Upload
worldbibles
View
353
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
1
LXBAR IFULKIN
n YASUO LMASI:
s tacelhit
lxbar ifulkin n-yasuo lmufus n-matta
lxbar ifulkin n Yasuo Lmasi;
f ufus n Matta
matta 1 mt1
tasutin lli-zp-iga lmasi;
1arra n-tlalit n-yasuo lmasi; yus n-dawd yus n-ibrahim#
2ibrahim yuru is;aq# is;aq yuru yaoqub# yaoqub yuru yahuda d-aytmas# 3yahuda yuru fariv
d-zara; (tga innatsn tamar)# fariv yuru ;avrun$ ;avrun yuru aram$ 4aram yuru oamminadab$
oamminadab yuru na;cun$ na;cun yuru salmun# 5salmun yuru buoaz (tga innas ra;ab)# buoaz yuru
oubid (tga innas raout)# oubid yuru yassa$ 6yassa yuru dawd agllid#
dawd yuru suliman (innas n-suliman tkka-ttin tga tampart n-urriyya)# 7suliman yuru ra;boam$
ra;boam yuru abiyya$ abiyya yuru asa$ 8asa yuru yahucafa.$ yahucafa. yuru yuram$ yuram
yuru ouzziyya$ 9ouzziyya yuru yutam$ yutam yuru a;az$ a;az yuru ;azqiyya$ 10;azqiyya yuru
Nouveau Testament - édition internet 2009.awww.tachelhit.info
2
manassa$ manassa yuru amun$ amun yuru yuciyya$ 11yuciyya yuru yakuniyya d-aytmas pakud llip
nkrn ayt-babil awin kullu ayt-yudaya s-tmazirt n-babil#12tigira n-ma-tn-iwin s-babil yakuniyya yuru caltil$ caltil yuru zarubbabil$ 13zarubbabil
yuru abihuda$ abihuda yuru alyaqim$ alyaqim yuru oazur$ 14oazur yuru vaduq$ vaduq yuru
axim$ axim yuru alyud# 15alyud yuru alioazar$ alioazar yuru mattan$ mattan yuru yaoqub# 16yaoqub yuru yusf argaz n-maryam lli-igan innas n-yasuo lli-mi-ttinin lmasi;#
17kku/. d-mrawt n-tasut a-illan zp-ibrahim ar dawd# kku/. d-mrawt n-tasut a-illan
zp-dawd ar akud llip iwin ayt-yudaya s-babil# d-kku/. d-mrawt n-tasut a-illan zp-
llip-tn-iwin s-babil ar akud llip ilul lmasi;#
talalit l-lmasi;
18pmkad a-tga-tlalit n-yasuo lmasi;# innas maryam ttyaw,alab i-yusf$ ur-ta-stt-yiwi#
taf-n nttat is-a-trbbu zp-t;kimt n-rru; lqudus n-rbbi# 19imma yusf lli-stt-
in-i,albn iga wad bdda iran a-ir,u rbbi# iswangm ad-as-ifru s-tntla$ acku ur-iri
a-stt-icc;ccm p-lgddam n-mddn# 20ar-sul-iswingim p-mayan s-as-d-iban yal-lmalak
n-sidi rbbi p-twargit yini-as% ∂wa-yusf yus n-dawd$ ad-ur-tiksa.. a-tawit maryam
a-tg tampart-nnk$ acku nttat zp-t;kimt n-rru; lqudus ayn-s-tffup ar-trbbu# 21ra-
taru yan-warraw$ tgt-as ism ∂yasuo acku ra-ijjnjm mddn-ns zp-ddnub-nsn#∑
22kullu mayad ijra bac a-yafu maylli inna sidi rbbi f-ils n-nnabi payd izrin inna% ∂23∂ha-
yat-taoiyyalt ra-tffup ar-trbbu$ taru yan-warraw# rad-as-ttinin ∂oimmanuwwil∑∑
tga lmona-ns ∂rbbi didnnp. 24llip-d-ifaq yusf zp-i.v iskr pmklli-as-inna lmalak
n-sidi rbbi# yawi maryam a-tg tampart-ns 25walaynni ur-dids-igin ayllip turu arraw-
an# ig-as pakudan ism ∂yasuo∑#
matta 2mt2
uckan-d imajusin ad-/rn lmasi;
1ilul yasuo p-uwssan n-ugllid hirudus p-tmdint n-bitla;m p-tmazirt n-yudaya# uckan-d
kra n-imajusin zp-ccrq p-uwssan-an s-tmdint n-urucalim 2ar-sqsan% ∂manip illa pwalli-
d-iluln a-ig agllid n-ayt-yudaya@ n/ra itri-ns p-ccrq$ nack-id ad-as-nsjd# 3llip
isfld hirudus i-mayd nnan$ .iyr-as bahra ntta d-kullu ayt-urucalim# 4issmun-d inmpurn
n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ccro kullutn isqsa-tn% ∂manip ra-ilal lmasi; n-rbbi@∑ 5inin-as% ∂p-bitla;m p-tmazirt n-yudaya$ acku pmkad a-ityaran f-ufus n-nnabi inna% 6∂wa-bitla;m p-tmazirt n-yudaya$ urd kmmi a-iggwran p-tmdinin n-yudaya$ acku zp-gim
a-zp-ra-d-yack-unmpur lli-ra-iks mddn-inu n-ayt-yaoqub#∑∑
3
7yazn hirudus pakudan mad-d-itawin imajusin s-dars s-tntla# isqsa-tn managu-asn-iban
itri# 8isrf-tn ilmma s-bitla;m yini-asn% ∂zaydat tsigglm s-warraw-an p-kraygatt
mani# pakud nna-ti-tufam tawim-iyi-d lxbar bac ad-ddup ad-as-n-sjdp ula nkki# 9$10llip
sfldn ntni i-mad-asn-inna-ugllid$ munn-dap d-uparas-nsn# iban-asn-d-dap itri lli-yadlli-/
ran p-ccrq$ fr;n bahra s-lfr; iggutn# izwur-asn itri ayllip ilkm iggi n-illip illa-
u;cmi$ ibidd# 11kcmn ntni s-tgmmi$ s-/ran a;cmi d-innas maryam# ,rn f-ifaddn-nsn$
knun s-wakal p-lgddam-ns# r/mn itlsan-nsn$ fkn-as tiwafkyu n-wurp d-lbxur d-tujjut
l-lmurr# 12pakudan imla-yasn rbbi p-twargit a-ur-uwrrin s-dar hirudus# am/n ilmma
aparas ya,ni s-tmazirt-nsn#
tarula s-mivr
13llip ddan ntni iban-d yal-lmalak n-sidi rbbi i-yusf p-twargit yini-as% ∂nkr tawit
a;cmi d-innas truwlm s-tmazirt n-mivr$ tqamam pin ard-ak-inip a-di-tuwrrim$ acku
hirudus ra-isiggil s-u;cmi-ad a-t-inp# 14inkr yusf p-i,-an yawi a;cmi d-innas ftun
s-mivr# 15qaman pin ayllip immut hirudus# pmkad a-s-yuwfa maylli inna sidi rbbi
f-ils n-nnabi payd izrin% ∂zp-mivr a-zp-d-prip i-iwi#∑
hirudus inpa i;cmay
16imma hirudus$ llip-d-issn is-t-p,rn imajusin$ nkrn-d gis iriyn# yazn s-bitla;m
inp kullu i;cmay p-tsgyu-an zp-sin isggwasn d-ma-ikkan ddawatsn$ acku issn zp-
imajusin managu ad-asn-iban itri# 17pakudan a-yuwfa ma-inna nnabi irmiyya payd izrin% 18∂tapuyyit a-mi-n-nsflid p-tmdint n-rama$ ar-sspuyyun ar-tnuwwa;n# ar-talla ra;il
f-tarwa-ns$ ur-t/,ar a-tvbr acku ur-sul-llin#∑
uwrrin s-navira
19llip immut hirudus iban yal-lmalak n-sidi rbbi p-twargit i-yusf p-mivr yini-
as% ∂20∂nkr tawit a;cmi d-innas tuwrrim s-tmazirt n-ayt-rbbi# acku pwilli ranin
ad-npn a;cmi$ hatnin mmutn# 21inkr ilmma yawi a;cmi d-innas s-tmazirt n-ayt-rbbi# 22walaynni llip isfld yusf is-yuwrri arxilaws ipli s-tgldit n-babas hirudus
p-tsgyu n-yudaya$ yiksa, ur-i/,ar a-iddu s-pin# iml-as rbbi p-twargit is-t-id-
iqqan a-izri s-tsgyu n-jalil$ 23iddu izdp p-tmdint n-navira# pmkad a-s-yuwfa maylli
nnan lanbya% ∂rad-as-ttinin i-lmasi; gu-navira. ∑
4
matta 3mt3
tabrra;t n-yu;anna amsddam
1tipurdin n-mayan a-d-iban yu;anna amsddam p-lxla n-yudaya ar-itbrra; ar-ittini% ∂2∂flat
kullu ma-tskarm ywxcn$ acku takmur-d-tgldit n-ignna# 3pwad a-f-inna nnabi icaoya payd
izrin yini% ∂ha-yan-wawal ar-itbrra; p-lxla ar-ittini ∂jjujadat aparas n-siditnnp$
tssnmm tiparasin-ns#∑ 4ar-ilssa yu;anna ta,ut n-iroaman ar-yaggs s-ubkkas n-ilm$
ar-ictta tamurpi d-tammnt l-lxla# 5ffupn-d dars mddn ggutnin zp-tmdint n-urucalim
ula tamazirt n-yudaya kullutt ula kullu tisgyu n-wasif n-urdun# 6ar-tqrran s-ddnub-nsn$
ar-tn-issddam p-wasif n-urdun#
7ackin-d dars mddn ggutnin l-lmdhb n-ifarisin d-win ivadduqin$ irin ula ntni ad-
ddmn p-waman f-ufus-ns# imma ntta$ llip-tn-i/ra isawl srsn yini-asn% ∂wa-tarwa
n-ifaparn$ mad-awn-innan izd pmkad a-s-ra-tanfm i-loqubit lli-ra-ittut f-ddunit@ 8skarat afulki bac a-iban is-tflm ma-ywxcnn# 9a-ur-ttinim i-ngratun ∂nkkwni nga tarwa
n-ibrahim$ acku rad-awn-inip$ rbbi i/,ar a-d-issnkr tarwa i-ibrahim ula zp-i/
ran-ad# 10hay-aglzim ittrs f-uggja n-uspar# kud taspart nna-ur-yakkan lpllt imimn$ ra-
stt-ibbi ilu;-tt-in p-loafit# 11nkki ar-kn-ssddamp p-waman bac a-tmalam is-tflm
lxcant-nnun$ walaynni yugwr-iyi pwalli ra-d-yack tigira-nu$ ur-sthllap ad-asip tur/
iyn-ns# ra-kn-issddm s-rru; lqudus d-loafit# 12yasi tazzrt a-zuzzr$ issmun-d
irdn-ns p-u;anu$ ijdr alim s-loafit lli-ur-sar-ixsin#∑
udum l-lmasi; f-ufus n-yu;anna
13p-uwssan-an a-p-d-yucka yasuo zp-tmazirt n-jalil s-wasif n-urudn bac a-iddm f-ufus
n-yu;anna# 14ur-iri yu;anna a-t-issddm# yini-as% ∂ma-s-d-dari-tuckit a-k-ssddmp@
nkki a-i;tajjan ad-ddmp f-ufus-nnk# 15imma yasuo inna-yas% ∂a-yili pilad pmklli nnip$
acku pmkad a-s-ra-nssafu kullu ma-ir,an rbbi# pakudan iqbl yu;anna awal-ns 16issddm-t
p-wasif# pir inkr-d yasuo zp-waman s-r/mn ignwan$ i/r rru; n-rbbi igguz-d zund
yan-utbir ittrs-d fllas# 17isawl-d yan-wawal zp-ignwan yini% ∂pwad iga iwi iozzan#
fr;p srs bahra#∑
matta 4mt4
iblis yurm lmasi;
1pakudan idda yasuo$ yiwi-t rru; lqudus s-lxla a-t-itarm iblis# 2kku/ id-mraw n-wass
ya/um p-iy, ula azal$ ayllip yuwrri yap-t la/ bahra# 3yack-id srs ilmma iblis$ yini-
5
as% ∂ip-tgit yus n-rbbi$ ini i-i/ran-ad ad-uwrrin gn aprum#∑ 4irar-as yasuo% ∂han
ityara p-warra n-rbbi ∂urd aprum ka-s-a-itddr bnadm$ walaynni s-kraygatt awal nna-
d-ittackan zp-dar rbbi#∑∑ 5yawi-t ilmma iblis s-tmdint n-urucalim$ issbidd-t
f-iggi n-ukfaf n-tgmmi n-rbbi 6yini-as% ∂ip-tgit yus n-rbbi lu;-n ixf-nnk s-izdar$
acku ityara ∂ra-d-yazn lmalayka-ns a-k-gabln# ra-k-asin f-ifassn-nsn bac a-ur-ilkm-
u,ar-nnk kra n-u/ru#∑∑ 7irar-as yasuo% ∂han ityara ∂a-ur-tarmt rbbi sidik# 8yawi-t
ilmma iblis isspli-t s-yan-udrar yattwin$ iml-as kullu tigldayn n-ddunit ula lmjd-
nsnt$ 9yini-as% ∂rad-ak-fkp kullu mayad ip-t,rt f-ifaddn-nnk tsjdt-iyi#∑ 10irar-as
yasuo% ∂itti-n zp-gigi a-ci.an$ acku ityara ∂rbbi sidik a-mi-ttsjadt# nttan wa;dut
a-ttobadt#∑∑ 11ifl-t iblis pakudan$ ackin-d dars lmalayka ar-ti-toawann#
pmkad a-s-igra lmasi; p-tbrra;t-ns
12llip isfld yasuo is-ityama/ yu;anna amsddam p-l;bs$ yuwrri s-tmazirt n-jalil# 13llip-n-ilkm ur-iqama p-navira walaynni izri izdp p-tmdint n-kafrana;um$ tlla p-tama
n-umda p-tsga n-zabulun ula naftali# 14pmkad a-s-yuwfa-wawal n-nnabi icaoya inna% 15∂way-
akal n-zabulun d-wakal n-naftali lli-iwalan amda p-tsga ya,ni n-urdun# wa-tamazirt n-jalil
tazdapt n-ibrraniyn# 16han pwin gawrnin p-tillas a-i/ran tifawt iggutn# pwin zdpnin
p-tmazirt n-umalu l-lmut$ ntni a-f-tssfaw tifawt#∑ 17pakudan a-igra yasuo ar-itbrra;
ar-ittini% ∂flat kullu ma-tskarm ywxcn$ acku takmur-d-tgldit n-ignna#∑
im;,arn imzwura
18ifta yasuo p-tama n-umda n-jalil$ i/r sin aytmatn$ simoan lli-mi-ttinin b.rus d-gmas
andraws# ingmarn n-islman ad-gan$ grn-in ccbkt p-umda# 19isawl srsn yasuo yini-asn%
∂ackad-d munat didi$ rarp-kn a-tgm ingmarn n-mddn# 20pakudan fln ccbayk-nsn$ munn
dids# 21izayd iftu yan imikk s-n-i/ra sin aytmatn ya,ni$ yaoqub yus n-zabdi d-gmas
yu;anna# llan p-tanawt ntni d-babatsn zabdi ar-toadaln ccbayk# ipr-asn yasuo$ 22fln-in
tanawt ula babatsn pakudan$ munn dids#
ar-isslmad lmasi; ar-ijjujji
23izayd yasuo ar-itkka tamazirt n-jalil kullutt$ ar-isslmad p-tgwmma n-t/allit$ ar-
itbrra; s-lxbar ifulkin n-tgldit n-ignna$ ar-ijjujji mddn zp-kraygatt tama,unt ula
kraygatt a..an nna-gisn-illan# 24sfldn fllas kullu mddn p-tmazirt n-suriyya$ awin-as-d
kullu ma-ihrcn s-mknna tga-tma,unt ula a..an$ gn-iyt ikucamn npd imjnan npd pwilli iss.
ar-uslay$ ijjujji-tn kullutn# 25,furn-t mddn ggutnin$ uckan-d zp-tsgyu n-jalil d-tmazirt
n-mrawt-tmdinin d-urucalim d-tmazirt n-yudaya ula zp-tsga ya,ni n-wasif n-urdun#
6
matta 5mt5
almmud l-lmasi; p-iggi n-uwrir
1llip i/ra yasuo mddn ggutnin uckan-d s-dars$ ipli s-yan-uwrir iskyus$ munn-d fllas
im;,arn-ns# 2igr ar-tn-isslmad yini% ∂3imbarkin ad-gan pwilli ss;ssanin is-;tajjan$
acku ntni a-mi-tlla-tgldit n-ignna# 4imbarkin ad-gan pwilli allanin$ acku ntni a-mi-ra-
isfi, rbbi im..awn-nsn# 5imbarkin ad-gan pwilli tvbarnin$ acku ntni a-ra-icckcm
rbbi s-kullu timixar-ns# 6imbarkin ad-gan pwilli yap la/ ula irifi i-ma-ir,an rbbi$
acku ntni a-ra-icbo# 7imbarkin ad-gan pwilli t;nnunin p-wiyya,$ acku ntni a-f-ra-d-i;nnu
rbbi# 8imbarkin ad-gan pwilli dar ul ipusn$ acku ntni a-ra-itmnadn rbbi# 9imbarkin
ad-gan pwilli skarnin sslamt$ acku ntni a-ra-ig rbbi d-tarwa-ns# 10imbarkin ad-
gan pwilli trfufunnin f-ssibt n-ma-ir,an rbbi$ acku ntni a-mi-tlla-tgldit n-ignna# 11imbarkin a-tgam ip-kn-rgmn mddn ssrfufnn-kn inin fllawn kullu ma-ywxcnn s-tkrkas
f-ssibt n-ma-tgam winnu# 12thnnat tfr;m bahra$ acku tggut lbaraka lli-rad-awn-yili
p-ignna# han pmkan ad-ssrfufnn ula lanbya lli-kn-d-zwarnin#∑
lmona n-tissnt d-tifawt
13∂kunni tgam tissnt n-ddunit# walaynni ip-tlmus tissnt ma-s-ra-stti-tssmarpm@
ur-sul-tgi i-yat# ra-stt-in-lu;n mddn p-brra akwln fllas# 14kunni tgam tifawt n-ddunit#
tamdint nna-illan f-iggi n-uwrir ur-t/,ar a-tntl# 15ur-a-ssrpan mddn lqndil a-t-in-
srsn p-ddu lobrt$ walaynni f-iggi n-mani yattwin a-f-a-t-in-srasn bac ad-isfyun
kullu ayt-tgmmi# 16pmkad a-s-d-iqqan tifawt-nnun a-tisfyu p-lgddam n-mddn$ bac ad-/
rn afulki lli-tskarm alpn babatun lli-illan p-ignna#∑
almmud f-ccro n-musa
17∂ad-ur-tpalm is-d-uckip ad-ssittip ccro n-musa ula arratn l-lanbya# ur-d-uckip
a-tn-ssittip# uckip-d a-tn-kmmlp# 18l;qq a-rad-awn-inip$ kullu mad-qaman ignwan d-wakal
ur-ra-yitti kra l-l;rf npd kra n-tnqi.. zp-ccro ard yafu kullu ma-gis-illan# 19wanna
issunfn kra l-luvit im//in zp-luviyyat-ad n-ccro isslmd mddn ad-as-anfn$ ra-
ig nttan wad kullu im//in p-tgldit n-ignna# imma wanna iskarn s-luviyyat-ad isslmd
mddn ad-srsnt-skarn$ ra-ig nttan wad imqqurn p-tgldit n-ignna# 20rad-awn-inip$ ip-
ur-tr,im rbbi uggwar n-imslmdn n-ccro d-ifarisin ur-sar-tkcimm s-tgldit
n-ignna#∑
7
almmud f-ta/it d-uvra,
21∂tsfldm is-inna musa i-willi zrinin ∂a-ur-tnpt# wanna inpan$ ra-fllas-ittut l;ukm# 22imma nkki rad-awn-inip$ kullu wanna ikurhan gmas$ illa fllas l;ukm# d-wanna irgmn gmas
iqqan-t-id a-izri zp-lm;kama$ d-wanna-yas-innan ∂kiyi wacc a-tgit isthlla loafit
n-jhnnama# 23ip-tiwit kra n-twafka s-tgmmi n-rbbi tswangmd-d is-tskrt kra ywxcnn
p-gmak$ 24fl-n tawafka-nnk p-tama n-u/ru n-tprsi$ tddut tval;t d-gmak$ tuwrrid-d
ilmma tfkt tawafka-nnk i-rbbi# 25ip-ak-ivr, kra n-yan$ mcackad-d dids p-uparas
ur-ta-tlkimm lm;kama$ a-ur-k-in-id;i-umvra,-nnk i-lqa,i$ id;i-k lqa,i i-umxzni$ ilu;-
k-in p-l;bs# 26l;qq a-rad-ak-inip$ ur-ra-di-tffupt zp-pin ard tfrut taqaritt
iggwran#∑
almmud f-zzna
27∂tsfldm is-inna musa a-ur-tznut# 28imma nkki rad-awn-inip$ wanna issmaqqln p-kra
n-tmpart icthu-tt$ han izna srs p-uwl-ns# 29ip-a-k-tss.ar ti.-nnk tafasit$ ssukf-
tt-id tlu;t-stt# yuf a-k-ixvva yan-ugzzum p-ddat-nnk ula a-n-kullu-ttyawgar ddat-nnk
p-jhnnama# 30ip-a-k-iss.ar-ufus-nnk afasi$ bbi-t tlu;t-t# yuf a-k-ixvva yan-ugzzum
p-ddat-nnk ula a-kullu-tddu ddat-nnk s-jhnnama#∑
almmud f-..laq
31∂inna-dap musa ∂wanna ifran i-tmpart-ns iqqan-t-id ad-as-ifk tabrat l-lfra#∑ 32imma
nkki rad-awn-inip$ wanna ifran i-tmpart-ns f-kra ya,ni bla zzna$ hati irur-tt a-tznu#
d-wanna itahln tanna-d-ifran$ han zzna ayan iskr#∑
almmud f-tgallit
33 ∂tsfldm is-inna musa i-willi zrinin ∂a-ur-tffupt f-maylli-s-tggullit s-rbbi# illa
fllak a-tssafut tagallit-nnk#∑ 34imma nkki rad-awn-inip$ a-ur-ttgallam$ la s-ignna acku iga
lorc n-rbbi$ 35wala s-ddunit acku tga a/ru lli-f-isrs i,arn-ns$ wala s-urucalim acku
tga tamdint n-ugllid mqqurn$ 36ula tggullit s-ixf-nnk acku ur-t/,art a-trart yan-un/a,
a-ig umlil npd i,ili# 37illa fllawn a-ig-wawal-nnun ∂iyah∑ npd ∂uhu∑ # aynna tzuydm i-mayan$
han iblis a-d-ikka#∑
almmud f-vvbr
38∂tsfldm is-inna musa ∂ti. s-ti.$ ula axs s-waxs#∑ 39imma nkki rad-awn-inip$ a-ur-
tmmapm d-yan gigun iskrn ma-ywxcnn# ip-k-yut yan f-umadl afasi$ gllb-as-n a/lma,# 40ip-
8
ak-ivr, yan yiri ad-ak-yawi aqccab$ fk-as ula ahddun# 41ip-k-yumr kra n-yan ad-as-tasit
tapawsa-ns yan kilimitr$ ddu dids sin# 42wanna-zgik-i,albn$ fk-as# d-wanna-d-yuckan ad-
as-tr,lt$ a-ur-ti-trart bla yat#∑
;nnwat p-inuwwacn-nnun
43∂tsfldm is-inna musa ∂a-t;nnut p-umddakkwl-nnk$ tkrhut anuwwac-nnk#∑ 44imma nkki rad-
awn-inip$ ;nnwat p-inuwwacn-nnun$ t,albm rbbi a-ir;m pwilli-kn-ssrfufnnin# 45pmkad a-s-
ra-tgm zund babatun lli-illan p-ignna$ acku ntta ar-d-issaqlay tafukt-ns f-willi wxcnnin
ula f-willi fulkinin$ ar-d-yakka an/ar i-willi skarnin s-wawal-ns ula pwilli ur-srs-
skarnin# 46ip-a-tt;nnum pir p-willi gigun t;nnunin$ ma-l-lbaraka a-rad-awn-yili@ is-urd
pmkan ad-skarn ayt-nkkas ula ntni@ 47ipd pir imddukkwal-nnun a-da-ttnsllamm$ man afulki
tskrm uggwar n-mddn ya,ni@ is-urd pmkan ad-skarn ula pwilli ur-ssinnin rbbi@ 48imma
kunni$ illa fllawn a-tfulkim s-ufulki ikmmln$ pmklli kullu ifulki babatun n-ignna#∑
matta 6mt6
almmud f-ifulkitn
1∂rarat loaql a-ur-ttirim a-tskarm ifulkitn-nnun p-lgddam n-mddn bac a-kn-/rn# acku
ip-a-tskarm pmkan ur-rad-awn-tili kra l-lbaraka dar babatun lli-illan p-ignna# 2ip-
tfkit i-kra n-um/lu,$ a-ur-tutt nnaqus bac a-k-/rn mddn# han pmkan ad-skarn ayt-sin-
uwdmawn p-tgwmma n-t/allit ula p-tswak bac a-tn-alpn wiyya,# l;qq a-rad-awn-inip$ mayan
ka-rad-asn-yili# 3imma kiyi pakud nna-ra-tfkt i-im/la,$ a-ur-yissan-ufus-nnk a/lma,
ma-iskr-ufasi# 4akka p-tntla$ tili-ak lbaraka dar babak lli-itmnadn kullu ma-intln#∑
almmud f-t/allit
5∂ip-ra-t//allm a-ur-tgm zund ayt-sin-uwdmawn lli-dar-iozza ad-tbiddadn ar-t/allan
p-tgwmma n-t/allit ula p-gr-tswak bac a-tn-/rn mddn# l;qq a-rad-awn-inip$ mayan ka-
rad-asn-yili# 6imma kiyi pakud nna-trit a-t//allt$ kcm s-t;anut-nnk tqqnt tiflut t//
allt i-babak lli-intln$ ra-k-ibark babak lli-i/rran ma-intln# 7pakud nna-tt/allam a-ur-
tssigatm iwalyun xwanin pmklli skarn pwilli t/allanin i-ilahat ya,ni$ paln izd s-tuggt
n-iwalyun a-s-rad-asn-sfldn# 8a-ur-tgm zund ntni$ acku babatun issn ma-kn-ixvvan ur-ta-
yas-ti-t,albm#∑
9∂imma kunni t/allat pmkad% ∂wa-babatnnp lli-illan p-ignna$ a-yili luqr i-ism-nnk$ 10tack-
id-tgldit-nnk$ yili ma-k-ir,an p-ddunit pmklli illa p-ignna# 11fk-ap-d passad aprum
lli-n;tajja i-wass-ad$ 12tvam;t-ap f-lxcant lli-nskr$ pmklli nvam; i-willi ginnp
9
skrnin lxcant# 13tssanft fllap kullu ma-rad-ap-n-ildi a-nskr ma-ywxcnn$ tjjnjmt-ap
zp-iblis#∑
14∂ip-a-ttvama;m i-mddn f-ddnub lli-gigun-skarn$ rad-awn-ivam; babatun n-ignna# 15walaynni ip-ur-a-ttvama;m i-wiyya, f-ddnub lli-gigun-skarn$ ur-rad-awn-ivam;
babatun f-ddnub-nnun#∑
almmud f-u/um
16∂ip-a-tta/umm a-ur-tskarm zund ayt-sin-uwdmawn lli-kkrsnin ignzi-nsn bac ad-
ssbayynn i-mddn is-a/umn# l;qq a-rad-awn-inip$ mayan ka-rad-asn-yili# 17imma kiyi pakud
nna-tta/umt sird udm-nnk tsrft azzar-nnk 18a-ur-yissan yan is-ta/umt abla babak
lli-intln# ra-k-ibark babak lli-itmnadn kullu ma-intln#∑
ayda n-ignna
19∂a-ur-tssmunum ayda p-ddunit-ad illip ra-ti-tcc-tuwkka tpwi-t tanigt pzn-in
srs imxxarn a-t-akwrn# 20walaynni ssmunwat-n ayda p-ignna illip ur-ra-ti-tcc-tuwkka
ula tpwi-t tanigt ula pzan srs imxxarn a-t-akwrn# 21acku innap illa-wayda-nnk a-p-ra-
yili-uwl-nnk#∑
lqndil n-ddat
22∂ti. n-bnadm a-igan lqndil n-ddat-ns# ip-tssfaw ti.$ ra-tili ddat kullutt p-tifawt# 23ip-ur-tssfaw ti.$ ra-tili ddat kullutt p-tillas# walaynni ip-txsi tifawt lli-
gik-illan$ mnck a-s-rad-igatnt tillas-nnk#∑
ismgan n-wayda
24∂ur-ra-yi/,ar yan a-iqasa sin id-sidis# imma ra-ikrhu yan yiri wayya,$ npd ra-
ituqqar yan i;agr wayya,# ur-ra-ti/,arm a-tgm ismgan n-rbbi d-win-wayda#∑
a-ur-ttasim tapuft
25∂rad-awn-inip$ a-ur-tasim tapuft i-tudrt-nnun f-ma-ra-tccm ula ma-ra-tsum$ ula
i-ddat-nnun f-ma-rad-as-tlsm# is-ur-tuf tudrt amccu@ is-ur-tuf ddat timlsit@ 26/
rat ig,a, n-ignwan$ ur-a-kkrzn ula-da-mggrn ula-da-ssmunun vvabt p-i;una$ walaynni babatun
n-ignna ar-asn-yakka amccu lli-;tajjan# imma kunni is-ur-dars-tozzam uggwar n-ig,a,@ 27ma-i/,arn a-izayd tasaot i-tudrt-ns s-tapuft lli-yusi@ 28max ayllip a-ttasim
tapuft i-malssa@ /rat ijddign n-tagant mamnk a-di-tmpayn# ur-a-kkatn tammara ula-
da-/..an$ 29walaynni rad-awn-inip$ suliman s-lhibt n-tgldit-ns ur-jju-ilsi zund yan
10
zp-ijddign-ad# 30ar-isslsa rbbi tuga n-tagant lli-itmpayn passad ttyawgar-n azkka
p-takat# is-ur-ra-kn-issls ula kunni s-uggwar@ is-ur-tuminm s-rbbi@ 31a-ur-tasim
tapuft ula-da-ttinim ∂ma-ra-ncc@∑ ula ∂ma-ra-nsu@∑ ula ∂ma-ra-nls@∑ 32han pwilli ur-
ssinnin rbbi$ tipawsiwin-an a-s-lhan# imma kunni$ babatun n-ignna issn is-tnti-t;tajjam
kullutnt# 33lhwat zwar s-tgldit n-rbbi ula s-ma-t-ir,an s-awn-izuyd kullu tipawsiwin-
an ya,ni# 34a-ur-ttasim tapuft i-uzkka$ acku azkka i/,ar i-tapuft-ns# tqadda-tmmara
n-passad bla-di-tzuydm tin-uzkka#∑
matta 7mt7
a-ur-t;kamm f-yan
1∂a-ur-tinim f-yan is-ywxcn$ a-ur-fllawn-yini rbbi is-twxcnm# 2acku paylli ttinim
f-wiyya, a-ra-fllawn-yini rbbi$ ula lobrt lli-s-a-ttobbarm i-wiyya, a-s-rad-
awn-ityawobbar# 3max a-n-ttmnadt arftus im//in lli-n-illan p-ti. n-gmak$ ur-tt-
akkw-tiwit p-tggjdit lli-illan p-ti.-nnk@ 4mamnk trit a-tinit i-gmak ∂ajj-iyi
ad-ak-d-ssittip arftus-an a-k-illan p-ti.$ imma kiyi tlla-yak-tggjdit p-ti.@ 5wa-bu-sin-uwdmawn$ ssitti zwar taggjdit zp-ti.-nnk$ bac a-t/rt mamnk a-di-
tssittit arftus zp-ti. n-gmak#∑ 6∂a-ur-takkam i-i,an ma-igan win rbbi$ a-ur-nkrn
akwin-d fllawn# a-ur-ttlu;m ljuhr-nnun p-lgddam n-walfan$ a-ur-t-a,,rn s-i,arn-nsn#∑
,albat$ sigglat$ ss,uqqrat
7∂,albat rbbi rad-awn-ifk$ sigglat dars ra-tafm$ ss,uqqrat-n srs rad-awn-
ir/m# 8acku kullu wanna-t-i,albn rad-as-ifk$ d-wanna dars isiggiln ra-dars-yaf$
d-wanna-n-iss,uqqurn rad-as-ir/m# 9is-gigun-illa ma-mi-i,alb yus aprum ifk-as a/
ru@ 10npd i,alb-as aslm ifk-as algmma,@ 11/rat kunni$ waxxa da-tskarm ma-ywxcnn
tissanm a-tfkm timixar fulkinin i-tarwa-nnun# uggwar n-mayan a-ra-yakka babatun
n-ignna ma-ifulkin i-willi-ti-t,alabnin@ 12skarat d-mddn kullu pmknna tram a-t-didun-
skarn# awal-ad a-issmunn kullu ma-ityaran p-ccro ula lanbya#∑
lmona n-imi inukman
13∂kcmat p-imi inukman# han yusoa imi ya,ni lli-itawin s-lhalak$ irxu-uparas-ns$
iggut ma-gis-ikccmn# 14walaynni inukma imi lli-itawin s-tudrt$ icqu-uparas-ns$
idrus ma-t-itafan#∑
11
lmona n-tsparin d-lpllt-nsnt
15∂rarat loaql acku rad-d-darun-ackin kra n-mddn ar-ttinin is-gan lanbya walaynni
ar-sskirkisn# uccann ad-gan$ lsn-d srun timlsit n-uwlli bac a-kn-pwin# 16imma ntni
zp-lpllt-nsn a-zp-ra-tn-ttissanm$ acku ur-a-yakka-uzggwar a,il$ ula-da-takka-tskra
ikuzarn# 17taspart ifulkin ar-tskar lpllt ifulkin# taspart ywxcnn ar-tskar lpllt
ywxcnn# 18ur-t/,ar-tspart ifulkin a-tfk lpllt ywxcnn$ ula t/,ar-tspart ywxcnn
a-tfk lpllt ifulkin# 19walaynni kraygatt taspart nna-ur-yakkan lpllt ifulkin$ ra-stt-
ibbi-uflla; ilu;-tt-in p-loafit# 20pmkan a-rad-gn ula ntni$ zp-lpllt-nsn a-zp-ra-tn-
ttissanm#∑
ma-ra-ikcm s-tgldit n-ignna@
21∂han urd kullu wanna-iyi-ittinin ∂wa-sidi$ wa-sidi∑ a-ra-ikcm s-tgldit n-ignna#
ur-ra-srs-ikcm abla pwilli skarnin ma-ittiri baba lli-illan p-ignna# 22iggut ma-rad-
iyi-yini p-wass l-l;sab ∂wa-sidi wa-sidi$ ha-yap s-ism-nnk a-s-nsawl s-iwalyun
n-rbbi# s-ism-nnk a-s-nssufp ljnun# s-ism-nnk a-s-nskr kigan d-lmojizat# 23pakudan
rad-asn-inip ∂ur-akkw-kn-ssinp# ittyat-n zp-gigi kunni lli-iskarn lxcant#∑
lmona n-snat-tgwmma
24∂kullu wanna isfldn i-iwalyun-ad-inu ar-srsn-iskar$ irwas argaz i..afn loaql$ ibna tigmmi-
ns f-isli# 25ar-ivwa,-wa,u ar-i.ar-un/ar ingi-d-wasif ar-kkatn tigmmi$ walaynni ur-tt-
ss,rn acku izga llsas-ns f-isli# 26imma kullu wanna isfldn i-iwalyun-ad-inu ur-a-srsn-iskar$
irwas argaz inufln$ ibna tigmmi-ns f-umlal# 27ivu,-wa,u i,r-un/ar ingi-d-wasif utn tigmmi
t,r-d$ txlu kullutt#∑
28llip ikmml yasuo iwalyun-ad$ ar-bahra-tojjabn mddn p-ulmmud-ns$ 29acku ar-srsn-
isawal pmklli dars l;qq ad-asn-ittini ma-tn-d-iqqann a-t-skarn# ur-igi ntta zund
imslmdn-nsn n-ccro#
matta 8mt8
lmasi; ijjujji anjdam
1llip-d-igguz yasuo zp-uwrir$ ,furn-t mddn ggutnin# 2yack-id dars yan-unjdam i,r-d
p-lgddam-ns yini-as% ∂wa-sidi$ t/,art a-yyi-tsspust ip-trit# 3iggr-as yasuo
s-ufus-ns yini-as% ∂rip nkki# pus# yitti zp-gis ljdam pakudan ipus# 4izayd yasuo
12
yini-as% ∂ad-ur-tinit yat i-yan$ walaynni ddu tmlt ixf-nnk i-unmpur n-tgmmi n-rbbi$
tfkt-as tiprsi lli-f-yuvva musa a-tg tuggwa i-mddn#∑
lmasi; ijjujji axddam l-lqb.an
5ikcm yasuo s-tmdint n-kafrana;um# yack-id dars yal-lqb.an n-ioskrin n-ruman$ i,alb-t
bahra 6yini-as% ∂wa-sidi$ ikucm-uxddam-inu$ ign p-tgmmi ityawmrrat bahra#∑ 7yini-
as yasuo% ∂ra-n-ackp jjujjip-t#∑ 8imma lqb.an isawl yini-as% ∂wa-sidi$ ur-sthllap
a-tkcmt s-tgmmi-nu$ walaynni pir ini yan-wawal s-ijji-uxddam-inu# 9ha-yyi ula nkki ar-
skarp s-wawal n-ma-yyi-yugwrn$ ilin ioskrin p-ddu-ufus-inu# ip-nnip i-yan ∂ddu∑ iddu#
ip-nnip i-wayya, ∂ack-id∑ yack-id# ip-nnip i-uxddam-inu ∂skr tawuri-ad∑ iskr-tt#∑ 10llip isfld yasuo i-mayad itojjb$ yini i-willi dids munnin% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ ur-
jju-ufip kra n-yan yumnn zund pwad$ ula p-gr ayt-rbbi# 11rad-awn-inip$ ggutn ibrraniyn
lli-ra-d-yack zp-ccrq ula lprb munn-d d-ibrahim d-is;aq d-yaoqub f-imnsi imqqurn
n-tgldit n-ignna# 12imma pwilli-f-iqvad rbbi payd izrin ad-gn ayt-tgldit-ns$ ra-tn-
ilu; p-tillas aggugnin# pin a-p-rad-allan ar-tg/a/n uxsan-nsn#∑ 13yini ilmma yasuo i-lqb.
an% ∂zayd s-tgmmi# rad-ak-yili pmklli tumnt# pakudan a-ijji-uxddam-ns#
lmasi; ijjujji mddn ggutnin
14iftu yasuo s-tgmmi n-b.rus$ yaf-n ta,ggwalt n-b.rus tgn$ tu,n s-tawla# 15iggr-as i-ufus$
titti-zgis-tawla$ tnkr ar-fllas-ttsxxar# 16llip-di-tru;-tdggwat awin-d i-yasuo mddn
ggutnin lli-p-llan ljnun# ar-zgisn-issufup ljnun s-yan-wawal$ ijjujji kullu willi u,nnin# 17pmkan
a-s-yuwfa-wawal n-nnabi icaoya inna ∂nttan a-issittin timu,an-nnp$ yasi a..an-nnp#∑
ma-ra-imun d-lmasi;@
18i/r yasuo mddn ggutnin munn-d fllas$ yini i-im;,arn-ns ad-skrn f-ad-dids-ssudun
s-tsga ya,ni n-umda$ 19s-d-dars-yucka yan-umslmd n-ccro yini-as% ∂way-amslmd$ rad-
didk-munp s-innas ra-tddut#∑ 20irar-as yasuo yini-as% ∂ibupap darsn tansiwin-nsn$
ula ig,a, n-ignwan darsn usudn-nsn$ imma yus n-bnadm ur-dars manip a-isras agayyu-ns#∑ 21isawl-d ilmma yan ya,ni zp-gr-willi dids itmunun yini-as% ∂wa-sidi$ ajj-iyi zwar
ad-uwrrip ard-n-m,lp baba# 22imma yasuo inna-yas% ∂ack-id mun didi# fl pwilli ur-..
afnin tudrt a-n-m,ln winna-yasn-mmutnin#∑
lmasi; yumr a,u d-umda
23ikcm yasuo s-tanawt$ ssudun dids im;,arn-ns# 24pakudan inkr-d-wa,u itjhhdn$
attwint ta,angiwin ar-kkatnt tanawt ayllip a-ttommar s-waman# imma yasuo ign# 25ddun
13
im;,arn ssfaqn-t inin-as% ∂jjnjm-ap a-sidi# ha-yap ra-nhlk#∑ 26yini-asn yasuo% ∂max
ayllip tksu,m@ is-ur-tuminm@∑ inkr yamr a,u ula ta,angiwin ad-zgan$ s-yuwrri-umda
ihnna bahra# 27i,r-asn lojb ar-ttinin% ∂ma-iga-urgaz-ad ayllip a-srs-isflid-wa,u ula
amda@∑
lmasi; ijjujji sin imjnan
28llip ilkm yasuo s-tmazirt n-gadara p-tsga ya,ni n-umda$ ffupn-d dars sin irgazn
zp-gr ism,al# llan gisn ljnun$ cqun bahra# ur-i/,ar yan a-ik aparas-an# 29puwwtn s-jjhd
inin-as-d% ∂wa-yus n-rbbi$ ma-illan p-gratnnp didk@ is-di-tuckit ad-ap-tssrfufnt
ur-ta-d-ilkim-uzmz@ 30ttyawksa pin yat-twurut iggutn n-walfan$ ur-n-bahra-taggug# 31,albn-t ljnun bahra inin-as% ∂ip-ap-tssufpt$ taznt-ap a-nkcm s-walfan-an# 32irar-
asn% ∂zaydat# ffupn zp-irgazn$ kcmn s-walfan# tazzl-turut pakudan s-jjhd zp-ujarif
s-umda$ xsin-in kullu p-waman# 33ruwln imksawn$ wurrin s-tmdint$ awin lxbar f-kullu
mayan ula f-ma-ijran i-imjnan# 34ackin-d kullu ayt-tmdint ad-/rn yasuo# llip-t-in-mnaggarn
,albn-t bahra a-iffup tamazirt-nsn#
matta 9mt9
lmasi; ijjujji akucam
1ikcm yasuo s-tanawt yuwrri-d s-tsga-yad n-umda$ iru;-d tamdint lli-p-izdp# 2ackin-d
dars kra n-mddn awin-as-d yan-urgaz ikucmn ign f-imjdin-ns# yasuo i/ra mamnk a-bahra-
srs-umnn$ isawl s-ukucam yini-as% ∂thnna a-iwi$ ittin fllak ddnub-nnk#∑ 3ilin pin kra
n-imslmdn n-ccro$ inin d-ixf-nsn% ∂pwad$ awal l-lkufr ayd inna#∑ 4imma yasuo issn mad-
swangmn$ yini-asn% ∂max ayllip tujjam iswingimn wxcnnin ad-kcmn s-ixfawn-nnun@ 5ma-gisn-
irxan$ ad-inip ∂ittin fllak ddnub-nnk∑ np ad-inip ∂nkr ar-ttidut∑@ 6imma pilad rad-
awn-mlp is-dari ta/,,art p-ddunit ad-ssittip ddnub$ nkki lli-igan yus n-bnadm# isawl
ilmma s-ukucam yini-as% ∂nkr$ tasit imjdin-nnk$ tddut s-tgmmi#∑ 7inkr pakudan iddu
s-tgmmi-ns# 8llip-t-/ran$ puw,n mddn-an kullutn ar-talpn rbbi lli-ifkan ta/,,art-ad
iggutn i-bnadm#
ipra lmasi; i-matta
9iftu yasuo zp-pin$ s-i/ra yan bu-nkkas ism-ns matta$ iskyus p-illip a-tam/n
iqaridn n-nkkas# yini-as yasuo% ∂ack-id mun didi#∑ inkr pakudan imun dids# 10igawr
yasuo p-tgmmi n-matta$ ackin-d id-bu-nkkas ggutnin d-wiyya, wxcnnin$ drun d-yasuo
d-im;,arn-ns# 11llip-t-/ran ifarisin$ sqsan im;,arn-ns% ∂max ayllip a-ictta-umslmd-
nnun d-ayt-nkkas d-wiyya, wxcnnin@∑ 12imma yasuo$ llip isfld i-mad-nnan irar-asn% ∂urd
14
pwilli dusnin a-i;tajjan a.bib walaynni pwilli u,nnin# 13zaydat tswangmm p-warra n-rbbi
lli-innan ∂rip darun l;nant$ urd tiprsi#∑ imma nkki$ ur-d-uckip a-n-prp i-willi palnin
is-fulkin$ walaynni uckip-d a-n-prp i-willi wxcnnin#∑
asqsi f-u/um
14ackin-d im;,arn n-yu;anna amsddam s-dar yasuo inin-as% ∂ar-nta/um nkkwni d-ifarisin#
max ayllip ur-a-ta/umn im;,arn-nnk@∑ 15yini-asn% ∂is-ra-.iyr i-ayt-tmpra d-usli
didsn@ walaynni rad-d-ackin-uwssan lli-p-ra-fllasn-yitti-usli# pakudan a-rad-ta/
umn# 16ur-illi ma-itggan tadpart n-ttub l-ljdid i-tmlsit taqdimt$ acku ra-tkkis-
tdpart l-ljdid zp-tqdimt$ tbbi s-uggwar# 17ur-illi ma-itggan aman n-wa,il iktin
l-ljdid p-ilmawn iqdimn$ acku rad-stpn ilmawn iqdimn$ ffin-waman xsrn ilmawn# walaynni
ar-tggan aman n-wa,il l-ljdid p-ilmawn l-ljdid# pmkan a-s-rad-qaman fulkin s-sin#∑
lmasi; ijjujji illis n-umpar d-tmpart
lli-iggrn i-tmlsit-ns18sul a-isawal yasuo s-d-yucka yan-umpar$ i,r-d p-dar i,arn-ns yini-as% ∂tasaot-
ad tmmut illi im//in# walaynni ack-id tgt fllas afus-nnk tddr#∑ 19inkr yasuo
imun dids ntta d-im;,arn-ns# 20tlla pin yat-tmpart tu,n$ yili-bdda-gis-usggrd
sin d-mraw n-usggwas# tru;-d tipurdin n-yasuo tggr i-tama n-tmlsit-ns$ 21tini
d-ixf-ns% ∂ip-n-ggrp pir i-tmlsit-ns rad-jjip# 22igrawl yasuo issmaqql gis
yini-as% ∂thnna a-illi$ tjjit pilad acku tumnt#∑ pakudan a-tjji-tmpart# 23llip ilkm
yasuo tigmmi n-umpar yaf-n pwilli kkatnin taouwwatt d-mddn ggutnin ar-sspuyyun# 24yini-asn% ∂ittyat# han tafruxt ur-tmmut# pir tgn#∑ imma ntni ar-gis-,vvan# 25llip
ssufpn mddn-an kullutn$ ikcm yasuo s-dar-tfruxt# yam/-as p-ufus$ tnkr-d# 26awin
ilmma lxbar-ns s-tmazirt-an kullutt#
lmasi; ijjujji sin ibuka,n
27iftu yasuo zp-pin$ ,furn-t sin ibuka,n ar-tpuwwatn ar-ttinin% ∂;nnu ginnp a-yus
n-dawd#∑ 28llip ikcm yasuo s-yat-tgmmi ru;n-t-id ibuka,n-lli# isqsa-tn% ∂is-tumnm
is-/,arp ad-skrp mayad@∑ inin-as% ∂numn a-sidi#∑ 29iggr i-walln-nsn yini-asn% ∂ad-
awn-yili ma-s-tumnm# 30wurrin ssfawn pakudan# yuvva-tn ilmma s-lmoqul yini-asn% ∂rarat
loaql$ a-ur-tinim i-yan f-mayad#∑ 31imma ntni ddan ar-sawaln f-yasuo p-tmazirt-an
kullutt#
15
lmasi; ijjujji a/n/um
32pir ddan ntni s-d-uckan kra n-mddn ya,ni$ awin-as-d yan-urgaz a/n/um$ yili gis
yal-ljnn# 33llip-zgis-iffup ljnn yuwrri-u/n/um ar-isawal# ar-tojjabn mddn kullutn ar-
ttinin% ∂ur-jju-illi zund mayad p-dar ayt-rbbi#∑ 34imma ifarisin ar-ttinin% ∂nttan
s-t;kimt n-ugllid l-ljnun a-s-a-issufup ljnun#∑
ulli bla amksa
35ar-itkka yasuo kullu timdinin ula iduran$ ar-isslmad p-tgwmma n-t/allit ar-itbrra;
s-lxbar ifulkin n-tgldit n-ignna$ ar-ijjujji mddn zp-kraygatt tama,unt ula kraygatt
a..an nna-gisn-illan# 36llip imnad p-mddn-an ggutnin$ qaman gis bahra$ acku i/ra tammara
d-tapuft lli-p-llan zund ulli bla amksa# 37yini ilmma i-im;,arn-ns% ∂tggut-tmgra walaynni
drusn ixddamn# 38,albat bu-tmgra a-yazn ixddamn ad-ssmunn tamgra-ns#∑
matta 10mt10
irqqasn l-lmasi;
1ipr-d yasuo i-im;,arn-ns s-sin d-mraw s-dars$ ifk-asn ta/,,art ad-ssufupn ljnun
wxcnnin ar-jjujjin kraygatt tama,unt ula a..an# 2pmkad ad-gan ismawn n-irqqasn s-sin d-mraw%
∂amzwaru simoan lli-mi-ttinin b.rus$ ntta d-gmas andraws$ d-yaoqub yus n-zabdi$ ntta
d-gmas yu;anna$ 3d-filibbus$ d-bartulamaws$ d-tuma$ d-matta lli-sttin-ikkan iga bu-nkkas$
d-yaoqub yus n-;alfa$ d-taddaws$ 4d-simoan awa.ani$ ntni d-yahuda isxaryu. lli-izznzan
yasuo tigira#
lmasi; yuzn irqqasn-ns
5pakudan a-yuzn yasuo irqqasn-ns s-sin d-mraw yuvva-tn% ∂a-ur-tddum s-tmizar ya,ni
ula tkcmm s-tmdinin n-samira# 6walaynni ddwat s-dar ulli jlanin lli-ganin ayt-rbbi$ 7ar-ttbrra;m p-uparas ar-ttinim ∂takmur-d-tgldit n-ignna#∑ 8jjujjyat imu,an-nsn$ ar-
tssnkarm pwilli mmutnin$ ar-tsspusm injdamn$ ar-tssufupm ljnun# akkat bla-da-ttam/m
yat$ acku tum/m bla tfkam yat# 9a-ur-tawim urp ula nnuqrt ula anas p-ubkkas-nnun# 10a-ur-
tasim aqrab i-uparas npd sin iqcban npd tur/iyn npd aomud$ acku axddam isthlla amccu-
ns# 11tamdint nna-tlkmm npd aduwwar$ sigglat gis s-manwa gis isthllan$ tgawrm dars
ar pakud nna-ra-tmuddum zp-pin# 12tgmmi nna-s-tkcmm inyat-asn ∂ad-awn-tili sslamt#∑ 13ip-tt-sthllan ayt-tgmmi-an rad-asn-tili sslamt lli-s-tnnam# ip-tt-ur-sthllan ur-
16
ra-n-pin-tqama sslamt-nnun# 14walaynni innap-kn-ur-rin mddn ula sfldn s-wawal-nnun$ ffupat
zp-tgmmi-an ula tamdint-an tssusm agdrur n-i,arn-nnun# 15l;qq a-rad-awn-inip$ ra-icqu
p-wass l-l;sab f-ayt-tmdint-an uggwar n-ayt-sadum ula ayt-oamura#
ilqqapn p-gr-uwccann
16∂uznp-kn pilad zund ilqqapn p-gr-uwccann# rarat loaql zund algmma,$ tzrim s-sslamt
zund atbir# 17rarat loaql-nnun zp-bnadm$ acku ra-kn-in-d;ayn s-lm;kamat$ lx,n-kn p-tgwmma
n-t/allit$ 18jurrn-kn s-lgddam l-l;ukkam d-igldan f-ssibt-inu$ bac a-flla-takkam tuggwa
i-mddn-an ula i-ayt-tmizar ya,ni# 19ip-kn-d;in s-lm;kama$ ad-ur-tasim tapuft f-ma-
ra-tinim ula ma-f-ra-tsawlm$ acku rbbi rad-awn-iml p-tasaot-an ma-ra-tinim# 20urd
kunni a-ra-isawal walaynni ra-d-zgigun-isawal rru; n-rbbi babatun# 21ra-yili ma-ra-n-id;i
gmas i-lmut$ yili ma-ra-n-id;i yus$ nkrn-d tarwa f-ayt-darsn npn-tn# 22ra-kn-tkrhun
kullu mddn f-ssibt n-ma-tgam winnu$ walaynni wanna ibiddn izga ar isiggwra ra-injm# 23ip-kn-ssrfufnn p-yat-tmdint$ ruwlat s-tayya,# l;qq a-rad-awn-inip$ ur-ta-ra-tkmmlm
tabrra;t p-tmdinin n-ayt-rbbi ard-d-uwrrip nkki lli-igan yus n-bnadm#∑
a-ur-tiksa,m zp-bnadm
24∂am;,ar ur-yugwr amslmd-ns# axddam ur-yugwr sidis# 25ra-iqnou-um;,ar ip-irwas
amslmd-ns$ iqnou-uxddam ip-irwas sidis# walaynni ip-a-ttinin mddn f-bu-tgmmi ∂bol-
zabul (ci.an)$ ur-rad-;cmn a-t-inin f-ayt-tgmmi-ns#∑
26∂a-ur-zgisn-tiksa,m$ acku kullu ma-irgsn ra-d-iban$ d-kullu ma-intln ra-ityawssan# 27aynna-yawn-nnip p-griyi didun$ inyat-t i-kullu mddn# aynna mi tsfldm p-tntla$ brr;at
srs f-iggi n-tgwmma# 28a-ur-tiksa,m zp-willi nqqanin ddat$ acku ur-/,arn ad-hlkn
rru;# walaynni iksa,at pwalli i/,arn a-ihlk rru; ula ddat p-jhnnama# 29is-ur-a-nzzan
sin-wajjawjn s-yat-tqaritt@ walaynni ur-ra-gisn-i,r yan s-wakal ip-ur-t-yujji
rbbi babatun# 30imma kunni$ zp-in/a,n n-ixf-nnun i;asb-tn babatun# 31a-ur-tiksa,m$ acku
tozzam dars uggwar n-wajjawjn ggutnin#∑
32∂wanna ittinin is-iga winnu p-gr mddn$ ula nkki ra-ttinip iga winnu p-dar rbbi baba
p-ignna# 33imma wanna ittinin ur-igi winnu p-gr mddn$ ra-ttinip ula nkki ur-igi winnu
p-dar rbbi baba p-ignna#∑
tib,it ula lbaraka
34∂a-ur-tpalm is-d-uckip ad-skrp lhna p-ddunit# urd lhna a-rad-skrp walaynni tib,it# 35uckip-d ad-b,up afrux d-babas$ b,up tafruxt d-innas$ b,up tampart d-t,ggwalt-
17
ns# 36han ayt-tgmmi-nnun a-ra-ig inuwwacn-nnun# 37wanna ittirin babas npd innas uggwar-inu
ur-isthlla a-ig winnu# wanna ittirin yus npd illis uggwar-inu ur-isthlla a-ig winnu# 38wanna ur-yusin aggjdi-ns imun didi$ ur-isthlla a-ig winnu# 39wanna ipwin p-tudrt-
ns ra-stt-ijlu# imma wanna ijlan tudrt-ns f-ssibt-inu ra-stt-yaf# 40wanna-kn-iqbln$
iqbl-iyi# d-wanna-iyi-iqbln$ iqbl pwalli-yyi-d-yuznn# 41wanna issbrrkn s-kra n-nnabi
f-ssibt n-ma-iga nnabi$ han lbaraka n-nnabi a-rad-as-yili# d-wanna issbrrkn s-yan
ir,an rbbi f-ssibt n-ma-ir,a rbbi$ han lbaraka n-yan ir,an rbbi a-rad-as-yili# 42l;qq a-rad-awn-inip$ wanna ifkan i-yan p-im//iyn-ad a-isu f-ssibt n-ma-iga am;,ar-
inu$ waxxa-yas-ifka pir yal-lkas n-waman smmi,nin$ rad-as-tili lbaraka-ns#∑
matta 11mt11
asqsi n-yu;anna amsddam
1llip ikmml yasuo iwalyun-ad lli-s-yuvva im;,arn-ns s-sin d-mraw$ iddu ar-itbrra;
ar-isslmad p-tmdinin n-tmazirt-an# 2imma yu;anna amsddam illa p-l;bs# llip isfld
f-ma-iskar lmasi;$ yazn kra n-im;,arn-ns a-t-sqsan% ∂3izd kiyi a-igan pwalli ra-d-
yack$ npd a-sul-ntql s-yan ya,ni@∑ 4isawl yasuo yini-asn% ∂zaydat tinim i-yu;anna f-ma-
mi-tsfldm ula ma-t/ram# 5ha-ibuka,n ar-ttisfyun$ ikucamn ar-fttun$ injdamn ar-tpusn$
i,r,ar ar-sflidn$ pwilli mmutnin ar-d-nkkrn ula im/la, ar-tn-ilkkm lxbar ifulkin# 6ambarki a-iga wanna mi ur-tt-ss.iyrp#∑
7llip ftan ntni$ isawl yasuo f-yu;anna i-mddn ggutnin lli-d-fllas-munnin# isqsa-tn%
∂pakud llip a-ttidum s-lxla ma-tram a-t/rm@ izd kra n-ta//mayt ar-tt-issmussu-
wa,u@ 8ma-s-a-ttidum@ izd a-t/rm kra n-urgaz ilsan ibrdan cwanin@ han pwilli dar
ibrdan cwanin$ p-tgwmma n-igldan a-p-llan# 9walaynni ma-s-a-ttidum@ is-urd yan-nnabi
a-ttirim a-ti-t/rm@ rad-awn-inip$ iga yan imqqurn p-lanbya# 10acku yu;anna a-f-ityara
p-warra n-rbbi ∂hati rad-aznp arqqas-inu ad-ak-izwur$ ijjujad-ak aparas-nnk#∑ 11l;qq
a-rad-awn-inip$ ur-illi p-tarwa n-tmparin yan yugwrn yu;anna amsddam# imma wad kullu
im//in p-tgldit n-ignna$ yugwr yu;anna#
12∂zp-uwssan n-yu;anna amsddam sul s-passad mmapn mddn ad-kcmn s-tgldit n-ignna$ ar-
ttirin ayt-imip a-stt-pwin s-jjhd# 13kkan-ttin lanbya ula ccro n-musa ar-kullu-malan
awal n-rbbi i-mddn ayllip-d-yucka yu;anna# 14walaynni ip-tram a-tamnm awal-nsn$ tissanm
izd yu;anna a-igan ∂nnabi iliyya∑ lli-s-nnan ra-d-yack# 15wanna dar imzgan a-srsn-isflid$
illa fllas a-isfld#
16∂walaynni ma-s-rad-awn-ssrwasp tasut-ad@ trwas tarwa lli-skyusnin p-ssuq ar-
n-aqran i-imddukkwal-nsn ar-ttinin 17∂nut-awn taouwwatt ur-a-ttakwim$ nasi-awn amarg
18
ur-a-tallam#∑ 18yucka-d yu;anna ur-a-ictta ula-da-issa$ ar-fllas-ttinin ∂illa gis yal-
ljnn#∑ 19ackp-d nkki lli-igan yus n-bnadm ar-cttap ar-ssap$ ar-flla-ttinin ∂pwad iga
bu-udis ig askayri$ ig amddakkwl n-ayt-nkkas d-wiyya, wxcnnin#∑ walaynni ta;kimt
n-rbbi$ kullu willi srs skarnin ar-tt-in-tafan twp/an#∑
ass l-l;sab
20pakudan ar-it/i yasuo ayt-tmdinin lli-p-iskr kigan d-lmojizat-ns$ acku ur-rin
ad-fln kullu mad-skarn ywxcn# 21yini-asn% ∂tagu,i a-rad-awn-yili ay-ayt-kurazin# tagu,i
a-rad-awn-yili ay-ayt-bitvayda# han lmojizat lli-skrp p-darun$ mrad is-tnt-skrp
p-tmdinin n-vur d-vayda$ ikun lsan lxic pakudan$ gn ipd f-ixfawn-nsn$ fln kullu mad-skarn
ywxcn# 22rad-awn-inip$ ra-fllawn-icqu-wass l-l;sab uggwar n-ayt-vur d-ayt-vayda# 23imma
kunni ay-ayt-kafrana;um$ is-tram a-tlkm ignwan@ han ra-kn-in-ilu; rbbi p-tdrut n-wakal#
han lmojizat lli-skrp p-darun$ mrad is-tnt-skrp p-tmdint n-sadum$ ikun tqama sul
s-passad# 24rad-awn-inip$ ra-fllawn-icqu-wass l-l;sab uggwar n-ayt-sadum#∑
ackad-d sri tsunfum
25i//all yasuo p-tasaot-an yini% ∂wa-baba$ sidis n-ignna d-wakal$ ulpp-k acku tssntlt
tipawsiwin-ad f-ayt-loaql d-lfhmt tssmlt-tnt i-ibujadin# 26acku pmkad a-s-tr,it
a-baba#∑
27yini ilmma% ∂p-ddu-ufus-inu a-p-iga baba kullu ma-illan# ur-illi ma-issnn yus n-rbbi
abla babas$ ula illa ma-issnn baba abla nkki lli-igan yus d-willi qvadp ad-asn-t-mlp# 28ackad-d sri$ a-kullu winna kkatnin tammara asin ta/ayt icqan$ ssunfup-awn# 29asyat
tazaglut-inu tlmdm zp-gigi$ acku ihnna gigi l;al$ iommr-uwl-inu s-l;nant$ tafm gigi
asunfu i-ixf-nnun# 30hati tazaglut-inu trxa d-usitti-nu ifssus#∑
matta 12mt12
asqsi f-wass n-usunfu
1yan-wass p-ussan-an$ iga ass n-usunfu$ ifta yasuo p-igran p-gr imndi# inp la/ im;,arn-
ns$ bdun ar-tkkisn tizlfin ar-cttan# 2/rn-tn kra n-ifarisin inin-as-d% ∂/r im;,arn-nnk$
ar-skarn p-wass n-usunfu paylli ur-gis-i;llan#∑ 3isawl yasuo yini-asn% ∂is-ur-tprim
f-dawd ma-iskr llip-t-bahra-inpa la/$ ntta d-willi dids munnin@ 4ikcm s-tgmmi
n-rbbi icc aprum lli-ityawfkan i-rbbi$ ur-i;lla a-t-icc nttan ula asmun-ns# pir
inmpurn n-tgmmi n-rbbi a-mi-i;lla# 5is-ur-tprim p-ccro n-musa f-mamnk a-txdamn
19
inmpurn n-tgmmi n-rbbi p-wass n-usunfu walaynni ur-tn-i/i rbbi f-mayan@ 6imma pilad
rad-awn-inip$ illa pid ma-yugwrn tigmmi n-rbbi# 7ityara p-warra n-rbbi ∂rip darun
l;nant$ urd tiprsi#∑ mrad is-tssnm lmona n-wawal-an$ ikun ur-t;kamm f-pwid ur-skirnin
kra ywxcnn# 8imma nkki lli-igan yus n-bnadm$ gip sidis n-wass n-usunfu#∑
lmasi; ijjujji p-wass n-usunfu
9iftu yasuo ikcm s-tgmmi n-t/allit# 10illa pin yan-urgaz immut-as-ufus# ilin ula kra
n-mddn ran ad-afn p-yasuo ma-s-a-yas-vra,n# sqsan-t% ∂is-i;lla a-tjjujjit p-wass
n-usunfu@∑ 11isawl yasuo yini-asn% ∂is-gigun-illa ma-i..afn alqqap i,r-as-n p-ug,i
p-wass n-usunfu ifl-t pin@ is-ur-ra-t-id-ipwi yasi-t-id@ 12walaynni iozza bnadm
dar rbbi uggwar n-ulqqap# hati i;lla a-nskar afulki p-wass n-usunfu#∑ 13isawl ilmma
s-urgaz-lli yini-as% ∂mdi-d afus-nnk# imdi-as-t-id s-ijji idus zund wayya,# 14ffupn
ifarisin pakudan$ mcawarn i-ngratsn f-mamnk a-rad-npn yasuo#
axddam n-rbbi
15issn yasuo mad-qvadn$ iftu zp-pin# ,furn-t mddn ggutnin$ ijjujji kullu ma-p-llant-
tmu,an$ 16yini-asn a-ur-fllas-sawaln# 17pmkad a-s-yuwfa ma-inna rbbi payd izrin f-imi
n-nnabi icaoya inna% ∂18∂hay-axddam-inu lli-/lip# nttan a-dari-iozzan$ fr;p srs bahra#
ra-t-ommrp s-rru;-inu$ ar-itbrra; i-kullu ayt-tmizar s-l;qq lli-rad-asn-yili# 19ur-ra-itja;ad ula-da-itpuwwat# ur-ra-itall awal-ns p-tswak# 20ta//mayt nna-ibrin$
ur-ra-stt-ibbi# ula tiftilt nna-iskrn aggu$ ur-ra-stt-issxsi$ ard izzga l;qq
p-kraygatt mani# 21p-ism-ns a-p-ra-n-rjun kullu ayt-tmizar#∑
kra n-mddn ur-ssinn ma-iga yasuo
22uckan-d kra n-mddn p-uwssan-an$ awin-as-d yan-urgaz ibuk,n$ ig a/n/um yili gis yal-
ljnn# ijjujji-t yasuo$ yuwrri-u/n/um ar-isawal yisfyu# 23ggutn pwilli-t-/ranin$ i,r-
asn lojb kullutn ar-ssmqsan i-ngratsn ar-ttinin% ∂izd pwad a-igan yus n-dawd lli-
s-a-ntql@∑ 24imma ifarisin$ llip sfldn f-ma-iskr ar-ttinin% ∂pwad$ pir s-t;kimt
n-bol-zabul agllid l-ljnun a-s-a-issufup ljnun#∑ 25imma yasuo issn iswingimn-nsn yini-
asn% ∂tagldit nna-itmmapn d-ixf-ns ra-txlu# tamdint npd tigmmi nna-itmmapn d-ixf-ns
ur-t/,ar a-tqama# 26ula ci.an$ ip-a-issufup ci.an$ hati ar-itmmap d-ixf-ns# mamnk
a-ra-tqama-tgldit-ns@ 27walaynni ipd s-t;kimt n-bol-zabul a-s-a-ssufupp ljnun$ inyat-
iyi ma-s-a-tn-ssufupn ayt-darun@ ntni a-rad-awn-iml is-tjlam# 28walaynni ipd s-rru;
n-rbbi a-s-a-ssufupp ljnun$ issanat is-d-darun-tucka-tgldit n-rbbi#∑
20
29∂ma-i/,arn a-ikcm s-tgmmi n-yan idusn a-d-yakwr ayda-ns ip-ur-zwar-ikrs pwalli
idusn@ ip-t-ikrs$ pakudan rad-as-d-yakwr ayda-ns# 30han wanna ur-didi-illin$ iga
,i,,-inu# d-wanna ur-didi-issmunun$ ar-issukut# 31f-mayad a-f-rad-awn-inip$ kullu ddnub
n-bnadm ula kullu tirggam nna-s-rgmn rbbi$ i/,ar ad-asn-fllasn-ivam;$ walaynni yan irggmn
rru; lqudus ur-sar-as-fllas-ivam;# 32wanna isawln p-yus n-bnadm$ i/,ar rbbi ad-as-
ivam;# walaynni yan irggmn rru; lqudus$ ur-rad-as-ivam;$ la p-ddunit ula p-lixrt#
lxzin l-lxcant ula win-ufulki
33∂ip-tfulki lpllt$ tissanm is-tfulki-tspart# ip-twxcn lpllt$ tissanm is-twxcn-
tspart# acku zp-lpllt-ns a-zp-a-ttyawssan-tspart# 34wa-tarwa n-ifaparn$ mamnk
a-ra-ti/,arm a-tsawalm s-ufulki d-kunni twxcnm@ hati aynna-s-iommr-uwl a-s-a-d-
isawal imi# 35yan ifulkin$ ar-d-issufup ma-ifulkin zp-lxzin n-ufulki-ns# imma yan ywxcnn$
ar-d-issufup ma-ywxcnn zp-lxzin l-lxcant-ns# 36rad-awn-inip$ rad-rarn mddn l;sab
p-wass l-l;ukm f-kraygatt awal ixwan lli-s-nnan# 37f-iwalyun-nnun a-s-rad-awn-yili rr,a#
f-iwalyun-nnun a-s-rad-awn-yili lhalak#∑
tamatart n-nnabi yuna
38sawln-d ilmma kra n-imslmdn n-ccro d-ifarisin inin-as% ∂way-amslmd$ nra a-dark-
n/r kra l-lmojizt ad-ap-tg tamatart n-izd rbbi a-k-id-yuznn#∑ 39imma ntta irur-
asn% ∂tasut ywxcnn ifsadn ayad$ t,alb tamatart# ur-rad-as-ttyawfka kra n-tmatart
abla tamatart n-nnabi yuna# 40pmklli-n-ikka yuna kra,-uwssan d-kra,-wa,an p-wa;lig
n-uslm imqqurn$ pmkan a-rad-iyi-ijru ula nkki lli-igan yus n-bnadm# ra-n-kp kra,-
uwssan d-kra,-wa,an p-tdrut n-wakal# 41walaynni rad-nkrn ayt-ninwa p-wass l-l;sab
p-gr mddn n-tasut-ad$ actkkan srsn$ acku fln ntni kullu mad-skarn ywxcn pakud llip
sfldn i-tbrra;t n-yuna# imma pilad illa pid ma-yugwrn yuna# 42ra-tnkr-tgllitt l-ljanub
p-wass l-l;sab p-gr mddn n-tasut-ad$ tactkka srsn$ acku tucka-d nttat zp-ttmi
n-ddunit a-tsfld i-t;kimt n-suliman# imma pilad illa pid ma-yugwrn suliman#∑
ljnn lli-itffupn zp-bnadm
43∂ip-iffup ljnn zp-kra n-bnadm$ ra-izray p-lxla p-ur-llin-waman$ ar-isiggil s-manip
a-izddp# ip-ur-yufi man$ 44ra-yini d-ixf-ns% ∂rad-uwrrip s-tgmmi lli-p-ttin-kkip#∑
yack-id yaf-d tigmmi txwa ttyaras tngadda# 45iddu ilmma yawi-d dids ssa l-ljnun
ya,ni lli-t-yugwrn p-lxcant$ kcmn kullutn zdpn p-urgaz-an ard yuwrri isiggwra-ns
ywxcn f-isizwar-ns# pmkad a-ra-yili i-tasut-ad ywxcnn#∑
21
aytmas l-lmasi; d-innas
46ar-sul-isawal yasuo s-di-tucka innas d-aytmas$ biddn-d p-brra ,albn a-dids-
sawln# 47yini-as-d yan zp-gr-willi-as-sflidnin% ∂ha-innak d-aytmak biddn-in p-brra$
,albn a-didk-sawln#∑ 48imma ntta inna-yasn% ∂ma-igan inna ula aytma@ 49imdi afus-ns s-dar
im;,arn-ns yini-asn% ∂ha-inna d-aytma# 50acku wanna iskarn ma-ira baba rbbi n-ignna$
nttan a-igan gma$ ig ulltma$ ig inna#∑
matta 13mt13
lmona n-wamud d-ikalln
1passan iffup yasuo zp-tgmmi$ iftu igawr p-tama n-umda# 2munn-d fllas mddn ggutnin
ayllip-t-id-iqqan a-ikcm s-yat tanawt# iskyus gis$ biddn mddn-an kullutn p-tama
n-waman# 3ibdu ar-tn-isslmad s-lmoni f-kigan d-tpawsiwin# yini-asn% ∂hay-aflla; iffup
a-n-ilu; amud# 4llip-t-ilu; i,r-n kra p-uparas ackin-d ig,a, grun-t# 5i,r-n kra p-gr
i/ran p-illip idrus-wakal$ impi-d ;ayna acku ur-t-bahra-idil-wakal# 6walaynni llip-di-
tpli tafukt tjdr-t$ iqar acku ur dars i/uran# 7i,r-n kra p-uzggwar$ ipli d-uzggwar
iccqajji-t# 8i,r-n kra p-wakal ifulkin ifk vvabt# ifk yan miyya$ ifk yan s,iv id-
mraw$ ifk yan kra, id-mraw# 9wanna dar imzgan a-srsn-isflid$ illa llas a-isfld#∑
10ackin-d dars im;,arn-ns sqsan-t% ∂max ayllip a-srsn-tsawalt s-lmoni@∑ 11yini-
asn yasuo% ∂kunni ityawfka-yawn a-tissanm f-tgldit n-rbbi ma-intln$ imma ntni ur-
asn-ityawfka# 12acku wanna dar illa$ rad-as-izayd rbbi$ yili-as uggwar# imma wanna
ur-dar-illi$ rad-as-ikkis ula maylli dars illan# 13mayad a-f-a-srsn-sawalp s-lmoni#
acku ar-tmnadn ur-a-/rran yat$ ar-sflidn ur-a-tsllan i-yat ula-da-tfhamn yat# 14illa
gisn paylli-f-inna rbbi f-imi n-nnabi icaoya inna% ∂ra-bahra-tsflidm walaynni ur-ra-
tfhmm ma-mi-tsfldm# ra-bahra-ttmnadm walaynni ur-ra-tissanm ma-tmnadm# 15wurrin
mddn-an iqqur ixf-nsn$ //ayn imzgan-nsn$ qqnnt-walln-nsn# ur-rin ad-/rnt-walln-nsn ula
sfldn imzgan-nsn ula fhmn p-ixf-nsn# ur-rin ad-d-sri-uwrrin a-tn-jjujjip#∑ 16imma
kunni$ timbarkiyn ad-gant-walln-nnun acku ar-/rrant# imbarkin ad-gan imzgan-nnun acku
ar-sflidn# 17l;qq a-rad-awn-inip$ ggutn lanbya d-mddn r,anin rbbi /u/,n ad-/rn mayd
t/rram walaynni ur-t-/rin$ /u/,n ad-sfldn i-mayd mi tsflidm walaynni ur-as-sfldn# 18pmkad a-tga lmona n-uflla;# 19amud lli-i,rn p-uparas$ iga ntta zund yan isfldn i-wawal
n-tgldit n-ignna ur-t-ifhim# yack-id iblis ikkis-as awal lli-illan p-ixf-ns# 20imma
amud lli-i,rn p-gr i/ran$ iga ntta zund yan isfldn i-wawal yam/-t ;ayna ifr; srs$ 21walaynni ur-ikcim-wawal-an s-uwl-ns# iqama pir kra n-uwssan ard tili tassast npd
tarfufnt f-ssibt n-wawal s-iknuki# 22imma amud lli-i,rn p-uzggwar$ iga ntta zund yan
isfldn i-wawal$ walaynni idda yasi tipufiwin n-ddunit ilhu s-wayda# payan a-iccqajjin
22
awal ayllip ur-d-yiwi vvabt# 23walaynni amud lli-i,rn p-wakal ifulkin$ iga ntta zund yan
isfldn i-wawal ifhm-t$ ifk vvabt# ra-yili ma-ifkan miyya$ yili ma-ifkan s,iv id-
mraw$ yili ma-ifkan kra, id-mraw#∑
lmona n-wazkkun p-igr
24izayd yasuo yut-asn lmona-yad ya,ni yini-asn% ∂tagldit n-ignna tga zund yan-urgaz ifta
ilu;-n amud ifulkin p-igr-ns# 25llip ign p-iy, yack-id yan-unuwwac-ns$ ilu;-n wazkkun
p-gr irdn$ iddu ifl-t# 26llip-d-mpin irdn ssufpn tizlfin$ impi didsn wazkkun# 27ackin-d ixddamn s-dar bab n-igr inin-as% ∂wa-sidi$ is-urd amud ifulkin a-tgit
p-igr-nnk@ mani-d-ikka wazkkun-ad@ 28yini-asn% ∂kra n-unuwwac a-iskrn payad# inin-as
ixddamn% ∂is-trit a-nddu nsussi nssukf wazkkun-an@ 29irar-asn% ∂uhu$ a-ur-tssukfm
wazkkun a-ur-imil tssukfm dids irdn# 30ajjat-tn ad-kullu-mqqurn ard tru;-tmgra#
pakudan rad-inip i-icuwwaln% ∂ssmunat-zwar wazkkun tgm-t d-taggwatin bac a-ijdr$
tzaydm ilmma tmgrm irdn tssmunm-tn-d p-u;anu-nu#∑∑
lmona n-taqqayt im//in
31yut-asn lmona-yad ya,ni yini-asn% ∂tagldit n-ignna tga zund yat taqqayt l-lxrdl$ yiwi-
tt yan-urgaz i//u-tt p-wakal-ns# 32nttat tm//i f-kullu taqqayin lli-llanin$ walaynni ip-
di-tmpi ra-tagwr icddran kullutn$ tuwrri tg taspart# ar-di-ttackan ig,a, n-ignwan
ar-zddpn p-gr-tv..win-ns#∑
lmona n-txmirt
33yut-asn-dap lmona-yad ya,ni yini-asn% ∂tagldit n-ignna tga zund taxmirt lli-di-tusi
yat-tmpart tg-tt-in p-kra.. lobrat mqqurnin n-uggurn$ tsskti lojin kullut#∑
34kullu mayad$ s-lmoni a-s-t-inna yasuo i-mddn ggutnin lli-fllas-munnin# ur-a-srsn-
isawal abla s-lmoni# 35pmkad a-s-yuwfa-wawal n-nnabi lli-innan% ∂s-lmoni a-s-rad-asn-
sawlp$ mlp-asn ma-intln zp-isizwar n-ddunit#∑
isawl lmasi; f-lmona n-wazkkun p-igr
36pakudan ifl yasuo mddn-an ikcm s-tgmmi$ ackin-d dars im;,arn-ns inin-as% ∂ml-
ap ma-tqvadt s-lmona n-wazkkun p-igr# 37isawl yasuo yini-asn% ∂pwalli ilu;n amud
ifulkin iga-t yus n-bnadm$ 38igr tga-t ddunit# aqqayn n-wamud ifulkin gan-tn ayt-
tgldit n-ignna$ imma aqqayn n-wazkkun gan-tn ayt-iblis# 39anuwwac lli-tn-in-ilu;n iga-t
iblis# tamgra tga isiggwra n-ddunit$ icuwwaln gan lmalayka# 40pmklli ssmunn wazkkun
23
a-ijdr p-loafit$ pmkan a-ra-ijru p-isiggwra n-ddunit# 41acku yus n-bnadm ra-yazn
lmalayka-ns$ ssittin zp-tgldit-ns kullu ma-iss.arn mddn ula kullu ma-iskarn lxcant$ 42lu;n-tn-in p-ufarnu l-loafit# pin a-p-rad-allan ar-tg/a/n uxsan-nsn# 43imma pwilli-f-
ir,a rbbi$ pakudan a-rad-isfyun zund tafukt p-tgldit n-babatsn# wanna dar imzgan
a-srsn-isflid$ illa fllas a-isfld#
tagldit n-ignna
44∂tagldit n-ignna tga zund lknz ityawm,aln p-igr$ yaf-t-in yan-urgaz i;,u-t-dap# iddu
ifr; bahra$ izznz kullu ma-dars-illan$ isp igr-an#∑45∂tagldit n-ignna tga zund ttajr ar-isiggil s-ljuhr ipwlan# 46llip yufa yat taljuhrt
iggut-bahra-watig-ns$ iddu izznz kullu ma-dars-illan isp taljuhrt-an#∑
47∂tagldit n-ignna tga zund ccbkt$ lu;n-tt-in ingmarn p-umda ssmunn-d gis kraygatt
rrh, n-islman# 48llip tommr ccbkt awin-tt-id s-wakal$ gawrn ar-/layn pwilli cwanin
ar-tn-tgan p-tisllay$ imma pwilli wxcnnin lu;n-tn-in# 49pmkan a-ra-ijru p-isiggwra
n-ddunit# rad-ddun lmalayka /lin mddn wxcnnin zp-willi r,anin rbbi$ 50lu;n-tn-in p-ufarnu
l-loafit# pin a-p-rad-allan ar-tg/a/n uxsan-nsn#∑
51yini-asn yasuo% ∂is-tfhmm kullu tipawsiwin-ad pila@∑ inin-as% ∂nfhm-tnt#∑ 52izayd
yini-asn% ∂kraygatt amslmd lli-ilmdn f-tgldit n-ignna$ iga zund bu-tgmmi lli-d-
issufupn zp-lxzin-ns ma-igan l-ljdid ula ma-igan aqdim#∑
lmasi; d-ayt-tmazirt-ns
53llip ikmml yasuo kullu lmoni-ad$ iftu zp-pin$ 54yuwrri-d s-tmazirt-ns# ar-isslmad p-tgmmi
n-t/allit$ ar-gis-tojjabn mddn ar-ttinin% ∂argaz-ad$ mani-d-srs-tkka kullu ta;kimt-ad ula
lmojizat-ad iskar@ 55is-urd yus n-unjjar ayad@ is-urd maryam a-igan innas@ is-urd yaoqub
d-yusf d-simoan d-yahuda a-igan aytmas@ 56is-urd istmas kullutnt ayd-didnnp-illan pid@ imma
kullu mayad$ mani-d-srs-ikka@∑ 57ntni bzgn fllas# imma yasuo inna-yasn% ∂nnabi nna-illan ar-ti-tuqqarn
mddn$ walaynni ur-a-ti-tuqqarn ayt-tmazirt-ns d-ayt-tgmmi-ns#∑ 58ur-pin-iskir kra l-lmojizat
ggutnin$ acku ur-rin ad-srs-amnn#
matta 14mt14
lmut n-yu;anna amsddam
1p-uwssan-an isfld-ugllid hirudus f-kullu ma-iskar yasuo# 2yini fllas i-ixddamn-ns%
∂yu;anna amsddam ayad$ inkr-d zp-lmut# mayan a-f-gis-llant lquwwat-ad#∑ 3acku hirudus
24
a-yuznn ad-am/n yu;anna krsn-t lu;n-t-in p-l;bs f-ssibt n-hirudiyya tampart n-gmas
filibbus# 4acku yu;anna ikka-ttin ar-ittini i-hirudus% ∂ur-ak-i;lla a-tawit tampart
n-gmak#∑ 5yiri hirudus a-inp yu;anna walaynni iksu, zp-mddn acku ar-kullu-ttinin izd yu;anna
yan-nnabi a-iga# 6walaynni llip-d-iru;-wass lli-p-ilul hirudus$ tkcm-n illis n-hirudiyya
ar-ttakwi p-lgddam n-hirudus d-willi dids gawrnin$ tssfra;-t# 7isawl s-tfruxt
iggall-as ard-as-ifk aynna t,alb# 8tffup nttat tsqsa-n innas$ tuwrri-d tini-as% ∂fk-
iyi-d p-yat-tqvriyt ixf n-yu;anna amsddam# 9.iyr-as i-ugllid bahra$ walaynni f-ssibt
n-tgallit lli-s-iggulla p-lgddam n-inbgyun-ns yuvva ad-as-ityawfka# 10yazn ad-bbin ixf
n-yu;anna p-l;bs# 11awin-d ixf-ns p-yat-tqvriyt$ ifk-t i-tfruxt tawi-t-tfruxt
i-innas# 12ackin-d ilmma im;,arn n-yu;anna$ awin ddat-ns m,ln-tt-in# ddun inin-t i-yasuo#
lmasi; iccuca smmus id-walf
13llip isfld yasuo f-mayd ijran$ iftu issudu p-yat tanawt s-yan-udpar p-ur-illi yan#
sfldn mddn is-idda$ ftun f-u,ar zp-iduran-an ,furn-t# 14llip-n-iffup zp-tanawt i/r-n
kigan d-mddn$ qaman gis bahra$ ijjujji-asn imu,an-nsn#
15llip takmur takwya n-tafukt ackin-d dars im;,arn-ns inin-as% ∂yap-uzal$ ur-illi yat
p-lxla-yad# azn mddn ad-ddun s-iduran-an ad-d-spn mad-cttan#∑ 16isawl yasuo yini-asn%
∂ur-tn-d-iqqan ad-ddun# fkat-asn kunni mad-cttan#∑ 17inin-as% ∂ur-darnnp pir smmust-
tngwal d-snat-tslmin#∑ 18yini-asn% ∂awyat-tnd-d s-dari#∑ 19yuvva mddn-an ggutnin ad-
gawrn p-tuga# yasi smmust-tngwal-lli d-tslmin-lli s-snat$ yall alln-nsn s-ignwan ickr
rbbi# ibbi tingwal ifk-tnt i-im;,arn-ns# b,un-tnt im;,arn f-mddn-an ggutnin# 20ccn
kullu ayllip cboan# ssmunn-d tuffa/ lli-d-qamanin$ ommrn snat d-mrawt n-tasllit# 21pwilli ccanin ra-yili ma-itggan smmus id-walf n-urgaz$ ilint-ula-tmparin d-tarwa
m//inin# 22yini yasuo ilmma i-im;,arn-ns ad-kcmn s-tanawt zwurn-t s-tsga ya,ni
n-umda# imma ntta iqama pin a-imsafa, d-mddn#
ifta lmasi; f-umda
23tipurdin n-ma-imsafa, yasuo d-mddn-an$ ipli s-yan-uwrir wa;dut a-pin-i//all#
,rnd-d tillas$ sul illa pin wa;dut# 24imma im;,arn-ns p-tasaot-an$ taggug-n tanawt-
nsn f-wakal# ar-tt-kkatnt ta,angiwin$ ar-tt-itrara-wa,u tipurdin# 25pakudan p-.u//
unt n-iy, yucka-d darsn yasuo iftu f-iggi n-waman# 26llip-t-/ran im;,arn-ns ifta
f-iggi n-waman iksa,n bahra$ gn tapuyyit inin% ∂kra n-wapw/n ayad#∑ 27pakudan isawl-d
yasuo yini-asn% ∂ad-ur-tiksa,m# thnnat$ nkkin aya#∑ 28yini-as b.rus% ∂wa-sidi$ ipd
kiyi a-t-igan$ amr-iyi a-n-dark-ftup f-iggi n-waman# 29yini-as-d% ∂ack-id# iffup
b.rus zp-tanawt iftu f-iggi n-waman s-dar yasuo# 30walaynni i/ra a,u itjhhd yiksa,$
s-a-itddm p-waman# ipr i-yasuo yini-as% ∂wa-sidi$ jjnjm-iyi#∑ 31pakudan imdi-as-n
25
yasuo afus-ns$ yam/ gis yini-as% ∂is-ur-tumint@ max ayllip tckkat@ 32plin ilmma
s-tanawt$ ibbi-n-wa,u# 33sjdn-as pwilli llanin p-tanawt ar-ttinin% ∂s-vva;t kiyi
tgit yus n-rbbi#∑
34llip bbin amda lkmn tamazirt n-ganisara.# 35akwzn-t mddn n-pin$ ssufpn lxbar s-kullu-
tsgyu n-tmazirt-an# ar-as-di-tawin kullu ma-p-llant-tmu,an# 36ar-zgis-t,alabn bahra
a-yajj imu,an-nsn ad-as-ggrn$ waxxa pir i-tama n-tmlsit-ns# kullu mad-as-iggrn ijji#
matta 15mt15
loadat n-willi zrinin
1ackin-d kra n-ifarisin d-imslmdn n-ccro zp-tmdint n-urucalim s-dar yasuo#
sqsan-t% ∂2∂max ayllip a-tffupn im;,arn-nnk zp-loada n-imzwura-nnp lli-zrinin@ ha-ntni
ar-cttan bla-da-sspusn ifassn-nsn s-isirid lli-tn-d-iqqann#∑ 3isawl yasuo yini-asn%
∂imma kunni$ max ayllip a-ttffupm zp-luvit n-rbbi bac a-tskarm s-loada-nnun@ 4han
rbbi a-innan ∂awi-tt p-babak d-innak#∑ yini-dap ∂wanna irgmn babas npd innas illa fllas
a-immt#∑ 5imma kunni$ ip-inna kra n-yan i-babas npd innas ∂fkip i-rbbi maylli tram
ad-awn-t-fkp$∑ 6ip-inna awal-ad ar-as-ttinim ur-sul-t-ixvva a-stt-itawi p-babas#
pmkad a-s-tunfm i-wawal n-rbbi s-loada-nnun# 7wa-id-bu-sin-uwdmawn$ s-l;qq a-s-
fllawn-inna rbbi f-imi n-nnabi icaoya$ inna 8²mddn-ad ar-iyi-talpn s-ils-nsn$ imma ul-nsn
yaggug-n flla# 9bla lfaytt a-yyi-tobadn acku ur-a-sslmadn p-ulmmud-nsn abla tinba,in
n-bnadm#∑∑
paylli iss;ramn bnadm
10ipr-d yasuo i-mddn s-dars yini-asn% ∂sfldat-iyi a-tissanm# 11urd maylli ikccmn zp-
imi n-bnadm a-t-iss;ramn# walaynni paylli-d-itffupn zp-imi-ns$ nttan a-t-iss;ramn#∑ 12ackin-d dars ilmma im;,arn-ns inin-as% ∂is-ur-tssint is-tti-tss.iyrt i-ifarisin
s-wawal-ad@∑ 13isawl yasuo yini-asn% ∂ra-yakuf kud aspar nna-ur-i//i rbbi baba n-ignna# 14pir thnnat zp-gisn# ntni gan ibuka,n ar-zggurun i-ibuka,n# ip-izwar-ubuka, i-wayya,
ra-n-,rn s-sin p-ug,i#∑ 15yini-as b.rus% ∂ml-ap ma-tqvadt s-lmona-yad#∑ 16irar-asn
yasuo% ∂izd ula kunni ur-ta-tfhimm@ 17is-ur-tssinm izd kullu ma-ikccmn zp-imi
n-bnadm ar-izray zp-wa;lig-ns s-lxla@ 18imma paylli-d-itffupn zp-imi$ ul-ns a-d-
itkka# nttan a-iss;ramn bnadm# 19acku zp-uwl-ns a-zp-a-di-tffupn iswingimn wxcnnin
d-tnapa d-zzna d-lfsad d-tmxxart d-tuggwa n-tkrkas d-trggam# 20pwid a-iss;ramn
bnadm# imma yan iccan ur-isird ifassn-ns$ ur-ra-t-iss;rm mayan#∑
26
tampart lli-yumnn bahra
21inkr yasuo iffup zp-tmazirt n-ayt-rbbi iftu s-tsga n-vur d-vayda# 22tack-id
dars yat-tmpart ullt-tmazirt-an n-kanoan$ ar-as-di-taqra ar-ttini% ∂;nnu zp-gigi
a-yus n-dawd# ha-illi illa gis yal-ljnn$ tmrrt bahra#∑ 23imma yasuo ifssa$ ur-as-
inni yat# munn-d ilmma im;,arn-ns inin-as% ∂ssmsr-tt a-sidi$ acku sul-ap-t,far
ar-tsspuyyu#∑ 24isawl srs yasuo yini-as% ∂pir f-uwlli jlanin lli-igan ayt-rbbi a-f-
di-tyazanp#∑ 25imma nttat tucka-d t,r-d p-lgddam-ns tini-as% ∂wa-sidi$ oawn-iyi#∑ 26yini-as% ∂ur-icwi a-nam/ aprum n-tarwa$ nlu;-t-in i-yi,an# ∑27tini-as% ∂wa-sidi$ ula
i,an ar-cttan ibruziyn lli-.arnin zp-lmida n-siditsn#∑ 28isawl yasuo yini-as% ∂wa-
tampart$ tumnt bahra# ad-am-yili pmklli trit#∑ tjji illis pakudan#
lmasi; ijjujji imu,an ggutnin
29iftu yasuo zp-pin izri zp-tama n-umda n-jalil$ ipli s-yan-uwrir igawr gis# 30munn-d
fllas mddn ggutnin$ awin-as-d ikucamn d-ibi,arn d-ibuka,n d-i/n/am d-wiyya, ggutnin$
srsn-tn-d p-dar i,arn-ns ijjujji-tn# 31ar-kullu-tojjabn mddn-an llip /ran i/n/am ar-
sawaln$ d-ibi,arn ar-tdusn$ d-ikucamn ar-fttun$ d-ibuka,n ar-ttisfyun# ar-kullu-talpn
rbbi n-ayt-darsn#
lmasi; iccuca kku/ id-walf
32ipr-d yasuo ilmma i-im;,arn-ns s-dars$ yini-asn% ∂ha-mddn-ad qaman gigi bahra$
acku kra,-uwssan ayad didi llan$ ur-darsn mad-cttan# ur-rip a-tn-aznp d-ntni inpa-
tn la/ a-ur-tpacan p-uparas#∑ 33inin-as im;,arn-ns% ∂pir lxla ayad# manip ra-naf aprum
ma-s-a-nccbao kullu mddn-ad ggutnin@∑ 34isqsa-tn yasuo% ∂mnnawt-tngwal ad-darun@∑
inin-as% ∂ssa n-tngwal d-kra n-tslmin m//inin#∑ 35yuvva mddn ad-skyusn s-wakal 36yasi
ssa n-tngwal d-tslmin$ ickr rbbi ibbi-tnt ifk i-im;,arn-ns$ b,un-tnt f-mddn# 37ccn kullu mddn-an ayllip cboan# ssmunn-d tuffa/ lli-d-qamanin$ ommrn ssa n-triyyalin# 38pwilli ccanin$ kku/ id-walf n-urgaz ad-gan$ ilint-ula-tmparin d-tarwa m//inin# 39inkr
yasuo ilmma$ imsafa, d-mddn# ikcm s-tanawt issudu p-umda s-tsgyu n-magadan#
matta 16mt16
ifarisin ,albn yat-tmatart
1ackin-d kra n-ifarisin d-kra n-mddn l-lmdhb n-ivadduqin$ irin ad-armn yasuo# ,albn
zp-gis a-iskr kra l-lmojizt ad-asn-tg tamatart n-izd rbbi a-t-id-yuznn# 2imma
ntta isawl yini-asn% ∂ha-kunni p-tdggwat ar-ttinim ∂ra-ivfu l;al azkka acku /ggwapn
27
ignwan#∑ 3ula zikk vba; ar-ttinim ∂ra-yili-un/ar passad acku /ggwapn imdla p-ignwan#∑
kunni tssnm lmona n-ignwan$ walaynni ur-akkw-tssinm lmona n-kullu mayad darun ijran
p-uwssan-ad# 4tasut ywxcnn ifsadn ayad$ t,alb tamatart# ur-rad-as-ttyawfka kra
n-tmatart abla tamatart n-nnabi yuna#∑ ifl-tn ilmma iddu#
taxmirt n-ifarisin d-ivadduqin
5llip lkmn tasga ya,ni n-umda ktin-d im;,arn ur-didsn-iwin aprum# 6yini-asn yasuo%
∂awyat-stt p-ixf-nnun$ trarm loaql zp-txmirt n-ifarisin d-ivadduqin# 7imma ntni
ar-ssmqsan i-ngratsn ar-ttinin% ∂ur-d-niwi aprum$ mayan a-f-inna awal-ad#∑ 8issn yasuo
ma-ttinin$ yini-asn% ∂max ayllip a-tssmqsam pmkad f-uprum ur-darun-illi@ is-ur-
tuminm@ 9is-ur-ta-tfhimm@ is-ur-di-tswangmm smmust-tngwal lli-bbip i-smmus
id-walf$ ula mnck n-tasllit a-tusim n-tuffa/@ 10npd ssa n-tngwal lli-bbip i-kku/
id-walf$ ula mnck n-triyyalt a-tusim n-tuffa/@ 11max ur-tssinm is-urd aprum a-f-
a-sawalp llip-awn-nnip ∂rarat loaql-nnun zp-txmirt n-ifarisin d-ivadduqin∑@∑ 12fhmn
im;,arn pakudan is-urd taxmirt n-uprum a-f-asn-inna a-zgis-traran loaql walaynni
almmud n-ifarisin d-ivadduqin#
tuggwa n-b.rus f-lmasi;
13izayd yasuo iddu s-tsgyu n-qayvariyya filibbi# isqsa im;,arn-ns% ∂ma-ttinin mddn
f-yus n-bnadm@ mad-gip nkki@∑ 14sawln im;,arn inin-as% ∂kra ar-ittini tgit yu;anna
amsddam# kra ar-ittini tgit nnabi iliyya# kra ar-ittini tgit irmiyya npd kra n-yan
zp-lanbya n-zman#∑ 15yini-asn yasuo% ∂imma kunni$ ma-flla-ttinim@ mad-gip nkki@∑ 16isawl
simoan b.rus yini-as% ∂tgit lmasi; yus n-rbbi lli-iddrn#∑ 17yini-as yasuo% ∂ambarki
a-tgit a-simoan yus n-yuna$ acku urd bnadm ad-ak-imlan mayad$ walaynni imla-yak-t rbbi
baba lli-illan p-ignna# 18rad-ak-inip$ kiyi tgit ∂b.rus∑$ tgt a/ru lli-f-rad-bnup
amnaggar-inu$ d-ur-sar-t-nrint lquwwat l-lmut# 19rad-ak-fkp tisura n-tgldit n-ignna#
aynna tkrst p-ddunit ityawkras p-ignna$ d-aynna tfsit p-ddunit ityawfsay p-ignna#∑ 20yuvva im;,arn-ns ilmma yini-asn s-lmoqul% ∂a-ur-tinim i-yan izd nkki a-igan lmasi;
lli-s-a-tqln#∑
isawl lmasi; f-urfufn-ns ula lmut
21zp-passan a-ibda yasuo ar-imala i-im;,arn-ns ma-rad-as-ijru$ yini-asn% ∂iqqan-iyi-d
ad-ddup s-tmdint n-urucalim$ rfufnp bahra f-ufus n-imparn n-tmazirt d-inmpurn
n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ccro# ra-yyi-npn$ walaynni wis kra,-uwssan ra-d-
nkrp zp-lmut# ∑ 22yawi-t ilmma b.rus a-t-i/i f-wawal-ad yini-as% ∂ad-ak-yili lxir
28
a-sidi$ ula ijra-yak payan#∑ 23igrawl-d gis yasuo yini-as% ∂yitti-n zp-gigi a-ci.an#
tabay,,rt ad-iyi-tgit# acku ur-a-tskart s-ma-ira rbbi$ walaynni s-ma-ira bnadm
ka-s-a-tskart#∑
24izayd yasuo isawl s-im;,arn-ns yini-asn% ∂wanna iran a-didi-yili$ iqqan-t-id a-ittu
ixf-ns$ yasi aggjdi-ns$ imun didi# 25wanna iran a-ijjnjm tudrt-ns ra-stt-ijlu# imma
wanna ijlan tudrt-ns f-ssibt-inu$ ra-stt-yaf# 26ma-ra-yili i-bnadm ip-yuwrri i..af
ddunit kullutt ixsr ixf-ns@ ma-ra-ifk bnadm bac a-ijjnjm ixf-ns@ 27imma nkki lli-igan
yus n-bnadm rad-d-ackp s-lmjd n-rbbi baba d-lmalayka-nu$ bac ad-rarp i-kraygatt
yan f-ma-iskr# 28l;qq a-rad-awn-inip$ illa p-pwid biddnin pid ma-ur-ra-immt ard i/r
yus n-bnadm yucka-d p-tgldit-ns#∑
matta 17mt17
iban-d musa ula iliyya i-lmasi;
1zrin s,iv-uwssan$ iddu yasuo yawi dids b.rus d-yaoqub d-gmas yu;anna$ plin wa;dutn
s-yan-uwrir yattwin# 2tbddl ssift n-yasuo p-lgddam-nsn$ ar-issmriqi-uwdm-ns zund
tafukt$ wurrint-tmlsa-ns mllulnt bahra zund tifawt n-wass# 3pakudan /ran nnabi musa
ula nnabi iliyya ar-sawaln d-yasuo# 4inkr b.rus yini-as% ∂wa-siditnnp$ ifulki a-nili pid#
is-trit ad-awn-nskr kra, i;cac$ yan-nnk d-yan n-musa d-yan n-iliyya@∑ 5sul a-isawal s-d-
fllasn-tgguz yat-tmdlut issmrpan tdl-tn# isawl-d yan-wawal zp-tmdlut yini% ∂pwad
iga iwi iozzan# nttan a-s-bahra-fr;p# sflidat srs#∑ 6llip sllan im;,arn i-mayan ,rn
s-wakal f-uwdmawn-nsn$ ggwdn bahra# 7imma yasuo ifta-d s-darsn isrs fllasn afus-ns
yini-asn% ∂nkrat# ad-ur-tiksa,m#∑ 8llip ssmaqqln ur-/rin yan$ abla yasuo wa;dut#
9llip-d-ftan p-ugsar n-uwrir$ yuvva-tn yasuo% ∂ad-ur-tinim i-yan f-ma-t/ram ard-d-
inkr yus n-bnadm zp-lmut#∑ 10sqsan-t im;,arn-ns% ∂max ayllip a-ttinin imslmdn n-ccro
iqqan-d nnabi iliyya a-d-yack izwur-d pwalli igan lmasi;@∑ 11yini-asn% ∂s-vva;t iliyya
a-d-izwarn a-ijjujad kraygatt kra# 12walaynni rad-awn-inip$ yucka-d-yad iliyya$ ur-t-
ukwzn mddn# skrn srs kullu paylli ran# pmkan a-s-rad-rfufnp ula nkki lli-igan yus
n-bnadm f-ufus-nsn#∑ 13ssnn im;,arn pakudan izd f-yu;anna amsddam a-f-a-yasn-isawal#
lmasi; ijjujji afrux amjnun
14llip wurrin s-dar mddn ya,ni$ yack-id yan-urgaz i,r-d p-lgddam n-yasuo yini-as%
∂15∂wa-sidi$ ;nnu p-iwi# han illa-gis-uslay ar-bahra-itrfufun# mnnawt-twal a-n-i.ar
p-loafit ula p-waman# 16iwip-t-id i-im;,arn-nnk walaynni ur-/,arn ntni a-t-jjujjin#∑ 17isawl yasuo yini-asn% ∂wa-tasut-ad ijlan$ ur-akkw-trit a-tamnt# mnck a-ra-sul-
29
didun-qamap@ mnck a-rad-didun-vbrp@ awyat-t-id s-dari#∑ 18yamr ljnn$ iffup zp-
gis s-ijji-ufrux ;ayna#
19ackin-d im;,arn s-dar yasuo wa;dutn sqsan-t% ∂max ayllip ur-n/,ar nkkwni a-t-
nssufp@∑ 20yini-asn% ∂acku idrus liman-nnun# l;qq a-rad-awn-inip$ ip-gigun-illa liman unck
n-taqqayt im//in l-lxrdl$ ra-tinim i-uwrir-ad ∂itti zp-pid s-pin∑ ra-iskr s-mad-
as-tnnam# ur-ra-yili kra mi ur-t/,arm# 21walaynni wan ljnn-an$ ur-ra-itffup abla ip-ta/
umm ar-tt,alabm rbbi#∑
isawl-dap lmasi; f-lmut-ns
22munn-d-dap im;,arn d-yasuo p-tmazirt n-jalil$ isawl srsn yini-asn% ∂nkki lli-igan
yus n-bnadm ra-yyi-n-d;in s-gr ifassn n-mddn 23npn-iyi$ nkrp-d ilmma p-wis kra,-
uwssan#∑ imma ntni .iyr-asn bahra f-ma-inna#
lmojizt n-tslmt d-uqarid
24ddun ilmma s-tmdint n-kafrana;um# ackin-d pwilli tam/nin ccrd n-tgmmi n-rbbi$
lkmn-d b.rus inin-as% ∂is-ur-a-yakka-umslmd-nnun ccrd n-tgmmi n-rbbi@∑ 25yini-asn%
∂ar-t-yakka#∑ llip-d-iru; b.rus tigmmi isawl srs yasuo$ izwur-as p-wawal isqsa-t%
∂manwi tpalt a-simoan$ ar-zgisn-tam/n igldan n-ddunit ccrd ula ,,abit@ izd zp-
tarwa-nsn npd zp-wiyya,@∑ 26yini-as b.rus% ∂zp-wiyya,#∑ izayd yasuo yini-as% ∂ibayyn
pmkad is-ur-illi mayan f-tarwa n-tgldit# 27walaynni a-stt-ur-nss.iyyar i-mddn-an# zayd
s-umda$ lu;-n yat tuk, p-waman# taslmt tamzwarut nna-di-tum/t$ tr/mt imi-ns ra-n-
taft yan-uqarid# awi-t tfrut srs mad-ap-,farn nkki ula kiyi#∑
matta 18mt18
ma-ra-ig anmpur@
1ackin-d im;,arn s-dar yasuo p-tasaot-an sqsan-t% ∂ma-ra-ig anmpur p-tgldit n-ignna@∑ 2ipr-d yasuo i-yan-warraw im//in s-dars$ yawi-t-id s-wammas-nsn 3yini-asn% ∂l;qq
a-rad-awn-inip$ ip-ur-tbddlm tuwrrim tgm zund tarwa m//inin$ ur-sar-tkcimm
s-tgldit n-ignna# 4wanna i//im/in ixf-ns zund arraw-ad$ nttan a-imqqurn p-tgldit
n-ignna# 5d-wanna iqbln yan-warraw im//in zund pwad s-ism-inu$ hati iqbl-iyi#∑
30
paylli iss.arn bnadm
6∂walaynni wanna iss,rn yan zp-im//iyn-ad lli-sri-umnnin$ yuf-as mrad is-as-ityaggal-u/
ru n-uzrg imqqurn p-umggr,-ns ixsi-n p-tdrut n-umda# 7tagu,i a-ra-yili i-ddunit
f-ssibt n-kullu ma-gis-iss.arn bnadm# iqqan-d-nnit a-yili ma-iss.arn mddn$ walaynni
tagu,i a-ra-yili i-willi-tn-ss,rnin# 8ip-a-k-iss.ar-ufus-nnk npd a,ar-nnk$ bbi-t
tlu;t-t-in# yuf-ak a-tkcmt s-tudrt tgit abi,ar npd bla n-yan-ufus$ ula a-dark-
ilint sin ifassn d-sin i,arn ttyawgart-n p-loafit lli-ur-sar-ixsin# 9ip-a-k-tss.
ar ti.-nnk ssukf-tt-id tlu;t-stt-in# yuf-ak a-tkcmt s-tudrt tgit abuka,$ ula
a-dark-ilint snat-walln ttyawgart-n p-loafit n-jhnnama# 10awyat-stt p-ixf-nnun a-ur-
t;grm yan p-im//iyn-ad# acku rad-awn-inip$ lmalayka-nsn ar-n-bdda-tmunun d-rbbi baba
lli-illan p-ignna#∑
lmona n-thrwit lli-ijlan
11∂uckip-d nkki lli-igan yus n-bnadm bac ad-jjnjamp pwilli jlanin# 12ma-ra-tinim@ ma-
ra-iskr yan dar miyya n-ixf n-uwlli ip-as-tjla yat gisnt@ is-ur-ra-ifl t/a n-id-
mraw d-t/a [99] frdnt p-yurar$ iddu ar-isiggil s-talli ijlan@ 13rad-awn-inip$ pakud
nna-stt-yufa ra-srs-ifr; uggwar n-t/a n-id-mraw d-t/a lli-ur-jlinin# 14pmkad a-ira
babatun lli-illan p-ignna a-ur-ityawhlak yan p-im//iyn-ad#∑
awal f-ta/it d-umcacka
15∂ip-gik-iskr gmak kra ywxcnn$ ddu s-dars tinit-as f-ma-iskr p-grak dids
wa;dukn# ip-srk-isfld$ hati trur-d gmak# 16walaynni ip-yagwi a-srk-isfld$ ddu
dars tis snat-twal$ tawit didk yan npd sin mddn ya,ni pmklli ityaran bac ∂a-tzga-
tpawsa nna-illan s-tuggwa n-sin npd kra, inagan#∑ 17ip-yagwi a-srsn-isfld ula ntni$
ini-t i-umnaggar n-aytmatn# ip-yagwi a-isfld s-umnaggar$ ig-iyt dark zund yan ur-
akkw-yuminn npd zund yan itam/n nkkas#∑
18∂l;qq a-rad-awn-inip$ aynna tkrsm p-ddunit ityawkras p-ignna$ d-aynna tfsim p-ddunit
ityawfsay p-ignna# 19rad-awn-inip kra ya,ni$ ip-d-mcackan sin gigun p-ddunit f-kra
,albn zp-rbbi baba n-ignna$ rad-asn-yili# 20acku innap-d-munn sin npd kra, s-ism-inu$
rad-ilip nkki p-wammas-nsn#∑
lmona n-uxddam lli-yagwin a-ivam;
21yack-id b.rus isqsa-t% ∂a-sidi$ ip-a-bahra-gigi-iskar gma ma-ywxcnn$ mnnawt-twal
a-yyi-d-iqqann ad-as-vam;p@ izd ar ssa n-twal@∑ 22isawl yasuo yini-as% ∂urd ssa n-twal
31
a-s-rad-ak-inip walaynni ssa n-id-mraw f-ssa n-twal# 23acku tagldit n-ignna tga zund yan-
ugllid ira a-in;asab d-ixddamn-ns# 24llip ibda ar-didsn-itn;asab awin-as-d yan i,far-
as-ugllid mraw id-walf n-uqarid n-wurp# 25llip ur-dars-illi ma-s-a-yas-itrara punckan$
yamr-ugllid a-inz ntta d-tmpart-ns d-tarwa-ns ula kullu mad-dars-illan$ a-zgis-yam/
punck lli-as-i,far# 26pakudan i,r-uxddam-lli p-lgddam n-ugllid i,alb-t bahra yini-as
∂wa-sidi$ vbr didi$ rad-ak-t-rarp kullu#∑ 27i;nnu-gis-ugllid yut f-l;sab-ns ir/m-
as# 28imma axddam-an$ iffup imnaggar yan-uxddam ya,ni# nttan i,far i-uxddam-an ya,ni miyya
n-tqaritt# yam/-t zp-uqrju, yini-as ∂rar-iyi-d mad-ak-,farp#∑ 29i,r-d-uxddam-an ya,ni
p-lgddam-ns i,alb-t bahra yini-as ∂vbr didi$ rad-ak-t-rarp#∑ 30imma ntta yagwi ad-
as-ivam;$ iddu ilu;-t-in p-l;bs ar-d-yuddu kullu mad-as-i,far# 31imma ixddamn ya,ni$ llip
/ran ma-iskr .iyr-asn bahra$ ddun s-dar-ugllid inin-as f-kullu ma-ijran# 32ipr-d-ugllid
i-uxddam-lli s-dars yini-as ∂way-axddam ywxcnn# utp f-l;sab-nnk kullut acku t,albt-iyi
bahra# 33is-ur-fllak-illi a-t;nnut zp-gmak pmklli zgik ;nnap nkki@∑ 34ibzg-fllas-ugllid
id;i-t-in a-irfufn p-l;bs ar-d-yuddu kullu mad-as-i,far# 35pmkan a-ra-iskr rbbi baba
n-ignna i-kullu wanna gigun ur-ivam;n i-gmas s-nnit n-uwl-ns#∑
matta 19mt19
isawl lmasi; f-..laq
1llip ikmml yasuo kullu mayd inna i-mddn-an$ iffup jalil iddu s-tmazirt n-yudaya s-tsga
ya,ni n-wasif n-urdun# 2,furn-t mddn ggutnin ar-pin-ijjujji imu,an# 3ackin-d kra n-ifarisin
irin a-t-armn$ inin-as% ∂is-i;lla a-ifru-urgaz i-tmpart-ns f-ssibt nna-dars-illan@
∑ 4irar-asn yasuo% ∂is-ur-tprim f-rbbi mamnk a-ixlq bnadm p-isizwar@ iskr awtm
d-tawtmt$ 5yini fllasn ∂mayad a-f-ra-ifl-urgaz babas d-innas imun d-tmpart-ns#
hatnin sin rad-uwrrin gn yan#∑ 6ur-sul-qaman sin walaynni yan ad-gan# f-mayan a-f-rad-awn-
inip$ aynna issmun rbbi$ a-t-ur-ib,u bnadm#∑ 7sqsan-t ilmma inin-as% ∂ip-iga pmkad$
max ayllip yuvva musa f-tbrat l-lfra$ a-stt-yara-urgaz ifru i-tmpart-ns@∑ 8irar-
asn yasuo% ∂yujja-yawn musa a-tfrum i-tmpart-nnun acku qqurn-uwlawn-nnun$ walaynni ur-igi
pmkan p-isizwar# 9rad-awn-inip$ wanna ifran i-tmpart-ns f-kra ya,ni bla zzna itahl
tayya,$ hatin izna#∑ 10inin-as im;,arn% ∂ip-iga pmkad p-gr-urgaz d-tmpart-ns$ yuf-as
a-ur-akkw-itahl#∑ 11irar-asn yasuo% ∂awal-ad$ ur-ra-t-irin abla pwilli mi ifka rbbi
a-t-irin# 12llan lasbab lli-ur-ra-yajj mddn ad-tahln# kra gisn ilul pmkan# kra skrn-as
mddn pmkan# kra yagwi a-itahl acku ira a-ilhu d-ixf-ns pir s-tgldit n-ignna# wanna
i/,arn a-iqbl awal-ad$ iqbl-t#∑
32
lmasi; ibark tarwa m//inin
13ackin-d kra n-mddn p-tasaot-an awin-d tarwa m//inin$ irin yasuo a-n-fllasn-isrs
ifassn-ns ibark-tn# nkrn im;,arn-ns rarn-tn inin-asn a-tn-d-ur-tawin# 14imma yasuo
inna-yasn% ∂ajjat tarwa m//inin a-d-dari-ackin# a-tn-ur-t;varm$ acku zund pwid a-mi-
tlla-tgldit n-ignna#∑ 15isrs fllasn ifassn-ns# ifl-tn pakudan iddu s-mani ya,ni#
isawl lmasi; d-ugwilal bu-wayda
16yack-id yan-ugwilal s-dar yasuo yini-as% ∂way-amslmd$ man afulki a-rad-skrp bac
ad-..afp tudrt l-lixrt@∑ 17isawl yasuo yini-as% ∂max a-yyi-tsqsat f-ufulki@ yan
wa;dut a-igan afulki# ip-trit a-tkcmt s-tudrt$ skr s-luviyyat-ns#∑ 18isqsa-t-
ugwilal% ∂ma-l-luviyyat@∑ yini-as yasuo% ∂∂a-ur-tnpt# a-ur-tznut# a-ur-takwrt$ a-ur-
tfkt tuggwa n-tkrkas#∑ 19awi-tt p-babak d-innak# ∂tirit adjar-nnk zund ixf-nnk#∑∑ 20isawl-ugwilal yini-as% ∂mayad ar-t-skarp kullut# ma-yyi-sul-ixvvan@∑ 21yini-as
yasuo% ∂ip-trit a-tgt wad ikmmln$ zayd tzznzt kullu mad-dark-illan$ tfkt-t i-im/
la, yili-ak-wayda p-ignna# tackid-d ilmma tmunt didi#∑ 22llip isfld-ugwilal i-mayad$
iddu .iyr-as acku iggut-wayda-ns#
23isawl yasuo s-im;,arn-ns yini-asn% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ ra-bahra-icqu i-yan dar
iggut-wayda a-ikcm s-tgldit n-ignna# 24inip-awn$ ra-irxu f-uroam a-ikcm zp-ti.
n-tasmi ula ikcm yan dar ayda iggutn s-tgldit n-rbbi∑# 25llip sfldn im;,arn i-mayad$
ggwdn bahra$ ar-ttinin i-ngratsn% ∂ip-iga pmkad ma-ra-yi/,ar a-injm@∑ 26issmaqql
gisn yasuo yini-asn% ∂p-dar bnadm ur-i/,ar a-yili# imma rbbi$ ur-illi kra mi ur-i/,ar
a-t-iskr ntta#∑ 27isawl b.rus yini-as% ∂ha-nkkwni nfl-n kullu ma-darnnp-illan$ nack-id
nmun didk# ma-rad-ap-yili nkkwni@∑ 28yini-asn yasuo% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ pakud llip
rad-gawrp nkki lli-igan yus n-bnadm f-lorc l-lmjd-inu p-ddunit l-ljdid$ ra-tgawrm
ula kunni lli-didi-itmunun f-sin d-mraw l-lorc ar-tt;kamm f-kullu ayt-rbbi# 29kullu
wanna-n-ifln tigmmi-ns npd aytmas npd istmas npd babas npd innas npd tarwa-ns npd
igran-ns f-ssibt-inu$ rad-as-yili ma-yugwrn mayan f-miyya n-twal$ i..af tudrt idumn# 30walaynni kigan d-imzwura a-ra-iggwru$ d-kigan d-imggura a-ra-izwur#∑
matta 20mt20
lmona n-ixddamn p-igr n-wa,il
1tagldit n-ignna tga zund yan-urgaz bab n-igr$ iffup zikk vba; a-d-ikru ixddamn
i-igr-ns n-wa,il# 2imcacka-d d-ixddamn ad-asn-ifk yan-uqarid i-wass$ yazn-tn ilmma
s-igr-ns# 3iffup-dap p-tasaot tis t/a$ i/r wiyya, biddn p-tasuqt ur-a-skarn
33
yat# 4yini-asn% ∂ackad-d txdmm ula kunni p-igr n-wa,il$ rad-awn-fkp tiprad nna-yawn-
igan#∑ ddun ula ntni s-igr# 5iffup-dap p-tasaot tis snat d-mrawt$ ula p-tis kra..
