသည လျခေရးဆငရာ အႏရာယျဖစႏငေျခရေသာ သ႔မဟတ GBV အႏရာယျဖစႏငေျခက ပမ တးပြားလာေစႏငေသာ အေျခအေနမားတြင သတထား ေဆာငရြကရပါမည)

► အာဟာရဆငရာ အစအစဥဝနထမးမား/စမကနးဝနထမးမားတြင အမးသမးဝနထမး ၅၀ ရာခငႏႈနး ပါဝငေစရန ႀကးပမးျခငး၊ ထ အမးသမးဝနထမးမားအား ပမနသငတနးႏင လပငနးခြင သငတနးမားေပး၍ ဥးေဆာငမႈရာထးမား ရယႏငလာေစရန ႏင သငတနးျပနလညပ႔ခႏငေစရန ဥးတညပပး ေပးရမည။

► အမးသမမား (သငေတာသညေနရာမားတြင ဆယေကာသက မနးကေလးမား)သည လထအေျချပ အာဟာရ ေကာမတမား၊ ႏင စမအပခပမႈအဖြ႕တ႔တြင တကၾကြစြာ ပါဝငေစရမည။ ရပရြာတြင အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား၏ အခနးက႑က ေျပာငးလရနႀကးစားျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာႏငဖြယရေသာ တငးမာမႈမားက သတထားရမည။ လအပပါက အမးသားမား၏ ပပးမႈက ရရရန ၄ငးတ႔ႏင ေဆြးေႏြးဖလယမႈမား ျပလပရမည။

ဂ။ စမခကအား ရငးလငးေဖာျပျခငး ► အဆျပသည လပငနးမားသည GBV အတြက ဥးတညေဆာငရြကရာတြင လမးညႊန သေဘာတရားမားႏင

အဓက ခဥးကပေဆာငရြကရန နညးလမးမားက ထငဟပ ပါသလား။ (လ႕အခြငအေရးက အေျခချခငး၊ အၾကမးဖကမႈ ခစားခရသက ဗဟျပ ေဆာငရြကျခငး၊ ရပရြာလထ အေျချပျခငး၊ စနစမားက အေျခချခငး)

► အဆျပသညလပငနးမားတြင အရငးအျမစမားက ထေရာကမားျပားေစရနႏင နညးဗဟာကက ေဆာငရြကႏငရနအတြက အျခားလသားခငးစာနာေထာကထားမႈ ေဆာငရြကသမား၏ က႑မားႏင ခတဆကမႈမားပါဝငပါသလား။

► အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခားေသာ အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အပစမားအား အာဟာရ ဆငရာ ဝနထမးမားအျဖစ တာဝနထမးေဆာငေစျခငးႏင ရပရြာလထအေျချပ အာဟာရ ႏင စပလဥးေသာ ေကာမတမားတြင ပါဝငေစျခငးမား အပါအဝင ၎တ႔၏ ပါဝငေဆာငရြကမႈႏင လပပငခြငေပးျခငးတ႔အား စမခကမ အားေပး/ေထာကပပါသလား။

9

► အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမား၊ေခါငးေဆာငမႈႏင သငတနးဆရာရာထးမားထတြင အႏရာယ ကေရာကလြယသည အပစမားမ လမားက ထညသြငးခန႔ထားရမည။ စမကနးမားတြင ထခကလြယမႈ ဆငရာ အေရးကစၥမားအား လေလာကစြာ ကယစားျပ၍ ကယတငေျဖရငးေပးႏငရန ၄ငးတ႔ထမ ပါဝငကညမႈမား ရယရမည။

ေအာငျမငရန အလားအလာေကာငးေသာ လပေဆာငခက

မဇမးဘစႏငငတြင ဆာေလာငမႈအတြက အစားအစာ (Food for Hungry – FH) အဖြ႕သည မခငႏင ကေလးမား အဟာရခ႕တျခငးႏင ေသဆးရျခငးတ႔က တားဆးကာကြယႏငရနအတြက အမေထာငစအဆင အမအကငမား အား ျမငတငေပးရန စမခကတစခေရးဆြရာတြင ဥးေဆာငခသည။ စမခကသည ‘ျပစေစာငေရာကေပးသမား အပစ’ ပစက အသးျပခသည။ ထအပစတြင (မခငေခါငးေဆာင မားဟ ေခၚဆေသာ) လထအေျချပ ေစတနာ ဝနထမးမားက မမတ႔ပတဝနးကငရ ၁၀ အမ ၁၅ အမခန႔က ပမန သြားလာဆကသြယရနအတြက ၄ငးတ႔၏ အတေနလထမ ေရြးခယ ေပးခၾကသည။ ထသ႔ သြားေရာကသညအခါ အမေထာငစအဆငတြင အမအကငမား ေျပာငးလလာေစရနအတြက မခငေခါငးေဆာငမားသည FH အသပညာ ျမငတငေပးသမားထမ ၄ငးတ႔ ေလလာ သရခသညအခကမားက ေဝမေပးၾကသည။ ဤစမခက မတစဆင FH မ ေဆာငရြကေပးေနေသာ လထအတြငး အာဟာရခ႕တမႈႏႈနးမာ ၁၅ လအတြငး ၄၂ ရာခငႏႈနးအထ ေလာကသြားချပး အသက ၅ ႏစေအာကကေလး ေသဆးမႈႏႈနးမာ ၂၆ ရာခငႏႈနးအထ ေလာက သြားခသည။ ထ႔ျပင စမခကသည GBV ႏင စပလဥး၍ အလားအလာေကာငးေသာ ရလဒမား ျပသႏငခသည။

► အေျခခသတငးအခကအလကေကာကယမႈအတြက ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးမားတြင အသက ၁၂ လ မ ၅၉ လ အတြငး ကေလးငယရသည မခငမားအနက ၆၄ ရာခငႏႈနးမာ GBV က လကခေသာ သေဘာထား ရၾကသည။

► ေနာကဆးအၾကမ ျပလပေသာ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားတြင စမခကတြင အဓက ေစတနာဝနထမးမားအျဖစ ေဆာငရြကၾကေသာ မခငေခါငးေဆာငမားအနက ၆၁ ရာခငႏႈနးက ၄ငးတ႔၏ ခငပြနးသညမားသည ၄ငးတ႔အေပၚ ယခငထကပ၍ ေလးစားမႈ ရလာၾကေၾကာငး ေျပာၾကားသည။ ၆၄ ရာခငႏႈနးက ရပရြာေခါငးေဆာငမားသည ၄ငးတ႔အေပၚ ယခငထကပ၍ ေလးစားမႈ ရလာၾကေၾကာငး ေျပာၾကားသည။ သးရာခငႏႈနးကသာ GBV က လကခေသာ သေဘာထား ရၾကသည။

► ကေလးငယရသ မခငမားအားလးအဖ႔ စမခကကာလအတြငး အမေထာငဖကက အႏငအထကျပမႈ ေလာက သြားသညဟ ထငျမငရသည။ (၂၀၀၄ ခႏစတြင အသက ၁၂ လ မ ၅၉ လအတြငး ကေလးငယ ရသညမခင ၆၄ ရာခငႏႈနးမ ၂၀၁၀ ခႏစတြင အသက ၀ လမ ၂၃ လအတြငး ကေလးငယရသညမခင ၃၄ ရာခငႏႈနးသ႔)

► ကနဥးႏင ေနာကဆးအၾကမ ေတြ႕ဆေမးျမနးမညသမားက ေရြးခယသညသတမတခကမား မတညေသာေၾကာင ေစတနာဝနထမးအခနးက႑တြင ပါဝငမႈေၾကာင ၄ငးတ႔အေပၚ ေလးစားမႈမား မညသ႔ ျမငတကလာပႏင GBV ေလာကလာမႈ တ႔က အတညျပရနအတြက ေနာကထပေလလာမႈမား ျပလပရန လအပေနေသးသည။ ထ႔ျပင ေစာငေရာကေရး အပစမားမ အမးသမးမားအၾကား လမႈေရးအရ ေရာကရပပးေပးမႈမားသည GBV ႏင GBV အေပၚ လကခသည သေဘာထားတ႔အား မညသ႔ ေလာကေစပတ႔က ေလလာရန လေပမည။

(Care Groups Info at <http://caregroupinfo.org> and information provided by Tom Davis, Chief Program Officer,Feed the Children, Personal Communication, 29 October 2014 မ မျငမး ထတႏႈတေဖၚျပသည။)

10

၂။ အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသညအပစမားအတြက အာဟာရဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား၏ လျခမႈ၊ ရရႏငမႈႏင လကလမးမႏငမႈတ႔က တးတကေစရန နညးဗဟာမားက ကငသးပါ။

ရပရြာလထအဖြ႕ဝငမား ႏင ျဖစႏငပါက CCCM အစအဖြ႕ဝငမားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးျဖင ဝနေဆာငမႈမား (ဥပမာ - ကသေကြးေမြးေရးဌာနမား သ႔မဟတ ျပနလညတညျငမကနးမာေရးဌာနမားတြင ျပငပလနာ သ႔မဟတ အတြငး လနာအျဖစ ေစာငေရာကေပးျခငး) မာ လကရ လျခေရးအရ အႏရာယရေသာေနရာမား အနးတြင မရေစရန စစဥေပးရမည။ (ဥပမာ - ဝနေဆာငမႈမား ျဖန႔ေဝေပးေသာေနရာမား၊ လျခေရးအရ စစေဆးေရးဂတမား၊ ေရ ႏင ပတဝနးကင သန႔ရငးေရးဆငရာ အေဆာကအဥမား၊ ေဖာေျဖေရး ေနရာမား၊ စခနး အစြနအဖား၊ စစညး ေနထငရာေနရာမား စသည)

► ျဖညစြကအစာက အခနစာရငးျဖင ေကြးေမြးရေသာ အေျခအေနမးတြင လာေရာကမညသအားလးႏင အတတကြ အခနဇယားက ေရးဆြျခငးျဖင အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခကလြယသည အပစမားအတြက အဆငေျပျပး လျခစတခရေပမည။ အာဟာရ ဝနေဆာငမႈေပးေသာေနရာသ႔ လာရနႏင ျပနရနအတြက ခရး သြားလာခန အခနကန သကသာေစမည ပစႏင ဝနေဆာငမႈမားက ေပးရမည။ (ဥပမာ - လစလေဝး ျဖစေစျခငး၊ ေစာငဆငးခန ၾကာရညျခငး၊ ညအခနႏင ေမာငရပသမးခနတ႔တြင ခရးသြားလာရျခငး စသညတ႔က ေရာငရားရန)

