Thermische Energie uit Oppervlaktewater › wp-content › uploads › 20… · Energie uit Oppervlaktewater Jan Mimpen Expertise Centrum Techniek Nationaal Symposium Gebruikersplatform

Thermische Energie uit Oppervlaktewater

Jan MimpenExpertise Centrum Techniek

Nationaal Symposium Gebruikersplatform Bodemenergie 22-11-2018

1. Wat is TEO

2. Potentie in Nederland

3. Ervaringen

4. Eigen pilots

5. Waar in te zetten

6. Waar rekening mee houden

Nat. Symposium Gebruikersplatform Bodemenergie 22 nov. 2018 2

TEO met en zonder WKO

WKO


Seizoenen

TEO

Bron: IF Technology



Voordelen TEO t.o.v. droge koeler

• COP TEO = 60 en COP DK = 20 >>

bespaart 65 % energie regeneratie

• Kleiner elektrisch vermogen nodig

• Geen geluidsproductie/overlast

• Dak blijft vrij voor PV e.d.

• Geen bijdrage hittestress binnensteden

• Energiebalans in de bodem

• 40% minder bodemwaterbeslag WKO


Nadelen TEO t.o.v. droge koeler

• Risico verstopping innamepunt t.g.v.

• draadalgen

• mosselen

• aangroei

• Meer onderhoud

• Vergunningstraject

• Over grondgebied derden


Landelijk potentieel TEO gebouwde omgeving

Warmte

• Technisch winbaar 27 %

• Economisch winbaar 12 %

Koude

• Technisch winbaar 100 %

• Economisch winbaar 60 %Bron: IF Technology


Potentie

Warmtelevering

Geografisch

WKO + TEO


Samenwerking RWS en RVB

Aanleiding potentiekaart TEO (1000 gebouwen < 1 km van water)

Inhoud samenwerking

• Verzamelen ervaring bestaande TEO’s

• Onderzoek potentie verduurzamen gebouwen

• Bepalen rekenregels gebouw

• Uitvoeren pilots


Pilots TEO

1. Westraven Utrecht RVB - bestaande WKO

2. Verkeerscentrale RWS - met WKO

3. Bedieningsgebouw sluis RWS - zonder WKO

4. Laan op Zuid 45 Rotterdam RVB - met WKO

5. Gerechtsgebouw Breda RVB - met WKO,

2018 opgeleverd


Aanpak verduurzaming met TEO

1. Bestaande TEO projecten evalueren

2. Afweging TEO met ‘concurrerende’ technieken

3. Strategie bepalen TEO voor bestaande en nieuwe gebouwen

4. Kennis delen en publiceren


Evaluatie bestaande TEO projecten

Project Type Oppervlak WKO Opp. Water*

1 Maastoren te Rotterdam 1 (WKO + TEO) 44.000 m2 125 m3/h 80 m3/h

2 Port City, Rotterdam 1 (WKO + TEO) 30.000 m2 145 m3/h 120 m3/h

3 Gemeentewerf Capelle aan de IJssel 2 (TEO) 17.000 m2 n.v.t. 40 m3/h

4 Districtskantoor RWS, Terneuzen 2 (TEO) 1.750 m2 n.v.t. 20 m3/h

1. Technisch

2. Financieel

3. Contractueel

4. Lessons learned


Maastoren Rotterdam

1. Technisch: monovalent WKO;

3270 uur koude(delta T=7,5°C en

1900 uur warmte-invang(delta T=8,1°C);

Rendementsverbetering 4 tot 10% t.o.v. DK

2. Financieel: TEO €100.000 (2010) gelijk DK;

exploitatie voordeel t.o.v. DK

3. Contractueel: Eigenaar exploitant Vaanster,

aanleg onderhoud Roodenburg Install.bedrijven

4. Lessen learned: 3 WP ipv 2 i.v.m. deellast rend.


Port City Rotterdam

1. Technisch: monovalent WKO;

TEO regenereerd koudetekort;

zelfreinigende Bernoullifilters

2. Financieel: na 2 jaar vervang RVS

innameleidingwerk en TSA

3. Contractueel: eigendom, realisatie en

onderhoud energie exploitant Eteck

4. Lessen learned: titaan TSA en HPDE

leidingwerk i.p.v. RVS;

innamepunt onder ponton


Gemeentewerf Capelle a.d IJssel

1. Technisch: zonder WKO;

warmtepompen(2x73kW); pieklast en

backup ketels(3x70kW)