n-tdggwat$ iskr-dap pmkan# 6ma-d-yad-tru; tasaot tis smmust n-tdggwat iddu-
dap s-tasuqt$ i/r kra n-mddn sul biddn pin# yini-asn% ∂max ayllip tbiddm pid ass
kullut ur-a-tskarm yat@∑ 7inin-as% ∂ur-ap-yiwi yan#∑ yini-asn% ∂waxxa$ ackad-d ula kunni
txdmm p-igr-inu n-wa,il#∑ 8llip-n-t,r tafukt isawl bab n-igr s-ungabal-ns yini-
as% ∂pr-d i-ixddamn tfkt-asn tiprad-nsn$ tbdut zp-willi ggwranin p-twuri ard
tlkmt pwilli zwarnin#∑ 9pakudan uckan-d dars imggura lli-ur-kcimnin ar tis smmust
n-tdggwat$ ifk i-kraygatt yan gisn yan-uqarid# 10ackin-d ilmma pwilli zwarnin$ paln is-
rad-asn-ifk uggwar$ walaynni ifka-yasn yan-uqarid i-yan zund wiyya,# 11bdun ar-tngmugn
f-bab n-igr 12inin-as% ∂pwid ggwranin ur-xdimn pir yat tasaot$ walaynni tfkit-asn
punck lli-ap-tfkit nkkwni lli-iklan ar-nkkat tammara ass kullut p-tafukt-ad i;rran#∑ 13irar-asn bab n-igr$ yini i-yan gisn% ∂wa-gma$ ur-ak-ukwip f-yat# is-urd yan-uqarid
a-f-d-didi-tmcackat@ 14am/ ma-igan winnk tddut# acku rip ad-fkp i-pwad iggwran
zund kiyi# 15is-ur-izri ad-skarp mad-rip s-ma-igan winnu@ is-tusit tanuwwact
f-ssibt n-mad-skrp afulki@∑∑ 16yini-asn yasuo% ∂pmkad a-s-rad-zwurn imggura$
ggwrun imzwura#∑
isawl lmasi; tis kra..-twal f-lmut-ns
17imun yasuo d-uparas n-tmdint n-urucalim# yawi sin d-mraw n-um;,ar-ns wa;dutn$ isawl
srsn p-uparas yini-asn% ∂18∂sfldat$ ra-nddu s-urucalim# imma nkki lli-igan yus n-bnadm$
ra-yyi-d;in s-gr ifassn n-inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ccro# rad-flla-
;kamn s-lmut$ 19fkn-iyi i-ibrraniyn a-gigi-t.na/n lx,n-iyi aggwln-iyi f-uggjdi ard
mmtp# walaynni p-wis kra,-uwssan rad-d-nkrp zp-lmut#∑
innas n-yaoqub d-yu;anna t,alb zp-lmasi;
20tack-id innas n-tarwa n-zabdi s-dar yasuo$ nttat d-tarwa-ns s-sin# tknu s-wakal
p-lgddam-ns t,alb-t ad-as-ifk kra# 21irar-as% ∂ma-trit ad-am-t-fkp@∑ tini-as% ∂fk
i-sin tarwa-yad-inu ad-skyusn yan f-ufasi-nnk d-yan f-u/lma,-nnk pakud llip ra-tkcmt
s-tgldit-nnk#∑ 22isawl yasuo yini-asn% ∂ur-tssinm mayd t,albm# is-t/,arm a-tsum
lkas n-urfufn lli-rad-sup nkki@∑ inin-as% ∂n/,ar-as#∑ 23irar-asn yasuo% ∂s-vva;t$ lkas
lli-rad-sup nkki ra-ti-tsum kunni$ walaynni askyus f-ufasi-inu ula f-u/lma,-inu ur-igi
winnu bac a-t-fkp pir i-willi-f-t-iskr rbbi baba#∑ 24llip sfldn mraw ya,ni i-mayd
nnan sin aytmatn-an$ bzgn fllasn# 25imma yasuo ipra-yasn-d kullutn yini-asn% ∂tssnm igldan
n-ddunit-ad ar-t;kamn f-ayt-tmizar-nsn$ tissanm inmpurn-nsn ar-tamrn mddn ad-skarn
s-iwalyun-nsn# 26imma kunni a-ur-yili pmkan p-gratun# wanna iran a-gigun-yimpur$ illa fllas
a-ig axddam-nnun# 27d-wanna gigun iran a-izwur$ illa fllas a-ig ismg i-wiyya,# 28ula nkki
34
lli-igan yus n-bnadm$ ur-d-uckip ad-flla-txdamn mddn# uckip-d ad-txdamp$ fkp tudrt-
inu ad-fukkup ma-iggutn#∑
lmasi; ijjujji sin ibuka,n
29zrin ilmma zp-tmdint n-ari;a$ ,furn-t mddn ggutn# 30ilin pin sin ibuka,n gawrn p-tama
n-uparas# llip sfldn izd yasuo ayd izrin$ ar-tpuwwatn ar-ttinin% ∂wa-yus n-dawd$
;nnu ginnp#∑ 31akwin gisn mddn inin-asn ad-fssan# imma ntni zuydn ar-tpuwwatn s-uggwar
ar-ttinin% ∂wa-sidi$ ;nnu ginnp a-yus n-dawd#∑ 32ibidd yasuo ipr-asn-d s-dars yini-
asn% ∂ma-tram ad-awn-t-skrp@∑ 33inin-as% ∂wa-sidi$ a-nisfyu#∑ 34qaman p-yasuo bahra#
iggr i-walln-nsn$ isfyun pakudan# nkrn ,furn-t p-uparas#
matta 21mt21
ikcm lmasi; s-urucalim
1akmurn-in s-tmdint n-urucalim# llip lkmn awrir n-zzitun p-tsga n-bitfaji$ yazn
yasuo sin zp-im;,arn-ns 2yini-asn% ∂zaydat s-uduwwar-an l-lgddam-nnun# ra-n-tafm yat-
tpyyult tqqn nttat d-usnus-ns# fsyat-asn tawim-tn-d s-dari# 3ip-kn-isqsa kra
n-yan$ tinim-as ∂ira-tn siditnnp$ ra-kn-yajj a-tn-di-tawim#∑ 4ijra kullu mayad bac
a-yafu maylli inna rbbi f-ils n-nnabi payd izrin inna% ∂5∂inyat i-tmdint n-ayt-rbbi$
hay-agllid-nnm yucka-d srm# yudr i-ixf-ns$ ini f-upyyul ula f-usnus n-tpyyult#∑ 6ddun
im;,arn skrn pmklli-asn-inna yasuo# 7awin-d tapyyult d-usnus$ grn-in fllasn ihddan-nsn$
ini yasuo# 8munn-d mddn ggutnin$ ar-sswan ihddan-nsn p-uparas# kra gisn ar-d-itbbi
tiv..win zp-isparn$ ar-tnt-sswan p-uparas# 9fr;n bahra pwilli zwarnin i-yasuo
p-uparas ula pwilli-as-ggwranin$ ar-talln awal-nsn ar-ttinin% ∂huvanna i-yus n-dawd#
ambarki a-iga pwad-d-yuckan s-ism n-sidi rbbi# huvanna p-ignna yattwin#∑10llip-n-ilkm yasuo urucalim$ tqrbl-tmdint kullutt# ar-ssmqsan mddn i-ngratsn%
∂ma-iga pwad@∑ 11sawln-d kullu willi dids munnin ar-ttinin% ∂pwad iga nnabi yasuo
gu-navira p-jalil#∑
lmasi; ar-i..ay imznzn zp-tgmmi n-rbbi
12ikcm yasuo s-tgmmi n-rbbi$ inkr ar-zgis-i..ay pwilli gis zznzanin ar-gis-
sapn# igllb lmyadi n-willi tvrrafnin iqaridn$ igllb lkrasa n-willi zznzanin itbirn# 13yini-asn% ∂han ityara p-warra n-rbbi ∂tigmmi-nu rad-as-ttinim tigmmi n-t/allit∑#
imma kunni trurm-tt tga ifri n-imxxarn#∑ 14ackin-d dars ibuka,n d-ikucamn p-tgmmi
n-rbbi$ ijjujji-tn# 15imma inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ccro$ .iyr-asn bahra
llip /ran lmojizat lli-iskr$ /rn tarwa m//inin ar-talln awal-nsn p-tgmmi n-rbbi ar-
35
ttinin% ∂huvanna i-yus n-dawd#∑ 16sawln ilmma s-yasuo inin-as% ∂is-ur-tsfldt i-mayd
ttinin mddn-ad@∑ irar-asn yasuo% ∂sfldp-asn# imma kunni is-ur-tprim arra n-rbbi
lli-innan ∂tfkit i-i;cmay d-wazzann a-k-talpn s-nniyt d-l;qq∑@∑ 17ifl-tn pakudan iffup
tamdint$ iddu s-uduwwar n-bitoanya ins pin#
tazart lli-ur-iskirn lpllt
18zikk vba; yuwrri-d yasuo s-tmdint$ yap-t la/# 19i/r-n yat tazart p-tama n-uparas$
iftu srs walaynni ur-n-gis-yufi pir ifrawn# yini-as% ∂zayd a-ur-sar-gim-tili
lpllt#∑ tiqar tazart pakudan# 20llip /ran im;,arn-ns mayan$ i,r-asn lojb inin% ∂mamnk
a-s-tqqur tazart-ad ;ayna@∑ 21isawl yasuo yini-asn% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ ip-tumnm
bla tckkam ra-tskrm zund mad-skrp i-tazart-ad$ rad-nnit-tskarm uggwar n-mayad#
ip-tnnam i-uwrir-ad ∂itti zp-pid t,rt-n p-umda rad-as-yili mad-as-tnnam# 22pakud
nna-tt/allam rad-awn-yili kullu ma-t,albm ip-nnit-tumnm#∑
asqsi f-ma-d-yuznn lmasi;
23ikcm-dap yasuo s-tgmmi n-rbbi ar-gis-isslmad# ackin-d inmpurn d-imparn
n-tmazirt-an sqsan-t% ∂ma-k-id-yuznn a-tskart kullu payad@ awal n-mi ayd-s-a-ti-
tskart@∑ 24isawl yasuo yini-asn% ∂ula nkki ra-kn-sqsap yan-usqsi# rarat-iyi-d inip-
awn ma-yyi-d-yuznn ad-skarp mayad# 25yu;anna$ ma-t-id-yuznn a-issddam mddn@ izd rbbi
npd bnadm@∑ bdun ntni ar-ssmqsan i-ngratsn ar-ttinin% ∂ip-nnna ∂rbbi a-t-id-yuznn
rad-ap-yini ∂max ayllip ur-tuminm mad-awn-inna@∑ 26walaynni ip-nnna ∂bnadm a-t-id-yuznn∑
ra-niksa, zp-mddn-an ggutnin$ acku ar-kullu-ttinin izd yu;anna yan-nnabi a-iga# 27sawln
ilmma inin-as% ∂ur-nssin ma-t-id-yuznn#∑ irar-asn yasuo% ∂ula nkki ur-rad-awn-inip ma-
yyi-d-yuznn ad-skarp kullu mayad#∑
lmona n-urgaz d-sin tarwa-ns
28yini-asn% ∂ma-ra-tinim@ ha-yan-urgaz$ dars sin tarwa# iftu dar-umzwaru yini-as%
∂zayd a-iwi$ txdmt passad p-igr n-wa,il∑# 29imma ntta irur-as% ∂ur-rip∑# ik imikk
twgra/-t f-wawal-an iddu ixdm# 30iftu-urgaz ilmma dar wis sin tarwa-ns$ yini-as
pmklli inna i-umzwaru# irar-as yus-lli wis sin% ∂ha-yyi ddip a-sidi$∑ walaynni ur-
iddi#∑ 31isqsa-tn yasuo% ∂manwa p-sin-ad a-iskrn ma-ira babas@∑ inin-as% ∂amzwaru∑#
irar-asn yasuo% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ ar-kn-zggurunt-tmgganin d-ayt-nkkas s-tgldit
n-rbbi# 32yucka-d darun yu;anna iml-awn aparas n-ufulki$ ur-ti-tuminm# imma ayt-nkkas
d-tmgganin$ ntni umnn yu;anna# t/ram-tn ar-ti-tamnn$ sul ur-trim a-ti-tamnm kunni
tuwrrim-d s-uparas#∑
36
lmona n-ixmmavn d-igr n-wa,il
33yini-asn yasuo% ∂sfldat i-yat lmona ya,ni# ha-yan-urgaz i//a a,il p-igr-ns$ isslulli-
as ifrig ipz agw,i i-lmovvrt ibnu yal-lbrj$ ifl-t i-ixmmavn iftu imuddu# 34llip-d-
iru;-uzmz l-lpllt$ yazn kra n-ixddamn-ns s-dar ixmmavn ad-as-d-awin ma-t-id-yuckan
p-lpllt# 35walaynni ixmmavn pwin ixddamn-an$ lx,n yan gisn$ npn yan$ utn yan s-i/ran# 36yazn-
asn ilmma kra n-ixddamn ya,ni uggwar n-willi zwarnin$ skrn-asn pmklli skrn i-imzwura# 37p-isiggwra yazn-asn yus$ yini d-ixf-ns ∂rad-uqqrn iwi#∑ 38walaynni ixmmavn-an$ llip
/ran yus mcawarn i-ngratsn inin ∂pwad a-ra-iwurt igr# ackad-d a-t-nnp ig lwurt
winnp#∑ 39pwin-t lu;n-t-in s-brra n-igr npn-t#∑ 40isqsa-tn yasuo% ∂ma-ra-iskr bab
n-igr i-ixmmavn-an pakud nna-d-yuwrri#∑ 41inin-as% ∂ra-ihlk mddn-an wxcnnin s-yat lmut
ywxcnn$ ifk igr i-ixmmavn ya,ni lli-rad-as-yakka lpllt p-uzmz-ns#∑ 42irar-asn yasuo%
∂is-ur-tprim ma-ityaran p-warra n-rbbi@ ∂a/ru lli-n-lu;n ibnnayn$ nttan a-yuwrrin
iga ixf n-up/u# mayad$ sidi rbbi a-t-iskrn# n/ra-t ar-gis-ntojjab#∑ 43f-mayan a-f-
rad-awn-inip$ ra-kn-issufp rbbi zp-tgldit-ns$ ifk-tt i-mddn ya,ni lli-ra-yakka
lpllt-ns# 44imma a/ru-ad$ wanna fllas i,rn ra-ir/$ d-wanna-f-i,r ra-t-ilbj d-wakal#∑
45llip sfldn inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-ifarisin i-lmoni-ad$ issann izd fllasn a-f-isawl
yasuo# 46irin a-t-am/n walaynni ksu,n zp-mddn$ acku ar-kullu-ttinin izd yan-nnabi a-iga#
matta 22mt22
lmona n-ayt-tmpra
1isawl-dap yasuo s-lmoni yini-asn% ∂2tagldit n-ignna tga zund yan-ugllid iskr tampra
i-yus# 3yazn ixddamn-ns ad-d-prn i-willi tyawora,nin$ imma ntni ur-rin ad-d-ackin
s-tmpra# 4yazn ilmma kra n-ixddamn ya,ni yuvva-tn ad-inin i-willi tyawora,nin ∂ha-
tirmt tujad$ prsp i-imugayn ula i-igayzn ,ninin# yujad kullu$ ackad-d s-tmpra#∑ 5imma
ntni r/mn i-ixf-nsn ur-d-uckin$ iddu kra s-igran-ns$ iddu kra s-twuri-ns$ 6nkrn
wiyya, am/n ixddamn-an ssrfufnn-tn npn-tn# 7.iyr-as i-ugllid bahra$ yazn imxzniyn-
ns ihlk imnpan-an$ ijdr tamdint-nsn# 8yini ilmma i-ixddamn-ns ∂tampra tujad$ walaynni
ur-tt-sthllan pwilli mi or,p# 9zaydat pilad s-iswak$ tor,m i-kullu wanna-n-tufam$
tawim-tn-d s-tmpra#∑ 10pakudan ffupn ixddamn s-tswak ssmunn-d kullu ma-n-ufan$ gn-iyt
wid wxcnnin npd wid cwanin$ ayllip tommr-tgmmi n-tmpra s-inbgyun# 11ikka ma-ikka$
ikcm-ugllid a-issmaqql ayt-tmpra$ s-n-i/ra yan-urgaz p-gratsn ur-ilsi timlsit
n-tmpra# 12isqsa-t-ugllid% ∂wa-gu-darnnp$ mamnk a-di-tkcmt s-pid bla timlsit
n-tmpra@∑ imma ntta pir ifssa# 13yini-ugllid i-ixddamn-ns ∂krfat-t zp-ifassn ula
i,arn$ tlu;m-t-in p-tillas aggugnin# pin a-p-rad-allan ar-tg/a/n uxsan-nsn#∑ 14han iggut
ma-mi-ior, rbbi$ yidrus ma-i/li ad-gn wins#∑
37
asqsi f-,,abit i-qayvar
15ddun ilmma ifarisin ar-tmcawarn f-mamnk a-rad-ssmuttln yasuo f-wawal-ns# 16azn-d
dars kra n-mddn-nsn d-kra n-imddukkwal n-ugllid hirudus inin-as% ∂way-amslmd$
nssn izd l;qq ayd ttinit$ ar-tsslmadt aparas n-rbbi pmklli iga# ur-a-tskart
f-mad-swingimn mddn$ acku ur-a-ttmnadt udmawn n-mddn# 17imma pilad ma-ra-tinit@
is-i;lla a-nakka ,,abit i-qayvar npd uhu@∑ 18imma yasuo issn tanuwwact lli-gisn-
illan$ yini-asn% ∂wa-id-bu-sin-uwdmawn$ max a-yyi-ttarmm@ 19arat-iyi-d yan-uqarid
n-,,abit#∑ fkn-as-d yan-uqarid# 20yini-asn% ∂win-mi a-iga-uwdm-ad d-ism-ad gis
illan@∑ 21inin-as% ∂win qayvar#∑ irar-asn yasuo% ∂fkat i-qayvar ma-igan win qayvar$
tfkm i-rbbi ma-igan win rbbi#∑ 22llip sfldn i-mayad ar-gis-tojjabn$ ddun fln-t#
asqsi f-tnkra zp-lmut
23ackin-d dars passan kra n-mddn l-lmdhb n-ivadduqin# ntni ar-ttinin is-ur-ra-
d-inkr yan zp-lmut# sqsan yasuo inin-as% ∂24∂way-amslmd$ inna musa ∂ip-immut kra
n-yan ifl tampart-ns bla tarwa$ illa f-gmas n-urgaz-an a-stt-itahl a-dids-issnkr
tarwa f-ism n-gmas lli-immutn#∑ 25llan darnnp ssa n-aytmatn# yiwi-umzwaru tampart
immt bla tarwa$ ifl tampart-ns i-gmas# 26immt wis sin bla tarwa ula ntta d-wis
kra,$ ayllip-tt-iwin kullutn s-ssa ur-d-filn tarwa# 27p-isiggwra tmmt-tmpart# 28ini-ap pilad$ p-tnkra lli-p-rad-nkrn kullutn$ tampart n-manwa p-ssa-yad a-ra-tg@
hatti tkka-ttin tga tampart-nsn kullutn#∑ 29isawl yasuo yini-asn% ∂payad a-f-tjlam$
acku ur-tssinm arratn n-rbbi ula tssnm ta/,,art n-rbbi# 30pakud llip rad-nkrn
ur-ra-tahaln ula-da-tahalnt$ walaynni zund lmalayka n-ignna a-rad-gn# 31imma tankra n-willi
mmutnin$ is-ur-tprim ma-fllas-inna rbbi@ 32inna ∂nkki gip rbbi n-ibrahim$ gp
rbbi n-is;aq$ gp rbbi n-yaoqub#∑ awal-an imla-yap is-ddrn ntni p-lgddam n-rbbi$
waxxa mmutn#∑ 33llip sfldn mddn-an ggutnin i-mayd inna yasuo$ tojjbn p-ulmmud-ns#
ma-igan luvit ihiyyan@
34munn-d fllas ifarisin llip sfldn f-mamnk a-issfssa ivadduqin# 35inkr yan-umslmd n-ccro
zp-gisn$ yiri a-yarm yasuo p-wawal-ns# isqsa-t% ∂36∂way-amslmd$ ma-l-luvit kullu ihiyyan
p-ccro n-rbbi@∑ 37isawl yasuo yini-as% ∂∂a-ttirit rbbi sidik zp-ttmi n-ixf-nnk
d-ttmi n-uwl-nnk d-ttmi l-loaql-nnk#∑ 38xtad a-igan luvit imqqurn ihiyyan# 39trwas-tt
tis snat$ ∂a-ttirit adjar-nnk zund ixf-nnk#∑ 40snat luviyyat-ad a-igan llsas n-kullu ma-
illan p-ccro d-warratn l-lanbya#∑
38
asqsi f-ma-iga lmasi;
41pakudan sul dars qaman ifarisin$ isqsa-tn yasuo% ∂42∂ma-ttinim kunni f-walli igan
lmasi;@ tasut n-mi a-zp-ra-ig@∑ inin-as% ∂zp-tasut n-ugllid dawd#∑ 43irar-asn
yasuo% ∂imma dawd$ llip-t-iguwwd rru; lqudus a-isawl f-lmasi;$ ig-t d-sidis 44inna
∂ha-sidi rbbi inna i-sidi$ skyus f-ufasi-inu ard gp inuwwacn-nnk p-ddu i,arn-nnk#∑ 45ha-dawd s-ixf-ns ibdr pwalli igan lmasi;$ ig-t d-sidis# mamnk a-ra-ig pir yan
zp-tasut-ns@∑ 46ur-i/,ar yan ad-as-d-irar awal# zp-passan ur-sul-izom yan a-t-
isqsa#
matta 23mt23
imslmdn n-ccro d-ifarisin
1isawl-dap yasuo s-mddn-an ggutnin$ ntni d-im;,arn-ns yini-asn% ∂imslmdn n-ccro
d-ifarisin$ ntni a-dar awal n-musa ar-t-sslmadn# 3sflidat s-iwalyun-ns ar-tskarm ma-
ttinin$ walaynni a-ur-tskarm mad-skarn acku iskkirn-nsn ur-a-di-tmcackan d-iwalyun-
nsn# 4ar-tassn taggwatin //aynin ar-tnt-in-srasn f-tpwra, n-mddn# mnck a-bahra-//
aynt$ walaynni imslmdn-an ur-rin ad-gn ula yan-u,a, ad-asn-oawnn# 5kullu iskkirn-nsn ar-
tn-skarn bac a-tn-/rn wiyya,# ar-ssimpurn l;ruz n-ignzi-nsn$ ar-ssipzzifn tamyu
n-ihddan-nsn# 6iozza darsn ad-tgawarn f-lkrasa mqqurnin p-imnsyun$ iozzu darsn ad-
zggurun s-lgddam p-tgwmma n-t/allit# 7iozzu darsn a-fllasn-tsllamn mddn p-laswaq
ar-asn-ttinin ∂amslmd∑# 8imma kunni$ a-ur-tajjm yan ad-awn-ittini ∂amslmd∑$ acku yan-
umslmd kad-darun-illan$ d-kunni aytmatn a-tgam# 9a-ur-ttinim i-yan p-ddunit-ad ∂baba∑$
acku yan babatun kad-darun-illan$ a-t-igan d-babatun n-ignna# 10a-ur-tajjm yan ad-awn-ittini
∂anmpur$ acku yan-unmpur kad-darun-illan$ a-t-igan d-lmasi;# 11wanna gigun imqqurn$ nttan
a-ra-ig axddam-nnun# 12wanna issimpurn ixf-ns ra-t-i//im/ay rbbi$ imma wanna i//im/
ayn ixf-ns ra-t-issimpur#∑
ayt-sin-uwdmawn
13∂tagu,i a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ccro d-ifarisin# ayt-sin-uwdmawn a-tgam# ar-
tqqnm imi n-tgldit n-ignna f-mddn$ ur-a-di-tkccmm kunni ula-da-ttajjm pwilli ranin ad-
d-kcmn# 14wa-id-bu-sin-uwdmawn$ tagu,i a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ccro d-ifarisin#
ar-tcttam tigwmma n-thjjalin$ ar-tssipzzifm ti/ulla-nnun bac a-tssbayynm ixfawn-
nnun is-tfulkim# f-payan a-s-ra-fllawn-ittut l;ukm s-uggwar# 15wa-id-bu-sin-uwdmawn$
tagu,i a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ccro d-ifarisin# ar-ttbbim imdwan d-ikalln bac
a-trarm pir yan s-uparas-nnun$ d-ntta ip-ti-trurm tssuwrrim-t iga yus n-jhnnama
uggwar-nnun s-snat-twal#∑
39
16∂tagu,i a-rad-awn-yili a-iguwwadn buk,nin# ar-ttinim ∂yan iggullan s-tgmmi n-rbbi
ur-fllas-illi yat$ walaynni yan iggullan s-wurp lli-illan p-tgmmi n-rbbi iqqan-t-id
a-issafu tagallit-ns# 17way-inafaln$ wa-ibuka,n$ inyat-iyi ma-yugwrn$ izd urp npd tigmmi
n-rbbi lli-irurn urp-an a-ig win rbbi@ 18ar-ttinim ∂yan iggullan s-u/ru n-tprsi$ ur-
fllas-illi yat$ walaynni yan iggullan s-twafka lli-ittrsn f-u/ru iqqan-t-id a-issafu
tagallit-ns#∑ 19way-ibuka,n$ ma-yugwrn$ izd tawafka npd a/ru lli-irurn tawafka-yan a-tg
tin rbbi@ 20wanna iggullan s-u/ru n-tprsi$ s-u/ru a-s-iggulla ula s-kullu ma-fllas-
illan# 21d-wanna iggullan s-tgmmi n-rbbi$ s-tgmmi a-s-iggulla ula s-rbbi lli-gis-illan# 22d-wanna iggullan s-ignna$ s-lorc n-rbbi a-s-iggulla ula s-walli llas igawrn#∑
23∂tagu,i a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ccro d-ifarisin# ayt-sin-uwdmawn a-tgam# ar-
takkam i-rbbi yat zp-kraygatt mrawt l-liqamt d-lbsbas d-lkmmun$ walaynni ar-
tttum tinba,in timzwura n-ccro zund l;qq ula laman ula l;nant# ha-tipawsiwin-ad
a-d-fllawn-illan a-srsnti-tskarm$ bla tflm tiyya,# 24wa-iguwwadn buk,nin$ han ar-
tstaym aman zp-tizit$ ar-tvratm aoram# 25wa-id-bu-sin-uwdmawn$ tagu,i a-rad-awn-
yili a-imslmdn n-ccro d-ifarisin# ar-tsspusm lkas d-tmkilt zp-brra$ imma agwns
iommr s-tmxxart d-lba,l# 26way-afarisi abuka,$ sspus zwar lkas ula timkilt zp-
ugwns$ ipus ilmma ula brra# 27wa-id-bu-sin-uwdmawn$ tagu,i a-rad-awn-yili a-imslmdn
n-ccro d-ifarisin# tgam zund im,,al mllulnin s-ljir$ ar-tban zp-brra is-fulkin$
imma agwns-nsn iommr s-ixsan n-willi mmutnin d-kullu ma-ijlxn# 28ha-kunni tbanm zp-
brra is-tfulkim$ imma agwns-nnun iommr s-ddnub d-lxcant lli-gigun-irgsn#∑
loqubit lli-ra-fllasn-ittut
29∂tagu,i a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ccro d-ifarisin# ayt-sin-uwdmawn a-tgam# ar-
tbnnum im,,al cwanin i-lanbya lli-zrinin$ ar-tkllum lqubbat n-willi skrnin afulki# 30ar-
ttinim ∂mrad is-nlla nkkwni p-uwssan-an n-imzwura-nnp$ ur-akkw-ra-nskr pmklli skarn
ntni$ ar-nqqan lanbya#∑ 31walaynni s-wawal-ad a-s-a-takkam tuggwa f-ixfawn-nnun n-is-tgam
tarwa n-willi npanin lanbya# 32zaydat tkmmlm paylli bdan imzwura-nnun# 33wa-ilgmma,n$ wa-
tarwa n-ifaparn$ mamnk a-ra-tnjmm zp-lhalak n-jhnnama@ 34rad-awn-d-aznp lanbya d-ayt-
lfhmt d-imslmdn$ tnpm gisn kra$ taggwlm kra f-uggjdi$ tlx,m kra p-tgwmma n-t/
allit$ ar-tn-t..aym zp-tmdint s-tmdint# 35kunni a-f-ra-d-tttut loqubit f-ssibt
n-kullu idammn pusnin lli-ffinin p-ddunit-ad$ zp-idammn n-habil lli-ir,an rbbi ar
idammn n-zakariyya yus n-baraxiyya lli-tnpam p-gr-t;anut tam/layt d-udpar n-tprsi# 36l;qq ayd-awn-nnip$ tasut-ad a-f-ra-d-kullu-tttut loqubit-an#∑
40
isawl lmasi; f-urucalim
37∂wa-urucalim$ wa-urucalim$ wa-talli inqqan lanbya n-rbbi ar-tkkatt s-i/ran pwilli-
d-srm-yuzn# mnnawt-twal ad-rip ad-d-ssmunp tarwa-nnm pmklli-di-tssmunu-tfullust
ikiyawn-ns p-ddu ifrawn-ns$ imma kunni ur-trim# 38han tigmmi n-rbbi p-wammas-nnun
ra-kullu-txlu# 39rad-awn-inip$ ur-ra-yyi-t/rm-dap ard tinim ∂ambarki a-iga pwad-d-
yuckan s-ism n-sidi rbbi#∑∑
matta 24mt24
maylli ra-ijru i-tgmmi n-rbbi
1iffup yasuo zp-tgmmi n-rbbi iftu# munn dids im;,arn-ns$ mln-as ipurban mqqurnin
n-tgmmi n-rbbi# 2imma ntta inna-yasn% ∂kullu mayd ttmnadm$ l;qq a-rad-awn-inip$ ra-
kullu-ityawgar s-wakal# ur-ra-gis-iqama-u/ru f-u/ru#∑
maylli-s-ra-tggwru i-ddunit-ad
3llip iskyus yasuo p-uwrir n-zzitun ackin-d dars im;,arn-ns wa;dutn sqsan-t% ∂ini-
ap managu a-ra-yili payad-s-tnnit@ ma-ra-ig tamatart n-is-d-yakmur-wass lli-p-ra-
di-tuwrrit kiyi ula isiggwra n-ddunit@∑ 4isawl yasuo yini-asn% ∂awyat-stt p-ixf-
nnun a-kn-ur-ijlu yan# 5acku ggutn pwilli ra-d-yack asin-d ism-inu$ kud yan ar-ittini izd
nttan a-igan lmasi;# ntni rad-jllun mddn ggutnin# 6ra-tsfldm f-imapn ula lxbarat n-imapn#
rarat loaql a-ur-tpuw,m$ acku iqqan-d a-yili payan$ walaynni ur-ta-d-iru; isiggwra# 7ra-di-tnkr-tqbilt s-tqbilt tnkr-d-tgldit s-tgldit$ yili-upni ilint zznzalat
p-kra n-tmizar# 8walaynni kullu payan iga pir azbbar amzwaru n-tlalit#∑
9∂pakudan ra-kn-d;ayn s-lm;kamat ar-kn-ssrfufunn npn-kn# ra-kn-tkrhun p-kullu-tmizar
n-ddunit f-ssibt n-ma-tgam winnu# 10iggut gigun ma-ra-tut-tbay,,rt i,r p-uwssan-
an# ra-n-id;ay kra kra$ ar-itkrhu kra kra# 11ggutn id-bu-tkrkas lli-ra-d-yack ar-
ttinin is-gan lanbya$ ar-jllun kigan d-mddn# 12ra-bahra-ttigat lxcant ard idrusn
pwilli dar tqama l;nant p-uwl-nsn# 13imma wanna ibiddn izga ar isiggwra ra-injm# 14ra-ttbrra;m p-kullu ddunit s-lxbar ifulkin n-tgldit n-ignna ard lkmnt tuggwa-nnun
kraygatt tamazirt# pakudan a-ra-d-iru; isiggwra#∑
rad-ilin-uwssan cqanin
15∂ra-t/rm tajlxit lli-ifnnun tnkr p-udpar am/lay n-rbbi$ pmklli inna nnabi danyal
payd izrin# wanna yaqran$ illa fllas a-yissan lmona# 16pakudan winna llanin p-tmazirt
41
n-yudaya$ iqqan-tn-d ad-ruwln s-idrarn# 17wanna illan p-iggi n-tgmmi$ iqqan-t-id a-ur-
ikcm a-d-yasi kra# 18wanna-n-illan p-igran$ iqqan-t-id a-ur-yuwrri tipurdin a-d-yawi
timlsit-ns# 19rad-bahra-cqun-uwssan-an f-tilli gisn rbbunin ula tilli gisn ssngaynin# 20,albat i-rbbi ad-awn-d-ur-tack-trula-yan p-tgrst ula p-wass n-usunfu# 21acku ra-
tili-tnukmut p-uwssan-an$ ur-jju-tlli zund nttat zp-isizwar n-ddunit sul s-pilad$
ula rad-dap-tili zund nttat# 22mrad is-ur-issidrus rbbi ussan-an ur-ra-injm yan#
walaynni f-ssibt n-mddn-ns lli-i/li$ hati issidrus ussan-an f-ssibt-nsn#∑
23∂pakudan ip-awn-inna kra n-yan ∂ha-lmasi; illa pid npd ∂hatin illa pin∑ a-t-ur-tamnm# 24acku rad-d-nkrn kra n-mddn$ kud yan ar-ittini f-ixf-ns izd lmasi; a-iga npd kra
n-nnabi$ walaynni ar-sskirkisn# rad-skarn timitar mqqurnin d-lmojizat ip-ufan ad-
jllun ula pwilli ganin win rbbi# 25hati nnip-awn-t ur-ta-ijri# 26pakudan ip-awn-nnan ∂hatin
p-lxla∑ a-ur-tffupm s-pin# ip-awn-nnan ∂hati p-ugwns n-tgmmi∑ a-tn-ur-tamnm# 27acku
pmklli kkatn-uwsmann p-ccrq ar-n-ttisfyun i-lprb$ pmkan a-rad-d-ackp nkki lli-igan
yus n-bnadm# 28innap-illa mi,rus$ a-p-a-n-tmunun igadrn#∑
pmkad a-ra-d-yuwrri lmasi;
29∂pakudan tigira n-tnukmut n-uwssan-an$ ra-tllas tafukt$ ur-ra-ifaw-wayyur# rad-,rn
itran zp-ignwan$ tyattaynt tifawin n-ignwan# 30pakudan a-ra-di-tban-tmatart n-yus n-bnadm
p-ignwan$ ar-allan kullu imzdpn n-ddunit$ /rn-iyi ftip-d p-gr imdla n-ignwan s-lquwwa
d-lmjd iggutn# 31ra-ittut nffar itjhhdn$ aznp lmalayka-nu ad-ssmunn pwilli ganin winnu
zp-kraygatt tasga$ zp-ttmi n-ddunit ar ttmi ya,ni#∑
managu a-ra-yili mayad@
32∂hati tazart a-zp-ra-tissanm lmona# ip-lggwipnt-tv..win-ns tssufp-d tifrawin-
ns tissanm is-d-yakmur vvif# 33pmkan a-ra-yili# ip-t/ram kullu timitar-ad s-awn-
nnip$ ra-tissanm is-yakmur$ hatin p-imi# 34l;qq a-rad-awn-inip$ ur-ra-tzri tasut-ad
ard kullu ijru mayad# 35rad-ittin ignwan d-wakal$ walaynni ur-sar-ittin iwalyun-inu# 36walaynni ass-an ula tasaot-an$ ur-tn-issin yan$ la lmalayka n-ignna ula yus n-bnadm# pir
baba lli-illan p-ignna$ nttan wa;dut a-issnn#∑
37∂zund paylli illan p-uwssan n-nu; a-ra-yili p-uwssan-an p-rad-d-ackp nkki lli-igan yus
n-bnadm# 38p-uwssan n-nu;$ ur-ta-d-plin-waman f-ddunit$ ar-cttan ar-ssan ar-ttahaln
ar-ttahalnt$ ar ass lli-p-ikcm nu; s-wanaw# 39mddn-an ur-tt-gis-iwin ayllip plin-waman
tyawhlakn kullutn# pmkan a-ra-ijru p-wass-an p-rad-d-ackp nkki lli-igan yus n-bnadm# 40pakudan rad-ilin sin irgazn p-igr$ ra-yitti yan iqama yan# 41rad-ilint snat-tmparin
ar-/a,nt s-uzrg$ ra-titti yat tqama yat# 42,ufat acku ur-tssinm man ass a-ra-d-
42
yack siditun# 43rad-awn-inip$ mrad is-issn bu-tgmmi man tasaot p-iy, a-ra-d-yack-
umxxar$ ra-bahra-i,uf# ur-ra-t-yajj a-inqb tigmmi-ns# 44ula kunni illa fllawn a-bdda-
tujadm$ acku ra-d-yack yus n-bnadm p-kra n-tasaot lli-ur-tpalm#∑
axddam ifulkin
45∂manwa igan axddam ifulkin bab-loaql@ nttan a-mi-ra-ifl sidis tigmmi p-ddu-ufus-
ns$ bac a-yakka i-ixddamn ya,ni ad-cttan kraygatt yan p-tasaot-nsn# 46ambarki a-iga-
uxddam nna-mi-d-yuwrri sidis yaf-t-id ar-iskar mayan# 47l;qq a-rad-awn-inip$ rad-
as-ifl sidis kullu ayda-ns p-ddu-ufus-ns# 48walaynni ip-ywxcn-uxddam-an yini d-ixf-ns
∂ima.l-n sidi∑ 49ar-ikkat ixddamn ya,ni ar-ictta ar-issa d-willi ssnufulnin ixfawn-
nsn s-tissi$ 50han ra-d-yuwrri sidis p-yan-wass lli-f-ur-iskir ula yat tasaot
lli-ur-ipal# 51pakudan ra-t-ibri sidis$ ig-t-in d-ayt-sin-uwdmawn p-illip allan ar-
tg/a/n uxsan-nsn#∑
matta 25mt25
lmona n-mrawt-tfrxin d-lqnadl
1∂p-uwssan-an ra-tg-tgldit n-ignna zund mrawt-tfrxin$ usint lqnadl ffupnt a-n-
mnaggarnt asli# 2smmust gisnt gant ist-loaql$ smmust ur-swangmnt p-ma-ra-tnd-d-
iqqan# 3$4ist-loaql$ llip usint lqnadl-nsnt awint didsnt tabuqqalt n-zzit# imma xtilli
ur-swangmnin ur-didsnt-iwint zzit# 5llip-n-ima.l-usli$ yawi-tnt i.v kullutnt gnnt# 6p-.u//unt n-iy, sfldnt i-kra n-yan yull awal-ns inna ∂hay-asli yucka-d$ ffupamd-d a-t-
in-tmnaggarmt#∑ 7nkrnt-tfrxin kullutnt$ ssngaddant tiftilin l-lqnadl-nsnt# 8inint ilmma
xtilli ur-swangmnin i-tiyya, ∂fkamt-ap imikk zp-zzit-nnunt acku rad-ap-xsin lqnadl-
nnp#∑ 9imma ist-loaql nnant-asnt ∂is-rad-ap-kullu-yuwdu zzit-ad nkkwnti ula kunninti@
zaydamt s-dar id-bu-zzit tspmd-d ma-knt-ixvvan#∑ 10ddunt ntnti$ s-d-iru;-usli#
nkrnt xtilli ujadnin munnt dids s-tmpra# iqqn-d imi n-tgmmi# 11ackind-d-tfrxin-lli
ya,ni ar-aqrant ar-ttinint ∂wa-sidi$ wa-sidi$ r/m-ap#∑ 12imma ntta irur-asnd-d ∂l;qq
a-rad-awnt-inip$ ur-knt-ssinp#∑∑ 13izayd yasuo yini-asn% ∂,ufat acku ur-tssinm man
ass ula man tasaot a-rad-d-ackp#∑
lmona n-kra, ixddamn d-luznat n-nnuqrt
14∂ra-tg-tgldit n-ignna zund yan-urgaz ira a-imuddu$ ipr-d i-ixddamn-ns s-dars$
ifl kullu ayda-ns p-ifassn-nsn# 15ifk i-yan smmust luznat nnuqrt$ ifk i-wayya, snat$
ifk i-wayya, yat$ kraygatt yan d-punck nna-mi-i/,ar$ iffup ilmma ar-itmuddu# 16iddu
pwalli mi ifka smmust luznat n-nnuqrt ar-srsnt-isap ar-izznza ayllip-d-srsnt-
43
irur smmust luznat ya,ni# 17pmkad a-iskr ula pwalli dar snat luznat$ irar-d srsnt
snat ya,ni# 18imma pwalli dar yat luznt idda ipz p-wakal i;,u nnuqrt n-sidis# 19izri
ma-izrin s-d-yuwrri siditsn$ in;asab d-ixddamn-ns# 20yack-id pwalli mi ifka
smmust luznat$ yasi-d didsnt smmust ya,ni yini-as ∂a-sidi$ ha-smmust luznat lli-
dari-tflt$ rurp-d srsnt smmust ya,ni nnigatsnt#∑ 21yini-as sidis ∂icwa mayad$ ay-
axddam ifulkin ivl;n# tskrt ma-k-id-iqqann s-maylli idrusn$ rad-flp p-ufus-nnk ma-
iggutn# kcm-d pilad$ tfr;t d-sidik#∑ 22yack-id ilmma pwalli dar snat luznat yini-as
∂a-sidi$ ha-snat luznat lli-dari-tflt$ rurp-d srsnt snat ya,ni nnigatsnt# 23yini-as
sidis ∂icwa mayad$ ay-axddam ifulkin ivl;n# tskrt ma-k-id-iqqann s-maylli idrusn$
rad-flp p-ufus-nnk ma-iggutn# kcm-d pilad$ tfr;t d-sidik#∑ 24yack-id ilmma pwalli
mi ifka yat luznt yini-as ∂a-sidi ssnp izd argaz icqan a-tgit$ ar-tmggrt ma-ur-
tkrzt$ ar-tssmunut ma-ur-tlu;t# 25ksu,p pakudan$ ddup ;,up luznt-nnk p-ddu-wakal#
ha-lamant-nnk iwip-ak-tt-id#∑ 26irar-as sidis ∂way-axddam ywxcnn iddulan$ is-tssnt
is-a-d-mggrp ma-ur-krzp$ ar-d-ssmunup ma-ur-n-lu;p@ 27llip tssnt mayad$ illa fllak
a-n-tsrst nnuqrt-inu p-lbank$ akud nna-d-uwrrip am/p-d lamant-inu nttat d-ma-di-
trur ikka nnigas#∑ 28yini ilmma% ∂kkissat-as luznt-an$ tfkm-tt i-walli dar mrawt
luznat# 29acku wanna dar illa$ rad-as-zaydp$ yili-as uggwar# imma wanna ur-dar-illi$ rad-
as-kkisp ula maylli dars illan# 30imma axddam-ad ur-iskirn yat$ lu;at-t-in p-tuggugt
n-tillas# pin a-p-rad-allan ar-tg/a/n uxsan-nsn#∑∑
maylli ra-ijru p-wass l-l;sab
31izayd yasuo yini-asn% ∂pakud llip rad-d-uwrrip s-ddunit-ad$ munn-d didi kullu
lmalayka s-lmjd iggutn$ rad-skyusp nkki lli-igan yus n-bnadm f-lorc n-tgldit-inu$ 32ackin-d s-lgddam-inu kullu ayt-tmizar n-ddunit# ra-tn-a..up i-ngratsn pmklli ya..u-
umksa ulli zp-tipa..n# 33rad-gp ulli f-ufasi-inu$ gp tipa..n f-u/lma,-inu$ 34sawlp ilmma$
nkki lli-igan agllid$ s-willi llanin p-ufasi inip-asn ∂ackad-d a-imbarkin n-baba rbbi$
kcmat s-tgldit lli-awn-ijjujad zp-isizwar n-ddunit# 35acku yap-iyi la/ tfkm-iyi
ad-ccp$ yap-iyi irifi tfkm-iyi ad-sup$ gip aprib tcckcmm-iyi s-darun$ 36yap-iyi-
usmmi, tfkm-iyi mad-lssap$ u,np tgablm-iyi$ llip-n p-l;bs tackim-n dari#∑ 37pakudan
ra-yyi-sqsan pwilli f-ir,a rbbi ∂managu a-sidi$ a-k-n/ra yap-k la/ nfk-ak a-tcct$
npd yap-k irifi nfk-ak a-tsut@ 38managu a-k-n/ra tgit aprib ncckcm-k-id s-darnnp$
npd yap-k-usmmi, nfk-ak ma-tlssat@ 39managu a-k-n/ra tu,nt npd tllit p-l;bs nack-in
dark@∑ 40rad-asn-rarp$ nkki lli-igan agllid$ ∂l;qq a-rad-awn-inip$ pakud nna-ti-tskrm
p-yan zp-aytma-yad m//inin$ hati tskrm-t gigi nkki# 41inip ilmma i-willi llanin f-u/
lma, ∂ittyat-n zp-gigi a-willi ixza rbbi$ tddum s-loafit lli-ur-ra-sar-ixsi$
ttyawskar i-iblis d-lmalayka-ns# 42acku yap-iyi la/ ur-iyi-tfkim ad-ccp$ yap-iyi
irifi ur-iyi-tfkim ad-sup$ 43gip aprib ur-iyi-tcckcimm s-darun$ yap-iyi-usmmi,
ur-iyi-tfkim mad-lssap$ u,np ilip-n p-l;bs ur-iyi-tgablm#∑ 44pakudan ra-yyi-sqsan
44
ula ntni ∂managu a-sidi a-k-n/ra yap-k la/ npd irifi$ npd tgit aprib npd yap-k-usmmi,
npd tu,nt npd tllit p-l;bs ur-n-dark-nucki a-k-noawn@ 45rad-asn-rarp ∂l;qq a-rad-
awn-inip$ llip-t-ur-tskirm p-yan p-im//iyn-ad$ ur-t-gigi-tskirm nkki#∑ 46rad-ddun
ntni s-loqubit l-lixrt# imma pwilli-f-ir,a rbbi rad-d-kcmn s-tudrt idumn#∑
matta 26mt26
skrn inmpurn f-ad-npn lmasi;
1llip ikmml yasuo iwalyun-ad kullutn$ yini i-im;,arn-ns% 2∂tssnm izd sin-uwssan
a-iqaman i-loid n-tb,it# pakudan a-ra-yyi-n-d;in nkki lli-igan yus n-bnadm a-yyi-npn
f-uggjdi#∑3munn-d inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imparn n-tmazirt-an p-tgmmi n-qayafa lli-igan anmpur
ihiyyan n-tgmmi n-rbbi# 4mcawarn f-mamnk a-s-rad-am/n yasuo s-l;ilt a-t-npn# 5walaynni
nnan i-ngratsn% ∂urd p-uwssan l-loid bac a-ur-duyn mddn#∑
tampart lli-d-yusin tabuqqalt n-tujjut
6illa yasuo p-uduwwar n-bitoanya p-tgmmi n-simoan lli-sttin-ikkan iga anjdam$ 7iskyus
ar-ictta# tkcm-d dars yat-tmpart tusi-d yat-tbuqqalt n-u/ru tili gis tujjut
ivfan$ iggut-bahra-watig-ns# tffi-tt-id f-ixf n-yasuo# 8llip /ran im;,arn ma-tskr$
bzgn fllas$ inin i-ngratsn% ∂max a-stti-tjla@ 9mrad is-tnza tujjut-ad ra-di-tawi
kigan$ nfk-t i-im/la,#∑ 10imma yasuo issn mad-swangmn yini-asn% ∂max ayllip tcqam
d-tmpart-ad@ hatti tskr gigi afulki# 11im/la, ra-bdda-didun-ilin$ imma nkki ur-
ra-bdda-didun-ilip# 12hati tujjut-ad flla tffi$ t/pur srs ddat-inu i-um,,al# 13l;qq
a-rad-awn-inip$ innap a-tbrra;n mddn s-lxbar-ad ifulkin p-kullu ddunit$ ra-ttinin
f-mayd tskr xtad$ ar-tt-id-srs-kttin#∑
iskr yahuda f-a-izznz lmasi;
14pakudan inkr yan zp-gr sin d-mraw n-um;,ar$ ism-ns yahuda isxaryu.$ iddu s-dar
inmpurn n-tgmmi n-rbbi# 15yini-asn% ∂mnck a-rad-iyi-tfkm ad-awn-t-zznzp@∑ fkn-as
kra, id-mraw n-uqarid n-nnuqrt# 16pakudan a-yuwrri ar-iswingim mamnk a-ra-tn-ioawn ad-
am/n yasuo#
im;,arn jjujadn imnsi n-tb,it
17ilkm-d-wass amzwaru p-uwssan n-urxviv# ackin-d im;,arn s-dar yasuo sqsan-t%
∂mani trit ad-ak-n-gis-njjujad imnsi l-loid n-tb,it@∑ 18yini-asn% ∂zaydat s-dar flan
45
p-tmdint tinim-as ∂hati inna-yak-d-umslmd% ∂tlkm-d tasaot-inu# rad-ccp imnsi
n-tb,it p-tgmmi-nnk$ nkki d-im;,arn-inu#∑∑ 19skrn im;,arn s-ma-f-tn-yuvva yasuo$
jjujadn imnsi n-tb,it#20tru;-d-tdggwat iskyus yasuo a-icc d-im;,arn-ns s-sin d-mraw# 21llip a-cttan yini-
asn% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ ra-yyi-izznz yan p-gratun#∑ 22.iyr-asn bahra$ bdun ar-t-
sqsan kullutn$ kud yan ar-ittini% ∂yak$ urd nkki a-sidi@∑ 23yini-asn% ∂yan zp-willi
didi dranin p-uruku-ad a-ra-yyi-izznz# 24ha-yus n-bnadm ra-immt pmklli fllas ityaran$
walaynni tagu,i a-ra-yili i-urgaz lli-izznzan yus n-bnadm# yuf-as i-urgaz-an mrad is-ur-
akkw-ilul#∑ 25isawl yahuda lli-ra-t-izznz yini-as% ∂izd nkki a-sidi@ irar-as% ∂kiyi
a-t-innan#∑
imnsi n-siditnnp
26llip a-cttan yasi yasuo tangult$ ickr rbbi ibbi-tt$ ifk-tt i-im;,arn-ns yini-asn%
∂am/at tccm# xtad tga ddat-inu#∑ 27yasi lkas$ ickr rbbi ifk-asn-t yini-asn% ∂swat
zp-gis kullukn# 28pwid gan idammn-inu lli-ra-iffi f-ssibt n-mddn ggutnin bac ad-
gn lohd l-ljdid p-gratun d-rbbi ma-s-a-fllawn-issitti ddnub-nnun# 29rad-awn-inip$
ur-sul-rad-sup zp-lpllt n-wa,il ar ass lli-p-ra-t-didun-sup zp-ljdid p-tgldit
n-rbbi baba#∑
isawl lmasi; f-ma-ra-ijru i-b.rus
30asin ilmma yan-umarg zp-imurign n-rbbi$ ffupn s-uwrir n-zzitun# 31yini-asn yasuo%
∂ha-kunni p-i,-ad ra-yyi-kullu-tflm$ acku ityara ∂rad-utp amksa$ tmzr-twurut n-uwlli# 32walaynni tigira n-mad-d-nkrp zp-lmut ra-kn-zwurp s-tmazirt n-jalil#∑ 33isawl b.rus
yini-as% ∂waxxa-k-kullu-fln$ ur-sar-k-filp nkki#∑ 34imma yasuo irur-as% ∂l;qq a-rad-
ak-inip$ p-i,-ad ur-ra-ipr-ufullus ard tinit kra..-twal ur-iyi-tssint#∑ 35yini-
as b.rus% ∂waxxa rad-didk-mmtp$ ur-rad-inip ur-k-ssinp#∑ pmkad ad-nnan im;,arn
kullutn#
ar-it/alla lmasi; f-ixf-ns
36pakudan idda didsn yasuo s-yan-udpar lli-mi-ttinin ∂gatsimani∑$ yini i-im;,arn-
ns% ∂gawrat pid# rad-ftup yan imikk ad-//allp#∑ 37yawi dids b.rus d-sin tarwa
n-zabdi# ipuw, yasuo p-tasaot-an$ mmapn iswingimn bahra p-uwl-ns# 38yini-asn% ∂t//ay
flla tapuft-ad ar lmut# gawrat pid tawzm didi# 39izayd iftu yan imikk i,r f-uwdm-ns
s-wakal i//all yini% ∂wa-baba$ ssitti flla lkas-ad n-urfufn ip-t/,ar a-titti# walaynni
a-yili ma-trit$ urd mad-rip nkki#∑ 40yuwrri s-dar im;,arn yaf-tn-in .avn# isawl s-b.
rus yini-as% ∂is-ur-t/,arm a-didi-tawzm yat tasaot@ 41awzat t,albm rbbi a-kn-
46
issanf i-kullu ma-ra-kn-ildi a-tskrm ma-ywxcnn# hati ul n-bnadm ar-ittiri a-iskar
afulki$ imma ddat-ns t,of#∑ 42iddu tis snat-twal i//all yini% ∂wa-baba$ ip-ur-i/,ar
ad-iyi-yanf lkas-ad bla-t-swip$ a-yili ma-trit kiyi# ∑43yuwrri-dap yaf-tn-in .avn$
inra-tn i.v# 44ifl-tn iddu tis kra..-twal i//all yini pmklli inna tiwalyu timzwura# 45yuwrri ilmma s-dar im;,arn-ns yini-asn% ∂.avat pilad tsunfum# hati tlkm-d tasaot#
inza yus n-bnadm s-gr ifassn n-mddn wxcnnin# 46nkrat a-nddu# ha-walli-yyi-izznzan
yucka-d#∑
ityama/ lmasi;
47sul a-isawal s-d-iru; yahuda lli-igan yan zp-sin d-mraw n-um;,ar# munn-d dids kigan
d-mddn asin-d lkmami d-iomad# uznn-tn-d inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imparn n-tmazirt-
an# 48pwalli izznzan yasuo imla-yasn-yad tamatart-ad yini-asn ∂wanna ssudnp$ pwan a-t-
igan# am/at-t# 49yack-id yahuda iftu s-dar yasuo yini-as% ∂sslam a-sidi∑$ issudn-t# 50isawl yasuo yini-as% ∂way-amddakkwl-inu$ izd mayad a-f-di-tuckit s-pid@∑ lkmn-t-
in wiyya,$ grn-in ifassn fllas am/n-t# 51inkr ilmma yan zp-willi llanin d-yasuo ildi-d
lkummit-ns$ yut axddam n-unmpur n-tgmmi n-rbbi ibbi-as am//up# 52imma yasuo inna-
yas% ∂rar lkummit-an s-uplaf-ns# han kullu wanna yusin lkummit$ s-lkummit a-s-ra-immt# 53is-ur-tssinm is-/,arp ad-,albp rbbi baba$ yazn-iyi-d uggwar n-sin d-mraw
n-ukabar l-lmalayka@ 54walaynni ip-skrp mayan$ mamnk a-rad-afun-warratn n-rbbi lli-
mlanin is-d-iqqan a-ijru kullu mayad@∑ 55isawl yasuo pakudan s-mddn-an ggutnin yini-asn%
∂ma-s-di-tffupm s-lkmami d-iomad a-yyi-tpwim zund ip-gip amxxar@ gawrp-n-bdda
p-tgmmi n-rbbi kraygatt ass ar-sslmadp$ ur-iyi-tum/m p-uwssan-an# 56walaynni ijra
kullu mayad bac a-yafu ma-ityaran p-warratn l-lanbya#∑ pakudan ruwln kullu im;,arn-ns
fln-t#
ibidd lmasi; p-lm;kama
57pwilli um/nin yasuo iwin-t s-dar qayafa anmpur n-tgmmi n-rbbi$ munn-d imslmdn
n-ccro d-imparn n-tmazirt kullutn# 58i,fur-t b.rus zp-tuggugt ar ammas n-tgmmi
n-unmpur$ ikcm ula ntta iskyus d-imxzniyn a-i/r ma-ra-ijru# 59imma inmpurn n-tgmmi
n-rbbi d-imparn l-lm;kama kullutn ar-siggiln s-kra n-tuggwa n-tkrkas f-yasuo ma-f-
a-t-nqqan# 60nkrn kigan d-mddn ar-fllas-sskirkisn$ walaynni ur-gisn-ufin kra n-tuggwa
izgan# p-isiggwra nkrn sin inagan 61inin% ∂argaz-ad nsfld-as inna ∂nkki /,arp ad-
xlup tigmmi n-rbbi bnup-tt-dap p-kra,-uwssan#∑∑ 62ibidd-unmpur n-tgmmi n-rbbi
isqsa yasuo% ∂is-ur-ra-d-fllasn-trart s-yat@ mayd-fllak-ttinin pwid p-tuggwa-
nsn@∑ 63imma yasuo pir ifssa# isawl-dap-unmpur yini-as% ∂gip-n srk rbbi lli-iddrn#
ini-ap$ izd kiyi a-igan lmasi; yus n-rbbi@∑ 64irar-as yasuo% ∂kiyi a-t-innan# walaynni
rad-awn-inip$ yan imikk ra-t/rm yus n-bnadm iskyus f-ufasi n-rbbi itjhhdn$ iftu-d
47
p-gr imdla n-ignwan#∑ 65llip isfld-unmpur n-tgmmi n-rbbi i-mayad$ ibbi timlsa-ns
yini-asn% ∂lkufr ayad# ma-sul-nra inagan@ kunni tsfldm pilad i-wawal-ns l-lkufr# 66ma-
fllas-tnnam@∑ rarn-as% ∂iqqan-t-id a-immt#∑ 67ssufsn p-uwdm-ns ar-t-kkatn# kra
yut-t s-ibariqn 68ar-as-ttinin% ∂wa-kiyi-ad igan lmasi;$ ip-tgit nnabi ml-ap manwa-
k-yutn#∑
b.rus inakr lmasi;
69imma b.rus sul igawr p-brra p-wammas n-tgmmi# tack-id yat-txddamt tini-as%
∂ula kiyi tllit d-yasuo gu-jalil#∑ 70irar-as nttan p-lgddam n-willi-d-illa% ∂ur-ssinp
ma-s-tnnit#∑ 71iffup s-upgwmmi# t/r-t yat-txddamt ya,ni$ tini i-willi biddnin pin%
∂pwad illa d-yasuo gu-navira#∑ 72irar-dap b.rus s-tgallit% ∂ur-ssinp argaz-an#∑ 73yan
imikk s-as-nnan pwilli biddnin pin% ∂s-vva;t tgit kiyi zp-gisn$ acku ar-tsawalt
pmklli sawaln ayt-jalil#∑ 74inkr b.rus ar-itgalla ar-ittini s-jjhd% ∂nkki ur-ssinp
argaz-an f-a-tsawalm#∑ ipr-ufullus pakudan# 75ikti-d b.rus maylli-s-as-inna yasuo%
∂ur-ra-ipr-ufullus ard tinit kra..-twal ur-iyi-tssint#∑ iffup ar-yalla bahra#
matta 27mt27
ibidd lmasi; p-lgddam n-bila.us
1llip ifaw zzman munn-d inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imparn n-tmazirt-an kullutn$ mcawarn
f-mamnk a-rad-npn yasuo# 2krfn-t awin-t d;in-t-in i-bila.us l;akm n-ruman#
yahuda inpa ixf-ns
3imma yahuda lli-izznzan yasuo$ llip isfld is-fllas-;kamn s-lmut twgra/-t# yawi kra,
id-mraw n-uqarid-lli n-nnuqrt$ irar-tn i-inmpurn d-imparn 4yini-asn% ∂hati ddnub ayd
skrp# zznzip i-lmut yan ur-iskirn kra ywxcnn#∑ rarn-as% ∂mad-ap-gis-illan nkkwni@
dbbr i-ixf-nnk#∑ 5iddu yahuda ilu;-n iqaridn p-tgmmi n-rbbi$ iffup yaggwl ixf-ns
s-yan-izikr immt# 6asin inmpurn iqaridn-an inin% ∂ur-;llan a-tn-in-ng p-vvnduq n-tgmmi
n-rbbi acku atig n-idammn ad-gan#∑ 7mcawarn-dap i-ngratsn$ spn srsn ∂igr n-ufxxar∑
a-gis-tm,aln ipribn# 8sul s-passad ar-ttinin mddn i-igr-an ∂akal n-idammn#∑ 9pmkad
a-s-yuwfa-wawal n-nnabi irmiyya lli-innan% ∂rad-d-mcackan mddn-an n-ayt-rbbi a-d-fllas-
fkn atig n-kra, id-mraw n-uqarid n-nnuqrt$ awin-tn ilmma 10spn srsn igr n-ufxxar# pmkad
a-yyi-yuvva sidi rbbi#∑
48
bila.us i;kam f-lmasi; s-lmut
11ibidd yasuo p-lgddam l-l;akm bila.us# isqsa-t l;akm yini-as% ∂is-tgit agllid
n-ayt-yudaya@ irar-as yasuo% ∂kiyi a-t-innan∑# 12nkrn inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imparn
n-tmazirt ar-srs-tactkkan s-kigan d-tpawsiwin$ imma ntta ur-asn-irur s-yat# 13yini-as bila.us% ∂is-ur-tsfldt i-mnnawt-tpawsiwin ayd-fllak-ttinin@∑ 14imma ntta
ifssa ur-asn-irur s-yat ayllip itojjb bila.us bahra#
15ikka-ttin l;akm p-kraygatt loid n-tb,it ar-asn-gis-ir//m i-yan-u;bbas nna-ran# 16illa yan p-l;bs p-uwssan-an ism-ns barabbas$ ityawssan bahra# 17llip-d-munn mddn
ggutnin$ isqsa-tn bila.us% ∂manwa tram ad-awn-as-r/mp$ izd barabbas npd yasuo
lli-mi-ttinim lmasi;@∑ 18acku bila.us issn inmpurn-nsn is-;sadn yasuo$ payan ka-f-
t-id-d;in# 19walaynni p-tasaot-an sul iskyus bila.us f-lkursi l-l;ukm s-d-srs-
tuzn-tmpart-ns tini-as-d% ∂ad-ur-tkcmt ssuq n-urgaz-an ifulkin$ acku tucka-yyi-d
tapuft iggutn passad f-ssibt-ns p-yat-twargit#∑ 20imma inmpurn n-tgmmi n-rbbi
d-imparn n-tmazirt-an zuydn sshiysn mddn bac a-t-,albn ad-asn-d-ir/m i-barabbas
id;i-n yasuo s-lmut# 21isqsa-tn-dap l;akm% ∂manwa tram p-sin-ad ad-awn-as-r/mp@∑
rarn-as% ∂barabbas∑# 22yini-asn bila.us% ∂ma-tram a-t-skrp i-yasuo lli-mi-ttinim
lmasi;@∑ rarn-as kullutn% ∂a-ityaggal f-uggjdi∑# 23yini-asn% ∂max@ ma-iskr ywxcnn@∑
imma ntni ar-sspuyyun s-uggwar ar-ttinin% ∂a-ityaggal f-uggjdi a-immt#∑
24i/r bila.us is-ur-isugir yat$ pir zuydn mddn duyn s-uggwar# yasi-d aman isird
ifassn-ns p-lgddam-nsn yini-asn% ∂ha-nkki ur-flla-llin idammn n-urgaz-ad# /rat kunni
ma-ra-tskrm# 25rarn-as kullutn% ∂a-fllap-ilin idammn-ns nkkwni d-tarwa-nnp# 26ir/m-asn
pakudan i-barabbas# imma yasuo$ ilx,-t issufp-t a-immt f-uggjdi#
..n/ lli-izrin f-lmasi;
27nkrn ioskrin l-l;akm awin yasuo s-.u//unt l-lqvr$ ssmunn-d kullu loskr lli-illan pin# 28kkisn-as timlsit-ns sslsn-as yan-uhddun i/ggwapn$ 29skrn yan-ttaj zp-uzggwar
gn-as-t f-ixf$ gn-as yat-tpanimt p-ufus-ns afasi# ar-.arn f-ifaddn-nsn p-lgddam-
ns ar-gis-,vvan ar-ttinin% ∂sslam ay-agllid n-ayt-yudaya#∑ 30ar-fllas-ssufusn$ asin
tapanimt-lli ar-t-in-srs-kkatn f-ixf# 31llip gis cboan ta,va$ kkisn-as ahddun sslsn-
as timlsit-ns$ awin-t a-t-npn f-uggjdi#
lmasi; f-uggjdi
32llip ffupn ntni$ mnaggarn yan-urgaz gu-kurini ism-ns simoan$ amrn-t a-yasi aggjdi
n-yasuo# 33lkmn adpar lli-mi-ttinin ∂gulguta#∑ tga lmona-ns ∂adpar n-txcact n-ixf#∑
49
34irin ad-fkn i-yasuo aman n-wa,il iktin lli-p-illa-usafar ismmumn$ imma ntta llip-t-
im,i yagwi a-t-isu# 35qqnn-t f-uggjdi alln-t# b,un timlsa-ns i-ngratsn grn-d fllasnt
aspar# 36gawrn pin a-fllas-,ufn# 37gn yat tallu;t p-nnig ixf-ns a-tml avra, lli-s-as-
vr,n$ ityara gis% ∂pwad iga yasuo agllid n-ayt-yudaya#∑ 38awin-d sin imxxarn aggwln-tn
f-iggjda$ yan f-ufasi n-yasuo d-yan f-u/lma,-ns#39ar-t-rggmn mddn lli-zrinin$ ar-ssmussun ixfawn-nsn ar-as-ttinin% ∂40∂wa-kiyi
lli-ra-ixlu tigmmi n-rbbi tbnut-stt p-kra,-uwssan$ jjnjm ixf-nnk# gguz-d zp-
uggjdi ip-tgit yus n-rbbi#∑ 41pmkad-dap a-s-a-gis-t.na/n inmpurn n-tgmmi n-rbbi
d-imslmdn n-ccro d-imparn n-tmazirt ar-ttinin% ∂42∂ijjnjm wiyya, walaynni ur-i/,ar
a-ijjnjm ixf-ns# izd agllid n-ayt-rbbi a-iga@ inyat-as a-d-igguz zp-uggjdi pilad
bac a-srs-namn# 43hatin isstamn p-rbbi$ ig ixf-ns d-yus n-rbbi# inyat-as a-t-
ijjnjm rbbi pilad ip-fllas-ir,a#∑ 44ula imxxarn lli-dids-tyaggalnin f-iggjda ar-t-
rggmn ula ntni#
lmut l-lmasi;
45llip tlkm tasaot tis snat d-mrawt$ ,rnd-d tillas p-tmazirt-an kullutt ar tasaot
tis kra.# n-tdggwat# 46p-tasaot tis kra.# yut yasuo s-yat-tpuyyit itjhhdn yini%
∂aluy$ aluy$ lama cabaqtani@∑ tga lmona-ns wa-rbbi-nu$ wa-rbbi-nu$ max a-yyi-tflt@∑ 47kra
zp-willi biddnin pin$ llip-as-sfldn inin% ∂hati ar-yaqra i-nnabi iliyya#∑ 48yazzl yan gisn
yasi-d yan-ucrwi, iommr-t s-waman l-lxll ig-t p-yat-tpanimt imdi-t-in i-yasuo a-isu# 49inin wiyya,% ∂zgat$ a-n/r is-ra-d-yack iliyya a-t-ijjnjm#∑ 50imma yasuo yut-dap s-yat-
tpuyyit itjhhdn id;i rru;-ns#51pakudan yut-ucrrig lxamya n-t;anut tam/layt p-tgmmi n-rbbi$ tb,u f-sin zp-uflla
ar izdar# immass-wakal stpn ijarifn$ 52r/mn ism,al nkrn kigan d-im/layn n-rbbi
lli-mmutnin# 53ntni$ llip-d-inkr yasuo zp-lmut$ ffupn-d zp-ism,al kcmn-d s-tmdint
n-urucalim$ /rn-tn mddn ggutnin#
54imma lqb.an n-ioskrin d-willi dids ,ufnin f-yasuo$ llip /ran akal ar-itmussu ula
kullu mayd ijran$ iksa,n bahra ar-ttinin% ∂s-vva;t iga pwad yus n-rbbi#∑
55ilint-pin-tmparin ggutnin$ biddnt p-tuggugt ar-tmnadnt kullu ma-ijran# munnd-d ntnti
d-yasuo zp-tmazirt n-jalil ar-ti-toawannt# 56tlla gisnt maryam ullt-magdala$ d-maryam
innas n-aytmatn yaoqub d-yusf$ tili ula innas n-tarwa n-zabdi#
tim,lt l-lmasi;
57llip-di-tru;-tdggwat yack-id yan-urgaz ism-ns yusf# iga gu-rama$ iggut dars
lxir$ ig ula ntta am;,ar n-yasuo# 58ikcm s-dar bila.us i,alb zp-gis ddat n-yasuo$
50
yamr bila.us ad-as-tt-fkn# 59iddu yusf yawi ddat issmuttl-tt p-lkttan icwan ipusn$ 60isrs-tt-in p-um,,al-ns l-ljdid ityawpza p-isli# issknuki-d yan-ifir imqqurn
iqqn srs imi n-um,,al iddu# 61tili pin maryam ullt-magdala d-maryam-lli ya,ni$ gawrnt
p-lgddam n-um,,al#
ti,af n-imxzniyn f-um,,al
62izri-wass-an p-ujadn i-loid# ndid azkka iga ass n-usunfu$ munn-d inmpurn n-tgmmi
n-rbbi d-ifarisin$ ddun s-dar bila.us 63inin-as% ∂a-sidi$ ur-nttu ma-inna bu-tkrkas-an
llip sul iddr$ inna ∂p-wis kra,-uwssan rad-d-nkrp zp-lmut#∑ 64n,alb-k pilad a-taznt
ioskrin a-n-,ufn f-um,,al-ns ard izri wis kra,-uwssan$ a-ur-imil ddun im;,arn-ns
akwrn ddat inin is-d-inkr zp-lmut$ jlun mddn uggwar n-pmklli jlan#∑ 65irar-asn bila.us%
∂hatin darun imxzniyn# zaydat t,ufm kunni pmknna tram#∑ 66ddun ilmma$ pwin ti,af f-um,,al$
ollmn ifir bac ad-issann is-illa ma-t-ir/mn$ ssbiddn imxzniyn p-lgddam-ns#
matta 28mt28
tankra l-lmasi; zp-lmut
1llip izri-wass n-usunfu$ zikk vba; n-wass l-l;dd$ tnkr maryam ullt-magdala d-maryam-
lli ya,ni ddunt ad-/rnt am,,al# 2s-immussa-wakal p-tasaot-an s-jjhd$ igguz-d yal-lmalak
n-sidi rbbi zp-ignwan$ issknuki ifir zp-imi n-um,,al$ igawr fllas# 3ar-issmriqi
lmalak zund usmann tmllul-tmlsit-ns zund adfl# 4ggwdn imxzniyn lli-,ufnin f-um,,al ar-
trgigin s-tawda$ ,rn s-wakal zund ip-mmutn# 5isawl lmalak s-tmparin yini-asnt% ∂ad-
ur-tiksa,mt# ssnp is-a-tsiggilmt yasuo lli-immutn f-uggjdi# 6ur-sul-illi pid acku
inkr-n pmklli-s-inna# ackamd-d a-t/rmt illip-t-id-srsn#∑ 7yini-asnt ilmma% ∂ddwamt
pilad s-dar im;,arn-ns$ tinimt-asn is-d-inkr zp-lmut# ra-kn-izwur s-tmazirt n-jalil#
pin a-p-ra-ti-t/rm# ha-yyi nnip-awnt-t#∑
8ffupnd-d-tmparin ;ayna zp-dar-um,,al$ ggwdnt s-lfr; iggutn# ddunt ar-tazzalnt
ad-awint lxbar i-im;,arn-ns# 9sul llant p-uparas s-asnt-iban yasuo yini-asnt% ∂ad-
awnt-tili sslamt#∑ ru;nt-in ,rnt-as-n f-i,arn sjdnt-as# 10yini-asnt yasuo% ∂ad-ur-
tiksa,mt# zaydamt tinimt i-aytma ad-ddun s-jalil# pin a-p-ra-yyi-/rn#∑
tuggwa n-imxzniyn
11llip ddant-tmparin$ yuwrri kra zp-imxzniyn lli-,ufnin am,,al s-tmdint$ inin i-inmpurn
n-tgmmi n-rbbi f-ma-ijran# 12munn-d ntni d-imparn n-tmazirt mcawarn i-ngratsn$ fkn
51
i-imxzniyn iqaridn 13uvvan-tn% ∂inyat i-mddn ∂uckan-d im;,arn-ns p-iy,$ afn-ap-d ngn$
akwrn ddat-ns#∑ 14a-ur-tiksa,m zp-l;akm# ip-iffup isfld i-payan$ ra-t-nssfhm is-
ur-fllawn-illi yat#∑ 15am/n iqaridn$ skrn pmklli-tn-uvvan# ilin iwalyun-ad dar ayt-yudaya
sul s-passad#
iban lmasi; i-im;,arn-ns
16nkrn ilmma im;,arn s-yan d-mraw$ ddun s-tmazirt n-jalil s-uwrir lli-s-asn-inna
yasuo# 17/rn-t pin ,rn s-wakal sjdn-as$ walaynni illa sul gisn ma-ickkan# 18imma yasuo
iru;-tn yini-asn% ∂hati p-ufus-inu a-p-ityawfka kullu ma-illan p-ignwan ula p-wakal# 19ddwat pilad s-kraygatt tamazirt$ trarm mddn ad-gn im;,arn-inu$ tssddmm-tn
p-waman s-ism n-baba d-yus d-rru; lqudus$ 20ar-tn-tsslmadm ad-skarn kullu ma-f-kn-
uvvap# ha-yyi bdda didun ar isiggwra n-ddunit#∑
52
lxbar ifulkin n Yasuo Lmasi;
f ufus n Marqusi; f-ufus n-marqus
marqus 1mk11lxbar ifulkin n-yasuo lmasi; yus n-rbbi# 2ibda pmklli ityaran payd izrin f-ufus n-nnabi
icaoya inna rbbi% ∂rad-aznp arqqas-inu ad-ak-izwur ijjujad-ak aparas-nnk# 3ha-yan-wawal
ar-itbrra; p-lxla ar-ittini ∂jjujadat aparas n-siditnnp$ tssnmm tiparasin-ns#∑∑
tabrra;t n-yu;anna
4pmkan a-s-d-iban yu;anna amsddam p-lxla ar-itbrra; ar-ittini% ∂flat kullu ma-tskarm
ywxcn a-kn-ssddmp p-waman ivam;-awn rbbi f-ddnub-nnun#∑ 5ffupn-d dars mddn ggutnin
zp-tmazirt n-yudaya d-imzdpn n-tmdint n-urucalim$ ar-tqrran s-ddnub-nsn$ ddmn
kullutn f-ufus-ns p-wasif n-urdun# 6yu;anna ar-ilssa ta,ut n-iroaman ar-yaggs s-ubkkas
n-ilm$ ar-ictta tamurpi d-tammnt l-lxla# 7ar-itbrra; ar-ittini% ∂ra-d-yack tigira-
nu yan yugwr-iyi# ur-sthllap ad-knup ad-r/mp ifalan n-tur/iyn-ns# 8nkki ssddmp-kn
p-waman$ imma ntta ra-kn-issddm s-rru; lqudus n-rbbi#∑
udum l-lmasi; f-ufus n-yu;anna
9yan-wass p-uwssan-an iffup yasuo tamdint n-navira lli-illan p-tmazirt n-jalil$ yack-
id iddm p-wasif n-urdun f-ufus n-yu;anna# 10pir inkr-d zp-waman s-i/ra ignwan r/mn$
igguz-d fllas rru; lqudus n-rbbi zund yan-utbir$ 11isawl-d yan-wawal zp-ignwan yini-
as% ∂kiyi tgit iwi iozzan# fr;p srk bahra#∑
ci.an yurm lmasi;
12iddu yasuo id;i-t rru; lqudus pakudan s-lxla# 13ikka-n p-dar lu;uc p-lxla kku/ id-
mraw n-wass$ ar-t-itarm ci.an$ ar-ti-toawann lmalayka#
im;,arn imzwura
14llip ityama/ yu;anna p-l;bs yack-id yasuo s-tmazirt n-jalil ar-itbrra; s-lxbar
ifulkin n-rbbi 15ar-ittini% ∂ikmml zzman$ takmur-d-tgldit n-rbbi# flat kullu ma-
tskarm ywxcn$ tpwim p-lxbar-ad ifulkin#∑ 16iftu p-tama n-umda n-jalil$ i/r simoan
ntta d-gmas andraws# ingmarn n-islman ad-gan# grn-in ccbkt p-umda# 17isawl yasuo
53
yini-asn% ∂ackad-d munat didi$ rarp-kn a-tgm ingmarn n-mddn#∑ 18fln ccbayk-nsn pakudan$
munn dids# 19izayd iftu yan imikk s-n-i/ra yaoqub yus n-zabdi ntta d-gmas yu;anna# llan
p-tanawt-nsn ar-toadaln ccbayk# 20ipr-asn pakudan$ fln-in babatsn zabdi p-tanawt ntta
d-ixddamn-ns$ munn d-yasuo#
lmasi; issufp ljnn ywxcnn
21ru;n tamdint n-kafrana;um# p-wass n-usunfu ikcm yasuo s-tgmmi n-t/allit ar-isslmad
mddn# 22ar-tojjabn p-ulmmud-ns acku ar-srsn-isawal pmklli dars l;qq ad-asn-yini ma-
tn-d-iqqann a-t-skarn# ur-igi ntta zund imslmdn n-ccro# 23p-tasaot-an illa p-tgmmi
n-t/allit yan-urgaz lli-p-illa yal-ljnn ywxcnn bahra# 24yut s-yat-tpuyyit yini% ∂wa-
yasuo gu-navira$ ma-illan p-gratnnp didk@ is-di-tuckit ad-ap-thlkt@ ssnp ma-tgit
kiyi# am/lay n-rbbi a-tgit# ∑25isawl yasuo yamr ljnn yini-as% ∂fssa$ tffupt zp-gis#∑ 26issm;akka-t ljnn bahra$ yut s-yat-tpuyyit itjhhdn iffup zp-gis# 27ar-tojjabn
mddn kullutn ar-ssmqsan i-ngratsn ar-ttinin% ∂ma-iga mayad@ kra n-ulmmud l-ljdid
ayad# hati dars ta/,,art iggutn ayllip a-itamr ljnun wxcnnin$ ar-skarn s-wawal-ns#∑ 28pakudan ar-bahra-sawaln mddn f-yasuo$ awin lxbar-ns s-kraygatt mani p-tmazirt
n-jalil kullutt#
ta,ggwalt n-simoan
29llip iffup zp-tgmmi n-t/allit yack-id s-tgmmi n-simoan d-andraws# kcmn srs
ntni d-yaoqub d-yu;anna# 30afn-in ta,ggwalt n-simoan tgn tu,n s-tawla$ inin-as fllas# 31yakmur s-tama-ns yam/-as p-ufus issnkr-tt-id# titti-zgis-tawla$ tnkr ar-
fllasn-ttsxxar#
lmasi; ijjujji imu,an ggutnin
32p-tdggwat n-passan llip-n-t,r tafukt ackin-d mddn s-dar yasuo$ awin-as-d imu,an
kullutn ula pwilli-p-llan ljnun# 33munn-d ayt-tmdint kullutn p-imi n-tgmmi# 34ijjujji imu,an
ggutnin zp-kullu timu,an lli-gisn-llanin issufp kigan d-ljnun# ur-yujji ljnun a-fllas-
sawaln$ acku ssnn ntni ma-iga#
tabrra;t l-lmasi; p-jalil
35inkr-d yasuo p-tillas n-vvba;$ iffup iftu s-yan mani p-ur-illi yan$ ar-pin-it/alla# 36i,fur-t simoan d-willi dids llanin# 37llip-t-in-ufan inin-as% ∂ha-mddn kullutn ar-srk-
siggiln#∑ 38imma yasuo irur-asn% ∂a-nddu s-iduran-an ya,ni a-n-tbrra;p pin-dap$ acku
mayad a-f-d-uckip#∑ 39izayd ar-itkka kullu tamazirt n-jalil ar-itbrra; p-tgwmma
n-t/allit ar-issufup ljnun#
54
lmasi; ijjujji anjdam
40yan-wass yucka-d dars yan-unjdam$ i,r p-lgddam-ns i,alb-t bahra yini-as% ∂t/,art
a-yyi-tsspust ip-trit#∑ 41iqama p-yasuo bahra$ iggr-as s-ufus-ns$ yini-as% ∂rip
nkki# pus# 42pakudan yitti zp-gis ljdam ipus# 43yazn-t yasuo yuvva-t s-lmoqul 44yini-as%
∂rar loaql ad-ur-tinit yat i-yan$ walaynni ddu tmlt ixf-nnk i-unmpur n-tgmmi n-rbbi tfkt
f-uspus-nnk tiprsi lli-f-yuvva musa$ a-tg tuggwa i-mddn#∑ 45imma ntta iffup pakudan ar-
isawal bahra f-yasuo$ ar-itawi lxbar n-mad-as-ijran ayllip ur-sul-i/,ar yasuo a-ikcm
ibayyn s-kra n-uduwwar# iqama p-lxla ar-n-dars-ttackan mddn zp-kraygatt tasga#
marqus 2mk2
lquwwa l-lmasi;
1yuwrri-d yasuo s-tmdint n-kafrana;um# zrin kra n-uwssan s-sfldn mddn is-illa p-yat-
tgmmi# 2munn-d fllas mddn ggutnin p-tgmmi ayllip ur-iqama kra n-up/u p-ugwns ula p-imi
n-brra# ar-tn-isslmad s-wawal n-rbbi# 3ackin-d kku/ mddn asin-d yan-urgaz ikucmn$ 4walaynni ur-/,arn a-t-in-ssakmurn i-yasuo f-ssibt n-tnukmut# plin ilmma s-ukfaf$
ssittin yan-uwzun p-iggi n-illip illa yasuo$ r/mn anqbbi$ zzugzn-in imjdin lli-f-ign-
ukucam# 5yasuo i/ra mamnk a-bahra-srs-umnn$ isawl s-ukucam yini-as% ∂way-iwi$ ittin fllak
ddnub-nnk#∑ 6llan pin kra n-imslmdn n-ccro$ gawrn ar-swingimn p-ixf-nsn% ∂7∂max a-isawl
pwad s-pmkad@ awal l-lkufr ayd inna# ma-i/,arn a-issitti ddnub abla rbbi wa;dut@∑ 8imma yasuo issn p-rru;-ns mad-swangmn$ yini-asn% ∂max ayllip a-tswingimm p-ixfawn-
nnun pmkad@ 9ma-gisn-irxan$ ad-inip i-pwad ikucmn ∂ittin fllak ddnub-nnk∑ npd ad-inip
∂nkr$ tasit imjdin-nnk ar-ttidut∑@ 10walaynni rad-awn-mlp is-dari ta/,,art p-ddunit
ad-ssittip ddnub$ nkki lli-igan yus n-bnadm#∑ igrawl p-ukucam yini-as% 11∂nnip-ak$ nkr
tasit imjdin-nnk$ tddut s-tgmmi-nnk#∑ 12inkr pakudan yasi imjdin-ns iffup p-lgddam
n-mddn-an# ar-tojjabn kullutn ar-talpn rbbi ar-ttinin% ∂ur-jju-n/ri zund mayad#∑
ipra-d lmasi; i-lawi
13iffup-dap yasuo s-tama n-umda$ ackin-d dars mddn ggutnin ar-tn-isslmad# 14iftu yan
imikk i/r lawi yus n-;alfa iskyus p-illip a-tam/n iqaridn n-nkkas# yini-as% ∂ack-id$
mun didi#∑ inkr lawi imun dids#
icca lmasi; d-id-bu-nkkas
15igawr yasuo d-im;,arn-ns p-tgmmi n-lawi$ idru d-id-bu-nkkas ggutnin d-wiyya,
wxcnnin# iggut gisn ma-itmunun d-yasuo# 16imma imslmdn n-ccro l-lmdhb n-ifarisin$
55
llip-t-/ran ar-ictta d-mddn wxcnnin d-willi tam/nin nkkas$ sqsan im;,arn-ns% ∂max
ayllip a-ictta d-id-bu-nkkas d-mddn-an wxcnnin@∑ 17llip isfld yasuo i-mad-nnan yini-
asn% ∂urd pwilli dusnin a-i;tajjan a.bib walaynni pwilli u,nnin# ur-d-uckip a-n-prp
i-willi palnin is-fulkin$ walaynni uckip-d a-n-prp i-willi wxcnnin#∑
asqsi f-u/um
18p-uwssan-an ar-ta/umn im;,arn n-yu;anna amsddam$ ntni d-ifarisin# ackin-d kra n-mddn
sqsan yasuo% ∂max ayllip a-ta/umn im;,arn n-yu;anna ntni d-ifarisin$ imma im;,arn-
nnk kiyi ur-a-ta/umn@∑ 19isawl yasuo yini-asn% ∂is-/,arn ayt-tmpra ad-a/umn d-usli
didsn@ ip-sul-didsn-illa-usli ur-/,arn ad-a/umn# 20walaynni rad-d-ackin-uwssan lli-p-
ra-fllasn-yitti-usli# p-uwssan-an a-p-rad-ta/umn# 21ur-illi ma-ignnun tadpart n-ttub
l-ljdid f-tmlsit taqdimt# ip-iskr pmkan ra-tkkis-tdpart l-ljdid zp-tqdimt
tbbi s-uggwar# 22ur-illi ma-itggan aman n-wa,il iktin l-ljdid p-ilmawn iqdimn# ip-
iskr pmkan rad-stpn-waman l-ljdid ilmawn iqdimn ffin-waman xsrn ilmawn# walaynni ar-
tggan aman n-wa,il l-ljdid p-ilmawn l-ljdid#∑
asqsi f-wass n-usunfu
23yan-wass n-usunfu ifta yasuo d-im;,arn-ns p-igran p-gr imndi# llip a-ttidun ar-
tkkisn im;,arn tizlfin# 24sawln-d kra n-ifarisin inin-as% ∂/r$ max ayllip a-skarn
p-wass n-usunfu paylli ur-gis-i;llan@∑ 25irar-asn yasuo% ∂is-ur-tprim f-dawd ma-
iskr pakud llip-t-bahra-inpa la/$ ntta d-willi dids munnin@ 26ikcm s-tgmmi n-rbbi
p-uwssan n-abyatar anmpur n-tgmmi n-rbbi$ icc aprum lli-ityawfkan i-rbbi# ur-i;lla
a-t-icc yan abla inmpurn n-tgmmi n-rbbi# icca-t dawd ifk-t i-usmun-ns#∑ 27izayd yasuo
yini-asn% ∂rbbi iskr ass n-usunfu f-ssibt n-bnadm$ urd bnadm f-ssibt n-wass
n-usunfu# 28mayad a-f-gip sidis ula n-wass n-usunfu$ nkki lli-igan yus n-bnadm#∑
marqus 3mk3
ijjujji lmasi; p-wass n-usunfu
1ikcm-dap yasuo s-tgmmi n-t/allit# illa pin yan-urgaz immut-as-ufus# 2ilin kra n-mddn
ran ad-afn p-yasuo ma-s-a-yas-vra,n$ gabln-t ad-/rn is-ra-t-ijjujji p-wass n-usunfu# 3isawl yasuo s-walli mi immut-ufus yini-as% ∂ack-id s-wammas#∑ 4isawl ilmma s-wiyya,
yini-asn% ∂ma-i;llan p-wass n-usunfu@ a-nskar ma-ifulkin npd a-nskar ma-ywxcnn@ izd
a-njjnjm yan npd a-t-nhlk@∑ imma ntni fssan# 5igrawl gisn .iyr-as twgra/-t acku qqurn-
uwlawn-nsn bahra# isawl s-urgaz-lli yini-as% ∂mdi-d afus-nnk#∑ imdi-as-t-id s-ijji$
56
idus-ufus-ns# 6ffupn ifarisin pakudan$ ddun ar-tmcawarn d-imddukkwal n-ugllid hirudus
f-mamnk a-rad-npn yasuo#
isawl lmasi; i-mddn p-tama n-umda
7iftu yasuo d-im;,arn-ns s-umda$ ,furn-t mddn ggutnin zp-tmazirt-an n-jalil# 8llip
sfldn wiyya, f-ma-iskr$ ackin-d zp-yudaya d-tmdint n-urucalim ula tamazirt n-idumiyya
d-tsga ya,ni n-wasif n-urdun ula tisgyu n-vur d-vayda# 9yini ilmma yasuo i-im;,arn-ns
ad-as-d-awin yat tanawt$ a-tili p-tama-ns bac a-srs-ikcm ip-t-ssnukman mddn bahra# 10acku p-uwssan-an ar-ijjujji mddn ggutnin ayllip a-d-fllas-.arn kullu ma-p-llant-tmu,an
bac ad-as-ggrn# 11ula ljnun pakud nna-t-/ran ,rn-d p-dar i,arn-ns ar-sspuyyun ar-
ttinin% ∂kiyi tgit yus n-rbbi#∑ 12imma yasuo ar-tn-itamr a-ur-inin i-yan f-ma-iga#
sin d-mraw n-urqqas
13ipli yasuo s-yan-uwrir ipr-d i-willi ira$ ackin-d s-dars# 14isti sin d-mraw
ad-gn irqqasn-ns$ bac ad-dids-tmunun yazn-tn ilmma a-tbrra;n 15tili-asn-t/,,art
ad-ssufupn ljnun# 16isti simoan$ ifk-as ism l-ljdid ∂b.rus∑# 17isti yaoqub yus
n-zabdi d-yu;anna gmas n-yaoqub$ ifk-asn ism l-ljdid ∂bu-anarjis∑$ tga lmona-ns ∂tarwa
n-iggig∑# 18isti andraws d-filibbus d-bartulamaws d-matta d-tuma d-yaoqub
yus n-;alfa d-taddaws d-simoan awa.ani$ 19ntni d-yahuda isxaryu. lli-izznzan yasuo
tigira#
kra n-mddn ur-ssinn ma-iga yasuo
20yuwrri-d yasuo pakudan s-tgmmi# munn-d-dap fllas mddn ggutnin ayllip ur-akkw-/,arn
ad-ccn aprum# 21ula aytmas n-yasuo sfldn fllas# ackin-d ntni a-t-awin acku nnan% ∂iffup
ixf-ns#∑ 22imma imslmdn n-ccro lli-d-uckanin zp-tmdint n-urucalim$ ar-ttinin% ∂illa gis
∂bol-zabul∑# hati s-t;kimt n-ugllid l-ljnun a-s-a-issufup ljnun#∑ 23imma yasuo ipra-yasn-d
s-dars$ ar-srsn-isawal s-lmoni yini-asn% ∂mamnk a-ra-yiri ci.an a-issufup ixf-ns@ 24ip-a-ttmmap yat-tgldit d-ixf-ns ur-ra-tqama-tgldit-an# 25ip-a-ttmmap yat-tgmmi
d-ixf-ns ur-ra-tqama-tgmmi-an# 26ula ci.an$ ip-immap d-ixf-ns ur-ra-iqama walaynni ra-
i,r# 27ur-i/,ar yan a-ikcm s-tgmmi n-yan-idusn a-d-yakwr ayda-ns ip-ur-zwar-ikrs
pwalli idusn# ip-t-ikrs$ pakudan rad-as-d-yakwr tigmmi-ns#
28∂l;qq a-rad-awn-inip$ kullu ddnub n-bnadm$ i/,ar rbbi ad-asn-fllasn-ivam;$ ula tirggam
lli-s-a-rggmn rbbi# 29walaynni yan irggmn rru; lqudus ur-sar-as-fllas-ivam;# ntta
ra-bdda-fllas-yili l;ukm n-rbbi#∑ 30isawl pmkad acku ar-ttinin% ∂illa gis yan-rru;
ywxcnn#∑
57
aytmas l-lmasi; d-innas
31tack-id innas n-yasuo d-aytmas$ biddn-d p-brra n-tgmmi$ aznn-d mad-as-d-yaqran# 32imma ntta sutln-as mddn$ iskyus p-wammas-nsn# inin-as-d% ∂ha-innak d-aytmak p-brra$
ar-srk-siggiln#∑ 33isawl yasuo yini-asn% ∂ma-igan inna ula aytma@∑ 34issmaqql p-willi
dids skyusnin yini-asn% ∂ha-inna d-aytma# 35acku wanna iskarn ma-ira rbbi$ nttan a-igan
gma ig ulltma ig inna#∑
marqus 4mk4
lmona n-wamud d-ikalln
1izayd yasuo ar-isslmad p-tama n-umda# munn-d fllas mddn ggutnin ayllip-t-id-iqqan
a-ikcm s-tanawt$ iskyus gis p-umda$ akmurn-d mddn ar tama n-waman# 2ar-tn-isslmad
s-lmoni f-tpawsiwin ggutnin$ yini-asn% ∂3sfldat$ hay-aflla; iffup a-n-ilu; amud# 4llip-
t-ilu; i,r-n kra p-uparas ackin-d ig,a, grun-t# 5i,r-n kra p-gr i/ran p-illip
idrus-wakal$ impi-d ;ayna acku ur-t-bahra-idil-wakal# 6walaynni llip-di-tpli$ tjdr-t
tafukt$ iqar acku ur dars i/uran# 7i,r-n kra p-uzggwar$ ipli d-uzggwar iccqajji-t
ur-d-yiwi vvabt# 8i,r-n kra p-wakal ifulkin$ impi-d yimpur ifk vvabt$ ifk yan kra,
id-mraw$ ifk wayya, s,iv id-mraw$ ifk wayya, miyya#∑ 9yini-asn% ∂wanna dar imzgan
a-srsn-isflid$ illa fllas a-isfld#∑
10llip iffup yasuo zp-gr mddn-an ggutnin ackin-d dars im;,arn-ns s-sin d-mraw$
ntni d-wiyya, zp-usmun-ns$ sqsan-t f-lmoni-ad# 11yini-asn yasuo% ∂kunni ityawfka-yawn
a-tissanm f-tgldit n-rbbi ma-intln f-mddn ya,ni# imma pwin n-brra rad-asn-kullu-
ityawnna s-lmoni# 12pmklli ityaran ∂rad-bahra-tmnadn walaynni ur-rad-issann mad-mnadn#
rad-bahra-sflidn walaynni ur-rad-fhmn ma-mi-sfldn# ur-rin a-d-sri-uwrrin a-fllasn-
ssittip ddnub-nsn#∑∑
13izayd yini-asn% ∂izd ur-tssinm ula lmona-yad@ mamnk a-s-ra-tissanm lmoni ya,ni
kullutnt@ 14aflla; iga wad izrron awal n-rbbi# 15kra n-mddn gan zund amud lli-i,rn
p-uparas# llip sfldn i-wawal yack-id ci.an$ ikkis-asn awal lli-darsn-illan# 16kra n-mddn
gan zund amud lli-i,rn p-gr i/ran# sfldn i-wawal am/n-t ;ayna$ fr;n srs# 17walaynni
ur-ikcim-wawal-an s-uwl-nsn# qaman pir kra n-uwssan ard tili tassast npd tarfufnt
f-ssibt n-wawal s-knukin# 18kra n-mddn gan zund amud lli-i,rn p-uzggwar# sfldn
i-wawal 19walaynni ddan asin tipufiwin n-ddunit lhun s-wayda irin tipawsiwin ya,ni# payan
a-iccqajjin awal-an ayllip ur-d-yiwi vvabt# 20walaynni kra n-mddn gan zund amud lli-i,rn
p-wakal ifulkin# sfldn i-wawal n-rbbi skrn srs fkn vvabt# ifk yan kra, id-mraw$
ifk wayya, s,iv id-mraw$ ifk wayya, miyya#∑
58
lqndil d-lobrt
21isawl-dap yasuo yini-asn% ∂is-ra-di-tawim lqndil a-ti-tsrsm p-ddu lobrt npd
p-ddu tisi@ is-urd f-iggi n-mani yattwin a-f-ra-t-in-tsrsm@ 22han kullu ma-intln
ra-t-/rn mddn tigira$ d-kullu ma-idln ra-t-zudfn# 23yan dar imzgan a-srsn-isflid$
illa fllas a-isfld#∑ 24izayd yini-asn% ∂rarat loaql s-mayd mi tsflidm# hati s-lobrt
lli-s-a-ttobbarm a-s-rad-awn-ityawobbar ityawfka-yawn s-uggwar# 25acku wanna dar
illa$ rad-as-izayd rbbi$ imma wanna ur-dar illi$ rad-as-ikkis ula maylli dars illan#∑
lmona n-wamud lli-d-impin
26izayd yasuo yini-asn% ∂pmkad a-tga-tgldit n-rbbi# tga zund yan-urgaz ar-itlu;
amud p-wakal# 27ar-igan ar-inkkr p-iy, ula azal$ impi-d-wamud ar-itimpur$ imma argaz-
an ur-issin mamnk# 28hati akal a-t-id-issmpayn# p-isizwar gant agwlas$ yan-kra gnt
tizlfin$ p-isiggwra gnt .um//in ommrnin# 29ip-nwant .um//in ra-d-yasi asmmawd acku
tru;-tmgra#∑
lmona n-taqqayt im//in
30yini-asn yasuo% ∂ma-s-ra-nssrwas tagldit n-rbbi@ ma-l-lmona a-s-ra-fllas-nsawl@ 31trwas yat taqqayt l-lxrdl# llip-n-t,r p-wakal$ tm//i f-kullu taqqayin n-imadn
lli-llanin# 32walaynni yan kra ar-di-ttmpay ar-ttimpur$ tuwrri tagwr kullu imndi# ar-
tskar tiv..win mqqurnin ayllip a-srsnt-kccmn ig,a, n-ignwan$ zdpn p-umalu-ns#∑33ar-srsn-isawal yasuo s-lmoni ggutnin zund xtid$ yawi-asn-d awal n-rbbi s-uncknna
mi /,arn ad-fhmn# 34mddn-an pir s-lmoni a-s-a-srsn-isawal# walaynni im;,arn-ns$ llip
llan wa;dutn ar-asn-imala tipawsiwin-ad kullutnt bac a-tnt-issann pmklli gant#
lmasi; yumr a,u d-umda
35llip tlkm-tdggwat n-passan yini-asn% ∂a-nddu s-tsga-yan ya,ni n-umda#∑ 36fln mddn pin$
kcmn im;,arn s-tanawt lli-p-illa yasuo# munn didsn kra n-mddn p-tanawin ya,ni# 37pakudan
inkr-d-wa,u itjhhdn$ attwint ta,angiwin ar-kkatnt tanawt ayllip a-ttommar s-waman# 38yasuo illa p-tpurdin p-tanawt$ isrs ixf-ns f-yat lmxdda$ ign# ssfaqn-t im;,arn-
ns inin-as% ∂izd ur-ak-ginnp-illi yat ra-nhlk@∑ 39inkr yasuo yamr a,u a-ifssa$ yini
i-umda% ∂zga$ thnnat#∑ s-ibbi-wa,u yuwrri-umda ihnna bahra# 40yini i-im;,arn-ns% ∂max
ayllip tksu,m@ is-ur-tuminm@∑ 41imma ntni ggwdn s-uggwar ar-ttinin i-ngratsn% ∂ma-
iga pwad ayllip a-srs-isflid-wa,u ula amda@∑
59
marqus 5mk5
lmasi; ijjujji amjnun
1lkmn tamazirt n-garasa p-tsga ya,ni n-umda n-jalil# 2b;ra-d-iffup yasuo zp-tanawt
s-t-id-imnaggar yan-urgaz iffup-d zp-gr ism,al# illa gis yal-ljnn ywxcnn bahra$ 3izdp p-gr ism,al$ ur-i/,ar yan a-t-iqqn npd a-t-ikrf s-ssnasl# 4mnnawt-twal
a-ityawkraf s-lgyud d-ssnasl$ walaynni ar-itbbi ssnasl ar-ir//a lgyud ayllip ur-
i/,ar yan a-t-i;var# 5p-iy, ula azal ar-itlli p-gr ism,al ula p-yurar$ ar-isspuyyu
ar-issyaggas ixf-ns s-i/ran# 6llip i/ra yasuo sul-n-yaggug yazzl-d i,r-d f-ifaddn
p-lgddam-ns$ 7ipuwwt s-jjhd yini-as% ∂wa-yasuo yus n-rbbi amattwi$ ma-illan p-griyi
didk@ qddmp-n srk sidi rbbi a-yyi-ur-tssrfufnt#∑ 8acku yasuo inna-yas% ∂wa-ljnn-
an ywxcnn$ ffup zp-urgaz-ad#∑ 9isqsa-t yasuo pakudan% ∂ma-iga ism-nnk@∑ yini-as% ∂iga
ism-inu ∂mnnaw∑ acku nkkwni nggut#∑ 10i,alb-t bahra a-ur-i..ay ljnun zp-tmazirt-an# 11tlla pin yat-twurut iggutn n-walfan$ ttyawksa p-uwrir-an# 12,albn-t ljnun bahra inin-
as% ∂azn-ap s-walfan-an# ajj-ap a-srsn-nkcm#∑ 13irar-asn% ∂zaydat∑# pakudan ffupn ljnun
kcmn s-walfan$ tazzl-turut s-jjhd zp-ujarif s-umda# sin id-walf n-ilf ad-gan$ xsin
kullutn p-umda#
14ruwln imksawn awin lxbar i-mddn p-tmdint ula p-igran# ffupn-d kullu ad-/rn ma-illan# 15ackin-d s-dar yasuo$ afn-d pwalli-p-ttin kkan ∂mnnaw∑ l-ljnun iskyus ils yili s-ixf-
ns# ggwdn bahra# 16imma pwilli /ranin ma-ijran$ nnan-asn f-umjnun ula alfan# 17nkrn ilmma
,albn yasuo bahra a-iffup tamazirt-nsn# 18ikcm pakudan s-tanawt# imma pwalli-p-ttin-
kkan ljnun i,alb-t bahra a-t-yajj ad-dids-imun$ 19walaynni yasuo ur-t-yujji$ yini-as%
∂ddu s-tgmmi s-dar ayt-dark tinit-asn f-mayd-ak-iskr sidik ifulki ula pmklli
gik i;nna#∑ 20iddu-urgaz ar-itlulli p-tmazirt n-mrawt-tmdinin ar-isawal f-kullu mad-
as-iskr yasuo$ ar-tojjabn mddn kullutn#
lmasi; ijjujji illis n-yayrus
d-tmpart lli-iggrn i-tmlsit-ns21yuwrri-d yasuo p-tanawt s-tsga-yad n-umda$ munn-d dars mddn ggutnin p-tama n-umda# 22yack-id yan zp-imparn n-tgmmi n-t/allit$ iga ism-ns yayrus# llip i/ra yasuo i,r-d
p-dar i,arn-ns# 23i,alb-t bahra yini-as% ∂illi im//in tu,n bahra$ ar-ttmtat# ack-id
tsrst fllas ifassn-nnk a-tjji tddr#∑ 24iftu yasuo imun dids$ ,furn-t mddn ggutnin
ar-t-ssnukmun bahra# 25tlla p-gratsn yat-tmpart tu,n yili-bdda-gis-usggrd sin
d-mraw n-usggwas# 26trfufn p-dar i.bibn ggutnin$ tfk kullu ma-dars-illan$ sul-ur-
tjji walaynni ar-pir-ttzayad-tma,unt-ns# 27tsfld nttat f-ma-iskar yasuo$ tzri
p-gr mddn-an ayllip tru; tipurdin-ns$ tggr i-tmlsit-ns# 28tini d-ixf-ns% ∂ip-
60
n-ggrp pir i-tmlsa-ns rad-jjip#∑ 29tggr-as$ s-bbin idammn$ tss;ssa p-ddat-
ns is-tjji zp-tma,unt-ns# 30iss;ssa yasuo is-zgis-tffup kra l-lbaraka$ igrawl
p-mddn-an yini-asn% ∂ma-d-iggrn i-tmlsit-inu@∑ 31rarn-as im;,arn-ns% ∂/r mddn-
ad kullutn$ ar-k-id-ssnukmun bahra# max a-tnnit ∂mad-iyi-d-iggrn@∑∑ 32imma yasuo
ar-issmuqqul p-gr pwilli-as-sutlnin a-i/r mad-as-iggrn# 33tiksa,-tmpart-lli ar-
ttrgigi s-tawda$ tssn mad-as-ijran# tack-id t,r-d p-dar i,arn-ns tini-as kullu
mad-as-ijran# 34yini-as ilmma yasuo% ∂wa-illi$ ha-kmmi tjjit pilad acku tumnt# zayd
s-sslamt tdust zp-tma,unt-nnm#∑35sul a-dids-isawal s-d-uckan kra n-mddn zp-tgmmi n-umpar yayrus inin-as% ∂han illik
tmmut# a-ur-sul-tssi;lt amslmd#∑ 36imma yasuo isfld i-mad-nnan i-umpar$ yini-as%
∂ad-ur-tiksa..# pir amn#∑ 37ur-yujji yan a-dids-imun abla b.rus d-yaoqub d-yu;anna
gmas n-yaoqub# 38llip lkmn tigmmi n-umpar yaf-n mddn ar-ttidun ar-di-ttackan ar-allan
ar-sspuyyun# 39ikcm-n yini-asn% ∂max a-tallam tskrm vv,ao@ han tafruxt ur-tmmut$
pir tgn# ∑40imma ntni ar-gis-,vvan# issufp-tn kullutn yawi-d babas n-tfruxt d-innas
ntni d-im;,arn-ns s-kra,$ kcmn s-illip tgn-tfruxt# 41yam/-as p-ufus yini-as% ∂.alita
qumi#∑ tga lmona-ns ∂wa-tafruxt nnip-am$ nkr-d#∑ 42pakudan tnkr-tfruxt ar-tfttu#
nttat tga illis n-sin d-mraw n-usggwas# ar-bahra-tojjabn mddn# 43yuvva-tn ad-ur-inin
i-yan f-ma-ijran$ yini-asn ad-as-fkn ma-tctta#
marqus 6mk6
lmasi; d-ayt-tmazirt-ns
1iffup yasuo zp-pin yuwrri-d s-tmazirt-ns$ munn-d dids im;,arn-ns# 2inkr p-wass
n-usunfu ar-isslmad p-tgmmi n-t/allit# llip-as-sfldn mddn ar-tojjabn kullutn$ ar-
ttinin i-ngratsn% ∂argaz-ad$ mani-d-srs-ikka kullu mayad@ ma-tga ta;kimt-ad lli-as-
ityawfkan ula lmojizat lli-iskar@ 3is-urd anjjar ayad$ yus n-maryam$ gmas n-yaoqub
d-yusi d-yahuda d-simoan@ is-urd istmas ayd-didnnp-illan pid@∑ ntni bzgn fllas# 4imma yasuo inna-yasn% ∂nnabi nna-illan$ ar-ti-tuqqarn mddn$ walaynni ur-a-ti-tuqqarn ayt-
tmazirt-ns d-ayt-dars d-ayt-tgmmi-ns#∑ 5ur-yufi a-pin-iskr kra l-lmojizat abla
isrs ifassn-ns f-kra n-imu,an drusnin ijjujji-tn# 6itojjb yasuo p-mddn-an$ acku ur-rin
a-srs-amnn# iddu ar-itkka iduran n-tmazirt-an ar-isslmad#
lmasi; yuzn im;,arn-ns s-sin d-mraw
7ipr-d i-im;,arn-ns s-sin d-mraw s-dars$ yazn-tn sin s-sin ifk-asn ta/,,art
ad-ssufupn ljnun wxcnnin# 8yini-asn% ∂a-ur-tasim yat i-uparas$ abla aomud# a-ur-tawim
aprum npd aqrab npd iqaridn p-ubkkas-nnun# 9qqnat tur/iyn-nnun walaynni ad-ur-tlsm
snat-tmlsa#∑ 10yini-asn% ∂tigmmi nna-s-tkcmm$ gawrat gis ar pakud nna-ra-tmuddum
61
zp-tmdint-an# 11tamdint nna-kn-ur-irin tagwi a-srun-tsfld$ ffupat zp-gis tssusm
agdrur lli-usin i,arn-nnun$ ad-asn-ig tamatart ma-p-a-swingimn#∑ 12pakudan ad-ftan
im;,arn ar-tbrra;n ar-ttinin i-mddn ad-fln kullu mad-skarn ywxcn$ 13ar-ssufupn ljnun
ggutnin ar-/upurn kigan d-imu,an s-zzit ar-tn-jjujjin#
lmut n-yu;anna amsddam
14isfld-ugllid hirudus f-mayad acku ar-bahra-sawaln mddn f-yasuo# kra ar-ittini%
∂yu;anna amsddam ayad-d-inkrn zp-lmut# mayad a-f-gis-llant lquwwat-ad#∑ 15ar-ttinin
wiyya,% ∂nnabi iliyya a-iga# ar-ttinin wiyya,% ∂kra n-nnabi a-iga$ zund lanbya n-zman# 16imma hirudus$ llip isfld f-yasuo yini% ∂yu;anna lli-mi-bbip ixf ayad$ inkr-d#∑ 17acku hirudus a-yuznn ad-am/n yu;anna krsn-t-in p-l;bs f-ssibt n-hirudiyya# nttat
yiwi-tt hirudus waxxa tga tampart n-gmas filibbus# 18yu;anna ikka-ttin ar-ittini
i-hirudus% ∂ur-ak-t;lla-tmpart n-gmak#∑ 19imma tampart-lli hirudiyya$ ar-tt-i/a,
ssmm$ tiri a-tnp yu;anna walaynni ur-t/,ar# 20imma hirudus ar-ituqqar yu;anna$ yissan
is-iga argaz ifulkin ig win rbbi# ar-fllas-it;var p-laman# ar-ittiri ad-as-isflid
walaynni pakud nna-yas-isfld ar-bahra-itpuw,#
21yan-wass iru;-uzmz# iskr hirudus imnsi n-wass lli-p-ilul# issmun imparn n-tgldit-ns
d-inmpurn n-imxzniyn d-id-bu-wayda zp-tmazirt n-jalil# 22tkcm-n illis n-hirudiyya ar-
ttakwi p-lgddam-nsn$ tssfr; hirudus d-willi dids gawrnin# isawl-ugllid s-tfruxt
yini-as% ∂,alb zp-gigi aynna trit$ fkp-am-t#∑ 23izayd iggall-as% ∂aynna zp-gigi t,albt
rad-am-t-fkp$ waxxa iga mnavv n-tgldit-inu#∑ 24tffup nttat tsqsa-n innas tini-as% ∂ma-
rad-,albp@ tini-as innas% ∂ixf n-yu;anna amsddam#∑ 25tazzl-tfruxt tkcm-dap s-dar-
ugllid tini-as% ∂rip ad-iyi-tfkt pilad p-yat-tqvriyt ixf n-yu;anna amsddam# 26iggwd-
ugllid .iyr-as bahra$ walaynni f-ssibt n-tgallit lli-s-iggulla p-lgddam n-inbgyun-ns ur-
iri a-stt-irar#∑ 27inkr pakudan yazn amxzni yini-as a-d-yawi ixf n-yu;anna# iddu s-l;bs
ibbi ixf-ns 28yawi-t-id p-yat-tqvriyt ifk-t i-tfruxt tfk-t-tfruxt i-innas# 29llip
sfldn im;,arn n-yu;anna f-mayad$ ackin-d awin ddat-ns m,ln-tt-in#
lmasi; iccuca smmus id-walf
30wurrin-d irqqasn lli-yuzn yasuo$ inin-as f-kullu mad-skrn d-kullu mad-sslmadn# 31yini-asn% ∂ackad-d kunni wa;dukn s-kra n-mani p-ur-llin mddn$ a-tsunfum imikk# acku
p-uwssan-an ggutn mddn ar-ttidun ar-di-ttackan ayllip ur-ufin mamnk ad-cttan# 32ssudun
ilmma p-tanawt wa;dutn s-yan-udpar lli-p-ur-illi yan# 33walaynni /ran-tn mddn llip ddan$
iggut ma-tn-issnn# ackin-d zp-kullu iduran-an$ azzln f-u,ar zwurn-tn s-udpar-an# 34llip
iffup yasuo zp-tanawt i/r-n mddn-an ggutnin$ qaman gisn bahra acku ntni gan zund ulli
bla amksa# ibdu ar-tn-isslmad f-kigan d-tpawsiwin#
62
35llip idda-wass ackin-d dars im;,arn-ns inin-as% ∂yap-uzal$ ur-illi yat p-lxla-yad# 36azn mddn ad-ddun s-tgwmma-yan akmurnin ula s-iduran n-tmazirt-ad bac ad-spn aprum$
acku ur-darsn mad-cttan#∑ 37imma yasuo inna-yasn% ∂fkat-asn kunni mad-cttan# inin-as%
∂izd a-nddu ad-asn-d-nawi mad-cttan@ han atig-ns ra-ig snat id-miyya n-nnuqrt# 38yini-asn% ∂mnnawt-tngwal ad-darun@ zaydat t/rm#∑ llip ssnn inin-as% ∂smmust-tngwal
d-snat-tslmin#∑ 39yini-asn% ∂ssgawrat mddn p-tuga tgm-tn d-tpamatin#∑ 40skyusn
pmkad s-tpamatin n-miyya ula tin smmus id-mraw# 41yasi smmust-tngwal-lli d-tslmin-
lli s-snat$ yall alln-ns s-ignwan ickr rbbi# ibbi tingwal ifk i-im;,arn-ns a-n-srasn
i-mddn$ ib,u snat-tslmin fllasn kullutn# 42ccn kullu mddn-an ayllip cboan# 43ssmunn-d
maylli iqaman n-tuffa/ d-tslmin$ ommrn snat d-mrawt n-tasllit# 44pwilli ccanin tingwal$
smmus id-walf n-urgaz ad-gan#
ifta lmasi; f-umda
45pakudan inna yasuo i-im;,arn-ns ad-kcmn s-tanawt a-t-in-zwurn s-tsga ya,ni n-umda$
s-tmdint n-bitvayda# imma ntta iqama pin a-imsafa, d-mddn# 46tipurdin n-ma-didsn-
ib,a iddu s-yan-uwrir a-i//all# 47,rnd-d tillas$ tru; tanawt ammas n-umda# imma yasuo
iqama-n wa;dut p-wakal# 48i/r im;,arn-ns mmapn bahra s-tgwla n-tanawt acku ar-tn-
itrara-wa,u tipurdin# pakudan p-.u//unt n-iy, yucka-d darsn iftu f-iggi n-waman#
iskr zund ip-ra-tn-izri# 49llip-t-/ran ifta f-iggi n-waman$ paln izd kra n-wapw/n
a-iga$ ar-sspuyyun# 50/ran-t kullutn$ ksu,n bahra# pakudan isawl-d yasuo yini-asn%
∂ad-ur-tiksa,m# thnnat$ nkkin aya#∑ 51ipli s-darsn p-tanawt ibbi-n-wa,u# i,r-asn lojb
bahra$ 52acku ur-ta-ssinn lmona n-ma-ijran i-tngwal$ qqurn ixfawn-ns#
lmasi; ijjujji mddn p-ganisara.