► မညသတ႔က အာဟာရဝနေဆာငမႈမားရယႏင၍ မညသတ႔မာ ဖယခနခႏငသညက ၾကညရႈေလလာပါ။ စမကနး တြင ပါဝငသမားထမ ဝနေဆာငမႈေပးရာေနရာအတြငးႏင အနားတစဝကတြင လျခစတခရမႈ ရမရ တ႔ျပနမတခကမား ရယပါ။ (ျဖစႏငပါက ေစာငေရာကမႈ၏ အရညအေသြးက ပမန ဆနးစစသညေမးခြနးမားထတြင ပါဝငထညသြငးပါ။)

► GBV ခစားခရသမားႏင ၄ငးတ႔၏ ကေလးမားအတြက လျခေသာ ေနထငစရာမားအတြငး၌ အာဟာရ ပပး ေပးရန သ႔မဟတ ျဖညစြကေကြးေမြးမႈမားက သယယသြားႏငရန ထညသြငးစဥးစားပါ။

► (IDP/ဒကၡသညမားႏင အမရငလထ ႏစရပလးအတြက) အာဟာရဝနေဆာငမႈမားႏင ပတသကသည ပမန ေနာကဆးရ အခကအလကမားက အသေပးပါ။ ၄ငးတြင မညသတ႔မာ အာဟာရ အကအညမား ရယရန အကးဝငျပး ဝနေဆာငမႈမားက မညသ႔ေပးေနေၾကာငး ပါဝငရမည။

ေအာငျမငရန အလားအလာေကာငးေသာ လပေဆာငခက

ပါကစၥတနႏငငတြင ကမာၻ႕စားနပရကၡာအစအစဥ (WFP) သည GBV အစအဖြ႕ခြ (GVB Sub-Cluster)ႏင မတဖကဖြ႕ ေဆာငရြကခေသာေၾကာင အႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ မသားစမား သ႔မဟတ GBV က ခစားခရသမားအား အာဟာရ ဝနေဆာငမႈမားသ႔ သ႔မဟတ လပအားအတြက ေငြသားေပးသည အစအစဥမားသ႔ ညႊနးပ႔ေပးႏငခသည။ ဤသညမာ ပါကစၥတနႏငငတြင အစားအစာအတြက အကအည ေပးေလရသည ပစျဖစျပး အမးသမးမားမာ ထအစအစဥမား ေရးဆြစဥ ႏင လပငနးမား၌ ပါဝငေဆာငရြကမႈ ႏစရပလးတြင အဓက ပါဝငသမားျဖစသည။ အေကာငအထညေဖၚ ေဆာငရြကသည မတဖကမားမာ GBV အသပညာေပး သငတနးမားကလညး ပါဝငတကေရာကၾကသည။

(ရညၫႊနး - Information provided by World Food Programme in Pakistan, Personal Communication, 20 August 2013)

11

အေရးတႀကးသရရန လအပေသာအခကမားမသနစြမးသမား

ေနမေကာငးသမား၊ ကယကာယ ခ႕ယြငးမႈရသမား သ႔မဟတ ခႏၶာကယ သ႔မဟတ ဖြ႕ျဖးမႈအရ မသနစြမးသမားသည ခရးမသြားႏငျခငး သ႔မဟတ ကသေကြးေမြးေရးဌာနမား သ႔မဟတ ျပနလည တညျငမကနးမာေရးဌာနမား၊ ကနးမာေရး ေဆးခနးမား ႏင အျခားဝနေဆာငမႈမားသ႔ လကလမးမ မသြားေရာကႏငျခငး ျဖစႏငသည။ ၄ငးတ႔အား ကညေပးမည မသားစဝင မရသမားႏင အကအညအတြက အျခားသမားက မခေနရသမားမာ အျမတထတခရျခငးႏင အႏငကင ခရျခငး အႏရာယမား ပမမားျပားႏငသည။ မသနစြမးသမားအတြက အခြငအေရးႏင လအပခကမားအရ လပငနးစဥမားက သငေလာသလ ျပလပရနႏင ေဖၚထတေဆာငရြကေပးရန အေရးၾကးပါသည။ ဥပမာ -

► ေလာကလမးမား၊ လကကငတနးမား၊ ဆေလာသလ ျပျပငေပးထားေသာ အမသာမားႏင ေဆးဘကဆငရာ ပစၥညးကရယာမား (ဥပမာ - ထမးစငမား၊ လမးေလာကအေထာကအကမား၊ ဘးတပကလားထငမား၊ ခငးေထာကမား၊ လမးေလာကတတမား စသည) ထားရ၍ ရပပငးဆငရာအေနႏင သြားလာ ေရာကရႏငကာ ဝနေဆာငမႈမားအား လကလမးမသြားေရာက ႏငေစသငသည။ လႈပရားသြားလာရန ခကခသမားအတြက ဝနေဆာငမႈမားရရာသ႔ သြားလာ ႏငရန သယယပ႔ေဆာငေရးက စစဥေပးရန ထညသြငး စဥးစားသငသည။

► မမဘာသာ မစားေသာကႏငသမားအတြက ေနာကထပ အကအညမား ရရေစႏငသငသည။ ဥပမာ - ပစၥညးမားကငတြယအသးျပရန ခကခသမားအတြက ျပျပငဖနတးေပးထားေသာ ကရယာမား၊ ဇြနးမား၊ ပကမား

► ထခကဒါဏရာ ရထာသမား ႏင မသနစြမးသမားသည ဒါဏရာမား အျမနကကရန၊ ေနာကဆကတြ ျပနာမား မျဖစပြားရန ႏင အဆငေျပသကသာေစရနအတြက သးျခား စစဥေပးထားေသာ အစာအာဟာရမား လအပႏငသည။

► အာဟာရဆငရာ သတငးအခကအလကမားက လကလမးမရရႏငေသာ ပစမားျဖင ဆကသြယေဖၚျပပါ။ (ဥပမာ - အရြယအစားၾကးမားေသာ စာလးၾကးမား သးျခငး၊ သေကၤတဘာသာစကား၊ ရပပမား အသးျပသည လြယကရငးလငးေသာ အခကအလကမား စသည)

► အာဟာရ ႏင လထအတြငး ကြငးဆငးဝနထမးမားသည မသနစြမးသမားအတြက အဆငေျပေစမည ဝနေဆာငမႈမား ေပးႏငရန ႏင မသနစြမးသမားႏင စပလဥး၍ ခြျခားတငျပသည အခကအလကမားျဖင မညသ႔အစရငခရမည တ႔က ေလကငသငၾကားထားသငသည။

► အာဟာရႏငပတသကေသာ ဗဟသတမား ျပန႔ႏ႔ရရၾကေစရန (လထအေျချပ အဖြ႕အစညးမား၊ သကဆငသမား၏ မသားစဝငမား) ပါဝငေသာ ရပရြာလထအဆင အသပညာေပး အလပရ ေဆြးေႏြးပြ မားက ကငးပသငသည။

(အခကအလကမားက ၂၀၁၃ခႏစ ေဖေဖၚဝါရလ ၇ ရကတြင Handicap International အဖြ႕ႏင တစဥးခငး ဆကသြယ ေျပာဆမႈ မားမ ရရသည။ မသနစြမးသမားႏင ထခကဒါဏရာရသမားအတြက အာဟာရဆငရာကစၥရပမားက ပမ သရ လပါက Handicap International.n.d. ၏ Disability Checklist for Emergency Response, <www.handicap-international.de/ fileadmin/ redaktion/pdf/disability_checklist_booklet_01.pdf> တြငၾကညရႈေလလာႏငသည။)

12

၃။ အာဟာရဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားက လကလမးမ ရယသးစြသမားအတြက GBV ႏငဆငေသာ လအပခကမား အတြက ၾကတငေဆာငရြကေသာ မဟာဗဟာမားက အေကာငအထညေဖၚ ေဆာငရြကပါ။

► အာဟာရစမကနးမားက အမေထာငစမားအတြငး အစားအစာ စားေသာကပ ႏင ထစားေသာကပမား အရ မသားစဝငမား၏ ကနးမာေရးႏင အာဟာရ အေျခအေနအား မညသ႔ျခားနားစြာ (အမားအားျဖင ကားမ က႑အလက ကြျပားစြာ) သကေရာကမႈ ရေစသညက နားလညသရမႈအေပၚ အေျခခ၍ ေရးဆြပါ။

► ျဖစႏငပါက အာဟာရ ဝနေဆာငဌာနမားက အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကမားႏင ကေလးမား အတြက နားခရာေနရာမားႏင နးကပစြာ ထားရပါ။ သ႔မသာ အာဟာရဆငရာဝနထမးမားအား GBV ေတြ႕ၾကရမႈမားက သတငးပ႔သမားအတြက ညႊနးပ႔မႈမားႏင ေနာကဆကတြ ေစာငေရာကမႈမားေပးရန အေထာကအက ျဖစေစႏငမည။

► အာဟာရဆငရာဝနထမးမားထတြင GBV ကစၥရပမားအတြက အထးစမေဆာငရြကေပးသ ဝနထမးတစဥး (caseworker) ထညသြငး ပါဝငပါေစ။ ထဝနထမးသည GBV ခစားရသမားက ေဖၚထတျခငး၊ ၄ငးတ႔အတြက ေနာကထပေစာငေရာကေပးမႈမား မညသ႔ ရယႏငေၾကာငး သတငးအခကအလကမားေပးျခငး ႏင လအပပါက ခစားခရသမားအား ေစာငေရာကပပေပးရာဌာနမားသ႔ အတ လကပါပ႔ေဆာငေပးျခငးတ႔က တကၾကြစြာ လပေဆာငႏငေပမည။

