74
yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India with my root Yoga teacher TKV Desikachar, along with further word by word studies of the Sāṃkhya Kārikā through personal lessons with S Ramaswami. This Sāṃkhya Kārikā Workbook is offered in the spirit of Paramparā. It is not © and is available online in the spirit of open source community commons. May it support those who use it in their journey towards Viveka and Svatantra.

THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

  • Upload
    lylien

  • View
    215

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA

With appreciation for the many years of personal teaching in India with my root Yoga teacher TKV Desikachar,

along with further word by word studies of the Sāṃkhya Kārikā through personal lessons with S Ramaswami.

This Sāṃkhya Kārikā Workbook is offered in the spirit of Parampara ̄.

It is not © and is available online in the spirit of open source community commons.

May it support those who use it in their journey towards Viveka and Svatantra.

Page 2: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 1

duḥkha-trayā-abhighātāt-jijñāsā tat-abhighātake hetau |

dṛṣṭe sā-apārthā cet na-ekāntā-atyantataḥ abhāvāt ||

Page 3: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 2

dṛṣṭavat-ānuśravikaḥ saḥ hi-aviśuddhi-kṣayā-atiśaya-yuktaḥ |

tat-viparītaḥ śreyān vyaktāḥ avyakta-jña-vijñānāt ||

Page 4: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 3

mūlaprakṛtiḥ avikṛtiḥ mahadādyāḥ prakṛti-vikṛtayaḥ sapta |

ṣoḍaśakaḥ tu vikāraḥ na prakṛtiḥ na vikṛtiḥ puruṣaḥ ||

Page 5: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 4

dṛṣṭam-anumānam-āptavacanaṃ ca sarva-pramāṇa-siddhatvāt |

trividhaṃ pramāṇam-iṣṭaṃ prameya-siddhiḥ pramāṇāt-dhi ||

Page 6: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 5

prati-viṣayādhyavasāyaḥ dṛṣṭaṃ trividham-anumānam-ākhyātam |

tat-liṅga-liṅgi-pūrvakam-āptaśrutiḥ āptavacanaṃ tu ||

Page 7: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 6

sāmānyataḥ tu dṛṣṭāt-atīndriyāṇāṃ pratītiḥ anumānāt |

tasmādapi cā-siddhaṃ parokṣam-āpta-āgamāt-siddham ||

Page 8: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 7

atidūrāt sāmīpyāt-indriyaghātāt-mano-anavasthānāt |

saukṣmyāt-vyavadhānāt-abhibhavāt samānābhihārāt-ca ||

Page 9: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 8

saukṣmyāt-tadanupalabdhiḥ nā-abhāvāt kāryataḥ tadupalabdheḥ |

mahadādi tat-ca kāryaṃ prakṛtisarūpaṃ virūpaṃ ca ||

Page 10: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 9

asat-akaraṇāt-upādãnagrahaṇāt sarva-saṃbhavā-abhāvāt |

śaktasya śakyakaraṇāt kāraṇabhāvāt-ca satkāryam ||

Page 11: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 10

hetumat-anityam-avyāpi sakriyam-anekam-āśritaṃ liṅgam |

sāvayavaṃ paratantraṃ vyaktaṃ viparītam-avyaktam ||

Page 12: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 11

triguṇam-aviveki viṣayaḥ sāmānyam-acetanaṃ prasavadharmi |

vyaktaṃ tathā pradhānaṃ tadviparitaḥ tathā ca pumān ||

Page 13: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 12

prīti-aprīti-viṣāda-ātmakāḥ prakāśa-pravṛtti-niyamārthāḥ |

anyonya-abhibhava-āśraya-janana-mithuna-vṛttayaḥ ca guṇāḥ ||

Page 14: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 13

sattvaṃ laghu prakāśakam-iṣṭam-upaṣṭaṃbhakaṃ calaṃ ca rajaḥ |

guru varaṇakam-eva tamaḥ pradīpavat-ca-arthataḥ vṛttiḥ ||

Page 15: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 14

avivekyādiḥ siddhaḥ traiguṇyāt-tat-viparyaya-abhāvāt |

kāraṇa-guṇa-ātmakatvāt-kāryasya-avyaktam-api siddham ||

Page 16: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 15

bhedānāṃ parimāṇāt samanvayat śaktitaḥ pravṛtteḥ ca |

kāraṇa-kārya-vibhāgāt-avibhāgāt-vaiśvarūpyasya ||

Page 17: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 16