53llip bbin amda lkmn tamazirt n-ganisara.$ qqnn tanawt f-wakal# 54pir ffupn zp-
tanawt s-t-id-ukwzn mddn# 55ar-di-tazzaln zp-tmazirt-an kullutt ar-di-tawin imu,an
f-imjdan-nsn s-illi mi sfldn illa gis yasuo# 56innas-idda p-iduran npd timdinin npd
timizar$ ar-as-d-srasn imu,an p-laswaq ar-ti-t,alabn a-tn-yajj ad-as-ggrn$ waxxa
pir i-tama n-tmlsit-ns# kullu mad-as-iggrn ijji#
marqus 7mk7
loadat n-willi zrinin
1munn-d ifarisin f-yasuo ntni d-kra n-imslmdn n-ccro lli-d-uckanin zp-tmdint
n-urucalim# 2/ran kra zp-im;,arn-ns ar-cttan aprum s-ifassn-nsn sul ;rmn$ acku ur-
tn-sirdn pmklli siridn mddn-an# 3ifarisin d-ayt-yudaya kullutn$ ip-ur-bahra-sirdn
63
ifassn-nsn ur-rad-ccn# ntni ar-skarn s-loada n-imparn lli-zrinin# 4pakud nna-d-uckan
zp-ssuq ur-rad-ccn ard sirdn# ggutnt loadat ya,ni lli-tam/n$ ar-siridn lkisan
d-tmkilin d-irukutn n-wanas d-ibrdan# 5sqsan-t ifarisin d-imslmdn n-ccro inin-as%
∂max ayllip ur-a-fttun im;,arn-nnk f-loada n-imzwura-nnp lli-zrinin@ ha-ntni ar-cttan
aprum s-ifassn-nsn sul ;rmn#∑ 6isawl yasuo yini-asn% ∂wa-id-bu-sin-uwdmawn$ s-l;qq
a-s-fllawn-inna rbbi f-imi n-nnabi icaoya$ inna ∂mddn-ad ar-iyi-talpn s-ils-nsn$ imma
ul-nsn yaggug-n flla# 7bla lfaytt a-yyi-tobadn acku ur-a-sslmadn p-ulmmud-nsn abla
tinba,in n-bnadm#∑ 8ha-kunni ar-tfalm luviyyat n-rbbi$ ar-tam/m loadat n-bnadm#∑
9izayd yini-asn% ∂pmkad a-s-a-ttanfm i-luviyyat n-rbbi bac a-tskarm s-loadat-
nnun# 10yuvva-kn musa inna ∂awi-tt p-babak d-innak#∑ yini-dap ∂wanna irgmn babas npd
innas illa fllas a-immt#∑ 11imma kunni$ ip-inna kra n-yan i-babas npd innas ∂fkip i-rbbi
maylli tram ad-awn-t-fkp$ win rbbi a-iga$∑ 12ip-inna awal-ad ar-as-ttinim a-ur-sul-
iskar yat f-babas d-innas# 13pmkad a-s-a-ttanfm i-wawal n-rbbi s-loada-nnun# kigan
d-tpawsiwin a-tskarm zund payad#∑
paylli iss;ramn bnadm
14ipr-dap yasuo i-mddn s-dars yini-asn% ∂sfldat-iyi kullukn a-tissanm# 15ur-illi
yat p-brra n-bnadm i/,arn a-t-iss;rm ip-srs-ikcm# walaynni paylli-d-itffupn zp-
bnadm$ nttan a-t-iss;ramn# 16yan dar imzgan a-srsn-isflid$ illa fllas a-isfld#∑
17llip ifl mddn-an ikcm s-tgmmi$ sqsan-t im;,arn-ns f-lmona-yad# 18yini-asn% ∂izd ula
kunni ur-tfhimm@ is-ur-tssinm izd kullu ma-ikccmn s-bnadm zp-brra ur-i/,ar a-t-
iss;rm@ 19acku urd ul a-s-a-ikccm walaynni s-wa;lig$ ar-izray zp-ddat s-lxla#∑ imla
yasuo s-wawal-ad is-i;lla kullu mad-cttan mddn# 20izayd yini-asn% ∂paylli-d-itffupn
zp-bnadm nttan a-t-iss;ramn$ 21acku zp-ugwns$ zp-uwl n-bnadm$ a-zp-a-di-tffupn
iswingimn wxcnnin d-lfsad d-tmxxart d-tnapa d-zzna 22d-..mao d-lmunkr d-lpwcc
d-cchawat d-tnuwwact d-tkndawt d-lkibr d-unufl# 23kullu lxcanat-ad ar-di-tffupnt
zp-ugwns n-bnadm ar-t-ss;ramnt#∑
tampart lli-yumnn bahra
24inkr yasuo iffup zp-pin iftu s-tsga n-vur d-vayda# ikcm s-yat-tgmmi# ur-iri a-t-
akwzn mddn$ walaynni ur-i/,ar a-irgs# 25pakudan tsfld fllas yat-tmpart$ dars illis
im//in illa-yas gis yal-ljnn ywxcnn bahra# tack-id t,r-d p-dar i,arn n-yasuo# 26tga
nttat tabrranit tg ullt-finiqiyya zp-tmazirt n-ccam# t,alb-t bahra a-issufp ljnn
zp-illis$ 27imma yasuo inna-yas% ∂ajj tarwa ad-zwar-cboan$ acku ur-icwi a-nam/ aprum
n-tarwa nlu;-t-in i-yi,an#∑ 28tsawl-d nttat tini-as% ∂wa-sidi$ ula i,an p-ddu lmida
64
ar-cttan ibruziyn lli-.arnin i-tarwa#∑ 29yini-as yasuo pakudan% ∂f-ssibt n-wawal-ad
s-iyi-tnnit$ nnip-am zayd s-tgmmi# han ljnn iffup zp-illim#∑ 30tftu s-tgmmi-ns
taf-n tafruxt tgn f-tisi$ iffup zp-gis ljnn#
lmasi; ijjujji atitaw a,r,ur
31yuwrri-d yasuo pakudan zp-tsga-yan n-vur$ izri zp-vayda ula tamazirt n-mrawt-
tmdinin$ iru;-d s-umda n-jalil# 32ackin-d dars kra n-mddn awin-as-d yan-urgaz iga
atitaw a,r,ur# ,albn-t a-fllas-isrs afus-ns# 33yawi-t yasuo zp-gr mddn wa;dut#
ig-n i,u,an-ns p-imzgan n-urgaz$ issufs f-i,u,an-ns iggr-n i-ils n-urgaz# 34yall
alln-ns s-ignwan yut s-unfus-ns$ yini-as% ∂ifata∑# tga lmona-ns r/m# 35pakudan ∂r/
mn∑ imzgan-ns ifsi ils-ns$ isawl inm-wawal-ns# 36yuvva yasuo mddn-an ad-ur-inin i-yan
f-mayd ijran$ walaynni kra-s-a-tn-ituvva ntni ar-tawin lxbar-ns bahra# 37ar-tojjabn
s-uggwar ar-ttinin% ∂kullu ma-iskar ifulki# hati ar-itrara i,r,ar ar-sflidn ula
i/n/am ar-sawaln#∑
marqus 8mk8
lmasi; iccuca kku/ id-walf
1yan-wass p-uwssan-an$ llip-d-munn-dap mddn ggutnin ur-darsn-illi mad-cttan# ipr-d
yasuo i-im;,arn-ns s-dars yini-asn% ∂2∂ha-mddn-ad qaman gigi bahra$ acku kra,-
uwssan ayad didi llan$ ur-darsn mad-cttan# 3ip-tn-uznp s-tgwmma-nsn$ d-ntni inpa-
tn la/$ rad-tpacan p-uparas$ acku kra gisn yucka-d zp-tuggwag#∑ 4inin-as im;,arn-
ns% ∂manip ra-naf aprum p-lxla-yad ma-s-a-nccbao kullu mddn-ad@∑ 5isqsa-tn yasuo%
∂mnnawt-tngwal ad-darun@∑ inin-as% ∂ssa∑# 6yuvva mddn ad-skyusn s-wakal$ yasi ssa
n-tngwal-lli ickr rbbi ibbi-tnt$ ifk i-im;,arn a-tnt-a..un# b,un-tnt f-mddn# 7ilint
darsn kra n-tslmin drusnin# ickr rbbi yini i-im;,arn a-tnt-b,un ula ntnti# 8ccn kullu
mddn-an ayllip cboan# ssmunn-d tuffa/ lli-d-qamanin$ ommrn ssa n-triyyalin# 9pwilli
ccanin ra-yili ma-itggan kku/ id-walf# pakudan imsafa, didsn yasuo$ 10ikcm s-tanawt
ntta d-im;,arn-ns$ ssudun p-umda s-tsgyu n-dalmanuta#
ifarisin ,albn yat-tmatart
11ackin-d ifarisin s-dar yasuo$ irin ad-dids-tmja;adn# ,albn zp-gis kra l-lmojizt
ad-asn-tg tamatart n-izd rbbi a-t-id-yuznn$ irin a-t-armn# 12indr yasuo p-rru;-
ns yini% ∂max ayllip a-tt,alab tasut-ad yat-tmatart@ l;qq a-rad-awn-inip$ ur-ra-
ttyawfka kra n-tmatart i-tasut-ad#∑ 13ifl-tn ikcm-dap s-tanawt issudu s-tsga
ya,ni n-umda#
65
taxmirt n-ifarisin d-tin hirudus
14ttun im;,arn ur-d-didsn-iwin aprum# ur-darsn pir yat-tngult p-tanawt# 15isawl
srsn yasuo yini-asn% ∂/rat$ rarat loaql-nnun zp-txmirt n-ifarisin ula taxmirt
n-hirudus#∑ 16bdun ar-ssmqsan i-ngratsn ar-ttinin% ∂ur-darnnp aprum# mayan a-f-inna
awal-ad#∑ 17issn yasuo mad-swangmn$ yini-asn% ∂max ayllip a-tssmqsam pmkad f-uprum
ur-darun-illi@ is-ur-ta-tssinm ula tfhmm@ is-qqurn ixfawn-nnun@ 18is-darun alln ur-a-
ttmnadm@ is-darun imzgan ur-a-tsflidm@ is-ur-a-tswingimm@ 19inyat-iyi$ llip bbip
smmust-tngwal i-smmus id-walf$ mnnawt tisllay a-tusim ommrnt s-tuffa/@∑ inin-as%
∂snat d-mrawt#∑ 20yini-asn% ∂llip bbip ssa n-tngwal i-kku/ id-walf$ mnnawt-triyyalin
a-tusim ommrnt s-tuffa/@ inin-as% ∂ssa∑# 21yini-asn% ∂is-ur-ta-tfhimm@∑
lmasi; ijjujji abuka,
22lkmn bitvayda$ ackin-d kra n-mddn awin-d yan-ubuka, i-yasuo$ ,albn-t bahra ad-as-
iggr# 23yam/ yasuo i-ubuka, p-ufus yawi-t s-brra n-uduwwar$ issufs-as-n p-walln-ns
isrs fllas ifassn-ns# isqsa-t% ∂is-t/rit kra@∑ 24abuka, yull-d alln-ns yini-as% ∂/
rip mddn zund isparn ar-fttun#∑ 25yasuo isrs-dap ifassn-ns f-walln-ns# issmaqql-
d-urgaz pakudan yisfyu$ i/r kraygatt kra ibayyn-as# 26yazn-t yasuo yini-as% ∂zri
s-tgmmi-nnk# ad-ur-tuwrrit s-uduwwar#∑
tuggwa n-b.rus f-lmasi;
27izayd yasuo iddu ntta d-im;,arn-ns s-iduran p-tsgyu n-qayvariyya filibbi# isawl
didsn p-uparas isqsa-tn% ∂ma-flla-ttinin mddn$ mad-gip nkki@∑ 28sawln im;,arn inin-
as% ∂kra ar-ittini tgit yu;anna amsddam$ kra ar-ittini tgit nnabi iliyya$ kra ar-
ittini tgit kra n-yan zp-lanbya n-zman#∑ 29yini-asn yasuo% ∂imma kunni$ ma-flla-ttinim@
mad-gip nkki@∑ isawl b.rus yini-as% ∂tgit lmasi; n-rbbi# 30yuvva-tn ad-ur-inin
mayad i-yan#
isawl lmasi; f-urfufn-ns ula lmut
31ibdu yasuo ar-imala i-im;,arn-ns ma-rad-as-ijru yini-asn% ∂ha-nkki lli-igan yus
n-bnadm$ iqqan-iyi-d ad-bahra-rfufnp# ra-n-sri-grn imparn n-tmazirt d-inmpurn
n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ccro# ra-yyi-npn$ walaynni wis kra,-uwssan ra-d-nkrp
zp-lmut#∑ 32pmkad a-s-asn-inna$ ur-fllasn-issntil yat# yawi-t ilmma b.rus a-t-i/i
f-wawal-ad# 33igrawl-d yasuo$ issmaqql p-im;,arn-ns# issfssa b.rus yini-as%
∂yitti-n zp-gigi a-ci.an$ acku ur-a-tskart s-ma-ira rbbi$ walaynni s-ma-ira bnadm
ka-s-a-tskart#∑
66
34ipr-d yasuo i-mddn s-dars ntni d-im;,arn-ns yini-asn% ∂wanna iran a-didi-yili$
iqqan-t-id a-ittu ixf-ns$ yasi aggjdi-ns$ imun didi# 35wanna iran a-ijjnjm tudrt-ns
ra-stt-ijlu# imma wanna ijlan tudrt-ns f-ssibt-inu ula f-ssibt l-lxbar-ad ifulkin$
ra-stt-ijjnjm# 36ma-ra-yili i-bnadm ip-yuwrri i..af ddunit kullutt ixsr ixf-ns@ 37ma-ra-ifk bnadm bac a-ijjnjm ixf-ns@ 38wanna innan ur-iyi-issin ula issn awal-inu p-gr
mddn n-tasut-ad ijlan ywxcnn$ rad-inip ur-t-ssinp ula nkki lli-igan yus n-bnadm pakud
llip rad-d-ackp d-lmalayka n-ignna s-lmjd n-rbbi baba#∑
marqus 9mk91isawl yasuo yini-asn% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ illa p-pwid biddnin pid ma-ur-ra-immt
ard i/r tagldit n-rbbi tucka-d s-lquwwa#∑
iban-d musa ula iliyya i-lmasi;
2zrin s,iv-uwssan$ iddu yasuo yawi dids b.rus d-yaoqub d-yu;anna$ plin s-yan-uwrir
yattwin wa;dutn# tbddl ssift n-yasuo p-lgddam-nsn# 3wurrint-tmlsa-ns mllulnt bahra
ayllip a-ssmriqint# ur-illi p-ddunit-ad ma-i/,arn a-tnt-isird ard mllulnt pmkan# 4pakudan /ran nnabi iliyya ula nnabi musa ar-sawaln d-yasuo# 5inkr b.rus yini-as% ∂wa-
sidi$ ifulki a-nili pid# is-trit ad-awn-nskr kra, i;cac$ yan-nnk d-yan n-musa d-yan
n-iliyya@∑ 6ur-issin ma-ittini$ acku ggwdn bahra# 7pakudan tgguz-d fllasn yat-tmdlut
tdl-tn# isawl-d yan-wawal zp-tmdlut yini-asn% ∂pwad iga iwi iozzan# sflidat srs#∑ 8pakudan grawln pmk d-pmk walaynni ur-sul-/rin yan didsn$ abla yasuo wa;dut#
9llip-d-ftan p-ugsar n-uwrir yuvva-tn yasuo% ∂ad-ur-tinim i-yan f-ma-t/ram ard-
d-nkrp nkki lli-igan yus n-bnadm zp-lmut#∑ 10;,un awal-ad p-ixfawn-nsn ar-ssmqsan
i-ngratsn ma-tga lmona n-mayd-s-asn-inna$ rad-nkrp zp-lmut#∑ 11sqsan-t ilmma% ∂max
ayllip a-ttinin imslmdn n-ccro iqqan-d nnabi iliyya a-d-yack izwur-d pwalli igan
lmasi;@∑ 12yini-asn yasuo% ∂s-vva;t iliyya a-d-izwarn a-ijjujad kraygatt kra# imma
yus n-bnadm$ is-ur-fllas-ityara ra-bahra-irfufn$ grn-in srs mddn@ 13walaynni rad-
awn-inip$ yucka-d-yad iliyya$ skrn srs kullu paylli ran$ pmklli fllas ityaran#∑
lmasi; ijjujji afrux amjnun
14llip wurrin s-dar im;,arn ya,ni$ /rn-in darsn mddn ggutnin sutln-asn$ ar-didsn-
tmja;adn kra n-imslmdn n-ccro# 15imma mddn-an$ llip /ran yasuo tojjbn kullutn$ azzln-d
s-dars ar-fllas-tsllamn# 16imma ntta isqsa-tn% ∂ma-f-a-didsn-ttmja;adm@∑ 17isawl
yan zp-gr mddn-an yini-as% ∂way-amslmd$ iwip-ak-d iwi$ illa gis yal-ljnn a/n/um# 18innap-t-ipwi ar-srs-ikkat ard-as-d-ik-ukckuc imi$ ar-itg/a/ uxsan-ns iqar#
67
,albp im;,arn-nnk a-t-ssufpn walaynni ur-/,arn#∑ 19isawl yasuo yini-asn% ∂wa-tasut-ad$
ur-akkw-trit a-tamnt# mnck a-ra-sul-didun-qamap@ mnck a-rad-didun-vbrp@ awyat-
t-id s-dari#∑ 20awin-as-t-id# pir i/ra-t ljnn s-yut s-ufrux$ i,r s-wakal ar-
itknuki ik-as-d-ukckuc imi# 21isawl yasuo s-babas isqsa-t% ∂mnck ayad s-a-itgga
pmkad@∑ yini-as% ∂zp-m//i-ns# 22mnnawt-twal a-t-in-itlu; p-takat ula p-waman bac
a-t-ihlk# walaynni ip-t/,art a-tskrt kra$ ;nnu ginnp toawnt-ap#∑ 23yini-as yasuo%
∂ma-s-tnnit ∂ip-t/,art∑∑@ yan yumnn$ ur-illi kra mi ur-i/,ar a-t-iskr#∑ 24irar-as
babas n-ufrux s-jjhd yini-as% ∂ha-yyi umnp# oawn-iyi ad-zaydp amnp s-uggwar#∑ 25imma
yasuo i/ra mddn ar-d-darsn-tazzaln$ yamr ljnn yini-as% ∂wa-ljnn a/n/um a,r,ur$ nnip-
ak ffup zp-gis$ a-srs-dap-ur-tkcmt#∑ 26yut ljnn s-yat-tpuyyit issm;akka afrux
iffup# yuwrri-ufrux zund ip-immut ayllip iggut ma-innan% ∂hati immut#∑ 27imma yasuo
yum/-t-id p-ufus issnkr-t-id$ ibidd f-i,arn-ns# 28pakudan ikcm yasuo s-tgmmi$
ntta d-im;,arn-ns wa;dutn# sqsan-t% ∂max ayllip ur-n/,ar nkkwni a-t-nssufp@∑ 29yini-
asn% ∂wan ljnn-an ur-ra-ti-tssufupm abla ip-a-tt,alabm rbbi#∑
isawl-dap lmasi; f-lmut-ns
30ffupn zp-pin zrin f-tmazirt n-jalil# ur-iri yasuo a-fllas-issann mddn$ 31acku ar-
isslmad im;,arn-ns$ yini-asn% ∂nkki lli-igan yus n-bnadm ra-yyi-n-d;in s-gr ifassn
n-mddn npn-iyi# walaynni p-wis kra,-uwssan ra-d-nkrp zp-lmut# 32imma ntni ur-ssinn ma-
ira ad-asn-iml s-wawal-ad$ iksa,n ur-/,arn a-t-fllas-sqsan#∑
ma-ra-ig anmpur@
33ru;n kafrana;um# yili yasuo d-im;,arn-ns p-tgmmi$ isqsa-tn% ∂ma-f-a-di-tsawalm
i-ngratun p-uparas@∑ 34imma ntni fssan$ acku p-uparas ar-d-sawaln i-ngratsn f-manwa
gisn a-ra-ig anmpur# 35iskyus yasuo ipr-d i-sin d-mraw n-um;,ar s-dars yini-asn%
∂wanna iran a-izwur$ illa fllas a-kullu-iggwru$ ig axddam i-wiyya,#∑ 36yam/-d yan-
warraw im//in yawi-t-id s-wammas-nsn$ yasi-t p-ipil-ns yini-asn% ∂37∂wanna iqbln
yan-warraw im//in zund pwad s-ism-inu$ hati iqbl-iyi# d-wanna-yyi-iqbln$ urd nkki
ka-iqbl$ hatin iqbl ula pwalli-yyi-d-yuznn#∑
ma-zginnp-igan@
38yini-as yu;anna% ∂way-amslmd$ n/ra yan-urgaz ar-issufup ljnun s-ism-nnk# ur-t-nujji
acku ur-a-didnnp-itmunu#∑ 39irar-as yasuo% ∂ajjat-t$ acku yan iskrn kra l-lmojizt
s-ism-inu ur-ra-yi/,ar pakudan a-gigi-irgm# 40acku wanna-yap-ur-it,a,,an$ hati iga
zp-ginnp# 41l;qq a-rad-awn-inip$ wanna-yawn-ifkan lkas n-waman s-ism-inu f-ssibt n-ma-
tgam win lmasi;$ rad-as-tili lbaraka-ns#∑
68
paylli iss.arn bnadm
42∂wanna iss,rn yan zp-im//iyn-ad lli-sri-umnnin$ yuf-as mrad is-as-ityaggal-u/ru
n-uzrg imqqurn p-umggr,-ns ityawgar-n p-umda# 43$44ip-a-k-iss.ar-ufus-nnk$ bbi-t#
yuf-ak a-tkcmt s-tudrt bla afus ula a-tddut s-jhnnama s-sin ifassn$ s-loafit lli-
ur-ra-ixsi# 45$46ip-a-k-iss.ar-u,ar-nnk$ bbi-t# yuf-ak a-tkcmt s-tudrt tgit abi,ar
ula a-dark-ilin sin i,arn ttyawgart-n p-jhnnama# 47ip-a-k-tss.ar ti.-nnk ssukf-tt-id#
yuf-ak a-tkcmt s-tgldit n-rbbi tgit abuka, ula a-dark-ilint snat-walln ttyawgart-n
p-loafit n-jhnnama 48p-illip ur-a-ttmtat-tuwkka-nsn ula-da-gis-txssi loafit$ 49ra-
imarp kraygatt yan s-loafit# 50tfulki tissnt$ walaynni ip-tlmus tissnt ma-s-ra-
stti-tssmarpm@ ..afat tissnt p-ixfawn-nnun$ tgm s-sslamt i-ngratun#∑
marqus 10mk10
isawl lmasi; f-..laq
1iffup yasuo zp-pin ik tisgyu n-yudaya ilkm tasga ya,ni n-wasif n-urdun# munn-d fllas
mddn ggutnin ar-tn-isslmad pmklli-bdda-isslmad p-inna ikka# 2ackin-d kra n-ifarisin
irin a-t-armn inin-as% ∂is-i;lla i-urgaz a-ifru i-tmpart-ns@∑ 3yini-asn% ∂ma-s-
kn-yuvva musa@∑ 4inin-as% ∂musa yujja argaz a-yara tabrat l-lfra ifru-as#∑ 5irar-
asn yasuo% ∂yura-yawn awal-an acku qqurn-uwlawn-nnun$ 6walaynni ur-igi pmkad p-isizwar
n-ddunit# pmklli ityara ∂rbbi iskr awtm d-tawtmt#∑ 7ityara-dap ∂mayan a-f-ra-
ifl-urgaz babas d-innas imun d-tmpart-ns# 8hatnin sin rad-uwrrin gn yan#∑ ur-sul-
qaman sin walaynni yan ad-gan# 9f-mayan a-f-rad-awn-inip$ aynna issmun rbbi$ a-t-ur-ib,u
bnadm#∑10llip wurrin s-tgmmi sqsan-t im;,arn-ns f-tpawsa-yad# 11isawl yasuo yini-asn% ∂wanna
ifran i-tmpart-ns itahl yat ya,ni$ hatin izna fllas# 12ip-tfra-tmpart i-urgaz-ns
itahl-tt yan ya,ni$ hatin zzna ayan tskr ula nttat#∑
lmasi; ibark tarwa m//inin
13ar-di-ttackan mddn ar-di-tawin tarwa m//inin$ irin yasuo a-n-fllasn-isrs ifassn-
ns ibark-tn# nkrn im;,arn rarn-tn inin-asn a-tn-d-ur-tawin# 14imma yasuo$ llip i/ra
mayan .iyr-as yini-asn% ∂ajjat tarwa m//inin a-d-dari-ackin# a-tn-ur-t;varm$ acku zund
pwid a-mi-tlla-tgldit n-rbbi# 15l;qq a-rad-awn-inip$ wanna ur-irin a-ikcm s-tgldit
n-rbbi zund arraw im//in ur-ra-srs-ikcm#∑ 16yasi-tn ilmma f-ifaddn-ns isrs
fllasn ifassn-ns ibark-tn#
69
asqsi n-bu-wayda
17inkr yasuo$ ra-d-iffup s-uparas s-d-yuzzl yan-urgaz i,r f-ifaddn p-lgddam-ns
isqsa-t% ∂way-amslmd ifulkin$ ma-rad-skrp bac ad-..afp tudrt l-lixrt@ 18isawl
yasuo yini-as% ∂max ayllip-iyi-tgit d-wad ifulkin@ ur-illi yan ifulkin abla rbbi
wa;dut# 19kiyi tssnt luviyyat$ ∂a-ur-tnpt$ a-ur-tznut$ a-ur-takwrt$ a-ur-tfkt
tuggwa n-tkrkas$ a-ur-tpwccut# awi-tt p-babak d-innak#∑∑ 20isawl-urgaz yini-as%
∂way-amslmd$ mayad kullut ar-t-skarp zp-llip m//ip sul s-pilad#∑ 21issmaqql gis
yasuo i;ubbu-t$ yini-as% ∂yat-tpawsa ad-ak-iqaman# zayd tzznzt kullu mad-dark-
illan$ tfkt-t i-im/la, yili-ak-wayda p-ignna# tackid-d ilmma tmunt didi# 22imma ntta
twgra/-t f-wawal-ad$ iddu .iyr-as acku iggut-wayda-ns bahra#
awal l-lmasi; f-wayda d-tgldit n-rbbi
23igrawl-d yasuo issmaqql-d p-im;,arn-ns yini-asn% ∂mnck a-s-icqa i-willi dar
iggut-wayda ad-kcmn s-tgldit n-rbbi#∑ 24ggwdn im;,arn f-wawal-ad# izayd yasuo yini-
asn% ∂wa-tarwa$ mnck a-s-icqa ad-kcmn s-tgldit n-rbbi# 25ra-irxu f-uroam a-ikcm
zp-ti. n-tasmi ula ikcm yan dar ayda iggutn s-tgldit n-rbbi#∑ 26ggwdn s-uggwar ar-
ttinin i-ngratsn% ∂ip-iga pmkad ma-ra-yi/,ar a-injm@∑ 27issmaqql gisn yasuo yini-
asn% ∂p-dar bnadm ur-i/,ar a-yili walaynni p-dar rbbi# acku ur-illi kra mi ur-i/,ar
rbbi a-t-iskr#∑ 28inkr b.rus yini-as% ∂ha-nkkwni nfl-n kullu ma-darnnp-illan$ nack-id
nmun didk#∑ 29yini-asn yasuo% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ wanna-n-ifln tigmmi-ns npd aytmas
npd istmas npd babas npd innas npd tarwa-ns npd igran-ns f-ssibt-inu ula f-ssibt
l-lxbar-ad ifulkin 30rad-as-yili ma-yugwrn mayan f-miyya n-twal pilad p-ddunit-ad$
tigwmma d-aytmatn d-taytmatin d-innatin d-tarwa d-igran ntni d-trfufnt$ tili-as
p-lixrt tudrt idumn# 31walaynni kigan d-imzwura a-ra-iggwru$ d-kigan d-imggura a-ra-
izwur#∑
isawl lmasi; tis kra..-twal f-lmut-ns
32munn d-uparas akmurn-in s-tmdint n-urucalim$ izwur-asn yasuo# puw,n im;,arn-ns$
imma mddn lli-asn-ggwranin ksu,n# yawi-dap im;,arn-ns s-sin d-mraw$ isawl srsn
f-paylli rad-as-ijru$ yini-asn% ∂33∂sfldat$ ra-nddu s-urucalim# imma nkki lli-igan yus
n-bnadm$ ra-yyi-n-d;in s-gr ifassn n-inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ccro#
rad-flla-;kamn s-lmut fkn-iyi i-ibrraniyn# 34ra-gigi-t.na/n ssufsn flla lx,n-iyi npn-
iyi# walaynni p-wis kra,-uwssan rad-d-nkrp zp-lmut#∑
70
yaoqub d-yu;anna ,albn zp-lmasi;
35yack-id yaoqub d-yu;anna tarwa n-zabdi s-dar yasuo inin-as% ∂way-amslmd$ nra ad-
ap-tskrt kra# 36yini-asn% ∂ma-tram ad-awn-t-skrp@∑ 37inin-as% ∂fk-ap a-nskyus yan
f-ufasi-nnk d-yan f-u/lma,-nnk pakud llip ra-tkcmt s-lmjd n-tgldit-nnk#∑ 38isawl
yasuo yini-asn% ∂ur-tssinm mayd t,albm# is-t/,arm a-tsum lkas n-urfufn lli-rad-
sup nkki$ tddmm s-udum lli-s-rad-ddmp@∑ 39inin-as% ∂n/,ar-as#∑ irar-asn yasuo%
∂s-vva;t$ lkas lli-rad-sup nkki ra-ti-tsum kunni$ ula udum lli-s-rad-ddmp ra-srs-
tddmm$ 40walaynni askyus f-ufasi-inu ula f-u/lma,-inu ur-igi winnu bac a-t-fkp pir
i-willi-f-t-iskr rbbi#∑ 41sfldn mraw ya,ni i-mayd inna yaoqub d-yu;anna$ bzgn fllasn# 42imma yasuo ipra-yasn-d kullutn yini-asn% ∂tssnm pwilli ganin igldan n-ddunit-ad ar-
t;kamn f-ayt-tmizar-nsn$ tissanm inmpurn-nsn ar-tamrn mddn ad-skarn s-iwalyun-nsn# 43imma kunni a-ur-yili pmkan p-gratun# wanna iran a-gigun-yimpur$ illa fllas a-ig axddam-
nnun# 44d-wanna gigun iran a-izwur$ illa fllas a-ig ismg i-kullu wiyya,# 45ula nkki lli-igan
yus n-bnadm$ ur-d-uckip ad-flla-txdamn mddn# uckip-d ad-txdamp$ fkp tudrt-inu
ad-fukkup ma-iggutn#∑
lmasi; ijjujji abuka, bartimaws
46lkmn tamdint n-ari;a# llip iffup yasuo zp-ari;a ntta d-im;,arn-ns d-mddn ggutnin$
yili pin yan-ubuka, ism-ns bartimaws yus n-timaws$ igawr p-tama n-uparas ar-it,alab# 47llip isfld izd yasuo gu-navira ayd izrin ar-itpuwwat ar-ittini% ∂wa-yasuo yus
n-dawd$ ;nnu gigi# 48akwin gis mddn inin-as a-ifssa# imma ntta izuyd ar-itpuwwat
s-uggwar ar-ittini% ∂wa-yasuo yus n-dawd$ ;nnu gigi#∑ 49ibidd yasuo yini i-mddn-an%
∂prat-as-d# prn-d i-ubuka, inin-as% ∂pir thnna# tnkrt$ hati ipra-yak-d s-dars#∑ 50yakwi-ubuka, igr s-uhddun-ns$ yack-id s-dar yasuo# 51yini-as yasuo% ∂ma-trit
ad-ak-t-skrp@∑ yini-as-ubuka,% ∂wa-sidi$ ad-isfyup#∑ 52isawl yasuo yini-as% ∂zayd
pilad$ ha-kiyi tjjit acku tumnt#∑ yisfyu pakudan$ i,fur yasuo p-uparas#
marqus 11mk11
ikcm lmasi; s-urucalim
1akmurn-in s-tmdint n-urucalim# llip lkmn awrir n-zzitun p-tsga n-bitfaji d-bitoanya$
yazn yasuo sin zp-im;,arn-ns 2yini-asn% ∂zaydat s-uduwwar-an l-lgddam-nnun# kcmat srs$
ra-n-tafm yan-usnus iqqnn$ ur-jju-fllas-ini yan# fsyat-as tawim-t-id# 3ip-awn-inna kra
n-yan ∂mayd tnawlm@∑ tinim-as ∂ira-t siditnnp$ yan imikk ra-t-id-irar#∑∑ 4ddun afn-in
asnus iqqn p-uparas p-tama n-imi n-yat-tgmmi# fsin-as-d# 5sawln srsn pwilli biddnin
pin inin-asn% ∂mayd tnawlm@ max a-tfsim i-usnus-ad@∑ 6rarn-asn pmklli-s-asn-inna yasuo$
71
ajjn-tn# 7awin-d asnus i-yasuo grn-in fllas ihddan-nsn$ ini fllas# 8munn-d mddn ggutnin$ ar-
sswan ihddan-nsn p-uparas# kra gisn ar-d-itbbi tiv..win zp-isparn n-igran ar-tnt-
sswan p-uparas# 9fr;n bahra pwilli zwarnin i-yasuo p-uparas ula pwilli-as-ggwranin$
ar-talln awal-nsn ar-ttinin% ∂huvanna$ ambarki a-iga pwad-d-yuckan s-ism n-sidi rbbi# 10tambarkit a-tga-tgldit n-babatnnp dawd lli-d-yuckan# huvanna p-ignna yattwin#∑
tazart lli-ur-iskirn lpllt
11ilkm yasuo tamdint n-urucalim$ ikcm s-tgmmi n-rbbi ar-itmnad p-kullu ma-gis-illan#
iffup ilmma ntta d-im;,arn-ns s-sin d-mraw$ iddu s-bitoanya acku yap-uzal# 12ndid azkka
llip ffupn zp-bitoanya inp-t la/# 13i/r-n yat tazart taggug tzgzaw# iftu srs a-ur-
imil a-n-gis-yaf kra# llip-tt-iru; ur-n-gis-yufi pir ifrawn acku urd azmz n-ikuzarn
ayan# 14yini-as% ∂zayd a-ur-sar-zgim-icc yan lpllt#∑ sfldn im;,arn-ns i-ma-inna#
lmasi; ar-i..ay imznzn zp-tgmmi n-rbbi
15lkmn-d-dap tamdint n-urucalim$ ikcm yasuo s-tgmmi n-rbbi# inkr ar-zgis-i..ay
pwilli gis zznzanin ula pwilli gis sapnin# igllb lmyadi n-willi tvrrafnin iqaridn$
igllb lkrasa n-willi zznzanin itbirn# 16ur-yujji yan a-yasi ma-inzzan p-tgmmi n-rbbi# 17ibdu ar-tn-isslmad yini-asn% ∂is-ur-ityara p-warra n-rbbi ∂tigmmi-nu rad-as-
ttinim tigmmi n-t/allit i-mddn n-kullu timizar@∑ imma kunni trurm-tt tga ifri
n-imxxarn#∑ 18sfldn-as inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ccro$ bdun ar-siggiln
mamnk a-s-ra-t-hlkn# ksu,n zp-gis acku ar-tojjabn mddn kullutn p-ulmmud-ns# 19llip-
di-tlkm-tdggwat iffup yasuo d-im;,arn-ns zp-tmdint n-urucalim#
almmud l-lmasi; i-im;,arn-ns
20zikk vba; n-ndid azkka llip-n-zrin p-uparas /rn tazart-lli$ tqqur zp-i/uran-ns# 21ikti-d b.rus yini i-yasuo% ∂way-amslmd$ ssmaqql-n# tazart lli-mi-tdoit$ hattin
tqqur#∑ 22isawl yasuo yini-asn% ∂amnat s-rbbi# 23l;qq a-rad-awn-inip$ wanna innan i-uwrir-
ad ∂itti zp-pid t,rt-n p-umda$∑ ip-yumn is-ra-yili maylli-s-inna bla ickka p-uwl-ns$
hati rad-as-yili# 24f-mayad a-f-rad-awn-inip$ kullu ma-t,albm ip-a-tt/allam i-rbbi$ amnat
is-rad-awn-ityawfka$ hati rad-awn-yili# 25$26pakud nna-tbiddm ar-tt/allam$ vam;at i-wanna
gigun iskrn kra ywxcnn$ bac ad-awn-ivam; babatun lli-illan p-ignna ula kunni f-ddnub-nnun#∑
asqsi f-ma-d-yuznn lmasi;
27ackin-d-dap s-tmdint n-urucalim# llip a-ifttu yasuo p-tgmmi n-rbbi mnaggarn-t-id
inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ccro d-imparn n-tmazirt# 28inin-as% ∂ma-k-id-
72
yuznn a-tskart kullu payad@ awal n-mi ayd-s-a-ti-tskart@∑ 29isawl yasuo yini-asn%
∂ula nkki ra-kn-sqsap yan-usqsi# rarat-iyi-d inip-awn ma-yyi-d-yuznn ad-skarp mayad# 30yu;anna$ ma-t-id-yuznn a-issddam mddn@ izd rbbi npd bnadm@ rarat-iyi-d#∑ 31bdun
ar-ssmqsan i-ngratsn ar-ttinin% ∂ip-nnna ∂rbbi a-t-id-yuznn∑ rad-ap-yini ∂max ayllip
ur-tuminm mad-awn-inna@∑ 32walaynni izd-nnit-a-nini ∂bnadm a-t-id-yuznn∑@∑ ntni ksu,n
zp-mddn$ acku ar-kullu-ttinin izd yu;anna yan-nnabi a-iga# 33sawln ilmma inin-as% ∂ur-nssin
ma-t-id-yuznn#∑ irar-asn yasuo% ∂ula nkki ur-rad-awn-inip ma-yyi-d-yuznn ad-skarp kullu
mayad#∑
marqus 12mk12
lmona n-ixmmavn d-igr n-wa,il
1ibdu yasuo ar-srsn-isawal s-lmoni yini-asn% ∂ha-yan-urgaz i//a a,il p-igr-ns$
isslulli-as ifrig ipz agw,i i-lmovvrt$ ibnu yal-lbrj ifl-t i-ixmmavn iftu imuddu# 2llip-d-iru;-uzmz yazn yan-uxddam-ns s-dar ixmmavn ad-as-d-yawi ma-t-id-yuckan
p-lpllt n-igr-ns# 3imma ntni pwin-t lx,n-t rarn-t ur-d-yiwi yat# 4yazn-asn axddam ya,ni$
r/n-as ixf-ns ssrfufnn-t# 5yazn wayya,$ npn-t# yazn wiyya, ggutnin$ kra gisn utn-t$ kra
gisn npan-t# 6iqama-yas yan iga yus$ iozza dars bahra# yazn-asn-t p-isiggwra$ yini
d-ixf-ns% ∂rad-uqqrn iwi# 7walaynni ixmmavn-an mcawarn i-ngratsn inin% ∂pwad a-ra-iwurt
igr# ackad-d a-t-nnp ig lwurt winnp#∑ 8pwin-t npn-t lu;n-t-in s-brra n-igr#∑ 9isqsa-tn
yasuo% ∂ma-ra-iskr bab n-igr f-payan@ ra-d-yack ihlk ixmmavn-an$ ifk igr i-wiyya,# 10is-ur-tprim ma-ityaran p-warra n-rbbi@ ∂a/ru lli-n-lu;n ibnnayn$ nttan a-yuwrrin iga
ixf n-up/u# 11mayad$ sidi rbbi a-t-iskrn# n/ra-t ar-gis-ntojjab#∑ 12nkrn inmpurn
pakudan$ irin ad-am/n yasuo acku ssnn izd ntni a-f-yut lmona-yad$ walaynni ksu,n zp-mddn$
fln-t ddun#
asqsi f-,,abit i-qayvar
13aznn-d dars kra n-ifarisin d-imddukkwal n-ugllid hirudus# irin ad-as-mdin gmmrn-t
f-wawal-ns# 14ackin-d inin-as% ∂way-amslmd$ nssn izd l;qq ayd ttinit$ ur-a-tskart
f-mad-swingimn mddn# acku ur-a-ttmnadt udmawn n-mddn walaynni ar-tsslmadt aparas
n-rbbi pmklli iga# ini-ap is-i;lla a-nakka ,,abit i-qayvar npd uhu@ 15a-stt-nakka npd
uhu@∑ imma yasuo issn mad-ran p-l;ilt-nsn$ yini-asn% ∂max a-yyi-ttarmm@ arat-iyi-d
yan-uqarid a-t-/rp#∑ 16fkn-as-d yan-uqarid# yini-asn% ∂win-mi a-iga-uwdm-ad d-ism-ad
gis illan@∑ inin-as% ∂win qayvar∑# 17irar-asn yasuo% ∂fkat i-qayvar ma-igan win qayvar$
tfkm i-rbbi ma-igan win rbbi#∑ ntni ar-gis-tojjabn#
73
asqsi f-tnkra zp-lmut
18ackin-d dars kra n-mddn l-lmdhb n-ivadduqin# ntni ar-ttinin is-ur-ra-d-inkr yan zp-
lmut# sqsan-t% 19∂way-amslmd$ yura-yap musa inna ∂ip-immut kra n-yan ifl tampart-ns bla
tarwa$ illa f-gmas n-urgaz-an a-itahl tampart-ns a-dids-issnkr tarwa f-ism n-gmas
lli-immutn# ∑20ha-ssa n-aytmatn$ yiwi-umzwaru tampart immt ur-d-ifil tarwa$ 21yawi-
tt wis sin immt ur-d-ifil tarwa# pmkad a-iga wis kra, ula ntta$ 22ayllip-tt-iwin
kullutn s-ssa ur-d-filn tarwa# p-isiggwra tmmt-tmpart ula nttat# 23ini-ap$ p-tnkra
lli-p-rad-nkrn kullutn$ tampart n-manwa gisn a-ra-tg@ hatti tkka-ttin tga tampart-
nsn s-ssa#∑ 24isawl yasuo yini-asn% ∂is-urd f-payad a-f-tjlam@ acku ur-tssinm arratn
n-rbbi ula tssnm ta/,,art n-rbbi# 25pakud llip rad-nkrn pwilli mmutnin ur-ra-tahaln
ula-da-tahalnt$ walaynni zund lmalayka n-ignna a-rad-gn# 26imma tankra n-willi mmutnin$ is-ur-
fllas-tprim p-warra n-musa$ llip illa p-tama n-tzggwart@ rbbi isawl srs yini-as
∂nkki gip rbbi n-ibrahim gp rbbi n-is;aq gp rbbi n-yaoqub#∑ 27awal-an imla-yap is-
ddrn ntni p-lgddam n-rbbi$ waxxa mmutn# han kunni tjlam bahra#∑
ma-igan luvit ihiyyan@
28yack-id yan-umslmd n-ccro isfld-asn ar-tmja;adn# llip i/ra mamnk a-tn-irur yasuo
s-lmoqul$ isqsa-t% ∂ma-l-luvit kullu ihiyyan p-luviyyat n-rbbi@∑ 29isawl yasuo yini-
as% ∂luvit ihiyyan a-stt-igan ∂sfldat$ ay-ayt-rbbi# rbbi siditnnp$ nttan wa;dut
a-igan rbbi# 30a-ttirit rbbi sidik zp-ttmi n-ixf-nnk d-ttmi n-uwl-nnk d-ttmi
l-loaql-nnk d-ttmi n-t/,,art-nnk#∑ 31tis snat a-stt-igan ∂a-ttirit adjar-nnk zund
ixf-nnk# ur-tlli kra l-luvit yugwrn snat-ad# ∑32yini-as-umslmd n-ccro% ∂ifulki ay-
amslmd# s-l;qq a-s-tnnit rbbi iga wa;dut$ ur-illi abla ntta# 33ip-t-ira yan zp-ttmi
n-ixf-ns d-ttmi l-lfhmt-ns d-ttmi n-t/,,art-ns$ yiri adjar-ns zund ixf-ns$ mayad
yuf kullu tiprsyu lli-jddrn mddn ula tiwafkyu lli-akkan i-rbbi#∑ 34llip i/ra yasuo
izd s-lmoqul a-s-d-isawl yini-as% ∂ur-n-taggugt kiyi f-tgldit n-rbbi#∑ pakudan
ur-sul-izom yan a-t-isqsa#
asqsi f-ma-iga lmasi;
35ar-isslmad yasuo p-tgmmi n-rbbi$ isqsa mddn% ∂max ayllip a-ttinin imslmdn n-ccro
∂ra-ig lmasi; yan zp-tasut n-ugllid dawd∑@ 36imma dawd$ llip-t-iguwwd rru; lqudus
a-isawl f-lmasi; inna ∂ha-sidi rbbi inna i-sidi$ skyus f-ufasi-inu ard gp inuwwacn-
nnk p-ddu i,arn-nnk#∑ 37ha-dawd s-ixf-ns ibdr pwalli igan lmasi;$ ig-t d-sidis#
mamnk a-s-ra-ig pir yan zp-tasut-ns@∑ ar-as-sflidn mddn ggutnin$ fr;n s-kullu mad-
asn-inna#
74
imslmdn n-ccro
38ar-tn-isslmad yini-asn% ∂rarat loaql-nnun zp-imslmdn n-ccro$ acku iozza darsn ad-
fttun s-tmlsa cwanin pzzifnin$ iozzu darsn a-fllasn-tsllamn mddn p-laswaq$ 39iozzu
darsn ad-zggurun s-lgddam p-tgwmma n-t/allit ula p-uskyus n-imnsyun# 40ar-cttan
tigwmma n-thjjalin$ ar-ssipzzifn ti/ulla-nsn bac ad-ssbayynn ixfawn-nsn is-fulkin#
ntni ra-fllasn-ittut l;ukm n-rbbi s-uggwar#∑
tahjjalt tam/lu..
41igawr yasuo p-umnid n-vvnduq p-tgmmi n-rbbi$ ar-itmnad p-mddn ar-n-srasn iqaridn
p-vvnduq# kigan d-id-bu-wayda ar-n-srasn ma-iggutn# 42tack-id yat-thjjalt tga tam/
lu..$ tsrs-n snat-tqaridin idrus-watig-nsnt# 43ipr yasuo i-im;,arn-ns s-dars
yini-asn% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ tahjjalt-ad tam/lu..$ hatti tsrs-n p-vvnduq uggwar
n-pwid kullutn$ 44acku ntni fkan zp-maylli darsn iggutn$ imma nttat$ waxxa ta;tajja$
tsrs-n kullu ma-dars-illan$ tfk lmoict-ns kullutt#∑
marqus 13mk13
maylli ra-ijru i-tgmmi n-rbbi
1llip-d-iffup yasuo zp-tgmmi n-rbbi$ yini-as yan zp-im;,arn-ns% ∂/r ay-amslmd$
matta pmkad mqqurn i/ran-ad# matta pmkad dusn fulkin ipurban-ad#∑ 2imma yasuo inna-
yas% ∂is-a-ttmnadt p-ipurban-ad mqqurnin@ rad-kullu-tyawgarn s-wakal# ur-ra-gisn-
iqama-u/ru f-u/ru#∑
maylli-s-ra-tggwru i-ddunit-ad
3llip iskyus yasuo p-uwrir n-zzitun p-umnid n-tgmmi n-rbbi$ isqsa-t b.rus
d-yaoqub d-yu;anna d-andraws ntni wa;dutn$ 4inin-as% ∂managu a-ra-yili payad-s-tnnit@
ma-ra-ig tamatart n-is-d-yakmur a-ijru kullu payad@∑ 5isawl yasuo yini-asn% ∂awyat-
stt p-ixf-nnun a-kn-ur-ijlu yan# 6acku ggutn pwilli ra-d-yack asin-d ism-inu$ kud yan
ar-ittini izd nttan a-igan lmasi;# ntni rad-jllun mddn ggutnin# 7ip-tsfldm f-imapn
ula lxbarat n-imapn ad-ur-tpuw,m$ acku iqqan-d a-yili payan$ walaynni ur-ta-d-iru;
isiggwra# 8ra-di-tnkr-tqbilt s-tqbilt tnkr-d-tgldit s-tgldit$ ilint zznzalat
p-kra n-tmizar yili-upni# walaynni payad iga pir azbbar amzwaru n-tlalit#∑
75
tuggwa f-lmasi; p-lgddam n-mddn
9∂awyat-stt p-ixf-nnun# ra-kn-d;ayn s-lm;kamat$ lx,n-kn p-tgwmma n-t/allit# ra-tbiddadm
f-ssibt-inu p-lgddam l-l;ukkam d-igldan ad-asn-takkam tuggwa flla# 10iqqan-d a-tru;-
tbrra;t l-lxbar ifulkin kullu timizar n-ddunit ur-ta-d-ilkim isiggwra# 11ip-kn-um/n
d;in-kn-in$ ad-ur-tasim tapuft f-ma-ra-tinim# inyat awal nna-yawn-imla rbbi p-tasaot-
an$ acku urd kunni a-isawaln walaynni rru; lqudus n-rbbi# 12ra-yili ma-ra-n-id;i gmas
i-lmut$ yili ma-ra-n-id;i yus$ nkrn-d tarwa f-ayt-darsn npn-tn# 13ra-kn-tkrhun kullu mddn
f-ssibt n-ma-tgam winnu# imma wanna ibiddn izga ar isiggwra ra-injm#∑
rad-ilin-uwssan cqanin
14∂ra-t/ram tajlxit lli-ifnnun tnkr p-illip ur-dars l;qq a-gis-tili# wanna yaqran$
illa fllas a-yissan lmona# pakudan winna llanin p-tmazirt n-yudaya iqqan-tn-d ad-ruwln
s-idrarn# 15wanna illan f-iggi n-tgmmi iqqan-t-id ad-ur-ikcm a-d-yasi kra# 16wanna-
n-illan p-igran iqqan-t-id a-ur-yuwrri tipurdin a-d-yawi timlsit-ns# 17rad-bahra-
cqun-uwssan-an f-tilli gisn rbbunin ula tilli gisn ssngaynin# 18,albat i-rbbi a-ur-
ijru payan p-tgrst 19acku p-uwssan-an ra-tili-tnukmut$ ur-jju-tlli zund nttat zp-
isizwar n-ddunit lli-ixlq rbbi sul s-pilad$ ula rad-dap-tili zund nttat# 20mrad
is-ur-issidrus siditun ussan-an ur-ra-injm yan# walaynni f-ssibt n-willi i/li ad-gn
wins$ hati issidrus ussan-an f-ssibt-nsn#∑
21∂pakudan ip-awn-inna kra n-yan ∂ha-lmasi; illa pid ∑npd ∂hatin illa pin∑ a-t-ur-
tamnm# 22acku rad-d-nkrn kra n-mddn$ kud yan ar-ittini f-ixf-ns izd lmasi; a-iga npd kra
n-nnabi$ walaynni ar-sskirkisn# rad-skarn timitar d-lmojizat ip-ufan ad-jllun ula pwilli
ganin win rbbi# 23imma kunni$ awyat-stt p-ixf-nnun# nnip-awn kullu payad ur-ta-ijri#∑
pmkad a-ra-d-yuwrri lmasi;
24∂p-uwssan-an p-tpurdin n-tnukmut-an$ ra-tllas tafukt$ ur-ra-ifaw-wayyur# 25rad-.arn
itran zp-ignwan$ ar-tyattaynt tifawin n-ignwan# 26pakudan ra-yyi-/rn$ nkki lli-igan yus
n-bnadm$ ftip-d p-imdla s-lquwwa d-lmjd iggutn# 27pakudan rad-aznp lmalayka ad-ssmunn
pwilli ganin winnu zp-kraygatt tasga$ zp-ttmi n-wakal ar ttmi n-ignwan#∑
managu a-ra-yili mayad@
28∂hati tazart a-zp-ra-tissanm lmona# ip-lggwipnt-tv..win-ns tssufp-d tifrawin-
ns tissanm is-d-yakmur vvif# 29pmkan a-ra-yili# ip-t/ram timitar-ad s-awn-nnip ar-
jrrunt$ ra-tissanm is-yakmur$ hatin p-imi# 30l;qq a-rad-awn-inip$ ur-ra-tzri-tasut-
ad ard kullu ijru mayad# 31rad-ittin ignwan d-wakal walaynni ur-sar-ittin iwalyun-inu#∑
76
,ufat ar-tt/allam
32∂walaynni ass-an ula tasaot-an ur-tn-issin yan$ la lmalayka n-ignna ula yus n-bnadm# pir
baba lli-illan p-ignna$ nttan wa;dut a-issnn# 33rarat loaql-nnun t,ufm acku ur-tssinm
managu a-ra-d-iru;-uzmz-an# 34zund yan-urgaz imudda ifl tigmmi i-ixddamn-ns a-stt-
gabln$ ifk i-kraygatt yan tawuri-ns# yuvva angabal n-imi a-i,uf# 35,ufat ula kunni$
acku ur-tssinm managu ra-d-yack bu-tgmmi$ izd p-tdggwat npd p-wammas n-iy, npd
p-uwddan amzwaru n-ufullus npd p-twapla n-tafukt# 36,ufat a-ur-d-yack p-kra n-tasaot
lli-ur-tpalm yaf-kn-d tgnm# 37mayd-awn-nnip$ ra-t-inip i-kullu mddn% ∂,ufat∑#
marqus 14mk14
skrn inmpurn f-ad-npn lmasi;
1sin-uwssan a-iqaman i-loid n-tb,it d-uwssan n-urxviv# ar-siggiln inmpurn n-tgmmi
n-rbbi d-imslmdn n-ccro mamnk a-rad-am/n yasuo s-l;ilt a-t-npn# 2walaynni nnan
i-ngratsn% ∂urd p-uwssan l-loid bac a-ur-duyn mddn#∑
tampart lli-d-yiwin tujjut
3illa yasuo p-uduwwar n-bitoanya$ iskyus ar-ictta p-tgmmi n-simoan lli-sttin-
ikkan iga anjdam# tkcm-d dars yat-tmpart tusi-d yat-tbuqqalt n-u/ru tili-gis-
tujjut n-nardin ivfan$ iggut-bahra-watig-ns# tr/a imi n-tbuqqalt tffi-tt-id
f-ixf n-yasuo# 4imma pwilli llanin pin$ kra gisn ibzg fllas inin i-ngratsn% ∂max
a-tjla tujjut-ad@ 5mrad is-tnza ra-di-tawi uggwar n-kra, id-miyya n-nnuqrt$ nfk-
tn i-im/la,#∑ bdun ar-fllas-ssngmugn# 6imma yasuo inna-yasn% ∂ajjat-stt# max ayllip
dids tcqam@ hatti tskr gigi afulki# 7im/la, ra-bdda-didun-ilin# pakud nna-tram
ra-tafm ma-s-a-gisn-tskarm lxir# imma nkki ur-ra-bdda-didun-ilip# 8hatti tskr
maylli mi tufa# nttat tzwar t/pur ddat-inu i-um,,al# 9l;qq a-rad-awn-inip$ innap
a-tbrra;n mddn s-lxbar-ad ifulkin p-kullu ddunit$ ra-ttinin f-mayd tskr xtad$
ar-tt-id-srs-kttin#∑
iskr yahuda f-a-izznz lmasi;
10pakudan inkr yahuda isxaryu. lli-igan yan zp-sin d-mraw n-um;,ar$ iddu s-dar inmpurn
n-tgmmi n-rbbi bac ad-asn-izznz yasuo# 11llip sfldn i-mad-asn-inna$ fr;n inin-as ad-
as-fkn iqaridn# yuwrri ar-iswingim mamnk a-ra-tn-ioawn ad-am/n yasuo#
77
im;,arn jjujadn imnsi n-tb,it12ilkm-d-wass amzwaru n-uwssan n-urxviv lli-p-a-qqrsn mddn i-ilqqapn# sqsan-t
im;,arn-ns% ∂mani trit a-srs-nddu ad-ak-n-gis-njjujad imnsi l-loid n-tb,it@∑ 13yazn
sin zp-im;,arn-ns pakudan$ yini-asn% ∂zaydat s-tmdint# ra-tmnaggarm yan-urgaz yusi-d
agdur n-waman# 14,furat-t s-tgmmi nna-s-ikcm$ tinim i-bu-tgmmi-an ∂hati inna-yak-d-
umslmd$ manip illa-u;anu lli-p-rad-ccp imnsi n-tb,it nkki d-im;,arn-inu@∑ 15rad-awn-
iml yan-u;anu n-uflla imqqurn iswan ingaddan# pin a-p-rad-ap-tjjujadm#∑ 16ffupn im;,arn$
ddun s-tmdint afn-in pmklli-asn-inna# jjujadn imnsi n-tb,it#
iskyus lmasi; d-im;,arn-ns
17tru;-d-tdggwat$ ilkm yasuo tigmmi ntta d-im;,arn-ns s-sin d-mraw# 18llip skyusn
ar-cttan yini-asn% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ ra-yyi-izznz yan p-gratun$ kunni lli-didi-
cttanin#∑ 19.iyr-asn bahra$ bdun ar-t-sqsan kullutn$ kud yan ar-ittini% ∂yak$ urd
nkki@∑ 20yini-asn% ∂iga yan zp-sin d-mraw lli-didi-dranin p-uruku-ad# 21ha-yus n-bnadm
ra-immt pmklli fllas ityaran$ walaynni tagu,i a-ra-yili i-urgaz lli-izznzan yus n-bnadm#
yuf-as i-urgaz-an mrad is-ur-akkw-ilul#∑
imnsi n-siditnnp
22llip a-cttan yasi yasuo tangult$ ickr rbbi ibbi-tt$ ifk-asn-tt yini-asn% ∂am/at#
xtad tga ddat-inu#∑ 23yasi lkas$ ickr rbbi ifk-asn-t# sun zp-gis kullutn# 24yini-asn%
∂pwid gan idammn-inu lli-ra-iffi f-ssibt n-mddn ggutnin bac ad-gn lohd l-ljdid
p-gratun d-rbbi# 25l;qq a-rad-awn-inip$ ur-sul-rad-sup zp-lpllt n-wa,il ar ass
lli-p-ra-t-sup zp-ljdid p-tgldit n-rbbi#∑
isawl lmasi; f-ma-ra-ijru i-b.rus
26asin ilmma yan-umarg zp-imurign n-rbbi$ ffupn s-uwrir n-zzitun# 27yini-asn yasuo%
∂ha-kunni ra-yyi-kullu-tflm$ acku ityara ∂rad-utp amksa$ mzrnt-uwlli#∑ 28walaynni tigira
n-ma-d-nkrp zp-lmut ra-kn-zwurp s-tmazirt n-jalil#∑ 29isawl b.rus yini-as% ∂waxxa-
k-kullu-fln ur-sar-k-filp nkki#∑ 30imma yasuo irur-as% ∂l;qq a-rad-ak-inip$ p-i,-ad
ur-ra-ipr-ufullus snat-twal ard tinit kra..-twal ur-iyi-tssint#∑ 31imma ntta inna-
yas s-jjhd% ∂waxxa rad-didk-mmtp ur-rad-inip ur-k-ssinp#∑ pmkad ad-nnan kullutn#
ar-it/alla lmasi; f-ixf-ns
32ackin-d s-yan-udpar lli-mi-ttinin ∂gatsimani∑# yini yasuo i-im;,arn-ns% ∂gawrat pid$
rad-//allp#∑ 33yawi dids b.rus d-yaoqub d-yu;anna# ipuw, yasuo p-tasaot-an$ mmapn
78
iswingimn bahra p-uwl-ns# 34yini-asn% ∂t//ay flla tapuft-ad ar lmut# gawrat pid tawzm#∑ 35izayd iftu yan imikk i,r s-wakal i//all yini% ∂ssitti flla tasaot-ad n-urfufn ip-
t/,ar a-titti#∑ 36i//all-dap yini% ∂abba wa-baba$ ur-illi kra mi ur-t/,art a-ti-
tskrt# kkis flla lkas-ad n-urfufn$ walaynni a-yili ma-trit$ urd mad-rip nkki#∑
.avn im;,arn
37yuwrri yasuo yaf-tn-in .avn# isawl s-b.rus yini-as% ∂wa-simoan$ is-t.avt@ is-ur-
t/,art a-tawzt yat tasaot@ 38awzat t,albm rbbi a-kn-issanf i-kullu ma-ra-kn-ildi
a-tskrm ma-ywxcnn# hati ul n-bnadm ar-ittiri a-iskar afulki$ imma ddat-ns t,of#∑ 39iddu-dap a-i//all yini pmklli inna tawala tamzwarut# 40yuwrri yaf-tn-in .avn$ inra-tn
i.v# ur-ssinn ma-rad-as-inin# 41yuwrri tis kra..-twal yini-asn% ∂.avat pilad tsunfum#
yuwda punckad$ tlkm-d tasaot# inza yus n-bnadm s-gr ifassn n-mddn wxcnnin# 42nkrat
a-nddu# ha-walli-yyi-izznzan yucka-d#∑
ityama/ lmasi;
43sul a-isawal s-d-iru; yahuda lli-igan yan zp-sin d-mraw n-um;,ar# munn-d dids
kigan d-mddn asin-d lkmami d-iomad# uznn-tn-d inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn
n-ccro d-imparn n-tmazirt-an# 44pwalli izznzan yasuo imla-yasn-yad tamatart-ad$
yini-asn% ∂wanna ssudnp$ pwan a-t-igan# am/at-t tawim-t t,ufm-t# 45yack-id yahuda
iftu s-dar yasuo yini-as% ∂wa-sidi∑# issudn-t# 46grn-in ifassn fllas am/n-t# 47inkr ilmma yan zp-willi llanin d-yasuo ildi-d lkummit$ yut axddam n-unmpur n-tgmmi
n-rbbi ibbi-as am//up# 48isawl yasuo yini-asn% ∂ma-s-di-tffupm s-lkmami d-iomad
a-yyi-tpwim zund ip-gip amxxar@ 49llip-n-bdda didun kraygatt ass ar-sslmadp
p-tgmmi n-rbbi$ ur-iyi-tum/m p-uwssan-an# walaynni ijra pmkad bac a-yafu ma-ityaran
p-warratn n-rbbi#∑ 50pakudan ruwln kullu im;,arn$ fln yasuo# 51i,fur-t-sul yan-ugwilal
ur-ilsi pir a;ayk# 52pwin-t mddn-an$ imma ntta ifl a;ayk iruwl ur-ilsi yat#
ibidd lmasi; p-lm;kama
53awin yasuo s-dar-unmpur n-tgmmi n-rbbi$ munn-d inmpurn kullutn d-imparn n-tmazirt
d-imslmdn n-ccro# 54imma b.rus i,far-t zp-tuggugt$ ikcm s-wammas n-tgmmi n-unmpur$
iskyus d-imxzniyn p-dar loafit ar-didsn-irqqa# 55imma inmpurn n-tgmmi n-rbbi
d-imparn l-lm;kama kullutn ar-siggiln s-tuggwa f-yasuo bac a-t-npn$ walaynni ur-ufin
yat# 56kigan d-mddn ar-fllas-akkan tuggwa n-tkrkas$ walaynni ur-ngaddant tuggwa-nsn# 57inkr kra gisn ar-sskirkisn inin% 58∂nkkwni nsfld-as inna ∂nkki rad-xlup tigmmi-ad
n-rbbi lli-ityawskarn s-ifassn n-bnadm$ bnup p-kra,-uwssan yat ya,ni ur-ityawskarn
s-ifassn n-bnadm#∑∑ 59ula pmkad-dap$ ur-ngaddant tuggwa-nsn# 60ibidd-unmpur n-tgmmi
79
n-rbbi p-wammas-nsn$ isqsa yasuo% ∂is-ur-ra-d-fllasn-trart s-yat@ mayd-fllak-
ttinin pwid p-tuggwa-nsn@∑ 61imma yasuo pir ifssa$ ur-inni yat# isqsa-t-dap-unmpur%
∂izd kiyi a-igan lmasi; yus n-umbarki@∑ 62yini-as yasuo% ∂nkki a-t-igan# ra-t/rm yus
n-bnadm iskyus f-ufasi n-rbbi itjhhdn$ iftu-d p-imdla n-ignwan#∑ 63llip-as-isfld-
unmpur n-tgmmi n-rbbi$ ibbi timlsa-ns yini-asn% ∂ma-sul-nra inagan-ad@ 64kunni tsfldm
i-wawal-ns l-lkufr# ma-fllas-tnnam@ ∑;kamn fllas kullutn inin% ∂iqqan-t-id a-immt#∑ 65inkr kra gisn ar-fllas-ssufusn ar-as-daln udm ar-t-kkatn s-ibariqn ar-as-ttinin%
∂wa-nnabi$ ml-ap manwa-k-yutn#∑ am/n-t imxzniyn ar-t-kkatn#
b.rus inakr lmasi;
66imma b.rus illa-sul p-izdar p-wammas n-tgmmi# tack-id yat-txddamt n-unmpur
n-tgmmi n-rbbi 67t/r b.rus ar-irqqa$ tssmaqql-t tini-as% ∂ula kiyi tllit d-yasuo
gu-navira#∑ 68irar-as nttan% ∂ur-ssinp$ ur-fhimp ma-s-tnnit#∑ iffup s-upgwmmi#
ipr-ufullus pakudan# 69t/r-t-dap-txddamt-lli$ tini fllas i-willi biddnin pin% ∂pwad
iga yan zp-gisn#∑ 70irar-dap b.rus% ∂uhu∑# yan imikk s-as-nnan pwilli biddnin pin%
∂s-vva;t tgit kiyi zp-gisn acku gu-jalil a-tgit#∑ 71inkr b.rus ar-itgalla ar-ittini
s-jjhd% ∂nkki ur-ssinp argaz-ad f-a-tsawalm#∑ 72ipr-ufullus pakudan tis snat-twal#
ikti-d b.rus maylli-s-as-inna yasuo ur-ra-ipr-ufullus snat-twal ard tinit kra..-
twal ur-iyi-tssint# iswangm-d awal-an ar-yalla#
marqus 15mk15
ibidd lmasi; p-lgddam n-bila.us
1llip ifaw zzman munn-d inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imparn n-tmazirt d-imslmdn n-ccro$
ntni d-imparn l-lm;kama kullutn$ mcawarn f-ma-rad-skrn# krfn yasuo awin-t d;in-t-
in i-bila.us l;akm n-ruman# 2isqsa-t bila.us% ∂is-tgit agllid n-ayt-yudaya@ irar-
as yasuo% ∂kiyi a-t-innan#∑ 3nkrn inmpurn n-tgmmi n-rbbi ar-srs-tactkkan s-kigan
d-tpawsiwin# 4yini-as bila.us% ∂is-ur-ra-di-trart s-yat@ /r mnnawt-tpawsiwin
ayd-fllak-ttinin#∑ 5imma yasuo ur-inni yat ayllip itojjb bila.us#
bila.us i;kam f-lmasi; s-lmut
6ikka-ttin l;akm p-kraygatt loid n-tb,it ar-asn-gis-ir//m i-yan-u;bbas nna-ran# 7illa yan p-l;bs p-uwssan-an$ ism-ns barabbas# ityama/ ntta d-wiyya, llip ssnkrn
uduy f-ssul.a n-ruman$ npn kra n-mddn# 8munn-d mddn ggutnin ar-t,alabn bila.us ad-asn-
iskr pmklli-bdda-iskar p-loid# 9isqsa-tn bila.us% ∂is-tram ad-awn-r/mp i-ugllid
80
n-ayt-yudaya@∑ 10acku bila.us issn inmpurn n-tgmmi n-rbbi is-;sadn yasuo$ payan ka-f-
t-id-d;in# 11walaynni inmpurn sshiysn mddn p-tasaot-an bac a-t-,albn ad-asn-d-ir/m
i-barabbas# 12yini-asn bila.us% ∂ma-tram a-t-skrp i-pwad mi ttinim agllid n-ayt-
yudaya@∑ 13rarn-as ar-sspuyyun% ∂aggwl-t f-uggjdi#∑ 14isqsa-tn bila.us% ∂max@ ma-
iskr ywxcnn@∑ imma ntni ar-sspuyyun s-uggwar ar-ttinin% ∂aggwl-t f-uggjdi a-immt#∑ 15bila.us ira a-ir,u mddn$ ir/m-asn i-barabbas$ imma yasuo$ ilx,-t issufp-t a-immt
f-uggjdi#
..n/ lli-izrin f-lmasi;
16awin-t ioskrin s-.u//unt n-tgmmi imqqurn lli-mi-ttinin lqvr$ ssmunn-d kullu loskr
lli-illan pin# 17sslsn-as yan-uhddun i/ggwapn$ skrn yan-ttaj zp-uzggwar gn-as-t f-ixf# 18ar-fllas-tsllamn ar-ttinin% ∂sslam ay-agllid n-ayt-yudaya#∑ 19ar-t-kkatn f-ixf s-yat-
tpanimt ar-fllas-ssufusn ar-.arn f-ifaddn-nsn p-lgddam-ns# 20llip gis cboan ta,va$
kkisn-as ahddun a/ggwap sslsn-as timlsit-ns$ ssufpn-t a-t-npn f-uggjdi#
lmasi; f-uggjdi
21am/n yan-urgaz lli-izrin p-uparas$ b;ra-d-yucka zp-brra$ inin-as a-yasi aggjdi
n-yasuo# iga ism-ns simoan gu-kurini$ ig babas n-alaksandrus d-rufus# 22awin-d yasuo
s-udpar lli-mi-ttinin ∂gulguta∑# tga lmona-ns ∂adpar n-txcact n-ixf∑# 23irin ad-
as-fkn aman n-wa,il iktin lli-p-illa-usafar l-lmurr$ imma ntta ur-t-iswi# 24qqnn-t
p-uggjdi alln-t# b,un timlsa-ns i-ngratsn grn-d fllasnt aspar$ kraygatt yan d-ma-ra-
yawi# 25tga tasaot tis t/a n-vvba; llip-t-uggwln f-uggjdi# 26skrn yat tallu;t a-tml
avra, lli-s-as-vr,n$ ityara gis agllid n-ayt-yudaya#∑ 27awin-d sin imxxarn aggwln-tn
f-iggjda yan f-ufasi n-yasuo d-yan f-u/lma,-ns# 28pmkad a-yuwfa ma-ityaran p-warra
n-rbbi lli-innan ∂ra-t-gn d-yan zp-willi ffupnin zp-wawal n-rbbi#∑
rgmn lmasi;
29ar-t-rggmn mddn lli-zrinin ar-ssmussun ixfawn-nsn ar-as-ttinin% ∂wa-kiyi lli-ra-
ixlu tigmmi n-rbbi tbnut-stt p-kra,-uwssan$ 30jjnjm ixf-nnk tgguzd-d zp-uggjdi#∑ 31pmkad-dap a-s-a-gis-t.na/n inmpurn n-tgmmi n-rbbi i-ngratsn ntni d-imslmdn n-ccro
ar-ttinin% ∂ijjnjm wiyya, walaynni ur-i/,ar a-ijjnjm ixf-ns# 32inyat-as a-d-igguz lmasi;-
ad agllid n-ayt-rbbi zp-uggjdi bac a-t-n/r namn srs#∑ ula pwilli dids tyaggalnin
f-iggjda ar-t-rggmn ula ntni#
lmut l-lmasi;
33llip tlkm tasaot tis snat d-mrawt ,rnd-d tillas p-tmazirt-an kullutt ar tasaot
tis kra.# n-tdggwat# 34p-tasaot tis kra.. yut yasuo s-yat-tpuyyit itjhhdn yini%
81
∂aluy$ aluy$ lama cabaqtani@∑ tga lmona-ns ∂wa-rbbi-nu$ wa-rbbi-nu$ max a-yyi-tflt@∑ 35kra zp-willi biddnin pin$ llip-as-sfldn inin% ∂hati ar-yaqra i-nnabi iliyya# 36yazzl
yan iommr-d yan-ucrwi, s-waman l-lxll ig-t p-yat-tpanimt imdi-t-in i-yasuo a-isu$
yini-asn% ∂zgat$ a-n/r is-ra-d-yack iliyya a-t-id-izzugz#∑ 37imma yasuo yut s-yat-
tpuyyit itjhhdn issufp rru;-ns# 38pakudan yut-ucrrig lxamya n-t;anut tam/layt
p-tgmmi n-rbbi$ tb,u f-sin zp-uflla ar izdar#
39imma lqb.an n-ioskrin lli-ibiddn p-tama n-yasuo$ llip i/ra mamnk a-yut s-tpuyyit
issufp rru;-ns$ yini% ∂s-vva;t iga-urgaz-ad yus n-rbbi#∑ 40llant pin kra n-tmparin
biddnt p-tuggugt ar-tmnadnt kullu ma-ijran# tlla gisnt maryam ullt-magdala$ d-maryam
innas n-aytmatn yaoqub im//in d-yusf$ ntnti d-saluma# 41kkant-sttin ar-tmununt
d-yasuo ar-ti-toawannt llip illa p-jalil# ilint pin tiyya, ggutnin lli-d-dids-uckanin
s-urucalim#
tim,lt l-lmasi;
42$43passan ad-tujadn mddn i-loid$ ig ass lli-itqaman i-wass n-usunfu# llip-di-tru;-
tdggwat yack-id yusf gu-rama# iga ntta yan zp-imparn l-lm;kama$ ar-ti-tuqqarn mddn# ula
ntta ar-itrju tagldit n-rbbi a-di-tack# izom ikcm s-dar bila.us i,alb zp-gis ddat
n-yasuo# 44itojjb bila.us llip isfld is-yad-immut# ipr i-lqb.an n-ioskrin isqsa-t%
∂mnck ayd-s-immut@∑ 45llip-as-t-inna lqb.an ifk ilmma ddat i-yusf# 46isp-d yusf lkttan
icwan$ izzugz-d ddat n-yasuo zp-uggjdi issmuttl-tt$ isrs-tt-in p-yan-um,,al$ iga
ifri ityawpza p-isli# issknuki-d yan-ifir iqqn srs imi n-um,,al# 47ar-n-gis-ttmnad
maryam ullt-magdala d-maryam innas n-yusf$ /rnt illip-n-tttrs ddat n-yasuo#
marqus 16mk16
tankra l-lmasi; zp-lmut
1llip izri-wass n-usunfu$ tnkr maryam ullt-magdala d-maryam innas n-yaoqub ntnti
d-saluma$ spnt isafarn n-tujjut bac ad-ddunt ad-/purnt ddat n-yasuo# 2zikk vba;
n-wass l-l;dd$ b;ra-di-tpli tafukt$ ftant s-um,,al# 3ar-ttinint i-ngratsnt% ∂ma-
rad-ap-issknuki ifir zp-imi n-ifri@∑ acku imqqur bahra# 4allnt alln-nsnt s-/rant
ifir yitti zp-imi# 5kcmnt s-um,,al afnt-n yan-ugwilal iskyus f-ufasi$ ilsa ahddun
imlluln# llip-t-/rant ggwdnt bahra# 6imma ntta isawl yini-asnt% ∂ad-ur-tiksa,mt#
ar-tsiggilmt yasuo gu-navira lli-immutn f-uggjdi# ur-sul-illi pid$ hati inkr-n#
/ramt$ ha-illip-t-id-srsn# 7imma pilad$ ddwamt tsslkmmt awal-ad i-im;,arn-ns
ntni d-b.rus$ tinimt-asn% ∂yasuo ra-kn-izwur s-tmazirt n-jalil# pin a-p-ra-ti-t/
rm pmklli-s-awn-inna#∑∑ 8ffupnd-d-tmparin zp-um,,al ar-srsnti-tkkat tawda ar-
trgigint# ruwlnt ur-nnint yat i-yan acku ksu,nt bahra#
82
iban lmasi; i-maryam ullt-magdala
9llip-d-inkr yasuo zikk vba; n-wass l-l;dd$ iban-d zwar i-maryam ullt-magdala lli-
zp-issufp ssa l-ljnun$ 10tddu tini-t i-im;,arn-ns# ntni tap-tn-tgu,i bahra ar-allan# 11tini-asn% ∂yuwrri iddr$ /rip-t nkki#∑ imma ntni ur-tt-uminn#
iban lmasi; i-sin zp-im;,arn-ns
12tipurdin n-mayan iban-d yasuo s-mamnk ya,ni i-sin zp-gisn llip ftan p-uparas s-iduran
p-brra n-tmdint# 13wurrin-d inin-t i-wiyya,$ walaynni ur-tn-uminn ula ntni#
iban lmasi; i-im;,arn-ns s-yan d-mraw
14p-isiggwra iban-d yasuo i-yan d-mraw n-um;,ar llip skyusn ar-cttan# i/i-tn ma-
f-ur-uminn acku qqurn ixfawn-nsn$ ur-sfldn s-willi-t-/ranin llip-d-inkr zp-lmut# 15pakudan inna-yasn% ∂ffupat ar-ttidum s-ddunit kullutt$ ar-ttbrra;m s-lxbar-ad
ifulkin i-kullu mddn# 16wanna yumnn iddm p-waman$ hati ra-injm# wanna ur-yuminn$ ra-fllas-
yili l;ukm n-rbbi# 17ra-ifk rbbi timitar-ad i-willi umnnin$ rad-ssufupn ljnun s-ism-
inu$ rad-sawaln s-iwalyun l-ljdid# 18ip-usin ilgmma,n ula ip-swan kra inqqan ur-ra-tn-
i,rru# rad-srasn ifassn-nsn f-imu,an jjin#∑
ityalal lmasi; s-ignna
19siditnnp yasuo$ tipurdin n-ma-srsn-isawl$ ityalal s-ignna iskyus f-ufasi n-rbbi# 20imma ntni ffupn ar-tbrra;n p-kraygatt mani$ ar-didsn-itxdam siditnnp ar-izzga
iwalyun-nsn s-tmitar lli-iskar f-ufus-nsn#
83
lxbar ifulkin n Yasuo Lmasi;
f ufus n Luqalxbar ifulkin n-yasuo lmasi; f-ufus n-luqa
luqa 1lk11ggutn pwilli granin a-taran f-tpawsiwin lli-darnnp-jranin 2pmklli-ap-nnan pwilli-
tnt-/ranin zp-isizwar$ gn fllasnt inagan awin-ap-d lxbar-nsnt# 3mayan a-f-nnip is-
ra-ifulki ad-ak-ssngaddap yan-warra izgan$ a-sidi iozzan tawfilus$ acku sigglp
bahra p-tpawsiwin-ad pmklli gant zp-isizwar$ 4bac a-tissant l;qq kullut f-maylli
mi tsfldt#
isawl lmalak jibrayyil i-zakariyya
5p-uwssan n-hirudus agllid n-tmazirt n-yudaya$ ikka-ttin yan zp-inmpurn n-tgmmi
n-rbbi$ iga ism-ns zakariyya ig zp-rrbot n-unmpur abiyya# i..af tampart zp-tasut
n-unmpur harun$ iga ism-ns alivaba.# 6ntni fulkin s-sin ir,u fllasn sidi rbbi# ar-
bdda-skarn s-iwalyun n-rbbi ula luviyyat-ns$ ur-a-zgisnti-tffupn s-yat# 7walaynni ur-
jju-darsn-illi kra n-warraw$ acku ur-t/,ar alivaba. a-trbbu$ d-ntni s-sin wussrn#
8yan-wass iskr zakariyya tawuri-ns n-inmpurn n-tgmmi n-rbbi acku tlkm-d-twala
n-rrbot-ns# 9grn-d inmpurn aspar zund mad-myarn$ bac ad-b,un tawuri i-ngratsn#
yack-id-uspar p-zakariyya a-ikcm s-t;anut tam/layt a-gis-ibxxr p-lgddam n-rbbi# 10ikcm srs p-tasaot l-lbxur# munn-d mddn ggutnin$ biddn p-brra n-tgmmi n-rbbi
ar-t/allan# 11pakudan iban-as yal-lmalak n-sidi rbbi ibidd p-tsga tafasit l-lmida
lli-f-a-tbxxarn# 12llip i/ra zakariyya lmalak ipuw, yiksa,# 13isawl lmalak yini-as% ∂wa-
zakariyya$ ad-ur-tiksa..# isfld rbbi i-mad-as-t,albt# rad-ak-taru-tmpart-nnk
alivaba. yan-warraw$ tgt-as ism ∂yu;anna∑# 14rad-ak-yili lfr; ula ta,va# ggutn pwilli
ra-ifr; s-tlalit-ns# 15acku ntta ra-ig wad ihiyyan p-i/ri n-sidi rbbi# ur-ra-isu
ma-iktin ula ma-issmllilin# ra-iommr s-rru; lqudus p-wa;lig n-innas# 16ra-d-irar kigan
d-mddn n-ayt-rbbi ad-d-uwrrin s-uparas n-rbbi siditnnp# 17ra-izwur siditnnp$
ig zund nnabi iliyya s-t;kimt-ns itjhhdn$ irar-d ulawn n-mddn a-t;nnun p-tarwa-nsn$
irar-d pwilli ffupnin zp-wawal n-rbbi ad-d-uwrrin s-uparas n-willi f-ir,a$ irar-d
ayt-siditnnp ad-ujadn i-wass lli-p-ra-d-yack#∑
18yini zakariyya i-lmalak% ∂mamnk a-rad-issanp is-ra-yili mayad@ hati afqqir ad-
gip$ ula tampart-inu tuwssr#∑ 19yini-as lmalak% ∂nkki gip jibrayyil$ ar-tbiddadp
p-lgddam n-rbbi# nttan a-yyi-d-yuznn a-srk-sawlp awip-ak-d lxbar-ad ifulkin# 20imma
84
kiyi ra-tgt a/n/um$ ur-ra-tsawlt ar ass nna-p-ijra mayd-ak-nnip$ acku ur-tumint
awal-inu lli-ra-yafu p-uzmz-ns#∑ 21sul a-tqln mddn s-zakariyya p-brra$ ar-ssmqsan i-ngratsn max ayllip-n-ima.l
p-t;anut tam/layt n-rbbi# 22iffup-d pakudan$ ur-i/,ar a-srsn-isawl# fhmn is-i/ra
kra issbayyn-as-t rbbi p-t;anut tam/layt# iml-asn zakariyya s-ifassn-ns f-mad-
as-ijran$ acku ur-i/,ar a-isawl#
23izayd ilmma ikmml ussan n-twuri-ns$ yuwrri s-tgmmi-ns# 24zrin kra n-uwssan
s-a-trbbu-tmpart-ns alivaba.# tqama p-tgmmi smmus-yirn# 25ar-ttini d-ixf-ns%
∂hati pilad ibark gigi sidi rbbi$ isfi, loar-inu zp-gr mddn#∑
isawl lmalak jibrayyil i-maryam
26llip trgl alivaba. s,iv-yirn$ yazn rbbi lmalak jibrayyil s-tmdint lli-mi-ttinin
navira p-tmazirt n-jalil$ 27s-yat-tfruxt ism-ns maryam# nttat i,alb-tt-in yan-urgaz
ism-ns yusf$ iga zp-tasut n-ugllid dawd# qaman-asn sul kra n-yirn$ ur-ta-stt-yiwi# 28iru; lmalak tafruxt-an yini-as% ∂wa-tambarkit$ ad-am-tili sslamt# rbbi illa didm#∑ 29tpuw, maryam f-wawal-ad$ ar-tsqsa ixf-ns max ayllip srs isawl lmalak pmkan# 30imma
lmalak isawl-dap yini-as% ∂wa-maryam$ ad-ur-tiksa..$ acku rbbi ir,a fllam# 31hati
ra-trbut$ tarut yan-warraw$ tgt-as ism ∂yasuo∑# 32ra-ig wad bahra ihiyyan$ rad-
as-nttini ∂yus n-umattwi. ra-t-ig sidi rbbi f-lorc n-jddis dawd# 33ra-ig agllid
f-tarwa n-yaoqub kullu mayd-d-iftan# tagldit-ns ur-rad-as-tili ttmi#∑
34tini maryam i-lmalak% ∂mamnk a-rad-iyi-yili mayad@ ur-dari argaz#∑ 35yini-as lmalak%
∂ra-d-fllam-igguz rru; lqudus$ tdl-km-t;kimt n-rbbi amattwi# mayad a-f-ra-nttini
i-warraw am/lay lli-ra-tarut ∂yus n-rbbi∑# 36han alivaba. lli-igan zp-ayt-darm$ kkan-
ttin mddn ar-fllas-ttinin ur-t/,ar a-taru$ walaynni ar-trbbu ula nttat# s,iv-yirn ayd
dars illan waxxa tuwssr# 37acku ur-illi kra mi ur-i/,ar rbbi a-t-iskr#∑ 38tsawl
maryam tini% ∂ha-yyi gip taxddamt n-sidi rbbi# ad-iyi-yili mayd-iyi-tnnit#∑ pakudan
ifl-tt lmalak#
amuddu n-maryam s-dar alivaba.
39ur-tma.il maryam$ tnkr p-uwssan-an tddu s-yat-tmdint p-yurar n-yudaya$ 40tlkm
tigmmi n-zakariyya tpr s-alivaba.# 41llip tsfld alivaba. i-wawal n-maryam immass-
wazzan p-wa;lig-ns$ tommr s-rru; lqudus n-rbbi$ 42tall awal-ns tini i-maryam%
∂tambarkit a-tgit p-tmparin# ambarki a-iga-warraw n-wa;lig-nnm# 43mad-gip nkki
ayllip-d-dari-tucka innas n-sidi@ 44pir sfldp i-wawal-nnm s-immussa-wazzan s-lfr;
p-wa;lig-inu# 45tambarkit a-tgit acku tumnt is-rad-am-issafu sidi rbbi awal lli-
s-am-inna#∑
85
talpat n-maryam i-rbbi
46tsawl maryam tini-as% ∂ul-inu ar-italp sidi rbbi$ 47tfr; rru;-inu s-rbbi anjjam-inu$ 48acku iswangm-d taxddamt-ns im//in# hati zp-pilad kraygatt tasut rad-iyi-ttini
∂tambarkit∑$ 49acku rbbi itjhhdn iskr gigi tipawsiwin mqqurnin# illa luqr i-ism-
ns$ 50tili rr;mt-ns f-kullu willi-t-uqqrnin zp-kraygatt tasut n-tasutin# 51hati
imdi-d afus-ns itjhhdn$ issukt udmawn mqqurnin s-iswingimn l-loaql-nsn# 52ilu;-n
igldan zp-lorc-nsn$ yall-d ayt-izdar s-uflla# 53iccbao s-tmixar pwilli inpa la/$
irar ayt-wayda bla yat# 54ir;m-ap s-rr;mt-ns idumn$ ibidd d-ayt-yaoqub ixddamn-
ns# 55issafu awal lli-s-inna i-imzwura-nnp$ ur-jju-ittu ibrahim ula tarwa-ns#∑
talalit n-yu;anna amsddam
56tgawr maryam p-dar alivaba. ma-itggan kra,-yirn$ tuwrri s-tgmmi-ns# 57imma alivaba.$
pakud llip-tt-ilkm-uzmz taru yan-warraw# 58fr;n-dids-wadjarn-ns d-ayt-dars llip
sfldn f-mamnk a-bahra-gis-ibark rbbi# 59ackin-d ilmma p-wis tam-uwssan ad-//
alln i-warraw# irin ad-as-gn ism ∂zakariyya∑ acku iga pwa ism n-babas# 60imma innas
trur-asn% ∂uhu$ rad-as-ng ism ∂yu;anna∑#∑ 61inin-as% ∂walaynni ur-illi yan p-ayt-darm lli-
dar ism-ad#∑ 62sillfn i-babas a-t-sqsan man ism ira ad-as-ig# 63isillf-asn zakariyya
ad-as-d-awin yat tallu;t$ yara gis% ∂ism-ns yu;anna∑# tojjbn kullutn# 64pakudan ifsi ils
n-zakariyya isawl yalp rbbi# 65ggwdn kullutn$ awin lxbar f-kullu mayd ijran p-tmazirt-an
n-yurar n-yudaya kullutt# 66pwilli fllas sflidnin ar-bahra-swingimn ar-ttinin i-ngratsn%
∂ma-ra-ig-warraw-ad@ acku illa-dids-ufus n-rbbi#
maylli imla rru; lqudus i-zakariyya
67imma zakariyya babas n-yu;anna$ igguz-d fllas rru; lqudus$ isawl s-mad-as-imla
rbbi yini% ∂68a-bahra-nalp sidi rbbi n-ayt-darnnp$ acku yakmur-d s-mddn-ns a-tn-
ifukku# 69issmpi-d p-gratnnp yan-unjjam itjhhdn igan zp-tasut n-dawd axddam n-rbbi$ 70pmklli inna f-imi l-lanbya-ns im/layn payd izrin$ 71bac ad-ap-ijjnjm zp-inuwwacn-nnp
ula kullu willi-ap-krhanin# 72hati ir;m-ap pmklli inna i-imzwura-nnp$ issafu lohd-ns
ihiyyan# 73rad-ap-ifukku zp-gr ifassn n-inuwwacn-nnp$ pmklli inna i-babatnnp ibrahim
s-wawal izgan$ 74bac a-ntobad rbbi bla nksu, yat$ 75ar-nskar ma-ifulkin ula ma-t-ir,an
kullu ussan n-tudrt-nnp# 76imma kiyi a-yiwi$ rad-ak-ttinin ∂nnabi n-rbbi amattwi#∑
ra-tzwurt siditnnp ad-as-tjjujadt aparas# 77ra-tmalat i-mddn-ns mamnk a-s-ra-tn-
ijjnjm rbbi$ ivam;-asn f-kullu mad-skrn ywxcn# 78acku ir;m-ap rbbi-nnp$ i;nnu ginnp#
hati zund tafukt a-ra-t-id-fllap-isspli$ 79yisfyu f-willi zdpnin p-tillas d-umalu
l-lmut$ isslkm i,arn-nnp aparas n-sslamt#∑
86
80ar-itimpur-u;cmi yu;anna$ ar-itdus p-ddat ula rru;-ns# iqama p-lxla ar ass lli-p-
igra p-twuri-ns p-wammas n-ayt-rbbi#
luqa 2lk2
talalit l-lmasi;
1p-uwssan-an iffup-d yal-lqanun zp-dar-ugllid imqqurn qayvar upus.us$ yamr kullu mddn
p-kraygatt tamazirt ad-;asbn ism-nsn# 2tawala tamzwarut ayan p-;asbn mddn# ijra
p-uwssan lli-p-i;kam kirinyus tamazirt n-suriyya# 3ar-tmuddun mddn kraygatt yan
s-tmazirt-ns lli-p-ilul a-n-pin-i;asb ism-ns#
4inkr yusf iffup tamdint n-navira p-jalil imuddu s-bitla;m p-tmazirt n-yudaya$ acku
p-tmdint-an a-p-ilul jddis dawd# 5iftu a-i;asb ism-ns ntta d-maryam lli-n-i,alb
a-tg tampart-ns# nttat ar-trbbu# 6p-uwssan lli-p-llan pin tlkm-d luqt n-tlalit# 7taru yus ifxddi$ tssmuttl-t p-u;zzam tsrs-t-in p-yan-usds$ acku ur-ufin kra
n-t;anut ixwan p-lfndq#
bann-d lmalayka i-imksawn
8kra n-imksawn p-tmazirt-an gabln ulli-nsn p-lxla p-iy,# 9iban-asn-d yal-lmalak n-sidi
rbbi$ yisfyu fllasn lmjd n-sidi rbbi$ iksa,n bahra# 10isawl lmalak yini-asn% ∂ad-
ur-tiksa,m# hati iwip-awn-d lxbar ifulkin f-lfr; iggutn lli-ra-yili i-kullu-mddn# 11acku passad p-tmdint n-dawd ilul-awn-unjjam lli-igan lmasi; siditnnp# 12pmkad a-tga-
tmatart lli-s-ra-ti-tissanm% ∂ra-n-tafm yan-warraw imuttl p-u;zzam ittrs-n
p-usds#∑ 13pakudan bann-d d-lmalak ikabarn l-lmalayka ggutnin$ ar-talpn rbbi ar-ttinin%
∂14a-yili lmjd i-rbbi p-tattwit$ tili sslamt i-willi-f-ir,a p-ddunit#∑
15llip wurrin lmalayka s-ignwan inin imksawn i-ngratsn% ∂nkrat a-nddu s-bitla;m a-n/r
mayd-f-ap-inna sidi rbbi#∑ 16ddun pakudan s-tizzla$ afn-in maryam d-yusf$ /rn arraw
ittrs p-usds# 17llip-t-/ran sawln-asn f-maylli-asn-inna lmalak f-warraw-an# 18ar-
tojjabn kullu willi sfldnin i-mad-nnan imksawn# 19imma maryam ar-tt;,u tipawsiwin-an
p-uwl-ns ar-gisnti-tswingim# 20wurrin ilmma imksawn s-dar-uwlli-nsn ar-tckarn
rbbi ar-ti-talpn f-kullu mad-/ran ula ma-mi-sfldn# illa kullu mayan pmklli-asn-inna
lmalak#
21zrin ssa-uwssan s-d-iru;-wass lli-p-rad-//alln i-warraw$ gn-as pakudan ism
∂yasuo∑# iga ism lli-as-ifka lmalak llip ur-ta-trbi maryam#
87
awal n-simoan f-warraw yasuo
22llip kmmln ussan n-uspus-nsn skrn s-ma-ittini ccro n-sidi rbbi$ awin arraw
s-tmdint n-urucalim a-t-in-srsn p-lgddam n-rbbi# 23acku ityara p-ccro n-rbbi%
∂a-t/lim kraygatt awtm ifxddi a-ig win sidi rbbi# 24fkn ilmma tiprsi i-rbbi
pmklli inna ccro% ∂sin imallyun npd sin itbirn m//inin#∑25yili yan-urgaz p-urucalim ism-ns simoan$ ifulki bahra iozzu-dars-uparas n-rbbi$
yili fllas rru; lqudus# ar-bdda-itrju ass lli-p-ra-ijjnjm rbbi mddn-ns# 26imla-yas
rru; lqudus is-ur-ra-immt ard i/r lmasi; n-sidi rbbi yucka-d# 27simoan$ yiwi-t
rru; lqudus ikcm s-tgmmi n-rbbi# ackin-d ayt-dars n-yasuo p-tasaot-an$ awin-d
arraw ad-kmmln f-ssibt-ns ma-illan p-ccro# 28yam/ simoan arraw$ yasi-t p-idmarn-
ns$ yalp rbbi yini-as% 29∂wa-sidi rbbi$ hati tssuwfit-iyi-d awal lli-s-iyi-tnnit#
ajj axddam-nnk pilad a-n-ffupp ddunit s-sslamt$ 30acku /rip s-walln-inu anjjam 31lli-
di-tuznt f-ssibt n-kullu mddn# 32ra-ig tifawt i-ayt-tmizar aggugnin$ yawi-d lmjd-
nnk i-ayt-rbbi#∑ 33itojjb babas d-innas n-warraw f-mayd-fllas-inna simoan#
34izayd simoan i,alb rbbi a-tn-ibark$ isawl ilmma s-maryam innas n-warraw$ yini-as%
∂hay-arraw-ad$ iga-t rbbi d-wad-s-rad-,rn kigan d-mddn n-ayt-rbbi$ nkrn kigan
f-ssibt-ns# ig-t d-yat-tmatart lli-rad-agwin mddn ggutnin$ 35d-pmkan a-s-rad-
ssbayynn tinba,in n-uwlawn-nsn# ula kmmi$ rad-am-tbbi tapuft ul-nnm zund ta//it#∑
;anna tckr rbbi f-warraw yasuo
36tlla pin yat-thjjalt ar-tsawal s-mad-as-d-imala rbbi# iga ism-ns ;anna illis n-fanwil
zp-tqbilt n-acir# tmqqur bahra$ tzzri d-urgaz-ns ssa n-isggwasn zp-llip-tt-
ila$ 37tili dars tam id-mraw d-kku/ (84) n-usggwas# ur-a-ttffup tigmmi n-rbbi$
ar-gis-ttalp rbbi ar-tt/alla ar-tta/um p-iy, ula azal# 38tack-id p-tasaot-an
talp rbbi$ tsawl f-warraw-an i-mddn lli-trjunin ass lli-p-ra-ifukku rbbi ayt-
urucalim#
39llip ikmml yusf d-maryam ma-tn-d-iqqann a-t-skrn p-ccro n-sidi rbbi$ wurrin
s-tmdint-nsn n-navira p-tmazirt n-jalil# 40ar-itimpur-warraw ar-itdus# tigat-
gis-t;kimt$ tili fllas lbaraka n-rbbi#
a;cmi yasuo p-tgmmi n-rbbi
41ayt-dars n-yasuo ar-ttidun kraygatt asggwas s-tmdint n-urucalim a-pin-zzrin loid
n-tb,it# 42llip irgl yasuo sin d-mraw n-usggwas ddun pmklli-bdda# 43pakud llip kmmln-
uwssan l-loid am/n aparas s-tmazirt-nsn# ur-ssinn ayt-dars is-n-iqama-u;cmi yasuo
88
p-urucalim$ 44paln is-didsn-imun p-ukabar# zzrin ass kullut p-uparas$ bdun ilmma ar-
srs-siggiln p-gr ayt-darsn d-imddukkwal-nsn# 45llip-t-ur-ufin wurrin s-urucalim
a-srs-siggln pin# 46ar wis kra,-uwssan a-t-in-ufan p-gr imslmdn n-ccro p-tgmmi
n-rbbi$ ar-asn-isflid ar-tn-isqsa# 47kullu willi sflidnin i-ma-ittini-u;cmi ar-tojjabn
p-lfhmt-ns ula ta;kimt lli-s-a-itrara awal# 48llip-t-/ran ayt-dars i,r-asn lojb$ tini-
as innas% ∂max a-iwi ayllip-ap-tskrt pmkad@ ha-nkki d-babak nusi fllak tapuft bahra$
ar-srk-nsiggil#∑ 49imma ntta inna-yasn% ∂max ayllip a-sri-tsiggilm@ is-ur-tssinm is-
iyi-d-iqqan ad-ilip p-tgmmi n-baba@∑ 50imma ntni ur-fhimn lmona n-mayd-asn-inna# 51pakudan
imun didsn$ wurrin s-navira$ ar-iskar s-iwalyun-nsn# imma innas t;,a kullu tipawsiwin-an
p-uwl-ns# 52ar-itzayad yasuo p-tiddi ula ta;kimt$ ifr; srs rbbi ula mddn#
luqa 3lk3
tabrra;t n-yu;anna amsddam
1ijra p-usggwas wis smmus d-mraw n-ugllid imqqurn qayvar .ibaryus# iga bila.us
bun.yus l;akm f-yudaya$ ig hirudus agllid n-jalil$ ig gmas filibbus agllid n-i.uraya
d-traxunitis$ ig lisanyas agllid n-abilini$ 2ig ;annan d-qayafa inmpurn hiyyanin n-tgmmi
n-rbbi# p-uwssan-an a-p-d-yucka-wawal n-rbbi s-yu;anna yus n-zakariyya p-lxla# 3ar-
itkka tisgyu n-wasif n-urdun ar-itbrra; ar-ittini% ∂flat kullu ma-tskarm ywxcn
a-kn-ssddmp p-waman ivam;-awn rbbi f-ddnub-nnun#∑ 4pmkad a-s-yuwfa ma-ityaran
p-warra n-nnabi icaoya inna% ∂ha-yan-wawal ar-itbrra; p-lxla ar-ittini ∂jjujadat
aparas n-siditnnp$ tssnmm tiparasin-ns# 5ra-tngadda kraygatt talat$ astwan idrarn
ula yurar# ra-inm-uparas nna-ilullin$ trxu-tparast nna-icqan# 6rad-/rn kullu mddn anjjam
lli-ra-d-yazn rbbi#∑∑
7ackin-d mddn ggutnin s-dar yu;anna$ irin a-tn-issddm p-waman# imma ntta inna-yasn% ∂wa-
tarwa n-ifaparn$ mad-awn-innan izd pmkad a-s-ra-tanfm i-loqubit lli-ra-ittut f-ddunit@ 8skarat afulki bac a-iban is-tflm ma-ywxcnn# a-ur-ttinim i-ngratun ∂nkkwni nga tarwa
n-ibrahim$∑ acku rad-awn-inip$ rbbi i/,ar a-d-issnkr tarwa i-ibrahim ula zp-i/
ran-ad# 9hay-aglzim ittrs f-uggja n-uspar# kud taspart nna-ur-yakkan lpllt imimn$ ra-
stt-ibbi ilu;-tt-in p-loafit#∑
10sqsan-t mddn% ∂ini-ap mad-ap-d-iqqann a-t-nskr@∑ 11irar-asn% ∂wanna dar sin iqcban$
a-ifk yan i-wanna ur-dar-illi# wanna dar ma-ictta$ a-t-ib,u d-wiyya,#∑ 12ackin-d ilmma kra
zp-willi tam/nin iqaridn n-nkkas$ irin a-tn-issddm$ sqsan-t% ∂way-amslmd$ mad-ap-d-
iqqann a-t-nskr nkkwni@∑ 13irar-asn% ∂a-ur-ttam/m dar mddn uggwar n-ma-kn-d-yuckan#
∑14ackin-d ilmma kra n-ioskrin sqsan-t% ∂imma nkkwni$ mad-ap-d-iqqann a-t-nskar@∑ irar-
asn% ∂a-ur-ttoddam f-yan ula tss,rm lba,l f-yan# zaydat tqnoum s-tprad-nnun#∑
89
15ar-bahra-swingimn mddn p-yu;anna$ ar-ssmqsan i-ngratsn ar-ttinin% ∂izd pwad
a-igan lmasi; lli-ra-d-yazn rbbi@∑ 16isawl yu;anna yini-asn% ∂nkki ar-kn-ssddamp
p-waman walaynni ra-d-yack yan yugwr-iyi$ ur-sthllap ad-r/mp ifalan n-tur/iyn-ns#
ra-kn-issddm s-rru; lqudus d-loafit$ 17yasi tazzrt a-izuzzr$ issmun-d irdn-ns
p-u;anu$ ijdr alim s-loafit lli-ur-sar-ixsin#∑
18izayd yu;anna s-iwalyun ggutnin ar-itbrra; i-mddn f-lxbar ifulkin ar-asn-ittini
ad-d-uwrrin s-uparas n-rbbi# 19i/i yu;anna d-ugllid hirudus f-ssibt n-hirudiyya
lli-yiwi hirudus waxxa tga tampart n-gmas# isawl srs yu;anna f-mnnawt lxcanat ya,ni
iskr-tnt# 20imma hirudus izuyd i-kullu payan$ ilu;-n yu;anna p-l;bs#
udum l-lmasi; f-ufus n-yu;anna
21tipurdin n-ma-issddm yu;anna kullu mddn-an$ issddm yasuo ula ntta# ibidd yasuo ar-
it/alla$ s-r/mn ignwan 22igguz-d fllas rru; lqudus p-ssift n-yan-utbir$ isawl-d
yan-wawal zp-ignwan yini% ∂kiyi tgit iwi iozzan# fr;p srk bahra#∑
tasutin lli-zp-iga lmasi;
23llip igra yasuo p-twuri-ns yili dars ma-itggan kra, id-mraw n-usggwas# ar-as-
ttinin yus n-yusf yus n-oali 24yus n-mattat yus n-lawi yus n-malki yus n-yannay yus n-yusf 25yus n-mattitya yus n-oamus yus n-na;um yus n-;asli yus n-naggay 26yus n-ma;at yus
n-mattitya yus n-cimoi yus n-yusix yus n-yuda 27yus n-yu;anna yusn-risa yus n-zrubbabl
yus n-caltyal yus n-nir 28yus n-malki yus n-addi yus n-quvm yus n-almmudam yus n-oir 29yus n-yacuo yus n-alioazar yus n-yurim yus n-mattat yus n-lawi 30yus n-cimoun yus
n-yahuda yus n-yusf yus n-yunam yus n-alyaqim 31yus n-malya yus n-manna yus n-mattata yus
n-natan yus n-dawd 32yus n-icay yus n-oubid yus n-buoaz yus n-cala; yus n-na;cun 33yus
n-ominadab yus n-admin yus n-arni yus n-;avrun yus n-fariv yus n-yahuda 34yus n-yaoqub
yus n-is;aq yus n-ibrahim yus n-tara; yus n-na;ur 35yus n-sarug yus n-raou yus n-falag
yus n-oabr yus n-cala; 36yus n-qinan yus n-arfakcad yus n-cam yus n-nu; yus n-lamak 37yus
n-matucala; yus n-axnux yus n-yarad yus n-mahalalil yus n-qinan 38yus n-anus yus n-cit yus
n-adam yus n-rbbi#
luqa 4lk4
iblis yurm lmasi;
1iffup yasuo zp-tsgyu n-urdun$ iommr s-rru; lqudus n-rbbi# 2ar-t-itguwwad
rru; lqudus kku/ id-mraw n-wass p-lxla$ ar-t-itarm iblis# 3yasuo ur-a-ictta yat
90
p-uwssan-an ayllip yuwrri yap-t la/ bahra# isawl srs iblis pakudan$ yini-as% ∂ip-
tgit yus n-rbbi$ ini i-u/ru-ad a-yuwrri ig aprum#∑ 4irar-as yasuo% ∂han ityara
p-warra n-rbbi ∂urd aprum ka-s-a-itddr bnadm#∑∑ 5yawi-t ilmma iblis isspli-t
s-mani yattwin$ iml-as p-yan-usmaqql kullu tigldayn n-ddunit$ 6yini-as% ∂rad-ak-fkp
a-t;kamt kullu mayad$ yili-ak lmjd-ns kullut$ acku nkki a-mi-ityawfka a-t-fkp i-wanna
rip# 7ip-iyi-tsjdt$ kullu mayad ra-ig winnk#∑ 8irar-as yasuo% ∂han ityara ∂rbbi sidik
a-mi-ttsjadt# nttan wa;dut a-ttobadt#∑∑ 9yawi-t ilmma iblis s-tmdint n-urucalim$
issbidd-t f-iggi n-ukfaf n-tgmmi n-rbbi$ yini-as% ∂ip-tgit yus n-rbbi$ lu;-n ixf-
nnk zp-pid s-izdar$ 10acku ityara ∂ra-d-yazn lmalayka-ns a-k-gabln#∑ 11ityara-dap ∂ra-
k-asin f-ifassn-nsn bac a-ur-ilkm-u,ar-nnk kra n-u/ru# 12irar-as yasuo% ∂han ityara
∂a-ur-tarmt rbbi sidik#∑∑ 13llip-t-yurm iblis s-kullu payan$ ifl-t ar azmz ya,ni#
pmkad a-s-igra lmasi; p-tbrra;t-ns
14yuwrri yasuo s-tmazirt n-jalil$ iommr s-t;kimt itjhhdn n-rru; lqudus# ar-
fllas-sawaln mddn p-kullu-tsgyu n-tmazirt-an# 15ar-tn-isslmad p-tgwmma n-t/allit$
ar-ti-talpn kullu mddn# 16yack-id yasuo s-tmdint n-navira$ p-illip-ttin-ikka p-m//i-
ns# ikcm s-tgmmi n-t/allit p-wass n-usunfu pmklli bdda iskar# inkr a-ipr f-mddn$ 17fkn-as arra n-nnabi icaoya# ir/m arra yaf-n gis agzzum lli-p-ityara% ∂18∂illa flla
rru; n-sidi rbbi# i/li-yyi ad-d-awip lxbar ifulkin i-im/la,$ inip i-willi tyama/
nin ∂rbbi rad-awn-ifsi$∑ inip i-ibuka,n ∂rbbi ra-kn-irar a-tisfyum#∑ yazn-iyi-d
ad-fukkup pwilli-f-i,r lba,l$ 19mlp-awn is-d-ilkm-uzmz lli-p-ra-ijjnjm sidi rbbi
pwilli ganin wins# 20issmun arra$ irar-t-id i-umoawn iskyus# ar-gis-tmnadn kullu
willi llanin p-tgmmi n-t/allit# 21yini-asn% ∂arra-yad n-rbbi$ passad ad-darun-yuwfa#∑ 22ar-tojjabn mddn kullutn p-iwalyun cwanin lli-s-a-isawal$ ar-ttinin i-ngratsn% ∂ifulki-
urgaz-ad# ar-ssmqsan% ∂is-urd yus n-yusf ayad@∑
23izayd yasuo yini-asn% ∂is-ur-rad-iyi-tinim lmona-yad ∂way-a.bib$ jjujji ixf-nnk∑∑@
is-ur-rad-iyi-tinim ∂maylli-f-nsfld tskrt-t p-kafrana;um$ skr-t ula pid p-tmazirt-
nnk∑@ 24l;qq a-rad-awn-inip$ ur-illi kra n-nnabi qbln ayt-tmazirt-ns# 25l;qq a-rad-awn-
inip$ ggutnt-thjjalin p-dar ayt-rbbi p-uwssan n-nnabi iliyya llip ur-i,r-un/ar kra,
isggwasn d-s,iv-yirn$ yili-upni icqan p-tmazirt kullutt# 26imma iliyya$ ur-t-id-yuzn
rbbi s-yat gisnt$ walaynni yuzn-t s-dar yat-thjjalt tlla-n p-varfa p-tmazirt n-vayda# 27ggutn injdamn p-dar ayt-rbbi p-uwssan n-nnabi alicao$ walaynni ur-ijjujji kra n-yan gisn#
pir nuoman gu-suriyya a-ijjin#∑ 28llip sfldn mddn p-tgmmi n-t/allit i-iwalyun-ad bzgn
f-yasuo bahra# 29nkrn ldin-t zp-tmdint s-iggi n-uwrir lli-f-tlla-tmdint-nsn$ irin
a-t-in-lu;n zp-ujarif# 30walaynni izri yasuo p-gratsn iftu#
91
lmasi; issufp ljnn ywxcnn
31yack-id yasuo s-kafrana;um$ tga yat-tmdint p-jalil# ikcm s-tgmmi n-t/allit p-wass
n-usunfu ar-isslmad mddn# 32ar-tojjabn kullutn p-ulmmud-ns acku ar-srsn-isawal pmklli
dars l;qq ad-asn-ittini ma-tn-d-iqqann# 33illa p-tgmmi-an n-t/allit yan-urgaz lli-
p-illa yal-ljnn ywxcnn bahra# yut s-yat-tpuyyit yini-as% ∂34wa-yasuo gu-navira$ ma-
illan p-gratnnp didk@ is-di-tuckit ad-ap-thlkt@ ssnp ma-tgit kiyi# am/lay
n-rbbi a-tgit#∑ 35isawl yasuo yamr ljnn yini-as% ∂fssa$ tffupt zp-gis#∑ ilu;-t ljnn
s-wakal p-wammas-nsn iffup zp-gis$ ur-t-issrfufn s-yat# 36mddn-an i,r-asn lojb
ar-ttinin i-ngratsn% ∂matta awal-ad@ hati s-t;kimt d-t/,,art iggutn a-s-a-itamr
ljnun wxcnnin ar-tffupn#∑ 37ar-bahra-sawaln mddn f-yasuo$ awin lxbar-ns s-kraygatt
mani p-tmazirt-an kullutt#
lmasi; ijjujji mddn ggutnin
38iffup yasuo zp-tgmmi n-t/allit izayd ikcm s-tgmmi n-simoan# yaf-n pin ta,ggwalt
n-simoan tu,n s-tawla icqan$ ,albn-t fllas# 39yakmur-d s-tama-ns yamr tawla a-titti#
titti-zgis-tawla$ tnkr pakudan ar-fllasn-ttsxxar#
40llip-n-t,r tafukt ackin-d mddn ggutnin s-dar yasuo$ ar-di-tawin pwilli u,nnin
s-tmu,an ggutnin# ar-n-isras ifassn-ns f-kraygatt yan gisn ar-tn-ijjujji# 41ar-tffupn
ljnun zp-mddn ggutnin ar-sspuyyun ar-ttinin% ∂kiyi tgit yus n-rbbi# imma ntta yumr
ljnun ad-fssan# ur-tn-yujji a-fllas-sawaln$ acku ssnn izd lmasi; n-rbbi a-iga#
tabrra;t l-lmasi; p-tgwmma n-t/allit
42llip-di-tpli tafukt iffup yasuo zp-tmdint$ iddu s-yan-mani p-ur-illi yan# walaynni
ar-srs-siggiln mddn$ ,furn-t ur-akkw-rin a-tn-ifl# 43imma ntta inna-yasn% ∂iqqan-
iyi-d ad-ddup ar-tawip lxbar ifulkin f-tgldit n-rbbi i-tmdinin ya,ni$ acku mayad
a-f-iyi-d-yuzn rbbi#∑ 44izayd ar-itbrra; p-tgwmma n-t/allit p-tmazirt n-ayt-
yudaya kullutt#
luqa 5lk5
im;,arn imzwura
1yan-wass ibidd yasuo p-tama n-umda n-ganisara.$ ar-t-ssnukmun mddn ggutnin ar-
ttirin ad-dars-sfldn i-wawal n-rbbi# 2i/r snat-tanawin ttrsnt f-wakal p-tama
n-umda$ fln-tnt ingmarn n-islman$ ar-siridn ccbayk-nsn# 3ikcm yasuo s-yat p-tanawin$
92
tg tin simoan$ i,alb-t a-stt-in-icckcm imikk s-waman# igawr p-tanawt ar-isslmad
mddn# 4llip ikmml awal-ns yini i-simoan% ∂zayd-n s-ugwns ar tadrut tgrm-n ccbayk-
nnun a-di-tgmmrm islman#∑ 5isawl simoan yini-as% ∂i, kullut ar-nkkat tammara a-sidi$
ur-num/ yat# walaynni llip-ti-tnnit kiyi ra-n-grp ccbayk#∑ 6grn-tnt-in pakudan$
s-tnt-in-ufan ommrnt s-islman ggutnin ayllip rad-bbint# 7sillfn-in i-imddukkwal-nsn
p-tanawt ya,ni ad-d-ackin ad-asn-oawnn# llip-tn-d-ru;n ar-didsn-ssmunun islman ayllip
ommrnt snat tanawin-lli$ ftunt ad-ddmnt# 8imma simoan b.rus$ llip i/ra mayd ijran
i,r f-ifaddn p-lgddam n-yasuo yini-as% ∂wa-sidi$ ngara didi# argaz ywxcnn ad-gip#∑ 9acku i,r-as lojb p-tuggt n-islman lli-d-um/n# 10ar-tojjabn imddukkwal-ns yaoqub
d-yu;anna tarwa n-zabdi ula ntni# imma yasuo isawl i-simoan yini-as% ∂ad-ur-tiksa..#
pilad s-uflla mddn a-ra-ttgmmart#∑ 11ssufpn tanawin-nsn s-wakal$ fln kullu ma-darsn-
illan$ munn d-yasuo#
lmasi; ijjujji anjdam
12yan-wass illa yasuo p-yat-tmdint$ yack-id dars yan-unjdam yu,n bahra# llip i/ra
yasuo i,r p-dar i,arn-ns i,alb-t bahra yini% ∂wa-sidi$ t/,art a-yyi-tsspust
ip-trit#∑ 13iggr-as yasuo s-ufus-ns yini-as% ∂rip nkki# pus# pakudan yitti zp-gis
ljdam ipus# 14yuvva-t yasuo yini-as% ∂a-ur-tinit i-yan f-mayad$ walaynni ddu tmlt ixf-
nnk i-unmpur n-tgmmi n-rbbi$ tfkt-as f-uspus-nnk tiprsi lli-f-yuvva musa$ a-tg
tuggwa i-mddn#∑ 15walaynni ar-fllas-sawaln mddn s-uggwar$ awin lxbar s-kraygatt mani#
ar-di-ttackan s-kigan bac ad-sfldn i-iwalyun-ns jjin dars zp-tmu,an-nsn# 16imma ntta
ar-ituwrri s-illip ur-illi yan$ ar-pin-it/alla#
lmasi; ijjujji akucam
17yan-wass yasuo ar-isslmad mddn# gawrn p-gratsn kra n-mddn l-lmdhb n-ifarisin
d-kra n-imslmdn n-ccro$ uckan-d zp-kullu-tmdinin n-jalil ula zp-yudaya d-tmdint
n-urucalim# yasuo tlla-gis-t;kimt itjhhdn n-rbbi a-ijjujji imu,an# 18ackin-d kra
n-mddn asin-d yan-urgaz ikucmn ign f-imjdin-ns# irin a-t-in-srsn p-lgddam n-yasuo$ 19walaynni ur-ufin mamnk a-t-in-cckcmn acku tommr-tgmmi s-mddn ggutnin# ssplin-t
ilmma s-ukfaf p-iggi n-tgmmi$ zzugzn imjdin lli-f-ign zp-gr l-lajur s-wammas
n-mddn p-lgddam n-yasuo# 20i/ra yasuo mamnk a-bahra-srs-umnn$ isawl s-ukucam yini-
as% ∂way-argaz$ ittin fllak ddnub-nnk#∑ 21bdun imslmdn-lli n-ccro d-ifarisin ar-
swingimn d-ixfawn-nsn% ∂ma-iga pwad ar-isawal s-lkufr@ ma-i/,arn a-issitti ddnub
abla rbbi wa;dut@∑ 22imma yasuo issn mad-swangmn$ yini-asn% ∂max ayllip a-tswingimm
pmkad p-ixfawn-nnun@ 23ma-gisn-irxan$ ad-inip ∂ittin fllak ddnub-nnk∑ np ad-inip ∂nkr
ar-ttidut∑@ 24imma pilad rad-awn-mlp is-dari ta/,,art p-ddunit ad-ssittip ddnub$
nkki lli-igan yus n-bnadm# isawl ilmma s-ukucam yini-as% ∂nnip-ak$ nkr$ tasit imjdin-
93
nnk$ tddut s-tgmmi#∑ 25inkr pakudan p-lgddam-nsn yasi maylli-f-ign iddu s-tgmmi-
ns ar-italp rbbi# 26tojjbn mddn-an kullutn ar-talpn rbbi ar-ttinin% ∂tipawsiwin
hiyyanin a-n/ra passad#∑
ipra-d lmasi; i-lawi
27tipurdin n-mayan iffup yasuo i/r yan bu-nkkas ism-ns lawi$ igawr p-tgmmi lli-
p-a-tam/n iqaridn n-nkkas# yini-as yasuo% ∂ack-id$ mun didi#∑ 28inkr lawi ifl kullu
ma-dars-illan imun dids# 29iskr-as lawi yan-imnsi imqqurn p-tgmmi-ns# gawrn didsn
id-bu-nkkas ggutnin d-inbgyun ya,ni# 30imma ifarisin d-imslmdn n-ccro zp-lmdhb-nsn
ar-ssngmugn f-im;,arn n-yasuo inin-asn% ∂max ayllip a-tcttam ar-tssam d-willi tam/
nin nkkas ula mddn-an wxcnnin@∑ 31isawl yasuo yini-asn% ∂urd pwilli dusnin a-i;tajjan
a.bib walaynni pwilli u,nnin# 32ur-d-uckip a-n-prp i-willi palnin is-fulkin$ walaynni
uckip-d a-n-prp i-willi wxcnnin$ ad-fln lxcant-nsn#∑
asqsi f-u/um
33sqsan yasuo% ∂max ayllip a-bahra-ta/umn ar-t/allan im;,arn n-yu;anna ula im;,arn
n-ifarisin$ imma im;,arn-nnk kiyi ar-cttan ar-ssan@∑ 34irar-asn yasuo% ∂is-t/,arm
a-tinim i-ayt-tmpra ad-a/umn d-usli didsn@ 35walaynni rad-d-ackin-uwssan lli-p-ra-
fllasn-yitti-usli# p-uwssan-an a-p-rad-ta/umn#∑
36izayd yasuo yut-asn lmona-yad yini-asn% ∂ur-illi ma-itbbin tadpart zp-tmlsit
l-ljdid ig-tt i-tmlsit taqdimt# ip-iskr pmkan ra-ihlk timlsit l-ljdid$ ur-
ra-di-tmcacka-tdpart l-ljdid d-tmlsit taqdimt# 37ur-illi ma-itggan aman n-wa,il
iktin l-ljdid p-ilmawn iqdimn# ip-iskr pmkan rad-stpn-waman l-ljdid ilmawn iqdimn
ffin-waman p-wakal xsrn ilmawn# 38walaynni iqqan-d a-bdda-tggan aman l-ljdid p-ilmawn
l-ljdid# 39wanna iswan aman n-wa,il iqdimn ur-ra-yiri win ljdid$ acku ar-ittini ∂aqdim
a-ifulkin#∑∑
luqa 6lk6
asqsi f-wass n-usunfu
1yan-wass n-usunfu ifta yasuo p-igran p-gr imndi# ar-tkkisn im;,arn-ns tizlfin
ar-tnt-jjmjurun p-gr ifassn-nsn ar-tnt-cttan# 2sawln srsn kra n-ifarisin inin-asn%
∂max ayllip a-tskarm p-wass n-usunfu paylli ur-gis-i;llan@ 3irar-asn yasuo% ∂is-ur-
tprim f-dawd ma-iskr pakud llip-t-inpa la/ bahra$ ntta d-willi dids munnin@ 4ikcm
s-tgmmi n-rbbi$ yasi aprum lli-ityawfkan i-rbbi# ur-i;lla i-umccu abla i-inmpurn
94
n-tgmmi n-rbbi# icc-t dawd ifk-t i-usmun-ns#∑ 5izayd yasuo yini-asn% ∂imma nkki
lli-igan yus n-bnadm$ gip sidis n-wass n-usunfu#∑
argaz lli-mi-immut-ufus
illa pin yan-urgaz immut-as-ufus afasi# 7ilin kra n-imslmdn n-ccro d-ifarisin ran
ad-afn p-yasuo ma-s-a-yas-vra,n# gabln-t ad-/rn is-ra-t-ijjujji p-wass n-usunfu# 8imma yasuo issn iswingimn-nsn$ isawl s-urgaz lli-mi-immut-ufus yini-as% ∂ack-
id s-wammas# inkr-d ibidd p-wammas-nsn# 9izayd yasuo isqsa mddn-an% ∂inyat-iyi$
ma-i;llan p-wass n-usunfu@ a-nskar ma-ifulkin npd a-nskar ma-ywxcnn@ izd a-njjnjm
yan npd a-t-nhlk@ 10igrawl gisn kullutn$ isawl ilmma s-urgaz-lli yini-as% ∂mdi-d
afus-nnk#∑ imdi-as-t-id s-ijji idus-ufus-ns# 11imma ntni nkrn-d gisn iriyn$ bdun
ar-tmcawarn i-ngratsn f-ma-rad-skrn i-yasuo#
sin d-mraw n-urqqas
12yan-wass p-uwssan-an ipli yasuo s-yan-uwrir a-i//all# izzri i, kullut ar-it/alla
ar-it,alab rbbi# 13llip-d-ipli-wass ipr-d i-im;,arn-ns s-dars# isti zp-gisn
sin d-mraw$ ig-tn d-irqqasn-ns# 14isti simoan ifk-as ism l-ljdid ∂b.rus∑$ isti
andraws gmas n-simoan# isti yaoqub d-yu;anna d-filibbus d-bartulamaws 15d-matta
d-tuma d-yaoqub yus n-;alfa d-simoan lli-mi-ttinin ∂awa.ani∑ 16d-yahuda yus n-yaoqub$
ntni d-yahuda isxaryu. lli-izznzan yasuo tigira#
ar-isslmad lmasi; ar-ijjujji
17llip-d-igguz yasuo d-irqqasn-ns$ ibidd p-yan-udpar yastwan# munn-d fllas kigan
d-im;,arn-ns d-mddn ya,ni ggutnin# uckan-d zp-tsgyu n-yudaya ula urucalim ula zp-
tmdinin n-vur d-vayda lli-llanin p-tama n-umda imqqurn# 18irin ad-sflidn i-iwalyun-ns
jjin zp-tmu,an-nsn# pakudan ar-ijjujji ula pwilli ssrfufunn ljnun wxcnnin# 19ar-di-takmurn
mddn kullutn ad-as-ggrn$ acku ar-zgis-ttffup lbaraka# ar-tn-ijjujji kullutn#
lbaraka ula tagu,i
20issmaqql yasuo p-im;,arn-ns yini-asn% ∂imbarkin a-tgam a-willi ;tajjanin$ acku kunni
a-mi-tlla-tgldit n-rbbi# 21imbarkin a-tgam a-willi inpa la/ pilad$ acku kunni a-ra-
icbo# imbarkin a-tgam a-willi allanin pilad$ acku kunni a-ra-i,vva# 22imbarkin a-tgam
ip-kn-krhan mddn ssufpn-kn rgmn-kn ar-fllawn-ttinin ∂kunni twxcnm f-ssibt n-ma-
tgam win yus n-bnadm# 23thnnat ip-a-skarn pmkan$ tfr;m bahra$ acku tggut lbaraka
lli-rad-awn-yili p-ignna# han pmkan ad-skrn imzwura-nsn i-lanbya lli-zrinin#
95
24∂walaynni tagu,i a-rad-awn-yili$ a-willi dar iggut-wayda$ acku tkmml tapamt l-lxir-nnun# 25tagu,i a-rad-awn-yili$ a-willi cboanin pilad$ acku ra-kn-inp la/# tagu,i a-rad-awn-yili$
a-willi ,vvanin pilad$ acku ra-kn-tigwra/ ar-tallam# 26tagu,i a-rad-awn-yili ip-a-kn-
talpn kullu mddn# han pmkan ad-skrn imzwura-nsn i-ayt-tkrkas lli-ittinin izd lanbya
ad-gan#∑
;nnwat p-inuwwacn-nnun
27∂wa-kunni-ad sri isflidn$ rad-awn-inip$ ;nnwat p-inuwwacn-nnun# skrat afulki p-willi-kn-
krhanin# 28,albat rbbi a-ibark pwilli-kn-rgmnin$ t,albm-t a-ir;m pwilli-kn-ssrfufnnin# 29ip-k-yut yan f-umadl$ mdi-as-n wayya,# ip-ak-yiwi yan ahddun-nnk$ ajj-t a-yawi ula aqccab# 30kullu wanna zgik i,albn$ fk-as# d-wanna yiwin ma-igan winnk$ a-t-ur-t,albt a-t-id-irar# 31skarat d-mddn pmklli tram a-t-didun-skarn# 32ip-a-tt;nnum pir p-willi gigun t;nnunin$
man afulki tskrm@ acku pwilli wxcnnin ar-t;nnun ula ntni p-willi gisn t;nnunin# 33ip-a-tskarm
lxir p-willi gigun skarnin lxir$ man afulki tskrm@ acku pwilli wxcnnin ula ntni ar-skarn
pmkan#∑
34∂ip-a-tr..lm pir i-willi-s-tssnm is-rad-awn-tn-d-rarn tigira$ man afulki tskrm@
acku pwilli wxcnnin ar-r..ln ula ntni i-wiyya, wxcnnin a-d-darsn-tam/n punck lli-asn-
r,ln# 35walaynni ;nnwat p-inuwwacn-nnun$ ar-asn-tskarm lxir# r..lat bla-da-tswingimm
a-tam/m ar..al-nnun tigira# pmkad a-s-ra-tgm tarwa n-rbbi amattwi$ tili-awn lbaraka
iggutn# acku ntta ar-itfulki d-willi-t-ur-tckarnin d-willi skarnin ma-ywxcnn# 36t;nnwat
p-wiyya, pmklli it;nnu rbbi babatun#∑
a-ur-t;kamm f-yan
37∂a-ur-tinim f-yan is-ywxcn$ a-ur-fllawn-yini rbbi is-twxcnm# a-ur-t;kamm f-yan$
a-ur-fllawn-i;kam rbbi# vam;at i-wiyya, f-ad-awn-ivam; rbbi# 38akkat i-wiyya, f-a-
yawn-yakka rbbi s-lobrt imqqurn iommrn immussan ttyadar$ ra-n-tffi p-uclliq-nnun#
acku s-lobrt lli-s-a-ttobbarm a-s-rad-awn-ityawobbar#∑
39izayd yasuo yut-asn lmona-yad isqsa-tn% ∂is-i/,ar-ubuka, a-izwur i-ubuka,@ is-
ur-ra-n-,rn s-sin p-ug,i@ 40am;,ar ur-yugwr amslmd-ns$ walaynni kraygatt am;,ar
ip-ikmml almmud-ns ra-ig zund amslmd-ns# 41max a-n-ttmnadt arftus im//in lli-n-illan
p-ti. n-gmak ur-tt-akkw-tiwit p-tggjdit lli-illan p-ti.-nnk@ 42mamnk trit a-tinit
i-gmak ∂ajj-iyi a-gma$ ad-ak-d-ssittip arftus-an a-k-illan p-ti.$ imma kiyi ur-
akkw-t/rit taggjdit lli-illan p-ti.-nnk@ wa-bu-sin-uwdmawn$ ssitti-zwar taggjdit
zp-ti.-nnk bac a-t/rt mamnk a-tssittit arftus zp-ti. n-gmak#∑
96
kraygatt taspart d-lpllt-ns
43∂taspart ifulkin ur-a-takka lpllt ywxcnn# taspart ywxcnn ur-a-takka lpllt ifulkin# 44kraygatt taspart$ zp-lpllt-ns a-zp-a-ttyawssan# ur-a-ntkkis ikuzarn zp-uzggwar$
ula-da-ntkkis a,il zp-ucddir# 45yan ifulkin$ ar-d-issufup ma-ifulkin zp-lxzin n-ufulki
lli-issmun p-uwl-ns# yan ywxcnn$ ar-d-issufup ma-ywxcnn zp-lxzin l-lxcant lli-issmun
p-uwl-ns# acku aynna-s-iommr-uwl a-s-a-isawal imi#∑
lmona n-snat-tgwmma
46∂max ayllip ad-iyi-ttinim ∂wa-sidi wa-sidi walaynni ur-a-tskarm s-wawal-inu@ 47kullu
wanna-d-dari-yuckan isfld i-iwalyun-ad-inu ar-srsn-iskar$ rad-awn-mlp ma-irwas# 48irwas argaz lli-ibnan tigmmi$ ipza bahra izzugz llsas f-isli# llip-d-ingi-wasif
yut tigmmi ur-tt-issmussi acku idus llsas-ns# 49imma wanna isfldn i-iwalyun-ad-inu
ur-a-srsn-iskar$ irwas argaz lli-ibnan tigmmi-ns f-wakal ur-ipza llsas# llip-d-
ingi-wasif yut tigmmi t,r-d$ txlu kullutt#∑
luqa 7lk7
lmasi; ijjujji axddam l-lqb.an
1llip ikmml yasuo kullu ma-ira a-yini i-mddn-an$ iddu s-tmdint n-kafrana;um# 2illa pin
yal-lqb.an n-ioskrin n-ruman$ illa dars yan-uxddam-ns yu,n bahra iftu a-immt# axddam-
an iozza dars bahra# 3llip isfld lqb.an f-yasuo yazn-d kra n-imparn n-ayt-yudaya
s-dars a-zgis-,albn a-n-dars-yack a-ijjujji axddam-ns# 4ntni ru;n-d yasuo ,albn-t
bahra inin-as% ∂isthlla ad-as-tskrt lxir-ad$ 5acku ar-it;ubbu ayt-tmazirt-nnp
ibnu-ap tigmmi n-t/allit#∑ 6imun didsn yasuo# llip-n-akmurn s-tgmmi yazn-d lqb.an kra
n-imddukkwal-ns s-yasuo yini-as% ∂wa-sidi$ ad-ur-tssi;lt ixf-nnk# ur-sthllap a-di-
tkcmt s-tgmmi-nu# 7mayan a-f-ur-n-dark-uckip acku ;cmp$ walaynni pir ini yan-wawal
s-ijji-uxddam-inu# 8ha-yyi ula nkki ar-skarp s-wawal n-ma-yyi-yugwrn$ ilin ioskrin
p-ddu-ufus-inu# ip-nnip i-yan% ∂ddu∑ iddu$ ip-nnip i-wayya, ∂ack-id∑ yack-id$ ip-nnip
i-uxddam-inu ∂skr tawuri-ad iskr-tt#∑ 9llip isfld yasuo i-mayad itojjb# igrawl
p-mddn-an ggutnin lli-d-dids-munnin yini-asn% ∂rad-awn-inip$ ur-jju-ufip kra n-yan yumnn
zund pwad$ ula p-gr ayt-rbbi#∑ 10ddun pwilli-d-yuzn lqb.an wurrin s-tgmmi-ns$ afn-in
axddam-ns ijji#
97
lmasi; ijjujji yus n-thjjalt
11tipurdin n-mayan idda yasuo s-yat-tmdint lli-mi-ttinin nayn$ munn dids im;,arn-ns
d-wiyya, ggutnin# 12llip-n-ilkm imi n-tmdint i/r kra n-mddn ffupn zp-gis$ asin-d
yan-ugwilal immutn# iga yus n-yat-thjjalt$ d-nttat ur-dars abla nttan# llan dids kigan
d-ayt-tmdint-an# 13llip-tt-i/ra siditnnp tqama gis bahra$ yini-as% ∂ad-ur-tallat#∑ 14iru;-n nnoac iggr-as$ s-biddn pwilli-t-usinin$ yini% ∂way-agwilal$ nnip-ak$ nkr#∑ 15inkr-d pwalli immutn$ ibdu ar-isawal# yawi-t yasuo ifk-t i-innas# 16puw,n mddn-
an kullutn ar-talpn rbbi ar-ttinin% ∂yucka-yap-d yan-nnabi imqqurn# yakmur-d rbbi
a-ioawn mddn-ns#∑ 17ar-bahra-sawaln f-yasuo awin lxbar-ns s-tmazirt n-yudaya kullutt
ula s-tmizar lli-as-lullinin#
asqsi n-yu;anna amsddam
18ddun im;,arn n-yu;anna amsddam inin i-yu;anna f-kullu tipawsiwin-ad# ipr ilmma i-sin zp-
gisn s-dars$ 19yazn-tn s-dar siditnnp$ yuvva-tn a-t-sqsan ∂izd kiyi a-igan pwalli
ra-d-yack$ npd a-sul-ntql s-yan ya,ni@∑ 20ackin-d s-dar yasuo inin-as% ∂yuzn-ap-d
yu;anna amsddam inna-yak ∂izd kiyi a-igan pwalli ra-d-yack$ npd a-sul-ntql s-yan ya,ni@∑ 21p-tasaot-an yasuo ar-ijjujji kigan d-mddn p-llant-tmu,an d-wa..an d-ljnun wxcnnin$ ar-
itrara ibuka,n ggutnin ad-isfyun# 22isawl yasuo yini-asn% ∂zaydat tinim i-yu;anna f-ma-t/
ram ula ma-mi-tsfldm# ha-ibuka,n ar-ttisfyun$ ikucamn ar-fttun$ injdamn ar-tpusn$
i,r,ar ar-sflidn$ pwilli mmutnin ar-d-nkkrn$ im/la, ar-tn-ilkkm lxbar ifulkin# 23ambarki
a-iga wanna mi ur-tt-ss.iyrp#∑
isawl lmasi; f-yu;anna
24llip ddan pwilli-d-yuzn yu;anna$ isawl yasuo f-yu;anna i-mddn ggutnin lli-d-fllas-munnin$
isqsa-tn% ∂pakud llip a-ttidum s-lxla ma-tram a-t/rm@ izd kra n-ta//mayt ar-tt-
issmussu-wa,u@ 25walaynni ma-s-a-ttidum a-ti-t/rm@ izd kra n-urgaz ilsan ibrdan
cwanin@ han pwilli dar ibrdan cwanin d-tpawsiwin pwlanin$ p-tgwmma n-igldan a-p-
llan# 26inyat-iyi$ ma-s-a-ttidum a-ti-t/rm@ is-urd yan-nnabi@ rad-awn-inip$ iga yan
imqqurn p-lanbya# 27acku yu;anna a-f-ityara p-warra n-rbbi ∂rad-aznp arqqas-inu ad-
ak-izwur ijjujad-ak aparas-nnk#∑ 28rad-awn-inip$ ur-illi p-tarwa n-tmparin yan yugwrn
yu;anna# imma wad kullu im//in p-tgldit n-rbbi$ yugwr yu;anna#∑ 29llip sfldn mddn-an
ggutnin d-id-bu-nkkas i-mayad$ inin i-ngratsn% ∂rbbi ar-bdda-iskar afulki#∑ acku
f-ufus n-yu;anna a-f-ddmn p-waman# 30walaynni ifarisin d-imslmdn n-ccro ffupn zp-ma-
gisn-iqvad rbbi$ agwin ad-ddmn f-ufus-ns#
98
31yini-asn ilmma yasuo% ∂ma-s-rad-awn-ssrwasp mddn n-tasut-ad@ mad-rwasn@ 32rwasn
tarwa lli-skyusnin p-ssuq$ ar-n-yaqra kra s-kra ar-ttinin ∂nut-awn taouwwatt ur-a-
ttakwim# nasi-awn amarg ur-a-tallam# 33yucka-d yu;anna amsddam ur-a-ictta aprum ula-
da-issa aman n-wa,il iktin$ ar-fllas-ttinim% ∂illa gis yal-ljnn#∑ 34ackp-d nkki lli-igan
yus n-bnadm ar-cttap ar-ssap$ ar-flla-ttinim% ∂pwad iga bu-udis ig askayri$ ig
amddakkwl n-ayt-nkkas d-wiyya, wxcnnin#∑ 35walaynni ta;kimt n-rbbi$ kullu willi srs
skarnin ar-tt-in-tafan twp/an#∑
tampart lli-yumnn tnjm
36yan-ufarisi i,alb yasuo a-dids-icc imkli# ikcm s-tgmmi n-ufarisi igawr a-icc# 37pakudan tucka-d yat-tmpart ullt-tmdint-an$ tga tad iskarn ma-ywxcnn# tsfld
f-yasuo is-illa p-tgmmi n-ufarisi$ tasi-d yat-tbuqqalt n-u/ru lli-p-tlla tujjut
icwan# 38tbidd p-tpurdin n-yasuo p-dar i,arn-ns ar-talla# ar-d-.arn im..awn-ns
f-iwurzan n-yasuo$ ar-as-tsfa, iwurzan s-wazzar-ns ar-tn-tsudun ar-tn-t/upur
s-tujjut# 39imma afarisi$ llip i/ra mayad yini d-ixf-ns% ∂mrad is-iga-urgaz-ad
nnabi$ ra-yissan ma-tga xtad-as-itggrn$ yissan iskkirn-ns$ acku hatti gar tampart
a-tga#∑ 40isawl yasuo s-ufarisi-lli yini-as% ∂wa-simoan$ rad-ak-inip kra#∑ irar-
as% ∂ini-yyi ay-amslmd#∑ 41yini-as yasuo% ∂ha-yan i,far i-sin mddn$ yan i,far-as
s-smmus id-miyya n-nnuqrt$ wayya, i,far-as pir s-smmus id-mraw# 42ntni llip ur-
darsn ma-s-a-yas-traran$ ivam;-asn s-sin# manwa-s-tnnit ra-dars-iozzu-urgaz-
an bahra@∑ 43yini-as simoan% ∂irwas-iyi$ pwan mi ivam; p-uggwar#∑ yini-as yasuo%
∂twp/ant∑# 44igrawl-d ilmma p-tmpart-lli$ yini i-simoan% ∂is-t/rit tampart-ad@
ha-yyi uckip-d s-tgmmi-nnk$ ur-iyi-tfkit aman ma-s-a-siridp iwurzan-inu$ imma
nttat hatti tsird iwurzan-inu s-im..awn-ns$ tsfi,-tn s-wazzar-ns# 45kiyi ur-
didi-tnsallamt s-yan-usudn$ imma nttat zp-llip-d-kcmp ad-ukan-tsudun iwurzan-inu# 46kiyi ur-iyi-t/purt ixf-inu s-zzit# imma nttat$ hatti ar-t/upur iwurzan-inu
s-tujjut icwan# 47rad-ak-inip$ s-kigan ad-dars-iozza ma-igan win rbbi$ acku ggutn
ddnub-ns lli-f-as-ivam;# imma yan mi ivam; f-ma-idrusn$ pir imikk a-s-rad-dars-
iozzu# 48yini ilmma i-tmpart% ∂ittin fllam ddnub-nnm#∑ 49llip-as-sfldn pwilli dids
dranin$ bdun ar-ttinin i-ngratsn% ∂ma-iga pwad ayllip a-issitti ddnub@∑ 50imma yasuo
inna i-tmpart% ∂ha-kmmi tnjmt acku tumnt# zayd s-sslamt#∑
luqa 8lk8
lmasi; d-usmun-ns
1tipurdin n-mayan idda yasuo ar-itkka timdinin ula iduran ar-itbrra; s-lxbar ifulkin
f-tgldit n-rbbi# ar-dids-tmunun im;,arn-ns s-sin d-mraw$ 2ntni d-kra n-tmparin
99
lli-ijjujji yasuo zp-tmu,an-nsnt issufp zp-gisnt ljnun wxcnnin# tlla maryam lli-mi-
ttinin ullt-magdala$ issufp zp-gis ssa ljnun# 3tili yuwanna tampart n-xuzi lli-igan ampar
p-tgmmi n-ugllid hirudus# tili susanna d-tiyya, ggutnin$ ar-toawannt yasuo d-im;,arn-
ns zp-ma-igan winsnt#
lmona n-wamud d-ikalln
4ackin-d mddn s-dar yasuo zp-tmdinin kullutnt n-tmazirt-an# llip-d-fllas-munn
s-kigan yut-asn lmona-yad yini-asn% 5∂hay-aflla; iffup a-n-ilu; amud# llip-t-ilu; i,r-n
kra p-uparas$ akwln fllas mddn$ grun-t ig,a,# 6i,r-n kra f-isli# llip-d-impi iqar
acku ur-dars aman# 7i,r-n kra p-uzggwar$ ipli d-uzggwar iccqajji-t# 8i,r-n kra
p-wakal ifulkin impi-d ifk vvabt$ ifk f-miyya n-twal#∑ izayd yasuo yall awal-ns
yini-asn% ∂wanna dar imzgan a-srsn-isflid$ illa fllas a-isfld#∑
9sqsan-t im;,arn-ns f-lmona-yad# 10yini-asn yasuo% ∂kunni ityawfka-yawn a-tissanm
f-tgldit n-rbbi ma-intln f-wiyya,# imma ntni$ pir s-lmoni a-s-rad-asn-ityawnna# pmklli
ityaran$ ∂rad-tmnadn walaynni ur-rad-/rn yat# rad-sflidn walaynni ur-rad-fhmn yat#∑
11∂pmkad a-tga lmona-yad# amud iga awal n-rbbi# 12pwalli i,rn p-uparas iga zund mddn
lli-sfldnin i-wawal yack-id iblis ikkis awal zp-ixf-nsn bac a-ur-amnn njmn# 13imma
pwalli i,rn p-isli iga zund mddn lli-sfldnin i-wawal fr;n srs walaynni ur-ikcim-
wawal-an s-uwl-nsn# amnn pir kra n-uwssan ard tili tassast s-knukin# 14imma pwalli i,rn
p-uzggwar iga zund mddn lli-sfldnin i-wawal walaynni ddan asin tipufiwin n-ddunit-ad
lhun s-wayda rcqn s-tpawsiwin ya,ni# payan a-iccqajjin awal ayllip ur-d-yiwi vvabt# 15walaynni pwalli i,rn p-wakal ifulkin iga zund mddn lli-sfldnin i-wawal n-rbbi am/n-t
s-nniyt n-uwl-nsn ipusn$ skrn srs bla-da-trmayn fkn vvabt-nsn#∑
lmona l-lqndil
16∂ur-illi ma-issrpan lqndil idl-t s-tkint npd a-t-in-ig p-ddu tisi# walaynni f-iggi
n-mani yattwin a-f-ra-t-in-isrs$ bac a-tban tifawt i-kullu wanna-d-ikcmn# 17kullu ma-
intln$ ra-t-/rn mddn tigira# kullu ma-idln$ ra-t-zudfn ssbayynn-t-id# 18awyat-stt
p-mayd mi tsflidm$ acku wanna dar illa$ rad-as-izayd rbbi# imma wanna ur-dar-illi$
rad-as-ikkis ula maylli-s-ipal is-dars-illa#∑
aytmas l-lmasi; d-innas
19tack-id innas n-yasuo d-aytmas$ ur-ufin manip a-t-id-trwa;n acku ggutn mddn lli-
fllas-munnin# 20yini-as-d yan% ∂ha-innak d-aytmak biddn-in p-brra# ran a-k-/rn# 21imma
ntta inna-yasn% ∂inna d-aytma gan-tn pwid sflidnin i-wawal n-rbbi ar-srs-skarn#∑
100
lmasi; yumr a,u d-umda
22yan-wass ikcm yasuo s-yat-tanawt ntta d-im;,arn-ns$ yini-asn% ∂a-nddu s-tsga-yan
ya,ni n-umda#∑ ffupn ftun f-waman# 23llip a-ttidun ign yasuo# inkr-d-wa,u p-tasaot-an
iduy-umda ayllip a-ttommar tanawt s-waman$ tftu a-tddm# 24ddun im;,arn ssfaqn-t
inin-as% ∂wa-sidi$ wa-sidi$ ha-yap ra-nhlk#∑ inkr yasuo yamr a,u ula ta,angiwin$ s-zgan
kullu$ yuwrri-umda ihnna bahra# 25yini ilmma i-im;,arn-ns% ∂is-ur-tuminm@∑ imma ntni
puw,n ar-bahra-tojjabn ar-ttinin i-ngratsn% ∂ma-iga pwad ayllip a-itamr a,u d-umda$
ar-skarn s-wawal-ns@∑
lmasi; ijjujji amjnun
26lkmn tamazirt n-garasa$ taggug f-tmazirt n-jalil p-tsga ya,ni n-umda# 27iffup yasuo
zp-tanawt s-t-id-imnaggar yan-urgaz gu-tmdint-an$ llan gis ljnun# kigan a-ur-ilssa
yat# ur-a-ittiri tigmmi$ ar-izddp pir p-gr ism,al# 28llip i/ra yasuo yut s-yat-
tpuyyit i,r p-dar i,arn-ns ipuwwt yini-as% ∂wa-yasuo yus n-rbbi amattwi$ ma-
illan p-griyi didk@ ,albp-ak$ ,albp-ak a-yyi-ur-tssrfufnt#∑ 29acku yasuo yumr ljnn
a-zgis-iffup# argaz-an$ mnnawt-twal a-t-yum/ ljnn# ar-ti-tgabaln mddn ar-t-kkrfn
zp-ifassn ula i,arn s-ssnasl ula lgyud$ walaynni ar-itbbi ssnasl$ ar-t-id;ay ljnn
s-lxla# 30isqsa-t yasuo pakudan% ∂ma-iga ism-nnk@ ∑yini-as% ∂iga ism-inu ∂mnnaw∑#∑
acku ggutn ljnun lli-gis-llanin# 31,albn-t ljnun bahra a-tn-ur-i..ay s-tdrut n-wakal# 32ttyawksa pin yat-twurut iggutn n-walfan p-uwrir-an# ,albn-t ljnun bahra a-tn-yajj
ad-kcmn s-walfan$ yajj-tn# 33ffupn zp-urgaz kcmn s-walfan$ tazzl turut s-jjhd zp-
ujarif s-umda$ xsin-in kullutn#
34llip /ran imksawn ma-ijran ruwln awin lxbar i-mddn p-tmdint ula igran# 35ffupn-d
mddn ad-/rn ma-illan$ ackin-d s-dar yasuo afn-d argaz lli-zp-ffupn ljnun iskyus
p-dar i,arn n-yasuo ils yili s-ixf-ns# ntni ksu,n# 36imma pwilli /ranin ma-ijran nnan-asn
f-mamnk a-ijji-umjnun# 37pakudan nkrn mddn-an n-ayt-garasa ,albn yasuo a-iffup tamazirt-
nsn acku ksu,n bahra# ikcm yasuo s-tanawt a-d-yuwrri# 38imma pwalli-zp-ffupn ljnun
i,alb yasuo bahra a-t-yajj a-dids-imun# imma yasuo yuzn-t yini-as% 39∂uwrri s-tgmmi
tinit-asn f-mad-ak-iskr rbbi#∑ iddu-urgaz-an ar-itlulli p-tmdint kullutt ar-isawal
f-mad-as-iskr yasuo#
lmasi; ijjujji illis n-yayrus d-tmpart
lli-iggrn i-tmlsit-ns40yuwrri-d yasuo s-tsga-yad n-umda# fr;n mddn llip-t-/ran acku ar-kullu-srs-
tqln# 41yack-id yan-urgaz ism-ns yayrus$ iga yan zp-imparn n-tgmmi n-t/allit# i,r-d
101
p-dar i,arn n-yasuo i,alb-t bahra a-dids-imun s-tgmmi-ns 42acku ar-as-ttmtat
illis$ ur-dars abla nttat# tga illis n-sin d-mraw n-usggwas# iftu yasuo imun dids$
walaynni ar-t-bahra-ssnukmun mddn zp-kraygatt tasga# 43tlla p-gratsn yat-tmpart
tu,n$ illa-bdda-gis-usggrd sin d-mraw n-usggwas# tfka kullu ma-dars-illan i-i.