► အာဟာရအစအစဥမားတြင ပါဝငေနၾကေသာ အမးသမးမားႏင ဆယေကာသက မနးကေလးမား အတြငး ၄ငးတ႔၏ အေရး ကစၥမား (ဥပမာ - ကေလးျပစျခငး၊ မးဆကပြားကနးမာေရး၊ အမတြငးေရး၊ လ႔အခြငအေရးႏင အမးသမးမား၏ အခြငအေရး စသည) အတြက စြမးရညတးတကေစျပး အခငးခငး ပပးေပးႏငမည အလြတသေဘာ အပစငယမား ဖြ႕စညးေပးပါ။

► ေနအမမားသ႔ တကရကျဖညစြကအာဟာရ ေကြးေမြးသည ဝနေဆာငမႈမားရပါက အမေထာငစမား၏ အရငးအျမစရားပါးမႈ ႏင အၾကမးဖကမႈ အေနအထားတ႔က ေစာငၾကညေလလာႏငရန စားနပရကၡာ ဖလေရး၊ အသကေမြးမႈ ႏင အျခား ဆေလာေသာက႑မားႏင ခတဆက၍ ေဆာငရြကပါ။ ထလပငနးမားက လျခစတခရ၍ ကငဝတႏငအည ေဆာငရြကေၾကာငး ေသခာေစရန GBV ကြမးကငသမားႏင ခတဆက ေဆာငရြကပါ။

13

အေရးတႀကးသရရန လအပေသာအခကမားလျခေသာေနထငစရာႏင အမးသမး၊ ဆယေကာသကႏင ကေလးမားအတြက စေဝးခနားရန သငေလာေသာေနရာမား

ဤလမးညႊနတြင ေတာကေလာကသးစြေသာ “လျခေသာေနထငစရာ (Safe Shelter)” ဟသည အသးအႏႈနးမာ ေဘးအႏရာယမ ထြကေျပးလာရသမားအတြက သးသန႔ ရညရြယသည လျခစတခရသည ယာယနားခစရာ ေနရာ ေနရာဌာန သ႔မဟတ ခတဆကထားေသာ ေနရာမားက ဆလသည။ ၄ငးတ႔မာ ကာကြယမႈေပးရန သးသန႔စစဥထားျခငး သ႔မဟတ အျခားဝနေဆာငမႈမား ေပးရာတြင ကာကြယမႈကပါ တြဖကေပးျခငး ျဖစႏငသည။ ‘လျခေသာအမယာ (safe house)’ သ႔မဟတ ‘ကာကြယေစာငေရာကေပးသည လျခရာေနရာ (Pratection/safe heaven)’ စသညျဖင အသးအႏနး အမးမးကလညး လျခေသာေနထငစရာမားအတြက သးစြသည။

(လျခစတခရေသာ နားခရာေနရာမား ႏင ပတသက၍ ေနာကထပအခကအလကမား ရရလပါက Seelinger, K.T., and Freccero, J. 2013. Safe Haven: Sheltering Displaced Persons from Sexual and Gender-Based Violence. Comparative Report. Human Rights Center Sexual Violence Program, University of California, Berkeley, School of Law, <www.unhcr.org/51b6e1ff9.pdf> တြငၾကညပါ။)

အမးသမးမားအတြက လျခစတခရေသာ နားခရာေနရာမား (Women-friendly spaces) မာ အမးသမးမား မခငႏ႔တကေကြးရန၊ အာဟာရအေၾကာငး ေလလာသငယရန၊ အမးသမးအခြငအေရး၊ လငမႈဆငရာႏင မးဆကပြားကနးမာေရး၊ GBV စသညတ႔က ေဆြးေႏြးရန စသည ဘဝသာယာ၀ေျပာမႈႏင ဆငေသာ အေရး ကစၥမားက ျပလပႏငေသာ လျခစတခရ၍ ခြျခားဆကဆမႈကငးေသာ ေနရာမားျဖစပါသည။ အေကာငးဆးမာ အမးသမးမားအား လကရအေျခအေနတြင လကခရငသနႏငစြမးရရနႏင မမတ႔ ရပရြာသ႔ ျပနသြားရနအတြက ျပငဆငႏငရန ကညေပးေသာ ႏစသမေဆြးေႏြး ဝနေဆာငမႈမားလညး ပါဝငသည။ (GBV ခစားရသမားအတြက ႏစသမေဆြးေႏြးျခငး ထညသြငးထားႏငပါသည။) အမးသမးမားအတြက နားခစေဝးရနေနရာမားသည အသကေမြးလပငနးမား ေဆာငရြကရနေနရာလညး ျဖစႏငသည။ အေကာငးဆးမာ ထေနရာမားတြင အမးသမးမား မမတ႔၏ လကရအေျခအေနက ရငဆငႏငျပး ေနာကဆး မမတ႔ရပရြာသ႔ ျပနရသညအခါ အဆငသငျဖစေအာင ျပငဆငႏငေရးအတြက ႏစသမေဆြးေႏြးပညာေပးသည ဝနေဆာငမႈမားပါ ရသငသည (GBV ခစားခရသမားအတြကပါ ထညသြငး၍)။ အမးသမးမားအတြက လျခစတခရေသာ နားခရာေနရာမားမာ အသကေမြးမႈ ဆငရာလပငနးမားအတြက လပေဆာငႏငေသာေနရာလညး ျဖစႏငသည။ ကေလးေပာေနရာမား/ ကေလးမားႏင သငေလာေသာေနရာမား (Child-friendly Spaces) ႏင ဆယေကာသက မားအတြက လျခစတခရေသာ နားခရာေနရာမား/ ဆယေကာသကမားႏင သငေလာေသာေနရာမား (Adolescent-friendly spaces) မားမာ လျခစတခရ၍ ျပစပးေထာင ေစာငေရာကမႈေပးေသာ ပတဝနးကငမး ရျပး ကေလးမား ႏင ဆယေကာသကမားအဖ႔ လြတလပစြာ လာေရာကႏငကာ ကစားျခငး၊ အပမးေျဖျခငး၊ အနားယျခငး ႏင ေလလာသငယျခငး လပငနးမားက လကလမးမ လပေဆာငႏငသည။

(ကေလးသငယ ကာကြယေစာငေရာကေရး အစအဖြ႕. ၂၀၁၂ - Minimum Standards for Child Protection in Humanitarian Action, <http://toolkit.ineesite.org/toolkit/INEEcms/uploads/1103/Minimum-standards-Child_Protection.pdf> ကေလးေပာေနရာမားႏင ပတသက၍ ပမသရလပါက Global Protection Cluster, IASC Mental Health and Psychosocial Support Reference Group, Global Education Cluster, and International Network of Education in Emergencies. 2011. Guidelines for Child Friendly Spaces in Emergencies, <www.unicef.org/protection/Child_Friendly_Spaces_Guidelines_ for_Field_Testing.pdf> တြငၾကညပါ။)

14

အာဟာရဆငရာ မဝါဒမားတြင GBV ေလာချခငးက ထညသြငးေဆာငရြကျခငး၁။ အာဟာရဆငရာ အစအစဥမား၏ မဝါဒမား၊ စႏႈနးမားႏင လမးညႊနမားတြင GBV ကာကြယေရးႏင ေလာခေရး နညးဗဟာမား ထညသြငးပါ။

► (၁) GBV အႏရာယမား ေလာခရနႏင (၂) အာဟာရဆငရာ လပငနးမားတြင အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကရြယ မနးကေလးမားႏင အျခားေသာ အႏရာယကေရာကႏငေျခရသည အပစမားအား ဝနထမးမားႏင ဥးေဆာငသမားအျဖစ ပါဝငေဆာငရြကျခငးက အားေပးရနအတြက အစအစဥမဝါဒမားက သတမတ ေဖာထတကာ ကငသး အေကာငအထညေဖာေၾကာငး ေသခာပါေစ။ ထအထတြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငႏငပါသည။• အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားအတြက ကေလးေစာငေရာကေရးဆငရာ မဝါဒမား• အမးသမးမားအား တနးတညမ အလပခန႔ထားမႈအတြက စႏႈနးမား• GBV ျဖစရပမားအေၾကာငး သတငးအခကအလကမားက ကာယကရငမားအား ထခကျခငး

မရေစဘ သ႔မဟတ လ႕ဝကထနးသမးစြာ မေဝေပးရနအတြက လပထးလပနညးမားႏင လပငနး လမးညႊနမား

• လငပငးဆငရာ ေခါငးပျဖတမႈႏင မေတာမတရားျပမႈမားအား ျဖစေပၚခပါက သတငးပ႔ရန၊ စစမးစစေဆးရနႏင အေရးယရန ေအဂငစ၏ လပထးလပနညးမားအေၾကာငး သငေလာသည သတငးအခကအလကမား

► ယငးတ႔အား အာဟာရဆငရာဝနထမးမား၊ ေကာမတမားႏင စမခန႔ခြမႈအပစမားၾကား ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖန႔ေဝေပးပါ။ သငေလာပါက ႏငငသးႏင ေဒသသး ဘာသာစကားမားႏင ပမကယျပန႔ေသာ ရပရြာလထမားထ (ဘေရးလမကမျမငစာ၊ လကဟနေျခဟနျပ သေကၤတ ဘာသာစကား၊ စာမတတသမား အတြက ရပပမားပါဝငေသာ ပစတာမား၊ လထအစညးအေဝးမားတြင ေၾကညာျခငး စသညျဖင လကလမးမ ရယႏငေသာ နညးလမးမား အသးျပ၍) ျဖန႔ေဝေပးပါ။

၂။ အာဟာရ ႏင စပလဥးေသာ ႏငငႏင ေဒသအဆငမဝါဒမားတြင GBV အႏရာယေလာခေရး မဟာဗဟာမားက ထညသြငးရန ႏင ေရရညတညတေရးအတြက ဘ႑ာေငြ လာထားရနအတြက အသေပးရငးလငးတငျပပါ။