kāraṇam-asti-avyaktaṃ pravartate triguṇataḥ samdayāt-ca |

pariṇāmataḥ salilavat prati-prati-guṇa-āśraya-viśeṣāt ||

Page 18: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 17

saṅghāta-parārthatvāt triguṇādi-viparyāt-adhiṣṭhānāt |

puruṣaḥ asti bhoktṛbhāvāt kaivalyārthaṃ pravṛtteḥ ca ||

Page 19: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 18

janana-maraṇa-karaṇānāṃ pratininyamāt-ayugapat-pravṛtteḥ ca |

puruṣa-bahutvaṃ siddhaṃ traiguṇya-viparyayāt-ca-eva ||

Page 20: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 19

tasmāt-ca viparyāsāt siddhaṃ sākṣitvam-asya puruṣasya |

kaivalyaṃ mādhyastyaṃ draṣṭṛtvam-akartṛbhāvaḥ ca ||

Page 21: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 20

tasmāt-tat-saṃyogāt-acetanaṃ cetanāvat-iva liṅgam |

guṇakartṛtve-api tathā karteva bhavati-udāsīnaḥ ||

Page 22: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 21

puruṣasya darśanārthaṃ kaivalyārthaṃ tathā pradhānasya |

paṅgu-andhavat-ubhayoḥ api saṃyogaḥ tat-kṛtaḥ sargaḥ ||

Page 23: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 22

prakṛteḥ mahāṃ tataḥ ahaṃkāraḥ tasmāt-gaṇaḥ ca śoḍaśakaḥ |

tasmāt-api ṣoḍaśakāḥ pañcabhyaḥ pañcabhūtāni ||

Page 24: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 23

adhyavasāyaḥ buddhiḥ dharmaḥ jñānaṃ virāga aiśvaryam |

sāttvikam-etad-rūpaṃ tāmasam-asmāt-viparyastam ||

Page 25: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 24

abhimānaḥ ahaṃkāraḥ tasmād dvidhaḥ pravartate sargaḥ |

ekādāśakaḥ ca gaṇaḥ tanmātraḥ pañcakaḥ ca-eva ||

Page 26: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 25

sāttvikaḥ ekādaśakaḥ pravartate vaikṛtād ahaṃkārāt |

bhūtādeḥ tanmātraḥ sa tāmasaḥ taijasād ubhayam ||

Page 27: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 26

buddhi-indriyaṇi cakṣuḥ srotra-ghrāṇa-rasana-tvak-ākhyāni |

vāk-pāṇi-pāda-pāyū-upastāḥ karmendriyāṇi-āhuḥ ||

Page 28: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 27

ubhayātmakam-atra manaḥ saṅkalpakam-indriyaṃ ca

sādharmyāt |

guṇa-pariṇāma-viśeṣāt-nānātvaṃ bāhya-bhedāḥ ca ||

Page 29: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 28

śabdadiṣu pañcānām ālocanamātram-iṣyate vṛttiḥ |

vacana-ādāṇa-viharaṇa-utsarga-ānandāḥ ca pañcānām ||

Page 30: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 29

svālakṣanyaṃ vṛttiḥ trayasya saiṣā bhavati-asāmānya |

sāmānya-karaṇa-vṛttiḥ prāṇādyā vāyavaḥ pañca ||

Page 31: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 30

yugapat-catuṣṭayasya tu vṛttiḥ krama-śaśca tasya nirdiṣṭā |

dṛṣṭe tathā-api-adṛṣṭe trayasya tat-pūrvikā vṛttiḥ ||

Page 32: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 31

svāṃ svāṃ pratipadyante paraspara-ākuta-hetukāṃ vṛttim |

puruṣārtha eva hetuḥ na kenacit kāryate karaṇam ||

Page 33: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 32

karaṇaṃ trayodaśavidhaṃ tat āharaṇa dhāraṇa prakāśakaram |

kāryaṃ ca tasya daśadha āhāryaṃ dhāryaṃ prakāśyaṃ ca ||

Page 34: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 33

antaḥ karaṇaṃ trividhaṃ daśadhā bāhyaṃ trayasya viṣayākhyam |

sāmpratakālaṃ bāhyaṃ trikālam ābhyantaraṃ karaṇam ||

Page 35: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 34

buddhi indriyāṇi teṣāṃ pañca viśeṣa aviśeṣa viṣayāṇi |

vāk bhavati śabda viṣayā śeṣāṇi tu pañca viṣayāṇi ||

Page 36: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 35

śāntaḥ karaṇaṃ buddhiḥ sarvaṃ viṣayam avagāhate yasmāt |

tasmāt trividhaṃ karaṇaṃ dvāri dvārāṇi śeṣāṇi ||

Page 37: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 36

ete pradīpakalphāḥ paraspara vilakṣaṇāḥ guṇa viśeṣāḥ |

kṛtsaṃ puruṣayā arthaṃ prakāśya buddhau prayacchanti ||

Page 38: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 37 sarvaṃ prati upabhogaṃ yasmāt puruṣasya sādhayati buddhiḥ |