bibn$ walaynni ur-i/,ar yan a-stt-ijjujji# 44tzri zp-gr mddn ayllip tru; tipurdin
n-yasuo# tggr i-tama n-tmlsit-ns$ s-bbin idammn tjji# 45yini-asn yasuo% ∂mad-iyi-d-
iggrn@∑ ar-kullu-ttinin% ∂urd nkki$ urd nkki#∑ yini-as b.rus% ∂hati a-sidi$ ggutn
mddn-ad ar-k-id-ssnukmun ar-k-d;ayn bahra# 46imma yasuo inna% ∂iggr-iyi-d kra n-yan$
acku ss;ssap is-zgigi-tffup kra l-lbaraka#∑ 47llip tssn-tmpart-lli is-ur-t/,ar
a-tssntal mayd-as-ijran$ tack-id t,r-d p-dar i,arn n-yasuo ar-ttrgigi s-tawda#
tini-as p-lgddam n-mddn-an kullutn ma-f-as-tggr ula mamnk a-s-tjji ;ayna# 48yini-as
yasuo% ∂way-illi$ tjjit pilad acku tumnt# zayd s-sslamt#∑
49sul a-dids-isawal yasuo s-d-yucka yan zp-tgmmi n-umpar yayrus$ yini-as% ∂han illik
tmmut# a-ur-sul-tssi;lt amslmd#∑ 50isfld yasuo i-ma-inna$ isawl s-yayrus yini-as%
∂ad-ur-tiksa..# pir amn$ ra-tjji#∑ 51llip ilkm yasuo tigmmi n-yayrus ur-yujji yan
a-dids-ikcm abla b.rus d-yu;anna d-yaoqub ntni d-babas n-tfruxt d-innas# 52kullu
willi llanin pin ar-allan ar-sspuyyun# imma yasuo inna-yasn% ∂ad-ur-tallam# han ur-tmmut#
pir tgn#∑ 53ar-gis-,vvan acku ssnn is-tmmut# 54imma yasuo yum/-as p-ufus ipr-as
yini% ∂wa-tafruxt$ nkr-d#∑ 55tuwrri-tt-id rru;-ns tbidd f-i,arn-ns# yini-asn%
∂fkat-as ma-tctta#∑ 56tojjbn ayt-dars bahra$ imma yasuo yuvva-tn ad-ur-inin i-yan
f-ma-ijran#
luqa 9lk9
lmasi; yuzn im;,arn-ns s-sin d-mraw
1ipr-d yasuo i-im;,arn-ns s-sin d-mraw s-dars$ ifk-asn ta;kimt d-t/,,art ad-
ssufupn kullu ljnun ar-jjujjin timu,an# 2yazn-tn a-ttidun ar-tbrra;n f-tgldit n-rbbi
ar-jjujjin mddn# 3yini-asn% ∂a-ur-tasim yat i-uparas# a-ur-tawim aomud npd aqrab npd
aprum npd iqaridn npd sin iqcban# 4tigmmi nna-s-tkcmm$ gawrat gis ar pakud nna-
ra-tmuddum zp-tmdint-an# 5tamdint nna-kn-ur-irin$ ffupat zp-gis tssusm agdrur
n-i,arn-nnun$ ad-asn-ig tamatart ma-p-a-swingimn# 6pakudan ad-ftan im;,arn ar-tkkan
iduran ar-tbrra;n s-lxbar ifulkin ar-jjujjin mddn p-kraygatt mani#
aduhdu n-hirudus
7isfld-ugllid hirudus f-kullu ma-iskar yasuo$ iduhdu acku ar-ttinin kra n-mddn%
∂yu;anna amsddam ayad$ inkr-d zp-lmut#∑ 8ar-ttinin wiyya,% ∂iban-d-dap nnabi iliyya#
102
ar-ttinin wiyya,% ∂yuwrri-d kra n-yan zp-lanbya n-zman#∑ 9imma hirudus inna% ∂yu;anna
bbip-as ixf$ walaynni ma-iga pwad f-sfldp i-tpawsiwin-ad@∑ yiri bahra a-i/r
yasuo#
lmasi; iccuca smmus id-walf
10llip-d-uwrrin irqqasn s-dar yasuo inin-as kullu f-mad-skrn# yawi-tn wa;dutn ddun
s-tsga n-yat-tmdint lli-mi-ttinin bitvayda# 11sfldn mddn ggutnin f-manis-idda
,furn-t# ifr; srsn yasuo ar-asn-isawal f-tgldit n-rbbi$ ijjujji pwilli u,nnin# 12llip
idda-wass ackin-d dars im;,arn-ns s-sin d-mraw inin-as% ∂azn mddn ad-ddun s-iduran
ula s-tgwmma n-tmazirt-ad a-pin-nsn afn mad-cttan$ acku ur-illi yat p-lxla-yad#∑ 13imma
yasuo irur-asn% ∂fkat-asn kunni mad-cttan# inin-as% ∂ur-darnnp pir smmust-tngwal
d-snat-tslmin# is-zginnp-trit a-nddu a-d-nsp amccu i-mddn-ad kullutn@∑ 14acku illa
pin ma-itggan smmus id-walf n-urgaz# isawl-dap yasuo yini i-im;,arn-ns% ∂ssgawrat
mddn$ tgm-tn d-tpamatin# ad-ilin smmus id-mraw p-kraygatt tapamt#∑ 15skrn ma-s-asn-
inna ssgawrn-tn kullutn# 16yasi yasuo smmust-tngwal-lli d-tslmin-lli s-snat$ yall alln-ns
s-ignwan ickr rbbi ibbi-tnt$ ifk i-im;,arn-ns a-n-srasn i-mddn# 17ccn kullutn ayllip
cboan# ssmunn-d tuffa/ lli-d-qamanin$ ommrn snat d-mrawt n-tasllit#
b.rus ifka tuggwa-ns f-lmasi;
18yan-wass ar-it/alla yasuo wa;dut$ ackin-d dars im;,arn-ns# isqsa-tn% ∂ma-flla-
ttinin mddn$ mad-gip nkki@∑ 19inin-as% ∂kra gisn ar-ittini tgit yu;anna amsddam# kra
ar-ittini tgit nnabi iliyya# kra ar-ittini tgit kra n-yan zp-lanbya n-zman inkr-d
yuwrri-d#∑ 20yini-asn yasuo% ∂imma kunni$ ma-flla-ttinim@ mad-gip nkki@∑ isawl b.rus
yini-as% ∂tgit lmasi; n-rbbi#∑ 21yuvva-tn s-lmoqul ad-ur-inin mayad i-yan#
isawl lmasi; f-lmut-ns
22yini-asn% ∂ha-nkki lli-igan yus n-bnadm iqqan-iyi-d ad-bahra-rfufnp# ra-n-sri-grn
imparn n-tmazirt d-inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ccro# ra-yyi-npn$ walaynni
wis kra,-uwssan ra-d-nkrp zp-lmut#∑23yini-asn kullutn% ∂wanna iran ad-didi-yili$ iqqan-t-id a-ittu ixf-ns ar-itasi aggjdi-
ns kraygatt ass ar-didi-itmunu# 24acku wanna iran a-ijjnjm tudrt-ns ra-stt-ijlu$
imma wanna ijlan tudrt-ns f-ssibt-inu ra-stt-ijjnjm# 25ma-ra-yili i-bnadm ip-yuwrri
i..af ddunit kullutt ijlu ixf-ns ixsr-t@ 26wanna ittinin p-gr mddn ur-iyi-issin ula
issn awal-inu$ rad-inip ur-t-ssinp ula nkki lli-igan yus n-bnadm$ pakud llip rad-d-
ackp s-lmjd-inu ula lmjd n-baba rbbi ula win lmalayka-ns n-ignna# 27l;qq a-rad-awn-inip$
illa p-pwid biddnin pid ma-ur-ra-immt ard i/r tagldit n-rbbi tucka-d#∑
103
iban-d musa ula iliyya i-lmasi;
28izri ma-itggan tam-uwssan tigira n-mayan$ iftu yasuo ipli s-yan-uwrir a-i//all$ yawi
dids b.rus d-yu;anna d-yaoqub# 29llip a-it/alla tbddl ssift n-uwdm-ns$ uwrrint-
tmlsa-ns mllulnt bahra ayllip a-ssmriqint# 30biddn-d dids sin irgazn ar-dids-
sawaln$ gan nnabi musa ula nnabi iliyya# 31bann-d s-tifawt l-lmjd$ ar-sawaln d-yasuo f-mamnk
a-ra-iffup ddunit ikmml ma-gis-iqvad rbbi p-urucalim# 32imma b.rus d-willi dids
llanin$ yiwi-tn-yi.v# llip-d-faqn /rn lmjd n-yasuo ntta d-sin irgazn lli-dids-biddnin# 33iftu musa d-iliyya ad-fln yasuo s-isawl b.rus yini-as% ∂wa-sidi$ ifulki a-nili pid#
ad-awn-nskr kra, i;cac$ yan-nnk d-yan n-musa d-yan n-iliyya@∑ ntta ur-issin ma-ittini# 34sul a-isawal s-di-tgguz fllasn yat-tmdlut tdl-tn# iksa,n im;,arn llip-d-fllasn-i,r-
umalu# 35pakudan isawl-d yan-wawal zp-tmdlut yini-asn% ∂pwad iga iwi am/lay# sflidat
srs#∑ 36pir ifssa-wawal-an s-/ran yasuo iqama wa;dut# p-uwssan-an ur-sawln im;,arn
f-mad-/ran ula nnan-t i-yat#
lmasi; ijjujji afrux amjnun
37ndid azkka gguzn-d zp-uwrir$ mnaggarn-t-in mddn ggutnin# 38inkr yan-urgaz p-gratsn
ipr-d i-yasuo yini-as% ∂way-amslmd$ ack-id ad-iyi-t/rt iwi# ur-dari abla nttan$ 39yili gis yal-ljnn# kudnna-t-ipwi ljnn ar-bahra-isspuyyu$ ar-srs-ikkat ar-t-ibrri
ard-as-d-ik-ukckuc imi$ ur-sul-a-ittiri ad-as-ir/m# 40,albp bahra zp-im;,arn-nnk
a-t-zgis-ssufpn$ walaynni ur-/,arn#∑ 41isawl yasuo yini-asn kullutn% ∂wa-tasut-ad ijlan$
ur-akkw-trit a-tamnt# mnck a-ra-sul-didun-qamap@ mnck a-rad-didun-vbrp@ awi-d
yuk s-dari#∑ 42iftu-d-ufrux s-dar yasuo s-srs-yut ljnn akal issm;akka-t# isawl-
dap yasuo yamr ljnn a-zgis-iffup$ ijjujji-t irar-t i-babas# 43tojjbn mddn-an kullutn
ar-ttinin% ∂mnck ayd-s-tggut-t/,,art n-rbbi#∑
isawl-dap lmasi; f-lmut-ns
sul a-tojjabn mddn p-kullu mayd iskr yasuo$ s-isawl s-im;,arn-ns yini-asn% 44∂sfldat
i-ma-rad-awn-inip# ha-nkki lli-igan yus n-bnadm$ ra-yyi-n-d;in s-gr ifassn n-mddn#∑ 45walaynni im;,arn ur-ssinn ma-ira ad-asn-iml s-wawal-ad# tntl fllasn lmona-ns ayllip
ur-t-fhimn$ iksa,n ur-/,arn a-t-fllas-sqsan#
isawl lmasi; d-im;,arn-ns
46bdun im;,arn ar-tmja;adn i-ngratsn f-manwa gisn a-ra-ig anmpur# 47yasuo issn mamnk
ad-swingimn$ yawi-d yan-warraw im//in issbidd-t-id p-tama-ns 48yini-asn% ∂wanna
iqbln arraw-ad im//in s-ism-inu$ hati iqbl-iyi# d-wanna-iyi-iqbln$ iqbl pwalli-yyi-
104
d-yuznn# acku wanna im//in gigun kullukn$ nttan a-igan anmpur#∑ 49yini-as yu;anna% ∂wa-sidi$
n/ra yan-urgaz ar-issufup ljnun s-ism-nnk# ur-t-nujji acku ur-a-didnnp-itmunu# 50irar-
as yasuo% ∂a-t-ur-t;varm$ acku wanna-kn-ur-it,a,,an$ hati iga zp-gigun#∑
ayt-samira ur-rin lmasi;
51llip-d-yakmur-uzmz lli-p-ra-ityattay yasuo s-ignna$ ipwi p-ixf-ns iskr
f-urucalim# 52yazn kra n-irqqasn a-t-zwurn s-tmazirt n-samira$ bac ad-kcmn s-yan-
uduwwar ad-as-gis-jjujadn manip a-inssa# 53walaynni ayt-tmazirt-an ur-t-rin acku
ssnn izd urucalim a-f-iskr# 54imma im;,arn-ns yaoqub d-yu;anna$ llip /ran payan inin-
as% ∂wa-sidi$ is-trit a-npr s-ignwan a-d-fllasn-tgguz loafit thlk-tn@∑ 55igrawl
gisn yasuo issfssa-tn# 56ftun ilmma s-yan-uduwwar ya,ni#
ma-ra-imun d-lmasi;@
57llip a-ttidun p-uparas yini-as yan-urgaz% ∂rad-didk-munp s-innas ra-tddut#∑ 58irar-
as yasuo% ∂ibupap darsn tansiwin-nsn$ ula ig,a, n-ignwan darsn usudn-nsn$ imma yus
n-bnadm ur-dars manip a-isras agayyu-ns#∑ 59yini yasuo i-yan ya,ni% ∂ack-id$ mun didi#
imma ntta inna-yas% ∂a-sidi$ ajj-iyi zwar ad-uwrrip ard-n-m,lp baba#∑ 60irar-as
yasuo% ∂fl pwilli ur-..afnin tudrt a-n-m,ln winna-yasn-mmutnin# zayd kiyi$ ar-ttawit
lxbar i-mddn f-tgldit n-rbbi#∑ 61yack-id yan ya,ni yini-as% ∂rad-didk-munp a-sidi$
walaynni ajj-iyi zwar a-n-msafa,p d-ayt-tgmmi#∑ 62irar-as yasuo% ∂wanna yum/n p-ugallu
igrawl-n tipurdin-ns ur-akkw-igi i-tgldit n-rbbi#∑
luqa 10lk10
lmasi; yuzn ssa n-id-mraw d-sin n-um;,ar
1tipurdin n-mayan isti siditnnp ssa n-id-mraw d-sin n-um;,ar ya,ni$ yazn-tn sin
s-sin a-t-zwurn s-kraygatt tamdint ula kraygatt mani lli-zp-ra-izri ntta# 2yini-
asn% ∂tggut-tmgra walaynni drusn ixddamn# ,albat bu-tmgra a-yazn ixddamn ad-ssmunn
tamgra-ns# 3zaydat$ uznp-kn pilad zund ilqqapn p-gr-uwccann# 4a-ur-tasim awmmis ula
aqrab ula tur/iyn# a-ur-tbiddm a-tnsallamm d-yan p-uparas# 5tigmmi nna-s-tkcmm$
tinim-asn% ∂ad-awn-tili sslamt# 6ip-illa pin yan ittirin sslamt rad-as-tili sslamt
lli-s-tnnam# ip-ur-illi$ ur-ra-pin-tqama sslamt-nnun#∑ 7qamat p-tgmmi nna-s-tkcmm
ar-tcttam ar-tssam aynna-yawn-d-fkan$ acku axddam isthlla tiprad-ns# a-ur-ttidum
zp-tgmmi s-tgmmi# 8tamdint nna-kn-iran ip-n-srs-tkcmm$ cttat aynna-yawn-d-srsn
imzdpn-ns 9ar-tjjujjim imu,an-nsn ar-asn-ttinim% ∂ha-tagldit n-rbbi takmur-awn-d#∑ 10walaynni tamdint nna-ur-kn-irin ip-n-srs-tkcmm$ zryat p-tswak-ns ar-ttinim% 11∂ula
105
agdrur n-tmdint-nnun lli-usin i,arn-nnp$ ar-t-nssusus# walaynni swangmat tissanm is-
di-takmur-tgldit n-rbbi#∑ 12rad-awn-inip$ ra-icqu-wass l-l;sab f-ayt-tmdint-an
uggwar n-ayt-sadum#
13∂tagu,i a-rad-awn-yili ay-ayt-kurazin# tagu,i a-rad-awn-yili ay-ayt-bitvayda# han
lmojizat lli-skrp p-darun$ mrad is-tnt-skrp p-tmdinin n-vur d-vayda ikun knan
imzdpn-nsnt s-wakal pakudan$ lsn lxic gn ipd f-ixfawn-nsn$ fln kullu mad-skarn ywxcn# 14ra-fllawn-icqu-wass l-l;sab uggwar n-ayt-vur d-ayt-vayda# 15imma kunni ay-ayt-
kafrana;um$ is-tram a-tlkmm ignwan@ han ra-kn-in-ilu; rbbi p-tdrut n-wakal#∑ 16yini
ilmma yasuo i-im;,arn-ns% ∂wanna isflidn s-wawal-nnun$ isfld sri# wanna-kn-ur-irin$ ur-
iyi-iri ula nkki# d-wanna-iyi-ur-irin$ ur-iri pwalli-yyi-d-yuznn#∑17wurrin-d ssa n-id-mraw d-sin n-um;,ar$ fr;n bahra ar-ttinin% ∂wa-sidi$ ula ljnun
ar-tn-ntamr s-ism-nnk ar-skarn s-wawal-nnp#∑ 18yini-asn yasuo% ∂/rip ci.an i,r-d zp-
ignwan zund usmann# 19hati fkip-awn ta/,,art a-takwlm f-ilgmma,n d-iprdmyun$ tnrum kullu
ta;kimt n-unuwwac$ ur-ra-kn-isshrc yat# 20walaynni rad-awn-inip$ a-ur-tfr;m f-ssibt
l-ljnun ar-skarn s-wawal-nnun$ walaynni fr;at f-ssibt n-ma-tyaran ismawn-nnun p-ignna#∑
ifr; lmasi; bahra
21ifr; yasuo bahra p-tasaot-an s-lfr; n-rru; lqudus$ i//all yini% ∂wa-baba$ sidis
n-ignna d-wakal$ ulpp-k acku tssntlt tipawsiwin-ad f-ayt-loaql d-lfhmt$ tssmlt-
tnt i-ibujadin# acku pmkad a-s-tr,it a-baba#∑ 22yini ilmma i-mddn-an% ∂p-ddu-ufus-inu
a-p-iga baba kullu ma-illan# ur-illi ma-issnn yus n-rbbi abla babas$ ula illa ma-issnn
baba abla nkki lli-igan yus d-willi qvadp ad-asn-t-mlp#∑
23igrawl-d yasuo s-dar im;,arn-ns yini-asn wa;dutn% ∂timbarkiyn ad-gant-walln-ad /
ranin mayd t/ram kunni# 24rad-awn-inip$ ggutn lanbya d-igldan /u/,n ad-/rn mayd t/rram
walaynni ur-t-/rin$ /u/,n ad-sfldn i-mayd mi tsflidm walaynni ur-as-sfldn#∑
gu-samira ifulkin
25yack-id yan-umslmd n-ccro yiri a-yarm yasuo p-wawal-ns$ yini-as% ∂way-amslmd$
ma-rad-skrp bac ad-..afp tudrt l-lixrt@∑ 26irar-as yasuo% ∂ma-ityaran p-ccro@
ma-gis-tprit@ 27yini-as% ∂∂a-tirit rbbi sidik zp-ttmi n-ixf-nnk d-ttmi n-uwl-nnk
d-ttmi n-t/,,art-nnk d-ttmi l-loaql-nnk$∑ ∂tirit adjar-nnk zund ixf-nnk#∑∑ 28isawl
yasuo yini-as% ∂twp/ant# skar mayad tddrt#∑
29walaynni amslmd-lli n-ccro ira a-issbayyn ixf-ns$ isqsa-t% ∂ma-igan adjar-
inu@∑ 30isawl yasuo yini-as% ∂ha-yan-urgaz imudda ar-ittidu p-uparas zp-urucalim
106
s-tmdint n-ari;a# am/n-t imxxarn kkisn-as kullu ma-dars-illan$ ssyaggasn-t fln-t-in
p-gr lmut d-tudrt# 31ha-yan zp-inmpurn n-tgmmi n-rbbi ikka-d aparas-an# llip-t-
in-i/ra yanf-as imun d-tsga ya,ni# 32ha-yan ya,ni zp-ixddamn n-tgmmi n-rbbi$ imun-d
d-uparas$ iddu ayllip-n-srs-yuggwa$ izri ula ntta zp-tsga ya,ni# 33walaynni ha-yan-
ubrrani gu-samira imudda ula ntta$ iru;-d argaz-an# llip-t-i/ra iqama gis bahra$ 34iddu s-dars ig-as zzit d-waman n-wa,il iktin i-tiggas-ns yass-as-tnt# issni-t
f-lbhimt isslkm-t s-yal-lfndq igabl-t gis# 35ndid azkka ildi-d sin iqaridn
n-nnuqrt ifk-tn i-bu-lfndq yini-as% ∂thalla gis# ip-fllas-tssxsart uggwar n-mayd-
ak-fkip$ rad-ak-t-zaydp pakud nna-d-uwrrip p-uparas-ad#∑∑ 36isqsa-t yasuo% ∂manwa
tnnit p-kra,-ad a-yuwrrin iga adjar i-walli i,rn p-ifassn n-imxxarn@∑ 37yini-as%
∂pwalli gis i;nnan# yini-as yasuo% ∂zayd ula kiyi ar-tskart zund mayan#∑
igawr lmasi; dar marta d-maryam
38munn-dap d-uparas$ lkmn yan-uduwwar lli-p-tzdp yat-tmpart ism-ns marta# tcckcm
yasuo s-tgmmi-ns# 39tili-dars-uwlltmas ism-ns maryam$ tskyus nttat p-dar i,arn
n-siditnnp ar-tsflid i-ma-ittini# 40imma marta tlha bahra s-asi-srs$ tack-id
s-yasuo tini-as% ∂wa-sidi$ is-ur-tnnit yat i-uwlltma-yad f-twuri-ad p-iyi-n-tfl
wa;duyyi@ ini-as a-tnkr a-yyi-toawn#∑ 41isawl srs siditnnp yini-as% ∂marta$ marta$
ha-kmmi tu;lt bahra$ thuwwlt ixf-nnm s-kigan d-tpawsiwin# 42pir yat-tpawsa a-d-
iqqann# hatti maryam txtar tapamt lli-ifulkin# ur-illi ma-rad-as-tt-ikkis#∑
luqa 11lk11
almmud l-lmasi; f-t/allit
1yan-wass illa yasuo p-yan-udpar ar-it/alla# llip ikmml$ i,alb-as yan zp-im;,arn-
ns yini-as% ∂wa-siditnnp$ sslmd-ap mamnk a-nt/alla$ pmklli isslmd yu;anna amsddam
im;,arn-ns#∑ 2isawl yasuo yini-asn% ∂ip-ra-t//allm tinim ∂wa-babatnnp$ a-yili luqr
i-ism-nnk$ tack-id-tgldit-nnk# 3akka-yap-d kraygatt ass aprum lli-n;tajja$ 4tvam;t-
ap f-ddnub lli-nskr pmklli ntvama; i-kullu wanna ginnp iskrn lxcant# tssanft fllap kullu
ma-rad-ap-n-ildi a-nskr ma-ywxcnn#∑∑
5izayd yini-asn% ∂ma-ra-ijru ip-idda yan gigun s-tgmmi n-umddakkwl-ns p-.u//unt n-iy,
yini-as ∂wa-gma$ r,l-iyi kra..-tngwal 6acku yucka-d dari yan-unbgi imudda-d# ur-dari
mad-as-d-srasp a-t-icc#∑@ 7rad-ak-d-irar-umddakkwl-nnk zp-ugwns n-tgmmi-ns
yini-ak-d% ∂a-yyi-ur-tnfut# qqnp-n tiflut$ gnp d-tarwa-nu p-tisi$ ur-/,arp a-n-nkrp
ad-ak-fkp kra#∑ 8walaynni rad-awn-inip$ waxxa ur-inkir ad-ak-d-ifk f-ssibt n-ma-
tgit amddakkwl-ns$ ra-d-inkr ifk-ak-d aynna-f-tlkmt f-ssibt n-ma-ttzayadt ar-
107
tt,alabt bla-da-tt;camt# 9rad-awn-inip$ ,albat rbbi rad-awn-ifk$ sigglat dars ra-
tafm$ ss,uqqrat-n srs rad-awn-ir/m# 10acku kullu wanna-t-i,albn rad-as-ifk$ d-wanna
dars isiggiln ra-dars-yaf$ d-wanna-n-iss,uqqurn rad-as-ir/m# 11is-illa yan p-willi
gigun ..afnin tarwa m//inin$ i,alb-as yus aslm ifk-as algmma,@ 12npd i,alb-as taglayt
ifk-as tiprdmt@ 13/rat kunni$ waxxa da-tskarm ma-ywxcnn$ tissanm a-tfkm timixar
fulkinin i-tarwa-nnun# uggwar n-mayan a-ra-yakka babatun n-ignna rru; lqudus i-willi-ti-
t,alabnin#∑
kra n-mddn ur-ssinn ma-iga yasuo
14yan-wass ya,ni issufp yasuo ljnn zp-yan-urgaz a/n/um# llip-t-iffup yuwrri-u/n/
um ar-isawal# ar-kullu-tojjabn mddn$ 15walaynni kra gisn ar-ittini% ∂nttan s-t;kimt
n-bol-zabul agllid l-ljnun a-s-a-issufup ljnun#∑ 16irin wiyya, ad-armn yasuo$ ,albn-t ad-
asn-iml kra l-lmojizt ad-asn-tg tamatart n-izd rbbi a-t-id-yuznn# 17imma yasuo issn
iswingimn-nsn yini-asn% ∂tagldit nna-itmmapn d-ixf-ns ra-txlu# tigmmi nna-itmmapn
d-ixf-ns ra-t,r# 18ula ci.an ip-immap d-ixf-ns mamnk a-ra-tqama-tgldit-ns@ ha-
kunni ar-ttinim izd s-t;kimt n-bol-zabul a-s-a-ssufupp ljnun# 19walaynni ipd s-bol-
zabul a-s-a-tn-ssufupp$ inyat-iyi ma-s-a-tn-ssufupn ayt-darun@ ntni a-rad-awn-iml
is-tjlam# 20walaynni ipd s-t;kimt n-rbbi a-s-a-ssufupp ljnun$ issanat is-d-darun-
tucka-tgldit n-rbbi#
21∂ip-illa yan idusn i,uf tigmmi-ns yasi imqlad-ns$ ur-ra-yi/,ar yan ya,ni a-iru; ayda-
ns# 22walaynni ip-t-id-yucka ma-fllas-idusn ra-t-inru ikkis-as imqlad-ns lli-f-iskr
ib,u tipawsiwin-ns# 23han wanna ur-didi-illin$ iga ,i,,-inu# d-wanna ur-didi-issmunun$
ar-issukut#∑
awal f-ljnn lli-itffupn zp-bnadm
24∂ip-iffup ljnn zp-kra n-bnadm$ ra-izray p-lxla p-ur-llin-waman$ ar-isiggil s-manip
a-izddp# ip-ur-yufi man$ ra-yini d-ixf-ns% ∂rad-uwrrip s-tgmmi lli-p-ttin-kkip#∑ 25yack-id yaf-d tigmmi ttyaras tngadda# 26iddu ilmma yawi-d ssa l-ljnun ya,ni lli-
t-yugwrn p-lxcant$ kcmn kullutn zdpn p-urgaz-an ard yuwrri isiggwra-ns ywxcn
f-isizwar-ns#∑
27ar-sul-isawal yasuo s-as-di-tpra yat-tmpart zp-gr mddn-an tini-as% ∂ambarki
a-iga-wa;lig lli-k-yurun ula tibbicin lli-k-ssnginin#∑ 28isawl yasuo yini-asn% ∂uggwar
n-imbarkin ad-gan pwilli sflidnin i-wawal n-rbbi ar-srs-skarn#∑
108
lmasi; yugwr suliman ula yuna
29munn-d mddn ggutnin f-yasuo$ isawl-dap yini-asn% ∂ha-tasut-ad$ tasut ywxcnn a-tga#
ar-tt,alab yat-tmatart$ walaynni ur-rad-as-ttyawfka kra n-tmatart abla tamatart
n-nnabi yuna# 30pmklli iga yuna yat-tmatart i-ayt-ninwa$ pmkan a-s-rad-gp yat-tmatart
i-tasut-ad$ nkki lli-igan yus n-bnadm# 31hati ra-di-tnkr-tgllitt l-ljanub p-wass
l-l;sab p-gr mddn n-tasut-ad$ tactkka srsn$ acku tucka-d nttat zp-ttmi n-ddunit
a-tsfld i-t;kimt n-suliman# imma pilad illa pid ma-yugwrn suliman# 32rad-nkrn ayt-ninwa
ula ntni p-wass l-l;sab p-gr mddn n-tasut-ad$ actkkan srsn$ acku fln ntni ddnub-nsn
pakud llip sfldn i-tbrra;t n-yuna# imma pilad illa pid ma-yugwrn yuna#
lmona n-tifawt n-ddat
33∂ur-illi ma-issrpan lqndil isrs-t-in p-ug,i npd p-ddu lobrt# walaynni f-iggi
n-mani yattwin a-f-ra-t-isrs$ bac a-tban tifawt i-kullu wanna-d-ikcmn# 34ti.-nnk a-igan
lqndil n-ddat-nnk# ip-tsfaw ti.$ ra-tili ddat kullutt p-tifawt# ip-ur-tsfaw ti.$
ra-tili ddat kullutt p-tillas# 35awi-tt p-ixf-nnk a-ur-txsi tifawt lli-gik-illan# 36ip-kullu-tfaw ddat-nnk bla-gis-illa kra n-mani illasn$ ra-kullu-tfawt zund ip-gik-
irpa yal-lqndil#∑
isawl lmasi; s-ifarisin
37llip ikmml yasuo iwalyun-ad$ i,alb-t yan-ufarisi a-dids-icc imkli# ikcm yasuo s-dars
iskyus a-icc# 38imma afarisi-an itojjb acku ur-zwar-isird bac a-icc pmklli siridn
ayt-yudaya# 39isawl srs siditnnp yini-as% ∂wa-kunni n-ifarisin ar-tsspusm lkas d-tmkilt
zp-brra$ imma agwns iommr s-tmxxart d-lxcant# 40wa-inafaln$ rbbi lli-iskrn brra$
is-urd nttan a-iskrn agwns@ 41walaynni fkat i-im/la, ma-illan p-irukutn-nnun$ s-awn-ipus
kraygatt kra#∑
42∂wa-ifarisin$ tagu,i a-rad-awn-yili# ar-takkam i-rbbi yat zp-kraygatt mrawt
l-liqamt d-uzukkwni d-kullu isafarn ya,ni$ walaynni ar-tttum l;qq ula l;nant n-rbbi#
ha-tipawsiwin-ad a-d-fllawn-illan a-srsnti-tskarm bla tflm tiyya,# 43wa-ifarisin$
tagu,i a-rad-awn-yili$ acku iozza darun a-tzggurum s-lgddam p-tgwmma n-t/allit#
iozzu darun a-fllawn-tsllamn mddn p-laswaq# 44tagu,i a-rad-awn-yili bahra$ acku tgam
zund im,,al lli-mi-ur-ibidd ifir# ar-fllasn-ttidun mddn$ acku ur-ssinn mad-gan#∑
isawl lmasi; s-imslmdn n-ccro
45isawl yan zp-imslmdn n-ccro yini-as% ∂way-amslmd$ trgmt-ap ula nkkwni s-wawal-
ad#∑ 46irar-as yasuo% ∂tagu,i a-rad-awn-yili ula kunni a-imslmdn n-ccro# ar-n-tsrasm
109
f-mddn ta/ayt lli-mi-ur-/,arn$ walaynni ur-trim a-n-tgm ula yan-u,a, ad-asn-toawnm# 47tagu,i a-rad-awn-yili$ acku ar-tbnnum im,,al cwanin i-lanbya lli-mmutnin f-ufus
n-imzwura-nnun# 48pmkad a-s-a-tzzgam iskkirn n-imzwura-nnun$ ar-takkam tuggwa f-mad-
skrn# ntni npan lanbya d-kunni ar-tbnnum im,,al-nsn# 49payan a-f-tnna-t;kimt n-rbbi%
∂rad-asn-aznp lanbya d-irqqasn$ npn gisn kra ssrfufnn kra#∑ 50imma tasut-ad ra-
d-fllas-tttut loqubit f-ssibt n-idammn l-lanbya kullutn lli-ffinin zp-isizwar
n-ddunit sul s-pilad$ 51zp-idammn n-habil ar idammn n-zakariyya lli-npan p-gr-udpar
n-tprsi d-t;anut tam/layt n-rbbi# rad-awn-inip$ f-tasut-ad a-f-ra-d-kullu-tttut
loqubit-an# 52tagu,i a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ccro$ acku tkkism f-mddn tasarut
n-twassna# ur-di-tkcimm kunni$ ula tujjam pwilli ranin ad-d-kcmn#∑
53llip iffup yasuo zp-tgmmi-an ar-t-bahra-t/in imslmdn n-ccro d-ifarisin# ar-t-
sqsan f-mnnawt-tpawsiwin$ 54gabln-t mdin-as a-t-pwin f-wawal-ns#
luqa 12lk12
iksa,at rbbi urd bnadm
1munn-d kigan d-id-walf n-mddn p-tasaot-an$ ayllip a-takwln f-ingratsn# igr yasuo ar-
isawal s-im;,arn-ns yini-asn% ∂rarat loaql-nnun zp-txmirt n-ifarisin$ acku ntni sin-
uwdmawn ad-skarn# 2kullu ma-irgsn ra-d-ibayyn$ d-kullu ma-intln ra-ityawssan# 3aynna tnnam
p-gratun rad-as-sfldn kullu mddn# aynna-f-tsawlm p-tntla p-ugwns n-t;anut rad-srs-
tbrra;n f-iggi n-tgwmma# 4wa-imddukkwal-inu rad-awn-inip$ a-ur-tiksa,m pwilli nqqanin
ddat walaynni tipurdin n-mayan ur-sul-/,arn ad-skrn yat# 5rad-awn-mlp manwa a-tiksa,m#
iksa,at pwalli i/,arn a-inp ilu;-n sul p-jhnnama# rad-awn-inip$ nttan a-tiksa,m# 6is-ur-
a-nzzan smmus-wajjawjn s-snat-tqaridin@ walaynni rbbi ur-a-gisn-itttu yan# 7imma kunni
zp-in/a,n n-ixf-nnun i;asb-tn rbbi# a-ur-tiksa,m$ acku tozzam dars uggwar n-wajjawjn
ggutnin#
8∂rad-awn-inip$ wanna ittinin is-iga winnu p-gr mddn$ ula nkki lli-igan yus n-bnadm ra-
ttinip iga winnu p-dar lmalayka n-rbbi# 9imma wanna ittinin ur-igi winnu p-gr mddn$
ra-ttinip ula nkki ur-igi winnu p-dar lmalayka n-rbbi# 10wanna isawln p-yus n-bnadm$
i/,ar rbbi ad-as-ivam;# walaynni yan irggmn rru; lqudus$ ur-rad-as-fllas-ivam;
rbbi# 11ip-kn-in-ssbiddn p-tgwmma n-t/allit a-fllawn-;kamn$ npd p-lgddam n-inmpurn
ula l;ukkam$ ad-ur-tasim tapuft f-ma-ra-tinim ula f-ma-s-rad-asn-trarm$ 12acku rru;
lqudus a-rad-awn-iml p-tasaot-an maylli-kn-d-iqqann ad-asn-ti-tinim#∑
110
lmona n-bu-wayda anafal
13isawl-d yan-urgaz zp-gr mddn-an yini-as% ∂way-amslmd$ sawl s-gma tinit-as a-didi-
ib,u lwurt#∑ 14irar-as yasuo% ∂way-argaz$ ma-yyi-igan d-lqa,i fllawn bac ad-awn-a..
up ayda-nnun@∑ 15izayd yini-asn% ∂rarat loaql a-ur-ttirim kra iggutn i-ixf-nnun$ acku
tudrt n-bnadm ur-tlli s-tuggt n-wayda#∑
16yut-asn lmona-yad yini-asn% ∂ha-yan-urgaz iggut-dars-wayda$ yasi vvabt iggutn zp-
wakal-ns# 17iswangm d-ixf-ns ar-ittini% ∂ma-rad-skrp@ ur-dari manip ad-ssmunup
kullu vvabt-ad#∑ 18yini% ∂pmkad a-rad-skrp$ rad-xlup i;una n-imndi$ bnup ma-tn-yugwrn$
ssmunp-n gisn imndi d-lxir-inu kullut$ 19inip ilmma i-ixf-inu% ∂iggut lxir ma-s-a-
zrayp kigan d-isggwasn# rad-sunfup ar-cttap ar-ssap ar-tfra;p#∑ 20walaynni argaz-
an$ inna-yas rbbi% ∂way-anafal$ p-i,-ad a-ra-k-kkisp zp-tudrt# win mi a-ra-ig kullu
mayad-di-tssmunt@∑∑ 21izayd yasuo yini-asn% ∂pmkan a-iga kullu wanna issmunn i-ixf-ns
bla-yas-illa yat p-dar rbbi#∑
a-ur-tasim tapuft
22isawl yasuo s-im;,arn-ns yini-asn% ∂mayad a-f-rad-awn-inip$ a-ur-tasim tapuft
i-tudrt-nnun f-ma-ra-tccm$ ula i-ddat-nnun f-ma-rad-as-tlsm# 23acku tudrt tuf
amccu$ ula ddat tuf timlsit# 24/rat ihaqqayn$ ur-a-kkrzn ula-da-mggrn$ ur-darsn
i;una npd lbruj ma-p-a-ssmunun$ walaynni ar-asn-yakka rbbi amccu lli-;tajjan# imma kunni$
uggwar n-ig,a, a-tozzam dar rbbi# 25ma-i/,arn a-izayd yat tasaot i-tudrt-ns
s-tapuft lli-yusi@ 26ip-ur-t/,arm a-tskrm mayd idrusn ma-f-a-ttasim tapuft
f-tpawsiwin-an ya,ni@ 27/rat ijddign n-tagant$ mamnk a-di-tmpayn# ur-a-tllmn ula-
da-/..an walaynni rad-awn-inip$ suliman s-lhibt n-tgldit-ns ur-jju-ilsi zund yan zp-
ijddign-ad# 28ip-a-isslsa rbbi tuga lli-itmpayn passad p-tagant ttyawgar-n azkka
p-takat$ is-ur-ra-kn-issls ula kunni s-uggwar@ is-ur-tuminm s-rbbi@ 29a-ur-tlhum
s-ma-tcttam ula ma-tssam$ ula-da-tssi;ilm ixf-nnun s-yat# 30/rat$ ayt-ddunit-ad
kullutn$ tipawsiwin-ad a-s-a-tlhun# imma kunni$ babatun issn is-tnti-t;tajjam# 31walaynni
lhwat zwar s-tgldit n-rbbi s-awn-izuyd kullu tipawsiwin-an ya,ni#
ayda n-ignna
32∂a-ur-tiksa.. a-tawrut im//in# ifr; rbbi babatun ad-awn-ifk tagldit-ns# 33zznzat
ma-t..afm tb,um-t i-im/la,# skarat i-ixf-nnun iqrban lli-ur-ra-imdu$ yili-awn-wayda
p-ignna illip ur-ra-zgis-ityattay yat$ ula iru;-t-umxxar$ ula tcca-t-tuwkka# 34acku
innap illa-wayda-nnun a-p-ra-yili-uwl-nnun#∑
111
lmona n-ixddamn ,ufnin
35∂bkisat tssrpm tifawin-nnun 36a-bdda-tujadm$ zund ixddamn lli-tqlnin s-siditsn
ard-d-yuwrri zp-dar-tmpra$ irin ad-as-r/mn imi pakud nna-d-iss,uqqr# 37mnck
a-s-ra-ifulki i-ixddamn-an ip-d-yucka siditsn yaf-tn-d ,ufn# rad-awn-inip$ ra-
ibkis ntta yini-asn ad-skyusn yawi-asn-d mad-cttan# 38mnck a-s-ra-ifulki ip-tn-d-
yufa ujadn$ waxxa-d-yucka p-.u//unt n-iy, npd zikk zikk vba;# 39walaynni rad-awn-inip$
mrad is-issn bu-tgmmi managu a-ra-d-yack-umxxar$ ur-ra-t-yajj a-inqb tigmmi-ns# 40ula kunni illa fllawn a-bdda-tujadm$ acku rad-d-ackp nkki lli-igan yus n-bnadm p-kra
n-tasaot lli-ur-tpalm#∑
41isqsa-t b.rus yini-as% ∂wa-sidi$ izd fllap a-f-tutt lmona-yad npd f-kullu mddn@∑ 42isawl siditnnp yini% ∂manwa igan axddam ifulkin bab l-loaql@ nttan a-mi-ra-ifl sidis
tigmmi-ns bac a-ya..u f-ixddamn ya,ni ad-cttan$ kraygatt yan p-tasaot-nsn# 43ambarki
a-iga-uxddam nna-mi-d-yuwrri sidis yaf-t-id ar-iskar mayan# 44l;qq a-rad-awn-inip$
rad-as-ifl sidis kullu ayda-ns p-ddu-ufus-ns# 45walaynni ip-idda-uxddam-an yini d-ixf-
ns% ∂ima.l-n sidi∑ ar-ikkat ixddamn d-txddamin ar-ictta ar-issa ar-issnuful ixf-
ns s-tissi$ 46han ra-d-yuwrri sidis p-yan-wass lli-f-ur-iskir ula yat tasaot
lli-ur-ipal# pakudan ra-t-ibri sidis ig-t-in d-inuwwacn n-rbbi# 47axddam nna-issnn
ma-zgis-ira sidis walaynni ur-t-inawl ula iskir-t$ ra-t-ilx, sidis bahra# 48imma
axddam nna-iskrn ma-f-t-id-iqqan-ukuray bla issn ma-zgis-ira sidis$ ra-t-ilx,
pir imikk# acku wanna mi ifka sidis ma-iggutn$ ra-zgis-i,alb ma-iggutn$ d-wanna mi
ifka uggwar ra-zgis-i,alb uggwar#
tib,it f-ssibt l-lmasi;
49∂uckip-d nkki ad-lu;p loafit p-ddunit# amar yufan a-tznd pilad# 50rad-sul-ddmp
s-yan-udum icqan# mnck a-flla-i//ay ard ikmml# 51is-tpalm is-d-uckip ad-skrp lhna
p-ddunit@ uhu$ rad-awn-inip urd lhna walaynni tib,it# 52pilad s-uflla ip-llan smmus
p-yat-tgmmi rad-b,un kra, d-sin ula sin d-kra,# 53ra-ib,u-urgaz d-yus$ ib,u-
ufrux d-babas# ra-tb,u-tmpart d-illis$ tb,u-tfruxt d-innas# ra-tb,u-t,ggwalt
d-tmpart n-yus$ tb,u-tslit d-innas n-urgaz-ns#∑
ur-tssinm lmona n-uwssan-ad
54pakudan isawl-dap yasuo s-mddn-an ggutnin yini-asn% ∂pakud nna-t/ram amdlu ipli-d
zp-lprb ar-ttinim% ∂ra-yili-un/ar∑$ s-nnit-illa# 55pakud nna-t/ram a,u ikka-d ljanub
ar-ttinim% ∂ra-irp l;al∑$ s-nnit-irpa# 56wa-id-bu-sin-uwdmawn$ kunni tssnm lmona
n-ikalln d-ignwan# max ur-t/,arm a-tissanm lmona n-kullu mayad darun ijrrun p-uwssan-
112
ad@ 57max ayllip ur-a-tswingimm d-ixf-nnun p-ma-kn-d-iqqann a-tskarm@ 58ip-ak-ivr,
kra n-yan s-lm;kama$ g-n tiqqi-nnk a-d-dids-tmcackat p-uparas$ a-k-ur-ijukr s-dar
lqa,i$ id;i-k lqa,i i-umxzni$ ilu;-k-in-umxzni p-l;bs# 59rad-ak-inip$ ur-ra-tffupt
zp-pin ard tfrut taqaritt iggwran#∑
luqa 13lk13
isawl lmasi; f-ddnub ula lhalak
1pakudan sawln kra n-mddn s-yasuo inin-as f-kra n-ayt-jalil$ inpa-tn l;akm bila.us
f-iggi n-tprsyu lli-n-ssakmurn i-rbbi# 2isawl yasuo yini-asn% ∂ma-tpalm f-mddn-
an n-ayt-jalil@ izd ntni a-iskrn ddnub uggwar n-wiyya, p-jalil ayllip rfufnn pmkan@ 3uhu$ walaynni rad-awn-inip$ ip-ur-tflm ma-tskarm ywxcn ra-kullu-thlkm zund ntni# 4ma-tpalm f-mddn lli-f-i,r lbrj p-silwam$ inp-tn kullu s-tam d-mraw@ izd ntni
a-ywxcnn uggwar n-kullu wiyya, p-urucalim@ 5uhu$ walaynni rad-awn-inip$ ip-ur-tflm
ma-tskarm ywxcnn$ ra-kullu-thlkm zund ntni#∑
lmona n-tazart lli-ur-d-yiwin lpllt
6yut-asn lmona-yad yini-asn% ∂ha-yan-urgaz$ tlla dars yat tazart ttyaw//a p-igr
n-wa,il# ar-ittidu ar-gis-isiggil ikuzarn$ ur-a-n-gis-itafa yat# 7yini i-uxddam-
ns% ∂/r$ kra, isggwasn ayad siggilp ikuzarn p-tazart-ad$ ur-jju-gis-ufip yat#
zayd pilad bbi-tt a-ur-pir-tam/ akal#∑ 8isawl-uxddam yini-as% ∂ajj-tt a-sidi pir
pasggwasad$ a-stt-nqcp gp-as amazir# 9ip-turu pasggwasad-d-yuckan$ icwa# ip-ur-
turu$ tbbit-stt ilmma#∑∑
lmasi; ijjujji tuknit p-wass n-usunfu
10illa yasuo p-yat-tgmmi n-t/allit p-wass n-usunfu ar-isslmad# 11tili pin yat-tmpart$
ikrf-tt yal-ljnn tam d-mraw n-usggwas# tga tuknit$ ur-t/,ar a-tssnm tiddi-ns# 12llip-
tt-i/ra yasuo ipr-as yini-as% ∂wa-tampart$ ha-kmmi tfsit zp-uskrf-nnm#∑ 13isrs-n
fllas ifassn-ns s-tnm p-tiddi-ns ;ayna$ ar-ttalp rbbi# 14walaynni anmpur n-tgmmi
n-t/allit .iyr-as bahra f-yasuo acku ijjujji p-wass n-usunfu$ inkr yini i-mddn-an%
∂s,iv-uwssan a-illan a-gisn-ttxdamm# ackad-d p-uwssan-an ip-tram a-tjjim$ walaynni
urd p-wass n-usunfu#∑ 15imma siditnnp irur-as% ∂wa-id-bu-sin-uwdmawn$ manwa gigun ur-
ifssin i-tmugayt-ns npd apyyul-ns kraygatt ass n-usunfu ar-t-itawi zp-rrwa s-manip
a-issa@ 16ha-tampart-ad tga illis n-ibrahim$ ikrf-tt ci.an tam d-mraw n-usggwas
ayad# is-ur-trim ad-as-fsip p-wass n-usunfu@∑ 17llip-as-sfldn pwilli-t-/inin$ ;cmn
bahra zp-wawal-ns$ fr;n mddn kullutn s-kullu lojayb lli-iskar#
113
lmona n-taqqayt im//in ula taxmirt
18yini-asn yasuo% ∂mamnk a-tga-tgldit n-rbbi@ ma-s-rad-awn-tt-ssrwasp@ 19trwas
yat taqqayt im//in l-lxrdl$ yiwi-tt yan-urgaz i//u-tt p-igr-ns# tmpi-d timpur
tuwrri tga taspart ayllip a-di-ttackan ig,a, n-ignwan ar-zddpn p-gr ifrawn-ns#∑ 20izayd yini-asn% ∂ma-s-rad-awn-ssrwasp tagldit n-rbbi@ 21trwas taxmirt lli-di-
tusi yat-tmpart tg-tt-in p-kra.. lobrat mqqurnin n-uggurn$ tsskti lojin kullut#∑
lmona n-imi inukman
22imun yasuo d-uparas n-urucalim$ ar-itkka timdinin ula iduran ar-gisn-isslmad mddn# 23isqsa-t yan yini-as% ∂izd a-sidi pir kra idrusn a-ra-injm@∑ isawl yasuo yini-asn%
∂24gat-n tiqqi-nnun a-tkcmm p-imi inukman# acku rad-awn-inip$ iggut ma-ra-isiggil a-n-
kcmn walaynni ur-rad-i/,arn# 25acku pakud nna-p-inkr bu-tgmmi iqqn imi$ ra-tbiddm
p-brra ar-n-srs-tss,uqqurm ar-ttinim% ∂r/m-ap a-sidi∑# imma ntta rad-awn-
yini% ∂ur-ssinp mani-di-tkkam kunni#∑ 26rad-as-ttinim% ∂ha-nkkwni ncca dik nsu dik$
tsslmdt p-tmdint-nnp#∑ 27imma ntta rad-awn-yini% ∂ur-ssinp mani-di-tkkam# ittyat-n
zp-gigi kunni lli-iskarn lxcant#∑ 28mnck a-s-ra-tallam ar-ttg/a/m uxsan-nnun pakud
nna-t/ram ibrahim d-is;aq d-yaoqub d-lanbya kullutn p-tgldit n-rbbi$ imma kunni
ilu;-kn-in s-brra# 29rad-d-ackin ibrraniyn zp-ccrq ula lprb ula ccamal ula ljanub$
munn-d f-imnsi imqqurn p-tgldit n-rbbi# 30han kra zp-imggura a-ra-izwur$ ula kra
zp-imzwura a-ra-iggwru#∑
isawl lmasi; f-urucalim
31ackin-d kra n-ifarisin p-tasaot-an$ inin-as% ∂han agllid hirudus ira a-k-inp# yuf
a-n-tittit zp-pid tftut s-kra n-mani ya,ni#∑ 32imma yasuo irur-asn% ∂zaydat inyat
i-uwccn-an% ∂ha-yyi ar-ssufupp ljnun ar-jjujjip mddn passad d-uzkka ar wis kra,-
uwssan rad-kmmlp# 33walaynni iqqan-iyi-d ad-munp d-uparas-inu passad d-uzkka d-naf-
uzkka$ acku ur-i/,ar yan igan nnabi a-immt abla p-urucalim#∑ 34wa-urucalim$ wa-urucalim$
wa-talli inqqan lanbya n-rbbi ar-tkkatt s-i/ran pwilli-d-srm-yuzn# mnnawt-twal ad-
rip ad-d-ssmunp tarwa-nnm pmklli-di-tssmunu-tfullust ikiyawn-ns p-ddu ifrawn-ns$
imma kunni ur-trim# 35han tigmmi n-rbbi p-wammas-nnun ra-txlu# rad-awn-inip$ ur-ra-
yyi-t/rm-dap ard tinim% ∂ambarki a-iga pwad-d-yuckan s-ism n-sidi rbbi#∑∑
114
luqa 14lk14
lmasi; ijjujji ama,un p-wass n-usunfu
1yan-wass n-usunfu idda yasuo a-icc p-tgmmi n-yan zp-inmpurn n-ifarisin# gabln-t ad-/
rn ma-ra-iskr# 2yack-id dars yan-urgaz yu,n bzgn-as i,arn d-ifassn# 3isawl yasuo
i-imslmdn n-ccro d-ifarisin isqsa-tn% ∂ma-ittini ccro n-musa@ is-i;lla a-njjujji
p-wass n-usunfu npd uhu@∑ 4imma ntni fssan# inkr yasuo yawi-d argaz-lli ijjujji-t
yajj-t a-iddu# 5yini-asn% ∂ma-ra-tskrm ip-awn-in-i,r iwitun npd tamugayt-nnun p-wanu
p-wass n-usunfu@ is-ur-ra-tazzlm a-ti-di-tldim@∑ 6ur-/,arn ad-as-d-rarn s-yat
f-wawal-ad#
awal f-uskyus n-imnsyun
7i/r yasuo inbgyun-an ar-zzggurun ixf-nsn s-uskyus l-lgddam# yut-asn lmona-yad yini-
asn% ∂8ip-ak-ior, kra n-yan s-tmpra a-ur-tam/t askyus l-lgddam$ a-ur-n-ikcm kra
n-yan-k-yugwrn 9yack-id pwalli-awn-ior,n yini-ak% ∂nkr a-iskyus-urgaz-ad#∑ pakudan
ra-t;cmt d-ixf-nnk tuwrrit s-tpurdin n-kullu mddn-an# 10walaynni kudnna-yak-ior, kra
n-yan$ skyus p-tpurdin# ip-d-yucka bu-tgmmi yini-ak ∂ack-id a-gma s-lgddam∑$ ra-
k-kullu-uqqrn inbgyun# 11acku wanna issimpurn ixf-ns ra-t-i//im/ay rbbi$ imma wanna
i//im/ayn ixf-ns ra-t-issimpur#∑
lmona n-imnsi imqqurn
12yini yasuo ilmma i-walli-as-ior,n% ∂ip-trit a-tskrt kra n-imkli npd kra n-imnsi
ad-ur-tor,t i-imddukkwal-nnk npd aytmak npd ayt-dark npd adjarn-nnk lli-dar lxir#
acku ntni rad-ak-dap-or,n tigira$ tam/t zp-darsn mad-asn-tfkit# 13walaynni ip-
trit a-tskrt kra n-imnsi imqqurn$ or, i-im/la, d-ikucamn d-ibi,arn d-ibuka,n# 14ra-k-ibark rbbi acku ntni ur-darsn ma-s-a-ik-traran lxir# rbbi a-rad-ak-t-irar
p-wass lli-p-ra-d-nkrn pwilli-f-ir,a#∑
15isawl-d yan zp-inbgyun-lli llip isfld i-mayd inna yasuo$ yini-as% ∂ambarki a-iga
wanna ra-icc imnsi p-tgldit n-rbbi#∑ 16isawl yasuo yini-as% ∂ha-yan-urgaz iskr
imnsi imqqurn$ ior, i-kigan d-mddn# 17llip-di-tlkm tasaot n-imnsi$ yazn axddam-
ns a-n-yini i-willi tyawora,nin% ∂ackad-d$ hati kullu yujad#∑ 18walaynni ar-ssodarn
ntni kullutn# yini-as-umzwaru% ∂a-wddi$ spip yan-igr$ iqqan-iyi-d ad-ddup a-t-/rp#
,albp-ak ad-iyi-tvam;t#∑ 19yini wayya,% ∂a-wddi$ spip smmust-tyugyu n-izgarn# rad-
ddup pilad a-tnt-in-armp# ,albp-ak ad-iyi-tvam;t# 20yini wayya, ya,ni% ∂a-wddi$ b;ra-
d-iwip tampart$ ur-/,arp a-n-ackp#∑ 21yuwrri-d-uxddam yini iwalyun-ad i-sidis#
115
.iyr-as i-bu-tgmmi bahra$ yini pakudan i-uxddam-ns% ∂ffup-n tazzlt p-iswak ula
tiswak n-tmdint$ tawid-d im/la, d-ikucamn d-ibuka,n d-ibi,arn#∑ 22yan imikk yuwrri-
d-uxddam yini-as% ∂skrp ma-tnnit a-sidi$ walaynni sul iqama mani ixwan p-u;anu n-imnsi#∑ 23yini bu-tgmmi i-uxddam-ns% ∂ffup-dap s-iparasn d-tparisin$ tamrt mddn ad-d-
kcmn ard tommr-tgmmi-nu# 24acku rad-awn-inip$ pwilli mi or,p p-isizwar$ ur-illi yan
ra-zgisn-im,i imnsi-nu#∑∑
ma-i/,arn a-ig am;,ar i-lmasi;@
25munn-d mddn ggutnin f-yasuo p-uparas$ igrawl gisn yini-asn% 26∂wanna-d-sri-yuckan$ ur-
i/,ar a-ig am;,ar-inu ip-ur-iyi-iri uggwar n-babas d-innas d-tmpart-ns d-tarwa-ns
d-aytmas d-istmas$ d-ixf-ns ula ntta# 27wanna ur-yusin aggjdi-ns imun didi$ ur-i/,ar
a-ig am;,ar-inu# 28ma-ra-iskr wanna gigun iran a-ibnu yal-lbrj@ is-ur-ra-iskyus iskr
l;sab-ns a-i/r is-dars iqaridn ma-s-t-itkmmaln@ 29a-ur-imil izzugz llsas yaf-n
is-ur-i/,ar a-t-ikmml# pakudan ra-gis-,vvan kullu winna-t-/ranin 30ar-ttinin% ∂pwad
igra a-ibnu walaynni ur-i/,ar a-ikmml#∑ 31ma-ra-iskr-ugllid nna-iran a-iffup a-immap
d-ugllid ya,ni@ is-ur-ra-iskyus a-imcawar d-imddukkwal-ns a-i/r is-i/,ar a-inru
s-mraw id-walf pwalli-t-id-imnaggarn s-sin id-mraw-walf@ 32ip-as-ur-i/,ar$ rad-
as-yazn arqqas sul-n-yaggug bac a-d-dids-imcacka tili sslamt i-ngratsn# 33pmkad
a-s-awn-nnip$ wanna gigun ur-ifiln kullu ma-dars-illan$ ur-ra-yi/,ar a-ig am;,ar-inu#34∂tfulki tissnt walaynni ip-tlmus tissnt ma-s-ra-stti-tssmarpm@ 35ur-sul-tgi
i-wakal ula tga i-ugudi n-umazir# ra-stt-awin mddn lu;n-tt-in s-brra# wanna dar
imzgan a-srsn-isflid$ illa fllas a-isfld#∑
luqa 15lk15
lmona n-thrwit lli-ijlan
1yan-wass munn-d kigan d-id-bu-nkkas d-mddn wxcnnin$ irin ad-sflidn i-yasuo# 2ar-
tngmugn ifarisin d-imslmdn n-ccro ar-ttinin% ∂han argaz-an ar-ictta d-willi wxcnnin
ar-srsn-itfra;#∑ 3isawl yasuo yut-asn lmona-yad isqsa-tn% 4∂ma-ra-iskr yan gigun
i..afn miyya n-ixf n-uwlli ip-as-tjla yat gisnt@ ra-ifl t/a n-id-mraw d-t/a (99)
ya,ni frdnt p-lxla$ iddu ar-isiggil s-talli ijlan ard-stt-yaf# 5pakud nna-stt-yufa
ra-stt-id-yasi f-tpwra,-ns ifr; bahra$ 6iru;-d tigmmi ipr-d i-imddukkwal-ns
d-wadjarn-ns yini-asn% ∂ackad-d tfr;m didi$ ha-yyi ufip tahrwit lli-yyi-ijlan#∑ 7pmkad a-s-rad-awn-inip$ rad-fr;n ayt-ignwan s-yan-n-ifln kullu ma-iskar ywxcn
yuwrri-d s-uparas n-rbbi uggwar n-t/a n-id-mraw d-t/a lli-palnin is-cwan ur-tn-
ixvva ad-fln ddnub-nsn#
116
lmona n-uqarid lli-ijlan
8∂ma-ra-tskr-tmpart i..afn mraw n-uqarid n-nnuqrt ip-as-ijla yan gisn@ ra-tssrp
lqndil tars kullu tigmmi ar-srs-tsiggil ard-ti-taf# 9pakud nna-ti-tufa ra-di-
tpr i-tmddukkwal-ns d-tdjarin-ns tini-asnt% ∂ackamd-d tfr;mt didi$ ha-yyi ufip
aqarid lli-yyi-ijlan#∑ 10pmkad a-s-rad-awn-inip$ ar-tfra;n lmalayka n-rbbi s-yan-n-ifln
kullu ma-iskr ywxcn yuwrri-d s-uparas n-rbbi#∑
lmona n-urgaz ula yus lli-ijlan
11izayd yasuo yini-asn% ∂ha-yan-urgaz dars sin tarwa# 12yack-id pwalli im//in i,alb-
as% ∂wa-baba$ ad-iyi-tfkt pilad ma-yyi-d-yuckan p-lwurt#∑ inkr babas ib,u-asn ayda-
ns# 13zrin kra n-uwssan$ issmun yus-lli im//in kullu ma-dars-illan$ imuddu s-yat-
tmazirt yaggugn# ar-pin-iskar s-cchawat-ns ayllip icca kullu paylli dars illan$ 14ur-sul-dars-iqama yat# pakudan illa-upni icqan p-tmazirt-an$ ilkm bahra f-ma-ictta# 15iddu a-ixdm dar yan p-imzdpn n-tmazirt-an$ yazn-t s-igran a-ikssa alfan# 16yuwrri
i/u/, a-iommr a;lig-ns s-tki,a lli-cttan-walfan$ walaynni ur-as-fkin yat# 17p-isiggwra
iswangm d-ixf-ns yini% ∂ixddamn n-baba kullutn ar-asn-d-bdda-itci,-uprum$ imma nkki
ha-yyi ar-tmtatp s-la/# 18rad-ddup pilad uwrrip s-dar baba inip-as% ∂wa-baba$
ffupp bahra zp-maylli ira rbbi ula ma-trit kiyi# 19ur-sul-sthllap ad-gp yuk# skr
gigi zund yan zp-ixddamn-nnk#∑ 20inkr pakudan iftu s-dar babas# sul-n-yaggug s-t-
in-yukwz babas$ i;nnu gis yazzl s-dars yam/-t-id p-gr ifassn-ns ar-t-issudun# 21imma yus inna-yas% ∂wa-baba$ ha-nkki ffupp bahra zp-maylli ira rbbi ula ma-trit
kiyi# ur-sul-sthllap ad-gp yuk#∑ 22walaynni babas ipra i-ixddamn-ns yini-asn% ∂azzlat
awyad-d ahddun lli-ihiyyan tsslsm-as-t$ tgm-as talxatmt p-u,a,-ns d-idukan p-i,arn-
ns# 23awyad-d igiz i,nin tprsm-as a-ncc nfr;$ 24acku iwi lli-immutn hati iddr$
pwalli ijlan hati nufa-t#∑ zaydn kullu fr;n bahra i-ngratsn# 25imma yus lli-imqqurn
illa-n p-igran p-tasaot-an# llip-d-yucka yakmur-d s-tgmmi isfld i-u;wac d-tpurit$ 26ipr-d i-yan-uxddam isqsa-t% ∂mayd illan@∑ 27yini-as% ∂yucka-d gmak# iprs babak
i-igiz i,nin acku yuwrri-d dars yus ur-t-yap yat#∑ 28pakudan ibzg .iyr-as bahra
ur-akkw-iri a-n-ikcm s-tgmmi# iffup-d babas i,alb-t bahra$ 29imma ntta irur-as%
∂hati mnnaw isggwasn ayd dark kkatp tammara$ ar-bdda-skarp s-wawal-nnk$ walaynni
ur-jju-iyi-tfkit waxxa pir tikrut a-srs-fr;p nkki d-imddukkwal-inu# 30imma pilad
ha-yuk lli-n-iccan kullu lxir-nnk d-tmgganin$ tprst-as i-igiz i,nin#∑ 31isawl babas
yini-as% ∂wa-iwi$ kiyi tllit-bdda didi# kullu mad-dari-illan iga winnk# 32ifulki a-nfr;
ar-nctta acku gmak lli-immutn hati iddr$ pwalli ijlan hati nufa-t#∑∑
117
luqa 16lk16
axddam lli-iswingimn p-ma-ra-iskr
1isawl-dap yasuo s-im;,arn-ns yini-asn% ∂ha-yan-urgaz i..afn ayda iggutn$ ifl-t p-ufus
n-uxddam-ns a-t-igabl# issfld bu-wayda f-uxddam-an is-a-yas-issukut ayda-ns# 2ipr-as
s-dars yini-as% ∂ma-iga payd mi fllak sflidp@ ack-id pilad$ n;asab didi s-ma-tskrt
s-wayda-nu$ acku ur-sul-rip a-dari-txdmt#∑ 3iswangm-uxddam$ yini d-ixf-ns% ∂ma-rad-
skrp@ ra-yyi-issufp sidi# ur-dusp bac ad-qqazp akal$ d-ur-r,ip a-t,alabp mddn# 4ssnp ma-rad-skrp bac a-yyi-n-cckcamn mddn s-darsn ip-iyi-issufp zp-twuri#∑ 5yazn ilmma s-kullu willi mi i,far sidis kra$ isawl srsn yan s-yan# isqsa amzwaru%
∂mnck ad-ak-i,far sidi@∑ 6yini-as% ∂miyya n-wa..aru n-zzit# yini-as% ∂ha-l;sab-nnk$
skyus pil pil tarat gis smmus id-mraw n-wa..aru#∑ 7isqsa wayya,% ∂mnck ad-ak-
i,far@ yini-as% ∂miyya n-utllis n-irdn#∑ yini-as% ∂ha-l;sab-nnk$ ara gis tam id-mraw
n-utllis#∑ 8pakudan yulp bu-wayda axddam-ns-lli ywxcnn$ acku iswangm bahra p-mayd iskr#
acku ar-swingimn ayt-ddunit-ad p-tpawsiwin-nsn uggwar n-ayt-tifawt# 9rad-awn-inip$
skarat-awn imddukkwal s-wayda n-ddunit-ad$ a-kn-in-cckcmn s-tgwmma l-lixrt pakud
nna-itmma-wayda#
awal f-rbbi d-wayda n-ddunit
10∂yan iskarn l;qq s-tpawsiwin m//inin ra-t-iskr ula s-tpawsiwin mqqurnin# yan
itffupn zp-l;qq s-tpawsiwin m//inin ra-zgis-iffup ula s-tpawsiwin mqqurnin# 11ip-
ur-tskirm s-nniyt s-wayda n-ddunit-ad ma-ra-ifl p-ufus-nnun maylli ihiyyan s-uggwar@ 12ip-ur-tskirm s-nniyt s-ma-igan win wiyya, ma-rad-awn-ifk ma-igan winnun@∑13∂ur-ra-yi/,ar yan a-iqasa sin id-sidis# imma ra-ikrhu yan yiri wayya,$ npd ra-
ituqqar yan i;agr wayya,# ur-ra-ti/,arm a-tgm ismgan n-rbbi d-win-wayda#∑ 14llip
sfldn ifarisin i-kullu mayd inna yasuo ar-gis-t.na/n$ acku ntni ozzan darsn iqaridn# 15imma ntta irur-asn% ∂ha-kunni ar-tmalam ixfawn-nnun p-lgddam n-mddn bac a-fllawn-
ttinin tfulkim$ walaynni rbbi issn ma-illan p-uwlawn-nnun# acku paylli iozzan dar mddn$
tajlxit a-iga dar rbbi#∑
awal l-lmasi; f-ccro d-..laq
16ikka-ttin ccro n-musa ula lanbya ar-malan i-mddn ma-ira rbbi ayllip-d-yucka yu;anna
amsddam# imma pilad p-a-tbrra;p s-lxbar ifulkin n-tgldit n-rbbi$ mmapn kullu
mddn a-srs-kcmn# 17walaynni ra-irxu ad-ittin ignwan d-wakal ula titti yat-tnqi..
zp-ccro# 18wanna ifran i-tmpart-ns itahl yat ya,ni$ hati izna# d-wanna itahln tanna
ifran$ ula nttan zzna ayan iskr#
118
lmona n-um/lu, d-bu-wayda
19∂ha-yan-urgaz i..afn ayda iggutn$ ar-ilssa ahddun a/ggwap d-tmlsa cwanin$ ar-ictta
ar-issa ifr; d-ixf-ns kraygatt ass# 20yili-dap yan-um/lu, ism-ns lioazar$ ar-
itgawar p-imi n-tgmmi n-urgaz-an# yu,n s-i;bba ggutnin$ 21ar-it/u/, a-icc aynna-ka-
d-i.arn zp-lmida n-bu-wayda# pmkan a-iga$ ula i,an ar-n-srs-ttackan ad-tll;n i;bba-ns# 22immt-ilmma-um/lu,-lli$ asin-t lmalayka s-tama n-ibrahim# immt bu-wayda ityawm,al$ 23irfufn bahra p-udpar n-willi mmutnin# yall alln-ns i/r-n ibrahim p-tuggugt i/r-n
lioazar p-tama-ns$ 24ipr-as% ∂wa-baba ibrahim$ ;nnu gigi# ha-yyi p-loafit-ad ar-
bahra-trfufunp# azn-d lioazar a-d-issayk a,a,-ns aman$ a-issilwip ils-inu#∑ 25irar-as
ibrahim% ∂kti-d a-iwi$ tum/t timixar-nnk p-ddunit$ yam/ lioazar tarfufnt# imma
pilad ifr; lioazar pid$ trfufnt kiyi# 26rad-ak-n-inip$ tlla yat talat idran p-gratnnp
didun# ttyawskar i-pmkad$ a-n-ur-bbin pwid ranin a-n-bbin zp-darnnp s-darun$ ula
i/,ar yan a-d-ibbi zp-darun s-darnnp# 27yini-as bu-wayda% ∂wa-baba ibrahim$ walaynni
,albp zp-gik a-taznt lioazar s-tgmmi n-baba$ 28acku llan sul pin smmus aytma$ ad-asn-
yini a-ur-skarn zund nkki$ a-ur-d-kcmn ula ntni s-udpar-ad n-urfufn iggutn#∑ 29irar-as
ibrahim% ∂aytmak$ llan-darsn-warratn n-musa ula win lanbya# illa fllasn ad-sflidn i-ma-
ttinin ntni# 30yini-as bu-wayda% ∂uhu a-baba ibrahim$ walaynni ip-n-darsn-yucka kra n-yan
zp-gr pwilli mmutnin rad-fln ddnub-nsn wurrin s-uparas n-rbbi#∑ 31irar-as ibrahim%
∂ip-ur-a-sflidn i-musa ula lanbya ur-rad-uwrrin$ waxxa-d-inkr kra n-yan zp-lmut#∑∑
luqa 17lk17
almmud l-lmasi;
1isawl yasuo s-im;,arn-ns yini-asn% ∂iqqan-d ad-ilint-tbay,,rin ma-iss.arn mddn$
walaynni tagu,i a-ra-yili i-wanna-tnt-in-israsn# 2yuf-as ad-as-ityaggal-u/ru n-uzrg
p-umggr,-ns ityawgar-n p-umda$ ula iss,r yan zp-im//iyn-ad#
3awyat-stt p-ixf-nnun# ip-iskr gmak kra ywxcnn$ sawl srs bac a-ur-t-sul-iskr# ip-
twgra/ gmak ifl lxcant-an$ vam;-as# 4ip-a-yak-iskar lxcant ssa n-twal p-yan-wass ar-
d-ittacka ssa n-twal ar-ak-ittini% ∂twgra/-iyi f-mad-skrp$ ur-sul-ra-t-skrp$∑
illa fllak ad-as-ttvama;t#∑
5inin-as irqqasn-ns% ∂oawn-ap a-nzayd namn s-uggwar#∑ 6irar-asn siditnnp% ∂mrad is-
gigun-illa liman unck n-taqqayt im//in l-lxrdl$ ra-tinim i-tspart-ad n-imrciq ∂akuf
ttyaw//at-n p-umda ra-tskr s-mad-as-tnnam#
119
7ma-ra-tskrt ip-dark-illa yan-uxddam ar-ikkrz npd ar-ikssa ulli@ ip-d-yuwrri
zp-igran is-rad-as-tinit% ∂ha-imnsi-nnk$ gawr tsunfut ar-tcttat∑@ 8uhu$ rad-
as-tinit% ∂skr-iyi imnsi-nu$ tbkist ar-flla-ttsxxart$ ard ccp sup nkki pakudan
a-ra-tcct ula kiyi tsut#∑ 9ur-ra-talpm axddam-an f-mayd iskr$ acku ur-iskir abla
tawuri lli-f-t-yuvva sidis# 10ula kunni$ pakud llip tskrm kullu ma-f-kn-yuvva siditun
iqqan-kn-d a-tinim% ∂ixddamn ka-nga zund wiyya,# ur-nskir abla maylli fllap illan#∑∑
injdamn lli-ijjujji lmasi;
11izayd yasuo p-uparas n-urucalim$ izri p-gr-tmizar n-samira d-jalil$ 12ilkm yan-
uduwwar# mnaggarn-t-id mraw injdamn# biddn-in p-tuggugt$ 13alln awal-nsn ar-ttinin%
∂wa-yasuo$ wa-sidi$ ;nnu ginnp#∑ 14llip-tn-i/ra yasuo yini-asn% ∂ddwat tmlm ixfawn-nnun
i-inmpurn n-tgmmi n-rbbi#∑ pakudan$ llip ftan pusn# 15yan gisn$ llip i/ra ixf-ns ijji$
yuwrri-d yall awal-ns ar-italp rbbi$ 16i,r f-uwdm-ns p-dar i,arn n-yasuo ar-t-
itckar# iga ntta gu-samira# 17isawl yasuo yini% ∂is-urd mraw a-ipusn@ manza t/a
ya,ni@ 18is-ur-illi ma-d-yuwrrin a-ickr rbbi abla abrrani-ad@∑ 19yini-as ilmma%
∂nkr$ mun d-uparas-nnk# ha-kiyi tumnt$ mayan a-f-tpust#∑
asqsi f-tgldit n-rbbi
20ackin-d kra n-ifarisin sqsan yasuo% ∂managu a-ra-di-tack-tgldit n-rbbi@∑ yini-
asn% ∂tagldit n-rbbi$ ur-ra-di-tban i-i/ri n-mddn a-stt-ssmaqqln# 21ur-ra-yi/,ar
yan a-yini ∂hatti∑ npd ∂hattin∑ acku tagldit n-rbbi$ ammas-nnun a-p-tlla#∑ 22yini ilmma
i-im;,arn-ns% ∂ra-d-yack-uzmz p-ra-bahra-t/u/,m a-t/rm yan-wass zp-uwssan
n-yus n-bnadm$ ur-ra-ti-t/rm# 23rad-nkrn mddn inin-awn ∂hatin∑ npd ∂hati∑# walaynni
rad-awn-inip$ a-ur-darsn-tddum ula t,furm-tn# 24acku pmklli kkatn-uwsmann zp-yat-
tsga n-ignwan isfyun-in i-tsga ya,ni$ pmkan a-rad-d-ackp nkki lli-igan yus n-bnadm
p-wass-inu# 25walaynni iqqan-iyi-d zwar a-bahra-rfufnp# ra-sri-grn mddn n-tasut-
ad# 26zund paylli illan p-uwssan n-nu; a-ra-yili p-uwssan-an p-ra-d-yack yus n-bnadm# 27ar-cttan mddn ar-ssan ar-ttahaln ar-ttahalnt ar ass lli-p-ikcm nu; s-wanaw plin-
d-srsn-waman ggutnin tyawhlakn kullutn# 28ra-dap-yili pmklli illan p-uwssan n-lu.# ar-
cttan ar-ssan ar-sapn ar-zznzan ar-t//un ar-bnnun$ 29walaynni p-wass lli-p-iffup lu.
tamdint n-sadum t,r-d loafit d-lkbrit zp-ignwan tyawhlakn kullutn# 30pmkan a-ra-d-
dap-yili p-wass lli-p-ra-d-yuwrri ibayyn yus n-bnadm#
31∂imma passan$ ra-d-awn-fllas-inip% ∂wanna illan p-iggi n-tgmmi$ iqqan-t-id a-ur-igguz
a-d-yasi tipawsiwin-ns zp-tgmmi$ ula yuwrri wanna-n-illan p-igran# 32swangmad-d ma-
ijran i-tmpart n-lu.# 33wanna isiggiln a-ijjnjm tudrt-ns ra-stt-ijlu# d-wanna ijlan
tudrt-ns ra-stt-ijjnjm# 34rad-awn-inip$ p-i,-an rad-ilin sin mddn p-tisi$ ra-yitti
120
yan iqama yan# 35$36rad-ilint snat-tmparin ar-/a,nt$ ra-titti yat tqama yat#∑ 37sqsan-t
im;,arn-ns% ∂manip$ a-sidi$ a-ra-yili mayad@∑ yini-asn% ∂inna-p-illa mi,rus a-p-a-n-
tmunun igadrn#∑
luqa 18lk18
lmona n-thjjalt d-lqa,i
1isawl yasuo s-im;,arn-ns$ yiri ad-asn-iml is-tn-d-iqqan a-bdda-t/allan bla-da-
trmayn# yut-asn lmona-yad$ 2yini-asn% ∂ha-yal-lqa,i p-yat-tmdint$ ur-iksu, rbbi ula-
da-stt-itawi p-mddn# 3tili yat-thjjalt p-tmdint-an ar-bdda-tssmummwi p-dar lqa,i
ar-as-ttini% ∂fukku-iyi zp-unuwwac-inu#∑ 4$5mnnaw-uwssan ur-iri lqa,i ad-as-isfld$
imil inna d-ixf-ns% ∂tahjjalt-ad ar-bdda-iyi-tssi;il# waxxa ur-ksu,p rbbi ula-da-
stti-tawip p-mddn ra-stt-fukkup$ a-ur-sul-di-ttacka ad-iyi-tr/ ixf∑#∑ 6yini-asn
siditnnp% ∂pmkad a-s-inna lqa,i-an ywxcnn$ 7imma rbbi is-ur-ra-ifukku mddn-ns lli-
as-aqranin p-iy, ula azal@ is-ra-ima.l ad-asn-ifk maylli zp-gis ,albn@ 8rad-awn-inip$
ra-tn-ifukku ;ayna# walaynni passan p-rad-d-uwrrip s-ddunit-ad nkki lli-igan yus
n-bnadm$ is-rad-d-afp ma-sul-yumnn s-rbbi@∑
lmona n-ufarisi d-bu-nkkas
9izayd yasuo isawl s-kra n-mddn lli-iojb ixf-nsn$ paln is-fulkin ar-t;garn wiyya,#
yut-asn lmona-yad yini-asn% ∂10ha-sin mddn kcmn s-tgmmi n-rbbi ad-//alln# yan iga
afarisi$ ig wayya, bu-nkkas# 11ibidd-ufarisi wa;dut$ i//all d-ixf-ns yini% ∂wa-rbbi$
ar-k-tckarp acku ur-gip zund mddn ya,ni# ntni ar-takwrn ar-tpwccan ar-tfsadn# ar-
k-tckarp acku ur-akkw-gip zund bu-nkkas-ad# 12ha-yyi ar-ta/ump kraygatt kra,-
uwssan$ ar-akkap tis mrawt n-kullu ma-dari-illan#∑ 13imma bu-nkkas$ ibidd-n p-tpurdin#
ur-i/,ar a-yall alln-ns s-iggi# ar-ikkat f-idmarn-ns ar-ittini% ∂wa-rbbi vam;-iyi$
iggut mad-skrp ywxcn#∑ 14rad-awn-inip$ llip wurrin s-tgwmma-nsn$ bu-nkkas-an a-f-
ir,a rbbi$ urd afarisi# acku wanna issimpurn ixf-ns ra-t-i//im/ay rbbi$ imma wanna
i//im/ayn ixf-ns ra-t-issimpur#∑
lmasi; ibark tarwa m//inin
15ar-di-ttackan mddn ar-di-tawin tarwa m//inin i-yasuo$ irin a-n-fllasn-isrs ifassn-
ns ibark-tn# llip /ran im;,arn-ns mayd skarn$ rarn-tn inin-asn a-tn-d-ur-tawin# 16imma
yasuo ipra-d i-tarwa s-dars yini% ∂ajjat tarwa m//inin a-d-dari-ackin# a-tn-ur-
t;varm$ acku zund pwid a-mi-tlla-tgldit n-rbbi# 17l;qq a-rad-awn-inip$ wanna ur-irin
a-ikcm s-tgldit n-rbbi zund arraw im//in ur-ra-srs-ikcm#∑
121
asqsi f-tudrt l-lixrt
18yack-id yan-unmpur n-tmazirt-an$ isqsa yasuo yini-as% ∂way-amslmd ifulkin$ ma-
rad-skrp bac ad-..afp tudrt l-lixrt@∑ 19isawl yasuo yini-as% ∂max ayllip-iyi-
tgit d-wad ifulkin@ ur-illi yan ifulkin abla rbbi wa;dut# 20kiyi tssnt luviyyat$
∂a-ur-tznut$ a-ur-tnpt$ a-ur-takwrt$ a-ur-tfkt tuggwa n-tkrkas# awi-tt p-babak
d-innak#∑∑ 21yini-as-unmpur% ∂mayad kullut ar-t-skarp zp-llip-m//ip sul s-pilad#∑ 22llip isfld yasuo i-mayad yini-as% ∂yat-tpawsa ad-ak-iqaman# zayd tzznzt kullu mad-
dark-illan tfkt-t i-im/la,$ yili-ak-wayda p-ignna# tackid-d ilmma tmunt didi#∑ 23imma
ntta llip isfld i-wawal-ad twgra/-t bahra acku iggut-dars-wayda# 24yasuo i/ra
is-ti-twgra/$ yini-asn% ∂mnck a-s-icqa i-willi dar iggut-wayda ad-kcmn s-tgldit
n-rbbi# 25ra-irxu f-uroam a-ikcm zp-ti. n-tasmi ula ikcm yan dar ayda iggutn
s-tgldit n-rbbi#∑
26inin-as pwilli-as-sfldnin% ∂ip-iga pmkad$ ma-ra-yi/,ar a-injm@∑ 27yini-asn yasuo%
∂aynna mi ur-i/,ar bnadm$ i/,ar-as rbbi#∑ 28isawl b.rus yini-as% ∂ha-nkkwni nfl-n
tigwmma-nnp nack-id nmun didk#∑ 29yini-asn yasuo% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ wanna-n-ifln
tigmmi-ns npd tampart-ns npd aytmas npd babas npd innas npd tarwa-ns f-ssibt
n-tgldit n-rbbi$ 30rad-as-yili mad-bahra-yugwrn mayad p-ddunit-ad$ tili-as p-lixrt
tudrt idumn#∑
isawl lmasi; tis kra..-twal f-lmut-ns
31yawi yasuo sin d-mraw n-um;,ar-ns wa;dutn$ yini-asn% ∂/rat$ ra-nddu s-urucalim$
ijru pin kullu mad-uran lanbya f-yus n-bnadm# 32ra-yyi-d;in s-gr ifassn n-ibrraniyn$
.n/n gigi rgmn-iyi ssufsn flla# 33ra-yyi-lx,n npn-iyi$ nkrp-d ilmma zp-lmut p-wis
kra,-uwssan#∑ 34imma im;,arn-ns ur-fhimn tipawsiwin-ad# ur-ssinn ma-ira ad-asn-
yini$ tntl fllasn lmona#
lmasi; ijjujji abuka,
35yakmur-d yasuo s-tmdint n-ari;a# illa pin yan-ubuka, igawr p-tama n-uparas ar-
it,alab# 36isfld i-mddn ggutnin ar-zrayn p-uparas isqsa-tn f-ma-illan# 37inin-as%
∂yasuo gu-navira ayd izrin#∑ 38yall awal-ns pakudan ipr-as yini% ∂wa-yasuo yus n-dawd$
;nnu gigi# 39grawln mddn lli-biddnin p-lgddam-ns$ akwin gis inin-as a-ifssa# imma ntta
izuyd ar-itpuwwat ar-ittini% ∂wa-yus n-dawd$ ;nnu gigi#∑ 40ibidd yasuo yini i-mddn-
an a-t-id-awin s-dars# llip-t-id-iru;-ubuka, isqsa-t yasuo% 4∂1ma-trit ad-ak-t-
skrp@∑ yini-as% ∂a-sidi$ ad-isfyup#∑ 42yini-as yasuo% ∂isfyu pilad$ ha-kiyi tjjit
acku tumnt#∑ 43yisfyu pakudan i,fur yasuo p-uparas ar-italp rbbi# mddn-an kullutn$
llip-t-/ran alpn rbbi bahra#
122
luqa19lk19
injm bu-nkkas zakka zp-ddnub-ns
1izayd yasuo ikcm s-tmdint n-ari;a$ iftu p-wammas-ns# 2illa pin yan-unmpur n-willi
tam/nin iqaridn n-nkkas$ iga ism-ns zakka$ iggut-dars-wayda# 3ira bahra a-i/r
yasuo walaynni ggutn mddn pin$ ur-i/,ar a-t-in-i/r acku igzzul# 4ar-itazzal izwur
mddn$ ipli s-yat-tspart n-imrciq a-i/r yasuo$ acku pin a-zp-ra-izri# 5llip-t-in-
ilkm yasuo yall alln-ns yini-as% ∂wa-zakka$ gguz-d pil pil$ acku p-tgmmi-nnk a-p-rad-
gawrp passad#∑ 6igguz-d zakka ;ayna$ ifr; bahra icckcm yasuo s-dars# 7llip-t-/
ran mddn-an ggutnin$ ar-kullu-tngmugn i-ngratsn ar-ttinin% ∂hati ikcm a-ig anbgi
p-dar bu-ddnub-ad#∑ 8imma zakka inkr ibidd f-i,arn-ns yini i-siditnnp% ∂pilad
a-sidi$ rad-fkp mnavv n-wayda-nu i-im/la,# ip-ccip kra n-yan s-lpwcc rad-as-t-
rarp f-kku/.-twal#∑ 9isawl yasuo yini-as% ∂passad ilkm-d-ujnjm n-rbbi tigmmi-ad$
acku pwad yumn ula ntta pmklli yumn babatnnp ibrahim# 10acku nkki lli-igan yus n-bnadm
uckip-d ad-sigglp s-willi jlanin jjnjmp-tn#∑
lmona f-kra, ixddamn
11izayd yasuo isawl s-mddn lli-as-sflidnin$ yut-asn lmona-yad acku yakmur s-tmdint
n-urucalim# paln ntni izd p-uwssan-an a-p-ra-pin-tban-tgldit n-rbbi# 12yini-asn% ∂ha-
yan-urgaz iga yus n-tgmmi imqqurn$ iskr f-a-imuddu s-yat-tmazirt yaggugn$ bac
ad-as-fkn l;qq a-i;kam tamazirt-ns yuwrri-d ig fllas agllid# 13llip ur-ta-iddi
ipra-d i-mraw ixddamn-ns s-dars$ ifk i-kraygatt yan gisn yan-uqarid n-wurp$ yini-
asn% ∂zaydat ar-tsapm ar-tzznzam ard-d-uwrrip#∑ 14imma argaz-an$ ar-ti-tkrhun
ayt-tmazirt-ns$ aznn irqqasn s-tmazirt-lli yaggugn ar-ttinin% ∂ur-nri argaz-ad
a-ig agllid-nnp#∑ 15gn-t ilmma d-ugllid yuwrri-d# pakudan ipra-d i-ixddamn lli-mi-
ifka iqaridn a-dars-kcmn ad-as-inin mnck ad-d-srsn-rurn# 16ikcm-umzwaru yini-as%
∂aqarid-nnk a-sidi$ rurp-d srs mraw iqaridn ya,ni nnigas#∑ 17yini-as-ugllid% ∂icwa#
axddam ifulkin a-tgit# tskrt s-lmoqul s-mayd idrusn# ra-k-gp pilad a-t;kamt
mrawt-tmdinin#∑ 18ikcm wis sin yini-as% ∂aqarid-nnk a-sidi$ rurp-d srs smmus
iqaridn ya,ni nnigas#∑ 19yini-as-ugllid% ∂ra-k-gp a-t;kamt smmust-tmdinin#∑ 20pakudan
ikcm wayya, yini-as% ∂hay-aqarid-nnk a-sidi# ;,ip-t p-yat-tummist# 21ksu,p zp-gik
acku ssnp izd argaz icqan a-tgit$ ar-di-ttasit ma-ur-n-tsrst ar-di-tmggrt
ma-ur-tkrzt#∑ 22yini-as sidis% ∂way-axddam ywxcnn# s-wawal-ad tnnit a-s-ra-fllak-
;kamp# tssnt izd argaz icqan ad-gip$ ar-di-tasip ma-ur-n-srsp ar-d-mggrp ma-
ur-krzp# 23max ayllip ur-n-tgit aqarid-inu p-lbank$ akud nna-d-uwrrip am/p-t-id
ntta d-ma-d-irur ikka nnigas@∑ 24yini-ugllid i-willi n-tama-ns% ∂kkisat-as aqarid-an
tfkm-t i-walli dar mraw iqaridn#∑ 25inin-as% ∂ha-ntta mraw ad-dars-illan$ a-sidi#∑
123
26irar-asn% ∂rad-awn-inip$ wanna dar illa$ rad-as-zaydp# imma wanna ur-dar-illi$ rad-
as-kkisp ula maylli dars illan# 27imma inuwwacn-an-inu lli-ur-rinin ad-gp agllid-nsn$
awyat-tn-d tnpm-tn p-lgddam-inu#∑∑
ikcm lmasi; s-urucalim
28llip ikmml yasuo iwalyun-ad$ izayd p-uparas n-urucalim izwur-asn# 29llip ilkm awrir
n-zzitun p-tsga n-bitfaji d-bitoanya$ yazn sin zp-im;,arn-ns 30yini-asn% ∂zaydat
s-uduwwar-an l-lgddam-nnun# kcmat srs$ ra-n-tafm yan-usnus iqqnn ur-jju-fllas-ini
yan# fsyat-as tawim-t-id s-pid# 31ip-kn-isqsa kra n-yan max ad-as-tfssim$ tinim-
as% ∂ira-t siditnnp#∑∑ 32ddun irqqasn-lli afn-in kullu maylli-s-asn-inna yasuo# 33llip
fssin i-usnus$ inin-asn id-bab-ns% ∂max a-tfssim i-usnus-ad@∑ 34inin-asn% ∂ira-t
siditnnp#∑ 35awin-d asnus i-yasuo# grn-in fllas ihddan-nsn$ ssnin yasuo# 36issudu
p-uparas$ ackin-d mddn ar-sswan ihddan-nsn p-wakal p-lgddam-ns#
37llip ilkm agsar n-uwrir n-zzitun$ yakmur-n s-tmdint$ fr;n kullu im;,arn-an ggutnin$ ar-
talln awal-nsn ar-talpn rbbi f-kullu tipawsiwin lli-/ran mqqurnt 38ar-ttinin% ∂ambarki
a-iga-ugllid-ad-d-yuckan s-ism n-sidi rbbi# sslamt p-ignna d-lmjd p-tattwit#∑ 39sawln srs kra n-ifarisin zp-gr mddn-an inin-as% ∂way-amslmd$ inni i-im;,arn-nnk ad-
fssan#∑ 40irar-asn yasuo% ∂rad-awn-inip$ ip-fssan pwid$ rad-utn i/ran-ad tapurit#∑
ar-yalla lmasi; f-urucalim
41llip-n-yakmur yasuo s-tama n-urucalim issmaqql-n gis ar-yalla$ 42yini-as% ∂a;$ mrad
is-tssnt aparas n-sslamt passad$ walaynni intl fllam# 43rad-d-ackin-uwssan p-ra-
km-d-lkmn inuwwacn-nnm$ sutln-am acbar$ rgln fllam$ ;varn-km zp-kraygatt tasga# 44ra-
km-rdmn d-tarwa-nnm gim$ ur-ra-gim-fln a/ru f-wayya,$ acku ur-trit a-tissant izd
p-uzmz-ad a-p-iskr rbbi f-a-km-ijjnjm#∑
lmasi; ar-i..ay imznzn zp-tgmmi n-rbbi
45ikcm yasuo s-tgmmi n-rbbi$ inkr ar-zgis-i..ay pwilli gis zznzanin$ 46yini-asn% ∂han
ityara p-warra n-rbbi ∂tigmmi-nu ra-tg tigmmi n-t/allit∑ imma kunni trurm-tt tga
ifri n-imxxarn#∑ 47kraygatt ass ar-isslmad p-tgmmi n-rbbi# imma inmpurn n-tgmmi
n-rbbi d-imslmdn n-ccro d-imparn n-tmazirt-an ar-siggiln mamnk a-s-ra-t-hlkn# 48walaynni ur-ufin mamnk$ acku mddn kullutn ar-bahra-ttirin ad-sflidn i-iwalyun-ns#
124
luqa 20lk20
asqsi f-ma-d-yuznn yasuo
1yan-wass illa yasuo p-tgmmi n-rbbi ar-isslmad mddn ar-asn-itbrra; s-lxbar
ifulkin# ackin-d inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ccro d-imparn# lkmn-d yasuo 2sqsan-t% ∂ini-ap$ ma-k-id-yuznn a-tskart kullu payad@ awal n-mi ayd-s-a-ti-tskart@∑ 3isawl yasuo yini-asn% ∂ula nkki ra-kn-sqsap yan-usqsi# inyat-iyi$ 4yu;anna amsddam$ ma-
t-id-yuznn a-issddam mddn@ izd rbbi npd bnadm@∑ 5bdun ar-ssmqsan i-ngratsn ar-
ttinin% ∂ma-rad-as-nini@ acku ip-nnna ∂rbbi a-t-id-yuznn∑ rad-ap-yini ∂max ayllip ur-
tuminm mad-awn-inna@∑ 6walaynni ip-nnna ∂bnadm a-t-id-yuznn∑ rad-ap-kkatn kullu mddn-ad
s-i/ran$ acku ar-ttinin ntni izd s-vva;t yu;anna yan-nnabi a-iga#∑ 7sawln ilmma inin-as%
∂ur-nssin ma-t-id-yuznn#∑ 8irar-asn yasuo% ∂ula nkki ur-rad-awn-inip ma-yyi-d-yuznn
ad-skarp kullu mayad#∑
lmona n-ixmmavn d-igr n-wa,il
9isawl yasuo s-mddn$ yut-asn lmona-yad yini-asn% ∂ha-yan-urgaz i//a a,il p-igr-ns#
ifl-t i-ixmmavn$ iftu imuddu s-tmazirt ya,ni igawr-n pin# 10llip-d-iru;-uzmz yazn
yan-uxddam-ns s-dar ixmmavn$ ad-as-d-awin ma-t-id-yuckan p-lpllt n-igr-ns# walaynni
ixmmavn pwin axddam-an$ lx,n-t rarn-t bla yat# 11yazn axddam ya,ni# ula ntta$ lx,n-t
ixmmavn ssrfufnn-t rarn-t bla yat# 12yazn wis kra,# ula ntta$ ssyaggasn-t lu;n-t-
in s-brra# 13iswangm bab n-igr d-ixf-ns yini% ∂ma-rad-skrp pilad@ rad-aznp iwi
iozzan# ntta$ ra-t-uqqrn#∑ 14imma ixmmavn-lli$ llip-t-/ran mcawarn i-ngratsn inin%
∂pwad a-ra-iwurt igr# ackad-d a-t-nnp ig lwurt winnp#∑ 15nkrn lu;n-t-in s-brra
n-igr npn-t#∑ isqsa-tn yasuo% ∂ma-rad-asn-iskr bab n-igr-an n-wa,il@ 16ra-d-yack
ihlk ixmmavn-an ifk igr i-wiyya,#∑ llip sfldn mddn i-payan inin% ∂ad-ap-injja rbbi#∑ 17issmaqql gisn yasuo yini-asn% ∂ma-iga mayd ityaran p-warratn n-rbbi@ ∂a/ru lli-
n-lu;n ibnnayn$ nttan a-yuwrrin iga ixf n-up/u#∑ 18imma a/ru-ad$ kullu wanna fllas i,rn ra-
ir/$ d-wanna-f-i,r ra-t-ilbj d-wakal#∑
asqsi f-,,abit i-qayvar
19irin imslmdn n-ccro d-inmpurn n-tgmmi n-rbbi ad-am/n yasuo$ acku ssnn izd ntni
a-f-yut lmona-yad$ walaynni ksu,n zp-mddn# 20sul-t-gabln$ aznn-d kra n-irgazn ad-skarn
zund ip-a-ttirin aparas n-rbbi$ walaynni ur-rin pir ad-gmrn yasuo f-wawal-ns bac
a-t-in-d;in i-l;akm n-ruman a-fllas-i;kam# 21ackin-d inin-as% ∂way-amslmd$ nssn izd
l;qq ayd ttinit ar-ti-tsslmadt# ur-a-ttmnadt udmawn n-mddn walaynni ar-tsslmadt
125
aparas n-rbbi pmklli iga# 22ini-ap$ is-i;lla a-nakka ,,abit i-qayvar npd uhu@∑ 23imma
yasuo issn mad-nuwwan p-l;ilt-nsn$ yini-asn% 24∂arat-iyi-d yan-uqarid# inyat-iyi$ win mi
a-iga-uwdm-ad d-ism-ad gis illan@ inin-as% ∂win qayvar#∑ 25irar-asn% ∂fkat i-qayvar
ma-igan win qayvar$ tfkm i-rbbi ma-igan win rbbi#∑ 26i,r-asn lojb s-mayd-s-asn-
irur# fssan kullu$ ur-/,arn a-t-am/n f-wawal-ns p-lgddam n-kullu mddn-an#
asqsi f-tnkra zp-lmut
27ackin-d dars kra n-mddn l-lmdhb n-ivadduqin# ntni ar-ttinin is-ur-ra-d-inkr yan
zp-lmut# 28sqsan-t% ∂way-amslmd$ yura-yap musa$ inna ∂ip-immut kra n-yan ifl tampart-
ns bla tarwa$ illa f-gmas n-urgaz-an a-itahl tampart-ns a-dids-issnkr tarwa s-ism
n-gmas lli-immutn#∑ 29ha-ssa n-aytmatn# yiwi-umzwaru tampart$ immt ur-d-ifil tarwa# 30yawi-tt wis sin$ 31ntta ula wis kra,$ ayllip-tt-iwin ssa$ mmtn kullutn ur-d-filn
tarwa# 32p-isiggwra tmmt-tmpart ula nttat# 33ini-ap$ p-tnkra lli-p-rad-nkrn kullutn$
tampart n-manwa gisn a-ra-tg@ hatti tkka-ttin tga tampart-nsn s-ssa#∑ 34isawl yasuo
yini-asn% ∂ayt-ddunit-ad ar-tahaln ar-tahalnt$ 35imma pwilli f-ir,a rbbi ad-nkrn zp-
lmut ddrn p-lixrt$ ntni ur-ra-tahaln ula-da-tahalnt# 36hatni zund lmalayka a-rad-gn acku
ur-sul-rad-mmtn# gn tarwa n-rbbi acku luln s-tudrt l-lixrt# 37imma tankra n-willi
mmutnin$ yura fllas ula musa p-warra n-tzggwart lli-ijddrn$ yini f-sidi rbbi is-iga
rbbi n-ibrahim ig rbbi n-is;aq ig rbbi n-yaoqub# 38awal-an imla-yap is-ddrn ntni
waxxa mmutn$ acku sul ddrn kullutn p-lgddam n-rbbi# 39inin-as kra n-imslmdn n-ccro%
∂ywp/an mayd tnnit ay-amslmd#∑ 40acku ur-sul-zomn a-t-sqsan#
asqsi f-ma-iga lmasi;
41izayd yasuo yini-asn% ∂max ayllip a-ttinin mddn ∂ra-ig lmasi; yan zp-tasut n-ugllid
dawd∑@ 42hati dawd ula ntta isawl f-lmasi; p-warra n-imurign inna% ∂ha-sidi rbbi inna
i-sidi$ skyus f-ufasi-inu 43ard gp inuwwacn-nnk p-ddu i,arn-nnk#∑ 44ha-dawd s-ixf-ns
ibdr pwalli igan lmasi; ig-t d-sidis# mamnk a-s-ra-ig pir yan zp-tasut-ns@∑
imslmdn n-ccro
45isawl yasuo s-im;,arn-ns p-lgddam n-mddn-an kullutn yini-asn% 46∂rarat loaql-nnun
zp-imslmdn n-ccro$ acku iozza darsn ad-fttun s-tmlsa pzzifnin$ iozzu darsn ad-
fllasn-tsllamn mddn p-laswaq$ iozzu darsn ad-zggurun s-lgddam p-tgwmma n-t/allit
ula p-uskyus n-imnsyun# 47ar-cttan tigwmma n-thjjalin$ ar-ssipzzifn ti/ulla-nsn bac
ad-ssbayynn ixfawn-nsn is-fulkin# ntni ra-fllasn-ittut l;ukm n-rbbi s-uggwar#∑
126
luqa 21lk21
tahjjalt tam/lu..