► အာဟာရႏင စပလဥး၍ ခြျခားဆကဆမႈရေသာ အေလအထမားက ဥးတညေျဖရငးႏငရနအတြက အစးရမား၊ ဓေလထးစအရေခါငးေဆာငမား/ ရးရာအစဥအလာေခါငးေဆာငမား ႏင အျခား ႏးႏြယဆကစပ ပတသက သမားက (ဓေလထးတမးဥပေဒမား အပါအဝင) ဥပေဒမားႏင မဝါဒမားအား ျပနလညဆနးစစသးသပ ႏငရနအတြက ပပးေပးပါ။ ဥပမာ - • ခြျခားဆကဆမႈရေသာ ေကြးေမြးမႈဆငရာ အေလအထမား• အစားအစာႏင ခကျပတရနေလာငစာတ႔ႏင ဆကစပေနေသာ သဘာဝအရငးအျမစမားအား

ကာကြယ ေစာငေရာကမႈ ႏင စမခန႔ခြမႈ • စကပးေရးႏင စားနပရကၡာဖလေရးတ႔အတြက စကပးေျမရရေရးက ေသခာေစေရးႏင သကဆင

သည ေျမယာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား

► ႏငင၏ မဝါဒမားတြင အာဟာရအစအစဥမားသ႔ လာေရာကရယသးစြသမားအတြက GBV အႏရာယ ကေရာကႏငေျခမားက ကာကြယေလာခေပးရန အစအမမား ပါဝငေစေရးအား ေသခာေစရန (ဥပမာ - ဆယေကာသက မနးကေလးမားႏင ကယဝနေဆာငမခငမားအဖ႔ ကနးမာေရးဌာနမားႏင ကနးမာေရး ပညာေပးျခငးမားသ႔ လကလမးမေစရန၊ အႏရာယရေသာ ကားမက႑ဆငရာ စႏႈနးမားႏင အေလအထ မားက ဥးတညေျဖရငးေပးသည အစအစဥမားအား ပပးေပးရန စသည)

15

► သကဆငရာဝနၾကးဌာနမားအား GBV ဆငရာ ဥပေဒႏင မဝါဒမားက အေကာငအထညေဖၚရနအတြက မဟာ ဗဟာမား ျပစခမတျခငးအား ပပးေပးရန။ လထ၏ ေထာကခမႈက ရရရန ႏင တ႔ျပန ရနျပမႈမားက ေလာခရန အတြက ထဥပေဒမားႏင မဝါဒမားသည လထအတြက မညသ႔ အကး ျဖစထြနးေစမညက ရငးျပ အသပညာေပး လႈပရားမႈမား ေဆာငရြကရန

အာဟာရဆငရာ ဆကသြယေျပာဆေရးႏင သတငးအခကအလကမေဝေရးတြင GBV အႏရာယ

ေလာခေရးက ထညသြငးေဆာငရြကျခငး

၁။ အၾကမးဖကခခရသမားအတြက ေဘးကငးလျခ၍ လ႕ဝကထနးသမးေပးေသာ သငေလာသည ကသ ေစာငေရာကမႈစနစမား (ညႊနးပ႔ရနလမးေၾကာငးမား) အား သတမတေဖာထတေပးႏငရနအတြက GBV ကြမးကင ပညာရငမားႏင တငပငေဆြးေႏြးပါ။ အၾကမးဖကခခရသမားအေနျဖင ကညပပးမႈမားက မညသညေနရာတြင ရရႏငေၾကာငး သတငးအခကအလကမားအား ပပးေပးႏငရန လအပသည အေျခခကြမးကငမႈမား အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားတြင ရေၾကာငး ေသခာပါေစ။

► ထခကခစားရေသာလထႏင ထေတြ႕ဆကသြယေဆာငရြကေနေသာ အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမား အားလးတြင အၾကမးဖကခခရ သမားအတြက ကသေစာငေရာကမႈႏင ကညပပးမႈမား ရရရန အတြက မညသညေနရာသ႔ လႊေျပာငးညႊနးပ႔ရမည ဆသညက စာျဖငေရးသားထားေသာ သတငး အခကအလကမား ရေနေၾကာငး ေသခာပါေစ။ အၾကမးဖက ခခရသမားအတြက ဝနေဆာငမႈမား ဆငရာ အခကအလကမားက အခနႏငတစေျပးညေစရန ပမနျဖညစြက ျပငဆငထတျပန ေပးပါ။

► ထခကခစားရေသာလထႏင ထေတြ႕ဆကသြယေဆာငရြကေနေသာ အာဟာရဆငရာ ဝနထမးအားလးအား ကားမေရးရာ၊ GBV၊ အမးသမးအခြငအေရး/လ႕အခြငအေရးမား၊ လမႈေရးအရ ဖယကဥထားမႈ၊ လငမႈေရးရာအေၾကာငးႏင စတပငးႏင လမႈေရးဆငရာ ေရးဥးျပစကညျခငး (ဥပမာ - အၾကမးဖကခရသမားအား မညသ႔ ဆကသြယအားေပးရမည၊ ၎တ႔၏ အခြငအေရးမား၊ အႏရာယျဖစႏငေျခမားက သတငးပ႔တငၾကားႏငသည နညးလမးမားႏင ကသေစာငေရာကမႈမားက ရယႏငသည နညးလမးမားဆငရာ သတငးအခကအလကမားက ကငဝတႏငအည ေဘးကငးလျခ၍ လ႕ဝကထနးသမးစြာ မညသ႔ပပးေပးရမည) တ႔က ေလကင သငတနးေပးထားပါ။

အေရးတႀကး သရရန လအပေသာ အခကမားညႊနးပ႔ရန လမးေၾကာငးမား (Referral Path Ways)

ညႊနးပ႔ရနလမးေၾကာငးမာ ျပငဆငေျပာငးလလြယေသာ အစအမျဖစ၍ အၾကမးဖကခရသႏင အကအညေပးေသာ ကြမးကငသညဝနေဆာငမႈမားအၾကား ခတဆကေပးသည။ ဥပမာ - ေဆးကသမႈ၊ စတကနးမာေရးႏင စတႏင လမႈေရးပငးဆငရာ အကအညမား၊ ရအကအည ႏင တရားေရး ဥပေဒေရးရာ ပပးမႈမား

16

ေအာငျမငရန အလားအလာေကာငးေသာ လပေဆာငခက

ဆမာလယားႏငငတြင ကလသမဂၢ ကေလးမားရနပေငြအဖြ႕၏ အာဟာရဌာန အၾကးအကသည အာဟာရဆငရာ လအပခကမရေသာ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားက အာဟာရဌာနသ႔ လာေရာက၍ အခနမားစြာ ကနဆးေနၾကသညက သတျပမခသည။ ေဖၚထတသရရသညမာ ထဌာနမားသညသာ ၄ငးတ႔အတြက လျခစတခရမႈရသညဟ ယဆရေၾကာငး ျဖစသည။ ထအေၾကာငးအရာအား အာဟာရဌာနသည ကေလးသငယကာကြယေစာငေရာကေရးဌာနသ႔ အေၾကာငးၾကား၍ ထမတစဆင ကလသမဂၢကေလးမား ရနပေငြအဖြ႕၏ GBV အစအစဥသ႔ ထပမ အသေပးခသည။ GBV ကစၥအတြက ေဆာငရြကသဝနထမးမား (caseworkers) က အာဟာရဌာနမား ဖြငလစခနမားတြင ေစလႊတေပး၍ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား အတြက အေတြ႕အၾကမား ေဖၚထတမေဝရန လျခ၍ လ႕ဝကခက ထမးသမးေပးေသာ ေနရာက ဖနတးေပး ခသည။ လငမႈဆငရာ အႏငအထကျပကငခရမႈ အေတြ႕အၾကမားအား ေဝမထတေဖၚသမားအတြက စတပငးဆငရာ ပပးကညမႈႏင ေဆးကသခယမႈ စသညတ႔အတြက ေနာကထပ ဝနေဆာငမႈမားရယရန အၾကျပေပးသည။ GBV ကစၥအတြက ေဆာငရြကသ ဝနထမးမား (caseworkers) သည အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားကလညး ညႊနးပ႔စနစအေၾကာငး သငတနးမားေပးသည။

(ရညၫႊနး - Information provided by UNICEF Somalia Child Protection Section, Personal Communication, August 2014; ဆမာလယားႏငင ကလသမဂၢ ကေလးမားရနပေငြအဖြ႕ ကေလးသငယကာကြယေစာငေရာကေရးဌာနႏင ၂၀၁၄ ခႏစ ၾသဂတလ တြင တစဥးခငး ေျပာဆမႈမ အခကအလကမား ရရသည။)

၂။ အာဟာရဆငရာ အစအစဥမားသည အာဟာရဆငရာက႑အတြငး သ႔မဟတ ပမကယျပန႔သည လသားခငး စာနာေထာကထားမႈ အသငးအဝငးတြငးရ အျခားေသာ မတဖကမားအား GBV ဆငရာ သတငးေပးပ႔တငၾကားမႈမားက မေဝေပးရာတြင ေဘးကငးလျခေရး ႏင ကငဝတဆငရာ စႏႈနးမားက လကနာေၾကာငး ေသခာပါေစ။

► GBV ခစားခရသ မညသမညဝါျဖစေၾကာငး သမတႏငသညအခကမားက ေဖၚျပျခငးမရေသာ သ႔မဟတ အၾကမးဖကခခရသမား၊ ၎တ႔၏ မသားစမား သ႔မဟတ ပ၍ကယျပန႔ေသာ ရပရြာလထမားအား လျခေရးဆငရာ ေဘးအႏရာယကေရာက ျဖစေပၚေစျခငးမရေသာ သတငးအခကအလကမား မေဝႏငရနအတြက ေအဂငစအတြငးႏင ေအဂငစမားၾကား သတငးအခကအလက မေဝမႈဆငရာ စႏႈနးမားက ခမတပါ။

၃။ အာဟာရဆငရာ ရပရြာတြငး ကြငးဆငးေဆာငရြကမႈႏင အသပညာေပးလပငနးမားတြင GBV ဆငရာ သတငး အခကအလကမား ထညသြငးပါ။

► အာဟာရဆငရာ ကြငးဆငးလပငနးမားတြင GBV အတြက သရမႈ ျမငတငျခငးက ထညသြငး ပါဝငေစရန GBV ကြမးကငသမားႏငအတ လပေဆာငျခငး (ဥပမာ - ရပရြာလထအတြငး စကားဝငးမား၊ အလပရ ေဆြးေႏြးပြ မား၊ ရပရြာေခါငးေဆာငမားႏင အစညးအေဝးမား၊ GBV သတငးစကား ျဖန႔ေဝမႈမား၊ စသည) • ထအသပညာေပးမႈမားတြင ႀကတငကာကြယေရး၊ အၾကမးဖကခရသမား၏ အခြငအေရး