sa eva ca viśinaṣṭi punaḥ pradhāna puruṣāṅtaraṃ sūkṣmam ||

Page 39: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 38 tanmātrāṇi aviśeṣāḥ tebhyo bhūtāni pañca pañcabhyaḥ |

ete smṛtāḥ viśeṣāḥ śāṅtāḥ ghorāḥ ca mūḍhāḥ ca ||

Page 40: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 39 sūkṣmāḥ mātāpitṛjāḥ saha prabhūtaiḥ tridhā viśeṣāḥ syuḥ |

sūkṣmāḥ teṣāṃ niyatāḥ mātā pitṛjāḥ nivartaṇte ||

Page 41: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 40 pūrva-utpannam asaktaṃ niyatam mahat ādi sūkṣma-paryaṇtam |

saṃsarati nirupa-bhogaṃ bhāvaiḥ adhivāsitaṃ liṅgam ||

Page 42: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 41 citraṃ yathā āśrayam ṛte sthāṇvādibhyo vinā yathā chāyā |

tadvat vinā viśeṣaiḥ na tiṣṭhati nirāśrayaṃ liṅgam ||

Page 43: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 42 puruṣārtha-hetukam idaṃ nimitta naimittika prasaṅgena |

prakṛteḥ vibhutva yogat naṭavat vyavatiṣṭhate liṅgam ||

Page 44: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 43 sāṃsiddhikāḥ ca bhāvāḥ prakṛtikāḥ vaikṛtikāḥ ca dharmādhāḥ |

dṛṣṭāḥ karaṇāśrayiṇaḥ kāryāśrayiṇaḥ ca kalalādyāḥ ||

Page 45: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 44 dharmeṇa gamanam ūrdhva gamanam adhastād bhavati

adharmeṇa | jñānena ca apavargaḥ viparyayāt iṣyate bandhaḥ ||

Page 46: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 45 vairāgyat prakṛtilayaḥ saṃsāro bhavati rājasāt rāgāt |

aiśvaryāt avighātaḥ viparyayāt tad viparyāsaḥ ||

Page 47: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 46 eṣah pratyayasargaḥ viparyaya-aśakti tuṣṭiḥ siddhi-ākhyaḥ |

guṇa-vaiṣamya-vimardāt tasya ca bhedāḥ tu pāñcāśat ||

Page 48: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 47 pañca viparyaya bhedāḥ bhavaṅti aśaktiḥ ca karaṇa vaikalyāt |

aṣṭāvimśāti bhedāḥ tuṣṭiḥ navadhā aṣṭadhā siddhiḥ ||

Page 49: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 48 bhedaḥ tamasaḥ aṣṭa vidhaḥ mohasaya ca daśavidhaḥ

maha-mohaḥ | tāmisraḥ aṣṭādaśadhā tathā bhavati aṅdhatā misraḥ ||

Page 50: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 49 ekādaśa iṅdriyavadhāḥ saha buddhi vadhaiḥ aśaktiḥ uddiṣṭā |

saptadaśa vadhāḥ buddheḥ viparyayāt tuṣṭi siddhīnām ||

Page 51: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 50 ādhyātmikāḥ catasraḥ prakṛti upādāna kāla bhāgya ākhyāḥ | bāhyāḥ viṣaya uparamāt pañca nava tuṣṭayaḥ abhimatāḥ ||

Page 52: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 51 ūhaḥ śabdaḥ adhyayanaṃ duhkha-vighātāḥ trayaḥ sukṛt prāptiḥ |

dānaṃ ca siddhayaḥ aṣṭau siddheḥ pūrvaḥ aṅkuśaḥ trividhaḥ ||

Page 53: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 52 na vinā bhāvaiḥ liṅgaṃ na vinā liṅgena bhāva nirvṛttiḥ | liṅgena bhāvākhyaḥ tasmāt dvedhā pravartate sargaḥ ||

Page 54: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 53 aṣṭa vikalpaḥ daivaḥ tairyagyonaḥ ca pañcadhā bhavati | mānuṣakaḥ ca eka vidhaḥ samasataḥ bhautikaḥ sargaḥ ||