1ar-itmnad yasuo p-id-bu-wayda ar-n-srasn tiwafkyu-nsn p-vvnduq p-tgmmi n-rbbi# 2i/r-n yat-thjjalt tga tam/lu..$ tack-id tsrs-n snat-tqaridin p-vvnduq idrus-
watig-nsnt# 3yini i-im;,arn-ns% ∂l;qq a-rad-awn-inip$ tahjjalt-ad tam/lu..$ hatti
tfka uggwar n-pwid kullutn$ 4acku ntni fkan zp-maylli darsn iggutn$ imma nttat$ waxxa
ta;tajja$ tfka lmoict-ns kullutt#∑
maylli ra-ijru i-tgmmi n-rbbi
5sawln im;,arn i-ngratsn f-tgmmi n-rbbi$ ar-tojjabn p-ufulki n-i/ran lli-s-tpli ula
tiwafkyu lli-gis-akkan mddn i-rbbi# imma yasuo inna-yasn% 6∂kullu mayd ttmnadm$ rad-
d-ackin-uwssan p-ra-kullu-ityawgar s-wakal# ur-ra-gis-iqama-u/ru f-u/ru#∑
maylli-s-ra-tggwru i-ddunit-ad
7sqsan-t% ∂way-amslmd$ managu a-ra-yili payan@ ma-ra-ig tamatart n-is-d-yakmur
a-ijru@∑ 8yini-asn yasuo% ∂awyat-stt p-ixf-nnun a-kn-ur-ijlu yan$ acku ggutn pwilli
ra-d-yack asin ism-inu$ kud yan ar-ittini izd nttan a-igan lmasi; ar-ittini% ∂hati
tru;-d tasaot#∑ walaynni a-tn-ur-t,furm# 9ip-tsfldm f-imapn ula idwayn ad-ur-tpuw,m$
acku iqqan-d a-yili payan$ walaynni ur-ta-d-iru; isiggwra#∑
10izayd yini-asn% ∂ra-tnkr-tqbilt s-tqbilt$ tnkr-tgldit s-tgldit$ 11ilint zznzalat
cqanin$ yili-upni d-wa..an p-kigan d-tmizar# rad-d-bannt-tmitar tjhhdnin p-ignwan ard
bahra puw,n mddn# 12imma kunni$ ur-ta-ijri payan a-ra-kn-tam/n ar-kn-ssrfufunn ar-kn-in-
d;ayn s-tgwmma n-t/allit ula l;bs# ra-kn-in-ssbiddadn p-lgddam n-igldan d-l;ukkam
f-ssibt n-ma-tgam winnu# 13tasaot-an a-ihiyyann ad-asn-gis-tfkm tuggwa-nnun flla# 14walaynni
nb,at p-ixf-nnun ur-ta-d-iru;-uzmz-an a-ur-tswingimm p-mamnk a-s-rad-asn-trarm awal# 15acku rad-awn-d-fkp iwalyun d-t;kimt bac a-ur-yi/,ar yan zp-inuwwacn-nnun a-kn-issfssa
ula a-kn-inru p-ma-ttinim# 16imma kunni ra-kn-in-d;ayn ula imddukkwal-nnun d-i,ulan-nnun d-aytmatun
d-ayt-darun# rad-npn kra gigun# 17ra-kn-tkrhun kullu mddn f-ssibt n-ma-tgam winnu# 18walaynni
ur-ra-ityawhlak kra n-un/a, zp-ixf-nnun# 19biddat tzgam$ pmkad a-s-ra-tnjmm#∑
rad-ilin-uwssan cqanin
20∂ip-t/ram tamdint n-urucalim sutlnt-as l;rkat s-ioskrin$ ra-tissanm is-d-
yakmur-wass lli-p-ra-txlu# 21imma passan$ winna llanin p-tmazirt n-yudaya$ iqqan-tn-d
127
ad-ruwln s-idrarn# d-winna llanin p-tmdint$ iqqan-tn-d a-stt-ffupn# d-winna llanin
p-lxla$ iqqan-tn-d a-n-ur-kcmn s-tmdint# 22acku rad-gn-uwssan-an ussan l-loqubit$
a-gisn-ijru kullu ma-fllasn-ityaran p-warratn n-rbbi# 23mnck a-s-rad-cqun-uwssan-an
f-tilli gisn rbbunin ula tilli gisn ssngaynin# acku ra-tigat tassast p-tmazirt-ad$
yili lpa,ab n-rbbi f-mddn-ad# 24ra-immt kra p-imip$ krfn wiyya, awin-tn s-tmizar
aggugnin# rad-akwln ibrraniyn f-urucalim ard ikmml-uzmz-nsn#∑
pmkad a-ra-d-yuwrri lmasi;
25∂rad-ilint-tmitar p-tafukt d-wayyur d-itran$ tili tapuft iggutn p-kigan d-tmizar
n-ddunit$ puw,n mddn p-ijjij n-umda ula ta,angiwin-ns# 26rad-iksa,n bahra ar-tpacan
s-tapuft f-ma-ra-izri f-ddunit$ acku ra-tyattaynt tifawin n-ignwan# 27pakudan a-ra-
yyi-/rn$ nkki lli-igan yus n-bnadm$ ftip-d p-yat-tmdlut s-lquwwa d-lmjd iggutn# 28pakud
nna-t/ram tipawsiwin-ad ar-jrrunt$ nkrat tallm ixfawn-nnun$ acku takmur-d tasaot lli-
p-ra-tnjmm#∑
managu a-ra-yili mayad@
29izayd yasuo yut-asn lmona-yad yini-asn% ∂/rat tazart ula isparn kullutn# 30ip-a-d-
ssufupn ifrawn-nsn tissanm is-d-yakmur vvif# 31pmkan a-ra-yili# ip-t/ram timitar-
ad-s-awn-nnip ar-jrrunt$ ra-tissanm is-takmur-tgldit n-rbbi# 32l;qq a-rad-awn-
inip$ ur-ra-tzri tasut-ad ard kullu ijru mayad# 33rad-ittin ignwan d-wakal walaynni
ur-sar-ittin iwalyun-inu#
,ufat ar-tt/allam
34∂awyat-stt p-ixf-nnun a-ur-tlhum s-umccu ula tissi ula tipufiwin n-tudrt-ad$ a-ur-
imil iru;-kn-d-wass-an ipwi-kn zund ag,i, lli-tpwi-t/qqurt# 35acku ra-izri-wass-
an f-kullu imzdpn n-ddunit# 36rarat loaql t,ufm-bdda ar-tt,alabm rbbi a-kn-issdus
a-tnjmm zp-kullu paylli ra-ijru$ tbiddm p-lgddam n-yus n-bnadm tzgam#∑
37ass f-wass ar-isslmad yasuo p-tgmmi n-rbbi$ ar-itffup p-iy, a-inssa p-uwrir
n-zzitun# 38zikk vvba; n-kraygatt ass ar-di-ttackan mddn ggutnin s-tgmmi n-rbbi$ ar-d-
dars-tmunun ad-as-sfldn#
luqa 22lk22
skrn inmpurn f-ad-npn lmasi;
1yakmur-d loid n-urxviv lli-mi-ttinin-dap loid n-tb,it# 2inmpurn n-tgmmi n-rbbi
d-imslmdn n-ccro ar-siggiln s-mamnk a-rad-npn yasuo$ walaynni ksu,n zp-mddn# 3pakudan
128
a-ikcm ci.an s-yahuda lli-mi-ttinin isxaryu.$ iga yan zp-sin d-mraw n-um;,ar# 4inkr
yahuda iddu s-dar inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-win n-imxzniyn$ imcawar didsn f-mamnk
a-rad-asn-izznz yasuo# 5fr;n ntni inin-as rad-as-fkn iqaridn# 6imcacka-d didsn$
yuwrri ar-iswingim mamnk a-ra-tn-ioawn ad-am/n yasuo p-kra n-tasaot p-ur-llin
mddn#
im;,arn jjujadn imnsi n-tb,it
7ilkm-d-wass n-urxviv lli-p a-qqrsn mddn i-ilqqapn l-loid n-tb,it# 8inkr yasuo
yazn b.rus d-yu;anna yini-asn% ∂zaydat tjjujadm-ap imnsi l-loid n-tb,it a-t-ncc
i-ngratnnp#∑ 9inin-as% ∂manis trit a-t-in-gis-njjujad@∑ 10yini-asn% ∂/rat$ ra-n-tkcmm
s-tmdint$ tmnaggarm yan-urgaz yusi-d agdur n-waman# ,furat-t s-tgmmi nna-s-ikcm$ 11tinim i-bu-tgmmi-an ∂hati inna-yak-d-umslmd$ manip illa-u;anu lli-p-rad-ccp imnsi
n-tb,it nkki d-im;,arn-inu@∑ 12rad-awn-iml bu-tgmmi-an yan-u;anu n-uflla imqqurn iswan#
pin a-p-ra-tjjujadm#∑ 13ddun ntni afn-in pmklli-asn-inna$ jjujadn imnsi n-tb,it#
imnsi n-siditnnp
14llip-di-tlkm tasaot n-imnsi$ iskyus yasuo a-icc d-irqqasn-ns$ 15yini-asn% ∂mnck
a-s-rip ad-didun-ccp imnsi-ad n-tb,it ur-ta-mmutp# 16acku rad-awn-inip$ ur-sul-ra-
t-ccp ard yafu p-tgldit n-rbbi#∑ 17yasi lkas ickr rbbi$ yini i-im;,arn-ns% ∂am/at
lkas-ad$ tsum zp-gis kullukn# 18rad-awn-inip$ ur-sul-rad-ssup zp-lpllt n-wa,il ard-
di-tack-tgldit n-rbbi#∑ 19yasi tangult$ ickr rbbi ibbi-tt ifk-asn-tt yini-asn%
∂xtad tga ddat-inu$ ttyawfka f-ssibt-nnun# skarat mayad a-yyi-d-srs-tswingimm#∑ 20yasi ula lkas pmkad p-isiggwra n-imnsi$ yini-asn% ∂lkas-ad iga lohd l-ljdid
p-gratun d-rbbi s-idammn-inu lli-ra-iffi f-ssibt-nnun# 21walaynni hay-afus n-walli-
yyi-n-izznzan ittrs didi p-lmida-yad# 22ra-immt yus n-bnadm pmklli iqvad rbbi$
walaynni tagu,i a-ra-yili i-urgaz lli-t-izznzan#∑ 23bdun ntni ar-ssmqsan i-ngratsn
f-manwa gisn a-ra-iskr payan#
ma-ra-ig anmpur p-tgldit n-rbbi@
24ar-t/in im;,arn i-ngratsn f-manwa gisn a-ra-ig anmpur# 25isawl srsn yasuo yini-asn%
∂ha-igldan n-ddunit ar-t;kamn f-ayt-tmizar-nsn$ ula inmpurn-nsn ar-ttirin mddn ad-
fllasn-ttinin ∂id-bu-ljudit#∑ 26imma kunni$ a-ur-yili pmkan p-gratun$ acku pwalli gigun
imqqurn illa fllas a-ig zund pwalli im//in$ ig-umzwaru zund axddam# 27ma-imqqurn@
izd pwalli igawrn ar-ictta npd pwalli-as-d-israsn amccu@ is-urd pwalli igawrn
ar-ictta@ walaynni llip nkki p-gratun zund axddam#
129
28∂kunni a-didi-ibiddn kullu ussan-ad n-trfufnt-inu# 29pmklli-yyi-ifka baba rbbi
tagldit$ rad-awn-fkp ula kunni 30a-tcttam ar-tssam p-dar lmida-nu p-tgldit-inu$
tgawrm f-loruc ar-tt;kamm f-kullu ayt-rbbi#∑
isawl lmasi; f-ma-ra-ijru i-b.rus
31isawl yasuo s-b.rus yini-as% ∂simoan$ simoan$ han ci.an i,alb a-kn-izuzzr pmklli
izuzzr-uflla; ib,u alim zp-irdn# 32walaynni ,albp rbbi fllak a-simoan$ a-ur-immt
liman-nnk# pakud llip ra-di-tuwrrit$ ssdus aytmak#∑ 33yini-as b.rus% ∂wa-sidi$ ha-
yyi ujadp ad-didk-ddup s-l;bs mmtp didk#∑ 34imma yasuo irur-as% ∂wa-b.rus$ rad-
ak-inip$ p-i,-ad ur-ra-ipr-ufullus ard tinit kra..-twal ur-iyi-tssint#∑
35isqsa yasuo im;,arn-ns yini-asn% ∂p-uwssan lli-p-kn-uznp bla aqrab ula awmmis ula
tur/iyn is-tlkmm f-kra p-uwssan-an@∑ inin-as% ∂uhu$ ur-nlkim f-yat#∑ 36yini-asn% ∂imma
pilad$ wanna dar aqrab ula awmmis illa fllas a-tn-dids-yawi# wanna ur-dar lkummit illa
fllas a-izznz ahddun-ns isp-tt-id# 37acku rad-awn-inip$ iqqan-d a-ijru maylli flla
ityawnnan payd izrin ityara% ∂gan-t d-yan p-willi ffupnin zp-ccro n-rbbi#∑ hati ra-
yafu kullu ma-flla-ityaran# 38inin-as im;,arn-ns% ∂/r a-sidi$ ha-snat lkmami#∑ imma ntta
irur-asn% ∂yuwda#∑
ar-it/alla lmasi; f-ixf-ns
39iffup yasuo zp-tmdint iddu s-uwrir n-zzitun pmklli-bdda-ittidu s-pin# munn dids
im;,arn-ns# 40llip lkmn adpar-an yini-asn% ∂//allat t,albm rbbi a-kn-issanf i-kullu ma-
ra-kn-ildi a-tskrm ma-ywxcnn#∑ 41ifl-tn iftu yaggug fllasn ma-itggan kku/ id-mraw
n-u/mmu/l$ i,r f-ifaddn-ns ar-it/alla$ 42yini% ∂wa-baba ,albp-ak ip-nnit-trit$ kkis
flla lkas-ad n-urfufn# walaynni a-yili ma-trit$ urd mad-rip nkki#∑ 43pakudan igguz-d
dars yal-lmalak zp-ignna issdus-t# 44ipuw, yasuo bahra$ ar-it/alla s-uggwar ayllip
a-zgis-itaddum lorg f-wakal zund timqqa n-idammn# 45llip ikmml ta/allit inkr yuwrri
s-dar im;,arn-ns$ yaf-tn-in .avn# nhatafn s-tapuft lli-usin# 46yini-asn% ∂max a-t.avm@
nkrat t,albm rbbi a-kn-issanf i-kullu ma-ra-kn-ildi a-tskrm ma-ywxcnn#∑
uckan-d ad-am/n lmasi;
47sul a-isawal s-d-ru;n mddn ggutnin$ izwur-asn-d yahuda lli-igan yan zp-sin d-mraw
n-um;,ar# iftu s-dar yasuo a-t-issudn$ 48imma yasuo inna-yas% ∂wa-yahuda$ izd s-usudn
a-s-trit a-tzznzt yus n-bnadm@∑ 49llip /ran im;,arn-ns ma-ra-ijru inin-as% ∂wa-
sidi$ is-trit a-tn-n..ay s-lkmami-ad@∑ 50inkr yan zp-im;,arn yut axddam n-unmpur
n-tgmmi n-rbbi ibbi-as am//up afasi# 51imma yasuo inna-yasn% ∂zgat#∑ iggr-n i-um//
up n-uxddam ijjujji-t# 52isawl yasuo s-inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-win imxzniyn d-imparn
130
n-tmazirt lli-d-uckanin a-t-am/n$ yini-asn% ∂ma-s-di-tffupm s-lkmami d-iomad zund
ip-gip amxxar@ 53llip-n-bdda didun kraygatt ass p-tgmmi n-rbbi$ ur-iyi-tum/m
p-uwssan-an$ walaynni tasaot-nnun ayad a-gis-t;kam lquwwa n-tillas#∑
b.rus inakr lmasi;
54pwin yasuo awin-t s-tgmmi n-unmpur n-tgmmi n-rbbi$ i,fur-t b.rus zp-tuggugt# 55ssrpan mddn loafit p-wammas n-tgmmi$ gawrn p-tama-ns# iddu b.rus iskyus
p-gratsn# 56t/r-t yat-txddamt p-tifawt l-loafit$ tssmaqql-t tini i-mddn-an%
∂ula pwad illa d-yasuo# 57irar-as b.rus% ∂wa-tampart$ ur-t-ssinp nkki#∑ 58yan imikk
s-t-i/ra yan ya,ni yini-as% ∂ula kiyi tgit yan zp-gisn# irar-as-dap b.rus% ∂way-
argaz$ urd nkki#∑ 59tzri yat tasaot s-isawl yan ya,ni s-jjhd yini-asn% ∂s-vva;t$
pwad illa dids ula ntta$ acku gu-jalil a-iga#∑ 60irar-d-dap b.rus% ∂way-argaz$ han
ur-ssinp mayd ttinit#∑ pakudan sul a-isawal s-ipra-ufullus# 61igrawl-d siditnnp
issmaqql-d p-b.rus# iswangm-d b.rus awal lli-as-inna siditnnp% ∂p-i,-ad ur-ra-
ipr-ufullus ard tinit kra..-twal ur-iyi-tssint#∑ 62iffup b.rus ar-yalla bahra#
..n/ lli-izrin f-lmasi;
63nkrn imxzniyn lli-,ufnin yasuo$ ar-gis-,vvan ar-t-kkatn# 64dln-as alln-ns s-yan-ucddad
ar-as-ttinin% ∂wa-nnabi$ ml-ap manwa-k-yutn#∑ 65ar-t-rggmn s-kigan d-iwalyun wxcnnin#
ibidd lmasi; p-lm;kama
66llip-d-ipli-wass munn-d imparn l-lm;kama$ gan inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn
n-ccro# awin yasuo s-lgddam-nsn 67sqsan-t% ∂ini-ap$ izd kiyi a-igan lmasi; n-rbbi@∑
isawl yasuo yini-asn% ∂ip-awn-t-nnip$ ur-ra-yyi-tamnm# 68ip-kn-fllas-sqsap ur-ra-di-
trarm awal# 69walaynni yan imikk ra-n-iskyus yus n-bnadm f-ufasi n-rbbi itjhhdn#∑ 70sqsan-t kullutn% ∂is-tnnit kiyi yus n-rbbi a-tgit@∑ irar-asn% ∂pmklli-s-tnnam ad-
gip#∑ 71nkrn pakudan ar-ttinin% ∂ma-s-sul-nra tuggwa n-wiyya,@ nsfld kullu i-payd inna#∑
luqa 23lk23
ibidd lmasi; p-lgddam n-bila.us
1nkrn imparn l-lm;kama kullutn$ awin yasuo s-dar bila.us l;akm n-ruman# 2ar-srs-
tactkkan ar-ttinin% ∂nufa-n argaz-ad ar-ijllu ayt-tmazirt-nnp$ ar-asn-ittini a-ur-
akkan ,,abit i-qayvar$ ar-ittini is-iga lmasi; n-rbbi ig agllid#∑ 3isqsa-t bila.
us% ∂is-tgit agllid n-ayt-yudaya@∑ irar-as yasuo% ∂kiyi a-t-innan#∑ 4isawl bila.us
131
s-inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-mddn-an kullutn yini-asn% ∂ur-ufip kra l-loib p-urgaz-
ad#∑ 5rarn-as ntni s-jjhd% ∂ar-itkka kullu tamazirt n-yudaya$ zp-jalil ar pid$ ar-
issduy mddn s-ulmmud-ns#∑
..n/ n-hirudus f-lmasi;
6llip isfld bila.us i-mayad yini-asn% ∂izd gu-jalil a-iga-urgaz-ad@∑ 7inin-as ∂zp-pin
a-zp-d-yucka#∑ yazn-t ilmma bila.us s-dar hirudus lli-i;kamn tasga-yan$ acku illa ula
ntta p-urucalim p-uwssan-an l-loid# 8ifr; hirudus bahra llip i/ra yasuo$ acku kigan
a-itql yiri a-t-i/r# isfld fllas bahra$ yiri a-i/r kra l-lmojizt f-ufus-ns# 9isqsa-t
hirudus f-ma-iggutn$ imma yasuo ur-as-inni yat# 10biddn pin inmpurn n-tgmmi n-rbbi
d-imslmdn n-ccro$ ar-bahra-tactkkan s-yasuo# 11inkr ilmma hirudus ntta d-ioskrin-
ns ar-gis-t.na/n ar-gis-,vvan# sslsn-as yan-uhddun ipwlan rarn-t-dap s-dar bila.us# 12passan a-d-imcacka hirudus d-bila.us waxxa-sttin-tkka ta/it i-ngratsn#
bila.us i;kam f-lmasi; s-lmut
13ipr bila.us i-inmpurn n-tgmmi n-rbbi s-dars$ ntni d-imparn d-mddn ya,ni kullutn# 14yini-asn% ∂argaz-ad$ tiwim-t-id s-dari$ tinim fllas ∂ar-ijllu mddn kullutn#∑ ha-
yyi pilad sqsap-t bahra p-lgddam-nnun f-ma-iskr$ walaynni ur-ufip p-urgaz-ad kra
l-loib zp-paylli s-a-srs-ttactkkam# 15ula hirudus irur-t-id s-dari acku ur-
n-gis-yufi yat# ur-iskir kra-s-fllas-illa a-immt# 16ra-t-lx,p pilad r/mp-as#∑ 17kraygatt asggwas iqqan-d l;akm ad-asn-ir/m i-yan-u;bbas nna-ran p-loid n-tb,it# 18nkrn mddn pakudan ar-kullu-sspuyyun ar-ttinin% ∂ssitti-n fllap argaz-ad$ tr/mt-
ap-d i-barabbas#∑ 19illa barabbas p-l;bs$ ityama/ acku issduy tamdint-an inp kra
n-mddn#20isawl-dap bila.us s-mddn-an acku ira a-ir/m i-yasuo$ 21imma ntni rurn-as ar-
sspuyyun% ∂aggwl-t f-uggjdi# aggwl-t f-uggjdi a-immt#∑ 22izayd bila.us tis kra..-
twal yini-asn% ∂ma-l-loib iskr@ ur-gis-ufip kra l-loib f-t-id-iqqan a-immt# ra-
t-lx,p ukan$ r/mp-as#∑ 23imma ntni ar-bahra-sspuyyun s-jjhd ar-t,alabn bila.us
a-issufp yasuo a-immt f-uggjdi# ar isiggwra nran-t s-iwalyun-nsn# 24inkr bila.us
yut l;ukm f-yasuo pmklli t,alabn# 25ir/m i-walli ran mddn$ a-t-igan d-walli ityama/n
p-l;bs f-ssibt n-uduy d-tnapa# issufp-asn yasuo a-srs-skrn pmklli ran#
lmasi; f-uggjdi
26nkrn ioskrin awin yasuo# mnaggarn yan-urgaz gu-kurini ism-ns simoan$ b;ra-d-yucka
zp-brra# am/n-t$ srsn fllas aggjdi a-t-yasi p-tpurdin n-yasuo# 27,furn-t kigan
d-mddn$ ilint gisn kra n-tmparin ar-allant ar-sspuyyunt# 28igrawl-d gisnt yasuo
132
yini-asnt% ∂wa-ist-urucalim$ ad-ur-flla-tallamt# allamt f-ixfawn-nnunt d-tarwa-nnunt# 29acku rad-d-ackin-uwssan p-rad-inin mddn ∂timbarkiyn ad-gant xtinna ur-tarunin#
imbarkin ad-gan i;lgan nna-ur-usinin# timbarkiyn ad-gant-tbbicin nna-ur-ssngaynin#∑ 30pakudan a-rad-inin mddn i-idrarn ∂,rad-d fllap$∑ inin i-yurar ∂;,wat-ap#∑ 31ip-a-
skarn punckad d-ukccu, izgzaw$ ma-ra-yili pakud nna-p-iqqur@∑
32awin ioskrin sin irgazn ya,ni a-tn-npn d-yasuo$ gan imxxarn# 33llip lkmn adpar lli-
mi-ttinin ∂taxcact n-ixf∑ qqnn yasuo p-uggjdi alln-t# qqnn imxxarn p-iggjda ya,ni$
yan f-ufasi-ns d-yan f-u/lma,-ns# 34i//all yasuo yini% ∂wa-baba rbbi$ vam;-asn#
ur-akkw-ssinn mayd skarn#∑ grn-d ioskrin aspar f-tmlsa-ns a-tnt-b,un# 35biddn
mddn ar-tmnadn kullu ma-ijran$ imma imparn n-tmazirt ar-gis-t.na/n ar-ttinin% ∂ijjnjm
wiyya,$ inyat-as a-ijjnjm ula ixf-ns ip-iga ntta lmasi; am/lay n-rbbi#∑
36ru;n-t-in ioskrin ula ntni ar-gis-,vvan$ mdin-as-n aman l-lxll a-t-isu$ 37ar-as-ttinin%
∂jjnjm ixf-nnk ip-tgit agllid n-ayt-yudaya#∑ 38tlla pin yat tallu;t p-nnig ixf-ns$ ityara
gis pwad iga agllid n-ayt-yudaya#∑ 39ar-t-irggm ula yan zp-imxxarn lli-dids-tyaggalnin
yini-as% ∂is-urd lmasi; n-rbbi a-tgit@ jjnjm ixf-nnk tjjnjmt-ap didk#∑ 40issfssa-t-
umxxar ya,ni yini-as% ∂is-ur-tksu.. rbbi@ ittut fllak l;ukm-ad zund nttan$ 41d-nkkwni
iqqan-ap-d payad f-ssibt n-ma-nskr# imma nttan$ ur-iskir kra ywxcnn#∑ 42izayd yini%
∂wa-yasuo$ swangm-iyi-d pakud nna-p-tkcmt s-tgldit-nnk#∑ 43yini-as yasuo% ∂l;qq a-rad-
ak-inip$ ra-didi-tilit passad p-talorvt l-lmjd#∑
lmut l-lmasi;
44$45llip tlkm tasaot tis snat d-mrawt ,rnd-d tillas p-tmazirt-an kullutt$ ur-sul-
tssfaw tafukt ar tasaot tis kra.. n-tdggwat# yut-ucrrig lxamya n-t;anut tam/layt
p-tgmmi n-rbbi$ tb,u f-sin# 46yall yasuo awal-ns yini% ∂wa-baba$ p-gr ifassn-nnk a-p-
fkip rru;-inu#∑ pir inna awal-ad s-issufp rru;-ns# 47lqb.an n-ioskrin$ llip i/ra mayd
ijran itojjb p-lmjd n-rbbi yini% ∂s-vva;t$ argaz ifulkin ayad#∑ 48kullu willi munnin pin
a-gis-ssmuqquln$ llip /ran mayad wurrin s-tgwmma-nsn ar-kkatn p-idmarn-nsn$ .iyr-
asn bahra# 49biddn imddukkwal n-yasuo p-tuggugt$ ntni d-tmparin lli-d-dids-munnin
zp-tmazirt n-jalil$ ar-tmnadn kullu ma-ijran#
tim,lt l-lmasi;
50$51yili pin yan-urgaz ism-ns yusf$ iga gu-rama p-tmazirt n-yudaya# iga argaz ifulkin$
ar-bahra-ittiri a-ir,u rbbi$ ar-itrju tagldit n-rbbi a-di-tack# iga ntta yan zp-
imparn l-lm;kama$ walaynni ur-ir,i s-paylli nnan f-yasuo ula paylli srs skrn# 52ikcm
s-dar bila.us i,alb zp-gis ddat n-yasuo# 53izzugz-d ddat zp-uggjdi issmuttl-tt
133
p-lkttan icwan$ isrs-tt-in p-yan-um,,al igan ifri ityawpza p-isli$ ur-jju-n-gis-
ittrs yan# 54passan a-tujadn mddn i-loid$ ig ass lli-itqaman i-wass n-usunfu# 55nkrnt-
tmparin lli-d-munnin d-yasuo zp-jalil ,furnt yusf$ /rnt am,,al ula mamnk a-n-gis-srsn
ddat n-yasuo# 56wurrind-d ilmma jjujadnt tujjutin d-isafarn# sunfunt ass n-ssbt
pmklli ittini ccro n-rbbi#
luqa 24lk24
tankra l-lmasi; zp-lmut
1zikk vvba; n-wass l-l;dd ddant-tmparin s-um,,al$ awint didsnt tujjutin lli-jjujadnt# 2walaynni llip-n-akmurnt s-um,,al /rnt ifir iknuki-d zp-imi n-ifri# 3kcmnt srs$
walaynni ur-n-gis-ufint ddat n-siditnnp yasuo# 4duhdunt bahra biddnt pin$ s-asnt-
bann sin irgazn ar-ssmriqint-tmlsa-nsn# 5iksa,nt-tmparin bahra knunt ar akal# sawln
srsnt irgazn inin-asnt% ∂max a-tsiggilmt pwalli iddrn p-gr-willi mmutnin@ ur-
sul-illi pid# hati inkr-n zp-lmut# 6swangmamd-d awal lli-s-awn-inna llip sul illa
p-jalil$ 7inna-yawn% ∂iqqan-d yus n-bnadm a-ityawd;ay s-gr ifassn n-mddn wxcnnin$ npn-t
f-uggjdi$ inkr ilmma zp-lmut p-wis kra,-uwssan#∑∑ 8ktind-d-tmparin awal-an#
9wurrind-d zp-um,,al$ inint kullu mayad i-irqqasn s-yan d-mraw d-wiyya, kullutn# 10tlla
maryam ullt-magdala d-yuwanna d-maryam innas n-yaoqub$ ntnti d-tmparin ya,ni$ inint
i-irqqasn f-mayd ijran# 11imma ntni paln izd kra n-twargit ifssusn ayd-s-asn-nnant$
ur-tnt-uminn# 12imma b.rus inkr yazzl s-um,,al# iknu-n ar-n-srs-itaggwa$ ur-n-i/ri
pir icddadn l-lkttan# yuwrri-d s-tgmmi ar-bahra-iswingim p-mayd ijran#
iban lmasi; p-uparas n-oimwas
13passan-nnit ad-ftan sin zp-gisn p-uparas lli-itawin s-uduwwar n-oimwas$ yaggug
f-urucalim s-ma-itggan yan d-mraw kilimitr# 14ar-sawaln i-ngratsn f-kullu mayd ijran# 15sul a-sawaln ar-ssmqsan s-tn-d-iru; yasuo imun didsn# 16waxxa-t-/ran ur-t-ukwzn# 17yini-asn% ∂mayd f-a-tsawalm i-ngratun p-uparas@∑ biddn ntni$ ssxuzzin# 18irar-as yan
gisn ism-ns klyubas yini-as% ∂izd pir kiyi wa;duk p-gr willi ommrnin urucalim a-ur-
isfldn f-mayd gis ijran ussan-ad@∑ 19yini-as% ∂ma-ijran@∑ inin-as% ∂paylli ijran i-yasuo
gu-navira# iga yan-nnabi imqqurn s-iskkirn-ns ula s-iwalyun-ns# ifr; srs rbbi ula mddn
kullutn# 20walaynni inmpurn-nnp n-tgmmi n-rbbi d-imparn l-lm;kama$ d;in-t-in a-fllas-utn
l;ukm s-lmut$ npn-t f-uggjdi# 21imma nkkwni nkka-ttin nrja-n gis bahra$ acku npal izd nttan
a-ra-ijjnjm ayt-rbbi# hati kra,-uwssan ayad s-ijra payad# 22walaynni kra n-taytmatin-nnp
iwind-d kra l-lxbar$ ar-gis-ntojjab bahra# ddant zikk vvba; s-um,,al-ns 23walaynni
ur-n-ufint ddat-ns# uwrrind-d inint-ap is-/rant kra l-lmalayka bann-asnd-d inin-asnt
134
is-yuwrri iddr# 24ddun ilmma kra n-imddukkwal-nnp s-um,,al$ afn-in pmklli nnant-tmparin$
walaynni ur-/rin yasuo#∑
25isawl yasuo yini-asn% ∂wa-kunni$ is-ur-tfhimm@ is-qqurn ixfawn-nnun ayllip ur-tuminm
kullu mad-nnan lanbya@ 26is-ur-d-iqqan lmasi; a-irfufn pmkan ikcm s-lmjd-ns@∑ 27isawl-
asn ilmma f-iwalyun n-musa ula win lanbya kullutn$ iml-asn ma-fllas-ityaran p-kullu arratn
n-rbbi#
28llip-n-akmurn s-uduwwar lli-ran ntni$ iskr yasuo zund ip-ira a-izayd f-uparas-ns# 29imma ntni ,albn-t bahra inin-as% ∂qama didnnp acku idda-wass$ tinucci aya#∑ ikcm
didsn s-tgmmi a-darsn-ins# 30llip didsn iskyus s-imnsi yam/ aprum$ ickr rbbi
fllas$ ibbi-t ifk-asn-t# 31pakudan ad-ssnn izd yasuo a-iga$ s-asn-t-la; ur-sul-a-
ti-tmnadn# 32inin ntni i-ngratsn% ∂mnck a-s-rpan-uwlawn-nnp llip srnnp isawl p-uparas
issfhm-ap ma-illan p-warratn n-rbbi#∑
33nkrn pakudan wurrin s-urucalim# afn-in irqqasn s-yan d-mraw munn d-aytmatn ya,ni 34ar-kullu-ttinin% ∂s-l;qq inkr-d siditnnp zp-lmut# iban-d i-simoan#∑ 35sawln ula
ntni pakudan inin-asn f-mad-asn-ijran p-uparas ula mamnk ad-ssnn yasuo llip-asn-ibbi
aprum#
iban lmasi; i-im;,arn-ns
36sul a-sawaln s-d-ibidd yasuo p-gratsn$ yini-asn% ∂ad-awn-tili-sslamt# 37ggwdn
iksa,n$ paln izd kra n-rru; ayd-asn-d-ibann# 38yini-asn% ∂max ayllip tpuw,m$ ikcm
cckk p-uwlawn-nnun@ 39/rat ifassn-inu d-i,arn-inu$ tissanm izd nttan ad-gip# ggrat-
iyi-d t/rm$ acku ur-i/,ar kra n-rru; a-i..af tifiyi d-ixsan pmklli tmnadm ..afp-
tn nkki#∑ 40llip inna mayad imdi-asn-d ifassn-ns d-i,arn-ns# 41imma ntni ur-akkw-zomn
a-t-amnn acku i,r-asn lojb s-lfr; iggutn# yini-asn yasuo% ∂is-darun kra n-umccu@∑ 42fkn-as yan-ibri n-uslm inwan$ 43yasi-t icc-t p-lgddam-nsn#
44isawl-dap yasuo yini-asn% ∂pmkad a-s-yuwfa maylli-awn-nnip p-uwssan-an p-sul-didun-
llip# nnip-awn$ iqqan-d a-ijru kullu ma-flla-ityaran p-ccro n-musa d-warratn l-lanbya
d-imurign n-rbbi#∑ 45izayd ir/m loaql-nsn ad-fhmn arratn n-rbbi$ 46yini-asn% ∂pmkad
a-ityaran$ iqqan-d lmasi; n-rbbi a-irfufn inkr-d zp-lmut p-wis kra,-uwssan$ 47tffup-
tbrra;t s-ism-ns zp-urucalim ard tlkm kullu timizar n-ddunit$ sfldn kullu mddn
f-mamnk ad-i/,arn ad-fln ddnub-nsn ivam;-asn rbbi# 48kunni tgam inagan f-tpawsiwin-ad# 49imma pilad rad-awn-d-aznp maylli-f-inna baba rbbi rad-awn-t-ifk# qamat p-tmdint
ard fllawn tgguz-t;kimt itjhhdn zp-tattwit#∑
135
ityalal lmasi; s-ignna
50pakudan izwar-asn$ ftun ayllip lkmn tama n-bitoanya$ yall ifassn-ns ibark-tn# 51sul a-tn-
itbarak s-fllasn-ityalal s-ignwan# 52,rn s-wakal sjdn-as# wurrin-d ilmma s-urucalim
s-lfr; iggutn# 53ar-tqaman p-tgmmi n-rbbi ar-talpn rbbi#
136
lxbar ifulkin n Yasuo Lmasi;
f ufus n Yu;annaus n-yu;annayu;anna 1
jn1
awal n-tudrt
1illa-wawal p-isizwar n-kullu ma-illan# rbbi a-dar-illa-wawal-an$ ig-wawal-an rbbi# 2illa
dar rbbi p-isizwar$ 3srs a-s-ixlq kullu ma-illan# ur-illi kra ixlq-t rbbi abla
ityawxlaq srs# 4awal-an a-p-tlla tudrt$ tg-tudrt-an tifawt i-mddn# 5ar-ttisfyu
tifawt p-tillas$ imma tillas ur-as-sugirnt yat#
6ikka-ttin yan-urgaz$ yuzn-t-id rbbi$ iga ism-ns yu;anna# 7yucka-d a-ig inigi$ ifk
tuggwa f-tifawt bac ad-amnn kullu mddn f-imi-ns# 8urd nttan a-igan tifawt$ walaynni
yucka-d a-yakka tuggwa f-tifawt# 9acku s-ddunit a-s-ra-d-yack pwalli igan tifawt
l-l;qq lli-ittisfyun f-kullu mddn#
10yucka-d s-ddunit$ d-srs a-s-ttyawxlaq ddunit$ walaynni ur-t-ukwzn ayt-ddunit# 11yucka-d dar wins$ walaynni ur-t-rin mddn-ns# 12imma kullu winna-t-ranin amnn srs$
ifka-yasn l;qq ad-gn tarwa n-rbbi# 13ntni$ urd s-tlalit n-wa;lig a-s-luln npd s-tayri
n-ddat npd s-tayri n-urgaz$ walaynni rbbi a-tn-igan d-tarwa-ns#14awal-an yuwrri iga bnadm$ izdp p-gratnnp$ n/r lmjd-ns# iga lmjd n-walli igan yan dar
babas$ tigat gis lbaraka d-l;qq# 15yu;anna ifka fllas tuggwa$ yall awal-ns yini% ∂pwad
a-igan pwalli-s-awn-nnip ∂ra-d-yack tigira-nu yan yugwr-iyi acku illa ur-ta-llip#∑∑ 16nkkwni kullwap$ llant-ap lbarakat ggutnin zp-tuggt l-lbaraka lli-gis-illan# 17f-ufus
n-musa a-f-d-ityawfka ccro$ imma f-ufus n-yasuo lmasi; a-f-di-tucka lbaraka d-l;qq# 18rbbi$ ur-jju-t-i/ri yan$ walaynni pwalli igan yus yili-bdda d-babas$ nttan ad-ap-imlan
mamnk a-iga#
tabrra;t n-yu;anna amsddam
19pmkad ad-gant tuggwa n-yu;anna pakud llip-d-srs-uznn ayt-yudaya kra n-inmpurn
d-ixddamn n-tgmmi n-rbbi zp-urucalim# sqsan yu;anna inin-as-d% ∂ma-tgit kiyi@∑ 20isawl iml-asn l;qq$ ur-as-yunf s-yat# yini-asn% ∂urd nkki a-igan lmasi; n-rbbi#∑ 21sqsan-t-dap% ∂izd nnabi iliyya a-tgit@ yini-asn% ∂urd iliyya ad-gip#∑ sqsan-t%
∂is-tgit nnabi imqqurn lli-ra-d-yack@∑ yini-asn% ∂uhu∑# 22,albn-as ilmma% ∂ini-ap ma-
tgit# ml-ap ma-ra-nini i-willi-ap-d-uznnin# ma-ttinit f-ixf-nnk@∑ 23isawl yu;anna yini-
137
asn% ∂gip pwalli itbrra;n p-lxla ar-ittini ∂ssnmat aparas n-siditnnp$∑∑ pmklli-s-
inna nnabi icaoya#24llan kra n-mddn zp-lmdhb n-ifarisin p-gr-willi-d-uznn ayt-yudaya# 25sqsan yu;anna%
∂max ayllip a-tssddamt mddn p-waman llip ur-tgit lmasi; npd iliyya npd nnabi lli-
imqqurn@∑ 26isawl-d yu;anna yini-asn% ∂nkki ar-kn-ssddamp p-waman walaynni illa yan
p-gratun ur-ti-tukwzm$ 27ig pwalli ra-d-yack tigira-nu# ur-sthllap nkki ad-r/mp
ifalan n-tur/iyn-ns#∑ 28ijra kullu mayad p-bitoanya p-tsga ya,ni n-wasif n-urdun# pin
a-p-a-issddam yu;anna mddn p-waman#
alqqap n-rbbi
29ndid azkka yu;anna i/ra-n yasuo ifta-d s-dars$ yini fllas% ∂han alqqap n-rbbi lli-
ra-issitti ddnub n-ddunit# 30pwad a-igan pwalli-s-awn-nnip ∂rad-yack tigira-nu yan
yugwr-iyi acku illa ur-ta-llip#∑ 31ula nkki kkip-ttin ur-t-ukwzp$ walaynni f-ssibt-
ns a-f-a-ssddamp mddn p-waman bac a-ityawssan dar ayt-rbbi# 32izayd yu;anna ifk
tuggwa-ns yini% ∂/rip rru; n-rbbi igguz-d zp-ignwan zund yan-utbir ittrs-d fllas# 33ar pakudan ur-t-ukwzp$ walaynni rbbi lli-yyi-d-yuznn ad-ssddamp mddn p-waman$ nttan
ad-iyi-innan ∂ra-t/rt rru; igguz-d ittrs-d f-yan-urgaz# nttan a-ra-issddam mddn
s-rru; lqudus#∑ 34ha-yyi /rip-t pilad$ fkp-awn tuggwa-nu$ pwad a-igan yus n-rbbi#∑
im;,arn l-lmasi; imzwura
35ndid azkka illa pin yu;anna ibidd d-sin zp-im;,arn-ns# 36i/ra-n yasuo ifta-d# isawl
yu;anna yini% ∂han alqqap n-rbbi#∑ 37llip sfldn sin im;,arn-lli i-ma-inna$ ddun ,furn
yasuo# 38igrawl-d yasuo i/r-tn ,farn-t yini-asn-d% ∂ma-tsiggilm@∑ nnan-as% ∂manip
tzdpt$ a-rabbi@∑ (awal-ad$ tga lmona-ns ∂ay-amslmd#∑) 39yini-asn-d% ∂ackad-d a-t/
rm# munn dids /rn illip izdp$ gawrn dids passan acku tlkm-d tasaot tis kku/#
n-tdggwat#
40andraws gmas n-simoan b.rus$ nttan a-igan yan p-sin im;,arn lli-sfldnin i-wawal
n-yu;anna ,furn yasuo# 41idda pakudan yaf-n gmas simoan yini-as% ∂ha-yap nmnaggar pwalli
igan lmasi; n-rbbi#∑ (awal-ad ∂lmasi;∑$ tga lmona-ns ∂am/lay∑#) 42yawi-t-id ilmma s-dar
yasuo# issmaqql gis yasuo$ yini-as% ∂kiyi tgit simoan yus n-yuna$ walaynni rad-ak-
nttini kafa# ism-ad$ tga lmona-ns ∂a/ru∑ zund lmona n-b.rus#
ilibbus d-natanayl
43ndid azkka iskr yasuo f-a-iddu s-tmazirt n-jalil# imnaggar filibbus yini-as%
∂ack-id$ mun didi#∑ 44iga filibbus gu-bitvayda lli-igan tamdint n-andraws d-b.rus# 45iddu filibbus yaf-n natanayl yini-as% ∂ha-yap nmnaggar pwalli-f-yura musa p-ccro ula
138
lanbya p-warratn-nsn# iga yasuo gu-navira yus n-yusf# 46irar-as-d natanayl% ∂is-i/,ar
a-d-yack kra ifulkin zp-navira@ yini-as filibbus% ∂ack-id a-t/rt#∑
47yasuo i/ra-n natanayl ifta-d s-dars$ yini fllas% ∂pwad a-igan s-vva;t zp-ayt-rbbi$
ivfu-uwl-ns#∑ 48yini-as-d natanayl% ∂ma-s-iyi-tssnt@ irar-as yasuo% ∂llip ur-ta-yak-
ipri filibbus$ /rip-k-in p-ddu tazart#∑ 49isawl-d natanayl yini-as% ∂way-amslmd$
kiyi a-igan yus n-rbbi$ tgt agllid n-ayt-rbbi#∑ 50irar-as yasuo% ∂is-sri-tumnt
llip-ak-nnip ∂/rip-k-in p-ddu tazart∑@ ra-sul-t/rt uggwar n-mayad# 51izayd yasuo
yini-as% ∂l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# ra-t/rm ignwan r/mn$ t/rm lmalayka n-rbbi
ar-aqlayn ar-di-tgguzn f-yus n-bnadm#∑
yu;anna 2jn2
tampra p-qana
1zrin sin-uwssan s-tlla yat-tmpra p-tmdint n-qana p-tmazirt n-jalil$ tili pin innas
n-yasuo# 2ityawora, ula yasuo d-im;,arn-ns s-tmpra# 3llip-asn-tmman-waman n-wa,il
iktin$ tini-as innas i-yasuo% ∂ur-sul darsn aman n-wa,il#∑ 4yini-as yasuo% ∂mad-dari-
trit$ a-tampart@ han ur-ta-di-tlkim tasaot-inu#∑ 5imma innas tzuyd tini i-ixddamn%
∂skrat aynna-s-awn-inna# ∑6llant pin s,iv.-txabatin mqqurnin n-u/ru$ ar-gisnti-tggan
aman lli-s-a-tpusn ayt-yudaya s-isird-nsn# kraygatt yat ra-ttasi ma-itggan miyya
n-litru# 7isawl yasuo s-ixddamn yini-asn% ∂ommrat tixabatin s-waman#∑ ommrn-tnt
ar imi# 8izayd yini-asn% ∂asyat pilad$ tawim i-bu-tmpra# ddun awin-as aman# 9llip
im,i bu-tmpra aman lli-yuwrrin gn aman n-wa,il$ ur-issin mani-d-kkan# pir ixddamn
lli-tn-d-uggwmnin a-issnn# ipr i-usli 10yini-as% ∂ar-bdda-di-tawin mddn aman n-wa,il
i;lan p-isizwar n-tmpra$ ard sun inbgyun yan kra fkn-asn-d wiyya, ya,ni# imma kiyi
tssuggwrit-n aman n-wa,il i;lan ar pilad#∑ 11xtad a-igan lmojizt tamzwarut$ iskr-
tt yasuo p-qana n-jalil$ issbayyn-d lmjd-ns$ amnn srs im;,arn-ns# 12iftu yasuo pakudan
s-tmdint n-kafrana;um$ ntta d-innas d-aytmas d-im;,arn-ns# gawrn pin kra n-uwssan#
lmasi; p-tgmmi n-rbbi
13yakmur-d loid n-tb,it p-dar ayt-yudaya$ iftu yasuo s-tmdint n-urucalim# 14ikcm
s-tgmmi n-rbbi yaf-n mddn ar-gis-zznzan izgarn d-uwlli d-itbirn$ i/r wiyya,
skyusn p-dar lmyadi-nsn ar-tvrrafn iqaridn# 15yasi izakarn iftl-tn$ i..ay srsn
mddn-an kullutn zp-tgmmi n-rbbi$ ntni d-uwlli d-izgarn$ igllb lmyadi n-ivrrarfin
ffin iqaridn-nsn f-wakal# 16yini i-willi zznzanin itbirn% ∂ssufpat payad zp-pid#
a-ur-trarm tigmmi n-baba ssuq#∑ 17ktin-d im;,arn-ns ma-ityaran p-warra n-rbbi$
tayri f-tgmmi-nnk a-ijddrn ul-inu#∑
139
18nkrn imparn n-ayt-yudaya nnan-as% ∂ml-ap kra l-lmojizt ad-ap-tg tamatart n-is-dark
l;qq a-tskart payad#∑ 19irar-asn yasuo yini% ∂xlwat tigmmi-ad n-rbbi$ bnup-tt
p-kra,-uwssan# 20inin-as-d% ∂kku/ id-mraw d-s,iv (46) n-usggwas ayd bnnun tigmmi-
ad# mamnk a-trit kiyi a-stti-tbnut p-kra,-uwssan@ 21imma yasuo isawl f-ddat-ns
a-igan tigmmi n-rbbi# 22llip-d-inkr zp-lmut ktin-d im;,arn-ns mayd inna$ amnn arra
n-rbbi d-wawal-ad s-inna yasuo#
23llip illa yasuo p-urucalim p-uwssan∑ l-loid n-tb,it$ amnn srs mddn ggutnin llip /ran
lmojizat lli-iskr# 24imma yasuo ur-gisn-yumin ntni$ acku issn kullu mddn mamnk ad-gan# 25ur-i;tajja mad-as-yakkan tuggwa f-bnadm$ acku issn ma-illan p-bnadm#
yu;anna 3jn3
isawl lmasi; d-niqudimus
1illa yan-urgaz zp-lmdhb n-ifarisin$ iga ism-ns niqudimus$ ig yan zp-imparn n-ayt-
yudaya# 2yucka-d s-dar yasuo p-iy, yini-as-d% ∂way-amslmd$ nssn izd rbbi a-k-id-
yuznn a-tsslmadt$ acku ur-i/,ar yan a-iskar lmojizat lli-tskart ip-dids-ur-illi
rbbi#∑ 3isawl yasuo yini-as% ∂l;qq ayad$ l;qq a-rad-ak-inip# yan ur-iluln zp-ljdid
ur-ra-yi/,ar a-i/r tagldit n-rbbi#∑ 4yini-as-d niqudimus% ∂mamnk a-ra-yi/,ar yan
a-d-ilal d-nttan imqqur@ is-ra-yuwrri s-wa;lig n-innas a-d-ilal tis snat-twal@∑ 5isawl yasuo yini-as% ∂l;qq ayd-ak-ttinip$ yan ur-iluln s-waman d-rru; lqudus ur-
i/,ar a-ikcm s-tgldit n-rbbi# 6aynna iluln zp-ddat$ win ddat a-iga# aynna iluln zp-
rru;$ win rru; a-iga#∑
7∂ad-ur-tojjbt p-wawal-ad-ak-nnip ∂iqqan-kn-d a-tlalm zp-ljdid#∑ 8ar-ivwa,-wa,u
s-inna ira$ ar-tsflidt i-tijjijt-ns$ walaynni ur-tssint mani-d-ikka ula manis ifta#
pmkad a-iga rru; lqudus dar kullu wanna zp-gis iluln#∑ 9yini-as-d niqudimus% ∂mamnk
a-i/,ar a-yili mayad@∑ 10yini-as yasuo% ∂kiyi tgit amslmd n-ayt-rbbi$ sul ur-tssint
tipawsiwin-ad@ 11l;qq ayd-ak-ttinip$ ar-nsawal f-ma-nssn ar-nakka tuggwa f-ma-n/ra$
imma kunni ur-trim a-tamnm tuggwa-nnp# 12ar-awn-ttinip f-tpawsiwin n-ddunit-ad$ ur-
iyi-tuminm# mamnk a-ra-yyi-tamnm ip-awn-nnip f-tpawsiwin n-ignna@
13∂ur-ipli yan s-ignna abla yus n-bnadm lli-d-igguzn zp-ignna# 14pmklli yull musa algmma,
n-wanas f-iggi n-uggjdi p-lxla$ pmkan a-yyi-d-iqqan ad-tyalalp ula nkki lli-igan yus
n-bnadm$ 15bac a-tili tudrt idumn i-kullu wanna sri yumnn#∑ 16acku punckad a-s-i;nna
rbbi f-ddunit ayllip-d-ifka pwalli igan yus$ a-d-ikkis i-lhalak kullu wanna srs
yumnn$ icckcm-tn s-tudrt idumn# 17acku rbbi ur-d-yuzn yus s-ddunit bac a-i;kam
140
f-ddunit$ walaynni yuzn-t-id bac a-tnjm ddunit f-ufus-ns# 18wanna srs yumnn$ ur-ra-
fllas-ittut l;ukm# imma wanna ur-irin a-yamn$ l;ukm a-fllas-illan acku ur-yumin s-walli
igan yus n-rbbi# 19payad a-f-ittut l;ukm$ acku tkcm-d tifawt s-ddunit irin mddn
tillas uggwar n-tifawt$ myarn ad-skarn lxcant# 20kullu wanna iskarn ma-ywxcnn$ ar-
itkrhu tifawt# ur-a-ittiri a-d-iffup s-tifawt a-ur-d-bayynn iskkirn-ns# 21imma
wanna iskarn s-l;qq$ ar-d-itffup s-tifawt bac ad-d-bayynn iskkirn-ns izd s-wawal
n-rbbi a-s-a-iskar#
isawl yu;anna amsddam f-lmasi;
22tipurdin n-mayan idda yasuo d-im;,arn-ns s-tmazirt n-yudaya$ iqama pin ar-issddam
mddn p-waman# 23ula yu;anna p-uwssan-an ar-issddam mddn$ yili p-tsga n-oinnun acku pin
a-p-ggutn-waman$ ur-bahra-yaggug zp-salim# ar-di-ttackan mddn s-dar yu;anna$ ddmn
p-waman f-ufus-ns# 24pakudan ur-ta-ityama/ yu;anna p-l;bs#
25yan-wass ar-sawaln im;,arn n-yu;anna d-yan-urgaz iga gu-yudaya$ ar-tmja;adn f-uspus
n-ayt-yudaya# 26ackin-d s-yu;anna inin-as% ∂way-amslmd$ pwalli-k-imnaggarn p-tsga ya,ni
n-urdun tfkt fllas tuggwa-nnk$ hati ar-issddam ula ntta$ ar-dars-ttidun mddn
kullutn#∑ 27isawl yu;anna yini-asn% ∂ur-i/,ar yan a-i..af kra ip-as-t-ur-ifki rbbi# 28kunni tsfldm-iyi llip nnip ∂urd nkki a-igan lmasi; walaynni yuzn-iyi-d rbbi ad-
zwurp i-lmasi;# ∑29taslit tin-usli a-tga$ imma amddakkwl n-usli ibidd p-tama n-usli
ar-isflid i-wawal-ns ifr; srs# yuwfa gigi lfr;-ad pila# 30iqqan-d a-yaqlay ntta$
ar-tgguzp nkki#∑
tuggwa n-walli-d-yuckan zp-ignna
31pwalli-d-yuckan zp-uflla$ nttan a-yugwrn kullu ma-illan# wanna igan zp-ddunit$ gu-ddunit
a-iga$ ar-isawal pir f-tpawsiwin n-ddunit# imma pwalli igan zp-ignna$ yugwr kullu ma-
illan# 32ar-yakka tuggwa f-ma-i/ra ula ma-mi-isfld$ walaynni ur-illi ma-yumnn tuggwa-ns# 33imma wanna yumnn tuggwa-ns$ hati imla izd rbbi a-dar l;qq# 34pwalli-d-yuzn rbbi$
ar-bdda-isawal s-iwalyun n-rbbi$ acku iommr-t kullu s-t;kimt n-rru;-ns# 35rbbi$
iozza dars yus$ ig kullu ma-illan p-ddu-ufus-ns# 36wanna yumnn s-yus n-rbbi$ ra-iddr
tudrt idumn# imma wanna ur-isflidn s-yus ur-ra-i..af tudrt walaynni ra-fllas-iqama
lpa,ab n-rbbi#
yu;anna 4jn4
isawl lmasi; s-uwllt-samira
141
1sfldn ifarisin is-a-iskar yasuo im;,arn uggwar n-yu;anna$ ar-tn-issddam p-waman# 2urd f-ufus n-yasuo a-f-a-tddamn walaynni f-ufus n-im;,arn-ns$ 3walaynni llip isfld
yasuo f-mayd ttinin iffup tamazirt n-yudaya yam/ aparas n-jalil# 4iqqan-t-id a-izri
zp-tmazirt n-samira# 5ilkm-d yat-tmdint p-samira ar-as-ttinin suxar# tlla p-tsga
n-igr lli-ifka yaoqub i-yus yusf# 6illa-pin-wanu n-yaoqub# igawr yasuo p-tama n-wanu
acku irmi p-uparas$ ig l;al .u//unt n-wass#7tack-id yat-tmpart ullt-samira a-n-taggwm# isawl srs yasuo yini-as% ∂fk-iyi
ad-sup# ∑8ur-dids-llin im;,arn-ns p-tasaot-an$ acku ddan s-tmdint ad-d-spn mad-
cttan# 9tini-as-d-tmpart% ∂max a-yyi-t,albt a-tsut@ kiyi tgit gu-yudaya$ nkki
gip ullt-samira#∑ acku ayt-yudaya ur-a-ssan zp-irukutn n-ayt-samira# 10isawl yasuo
yini-as% ∂mrad is-tssnt tawafka n-rbbi ula ma-iga pwad-am-innan ∂fk-iyi ad-sup$∑
ikun t,albt-iyi fkp-am aman n-tudrt#∑ 11trar-as-d-tmpart% ∂a-sidi$ han anu idra$ ur-
dark ddlu# manip ra-taft aman-lli n-tudrt@ 12is-tugwrt babatnnp yaoqub lli-ap-ifkan
anu-ad$ isu zp-gis ntta d-tarwa-ns d-tyura-ns@ ∑13isawl yasuo yini-as% ∂kullu wanna
iswan zp-waman-ad ra-dap-irufu$ 14imma wanna iswan zp-waman lli-rad-as-fkp nkki$ ur-
sar-irufi# acku aman lli-rad-as-fkp ra-zgis-ngin zund yat taloint n-tudrt idumn#∑ 15tini-as-d-tmpart pakudan% ∂a-sidi$ fk-iyi aman-ad$ a-yyi-ur-sul-yap irifi ula-da-
d-sul-ttackap a-n-aggwmp#∑
16yini-as yasuo% ∂zayd pr-d i-urgaz-nnm tuwrrid-d#∑ imma nttat trur-as-d% 17∂ur-
dari argaz#∑ yini-as yasuo% ∂twp/ant llip tnnit ur-darm argaz$ 18acku tkkit-sttin
ttahalt smmus irgazn# imma pwalli-da-tllit p-uwssan-ad ur-km-itahil# l;qq ayd-
s-tnnit#∑ 19tini-as-d-tmpart% ∂a-sidi$ ssnp pilad izd kra n-nnabi a-tgit# 20ha-
imzwura-nnp nkkwni ar-tobadn rbbi p-iggi n-udrar-ad$ imma kunni ar-ttinim ∂urucalim
a-p-d-iqqan mddn ad-tobadn#∑∑ 21isawl yasuo yini-as% ∂amn-iyi a-tampart# rad-d-
ackin-uwssan p-ra-ttobadm rbbi babatnnp urd pir p-udrar-ad npd p-urucalim# 22kunni
ar-ttobadm pwalli ur-tssinm# nkkwni nssn ma-ntobad$ acku dar ayt-yudaya a-d-ikka-
ujnjm n-rbbi# 23walaynni rad-d-ackin kra n-uwssan$ hatni-nnit lkmn-d$ lli-p-rad-ilin kra
n-mddn ar-tobadn rbbi babatnnp pmklli ira$ s-t;kimt n-rru; lqudus ula l;qq# zund
pwid a-ira babatnnp a-ti-tobadn# 24rbbi iga rru;# winna ranin a-ti-tobadn iqqan-tn-d
a-ti-tobadn s-t;kimt n-rru; ula l;qq#∑ 25tini-as-d-tmpart% ∂ssnp is-ra-d-yack
lmasi; (a-t-igan d-um/lay n-rbbi)# pakud nna-d-yucka ra-d-ap-iml kullu tipawsiwin-ad#∑ 26yini-as yasuo% ∂nkki-ad didm isawaln a-t-igan#∑
27pakudan ad-d-uwrrin im;,arn n-yasuo# tojjbn llip-t-in-ufan ar-isawal d-yat-tmpart$
walaynni ur-as-nnin ma-dars-trit@ ula max ayllip a-dids-tsawalt@∑ 28tnkr-tmpart
tfl agdur-ns tftu s-tmdint$ ar-ttini i-mddn n-pin% ∂29ackad-d a-t/rm yan-urgaz
ibdr-iyi-d kullu mad-skrp# ;aqqan izd pwad a-igan lmasi; n-rbbi#∑ 30ffupn-d mddn
zp-tmdint ftun-d s-dar yasuo#
142
31ur-ta-d-ru;n mddn-an$ sawln-d im;,arn s-yasuo inin-as% ∂hak a-tcct ay-amslmd#∑ 32imma ntta inna-yasn% ∂illa dari ma-yyi-iccbaon$ ur-ti-tssinm kunni#∑ 33sqsan im;,arn
i-ngratsn% ∂is-illa mad-as-d-yiwin ma-ictta@∑ 34imma yasuo inna-yasn% ∂ha-yyi ar-
tcbaop ip-a-skarp ma-ira pwalli-yyi-d-yuznn$ ssafup tawuri-ns# 35is-ur-a-ttinim
∂kku/-yirn a-sul-iqaman i-tmgra∑@ walaynni rad-awn-inip$ allat alln-nnun a-t/rm igran
mlluln$ lkmn f-tmgra# 36pilad a-ra-itam/-umggar tiprad-ns$ ar-issmunu vvabt n-tudrt
idumn$ fr;n i-ngratsn la pwalli ikrzn ula pwalli imgrn# 37ywp/an-wawal lli-s-a-ttinin
mddn ∂ikrz-t yan$ imgr-t wayya,#∑ 38hati uznp-kn a-tmggrm paylli-f-ur-tutm tammara#
wiyya, utn tammara$ imma kunni ar-di-ttawim paylli-f-tt-utn#∑
39iggut ma-yumnn s-yasuo p-tmdint-an n-samira llip sfldn i-tuggwa lli-fllas-tfka-
tmpart-lli$ tini-asn ibdr-iyi-d kullu mad-skrp#∑ 40llip-t-id-ru;n ,albn-t ad-darsn-
igawr# iqama pin dar ayt-samira sin-uwssan# 41ar-ttigatn s-uggwar pwilli srs umnnin
llip-as-sfldn ar-isawal# 42nnan i-tmpart-an% ∂urd pir f-ssibt n-wawal-nnm a-f-numn
pilad walaynni nsfld-as ula nkkwni$ nissan izd s-vva;t pwad a-igan anjjam n-ddunit#∑
lmasi; ijjujji yus n-unmpur
43llip zrin sin-uwssan iftu$ yam/ aparas s-tmazirt n-jalil# 44yasuo a-ifkan tuggwa-
yad inna% ∂ur-illi kra n-nnabi$ uqqrn-t ayt-tmazirt-ns#∑ 45llip ilkm jalil fr;n srs
ayt-jalil$ acku ddan ula ntni s-urucalim a-n-zzrin loid$ /rn kullu maylli iskr pin
p-uwssan-an# 46yuwrri yasuo s-tmdint n-qana p-jalil p-illip irur aman ad-gn aman n-wa,il
iktin# illa pin yan-unmpur n-tmazirt$ yu,n-as yus p-tmdint n-kafrana;um# 47llip isfld
is-d-yucka yasuo zp-yudaya s-jalil$ iddu s-dars i,alb-t a-d-yack a-ijjujji yus acku
ar-itmtat# 48isawl yasuo pakudan yini% ∂ip-ur-t/rim lmojizat d-lquwwat ur-akkw-
a-ttirim a-tamnm# 49yini-as-d-unmpur% ∂ack-id a-sidi ur-ta-immut iwi#∑ 50irar-as
yasuo% ∂zayd$ ra-iddr yuk# iftu-urgaz yamn mad-as-inna yasuo# 51sul-d-illa p-uparas
mnaggarn-t-id ixddamn-ns inin-as-d% ∂ha-yuk iddr#∑ 52isqsa-tn% ∂man tasaot a-ijji@∑
inin-as% ∂titti zp-gis tawla i,gam p-tasaot izwarn p-.u//unt n-wass# ∑53issn
izd tasaot-an a-p-as-inna yasuo ∂ra-iddr yuk$∑ yamn srs ntta ula kullu ayt-tgmmi-ns# 54xtad a-igan tis snat lmojizat iskr-tt yasuo llip-d-yucka zp-yudaya s-jalil#
yu;anna 5jn5
lmasi; ijjujji akucam
1tipurdin n-mayan illa yal-loid dar ayt-yudaya$ iddu yasuo s-tmdint n-urucalim# 2illa
yan-ifr, p-urucalim p-tama n-imi n-uwlli$ ar-as-ttinin ∂ifr, n-bitzata s-wawal n-ayt-
143
yudaya# sutln-as smmus il;nin# 3$4ar-gisn-gan imu,an ggutnin$ ibuka,n ula ibi,arn ula
ikucamn# 5illa pin yan-urgaz yu,n kra, id-mraw d-tam (38) n-usggwas# 6llip-t-i/ra
yasuo yissan izd kigan d-isggwasn a-pin-ign$ yini-as% ∂is-trit a-tjjit@∑ 7isawl-d-
uma,un yini-as% ∂a-sidi$ ur-dari ma-yyi-icckcamn s-ifr, akud nna-gis-mmussan-waman#
pakud nna-n-akmurp s-iyi-izwar kra n-yan ya,ni igguz s-waman#∑ 8izayd yasuo yini-as%
∂nkr$ asi imjdin-nnk tddut#∑ 9ijji-urgaz-lli pakudan$ yasi imjdin-ns ar-ifttu# passan
iga ass n-usunfu#
10sawln imparn n-ayt-yudaya s-urgaz lli-ijjin inin-as% ∂ass n-usunfu ayad# i;rm a-tasit
imjdin#∑ 11irar-asn% ∂pwalli-yyi-ijjujjin inna-yyi ∂asi imjdin-nnk tddut#∑∑ 12sqsan-t%
∂ma-iga-urgaz lli-ak-innan ∂asi imjdin-nnk tddut∑@∑ 13imma ntta ur-issin ma-iga$ acku
yasuo yitti zp-mddn ggutnin lli-munnin pin# 14pir imikk s-n-dids-imnaggar yasuo
p-tgmmi n-rbbi yini-as% ∂ha-kiyi tjjit# a-ur-sul-tskart ddnub a-ur-imil illa-yak
kra yugwrn payan#∑ 15iddu-urgaz lli-ijjin s-dar imparn n-ayt-yudaya yini-asn% ∂yasuo
a-yyi-ijjujjin#∑ 16pakudan ad-usin tanuwwact f-yasuo$ acku iskr mayan p-wass n-usunfu# 17imma yasuo irur-asn inna% ∂ha-rbbi baba ixdm-bdda$ iqqan-iyi-d ad-txdamp ula
nkki#∑ 18llip sfldn i-wawal-ad irin s-uggwar a-t-npn$ urd f-ssibt n-pir-iffup zp-
loada-nsn n-wass n-usunfu walaynni f-ssibt n-ma-iga rbbi d-babas$ issngadda ixf-ns
d-rbbi#
lquwwa l-lmasi;
19izayd yasuo pakudan yini-asn% ∂l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# nkki lli-igan yus n-rbbi
ur-/,arp ad-skrp yat zp-ixf-inu abla maylli /rip baba ar-t-iskar# acku pmknna iskar
ntta$ ad-skarp ula nkki# 20acku rbbi baba$ ozzap dars$ ar-iyi-imala kullu ma-iskar#
rad-iyi-sul-imala kra n-iskkirn ugwrn pwid$ ra-bahra-gisn-ttojjabm kunni# 21pmklli-
d-issnkar baba pwilli mmutnin ar-tn-issddr$ pmkan a-s-rad-ssddrp wanna rip ula
nkki# 22ur-a-it;kam baba f-yan walaynni ifka-yyi ad-t;kamp f-kullu mddn$ 23bac a-yyi-kullu-
tuqqarn pmklli tuqqarn baba# yan-iyi-ur-yuqqrn$ ur-yuqqr baba lli-yyi-d-yuznn#
24∂l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# wanna isfldn s-wawal-inu yamn pwalli-yyi-d-yuznn$ ra-
iddr ntta tudrt idumn# ur-ra-fllas-ittut l;ukm$ acku izri zp-lmut s-tudrt# 25l;qq
ayd-awn-ttinip$ rad-d-ackin kra n-uwssan$ hatni-nnit lkmn-d$ lli-p-rad-sfldn pwilli
mmutnin i-wawal n-yus n-rbbi# d-kullu wanna isfldn i-wawal-an ra-iddr# 26acku pmklli
tlla-t/,,art n-tudrt dar baba$ pmkan ad-iyi-ifka ta/,,art ad-akkap tudrt ula nkki
lli-igan yus# 27ifka-yyi-dap ad-kkatp l;ukm f-bnadm acku gip yus n-bnadm# 28ad-ur-
ttojjabm p-mayad$ acku ra-di-tack tasaot lli-p-rad-sfldn kullu willi llanin p-ism,al
i-wawal-inu# 29pakudan a-rad-d-ffupn$ nkrn-d winna skarnin afulki ad-kcmn s-tudrt
l-ljdid$ nkrn-d winna skarnin lxcant a-fllasn-ittut l;ukm#∑
144
tuggwa f-lmasi;
30∂ur-/,arp ad-skrp yat zp-ixf-inu$ walaynni ar-t;kamp s-mad-iyi-imala baba# s-l;qq
a-s-a-t;kamp acku ur-a-skarp s-ma-ttirip nkki walaynni s-ma-ittiri pwalli-d-yuznn# 31mrad is-fkip tuggwa f-ixf-inu ur-rad-zgant tuggwa-nu# 32walaynni illa wayya, flla
yakkan tuggwa$ ssnp izd l;qq ad-gant tuggwa lli-flla-yakka# 33yu;anna lli-s-tuznm$ nttan
a-yakkan tuggwa f-l;qq# 34urd nkki a-i;tajjan tuggwa n-bnadm$ walaynni nnip-awn mayad bac
a-tnjmm zp-lhalak# 35yu;anna ikka-ttin iga zund yal-lqndil irpan ifaw$ tr,um a-srs-
tisfyum yat tasaot# 36imma nkki$ tuggwa lli-dari-illan ugwrnt tin yu;anna$ acku iskkirn
lli-yyi-ifka baba a-tn-skrp$ ntni a-flla-yakkan tuggwa# iskkirn lli-skarp$ ntni a-imalan
izd baba a-yyi-d-yuznn# 37ha-baba lli-yyi-d-yuznn$ nttan a-flla-ifkan tuggwa# ur-
jju-tsfldm i-vvut-ns$ ula t/ram vvurt-ns# 38ur-akkw-izga-wawal-ns p-uwl-nnun$ acku
ur-iyi-tumnm nkki lli-d-yuzn# 39kunni ar-tsiggilm p-warratn n-rbbi acku tpalm izd
gisn a-p-ra-tafm aparas n-tudrt idumn# ntni a-flla-yakkan tuggwa$ 40walaynni ur-trim
a-d-sri-tackim ad-awn-tili tudrt-an#∑
41∂ur-a-skarp f-a-yyi-talpn mddn$ 42walaynni ssnp mamnk a-tgam$ ur-gigun-tlli tayri
n-rbbi# 43uckip-d s-ism n-baba$ imma kunni ur-a-sri-tsflidm# mrad is-d-yucka
kra n-yan ya,ni ar-isawal pir zp-ixf-ns$ ra-srs-tsflidm# 44mamnk a-ra-tamnm llip
a-ttirim a-ttalpm i-ngratun bla-da-tskarm f-a-kn-yalp rbbi lli-igan wa;dut@ 45a-ur-
tpalm izd nkki a-ra-srun-yactkka p-dar baba# illa wayya, srun yactkkan$ a-t-igan
d-musa lli-p-n-trjam# 46mrad is-tumnm musa ikun tumnm-iyi$ acku yura flla# 47walaynni
ip-ur-tuminm arratn n-musa$ mamnk a-ra-tamnm iwalyun-inu@∑
yu;anna 6jn6
lmasi; iccuca smmus id-walf
1tipurdin n-mayan idda yasuo ibbi s-tsga ya,ni n-umda n-jalil$ ar-as-ttinin amda
n-.abariyya# 2,furn-t mddn ggutnin acku /ran lmojizat lli-iskar ar-ijjujji imu,an# 3ipli yasuo s-yan-uwrir$ igawr pin ntta d-im;,arn-ns# 4yakmur-d loid n-ayt-yudaya
lli-mi-ttinin loid n-tb,it# 5ar-n-issmuqqul yasuo s-n-i/ra mddn ggutnin ftan-d
s-dars$ yini i-filibbus% ∂manip ra-d-nsp aprum mad-cttan mddn-ad@∑ 6issn ma-
ra-iskr walaynni isqsa filibbus pmkad bac a-t-yarm# 7irar-as-d filibbus% ∂rad-
ap-ixvva uggwar n-snat id-miyya n-nnuqrt n-uprum$ sul ur-ra-tn-d-yack pir imikk
i-yan#∑ 8isawl-d yan zp-im;,arn-ns ism-ns andraws gmas n-simoan b.rus yini-as% 9∂illa pid yan-ufrux$ dars smmust-tngwal n-.m//in d-snat-tslmin# walaynni ma-ra-ig
mayan i-punckad n-mddn@∑ 10imma yasuo inna-yasn% ∂ssgawrat mddn# adpar-an$ tggut gis
tuga# gawrn mddn-an kullutn$ ra-yili ma-itggan smmus id-walf n-urgaz# 11yasi yasuo
145
smmust-tngwal-lli ickr rbbi$ ifk-tnt i-mddn$ ifk-asn ula tislmin$ kud yan d-punck
lli-ira# 12llip cboan$ yini i-im;,arn-ns% ∂ssmunat tuffa/ lli-qamanin a-ur-ixsr yat#∑ 13ssmunn-d ma-d-iqaman i-mddn-lli zp-smmust-tngwal n-.m//in$ ommrn snat d-mrawt
tasllit s-tuffa/# 14llip /ran lmojizt lli-iskr yasuo ar-ttinin% ∂s-vva;t pwad
a-igan nnabi lli-f-nsfld ra-d-yack s-ddunit#∑ 15imma yasuo issn mamnk ad-ran a-t-am/n
skrn gis agllid-nsn$ ifl-tn iftu wa;dut s-yurar#
ifta lmasi; f-umda
16llip-di-tru;-tdggwat$ gguzn im;,arn s-tama n-umda# 17,rnt tillas$ ur-ta-tn-d-ilkim
yasuo# kcmn s-tanawt ftun p-umda$ irin ad-bbin s-tsga ya,ni s-tmdint n-kafrana;um# 18inkr-d-wa,u itjhhdn iduy-umda# 19ar-kkatn im;,arn s-tgwla$ ssudun ma-itggan smmus
npd s,iv kilimitr s-a-n-tmnadn yasuo ifta f-iggi n-waman yakmur-d s-tanawt$ puw,n
bahra# 20yini-asn yasuo% ∂ad-ur-tiksa,m# nkkin aya#∑ 21fr;n pakudan$ ssplin-t s-tanawt$
s-lkmn tamazirt lli-ran#
22ndid azkka ktin-d mddn lli-n-qamanin izd yat tanawt ka-illan pin i,gam$ issann is-ur-
ini yasuo d-im;,arn-ns walaynni ssudan ntni wa;dutn# 23pakudan s-n-uckant kra n-tanawin
ya,ni zp-tmdint n-.abariyya$ lkmnt tama n-udpar lli-p-ccan aprum lli-asn-ifka siditnnp
ickr rbbi fllas# 24llip /ran mddn-an is-ur-sul-pin-illi yasuo ula im;,arn-ns$ kcmn
s-tanawin ssudun s-tsga n-kafrana;um a-srs-siggiln#
lmasi; iga aprum n-tudrt
25llip-d-ufan yasuo p-tsga-yad n-umda inin-as% ∂way-amslmd$ managu-di-tuckit s-pid@∑ 26isawl yasuo yini-asn% ∂l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# ur-a-sri-tsiggilm f-ssibt
n-ma-tssnm lmona l-lmojizat lli-t/ram walaynni f-ssibt n-ma-tccam aprum tcboam# 27a-ur-txdmm f-umccu lli-itxsarn$ walaynni xdmat f-umccu lli-ra-bdda-iqama i-tudrt
idumn# nttan a-rad-awn-fkp nkki lli-igan yus n-bnadm$ acku imla rbbi baba is-iyi-i/li
i-mayad# 28imma ntni sqsan-t% ∂mad-ap-d-iqqann a-t-nskr bac a-nxdm i-rbbi@∑ 29yini-asn
yasuo% ∂ha-ma-s-ra-txdmm i-rbbi$ amnat s-pwad-d-yuzn#∑ 30rarn-as-d% ∂ma-l-lmojizt
a-ra-tskrt bac a-stt-n/r namn srk@ mamnk a-ra-txdmt kiyi@ 31kkan-ttin imzwura-nnp
p-lxla ar-cttan aprum lli-mi-ttinin ∂manna# pmklli ityaran ∂ifka-yasn-d aprum zp-ignna
a-t-cttan#∑ 32isawl yasuo yini-asn% ∂l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# urd musa ad-awn-d-
ifkan aprum zp-ignna walaynni rbbi baba# nttan ad-awn-d-yakkan pilad aprum iv;an zp-ignna# 33acku aprum n-rbbi iga-t pwad-d-igguzn zp-ignna$ ar-yakka tudrt i-ddunit#∑ 34inin-
as-d% ∂a-sidi$ akka-yap-bdda aprum-ad#∑
35isawl yasuo yini-asn% ∂nkki a-igan aprum n-tudrt# wanna-d-sri-yuckan$ ur-
sar-t-yap la/# wanna sri yumnn$ ur-sar-t-yap irifi# 36imma kunni nnip-awn yadlli ∂t/
146
ram-iyi$ ur-sri-tuminm#∑ 37walaynni ra-d-sri-ttackan kullu winna-iyi-yakka baba# wanna-
d-sri-yuckan$ ur-sar-t-rurp# 38acku gguzp-d zp-ignna bac ad-skarp ma-ira pwalli-
yyi-d-yuznn$ urd mad-rip nkki# 39pmkad a-ira pwalli-yyi-d-yuznn$ ira a-ur-ityawhlak
yan zp-willi-yyi-ifka$ yiri a-tn-d-ssnkrp p-wass iggwran n-ddunit# 40pmkad-nnit
a-ira baba$ ira a-ifk tudrt idumn i-kullu wanna-iyi-i/ran yamn sri# ra-t-id-ssnkrp
p-wass iggwran#∑
41bdun ar-fllas-tngmugn mddn-an n-ayt-yudaya acku inna ∂nkki a-igan aprum lli-d-igguzn
zp-ignna#∑ 42ar-ttinin% ∂is-ur-igi pwad yasuo yus n-yusf@ nssn babas d-innas# mamnk
a-ra-yiri a-ittini ∂gguzp-d zp-ignna∑@∑ 43irar-asn yasuo% ∂ad-ur-tngmugm i-ngratun# 44ur-i/,ar yan a-d-sri-yack abla-t-id-ildi baba lli-yyi-d-yuznn# imma wanna-d-sri-
yuckan$ ra-t-id-ssnkrp p-wass iggwran n-ddunit# 45ityara p-warra l-lanbya$ ∂rbbi
a-ra-isslmd kullu mddn# kullu wanna isfldn i-baba ilmd zp-gis$ ra-d-sri-yack# 46ur-
illi yan i/ran baba$ abla nkki lli-igan zp-rbbi a-t-i/ran# 47l;qq ayad$ l;qq a-rad-
awn-inip# wanna sri yumnn$ ra-iddr tudrt idumn# 48nkki a-igan aprum n-tudrt# 49mmutn
imzwura-nnun p-lxla waxxa da-cttan aprum lli-mi-ttinin ∂manna∑ 50imma pilad igguz-
d-uprum-ad zp-ignna bac a-ur-immt wanna zgis iccan# 51nkki gip aprum iddrn lli-
d-igguzn zp-ignna# wanna iccan zp-uprum-ad$ ra-bdda-iddr# aprum lli-rad-fkp iga
ddat-inu$ ra-stt-fkp a-srs-tddr ddunit#∑
52bdun mddn-an ar-tmja;adn i-ngratsn ar-ttinin% ∂mamnk a-i/,ar pwad ad-ap-ifk ddat-
ns a-zgis-ncc@∑ 53imma yasuo inna-yasn% ∂l;qq ayd-awn-ttinip$ ip-ur-tccim zp-ddat
n-yus n-bnadm$ ip-ur-tswim zp-idammn-ns$ ur-ra-gigun-tili tudrt# 54wanna iccan zp-
ddat-inu isu zp-idammn-inu$ ra-iddr tudrt idumn$ ra-t-id-ssnkrp p-wass iggwran
n-ddunit# 55acku ddat-inu tga amccu l-l;qq$ gn idammn-inu tissi l-l;qq# 56wanna iccan
zp-ddat-inu isu zp-idammn-inu$ hati izga gigi zgap gis# 57yuzn-iyi-d baba lli-dar
ta;kimt n-tudrt$ ddrp nkki f-ssibt-ns# ra-iddr wanna zp-gigi iccan ula ntta
f-ssibt-inu# 58pwad a-igan aprum lli-d-igguzn zp-ignna$ urd zund aprum lli-ccan
imzwura-nnun$ mmtn sul p-isiggwra# wanna iccan zp-uprum-ad ra-bdda-iddr#∑ 59pmkad
a-s-asn-isawl yasuo llip isslmd mddn p-tgmmi n-t/allit p-kafrana;um#∑
iwalyun n-tudrt idumn
60llip-as-sfldn im;,arn-ns$ iggut gisn ma-innan% ∂icqa-ulmmud-ad# ma-ra-yi/,ar ad-as-
isflid@∑ 61imma yasuo$ bla-yas-nnan issn ma-f-a-tngmugn$ yini-asn% ∂is-awn-tt-iss.
iyr mayad@ 62ma-ra-tinim ip-iyi-t/ram tyalalp$ nkki lli-igan yus n-bnadm$ s-illip
ttin-kkip llip@ 63hati rru; n-rbbi a-yakkan tudrt$ imma ddat ur-tgi yat# rad-
awn-yili rru; ula tudrt s-iwalyun-ad-awn-ttinip$ 64walaynni illa p-gratun ma-ur-yuminn#
acku yasuo issn zp-isizwar manwi ur-srs-uminnin$ yissan manwa ra-t-izznz# 65izayd
147
ilmma yini-asn% ∂mayad a-f-awn-nnip ∂ur-i/,ar yan a-d-sri-yack ip-ur-as-d-ityawfka
zp-baba#∑∑
66pakudan ma-iggutn zp-im;,arn-ns fln-t$ ur-a-sul-dids-tmunun# 67isawl-d yasuo ilmma
s-sin d-mraw n-um;,ar yini-asn% ∂izd ula kunni tram a-tuwrrim@∑ 68yini-as simoan
b.rus% ∂wa-sidi$ dar mit a-s-ra-nddu@ kiyi a-dar iwalyun n-tudrt idumn# 69ha-yap
numn nissan izd kiyi a-igan am/lay n-rbbi#∑ 70yini-asn-d yasuo% ∂kunni s-sin d-mraw$
is-urd nkki a-kn-istin@ walaynni yan gigun iga win iblis#∑ 71pmkad a-s-ibdr yahuda yus
n-simoan isxaryu. lli-ra-izznz yasuo waxxa iga yan zp-sin d-mraw n-um;,ar-ns#
yu;anna 7jn7
isawl lmasi; d-aytmas
1tipurdin n-mayan ar-itlulli yasuo p-tmazirt n-jalil# ur-iri a-iffup s-tmazirt n-yudaya
acku ar-ttirin imparn n-ayt-yudaya a-t-npn# 2p-uwssan-an yakmur-d loid n-ayt-yudaya lli-
mi-ttinin loid n-i;cac# 3sawln-d aytmas n-yasuo inin-as% ∂ddu zp-pid s-yudaya ad-pin-/
rn im;,arn-nnk ma-tskart# 4acku yan iran a-ityawssan ur-a-it;,u iskkirn-ns# ip-a-tskart
tipawsiwin-ad$ ixvva-k a-di-tssbayynt ixf-nnk i-ddunit#∑ 5acku ur-srs-uminn aytmas# 6yini-asn yasuo% ∂azmz-nnun illa-bdda$ walaynni ur-ta-d-ilkim-uzmz-inu# 7kunni$ ur-gigun
ma-f-a-kn-tkrhun ayt-ddunit-ad$ imma nkki ar-iyi-tkrhun f-tuggwa lli-akkap f-lxcanat
lli-skarn# 8zaydat kunni a-pin-tzzrim loid# ur-ta-rad-ddup nkki acku ur-ta-d-ilkim-
uzmz-inu# ∑9inna-yasn pmkad$ igawr sul p-tmazirt n-jalil# 10walaynni llip ftan aytmas ad-
zzrin loid p-urucalim$ iftu ula ntta s-tntla bac a-t-ur-akwzn mddn#
isawl lmasi; d-ayt-urucalim
11ar-srs-siggiln imparn n-ayt-yudaya p-uwssan l-loid ar-ttinin% ∂manza pwalli@∑ 12iggut ma-fllas-itncmucn# kra gisn ar-ittini% ∂argaz ifulkin a-iga#∑ kra ar-ittini%
∂uhu$ ar-ijllu mddn#∑ 13walaynni ur-i/,ar yan a-yall awal-ns$ acku ksu,n zp-imparn n-ayt-
yudaya#
14llip iru; mnavv p-uwssan l-loid$ ikcm yasuo s-tgmmi n-rbbi ar-isslmad# 15ar-
gis-tojjabn imparn n-ayt-yudaya ar-ttinin% ∂argaz-ad ur-d-ikki lmdrst# mamnk a-s-
issn punckad n-ulmmud@∑ 16imma yasuo irur-asn inna% ∂almmud-ad ur-igi winnu# iga win
pwalli-yyi-d-yuznn# 17wanna iran a-iskar ma-ira rbbi$ nttan a-ra-yissan almmud-ad izd
dar rbbi a-zp-d-yucka npd ar-d-sawalp zp-ixf-inu# 18yan-d-isawaln zp-ixf-ns$ ar-
ittiri a-t-alpn mddn# walaynni yan ittirin ad-alpn pwalli-t-id-yuznn$ nttan a-ittinin
l;qq ur-a-isskirkis# 19musa ifka-yawn ccro n-rbbi$ walaynni ur-gigun-illi yan iskarn
148
s-ccro# max ayllip a-ttirim a-yyi-tnpm@∑ 20rarn-as-d mddn-an% ∂kiyi$ kra l-ljnn
a-k-ikcmn# ma-iran a-k-inp@∑ 21yini-asn yasuo% ∂yan-uskkir kad-skrp$ ar-kullu-gis-
ttojjabm# 22yuvva-kn musa a-t//allm i-tarwa-nnun$ waxxa urd musa ka-izwarn p-t/allit-
an walaynni imzwura-nnun a-zwar-i//ullan# tmyarm pilad a-t//allm i-bnadm ula p-wass
n-usunfu# 23walaynni ip-t//ullam i-bnadm p-wass n-usunfu bac a-tskarm s-ccro n-musa$
ma-f-awn-flla-.iyr llip jjujjip bnadm kullut p-wass n-usunfu@ 24a-ur-ttnba,m s-ma-d-
ibann i-mddn walaynni tnba,at s-l;qq#∑
25bdun kra n-ayt-urucalim ar-sqsan i-ngratsn ar-ttinin% ∂is-urd pwad ad-ran imparn
a-t-npn@ 26hati ar-isawal p-wammas n-mddn$ ur-as-nnin yat# ;aqqan ssnn izd s-vva;t
nttan a-igan lmasi; n-rbbi@ 27walaynni argaz-ad$ nssn manizp-d-yucka# ip-d-yucka
lmasi;$ ur-ra-yissan yan manizp-d-yucka#∑28ar-isslmad yasuo p-tgmmi n-rbbi$ yall awal-ns yini% ∂is-iyi-tssnm@ is-tssnm
manizp-d-uckip@ ur-d-uznp ixf-inu# l;qq a-iga pwalli-yyi-d-yuznn$ walaynni ur-ti-
tssinm kunni# 29ssnp-t nkki acku gip zp-gis$ d-nttan a-yyi-d-yuznn#∑ 30nkrn mddn
pakudan a-t-pwin$ walaynni ur-i/,ar yan a-n-srs-ig afus acku ur-ta-di-tlkim tasaot-
ns# 31walaynni iggut p-mddn-an ma-srs-yumnn$ ar-ttinin% ∂ip-d-yucka lmasi; n-rbbi
is-ra-iskr lmojizat uggwar n-maylli iskr-urgaz-ad@∑
32sfldn ifarisin i-ma-ttinin mddn i-ngratsn f-yasuo# nkrn ntni d-inmpurn n-tgmmi
n-rbbi$ aznn-d imxzniyn a-t-am/n# 33isawl yasuo s-mddn yini-asn% ∂pir kra idrusn
a-ra-sul-didun-ilip$ wurrip ilmma s-walli-yyi-d-yuznn# 34ra-sri-tsiggilm walaynni ur-
ra-yyi-tafm$ acku illis rad-ddup ur-t/,arm a-srs-tddum#∑ 35ssmqsan ilmma mddn-an
n-ayt-yudaya i-ngratsn inin% ∂manis ra-iddu ayllip ur-ra-t-naf nkkwni@ is-ira a-iddu
s-dar ayt-darnnp lli-zdpnin p-tmizar ya,ni a-pin-isslmad ayt-tmizar-an@ 36ha-ntta
inna ra-srs-nsiggil ur-ra-t-naf$ yini ur-n/,ar a-nddu s-illis ra-iddu# ma-tga lmona
n-wawal-ad@∑
isaffn n-waman n-tudrt
37p-wass iggwran l-loid$ iga ass kullu ihiyyan$ ibidd yasuo yall awal-ns yini% ∂wanna yap
irifi$ a-d-yack sri isu# 38wanna sri yumnn$ ∂isaffn n-waman n-tudrt a-ra-iftu zp-uwl-
ns pmklli ityaran#∑ 39awal-ad$ inna-t yasuo f-rru; n-rbbi lli-ra-d-igguz f-willi srs
umnnin# p-uwssan-an ur-ta-yasn-d-ityawfka rru;$ acku ur-ta-ityalal yasuo s-lmjd#
40llip sfldn mddn i-wawal-an$ kra gisn inna% ∂s-vva;t$ pwad a-igan nnabi lli-s-a-ntql#∑ 41inin wiyya,% ∂pwad a-igan lmasi; n-rbbi#∑ imma wiyya, nnan% ∂izd zp-tmazirt n-jalil
a-zp-ra-d-yack lmasi;@ 42is-ur-ityara p-warra n-rbbi$ lmasi; ra-ig zp-tasut
n-ugllid dawd$ ilul p-bitla;m aduwwar lli-p-ttin ikka izdp dawd@∑ 43b,un mddn-an
i-ngratsn f-ssibt-ns# 44kra gisn ira a-t-ipwi$ walaynni ur-n-srs-igi yan afus-ns#
149
45wurrin imxzniyn s-dar inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-ifarisin# sqsan-tn ntni% ∂max
ayllip-t-id-ur-tiwim@ 46inin-asn imxzniyn% ∂ur-jju-illi yan isawaln zund argaz-an#∑ 47inin-asn ifarisin% ∂izd ula kunni tjlam@ 48is-illa zp-imparn npd ifarisin ma-srs-
yumnn@ 49imma mddn-an ya,ni lli-ur-ssinnin ccro$ tagat a-tn-yutn#∑ 50illa yan p-gr
ifarisin-an ism-ns niqudimus$ ikka-ttin yucka-d dar yasuo# isawl pakudan yini-asn% 51∂is-ra-i;kam ccro-nnp f-yan ur-ta-nsfld i-ma-ittini f-ixf-ns ula nssn ma-iskar@∑ 52imma ntni rurn-as% ∂izd ula kiyi gu-jalil a-tgit@ siggil p-warratn tissant is-ur-
ra-d-yack kra n-nnabi zp-jalil#∑ 53nkrn iftu kud yan s-tgmmi-ns#
yu;anna 8jn8
tampart lli-ityama/n f-zzna
1imma yasuo idda s-uwrir n-zzitun# 2zikk vba; ikcm-dap s-tgmmi n-rbbi$ munn-d
fllas mddn ggutnin# igawr pin ar-tn-isslmad# 3ackin-d srs kra n-imslmdn n-ccro
d-ifarisin$ awin-as-d yat-tmpart lli-d-um/n f-zzna# ssbiddn-tt-id p-wammas
n-mddn$ 4inin i-yasuo% ∂way-amslmd$ ha-tampart-ad num/-tt-id f-zzna# 5yuvva-yap musa
p-ccro a-nkkat zund xtad s-i/ran ard tmmt# imma kiyi ma-ra-fllas-tinit@∑ 6sawln
dids pmkad bac a-fllas-am/n kra n-wawal ma-s-a-yas-vra,n# imma yasuo ikwna ar-
itara s-u,a,-ns p-wakal# 7zaydn ar-t-sqsan ayllip-d-inm yini-asn% ∂wanna gigun ur-jju-
iskirn ddnub a-izwur a-n-fllas-ilu; a/ru#∑ 8iknu-dap ar-itara p-wakal# 9imma ntni$ llip
sfldn i-punckan bdun ar-n-tittin yan s-yan$ zp-imqqurn ar im//iyn$ ayllip ur-iqama
pir yasuo$ d-tmpart-an a-sul-ibiddn p-lgddam-ns# 10inm-d yasuo yini-as% ∂manza-tn
a-tampart@ is-ur-fllam-i;kam yan@ 11tini-as-d% ∂ur-illi yan a-sidi#∑ yini-as yasuo%
∂ula nkki ur-ra-fllam-;kamp# zayd pilad$ a-ur-sul-tskrt ddnub#∑
lmasi; iga tifawt n-ddunit
12isawl-dap yasuo s-mddn yini-asn% ∂nkki a-igan tifawt n-ddunit# wanna didi itmunun
rad-as-tili tifawt n-tudrt$ ur-ra-sar-ifttu p-tillas#∑ 13inin-as-d ifarisin% ∂ha-
kiyi ar-takkat tuggwa f-ixf-nnk# ur-zgant tuggwa-yad#∑ 14irar-asn yasuo% ∂ip-akkw-
fkip tuggwa-yad f-ixf-inu hati l;qq ad-gant tuggwa-nu$ acku ssnp manizp-d-uckip ula
manis rad-ddup# ur-tssinm kunni manizp-d-uckip ula tssnm manis rad-ddup# 15kunni
ar-tt;kamm s-tnba,in n-ddunit-ad$ imma nkki ur-a-t;kamp f-yan# 16mrad is-;kamp ra-
ywp/an l;ukm-inu$ acku urd wa;duyyi a-rad-;kamp# illa-bdda didi baba lli-yyi-d-yuznn# 17ityara p-ccro-nnun ∂ip-d-mcackant tuggwa n-sin inagan tissanm is-ywp/an-wawal-
nsn#∑ 18ha-yyi gip inigi n-ixf-inu$ inigi ya,ni iga-t baba lli-yyi-d-yuznn#∑ 19inin-as-d%
∂manza babak@∑ irar-asn yasuo% ∂ur-iyi-tssinm ula tssnm baba# mrad is-iyi-tssnm
150
ra-tissanm baba ula ntta# 20kullu mayad$ inna-t yasuo llip a-isslmad p-tgmmi n-rbbi
p-udpar lli-p-illa vvnduq# ur-t-ilkim yan a-t-yam/$ acku ur-ta-di-tru; tasaot-ns#
iggut ma-yumnn s-lmasi;
21isawl-dap yasuo yini-asn% ∂rad-ddup nkki$ tsigglm sri$ tmmtm sul p-ddnub-nnun#
ur-t/,arm a-tddum s-illis rad-ddup#∑ 22sqsan mddn-an n-ayt-yudaya i-ngratsn inin%
∂max ayllip inna ∂ur-t/,arm a-tddum s-illis rad-ddup∑@ is-ra-inp ixf-ns@∑ 23izayd
yasuo yini-asn% ∂kunni tgam zp-wakal$ imma nkki gip zp-ignna# kunni tgam win ddunit-ad$
imma nkki ur-gip win ddunit-ad# 24mayad a-f-awn-nnip ra-tmmtm p-ddnub-nnun# ip-ur-
tuminm is-gip pwalli bdda illan$ rad-nnit-tmmtm p-ddnub-nnun#∑ 25nnan-as-d% ∂ma-tgit
kiyi@ irar-asn yasuo% ∂nnip-awn-t p-isizwar# 26iggut dari ma-gigun-ttinip$ yigat
dari ma-f-a-fllawn-t;kamp# imma pwalli-yyi-d-yuznn$ l;qq a-iga$ d-maylli mi dars
sfldp ayd ttinip i-ddunit#∑ 27imma ntni ur-ssinn izd f-rbbi babas a-f-isawl#
28izayd yasuo yini-asn% ∂ar tallm yus n-bnadm f-uggjdi$ pakudan a-ra-tissanm is-gip
pwalli bdda illan$ tissanm is-a-sawalp s-mad-iyi-imala baba$ ur-a-skarp yat zp-ixf-
inu# 29pwalli-yyi-d-yuznn illa-bdda didi# ur-iyi-ifl wa;duyyi$ acku ar-bdda-skarp
ma-t-ir,an#∑ 30llip sfldn mddn i-punckan$ iggut ma-srs-yumnn#
lmasi; a-ifsin i-mddn zp-iskraf
31isawl-dap yasuo s-willi srs umnnin p-gr mddn-an n-ayt-yudaya yini-asn% ∂ip-tzgam
p-wawal-inu$ s-vva;t im;,arn-inu a-ra-tgm# 32ra-tissanm l;qq$ d-l;qq a-rad-awn-ifsi
zp-iskraf#∑ 33rarn-as-d% ∂nkkwni nga tarwa n-ibrahim$ ur-jju-illi mad-ap-ikrsn# max
a-ttinit ∂rad-awn-ifsi∑@∑ 34isawl yasuo yini-asn% ∂l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip#
kullu wanna iskarn ddnub iga ismg i-ddnub# 35yan igan ismg ur-ra-bdda-iqama p-tgmmi
n-sidis$ walaynni yus n-tgmmi ra-bdda-ig gu-tgmmi# 36ip-awn-d-ifsi yus$ s-l;qq ur-
ra-sul-tilim p-iskraf# 37ssnp izd tarwa n-ibrahim a-tgam$ imma kunni ar-ttirim
a-yyi-tnpm acku awal-inu ur-n-gigun-yufi manip a-ittili# 38ar-sawalp f-mad-/rip dar
baba$ imma kunni ar-tskarm ma-mi-tsfldm zp-babatun#∑
39inin-as-d% ∂ibrahim a-igan babatnnp#∑ irar-asn yasuo% ∂mrad is-tgam tarwa n-ibrahim
ra-tskarm pmklli iskar ibrahim# 40walaynni ha-kunni pilad ar-ttirim a-yyi-tnpm$ nkki
lli-awn-innan l;qq lli-mi-sfldp dar rbbi# urd pmkan a-iskr ibrahim# 41imma kunni ar-
tskarm zund babatun# rarn-as-d% ∂urd tarwa l-lfsad a-nga# yan babatnnp ka-darnnp-
illan$ a-t-igan d-rbbi#∑ 42yini-asn yasuo% ∂mrad is-iga rbbi babatun ra-yyi-tirim
nkki$ acku uckip-d zp-rbbi kp-d dars# ur-d-uznp ixf-inu walaynni nttan a-yyi-d-
yuznn# 43max ayllip ur-a-ttfhamm mayd-awn-ttinip@ ur-a-ttfhamm acku ur-a-ttirim
151
a-tsflidm s-wawal-inu# 44win babatun iblis a-tgam$ ar-ttirim a-tskarm ma-ir,an
babatun# iga wad inqqan zp-isizwar$ ur-jju-iskir s-l;qq acku l;qq ur-dars-illi#
pakud nna-isskarks ar-iskar s-ma-gis-illan$ acku bu-tkrkas a-iga$ ig babas n-kullu
ma-isskirkisn# 45imma nkki ar-awn-ttinip l;qq$ mayad a-f-ur-iyi-tuminm# 46manwa gigun
a-flla-izzgan kra n-ddnb@ walaynni llip a-yawn-ttinip l;qq max ayllip ur-iyi-tuminm@ 47wanna igan win rbbi$ ra-isflid s-iwalyun n-rbbi# kunni ur-tgim win rbbi$ mayad a-f-
ur-a-tsflidm#∑
illa lmasi; ur-ta-illi ibrahim
48sawln-d mddn-an n-ayt-yudaya inin-as% ∂is-ur-nwp/an ip-a-fllak-nttini tgit gu-
samira ikcm-k yal-ljnn@∑ 49yini-asn yasuo% ∂ur-iyi-ikcim kra l-ljnn# nkki ar-tuqqarp
baba$ imma kunni ur-a-yyi-ttuqqarm# 50ur-a-skarp f-a-yyi-tuqqarn mddn$ walaynni illa yan
it;kamn$ yiri mddn a-yyi-tuqqarn# 51l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# wanna izgan p-wawal-
inu$ ur-sar-immut#∑ 52rarn-as-d mddn-an% ∂iban gik pilad is-k-ikcm kra l-ljnn# immut
ibrahim ula lanbya$ imma kiyi ar-ttinit ∂wanna izgan p-wawal-inu$ ur-sar-immut#∑ 53is-
tugwrt babatnnp ibrahim ula lanbya lli-mmutnin@ mad-akkw-tpalt is-ti-tgit kiyi@∑ 54isawl yasuo yini-asn% ∂mrad is-a-talpp ixf-inu ur-iyi-igi yat$ walaynni baba lli-mi-
ttinim rbbi-nnun$ nttan a-yyi-italpn# 55ur-ti-tssinm kunni$ walaynni ssnp-t nkki# mrad
is-nnip ∂ur-t-ssinp∑ ikun sskarksp zund kunni$ walaynni ssnp-t zgap p-wawal-ns# 56ifr; babatun ibrahim llip issn is-ra-i/r ussan-inu$ i/ra-tn ifr; bahra#∑ 57rarn-
as-d-dap mddn-an n-ayt-yudaya inin-as% ∂kiyi ur-ta-tkkit smmus id-mraw-usggwas#
is-t/rit ibrahim@∑ 58isawl yasuo yini-asn% ∂l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip$ llip
nkki ur-ta-illi ibrahim#∑ 59llip sfldn i-mayan$ asin i/ran ma-s-a-t-kkatn$ walaynni intl
fllasn yasuo iffup zp-tgmmi n-rbbi#
yu;anna 9jn9
lmasi; ir/m alln n-ubuka,
1llip ifta yasuo d-uparas i/r yan-urgaz igan abuka, zp-llip ilul# 2sqsan-t im;,arn-
ns% ∂way-amslmd$ max ayllip ilul pwad ibuk,@ izd f-ssibt n-ddnub-ns npd f-ssibt
n-kra n-ddnub skrn-tn ayt-dars@∑ 3isawl-d yasuo yini-asn% ∂urd f-ssibt n-ddnub-
ns npd ddnub n-ayt-dars$ walaynni ilul pmkad bac a-gis-iban ma-ra-iskr rbbi# 4illa
fllap$ ma;dd illa-uzal$ a-nskar iskkirn n-walli-yyi-d-yuznn# ra-d-yack-iy,$ ur-ra-
yi/,ar yan a-gis-iskr yat# 5kra kkip p-ddunit gip tifawt n-ddunit#∑ 6llip inna
mayad issufs f-wakal ya,r tallapt s-ilufsan-ns$ ipm-t i-walln n-ubuka,# 7yini-as%
∂zayd$ tsirdt p-ifr, n-silwam#∑ tga lmona n-silwam ∂amazan∑# iddu-ubuka, ilmma
isird$ yuwrri-d issfaw# 8ar-ssmqsan-wadjarn-ns ntni d-willi-t-/ranin ar-it,alab$
152
ar-ttinin i-ngratsn% ∂is-urd pwalli itgawarn ar-it,alab ayad@∑ 9kra inna% ∂nttan aya#
kra inna% ∂uhu$ pir irwas-t# imma ntta irur-asn% ∂nttan-nnit ad-gip#∑ 10sqsan-t ilmma%
∂mamnk a-s-tuwrrit tssfawt@#∑ 11yini-asn% ∂pwalli mi ttinin yasuo yu,r tallapt
ipm-t i-walln-inu yini-yyi ∂zayd s-silwam tsirdt#∑# ddup sirdp isfyup# 12nnan-as%
∂imma ntta$ mani ikka pila@#∑ yini-asn% ∂ur-ssinp#∑
13awin argaz lli-sttin ikkan ibuk, s-dar ifarisin# 14ass n-usunfu a-iga passan p-yu,r
yasuo tallapt ir/m alln-ns# 15sqsan-t ifarisin f-mamnk a-s-yuwrri issfaw# yini-asn%
∂ipma tallapt i-walln-inu$ sirdp isfyup##∑ 16kra p-ifarisin ar-ittini% ∂pwan$ iban is-
urd rbbi a-t-id-yuznn acku ar-iskar p-wass n-usunfu ma-gis-ur-i;llan##∑ imma wiyya,
ar-ttinin% ∂yan iffupn aparas n-rbbi$ is-i/,ar a-iskar zund lmojizat-ad@#∑ b,un ntni
i-ngratsn# 17sawln-dap s-walli-sttin ikkan ibuk, inin-as% ∂imma kiyi lli-mi-ir/m alln-nnk$
ma-ra-fllas-tinit@#∑ yini-asn% ∂nnabi a-iga#∑
18walaynni imparn n-ayt-yudaya ur-uminn is-ttin ikka ibuk, yuwrri issfaw# aznn ilmma ma-
d-itawin ayt-dars$ 19sqsan-tn% ∂izd iwitun ayad@ izd pwad a-f-a-ttinim ilul ibuk,@
mamnk a-s-yuwrri issfaw@#∑ 20sawln ayt-dars inin-asn% ∂nssn izd iwitnnp a-iga$ ibuk,
zp-tlalit-ns# 21walaynni ur-nssin mamnk a-s-yuwrri issfaw ula nssn ma-ir/mn alln-ns#
sqsat-t# argaz a-iga$ i/,ar a-isawl f-ixf-ns##∑ 22pmkad a-s-nnan ayt-dars acku ksu,n
zp-imparn n-ayt-yudaya# mcackan-d imparn yadlli ad-ssufpn zp-tgmmi n-t/allit wanna
innan izd yasuo a-igan lmasi; n-rbbi lli-s-a-tqln# 23mayan a-f-nnan ayt-dars ∂sqsat-t#
argaz a-iga#∑
24aznn-dap imparn s-walli-sttin ikkan ibuk,$ inin-as% ∂nga-n srk rbbi a-ur-tsskarkst#
nssn pwan is-iffup aparas n-rbbi#∑ 25isawl ntta yini-asn% ∂ur-ssinp is-iffup aparas
npd uhu# tapawsa-yad ad-ssnp# kkip-ttin buk,p$ imma pilad ha-yyi ssfawp#∑ 26inin-as%
∂mad-ak-iskr@ mamnk a-ir/m alln-nnk@∑ 27irar-asn% ∂nnip-awn-t-yad$ ur-sri-tsfldm#
max ayllip tram a-tsfldm tis snat-twal@ izd ula kunni tram a-tgm im;,arn-ns@∑ 28rgmn-t pakudan inin-as% ∂kiyi a-igan am;,ar-ns$ imma nkkwni im;,arn n-musa a-nga# 29nssn izd rbbi a-isawaln s-musa$ imma pwan ur-akkw-nssin manizp-d-yucka#∑ 30isawl-
urgaz-lli yini-asn% ∂lojb aya# ur-tssinm manizp-d-yucka$ d-ntta ir/m alln-inu# 31nssn
is-ur-ra-isflid rbbi i-yan iffupn aparas-ns$ walaynni yan-t-ituqqarn ar-iskar ma-t-
ir,an$ nttan a-mi-isflid rbbi# 32zp-isizwar n-ddunit ur-jju-nsfld f-kra n-yan ir/
mn alln i-yan-d-iluln ibuk,# 33mrad is-ur-d-yucki-urgaz-an zp-rbbi$ ur-ra-yi/,ar
a-iskr yat# 34rarn-as% ∂kiyi tommrt s-ddnub zp-tlalit-nnk$ tirit ad-ap-tsslmadt
nkkwni@∑ ssufpn-t ilmma zp-tgmmi n-t/allit#
153
awal l-lmasi; f-ubuk,
35isfld yasuo is-t-ssufpn$ yaf-t-in isqsa-t% ∂is-tumnt s-yus n-bnadm@∑ 36irar-
as-d% ∂ini-yyi a-sidi manwa-t-igan$ bac a-srs-amnp# 37yini-as yasuo% ∂t/rit-t-
yad$ iga-t pwad srk isawaln# ∑38irar-as-d% ∂ha-yyi umnp a-sidi# i,r f-ifaddn-ns
p-lgddam-ns# 39izayd yasuo yini-asn% ∂uckip-d s-ddunit ad-b,up afulki d-lxcant$
ad-isfyun ibuka,n$ buk,n pwilli ssfawnin# ∑40sfldn-as kra n-ifarisin lli-llanin pin$
inin-as-d% ∂izd ula nkkwni nbuk,@∑ 41irar-asn yasuo% ∂mrad is-tbuk,m s-vva;t$ ikun
ur-ra-fllawn-yili l;ukm# walaynni ar-ttinim tssfawm$ f-payan a-f-fllawn-illa l;ukm#∑
yu;anna 10jn10
lmasi; iga amksa ifulkin
1inna-yasn yasuo% ∂l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# yan ifln imi n-zzribt ipli s-uwlli
zp-mani ya,ni$ imikr a-iga$ ig amxxar# 2imma pwalli ikcmn zp-imi n-zzribt$ iga
amksa n-uwlli# 3nttan a-mi-ir//m-ubuwwab$ d-wawal-ns a-s-a-sflidnt-uwlli# ar-n-yaqra
s-tilli ganin tins$ kraygatt yat s-ism-ns$ ar-tnt-id-issufup s-brra# 4ip-tnt-id-
issufp ra-iftu izwur-asnt$ ,furnt-uwlli-ns acku ukwznt awal-ns# 5rad-ruwlnt zp-yan
igan aprib$ ur-ra-ti-,furnt acku ur-a-tissannt awal n-ipribn#∑ 6yasuo yut-asn lmona-
yad$ imma ntni ur-ssinn ma-ira ad-asn-srs-iml#
7izayd yasuo yini-asn% ∂l;qq ayd-awn-ttinip# nkki a-igan imi lli-zp-a-kccmnt-uwlli# 8kullu willi-d-uckanin payd izrin$ imakarn d-imxxarn ad-gan$ ur-srsn-sfldnt-uwlli# 9imma nkki gip imi# yan zp-gigi ikcmn ra-injm$ ar-itffup ar-ikccm ar-itafa ma-
p-a-iffrd# 10pakud nna-d-yucka-umxxar ur-a-ittiri pir a-yakwr inp ihlk# imma nkki
uckip-d ad-awn-tili tudrt$ tili-awn tudrt ikmmln# 11nkki a-igan amksa ifulkin# amksa
ifulkin a-itmtatn f-uwlli# 12han imkiri ur-igi zund amksa$ acku urd tins ad-gant-uwlli#
ip-n-i/ra uccn ifta-d$ ra-ifl ulli iruwl$ yam/-tnt-uwccn ifts-tnt# 13ra-iruwl acku
imkiri ka-iga$ ur-as-illi yat p-uwlli# 14imma nkki gip amksa ifulkin# ssnp tinnu ula
tinnu ssnnt-iyi$ 15pmklli-yyi-issn rbbi baba issanp-t nkki# rad-fkp ixf-inu i-lmut
f-ssibt n-uwlli# 16dari ulli ya,ni$ ur-a-di-tmununt p-zzribt-ad$ iqqan-iyi-d a-tnt-
id-ssmunp ula ntnti# rad-sfldnt s-wawal-inu$ tili yat-twurut yili yan-umksa# 17ha-
yyi ozzap dar baba$ acku rad-fkp ixf-inu i-lmut bac ad-d-nkrp s-tudrt l-ljdid# 18ur-illi ma-rad-iyi-ikkis tudrt-inu walaynni ra-stt-fkp nkki# /,arp a-stt-fkp$
i/,arp a-stt-am/p-dap# pmkad a-s-iyi-yuvva baba#∑
19llip sfldn mddn-an n-ayt-yudaya i-mayd inna b,un-dap i-ngratsn# 20iggut gisn ma-
ittinin% ∂kra l-ljnn a-t-ikcmn$ iffup ixf-ns# ma-f-as-sul-tsflidm@∑ 21imma wiyya,
154
ar-ttinin% ∂uhu$ yan p-illa ljnn ur-ra-isawal pmkad# ljnun ur-rad-i/,arn ad-r/mn alln
n-ibuka,n#∑
isawl lmasi; f-ixf-ns
22p-uwssan-an fr;n ayt-urucalim s-loid lli-p-d-rurn tigmmi n-rbbi sspusn-tt$
ig-uzmz-an tagrst# 23ar-ifttu yasuo p-tgmmi n-rbbi p-udpar lli-mi-ttinin ∂al;ni
n-suliman∑# 24munn-d fllas kra n-mddn n-ayt-yudaya inin-as-d% ∂ar managu a-rad-ap-tajjt
pmkad$ kud yan d-ma-iswingim@ ip-tgit lmasi; n-rbbi$ ini-ap-t a-nissan#∑ 25isawl
yasuo yini-asn% ∂nnip-awn-t-yad walaynni ur-iyi-tuminm# kullu mayd skarp s-ism n-rbbi
baba ar-issbayyan mad-gip# 26ur-tuminm kunni acku ur-tgim zp-uwlli-nu# 27ar-sflidnt-
uwlli-nu s-wawal-inu$ ssnp-tnt ar-iyi-t,furnt$ 28ar-asnt-akkap tudrt idumn# ur-ra-sar-
tyawhlaknt$ ur-rad-iyi-tnt-ikkis yan zp-ufus-inu# 29baba lli-yyi-tnt-ifkan$ yugwr kullu
ma-illan# ur-i/,ar yan a-tnt-ikkis zp-ufus n-baba# 30nkki d-baba$ yan a-nga#∑
31nkrn mddn-an pakudan$ asin-dap i/ran ma-s-a-t-kkatn# 32imma yasuo inna-yasn% ∂ha-yyi
skrp p-gratun kigan d-ifulkitn lli-yyi-ifka baba a-tn-skrp# f-manwa gisn a-f-
tram a-yyi-tutm s-i/ran@∑ 33rarn-as-d% ∂urd f-kra n-ufulki a-f-ra-k-nut walaynni
f-iwalyun-ad l-lkufr# bnadm ka-tgit walaynni ar-ttggat ixf-nnk d-rbbi#∑ 34isawl
yasuo yini-asn% ∂is-ur-ityara p-ccro-nnun inna rbbi i-kra n-mddn ∂kunni tgam id-
rbbi∑@ 35nssn is-ywp/an kullu ma-ityaran p-warratn n-rbbi# walaynni llip inna ∂tgam
id-rbbi∑ i-willi sfldnin i-wawal-ns$ 36max ayllip tnnam ∂lkufr ayad∑ llip nnip is-
gip yus n-rbbi$ nkki lli-i/li baba yazn-iyi-d s-ddunit@ 37mrad is-ur-a-skarp
iskkirn n-baba$ ur-ra-kn-d-iqqan a-sri-tamnm# 38walaynni llip a-tn-skarp$ waxxa ur-
tuminm awal-inu iqqan-kn-d a-tamnm iskkirn-inu$ tissanm izd s-vva;t nkki d-baba yan
a-nga$ illa gigi ilip gis#∑ 39nkrn-dap a-t-am/n$ walaynni injm-asn#
40iddu-dap yasuo s-tsga ya,ni n-wasif n-urdun$ s-illip-sttin ikka yu;anna ar-
issddam# iqama pin$ 41ar-n-dars-ttackan mddn ggutnin ar-ttinin% ∂yu;anna ur-jju-iskir
kra l-lmojizt$ walaynni kullu ma-inna yu;anna f-urgaz-ad ywp/an#∑ 42iggut pin ma-yumnn
s-yasuo#
yu;anna11jn11
lmut l-lioazar
1p-uwssan-an yu,n bahra yan-urgaz ism-ns lioazar$ izdp p-bitoanya lli-igan aduwwar
n-maryam d-uwlltmas marta# 2maryam-ad mi yu,n gmas lioazar tga xtalli iffin asafar
f-i,arn n-yasuo tsfi,-tn s-wazzar-ns# 3aznnd-d taytmatin-lli s-yasuo inint-as% ∂wa-
155
siditnnp$ ha-walli dark iozzan yu,n bahra#∑ 4llip isfld yasuo i-mayad yini% ∂tama,unt-
ad ur-ra-tggwru s-lmut$ walaynni ra-srs-iban lmjd n-rbbi$ itmjjd yus n-rbbi
f-ssibt-ns#∑
5marta d-uwlltmas d-lioazar$ ntni ozzan dar yasuo# 6walaynni llip isfld is-yu,n lioazar
iqama p-illip illa sin-uwssan$ 7yini ilmma i-im;,arn-ns% ∂a-nuwrri s-tmazirt n-yudaya#∑ 8imma ntni nnan-as% ∂way-amslmd$ han ayt-yudaya pir kra idrusn ayd-s-ran a-k-utn s-i/
ran# max ayllip trit a-sul-tuwrrit s-pin@∑ 9irar-asn yasuo% ∂is-urd snat d-mrawt
tasaot a-illan p-uzal@ yan ifttun p-uzal ur-ra-ti-tut-tbay,,rt acku ar-ittisfyu
s-tifawt lli-illan p-ddunit-ad# 10imma yan ifttun p-iy, ra-ti-tut-tbay,,rt$ acku ur-
issfaw#∑ 11pmkad a-s-asn-inna yasuo$ izayd ilmma yini-asn% ∂han amddakkwl-nnp lioazar
i.av# rad-ddup a-t-id-ssfaqp#∑ 12inin-as im;,arn% ∂ip-i.av a-sidi$ ra-ijji#∑ 13walaynni
yasuo$ f-lmut a-f-inna mayan$ imma ntni paln izd pir i.v a-f-isawl# 14yini-asn yasuo ilmma
s-wawal inmn% ∂immut lioazar# 15icwa pmkad f-ssibt-nnun llip ur-dids-llip nkki$ acku
pmkad a-s-ra-tuwrrim tamnm s-uggwar# imma pilad$ a-nddu s-dars#∑ 16inkr tuma lli-
mi-ttinin ∂aknyu∑$ yini i-im;,arn% ∂rwa;at ula nkkwni$ a-nmun d-umslmd a-n-dids-nmmt#∑
lmasi; iga tankra ula tudrt
17llip-n-ilkm yasuo$ yaf-n lioazar kku/-uwssan a-n-ikka p-um,,al# 18aduwwar-an n-bitoanya
yaggug zp-urucalim s-ma-itggan kra, kilimitr# 19uckan-d mddn ggutnin n-ayt-yudaya s-dar
marta d-maryam a-tnt-vbbrn f-gmatsnt# 20llip tsfld marta is-d-yucka yasuo tftu
tmnaggar-t-in$ imma maryam tqama p-tgmmi# 21tini-as-d marta i-yasuo% ∂wa-sidi$ mrad
is-tllit pid$ ikun ur-akkw-ra-immt gma# 22walaynni ssnp ula pilad rad-ak-ifk rbbi aynna
zp-gis t,albt#∑ 23yini-as yasuo% ∂ra-d-inkr gmam zp-lmut# 24tini-as-d marta% ∂ssnp
is-ra-d-inkr p-tnkra p-wass iggwran n-ddunit# 25isawl yasuo yini-as% ∂nkki a-igan tankra
ula tudrt# wanna sri yumnn$ waxxa immut sul iddr# 26imma wanna iddrn yamn sri$ ur-ra-sar-
immt# is-tumnt mayad@∑ 27tini-as-d% ∂umnp-t a-sidi$ amnp is-tgit lmasi; yus n-rbbi
lli-f-nsfld ra-d-yack s-ddunit#∑
28marta tnna-yas pmkad tuwrri s-tgmmi# tpr-d i-uwlltmas maryam$ tini-as p-gras
dids% ∂hay-amslmd yucka-d$ ar-gim-isqsa#∑ 29llip tsfld maryam i-mayad$ tnkr tazzl-d
s-dars# 30yasuo ur-ta-n-iru; aduwwar$ illa sul p-illip-t-id-tmnaggar marta# 31imma
mddn lli-n-munnin p-tgmmi n-maryam a-stt-vbbrn$ llip-tt-/ran tnkr tazzl s-brra$
,furn-tt paln is-tdda s-um,,al a-n-pin-talla# 32imma maryam$ llip-di-tlkm dar yasuo$
pir t/ra-t t,r p-dar i,arn-ns tini-as-d% ∂wa-sidi$ mrad is-tllit pid$ ikun ur-
akkw-ra-immt gma#∑ 33llip-tt-i/ra yasuo ar-talla$ i/r ula pwilli-stt-in-,farnin ar-
allan$ bbin p-tasa-ns .iyr-as bahra# 34yini-asn% ∂manip-t-in-tm,lm@∑ inin-as% ∂ack-id
a-t/rt a-sidi#∑ 35ar-yalla yasuo# 36inin mddn i-ngratsn% ∂/rat mnck a-dars-iozza#
156
37walaynni kra gisn inna% ∂pwad lli-ir/mn alln n-ubuka,$ is-ur-ttin-ikki i/,ar a-issanf
lmut i-urgaz-ad@∑
lmasi; issnkr-d lioazar zp-lmut
38llip-n-ilkm yasuo am,,al$ ibbi-dap p-tasa-ns# am,,al-an iga ifri$ yili f-imi-ns
yan-ifir imqqurn# 39yini-asn yasuo% ∂ssittyat ifir#∑ tsawl-d marta ulltmas n-walli
immutn tini-as% ∂wa-sidi$ ra-ijju acku kku/-uwssan ayd-s-t-in-nm,l#∑ 40irar-as
yasuo% ∂is-am-ur-nnip ∂ip-tumnt ra-t/rt lmjd n-rbbi∑@∑ 41ssittin ifir ilmma$
yall yasuo alln-ns s-ignwan yini% ∂wa-baba$ ckrp-k acku tsfldt-iyi# 42ssnp is-a-yyi-
bdda-tsflidt$ walaynni nnip mayad f-ssibt n-mddn-ad biddnin pid$ bac ad-amnn izd
kiyi a-yyi-d-yuznn#∑ 43llip inna mayad$ yall awal-ns s-jjhd yini% ∂wa-lioazar$ ffup-d#∑ 44iffup-d pwalli immutn# ityasas zp-ifassn-ns ula i,arn-ns s-icddadn l-lkfn$ idl-
uwdm-ns s-yan-ucrwi,# izayd yasuo yini-asn% ∂fsyat-as tr/mm-as#∑
skrn inmpurn f-ad-am/n lmasi;
45mddn-an n-ayt-yudaya lli-d-munnin d-maryam$ llip /ran ma-iskr yasuo yigat gisn ma-
srs-yumnn# 46walaynni kra zp-gisn idda s-dar ifarisin$ inin-asn f-ma-iskr# 47pakudan
ad-nkrn inmpurn n-tgmmi n-rbbi$ ntni d-ifarisin$ ssmunn imparn l-lm;kama ar-ttinin%
∂ma-ra-nskr@ han argaz-an$ ggutnt lmojizat lli-iskar# 48ip-t-nujja pmkad$ ra-srs-
amnn kullu mddn$ inkr srnnp loskr n-ruman ihlk tigmmi n-rbbi ula tamazirt-nnp#∑ 49isawl ilmma yan gisn ism-ns qayafa$ iga anmpur n-tgmmi n-rbbi p-usggwas-an$ yini-
asn% ∂izd kunni ur-a-ttfhamm yat@ 50is-ur-tssinm is-awn-yuf ip-immut yan-urgaz
f-ssibt n-mddn-nnp ula tyawhlakn ayt-tmazirt-nnp kullutn@∑ 51qayafa$ urd zp-ixf-ns
a-zp-d-inna awal-ad$ acku iga anmpur n-tgmmi n-rbbi p-usggwas-an$ isawl s-mad-as-
imla rbbi$ yini is-ra-immt yasuo f-ssibt n-ayt-tmazirt-ns# 52imma yasuo$ urd pir
ayt-tmazirt-an a-f-ra-immt$ walaynni ra-d-issmun tarwa n-rbbi lli-akutnin p-kullu
ddunit bac ad-kullu-gn yan# 53passan ad-bdan imparn ar-tmcawarn f-mamnk a-s-rad-npn
yasuo#
54pakudan ur-a-sul-itlulli yasuo p-gr ayt-yudaya$ iffup zp-pin iddu s-yat-tmazirt
p-tama l-lxla s-yat-tmdint lli-mi-ttinin afraym# iqama pin ntta d-im;,arn-ns# 55yakmur-d loid n-tb,it n-ayt-yudaya# p-uwssan-an ar-di-ttackan mddn ggutnin zp-
iduran s-tmdint n-urucalim$ bac ad-sspusn ixfawn-nsn ur-ta-d-iru; loid# 56ar-
siggiln s-yasuo ar-tbiddadn p-tgmmi n-rbbi ar-ttinin i-ngratsn% ∂ma-tpalm@ is-
ra-d-yack s-loid@∑ 57imma inmpurn n-tgmmi n-rbbi ntni d-ifarisin uvvan mddn$ wanna
issnn manip illa$ ad-asn-t-yini bac a-t-am/n#
157
yu;anna 12jn12
maryam t/pur iwurzan l-lmasi;
1llip sul qaman s,iv-uwssan i-loid n-tb,it$ yack-id yasuo s-uduwwar n-bitoanya$
s-dar lioazar lli-d-issnkr zp-lmut# 2skrn i-yasuo imnsi$ ar-fllasn-ttsxxar marta$
ig lioazar yan p-pwilli gawrnin ar-cttan d-yasuo# 3tnkr maryam tawi-d yat-tbuqqalt
n-tujjut n-nardin ivfan$ iggut-watig-ns bahra# t/pur srs iwurzan n-yasuo$ ar-as-
tsfa, iwurzan s-wazzar-ns# tommr-tgmmi s-wa,u n-tujjut-an# 4imil isawl-d yan
zp-im;,arn-ns$ a-t-igan d-yahuda isxaryu. lli-ra-t-izznz$ yini-asn% ∂5max a-ur-tnz
tujjut-ad@ mrad is-tnza ra-di-tawi kra, id-miyya n-nnuqrt$ nfk-tn i-im/la,#∑ 6urd
lhmm n-im/la, a-t-in-igan ayllip inna pmkad# inna-t acku amxxar a-iga# nttan a-dar-illa
vvnduq-nsn$ kra-n-gis-gan ar-zgis-itakwr# 7isawl yasuo yini-asn% ∂ajjat-stt ad-
as-yili mayad ar ass n-tm,lt-inu# 8ra-bdda-didun-ilin im/la,$ imma nkki ur-ra-bdda-
didun-ilip#∑
9iggut ma-isfldn is-illa yasuo p-bitoanya$ ffupn-d ackin-d s-dars# urd pir yasuo
kad-ran walaynni ran ad-/rn ula lioazar lli-d-issnkr zp-lmut# 10mcawarn inmpurn n-tgmmi
n-rbbi ad-npn lioazar ula ntta$ 11acku f-ssibt-ns ayd-s-uwrrin mddn ggutnin n-ayt-
yudaya ar-tamnn s-yasuo#
ikcm lmasi; s-urucalim
12ndid azkka sfldn mddn is-n-yum/ yasuo aparas yakmur-n s-urucalim# iggut p-urucalim
ma-d-yuckan a-pin-zzrin loid# 13ffupn-d pakudan a-t-id-mnaggarn$ asin tal,ayin n-tiniwin$
ar-talln awal-nsn ar-ttinin% ∂huvanna$ ambarki a-iga pwad-d-yuckan s-ism n-sidi rbbi#
ambarki a-iga-ugllid n-ayt-rbbi#∑ 14imma yasuo ini f-yan-usnus issudu pmklli ityaran
p-warra n-rbbi% 15∂ad-ur-tiksa,m ay-ayt-urucalim# hay-agllid-nnun ifta-d f-usnus#∑ 16mayad ur-t-fhimn im;,arn-ns p-uwssan-an$ walaynni tipurdin n-ma-ityalal yasuo s-lmjd
fhmn izd fllas a-f-tyaran iwalyun-ad$ ktin-d mad-as-skrn mddn#
17ar-fllas-akkan tuggwa kullu willi /ranin mamnk a-n-ipra i-lioazar p-um,,al issnkr-t-
id zp-lmut# 18iggut ma-isfldn f-lmojizt lli-iskr$ mayad a-f-d-munn s-kigan a-t-id-
mnaggarn# 19ar-ttinin ifarisin i-ngratsn% ∂hati ur-n/,ar i-yat# ar-dars-ttazzal
kullu ddunit#∑
uckan-d ayt-tmizar ya,ni ad-/rn lmasi;
20llan pin kra n-mddn n-ayt-tmizar ya,ni p-gr willi-d-uckanin ad-tobadn p-urucalim
p-uwssan l-loid# 21ackin-d dar filibbus lli-igan gu-bitvayda p-tmazirt n-jalil$ inin-
158
as% ∂a-sidi$ nra a-n/r yasuo#∑ 22iddu filibbus yini-t i-andraws# imun dids andraws
inin-t i-yasuo# 23isawl yasuo yini-asn% ∂tlkm-d tasaot p-ra-itmjjd yus n-bnadm# 24l;qq
ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# ip-ur-i,r-waqqa n-irdn p-wakal immt$ wa;dut a-ra-iqama#
walaynni ip-immut ra-d-yawi vvabt iggutn# 25wanna dar tozza tudrt-ns ra-stt-ijlu$
imma wanna ivam;n p-tudrt-ns p-ddunit-ad ra-ikcm s-tudrt lli-idumn# 26wanna iran a-ig
zp-ixddamn-inu$ illa fllas ad-didi-itmunu$ yili-uxddam-inu p-innap llip nkki# d-wanna igan
axddam-inu$ rbbi baba a-ra-t-yuqqr#
lmut lli-d-itawin tudrt
27∂hati ipufa-uwl-inu# izd ad-inip ∂wa-baba$ ssanf-iyi tasaot-ad∑@ uhu$ acku mayad
a-f-d-uckip$ ad-zrip p-tasaot-ad# 28walaynni ,albp-ak a-baba$ a-d-iban lmjd n-ism-
nnk#∑ pakudan a-d-isawl yan-wawal zp-ignwan yini% ∂ssbayynp lmjd-ns$ d-ra-t-in-sul-
ssbayynp#∑ 29kullu mddn lli-biddnin d-yasuo sfldn-as# kra gisn inna% ∂iggig ayd immussan#
kra inna% ∂kra l-lmalak ayd-srs-isawln#∑ 30imma ntta inna-yasn% ∂urd f-ssibt-inu a-f-
d-isawl-wawal-ad walaynni f-ssibt-nnun# 31acku pilad a-ra-ittut l;ukm f-ddunit# pilad
a-ra-n-ityawgar-ugllid n-ddunit-ad# 32imma nkki rad-tyalalp f-iggi n-wakal$ ldip-d
kullu mddn s-dari#∑ 33s-wawal-ad a-s-imla yasuo mamnk a-ra-tg lmut lli-s-ra-immt#
34sawln-d mddn-an inin-as% ∂nsfld i-ma-ityaran p-ccro f-lmasi; n-rbbi$ ar-ittini
is-ra-bdda-iqama# imma kiyi ma-f-a-ttinit ∂iqqan-d yus n-bnadm a-ityalal∑@ ma-iga
pwad mit ttinit ∂yus n-bnadm∑@∑ 35yini-asn yasuo% ∂kra idrusn a-rad-sul-didun-tqama
tifawt# ftwat ma;dd didun tifawt$ a-kn-ur-am/nt tillas# acku yan iftan p-tillas
ur-issin mani ra-ik# 36amnat s-tifawt ma;dd sul didun tlla tifawt$∑ a-tuwrrim tgm
ayt-tifawt# llip-asn-inna yasuo mayad$ iftu yaggug-n zp-gisn#
37ggutnt lmojizat lli-iskr yasuo p-dar mddn-an$ walaynni ur-rin a-srs-amnn# 38pmkad
a-s-yuwfa-wawal n-nnabi icaoya inna% ∂wa-sidi rbbi$ ma-yumnn lxbar-ad-d-niwi@ ma-mi-
tban-t/,,art n-rbbi siditnnp@∑ 39mayad a-f-ur-/,arn ad-amnn$ acku inna-dap icaoya%
∂40rbbi issbuk, alln-nsn issiqar ixf-nsn$ a-ur-/rnt-walln-nsn ula ifhm ixf-nsn ula
uwrrin-d sri a-tn-jjujjip#∑ 41pmkad a-s-inna icaoya acku i/ra lmjd n-siditnnp isawl
fllas#
42pmkan ad-gan mddn-ad$ walaynni iggut ma-yumnn s-yasuo ula zp-imparn n-ayt-yudaya#
walaynni ur-/,arn a-ti-ttinin acku ksu,n zp-ifarisin a-tn-ssufpn zp-tgmmi n-t/
allit# 43ntni yuf darsn a-tn-talpn mddn ula yulp-tn rbbi#
159
lmasi; ra-ijjnjm pwilli srs umnnin
44yall yasuo awal-ns yini% ∂wanna sri yumnn$ urd nkki ka-s-yumn walaynni yumn ula s-walli-yyi-
d-yuznn# 45wanna-iyi-i/ran$ i/ra pwalli-yyi-d-yuznn# 46uckip-d ad-gp tifawt i-ddunit$
a-ur-qaman p-tillas winna sri umnnin# 47wanna isflidn i-iwalyun-inu ur-a-srsn-iskar$ urd
nkki a-ra-fllas-i;kam# acku uckip-d s-ddunit ad-jjnjmp ddunit$ urd a-fllas-;kamp# 48imma wanna-iyi-i;grn yagwi a-isfld s-wawal-inu$ rad-as-sul-yili ma-fllas-it;kamn#
acku awal lli-s-nnip$ nttan a-ra-fllas-i;kam p-wass iggwran n-ddunit# 49acku ur-a-sawalp
pir zp-ixf-inu# rbbi baba lli-yyi-d-yuznn$ nttan a-yyi-yuvvan f-ma-rad-inip ula ma-s-
a-sawalp# 50ssnp izd luvit-ns a-itawin s-tudrt idumn# kullu mayad ttinip$ pmklli-yyi-
d-imla baba a-s-a-ttinip#∑
yu;anna 13jn13
isird lmasi; i,arn i-im;,arn-ns
1iqama yan-wass i-loid n-tb,it$ yissan yasuo is-di-tru; tasaot lli-p-ra-iffup
ddunit iddu s-babas# pmklli-bdda-i;nna p-wins lli-llanin p-ddunit$ issafu fllasn
l;nant-ns ar ttmi# 2igawr d-im;,arn-ns ar-didsn-ictta imnsi# yili didsn yahuda yus
n-simoan isxaryu. lli-mi-issmussa iblis ul-ns ar-iswingim a-izznz yasuo# 3imma
yasuo issn is-iga rbbi babas kullu ma-illan p-ddu-ufus-ns$ yissan is-d-yucka zp-
rbbi$ d-rbbi a-s-ra-yuwrri# 4inkr ilmma zp-imnsi ikkis ahddun-ns ibkis s-yat
lfu.a# 5iffi aman p-wa..av ibdu ar-isirid i,arn i-im;,arn-ns$ ar-tn-isfa, s-lfu.a
lli-s-ibkis# 6llip-n-ilkm simoan b.rus$ isawl-d b.rus yini-as% ∂izd a-sidi$ trit
a-tsirdt i,arn-inu@∑ 7yini-as yasuo% ∂ur-tssint mayd skarp pilad$ walaynni ra-
tissant tigira#∑ 8irar-as-d b.rus% ∂uhu a-sidi# ur-sar-tsirdt i,arn-inu# imma
yasuo inna-yas% ∂ip-k-ur-sirdp ur-dark-gigi-illi yat#∑ 9yini-as-d ilmma simoan
b.rus% ∂ip-iga pmkad a-sidi$ ad-iyi-ur-tsirdt pir i,arn# sird-iyi ula ifassn
d-ixf#∑ 10isawl yasuo yini-as% ∂yan yarudn ur-t-ixvva a-isird abla i,arn-ns$ acku
tpus kullu ddat-ns# tpusm kunni$ walaynni urd kullukn# ∑11issn yasuo manwa ra-t-izznz#
mayan a-f-inna urd kullukn tpusm#∑
12llip isird i,arn-nsn$ ils ahddun-ns iskyus yini-asn% ∂is-tssnm mad-awn-skrp@ 13kunni ar-iyi-ttinim ∂amslmd∑ ula ∂sidi∑# icwa pmkad ttinim$ acku pmkad ad-gip# 14walaynni ip-sirdp i,arn-nnun$ nkki lli-igan siditun d-umslmd-nnun$ yili fllawn ula kunni
a-tsiridm i,arn n-ingratun# 15mlip-awn lmona-yad bac a-tskarm pmklli-awn-skrp# 16l;qq
ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# axddam ur-yugwr sidis# arqqas ur-yugwr pwalli-t-yuznn# 17imma pilad ip-tssnm tipawsiwin-ad$ imbarkin a-ra-tgm ip-a-srsnti-tskarm#∑
160
18∂urd kullukn a-f-a-sawalp$ acku ssnp pwid stip# walaynni iqqan-d a-ijru pmklli ityaran
p-warra n-rbbi inna$ ∂pwalli didi icttan aprum$ nttan a-ra-yyi-ip,r#∑# 19nnip-awn-t
ur-ta-ijri$ bac a-ti-di-tswangmm pakud nna-ijra$ tamnm is-gip pwalli bdda illan# 20l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# wanna iqbln yan uznp$ hati iqbl-iyi# d-wanna-iyi-iqbln$
iqbl pwalli-yyi-d-yuznn#∑
isawl lmasi; f-yan p-im;,arn-ns
21llip inna yasuo mayad tack-t-id tapuft$ yini-asn% ∂l;qq ayd-awn-ttinip# ra-yyi-izznz
yan gigun# 22llip sfldn im;,arn i-punckan ar-itmnad kra p-kra$ duhdun ur-ssinn manwa
gisn a-f-isawl# 23yili gisn yan-um;,ar iozza dar yasuo iskyus p-tama-ns# 24inot-as-d
simoan b.rus yini-as a-isqsa yasuo manwa-f-isawl# 25isnnd-n-um;,ar-lli f-idmarn
n-yasuo isqsa-t% ∂manwa-t-igan a-sidi@∑ 26isawl-d yasuo yini-as% ∂a-t-igan d-pwan mi
rad-ssaykp tuffa/.-ad p-uruku fkp-as-tt#∑ issayk ilmma tuffa/. n-uprum p-uruku
ifk-tt i-yahuda yus n-simoan isxaryu.# 27pir yum/ yahuda tuffa/. s-t-ikcm ci.an
pakudan# yini-as yasuo% ∂payad ra-tskrt$ zayd skr-t pil pil#∑ 28imma wiyya, lli-
dids-gawrnin ur-ssinn ma-f-as-inna awal-ad# 29kra gisn ipal is-as-t-inna acku yahuda
a-dar-illa vvnduq-nsn n-iqaridn# paln is-t-yuvva yasuo a-iddu a-d-isp paylli-tn-ixvvan
i-loid$ npd a-n-ifk kra i-im/la,# 30llip yum/ yahuda tuffa/.$ iffup ;ayna# iga l;al i,#
luvit l-ljdid
31llip iffup yahuda yini-asn yasuo% ∂pilad a-ra-itmjjd yus n-bnadm$ iban-d lmjd n-rbbi
gigi# 32ip-d-gigi-iban lmjd n-rbbi$ ra-yyi-imjjd ula nkki$ pilad a-ra-yyi-imjjd# 33wa-
tarwa-nu$ pir kra idrusn a-ra-sul-didun-qamap# ra-sri-tsiggilm$ walaynni pmklli-
s-nnip i-imparn n-ayt-yudaya$ pmkan a-s-rad-awn-inip ula kunni$ ∂ur-t/,arm a-tddum
s-illis rad-ddup#∑ 34imma pilad rad-awn-fkp yat luvit l-ljdid# t;nnwat i-ngratun#
pmklli gigun t;nnup$ pmkan a-fllawn-illan ula kunni a-tt;nnum i-ngratun# 35pmkad a-s-rad-
issann kullu mddn izd im;,arn-inu a-tgam$ ip-a-tt;nnum i-ngratun#∑
isawl lmasi; f-ma-ra-ijru i-b.rus
36isawl-d simoan b.rus isqsa-t% ∂manis ra-tddut a-sidi@∑ yini-as yasuo% ∂ur-
t/,art pilad a-yyi-t,furt s-illis rad-ddup$ walaynni ra-yyi-n-t,furt tigira#∑ 37imma b.rus izuyd yini-as-d% ∂wa-sidi$ max ayllip ur-/,arp a-k-,furp pilad@ ha-
yyi ujadp ad-fkp ixf-inu ard mmtp f-ssibt-nnk#∑ 38isawl yasuo yini-as% ∂is-tujadt
a-tfkt ixf-nnk tmmt f-ssibt-inu@ l;qq ayad$ l;qq a-rad-ak-inip# ur-ra-ipr-ufullus
ard tinit kra..-twal ur-iyi-tssint#∑
161
yu;anna 14jn14
lmasi; iga aparas ula l;qq ula tudrt
1inna-yasn yasuo% ∂ad-ur-tajjm tapuft a-tkcm s-uwlawn-nnun# amnat s-rbbi$ tamnm ula
sri# 2ggutnt-t;una p-tgmmi n-baba# mrad is-ur-igi pmkad ur-rad-awn-t-inip$ acku
rad-ddup ad-awn-in-jjujadp adpar# 3ip-ddip jjujadp-awn adpar rad-d-uwrrip awip-kn
didi$ tilim ula kunni p-illip rad-ilip nkki# 4hati tssnm aparas lli-itawin s-illis
rad-ddup#∑ 5isawl-d tuma yini-as% ∂ur-nssin manis ra-tddut$ a-sidi# mamnk a-s-ra-
nissan aparas@∑ 6isawl yasuo yini-as% ∂nkki a-igan aparas ula l;qq ula tudrt# ur-ra-n-
iru; yan dar rbbi baba$ abla ip-t-ssru;p nkki# 7mrad is-iyi-tssnm$ ikun tssnm ula
baba# zp-pilad tssnm-t t/rm-t#∑
8yini-as-d filibbus% ∂a-sidi$ ml-ap rbbi babak s-nqnoa# 9isawl yasuo yini-as% ∂mnck
ayad didun kkip a-filibbus$ sul ur-ta-yyi-tssint@ wanna-iyi-i/ran$ i/ra baba# ma-
f-iyi-tnnit ∂ml-ap rbbi babak∑@ 10is-ur-tumint nkki d-baba yan a-nga$ illa gigi
ilip gis@ ur-a-yawn-d-ttinip iwalyun-ad zp-ixf-inu$ walaynni baba lli-gigi-illan$ nttan
a-gigi-iskarn ma-ira# 11amnat-iyi ip-awn-nnip ∂nkki d-baba yan a-nga$ illa gigi ilip
gis#∑ npd amnat-iyi f-ssibt n-mad-skarp# 12l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# wanna sri
yumnn$ ra-iskar zund iskkirn lli-skarp# ra-iskar ma-tn-yugwrn$ acku rad-ddup nkki
s-baba# 13aynna t,albm s-ism-inu$ ra-t-skrp$ d-pmkad a-ra-d-iban lmjd n-baba p-yus# 14ip-t,albm kra s-ism-inu$ ra-t-skrp#
isawl lmasi; f-waowin lli-ra-d-yack
15ip-a-yyi-ttirim$ ra-tskarm s-luviyyat-inu# 16rad-,albp zp-baba$ ifk-awn-d aowin
ya,ni lli-ra-bdda-didun-iqama$ 17a-t-igan d-rru; l-l;qq# ur-/,arn ayt-ddunit-ad a-t-
qbln acku ur-jju-t-/rin ula ssnn-t# imma kunni tssnm-t acku illa p-gratun$ ra-sul-ikcm
s-ugwns-nnun# 18ur-ra-kn-flp a-tgm igigiln$ hati ra-d-darun-uwrrip# 19pir yan imikk
ur-sul-ra-yyi-/rn ayt-ddunit-ad$ imma kunni ra-yyi-t/rm# acku llip ddrp nkki ra-
tddrm ula kunni# 20passan a-ra-tissanm is-llip p-baba tilim gigi ilip gigun# 21wanna
isflidn s-luviyyat-inu ar-srsnt-iskar$ nttan a-yyi-ittirin# d-wanna-iyi-ittirin$
ra-t-yiri baba# ra-t-irip ula nkki$ ssbayynp-as ixf-inu#∑
22isqsa-t yahuda ya,ni urd isxaryu.$ yini-as% ∂mamnk a-sidi a-rad-ap-di-tssbayynt
ixf-nnk$ ur-ra-ti-tssbayynt i-ddunit@ 23yini-as yasuo% ∂wanna-iyi-ittirin$ ra-
iskar s-wawal-inu# ra-t-yiri baba$ nack-id dars nili-bdda dids# 24imma wanna-iyi-
ur-ittirin$ ur-ra-iskar s-wawal-inu# hati iwalyun-ad mi tsflidm ur-gin pir winnu$
gan win baba lli-yyi-d-yuznn#
162
25∂nnip-awn kullu mayad pilad p-sul didun llip# 26imma aowin a-t-igan d-rru; lqudus
lli-rad-awn-d-yazn baba s-ism-inu$ nttan a-ra-kn-isslmad f-kraygatt kra isskti-
awn-d kullu mad-awn-nnip# 27imma pilad flp-awn-d sslamt# sslamt-inu ayd-awn-fkip#
ur-ra-ti/,ar ddunit ad-awn-tti-tfk pmklli-awn-tt-fkip nkki# a-ur-tiksa,m ula
tujjam tapuft a-tkcm s-uwlawn-nnun# 28tsfldm-iyi nnip-awn ∂rad-ddup$ uwrrip-d ilmma
s-darun#∑ mrad is-a-yyi-ttirim ikun tfr;m llip-awn-nnip ∂rad-ddup s-baba∑ acku
baba yugwr-iyi# 29nnip-awn kullu mayad ur-ta-ijri$ bac a-yyi-tamnm pakud nna-ijra# 30ur-
ra-sul-didun-sawlp bahra# ra-d-yack-ugllid n-ddunit-ad$ imma ntta ur-dars-flla yat# 31walaynni iqqan-d ayt-ddunit ad-issann is-a-ttirip baba ar-bdda-skarp s-luviyyat-
ns# nkrat pilad$ a-nffup zp-pid#∑
yu;anna 15jn15
lmasi; iga ddalit iv;an
1inna-yasn yasuo% ∂nkki a-igan ddalit iv;an$ ig baba bu-igr# 2ar-zgigi-itkkis tiv..