(ဝနေဆာငမႈမားႏင ရပရြာအတြငး လ႕ဝကခကထနးသမးေပးေရး အပါအဝင)၊ အႏရာယ ကေရာက ႏငေျခမားက မညသညေနရာသ႔ သတငးေပးပ႔ရမညဆသညႏင GBV အတြက ကသ ေစာငေရာကမႈ မားက မညသ႔ရယႏငသည ဆသညတ႔ႏင စပလဥးေသာ အခကအလကမား ပါဝငေၾကာငး ေသခာပါေစ။

• သတငးအခကအလကမားက လကလမးမရရၾကေၾကာငး ေသခာေစရနအလ႔ငာ ပစစနစအမးမး၊ ဘာသာစကားအမးမးက အသးျပပါ။ (ဥပမာ - ဘေရးလမကမျမငစာ၊ သေကၤတ ဘာသာစကား၊

17

ရပပမား အသးျပသည လြယကရငးလငးေသာ အခကအလကမား စသည)• ျဖန႔ေဝရမည သတငးစကားမားႏင ျဖန႔ေဝရနနညးဗဟာမားအား ျပစရာတြင အသကအရြယ၊

ကားမ၊ ယဥေကးမႈဓေလထးစႏင ကကညေစရနအတြက အမးသမးမား၊ မနးကေလးမား၊ အမးသားမားႏင ေယာကားေလး မားအား (လအပပါက သးျခားစခြ၍) ပါဝငလပေဆာငပါေစ။

• ပစတာမားႏင အျခားGBV ဆငရာ အခကအလကမားက အာဟာရဝနေဆာငမႈဌာနမားတြင ခတဆြထားရပါ။ (ဥပမာ - ကသေကြးေမြးေရးဌာနမား သ႔မဟတ ျပနလညတညျငမကနးမာေစေရး ဌာနမား စသည)

အေရးတႀကး သရရနလအပေသာအခကမားGBV ႏင သကဆငသည သးျခားသတငးအခကအလကမား ေပးျခငး

လထအတြငး ကြငးဆငးေဆာငရြကမႈမားတြင GBV ႏင ဆကႏြယေသာ ေဆြးေႏြးဖလယမႈမားအပါအဝင အေျခခလျခေရး ကစၥရပမားႏင ထခကခစားရေသာလထအတြက လျခေရးေဆာငရြကခကမား အေၾကာငး ပါဝငသငပါသည။ GBV ႏင သးျခားသကဆငသည သတငးအခကအလကမား ျဖန႔ေဝေပးရာတြင ကြမးကငမႈ မရသမားသည ကြမးကငသမား သ႔မဟတ GBV က အထးျပေဆာငရြကသည ေအဂငစအဖြ႕အစညးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကသငသည။

► GBV ႀကတငကာကြယေရးႏင စပလဥးေသာ အာဟာရဆငရာ ကြငးဆငးေဆာငရြကမႈလပငနးမားတြင အမးသားမား၊ အထးသျဖင ရပရြာလထေခါငးေဆာငမားအား အေျပာငးအလက ေဖာေဆာငေပးမည သမားအျဖစ ပါဝငေဆာငရြကေစရပါမည။ (ေနအမမားတြင မမတေသာ အစားအစာ စားသးမႈ ပစမားအတြက ကြငးဆငးမႈမား အပါအဝင)

► အမးသမးမား၊ မနးကေလးငယမားႏင အျခားအႏရာယကေရာကႏငေျခရေသာ အပစမားအေနျဖင အာဟာရ ႏငဆငေသာ လထ ေဆြးေႏြးပြဖရမမားတြင ေဘးအႏရာယကငးရငးစြာ ပါဝင ေဆြးေႏြးႏငမႈ အတြက ၎တ႔ ရငဆငေနရေသာ အဟန႔အတားမားက ထညသြငးစဥးစားပါ။ (ဥပမာ - သြားေရးလာေရး၊ အစညးအေဝး/ေဆြးေႏြးပြ ကငးပသည အခနမားႏင ေနရာမား၊ ပါဝင တကေရာကမႈက လထမ ဆန႔ကငကန႔ကြကႏငမႈ အႏရာယ၊ ကေလးထနးရန/ေစာငေရာကရန လအပခက၊ မသနစြမးသမားအတြက လကလမးမႏငမႈ၊ စသည) ေဆြးေႏြးပြ ဖရမမားအား အသကအရြယ၊ ကားမေရးရာ၊ ယဥေကးမႈႏင ကကညေစရနအတြက မဟာဗဟာမားက ခမတ ကငသးပါ (ဥပမာ လ႕ဝကထနးသမးေပးျခငး၊ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား၏ အပစေဆြးေႏြးမႈမားတြင အမးသမး ကညပပးသမားထားရေပးျခငး၊ စသည)။ သ႔မသာ တကေရာကသမားသည GBV ကစၥရပမားက စးရမ ေၾကာကရြ႕ျခငးကငးစြာ စတခလကခ တငျပ ေဆြးေႏြးႏငမညျဖစသည။

► အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားအတြက ျပ႒ာနးထားေသာ ကငဝတမားဆငရာ သတငး အခကအလကမား သာမက အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားမ ကးလြနေသာ လငပငးဆငရာ အျမတထတမႈႏင မေတာမတရား ျပမႈမားက မညသည ေနရာသ႔ သတငးပ႔တငၾကားရမည ဆသည တ႔က ရပရြာလထမားအား အသေပးထားပါ။ လငပငးဆငရာ အျမတထတမႈႏင မေတာမတရား ျပမႈမားအား ႀကတငကာကြယေရးအတြက ဝနထမးမားႏင မတဖကမားအား သငေတာသည သငတနမား ေပးထားေၾကာငး ေသခာပါေစ။

18

အျခားေသာ လသားခငး စာနာေထာကထားမႈ က႑မားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး

အတြက GBV ဆငရာ အဓက ထညသြငးစဥးစားရန အခကမား

ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈ၏ ပထမအဆငအေနျဖင အာဟာရဆငရာ အစအစဥေရးဆြ အေကာငအထညေဖာသမားသည ႏငင တြငး၌ GBV ကြမးကငမႈမားက မညသညေနရာတြင ရရႏငေၾကာငး သတမတေဖာထတႏငရနအတြက GBV ညႇႏႈငး ေဆာငရြကမႈ လပငနးယႏရားက ရာေဖြဆကသြယသငပါသည။ ေအာကပါတ႔က ေဆာငရြကရာတြင အာဟာရဆငရာ လပေဆာငသမားအား ကညပပးရနအတြက GBV ကြမးကငပညာရငမားထမ အကအညရယႏငပါသည။

► အာဟာရဆငရာ အစအစဥႏင စပလဥးသည GBV အႏရာယျဖစႏငေျခမားက ဆနးစစသည ဆနးစစေလလာ အကျဖတမႈမားက ဒဇငးပစေရးဆြကာ ေဆာငရြကျခငးႏင ထအႏရာယ ျဖစႏငေျခမားက ေလာခႏငမည နညးလမးမားအတြက အာဟာရဆငရာ လပေဆာငသမားႏငအတ မဟာဗဟာမား ေရးဆြရန။

► အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားအတြက ကားမေရးရာ၊ GBV၊ လ႔အခြငအေရး၊ အမးသမးအခြငအေရးႏင ဆငေသာ အေရးကစၥမားအတြက ၿပးျပညစေသာ သငတနးမားေပးရန။

► အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားသ႔ GBV အႏရာယႏင ေတြ႕ၾကခရမႈမားက သတငးပ႔ တငၾကား လာႏငသည GBV အၾကမးဖကခသမားအတြက လျခစတခရ၍ လ႕ဝကထနးသမးေပးသညအျပင သငေလာသည ကသေစာငေရာကမႈမားကပါ ေပးႏငမညေနရာအား ေဖၚထတသတမတထားရန။ အၾကမးဖကခရသမားအား ေဖးမကည တ႔ျပနေဆာငရြကေပးရနအတြက လအပေသာ အေျခခ ကြမးကငမႈႏင သတငးအခကအလကမားက အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားအား ပပးေပးထားရန။

► ထခကခစားရေသာ လထအတြက အာဟာရႏင ဆကႏြယေသာ ကားမေရးရာ၊ GBV ႏင အမးသမး အခြငအေရးမား/လ႔အခြငအေရးမားဆငရာ ကစၥရပမားအေၾကာငး သငတနးမားႏင ပညာေပး အစအစဥမား ျပလပေဆာငရြကေပးရန။

► မခငမားအဖ႔ အာဟာရလပငနးမားသ႔ လြယကစြာ လာေရာကႏငေစေရးအတြက အမးသမးမား၊ ဆယေကာသကမားႏင ကေလးမားအတြက နားခရာေနရာမားက အာဟာရဝနေဆာငမႈ ဌာနမားႏင နးကပစြာ ထားရရန အသေပး ရငးလငးတငျပပါ။

ထ႔ျပင အာဟာရဆငရာ အစအစဥေရးဆြေဆာငရြကသမားသည GBV အႏရာယျဖစႏငေျခမားက ထပမ ေလာခ သြားႏငရနအတြက အျခားေသာ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈက႑မားႏင ခတဆကေဆာငရြကသင ပါသည။ အျခားက႑မားႏင ညႇႏႈငးေဆာငရြကရနအတြက အၾကျပခကအခ႕အား ေအာကတြင ေဖာျပထားပါသည (သကဆငရာ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈ တ႔ျပနေဆာငရြကေပးမႈတစခတြင တကၾကြစြာ ပါဝငေဆာငရြက ေနၾကသည က႑မား အလက ထညသြငးစဥးစားေဆာငရြကရန ျဖစသည)။ ဇယားတြင မပါရေသာလညး ကားမေရးရာ၊ စတကနးမာေရးႏင စတပငးႏင လမႈေရးဆငရာ ပပးမႈ (Mental Health and Psychosocial Support - MHPSS) ၊ HIV ၊ သကရြယၾကးသႏင သဘာဝပတဝနးကငတ႔အတြက ေဆာငရြကေနေသာ မတဖကမား ရသညေနရာမားတြင အာဟာရဆငရာ လပေဆာငသမားသည ၎တ႔ႏငလညး ညႇႏႈငးေဆာငရြကသငပါသည။ GBV ႏင ဆကႏြယေသာ ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈတာဝနဝတရားမားအေၾကာငး ေယဘယသတငးအခကအလကမား ပမရရႏငရနအတြက အပငး (၂) - အဓက အေၾကာငးအရာ နယပယမားလမးညႊန၏ ေနာကခအခကအလကမား-တြင ၾကညပါ။