2. Financieel: na 2 jaar vervang RVS

innameleidingwerk en TSA

3. Contractueel: gemeente eigendom,

beheer en onderhoud contract

4. Lessen learned: wekelijks reinigen

filters van wier >> advies gesloten

systeem met kunststof buis in water


Voormalig district kantoor RWS

1. Technisch: zonder WKO;

warmtepomp; pieklast/backup ketels

2. Financieel:

RVS TSA na 8 jaar vervangen

3. Contractueel: RVB eigendom,

beheer en onderhoud contract

4. Lessen learned: i.v.m. scheepvaart

3 maal per uur automatisch spoelen


TEO energieconcepten met

1. WKO + gasketel

2. WKO + luchtwarmtepomp

3. WKO (monovalent)

4. Gasketel

5. Luchtwarmtepomp


Energielabel

1.000 m² > 5.000 m²

Uitgangspunt:HTV (80°C)

Bij LTV (55°C)

C CB

E

A

D

A A A


TVT afhankelijk van afstand tot oppervlaktewater

Max. afstand gebouw TVT 20 jr.

• 5.000m² >> 250 m

• 10 - 20.000m² >> 600 m

• 50.000m² >> 1200 m


Ecologische toepasbaarheid TEO


Type water Effect TEO op waterkwaliteit

Groot stromend water Geen ecologisch risico

Klein stromend water Geen ecologisch risico

Haven aan groot stromend water Geen ecologisch risico

Haven aan klein stromend water Grote kans op rondstromen/kortsluiting; TEO zeer beperkt mogelijk

Groot stilstaand water Gebouwen vanaf 20.000m² nader onderzoek naar menging nodig

Klein stilstaand water Grote kans op rondstromen/kortsluiting; TEO zeer beperkt mogelijk

Kenmerken stromend en stilstaand water


Type Water Lengte Breedte Diepte Debiet rivier Voorbeeld

(m) (m) (m) (m3/s)

Groot stromend water 300 8 700 Nieuwe Maas bij Rotterdam

Klein stromend water 20 3 25 Roer bij Roermond

Haven aan groot stromend water 500 200 8 700 Heysehaven aan Nieuwe Maas

Haven aan klein stromend water 50 20 3 4 Industriehaven Westerwal

Groot stilstaand water 1.000 100 8 Amsterdam-Rijnkanaal

Klein stilstaand water 1.000 6 1 Slootsysteem Hoog Dalem

Beslisschema TEO installatie


Conclusies

> 5.000 m² TEO met WKO + LWP (LTV) of piekketel (HTV)

< 5.000 m² TEO + LWP (LTV) of piekketel (HTV)

Skid toepassen tot 20.000m²

Afstand tot water bij TVT = 20 jaar

5.000 m² < 250 m

10.000 m² < 600 m

50.000 m² < 1200 m

TEO beperkt mogelijk bij ‘klein stilstaand water’ en ’kleine havens’


Aandachtspunten

Materialen transportleiding HPDE en TSA titanium

Vervuiling innamepunt (draadalg, mosselen etc.)

Ontwerp en plaats innamepunt

Vergunningen

Gebruik grond derden

Rapport “Potentie TEO voor verduurzamen gebouwen .... “ binnenkort beschikbaarbij Rijksvastgoedbedrijf en Rijkswaterstaat


Inventarisatie RVB panden

met TEO potentie

(binnen 5 jaar aan te pakken)


Bedankt voor uw aandacht en tot ziens!


Documents

Thermische Energie uit Oppervlaktewater › wp-content › uploads › 20… · Energie uit Oppervlaktewater Jan Mimpen Expertise Centrum Techniek Nationaal Symposium Gebruikersplatform