win nna-ur-iskarn lpllt# ar-ifrrn kraygatt tav..a nna-yakkan lpllt bac a-tigat lpllt-
ns s-uggwar# 3ha-kunni pilad ttyawfranm s-iwalyun lli-s-awn-nnip# 4zgat gigi$ zgap
gigun# ur-ra-ti/,ar-tv..a a-tfk lpllt ip-ur-tzga p-ddalit# ula kunni ur-ra-ti/,arm
a-tskrm lpllt ip-ur-gigi-tzgam#∑5∂nkki gip ddalit$ tgm kunni tiv..win# wanna gigi izgan zgap gis$ nttan a-ra-iskar lpllt
iggutn# ip-gigi-ur-tzgam ur-ra-ti/,arm i-yat# 6wanna ur-gigi-izgan$ ra-n-ityawgar
s-brra zund tav..a$ iqar# wan tiv..win-an$ ar-tnt-ssmunun lu;n-tnt-in p-loafit ad-
jdrnt# 7ip-gigi-tzgam zgan gigun iwalyun-inu$ ra-t,albm aynna tram ityawfka-yawn# 8pmkad a-s-ra-itmjjd baba$ acku ra-tskarm lpllt iggutn$ iban gigun is-tgam im;,arn-
inu# 9ha-yyi ar-kn-ttirip pmklli-yyi-ittiri baba# zgat-bdda p-tayri-nu# 10ip-a-
tskarm s-luviyyat-inu ra-tzgam p-tayri-nu$ pmklli skarp s-luviyyat n-baba zgap
p-tayri-ns#∑
11∂kullu mayad$ nnip-awn-t bac ad-awn-yili lfr;-ad dari illan$ tommrm s-lfr; iggutn# 12pmkad a-f-ra-kn-uvvap# t;nnwat i-ngratun pmklli gigun t;nnup# 13ur-tlli l;nant yugwrn
tin yan ifkan ixf-ns immt f-ssibt n-imddukkwal-ns# 14kunni tgam imddukkwal-inu$ ip-a-
tskarm ma-f-kn-uvvap# 15ur-sul-kn-gip d-ixddamn-inu$ acku axddam ur-issin ma-itnawal
sidis# gip-kn d-imddukkwal-inu$ acku mlip-awn kullu ma-mi-sfldp zp-baba# 16ur-iyi-
tstim kunni walaynni nkki a-kn-istin$ /lip-kn a-ttidum ar-tskarm lpllt iggutn lli-ra-
bdda-idum# pmkad a-s-rad-awn-ifk baba aynna zp-gis t,albm s-ism-inu# 17imma pilad
ar-kn-tuvvap a-tt;nnum i-ngratun#∑
163
awal l-lmasi; f-ddunit ula rru; l-l;qq
18∂ip-kn-krhan mddn n-ddunit-ad$ swangmad-d is-iyi-krhan nkki amzwaru# 19mrad is-
tgam win ddunit$ ra-kn-ttirin ayt-ddunit zund mddn-nsn# walaynni /lip-kn zp-ddunit#
ur-akkw-tgim win ddunit# mayan a-f-a-kn-tkrhun ayt-ddunit# 20swangmad-d maylli-awn-
nnip$ ∂axddam ur-yugwr sidis#∑ ip-iyi-ssrfufnn$ ra-kn-ssrfufnn ula kunni# ip-sfldn
s-wawal-inu$ rad-sfldn ula s-wawal-nnun# 21kullu mayad rad-awn-t-skrn f-ssibt n-ma-
tgam winnu$ acku ur-ssinn pwalli-yyi-d-yuznn# 22mrad is-ur-d-uckip sawlp srsn$ ur-
ra-fllasn-ilin ddnub-nsn# imma pilad p-d-uckip ur-/,arn ad-inin ∂ur-nssin mayd nskr
is-ywxcn# 23wanna-iyi-ikrhan$ hati ikrha baba# 24mrad is-ur-skirp p-gratsn maylli
ur-jju-iskir kra n-yan ya,ni$ ur-ra-fllasn-ilin ddnub-nsn# walaynni pilad /ran iskkirn-
inu$ krhun-iyi sul nkki ula baba# 25ijra pmkad bac a-yafu ma-ityaran p-ccro-nsn ar-
ittini ∂krhan-iyi$ waxxa ur-illi f-mi#∑
26∂walaynni rad-d-srun-yack rru; l-l;qq lli-d-iffupn zp-baba$ a-t-igan d-waowin lli-
rad-awn-d-aznp zp-baba# nttan a-ra-flla-yakka tuggwa# 27ula kunni ra-flla-takkam tuggwa$
acku tllam didi zp-isizwar#∑
yu;anna 16jn16
almmud f-t;kimt n-rru; lqudus
1∂nnip-awn kullu mayad bac a-ur-tduhdum t,rm# 2ra-kn-ssufpn zp-tgwmma n-t/allit#
rad-d-sul-ackin kra n-uwssan p-ra-iswangm wanna-kn-inpan is-iskr ma-ir,an rbbi# 3rad-awn-skrn pmkan acku ur-ssinn baba ula ssnn-iyi nkki# 4nnip-awn mayad ur-ta-
ijri$ bac a-di-tswangmm mad-awn-nnip pakud nna-d-ilkm-uzmz-an# p-uwssan zwarnin
ur-awn-nnip tipawsiwin-ad acku sul didun llip# 5imma pilad p-rad-ddup s-walli-yyi-
d-yuznn$ ur-illi yan gigun-iyi-isqsan manis rad-ddup# 6tap-kn-tgu,i llip-awn-sawlp
f-tpawsiwin-ad$ 7walaynni l;qq a-rad-awn-inip$ yuf-awn ad-ddup# acku ip-ur-ddip
ur-ra-d-srun-yack-waowin$ walaynni ip-ddip rad-awn-t-id-aznp# 8ra-d-yack ntta$
ar-issbayyan l;qq i-mddn f-ddnub lli-skarn$ ula afulki lli-s-ir,a rbbi$ ula l;ukm
lli-ra-ittut f-ddunit# 9rad-asn-issbayyan ma-igan ddnub acku ur-sri-uminn# 10rad-
asn-issbayyan ma-igan afulki acku rad-ddup s-baba ur-ra-yyi-sul-t/rm# 11rad-asn-
issbayyan ma-igan l;ukm acku ittut-yad l;ukm n-rbbi f-ugllid n-ddunit-ad#∑
12∂illa sul dari ma-iggutn ur-awn-t-nnip acku ur-as-t/,arm pilad# 13walaynni pakud llip
ra-d-yack rru; l-l;qq$ rad-awn-iml l;qq kullut# ur-ra-isawal zp-ixf-ns$ walaynni
rad-awn-isawal f-ma-mi-isflid iml-awn ma-ra-yili payd-d-iftan# 14ra-yyi-itmjjad
nkki$ acku ra-yam/ awal-inu iml-awn-t-id# 15kullu ma-i..af baba$ iga winnu# mayad a-f-
164
awn-nnip ∂ra-yam/ awal-inu iml-awn-t-id#∑ 16pir yan imikk ur-sul-ra-yyi-t/rm$ imikk
tipurdin n-mayan ra-yyi-dap-t/rm#∑
tagu,i lli-ra-iggwru s-lfr;
17ssmqsan kra n-im;,arn-ns i-ngratsn ar-ttinin% ∂mayd-ap-ittini pila ∂pir yan imikk
ur-sul-ra-yyi-t/rm$ imikk tipurdin n-mayan ra-yyi-dap-t/rm∑@ max ayllip inna ∂rad-
ddup s-baba∑∑@ 18ma-iqvad s-wawal-ad ∂pir imikk∑@ ur-nssin ma-f-a-isawal#∑ 19imma
yasuo issn is-ran a-t-sqsan$ yini-asn% ∂izd awal-ad a-kn-issi;ln llip-awn-nnip ∂pir
yan imikk ur-sul-ra-yyi-t/rm$ imikk tipurdin n-mayan ra-yyi-dap-t/rm∑@ 20l;qq
ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# rad-fr;n mddn n-ddunit-ad$ .iyr-awn kunni ar-tallam$ tap-
kn-tgu,i# walaynni ra-tggwru-tgu,i-nnun s-lfr;# 21ula tampart ip-takmur a-taru$ ar-
tti-ttap-tgu,i$ acku tlkm-d tasaot-ns# walaynni ip-turu arraw-ns ar-tttu takrrayt
lli-tzzri$ acku tfr; s-bnadm lli-d-iffupn s-ddunit# 22ula kunni$ tap-kn-tgu,i
pilad$ walaynni ra-kn-dap-/rp$ tfr;m s-uggwar# ur-yili ma-rad-awn-ikkis lfr;-nnun# 23p-uwssan-an ur-sul-ra-zgigi-t,albm yat# l;qq ayad$ l;qq a-rad-awn-inip# ip-t,albm
kra i-baba s-ism-inu$ rad-awn-t-ifk# 24ur-jju-t,albm yat s-ism-inu ar pilad# ,albat
yili-awn$ tommrm s-lfr; iggutn#∑
lmasi; inra takrrayt n-ddunit
25∂kullu mayad nnip-awn-t s-lmoni$ walaynni rad-d-ackin-uwssan p-ur-sul-rad-awn-sawlp
s-lmoni# rad-awn-inip f-baba s-wawal inmn# 26p-uwssan-an urd nkki a-ra-it,alab baba
f-ssibt-nnun walaynni ra-ti-tt,alabm kunni s-ism-inu# 27acku ar-kn-ittiri baba
f-ssibt n-ma-yyi-ttirim$ tamnm is-d-uckip zp-rbbi# 28uckip-d-nnit zp-baba$
kcmp-d s-ddunit-ad# rad-dap-ffupp ddunit wurrip s-baba#∑
29inin-as im;,arn-ns% ∂awal inmn ayd-s-a-tsawalt pilad$ urd lmoni# 30n/ra pilad is-
tssnt kullu ma-illan$ tissant ula iswingimn n-mddn ur-ta-k-fllasn-sqsan# f-mayan a-f-
numn is-di-tuckit zp-rbbi#∑ 31isawl-d yasuo yini-asn% ∂is-tumnm pilad@ 32ra-di-
tack yat tasaot$ hati-nnit tlkm-d$ lli-p-ra-takutm$ iru; kud yan tigmmi-ns tflm-iyi
wa;duyyi# walaynni urd wa;duyyi a-rad-qamap$ acku illa-bdda didi baba# 33kullu mayad
nnip-awn-t bac a-tili sslamt-inu p-uwlawn-nnun# takrrayt a-rad-awn-yili p-ddunit#
walaynni zomat$ ha-yyi nrip ddunit#∑
165
yu;anna 17jn17
ar-it/alla lmasi; f-im;,arn-ns
1llip ikmml yasuo iwalyun-ad$ yall alln-ns s-ignwan yini% ∂wa-baba rbbi$ tlkm-d tasaot#
mjjd yuk pilad$ a-d-gigi-iban lmjd-nnk# 2ssnp is-tgit kullu bnadm p-ddu-ufus-inu$
ad-fkp tudrt idumn i-kullu willi-yyi-tfkit# 3pmkad a-tga tudrt idumn$ a-k-issann
kiyi lli-igan rbbi l-l;qq$ issann yasuo lmasi; lli-di-tuznt# 4ssbayynp-d lmjd-
nnk p-ddunit-ad$ kmmlp tawuri lli-yyi-tfkit# 5imma pilad a-baba$ mjjd-iyi p-dark
s-lmjd lli-yyi-illan p-dark llip ur-ta-tlli ddunit#
6∂ha-yyi ssbayynp-d mamnk a-tgit i-willi-yyi-tfkit zp-ddunit-ad# winnk ad-gan$
d-nkki a-mi-tn-tfkit# zgan sul p-wawal-nnk$ 7issann izd dark a-d-ikka kullu mayd-
iyi-tfkit 8acku nnip-asn iwalyun lli-yyi-tmlit# am/n iwalyun-an issann izd s-vva;t
zp-gik a-zp-d-uckip$ amnn izd kiyi a-yyi-d-yuznn# 9f-ssibt-nsn a-f-a-yak-t,alabp
pilad# ur-a-t,alabp f-ddunit walaynni f-willi-yyi-tfkit$ acku winnk ad-gan# 10kullu mad-
dari-illan$ iga winnk# ula kullu mad-dark-illan$ iga winnu# imma ntni ar-gisn-itban lmjd-
inu# 11ha-yyi pilad ra-n-dark-uwrrip$ ur-ra-sul-qamap p-ddunit# imma ntni p-ddunit
a-p-llan# wa-baba rbbi am/lay$ ;,u-tn-bdda s-t;kimt n-ism-nnk lli-yyi-tfkit$ ad-
kullu-gn yan pmklli nga yan nkki didk# 12p-uwssan lli-p-sul-didsn-llip p-ddunit ar-
tn-t;,up ar-tn-tgabalp s-t;kimt n-ism-nnk lli-yyi-tfkit# ur-gisn-ityawhlak yan$
abla pwalli-d-iqqann a-ityawhlak bac a-yafu ma-ityaran payd izrin#
13∂yan imikk ra-n-dark-ackp$ imma pilad p-sul-llip p-ddunit ar-asn-addrp tipawsiwin-
ad bac ad-asn-yili kullu lfr;-ad dari illan# 14mlip-asn awal-nnk$ krhun-tn mddn n-ddunit-ad
acku ur-gin win ddunit$ pmklli ur-gip nkki win ddunit# 15ur-a-k-t,alabp a-tn-tssittit
zp-ddunit walaynni a-tn-tssntalt zp-iblis# 16ntni ur-gin win ddunit$ pmklli ur-gip
nkki win ddunit# 17,albp-k a-tn-t//lit i-ixf-nnk s-u/lay l-l;qq# awal-nnk a-igan l;qq# 18pmklli-yyi-tuznt s-ddunit$ pmkan a-tn-uznp ula ntni p-ddunit# 19f-ssibt-nsn a-f-//
lip ixf-inu i-uparas-nnk bac ad-//lin ula ntni ixfawn-nsn i-uparas-nnk s-l;qq#∑
20∂urd pwid ka-f-a-ki-t,alabp walaynni ,albp-k ula f-winna ra-sri-yamn f-ssibt
n-wawal n-pwid# 21,albp-k a-baba$ ad-gn kullu yan$ pmklli nga nkki dik yan# ,albp ad-gn
ula ntni yan didnnp$ bac ad-uwrrin amnn ayt-ddunit-ad$ issann izd kiyi a-yyi-d-yuznn# 22lmjd lli-yyi-tfkit$ fkip-asn-t$ bac ad-gn kullutn yan pmklli nga yan$ 23nkki didsn ula
kiyi didi# rip ad-munn kullu s-tamunt ikmmln$ bac ad-issann ayt-ddunit-ad izd kiyi
a-yyi-d-yuznn$ issann is-a-tn-ttirit pmklli-yyi-ttirit nkki#∑
166
24∂wa-baba$ pwid-iyi-tfkit$ rip ad-ilin ntni p-illip rad-ilip nkki$ ad-/rn lmjd lli-
yyi-tfkit$ acku ozzap dark ur-ta-tlli ddunit# 25wa-baba rbbi ifulkin$ ur-k-ssinn
mddn n-ddunit-ad$ walaynni ssnp-k nkki# ula pwid$ ssnn ntni izd kiyi a-yyi-d-yuznn# 26mlip-asn mamnk a-tgit# rad-asn-sul-malap mamnk a-tgit$ bac a-gisn-tili tayri lli-s-
a-yyi-ttirit$ ilip gisn nkki#∑
yu;anna 18jn18
ityama/ lmasi;
1i//ulla yasuo pmkan$ iffup ilmma ntta d-im;,arn-ns$ bbin talat n-qidrun s-illip illa
yan-wurti$ kcmn srs# 2yahuda lli-iskrn f-a-izznz yasuo issn urti-an$ acku ar-gis-
itmunu yasuo d-im;,arn-ns mnnawt-twal# 3iftu yahuda s-pin$ yawi dids ioskrin n-ruman
ula kra n-imxzniyn uznn-tn inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-ifarisin# asin didsn lfnarat
d-isufa d-imqlad# 4yasuo issn kullu ma-rad-as-ijru$ iffup srsn yini-asn% ∂ma-s-a-
tsiggilm@∑ 5nnan-as% ∂yasuo gu-navira# yini-asn% ∂nkki a-t-igan#∑ yahuda lli-iskrn f-a-
t-izznz ibidd didsn# 6imma ntni llip-as-sfldn inna nkki a-t-igan$∑ wurrin tipurdin
,rn s-wakal# 7isqsa-tn-dap yasuo% ∂manwa-s-a-tsiggilm@∑ nnan-as% ∂yasuo gu-navira#∑ 8yini-asn yasuo% ∂nkki a-t-igan pmklli-s-awn-nnip# ipd nkki a-s-a-tsiggilm$ ajjat pwid
ya,ni ad-ddun#∑ 9pmkad a-s-yuwfa-wawal lli-s-yadlli-inna ur-ityawhlak yan zp-willi-
yyi-tfkit#∑ 10imma simoan b.rus$ tlla dars yat lkummit$ ildi-tt-id yut srs axddam
n-unmpur n-tgmmi n-rbbi$ ibbi-as am//up afasi# iga ism n-uxddam-an malxus# 11imma
yasuo inna-yas i-b.rus% ∂rar lkummit-an s-uplaf-ns# is-tpalt is-ur-rad-sup lkas-ad
n-urfufn lli-yyi-ifka rbbi baba@∑12am/n yasuo pakudan$ sutln-as ioskrin d-umpar-nsn d-imxzniyn n-ayt-yudaya$ krsn-t
s-izikr# 13awin-t s-dar ;annan$ iga a,ggwal n-qayafa lli-igan anmpur n-tgmmi n-rbbi
p-usggwas-an# 14qayafa$ nttan a-innan yadlli i-imparn n-ayt-yudaya ∂yuf ip-immut yan-
urgaz f-ssibt n-mddn-nnp kullutn#∑
b.rus inakr lmasi;
15imma simoan b.rus ntta d-yan-um;,ar ya,ni ,farn yasuo# am;,ar-an$ issn-t-unmpur
n-tgmmi n-rbbi# ikcm ula ntta s-wammas n-tgmmi n-unmpur s-illip illa yasuo# 16iqama
b.rus p-brra p-dar imi# iffup-ilmma-um;,ar-an s-dar-txddamt lli-itgabaln imi$
isawl srs icckcm b.rus# 17imma taxddamt-lli tnna-yas i-b.rus% ∂is-ur-tgit ula
kiyi zp-im;,arn n-urgaz-an@∑ irar-as% ∂uhu$ ur-zgisn-gip nkki#∑ 18skrn ixddamn
d-imxzniyn yat loafit n-trgin acku illa-usmmi,$ biddn p-tama-ns ar-rqqan# iddu
darsn b.rus ibidd ar-didsn-irqqa#
167
ibidd lmasi; p-lgddam n-unmpur
19inkr-unmpur n-tgmmi n-rbbi isqsa yasuo f-im;,arn-ns ula almmud-ns# 20isawl yasuo
yini-as% ∂ha-yyi ssbayynp almmud-inu p-lgddam n-mddn# ar-sslmadp p-tgwmma n-t/
allit ula tigmmi n-rbbi p-illip a-kullu-tmunun ayt-yudaya# ur-jju-ssntilp awal-inu# 21max a-yyi-tsqsat nkki@ sqsa pwilli-yyi-sflidnin$ acku ssnn ma-ttinip#∑ 22llip inna
yasuo mayad yut-t yan zp-imxzniyn s-ubariq yini-as% ∂matta pmkad tsawlt s-unmpur
n-tgmmi n-rbbi@∑ 23yini-as yasuo% ∂ip-nnip kra ywxcnn ml-ap ma-t-igan# walaynni ip-
nnip vva;t max ayllip-iyi-tutt@∑ 24yazn-t ilmma ;annan pmklli ityawkraf s-dar qayafa
anmpur n-tgmmi n-rbbi#
b.rus inakr-dap lmasi;
25imma simoan b.rus sul ibidd ar-irqqa$ sqsan-t kra n-mddn% ∂is-ur-tgit ula kiyi
zp-im;,arn-ns@∑ irar-asn% ∂uhu$ ur-zgisn-gip nkki# 26isawl-d yan-uxddam n-unmpur
n-tgmmi n-rbbi$ iga zp-ayt-dar-walli mi ibbi b.rus am//up$ yini-as% ∂max$ ur-k-
dids-/rip p-wurti-an@∑ 27irar-dap b.rus% ∂uhu$ urd nkki∑# ipr-ufullus pakudan#
ibidd lmasi; p-lgddam n-bila.us
28nkrn ilmma awin yasuo zp-dar qayafa s-lqvr l-l;akm n-ruman$ yili mayan zikk vba;#
ur-kcimn s-lqvr$ acku i;rm f-wanna iran a-icc imnsi l-loid n-tb,it# ur-rin imparn-an
n-ayt-yudaya ad-ss;rmn ixfawn-nsn# 29l;akm bila.us issn mayad$ iffup-d s-darsn yini-
asn% ∂ma-f-tvr,m i-urgaz-ad@ 30rarn-as% ∂mrad is-ur-iskir lxcant ur-rad-ak-t-
id-nawi#∑ 31yini-asn bila.us% ∂awyat-t kunni t;kamm fllas s-paylli illan p-ccro-nnun#∑
inin-as% ∂ur-darnnp l;qq a-n;kam f-kra n-yan s-lmut#∑ 32pmkad ijra bac a-yafu-wawal
lli-s-inna yasuo f-mamnk a-ra-tg lmut lli-s-ra-immt#
33ikcm-dap bila.us l;akm s-lqvr$ yuvva ioskrin ad-cckcmn yasuo s-dars# isqsa-t%
∂is-tgit agllid n-ayt-yudaya@∑ 34irar-as yasuo% ∂izd asqsi-ad iga winnk$ npd pir
mddn ya,ni ad-ak-t-innan@∑ 35yini-as bila.us% ∂max gip zp-ayt-yudaya@ han mddn-
nnk d-inmpurn-nnk a-k-id-yiwin s-dari# ma-tskrt@∑ 36irar-as yasuo% ∂tagldit-inu
ur-tgi tin ddunit-ad# mrad is-tga-tgldit-inu tin ddunit-ad$ rad-mmapn ixddamn-
inu a-yyi-ssntaln zp-ifassn n-ayt-yudaya# imma nkki$ tagldit-inu ur-tgi zp-pid#∑ 37yini-as bila.us% ∂izd-nnit agllid a-tgit@∑ irar-as yasuo% ∂kiyi ayd innan is-gip
agllid# mayad a-f-d-lulp i-ddunit$ ackp-d ad-akkap tuggwa f-l;qq# kullu wanna iran
l;qq ra-isflid i-wawal-inu#∑ 38yini-as ilmma bila.us% ∂ma-iga l;qq@ pakudan inkr bila.
us iffup-d s-dar mddn-an n-ayt-yudaya yini-asn% ∂ur-gis-ufip kra l-loib# 39walaynni
kraygatt loid n-tb,it ar-awn-gis-r//mp i-yan-u;bbas s-mklli tga loada-nnun# is-
168
tram pilad ad-awn-in-r/mp i-ugllid n-ayt-yudaya@∑ 40puwwtn ntni ar-ttinin% ∂ur-nri
pwad# r/m-ap-d i-barabbas#∑ imma barabbas iga aq..ao#
yu;anna 19jn19
tarfufnt l-lmasi; p-dar bila.us
1pakudan yuvva bila.us ioskrin ad-awin yasuo lx,n-t# 2skrn ntni yan-ttaj zp-uzggwar
gn-as-t f-ixf$ sslsn-as yan-uhddun i/ggwapn$ 3ar-n-tbiddadn p-lgddam-ns ar-as-
ttinin% ∂sslam ay-agllid n-ayt-yudaya#∑ ar-t-kkatn s-ibariqn# 4iffup-d-dap bila.
us isawl s-mddn yini-asn% ∂hati rad-awn-t-id-ssufpp$ tissanm is-ur-gis-ufip
kra l-loib#∑ 5iffup-d yasuo ilmma$ ils ttaj n-uzggwar d-uhddun i/ggwapn# yini-asn
bila.us% ∂hay-argaz#∑ 6llip-t-/ran inmpurn d-imxzniyn n-tgmmi n-rbbi ar-sspuyyun
ar-ttinin% ∂aggwl-t f-uggjdi# aggwl-t f-uggjdi a-immt#∑ yini-asn bila.us% ∂awyat-t
kunni taggwlm-t f-uggjdi# ha-yyi ur-gis-ufip kra l-loib#∑ 7imma mddn-an n-ayt-yudaya
nnan-as% ∂nkkwni s-ccro-nnp a-s-a-nskar# s-ma-illan p-ccro iqqan-t-id a-immt acku
iga ixf-ns d-yus n-rbbi#∑ 8bila.us llip isfld i-mayd nnan tzayd gis tawda$ 9ikcm-
dap s-lqvr isqsa yasuo% ∂gu-mani a-tgit@∑ imma yasuo ur-as-irur s-yat# 10yini-
as bila.us% ∂max ayllip ur-ra-di-tsawlt@ is-ur-tssint is-/,arp ad-ak-r/mp
i/,arp a-k-npp f-uggjdi@∑ 11isawl yasuo yini-as% ∂rbbi ad-ak-flla-ifkan ta/,,art#
mrad is-ak-tt-ur-ifki$ ur-ra-ti/,art ad-iyi-tskrt yat# walaynni uggwar-nnk a-ijla
pwalli-yyi-d-id;in p-gr ifassn-nnk#∑ 12pakudan ar-iswingim bila.us mamnk a-ra-ir/m
i-yasuo$ walaynni sul a-sspuyyun mddn-an n-ayt-yudaya ar-ttinin% ∂ip-tr/mt i-urgaz-ad
ur-tgit amddakkwl n-qayvar$ acku wanna igan ixf-ns d-ugllid$ iga anuwwac n-qayvar#∑
lmasi; f-uggjdi
13llip isfld bila.us i-mayd ttinin yawi-d yasuo s-brra# iskyus p-lkursi l-l;ukm
p-usays lli-mi-ttinin ∂asays n-ifaryun$∑ ar-as-dap-ttinin ∂gabbata∑ s-wawal n-ayt-
yudaya# 14yili mayan p-wass lli-p-a-tujadn mddn i-loid n-tb,it$ tlkm-d .u//unt n-wass#
isawl-dap bila.us s-mddn-an n-ayt-yudaya yini-asn% ∂hay-agllid-nnun#∑ 15rarn-as ar-
sspuyyun% ∂ssitti-t$ ssitti-t# aggwl-t f-uggjdi#∑ yini-asn bila.us% ∂is-tram
ad-aggwlp agllid-nnun f-uggjdi@∑ rarn-as inmpurn n-tgmmi n-rbbi% ∂ur-darnnp kra
n-ugllid abla qayvar#∑ 16pakudan bila.us id;i-asn yasuo p-gr ifassn-nsn a-t-aggwln
f-uggjdi a-immt#
awin yasuo$ 17iffup yasi aggjdi-ns s-udpar lli-mi-ttinin ∂taxcact n-ixf∑$ ar-as-
dap-ttinin ∂gulguta∑ s-wawal n-ayt-yudaya# 18qqnn yasuo pin f-uggjdi alln-t# aggwln dids
169
sin ya,ni f-iggjda f-ufasi-ns ula f-u/lma,-ns$ yili ∂yasuo p-wammas# 19yura bila.us
f-yat tallu;t ig-tt-in f-iggi n-uggjdi# ityara gis yasuo gu-navira$ agllid n-ayt-
yudaya∑ 20s-iwalyun n-ayt-yudaya d-win ayt-ruma d-win ayt-yunan# prn-t mddn ggutnin
n-yudaya$ acku tamdint ur-taggug zp-udpar lli-p-uggwln yasuo# 21nnan inmpurn n-tgmmi
n-rbbi i-bila.us% ∂ad-ur-tarat ∂agllid n-ayt-yudaya∑# ara ∂pwad iga ixf-ns d-ugllid
n-ayt-yudaya#∑∑ 22irar-asn bila.us% ∂mad-urip$ urip-t#∑
23imma ioskrin$ llip uggwln yasuo f-uggjdi$ asin timlsa-ns b,un-tnt f-kku/.$ kraygatt
aoskri d-ma-yiwi# asin ula aqccab n-yasuo$ imma aqccab-an ur-ittgwni$ ityaw/,a zp-
uflla ar izdar# 24inin i-ngratsn% ∂a-t-ur-nbbi# a-d-fllas-ngr aspar$ n/r manwa ra-
t-yawi#∑ pmkad a-s-yuwfa ma-ityaran p-warra n-rbbi inna ∂b,an timlsa-nu i-ngratsn$
grn-d aspar f-uqccab-inu#∑ pmkan ad-skrn ioskrin#
25tbidd innas n-yasuo p-tama n-uggjdi$ nttat d-xaltis n-yasuo d-maryam tampart
n-kluba d-maryam ullt-magdala# 26yasuo i/ra innas d-um;,ar lli-dars-iozzan ibidd
p-tama-ns# yini-d i-innas% ∂wa-tampart$ han yum p-tama-nnm#∑ 27yini-d i-um;,ar% ∂han
innak p-tama-nnk#∑ tasaot-an a-stt-yiwi-um;,ar ad-dars-tzdp#
lmut l-lmasi;
28pakudan issn yasuo is-ikmml kullu ma-fllas-illan$ issafu ilmma ma-ityaran p-warra
n-rbbi isawl-d yini% ∂hati rufip#∑ 29tlla pin yat-tbuqqalt n-waman l-lxll$ ffin-tt
mddn f-yan-ucrwi,$ gn-t i-yat-tv..a n-uzukkwni$ mdin-as-t-in s-imi-ns# 30llip iswa
yasuo lxll yini% ∂yuwfa#∑ issknu ixf-ns id;i rru;-ns#
31passan a-iqaman i-wass n-usunfu$ ar-gis-tujadn mddn i-loid# ur-rin imparn n-ayt-yudaya
a-n-tqama ddat n-willi mmutnin f-uggjdi p-wass l-loid# ,albn zp-bila.us a-tn-yajj ad-
asn-r/n i,arn kkisn-tn-d ilmma# 32ddun ioskrin r/n i,arn i-yan zp-willi tyaggalnin
d-yasuo$ r/n ilmma i,arn i-wayya,# 33imma yasuo$ llip-t-lkmn afn-t-in immut$ ur-r/in
i,arn-ns# 34pakudan iru;-n yan zp-ioskrin issyaggas-t p-tsga-ns s-u;ric$ s-d-ffin
idammn d-waman#
35pwalli i/ran kullu mayad ifka tuggwa-ns fllas bac a-tamnm ula kunni# inna l;qq$ yissan
izd l;qq ayd inna# 36ijra pmkad bac a-yafu ma-ityaran p-warra n-rbbi inna% ∂ur-ra-ir/
kra n-ixs p-ixsan-ns# 37ityara-dap p-warra ya,ni% ∂rad-tmnadn p-pwalli ssyaggasn#∑
tim,lt l-lmasi;
38tipurdin n-mayan yucka-d yusf gu-rama# ikka-ttin ula ntta iga zp-im;,arn n-yasuo$
170
walaynni s-tntla acku iksu, zp-imparn n-ayt-yudaya# i,alb zp-bila.us a-t-yajj a-yawi
ddat n-yasuo# yajj-t bila.us$ yack-id ilmma issitti ddat-ns# 39imun-d dids niqudimus
lli-sttin ikkan idda p-iy, s-dar yasuo# yawi-d niqudimus ma-itggan kra, id-mraw
kilu n-isafarn n-tm,lt$ yili gisn lmurr d-vvabra# 40asin ddat n-yasuo gn-as isafarn$
kfnn-tt s-icddadn l-lkttan pmklli skarn ayt-yudaya#
41illa yan-wurti p-udpar lli-p-immut yasuo$ yili gis yan-um,,al l-ljdid ur-jju-n-gis-
ityawm,al yan# 42srsn-in ddat n-yasuo p-um,,al-lli acku yakmur-d$ d-uzkka ra-darsn-
ig loid#
yu;anna 20jn20
tankra l-lmasi; zp-lmut
1zikk vba; n-wass l-l;dd$ sul llant tillas$ tddu maryam ullt-magdala s-um,,al# llip-
n-tlkm am,,al t/r-n ifir lli-s-iqqn ityattay zp-imi-ns# 2tuwrri-d ar-di-ttazzal
s-dar simoan b.rus d-um;,ar ya,ni lli-iozzan dar yasuo tini-asn% ∂ssittin siditnnp
zp-um,,al# ur-nssin manip-t-in-srsn#∑
3inkr b.rus ntta d-um;,ar ya,ni$ ftun ar-tazzaln s-um,,al# 4am;,ar-lli ya,ni izwar b.rus
s-dar-um,,al$ 5iknu i/r-n icddadn l-lkttan sul gis ttrsn$ walaynni ur-srs-ikcim# 6ilkm-d simoan b.rus tipurdin-ns ikcm s-um,,al$ i/r icddadn ttrsn gis# 7i/r
acrwi, lli-s-sslullin i-ugayyu n-yasuo$ imuttl wa;dut ur-n-ittrs f-iggi n-icddadn# 8izayd-ilmma-um;,ar lli-d-izwarn s-dar-um,,al$ ikcm srs ula ntta$ i/r ma-illan yamn# 9ur-ta-fhimn lmona n-warratn n-rbbi lli-p-ityara iqqan-d a-d-inkr lmasi; zp-lmut# 10wurrin-d ilmma im;,arn-an s-tgmmi#
iban lmasi; i-maryam ullt-magdala
11imma maryam tbidd p-brra n-um,,al ar-talla# sul a-talla tknu taggw-n s-um,,al$ 12t/r sin lmalayka lsan timlsa mllulnin# gawrn p-illip-n-srsn ddat n-yasuo$ yan p-dar
ixf-ns d-yan p-dar i,arn-ns# 13sawln-d lmalayka-yan inin-as% ∂wa-tampart$ max ayllip
a-tallat@∑ tini-asn% ∂ssittin sidi$ ur-ssinp manip-t-in-srsn#∑ 14llip tnna mayad$
tgrawl tipurdin-ns s-t/ra yasuo ibidd# nttat ur-tssin izd yasuo a-iga# 15isawl-d
yini-as% ∂wa-tampart$ max ayllip a-tallat@ ma-s-a-tsiggilt@∑ imma nttat tpal is-iga
angabal n-wurti$ tini-as% ∂a-sidi$ ipd kiyi a-t-yusin$ ini-yyi manip-t-in-tsrst$
ad-ddup a-t-awip#∑ 16imma yasuo inna-yas-d% ∂maryam∑# tgrawl gis tini s-wawal
n-ayt-yudaya% ∂rabbuni∑# tga lmona-ns ∂amslmd∑# 17yini-as-d yasuo% ∂ad-ur-gigi-
tam/t$ acku ur-ta-tyalalp s-baba# walaynni ddu s-dar aytma tinit-asn ra-tyalalp
171
s-walli igan baba ig babatun$ iga rbbi-nu ig rbbi-nnun#∑ 18tnkr maryam ullt-magdala
tftu s-dar im;,arn tini-asn% ∂ha-yyi /rip siditnnp#∑ tsawl-asn f-mad-as-inna
yasuo#
iban lmasi; i-im;,arn-ns
19tadggwat n-wass-an l-l;dd$ munn im;,arn p-tgmmi$ qqnn-d imawn acku ksu,n zp-imparn
n-ayt-yudaya# pakudan iban-asn-d yasuo ibidd p-gratsn yini-asn% ∂ad-awn-tili sslamt# 20isawl-asn pmkad iml-asn ifassn-ns d-tsga-ns# fr;n im;,arn bahra llip /ran siditsn# 21yini-asn-dap% ∂ad-awn-tili sslamt# pmklli-yyi-d-yuzn baba$ pmkad a-s-ra-kn-aznp
pilad# 22ivu, gisn yini-asn% ∂am/at rru; lqudus# 23wanna mi tvam;m f-ddnub-ns$ hati
tyattayn fllas# d-wanna mi ur-tvam;m$ sul fllas qaman ddnub-ns#∑
isawl lmasi; s-tuma
24imma yan zp-sin d-mraw n-um;,ar ism-ns tuma$ ar-as-dap-ttinin ∂aknyu$ ur-didsn-
illi pakud llip-d-darsn-yucka yasuo# 25nnan-as% ∂ha-yap n/ra siditnnp# imma ntta
irur-asn-d% ∂ur-rad-amnp nkki ard /rp tiggas p-ifassn-ns$ ggrp-n i-latrt
n-imsmarn$ gp afus-inu p-tsga-ns#∑
26zrin tam-uwssan$ munn-dap im;,arn p-tgmmi qqnn-in imawn$ yili didsn ula tuma$ s-asn-
d-iban yasuo ibidd p-gratsn yini-asn% ∂ad-awn-tili sslamt# 27yini ilmma i-tuma% ∂/r
ifassn-inu$ tggrt-asn# mdi-d afus-nnk$ tgt-t-in f-tsga-nu# ad-ur-ttckkat$ pir
amn# 28isawl tuma yini% ∂wa-sidi$ wa-rbbi-nu# 29imma yasuo inna-yas% ∂is-tumnt pilad
p-iyi-t/rit@ imbarkin ad-gan winna sri umnnin bla-iyi-/ran#∑30kigan d-tmitar ya,ni a-iskr yasuo p-dar im;,arn-ns$ ur-tyarant p-warra-yad# 31walaynni tyarant xtid bac a-tamnm is-iga yasuo yus n-rbbi ig lmasi;-ns$ tili-awn
tudrt s-ism-ns ip-srs-tumnm#
yu;anna 21jn21
iban lmasi; i-im;,arn-ns p-tama n-umda
1tipurdin n-mayan iban-d-dap yasuo i-im;,arn-ns p-tama n-umda n-.abariyya# pmkad a-s-
d-iban# 2illa pin simoan b.rus d-tuma lli-mi-ttinin ∂aknyu∑ d-natanayl gu-qana p-tmazirt
n-jalil$ ntni d-tarwa n-zabdi d-sin im;,arn ya,ni# 3inna-yasn simoan b.rus% ∂rad-ddup
ad-gmrp islman#∑ inin-as% ∂ra-didk-nmun∑# ffupn ilmma p-yat tanawt$ zzrin i, kullut$
ur-um/n yat# 4llip-di-tpli tafukt ibidd yasuo p-tama n-waman$ walaynni ur-ssinn izd
yasuo a-iga# 5isawl-d srsn inna% ∂wa-ifrxan$ is-tum/m kra n-islman@ nnan-as% ∂ur-num/
172
yat#∑ 6yini-asn-d% ∂lu;at-n ccbkt p-tsga tafasit n-tanawt$ s-n-tufam kra#∑ lu;n-in
ccbkt$ s-tommr pakudan s-islman ggutnin ayllip ur-/,arn a-stt-ssplin s-tanawt#
7isawl-d-um;,ar lli-iozzan dar yasuo yini i-b.rus% ∂hati siditnnp ayan#∑ llip isfld
simoan b.rus izd siditsn ayan$ ibkis acku ilsa pir ma-ifssusn$ yakwi-n p-waman# 8ur-d-bahra-taggug tanawt zp-wakal$ ra-yili p-gratsn ma-itggan miyya n-mitru# ar-
lddin im;,arn ya,ni ccbkt lli-iommrn s-islman ayllip tru; tanawt akal# 9llip ffupn
s-wakal afn-in yat loafit n-tirgin$ ttrsn fllas kra n-islman$ yili-uprum# 10isawl-d
yasuo yini-asn% ∂awyad-d kra zp-islman-an tum/m#∑
11yuwrri simoan b.rus ikcm s-tanawt$ ildi ccbkt s-wakal tommr s-islman mqqurnin#
illa gis miyya d-smmus id-mraw d-kra, (153) n-uslm# waxxa tommr s-punckan$ ur-tbbi
ccbkt# 12yini-asn-d yasuo% ∂ackad-d a-tccm#∑ ur-izom yan p-im;,arn a-t-isqsa ma-iga$
acku ssnn izd siditsn a-iga# 13inkr yasuo yasi aprum ifk-asn-t$ ifk-asn ula islman# 14xtad
a-igan tis kra..-twal n-is-d-iban yasuo i-im;,arn-ns tipurdin n-ma-d-inkr zp-lmut#
isawl lmasi; s-b.rus
15llip ccan$ isawl-d yasuo s-simoan b.rus yini-as% ∂wa-simoan yus n-yuna$ is-a-yyi-
ttirit uggwar n-ma-yyi-ttirin pwid@∑ irar-as b.rus% ∂iyah a-sidi$ tssnt is-
dari-tozzat#∑ yini-as-d yasuo% ∂ks ilqqapn-inu#∑ 16isqsa-t yasuo tis snat-twal%
∂wa-simoan yus n-yuna$ is-a-yyi-ttirit@∑ irar-as b.rus% ∂iyah a-sidi$ tssnt is-
dari-tozzat#∑ yini-as-d yasuo% ∂gabl ulli-nu#∑ 17isqsa-t yasuo tis kra..-twal% ∂wa-
simoan yus n-yuna$ is-dark-ozzap@∑ .iyr ilmma i-b.rus acku inna-yas tis kra..-twal
is-dark-ozzap@∑ isawl yini-as% ∂a-sidi$ tssnt kullu ma-illan# tssnt is-dari-
tozzat#∑ yini-as-d yasuo% ∂ks ulli-nu# 18l;qq ayad$ l;qq a-rad-ak-inip# p-tm//it-nnk
ar-ttaggst i-ixf-nnk tftut s-inna trit$ walaynni p-tuwssrt-nnk ra-n-tmdit ifassn
ibkis-ak yan ya,ni yasi-k s-illi ur-trit#∑ 19pmkad a-s-imla yasuo mamnk a-s-ra-tg
lmut n-b.rus lli-s-ra-imjjd rbbi# izayd yasuo yini-as% ∂ack-id kiyi$ mun didi#∑20igrawl b.rus tipurdin-ns i/r am;,ar lli-iozzan dar yasuo$ ig pwalli-n-isnndn
f-idmarn n-yasuo p-imnsi isqsa-t f-manwa ra-t-izznz# 21llip i/ra b.rus am;,ar-an
yucka-d a-d-didsn-imun$ isqsa yasuo fllas yini-as% ∂imma pwan a-sidi$ ma-rad-as-
ijru@∑ 22yini-as yasuo% ∂ip-rip a-sul-iddr ard-d-uwrrip ma-gis-trit kiyi@
ack-id mun didi#∑ 23iffup lxbar p-dar aytmatn zp-pakudan$ ar-ttinin is-ur-ra-
immt-um;,ar-lli# walaynni yasuo ur-inni ∂ur-ra-immt#∑ inna ∂ip-rip a-sul-iddr ard-
d-uwrrip ma-gis-trit kiyi@∑ 24am;,ar-an a-ifkan tuggwa-ns f-tpawsiwin-ad$ yara-
tnt p-warra-yad# nssn is-wp/annt tuggwa-ns# 25kigan d-tpawsiwin ya,ni iskr-tnt
yasuo# irwas-iyi ip-tnt-kullu-nura yat s-yat$ ur-ra-tamu ddunit kullu arratn-an#
173
IRQQASNiskkirn n-irqqasn
irqqasn 1acts11wa-tawfilus$ urip-ak-n p-warra-nu amzwaru f-kullu ma-iskr yasuo ula ma-isslmad$ zp-
llip igra p-twuri-ns 2ar ass lli-p-ityalal s-ignna# walaynni llip ur-ta-ityalal isawl
s-willi isti ad-gn irqqasn-ns$ yuvva-tn s-t;kimt n-rru; lqudus f-ma-rad-skarn# 3yucka-d darsn tipurdin l-lmut-ns$ ar-asn-imala s-tmitar ggutnin is-d-inkr iddr#
ar-asn-issbayyan ixf-ns kku/ id-mraw n-wass$ ar-asn-isawal f-tgldit n-rbbi#
iwalyun l-lmasi; i-irqqasn-ns
4llip didsn igawr yasuo p-uwssan-an yini-asn% ∂ad-ur-tffupm tamdint n-urucalim$
walaynni qlat s-lbaraka lli-f-inna baba rbbi rad-awn-tt-ifk$ sawlp-awn fllas# 5ikka-
ttin yu;anna ar-issddam mddn p-waman$ imma kunni tigira n-kra n-uwssan drusnin$ ra-
tddmm s-rru; lqudus#∑
6pakudan llip dids munn sqsan-t% ∂wa-siditnnp$ is-ra-di-trart tagldit i-ayt-rbbi
p-uwssan-ad@ 7yini-asn% ∂baba rbbi a-dar awal a-iskar ussan d-izmaz# ur-ra-tissanm
kunni managu rad-ilin$ 8walaynni ra-tommrm s-t;kimt itjhhdn pakud nna-d-fllawn-igguz
rru; lqudus# ra-flla-takkam tuggwa p-urucalim ula kullu tamazirt n-yudaya ula samira
ar timizar aggugnin n-ddunit#∑
ityalal lmasi; s-ignwan
9pir inna-yasn mayad s-a-ti-tmnadn ityalal p-lgddam-nsn ayllip-ti-tssntl yat-tmdlut# 10sul a-n-ssmuqquln p-ignwan s-illis ifta$ s-d-fllasn-biddn sin irgazn s-tmlsa mllulnin 11inin-asn% ∂wa-irgazn ayt-jalil$ max ayllip tbiddm pid ar-n-tssmuqqulm p-ignwan@
hati yasuo lli-fllawn-ityalaln s-ignna$ ra-d-yuwrri pmkad ti-t/ram ifta s-ignna#∑
astay n-urqqas ya,ni
12gguzn ilmma irqqasn zp-uwrir lli-mi-ttinin awrir n-zzitun$ wurrin s-urucalim#
ur-taggug pir s-yan kilimitr# 13llip lkmn tamdint plin s-u;anu n-uflla lli-p-a-tgawarn#
illa b.rus d-yu;anna d-yaoqub d-andraws d-filibbus d-tuma d-bartulamaws d-matta
d-yaoqub yus n-;alfa d-simoan awa.ani d-yahuda yus n-yaoqub# 14ar-kullu-tmunun s-yan-uwl
ad-t/allan ar-t,alabn rbbi$ ntni d-tmparin-nsn d-aytmas n-yasuo d-innas maryam#
174
15yan-wass p-uwssan-an inkr b.rus p-wammas n-aytmatn# illa pin ma-itggan miyya d-sin
id-mraw (120) n-yan# 16yini-asn% ∂way-aytma$ iqqan-d a-yafu maylli inna rru; lqudus
p-warratn n-rbbi f-imi n-ugllid dawd$ isawl f-yahuda lli-izwarn i-willi um/nin
yasuo# 17acku yahuda ikka-ttin iga zp-ginnp$ yasi tapamt-ns p-twuri-nnp#∑
18ispa yahuda yan-igr s-tprad lli-yum/ f-lba,l$ i,r-n p-igr-ns immt$ ifrsi-wa;lig-
ns ffin-wadan-ns p-wakal# 19sfldn fllas kullu ayt-urucalim$ ar-ttinin i-igr-an s-wawal-
nsn ∂;akal-dama. tga lmona-ns ∂igr n-idammn∑#
20izayd b.rus yini-asn% ∂ityara p-warra n-imurign ∂a-txlu-tgmmi-ns# a-ur-gis-izdp
yan# ityara-dap ∂a-yam/ yan ya,ni tapamt-ns p-twuri# 21$22f-mayan a-f-d-iqqan a-nsti
yan ya,ni a-didnnp-yakka tuggwa f-tnkra n-siditnnp yasuo zp-lmut# iqqan-d a-ig yan
zp-willi didnnp llanin kullu ussan lli-p-a-ntmunu d-siditnnp yasuo$ zp-pakud llip iddm
p-waman f-ufus n-yu;anna ar ass lli-p-fllap-ityalal#∑
23awin-d sin irgazn# yan iga yusf lli-mi-ttinin barsaba (tga lknit-ns yus.us)$ d-wayya,
iga mattyas# 24//alln ilmma inin% ∂wa-siditnnp$ tssnt ulawn n-kullu mddn# ml-ap pilad
manwa p-sin-ad a-igan pwalli tstit 25a-yam/ tapamt p-twuri-ad ula tarqqast-ad lli-
zp-i,r yahuda a-iddu s-illi-as-igan#∑ 26grn fllasn aspar$ yack-id-uspar p-mattyas#
awin-t ilmma a-ig arqqas p-gr yan d-mraw#
irqqasn 2acts2
uguz n-rru; lqudus
1zrin-uwssan ayllip-d-iru; loid n-∂wis smmus id-mraw∑# munn kullutn p-yat-tgmmi# 2sfldn ilmma i-yat tijjijt tucka-d zp-ignwan tommr tigmmi lli-p-gawrn zund a,u
itjhhdn# 3/rn kra irwas timzliwin l-loafit$ b,unt tttrs yat f-kraygatt yan gisn# 4ommrn kullu s-rru; lqudus$ bdun ar-sawaln s-iwalyun ipribn pmklli-asn-tn-ifka rru;
lqudus#
5p-uwssan-an llan ayt-yudaya p-urucalim$ uckan-d zp-kullu timizar n-ddunit$ ar-bahra-
ttirin ad-tr,un rbbi# 6llip sfldn i-taqqurt$ munn f-tgmmi ayllip iggut ma-ibiddn
pin# i,r-asn lojb acku kraygatt yan ar-isflid i-wawal n-dars# 7ar-bahra-tojjabn
ar-ssmqsan i-ngratsn% ∂pwid kullu sawalnin$ is-urd ayt-jalil ad-gan@ 8mamnk a-darsn-
nsflid kud yan i-wawal n-tmazirt lli-p-ilul@ 9hati kra ginnp yucka-d zp-fartiyya
d-kra zp-madiyya ula ilamiyya$ ackin-d wiyya, zp-masubu.amya ula yudaya ula kabadukiyya
ula buntus ula asiyya# 10ackin-d wiyya, ya,ni zp-frijiyya ula bamfiliyya ula mivr ula
tisgyu n-libiyya p-tama n-kurini# kra ginnp yucka-d zp-tmdint n-ruma$ gn ayt-yudaya
175
ula ibrraniyn lli-um/nin aparas n-ayt-rbbi# 11yack-id kra zp-igzir n-krit ula zp-
tmazirt n-waorabn# walaynni ar-kullu-nsflid i-wawal n-darnnp$ ar-ap-sawaln f-iskkirn
mqqurnin n-rbbi#∑ 12ar-tojjabn mddn-an kullutn$ gammin ad-fhmn mayd illan$ ar-ssmqsan
i-ngratsn% ∂ma-tga lmona n-mayad@∑ 13walaynni kra gisn ar-t.na/n p-irqqasn ar-ttinin%
∂han aman n-wa,il iktin ayd swan mddn-ad#∑
tabrra;t n-b.rus
14inkr b.rus ibidd p-lgddam-nsn ntta d-wiyya, s-yan d-mraw$ yall awal-ns yini-asn%
∂wa-irgazn ayt-yudaya ula kullu imzdpn n-urucalim$ sfldat-iyi ad-awn-inip ma-iga
mayad# 15mddn-ad ur-swin aman n-wa,il iktin pmklli tpalm# hati b;ra-di-tlkm tasaot
tis t/a n-vvba;# 16walaynni mayd ijran p-darnnp iga maylli-f-isawl rbbi f-imi
n-nnabi yuwil inna% 17∂p-uwssan ggwranin ra-n-zzugzp rru;-inu f-kullu mddn# rad-sawaln
tarwa-nnun d-istitun s-iwalyun lli-rad-asn-akkap# ra-ttisfyun igwilaln-nnun ma-rad-
asn-ssmalap# rad-twargan ifqqirn-nnun s-ma-rad-asn-ssbayyanp# 18hati p-uwssan-an
ra-n-zzugzp rru;-inu f-ixddamn-inu d-txddamin-inu$ rad-sawaln s-iwalyun lli-rad-
asn-malap# 19rad-skarp timitar p-tattwit n-ignwan ula lmojizat f-iggi n-wakal#
rad-ilin idammn d-loafit d-imdla n-waggu iggutn# 20ra-tllas tafukt i/ggwap-wayyur
zund idammn$ iru;-d-ilmma-wass ihiyyan lli-p-ra-d-yack sidis n-bnadm s-lmjd
iggutn# 21d-kullu wanna izawgn p-ism-ns$ ra-injm#∑
22∂wa-irgazn ayt-rbbi$ sfldat i-ma-rad-awn-inip# yasuo gu-navira$ tlla gis lbaraka
n-rbbi$ iskr darun lquwwat d-lmojizat d-tmitar tjhhdnin# kullu mayad$ imla-yawn-t
rbbi# 23imma kunni tnpam-t llip-ti-td;im s-gr ifassn n-mddn wxcnnin a-t-aggwln
f-uggjdi# imma rbbi$ issn mayad iqvad-t ur-ta-ijri$ 24issnkr-t-id ilmma ir/m-as
zp-u/bbar l-lmut$ acku ur-t/,ar lmut a-ti-tam/# 25pmklli fllas inna dawd% ∂ar-bdda-
tmnadp sidi p-lgddam-inu$ yili-bdda didi$ ur-sar-asusp# 26ifr;-uwl-inu$ ar-t-italp
ils-inu# waxxa t,of ddat-inu$ gip-n rrja-nu p-rbbi# 27ur-ra-yyi-tflt p-udpar n-willi
mmutnin$ ula ra-tajjt am/lay-nnk a-irkm p-um,,al# 28tmlit-iyi-d aparas n-tudrt# p-dark
a-p-ra-yyi-tommrt s-lfr;#∑
29∂way-aytma$ /,arp ad-awn-sawlp s-zzoamt f-babatnnp dawd acku tssnm is-immut
ityawm,al$ yili-um,,al-ns p-darnnp sul s-passad# 30imma nttan$ nnabi a-iga# yissan is-
as-inna rbbi s-wawal izgan% ∂yan zp-tarwa n-tarwa-nnk a-rad-gp d-ugllid zund kiyi#∑ 31issn dawd ma-ra-yili$ isawl f-tnkra l-lmasi; yini is-ur-ra-t-ifl rbbi p-udpar
n-willi mmutnin$ ula ra-trkm ddat-ns p-um,,al#
32∂hati yasuo a-d-issnkr rbbi zp-gr willi mmutnin# nga nkkwni kullwap inagan f-mayan$
n/ra-t# 33ityalal ilmma s-ufasi n-rbbi babatnnp$ yam/ dars rru; lqudus lli-f-inna
176
rad-ap-t-ifk# izzugz-t-id fllap pilad s-pmkad t/ram ar-as-tsflidm# 34acku dawd$
urd nttan a-ityalaln s-ignna$ walaynni isawl f-wayya, inna% ∂ha-sidi rbbi inna i-sidi$
skyus f-ufasi-inu 35ard gp inuwwacn-nnk p-ddu i,arn-nnk# 36way-ayt-rbbi kullukn$ iqqan-
kn-d a-tissanm mayad# yasuo lli-tnpam f-uggjdi$ iga-t rbbi d-sidis n-bnadm ig-t
d-lmasi;-nnp#∑
37llip sfldn mddn i-mayad$ ibbi p-tasa-nsn# inin i-b.rus d-irqqasn ya,ni% ∂way-aytma$
ma-ra-nskr@∑ 38isawl b.rus yini-asn% ∂flat kullu ma-tskarm ywxcn$ iddm kud yan gigun
p-waman s-ism n-yasuo lmasi;$ ad-awn-ivam; rbbi f-ddnub-nnun ifk-awn lbaraka n-rru;
lqudus# 39acku maylli inna rbbi f-ma-ra-iskr ifulki$ inna-yawn-t kunni ula tarwa-nnun ula
kullu wiyya, aggugnin$ yini-t i-kullu ma-mi-d-ipra rbbi siditnnp s-dars#∑ 40izayd
b.rus ifk tuggwa-ns izzoam-tn s-iwalyun ggutnin yini-asn% ∂skrat kullu f-a-tnjmm
zp-loqubit lli-ra-d-i,r f-tasut-ad ywxcnn#∑
tamunt n-imumnn
41ssddmn ilmma kullu willi umnnin iwalyun-ns# passan ad-asn-izuyd rbbi ma-itggan kra,
id-walf (3000) n-yan# 42ar-kullu-tlhun s-ulmmud n-irqqasn ula tamunt n-ingratsn ar-tbbin
aprum ar-t/allan i-rbbi# 43ar-tpuw,n mddn kullutn$ acku ggutnt lmojizat d-tmitar
tjhhdnin lli-iskar rbbi f-ifassn n-irqqasn# 44imma pwilli umnnin s-yasuo ar-kullu-
tmunun ar-akkan i-ngratsn# 45ar-zznzan ayda-nsn d-tpawsiwin lli-..afn$ ar-t-a..un f-willi
gisn ;tajjanin$ kud yan d-unck lli-f-ilkm# 46ass f-wass ar-tmunun kullutn p-tgmmi
n-rbbi$ ar-tbbin aprum p-tgwmma-nsn ar-cttan i-ngratsn s-nniyt d-lfr; iggutn$ 47ar-talpn rbbi# imma ayt-tmdint ar-kullu-fllasn-ttinin is-bahra-fulkin# kraygatt
ass ar-asn-itzayad siditnnp pwilli njmnin#
irqqasn 3acts3
akucam lli-yuwrrin ar-ifttu
1yan-wass p-uwssan-an idda b.rus d-yu;anna s-tgmmi n-rbbi p-tasaot n-t/allit$ tga
tasaot tis kra.. n-tdggwat# 2illa pin yan-urgaz kucmn-as i,arn zp-llip ilul$ igawr
p-tama n-imi n-tgmmi n-rbbi lli-mi-ttinin ∂imi ifulkin∑# ar-ti-di-tasin mddn ass
f-wass bac a-it,alab i-willi kcmnin s-tgmmi n-rbbi# 3ntta$ llip i/ra b.rus d-yu;anna
rad-kcmn$ i,alb-tn ad-as-fkn kra# 4ssmaqqln gis$ yini-as b.rus% ∂mnad ginnp#∑ 5ar-
gisn-itmnad-ukucam$ ipal is-rad-as-fkn kra# 6yini-as b.rus% ∂ur-dari nnuqrt ula urp$
walaynni mayd dari illan$ rad-ak-t-fkp# s-ism n-yasuo lmasi; gu-navira$ nkr tftut#∑ 7yam/-as b.rus p-ufus afasi issnkr-t-id# pakudan wurrin dusn i,arn-ns d-ipcfan-
177
ns$ 8yakwi ibidd f-i,arn-ns iftu# ikcm didsn s-tgmmi n-rbbi ar-ifttu ar-itakwi
ar-italp rbbi# 9/rn-t mddn lli-llanin pin ar-ifttu ar-italp rbbi# 10akwzn-t issann
is-iga an,alab lli-itgawarn p-dar imi ifulkin# i,r-asn lojb kullutn$ gammin ad-fhmn
mad-as-ijran#
awal n-b.rus p-tgmmi n-rbbi
11/rn-t sul yum/ p-b.rus d-yu;anna$ azzln kullu s-illip llan p-ul;ni lli-mi-ttinin ∂al;ni
n-suliman ar-bahra-tojjabn# 12llip-tn-i/ra b.rus yini-asn% ∂wa-irgazn ayt-rbbi$ max
ayllip a-ttojjabm p-mayad@ max a-ginnp-tssmuqqulm@ is-tpalm izd s-t;kimt-nnp
ula s-ufulki-nnp a-s-njjujji argaz-ad ayllip a-ifttu f-i,arn-ns@ 13rad-awn-inip$ rbbi
n-ibrahim d-is;aq d-yaoqub$ rbbi n-imzwura-nnp issbayyn-d lmjd n-uxddam-ns yasuo
passad# td;im-t-in kunni i-lmut$ trgmm-t p-lgddam n-bila.us waxxa ira nttan ad-as-
ir/m# 14tlu;m-n s-um/lay n-rbbi lli-iommrn s-ufulki-ns$ t,albm ad-awn-ir/m i-yan
inqqan# tnpam pwalli yakkan tudrt$ 15imma rbbi issnkr-t-id zp-lmut# nga nkkwni inagan
f-mayan$ n/ra-t# 16hati s-ism n-yasuo a-s-yuwrri ijji pwad t/ram tissanm-t# acku
f-ssibt n-ma-numn s-yasuo a-f-idus p-lgddam-nnun kullukn#
17∂imma pilad ay-aytma$ ssnp paylli tskrm kunni d-inmpurn-nnun$ tskrm-t acku ur-
tssinm ma-iga# 18walaynni pmkan a-issuwfa rbbi maylli inna f-imi l-lanbya kullutn$ iml-asn
mamnk a-d-iqqan lmasi; a-irfufn# 19mayad a-f-rad-awn-inip$ flat kullu ma-tskarm ywxcn$
tuwrrim-d s-rbbi a-fllawn-issitti ddnub-nnun$ 20ifk-awn ussan l-lbaraka zp-dars$
yazn-awn-d-dap yasuo lli-i/li a-ig lmasi;-nnun# 21acku iqqan-t-id a-iqama p-ignna ard-
d-iru;-uzmz lli-p-ra-iskr rbbi kraygatt kra zp-ljdid$ pmklli inna f-imi n-im/
layn-ns lanbya n-zman# 22acku inna musa% ∂rbbi siditun rad-awn-d-ifk yan zp-aytmatun
a-ig nnabi zund nkki# sflidat s-kullu mad-awn-ittini# 23wanna ur-isfldn s-wawal n-nnabi-
an$ ssittyat-t-in zp-ayt-rbbi a-itthlk#∑
24∂hati ussan-ad a-f-sawln kullu lanbya lli-dar awal n-rbbi zp-vamwil ula kullu willi-
as-ggwranin# 25acku kunni a-ra-i..af maylli-f-nnan lanbya$ twurtm lohd lli-iskr rbbi
d-imzwura-nnp# pmklli inna i-ibrahim% ∂s-tarwa-nnk a-s-rad-barkp kullu mddn
n-ddunit#∑ 26pmkad a-s-i/li rbbi axddam-ns yasuo$ yazn-t-id s-darun bac a-tzwurm
kunni ibark-kn$ issuwrri-d kud yan gigun zp-iparasn wxcnnin lli-p-a-ttidum#∑
irqqasn 4acts4
b.rus d-yu;anna p-lm;kama
1sul a-isawal b.rus d-yu;anna i-mddn-an$ s-d-uckan inmpurn n-tgmmi n-rbbi$ imun-d didsn
178
lqb.an n-imxzniyn n-tgmmi n-rbbi ula kra n-ivadduqin# 2.iyr-asn bahra f-irqqasn$ acku
ar-tbrra;n i-mddn ar-asn-ttinin is-/,arn ad-d-nkrn zp-lmut f-ssibt n-ma-d-inkr
yasuo# 3ackin-d am/n-tn gn-tn-in p-l;bs a-pin-qaman ar vvba; acku yap-uzal# 4imma pwilli
sfldnin i-wawal n-rbbi$ iggut gisn ma-yumnn p-tasaot-an# ar-ttigatn imumnn ayllip illa
ma-itggan smmus id-walf (5000) n-yan#
5ndid azkka munn-d imparn l-lm;kama p-urucalim$ ntni d-imparn n-tmazirt d-imslmdn
n-ccro# 6yili-didsn-unmpur ihiyyan n-tgmmi n-rbbi ism-ns ;annan$ yili qayafa d-yu;anna
d-iskandr d-wiyya, n-ayt-unmpur n-tgmmi n-rbbi# 7awin-d irqqasn ssbiddn-
tn p-lgddam-nsn sqsan-tn% ∂man ta;kimt a-s-tskrm payad@ s-ism n-mi a-s-ti-
tskrm@∑
8iommr b.rus s-rru; lqudus yini-asn% ∂wa-imparn l-lm;kama d-imparn n-tmazirt$ 9ip-ap-tsqsam passad f-ufulki lli-ityawskarn i-yan-ukucam ula f-mamnk a-s-ijji$ 10iqqan-kn-d a-tissanm mayad kunni ula kullu ayt-rbbi# ibidd-urgaz-ad p-lgddam-nnun
ijji idus s-t;kimt lli-illan s-ism n-yasuo lmasi; gu-navira$ a-t-igan d-walli tnpam
kunni f-uggjdi$ issnkr-t-id rbbi zp-lmut# 11nttan a-f-ityara p-warra n-rbbi% ∂a/
ru lli-n-tlu;m kunni a-ibnnayn$ nttan a-yuwrrin iga ixf n-up/u#∑ 12ur-i/,ar yan a-injm
zp-lhalak abla srs nttan$ acku ur-illi p-ddu ignwan kra n-ism ya,ni ifka-t rbbi ma-
s-a-itnjam bnadm#∑
13llip /ran mamnk a-izom b.rus d-yu;anna i,r-asn lojb$ acku ssnn is-gan pir zund mddn
ya,ni ur-bahra-prin# fhmn pakudan is-ttin-kkan ar-tmunun d-yasuo# 14walaynni ur-darsn
ma-ttinin acku /ran argaz lli-ijjin$ ibidd dids# 15ssufpn-tn ilmma zp-u;anu l-lm;kama$
ssmqsan i-ngratsn% ∂16ma-ra-nskr i-mddn-ad@ hati kullu imzdpn n-urucalim ssnn is-
ttyawskar yat lmojizt imqqurn f-ufus-nsn# ur-n/,ar a-nini ur-tlli# 17walaynni ixvva
a-ur-izayd payad p-dar mddn s-uggwar# ra-tn-nssyuwd bac a-ur-sul-sawaln i-yan
s-ism n-yasuo#∑ 18prn-asn ilmma s-darsn inin-asn% ∂a-ur-sul-tsawalm ula-da-tsslmadm
s-ism n-yasuo#∑ 19irar-asn b.rus d-yu;anna% ∂inyat kunni ma-ifulkin p-dar rbbi$ izd
a-nskar s-wawal-nnun npd s-wawal n-rbbi@ 20acku ur-n/,ar a-nfssa f-ma-n/ra ula ma-
mi-nsfld#∑ 21zaydn imparn inin-asn ma-rad-asn-skrn bac a-tn-ssyuwdn$ r/mn-asn ilmma
acku ur-ufin ma-s-a-fllasn-t;kamn$ d-mddn kullutn ar-talpn rbbi f-ma-ijran# 22argaz
lli-ijjin s-lmojizt-ad$ illa dars uggwar n-kku/ id-mraw n-usggwas#
zzoamt n-imumnn
23llip-asn-r/mn yuwrri b.rus d-yu;anna s-dar mddn-nsn$ sawln-asn f-kullu mad-asn-nnan
inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imparn n-tmazirt# 24llip-as-sfldn imumnn$ mcackan-d kullutn
alln awal-nsn s-rbbi inin% ∂wa-sidi rbbi itjhhdn$ tskrt ignwan d-wakal d-imdwan ula
179
kullu ma-gisn-illan# 25tsawlt f-imi n-uxddam-nnk babatnnp dawd s-t;kimt n-rru; lqudus
llip inna% ∂max ayllip hajnt-tmizar n-ddunit@ max ayllip-d-mcackan mddn ad-skarn f-ma-
mi-ur-/,arn@ 26uckan-d igldan$ munn-d d-inmpurn n-ddunit$ bac ad-mmapn d-sidi rbbi
ula lmasi;-ns#∑ 27pmkan a-s-d-imun hirudus d-bila.us bun.yus$ ntni d-ibrraniyn d-ayt-
rbbi p-tmdint-ad$ bac ad-d-mcackan f-uxddam-nnk am/lay yasuo lli-tgit d-lmasi;# 28skrn kullu ma-tqvadt zp-isizwar s-t;kimt-nnk itjhhdn# 29imma pilad a-siditnnp$
/r mamnk a-ttirin ad-ap-ssiwidn$ toawnt-ap nkkwni n-ixddamn-nnk a-nsawal s-wawal-
nnk s-zzoamt# 30mdi-d afus-nnk a-tjjujjit$ ar-tskart lmojizat d-tmitar tjhhdnin
s-ism n-uxddam-nnk am/lay yasuo#∑ 31llip kmmln ta/allit-ad$ tmmass-tgmmi lli-p-llan$
ommrn kullutn s-rru; lqudus ar-sawaln s-zzoamt s-wawal n-rbbi#
lmoawnt n-imumnn
32kullu imumnn$ yan ad-gan p-mad-swingimn ula ma-s-a-ss;ssun# ur-illi ma-ittinin
tipawsiwin-ns pir tins ad-gant$ walaynni kud yan ar-ya..u aynna dars illan d-wiyya,# 33s-t;kimt iggutn a-s-akkan irqqasn tuggwa-nsn f-tnkra n-siditnnp yasuo$ ommrn
kullutn s-lbaraka n-rbbi# 34ur-illi yan p-umnaggar n-imumnn i;tajja# acku pwilli ..afnin
igran npd tigwmma ar-tn-zznzan$ ar-di-tawin ma-gisn-tam/n 35ar-t-srasn p-lgddam
n-irqqasn# ar-t-a..un ntni f-willi gisn ;tajjanin$ kud yan d-unck lli-f-ilkm#36pmkan a-iskr yusf lli-mi-ttinin barnaba# lknit-ad$ fkan-as-tt irqqasn$ tga lmona-ns
∂wad izzoamn∑# iga ntta zp-tqbilt n-lawi$ ig gu-qubrus# 37izznza yan-igr-ns$ yawi-d
iqaridn lli-gis-yum/ isrs-tn p-lgddam n-irqqasn#
irqqasn 5acts5
;ananiyya d-saffira
1illa yan-urgaz ism-ns ;ananiyya$ ntta d-tmpart-ns saffira# izznza yan-igr$ 2i;,u
i-ixf-ns kra zp-maylli gis yum/$ isrs ma-iqaman p-lgddam n-irqqasn# d-tmpart-
ns$ illa kullu mayan p-ugayyu-ns# 3inkr b.rus yini-as% ∂wa-;ananiyya$ max ayllip tujjit
ci.an a-ikcm s-uwl-nnk bac a-tsskarkst f-rru; lqudus t;,ut kra zp-maylli tum/t
p-igr-nnk@ 4llip ur-ta-inzi winnk a-iga$ imma llip inza hati maylli gis tum/t illa sul
p-ufus-nnk a-srs-tskrt aynna trit# max ayllip tqvadt payad p-uwl-nnk@ hati urd
bnadm a-f-tsskarkst$ walaynni tsskarkst f-rbbi#∑ 5pir isfld ;ananiyya i-mayad
s-i,r s-wakal immt# puw,n kullu willi sfldnin i-ma-ijran# 6nkrn ilmma igwilaln$ sslsn-
as lkfn asin-t m,ln-t-in#
7zrin kra.. tasaoin s-di-tkcm-tmpart-ns$ ur-tssin ma-ijran# 8isqsa-tt b.rus%
∂ini-yyi$ izd punckad a-tum/m p-igr-nnun@ tini-as% ∂punckan a-illan#∑ 9izayd b.rus
180
yini-as% ∂max ayllip tswangmm a-stti-tzzrim f-rru; n-rbbi@ hatnin p-imi$ pwilli-
n-m,lnin argaz-nnm# ra-km-asin ula kmmi#∑ 10pakudan a-t,r s-wakal p-lgddam-ns tmmt#
kcmn-d igwilaln afn-tt-id tmmut$ asin-tt m,ln-tt-in p-tama n-urgaz-ns# 11puw,n kullu
ayt-umnaggar bahra$ ntni ula kullu wiyya, lli-sfldnin f-ma-ijran#
lmojizat n-irqqasn
12iskr rbbi lmojizat d-tmitar ggutnin f-ifassn n-irqqasn p-dar ayt-tmdint-an#
ar-n-tmunun imumnn kullutn p-udpar lli-mi-ttinin ∂al;ni n-suliman∑# 13waxxa da-tn-talpn
kullu mddn$ ur-izom yan ur-igin amumn a-didsn-imun# 14walaynni ar-ttigatn ayt-umnaggar$
irgazn ula timparin lli-umnnin s-siditnnp# 15llip /ran ayt-tmdint kullu mayad$ ar-d-
ssufupn imu,an-nsn s-tswak$ ar-tn-srasn f-ibrdan-nsn ula imjdan-nsn$ ar-trjun a-izri
b.rus i,r-d-umalu-ns f-kra gisn# 16iggut ma-d-ittackan zp-iduran n-tsgyu n-urucalim$
ar-di-tawin imu,an d-imjnan$ ar-kullu-tjjin#
b.rus d-yu;anna p-l;bs
17imma anmpur n-tgmmi n-rbbi d-imddukkwal-ns kullutn l-lmdhb n-ivadduqin$ .iyr-asn
bahra acku fr;n mddn s-irqqasn uggwar-nsn ntni# 18am/n-tn pakudan gn-tn-in p-l;bs
p-gr willi ffupnin lqanun# 19walaynni p-i,-an yucka-d yal-lmalak n-sidi rbbi$ ir/m
tiflwin l-l;bs issufp-d irqqasn yini-asn% 20∂zaydat tbiddm p-tgmmi n-rbbi$
tsawlm i-mddn f-kullu ma-igan win-uparas n-tudrt-ad l-ljdid#∑ 21llip-d-ipli-wass$
skrn irqqasn s-wawal-ns$ kcmn s-tgmmi n-rbbi ar-sslmadn mddn#
llip inkr-unmpur n-tgmmi n-rbbi d-imddukkwal-ns$ ssmunn-d imparn l-lm;kama n-ayt-
rbbi kullutn$ aznn s-l;bs ad-d-awin irqqasn s-darsn# 22walaynni llip kcmn imxzniyn
s-l;bs ur-tn-in-ufin$ wurrin s-lm;kama inin-asn% ∂23nufa-n l;bs iqqn$ rglnt-tflwin-ns$
biddn ingabaln kullutn p-tama n-imawn$ walaynni llip-tn-nr/m ur-n-nufi yan p-ugwns# 24llip
sfldn inmpurn d-lqb.an n-imxzniyn n-tgmmi n-rbbi i-mad-nnan$ gammin ad-fhmn ma-illan#
ar-ttinin i-ngratsn% ∂ma-ra-d-iggwru i-payad@∑ 25pakudan ikcm darsn yan-urgaz yini-
asn% ∂/rat pwilli-n-tgam p-l;bs$ hatnin p-tgmmi n-rbbi ar-sslmadn mddn#∑ 26iffup
lqb.an d-imxzniyn-ns pakudan$ awin-d irqqasn s-darsn$ walaynni ur-tn-ssrfufnn acku
ksu,n zp-ayt-tmdint a-gisn-brrmn s-i/ran#
irqqasn p-lm;kama
27cckcmn-tn ssbiddn-tn-in p-lgddam n-ayt-lm;kama# inkr-unmpur n-tgmmi n-rbbi
pakudan yini-asn% 28∂is-ur-kn-numr a-ur-tsslmadm s-ism-an@ imma kunni mayd tskrm
pilad@ hati tommrm urucalim s-ulmmud-nnun$ tirim ad-ap-tqlldm s-idammn n-urgaz-an#∑
181
29isawl b.rus ula irqqasn inin% ∂iqqan-ap-d a-nskar s-wawal n-rbbi uggwar n-wawal
n-bnadm# 30acku rbbi n-imzwura-nnp issnkr-d yasuo lli-tnpam f-uggjdi# 31issattwi-t
s-ufasi-ns bac a-ig agllid d-unjjam i-ayt-rbbi$ iskr-asn aparas ma-s-a-di-tuwrrin
zp-kullu ma-ywxcnn$ issitti fllasn ddnub-nsn# 32kullu mayad$ ar-fllas-nakka tuggwa-nnp
nkkwni ula rru; lqudus lli-d-yuzn rbbi i-willi skarnin s-wawal-ns#∑33llip sfldn ayt-lm;kama i-mayad$ nkrn-d gisn iriyn bahra$ irin ad-npn irqqasn# 34walaynni
inkr yan gisn p-wammas l-lm;kama$ ism-ns gamalyal# iga zp-lmdhb n-ifarisin$ ig amslmd
n-ccro$ ar-ti-tuqqarn mddn kullutn# yini-asn ad-ssufpn irqqasn yan imikk# 35isawl
ilmma d-ayt-lm;kama yini-asn% ∂wa-irgazn ayt-rbbi$ swangmat bahra ur-ta-tskirm
kra i-mddn-ad# 36a-ur-tttum tudas lli-d-yuckan isggwasn-ad zrinin$ inna is-iga kra
ihiyyan# imun dids ma-itggan kku/ id-miyya (400) n-urgaz# walaynni ityawnpa$ akutn kullu
willi dids llanin$ ur-iqama yat p-ma-inawl# 37tigira-ns yucka-d yahuda gu-jalil p-uzmz
lli-p-;asbn kullu ayt-tmazirt$ yawi dids mddn ggutnin# ula nttan ityawnpa$ akutn pwilli
dids munnin# 38f-mayan a-f-rad-awn-inip$ ad-ur-t/im d-mddn-ad# ajjat-tn ad-ddun# acku
mayd nawln ula mayd skarn$ ip-iga win bnadm ra-i,r# 39walaynni ip-iga win rbbi$ ur-ra-
ti/,arm a-tn-tnrum# han a-ur-n-tafm ixfawn-nnun p-isiggwra is-a-tt/im d-rbbi#∑
skrn ilmma s-mad-asn-inna gamalyal$ 40prn-d i-irqqasn lx,n-tn$ amrn-tn a-ur-dap-sawaln
s-ism n-yasuo$ r/mn-asn# 41ffupn irqqasn zp-lm;kama$ fr;n bahra acku iga-tn rbbi
d-wid-f-ir,a ayllip rfufnn f-ism n-yasuo# 42zaydn ilmma ass f-wass ar-sslmadn
p-tgmmi n-rbbi ula p-tgwmma n-mddn$ ar-tbrra;n s-lxbar ifulkin n-yasuo$ ar-ttinin
izd nttan a-igan lmasi; n-rbbi#
irqqasn 6acts6
astay n-ssa n-imoawann
1ar-ttigatn im;,arn p-uwssan-an# imma pwilli sawalnin s-wawal n-ibrraniyn ar-tngmugn
f-willi sawalnin s-wawal n-ayt-yudaya ar-ttinin% ∂ur-a-tam/nt-thjjalin-nnp tapamt
lli-tnd-d-yuckan p-lmoawnt n-kraygatt ass# 2nkrn irqqasn s-sin d-mraw$ prn-d
i-im;,arn kullutn s-darsn inin-asn% ∂ur-ra-ifulki a-nfl tawuri n-wawal n-rbbi bac
a-na..u f-lmyadi# 3pir zaydat ay-aytma$ tstim zp-gigun ssa n-mddn nna-s-tssnm is-
ommrn s-rru; lqudus ula ta;kimt# ra-nfl tawuri-ad p-ufus-nsn$ 4nlhu nkkwni s-t/allit
d-ulmmud n-wawal n-rbbi#∑ 5iojb-tn kullutn mayd nnan irqqasn# stin ilmma stifanus (iga
nttan argaz iommrn s-liman ula rru; lqudus)# stin ula filibbus d-bruxurus d-nikanur
d-timun d-barminas d-niqulaws (iga nttan abrrani gu-an.akiyya yum/ aparas n-ayt-
rbbi)# 6awin-tn-d s-dar irqqasn# //alln ntni ,albn rbbi$ srsn fllasn ifassn-nsn
a-tn-/lin i-twuri-an#
182
stifanus d-ayt-yudaya
7iggut ma-isflidn s-wawal n-rbbi p-uwssan-an$ ar-bahra-ttigatn im;,arn p-urucalim#
kigan d-inmpurn n-tgmmi n-rbbi a-yum/n aparas l-lmasi; ula ntni# 8iommr stifanus
s-lbaraka n-rbbi d-t;kimt itjhhdn$ ar-iskar lmojizat d-tmitar mqqurnin p-dar
ayt-tmdint# 9walaynni nkrn srs kra n-mddn zp-tgmmi n-t/allit lli-mi-ttinin ∂tigmmi
n-ismgan tyawr/amnin$∑ gn ayt-yudaya zp-tmdinin n-kurini d-iskandariyya d-wiyya, zp-
tmizar n-kilikiyya d-asiyya$ ar-tmja;adn d-stifanus# 10imma nttan ar-didsn-isawal
s-t;kimt iggutn pmklli-as-imala rru; lqudus$ ayllip ur-/,arn a-t-nrun s-iwalyun# 11pakudan skrn d-kra n-irgazn p-tntla ad-d-ackin inin ∂nsfld-as ar-irggm p-ccro
n-musa ula rbbi#∑ 12sshiysn ayt-tmdint d-imparn n-tmazirt d-imslmdn n-ccro$ ayllip
um/n stifanus awin-t s-lm;kama# 13cckcmn kra n-mddn a-fllas-akkan tuggwa n-tkrkas ar-
ttinin% ∂pwad ar-bdda-irggm p-tgmmi tam/layt n-rbbi ula ccro n-musa# 14nsfld-as
ibdr pwalli mi ttinin yasuo gu-navira$ yini fllas ra-ixlu tigmmi n-rbbi issngara-yap
d-iparasn lli-ap-d-ifl musa#∑ 15imma stifanus$ ar-gis-ssmuqquln kullu willi gawrnin
p-u;anu l-lm;kama$ /rn udm-ns irwas udm l-lmalak#
irqqasn 7acts7
awal n-stifanus p-lm;kama
1isawl-unmpur n-tgmmi n-rbbi s-stifanus isqsa-t% ∂izd ywp/an payd fllak ttinin
mddn-ad@∑ 2isawl stifanus yini-asn kullutn% ∂way-aytma d-id-xali$ sfldat-iyi#
iban-d rbbi l-lmjd i-babatnnp ibrahim p-tmazirt n-masubu.amya$ ur-ta-iddi
a-izdp p-tmdint n-;aran# 3yini-as% ∂fl ayt-dark d-tmazirt-nnk$ tddut s-tmazirt
lli-rad-ak-mlp#∑ 4iffup ilmma tamazirt-ns n-ayt-kaldan iddu izdp p-;aran# llip
immut babas$ yawi-t-id rbbi s-tmazirt-ad lli-p-tzdpm pilad# 5walaynni ur-as-
gis-ifki kra n-udpar a-ig wins p-uwssan-an# kra n-uwzun im//in ur-as-t-ifki#
walaynni inna-yas rbbi% ∂rad-ak-tt-fkp p-mayd-d-iftan$ a-tg tinnk kiyi d-tarwa-
nnk#∑ pmkan ad-as-inna waxxa ur-ta-dars-ilul kra n-warraw# 6isawl-dap rbbi yini-as%
∂tarwa-nnk rad-gn ipribn p-yat-tmazirt yaggugn# kku/ id-miyya n-usggwas a-rad-
gn ismgan ar-trfufunn pin# 7walaynni rad-utp l;ukm f-tmazirt lli-tn-irurn ad-gn
ismgan# tigira n-uwssan-an rad-ffupn zp-pin$ ackin-d ar-iyi-tobadn p-tmazirt-
ad#∑ 8ifk ilmma rbbi i-ibrahim tamatart l-lohd lli-iskr p-gras dids$ tga ta/
allit n-i;cmay-ns# pakudan i//ulla ibrahim i-yus is;aq tam-uwssan tigira n-tlalit-
ns# i//all is;aq i-yus yaoqub$ i//all yaoqub i-tarwa-ns s-sin d-mraw$ a-tn-igan
d-id-babatnnp nkkwni n-ayt-rbbi#
183
9∂walaynni id-babatnnp usin tanuwwact f-gmatsn yusf$ zznzn-t a-ig ismg p-tmazirt
n-mivr# imma nttan$ illa dids rbbi 10ifukku-t zp-kullu tassasin-ns# llip ibidd yusf
p-lgddam n-firoawn agllid n-mivr$ ifk-as rbbi ta;kimt iggutn$ ayllip fllas ir,a-
ugllid$ ifl p-ddu-ufus-ns tamazirt n-mivr ula kullu tigmmi-ns# 11walaynni p-uwssan-an
illa-upni p-mivr kullutt ula p-tmazirt-ad n-kanoan$ ar-bahra-ta,nn mddn# ur-/,arn id-
babatnnp ad-afn mad-cttan# 12isfld yaoqub is-illa imndi p-mivr$ yazn id-babatnnp ad-
ddun s-pin tawala tamzwarut# 13ddun ilmma tis snat-twal s-asn-imla yusf izd gmatsn
a-iga$ yuwrri firoawn issn ayt-dars n-yusf# 14yazn yusf s-babas yaoqub d-mddn-ns
kullutn$ i,alb-tn a-d-dars-ackin# ssa n-id-mraw d-smmus (75) n-yan ad-gan# 15iddu
yaoqub s-mivr$ immt pin nttan d-id-babatnnp# 16awin-tn-d ilmma s-tmdint n-cakim$
m,ln-tn p-um,,al lli-sttin ikka ibrahim ispa-t s-nnuqrt dar ayt-;amur#
17∂zrin isggwasn$ ar-ttigatn mddn-nnp p-mivr bahra# yakmur-d-uzmz lli-p-ra-
issafu rbbi awal lli-s-inna i-ibrahim# 18inkr yan-ugllid ya,ni i;kam mivr$ ur-issin
yusf# 19ar-tt-izzray f-imzwura-nnp ar-didsn-itcqu# yamr-tn ad-ssufupn tarwa nna-
yasn-lulnin$ fln-tn-in ad-mmtn p-lxla# 20p-uwssan-an a-ilul musa$ iga a;cmi bahra icwan#
rbban-t ayt-dars kra,-yirn p-tgmmi$ 21ssufpn-t ilmma fln-t-in# walaynni tufa-t
illis n-firoawn$ tasi-t tg-t d-yus trbba-t# 22ar-yaqra musa kullu tawassna n-ayt-
mivr$ yuwrri ig argaz itjhhdn p-iwalyun-ns d-iskkirn-ns#
23∂llip irgl kku/ id-mraw n-usggwas$ i,r-d p-ixf-ns a-iddu i/r aytmas$ a-tn-
igan d-ayt-rbbi# 24i/r yan gisn$ ar-t-issrfufun yan gu-mivr# iftu musa a-t-ioawn
irar i-gu-mivr f-ma-iskr# yut-t pakudan inp-t# 25yini musa d-ixf-ns% ∂rad-issann
aytma-yad is-ira rbbi a-tn-ifukku f-ufus-inu$∑ walaynni ur-a-swingimn ntni pmkan# 26ndid azkka s-i/ra musa sin irgazn n-ayt-rbbi mmapn i-ngratsn$ iftu darsn yiri
a-tn-issngadda# yini-asn% ∂wa-irgazn /rat$ hati aytmatn a-tgam# max ayllip tmmapm
i-ngratun@∑ 27walaynni pwalli issrfufnn wayya, infr musa yini-as% ∂ma-k-igan d-umpar
ula l;akm fllap@ 28is-trit a-yyi-tnpt pmklli tnpit gu-mivr i,gam@ 29llip isfld musa
i-mayad iruwl$ iffup mivr iddu igawr p-tmazirt n-madyan# laln-in dars sin tarwa
pin#
30∂zrin kku/ id-mraw n-usggwas$ iban-as-d ilmma yal-lmalak p-tmzyult l-loafit p-yat-
tzggwart tlla p-lxla p-tsga n-udrar n-sina# 31musa$ i,r-as lojb p-ma-itmnad$ yakmur-n
srs a-stt-issmaqql# pakudan a-isfld i-wawal n-sidi rbbi yini-as% 32∂nkki a-igan
rbbi n-imzwura-nnk$ rbbi n-ibrahim d-is;aq d-yaoqub#∑ yiksa, musa ar-itrgigi
bahra$ ur-i/,ar a-yall alln-ns# 33isawl-dap sidi rbbi yini-as% ∂kkis tur/iyn-nnk# han
pin p-tbiddt iga akal ityaw/layn i-rbbi-nnk# 34hati /rip mnck ad-trfufunn mddn-
inu p-mivr$ sfldp i-ismummwin-nsn$ gguzp-d a-tn-fukkup# imma pilad nkr$ ra-k-aznp
s-mivr#∑
184
35∂musa$ nttan a-n-lu;n ayt-rbbi inin-as% ∂ma-k-igan d-umpar ula l;akm fllap@∑ imma
rbbi yuzn-t-id ad-asn-ig ampar d-unjjam llip-as-d-iban lmalak p-tzggwart# 36pakudan
issufp-tn-d zp-pin$ iskr lmojizat d-tmitar tjhhdnin p-mivr ula p-dar-umda a/
ggwap ula kku/ id-mraw n-usggwas p-lxla# 37musa$ nttan a-innan i-ayt-rbbi% ∂rad-awn-
ifk rbbi yan zp-aytmatun a-ig nnabi zund nkki#∑∑
38∂illa musa p-umnaggar n-ayt-rbbi p-lxla$ yili d-imzwura-nnp$ yili d-lmalak lli-srs-
isawln p-udrar n-sina# nttan a-mi-d-imla rbbi iwalyun ddrnin ad-ap-tn-d-isslkm nkkwni# 39walaynni agwin imzwura-nnp ad-srs-sfldn# nfrn-t irin ad-uwrrin s-mivr# 40inin i-harun%
∂skr-ap kra n-ilahat ma-yap-izggurun$ acku musa lli-ap-d-issufpn zp-mivr$ ur-nssin
mad-as-ijran#∑ 41skrn ya-lavnam zund igiz p-uwssan-an$ ar-n-srasn tiprsyu p-lgddam-ns$
skrn lficta fr;n s-paylli ssngaddan s-ifassn-nsn# 42yuwrri fllasn rbbi pakudan$ ifl-
tn ad-tobadn itran n-ignwan$ pmklli inna p-warra l-lanbya isqsa-tn% ∂way-ayt-rbbi$ izd
nkki a-mi-n-tssakmurm tiprsyu d-twafkyu kku/ id-mraw n-usggwas p-lxla@ 43han axiyyam
n-mulux a-tusim$ d-itri n-ilah rafan# ar-ttobadm lavnam lli-tskrm# f-payan a-f-ra-kn-
ssittip s-tuggugt n-babil#∑
44∂p-uwssan lli-p-llan imzwura-nnp p-lxla ar-didsn-tawin axiyyam lli-p-llant-tmitar
n-is-didsn-illa rbbi# ityawskar-uxiyyam-an pmklli-s-inna rbbi i-musa zund maylli-
as-imla# 45fln-d ilmma axiyyam-an dar willi-asn-ggwranin$ asin-t-id ntni llip-d-kcmn
d-yacuo s-tmizar n-mddn lli-issufp rbbi p-lgddam-nsn# iqama darnnp ar ussan
n-ugllid dawd# 46nttan$ ir,a fllas rbbi# i,alb-t dawd a-t-yajj a-iskr yat-tgmmi
a-gis-izdp rbbi lli-d-issbayynn ixf-ns i-babatnnp yaoqub# 47walaynni suliman ad-as-
sul-ibnan tigmmi-an# 48imma rbbi amattwi ur-a-izddp p-tgwmma tyawskarnin s-ifassn
n-bnadm# pmklli-s-inna f-imi n-nnabi% ∂49²ignna iga lorc-inu$ ig-wakal a/ru lli-f-a-n-srasp
i,arn-inu# pmkad a-inna sidi rbbi% ∂man tigmmi a-rad-iyi-tbnum@ man ta;anut a-p-rad-
sunfup@ 50is-urd nkki a-iskrn kullu mayd illan@∑∑
51izayd stifanus yini-asn% ∂matta pmkad qqurn ixfawn-nnun$ zund ip-ur-tssinm rbbi
ula tsfldm i-wawal-ns# tagwim-bdda ma-ira rru; lqudus zund imzwura-nnun# 52is-illa
kra n-nnabi ur-irfufnn f-ifassn n-imzwura-nnun@ ntni npan ula pwilli-d-iwinin lxbar
n-is-ra-d-yack yan iommrn s-ufulki n-rbbi# imma pilad p-d-yucka$ tzznzam-t tnpm-t 53kunni lli-mi-ifka rbbi ccro f-ufus l-lmalayka$ walaynni ur-jju-srs-tskirm#∑
lmut n-stifanus
54llip sfldn ayt-lm;kama i-mayad$ nkrn-d gisn iriyn bahra$ ar-tg/a/n uxsan-nsn# 55imma
stifanus iommr s-rru; lqudus$ ar-n-issmuqqul p-ignwan i/r lmjd n-rbbi$ i/r
yasuo ibidd f-ufasi n-rbbi# 56yini% ∂hatin /rip-n ignwan r/mn$ /rp yus n-bnadm
185
ibidd f-ufasi n-rbbi#∑ 57qqnn imzgan-nsn ar-tpuwwatn s-jjhd$ azzln srs kullutn# 58d;in-t s-brra n-tmdint ar-t-kkatn s-i/ran# kkisn inagan ihddan-nsn$ srsn-tn-in
p-dar i,arn n-yan-ugwilal ism-ns cawl# 59zaydn ar-sul-kkatn p-stifanus s-i/ran# imma
stifanus ipra i-siditnnp yini% ∂wa-sidi yasuo$ qbl rru;-inu#∑ 60i,r f-ifaddn-ns
s-wakal$ yut s-yat-tpuyyit yini% ∂wa-sidi$ a-ur-fllasn-t;asbt lxcant-ad#∑ pir inna
awal-ad immt# imma cawl ifr; llip npan stifanus#
irqqasn 8acts8
tarfufnt lli-izrin f-imumnn
1zp-wass-an a-tzray-trfufnt icqan f-umnaggar n-aytmatn p-urucalim$ akutn kullu
s-tsgyu n-yudaya ula samira# pir irqqasn a-iqaman# 2imma stifanus$ m,ln-t kra n-mddn
lli-tuqqarnin rbbi$ tap-tn-tgu,i-ns bahra# 3imma cawl iga-n tiqqi-ns a-ihlk amnaggar
kullut# ar-ikccm s-tgwmma yat s-yat$ ar-d-ijukur irgazn ula timparin ar-tn-in-itlu;
p-l;bs#
filibbus p-samira
4imma pwilli akutnin$ ar-tkkan kraygatt mani ar-tbrra;n s-wawal n-rbbi# 5iddu filibbus
s-yat-tmdint p-samira$ ar-itbrra; f-lmasi;# 6ggutn mddn n-pin$ llip sfldn i-ma-
ittini filibbus /rn timitar tjhhdnin lli-iskar$ awin-tt kullu p-wawal-ns# 7mddn
ggutnin$ ffupn zgisn ljnun wxcnnin s-tpuyya tjhhdnin$ jjin kigan d-ikucamn d-ibi,arn# 8fr;n ayt-tmdint-an bahra#
9yili yan-urgaz p-tmdint-an ism-ns simoun$ ar-iskar ssi;r ar-gis-tojjabn ayt-samira#
ar-asn-ittini izd wad imqqurn a-iga# 10ar-tt-gis-tawin mddn kullutn$ udmawn mqqurnin ula
wiyya,$ ar-ttinin% ∂argaz-ad tlla-gis-t;kimt n-rbbi lli-mi ism-ns ∂amqqur∑# 11ar-
srs-sflidn acku kigan ad-zzrin ar-tojjabn p-ssi;r lli-iskar# 12walaynni llip sfldn
i-ma-inna filibbus f-lxbar ifulkin n-tgldit n-rbbi ula f-ism n-yasuo lmasi;$ amnn awal-
ns# issddm-tn p-waman$ irgazn ula timparin# 13yamn simoun ula nttan$ issddm-t filibbus
p-waman# izayd ar-itmunu d-filibbus$ ar-itojjab p-lquwwat d-tmitar mqqurnin lli-
dars-i/rra#
uguz n-rru; lqudus f-ayt-samira
14sfldn irqqasn p-urucalim f-ayt-samira is-qbln awal n-rbbi$ aznn b.rus d-yu;anna
s-darsn# 15llip-n-lkmn$ //alln ,albn zp-rbbi a-d-ifk rru; lqudus i-willi umnnin# 16acku
186
pakudan ur-ta-d-fllasn-igguz rru; lqudus# pir ddmn ntni p-waman s-ism n-siditnnp
yasuo# 17srsn fllasn irqqasn ifassn-nsn s-tn-ikcm rru; lqudus#
18llip i/ra simoun is-d-yucka rru; lqudus llip fllasn srsn irqqasn ifassn-nsn$
yawi-d iqaridn 19yini-asn% ∂fkat-iyi ula nkki ta/,,art-ad$ bac a-ikcm rru; lqudus
s-wanna-f-srsp ifassn-inu#∑ 20irar-as b.rus% ∂a-tthlkt kiyi ula nnuqrt-nnk$ acku
tpalt izd s-iqaridn a-s-tlla-twafka n-rbbi# 21ur-dark tapamt npd akcum p-twuri-
ad$ acku ur-ipus-uwl-nnk p-i/ri n-rbbi# 22fl lxcant-an tnawlt$ t,albt rbbi ad-
ak-ivam; f-payn tnuwwat p-uwl-nnk# 23acku /rip is-tommrt s-wasmmum$ tyassast
s-iskraf n-ddnub#∑ 24yini-asn simoun% ∂,albat rbbi f-ssibt-inu$ a-ur-iyi-yili kra
p-payd flla tnnam#∑25izayd b.rus d-yu;anna fkn tuggwa-nsn sawln i-mddn-an s-wawal n-siditnnp# wurrin
ilmma s-urucalim# llip ftan p-uparas ar-tbrra;n s-lxbar ifulkin p-iduran ggutnin
n-samira#
filibbus d-lwazir n-;abac
26imma filibbus$ inna-yas-d yal-lmalak n-sidi rbbi% ∂nkr tddut s-tsga l-ljanub s-uparas
lli-itawin zp-urucalim s-tmdint n-paza#∑ aparas-an illa p-lxla# 27inkr filibbus iddu#
imnaggar yan-urgaz$ iga gu-;abac ig lwazir n-vvnduq p-dar kandaka tagllitt n-;abac#
yucka-d p-uwssan-an s-urucalim a-gis-itobad rbbi$ yam/ aparas-an ilmma bac a-yuwrri
s-tmazirt-ns# 28passan issuda p-lkarruva-ns ar-yaqra p-warra n-nnabi icaoya#
29pakudan filibbus$ inna-yas rru; lqudus% ∂ftu-n dar bu-lkarruva-yan$ tmunt dids#∑ 30yazzl filibbus s-dars$ isfld-as ar-yaqra p-warra n-nnabi icaoya# isqsa-t
filibbus% ∂is-tssnt lmona n-mayd taqrat@∑ 31yini-as lwazir% ∂mamnk a-rad-issanp
lmona-ns ip-ur-dari mad-iyi-stt-imalan@∑ i,alb-t ilmma a-ipli issudu dids
p-lkarruva# 32agzzum lli-yaqra p-warra n-rbbi iga pmkad% ∂zund izimmr lli-ldin
ad-as-prsn$ npd zund alqqap lli-ifssan p-gr ifassn n-willi ra-t-ilass$ ur-ir/im
imi-ns# 33rgmn-t ss,rn fllas lba,l# ma-ra-yaddr tarwa-ns@ acku bbin-t zp-tudrt
n-ddunit-ad#∑ 34isawl-dap lwazir isqsa filibbus% ∂ini-yyi$ ma-f-isawl nnabi llip inna
mayad@ izd f-ixf-ns npd f-kra n-yan ya,ni@∑ 35ibdu filibbus pakudan zp-warra-yan$
ar-as-imala lxbar ifulkin f-yasuo# 36zaydn ssudun p-uparas ayllip lkmn yan-udpar gis
aman$ yini lwazir i-filibbus% ∂hay-aman# is-illa ma-rad-iyi-ikkis a-yyi-tssddmt@∑ 37yini-as filibbus% ∂ur-illi ma-rad-ak-t-ikkis ip-tumnt s-nniyt n-uwl-nnk#∑ yini-as%
∂ha-yyi umnp iga yasuo lmasi; yus n-rbbi#∑
38yini lwazir i-uxddam-ns a-issbidd lkarruva$ igguz s-waman ntta d-filibbus$
issddm-t# 39imma filibbus$ pir plin zp-waman s-t-issitti rru; n-siditnnp$ ur-
187
sul-t-i/ri lwazir# izayd nttan f-uparas-ns s-lfr; iggutn# 40imma filibbus yufa-n
ixf-ns p-tmdint n-acdud$ izayd ar-itkka kullu timdinin ar-gisnt-itbrra; s-lxbar
ifulkin ayllip iru; qayvariyya#
irqqasn 9acts9
cawl yuwrri yumn s-lmasi;
1imma cawl ar-sul-iskar ma-s-a-issiwid im;,arn n-siditnnp ar-tn-itnuwwa s-lmut#
iddu s-dar-unmpur ihiyyan n-tgmmi n-rbbi$ 2i,alb zp-gis tibratin i-imparn n-tgwmma
n-t/allit p-tmdint n-dimacq$ bac a-ipwi wanna-n-yufa zp-ayt-uparas l-lmasi; gn-iyt
irgazn npd timparin$ yawi-tn s-urucalim# 3issudu cawl ayllip-n-yakmur s-dimacq$
s-d-fllas-tssfaw yat tifawt itjhhdn zp-ignwan# 4i,r s-wakal isfld i-yan-wawal
inna-yas% ∂cawl$ cawl$ max a-yyi-tssrfufunt@∑ 5yini% ∂wa-sidi$ ma-tgit kiyi@∑ yini-
as% ∂nkki a-igan yasuo lli-tssrfufunt# 6imma pilad nkr tkcmt s-tmdint# rad-ak-
ityawnna ma-k-id-iqqann a-tskart#∑ 7duhdun pwilli dids ssudanin$ biddn pin fssan#
sllan ntni i-wawal-an walaynni ur-/rin yan# 8inkr cawl zp-wakal walaynni llip ir/m alln-ns
ur-issfaw yat# am/n-as afus awin-t s-dimacq# 9ikka kra,-uwssan ur-issfaw$ ur-a-
ictta ula-da-issa#
10illa yan-um;,ar l-lmasi; p-dimacq ism-ns ;ananiyya$ iban-as-d siditnnp p-twargit
yini-as% ∂wa-;ananiyya∑# yini% ∂ha-nkki a-sidi#∑ 11yini-as siditnnp% ∂nkr tddut s-tgmmi
n-yahuda p-tsukt lli-mi-ttinin ∂tasukt inmn∑$ tsqsat p-yan-urgaz gu-.arsus ism-
ns cawl# acku ar-it/alla$ 12i/r p-twargit yan-urgaz ism-ns ;ananiyya yucka-d dars$
isrs fllas ifassn-ns bac a-yisfyu#∑ 13isawl ;ananiyya yini% ∂wa-sidi$ sfldp i-kullu
ma-ttinin mddn f-urgaz-an ula kullu ma-iskr ywxcn i-im/layn-nnk p-urucalim# 14hati
pilad yucka-d s-pid$ yawi-d dids tibratin zp-inmpurn n-tgmmi n-rbbi bac a-yam/
kullu pwid aqranin s-ism-nnk#∑ 15yini-as siditnnp% ∂ddu s-dars$ acku argaz-an stip-t
a-ig aruku lli-ra-yasi ism-inu dar ayt-tmizar aggugnin d-igldan ula dar ayt-rbbi# 16rad-as-mlp mnck n-trfufnt a-t-id-iqqann a-srs-irfufn f-ism-inu#∑
17iddu ;ananiyya ikcm s-tgmmi lli-p-illa cawl$ isrs fllas ifassn-ns yini-as% ∂wa-gma
cawl$ yuzn-iyi-d siditnnp$ a-t-igan d-yasuo lli-ak-d-ibann p-uparas pakud llip-di-
tssudit# yazn-iyi-d s-dark bac a-tisfyut tommrt s-rru; lqudus#∑ 18pir inna mayad
s-d-i,r kra zp-walln n-cawl irwas i-ikr,n n-islman$ yuwrri issfaw# inkr pakudan$
issddm-t ;ananiyya p-waman# 19icc ilmma s-yuwrri idus# igawr cawl d-im;,arn l-lmasi;
p-dimacq kra n-uwssan# 20ibdu ar-itbrra; p-tgwmma n-t/allit ar-ittini% ∂yasuo iga
yus n-rbbi#∑ 21ar-tojjabn kullu willi-as-sflidnin ar-ttinin i-ngratsn% ∂is-urd pwad
a-ithlakn pwilli aqranin s-ism-ad p-urucalim@ is-ur-d-yucki s-pid bac a-tn-yam/
188
yawi-tn s-dar inmpurn n-tgmmi n-rbbi@∑ 22imma cawl ar-itzayad ar-isawal s-t;kimt
itjhhdn ar-imala is-iga yasuo pwalli-d-yuzn rbbi a-ig lmasi;$ ayllip ur-ufin ayt-
yudaya lli-zdpnin p-dimacq mamnk a-fllas-traran awal#
23zrin-uwssan ggutnin s-fllas-mcawarn kra n-ayt-yudaya$ irin a-t-npn# 24gabln imawn
n-tmdint p-iy, ula azal bac a-t-hlkn# imma cawl isfld i-paylli fllas nuwwan# 25awin-t
im;,arn-ns p-iy, s-yan-warrya; illa p-upwrab$ zzugzn-t p-yan-uriyyal s-brra
n-tmdint#
zzoamt n-cawl p-urucalim
26iddu cawl s-urucalim$ yiri a-i/r im;,arn n-siditnnp# imma ntni ksu,n zp-gis
kullutn$ acku ur-t-uminn is-yuwrri iga am;,ar l-lmasi;# 27yack-id barnaba yawi cawl
s-dar irqqasn$ yini-asn f-mamnk ad-as-d-iban siditnnp p-uparas isawl srs$ ula mamnk
a-izom cawl ar-isawal s-ism n-yasuo p-dimacq# 28iqama didsn cawl$ ar-itkka kullu
tamdint n-urucalim ar-isawal s-ism n-siditnnp s-zzoamt# 29ar-issmqsa ar-itmja;ad
d-ayt-yudaya lli-d-kkanin timizar ya,ni$ imma ntni skrn f-a-t-npn# 30llip sfldn aytmatn
f-maylli nuwwan$ awin-t s-lmrsa n-qayvariyya$ azn-t ilmma s-tmdint-ns n-.arsus#
31p-uwssan-an ihnna l;al dar kullu ayt-umnaggar p-tmizar n-yudaya ula jalil ula samira# ar-
ttigatn ar-tdusn$ ar-tn-izzoam rru; lqudus# ar-skarn kullu f-ad-r,un siditnnp#
ajjujji d-tnkra f-ufus n-b.rus
32p-uwssan-an ar-itkka b.rus kraygatt mani$ yack-id s-dar im/layn n-rbbi p-uduwwar
n-ludda# 33yaf-n pin yan-urgaz ikucmn$ ism-ns oinyas# tam isggwasn ur-i/,ar a-inkr
zp-tisi-ns# 34yini-as b.rus% ∂wa-oinyas$ hati ijjujji-k yasuo lmasi;# nkr tssmunt
asddul-nnk#∑ inkr pakudan$ ibidd f-i,arn-ns# 35/rn-t kullu ayt-ludda ula pwilli zdpnin
p-uzapar n-sarun$ wurrin amnn ula ntni s-siditnnp#
36tlla yat-tm;,art l-lmasi; p-tmdint n-yaffa$ ism-ns .abita# tga lmona n-ism-ns
∂ta/nk..∑$ nttat ar-bdda-tskar afulki p-mddn ar-ttoawan im/la,# 37tu,n p-uwssan-an
tmmt# sirdnt-stt srsnt-stt-in p-yan-u;anu n-uflla# 38tamdint n-yaffa ur-bahra-
taggug f-uduwwar n-ludda# llip sfldn im;,arn is-illa b.rus p-ludda$ aznn sin irgazn
s-dars ,albn-t% ∂ack-id pil pil#∑ 39inkr b.rus imun didsn# llip iru; tigmmi
ssplin-t s-u;anu# ackind-d-thjjalin kullutnt lullint i-b.rus ar-allant ar-as-malant
iqcban d-ihddan lli-tskr .abita llip sul didsnt tlla# 40imma b.rus issufp-tnt
kullutnt zp-u;anu$ yutc f-ifaddn-ns i//all i,alb rbbi# igrawl ilmma p-talli immutn
yini-as% ∂wa-.abita$ nkr$∑ s-di-tr/m alln-ns t/r b.rus$ tnkr p-tisi-ns# 41imdi-
189
as-n b.rus afus-ns issbidd-stt f-i,arn-ns# ipr s-im/layn n-rbbi d-thjjalin$
ifk-asn-tt-id tddr# 42ar-sflidn kullu ayt-yaffa f-ma-ijran$ ayllip iggut ma-yuwrrin
yumn s-siditnnp# 43igawr b.rus p-yaffa yan-mnnaw-uwssan p-dar yan-udbbap ism-ns
simoan#
irqqasn 10acts10
tawargit n-b.rus
1illa yan-urgaz p-tmdint n-qayvariyya ism-ns kurnilyus$ iga lqb.an zp-rrbot n-ioskrin
n-ruman lli-mi-ttinin ∂rrbot n-i.alya∑# 2ar-itobad rbbi yiri bdda a-t-ir,u$ nttan
ula kullu ayt-tgmmi-ns# ar-yakka ma-iggutn i-im/la, n-ayt-yudaya$ ar-bdda-it/alla ar-
it,alab rbbi# 3yan-wass p-tasaot tis kra.. n-tdggwat iban-as-d yal-lmalak n-rbbi$
yucka-d dars yini-as% ∂wa-kurnilyus#∑ 4issmaqql gis kurnilyus yiksa, bahra yini%
∂mad-dari-trit a-sidi@∑ izayd lmalak yini-as% ∂hati iqbl rbbi ti/ulla-nnk ula maylli
takkat i-im/la,$ ir,u fllak# 5nkr pilad taznt kra n-irgazn s-tmdint n-yaffa ad-d-awin
yan-urgaz lli-mi ism-ns simoan b.rus# 6hatin igguz p-tgmmi n-yan-udbbap ism-ns
simoan p-tama n-umda#∑ 7llip-t-ifl lmalak ipr kurnilyus i-sin imqasan n-tgmmi-ns ula
yan-uoskri-ns lli-itobadn rbbi# 8yini-asn f-kullu ma-ijran yazn-tn ilmma s-yaffa#
9ndid azkka sul llan p-uparas akmurn-in s-yaffa$ ipli b.rus s-ukfaf n-tgmmi a-i//
all# tga tasaot tis snat d-mrawt p-.u//unt n-wass 10s-t-yap la/ yiri ma-ictta#
sul xdmn p-tirmt s-a-s-d-issbayyn rbbi kra zund tawargit# 11i/r ignwan r/
mn$ igguz-d fllas kra irwas i-lizar imqqurn ityama/ zp-kku/.-tpmrin$ ittrs-d
s-wakal# 12ilin gis kigan d-lu;uc d-ibnkaln d-ig,a, n-tagant# 13isawl-d yan-wawal yini%
∂nkr a-b.rus$ tprst tcct#∑ 14irar-as b.rus% ∂;aca a-sidi# ur-jju-ccip ma-f-inna
ccro n-musa i;rm npd irka#∑ 15isawl-d-dap-wawal-an yini-as% ∂a-ur-tgt ma-iss;lla
rbbi d-ma-i;rmn#∑ 16ijru pmkan kra..-twal$ ityalal ilmma lizar s-ignwan#
17sul a-iswingim b.rus f-ma-tga lmona n-twargit-an s-d-ru;n irgazn lli-d-yuzn
kurnilyus# ar-sqsan p-tgmmi n-simoan ayllip-n-biddn p-imi-ns# 18prn i-ayt-tgmmi
sqsan-tn% ∂is-darun yan-urgaz ism-ns simoan b.rus@∑ 19nttan sul a-iswingim p-lmona
n-twargit s-as-inna rru; lqudus% ∂ha-kra, irgazn ar-srk-siggiln# 20nkr pilad