19

အာဟ

ာရစခနးညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈ

ႏငစခနးစမခန႔ခြမႈ (CCCM) ► အာဟာရဝနေဆာငမႈမား၏ တညေနရာအတြက စစဥရာတြင

GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခရသမား အတြက လျခစတခရမႈက အေျခခ၍ CCCM ႏင ညႏႈငးေဆာငရြကပါ။ (ဥပမာ - ထခကခစားရသမားအတြက ေစာငေရာကမႈေပးရာတြင လြယကေစရနအတြက အာဟာရဝနေဆာငမႈမားက အမးသမးမား၊ ကေလးမားႏင ဆယေကာသကမားအတြက လျခစတခရေသာ နားခရာေနရာမား၊ ကနးမာေရးဌာနမားႏင ကပလက ထားရျခငး)

ကေလးသငယ ကာကြယေစာငေရာကမႈ

► ကေလးသငယ ကာကြယေစာငေရာကမႈ လပေဆာငသမားႏငအတ ေဆာငရြကပါ။• အသကအရြယအားလးရ မနးကေလးႏင ေယာကားေလးမား

- အထးသျဖင ကယဝနေဆာင သ႔မဟတ ႏ႔တကမခင မနးကေလးမား ႏင ကေလး ဥးေဆာငရေသာ အမေထာငစမား - အတြက အာဟာရလအပခကမား ျပညမေၾကာငးေသခာေစရန

• ကေလးမားႏင ဆယေကာသကမား၏ အာဟာရ အေျခအေန တးတကေစရနအတြက အခြငအလမးမားက ရာေဖြရန (ဥပမာ - ျဖညစြက အစားအစာ၊ ေကာငးတြငးအာဟာရေကြးေရး အစအစဥ စသည)

ပညာေရး ► ေကာငးတြငးအာဟာရေကြးေရး အစအစဥမားက ပညာေရးက႑ ေဆာငရြကသမားႏငအတ လပေဆာငရန - အထးသျဖင ကေလး ဥးေဆာငရေသာ အမေထာငစမား၊ ကြကြာေနေသာ၊ အတလကပါ ေစာငေရာကသ မရေသာသေလးမားအား ပညာေရး ရယႏငေစရနအတြက အာရစကရန၊

စားနပရကၡာ ဖလေရးႏင စကပးေရး

► စားနပရကၡာ ဖလေရးႏင စကပးေရးက႑တြင လပေဆာငသမားႏင ခတဆက၍ ေဆာငရြကပါ။• အေရးေပၚအေျခအေနတြင စားနပရကၡာ ဖလေရးအတြက

ဆနးစစမႈမား ျပလပရာတြင အာဟာရအေျခအေနႏင GBV ႏင ႏးႏြယေသာ အႏရာယမားအတြက ေပါငးစပထညသြငးဆနးစစရန

• GBV ခစားခရသမား - အထးသျဖင ကသေစာငေရာကမႈေပးသည ဌာနမား၊ တညျငမကနးမာ ေရးဌာနမားသ႔ မလာႏငသမား အတြက အာဟာရျပည၀ကနးမာမႈက ပပးေပးရန နညးလမးမား စဥးစားရန

• ကနးမာေရးဌာနမားတြင ေန႔စဥ အစားအစာလအပခကက ေပးအပရန သ႔မဟတ ေငြသားကပြနမား/ ေဗာကခာမားျဖင ေပးအပရန

• လအပပါက (ျပငဆငရန၊ ခကျပတရန၊ ေရေရာစပရန မလဘ) ခကခငးစားသးႏငေသာ အစာမား၊ အဏ အာဟာရ အမႈန႔မား ႏင ေလာငစာမားစြာ မကနဘ ခကျပတႏငသည ပစၥညးမား ေပးအပရန (အထးသျဖင ခကျပတရန ေလာငစာ၊ ထငး ရာေဖြရျခငးေၾကာင GBV အႏရာယကေရာကႏငေျခ မားေသာ ေနရာမားတြင)

20

အာဟ

ာရကနးမာေရး ► ကနးမာေရးက႑တြင လပေဆာငသမားႏင ညႏႈငးလကတြ၍

ေဆာငရြကပါ။• ကနးမာေရးေစာငေရာကကညမႈ ရရခသည GBV ခစားခရသမား

အား အာဟာရအကအည လအပမႈ ရမရ ဆနးစစ၍ လအပပါက ေပးအပႏငရန

• သငေလာပါက GBV ခစားခရသည ေဆးရတကလနာမားႏင ျပငပလနာမားအဖ႔ အဆငေျပ ေစေသာ ျဖန႔ေဝေပးခနမား သတမတႏငေစရနအတြက ကနးမာေရးဌာနမားအတြငး အာဟာရ အစအစဥမား ထေထာငရန

• GBV ႏင ႏးႏြယသည ကနးမာေရးဆငရာ အခကအလကမားက တစႏစေအာက ႏင ကေလးငယမား ေကြးေမြးေစာငေရာကမႈ အစအစဥမားတြင ေပါငးစပထညသြငးရန

အသကေမြး၀မးေကာငး ► အသကေမြး၀မးေကာငး က႑တြင လပေဆာငသမားႏင ညႏႈငးလကတြ၍ ေဆာငရြကပါ။• အာဟာရဆငရာ လအပခကမားက ဥးတညေျဖရငးရနအတြက

အခြငအလမးမားက မေဝ ေဆာငရြကရန စဥးစားျခငး (ဥပမာ - အသကေမြး၀မးေကာငး စမခကမားႏင အာဟာရ၊ ခကျပတနညး သငတနးမား ခတဆကျခငး)

• အလပလပေနေသာ မခငမားအား မခငႏ႔တကေကြးေရး သ႔မဟတ ရငေသြးငယေစာငေရာကေရး (ေန႔ကေလးထနး) အစအစဥမားျဖင ပပးကညေပးရန

ကာကြယ ေစာငေရာကေရး ► အထးသျဖင အမးသမးမား၊ မနးကေလးမားႏင အျခား ထခက လြယသညအပစမား၏ လျခေရး အတြက လအပခကက အေလးထားလက အာဟာရအစအစဥမားသ႔ အသြားအျပန ခရးမားက လျခစတခစြာ လာေရာကသးစြႏငေစရနအတြက ကာကြယေစာငေရာကေရး က႑တြင လပေဆာငသ မားႏင ညႏႈငး၍ ေဆာငရြကပါ။

► မခငမား လြယကစြာပါဝငတကေရာကႏငေစရနအတြက အမးသမးမား၊ ကေလးမားႏင ဆယေကာသကမားအတြက လျခစတခရေသာ နားခရာေနရာမားက အာဟာရဌာနမားႏင နးကပစြာ ထားရ ရန GBV ကြမးကငသမားႏငအတ ရငးလငး တငျပေတာငးဆပါ။

ေရ၊ ပတဝနးကင သန႔ရငး ေရး ႏင တစကယေရ သန႔ရငးေရး (WASH)

► ေရ၊ ပတဝနးကငသန႔ရငးေရး ႏင တစကယေရ သန႔ရငးေရး က႑တြင လပေဆာငသမားႏငအတ လကတြ၍ ကသေစာငေရာကမႈ ေပးသညဌာနမား၊ တညျငမကနးမာေရးဌာနမားတြင လျခစြာ ဂကခပတႏင၍ ကားမ ခြျခားသတမတေပးထားေသာ အမသာမားက ေဆာကလပရန

21

စမခကစကဝနးတစေလာက ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငး

အတြက GBV ႏင စပလဥးသည အဓက ထညသြငးစဥးစားရန အခကမား

ေအာကတြင ေဖၚျပထားေသာ အညႊနးကနးမားမာ ဤအေၾကာငးအရာနယပယတြင ပါရသည ေထာကခအၾကျပခက မားေပၚတြင အေျခခထားျခငးျဖစၿပး စလငျပညစျခငး မရေသးပါ။ ဤအညႊနးကနးမားက စမကနး သကတမး တစေလာက ေဆာငရြကခေသာ လပငနးမား၏ တးတကမႈႏင ရလဒမားက တငးတာရန အသးျပႏငပါသည။ ေနာကဆးရညရြယသညမာ ထေရာကမႈရေသာ စမကနးျဖစေစရနႏင ထခကခစားရေသာ လထအတြက တာဝနခ ယမႈက တးတကေစရန ျဖစသည။ ‘အညႊနးကနးမား၏ အဓပၸါယသတမတခက’ သည အညႊနးကနးက တငးတာရန လအပေသာ အခကအလကမားက ေဖၚျပသည။ ‘ျဖစႏငေျခရသည အခကအလကရငးျမစ’ သည က႑ သ႔မဟတ ေအဂငစအေနႏင လအပေသာ သတငးအခကအလကမား ေကာကယႏငရန လကရ ရေနေသာ အရငးအျမစမားက အၾကျပ ေပးပါသည။ ‘ပနးတငသတမတခက’ မာ ေအာငျမငမႈရေအာင အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငရနအတြက သတမတေပးထားေသာအဆင ျဖစပါသည။ ‘အေျခခအညႊနးကနး’မားမာ စမကနး၏ အေစာဆးအခနမားတြင ေကာကယျပး ေနာကထပ တငးတာမႈမားအတြက ရညညႊနးအမတအျဖစ သးရနျဖစသည။ ‘လပငနးရလဒ´ (Output) မာ လပငနးတစခမ ထြကေပၚလာသည ျမငသာသည လတတေလာ ရလဒျဖစသည။ ‘စမကနးရလဒ´ (Outcome) မာ လမႈေရး၊ အမအကငႏင ပတဝနးကင အေျခအေန တးတက ေျပာငးလမႈမားက တငးတာပါသည။ လပငနးပနးတငက လပငနးတစခ မေဆာငရြကမ သတမတသငျပး စမခကအား ေဆာငရြကစဥ တစေလာက စမခက၏ အခန အတငးအတာ၊ ရရႏငေသာ ရငးျမစမားႏင ေနာကခအေျခအေနတ႔အေပၚ အေျခခ၍ လကရအေနအထားႏင သငေလာေစရန ညႇႏႈငးျပငဆငႏငသည။