Page 55: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 54 ūrdhvaṃ sattva-viśālaḥ tamo-viśālaḥ ca mūlataḥ sargaḥ |

madhye rajo-viśālaḥ brahmādi stamba-prayaṅtaḥ ||

Page 56: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 55 tatra jarāmaraṇa kṛtaṃ duḥkhaṃ prāpnoti cetanaḥ puruṣaḥ |

liṅgasya avinivṛtteḥ tasmāt duḥkhaṃ svabhāvena ||

Page 57: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 56 ityeṣaḥ prakṛti kṛtaḥ mahadādi viśeṣa bhūta paryantaḥ |

prati puruṣa vimokṣārthaṃ svārthe iva pararthe ārambhaḥ ||

Page 58: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 57 vatsa vivṛddhi nimittaṃ kṣīrasya yathā pravṛttiḥ ajñasya | puruṣa vimokṣa nimittaṃ tathā pravṛttiḥ pradhānasya ||

Page 59: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 58 autsukya nivṛtti-arthaṃ yathā kriyasu pravartate lokaḥ | puruṣasya vimokṣārthaṃ pravartate tadvat avyaktam ||

Page 60: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 59 raṅgasya darśayitvā nivartate nartakī yathā nṛtyāt |

puruṣasya tathā ātmānaṃ prakāśya vinivartate prakṛtiḥ ||

Page 61: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 60 nanavidhaiḥ upāyaiḥ upakāriṇi anupakāriṇaḥ puṃsaḥ |

guṇavati aguṇasya sataḥ tasya artham apārthakaṃ carati ||

Page 62: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 61 prakṛteḥ sukumārataraṃ na kiñcit asti iti me matiḥ bhavati |

yā dṛṣṭā asmi iti punaḥ na darśanam upaiti puruṣasya ||

Page 63: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 62 tasmāt na badhyate-asau na mucyate na api saṃsarati kaścit |

saṃsarati badhyate mucyate ca nānāśrayā prakṛtiḥ ||

Page 64: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 63 rūpaiḥ saptabhiḥ eva tu badhnāti ātmānam ātmanā prakṛtiḥ |

saiva ca purṣārthaṃ prati vimocayati eka rūpeṇa ||

Page 65: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 64 evaṃ tattvābhyāsāt na asmi na me na aham iti apariśeṣam |

aviparyayāt viśuddhaṃ kevalam utpadyate jñānam ||

Page 66: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 65 tena nivṛttapraśavā arthavaśāt sapta rūpa vinivṛttām |

prakṛtiṃ paśyati puruṣaḥ prekṣakavat avasthitaḥ svacchaḥ ||

Page 67: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 66 dṛṣṭā mayā iti upekṣakaḥ ekaḥ dṛṣṭā aham iti uparamati anya |

sati saṃyoge-api prayojanaṃ nāsti sargasya ||

Page 68: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 67 samyak-jñāna adhigamāt dharmadīnām akāraṇa prāptau |

tiṣṭhati saṃskāra vaśāt cakra bhramivat dhṛta śarīraḥ ||

Page 69: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 68 prāpte śarīrabhede caritārthatvāt pradhāna vinivṛtteḥ | aikāṅtikam ātyaṅtikam ubhayaṃ kaivalyaṃ prāpnoti ||

Page 70: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 69 puruṣārtha jñānam idaṃ guhyaṃ paramarṣiṇā samākhyātam |

sthiti utpatti pralayaḥ cintyaṅte yatṛa bhūtānām ||

Page 71: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 70 etat pavitram agryam muniḥ āsuraye-anukaṃpayā |

āsuriḥ api pañcaśikhāya tena ca bahudhā kṛtaṃ tantram ||

Page 72: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 71 śiṣya-paraṃparyā-agatam īśvarakṛṣṇena caitad āryābhiḥ |

saṃkṣiptam āryamatinā saṃyak-vijñāya siddhāntam ||

Page 73: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 72 saptatyāṃ kila ye arthāḥ te arthāḥ kṛtsnasya ṣaṣṭitantrasya |

ākhyāyikā-virahitāḥ paravāda-vivarjitāḥ cā api ||

Page 74: THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA · yogastudies.org THE SĀṂKHYA KĀRIKĀ OF ĪŚVARA KṚṢṆA With appreciation for the many years of personal teaching in India

yogastudies.org

āryā 73 tasmāt samāsa-dṛṣṭaṃ śāstram idaṃ nā-arthataḥ ca parihīnam | tantrasya ca bṛhanmūrteḥ darpaṇa-saṅkrāntam-iva biṃbam ||

V1.7 June 2018