tgguzt$ tmunt didsn bla tckkat$ acku nkki a-tn-d-yuznn# 21igguz b.rus pakudan yini-asn%
∂hati nkki a-s-a-tsiggilm# mad-dari-tram@∑ 22inin-as% ∂yuzn-ap-d lqb.an kurnilyus#
iga argaz ifulkin$ ar-itobad rbbi ar-ti-tuqqarn kullu ayt-yudaya# iban-as-d yal-
lmalak n-rbbi$ yini-as ad-ak-d-ipr s-tgmmi-ns bac a-isfld i-ma-rad-as-tinit#∑ 23icckcm-tn b.rus pakudan s-tgmmi$ ig-tn d-inbgyun-ns# ndid azkka imun didsn$ nttan
ula kra n-aytmatn ya,ni zp-tmdint n-yaffa#
190
24ndid azkka iru; tamdint n-qayvariyya# ar-srs-itql kurnilyus$ nttan d-ayt-dars
d-imddukkwal-ns$ acku issmun-tn-d kullu p-tgmmi-ns# 25ilkm b.rus tigmmi s-t-id-
imnaggar kurnilyus iknu s-wakal p-dar i,arn-ns# 26issnkr-t-id b.rus yini-as% ∂nkr$
nkki bnadm kad-gip#∑ 27izayd ar-dids-isawal$ ikcm ilmma s-tgmmi yaf-n mddn ggutnin
a-pin-imunn# 28yini-asn b.rus% ∂tssnm ccro n-musa is-ur-yujji yan igan zp-ayt-yudaya
a-ikcm s-dar ibrraniyn ula imun didsn# walaynni imla-iyi rbbi a-ur-gp yan d-ma-i;rmn
ula ma-irkan# 29f-mayan a-f-d-uckip llip-n-sri-tuznm$ ur-sul-mcawarp d-ixf-inu# imma
pilad rip ad-iyi-tmlm ma-f-iyi-di-tpram#∑
30isawl kurnilyus yini-as% ∂kra,-uwssan ayad$ zund tasaot-ad igan tis kra.. n-tdggwat$
ar-t/allap ar-t,alabp rbbi p-tgmmi-nu$ s-/rip yan-urgaz ibidd p-lgddam-inu
s-tmlsa ssmrpanin# 31yini-yyi% ∂wa-kurnilyus$ isfld rbbi i-t/ulla-nnk$ ur-ittu maylli
takkat i-im/la,# 32azn pilad s-yaffa tsqsat p-yan-urgaz lli-mi ism-ns simoan$ ar-
as-ttinin b.rus# igguz p-tgmmi n-yan-udbbap ism-ns simoan p-tama n-umda#∑ 33aznp-n
srk pakudan# hati tskrt gigi ma-ifulkin llip-d-tuckit# imma pilad ha-nkkwni kullwap
p-lgddam n-rbbi$ nra a-nsfld i-kullu ma-f-k-yuvva siditnnp ad-ap-ti-tmlt#∑
awal n-b.rus p-tgmmi n-kurnilyus
34isawl b.rus yini% ∂ssnp pilad izd s-vva;t ur-a-iskar rbbi s-uwdmawn# 35acku
ar-itqbal kullu wanna-t-ituqqarn ar-iskar ma-t-ir,an$ kra tga-tmazirt-ns# 36pmkad
a-iga-wawal lli-d-yuzn rbbi i-mddn-ns n-ayt-yaoqub$ iml-asn-d lxbar ifulkin n-sslamt
p-gras didsn f-uwdm n-yasuo lmasi; lli-igan sidis n-kullu ma-illan# 37tsfldm f-ma-
ijran p-kullu tamazirt n-yudaya$ ibdu zp-jalil tigira n-ma-itbrra; yu;anna ar-issddam
mddn p-waman# 38tissanm f-yasuo gu-navira is-t-iommr rbbi s-rru; lqudus d-t;kimt
itjhhdn$ ar-itkka kraygatt mani ar-iskar afulki ar-ijjujji kullu willi tyawkrafnin
s-iskraf n-iblis$ acku illa dids rbbi# 39nkkwni nga fllas inagan$ n/ra kullu ma-iskar
p-tmazirt n-yudaya ula p-urucalim# npn-t ilmma f-uggjdi$ 40walaynni p-wis kra,-uwssan
issnkr-t-id rbbi zp-lmut issbayyn-t-id# 41ur-d-iban i-kullu mddn walaynni pir
i-willi isti rbbi ad-gn inagan$ a-tn-igan d-nkkwni lli-dids-iccan nsu dids tigira
n-ma-d-inkr zp-lmut# 42yuvva-yap a-ntbrra; ar-nakka tuggwa-nnp n-izd nttan a-i/li
rbbi a-yut l;ukm f-willi ddrnin ula pwilli mmutnin# 43nttan a-f-sawln lanbya kullutn ar-
akkan tuggwa-nsn ar-ttinin% ∂s-ism-ns a-s-ra-issitti rbbi ddnub f-kullu wanna srs
yumnn#∑
uguz n-rru; lqudus f-ibrraniyn
44sul a-isawal b.rus s-d-igguz rru; lqudus f-kullu willi-as-sflidnin# 45ar-tojjabn
imumnn n-ayt-yudaya lli-d-munnin d-b.rus llip /ran mamnk a-ifka rbbi lbaraka n-rru;
191
lqudus i-ibrraniyn ula ntni# 46acku sfldn-asn ar-sawaln s-iwalyun ipribn ar-talpn rbbi#
yini ilmma b.rus% 47∂is-illa ma-rad-ap-ikkis a-nssddm mddn-ad p-waman@ acku ula
ntni$ ifka-yasn rbbi rru; lqudus pmklli-ap-t-ifka nkkwni#∑ 48yuvva-tn ad-ddmn p-waman
s-ism n-yasuo lmasi;# ,albn-t ilmma a-didsn-igawr kra n-uwssan#
irqqasn 11acts11
isawl b.rus f-ibrraniyn
1sfldn irqqasn d-aytmatn p-kullu tamazirt n-yudaya f-ibrraniyn is-um/n ula ntni
awal n-rbbi# 2llip yuwrri b.rus s-urucalim$ nkrn srs pwilli ttirinin ad-//alln
mddn i-ddat-nsn inin-as% ∂3max ayllip tgguzt p-dar pwilli ur-//ullinin$ ar-didsn-
tcttat@∑ 4isawl b.rus iml-asn kullu ma-ijran zp-isizwar yini-asn%
5∂llip nkki p-tmdint n-yaffa ar-t/allap ar-t,alabp rbbi$ s-iyi-d-issbayyn kra zund
tawargit# /rp kra igguz-d flla$ irwas i-lizar imqqurn ityama/ zp-kku/.-tpmrin#
igguz-d zp-ignwan ittrs-d p-lgddam-inu# 6ssmaqqlp gis lmxluqat$ gan lu;uc d-ibnkaln
d-ig,a, n-tagant$ 7s-sfldp i-yan-wawal inna-yyi% ∂nkr a-b.rus$ tprst tcct#∑ 8rarp-as%
∂;aca a-sidi# ur-jju-m,ip kra-f-inna ccro n-musa i;rm npd irka#∑ 9isawl-d-dap-wawal-an
zp-ignwan yini-yyi% ∂a-ur-tgt ma-iss;lla rbbi d-ma-i;rmn#∑ 10ijru mayad kra..-twal$
ityalal ilmma lizar s-ignwan# 11p-tasaot-an a-n-ru;n kra, irgazn tigmmi lli-p-gguzp$
tyazann-in sri zp-qayvariyya# 12yini-yyi rru; lqudus ad-didsn-munp bla ckkap# munn ilmma
didnnp s,iv aytmatn-ad# nkcm s-tgmmi n-kurnilyus# 13yini-ap nttan f-mamnk a-i/ra yal-
lmalak ibidd p-tgmmi-ns yini-as% ∂azn s-yaffa$ tsqsat p-yan-urgaz lli-mi ism-ns
simoan$ ar-as-ttinin b.rus# 14rad-ak-d-yawi awal ma-s-a-ttnjamt kiyi ula kullu ayt-
tgmmi-nnk#∑
15∂bdup ar-asn-sawalp$ s-d-fllasn-igguz rru; lqudus pmklli-d-fllap-igguz nkkwni
p-isizwar# 16ktip-d awal n-siditnnp lli-s-ap-inna% ∂ikka-ttin yu;anna ar-issddam mddn
p-waman$ imma kunni ra-tddmm s-rru; lqudus#∑ 17iban is-asn-d-ifka rbbi maylli-ap-d-
ifka nkkwni llip numn s-siditnnp yasuo lmasi;# mad-gip nkki ayllip rad-,a,,p rbbi@ 18llip sfldn mddn-an i-ma-inna b.rus ur-sul-darsn ma-ttinin# alpn rbbi inin% ∂hati ifka
rbbi i-ibrraniyn ula ntni ad-d-uwrrin zp-kullu ma-ywxcnn$ kcmn-d s-tudrt-ad idumn#∑
amnaggar n-imumnn p-an.akiyya
19ar-tmuddun pwilli akutnin f-ssibt n-trfufnt tigira l-lmut n-stifanus$ ar-ttidun
p-uwssan-an ar tamazirt n-finiqiyya d-igzir n-qubrus d-tmdint n-an.akiyya$ ar-
sslkamn awal n-rbbi pir i-willi ganin ayt-yudaya# 20walaynni kra gisn$ gan n-ayt-qubrus
192
d-ayt-kurini$ llip ru;n an.akiyya bdun ar-sawaln s-ibrraniyn ula ntni$ ar-asn-ttinin
f-lxbar ifulkin n-siditnnp yasuo# 21ioawn-tn siditnnp ayllip umnn mddn ggutnin am/n
aparas n-siditnnp# 22sfldn aytmatn n-umnaggar p-urucalim f-mayad$ aznn ilmma barnaba
s-an.akiyya# 23llip-n-ilkm$ i/r mamnk a-tn-ibark rbbi$ ifr; izzoam-tn kullutn ad-am/n
p-siditnnp s-uwl izgan# 24iga barnaba argaz ifulkin$ iommr s-rru; lqudus ula liman#
igatn pwilli um/nin aparas n-siditnnp p-uwssan-an#
25iddu barnaba pakudan s-tmdint n-.arsus a-isiggl s-cawl# 26llip-t-yufa$ yawi-t dids
s-an.akiyya# qaman pin asggwas ar-tmunun d-umnaggar n-aytmatn ar-sslmadn mddn ggutnin#
p-tmdint n-an.akiyya a-p-bdan mddn ar-ttinin i-im;,arn ∂imasi;in∑# 27p-uwssan-an
a-p-d-uckan kra n-mddn zp-urucalim s-an.akiyya$ ar-ttinin iwalyun nna-yasn-imala rbbi# 28inkr yan gisn ism-ns agabus$ iguwwd-t rru; lqudus yini-asn% ∂yan kra ra-yili-
upni icqan p-ddunit kullutt#∑ (ijra-nnit pmkan p-uwssan n-ugllid kludyus#) 29mcackan-d
im;,arn f-ad-aznn kra l-lmoawnt i-aytmatn p-tmazirt n-yudaya$ ifk kud yan gisn punck
lli-mi-i/,ar# 30skrn pmkan$ azn-tt i-imparn p-urucalim f-ufus n-barnaba d-cawl#
irqqasn 12acts12
tarfufnt f-ufus n-hirudus
1p-uwssan-an a-yum/-ugllid hirudus kra zp-aytmatn n-umnaggar$ yiri a-tn-issrfufn# 2yam/ yaoqub gmas n-yu;anna inp-t s-ta//it# 3llip i/ra mamnk ad-fr;n ayt-yudaya
s-payan$ izayd yam/ b.rus ula nttan p-uwssan l-loid n-urxviv# 4ig-t-in p-l;bs$ ar-
ti-tgabaln kku/. rrbayo n-ioskrin$ ilin kku/ p-kraygatt rrbot# yiri hirudus
a-fllas-yut l;ukm p-lgddam n-kullu mddn tigira l-loid n-tb,it# 5iqama b.rus p-l;bs$
imma ayt-umnaggar ar-t/allan ar-bahra-fllas-t,alabn rbbi#
pmklli iffup b.rus zp-l;bs
6i, lli-izwarn ass lli-p-ra-t-in-iss;a,r hirudus p-lgddam n-mddn$ ign b.rus p-gr
sin ioskrin$ iqqn s-snat ssnasl# ilin ingabaln ya,ni pwin ti,af p-imi l-l;bs$ 7s-ibidd
yal-lmalak n-sidi rbbi p-t;anut lli-p-illa b.rus# tssmrpa s-tifawt itjhhdn#
issmmass-t lmalak zp-tpru..-ns issfaq-t-id yini-as% ∂nkr pil pil$ s-,rnt ssnasl
zp-ifassn-ns# 8yini-as lmalak% ∂bkis tqqnt tur/iyn-nnk#∑ inkr b.rus iskr mayan#
yini-as lmalak% ∂ssmun ahddun-nnk t,furt-iyi#∑ 9i,fur-t b.rus iffup zp-t;anut# ur-
issin kullu mayn iskar lmalak izd vva;t a-iga# ipal izd pir kra n-twargit ayan# 10zrin f-ingabaln zwarnin$ zrin f-wis sin$ lkmn tiflut n-uwzzal lli-iqaman ad-ffupn
s-tmdint# tr/m-tflut i-ixf-ns$ ffupn# zrin-in tasukt-an$ s-fllas-yitti lmalak ifl-t
193
pin# 11pakudan a-ifhm b.rus mad-as-ijran yini% ∂ssnp pilad izd s-vva;t yuzn-d sidi
rbbi lmalak-ns a-yyi-d-ifukku zp-ufus n-hirudus ula zp-kullu mad-ran mddn-an n-ayt-
yudaya a-t-flla-zzrin#∑
12llip ifaq b.rus i-mad-as-ijran$ iftu s-tgmmi n-maryam innas n-yu;anna lli-mi-ttinin
marqus# llan pin mddn ggutnin munn-d kullu ar-t/allan ar-t,alabn rbbi# 13iss,uqqr
b.rus p-imi n-brra# tack-id yat-txddamt ism-ns ruda$ bac a-t/r ma-iss,uqqrn# 14pir tukwz awal n-b.rus tfr; bahra$ tttu imi is-iqqn tuwrri s-tizzla s-ugwns
tini-asn% ∂hati b.rus ayd ibiddn p-imi#∑ 15rarn-as% ∂is-tffupt ixf-nnm@ tini-asn-
dap% ∂b.rus a-iga# rarn-as% ∂uhu$ ;aqqan lmalak-ns kayan#∑ 16sul iqama b.rus p-imi ar-
iss,uqqur# r/mn-as afn-t-in b.rus a-iga$ i,r-asn lojb# 17yall afus-ns a-tn-issfssa$
yini-asn ilmma f-mamnk a-t-id-issufp siditnnp zp-l;bs# yuvva-tn% ∂inyat kullu mayad
i-yaoqub d-aytmatn ya,ni#∑ ifl-tn pakudan$ iddu s-mani ya,ni#
18llip ifaw l;al$ duhdun ingabaln l-l;bs bahra$ ar-ssmqsan i-ngratsn% ∂ma-iga payad@
mani ikka b.rus@∑ 19yazn hirudus ma-srs-isiggiln$ walaynni ur-t-ufin# isqsa
ingabaln bahra$ issufp-tn ilmma a-tn-npn# iffup hirudus tamazirt n-yudaya iddu
s-qayvariyya igawr pin#
lmut n-hirudus
20p-uwssan-an i/i hirudus d-imzdpn n-vur d-vayda# ackin-d ayt-tmdinin-an s-yan-
wawal$ irin ad-dids-sawln$ acku iqqan-tn-d ad-awin mad-cttan zp-tmazirt n-ugllid#
mcackan-d zwar d-lwazir ism-ns blastus$ bac ad-,albn zp-hirudus sslamt# 21llip
ilkm-wass lli-p-ra-tn-i/r$ ilsa hirudus ahddun n-tgldit-ns$ iskyus p-lkursi
l-l;ukm isawl i-mddn-an# 22alln ntni awal-nsn inin% ∂awal n-yan-ilah ayad$ urd awal n-bnadm#∑ 23pakudan a-t-id-yut yal-lmalak n-sidi rbbi s-tuwkka ar-t-tctta p-ugwns-ns ayllip
immut$ acku yum/ lmjd lli-igan win rbbi#
24ar-bahra-itzayad-wawal n-rbbi p-uwssan-an$ iggut ma-srs-isflidn# 25imma barnaba
d-cawl$ llip sslkmn lamant-nsn urucalim$ wurrin s-an.akiyya# awin didsn yu;anna lli-mi-
ttinin marqus#
irqqasn 13acts13
amuddu amzwaru i-tbrra;t
1llan kra n-mddn p-umnaggar n-aytmatn p-an.akiyya$ ar-ttinin iwalyun nna-yasn-imala rbbi
ar-sslmadn# illa barnaba d-simoan lli-mi-ttinin ∂asggwan∑$ yili lukyus gu-kurini
d-manayn lli-imqqurn d-ugllid hirudus p-yat-tgmmi$ yili cawl# 2yan-wass a/umn ar-
194
tobadn siditnnp$ s-asn-inna rru; lqudus% ∂fkat-iyi-d barnaba d-cawl ad-qasan kra
n-twuri$ prip-asn srs#∑ 3zaydn ilmma p-u/um d-t/allit$ srsn fllasn ifassn-nsn
saf,n-tn#
as;;ar d-l;akm p-qubrus
4ddun ntni pmklli-asn-imla rru; lqudus s-lmrsa n-salukiyya$ ssudun p-umda s-igzir
n-qubrus# 5kcmn s-tmdint n-salamis ar-tbrra;n s-wawal n-rbbi p-tgwmma n-t/allit
n-ayt-yudaya# iwin didsn yu;anna lli-mi-ttinin marqus$ ar-tn-itoawan p-twuri#
6ar-tkkan igzir kullut ayllip lkmn tamdint n-bafus$ afn-in gis yan-us;;ar gu-yudaya
ism-ns baryacuo$ ar-ittini is-iga nnabi walaynni ar-isskirkis# 7nttan ar-itgawar
dar l;akm n-igzir ism-ns sarjyus-bulus# iga l;akm-an bab l-loaql# yazn s-barnaba
d-cawl i,alb-tn ad-d-ackin s-dars$ acku ira a-zgisn-isfld i-wawal n-rbbi# 8imma
as;;ar-an$ ism-ns alimas s-wawal n-ayt-yunan$ inkr srsn yiri a-i;var l;akm a-ur-
yam/ aparas l-lmasi;# 9pakudan cawl lli-mi-nttini bulus iommr s-rru; lqudus$ imnad
p-us;;ar 10yini-as% ∂wa-yus n-iblis$ tgit am,a,, i-kullu ma-ira rbbi# tommrt
s-tkrkas d-tillay wxcnnin# ar-bdda-tsslullit iparasn wp/annin n-siditnnp# 11hati
illa-fllak-ufus n-siditnnp# ra-tbuk,t ur-ra-tisfyut ar azmz ya,ni# pakudan a-fllas-
i,r-umdlu d-tillas$ ar-itlli s-mad-as-itam/n afus# 12imma l;akm$ llip i/ra mayd ijran$
itojjb bahra# yamn s-mad-as-sslmdn f-siditnnp#
tabrra;t p-an.akiyya n-bisidiyya
13iffup bulus d-usmun-ns zp-bafus$ ssudun p-umda s-tmdint n-barga p-tmazirt
n-bamfiliyya# ib,u didsn yu;anna lli-mi-ttinin marqus$ yuwrri s-urucalim# 14zaydn
ntni zp-barga s-tmdint n-an.akiyya n-bisidiyya# kcmn s-tgmmi n-t/allit p-wass
n-usunfu$ skyusn gis# 15imparn n-tgmmi n-t/allit$ tigira n-mad-pran zp-ccro n-musa
d-warratn l-lanbya$ prn-asn% ∂way-aytmatnnp$ nkrad-d tsawlm ip-darun kra n-iwalyun
ma-s-a-tssdusm mddn-nnp#∑16inkr bulus yall afus-ns yini-asn% ∂way-ayt-rbbi d-ibrraniyn lli-tobadnin rbbi$
sfldat-iyi# 17rbbi n-ayt-darnnp i/li imzwura-nnp$ issigat-tn bahra p-isggwasn
lli-p-llan p-tmazirt n-mivr# issufp-tn-d ilmma zp-pin s-ufus-ns itjhhdn# 18ibidd didsn kku/ id-mraw n-usggwas p-lxla# 19ihlk ssa n-tgldayn p-tmazirt
n-kanoan$ ifk-asn tamazirt-an a-stt-wurtn# 20pmkan a-s-izri ma-itggan kku/ id-
miyya d-smmus id-mraw (450) n-usggwas# ifk-asn ilmma imparn tjhhdnin a-fllasn-
t;kamn ar ussan n-nnabi vamwil# 21,albn-t pakudan a-zgisn-i/li yan ad-asn-ig agllid$
iml-asn rbbi cawl yus n-qic zp-tqbilt n-bnyamin# izayd nttan ar-fllasn-it;kam
kku/ id-mraw n-usggwas# 22issitti-t ilmma rbbi$ ig dawd d-ugllid-nsn# nttan
195
a-f-ifka rbbi tuggwa-ns inna% ∂ufip-n p-dawd yus n-yassa ma-n-yakmurn s-uwl-inu#
ra-iskar kullu mad-rip#∑
23imma pilad$ zp-tasut n-dawd a-zp-d-ifka rbbi yan ya,ni a-ig anjjam i-ayt-rbbi
pmklli-s-inna payd izrin$ a-t-igan d-yasuo# 24llip ur-ta-igri yasuo p-twuri-ns$ ikka-
ttin yu;anna amsddam ar-itbrra; ar-ittini i-kullu ayt-rbbi ad-fln mad-skarn ywxcn
ar-tn-issddam p-waman# 25llip-d-yakmur-uzmz a-ikmml yu;anna tawuri-ns$ isqsa mddn-
an% ∂ma-ttinim gip-t nkki@ hati urd nkkin a-igan pwalli-s-a-ttqlm$ walaynni ra-d-yack
tigira-nu# ur-sthllap nkki ad-r/mp ifalan n-tur/iyn-ns#∑
26∂way-aytma zp-tasut n-ibrahim d-ibrraniyn lli-tobadnin rbbi$ nkkwni kullwap a-mi-
d-yuzn rbbi awal f-mamnk a-rad-ap-ijjnjm# 27imma imzdpn n-urucalim d-inmpurn-nsn ur-
ssinn izd yasuo a-igan anjjam lli-s-a-tqln# ur-fhimn iwalyun l-lanbya lli-aqran kraygatt
ass n-usunfu$ walaynni ssuwfan iwalyun-an llip fllas ;kamn# 28waxxa gis ur-ufin ma-f-a-t-
nqqan$ ,albn zp-bila.us a-t-inp# 29pakud llip skrn ntni kullu maylli fllas ityaran zp-
isizwar$ zzugzn-t zp-uggjdi$ srsn-t-in p-um,,al#∑
30∂imma rbbi hati issnkr-t-id zp-lmut$ 31ar-d-itban kigan d-uwssan i-willi dids
munnin zp-jalil s-urucalim# gn ntni inagan$ ar-akkan tuggwa i-ayt-rbbi f-mad-/ran# 32ula
nkkwni nucka-d nawi-awn-d lxbar-ad ifulkin$ acku maylli inna rbbi i-imzwura-nnp f-ma-
ra-iskr$ 33hati iskr-t pilad p-darnnp nkkwni lli-igan tarwa-nsn# acku issnkr-d
yasuo zp-lmut pmklli ityaran p-wis sin imurign$ inna rbbi% ∂kiyi tgit iwi# babak
ad-gip passad#∑ 34ityara ula f-mamnk a-ra-t-id-issnkr zp-lmut a-ur-sar-trkm
ddat-ns$ yini% ∂hati ra-kn-barkp s-lbarakat vfanin zganin lli-f-nnip i-dawd#∑ 35yini-
dap p-warra ya,ni% ∂ur-ra-tajjt am/lay-nnk a-irkm p-um,,al#∑ 36nssn dawd p-uwssan-
ns is-iskr ma-ira rbbi$ immt ilmma ityawm,al p-gr imzwura-ns$ trkm ddat-ns# 37imma pwad-d-issnkr rbbi$ ur-t-yujji a-irkm#
38$39∂way-aytma$ nra a-tissanm lxbar-ad ifulkin# acku f-ssibt n-pwad-d-inkrn a-s-
yujad rbbi a-fllawn-issitti ddnub-nnun# kullu wanna srs yumnn$ ra-t-isspus zp-kullu
paylli mi ur-i/,ar ccro n-musa a-t-zgis-isspus# 40imma pilad$ rarat loaql-nnun ad-
awn-ur-ijru pmklli nnan lanbya% 41∂/rat a-i.nna/n$ ar-ttojjabm tthlkm# acku rad-skrp
kra ihiyyan p-uwssan-nnun# ip-illa mad-awn-fllas-innan$ ur-ra-ti-tamnm#∑∑ 42iffup ilmma bulus d-barnaba zp-tgmmi n-t/allit# ,albn-tn mddn a-n-uwrrin imal
ass-an n-usunfu ad-asn-sawln s-uggwar f-tpawsiwin-ad# 43llip kullu ffupn$ iggut gisn
ma-imunn d-bulus d-barnaba zp-ayt-yudaya d-ibrraniyn lli-um/nin aparas n-ayt-rbbi#
isawl srsn bulus d-barnaba$ zzoamn-tn ad-zgan p-lbaraka n-rbbi#
196
44imal ass-an n-usunfu munn-d ayt-tmdint kullutn$ irin ad-sfldn i-wawal n-rbbi# 45imma
ayt-yudaya lli-zdpnin pin$ llip /ran mddn-an ggutnin$ asin tanuwwact f-irqqasn$ /in
d-bulus f-wawal-ns rgmn-t# 46irar-asn ilmma bulus d-barnaba s-zzoamt inin-asn%
∂niwi-awn-d awal n-rbbi pmklli-ap-d-iqqann bac a-tzwurm kunni# imma pilad ur-ti-
trim$ tgm ixfawn-nnun d-willi ur-isthllan ad-kcmn s-tudrt idumn# ra-kn-nfl pilad
nawi-tt p-ibrraniyn$ 47acku pmkad a-s-ap-yuvva sidi rbbi# inna% ∂gip-k d-tifawt
i-ayt-tmizar aggugnin$ a-tjjnjmt mddn ar ttmi n-wakal#∑∑ 48llip sfldn ibrraniyn
i-mayad$ fr;n bahra alpn awal n-sidi rbbi# wurrin amnn s-yasuo kullu willi i/li
rbbi ad-kcmn s-tudrt idumn#
49sfldn mddn i-lxbar n-siditnnp p-kullu tamazirt-an# 50imma ayt-yudaya sshiysn timparin
tibrraniyin ist-tgwmma mqqurnin lli-tobadnin rbbi d-uwdmawn mqqurnin n-tmdint-
an$ ayllip nkrn mddn ggutnin ar-ssrfufunn bulus d-barnaba ssmsrn-tn zp-tmazirt-
an# 51issus bulus d-barnaba agdrur n-i,arn-nsn ad-asn-ig tamatart$ ftun s-tmdint
n-iquniyya# 52imma im;,arn lli-fln p-an.akiyya$ ommrn ntni s-lfr; ula s-rru; lqudus#
irqqasn 14acts14
tabrra;t n-bulus d-barnaba p-iquniyya
1ikcm bulus d-barnaba s-tgmmi n-t/allit n-ayt-yudaya p-iquniyya pmklli skarn
p-tmdinin ya,ni$ sawln i-mddn ayllip yuwrri iggut ma-yumnn s-yasuo$ gan zp-ayt-
yudaya ula ibrraniyn# 2imma ayt-yudaya lli-ur-rinin ad-amnn$ nkrn ar-sshiyyasn ibrraniyn
bac ad-asin tanuwwact f-aytmatn# 3iqama pin bulus d-barnaba kigan d-uwssan$ ar-
sawaln f-siditnnp s-zzoamt# ifk-asn siditnnp ta;kimt ad-skarn lmojizat d-tmitar
tjhhdnin p-lgddam n-mddn-an$ bac ad-issann izd l;qq a-iga-wawal l-lbaraka lli-s-a-
tbrra;n# 4ayt-tmdint-an b,an f-sin# kra ibidd d-ayt-yudaya$ kra ibidd d-irqqasn#
5mcawarn ilmma kra n-mddn zp-ibrraniyn d-ayt-yudaya d-imparn-nsn$ skrn f-ad-
ssrfufnn bulus d-barnaba$ irin a-tn-kkatn s-i/ran npn-tn# 6imma ntni sfldn f-paylli
fllasn nuwwan$ ruwln s-tmdinin n-listra d-darba p-tmazirt n-likuniyya ula s-tsgyu
ya,ni n-tmazirt-an$ 7ar-pin-tbrra;n s-lxbar ifulkin#
tabrra;t p-listra ula darba
8illa yan-urgaz p-listra$ kucmn-as i,arn zp-llip ilul$ ur-jju-ifti# 9iskyus ar-isflid
i-maylli ittini bulus i-mddn# issmaqql gis bulus$ i/r-t yumn ayllip i/,ar a-ijji#
197
10yini-as s-wawal itjhhdn% ∂nkr-d$ tbiddt f-i,arn-nnk$∑ s-yukwi ibidd f-i,arn-ns
iftu# 11llip /ran mddn ma-iskr bulus$ alln awal-nsn inin s-wawal n-ayt-likuniyya% ∂hati
gguzn-d ilahat-nnp s-darnnp$ wurrin s-ssift n-bnadm#∑ 12paln is-iga barnaba ∂zafs∑$
ig bulus ∂harmas∑ acku nttan a-isawaln s-uggwar# 13tlla-tgmmi n-∂zafs∑ p-brra
n-tmdint# yack-id-unmpur n-willi tobadnin ilah-an$ yawi-d izgarn s-imi n-tmdint$
aggwln-asn taggwatin n-ijddign# yiri nttan ula kullu wiyya, a-n-srsn tiprsyu p-lgddam
n-barnaba d-bulus ar-tn-tobadn#
14llip sfldn irqqasn i-mayan$ bbin timlsa-nsn azzln s-wammas-nsn inin-asn s-jjhd% 15∂mayd
ra-tnawlm@ hati bnadm ka-nga zund kunni# nucka-d nawi-awn-d lxbar ifulkin bac a-tflm
tipawsiwin-ad xwanin lli-tskarm$ tuwrrim tissanm rbbi lli-iddrn# nttan a-iskrn
ignwan d-wakal d-imdwan ula kullu ma-gisn-illan# 16kullu mayd izrin yujja mddn p-kraygatt
tamazirt ad-zaydn p-uparas nna-ran# 17walaynni ur-kn-ifil bla tamatart n-is-illa nttan$
acku imla-yawn-d mnck a-bahra-ifulki# ar-awn-d-yakka an/ar zp-ignwan ula tamgra p-uzmz-
ns# ar-iccbao adis-nnun s-umccu iommr ul-nnun s-lfr;#∑ 18pmkad a-inna barnaba d-bulus$
walaynni b;ra ur-;varn mddn-an kullutn ad-ur-prsn p-lgddam-nsn#
19ackin-d ilmma kra n-ayt-yudaya zp-an.akiyya n-bisidiyya d-iquniyya# sshiysn mddn-an
ggutnin$ ayllip nkrn ar-kkatn bulus s-i/ran# jukrn-t s-brra n-tmdint$ paln is-immut# 20munn-d ilmma im;,arn lullin-as$ s-inkr bulus yuwrri s-tmdint# ndid azkka iffup nttan
d-barnaba ddun s-tmdint n-darba#
yuwrri bulus d-barnaba s-an.akiyya
21ar-itbrra; bulus d-barnaba s-lxbar ifulkin p-darba$ ayllip iggut ma-yuwrrin
gan im;,arn i-lmasi;# wurrin ilmma ntni s-tmdinin n-listra d-iquniyya d-an.akiyya
n-bisidiyya$ 22ar-ssdusn ulawn n-im;,arn ar-tn-zzoamn ad-zgan p-uparas l-lmasi;$ ar-
asn-ttinin% ∂s-trfufnt iggutn a-s-d-iqqan a-nkcm s-tgldit n-rbbi#∑ 23isti bulus
d-barnaba p-kraygatt amnaggar mad-asn-itggan imparn# ar-t/allan ar-ta/umn ar-tn-faln
p-ufus n-siditnnp lli-s-umnn#
24zrin zp-tmazirt n-bisidiyya s-tmazirt n-bamfiliyya# 25ar-tbrra;n s-wawal
n-rbbi p-tmdint n-barga$ zaydn ilmma s-lmrsa n-attaliyya# 26am/n anaw ssudun p-umda
ayllip ru;n an.akiyya# tamdint-an a-zp-tn-saf,n aytmatn p-isizwar llip-tn-fkan p-ufus
n-rbbi a-ibark p-twuri-nsn# pmkan a-s-kmmln tawuri-an# 27llip kcmn s-an.akiyya$
ssmunn-d ayt-umnaggar# inin-asn f-kullu ma-srsn-iskr rbbi$ ula mamnk a-ir/m imi
i-ayt-tmizar ya,ni ad-am/n aparas l-lmasi;# 28qaman d-im;,arn n-pin kra n-yirn#
198
irqqasn 15acts15
tamunt n-irqqasn d-imparn p-urucalim
1ackin-d kra n-mddn zp-tmazirt n-yudaya s-an.akiyya$ bdun ar-sslmadn aytmatn ar-
ttinin% ∂ip-ur-t//ullim i-ddat-nnun pmklli ittini ccro n-musa$ ur-ra-ti/,arm
a-tnjmm#∑ 2i/i didsn bulus d-barnaba f-wawal-ad ar-didsn-tmja;adn$ ayllip skrn
aytmatn n-umnaggar f-ad-aznn bulus d-barnaba d-kra p-wiyya, s-urucalim$ bac ad-sqsan
irqqasn d-imparn f-tpawsa-yad#
3saf,n-tn pakudan$ zrin p-tmizar n-finiqiyya d-samira$ awin lxbar i-ayt-tmizar-an
f-mamnk ad-um/n ibrraniyn aparas l-lmasi;# fr;n aytmatn kullutn llip sfldn i-lxbar-ad# 4llip ru;n urucalim ssmr;ban srsn ayt-umnaggar d-irqqasn d-imparn# yini-asn bulus
d-barnaba f-kullu ma-srsn-iskr rbbi# 5walaynni nkrn kra n-imumnn l-lmdhb n-ifarisin inin-
asn% ∂iqqan-kn-d a-tuvvam ibrraniyn ad-//alln i-ddat-nsn ar-skarn s-ccro n-musa#∑
6mnaggarn ilmma irqqasn d-imparn bac ad-mcawarn f-tpawsa-yad# 7yigat-wawal ayllip
inkr b.rus yini-asn% ∂way-aytma$ tssnm p-uwssan zwarnin isti-yyi rbbi zp-gigun
bac ad-sfldn ibrraniyn f-imi-nu i-lxbar ifulkin amnn srs# 8rbbi issnn ma-illan p-uwl
n-kullu mddn$ iml-ap pakudan is-ir,a f-ibrraniyn$ acku ula ntni ifka-yasn rru; lqudus
pmklli-ap-t-ifka nkkwni# 9ur-tn-ib,i didnnp$ acku isspus ulawn-nsn ula ntni llip umnn
s-yasuo# 10imma pilad$ max ayllip tram a-t/im d-rbbi$ tgm ta/ayt f-im;,arn-an lli-
mi-ur-n/,ar a-stt-nasi nkkwni ula imzwura-nnp@ 11uhu$ numn izd s-l;nant n-siditnnp
yasuo a-s-nnjm$ d-pmkad a-s-rad-njmn ula ntni#∑
12fssan aytmatn-an kullutn$ sfldn ilmma i-mad-asn-ittini barnaba d-bulus f-lmojizat
d-tmitar tjhhdnin lli-iskr rbbi f-ufus-nsn p-gr ayt-tmizar ya,ni# 13llip kmmln
awal-nsn$ inkr yaoqub yini-asn% ∂way-aytma sfldat-iyi# 14inna-yap simoan f-mamnk ad-ap-
imla rbbi p-isizwar is-ira a-i/li zp-gr ibrraniyn kra n-mddn ad-gn wins# 15pmkad
ad-nnan ula lanbya p-warratn n-rbbi inna% 16∂tigira n-mayan rad-d-uwrrip$ bnup tigmmi
ixlan n-dawd$ bnup ipurban-ns lli-,rnin# ra-stt-id-ssnkrp 17bac ad-uwrrin kullu ayt-
tmizar ya,ni ar-siggiln s-sidi rbbi$ ula kullu ibrraniyn lli-mi-prip ad-gn winnu# 18pmkad a-s-inna sidi rbbi lli-iskarn kullu mayad ityawssann dars zp-isizwar#∑∑
19izayd yaoqub yini-asn% ∂f-mayad a-f-rad-inip nkki% ∂ra-yaf a-ur-ncqu d-ayt-tmizar
ya,ni lli-um/nin aparas n-rbbi$ 20walaynni ad-asn-nazn yat-tbrat nini-asn ad-tanfn
i-irkan l-lavnam ula lfsad$ ula-da-cttan tifiyi n-ma-iqajjin ula idammn# 21acku myarn mddn
p-kraygatt tamdint a-fllasn-aqran ccro n-musa p-tgwmma n-t/allit$ ar-tn-tuvvan
a-srsn-skarn kraygatt ass n-usunfu zp-tasut n-tasutin sul s-pilad#∑
199
tabrat i-imumnn ibrraniyn
22mcackan-d ilmma irqqasn d-imparn d-ayt-umnaggar kullutn$ skrn f-ad-stin kra n-mddn-
nsn ad-munn d-bulus d-barnaba s-an.akiyya# stin yahuda lli-mi-ttinin barsaba$ nttan
d-sila# ntni$ ar-tn-tuqqarn aytmatn kullutn# 23aznn didsn yat-tbrat$ tyaran gis iwalyun-
ad% ∂zp-aytmatun irqqasn ula imparn$ i-aytmatnnp n-tmizar ya,ni p-an.akiyya d-suriyya
d-kilikiyya# ad-awn-tili sslamt# 24nsfld f-kra n-mddn uckan-in zp-darnnp inin-awn kra-
s-awn-t-ss.iyrn ayllip tusim tapuft f-iwalyun-nsn# walaynni urd nkkwni a-tn-in-yuznn# 25mayan a-f-d-nmnaggar pilad$ nmcacka-d kullwap a-nsti kra n-mddn nazn-tn-in s-darun$ a-n-
munn d-aytmatnnp ozzanin barnaba d-bulus 26lli-fkanin ixfawn-nsn f-ism n-siditnnp yasuo
lmasi;# 27pmkad a-f-n-nuzn yahuda d-sila ad-awn-inin f-kullu mayd-awn-in-nura# 28acku imla-
yap-d rru; lqudus ula ixf-nnp$ a-ur-fllawn-ng kra n-ta/ayt abla tipawsiwin-ad hiyyanin%
∂29a-ur-tcttam ma-ityawprasn i-lavnam ula idammn ula tifiyi n-ma-iqajjin$ taggugm zp-
lfsad# afulki a-rad-awn-yili$ ip-a-ttanfm i-tpawsiwin-ad# a-kn-ioawn rbbi#∑
30saf,n-tn ilmma s-an.akiyya# llip-n-lkmn tamdint-an$ ssmunn-d ayt-umnaggar kullutn fkn-
asn tabrat# 31llip-tt-pran ntni$ fr;n s-iwalyun n-irqqasn lli-s-tn-zzoamn# 32isawl
ilmma yahuda d-sila s-aytmatn-an$ ar-tn-zzoamn ar-tn-ssdusn$ acku gan ula ntni zp-
willi ittinin iwalyun nna-yasn-imala rbbi# 33$34tigira n-ma-darsn-gawrn kra n-uwssan$
saf,n-tn aytmatn s-sslamt$ wurrin s-dar pwilli-tn-uznnin# 35imma bulus d-barnaba
qaman p-an.akiyya$ ar-sslmadn ar-tbrra;n s-wawal n-siditnnp ntni d-wiyya, ggutnin#
amuddu wis sin n-bulus i-tbrra;t
36yan-wass isawl bulus s-barnaba yini-as% ∂a-nuwrri s-dar aytmatn p-tmdinin kullutnt
lli-p-nbrr; s-wawal n-siditnnp$ a-n/r mad-skarn#∑ 37ira barnaba ad-didsn-awin yu;anna
lli-mi-ttinin marqus# 38imma bulus inna-yas% ∂ur-icwi a-didnnp-nawi pwalli-ap-n-ifln
tawala-lli p-tmazirt n-bamfiliyya$ ur-didnnp-ikmmil tawuri#∑ 39ur-/,arn ad-d-mcackan
f-tpawsa-yad$ b,un ifl yan yan# barnaba yiwi dids marqus$ issudu p-umda s-igzir
n-qubrus# 40imma bulus isti sila a-ig asmun-ns# fkn-tn ilmma aytmatn p-ufus n-siditnnp
a-gisn-ibark$ ffupn zp-pin# 41ar-tkkan timizar n-suriyya d-kilikiyya ar-ssdusn
imnaggarn n-aytmatn#
irqqasn 16acts16
bulus yiwi dids timutaws
1ar-itmuddu bulus ayllip izri zp-tmdint n-darba iru; tamdint n-listra# yili pin
yan-um;,ar l-lmasi; ism-ns timutaws$ ig yus n-yat-tmumnt ullt-yudaya imma babas
200
iga gu-yunan# 2aytmatn p-listra ula p-iquniyya ar-kullu-ttinin f-timutaws is-iga amumn
ifulkin# 3yiri bulus a-t-dids-yawi# i//all-as pakudan i-ddat-ns$ acku ayt-yudaya
p-tmdint-an ssnn is-iga babas abrrani# 4ddun ilmma ar-tkkan timdinin$ ar-tawin lxbar
i-aytmatn f-maylli-f-d-mcackan irqqasn d-imparn p-urucalim$ ar-tn-tuvvan ad-skarn
s-iwalyun-an# 5pmkad a-s-a-tdusn imnaggarn n-aytmatn p-uparas l-lmasi;$ ar-ttigatn
ass f-wass#
tawargit n-bulus p-tmdint n-truwwas
6ur-tn-yujji rru; lqudus ad-tbrra;n s-wawal n-rbbi p-tmazirt n-asiyya# zaydn pakudan
ar-tkkan timizar n-frijiyya d-gala.iyya# 7llip lkmn tama n-misiyya irin ad-kcmn
s-tmazirt n-bitiniyya$ walaynni ur-tn-yujji rru; n-yasuo# 8zrin pakudan f-misiyya$ ddun
s-lmrsa n-truwwas# 9p-i,-an a-iwarga bulus yan-urgaz gu-makiduniyya ibidd i,alb-t
bahra yini-as% ∂ack-id s-makiduniyya toawnt-ap#∑ 10llip i/ra bulus tawargit-an$ nskr
f-a-nddu pakudan s-tmazirt n-makiduniyya$ acku nssn is-ap-n-ipra rbbi pmkan ad-asn-
nawi lxbar ifulkin#
pmklli tumn lidiyya
11nam/ anaw nbbi zp-truwwas s-igzir n-samutraki# ndid azkka nlkm lmrsa n-nyabulis# 12nam/ pin aparas s-filibbi# tga nttat tamdint imqqurn p-tsga-yan n-makiduniyya$
bnan-tt ruman# ngawr pin kra n-uwssan# 13p-wass n-usunfu nffup s-brra n-tmdint nddu
s-tama n-wasif$ acku nnna d-ixf-nnp ra-yili pin kra n-mani p-a-tmunun ayt-yudaya ar-
gis-t/allan# nskyus ar-nsawal d-tmparin lli-n-munnin pin# 14tili gisnt yat-tmpart ism-
ns lidiyya$ tga ullt-tayatira ar-tzznza ttub a/ggwap# tga zp-tilli tobadnin rbbi#
ixdm siditnnp p-uwl-ns p-tasaot-an ayllip tumn s-kullu maylli inna bulus# 15nssddm-tt
ilmma p-waman nttat d-ayt-tgmmi-ns#∑ t,alb zp-ginnp% ∂ip-iyi-tgam d-tad yumnn
s-siditnnp$ ackad-d tgguzm p-tgmmi-nu# tam/ ginnp#
pmklli yumn-ungabal l-l;bs
16yan-wass nffup niri adpar n-t/allit$ s-nmnaggar yat-tfruxt tga tismgt# illa gis
yal-ljnn lli-dar ta;kimt ad-as-imala ma-ra-ijru# id-bab-ns ar-fllas-tam/n iqaridn
ggutnin zp-mddn lli-ranin ad-issann ma-rad-asn-yili# 17imma nttat$ t,far bulus d-usmun-
ns ar-ttpuwwat ar-fllap-ttini% ∂mddn-ad gan ixddamn n-rbbi amattwi# ar-awn-tbrra;n
f-mamnk a-ra-ti/,arm a-tnjmm#∑ 18ar-bdda-tskar pmkan kigan d-uwssan# ar yan-wass
.iyr-as i-bulus bahra$ igrawl gis yamr ljnn% ∂s-ism n-yasuo lmasi;$ ffup zp-gis#∑
iffup ljnn pakudan#
201
19llip /ran id-bab n-tsmgt is-ur-sul-ra-fllas-tam/n yat$ pwin bulus d-sila jukrn-
tn s-ssuq s-dar pwilli t;kamnin# 20d;in-tn-in s-lgddam n-imparn l-lm;kama n-ruman
inin% ∂pwid gan ayt-yudaya$ ssmrwin tamdint-nnp bahra# 21ar-tbrra;n f-kra n-tnba,in$
ur-fllap-i;lla a-tnt-nqbl ula-da-srsnt-nskar nkkwni n-ayt-ruma#∑ 22bzgn fllasn pwilli-
asn-sutlnin# nkrn imparn l-lm;kama uvvan imxzniyn ad-fllasn-bbin timlsa lx,n-tn# 23llip-
tn-utn bahra$ grn-tn-in p-l;bs$ uvvan angabal l-l;bs a-issdus i-imi# 24llip isfld-
ungabal i-luvit-ad$ ig-tn-in p-t;anut n-wallap$ iqqn i,arn-nsn p-gr-tfrsa //aynin#
25p-.u//unt n-i,-an ar-it/alla bulus d-sila ar-ttirirn ar-talpn rbbi# ar-asn-sflidn
i;bbasn ya,ni# 26s-immussa-wakal s-jjhd$ ndudin ipurban zp-llsas$ r/mn imawn l-l;bs
kullutn$ fsint ssnasl f-kraygatt yan# 27ittfaq-d-ungabal$ i/r imawn l-l;bs r/mn$ ipal
is-ruwln i;bbasn# ildi-d ta//it a-inp ixf-ns# 28ipr-as bulus s-jjhd yini-as% ∂ad-
ur-thlkt ixf-nnk# hati nlla kullwap#∑ 29ipr-ungabal i-mad-as-d-itawin tifawt$ yazzl
darsn i,r-n f-ifaddn-ns p-lgddam n-bulus d-sila$ ar-srs-tkkat tawda# 30yawi-tn
ilmma s-brra l-l;bs yini-asn% ∂wa-id-sidi$ ma-yyi-d-iqqann a-t-skrp bac ad-
njmp@∑ 31inin-as% ∂amn s-siditnnp yasuo tnjmt kiyi d-ayt-tgmmi-nk#∑ 32sawln srs
s-wawal n-siditnnp nttan d-ayt-tgmmi-ns kullutn# 33yawi-tn p-tasaot-an p-iy,$ isird-
asn tiggas-nsn# ssddmn-t ilmma p-waman$ nttan d-ayt-tgmmi-ns kullutn# 34icckcm-tn
s-tgmmi isrs-asn-in mad-cttan$ ifr; bahra nttan d-kullu ayt-tgmmi-ns acku wurrin
umnn s-rbbi#
35zikk vba; nkrn imparn l-lm;kama n-ruman$ aznn kra n-imxzniyn s-l;bs inin% ∂r/
mat i-irgazn-an#∑ 36yack-id-ungabal s-dar bulus yini-as% ∂ha-imparn uznn-d awal ad-
awn-r/mn# ffupat pilad$ tddum s-sslamt#∑ 37imma bulus isawl s-imxzniyn yini-asn%
∂ha-ntni lx,n-ap p-lgddam n-kullu mddn waxxa ur-ginnp-ufin kra iffupn lqanun# d;in-
ap-d s-l;bs$ d-nkkwni nga zp-willi ..afnin tapamt p-ayt-ruma# is-ran ad-ap-ssufpn
pilad s-tntla@ nkkwni ur-ra-nffup# ixvva imparn-an ad-d-ackin ssufpn-ap-n#∑ 38ddun
imxzniyn inin i-imparn f-mad-nnan# iksa,n ntni llip sfldn f-bulus d-sila is-darsn
l;qq n-ayt-ruma# 39ackin-d ,albn zp-gisn ad-asn-vam;n$ awin-tn ilmma s-brra ,albn-tn
ad-ffupn tamdint# 40pmkan a-s-ffupn zp-l;bs$ ddun ilmma s-tgmmi n-lidiyya# mnaggarn
gis d-aytmatn ar-tn-zzoamn$ am/n ilmma aparas#
irqqasn 17acts17
uduy p-tasaluniki
1zrin zp-tmdinin n-amfibulis d-abuluniyya$ lkmn tamdint n-tasaluniki# tili pin yat-
tgmmi n-t/allit n-ayt-yudaya# 2ikcm srs bulus pmklli iskar p-tmdinin ya,ni# kra,-
uwssan n-usunfu ar-pin-isawal d-mddn$ ar-asn-imala ma-ityaran p-warratn n-rbbi 3ar-
202
asn-ittini% ∂iqqan-d pwalli igan lmasi; a-irfufn bahra$ inkr-d ilmma zp-lmut#∑ ar-
asn-ittini% ∂yasuo lli-f-a-yawn-tbrra;p$ nttan a-igan lmasi; lli-s-a-ttqlm#∑ 4amnn kra
n-ayt-yudaya s-maylli-asn-ittini$ ntni ula yan-mnnaw zp-ibrraniyn lli-tobadnin rbbi$
d-kra n-tmparin ist-tgwmma mqqurnin p-tmdint-an$ wurrin biddn d-bulus d-sila#5imma wiyya, p-ayt-yudaya usin fllasn tanuwwact# awin-d kra n-irgazn wxcnnin zp-ssuq$
prn i-mddn ggutnin ad-didsn-munn$ ssduyn-d tamdint kullutt# azzln s-tgmmi n-yasun$
ar-siggiln s-bulus d-sila bac a-tn-ssufpn s-wammas n-mddn# 6llip-tn-ur-ufin$ jukrn
yasun d-kra n-aytmatn ya,ni s-dar imparn n-tmdint$ ar-tpuwwatn ar-ttinin% ∂pwilli
ssgrawlnin ddunit kullutt$ hatni uckan-d ula s-pid$ 7icckcm-tn yasun s-tgmmi-ns#
ffupn ntni zp-lqanun n-qayvar$ ar-ttinin illa yan-ugllid ya,ni ism-ns yasuo#∑ 8llip sfldn
mddn d-imparn-nsn i-mayad$ mrwin bahra# 9,albn ilmma fllasn ,,mant zp-yasun d-aytmatn
ya,ni$ r/mn-asn#
ayt-biriyya ar-siggiln p-warratn n-rbbi
10llip-d-,rnt tillas$ nkrn aytmatn saf,n bulus d-sila s-biriyya# llip lkmn tamdint-an$
kcmn s-tgmmi n-t/allit n-ayt-yudaya# 11mddn-an n-biriyya$ ur-qqurn ixfawn-nsn zund ayt-
tasaluniki# ar-ttirin ad-sflidn i-wawal n-siditnnp ar-tt-gis-tawin bahra$ ar-siggiln
p-warratn n-rbbi ass f-wass$ bac ad-/rn is-ywp/an maylli-asn-ittini bulus# 12yigat
ma-yuwrrin yumn zp-ayt-yudaya ula kra n-tmparin tibrraniyin ist-tgwmma mqqurnin
d-irgazn ibrraniyn ggutnin# 13imma ayt-yudaya p-tasaluniki sfldn f-mamnk a-itbrra;
bulus s-wawal n-rbbi p-biriyya# ddun sshiysn mddn ssduyn ula tamdint-an# 14nkrn
aytmatn pakudan$ saf,n bulus s-tama n-umda# imma sila d-timutaws qaman p-biriyya# 15iddu
bulus$ awin-t imddukkwal-ns ar tamdint n-atina$ fln-t-in pin wurrin s-biriyya# yuvva-tn
bulus ad-inin i-sila d-timutaws a-n-dars-ackin ad-ur-ma.ln#
tabrra;t n-bulus p-atina
16llip a-srsn-itql bulus p-atina$ i/r tamdint-an tommr s-lavnam ar-tn-tobadn mddn#
.iyr-as bahra# 17ikcm s-tgmmi n-t/allit ar-isawal d-ayt-yudaya d-ibrraniyn lli-
tobadnin rbbi# ar-isawal ula p-ssuq ass f-wass d-winna gis llanin# 18imnaggar kra
n-imslmdn l-lfalsafa$ gan ∂ibikuriyn∑ ula ∂rwaqiyn∑# kra gisn inna fllas% ∂pwad
ijrubbujn$ ma-ira a-yini@∑ inin wiyya,% ∂irwas is-a-isawal f-kra n-ilahat ar-tn-
tobadn mddn p-tmizar ya,ni#∑ paln ntni is-a-isawal f-sin ilahat acku ar-yaddr ∂yasuo∑
ula ∂tankra∑# 19awin-t ilmma s-usgawr n-imparn n-tmdint-an$ iga asgawr lli-mi-ttinin
∂aryus-bagus∑# inin i-bulus% ∂is-trit ad-ap-tmlt ma-iona-ulmmud-ad l-ljdid lli-
s-a-ttbrra;t@ 20acku ar-tsawalt f-kra n-tpawsiwin ur-jju-nsfld i-zund ntnti# nra
a-nissan ma-tga lmona-nsnt#∑ 21pmkad ad-gan ayt-atina ula kullu willi zdpnin p-tmdint-an$
ur-a-sslhawn ixf-nsn abla ad-sflidn ar-sawaln f-aynna igan tapawsa l-ljdid#
203
22ibidd bulus p-wammas n-usgawr yini-asn% ∂way-ayt-atina$ /rip-kn ar-bahra-ttuqqarm
ilahat mknna gan# 23llip a-tfjjijp p-tmdint-nnun ar-tmnadp idparn lli-p-a-ttobadm#
afp-n yan p-i/ran lli-dar tt/allam$ tyaran gis iwalyun-ad ∂ilah ur-ityawssann∑# han
pwalli ttobadm bla-ti-tssnm$ nttan a-f-rad-awn-sawlp# 24acku rbbi lli-iskrn ddunit
ula kullu ma-gis-illan$ nttan a-igan sidis n-ignna ula win-wakal# ur-a-izddp p-tgwmma
tyawskarnin s-ifassn n-bnadm# 25ur-t-ixvva kra nskr nkkwni$ acku ur-i;tajja yat#
nttan a-yakkan i-kullu mddn tudrt d-unfus ula kraygatt kra# 26iskr zp-tarwa n-yan-
urgaz kullu tasutin n-bnadm ad-zdpn p-tmizar n-ddunit kullutt# i;udda-yasn isggwasn
n-tudrt$ igli-asn yuwtta n-imzdpn-nsn# 27iskr-asn pmkan bac ad-siggiln s-rbbi
a-ur-imil mnaggarn dids issann-t# walaynni rad-awn-inip$ han ntta ur-n-yaggug f-yan
ginnp 28acku ∂nttan a-p-nddr nftu nili# pmklli nnan kra n-ayt-umarg-nnun% ∂ula nkkwni nga
tarwa-ns#∑
29llip nga nkkwni tarwa n-rbbi$ illa fllap a-ur-npal is-iga nttan zund kra ityawskarn
zp-wurp npd nnuqrt npd a/ru s-ifassn ula loaql n-bnadm# 30payd izrin ivbr rbbi
d-willi ur-ssinnin mayan# imma pilad yumr kullu mddn p-kraygatt mani ad-fln kullu mad-
skarn ywxcn# 31acku iqvad yan-wass lli-p-ra-yut l;ukm s-l;qq f-kullu ddunit f-ufus
n-yan-urgaz lli-i/li$ iml srs tamatart i-kullu mddn llip-t-id-issnkr zp-lmut#∑
32llip sfldn i-mayd inna bulus f-yan-d-inkrn zp-lmut$ kra gisn ar-i,vva# imma wiyya,
nnan% ∂ar tawala ya,ni tsawlt-ap f-tpawsa-yad#∑ 33iffup ilmma bulus zp-darsn# 34kra
gisn yumn s-ma-s-asn-inna$ munn dids# illa gisn yan zp-imparn n-usgawr-an ism-ns
dyunisyus# tili yat-tmpart ism-ns damaris$ ilin kra n-mddn ya,ni#
irqqasn 18acts18
tawuri n-bulus p-kurintus
1tigira n-mayan iffup bulus zp-atina iddu s-tmdint n-kurintus# 2imnaggar pin yan-urgaz
gu-yudaya ism-ns akila$ ig lavl-ns zp-tmazirt n-buntus# ikka-d tamazirt n-i.alya
p-uwssan-an$ ntta d-tmpart-ns briskilla$ acku qayvar kludyus yumr kullu ayt-yudaya
ad-ffupn tamdint n-ruma# iddu darsn bulus s-tgmmi$ 3igawr darsn ar-didsn-itxdam$
acku yat a-tga-twuri-nsn ntni d-bulus$ ar-gnnun ixiyyamn# 4kraygatt ass n-usunfu ar-
ittidu bulus s-tgmmi n-t/allit$ ar-isawal d-ayt-yudaya d-ibrraniyn$ ig-n tiqqi-ns
a-tn-irar ad-amnn zund ntta#
5llip-d-ilkm sila d-timutaws zp-tmazirt n-makiduniyya$ afn-in bulus ilha s-tbrra;t
n-wawal n-rbbi$ ar-isawal s-ayt-yudaya s-lmoqul yini-asn% ∂yasuo a-igan lmasi; lli-s-a-
ttqlm#∑ 6walaynni /in dids ayt-yudaya rgmn-t ayllip issus timlsa-ns yini-asn% ∂ddnub-
204
nnun f-ixf-nnun# nkki brrap gigun# hati zp-pilad rad-ddup s-ibrraniyn# 7iffup zp-
darsn$ ikcm s-tgmmi n-yan-ubrrani ism-ns tityus-yus.us# iga yan zp-willi tobadnin
rbbi$ tili-tgmmi-ns p-tama n-tgmmi n-t/allit# 8imma krisbus ampar n-tgmmi n-t/
allit$ ntta d-ayt-tgmmi-ns kullutn$ wurrin umnn s-siditnnp# ggutn wiyya, p-tmdint-an
n-kurintus wurrin umnn llip sfldn i-mad-asn-ittini bulus# ssddmn-tn ilmma aytmatn
p-waman#
9yan-iy, isawl siditnnp s-bulus p-twargit yini-as% ∂ad-ur-tiksa..# zayd ar-
tsawalt d-mddn a-ur-tfssat# 10hati llip didk$ ur-illi ma-ra-k-ilkm s-gar$ acku
ggutn mddn-inu p-tmdint-ad#∑ 11iqama bulus pin asggwas d-mnavv$ ar-asn-isslmad awal
n-rbbi# 12walaynni p-uwssan lli-p-iga galyun l;akm p-tmazirt-an n-axaya$ nkrn ayt-yudaya
kullutn pwin bulus awin-t s-lm;kama 13inin fllas% ∂argaz-ad ar-itrara mddn ad-ffupn
zp-ccro n-musa ar-tobadn rbbi s-mamnk ya,ni#∑ 14yiri bulus a-fllasn-irar awal$
s-inkr galyun pakudan yini i-ayt-yudaya% ∂mrad is-tga-tpawsa-yad tin kra iffupn lqanun
npd kra l-lba,l ywxcnn$ rad-awn-sfldp# 15walaynni ur-tgi xtad pir tapawsa n-iwalyun
d-ismawn ula ccro-nnun# zaydat tssnfavalm-t kunni i-ngratun# ur-rad-t;kamp nkki f-wan
tipawsiwin-ad#∑ 16issmsr-tn zp-lm;kama# 17ffupn kullu$ pwin sustanis ampar n-tgmmi
n-t/allit$ ar-t-kkatn p-tama l-lm;kama# imma l;akm galyun ur-tt-akkw-gisn-yiwi#
yuwrri bulus s-an.akiyya
18iqama bulus p-dar aytmatn p-kurintus yan mnnaw-uwssan# llip-didsn-imsafa,$ iddu
s-lmrsa n-kanxariyya# pin a-p-issmakkrd agayyu-ns$ ig mayan tamatart n-kra-s-
iqawl i-rbbi# yam/ ilmma anaw issudu p-umda s-tmazirt n-suriyya$ yawi dids akila
d-briskilla# 19ru;n tamdint n-afsus$ ifl-tn# ikcm nttan s-tgmmi n-t/allit ar-isawal
d-ayt-yudaya# 20,albn zp-gis a-didsn-iqama$ walaynni ur-iri a-ima.l pin# 21imsafa, didsn
yini-asn% ∂ip-ira rbbi rad-d-uwrrip s-darun#∑ iffup afsus issudu p-umda$ 22ayllip
ilkm lmrsa n-qayvariyya# yam/ aparas s-urucalim$ insallam d-aytmatn n-umnaggar n-pin$
ikmml ilmma s-an.akiyya# 23iqama gis kra n-uwssan$ imuddu ilmma ar-itkka timizar
n-gala.iyya d-frijiyya ar-issdus im;,arn kullutn#
tabrra;t n-umslmd abullus
24p-uwssan-an a-p-d-yucka yan gu-yudaya ism-ns abullus s-afsus# iga lavl-ns zp-
tmdint n-iskandariyya# ig wad bahra issnn mamnk a-isawal$ yissan arratn n-rbbi
bahra# 25isfld f-ulmmud n-uparas n-siditnnp$ ar-isawal s-mddn s-zzoamt iggutn#
ar-tn-isslmad f-iskkirn n-yasuo d-iwalyun-ns pmklli gan$ walaynni ur-issin f-udum
abla pwalli-s-a-issddam yu;anna# 26yan-wass ar-isawal s-zzoamt p-tgmmi n-t/allit$
tsfld-as briskilla d-akila# awin-t s-tgmmi$ mln-as uggwar f-uparas n-rbbi bac
205
a-t-yissan pmklli iga# 27yiri ilmma a-ibbi amda s-tmazirt n-axaya# zzoamn-t aytmatn
a-iskr pmkan$ aran yat-tbrat i-im;,arn p-axaya$ ,albn-tn a-t-in-cckcmn s-gratsn# llip
iru; nttan axaya$ ar-bahra-itoawan pwilli ibark rbbi umnn s-lmasi;# 28acku ar-isawal
s-ayt-yudaya p-lgddam n-kullu mddn$ ayllip ur-/,arn ntni a-fllas-rarn awal# ar-asn-imala
zp-warratn n-rbbi izd yasuo a-igan lmasi; lli-s-a-tqln#
irqqasn 19acts19
amuddu wis kra, n-bulus i-tbrra;t
1pakud llip illa abullus p-kurintus$ izri bulus zp-.u//unt n-tmazirt-an$ ilkm tamdint
n-afsus# yaf-n pin kra n-im;,arn$ 2isqsa-tn% ∂is-awn-d-ityawfka rru; lqudus llip
tumnm@ ∑inin-as% ∂ur-jju-nsfld is-illa kra n-rru; lqudus#∑ 3isqsa-tn ilmma% ∂ma-iga-
udum lli-s-tddmm@∑ inin-as% ∂udum lli-s-a-issddam yu;anna#∑ 4yini-asn bulus% ∂ikka-
ttin yu;anna ar-issddam pwilli ranin ad-fln ddnub-nsn wurrin s-rbbi$ walaynni isawl-
asn f-walli ra-d-yack tigira-ns$ a-t-igan d-yasuo# yuvvu-tn ad-srs-amnn#∑ 5llip
sfldn im;,arn-an i-mayd-asn-inna bulus$ issddm-tn p-waman s-ism n-siditnnp yasuo# 6isrs fllasn ifassn-ns$ s-d-fllasn-igguz rru; lqudus$ ar-sawaln s-iwalyun ipribn
ar-tbrra;n s-mad-asn-imala rbbi# 7ma-itggan sin d-mraw n-urgaz ad-gan#
tabrra;t n-bulus p-afsus
8kra,-yirn a-ikccm bulus s-tgmmi n-t/allit ar-isawal d-mddn s-zzoamt$ ig-n tiqqi-
ns ad-asn-iml is-ywp/an maylli-asn-ittini f-tgldit n-rbbi# 9walaynni kra gisn wurrin
ssiqarn ixf-nsn$ ur-rin ad-amnn# ar-rggmn p-uparas l-lmasi; p-lgddam n-kullu wiyya,#
pakudan a-iffup bulus zp-darsn$ yawi dids im;,arn$ yuwrri s-lmdrst n-tirannus
ar-pin-isawal d-mddn ass f-wass# 10pmkan a-izzri sin isggwasn$ ayllip sfldn kullu
imzdpn n-asiyya i-wawal n-siditnnp$ ayt-yudaya ula ibrraniyn#
paylli ijran i-tarwa n-skawa
11ar-iskar rbbi lmojizat f-ufus n-bulus$ ur-jju-/rin mddn zund ntnti# 12ar-ttawin
icrwi,n ula tibannkyu zp-ufus-ns i-imu,an-nsn$ ar-tjjin ar-zgisn-tffupn ljnun wxcnnin# 13ilin pin kra n-ayt-yudaya ar-tlullin ar-ssufupn ljnun# paln is-/,arn ad-ssufupn ljnun
s-ism n-siditnnp yasuo$ ar-tn-tamrn% ∂ffupat s-ism n-yasuo lli-s-a-itbrra;
bulus#∑ 14pmkan ad-skarn ssa n-aytmatn$ tarwa n-yan-unmpur n-tgmmi n-rbbi ism-ns
skawa# 15walaynni irur-asn ljnn-an% ∂yasuo ssnp-t$ ula bulus ssnp ma-iga$ walaynni ma-tgam
kunni@∑ 16yakwi-n-fllasn-umjnun ar-gisn-ikkat inru-tn kullutn# ruwln zp-tgmmi$ tyaggasn
bbint-tmlsa-nsn#
206
is;;arn lli-umnnin
17sfldn kullu imzdpn n-afsus f-ma-ijran$ ayt-yudaya ula ibrraniyn# wurrin iksa,n kullutn$
uqqrn ism n-siditnnp yasuo bahra# 18imma pwilli umnnin$ iggut gisn ma-d-yuckan ar-
tqrran s-iskkirn wxcnnin lli-sttin-kkan ar-tn-skarn# 19kigan d-is;;arn a-d-issmunn
arratn-nsn jdrn-tn p-lgddam n-mddn# llip ;asbn atig n-warratn-an$ afn-in smmus id-
mraw n-id-walf (50$000) n-uqarid n-nnuqrt# 20pmkan a-s-a-itzayad-wawal n-siditnnp
s-jjhd$ yuwrri ityawssan p-kraygatt mani#
uduy n-isiyyaxn p-afsus
21tigira n-mayan iswangm bulus$ iml-as rru; lqudus is-t-id-iqqan a-izri zp-makiduniyya
d-axaya s-urucalim# inna% ∂tigira n-mad-kkip pin$ iqqan-iyi-d ad-/rp ula tamdint
n-ruma#∑ 22yazn ilmma sin imoawann-ns timutaws d-arastus a-t-zwurn s-makiduniyya$
imma ntta sul-n-iqama yan kra p-asiyya# 23walaynni p-uwssan-an tnkr lfrtunt iggutn
f-ssibt n-uparas l-lmasi;# 24illa pin yan-usiyyax ism-ns dimitryus ar-issngadda
tigwmma m//inin zp-nnuqrt zund tigmmi lli-p-a-tobadn ilaha ∂ar.amis∑# ar-tam/n
isiyyaxn ma-iggutn f-twuri-an# 25issmun-tn dimitryus yini-asn% ∂wa-irgazn$ tssnm
ar-ntam/ lxir f-twuri-ad-nnp# 26walaynni tsfldm i-pwan mi ttinin bulus t/rm paylli
iskar$ ar-ittini ilahat lli-skrn ifassn n-bnadm urd ilahat ad-gan# hati irur mddn
ggutnin ijlu-tn pid p-afsus ula p-kullu tamazirt n-asiyya# 27urd pir tawuri-nnp a-ra-
ixsr$ walaynni rad-uwrrin mddn ar-rggmn ula p-tgmmi n-ilaha imqqurn ar.amis$ inin
is-ur-tgi yat xtalli kullu tobadn mddn p-asiyya ula ddunit kullutt#∑
28llip sfldn i-iwalyun-ad nkrn-d gisn iriyn ar-sspuyyun ar-ttinin% ∂tamqqurt a-tga
ar.amis n-ayt-afsus#∑ 29duyn bahra$ ayllip tqrbl-tmdint kullutt# nkrn mddn ggutnin
pwin sin ayt-makiduniyya zp-usmun n-bulus$ ism-nsn gayus d-aristarxus$ jukrn-tn
s-usays lli-p-a-tmunun ayt-tmdint-an# 30bulus ira a-iftu s-wammas n-mddn-an a-srsn-
isawl$ walaynni ur-t-ujjin aytmatn# 31kra n-imddukkwal n-bulus$ gan udmawn mqqurnin
n-tmazirt-an$ aznn-as mad-as-ittinin% ∂a-ur-tssbayynt ixf-nnk p-usays n-tmdint#∑ 32mrwin mddn ar-sspuyyun$ kud yan d-ma-ittini# iggut gisn ma-ur-issinn ma-f-n-munn# 33inkr kra gisn pakudan inin izd yan-urgaz iskandr ad-dar awal$ d;in-t-in ayt-yudaya
s-lgddam n-mddn a-srsn-isawl# yall afus-ns a-tn-issfssa yiri ad-asn-iml is-urd
ayt-yudaya a-issnkrn uduy# 34walaynni llip /ran izd gu-yudaya a-iga$ nkrn-dap ar-sspuyyun
ar-ttinin% ∂tamqqurt a-tga ar.amis n-ayt-afsus#∑ zaydn snat tasaoin ad-sspuyyun
s-wawal-an#
35qaman pmkan ayllip inkr-uktatbi l-lm;kama# issfssa-tn yini-asn% ∂way-ayt-afsus#
is-illa ma-ur-issinn tamdint n-afsus a-igabln tigmmi n-ar.amis tamqqurt d-u/ru
207
n-vvurt-ns lli-d-i,rn zp-ignna@ 36kullu ddunit tssn tipawsiwin-ad# ur-i/,ar yan
ad-asnt-yanf# imma pilad illa fllawn a-tfssam$ a-ur-tskrm kra ma-f-a-kn-ttigwra/# 37ha-kunni tiwim-d irgazn-ad s-pid waxxa ur-ukirn tigwmma lli-p-a-ntobad ula-da-
rggmn p-ilaha-nnp# 38ip-ira dimitryus ula imddukkwal-ns ad-vr,n i-kra n-yan$ illa
fllasn ad-ddun s-lm;kama# acku skrn imparn l-lm;kama ussan a-gisn-sflidn i-mddn#
ra-ti/,arm a-n-darsn-tmvara,m$ 39npd ip-tram kra ya,ni$ ixvva-kn a-ti-tssnfavalm
i-ngratun p-dar imparn n-tmdint# 40walaynni payd darnnp ijran passad$ illa gis ma-f-a-
ntiksa,$ a-ur-srnnp-actkkan l;ukkam n-ruman$ inin izd ntni a-f-inkr-uduy-ad# ur-darnnp
ma-nttini f-imrwayn-ad$ acku ur-n/,ar a-nini ma-f-d-munn mddn-ad ggutnin#∑ 41llip inna
mayad$ issmsr-tn s-tgwmma-nsn#
irqqasn 20acts20
ilulliyn n-bulus p-makiduniyya ula axaya
1llip thnna-tmdint$ yazn bulus ma-d-issmunun im;,arn$ isawl srsn izzoam-tn# imsafa,
didsn$ yam/ aparas s-tmazirt n-makiduniyya# 2ar-itkka tisgyu-an ar-isawal s-mddn
ar-tn-izzoam$ ayllip ilkm tamazirt n-yunan# 3iqama pin kra,-yirn# walaynni llip iskr
f-a-ibbi amda a-yuwrri s-tmazirt n-suriyya$ isfld f-kra n-ayt-yudaya is-d-
fllas-mcackan a-t-hlkn# yini ilmma d-ixf-ns% ∂yuf ad-uwrrip d-uparas-inu zrip
p-makiduniyya#∑ 4munn dids kra n-aytmatn# illa subatrus yus n-birus zp-biriyya$ yili
aristarxus d-sakundus zp-tasaluniki$ yili gayus zp-darba ntta d-timutaws$ yili
tixikus d-trufimus zp-asiyya# 5ddun ntni zwurn-ap s-tmdint n-truwwas ar-srnnp-
tqln# 6imma nkkwni$ llip izri loid n-urxviv nam/ anaw zp-filibbi$ nssudu smmus-
uwssan ayllip-n-didsn-nmnaggar p-truwwas# nqama pin ssa n-uwssan#
isawl bulus i-umnaggar p-truwwas
7p-wass l-l;dd nmnaggar-d kullwap a-nbbi aprum# isawl-ap bulus$ yiri a-yam/ aparas
ndid azkka# izayd ar-isawal ar .u//unt n-iy,# 8igatnt tifawin p-u;anu n-uflla lli-p-
nmnaggar# 9yili pin yan-ugwilal ism-ns aftixus$ iskyus p-yan-warrya; ar-itnuddum#
izayd bulus f-wawal-ns ayllip issayk i.v f-ugwilal-an$ i,r zp-snat-tdulyu s-wakal#
asin-t afn-t-in immut# 10imma bulus igguz iknu-n fllas yam/ gis$ yini-asn% ∂ad-ur-
tasim tapuft$ hati iddr#∑ 11yuwrri-d ilmma bulus s-uflla$ ibbi aprum icc didnnp#
izayd ar-isawal ayllip-di-tpli tafukt# pakudan a-iffup imun d-uparas# 12imma agwilal
iddr$ awin-t s-tgmmi-ns wurrin fjjijn bahra#
208
zp-truwwas s-militus
13nfl bulus nam/ anaw nssudu s-lmrsa n-assus$ acku iskr didnnp f-a-n-dids-nmnaggar
pin$ yiri a-n-yack nttan f-u,ar-ns# 14llip-ap-n-ilkm p-assus nawi-t didnnp p-wanaw$
nssudu p-umda s-lmrsa n-mitilini# 15ndid azkka nzayd nssudu s-tama n-igzir n-xyyus#
ndid azkka nbbi s-igzir n-samus# ndid azkka nlkm lmrsa n-militus# 16yiri bulus
a-yanf i-afsus a-n-ur-ima.l p-tmazirt n-asiyya$ acku ira bahra a-yili p-urucalim
p-loid n-∂wis smmus id-mraw∑ ip-i/,ar a-n-gis-yili#
awal n-bulus i-imparn n-afsus
17llip illa bulus p-militus yazn s-imparn n-umnaggar p-afsus$ i,alb-asn add-dars-
ackin# 18llip-d-uckan yini-asn% ∂tssnm kullu mad-skarp zp-wass amzwaru lli-p-d-
darun-kcmp s-tmazirt n-asiyya# 19ar-txdamp i-siditnnp s-vvbr iggutn d-im..awn ula
p-trfufnt lli-yyi-mddin ayt-yudaya# 20tssnm is-a-yawn-malap kullu ma-ra-kn-infoan$ ur-
;varp ixf-inu# ar-awn-t-sslmadp p-lgddam n-mddn ula p-tgwmma-nnun# 21ar-bdda-ttinip
s-lmoqul i-ayt-yudaya ula ibrraniyn ad-fln kullu mad-skarn ywxcn$ wurrin s-rbbi amnn
s-siditnnp yasuo#∑
22∂imma pilad id;i-yyi rru; lqudus ad-ddup s-urucalim# ur-ssinp ma-rad-iyi-ijru
pin# 23yat-tpawsa kad-ssnp% ∂p-kraygatt tamdint ar-iyi-ittini rru; lqudus s-lmoqul
izd pin a-p-a-sri-tqln iskraf ula tarfufnt# 24imma nkki ur-a-t;asabp tudrt-inu is-
tga kra# ur-rip abla a-tazzalp ard ru;p ttmi n-uparas-inu$ kmmlp tawuri lli-yyi-ifka
siditnnp yasuo$ sslkmp lxbar ifulkin f-lbaraka n-rbbi#∑
25∂imma kunni kullukn lli-dar-tlullip ar-awn-tbrra;p f-tgldit n-rbbi$ ssnp is-ur-
sar-ra-t/rm udm-inu# 26walaynni rad-awn-inip passad% ∂ip-illa ma-gigun-itthlkn$ urd
nkki a-f-llan idammn-ns# 27acku ur-;varp ixf-inu walaynni mlip-awn f-kullu ma-gigun-ira
rbbi# 28awyat-stt pilad p-ixf-nnun$ tawim-tt ula p-twurut kullutt lli-f-kn-irur
rru; lqudus ad-as-tgm ingabaln$ tksm amnaggar n-rbbi lli-ispa s-idammn-ns# 29ssnp
ussan lli-p-ra-kn-flp nkki$ ra-n-kcmn-uwccann cqanin s-gratun$ rad-ssyaggasn tawrut# 30rad-nkrn ula kra n-mddn p-gratun$ ar-ssgrawaln l;qq bac a-n-lddin im;,arn tipurdin-
nsn# 31f-mayan a-f-rad-awn-inip$ rarat loaql-nnun ar-di-tswingimm mamnk a-didun-skarp
kra, isggwasn p-iy, ula azal ar-bdda-tnva;p kud yan gigun ar im..awn#∑
32∂imma pilad ra-kn-flp p-ufus n-rbbi$ flp darun awal l-lbaraka-ns lli-i/,arn a-kn-
issdus icckcm-kn s-tmixar iggutn lli-ra-yili i-kullu willi i/li ad-gn wins# 33ur-
jjud nkki a-n-i,mon nnuqrt npd urp npd timlsa n-kra n-yan gigun# 34tssnm izd s-ifassn-
inu a-s-a-di-trarap mad-;tajjap nkki ula asmun-inu 35kullu mad-skarp$ ar-awn-srs-malap
209
is-fllap-illa a-ntnhataf pmkad bac a-noawn winna u,nnin$ ar-nswingim p-wawal n-siditnnp
yasuo llip inna ∂ambarki a-iga pwalli yakkan$ uggwar n-walli itam/n#∑∑
36pir ikmml bulus awal-ad$ i,r ntta didsn f-ifaddn-nsn$ i//all i,alb rbbi# 37;bbln-
t-id ar-gis-ssudunn ar-allan kullutn# 38.iyr-asn bahra acku inna-yasn ur-sul-ra-t-/rn#
munn dids ilmma ar anaw#
irqqasn 21acts21
amuddu amggwaru n-bulus s-urucalim
1pmkan a-tn-nfl$ nssudu zp-pin nbbi amda s-igzir n-kus# ndid azkka nlkm igzir n-rudus$
nzayd s-igzir n-batara# 2naf-n pin yan-wanaw ira a-ibbi s-tmazirt n-finiqiyya$ npli
srs nssudu gis# 3ar-ntmnad igzir n-qubrus f-u/lma,-nnp$ nzayd ayllip nlkm tamazirt
n-suriyya# ngguz p-tmdint n-vur$ acku pin a-p-ran id-bab n-wanaw ad-srsn sslaot-ns# 4naf-n pin kra n-im;,arn$ ngguz p-darsn ssa n-uwssan# inin i-bulus maylli-asn-imla rru;
lqudus a-ur-iddu s-urucalim# 5walaynni llip kmmln-uwssan-an$ nffup zp-darsn a-nzayd
f-umuddu-nnp# munn-d didnnp ntni kullutn ula timparin-nsn d-tarwa-nsn s-brra n-tmdint#
nutc f-ifaddn-nnp p-tama n-umda n//all n,alb rbbi# 6nmsafa, didsn$ npli-dap s-wanaw$
wurrin ntni s-tgwmma-nsn#
7nssudu p-umda zp-vur s-tmdint n-butulimays# nnsallam ula pin d-aytmatn$ nzzri didsn
passan# 8ndid azkka nzayd ayllip nlkm tamdint n-qayvariyya# ngguz pin p-tgmmi n-filibbus
abrra; l-lxbar ifulkin# ig nttan yan zp-ssa n-irgazn lli-stin aytmatn p-urucalim# 9llant dars kku/. istis ur-tahilnt$ ar-ttinint iwalyun nna-yasnt-imala rbbi# 10ngawr
dars kra n-uwssan# pakudan a-d-yucka yan-urgaz zp-tmazirt n-yudaya ism-ns agabus$
ig wad ittinin iwalyun nna-yas-imala rbbi# 11iru;-ap-d$ yasi tagwst n-bulus$ ikrs srs
ixf-ns p-i,arn ula ifassn yini-ap% ∂sfldat i-mayd inna rru; lqudus$ ∂pmkad a-rad-
krsn ayt-yudaya bu-tagwst-ad p-urucalim$ fkn-t p-ifassn n-ibrraniyn#∑∑ 12llip nsfld
i-ma-inna$ nnkr nkkwni d-aytmatn n-pin n,alb zp-bulus bahra a-ur-iddu s-urucalim# 13irar-ap-d nttan yini% ∂ma-f-a-tallam ar-tssyaggasm ul-inu@ ha-nkki ujadp urd pir
ad-tyawkrasp walaynni ard mmtp p-urucalim f-ism n-siditnnp yasuo#∑ 14bulus ur-sul-
iri a-srnnp-isfld$ nfssa pakudan nini% ∂a-yili ma-ira siditnnp#∑
15nqama pin kra n-uwssan$ nssmun ilmma tipawsiwin-nnp nmun-dap d-uparas s-urucalim# 16munn-d didnnp kra n-im;,arn ayt-qayvariyya$ awin-ap-d s-tgmmi n-walli dar ra-ngguz$
ism-ns mnasun# iga ntta gu-qubrus ig yan zp-imzwura lli-um/nin aparas n-siditnnp#
210
isawl bulus d-yaoqub d-imparn
17llip nlkm urucalim$ fr;n srnnp aytmatn cckcmn-ap s-darsn# 18ndid azkka nmun d-bulus
a-n/r yaoqub$ ilin pin imparn kullutn# 19insallam bulus didsn$ ar-asn-imala kullu ma-iskr
rbbi f-ufus-ns p-dar ayt-tmizar ya,ni# 20llip sfldn i-ma-inna ar-kullu-talpn rbbi#
inin ilmma i-bulus% ∂wa-gmatnnp$ t/rit kigan d-waf,an n-ayt-yudaya a-d-yuwrrin amnn
s-siditnnp$ ar-kullu-ttirin ccro n-musa bahra# 21ntni sfldn fllak is-a-tsslmadt
ayt-yudaya lli-zdpnin p-tmizar ya,ni a-ur-sul-skarn s-ccro ula-da-t/allan i-i;cmay-
nsn ula-da-tam/n sul p-loadat n-imzwura-nnp# 22ma-ra-nskr pilad@ acku rad-issann
is-di-tuckit s-pid# 23skr mayd rad-ak-nini# llan darnnp kku/ irgazn qawln i-rbbi
s-wawal izgan# 24awi-tn tsspust ixf-nnk didsn$ tfkt fllasn ma-tn-ixvvan i-usmakkrd
n-iguyya-nsn# pmkad a-s-rad-/rn mddn kullutn ur-igi yat paylli mi fllak sfldn# rad-
issann is-a-tskart s-ccro n-musa# 25imma ibrraniyn lli-umnnin s-lmasi;$ nuzn-asn yat-
tbrat$ nini-asn f-maylli-f-d-nmcacka# nuvva-tn a-ur-cttan ma-ityawprasn i-lavnam ula
idammn ula tifiyi n-ma-iqajjin$ aggugn zp-lfsad#∑
tarfufnt n-bulus p-urucalim
26ndid azkka yawi bulus irgazn-lli$ ikmml didsn aspus pmklli iga dar ayt-yudaya#
ikcm ilmma s-tgmmi n-rbbi yini i-inmpurn f-man ass a-rad-kmmln ussan n-uspus-nsn
bac a-n-ssakmurn tiprsyu i-rbbi f-kraygatt yan gisn# 27zrin ssa n-uwssan# pir kra
n-uwssan drusnin a-iqaman$ yili bulus p-tgmmi n-rbbi# /rn-t kra n-ayt-yudaya lli-d-
kkanin tamazirt n-asiyya# sshiysn mddn kullutn$ pwin p-bulus 28ar-tpuwwatn ar-ttinin%
∂way-ayt-rbbi$ ackad-d tbiddm didnnp# argaz-ad iga wad itkkan kraygatt mani$ ar-
isslmad kullu mddn ad-rggmn p-ayt-darnnp ula ccro-nnp ula tigmmi-ad n-rbbi# hati
pilad icckcm-d kra n-ibrraniyn s-tgmmi n-rbbi$ iss;rm adpar am/lay#∑ 29nnan ntni
pmkan acku /ran trufimus gu-afsus imun d-bulus p-tmdint$ paln is-t-id-dids-yiwi
s-tgmmi n-rbbi#
30tzayd tqrbl-tmdint kullutt# azzln-d mddn ggutnin$ am/n bulus jukrn-t-id zp-tgmmi
n-rbbi$ qqnn-d fllas iflwan 31irin a-t-npn# pakudan a-isfld-unmpur n-ioskrin n-ruman
i-lxbar n-is-kullu-tduy urucalim# 32yawi-d kra n-ioskrin d-lqb.anat-nsn azzln-d
s-darsn# llip /ran mddn anmpur-an d-ioskrin-ns r/mn zp-bulus ur-sul-a-t-kkatn# 33iru;-tn-in-unmpur$ yam/ p-bulus$ yamr ioskrin a-t-krsn s-snat ssnasl# isqsa
mddn ilmma% ∂ma-iga-urgaz-ad@ ma-iskr@∑ 34bdun-dap ar-tpuwwatn kud kra d-ma-
ittini$ ayllip ur-i/,ar a-yissan ma-f-inkr uduy-an# yamr ilmma ad-awin bulus s-lqvr# 35ssru;n-t ioskrin s-tama n-iskfal$ walaynni ar-tn-bahra-ssnukmun mddn ayllip-tn-d-
iqqan ad-asin bulus# 36//un gis mddn kullutn ar-sspuyyun ar-ttinin% ∂npat-t$ npat-t#∑
211
37llip-n-lkmn imi l-lqvr isawl bulus s-unmpur n-ioskrin yini-as% ∂is-rad-iyi-tvam;t
ad-ak-inip kra#∑ irar-as-unmpur% ∂max$ tssnt a-tsawlt s-wawal n-ayt-yunan@ 38is-urd
gu-mivr a-tgit lli-issduyn mddn f-ssul.a n-ruman$ yawi dids kku/ id-walf n-yan s-lxla$
d-kullutn usin didsn uzzal@∑ 39yini-as bulus% ∂gu-yudaya ad-gip zp-.arsus p-tmazirt
n-kilikiyya# ..afp tapamt n-ayt-tmdint-an$ d-nttat urd tamdint im//in a-tga# ajj-iyi
ad-sawlp d-mddn-ad#∑ 40yajj-t-ilmma-unmpur# ibidd bulus p-iggi n-iskfal yall afus-ns
a-tn-issfssa# llip fssan kullutn$ isawl srsn s-wawal n-ayt-yudaya#
irqqasn 22acts22
awal n-bulus i-ayt-urucalim
1yini-asn% ∂way-aytma d-id-xali$ sfldat-iyi# rad-awn-mlp mad-gip ula mad-skrp
is-ur-ywxcin#∑ 2fssan s-uggwar llip-as-sfldn ar-isawal s-wawal-nsn n-ayt-yudaya#
izayd yini-asn% 3∂gip nkki gu-yudaya$ lulp p-.arsus p-tmazirt n-kilikiyya$ mqqurp
p-tmdint-ad n-urucalim# kkip-ttin ar-aqrap p-ddu-ufus n-gamalyal$ ar-tlmadp kullu
ma-illan p-ccro n-imzwura-nnp# irip bahra ad-r,up rbbi zund kunni kullukn lli-llanin
pid passad$ 4ayllip wurrip ar-ssrfufunp ayt-uparas-ad ar lmut$ ar-tam/p irgazn ula
timparin ar-tn-in-d;ayp p-l;bs# 5sqsat anmpur n-tgmmi n-rbbi d-imparn n-tmazirt$
rad-awn-inin izd vva;t ayad# acku um/p darsn tibratin i-imddukkwal-nsn p-dimacq$
bac ad-am/p wanna pin illan zp-ayt-uparas-ad$ krsp-tn s-ssnasl awip-tn-d s-urucalim
a-fllasn-nut l;ukm#
6∂ha-yan-wass ssudip akmurp-n s-dimacq# p-.u//unt n-wass tssfaw-d flla yat
tifawt itjhhdn zp-ignwan# 7,rp s-wakal s-sfldp i-wawal inna-yyi-d% ∂cawl$ cawl$ max
a-yyi-tssrfufunt@∑ 8inip% ∂wa-sidi$ ma-tgit kiyi@∑ irar-iyi-d% ∂nkki a-igan yasuo
gu-navira lli-tssrfufunt#∑ 9pwilli didi llanin /ran tifawt walaynni ur-fhimn awal lli-
d-sri-isawln# 10inip ilmma% ∂wa-sidi$ ma-rad-skrp@ yini-yyi-d siditnnp% ∂nkr tddut
s-dimacq# pin a-p-rad-ak-ityawnna kullu maylli-gik-iqvad rbbi a-ti-tskrt#∑ 11sul
buk,p nkki f-ssibt n-tifawt-an itjhhdn$ am/n-iyi pwilli didi llanin zp-ufus$ awin-iyi
s-dimacq#
12∂yack-in dari yan-urgaz ism-ns ;ananiyya$ ig yan bahra ittirin a-ir,u rbbi$ ar-
iskar s-kullu ma-illan p-ccro$ ar-ti-tuqqarn kullu ayt-yudaya lli-pin-zdpnin# 13ibidd
p-tama-nu yini-yyi% ∂wa-gma cawl isfyu$∑ s-ssfawp pakudan ar-ti-tmnadp# 14yini-yyi%
∂isti-k rbbi n-imzwura-nnp a-tissant ma-iqvad$ t/rt pwalli iommrn s-ufulki lli-
s-ir,a$ tsfldt i-wawal zp-imi-ns# 15ra-tgt inigi-ns dar kullu mddn$ tsawlt-asn
f-ma-t/rit ula ma-mi-tsfldt# 16imma pilad max ayllip sul tgawrt@ nkr a-k-ssddmp
p-waman$ tprt s-ism n-siditnnp a-k-isspus zp-ddnub-nnk#∑
212
isawl bulus f-twuri-ns
17∂llip-d-uwrrip s-urucalim$ ar-t/allap yan-wass p-tgmmi n-rbbi s-iyi-d-iban
siditnnp p-twargit 18yini-yyi% ∂zayd pil pil tffupt urucalim$ acku ur-rad-sfldn
s-tuggwa-nnk flla#∑ 19inip% ∂wa-sidi$ ssnn ntni mamnk a-sttin-kkip ar-kccmp kullu
tigwmma n-t/allit ar-tam/p pwilli srk umnnin ar-tn-kkatp# 20ula passan p-npan inigi-
nnk stifanus biddp nkki pin$ fr;p s-lmut-ns gablp timlsa i-willi-t-npanin#∑ 21isawl-
dap yini-yyi% ∂zayd tddut$ acku ra-k-aznp s-tmizar aggugnin#∑∑
22ar-kullu-sflidn mddn-an i-bulus$ ayllip inna awal-ad nkrn-dap ar-sspuyyun s-jjhd ar-
ttinin% ∂wan pwad kkisat-t zp-ddunit# ur-as-igi a-sul-iqama#∑ 23ar-sspuyyun bahra
ar-ssususn ihddan-nsn ar-zuzzurn agdrur nnigatsn# 24yamr-ilmma-unmpur ioskrin
ad-cckcmn bulus s-lqvr$ yuvva-tn a-t-lx,n ard-asn-iml ma-f-a-fllas-sspuyyun mddn
pmkan s-jjhd# 25walaynni llip-t-krsn a-t-lx,n$ isawl bulus s-lqb.an lli-ibiddn pin
yini-as% ∂is-illa payad p-lqanun a-tlx,m yan i..afn tapamt p-ayt-ruma d-nttan ur-ta-
fllas-utn l;ukm f-kra iskr-t@∑
26llip isfld lqb.an i-mayad$ iddu s-dar-unmpur n-ioskrin yini-as% ∂ma-tnawlt@
argaz-ad iga yan dar l;qq n-ayt-ruma#∑ 27yack-id-unmpur s-dar bulus isqsa-t% ∂izd dark
tapamt p-ayt-ruma@∑ yini-as bulus% ∂tlla dari#∑ 28izayd-unmpur yini-as% ∂nkki s-iqaridn
ggutnin a-s-um/p tapamt p-ayt-ruma# irar-as bulus% ∂imma nkki$ lulp s-tapamt-inu$ acku
ayt-dari ..afn tapamt yadlli#∑ 29llip sfldn ioskrin i-mayad ittin zp-gis$ yiksa,-
unmpur llip issn f-bulus is-dars l;qq n-ayt-ruma d-nttan ikrs-t s-ssnasl#
bulus p-lm;kama
30ndid azkka ira-unmpur n-ioskrin a-yissan l;qq n-ma-s-a-tactkkan ayt-yudaya s-bulus#
issmun-d inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imparn l-lm;kama kullutn# ir/m-d ilmma i-bulus
yawi-t-id issbidd-t p-lgddam-nsn#
rqqasn 23acts231issmaqql bulus p-ayt-lm;kama yini-asn% ∂way-aytma$ ha-yyi kullu mad-kkip sul s-passad
ar-skarp f-ad-tr,up rbbi s-uwl ipusn#∑ 2inkr pakudan ;ananiyya lli-igan anmpur ihiyyan
n-tgmmi n-rbbi$ yamr pwilli biddnin p-tama n-bulus a-t-utn f-imi-ns# 3irar-as bulus%
∂ra-k-id-yut rbbi$ ay-apwrab ijiyrn# hati tskyust pid a-flla-t;kamt s-ccro$
walaynni tffupt zp-ccro llip-tn-tumrt a-yyi-utn#∑ 4inin-as pwilli biddnin p-tama-ns%
∂izd trgmt anmpur ihiyyan n-rbbi@∑ 5irar-asn bulus% ∂way-aytma$ ur-ssinp pwad
izd anmpur ihiyyan a-iga# acku ityara p-wawal n-rbbi% ∂a-ur-trgmt yan igan anmpur
n-ayt-tmazirt-nnk#∑∑
213
6issn bulus izd kra gisn iga zp-lmdhb n-ivadduqin d-kra iga zp-lmdhb n-ifarisin#
yall awal-ns p-lm;kama yini-asn% ∂way-aytma$ nkki afarisi ad-gip$ gp yus n-ifarisin#
biddp p-ddu l;ukm passad f-ssibt n-rrja lli-p-n-rjip$ acku umnp is-rad-nkrn pwilli
mmutnin#∑ 7pir inna awal-ad s-nkrn ifarisin d-ivadduqin ar-t/in i-ngratsn$ b,un ayt-
lm;kama f-sin# 8acku ivadduqin ar-ttinin ur-rad-nkrn mddn zp-lmut$ ar-ttinin ur-llin
kra l-lmalayka npd kra l-larwa;# imma ifarisin ar-ttinin kullu pwid llan# 9zaydn kullu ar-
tpuwwatn ayllip nkrn kra n-imslmdn n-ccro l-lmdhb n-ifarisin$ bzgn bahra f-wiyya,
inin-asn% ∂ur-akkw-nufi kra ywxcnn p-urgaz-ad# ur-icqi a-srs-isawl kra n-rru; npd
kra l-lmalak@∑ 10zaydn pmkan ayllip gis ru;n timipt# ar-kullu-lddin p-bulus$ ayllip
iksu,-unmpur n-ioskrin a-t-gn d-igzman# yamr ioskrin ad-gguzn ad-asn-t-id-kkisn
s-ifaddn awin-t s-lqvr#
11p-i,-an a-ibidd siditnnp f-bulus yini-as% ∂zom d-ixf-nnk# pmklli flla tfkit tuggwa-
nnk p-urucalim$ pmkan a-k-id-iqqann a-tnt-flla-tfkt ula p-ruma#∑
skrn ayt-yudaya f-ad-npn bulus
12ndid azkka p-vvba; mcawarn kra n-ayt-yudaya i-ngratsn$ ggalln ur-cttan ula swan ard
npn bulus# 13uggwar n-kku/ id-mraw a-iggullan pmkan# 14ackin-d s-dar inmpurn n-tgmmi
n-rbbi d-imparn n-tmazirt inin-asn% ∂ha-nkkwni nmcacka-d nggall tagallit imqqurn
is-ur-ra-ncc ard nnp bulus# 15nra gigun kunni ula ayt-lm;kama a-taznm pilad s-unmpur
n-ioskrin$ t,albm-t a-d-yawi bulus s-lgddam-nnun$ tinim-as is-tram a-ti-tsqsam
uggwar f-ma-iskr# ha-nkkwni nujad a-t-nnp ur-ta-d-ilkim#∑16walaynni paylli-f-d-mcackan$ isfld fllas yus n-uwlltmas n-bulus# iddu s-lqvr ikcm
s-dar bulus yini-as-t# 17ipr bulus pakudan i-yan zp-lqb.anat n-ioskrin yini-as% ∂awi
agwilal-ad i-unmpur-nnun$ acku ira ad-as-yini kra#∑ 18yawi-t lqb.an icckcm-t s-dar-
unmpur yini-as% ∂ipra-yyi-u;bbas bulus i,alb-iyi ad-ak-d-awip agwilal-ad$ acku ira ad-
ak-yini kra#∑ 19yam/-as-unmpur p-ufus$ yawi-t wa;dut isqsa-t% ∂ma-rad-iyi-tinit@∑ 20yini-as% ∂mcackan-d inmpurn n-ayt-yudaya a-zgik-,albn ad-asn-in-tawit bulus azkka
s-lm;kama# rad-ak-inin is-ran a-t-sqsan uggwar f-ma-iskr# 21walaynni a-tn-ur-tamnt
acku llan uggwar n-kku/ id-mraw n-urgaz$ rgsn ar-srs-tqln# ggalln ur-cttan ula swan
ard-t-npn# ujadn pilad$ ar-pir-tqln s-wawal-nnk#∑ 22yini-as-unmpur i-ugwilal% ∂ad-ur-
tinit i-yan is-iyi-di-tiwit lxbar-ad# ∑yajj-t ilmma iddu#
ityazan bulus s-dar l;akm liks
23ipr-unmpur n-ioskrin i-sin zp-lqb.anat-ns yuvva-tn yini-asn% ∂ssmunad-d sin id-
miyya (200) n-uoskri d-ssa n-id-mraw (70) n-umnnay d-sin id-miyya [200] n-willi
..afnin a;ric$ ad-ujadn ad-ddun s-qayvariyya p-i,-ad p-tasaot tis t/a# 24tzaydm
214
kra n-wagmarn ma-f-a-itnay bulus$ bac a-ti-tsslkmm p-laman i-l;akm filiks#∑ 25yara
ilmma yat-tbrat yini% 26∂zp-kludyus-lisyas$ i-sidi l;akm iozzan filiks$ ad-ak-tili
sslamt# 27argaz-ad$ pwin-t ayt-yudaya$ irin ntni a-t-npn# afp-t-in is-iga yan i..afn
tapamt p-ayt-ruma$ nlkm-n nkki d-ioskrin-inu nkkis-asn-t-id# 28ss;a,rp-asn-t-in
p-lm;kama-nsn bac ad-issanp ma-s-a-srs-tactkkan# 29afp-t-in is-ur-iskir ma-f-a-
itmtat npd ma-f-a-ittili p-l;bs# ur-a-srs-tactkkan abla s-kra igan win ccro-nsn# 30walaynni llip-iyi-d-ilkm lxbar n-izd kra gisn mcawarn fllas a-t-npn$ aznp-ak-t-in#
inip i-willi srs tactkkanin ad-as-vr,n s-lgddam-nnk#∑
31skrn ilmma ioskrin pmklli-tn-yuvva-unmpur-nsn$ awin bulus p-iy, ayllip lkmn tamdint
n-antibatris# 32ndid azkka wurrin ntni s-lqvr$ fln imnnayn a-t-awin zp-pin# 33llip ru;n
qayvariyya$ fkn tabrat i-l;akm$ cckcmn bulus s-dars# 34llip ipra l;akm tabrat$
isqsa bulus gu-man tamazirt a-iga# 35llip issn is-iga gu-kilikiyya yini-as% ∂rad-ak-
sfldp pakud nna-d-uckan pwilli-ak-vr,nin#∑ yuvva ilmma a-t-gabln p-lqvr n-hirudus#
irqqasn 24acts24
avra, n-ayt-yudaya i-bulus
1zrin smmus-uwssan$ s-d-yucka ;ananiyya lli-igan anmpur ihiyyan n-tgmmi n-rbbi
s-qayvariyya$ ntta d-kra n-imparn n-tmazirt# awin-d didsn yal-lmu;ami ism-ns
tartullus# kcmn s-dar filiks inin-as paylli-f-vr,n i-bulus# 2icckcm-n bulus pakudan
s-darsn$ ibdu tartullus ar-srs-itactkka yini% ∂wa-l;akm iozzan sidi filiks$
mnnaw isggwasn ayad thnna-tmazirt-nnp f-ufus-nnk# tgrit p-kullu ma-ixvvan bac ad-
ap-yigat lxir# 3ar-ntfra; s-kullu mad-ap-tskart$ ar-k-ntckar p-kraygatt mani
d-kraygatt luqt# 4imma pilad ur-rip a-k-ssma.lp# ra-k-n,alb ad-ap-tskrt afulki-ad$
tsfldt i-kra n-iwalyun drusnin f-maylli darnnp ijran# 5acku nufa-n argaz-ad iga bu-
iruwwayn$ ar-issnkar uduy p-gr ayt-yudaya p-ddunit kullutt# iga zp-inmpurn n-willi
mi ttinin ∂ayt-navira∑# 6$7pmkan a-iskar ayllip ira a-iss;rm tigmmi n-rbbi$ nam/-t
nkkwni pakudan# 8ip-ti-tsqsat ra-tissant kullu paylli-s-a-srs-ntactkka#∑ 9nkrn ilmma
wiyya, zp-ayt-yudaya inin% ∂s-vva;t pmkan a-illan#∑
awal n-bulus p-lgddam n-liks
10inot-n l;akm i-bulus s-ufus bac a-isawl# yini% ∂wa-sidi$ ssnp isggwasn ggutnin ayd
t;kamt f-tmazirt-ad# mayad a-f-fr;p s-uggwar ad-rarp awal f-mddn-ad p-lgddam-
nnk# 11ip-tn-tsqsat ra-tissant izd pir sin d-mraw n-wass ayd-n-kcmp s-urucalim
a-gis-tobadp rbbi# 12imma ntni$ hati ur-iyi-n-ufin ar-tmja;adp d-kra n-yan p-tgmmi
n-rbbi$ ula ufan-iyi-n ar-sshiyyasp mddn la p-tgwmma n-t/allit ula p-tmdint# 13paylli-
215
s-a-sri-tactkkan$ ur-/,arn a-t-zzgan# 14walaynni yat-tpawsa rad-ak-tt-inip% ∂aparas
lli-s-a-ttinin pwid ijla$ nttan a-p-a-tobadp rbbi n-imzwura-nnp# ha-yyi umnp s-kullu
ma-ityaran p-ccro n-musa ula arratn l-lanbya# 15gip rrja-nu p-rbbi pmklli-n-gis-rjan
ntni$ amnp is-rad-nkrn kullu mddn zp-lmut$ ma-ifulkin ula ma-ywxcnn# 16mayan a-f-a-n-
tggap tiqqi-nu bac a-bdda-ipus-uwl-inu zp-kullu ma-igan loib p-i/ri n-rbbi ula win
bnadm#∑
17∂zrin yan-mnnaw n-isggwasn ur-ddip s-urucalim$ ayllip-n-iwip kra l-lmoawnt i-im/
la, n-ayt-tmazirt-inu ssakmurp-n tiwafkyu i-rbbi# 18pmkan ad-skrp s-iyi-n-ufan
p-tgmmi n-rbbi$ d-nkki pusp s-isird n-ayt-yudaya# ur-a-sawalp s-mddn ula-da-t/ip
d-yan# 19walaynni llan pin kra n-ayt-yudaya zp-tmazirt n-asiyya# ntni ip-darsn kra flla$
illa fllasn ula ntni ad-d-ackin vr,n-iyi p-lgddam-nnk# 20npd ajj pwid ad-inin is-gigi-
ufan kra l-loib pakud llip biddp p-lm;kama-nsn# 21ur-skirp yat$ abla awal-ad ad-nnip
s-jjhd llip biddp p-lgddam-nsn$ nnip-asn% ∂ha-yyi biddp p-ddu l;ukm-nnun passad
f-ssibt n-mad-umnp s-tnkra n-willi mmutnin#∑∑ 22imma l;akm filiks issn ma-iggutn
f-uparas l-lmasi;$ yini-asn% ∂passad yuwda punckad$ ard-d-yack-unmpur lisyas rad-
dap-prp s-tpawsa-yad-nnun# 23izayd yuvva lqb.an a-igabl bulus$ yini-as a-t-ur-ikrs$
yajj imddukkwal-ns ad-as-di-tawin aynna-t-ixvvan#
24zrin kra n-uwssan$ s-d-yucka filiks d-drusila tampart-ns# tga nttat ullt-yudaya#
yazn pakudan ad-d-awin bulus# isfld-as ar-isawal f-ma-ra-yili i-yan yumnn s-lmasi;
yasuo# 25walaynni llip izuyd bulus ar-isawal f-ufulki lli-s-ir,a rbbi$ ula mamnk a-ra-
yi/,ar yan a-inb, p-ixf-ns$ ula l;ukm lli-ra-ittut f-ddunit$ yiksa, filiks yini-as%
∂ddu pilad$ ra-n-srk-aznp akud nna-yyi-t.lq luqt#∑ 26ipal is-rad-as-ifk bulus iqaridn#
kigan d-twal ar-srs-itazn ar-dids-isawal# 27pmkan ayllip zrin sin isggwasn$ iddu
filiks tigira# yack-id yal-l;akm ya,ni$ ig ism-ns burkyus-fastus# imma filiks ira
a-ir,u ayt-yudaya$ ifl bulus p-l;bs#
irqqasn 25acts25
isspli bulus avra,-ns s-dar qayvar
1iqama fastus kra,-uwssan p-qayvariyya s-iffup iddu s-urucalim# 2ddun dars inmpurn
n-tgmmi n-rbbi d-imparn n-ayt-yudaya$ actkkan-dap s-bulus# 3,albn fastus a-gisn-
iskr lxir-ad yawi-asn-d bulus s-urucalim$ acku ntni skrn f-ad-as-mdin p-uparas
npn-t ur-ta-ilkim# 4imma fastus irur-asn% ∂han bulus illa p-l;bs p-qayvariyya# yan
imikk rad-uwrrip nkki s-pin# 5aznat didi kra n-imparn-nnun ad-as-n-vr,n pin ip-
iskr kra ywxcnn#∑
216
6iqama fastus p-urucalim ma-itggan t/a n-uwssan$ iddu ilmma s-qayvariyya# ndid azkka
iskyus p-lm;kama yamr ioskrin ad-d-awin bulus# 7ikcm-d bulus sutln-as ayt-yudaya
lli-d-uckanin zp-urucalim$ ar-srs-tactkkan s-tpawsiwin mqqurnin walaynni ur-/,arn
a-tnt-zzgan# 8isawl bulus f-ixf-ns yini-asn% ∂ur-skirp kra l-loib la p-ccro n-ayt-
yudaya ula p-tgmmi n-rbbi ula p-qayvar#∑
9walaynni fastus ira a-ir,u ayt-yudaya$ isqsa bulus% ∂is-trit a-tddut s-urucalim
a-tbiddt p-lgddam-inu pin trart awal f-ivra,-nsn@∑ 10isawl bulus yini-as% ∂ha-
yyi biddp pid p-lm;kama n-qayvar p-illip-iyi-d-iqqan ad-biddp# imma ayt-yudaya$
ur-gisn-skirp kra l-loib# kiyi tssnt mayad bahra# 11mrad is-ffupp lqanun skrp
kra-f-a-tmtatp$ ur-rad-irip ad-anfp i-lmut# walaynni ip-ur-illi p-ivra,-nsn abla
tikrkas$ ur-i/,ar yan a-yyi-id;i i-mddn-an# ha-yyi pilad usip avra,-inu s-gr ifassn
n-qayvar#∑ 12icawr fastus imoawann-ns$ yini ilmma i-bulus% ∂tssplit avra,-nnk s-dar
qayvar# hati s-dar qayvar a-s-ra-tddut#∑
ibidd bulus p-lgddam n-ugllid agribbas
13zrin kra n-uwssan s-d-yucka-ugllid agribbas d-uwlltmas barniki s-qayvariyya#
irin ad-ssmr;ban s-fastus p-tmazirt-nsn# 14gawrn dars kra n-uwssan ayllip isawl
fastus d-ugllid f-tpawsa n-bulus yini-as% ∂illa pid yan-urgaz$ ifl-t-id filiks
p-l;bs# 15llip ddip s-urucalim$ vr,n-as inmpurn n-tgmmi n-rbbi d-imparn n-ayt-
yudaya$ ,albn-iyi a-fllas-utp l;ukm$ 16walaynni rurp-asn% ∂nkkwni n-ayt-ruma ur-a-nskar
pmkan# ur-a-nt;kam f-yan s-lmut ip-ur-zwar-ibidd p-lgddam n-willi-as-vr,nin$ isawl
f-ixf-ns s-paylli s-a-srs-tactkkan#∑ 17walaynni llip-d-didi-munn s-pid ur-ssma.