ဤအေၾကာငးအရာနယပယက ကယစားျပသည သကဆငရာက႑မားမ အညႊနးကနးမားက ေကာကယၿပး အစရငခစာပ႔သငသည။ အညႊနးကနးအခ႕အား ထက႑၏ ကယပငလမးညႊနခကႏင ရငးျမစမားမ ရရႏငသည။ (ဇယား၏ ေအာကေျခတြင ၾကညပါ။) ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက ပမသရလပါက အပငး(၂) - အဓကအေၾကာငးအရာ နယပယအလကလမးညႊန၏ ေနာကခအခကအလကမား - တြငၾကညပါ။

အညႊနးကနးမားက ျဖစႏငသညအတငးအတာအထ အသကအရြယ၊ ကားမ၊ မသနစြမးမႈ ႏင အျခား ထခကလြယမႈ အခကမားအရ ခြျခားေဖၚျပသငသည။ အႏရာယကေရာကလြယေသာ အပစမား၏ ထခကလြယမႈႏင စပလဥး၍ ပမ သရလပါက အပငး (၁) - မတဆက တြငၾကညပါ။

22

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

ဆနးစစျခငး၊ စတျဖာေလလာျခငး ႏင အစအစဥေရးဆြျခငး

အာဟာရက႑၏ ဆနးစစေလလာမႈမား တြင GBV ေမးခြနးမား က ထညသြငးျခငး3

GBV လမးညႊနမားမ GBV ႏငဆကႏြယ ေသာ ေမးခြနးမား* ပါဝငသည အာဟာရ ဆနးစစေလလာမႈအေရအတြက x ၁၀၀ / အာဟာရ ဆနးစစေလလာမႈ အေရအတြက

*ဆနးစစေလလာမႈ၏ ေမးခြနးမားတြင ဆေလာ သလ ျပျပငထညသြငးႏငသည ေလလာ ရမည GBV နယပယမားအား စာမကႏာ ၁ တြင ၾကညပါ။

ဆနးစစမႈ အစရငခစာမား ႏင လပငနးအေထာက အကမား (ေအဂငစ အဆင သ႔မဟတ က႑အဆင)

၁၀၀%

ဆနးစစေလလာမႈတြင အမးသမးမား ပါဝငေဆာငရြကမႈ

ဆနးစစေလလာမႈတြင ပါဝငေျဖဆသည အမးသမး အေရအတြက x ၁၀၀/ ဆနးစစေလလာမႈတြင ပါဝငေျဖဆသ အေရအတြက

ႏငဆနးစစေလလာမႈအဖြ႕၏ အမးသမး အဖြ႕ဝင အေရအတြက x ၁၀၀/ ဆနးစစေလလာမႈ အဖြ႕ဝင အေရအတြက

ဆနးစစမႈ အစရငခစာမား (ေအဂငစ သ႔မဟတ က႑အဆင)

၅၀%

လတတေလာ အာဟာရ ခ႕တမႈ ခစားေနရသ မားအတြငး အသက ၆လ မ ၅၉ လအတြငး ေယာကားေလးမားႏင ႏႈငးယဥေသာ မနးကေလးမား၏ အခးအဆ

လတတေလာ အာဟာရ ခ႕တမႈ ခစား ေနရေသာ အသက ၆လ မ ၅၉ လ အတြငး မနးကေလးမား အေရအတြက လတတေလာ အာဟာရ ခ႕တမႈ ခစား ေနရေသာ အသက ၆လ မ ၅၉ လအတြငး ေယာကားေလးမား အေရအတြက

စစတမး၊ ကနးမာေရး သတငးအခကအလက စနစ

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

3 ရညညႊနး - Inter-Agency Standing Committee. 30 November 2012. Reference Module for Cluster Coordination at the Country Level. IASC Transformative Agenda Reference Document, <https://interagencystandingcommittee.org/system/files/legacy_files/4.%20Reference%20module%20for%20Cluster%20Coordination.pdf>

23

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

စမကနးဒဇငးပစမဆြမ အမးသမးမား ပါဝငေဆာငရြကမႈ

အေရအတြကဆငရာ - အစအစဥတစခအား ဒဇငးပစ မေရးဆြမ တငပငေဆြးေႏြးေသာ ထခကခစားရေသာလထထမ အမးသမး အေရအတြက x ၁၀၀ / ဒဇငးပစမေရးဆြမ တငပငေဆြးေႏြး ေသာ ထခကခစားရေသာလထ အေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - ဒဇငးပစေရးဆြျခငးႏင စပလဥး၍ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားသည ၎တ႔၏ ပါဝငေဆာငရြကႏငမႈ အတငးအတာအား မညသ႔ ထငျမင ပါသနညး။ဤလပငနးစဥမားတြင အမးသမးမား ပါဝငမႈအတြက အားေပးေသာ အခက မားမာ အဘယနညး။ဤလပငနးစဥမားတြင အမးသမးမား ပါဝငမႈ အတြက အဟန႔အတားမားမာ အဘယနညး။

အဖြ႕အစညး ဆငရာ မတတမးမား၊ FGD၊ KII

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

အာဟာရဝနေဆာငမႈ မားက ရယျခငးျဖင GBV အႏရာယ ျဖစေစ ႏငေသာ အခကမား အား ေဘးဒဏခလထ ႏင တငပငေဆြးေႏြးမႈ4

ကားမ၊ အသကအရြယ အလက ခြျခားကာ တင ပငေဆြးေႏြးမႈ

အေရအတြကဆငရာ - အာဟာရဝနေဆာငမႈမားက ရယျခငးျဖင GBV အႏရာယ ျဖစေစႏငေသာ အခကမားအား ထခကခစားရေသာလထႏင တငပငေဆြးေႏြးသည အာဟာရ ဝနေဆာငမႈ အေရအတြက x ၁၀၀ / အာဟာရ ဝနေဆာငမႈ အေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - ထခကခစားရေသာလထသည အာဟာရ ဝနေဆာငမႈမားက ရယျခငးျဖင မညသ႔ ေသာ GBV အႏရာယ ျဖစႏငေျခ အမးအစား မားက ေတြ႕ၾကေနရပါ သနညး။

အဖြ႕အစညး ဆငရာ မတတမးမား၊ ဥးတညအပစ ေဆြးေႏြးပြမား (FGD)၊ သတငးအခကအလက ေပးႏငသႏင ေတြ႕ဆ ေမးျမနးမႈမား (KII)

၁၀၀%

4 ရညညႊနး - United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs. Humanitarian Indicators Registry, <www.humanitarianresponse.info/applications/ir/indicators>

24

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

GBV ခစားခရသမားက ညႊနးပ႔ရနလမးေၾကာငးက ဝနထမးမား၏ သရမႈ

GBV အၾကမးဖကခရသမားအတြက လႊ ေျပာငးညႊနးပ႔မႈလမးေၾကာငးႏငပတသက၍ ေမးျမနးရာတြင မနကနစြာ ခကခငး ျပနလည ေျဖဆႏငေသာ အာဟာရ ဆငရာ ဝနထမး အေရအတြက x ၁၀၀ / စစတမး ေကာကယၿပးေသာ အာဟာရ ဆငရာ ဝနထမး အေရအတြက

စစတမး ၁၀၀%

အရငးအျမစမားအား ရာေဖြစေဆာငးျခငး

အာဟာရဆငရာ ရနပေငြအဆျပလႊာမား သ႔မဟတ နညးဗဟာ မားတြင GBVအႏရာယ ေလာခေရးအား ထညသြငးျခငး

GBV လမးညႊနမားမ GBV အႏရာယ ေလာခေရး ရညရြယခက၊ လပငနး သ႔မဟတ အညႊနးကနး အနညးဆးတစခ ထညသြငးထားေသာ အာဟာရဆငရာ ရနပေငြ အဆျပလႊာ သ႔မဟတ နညးဗဟာ အေရအတြက x ၁၀၀ / အာဟာရဆငရာ ရနပေငြအဆျပလႊာ သ႔မဟတ နညးဗဟာ အေရအတြက

အဆျပလႊာမား ျပနလညဆနးစစျခငး (ေအဂငစ အဆင သ႔မဟတ က႑အဆင)

၁၀၀%

အာဟာရဆငရာ ဝနထမးမားအား GBV လမးညႊနမားက ေလကငသငတနး ေပးျခငး

GBV လမးညႊနမား သငတနးတြင တက ေရာကခေသာ အာဟာရဆငရာဝနထမး အေရအတြက x ၁၀၀ / အာဟာရဆငရာ ဝနထမးအေရအတြက

သငတနးတကေရာကသ မား စာရငး၊ အစညးအေဝး မတတမး၊ စစတမး (ေအဂငစ အဆင သ႔မဟတ က႑အဆင)

၁၀၀%

25

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

လကေတြ႕အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး

ရပရြာအေျချပ အာဟာရ ေကာမတမား တြင တငပငေဆြးေႏြးမႈ

အေရအတြကဆငရာ -ရပရြာအေျချပ အာဟာရေကာမတမား တြင ပါဝငေသာ ထခကခစားရေသာ လထ အနက မ အမးသမး အေရအတြက x ၁၀၀ /ရပရြာအေျချပ အာဟာရေကာမတမား တြင ပါဝငေသာ ထခကခစားရေသာလထ အေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - ရပရြာအေျချပ အာဟာရေကာမတမား တြင အမးသမးမားသည ၎တ႔၏ ပါဝငေဆာငရြကႏငမႈ အတငးအတာအား မညသ႔ ထငျမငပါသနညး။ရပရြာအေျချပ အာဟာရေကာမတမား တြင အမးသမးမား ပါဝငမႈအတြက အဟန႔အတားမားမာ အဘယနညး။

စခနးစမခန႔ခြမႈ အစရငခစာ၊ေနရပစြန႔ခြာရမႈ ေျခရာေကာက စာရငးFGD, KII

၅၀%

အာဟာရ အစအစဥမား တြင အမးသမး ဝနထမးမား ပါဝငမႈ

အာဟာရ အစအစဥမားရ အမးသမး ဝနထမး အေရအတြက x ၁၀၀ /အာဟာရ အစအစဥမားရ ဝနထမး အေရအတြက

အဖြ႕အစညး၏ မတတမးမား

၅၀%

26

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

အာဟာရ ဝနေဆာငမႈ မားက ရယျခငးျဖင GBV အႏရာယ ျဖစေစ ႏငေသာ အခကမား

အေရအတြကဆငရာ -အာဟာရ ဝနေဆာငမႈမားက ရယျခငးျဖင GBV အႏရာယၾကေတြ႕ရမည အေရးက ပပနစြာေျပာဆေသာ ထခကခစားရေသာလထအေရအတြက x ၁၀၀ / အာဟာရ ဝနေဆာငမႈမားက ရယျခငး အေၾကာငး ေမးျမနးခသည ထခက ခစားရေသာလထ အေရအတြက

အရညအေသြးဆငရာ - ထခကခစားရေသာလထသည အာဟာရ ဝနေဆာငမႈမားက ရယရာတြင GBV အႏ ရာယမ ကငးေဝးကာ လျခသညဟ ခစား ရပါသလား။ ထခက ခစားရေသာလထသည မညသ႔ေသာ ေဘးကငးလျခမႈဆငရာ အေရးကစၥမား က ထတေဖာေျပာျပၾကပါသနညး။

စစတမး ေကာကယျခငး၊ FGD ၊ KII ၊ လထပါဝင ေဆာငရြကေသာ ေလလာမႈ

၀%

GBV အႏရာယ ကေရာကႏငသမား အား အာဟာရ အစအစဥမားမ လႊမးျခ ဝနေဆာငေပးႏငမႈ

အာဟာရဝနေဆာငမႈ လအပေနေသာ GBV အႏရာယကေရာကႏငသမား အနကမ အာဟာရဝနေဆာငမႈ ရရသ အေရအတြက x ၁၀၀ / အာဟာရ ဝနေဆာငမႈ လအပေနေသာ GBV အႏရာယကေရာကႏငသမား အေရအတြက

* အခကအလကေကာကယမႈက လျခစတခရ၍ ကငဝတႏငအည ေဆာငရြကေၾကာငး ေသခာေစရန GBV ကြမးကငသမားႏင အတေဆာငရြကပါ။

စစတမး ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

27

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

မဝါဒမား

အာဟာရဆငရာ မဝါဒမား၊ လမးညႊနမား ႏင စႏႈနးမားတြင GBV တားဆးကာကြယေရး ႏင ေလာခေရး နညးဗဟာမား ပါဝငေစျခငး

GBV လမးညႊနမားမ GBV ကာကြယေရး ႏင ေလာပါးေရး နညးဗဟာမား ပါဝင ေသာ အာဟာရဆငရာ မဝါဒမား၊ လမးညႊနမား သ႔မဟတ စႏႈနးမား အေရအတြက x ၁၀၀ / အာဟာရဆငရာ မဝါဒမား၊ လမးညႊနမား သ႔မဟတ စႏႈနးမား အေရအတြက

စာအပ၊ စာေပ၊ မတတမး မားအား ျပနလညဆနးစစ ေလလာျခငး (ေအဂငစအဆင၊ ႏငငအဆင ႏင ကမာၻလး ဆငရာအဆင)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

ဆကသြယေျပာဆမႈမားႏင သတငးအခကအလက မေဝမႈမား

GBV အစရငခစာမား အား မေဝေပးရာတြင လ႕ဝကခက ထနးသမးရန စႏႈနး မားက ဝနထမးမား၏ သရမႈ

ေမးျမနးရာတြင GBV အမႈကစၥမားဆငရာ သတငး အခကအလကမား မေဝမႈတြင အၾကမးဖကခရသ မညသမညဝါ ဆသည က သရသြားႏငေသာ အခကအလက မားအား မေဖာျပသငေၾကာငး မနကနစြာ ခကခငးေျဖဆႏငေသာ ဝနထမး အေရအတြက x ၁၀၀ / စစတမးတြင ပါဝငေသာ ဝနထမးအေရ အတြက

စစတမး ေကာကယျခငး (ေအဂငစ သ႔မဟတ အစအစဥ အဆင)

၁၀၀%

GBV ညႊနးပ႔စနစ အေၾကာငး အခကအလကမားက အာဟာရဆငရာ ကြငးဆငးလပငနး မားတြင ပါဝငေစျခငး

GBV အႏရာယျဖစႏငေျခမားက မည သညေနရာသ႔ သတငးပ႔ႏငမည၊ အၾကမး ဖကခရသမားအတြက ကသေစာငေရာက မႈမားက မညသညေနရာတြင လကလမး မ ရရႏငမညဟသည သတငးအခကအလကမား ပါဝငေသာ လထတြငး ကြငးဆငး ေဆာငရြကသည အာဟာရ လပငနး အစအစဥမား အေရအတြက x ၁၀၀ / လထတြငး ကြငးဆငးေဆာငရြကသည အာဟာရလပငနးအစအစဥမား အေရအတြက

စာအပ၊ စာေပ၊ မတတမး မားအား ျပနလညဆနးစစ ေလလာျခငး၊ သတငးအခက အလက ေပးႏငသႏင ေတြ႕ဆ ေဆြးေႏြးျခငး (KII), စစတမး (ေအဂငစ အဆင ႏင က႑အဆင)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

28

ေစာငၾကညၾကးၾကပျခငးႏင ဆနးစစသးသပျခငးအတြက အညႊနးကနးမား စမကနးအဆင

အညႊနးကနးမားအညႊနးကနး

အဓပၸါယသတမတခကအခကအလက

ရႏငေသာ ရငးျမစ ပနးတ

င

အေျ

ခခ

လပင

နးရလ

ဒ

စမက

နး ရ

လဒ

ညႇႏႈငးေဆာငရြကျခငး

GBV အႏရာယေလာခ ေရး လပငနးမားအား အျခားက႑မားႏင ပးေပါငးညႇႏႈငးကာ ေဆာငရြကျခငး

GBV အႏရာယေလာခေရး လပငနးမား* အတြကတငပငေဆြးေႏြးခေသာ အာဟာရ မဟတသညက႑ အေရအတြက x ၁၀၀ / သကဆငရာ လသားခငးစာနာမႈ တ႔ျပနေဆာငရြကျခငး တစခတြင ပါဝငေနေသာ က႑ အေရအတြက

* က႑မား စာရငးႏင GBV အႏရာယ ေလာခေရး လပငနးမားအေၾကာငးက စာမကႏာ ၉၀ တြင ၾကညပါ။

KII ၊ အစညးအေဝး မတတမးမား (ေအဂငစ သ႔မဟတ က႑ အဆငမ)

ကြငးဆငး သညအခါ ဆးျဖတ ရန

အရငးအျမစမား

အဓက အရငးအျမစမား

► Global Nutrition Cluster. 2013. ‘Harmonised Training Package (HTP). Module 22: Gender-Responsive Nutrition in Emergencies’, <www.ennonline.net/htpv2module22>.

► World Food Programme (WFP). 2011. Enhancing Prevention and Response to Sexual and Gender-Based Violence in the Context of Food Assistance in Displacement Settings.

► For a checklist for ensuring gender-equitable programming in the nutrition sector, see Inter-Agency Standing Committee (IASC). 2006. Gender Handbook in Humanitarian Action, <https://interagencystandingcommittee. org/system/files/legacy_files/IASC%20

Gender%20Handbook%20%28Feb%202007%29.pdf> ► Mucha, N. 2012. ‘Enabling and equipping women to improve nutrition.’ Briefing Paper no.

16, Bread for the World Institute, <http://thousanddays.org/wp-content/uploads/2013/03/Breadbriefing-paper-16.pdf>

► Crawford, N., and Pattugalan, G. (eds.). 2013. Protection in Practice: Food assistance with safety and dignity. WFP: Rome, <http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/wfp254460.pdf>

29

► Handicap International. n.d. Disability Checklist for EmergencyResponse. This booklet contains general guidelines forthe protection and inclusion of injured persons and people with disabilities in 6 key sectors, including nutrition, <www.handicap-international.de/fileadmin/redaktion/pdf/disability_checklist_booklet_01.pdf>

► Sphere Project. 2011. Sphere Handbook: Humanitarian charter and minimum standards in humanitarian response, <www.spherehandbook.org>

ေနာကထပ အရငးအျမစမား

► Owen, M. 2002. Cooking Options in Refugee Situations: A handbook of experiences in energy conservation and alternative fuels. UNHCR: Geneva, <www.unhcr.org/406c368f2.pdf>

► Women’s Refugee Commission. 2011. ‘Cooking Fuel and the Humanitarian Response in the Horn of Africa: Key messages and guidance for action’. New York: WRC, <http://womensrefugeecommission.org/fuel-and-firewood-rss/1457-cooking-fuel-and-the-humanitarian-response-in-the-horn-ofafrica?highlight=WyJjb29raW5nIiwiZnVlbCIs ImNvb2tpbmcgZnVlbCJd>

► Seelinger, K.T., and Freccero, J. 2013. Safe Haven: Sheltering displaced persons from sexual and gender-based violence –Comparative report. Human Rights Center Sexual ViolenceProgram, University of California, Berkeley, School of Law, <www.law.berkeley.edu/files/HRC/SS_Comparative_web.pdf>

► Global Protection Cluster, IASC Mental Health and Psychosocial Support Reference Group, Global Education Cluster and International Network of Education in Emergencies. 2011. Guidelines for Child Friendly Spaces in Emergencies, <http://resourcecentre.savethechildren.se/

library/guidelines-child-friendly-spaces-emergencies>

<www.gbvguidelines.org>

<http://gbvaor.net> <https://interagencystandingcommittee.org>

IASCInter-Agency Standing Committee