lp tapawsa-yan# skyusp ndid azkka p-lm;kama$ amrp ad-d-ss;a,rn argaz-lli# 18walaynni
llip-d-nkrn imvra,n-ns$ ur-srs-actkkan s-kra n-iskkirn wxcnnin pmklli palp nkki# 19ur-illi yat p-gratsn abla kra n-imja;adn f-mamnk ad-tobadn ilah-nsn$ ula f-yan immutn
ism-ns yasuo ar-fllas-ittini bulus is-iddr# 20ur-ssinp pakudan mamnk ad-ssnfavalp
tipawsiwin-ad# sqsap bulus is-ira a-iddu s-urucalim a-n-fllas-;kamp pin$ 21walaynni
inna-yyi ira a-iqama pid ard i;kam qayvar f-tpawsa-ns# amrp pakudan a-iqama p-l;bs
ard-t-aznp s-dar qayvar# 22isawl ilmma agribbas yini-as i-fastus% ∂ula nkki rip
ad-sfldp i-urgaz-ad# yini-as fastus% ∂ar vvba; rad-as-tsfldt#∑
23ndid azkka yack-id agribbas d-barniki s-lhibt iggutn$ kcmn s-u;anu imqqurn
l-lm;kama$ ntni d-inmpurn n-ioskrin d-imparn n-tmdint# inkr fastus yamr ad-d-
cckcmn bulus# 24yini ilmma fastus% ∂way-agllid agribbas ula kullu willi didnnp llanin
passad$ pwad a-igan argaz lli-mi-dari-vra,n kullu ayt-yudaya pid ula p-urucalim$ ar-
srs-tpuwwatn ar-ttinin iqqan-t-id a-immt# 25ur-gis-ufip nkki kra-f-isthlla lmut$
walaynni llip isspli tapawsa-ns s-gr ifassn n-qayvar skrp f-a-t-aznp s-dars#
217
26imma nkki ur-dari kra izgan ma-s-a-fllas-tarap i-qayvar# hati ss;a,rp-awn-t-id
pilad$ ssbiddp-t-id p-lgddam-nnk ay-agllid agribbas$ bac a-gis-nsiggl naf ma-s-a-
fllas-tarap# 27acku irwas-iyi is-ur-icwi a-nazn yan-u;bbas i-qayvar ip-ur-fllas-nmli
maylli-s-as-vr,n mddn#∑
irqqasn 26acts26
awal n-bulus p-lgddam n-agribbas
1isawl agribbas s-bulus yini-as% ∂ra-k-ajjp a-tsawlt pilad f-ixf-nnk#∑ yall bulus
afus-ns a-irar awal yini% 2∂way-agllid agribbas$ nnip nkki asaodi ad-gip passad$
acku p-lgddam-nnk a-p-biddp bac ad-rarp awal f-kullu ma-s-a-sri-tactkkan mddn-
ad n-ayt-yudaya# 3acku kiyi tssnt loadat n-ayt-yudaya ula iswingimn lli-f-a-tmja;adn
i-ngratsn# f-mayan a-f-ra-k-,albp a-didi-tvbrt$ tsfldt i-ma-rad-ak-inip# 4acku
kullu ayt-yudaya ssnn mamnk ad-skarp zp-llip m//ip p-tmazirt-inu ula tigira n-mayan
p-urucalim# 5kigan d-isggwasn ayd-iyi-ssnn# /,arn ad-ak-flla-fkn tuggwa ip-ran ntni$
inin-ak is-gip wad iskarn s-tnba,in n-ifarisin lli-igan lmdhb kullu inukman p-ddin-
nnp# 6imma pilad biddp pid a-flla-t;kamt f-ssibt n-rrja lli-dari-illan$ acku umnp
awal lli-inna rbbi i-imzwura-nnp# 7awal-an a-p-a-n-kullu-trjun sin d-mraw n-tqbilt-nnp$
llip a-tobadn rbbi pilad s-nniyt-nsn p-iy, ula azal# way-agllid iozzan$ hati f-rrja-
yad a-s-a-sri-tactkkan ayt-yudaya# 8imma kunni$ max ayllip ur-trim a-tamnm is-i/,ar
rbbi a-d-issnkr pwilli mmutnin@
9∂kkip-ttin ula nkki ar-ttinip illa flla a-n-gp tiqqi-nu ad-t,a,,ap kullu ma-igan win
ism n-yasuo gu-navira# 10pmkan ad-skarp p-urucalim# ,albp zp-inmpurn n-tgmmi n-rbbi
ad-iyi-fkn awal a-n-tqqnp i-ma-iggutn p-im/layn n-rbbi p-l;bs# pakud nna-fllasn-;kamn
s-lmut$ ar-ttinip nttat ad-asn-igan# 11kigan d-twal ad-kccmp s-tgwmma n-t/allit ar-
tn-ssrfufunp bac a-tn-rarp ad-rggmn p-uparas-ad# ar-iyi-srsn-tasin iriyn bahra
ayllip a-srsn-tmuddup ula s-tmdinin aggugnin bac a-tn-ssrfufnp#∑
pmklli yuwrri bulus yumn s-lmasi;
12∂pmkan ad-um/p aparas s-dimacq s-wawal n-inmpurn n-tgmmi n-rbbi ula luvit-nsn# 13way-agllid iozzan$ ssudip p-uparas-an p-.u//unt n-wass s-iyi-di-tban yat tifawt
zp-ignwan tjhhd uggwar n-tafukt$ tssfaw flla nkki ula pwilli-d-munp# 14n,r kullwap
s-wakal$ sfldp i-yan inna-yyi-d s-wawal n-ayt-yudaya% ∂cawl cawl$ max a-yyi-tssrfufunt@
han ar-tssyaggast ixf-nnk llip a-tssfuqust f-ukuray#∑ 15inip% ∂wa-sidi$ ma-tgit
kiyi@∑ isawl-d siditnnp yini-yyi% ∂nkki a-igan yasuo lli-tssrfufunt# 16nkr tbiddt
f-i,arn-nnk$ acku mayad a-f-ak-d-banp$ bac a-k-gp d-uxddam-inu ar-takkat tuggwa
218
f-mamnk a-yyi-t/rit passad ula f-ma-rad-ak-mlp tigira# 17ra-k-tfukkup zp-ifassn
n-ayt-yudaya ula ayt-tmizar aggugnin# 18ra-k-aznp a-tr/mt alln-nsn$ trart-tn-d zp-
tillas s-tifawt$ ula zp-lquwwa n-ci.an s-rbbi$ bac a-fllasn-ittin ddnub-nsn$ wurrin
..afn tapamt p-gr pwilli /lip ad-gn winnu f-ssibt n-mad-sri-umnn#∑
isawl bulus f-tbrra;t-ns
19∂pakudan ay-agllid agribbas$ ur-unfp i-maylli-yyi-d-issbayyn rbbi# 20ffupp ar-
tbrra;p p-dimacq$ ddup ilmma ar-tbrra;p p-urucalim ula p-kullu tamazirt n-yudaya
ula timizar n-ibrraniyn# ar-asn-ttinip is-tn-ixvva ad-fln kullu ma-ywxcnn wurrin
s-rbbi$ ar-skarn afulki bac a-iban is-fln ma-ywxcnn# 21f-ssibt n-tbrra;t-ad a-f-
iyi-um/n kra n-ayt-yudaya p-tgmmi n-rbbi$ irin a-yyi-npn# 22walaynni ar-bdda-yyi-
itoawan rbbi sul s-passad# mayan a-f-biddp pid ar-akkap tuggwa-nu i-kullu mddn$
i-ma-imqqurn ula i-ma-im//in# ur-a-sawalp abla f-maylli-f-nnan lanbya ra-yili$ ntni ula
musa# 23nnan is-ra-bahra-irfufn lmasi;$ ig amzwaru i-willi ra-d-inkr zp-lmut$ bac
a-issbayyn tifawt i-ayt-yudaya ula ayt-tmizar aggugnin#∑
24sul a-isawal bulus f-ixf-ns s-as-inna fastus s-jjhd% ∂wa-bulus$ hatin tffupt ixf-
nnk# han tipri iggutn a-k-issnufln#∑ 25irar-as bulus% ∂ur-nuflp$ a-sidi fastus# kullu
mayd-awn-ttinip$ l;qq d-lmoqul a-iga# 26tipawsiwin-ad$ issn-tnt-ugllid agribbas$
/,arp ad-as-fllasnt-sawlp s-zzoamt# ssnp is-ur-fllas-intil mayad$ acku urd p-kra
n-tup/ut illasn a-p-ijra# 27way-agllid agribbas$ is-tumnt iwalyun l-lanbya@ ssnp is-
tn-tumnt#∑ 28isawl ilmma agribbas s-bulus yini-as% ∂is-trit a-yyi-trart ad-gp
amasi;i p-yat tasaot igzzuln@∑ 29yini-as bulus% ∂zund ip-tgzzul zund ip-tpzzif$
,albp i-rbbi a-tgt zund mad-gip$ kiyi ula kullu pwid sri sflidnin passad$ bla
ssnasl-ad#∑
30inkr-ugllid pakudan$ nttan d-l;akm ula barniki ula wiyya, lli-dids-skyusnin$ 31ffupn zp-
lm;kama ar-ttinin i-ngratsn% ∂argaz-ad ur-iskir kra-f-a-itmtat ula kra-f-a-ittili
p-l;bs#∑ 32isawl agribbas s-fastus yini-as% ∂argaz-ad$ t/,arm ad-as-tr/mm mrad
is-ur-isspli tapawsa-ns s-gr ifassn n-qayvar#∑
irqqasn 27acts27
amuddu n-bulus s-ruma
1skrn pakudan f-ad-ap-aznn p-umda s-tmazirt n-i.alya# fkn bulus d-kra n-i;bbasn ya,ni
p-ufus n-yal-lqb.an n-ioskrin ism-ns yulyus$ iga zp-∂rrbot n-qayvar∑# 2npli s-yan-
wanaw ikka-d tamdint n-adramita$ yiri lmrsat lli-llanin p-tsgyu n-asiyya# imun didnnp
219
aristarxus$ iga gu-makiduniyya zp-tmdint n-tasaluniki# nffup nssudu p-umda# 3ndid
azkka nlkm lmrsa n-vayda# yulyus iskr lxir p-bulus$ yajj-t a-iddu s-dar imddukkwal-
ns p-tmdint-an bac ad-as-fkn ma-t-ixvvan# 4nzayd ilmma nffup p-umda$ nzri zp-tsga
intln n-igzir n-qubrus acku i,a,,-ap-wa,u# 5nbbi amda p-tama n-kilikiyya d-bamfiliyya
ayllip nlkm lmrsa n-mira p-tmazirt n-likiyya# 6yaf pin lqb.an yan-wanaw ya,ni$ ikka-d
iskandariyya yiri tamazirt n-i.alya$ isspli-ap srs#
7kigan d-uwssan ur-a-ntzayad pir s-imikk$ ayllip b;ra ur-nlkim tama l-lmrsa n-knidus#
ur-ap-yujji-wa,u a-nkmml s-tsga-yan# nk ilmma tasga intln n-igzir n-krit$ nzri p-tama
n-ujarif n-salmuni# 8nzayd s-tkrrayt$ n;ada akal ayllip nlkm yan-mani lli-mi-ttinin ∂id-
untal cwanin$∑ yakmur s-tmdint n-lasayya#
9nssn p-uzmz-an is-ra-icqu l;al ip-nzuyd p-umuddu-nnp$ acku nma.l bahra$ izri fllap
loid n-u/um# pakudan a-inkr bulus isawl s-mddn s-lmoqul yini-asn% 10∂wa-irgazn$ iban
is-ra-icqu-umuddu-nnp bahra pilad# iggut ginnp ma-ra-ityawhlak$ urd pir sslaot ula
anaw walaynni ula tudrt-nnp nkkwni#∑ 11imma lqb.an n-ioskrin ur-srs-isfld# iskr s-ma-
inna rrays n-wanaw d-bab-ns# tm//i lmrsa lli-p-nlla$ ur-tcwi a-gis-nqama p-uzmz
n-tgrst# 12imcacka-d ma-iggutn p-ayt-wanaw a-nssudu zp-pin$ narm is-n/,ar a-nru;
finiks a-n-gis-nzzri tagrst# tga finiks yat lmrsa p-igzir n-krit$ i;kam-tt-
uprbi zp-ufasi ula a/lma,#
a,u itjhhdn d-umda iduyn
13ivu,-d imikk n-uzuzuw zp-ljanub$ irwas-asn is-yuwrri l;al iga pmklli ran# ssukfn
ilmma aggus a-nssudu# nzayd n;ada akal n-krit$ ur-dids-nmgallay yat# 14imil inkr-d-wa,u
lli-mi-ttinin ∂a/lma, i-usplay∑ ar-d-ivwa, s-jjhd zp-tsga n-igzir# 15ar-ikkat anaw
ayllip ur-sul-n/,ar a-nzayd s-tsga-yan$ najj anaw a-t-id;ay-wa,u# 16llip nzri p-untal
n-tgzirt n-kuda$ mmapn iba;riyn ad-qqnn tanawt lli-ijukur-wanaw# 17alln-tt-id s-iggi
n-wanaw$ sslullin ilmma izakarn i-wallap n-wanaw bac a-t-ssdusn# ksu,n a-yut yurar n-umlal
lli-llanin p-ddu-waman p-tama n-sirtis# adrn i-lqluo$ ajjn anaw a-t-id;ay-wa,u# 18walaynni
izuyd-wa,u d-umda s-uggwar ayllip nkrn iba;riyn p-wis sin-uwssan ar-n-tlu;n sslaot
p-umda# 19wis kra,-uwssan asin ula imassn n-wanaw lu;n-tn-in p-umda# 20mnnaw-uwssan ur-
a-yap-ttban tafukt ula itran$ ar-sul-ivwa,-wa,u s-jjhd ayllip nnna ur-n/,ar a-nnjm#
21ntni ur-sul-a-cttan yat p-uwssan-an$ inkr bulus ibidd p-wammas-nsn yini% ∂wa-irgazn$
mrad is-sri-tsfldm$ ikun ur-d-nffup krit ula trfufnm pmkad ula tssxsrm kullu mayad# 22imma pilad rad-awn-inip$ thnnat# hati ur-ra-immt yan gigun# pir anaw a-ra-ityawhlak# 23acku p-i,-ad ibidd-d sri yal-lmalak n-rbbi lli-mi-gip wins ar-ti-tobadp$ 24yini-
yyi% ∂wa-bulus$ ad-ur-tiksa..# hati iqqan-k-id a-tbiddt p-lgddam n-qayvar# ifka-
220
yak rbbi a-ur-immt yan zp-pwilli didk muddanin#∑ 25thnnat pilad a-irgazn$ acku umnp
rbbi is-ra-yili pmklli-s-iyi-d-inna# 26walaynni iqqan-d a-n-n,r p-kra n-igzir#∑
27wis kku/ d-mraw n-wass$ sul ukan a-yap-id;ay-wa,u p-wammas n-umda n-adriyya#
p-.u//unt n-i,-an irwas i-iba;riyn is-nakmur s-kra n-wakal# 28irin ad-issann
tadrut n-umda pin# grn-in izikr$ yili p-ixf-ns kra n-uwzzal$ afn-in gis kku/ id-
mraw n-mitru# imikk grn-t-in-dap$ afn-in gis kra, id-mraw n-mitru# 29ksu,n a-yut-
wanaw kra n-ujarif$ lu;n-in kku/ iggusn zp-tpurdin-ns$ ar-n-trjun a-di-takmur-
twapla n-tafukt# 30skrn ilmma iba;riyn f-ad-ruwln zp-wanaw# zzugzn tanawt s-waman
zund ip-ran a-n-lu;n kra n-iggusn zp-lgddam n-wanaw# 31walaynni isawl bulus s-lqb.an
d-ioskrin yini-asn% ∂ip-ur-didun-qaman iba;riyn p-wanaw ur-ra-ti/,arm a-tnjmm#∑ 32nkrn ioskrin pakudan$ bbin izakarn n-tanawt$ ajjn-tt-in p-umda#
33llip-d-yakmur a-ifaw-wass isawl srsn bulus kullutn i,alb-tn ad-ccn yini-asn% ∂hati
kku/ d-mraw n-wass ayad tusim tapuft bahra ur-tccim yat# 34,albp-kn pilad a-tam/m
imikk n-umccu# ixvva-kn a-tssdusm ixfawn-nnun$ acku ur-akkw-ra-ityawhlak yan-un/a,
n-iguyya-nnun#∑ 35llip-asn-inna mayad$ yasi aprum$ ickr rbbi p-lgddam-nsn ibbi-t ar-
ictta# 36zomn ula ntni pakudan$ bdun ar-cttan# 37nga nkkwni sin id-miyya d-ssa n-id-mraw
d-s,iv (276) p-wanaw# 38llip cboan kullutn$ lu;n-in irdn lli-qamanin bac ad-ssifsusn
f-wanaw#
pmklli lkmn akal
39llip-d-ipli-wass ur-ssinn iba;riyn man adpar ad-lkmn$ walaynni /ran yat-tdpart
yastwan n-umlal p-gr ijarifn# swangmn a-srs-awin anaw ip-/,arn# 40bbin izakarn n-iggusn
fln-tn p-umda$ r/mn i-izakarn n-tflwin lli-s-a-tguwwadn anaw# alln lqlo im//in p-lgddam
n-wanaw bac a-t-id;i-wa,u s-lgddam# nakmur s-wakal$ 41walaynni izri-wanaw f-yan-mani
p-ur-drin-waman# yut amlal itpz zp-lgddam-ns$ ur-i/,ar a-sul-immass# ar-tt-kkatnt
ta,angiwin ayllip a-ifssi zp-tpurdin-ns#42mcawarn ioskrin i-ngratsn$ irin ad-npn i;bbasn a-ur-gisn-ioum kra n-yan ard ilkm
s-wakal iruwl# 43imma lqb.an ira a-i;var f-bulus p-laman$ ur-tn-yujji ad-skrn pmkan#
yamr-asn wanna issnn a-ioum a-n-i,r p-waman izwur s-wakal# 44yini i-wiyya, kud yan
a-ipwi p-kra n-ifrc n-wanaw npd kra n-ukccu,# pmkan a-s-kullu-nru; akal s-laman#
irqqasn 28acts28
bulus d-ayt-mali.a
1llip nnjm zp-umda$ naf-n igzir-an iga pwalli mi ttinin mali.a# 2ackin-d imzdpn-ns skrn
ginnp afulki$ ssrpn loafit ssmr;ban srnnp kullwap acku illa-un/ar d-usmmi,# 3bulus
221
issmun-d yat taggwat n-ikccu,n$ yiri a-tn-in-isrs f-iggi l-loafit# iffup-d zgisn
yan-ulgmma, f-ssibt n-trpi$ ilbi p-ufus n-bulus# 4ayt-igzir$ llip /ran algmma,
yuggwl p-ufus n-bulus inin i-ngratsn% ∂argaz-ad$ irwas is-inpa kra n-ru;# hati$ waxxa
injm zp-umda ur-t-ifil l;qq a-isul# 5walaynni bulus issus-n algmma, p-loafit$ ur-t-yap
yat# 6ar-tqln mddn-an ad-/rn is-ra-yuff bulus npd a-i,r s-wakal immt# walaynni llip
qln yan kra /rn ur-as-ijri yat$ wurrin ar-ttinin% ∂kra n-ilah ayad#∑
7ilin kra n-igran p-tsga lli-p-nlla$ gan win l;akm n-igzir ism-ns bublyus# icckcm-ap
s-tgmmi-ns ig-ap d-inbgyun-ns kra,-uwssan# 8yili dars babas tssgn-t tawla$ i,r-
gis-udis bahra# ikcm bulus s-t;anut lli-p-illa$ i//all i,alb rbbi isrs-n fllas
ifassn-ns$ ijjujji-t# 9llip sfldn mddn i-mayad ar-d-dars-ttackan kullu winna u,nnin
p-igzir-an$ jjin# 10ar-ap-tuqqarn mddn-an s-twafkyu ggutnin$ ar ass lli-p-ra-nffup
zp-darsn$ awin-ap-d kullu ma-rad-ap-ixvva i-umuddu-nnp#
pmklli ilkm bulus s-ruma
11pmkan a-darsn-ngawr kra,-yirn$ nkcm ilmma s-yan-wanaw$ tlla gis lolama n-∂sin ilahat
iknyun∑# ikka-d iskandariyya$ iqama ula ntta p-igzir p-uzmz-an n-tgrst# 12nssudu gis
ayllip nlkm tamdint n-sirakusa$ nqama pin kra,-uwssan# 13nzayd ilmma zp-pin s-lmrsa
n-rigyun# ndid azkka ivu,-d-wa,u icwan zp-ljanub# ndid azkka nlkm lmrsa n-bu.yuli# 14naf-n
pin kra n-aytmatn$ ,albn-ap ad-darsn-ngguz ssa n-uwssan# pmkan a-s-nakmur s-ruma# 15llip sfldn aytmatn p-ruma is-n-nucka$ ffupn-d ar ∂ssuq n-abbyus ula aduwwar n-∂kra,
lfnadq∑ bac ad-ap-d-mnaggarn# llip-tn-i/ra bulus$ ickr rbbi izom#
bulus d-ayt-yudaya p-ruma
16llip-n-nkcm s-tmdint n-ruma$ lqb.an yujja bulus a-izdp wa;dut$ ig fllas yan-uoskri
igabl-t# 17zrin kra,-uwssan yazn bulus s-imparn n-ayt-yudaya$ i,alb zp-gisn add-dars-
ackin# llip-d-munn ntni yini-asn% ∂way-aytma$ ur-jjud nkkin a-irgmn p-ayt-tmazirt-nnp
ula loadat n-imzwura-nnp$ walaynni um/n-iyi kra n-ayt-yudaya p-urucalim d;in-iyi s-gr
ifassn l-l;ukkam n-ruman# 18llip-iyi-sqsan ruman f-mad-skrp$ ur-gigi-ufin kra-s-a-
flla-t;kamn s-lmut$ irin ad-iyi-r/mn# 19walaynni mddn-an n-ayt-yudaya ur-qbiln mayan$
ayllip-iyi-ixvva ad-ssplip tapawsa-nu s-dar qayvar waxxa ur-dari kra-s-a-tactkkap
s-ayt-tmazirt-inu# 20mayan a-f-,albp a-kn-/rp sawlp didun# acku tyawkrasp pilad
s-ssnasl f-ssibt n-rrja lli-p-n-rjan ayt-rbbi# 21inin-as pakudan% ∂ur-ap-d-fllak-
lkimnt kra n-tbratin zp-yudaya$ ula nnan fllak aytmatn lli-d-uckanin zp-pin kra l-lxbar
npd awal ywxcnn# 22walaynni nra ad-ap-tmlt iswingimn-nnk$ acku nsfld is-a-ttinin mddn
p-kraygatt mani ur-icwi-uparas-an#∑
222
23izzga didsn ass ya,ni bac add-dars-dap-munn# llip ilkm-wass-an$ iggut ma-d-yuckan
s-illip izdp bulus# ar-asn-isawal s-lmoqul zp-zikk vba; ar i, f-mamnk a-tga-
tgldit n-rbbi# ar-fllasn-yaqra zp-ccro n-musa d-warratn l-lanbya bac ad-asn-iml
is-ywp/an ma-ittini f-yasuo# 24yuwrri kra gisn yumn awal-ns$ imma wiyya, agwin ad-
amnn# 25ur-d-mcackan i-ngratsn$ ffupn ilmma zp-dars llip-asn-inna awal-ad% ∂s-l;qq
a-s-isawl rru; lqudus llip inna i-imzwura-nnun f-imi n-nnabi icaoya% 26∂ddu s-mddn-an
tinit-asn$ ra-bahra-tsflidm walaynni ur-ra-tfhmm ma-mi-tsfldm# ra-bahra-ttmnadm
walaynni ur-ra-tissanm ma-tmnadm# 27wurrin mddn-an iqqur ixf-nsn$ //ayn imzgan-nsn$
qqnnt-walln-nsn# ur-rin ad-/rnt-walln-nsn ula sfldn imzgan-nsn ula fhmn p-ixf-nsn#
ur-rin ad-d-sri-uwrrin a-tn-jjujjip#∑ 28$29f-mayan a-f-rad-awn-inip$ ajnjm-ad ifka-t
rbbi pilad i-ayt-tmizar ya,ni# ntni a-ra-srs-isfld#∑
30iqama bulus pin sin isggwasn$ izdp p-tgmmi lli-ikra$ ar-issmr;ba s-kullu wanna-n-
dars-yuckan# 31ar-asn-isawal s-zzoamt f-tgldit n-rbbi$ ar-tn-isslmad f-siditnnp
yasuo lmasi;$ ur-t-i;var yan#
223
RUMAabrat n-bulus i-umnaggar p-ruma
ruma 1rom11zp-bulus axddam l-lmasi; yasuo# ipra-yyi-d i/li-yyi ad-gp arqqas-ns ar-tbrra;p
s-lxbar ifulkin n-rbbi# 2lxbar-ad iga pwalli-f-uran lanbya payd izrin p-warratn
n-rbbi$ imla-yasn mamnk a-ra-yili# 3$4iga lxbar f-yus siditnnp yasuo lmasi;# nttan zp-
tsga n-ddat iga zp-tasut n-dawd# imma zp-tsga n-rru; iban gis is-iga yus n-rbbi
am/lay s-t;kimt itjhhdn llip-d-inkr zp-lmut# 5f-uwdm-ns a-f-ap-ibark rbbi ifk-
ap tarqqast-ad s-ism-ns$ bac ad-amnn mddn p-kraygatt tamazirt skrn s-wawal-ns# 6ula kunni tgam zp-willi mi ipra rbbi ad-gn win yasuo lmasi;# 7i-kullu willi-p-i;nna
rbbi p-tmdint n-ruma lli-mi-ipra ad-gn im/layn-ns# ad-awn-tili lbaraka d-sslamt
zp-rbbi babatnnp d-siditnnp yasuo lmasi;#
ifr; bulus s-aytmatn p-ruma
8awal izwarn iga-t% ∂ar-tckarp rbbi-nu fllawn kullukn f-uwdm n-yasuo lmasi;$ acku ar-
sflidn mddn p-kullu ddunit f-mamnk a-srs-tumnm# 9rbbi lli-mi-txdamp s-nniyt n-uwl-
inu s-tbrra;t l-lxbar ifulkin n-yus$ nttan a-issnn mamnk a-bdda-kn-d-swingimp pakud
nna-t/allap# 10ar-ti-t,alabp ad-iyi-issnm aparas ip-ira$ bac a-n-darun-ackp p-mayd-
d-yakmurn# 11acku rip bahra a-kn-/rp ad-awn-in-awip kra l-lbaraka n-rru; lqudus ma-
kn-issdusn p-liman# 12rip-nnit a-nzzoam i-ngratnnp nkki didun p-uparas l-lmasi;#
tabrra;t l-lxbar ifulkin
13rip a-tissanm ay-aytma$ mnnawt-twal ad-skrp f-a-n-darun-ackp walaynni ar-iyi-it;var
kra# rip ad-iyi-tili lpllt p-darun pmklli-yyi-tlla p-tmizar n-tsgyu ya,ni# 14acku illa
flla ad-toawanp kullu mddn$ ayt-tmdint ula ayt-udrar$ pwilli pranin ula pwilli ur-prinin# 15mayad a-f-rip bahra ad-tbrra;p s-lxbar ifulkin p-darun ula kunni lli-zdpnin p-ruma#
16ur-a-t;camp s-lxbar-ad ifulkin$ acku iga ta;kimt itjhhdn n-rbbi lli-s-a-ijjnjam
kullu wanna yumnn$ ayt-yudaya imzwura ula ayt-tmizar ya,ni# 17ar-ap-imala lxbar-ad mamnk
a-s-a-iskar rbbi sslamt p-gras d-willi umnnin$ ar-t-iskar f-ssibt l-liman-nsn
pmklli ityaran$ inna rbbi% ∂wanna yumnn$ nttan a-f-rad-r,up fkp-as tudrt#∑
lpa,ab n-rbbi f-lxcant n-bnadm
18acku iban-d pilad lpa,ab n-rbbi# igguz-d zp-ignna f-mddn wxcnnin lli-srs-rurnin
tipurdin-nsn$ ar-ssrgasn l;qq s-lxcant-nsn# 19lpa,ab-ns a-fllasn-illan acku ssnn
224
f-rbbi ma-fllas-ssnn kullu mddn$ rbbi-nnit ad-asn-t-imlan# 20acku zp-llip ixlq
ddunit$ iban mamnk a-iga pwalli ur-i/ri yan$ iban is-dars ta;kimt itjhhdn n-walli
bdda illan$ iban is-iga rbbi itjhhdn# ssnn ntni mamnk a-iga acku /ran ma-iskr$ ur-
darsn ma-ttinin# 21walaynni waxxa ssnn mddn mamnk a-iga rbbi$ ur-t-uqqirn pmklli-tn-d-
iqqann ula-da-ti-tckarn# jlan ntni s-iswingimn-nsn xwanin$ yuwrri illas loaql-nsn ayllip
ur-fhimn yat# 22ar-ttinin% ∂nkkwni a-i..afn loaql$ walaynni inafaln ad-gan# 23unfn i-rbbi
l-lmjd lli-bdda-illan$ ar-tobadn tipawsiwin lli-skarn s-ifassn-nsn ar-tn-ssrwasn
s-bnadm lli-itmtatn d-ig,a, d-lu;uc d-ibnkaln#
24f-payan a-f-tn-ifl rbbi$ yajj-tn zaydn p-cchawat-nsn$ ar-tfsadn ar-skarn i-ngratsn
ma-icc;ccamn$ 25agwin l;qq n-rbbi am/n p-tkrkas# ar-tobadn ar-ssmqasan lmxluqat$
urd pwalli-tnt-ixlqn# nttan a-isthllan a-t-ntalp pilad ula kullu mayd-d-iftan$ amin#
26payan a-f-tn-ifl rbbi$ yajj-tn ad-skarn s-cchawat-nsn lli-bahra-cc;ccamnin# ula
timparin-nsn wurrint ar-.arnt i-ngratsnt$ ur-sul-a-ttirint irgazn# 27pmkan ad-gan ula
irgazn$ ar-.arn d-irgazn$ ur-sul-a-ttirin timparin# ar-jddrn s-cchawat i-ngratsn$
ar-tfsadn irgazn d-irgazn ayllip um/n i-ixf-nsn loqubit lli-asn-igan f-ddnub-nsn#
28agwin mddn-an a-stt-awin p-rbbi# payan a-f-tn-ifl ad-zaydn s-iswingimn-nsn rkanin
d-iskkirn-nsn hrcnin# 29ommrn s-kullu ma-igan lxcant d-tci.ant d-..mao d-loar# ar-
tnuwwacn p-kullu ma-tn-yufn$ ujadn-bdda ad-nqqan# ar-tmmapn ar-tknadn ar-t/in# ar-bahra-
sawaln p-wiyya,$ 30ar-rggmn mddn ar-tkrhun rbbi# ur-a-tuqqarn yan$ ar-ssfurrugn
ar-ssimpurn ixf-nsn ar-bdda-siggiln tillay l-ljdid# agwin ad-sflidn s-ayt-darsn# 31iqqur-uwl-nsn bahra$ ur-a-tqaman p-wawal-nsn# ar-tcqun d-kullu mddn$ ur-a-t;nnun p-yan# 32ntni ssnn awal n-rbbi lli-s-inna lmut a-d-iqqann wanna iskarn tipawsiwin-ad$ walaynni
ar-tnt-sul-skarn ar-nnit-tfra;n s-wiyya, nna-tnt-skarnin#
ruma 2rom2
l;ukm n-rbbi
1imma kiyi a-bnadm$ ur-dark ma-ttinit# acku ip-a-t;kamt f-mddn ya,ni$ hatin t;kamt
ula f-ixf-nnk$ acku kiyi lli-it;kamn$ ar-tskart zund ntni# 2nssn izd s-l;qq a-s-a-
ikkat rbbi l;ukm f-willi skarnin tipawsiwin-an# 3imma kiyi a-bnadm$ is-tpalt is-ra-
tnjmt zp-l;ukm n-rbbi@ ar-t;kamt f-willi skarnin pmkan$ walaynni ar-tskart pmkan ula
kiyi# 4is-a-ttinit d-ixf-nnk rbbi ur-ra-flla-i;kam acku tggut dars l;nant d-umhal
d-vvbr∑@ walaynni is-ur-tssint ∂rbbi ar-sul-gik-it;nnu acku ira gik a-tflt kullu
ma-ywxcnn tuwrrit s-uparas-ns@ 5imma kiyi iqqur-uwl-nnk ur-trit a-di-tuwrrit#
hati ar-tssigatt f-ixf-nnk loqubit lli-ra-fllak-i,r p-wass lli-p-ra-yut rbbi
225
l;ukm s-l;qq iml mnck a-bahra-ikrha lxcant# 6acku rbbi ra-irar i-kraygatt yan f-ma-
iskr# 7llan kra n-mddn ar-bdda-skarn afulki ar-n-trjun p-dar rbbi a-tn-issattwi
ar-tn-issimpur ifk-asn tudrt idumn# ntni rad-asn-ifk rbbi tudrt l-lixrt# 8imma
wiyya, ar-tmmapn pir f-ixf-nsn$ ar-skarn s-kullu ma-ywxcnn$ agwin ad-skarn s-l;qq#
ntni ra-fllasn-yut rbbi loqubit s-lpa,ab itjhhdn# 9kullu bnadm nna-iskarn ma-ywxcnn$
rad-as-tili-tmmara d-tgu,i# ra-tili zwar i-ayt-yudaya tili ula i-ayt-tmizar ya,ni# 10imma kullu wanna iskarn afulki$ ra-t-issattwi rbbi issimpur-t ifk-as sslamt# ra-
stt-ifk zwar i-ayt-yudaya ifk-tt ula i-ayt-tmizar ya,ni# 11acku rbbi ur-a-iskar
s-uwdmawn#
12winna skarnin ddnub ur-ssinn ccro n-rbbi$ rad-kullu-tyawhlakn bla ccro# winna ssnnin
ccro ar-sul-skarn ddnub$ ccro a-ra-fllasn-i;kam# 13acku rbbi ur-a-itr,u f-willi pir
sflidnin i-ccro$ walaynni f-willi skarnin s-ccro# 14han mddn n-tmizar ya,ni ur-ssinn
ccro$ walaynni pakud nna-yasn-inna-ugayyu-nsn ad-skarn pmklli ittini ccro$ ar-malan is-
ssnn ma-tn-d-iqqann a-t-skarn$ waxxa ur-ssinn ccro# 15ar-malan is-ttyara lmona n-ccro
p-uwlawn-nsn$ ar-ss;ssun s-tuggwa lli-llanin p-iguyya-nsn# ar-gisn-tmmapn iswingimn-
nsn ard issann mayd skarn izd lxcant npd afulki# 16ra-gisn-iban kullu mayad p-wass lli-
p-ra-i;kam rbbi s-ism l-lmasi; yasuo f-kullu ma-intln p-uwl n-bnadm# pmkad a-ittini
lxbar ifulkin lli-s-a-tbrra;p#
ayt-yudaya ula ccro n-musa
17imma kiyi ma-ra-tskrt$ kiyi lli-ittinin f-ixf-nnk gu-yudaya a-tgit@ ar-tbnnut
f-ccro$ ar-ttinit tgit win rbbi# 18ar-ttinit tssnt ma-ira rbbi$ tissant ma-
ra-ifulki acku imla-yak-t ccro# 19kiyi tgit ixf-nnk d-umzwar i-ibuka,n ula tifawt
i-willi llanin p-tillas# 20iozzu dark a-tmlt aparas i-imjlan ar-tsslmadt ibujadin#
tpalt is-kullu-t..aft tawassna d-l;qq f-ssibt n-ma-tssnt ccro# 21imma kiyi lli-
isslmadn wiyya,$ is-ur-ra-tsslmadt ixf-nnk@ tmyart ad-asn-ttinit ∂a-ur-takwrm∑
walaynni is-urd kiyi ayd itakwrn@ 22tmyart a-ttinit ∂a-ur-tznum∑ walaynni is-urd
kiyi ayd itznun@ ar-bahra-tt/it f-lavnam$ walaynni is-urd kiyi a-itawin ma-ittilin
p-tgwmma l-lavnam@ 23ar-ttinit f-ixf-nnk is-tuft mddn ya,ni acku tssnt ccro
n-rbbi$ walaynni is-urd kiyi a-itknadn rbbi tffupt zp-ccro-ns@ 24pmklli ityara
p-warra n-rbbi% ∂ayt-tmizar ya,ni ar-rggmn p-ism n-rbbi f-ssibt-nnun kunni#∑
25rad-ak-icwu ip-tgit zp-willi t/allanin i-ddat-nsn$ ip-a-tskart s-ccro# walaynni
ip-ur-a-tskart s-ccro$ han ta/allit n-ddat-nnk ur-tgi yat# 26imma wanna ur-i//ullin
i-ddat$ ip-a-iskar s-ccro ra-fllas-ir,u rbbi ula ntta zund ip-i//ulla i-ddat# 27pmkad a-s-kn-ufn ayt-tmizar ya,ni acku ntni ar-skarn s-ccro waxxa ur-darsn ta/
allit n-ddat$ imma kunni n-ayt-yudaya tffupm zp-ccro waxxa t//ullam i-ddat ilin-
226
warratn n-ccro p-gr ifassn-nnun# 28ma-igan gu-yudaya bab n-t/allit s-l;qq@ ur-t-igi
pwalli isspusn ddat-ns s-t/allit lli-itbann i-mddn# 29a-igan gu-yudaya s-l;qq d-walli
isspusn ul-ns# isspus-t s-t;kimt n-rru; lqudus urd s-warratn n-ccro$ ibddl
zp-ugwns-ns urd brra-ns# wanna iskarn pmkad$ urd bnadm a-ra-t-yalp walaynni rbbi
a-ra-t-yalp#
ruma 3rom31imma pilad$ ma-ra-nini f-ayt-yudaya@ is-ur-darsn timixar n-rbbi uggwar n-mddn
ya,ni@ imma ta/allit n-ddat$ is-ur-gis-tlli kra l-lfaytt@ 2rad-awn-inip$ ntni ad-
dar timixar s-kigan# tamaxirt tamzwarut% ∂ntni a-mi-ifka rbbi iwalyun-ns# 3walaynni
llip ur-zgan kra n-ayt-yudaya p-iwalyun n-rbbi$ is-iffup nttan zp-iwalyun-an@ 4uhu$
ur-a-itffup rbbi zp-wawal-ns# ar-bdda-iskar s-l;qq waxxa da-kullu-skarn mddn
s-tkrkas# pmklli ityaran% ∂ra-iban is-ywp/an-wawal-nnk$ /rn imvra,n-nnk izd kiyi
a-dar l;qq#∑ 5walaynni ip-a-itban l;qq n-rbbi s-uggwar f-ssibt l-lxcant lli-nskar
nkkwni$ izd a-nini rbbi ur-ipwi l;qq llip fllap ip,b#∑ ha-yyi sawlp zund mddn
n-ddunit-ad$ 6walaynni ur-ra-nini pmkan# acku rbbi$ mrad is-ur-dars l;qq ur-ra-
yi/,ar a-i;kam f-ddunit#
7ip-nffup zp-l;qq$ nml izd rbbi a-dar l;qq# walaynni ip-nssbayyn timupra n-rbbi
s-pmkan$ max ayllip sul ira a-fllap-i;kam ig-ap d-willi wxcnnin@ 8ip-iga pmkan is-ur-
ra-yaf a-nini% ∂nkrat a-nskar lxcant bac a-iban-ufulki n-rbbi s-uggwar∑@ llan-nnit kra
n-mddn ar-ginnp-rggmn$ paln izd pmkan a-s-a-nttini# imma ntni ra-fllasn-ittut l;ukm
lli-asn-igan#
kullu mddn skrn ddnub
9imma nkkwni n-ayt-yudaya$ is-nuf mddn ya,ni@ uhu ur-tn-nuf$ acku illa l;ukm n-rbbi
f-kullu mddn pmklli-yad nnip$ yili f-ayt-yudaya yili-dap f-ayt-tmizar ya,ni$ acku ar-
kullu-skarn ddnub# 10pmklli ityara p-warra n-rbbi% ∂ur-illi yan ifulkin$ 11ur-illi yan
ifhmn$ ur-illi yan isiggiln rbbi# 12ffupn aparas kullutn$ jlan# ur-illi yan iskarn afulki$
ur-akkw-illi yan# 13ar-r//mn aqrju,-nsn zund am,,al ixwan# tikrkas ka-tasin s-ils#
ssmm zund ilgmma,n a-itkkan infurn-nsn# 14imi-nsn ar-d-issufup nnolat d-trggam# 15ar-
bdda-tujadn ad-ssyaggasn wiyya,# 16ar-tawin tammara d-tgu,i kullu mani tkkan# 17aparas
n-sslamt ur-jju-t-ssinn# 18ur-akkw-a-tuqqarn rbbi#∑
19kullu ma-ityaran p-ccro$ nssn is-ityara f-ssibt n-willi dar ccro$ bac a-iqqn imi
i-kraygatt yan$ tili ddunit kullutt p-ddu l;ukm n-rbbi# 20acku ur-i/,ar yan a-iskr
sslamt p-gras d-rbbi s-iskkirn n-ccro# walaynni ccro ad-ap-imalan ma-igan ddnub#
227
rr;mt n-rbbi
21imma pilad imla-yap rbbi aparas lli-s-iskr sslamt p-gras d-mddn# urd ccro a-s-
tt-iskr$ walaynni ar-nnit-imala ccro ula lanbya izd l;qq a-iga# 22acku rbbi ar-iskar
sslamt p-gras d-willi umnnin s-yasuo lmasi;# ar-tt-yakka i-kullu wanna yumnn$ acku bnadm
yan a-iga# 23kullu mddn skrn ddnub$ aggugn f-lmjd n-rbbi# 24walaynni s-rr;mt-ns a-s-asn-
ifka lbaraka-yad$ iskr sslamt p-gras didsn f-ssibt l-lmasi; yasuo# 25yuzn-d lmasi;
a-immt ifru mddn s-idammn-ns bac a-ivam; i-winna srs umnnin# pmkad a-s-imla rbbi izd
s-l;qq a-s-a-bdda-iskar# payd izrin ivbr bahra$ ur-a-it;kam f-ddnub n-mddn# 26imma
pilad imla mamnk a-izzga l;qq$ ifk sslamt i-wanna yumnn s-yasuo#
27is-sul-n/,ar a-ntckar ixf-np@ uhu$ ur-akkw-n/,ar a-nckr ixf-np$ acku ur-a-fllap-
itr,u rbbi f-ssibt n-kra nskar walaynni f-ssibt n-ma-numn# 28nlmd is-iskr rbbi
sslamt p-gras d-mddn f-ssibt l-liman-nsn$ urd f-ssibt n-iskkirn n-ccro#
29ra-kn-sqsap pilad% ∂izd rbbi win ayt-yudaya ka-iga@ is-ur-igi win ayt-tmizar
ya,ni ula ntni@ s-vva;t$ iga rbbi n-ayt-tmizar ya,ni$ 30acku ur-illi abla nttan# ra-
iskr sslamt p-gras d-ayt-yudaya f-ssibt n-mad-umnn$ iskr sslamt p-gras d-ayt-
tmizar ya,ni f-ssibt n-mad-umnn ula ntni# 31walaynni ip-a-ntamn pmkad is-ra-niri a-n-nlu;
ccro@ uhu$ ur-akkw-ra-n-nlu; ccro$ walaynni ar-t-sul-nzzga#
ruma 4rom4
babatnnp ibrahim
1ma-ra-nini f-ibrahim lli-igan babatnnp zp-tsga n-ddat@ mad-as-illan@ 2mrad izd
f-ssibt n-kra iskar ibrahim a-f-fllas-ir,a rbbi$ ra-dars-yili ma-s-a-itckar
ixf-ns# walaynni ur-i/,ar yan a-ickr ixf-ns p-lgddam n-rbbi# 3ityara p-warra
n-rbbi% ∂ibrahim yumn rbbi$ mayan a-f-t-iga rbbi d-wad-f-ir,a#∑ 4wanna itxdamn
ar-itam/ tiprad-ns$ urd tikki ad-gant$ walaynni f-twuri lli-iskr a-f-a-tnt-itam/# 5imma wanna yumnn s-walli yakkan sslamt i-mddn wxcnnin$ ra-t-ig rbbi d-wad-f-ir,a
f-ssibt n-ma-yumn$ urd f-ssibt n-kra iskr# 6ula dawd imla izd ambarki a-iga wanna-
f-ir,a rbbi bla iskr yat$ 7yini% ∂imbarkin ad-gan winna mi ivam; rbbi f-ddnub-nsn$
issitti fllasn paylli-tn-icc;ccamn# 8ambarki a-iga wanna mi ur-i;asb rbbi lmovyat-
ns#∑
9ma-ra-nini f-lbaraka-yad f-isawl dawd@ is-tlla pir i-willi //ullanin i-ddat-nsn@ uhu$
tlla ula i-willi ur-//ullinin i-ddat# acku npra ma-ityaran f-ibrahim$ npr izd f-ssibt
n-ma-yumn a-f-t-iga rbbi d-wad-f-ir,a# 10imma rr,a-yad$ managu ad-as-t-ifka rbbi@
228
izd pakud llip ur-ta-i//ulli ibrahim i-ddat-ns$ npd p-tpurdin n-mad-as-i//ulla@
ifka-yas-t rbbi llip ur-ta-i//ulli# 11tga-yas-t/allit-an tamatart ma-s-a-d-iktti
rr,a lli-as-ifka rbbi f-ssibt n-ma-yumn llip ur-ta-i//ulli i-ddat-ns# pmkad a-s-
yuwrri iga ibrahim babatsn n-kullu willi umnnin rbbi$ a-tn-igan d-willi-f-ir,a rbbi
waxxa ur-//ullin i-ddat# 12imma ibrahim iga babatsn ula n-willi //ullanin i-ddat$ urd
pir f-ssibt n-t/allit walaynni f-ssibt n-mad-umnn rbbi ula ntni pmklli yumn ibrahim
llip ur-ta-i//ulli i-ddat-ns#
ir,a rbbi f-ibrahim
13awal izgan a-s-inna rbbi i-ibrahim ula tarwa-ns$ yini-as% ∂ra-twurtm kullu ddunit#∑
urd f-ssibt n-ccro a-f-as-inna awal-an$ walaynni f-ssibt n-ma-yumn ibrahim ir,u
fllas rbbi# 14mrad izd ayt-ccro a-ra-iwurt ddunit ur-ra-yili yat i-willi umnnin
ula-ra-izga-wawal-an n-rbbi# 15imma ccro ra-d-yawi loqubit n-rbbi f-willi ssnnin
ccro# walaynni pwilli-t-ur-ssinnin$ ntni ur-zgis-ffupn#
16imma pwilli umnnin$ ntni a-ra-yam/ kullu mayad# ntni a-mi-ra-issafu rbbi awal-ns$ bac
a-yakka lbaraka-ns i-kullu winna ganin tarwa n-ibrahim$ urd pir i-willi skarnin s-ccro$
walaynni ra-stt-yakka i-willi umnnin pmklli yumn ibrahim# acku ibrahim yuwrri iga
babatnnp kullwap$ 17pmklli ityaran% ∂gip-k d-babatsn n-ayt-tmizar ggutnin#∑ pmkad
a-s-iga ibrahim babatnnp dar rbbi lli-s-yumn$ a-t-igan d-walli issddrn pwilli
mmutnin$ ar-itamr ma-ur-illin a-yili s-illa#
18imma ibrahim$ waxxa ur-ta-yas-illi yat p-maylli itrju$ izuyd ar-sul-itrju s-liman
iggutn ayllip-nnit yuwrri iga ∂babatsn n-ayt-tmizar ggutnin#∑ inna-yas rbbi% ∂punckad
a-rad-gn tarwa-nnk#∑ 19ntta ur-ickka p-mad-as-inna rbbi$ waxxa issn is-dars-illa ma-
itggan miyya n-usggwas$ tuwssr ddat-ns bahra ula t/,ar-tmpart-ns sara a-trbbu# 20yumn rbbi bla-akkw ickka p-wawal lli-s-as-inna# izayd idus p-liman-ns ar-italp
rbbi$ 21yissan bahra is-i/,ar rbbi a-ikmml maylli-s-as-inna s-wawal izgan# 22mayad
a-f-t-iga rbbi d-wad-f-ir,a$ acku yumn# 23walaynni llip ityara ∂iga-t d-wad-f-ir,a∑$
urd pir f-ssibt n-ibrahim a-f-ityara-wawal-an# 24ityara f-ssibt-nnp ula nkkwni#
acku rbbi rad-ap-ig d-wid f-ir,a ula nkkwni$ f-ssibt n-ma-numn srs nttan lli-d-
issnkrn siditnnp yasuo zp-lmut# 25id;i-t a-immt f-ssibt n-ddnub-nnp$ issnkr-t-
id a-iskr sslamt p-grap dids#
229
ruma 5rom5
sslamt p-grap d-rbbi
1imma pilad tlla-yap sslamt p-grap d-rbbi f-uwdm n-siditnnp yasuo lmasi;$ acku iga-
yap d-wid-f-ir,a f-ssibt n-ma-srs-numn# 2f-uwdm l-lmasi; a-f-ap-tlla lbaraka-yad
llip srs numn# ar-bahra-ntfra; s-rrja-yad-ap-ifka$ acku nssn is-rad-ap-icckcm
s-lmjd n-rbbi# 3walaynni urd pir mayan a-s-a-ntfra;# ar-ntfra; ula s-trfufnt nna-
darnnp-illan$ acku nssn izd s-trfufnt a-s-ra-ginnp-itzayad vvbr# 4ula s-vvbr a-s-
ra-ntnru tassast nna-illan# ula s-tnri a-s-ra-darnnp-yili rrja# 5ula rrja ur-rad-ap-i//
igwra/$ acku rbbi iommr ulawn-nnp s-l;nant-ns s-t;kimt n-rru; lqudus lli-ap-ifka#
6pakud lli-iqvad rbbi$ llip sul n,of$ immut lmasi; ad-ap-ijjnjm nkkwni lli-n-irurn
tipurdin-nnp s-rbbi# 7is-ur-ra-icqu a-immt kra n-yan f-yan iskarn l;qq@ i/,ar
a-yili ma-ra-izom ard immt f-yan ifulkin$ 8walaynni rbbi imla-yap mnck a-ginnp-i;nna$
acku immut fllap lmasi; llip sul a-ntsala ddnub# 9imma pilad p-iskr sslamt p-grap
d-rbbi s-lmut-ns$ nssn bahra is-rad-ap-ijjnjm lmasi; zp-lpa,ab n-rbbi# 10acku
llip sul nga wid t/inin d-rbbi$ iskr sslamt p-grap dids s-lmut n-yus# imma pilad
p-tlla sslamt p-grap dids$ nssn s-uggwar is-rad-ap-ijjnjm s-tudrt-ns# 11walaynni
urd pir mayan a-darnnp-illan# nkkwni s-lfr; iggutn a-s-a-ntfra; s-rbbi$ acku ifka-
yap sslamt pilad p-grap dids f-ssibt n-siditnnp yasuo lmasi;#
babatnnp adam ula siditnnp lmasi;
12f-ssibt n-babatnnp adam a-s-d-kcmn ddnub s-ddunit$ awin-d lmut# mayan a-f-a-tmtatn
kullu mddn$ acku kullu skrn ddnub# 13kkan-ttin ddnub p-ddunit ur-ta-ityawfka ccro#
ur-a-it;asab rbbi ddnub-an llip ur-illi ccro$ 14walaynni ar-kullu-tmtatn mddn-an# ar-
tn-ttnru lmut zp-uwssan n-adam d-sul p-uwssan n-musa$ ar-ttnru ula pwilli ur-ffupnin
zp-kra n-wawal n-rbbi pmklli iffup adam s-lmovit lli-iskr nttan#
issrwas adam i-yasuo lli-d-yuckan tigira-ns# 15walaynni urd yan ad-gan$ acku tawafka
n-rbbi ur-tgi zund lmovit n-adam# ggutn pwilli mmutnin f-ssibt l-lmovit n-urgaz-
an$ walaynni uggwar a-tga lbaraka n-rbbi ula tawafka lli-s-ibark mddn ggutnin f-uwdm
n-urgaz ya,ni a-t-igan d-yasuo lmasi;# 16tawafka-yad ur-tgi zund lmovit-an# acku llip
ioava adam yat-twal$ yut rbbi fllas l;ukm s-loqubit icqan# imma pilad p-bahra-
oavan mddn ggutnin$ ifk-ap tawafka-yad n-sslamt p-grap dids# 17tkka-ttin lmut ar-
ttnru f-ssibt l-lmovit n-adam$ walaynni uggwar n-mayan a-ra-nnru s-tudrt lli-ap-illan
f-ssibt n-yasuo lmasi;$ nkkwni lli-mi-ifka rbbi lbaraka iggutn d-twafka n-sslamt
p-grap dids#
230
18pakud llip ioava adam$ a-tlla loqubit i-kullu mddn# pakud llip iskr yasuo ma-ir,an rbbi$
a-tlla sslamt d-tudrt i-kullu mddn# 19pakud llip iffup adam zp-wawal n-rbbi$ a-irur
mddn ggutnin ffupn zp-wawal-ns# pakud llip iskr yasuo s-wawal n-rbbi$ a-irur mddn
ggutnin ir,u fllasn rbbi# 20ifk ilmma rbbi ccro bac ad-igatn lmovyat# walaynni punck
lli-ttigatn ddnub uggwar-an a-tga l;nant n-rbbi# 21hati lquwwa n-ddnub ar-di-ttawi lmut$
imma lquwwa l-l;nant n-rbbi ar-di-ttawi sslamt d-tudrt idumn f-uwdm n-yasuo lmasi;
siditnnp#
ruma 6rom6
tudrt l-ljdid
1ma-ra-nini f-mayad@ is-a-nzayd p-ddnub bac a-ttigat l;nant n-rbbi@ 2uhu$ urd pmkan
a-ra-nskar# acku nkkwni nmmut i-ddnub# mamnk a-ra-niri a-sul-gisn-nzayd@ 3is-ur-
tssinm@ llip nddm p-waman bac a-ng win lmasi; yasuo$ nkcm s-lmut l-lmasi; s-udum-an# 4ntyawm,al dids s-udum lli-irwasn i-lmut bac a-nddr s-tudrt l-ljdid$ pmklli-d-
inkr nttan zp-lmut s-t;kimt n-rbbi babas# 5acku llip nuwrri nga zund lmasi; p-lmut-
ns$ ra-ng zund nttan ula p-tudrt-ns l-ljdid# 6nssn mayd-ap-ijran# immut zp-ginnp bnadm
aqdim lli-sttin-nkka nga-t# immut d-lmasi; f-uggjdi bac a-titti lquwwa n-ddnub
zp-uwl-nnp a-ur-sul-ng ismgan i-ddnub# 7acku wanna immutn$ hati ityawfsay zp-iskraf
n-ddnub# 8llip nmmut d-lmasi;$ namn is-ra-dids-nddr$ 9acku nssn is-ur-ra-immt
lmasi; tis snat-twal pilad p-d-inkr zp-lmut# ur-sar-t/,ar lmut a-ti-tnru# 10pakud
llip immut lmasi; immt yat-twal i-kullu ma-igan ddnub# imma pilad p-iddr$ hati iddr
i-rbbi# 11pmkad a-kn-d-iqqan ula kunni a-tgm ixf-nnun d-willi mmutnin i-ddnub tddrm
i-rbbi f-ssibt n-ma-tgam win lmasi; yasuo#
12a-ur-tajjm ddnub ad-t;kamn p-ddat-nnun lli-ra-immt$ ula-da-kn-traran a-tskarm
s-lxcant lli-ittiri-uwl n-bnadm# 13a-ur-takkam igzman n-ddat-nnun zund irukutn l-lxcant
ad-skarn ddnub# walaynni fkat ixfawn-nnun i-rbbi zund pwilli nkrnin zp-lmut s-tudrt
l-ljdid$ tfkm igzman-nnun i-rbbi zund irukutn n-ufulki# 14ur-ra-kn-nrun ddnub acku ur-
tgim pwilli-f-illa ccro$ walaynni tgam pwilli-f-tlla l;nant n-rbbi#
tiprad n-ddnub ula tikki n-rbbi
15ma-ra-nini f-mayad@ is-ra-nzayd ar-nskar ddnub f-ssibt n-ma-nga pwilli-f-tlla
l;nant n-rbbi urd ccro@ uhu$ urd pmkan a-ra-nskar$ 16acku tssnm mayad% ∂ip-tfkam
ixf-nnun i-kra n-yan a-tskarm ma-ira$ tuwrrim tgam ismgan n-walli mi tskarm s-wawal-
ns# ip-a-tskarm ddnub rad-awn-tili lmut$ walaynni ip-a-tskarm ma-ira rbbi rad-awn-
yili-ufulki lli-s-ir,a#
231
17imma pilad illa fllap a-bahra-ntalp rbbi$ acku kunni lli-sttin-ikkan tgam ismgan
n-ddnub$ hati tuwrrim ar-tskarm s-nniyt n-uwl-nnun s-tnba,in n-ulmmud lli-mi-tsfldm# 18ifsi-awn rbbi zp-iskraf n-ddnub ayllip tuwrrim tgam ismgan n-rbbi ar-tskarm
s-ma-t-ir,an# 19hati ar-didun-sawalp pilad s-iwalyun rxanin acku t,ofm$ icqa fllawn
a-tfhmm# tkkam-ttin tfkam ixfawn-nnun ismgan i-loib d-lxcant bac a-ttzayadm ar-
tskarm kullu ma-ywxcnn# imma pilad iqqan-kn-d a-tfkm ixfawn-nnun a-tskarm afulki lli-
s-ir,a rbbi ttyaw/laym a-tgm wins#20llip ttin tkkam tgam ismgan i-ddnub$ ar-sul-tskarm pmklli ttirim bla-da-ttlhum
s-ma-ir,an rbbi# 21walaynni payan tskarm lli-f-kn-twgra/ pilad$ mal-lfaytt a-zgis-
tum/m@ iskkirn-an ur-a-di-tawin abla lmut# 22walaynni rbbi ifsi-awn zp-iskraf
n-ddnub# tuwrrim tgm ismgan n-rbbi$ ttyaw/laym a-tgm wins tili-awn lfaytt n-tudrt
idumn# 23acku tiprad n-ddnub lmut a-stt-igan$ walaynni tikki n-rbbi tga tudrt idumn
f-uwdm l-lmasi; yasuo siditnnp#
ruma 7rom7
ccro ula lmut
1way-aytma$ ra-bahra-tfhmm ma-rad-awn-inip acku kunni tssnm ccro# tissanm is-
ur-a-it;kam ccro abla f-willi ddrnin# 2pmkad a-ra-yili-urgaz tampart-ns kullu ma-
ikka iddr$ walaynni ip-immut-urgaz tfsi-tmpart zp-iskraf l-loqd lli-stt-dids-
ikrfn# 3ip-tdda nttat tzdp d-kra n-urgaz ya,ni sul iddr-urgaz-ns$ rad-as-ttinin
∂tamggant∑# walaynni ip-immut-urgaz-ns$ tfsi-tmpart zp-loqd-lli n-ccro# ur-ra-
tg tamggant ip-tt-itahl yan ya,ni#
4pmkad a-tgam ula kunni ay-aytma# tmmutm s-lmut l-lmasi; i-ma-igan win ccro$ i..af-kn
yan ya,ni$ a-t-igan d-walli-d-inkrn zp-lmut bac a-nskar lpllt ifulkin i-rbbi# 5payd
izrin nkka-ttin ar-ntlhu s-ma-ittiri bnadm i-ixf-ns$ ar-ap-itrara ccro a-nswingim
s-uggwar p-lxcant lli-ittiri-uwl-nnp$ ayllip a-nskar lpllt ywxcnn lli-d-itawin lmut# 6imma pilad ntyawfsay zp-ccro nmmt i-paylli-ap-ikrfn$ bac a-ng ixddamn n-rbbi urd
s-tnba,in tiqdimin n-ccro lli-ityaran walaynni s-tnba,in l-ljdid n-rru; lqudus#
7imma ccro$ ma-ra-fllas-nini@ is-ywxcn@ uhu$ urd pmkan a-ra-nini$ acku ccro a-yyi-
imlan ddnub# mrad is-urd ccro a-innan ∂a-ur-ttirit ma-igan win wiyya,∑ ikun ur-rad-
issanp is-bahra-ywxcn ad-irip ma-igan win wiyya,# 8walaynni llip sfldp i-luvit-an
mpin-d gigi ddnub$ rarn-iyi a-ttirip kullu kra igan win wiyya,# walaynni innap ur-illi
ccro ur-/,arn ddnub ad-d-mpin# 9ula nkki kkip-ttin ddrp llip ur-ta-ssinp ccro$
walaynni pakud llip sfldp i-luvit bdun ddnub ar-gigi-tmpayn ayllip-iyi-ssru;n i-lmut# 10luvit lli-imlan i-mddn aparas n-tudrt$ nttat a-yyi-d-yiwin lmut# 11acku llip sfldp
i-luvit-an mpin-d gigi ddnub$ jlun-iyi npn-iyi#
232
imip lli-illan p-uwl n-bnadm
12mayad a-f-awn-ttinip% ∂ccro iga win rbbi$ ula luvit tga tin rbbi# l;qq ad-gan fulkin
bahra# 13walaynni izd maylli ifulkin a-yyi-d-yiwin lmut@ uhu urd pmkan a-iga$ acku ddnub
a-yyi-d-yiwin lmut# kcmn ddnub p-maylli ifulkin bac ad-issanp ddnub mamnk ad-gan#
mayad a-f-ifka rbbi luvit-ns% ∂bac a-n/r mnck a-bahra-wxcnn ddnub# 14nssn ccro
is-iga win rbbi$ imma nkki gip bnadm i,ofn$ gp ismg i-ddnub# 15ur-a-tfhamp mad-
skarp# ur-a-skarp afulki lli-rip$ walaynni lxcant lli-kurhip kad-skarp# 16akud nna-
skarp ma-ur-rip ar-malap is-ssnp ccro ifulki# 17ar-malap-dap is-urd nkki a-iskarn
payan walaynni lquwwa n-ddnub lli-gigi-illan$ nttat a-t-iskarn# 18ssnp is-ur-illi kra
ifulkin p-ddat-ad-inu# waxxa da-ttirip ad-skarp afulki ur-a-ti/,arp# 19ur-a-skarp
afulki lli-rip$ walaynni lxcant lli-ur-rip$ nttat ad-skarp# 20ip-a-skarp paylli ur-
rip$ urd nkki a-t-iskarn walaynni lquwwa n-ddnub lli-gigi-illan$ nttat a-t-iskarn#
21hati pmkad a-bdda-gip% ∂akud nna-rip ad-skrp afulki ar-n-tafp ixf-inu ur-/,arp
pir i-lxcant# 22p-uwl-inu ar-tfra;p s-tnba,in n-rbbi$ 23walaynni p-ugwns-inu ar-n-tafp
kra n-tnba,in ya,ni ar-tmmapnt d-tnba,in l-loaql-inu# ar-iyi-kkrfnt-tnba,in n-ddnub
lli-llanin p-ugwns-inu# 24tagu,i ad-iyi-illan# ma-ra-yyi-ijjnjm zp-ddat-ad lli-yyi-itawin
s-lmut@ 25walaynni ra-bahra-talpp rbbi$ acku f-uwdm n-yasuo lmasi; siditnnp a-f-
rad-njmp# walaynni pmkad ad-sul-gip nkki% ∂ar-ttirip tinba,in n-rbbi s-loaql-inu$
walaynni ddat-inu ar-sul-tskar s-tnba,in n-ddnub#
ruma 8rom8
tudrt l-ljdid s-t;kimt n-rru; lqudus
1imma pilad ur-sul-tlli loqubit i-wanna igan win lmasi; yasuo# 2acku tinba,in n-rru; lli-
d-yiwin tudrt i-willi ganin win lmasi; yasuo$ ntnti a-yyi-ifsin zp-tnba,in n-ddnub
d-lmut# 3ur-i/,ar ccro a-ifsi i-bnadm$ acku bnadm i,of ur-i/,ar a-iskar s-ccro#
walaynni rbbi ad-ap-ifsin$ yazn-d yus a-i..af ddat n-bnadm zund tin willi skarnin
ddnub# yut rbbi ilmma l;ukm f-ddat n-yus bac a-issitti ddnub f-bnadm# 4iskr
rbbi mayan bac a-issafu l;qq n-ccro lli-fllap-illan nkkwni lli-iskarn pilad s-ma-ira
rru; lqudus urd ma-tra ddat n-bnadm#
5pwilli-stt-itawin p-ddat ar-tlhun ixf-nsn s-ma-tra ddat# imma pwilli-stt-itawin
p-rru; lqudus ar-tlhun s-ma-ira rru; lqudus# 6wanna itlhun ixf-ns s-ma-tra ddat
rad-as-tili lmut# wanna itlhun s-ma-ira rru; lqudus rad-as-tili tudrt d-sslamt# 7yan
itlhun s-ddat$ hati ar-itmmap d-rbbi$ acku ur-a-iskar s-tnba,in n-rbbi$ ur-akkw-
i/,ar a-srsnt-iskr# 8pwilli skarnin s-ma-tra ddat n-bnadm ur-/,arn ad-r,un rbbi#
233
9imma kunni$ ip-gigun illa rru; n-rbbi$ ur-ra-tskarm s-ma-tra ddat$ walaynni ra-
tskarm s-ma-ira rru;# wanna-p-ur-illi rru; l-lmasi;$ ur-akkw-igi win lmasi;# 10imma
kunni$ llip gigun illa lmasi;$ hati tddrm s-tudrt n-rru;# acku tlla sslamt p-gratun
d-rbbi waxxa ra-tmmt ddat-nnun f-ssibt n-ddnub# 11llip gigun illa rru; n-walli-d-
issnkrn yasuo zp-lmut$ ra-issddr ddat-nnun lli-f-tlla lmut# acku pwalli-d-issnkrn
lmasi; zp-lmut ra-kn-issddr ula kunni s-t;kimt n-rru;-ns lli-gigun-illan# 12pmkad
ay-aytma$ illa fllap a-nskar s-ma-ira rru; n-rbbi urd ma-tra ddat-nnp# 13ip-a-tskarm
s-ma-tra ddat$ rad-awn-tili lmut# walaynni ip-a-tnqqam iskkirn n-ddat s-t;kimt
n-rru;$ rad-awn-tili tudrt# 14kullu winna sflidnin s-rru; n-rbbi$ gan tarwa n-rbbi# 15acku rru; lli-awn-ifka rbbi ur-kn-irur a-tgm ismgan tuwrrim-dap tiksa,m$ walaynni
irur-kn a-tgm tarwa n-rbbi ayllip a-srs-naqra% ∂abba$ wa-baba#∑ 16hati imcacka-d
rru; n-rbbi d-rru;-nnp ar-ap-malan izd tarwa n-rbbi a-nga# 17llip nga tarwa-ns$ nissan
is-ra-n..af lwurt lli-ra-yili i-mddn n-rbbi$ ra-nkcm p-lwurt l-lmasi;# ip-dids-
nmun p-urfufn$ ra-dids-nili p-lmjd#
rrja lli-d-ifka rbbi i-willi mi-d-ipra
18ssnp nkki tarfufnt n-uwssan-ad ur-tswi yat p-lgddam l-lmjd lli-rad-ap-ifk rbbi
p-mayd-d-yuckan# 19acku kullu ma-ixlq rbbi p-ddunit-ad ar-itql yiri bahra ass-an
p-rad-d-bann tarwa n-rbbi# 20acku rbbi irur ddunit a-tt/u/, ma-mi-ur-t/,ar# urd
ddunit a-iran a-tg pmkan walaynni rbbi ad-as-t-iskrn# walaynni ifka-yas sul rrja$ 21rad-
as-ifsi zp-iskraf l-lhalak bac a-n-tkcm ula nttat p-lmjd n-tarwa n-rbbi# 22nssn izd
kullu ma-illan p-ddunit ar-inddr s-unga/ zund tampart lli-ra-yaru# 23walaynni urd pir
ddunit a-inddrn# ula nkkwni lli-dar lpllat timnza n-rru; lqudus$ ar-nnddr p-ugwns-nnp
pilad p-a-ntql s-wass lli-p-rad-ap-ig rbbi d-tarwa-ns ifukku ddat-nnp zp-lhalak# 24acku nkkwni s-rrja-yad a-s-nnjm# mrad is-n/ra maylli-n-ntrju ur-ra-darnnp-yili rrja
walaynni i/ri$ acku ur-i/,ar yan a-n-itrju p-ma-i/rra yili dars# 25walaynni llip a-ntrju
p-maylli ur-ta-n/ri$ hati ar-srs-ntql nzga p-rrja ard-ap-yili#
26pmkad-nnit ad-ap-itoawan rru; lqudus pilad p-sul-n,of# ur-nssin ma-s-ra-nt/alla
i-rbbi pmklli-ap-d-iqqann$ walaynni rru; lqudus ar-t-fllap-it,alab s-unfusn tjhhdnin
lli-ugwrnin iwalyun# 27imma rbbi lli-i/rran ma-illan p-uwlawn-nnp$ issn ma-iqvad rru;#
acku rru; ar-it,alab f-im/layn n-rbbi pmklli ittiri rbbi#
28imma pwilli ittirin rbbi ipra-yasn-d pmklli iqvad$ nssn is-a-yasn-iskar afulki
p-kullu mad-asn-ijrrun# 29acku pwilli issn rbbi zp-isizwar$ i/li-tn ad-gn zund yus#
pmkad a-s-yuwrri yus iga nttan amzwaru p-aytmatn ggutnin# 30imma pwilli i/li$ ipra-
yasn-d# d-willi mi-d-ipra$ ifka-yasn sslamt p-gras didsn# d-willi mi ifka sslamt$
icckcm-tn s-lmjd-ns#
234
l;nant n-rbbi
31imma pilad ma-ra-nini f-kullu mayad@ llip didnnp ibidd rbbi ma-rad-ap-inru@ 32imma
rbbi$ llip ur-n-i;,i yus p-dars walaynni id;i-t-id f-ssibt-nnp kullwap$ is-ur-
ra-yiri ad-ap-dids-ifk kraygatt kra@ 33ma-i/,arn a-yactkka s-im/layn n-rbbi@
han rbbi a-fllap-ir,an# 34ma-i/,arn a-yini nwxcn@ han lmasi; yasuo a-fllap-immutn$
inkr-d-nnit zp-lmut yili f-ufasi n-rbbi$ ar-t-fllap-it,alab# 35ma-rad-ap-issngara
d-l;nant l-lmasi;@ izd tammara npd tanukmut npd tarfufnt npd la/ npd lhif npd ccrr
npd ta//it@ 36pmklli ityaran% ∂ass kullut ar-ttirin ad-ap-npn f-ssibt-nnk# gan-ap
d-uwlli p-tukwi-tprsi#∑ 37walaynni kullu payan$ nnra-t bahra s-ism n-walli ginnp i;nnan# 38acku ssnp mayad bahra% ∂ur-illi kra i/,arn ad-ap-issngara d-l;nant-ns$ urd lmut
npd tudrt npd lmalayka npd larwa;$ urd ma-illan npd ma-ra-yili$ 39urd ssul.at npd
lquwwat n-tattwit npd tin-tdrut# kullu ma-ixlq rbbi$ ur-gis-illi kra i/,arn ad-ap-
issngara d-l;nant n-rbbi lli-s-ginnp-i;nna f-uwdm l-lmasi; yasuo siditnnp#
ruma 9rom9
a/lay n-ayt-rbbi
1l;qq ayd-awn-ttinip s-ism l-lmasi;$ ur-a-sskirkisp# ssnp mayad p-uwl-inu lli-p-a-
it;kam rru; lqudus% ∂2.iyr-iyi bahra ar-iyi-bdda-ttap-tgu,i 3f-ayt-tmazirt-inu
lli-ganin aytma zp-tsga n-ddat# mrad is-/,arp a-tn-jjnjmp nkki$ rad-d;ip ixf-inu ar
lhalak ngarap ula d-lmasi; bac a-tn-jjnjmp# 4ntni a-igan ayt-rbbi$ ig-tn d-tarwa-ns$
ifk-asn lmjd-ns d-id-lohd-ns d-ccro-ns# iml-asn aparas ma-s-a-ti-tobadn$ yini-
asn f-kullu ma-rad-asn-iskr ifulki# 5zp-gisn a-zp-gan id-babatnnp imzwura ula lmasi;
zp-tsga n-ddat# nttan a-yattwin f-kullu ma-illan$ ig rbbi lli-isthllan a-t-ntalp pilad
ula kullu mayd-d-iftan# amin#
6walaynni ur-rad-inip is-,rn bla lfaytt iwalyun-an lli-ifka rbbi i-ayt-dars payd
izrin# acku mddn-an n-ayt-rbbi ur-gin kullutn win rbbi# 7ula tarwa n-ibrahim$ ur-gin
kullutn ayt-ibrahim# acku inna rbbi% ∂zp-tarwa n-yuk is;aq a-zp-ra-tili tasut-nnk#∑ 8pmkad a-s-imla manwi gisn a-ra-ig tarwa n-rbbi% ∂urd pwilli lulnin pmklli tlaln kullu
mddn$ walaynni pwilli lulnin s-wawal n-rbbi# 9acku rbbi ifka awal-ad izgan i-ibrahim
inna-yas% ∂rad-d-uwrrip imal p-uzmz-ad$ yili i-sara yan-warraw#∑ 10walaynni illa kra
ya,ni# tffup innatnnp rifqa ar-trbbu s-iknyun zp-urgaz-ns is;aq babatnnp# 11$12llip
ur-ta-d-luln-warra,n-an isawl rbbi s-rifqa$ ur-ta-skirn kra ywxcnn ula kra icwan#
yini-as fllasn% ∂amzwaru ra-ig axddam i-wis sin#∑ pmkad a-tn-ib,a rbbi acku iqvad
mayan$ urd f-ssibt n-kra skrn ntni# 13pmklli ityara inna rbbi% ∂rip yaoqub$ imma
oisu ur-t-rip#∑
235
14ma-ra-nini f-mayad@ is-a-iskar rbbi s-uwdmawn@ urd pmkan a-ra-nini# 15acku inna
rbbi i-musa% ∂rad-r;mp wanna rip a-t-r;mp$ ;nnup f-wanna rip a-fllas-;nnup#∑ 16mayad
ur-n-iqama p-ma-ira bnadm npd ma-iskar bnadm walaynni iqama-n p-rr;mt n-rbbi# 17ityara-dap inna rbbi i-firoawn% ∂mayad a-f-k-gip d-ugllid$ bac a-gik-ssbayynp
ta;kimt-inu itjhhdn$ ad-sfldn mddn p-kullu ddunit f-ism-inu#∑ 18pmkan a-s-nssn is-a-
itr;am rbbi wanna ira a-t-ir;m$ ar-issiqar ixf n-wanna mi ira a-t-issiqar#
lpa,ab n-rbbi ula rr;mt-ns
19walaynni ra-d-isawl kra n-yan yini-yyi-d% ∂llip iga rbbi pmkad$ max ayllip a-yap-sul-
itlamma@ ur-i/,ar yan a-iskr abla paylli fllas iqvad rbbi#∑ 20imma kiyi a-bnadm$ ma-
tgit ayllip trit a-trart awal i-rbbi@ is-ra-tini-tmkilt i-ufxxar ∂max ayllip-
iyi-tskrt pmkad@∑ 21afxxar$ illa dars l;qq a-iskr s-idqqi mknna ira# i/,ar a-iskr
snat-tmkilin zp-yan-u..ib$ tili yat i-tmpriwin tili tayya, i-kraygatt ass# 22pmkad
a-iskr rbbi# ira a-issbayyn i-mddn lpa,ab-ns ula ta;kimt-ns itjhhdn$ walaynni ira
sul a-ivbr d-tmkilin lli-f-illa lpa,ab waxxa ur-gint pir i-lhalak# 23ivbr acku ira
a-issbayyn timixar l-lmjd-ns i-willi ir;m lli-f-iskr ad-kcmn p-lmjd# 24a-tn-igan
d-nkkwni lli-mi-ipra zp-gr ayt-yudaya ula-dap zp-gr ayt-tmizar ya,ni# pmklli inna
rbbi p-warra n-nnabi hucao% 25∂pwilli ur-ginin mddn-inu$ rad-asn-inip ∂mddn-inu∑#
pwilli ganin ipribn$ rad-asn-inip ∂ayt-dari∑# 26p-illip nnip ∂ur-tgim mddn-inu∑$ pin
a-p-rad-inip ∂tgam tarwa n-rbbi lli-illan#∑∑ 27ula icaoya ikka-ttin yull awal-ns yini
f-mddn n-ayt-rbbi% ∂waxxa ggutn ayt-rbbi zund amlal n-tama n-umda$ idrus ma-ra-
gisn-injm# 28acku rbbi ur-ra-ima.l# s-jjhd a-s-ra-yut l;ukm f-kullu ddunit#∑ 29yini-
dap icaoya% ∂sidi rbbi itjhhdn$ mrad is-ur-ap-ifl kra p-tarwa-nnp$ ikun nxwa zund
tamdint n-sadum ula tamdint n-oamura#∑
30ma-ra-nini f-mayad@ rbbi ir,a f-ayt-tmizar ya,ni# waxxa ur-a-tnawaln ma-t-ir,an$ ir,a
fllasn f-ssibt n-mad-umnn# 31imma ayt-rbbi lli-tnawalnin ad-tr,un rbbi s-iskkirn
n-ccro$ ur-fllasn-ir,i# 32max@ acku s-iskkirn-nsn a-s-a-ttirin ad-tr,un rbbi$ urd
s-liman# pmkad a-s-utn a/ru n-tbay,,rt# 33pmklli ityara% ∂hati ra-n-zzugzp p-gr
mddn-inu yan-u/ru imqqurn# rad-asn-ig tabay,,rt$ ig ifir lli-ra-tn-issknuki# imma
wanna fllas ittkln ur-sar-ti-twgra/#∑
ruma 10rom10
pmkad a-s-rad-njmn
1way-aytma$ mnck a-bahra-ttirip ad-njmn ayt-tmazirt-inu# ar-bahra-t,alabp rbbi
fllasn# 2/,arp a-fllasn-fkp tuggwa n-is-a-bahra-ttirin rbbi$ walaynni ur-ssinn rbbi
236
pmklli iga# 3ur-fhimn aparas lli-s-a-itr,u rbbi f-mddn$ walaynni ar-ttirin ad-r,un
rbbi s-mamnk ya,ni$ ayllip ur-akkw-um/n aparas lli-ira ntta# 4acku lmasi; ikmml ccro$
bac a-iskr sslamt p-gr rbbi d-kullu wanna srs yumnn# 5yura musa f-willi ranin ad-tr,un
rbbi s-ccro inna% ∂wanna iskarn ma-illan p-ccro ra-iddr f-ssibt n-ccro#∑ 6walaynni
inna i-wanna-f-ir,a rbbi f-ssibt n-ma-yumn% ∂ad-ur-ttinit d-ixf-nnk ∂ma-ra-ipli s-ignna
a-i,alb lmasi; a-d-igguz@∑ 7ula-da-ttinit ∂ma-ra-igguz s-tdrut n-wakal a-i,alb lmasi;
a-d-ipli zp-gr willi mmutnin@∑∑ 8acku inna-dap% ∂hay-awal n-rbbi ilkm-k-id$ yili p-imi-
nnk yili p-uwl-nnk#∑ awal-ad a-t-igan d-pwad-s-a-ntbrra; f-mamnk a-itr,u rbbi f-winna
umnnin# 9acku ip-tnnit p-lgddam n-mddn ∂yasuo a-igan sidi∑ tamnt is-t-id-issnkr rbbi
zp-lmut$ hati ra-tnjmt# 10acku s-uwl a-s-a-ntamn n..af sslamt d-rbbi# s-infurn a-s-a-
t-nttini p-lgddam n-mddn nnjm# 11ityara p-warra n-rbbi% ∂wanna fllas ittkln ur-sar-ti-
twgra/#∑ 12rbbi ur-a-i//m/lay ayt-yudaya zp-ayt-tmizar ya,ni$ walaynni iga siditsn
kullutn# ar-yakka timixar-ns i-kullu winna gis zawgnin$ 13acku ityara% ∂wanna izawgn p-ism
n-siditnnp$ ra-injm#
14walaynni mamnk a-rad-zawgn p-ism-ns ip-ur-srs-uminn@ mamnk a-rad-amnn ip-ur-fllas-
sfldn@ mamnk a-rad-sfldn ip-ur-illi mad-asn-in-yiwin lxbar@ 15mamnk a-ra-n-awin lxbar
ip-ur-illi ma-tn-yuznn@ pmklli ityara% ∂mnck a-s-ifulki a-n/r pwid-d-iwinin lxbar
icwan#∑ 16walaynni ur-a-ttirin kullutn ad-sflidn s-lxbar ifulkin# inna-dap icaoya% ∂wa-
sidi rbbi$ ma-iran a-yamn awal lli-asn-d-niwi@∑ 17walaynni pwilli sflidnin$ ntni a-ra-
yamn# pwilli mi-n-ntawi lxbar l-lmasi;$ ntni a-ra-isfld#
18imma ayt-rbbi is-ur-sfldn f-lxbar-ad payd izrin@ nssn is-fllas-sfldn$ acku
ityara% ∂timitar-nsn kkant kraygatt mani$ tru;-twapra-nsn ttmi n-wakal#∑ 19walaynni
mddn-an n-ayt-rbbi$ is-ur-/,arn ad-fhmn maylli mi sfldn@ musa ad-ap-imlan is-t-
fhmn$ acku f-imi-ns a-f-inna rbbi% ∂ra-kn-rarp a-ttirim ma-illan p-dar ipribn#
rad-awn-tt-ss.iyrp s-willi mi ttinim ∂ur-ssinn yat#∑∑ 20ula icaoya izom inna% ∂ufan-
iyi pwilli ur-sri-siggilnin$ ssbayynp ixf-inu i-willi ur-gigi-sqsanin#∑ 21walaynni
izuyd rbbi inna f-ayt-dars% ∂ha-yyi ass kullu mdip-n ifassn-inu i-mddn lli-sri-
rurnin tipurdin-nsn$ agwin ad-sflidn s-wawal-inu#∑
ruma 11rom11
is-n-ilu; rbbi mddn-ns@
1imma pilad$ ma-rad-inip@ is-n-ilu; rbbi mddn-ns@ uhu$ ur-tn-in-ilu;# ula nkki gip
p-ayt-rbbi$ gp zp-tasut n-ibrahim zp-tqbilt n-bnyamin# 2rbbi ur-n-ilu; mddn-ns
lli-issn zp-isizwar# is-ur-tssinm ma-ityaran f-nnabi iliyya p-warra n-rbbi@ ar-
issmummwi iliyya f-rbbi f-lxcant lli-skarn ayt-rbbi yini-as% 3∂wa-sidi rbbi$
237
hatnin npan lanbya-nnk$ xlun ikrkar lli-f-a-yak-n-nsras tiprsyu# pir nkki a-iqaman$
irin a-yyi-npn#∑ 4imma ntta$ ma-s-as-inna rbbi pakudan@ inna-yas% ∂sul ;,ip i-ixf-inu
ssa id-walf n-urgaz lli-ur-iknin p-lgddam n-bol#∑ 5pmkan ad-darnnp-illan ula nkkwni
p-uwssan-ad# iqama sul ma-idrusn$ i/li-tn rbbi s-rr;mt-ns# 6f-ssibt n-rr;mt-ns
a-f-tn-i/li$ urd f-ssibt n-iskkirn-nsn# mrad is-tn-i/li f-ssibt n-kra skrn ur-
ra-yili mayad s-rr;mt#7pakudan ur-ifki i-ayt-rbbi maylli ttirin$ walaynni ifka-t i-willi zp-gisn i/li#
wurrin wiyya, iqqur ixf-nsn 8pmklli fllasn ityaran% ∂sul s-passad ar-isshruvvi
rbbi ul-nsn$ irar alln-nsn ur-sul-a-ttisfyunt$ irar imzgan-nsn ur-sul-a-sflidn#∑ 9ula
agllid dawd i,alb rbbi fllasn yini% ∂ad-asn-tg tamunt n-imnsyun-nsn ta/qqurt ula
tasraft ma-p-a-n-.arn# ad-knukin$ t,r fllasn loqubit lli-asn-igan# 10ad-llasnt-walln-nsn
a-ur-issfiwin# ad-bdda-knun p-ddu ta/ayt n-tmmaryu#∑
11walaynni is-rad-inip% ∂,rn ur-sul-/,arn ad-nkrn@ ur-rad-inip pmkan# acku llip ,rn
ayt-yudaya wurrin njmn ayt-tmizar ya,ni$ bac ad-uwrrin ayt-yudaya ar-ttirin ma-illan
dar ayt-tmizar ya,ni# 12hati ta,uri n-ayt-yudaya a-d-yiwin timixar n-rbbi i-ddunit
kullutt# ula f-ssibt n-uffup-nsn zp-tmixar n-rbbi a-ra-srsnt-kcmn ayt-tmizar
ya,ni# walaynni mnck a-s-ra-tigat-tmaxirt n-rbbi s-uggwar ip-uwrrin kcmn-dap kullu
mddn n-ayt-yudaya#
ajnjm n-ayt-tmizar ya,ni
13rad-awn-inip pilad i-kunni n-ayt-tmizar ya,ni% ∂ar-bdda-malap i-ayt-dari is-bahra-
thiyya-trqqast-ad dari illan p-gr ayt-tmizar ya,ni$ 14a-ur-imil rarp-d kra p-ayt-
yudaya ad-irin ad-am/n mad-darun-illan$ bac ad-njmn ula ntni# 15llip-tn-issufp rbbi
icckcm-d mddn zp-kullu ddunit$ walaynni ma-ra-yili ip-tn-d-icckcm-dap ula ntni
tigira@ ra-tili tudrt l-ljdid i-willi mmutnin#
16ip-ttyawfka tummit l-lojin tamzwarut i-rbbi$ ra-ig lojin kullut win rbbi# ip-
iga-uggja win rbbi$ rad-gnt-tv..win tin rbbi# 17imma pilad ibbi rbbi kra n-tv..
win zp-tazitunt$ ilqqm-as gis yat-tv..a n-tzmmurt# pmkad a-s-tkcmt ula kiyi
lli-igan zp-tzmmurt p-tudrt iv;an n-tazitunt# 18walaynni a-ur-t;grt tiv..win lli-
bbinin# ip-tnti-t;grt illa fllak a-di-tktit mayad% ∂urd kiyi a-yusin aggja$ walaynni
aggja a-k-yusin# 19imma kiyi ra-tinit ∂rbbi ibbi tiv..win zp-tazitunt bac a-yyi-
n-gis-ilqqm#∑ 20twp/ant$ ibbi-tnt acku ur-rint ad-amnnt$ tilit gis acku tumnt$
walaynni ad-ur-tckrt ixf-nnk f-mayad# illa fllak a-trart loaql# 21acku llip ur-ivam;
rbbi i-ayt-yudaya lli-ganin tiv..win-ns$ is-rad-ak-ivam; kiyi ip-ur-tzgat p-liman@ 22/r mamnk a-bahra-it;nnu rbbi ula mamnk a-bahra-itcqu# icqa d-willi ,rnin$ ra-
gik-it;nnu ip-tzgat p-l;nant-ns# walaynni ip-ur-a-ttzgat ra-k-ibbi ula kiyi# 23imma
238
wiyya,$ ula ntni ip-d-uwrrin amnn ra-tn-ilqqm i-tazitunt$ acku rbbi a-i/,arn ad-as-
tn-in-dap-ilqqm# 24iskr rbbi ma-ur-skarn mddn llip-k-id-ibbi zp-tzmmurt ilqqm-
k-id i-tazitunt# walaynni ra-irxu s-uggwar a-d-gis-ilqqm tiv..win lli-zgis-bbinin$
acku tin tazitunt ad-gant#
ajnjm n-ayt-yudaya
25way-aytma$ rip ad-awn-mlp yat-tpawsa intln bac a-ur-tpalm izd kunni a-issnn kullu ma-
illan# iqqur ixf n-kra p-ayt-rbbi ard-d-ikmml ma-ra-d-ikcm zp-ayt-tmizar ya,ni# 26pmkad a-s-rad-njmn kullu willi ganin ayt-rbbi# pmklli ityara$ inna rbbi% ∂ra-d-
yack-unjjam zp-urucalim$ ikkis lxcant i-tarwa n-yaoqub# 27rad-asn-fkp lohd-ad pakud
nna-fllasn-ssittip ddnub-nsn#∑ 28imma ntni iga-tn rbbi d-inuwwacn-ns f-ssibt-nnun
acku agwin ad-sflidn s-lxbar ifulkin# walaynni iga-tn sul d-imddukkwal-ns f-ssibt
n-imzwura-nsn lli-i/li payd izrin# 29acku rbbi ur-ra-ikkis maylli ifka ula ra-n-ilu;
pwilli-yad i/li# 30imma kunni ay-ayt-tmizar ya,ni$ tkkam-ttin tffupm zp-wawal n-rbbi$
walaynni tlla-yawn rr;mt-ns pilad acku ffupn ntni zp-wawal-ns# 31f-ssibt n-uffup-nsn
a-f-awn-tlla rr;mt n-rbbi$ tili-asn ula ntni rr;mt-ns didun# 32acku rbbi yujja kullu
mddn a-n-tyawkrafn s-uffup zp-wawal-ns$ bac ad-asn-kullu-ifk rr;mt-ns tigira#33matta punckad s-ggutnt-tmixar n-rbbi$ tigat-t;kimt-ns ula tawassna-ns# ma-i/,arn
a-yissan ma-iqvad rbbi$ ula ma-i/,arn a-ifhm ma-inawl@ 34∂ma-issnn iswingimn n-sidi
rbbi@ ma-ra-t-inv;@ 35mad-as-ifkan ayllip-t-id-iqqan a-d-irar tawafka@∑ 36acku kullu
ma-illan yucka-d zp-rbbi$ yili p-ufus-ns$ ig wins# nttan a-bahra-ntalp pilad ula kullu
ma-d-iftan# amin#
ruma12rom12
tinba,in n-tudrt l-ljdid
1mayad a-f-ra-kn-,albp ay-aytma$ f-ssibt n-rr;mt n-rbbi lli-iggutn$ ad-as-tfkm
ixf-nnun zund tiprsi iddrn i/lin lli-s-ra-ir,u$ acku pmkan a-s-kn-d-iqqan a-ti-
ttobadm# 2a-ur-tskarm zund mddn n-ddunit-ad$ walaynni ajjat rbbi a-kn-irar a-tgm
ljdid$ ibddl kullu tinba,in l-loaql-nnun# pmkan a-s-ra-tissanm ma-gigun-ittiri rbbi
ifulki ir,u srs yuf kullu kra illan#
3rbbi ad-iyi-ifkan lbaraka-yad ayllip /,arp ad-inip i-kraygatt yan gigun% ∂a-ur-tpalt
d-ixf-nnk is-tgit uggwar n-ma-tgit walaynni swingim s-lmoqul$ kraygatt yan s-unck
nna-yas-ifka rbbi liman# 4acku ddat n-bnadm$ ggutn gis igzman$ kraygatt agzzum ar-
iskar ma-t-id-iqqann# 5ula nkkwni nggut# zund ddat a-nga$ acku kullwap nga win lmasi;$ ng
zund igzman n-ddat-ns# 6ibark-ap rbbi ib,u-ap mnnawt-twafkyu# imma nkkwni$ illa fllap
239
a-nskar s-mad-ap-ifka# yan mi ifka rbbi a-isawal s-iwalyun lli-as-imala$ illa fllas
a-isawal s-unck lli-gis-illa liman# 7yan mi ifka a-itxdam i-wiyya,$ illa fllas a-itxdam#
yan mi ifka a-isslmad$ illa fllas a-isslmad# 8yan mi ifka a-itnva;$ illa fllas a-itnva;#
yan mi ifka a-yakka$ illa fllas a-yakka s-lxa.r# yan mi ifka a-imala aparas i-wiyya,$ illa
fllas a-t-imala s-lmoqul# yan mi ifka a-itoawan$ illa fllas a-itoawan s-lfr;#9t;nnwat i-ngratun s-nniyt ivfan$ ar-ttkrhum aynna ywxcnn$ ar-ttam/m p-aynna ifulkin# 10t;ubbwat i-ngratun pmklli tm;ubbun aytmatn$ ar-ittiri kraygatt yan a-yuqqr wayya,
uggwar n-ixf-ns# 11xdmat i-siditnnp s-zzoamt n-rru; itjhhdn bla-da-ttrmaym# 12fr;at p-rrja$ tvbrm p-trfufnt$ tzaydm p-t/ulla# 13akkat i-im/layn nna-i;tajjan ar-
tssmr;bam s-willi tmuddunin#
14,albat rbbi a-ibark winna-kn-ssrfufnnin# a-ur-ti-tt,alabm a-tn-ixzu walaynni a-tn-
ibark# 15fr;at d-wanna ifr;n$ ar-tallam d-wanna yallan# 16tmcackad-d-bdda i-ngratun#
a-ur-tswingimm p-ma-ikkan nnigatun walaynni tmunwat d-ma-ikkan ddawatun# a-ur-tgm ixf-
nnun d-wid ssnnin kullu ma-illan# 17ip-illa mad-awn-iskrn ma-ywxcnn ad-as-t-ur-trarm
s-lxcant$ walaynni tawyat-stt p-ixf-nnun a-tskarm ma-f-rad-akkan kullu mddn tuggwa
n-is-ifulki# 18gat-n tiqqi-nnun a-tskarm kullu ma-mi-t/,arm a-bdda-tili sslamt
p-gratun d-kullu mddn#
19way-aytma ozzanin$ a-ur-trarm i-yan f-ma-iskr ywxcnn$ walaynni ajjat rbbi a-fllas-
i;kam# acku ityara% ∂pmkad a-s-inna sidi rbbi$ nkki a-ra-irar i-mddn f-mad-skrn$
fkp-asn mad-asn-igan#∑ 20imma kiyi$ skr pmklli ityaran% ∂ip-t/rit anuwwac-nnk inpa-t
la/$ tfkt-as a-icc$ np-t-inpa irifi$ tfkt-as a-isu# pmkad a-s-rad-as-tssgudit
tirgicin f-ixf-ns#∑ 21a-ur-tajjm lxcant a-kn-tnru$ walaynni tnrwat lxcant s-ufulki#
ruma 13rom13
l;ukkam ula ,,ariba
1illa f-kraygatt yan a-iskar s-wawal n-willi t;kamnin tamazirt# acku ur-illi yan it;kamn
bla-t-i/li rbbi i-twuri-an# ula pwilli ;kamnin pilad$ rbbi a-tn-i/lin# 2yan i,a,,n l;ukkam$
hati i,a,, maylli ira rbbi$ d-wanna i,a,,n ra-fllas-ittut l;ukm# 3acku l;ukkam ur-a-
ssiksa,n pwilli skarnin afulki walaynni pwilli skarnin lxcant# is-trit a-ur-tiksa..
zp-walli it;kamn@ ad-ak-inip$ skar afulki s-fllak-ir,a$ 4acku iga axddam n-rbbi
f-a-gik-iskar lxir# walaynni ip-a-tskart ma-ywxcnn$ illa dark ma-f-a-ttiksa..$ acku
l;akm dars l;qq a-yut l;ukm$ ig axddam n-rbbi f-a-iss,r loqubit f-willi skarnin
ma-ywxcnn# 5mayad a-f-illa fllawn a-tskarm s-wawal l-l;ukkam$ urd pir bac a-tanfm
i-lpa,ab n-rbbi$ walaynni f-ssibt n-ma-ttirim p-uwl-nnun a-bdda-tskarm ma-ywp/ann#
240
6f-mayad a-f-a-takkam ,,ariba i-l;ukkam$ acku gan ixddamn n-rbbi ar-tti-tawin p-mayan# 7akkat-asn mad-awn-,farn$ ,,abit i-ayt-,,abit$ nkkas i-ayt-nkkas# akkat-dap luqr
i-willi mi illa luqr$ ula ccukr i-willi mi illa ccukr#
tayri d-l;nant
8ad-ur-tasim tamrwast i-yan# pir yat-tmrwast a-kn-d-iqqann% ∂a-tt;nnum i-ngratun#
wanna i;nnan p-wiyya,$ han ikmml kullu ma-ityaran p-ccro# 9acku luviyyat ∂a-ur-tznut∑
∂a-ur-tnpt∑ ∂a-ur-takwrt∑ ∂a-ur-tirit ma-igan win wiyya,∑$ n/,ar a-tnt-nssmun
ntnti d-tiyya, nna-llanin s-yan-wawal$ a-t-igan% ∂a-tirit adjar-nnk zund ixf-nnk#∑ 10wanna
ittirin adjar-ns$ ur-ra-yi/,ar ad-as-iskr ma-ywxcnn# mayad a-f-awn-nnip$ wanna i;nnan
p-wiyya,$ ikmml kullu ma-ityaran p-ccro#
11awyat-stt p-mayad acku tssnm matta azmz-ad p-nlla$ tlkm-d tasaot a-tnkrm zp-
yi.v# acku yakmur-d-wass n-ujnjm-nnp pilad$ uggwar n-ma-d-yakmur pakud llip ngra
p-uparas l-lmasi;# 12ifta-iy,$ olayn a-d-ipli-wass# illa fllap a-n-nlu; iskkirn n-tillas
nls imqlad n-tifawt# 13yili fllap a-nskar pmklli-d-iqqann ayt-uzal# a-ur-ttmunum
f-tillay wxcnnin ula-da-tssnufulm ixf-nnun s-tissi# a-ur-ttcthum ula-da-ttfsadm#
a-ur-ttmmapm ula-da-ttnuwwacm# 14lsat afulki n-siditnnp yasuo lmasi; bla-da-ttlhum
s-ddat ula ma-ittiri bnadm i-ixf-ns#
ruma 14rom14
skarat f-ma-ra-issdus aytmatun
1qblat p-gratun wanna ur-idusn p-liman$ walaynni a-ur-dids-ttmja;adm f-iswingimn-ns# 2ra-yili kra n-yan yumn is-i;lla a-ictta kraygatt kra$ yili yan ya,ni ur-idus p-liman ur-
iri a-ictta abla lx,rt# 3imma pwalli icttan kraygatt kra$ illa fllas a-ur-i;gr pwalli
itkkisn kra zp-umccu$ yili f-walli itkkisn a-ur-i;kam f-walli icttan kraygatt kra$
acku rbbi a-t-iqbln# 4ma-tgit kiyi ayllip trit a-t;kamt f-uxddam n-wayya,@ sidis
a-ra-fllas-ir,u npd nttan a-ra-t-irgm# s-vva;t ra-fllas-ir,u$ acku sidis i/,ar
a-t-ig d-wad-f-ir,a#
5ra-yini kra n-yan% ∂passad yuf ussan ya,ni∑$ yini wayya,% ∂ussan kullutn yan ad-gan#∑
walaynni iqqan-d kraygatt yan a-yissan mamnk a-itnba, p-ixf-ns# 6wanna i/layn ass$ ar-
t-i/lay bac a-ituqqar siditnnp# wanna icttan ar-ictta bac a-ituqqar siditnnp$ ar-
itckar rbbi f-ma-ictta# wanna itkkisn kra zp-umccu ar-t-itkkis bac a-ituqqar
siditnnp$ ar-itckar rbbi ula ntta# 7kullwap$ ip-nddr ula ip-nmmut$ urd ixf-nnp a-ntr,u#
241
8ip-nddr ra-nr,u siditnnp$ ip-nmmut ra-nr,u siditnnp# acku ip-nddr ula ip-nmmut$ win
siditnnp a-nga# 9mayad a-f-immut lmasi; inkr-d zp-lmut$ bac a-ig siditsn n-willi
mmutnin ula siditsn n-willi ddrnin#
10imma kiyi$ max ayllip a-tt;kamt f-gmak@ max ayllip a-tt;gart gmak@ p-lgddam
n-rbbi a-p-ra-nbidd kullwap# nttan a-ra-fllap-i;kam$ 11pmklli ityara% ∂inna sidi rbbi
∂izga-wawal-ad zund tudrt-inu# p-lgddam-inu a-p-ra-d-iknu kraygatt afud$ iqrra
kraygatt ils i-rbbi#∑∑ 12kraygatt yan ginnp ra-irar l;sab f-ixf-ns i-rbbi# 13mayad a-f-d-iqqan a-ur-sul-nt;kam f-ingratnnp$ walaynni a-ntnba, p-ixf-nnp a-ur-sar-
nsrs kra n-tbay,,rt p-lgddam n-gmatnnp ula kra ra-t-iss,r#
14ssnp mayad bahra acku imla-yap-t siditnnp yasuo% ∂ur-illi kra n-umccu i;rmn#
walaynni yan ipaln is-i;rm$ rad-as-ityaw;ram# 15ip-tssnt is-ra-ityaggas gmak s-ma-
tcttat kiyi$ urd l;nant ayn-s-a-dids-tskart# a-ur-tajjt amccu-nnk a-ihlk pwalli
f-immut lmasi;# 16a-ur-tajjm mddn ad-rggmn p-maylli darun ifulkin# 17acku tagldit
n-rbbi ur-tgi amccu npd tissi$ walaynni afulki d-sslamt d-lfr; a-tga$ s-t;kimt
n-rru; lqudus# 18wanna itxdamn i-lmasi; pmkad$ ra-fllas-ir,u rbbi ar-ti-talpn mddn#
19imma pilad illa fllap a-bdda-nttiri ma-d-itawin sslamt ula mad-ap-issdusn i-ngratnnp# 20a-ur-thlkt tawuri n-rbbi f-ssibt n-umccu# i;lla-kullu-umccu$ walaynni yan iccan kra
iss.arn wayya,$ han lxcant ayn iskr# 21ra-yaf a-ur-tcct tifiyi npd a-tsut tissi
iktin npd a-tskrt kra ya,ni ip-i/,ar gmak a-i,r f-ssibt n-ma-tskart# 22tinba,in
nna-dark-llanin$ ;,u-tnt p-uwl-nnk p-grak d-rbbi# ambarki a-iga wanna ur-dar ma-s-
a-itckku p-ixf-ns pakud nna-iskar ma-ira# 23imma wanna ickkan p-ma-ictta$ illa fllas
l;ukm acku ur-a-iskar s-tnba,in l-liman-ns# wanna ur-iskarn s-liman$ ddnub ad-as-iga#
ruma 15rom15
tmoawanat i-ngratun
1nkkwni lli-idusn p-liman$ illa fllap a-ntoawan pwilli ,ofnin p-aynna fllasn i//ayn# a-ur-
nttiri pir a-nr,u ixf-nnp# 2hati illa f-kraygatt yan a-itr,u gmas ar-gis-iskar
lxir ar-t-issdus p-uparas l-lmasi;# 3acku lmasi; ula ntta ur-ttin-ikki ar-itr,u
ixf-ns# ijra-yas pmklli ityaran% ∂flla a-f-a-d-.arnt-trggam n-willi gik rggmnin#∑ 4kullu ma-ityaran p-uwssan lli-zrinin$ ityara bac a-nlmd nkkwni$ nvbr nzom nzga p-rrja
f-ssibt n-maylli naqra p-warratn-an# 5,albp rbbi lli-yakkan vvbr d-zzoamt$ ad-awn-
ifk a-bdda-di-ttmcackam i-ngratun p-tamunt l-lmasi; yasuo$ 6bac a-kullu-ttmunum s-yan-
wawal a-ttalpm rbbi babas n-siditnnp yasuo lmasi;#
242
7mayad a-f-awn-nnip a-ttqbalm i-ngratun pmklli-kn-iqbl lmasi;$ bac a-gigun-ibayyn lmjd
n-rbbi# 8acku lmasi; yuwrri iga axddam i-ayt-yudaya bac a-iml is-iqama rbbi p-l;qq$
issafu iwalyun zganin lli-s-inna i-lajdud-nsn# 9iskr pmkad bac ad-/rn ayt-tmizar ya,ni
rr;mt n-rbbi alpn-t ula ntni# pmklli ityara% ∂mayad a-f-ra-ki-tckarp p-gr ayt-tmizar
aggugnin$ alpp ism-nnk s-imurign l-lfr;#∑ 10ityara-dap% ∂way-ayt-tmizar aggugnin$ fr;at
d-mddn n-rbbi#∑ 11ityara-dap% ∂sbb;at i-rbbi a-bnadm kullukn$ talpm-t a-kullu imzdpn
n-ddunit#∑ 12inna-dap icaoya% ∂ra-d-yack yan zp-tasut n-yassa# ra-t-issattwi rbbi
a-i;kam p-ayt-tmizar aggugnin# nttan a-p-ra-n-kullu-trjun#∑ 13,albp rbbi lli-yakkan rrja$
a-kn-iommr s-lfr; d-sslamt iggutn pilad p-srs-tumnm$ bac a-bahra-gigun-ittigat
rrja-yad s-t;kimt n-rru; lqudus#
tawuri n-bulus
14way-aytma$ ssnp nkki is-tommrm s-ufulki ula tawassna$ ti/,arm a-ttnva;m i-ngratun# 15walaynni s-zzoamt ayd-s-awn-in-urip f-tpawsiwin-ad# zomp ad-awn-tnt-id-ssktip
acku rbbi ad-iyi-ifkan lbaraka-yad$ 16ig-iyi d-uxddam l-lmasi; yasuo p-gr ayt-
tmizar aggugnin# ar-txdamp zund yan-unmpur n-tgmmi n-rbbi$ ar-ssakmurp mddn n-ayt-
tmizar i-rbbi s-tbrra;t l-lxbar ifulkin$ bac a-fllasn-ir,u rbbi i/li-tn i-ixf-
ns s-uspus n-rru; lqudus# 17illa dari ma-s-a-tfra;p s-ism l-lmasi; yasuo p-twuri-
ad lli-s-a-txdamp i-rbbi$ 18$19acku ur-rad-zomp ad-sawlp f-yat abla ma-iskr lmasi;
f-ufus-inu# acku s-iwalyun d-iskkirn d-lquwwat d-tmitar tjhhdnin ula s-t;kimt
n-rru; lqudus a-s-irur ayt-tmizar ad-am/n aparas n-rbbi# pmkad a-s-sslkmp
lxbar-ns i-kullu-tmizar zp-tsga n-urucalim ar tasga n-illirikun# 20hati yat-tpawsa
kad-rip% ∂ad-tbrra;p s-lxbar ifulkin p-innap ur-jju-sfldn f-lmasi;$ acku ur-rip
ad-bnnup f-llsas n-kra n-yan ya,ni# 21pmklli ityara% ∂pwilli ur-iru; lxbar-ns a-ra-t-
i/r# pwilli ur-fllas-sfldnin a-ra-t-yissan#∑
ira bulus a-iddu s-ruma
22mayan a-yyi-itkkisn ayllip ur-a-n-ttackap s-darun# 23kigan d-isggwasn ayd ttirip
a-n-darun-ackp# walaynni pilad p-kmmlp tawuri-nu p-tsgyu-ad 24ar-bahra-trjup a-kn-in-
slip pakud nna-p-rad-muddup s-vbanya$ bac ad-fr;p p-gratun$ toawnm-iyi ilmma ad-
kmmlp f-umuddu-nu# 25imma pilad rad-ddup zwar s-urucalim ad-oawnp im/layn n-rbbi
pin# 26acku aytmatn p-makiduniyya d-axaya$ iban-asn is-ifulki ad-aznn kra l-lmoawnt
i-willi /l,nin p-im/layn n-rbbi p-urucalim# 27iban-asn is-ifulki ad-skrn mayad$ acku
illa fllasn ntni n-ayt-tmizar ya,ni ad-rarn lxir i-ayt-yudaya# iqqan-tn-d a-tn-toawann
s-lbarakat n-ddat$ acku um/n zp-darsn lbarakat n-rru;# 28ip-asn-in-sslkmp lamant-ad
kmmlp tawuri-ad$ ra-kn-slip zrip s-vbanya# 29ssnp pakud nna-n-darun-uckip ra-n-didi-
awip kullu lbaraka l-lmasi;#
243
30ra-kn-,albp ay-aytma$ s-ism n-siditnnp yasuo lmasi; ula s-l;nant n-rru; lqudus$
a-tbkism tmoawanm didi s-t/allit i-rbbi f-ssibt-inu# 31,albat rbbi a-yyi-ijjnjm
zp-willi ur-uminnin p-tmazirt n-yudaya# t,albm-t ula f-im/layn-ns p-urucalim ad-r,un
s-maylli-s-rip a-tn-srs-oawnp$ 32bac a-n-darun-ackp s-lfr; iggutn pmklli ira rbbi$
sunfup p-gratun# 33,albp rbbi lli-bdda-yakkan sslamt a-didun-yili kullukn# amin
ruma 16rom16
isllm-n bulus f-aytmatn
1rip a-kn-uvvap f-uwlltmatnnp iozzan fibi lli-igan tamoawnt i-umnaggar p-kanxariyya# 2ssmr;bat srs s-ism n-siditnnp pmklli-s-d-iqqan im/layn n-rbbi# oawnat-stt
p-aynna-n-darun-t;tajja$ acku nttat toawn mddn ggutnin toawn-iyi ula nkki#
3ar-n-tsllamp f-briskilla d-akila lli-didi-xdmnin p-twuri l-lmasi; yasuo# 4ntni kkan-
ttin ujadn ad-fkn ixfawn-nsn ar lmut f-ssibt-inu# ar-tn-tckarp bahra$ urd pir
nkki walaynni ar-tn-tckarn kullu imnaggarn n-ayt-tmizar aggugnin# 5ar-n-dap-tsllamp
f-umnaggar lli-darsn-itmunun p-tgmmi-nsn# ar-n-tsllamp ula f-umddakkwl-inu iozzan
abinitus# iga nttan amzwaru lli-yumnn s-lmasi; p-tmazirt n-asiyya#
6ar-n-tsllamp f-maryam lli-bahra-itxdamn p-gratun# 7ar-n-tsllamp ula f-andrunikus
d-yunyas lli-ganin zp-ayt-dari# kkan-ttin didi p-l;bs# tyawssann ntni p-irqqasn$ um/n
aparas l-lmasi; ur-ta-t-um/p nkki# 8ar-n-tsllamp f-amblyatus lli-igan amddakkwl-inu
iozzan p-siditnnp# 9ar-n-tsllamp ula f-urbanus lli-didnnp-itxdamn p-twuri l-lmasi;$
ntta d-umddakkwl-inu iozzan staxis#
10ar-n-tsllamp f-aballis lli-ityaramn izga p-lmasi;# ar-n-tsllamp ula f-ayt-tgmmi
n-aristubulus# 11ar-n-tsllamp f-hirudyun lli-igan zp-ayt-dari# ar-n-tsllamp ula f-willi
ganin win siditnnp zp-ayt-tgmmi n-narkissus# 12ar-n-tsllamp f-txddamin n-siditnnp
trifina d-trifusa# ar-n-tsllamp ula f-uwlltmatnnp iozzan barsis lli-bahra-itxdamn
i-siditnnp# 13ar-n-tsllamp f-rufus lli-ityaw/layn i-twuri n-siditnnp# ar-n-tsllamp
ula f-innas lli-zgigi-iskarn zund yus# 14ar-n-tsllamp f-asinkritus d-fligun d-harmis
d-batrubas d-harmas ntni d-aytmatn lli-didsn-llanin# 15ar-n-tsllamp f-filulugus
d-yulya d-niryus d-uwlltmas$ ntni d-ulumbas d-kullu im/layn n-rbbi lli-didsn-llanin# 16nsallamat i-ngratun s-unsallam n-tagwmat# ar-n-fllawn-tsllamn kullu imnaggarn l-lmasi;#
244
almmud l-l;qq
17,albp-kn ay-aytma$ a-stti-ttawim p-willi a..unin aytmatn ar-asn-tggan ifikc ma-tn-
iss.arn$ ar-tffupn zp-ulmmud lli-tlmdm payd izrin# inip-awn$ anfat-asn 18acku pwilli
skarnin pmkad urd siditnnp a-mi-txdamn walaynni adis-nsn# s-iwalyun cwanin mimnin
a-s-a-jllun loaql n-wanna igan lpcim# 19imma kunni$ fr;p f-ssibt-nnun acku sfldn kullu
mddn f-mamnk a-tum/m p-lmasi;# walaynni rip a-tuwrrim tissanm kullu ma-ifulkin$ tanfm
i-kullu ma-ywxcnn# 20imma rbbi lli-bdda-yakkan sslamt$ yan imikk ra-irar ci.an a-ig
albbij p-ddu i,arn-nnun#
ad-awn-tili lbaraka n-siditnnp yasuo# 21ar-n-fllawn-itsllam timutaws lli-didi-itxdamn$
ntta d-lukyus d-yasun d-susibatrus lli-ganin zp-ayt-dari#
22ula nkki tartyus lli-yuran tabrat-ad s-ufus-inu$ ar-n-fllawn-tsllamp s-ism
n-siditnnp#
23$24ar-n-fllawn-itsllam gayus lli-dar gguzp ussan-ad# tigmmi-ns a-p-a-tmunun kullu
aytmatn n-umnaggar# ar-n-fllawn-itsllam arastus lli-igan bu-vnduq n-tmdint-ad$ ntta ula
gmatnnp kwartus#
25imma pilad$ a-nalp rbbi lli-i/,arn a-kn-izzga p-liman-nnun pmklli-awn-nnip s-lxbar
ifulkin lli-s-a-tbrra;p f-lmasi; yasuo# 26acku maylli intln kullu payd izrin$ issbayyn-
t-id rbbi pilad$ iml-ap-t p-warratn l-lanbya$ bac ad-uwrrin amnn mddn p-kullu timizar
n-ddunit ar-skarn s-wawal-ns$ pmklli yuvva rbbi lli-bdda-illan#
27rbbi lli-dar kullu ta;kimt$ nttan a-bahra-ntalp f-yasuo lmasi; pilad ula kullu mayd-
d-iftan# amin#
245
1 KURINTUSat tamzwarut n-bulus i-umnaggar p-kurintus
1 kurintus 11cor11zp-bulus arqqas l-lmasi; yasuo pmklli ira rbbi lli-yyi-i/lin i-twuri-ad$ d-zp-
gmatnnp sustanis# 2i-ayt-umnaggar n-rbbi p-tmdint n-kurintus$ a-tn-igan d-willi i/
li rbbi f-uwdm l-lmasi; yasuo ad-gn im/layn-ns$ zund kullu wiyya, p-kraygatt mani
lli-zawgnin p-ism n-siditnnp yasuo lmasi;$ ig siditsn ig siditnnp ula nkkwni# 3ad-
awn-tili lbaraka d-sslamt zp-rbbi babatnnp d-siditnnp yasuo lmasi;#
lbarakat f-uwdm l-lmasi;
4ar-bdda-fllawn-tckarp rbbi-nu f-ssibt l-lbaraka lli-s-kn-ibark f-uwdm l-lmasi;
yasuo$ 5acku ifka-yawn kullu timixar l-lmasi; ayllip darun tggut-twassna d-iwalyun
cwanin# 6rbbi izzga gigun tuggwa lli-awn-in-niwi f-lmasi;# 7ur-awn-la; yat p-twafkyu
n-rru; pilad p-a-ttqlm s-siditnnp yasuo lmasi; ard-d-yuwrri ibayyn# 8nttan a-ra-
kn-issdus ar isiggwra f-a-ur-gigun-yili kra l-loib p-wass lli-p-ra-d-yuwrri
siditnnp yasuo lmasi;# 9rbbi iqama-bdda p-wawal-ns# nttan ad-awn-d-ipran a-tkcmm
p-tamunt n-yasuo lmasi; siditnnp#
amcacka n-ingratun
10way-aytma$ ra-kn-,albp pilad s-ism n-siditnnp yasuo lmasi;$ a-d-kullu-tmcackam
bla-da-ta..um i-ngratun# illa fllawn a-tgm yan p-iswingimn-nnun d-tnba,in-nnun# 11walaynni
ay-aytma$ inna-yyi kra zp-ayt-tgmmi n-xluwwi is-a-tt/im i-ngratun# 12tssnm ma-f-a-
sawalp# kra gigun ar-ittini% ∂gip win bulus#∑ kra gigun ar-ittini% ∂gip win abullus#∑
kra gigun ar-ittini% ∂gip win b.rus#∑ kra gigun ar-ittini% ∂gip win lmasi;#∑ 13walaynni
ra-kn-sqsap$ is-ib,a lmasi;@ izd bulus a-fllawn-immutn f-uggjdi@ izd s-ism n-bulus
a-s-tddmm p-waman@ 14ha-yyi ckrp i-rbbi acku ur-ssddmp yan gigun abla krisbus
d-gayus$ 15f-a-ur-yini kra n-yan izd s-ism n-bulus a-s-iddm# 16ssnp is-ssddmp ayt-
tgmmi n-stifanas ula ntni$ imma wiyya, ur-ssinp is-ssddmp kra ya,ni# 17acku lmasi;
ur-iyi-yuzn ad-ssddmp mddn$ hati yuzn-iyi ad-asn-tbrra;p s-lxbar ifulkin#
ta;kimt d-unufl
urd iwalyun l-loaql a-s-a-tbrra;p$ f-a-ur-rarp lmut l-lmasi; f-uggjdi bla lfaytt# 18acku lxbar n-uggjdi iga zund anufl dar willi tyawhlaknin$ walaynni ta;kimt itjhhdn
n-rbbi a-darnnp-iga nkkwni lli-injmn# 19ityara p-warra n-rbbi% ∂rad-xlup loaql n-ayt-
246
loaql$ ss,rp lfhmt n-ayt-lfhmt#∑ 20ma-iga bab l-loaql@ ma-iga bab n-tpri@ ma-iga
bab n-iwalyun n-ddunit-ad@ ha-rbbi irur loaql n-ddunit-ad iga anufl# 21acku rbbi
s-t;kimt-ns a-s-iqvad p-mddn n-ddunit-ad a-ur-i/,arn ad-uwrrin issann rbbi s-loaql-
nsn$ walaynni ir,a a-ijjnjm winna umnnin s-tbrra;t-nnp lli-f-a-ttinin tga anufl#∑ 22ayt-yudaya
ar-zginnp-t,alabn lmojizat# ayt-tmizar ya,ni ar-zginnp-ttirin iwalyun l-loaql# 23imma
nkkwni ar-asn-ntbrra; f-lmasi; lli-immutn f-uggjdi# awal-ad iga tabay,,rt i-ayt-
yudaya$ ig anufl dar ayt-tmizar ya,ni# 24walaynni lxbar-ad f-lmasi; iga ta/,,art n-rbbi
ula ta;kimt n-rbbi p-dar-willi mi ipra$ gn-iyt ayt-yudaya npd ayt-tmizar ya,ni# 25acku
mayd mi ttinin ∂anufl∑ n-rbbi$ yugwr loaql n-bnadm$ ula mayd mi ttinin ∂,,of∑ n-rbbi$
yugwr tadwast n-bnadm#
26way-aytma$ swangmad-d ma-sttin-tkkam tgam llip-awn-d-ipra rbbi# idrus gigun
ma-i..afn ta;kimt pmklli tpaln mddn n-ddunit-ad# idrus gigun ma-n-illan s-wawal#
idrus gigun ma-igan yus n-tgmmi imqqurn# 27walaynni rbbi isti maylli igan anufl dar
ayt-ddunit-ad$ bac a-icc;ccm pwilli ittinin is-darsn loaql# isti ma-i,ofn dar
ayt-ddunit-ad bac a-icc;ccm pwilli dusnin# 28rbbi isti maylli ;grn lu;n-t-in ayt-
ddunit-ad$ isti maylli darsn ur-igin yat$ bac a-iss,r mad-darsn-igan kra ihiyyan# 29pmkad a-iqvad rbbi bac a-ur-yaf bnadm ma-f-a-italp ixf-ns p-lgddam n-rbbi# 30imma kunni$ ifka-yawn rbbi a-tgm win lmasi;# ifk-ap ta;kimt l-lmasi;$ ifk-ap afulki
l-lmasi;$ i/li-ap s-u/lay l-lmasi;$ ifukku-ap f-uwdm l-lmasi;# 31mayad a-f-ityara%
∂wanna iran a-yalp$ yalp siditnnp#∑
1 kurintus 21cor2
tabrra;t n-bulus p-dar ayt-kurintus
1pakud llip-n-darun-uckip a-i-aytma$ urd s-iwalyun pzzifnin ula s-loaql n-bnadm a-s-
a-yawn-tbrra;p f-l;qq lli-ap-d-issbayyn rbbi# 2walaynni skrp-d f-a-ur-awn-sawalp
f-kra abla f-yasuo lmasi; d-lmut-ns f-uggjdi# 3pakud llip-n-darun-uckip$ ,ofp ar-
trgigip .iyr-iyi bahra# 4urd s-iwalyun cwanin ula s-loaql n-bnadm a-s-a-yawn-sawalp
ar-awn-tbrra;p$ walaynni s-tmitar n-rru; lqudus ula ta;kimt itjhhdn# 5pmkan ad-
skarp bac a-ur-tamnm s-lmasi; f-ssibt l-loaql n-bnadm walaynni f-ssibt n-t;kimt
itjhhdn n-rbbi#
ta;kimt n-rbbi
6s-vva;t$ s-loaql a-s-a-nsawal i-wid mqqurnin p-uparas n-rbbi$ walaynni ur-igi loaql
n-ddunit-ad npd win inmpurn n-ddunit-ad lli-rad-la;# 7walaynni ar-nsawal s-t;kimt
n-rbbi lli-intln payd izrin issbayyn-t-id pilad# acku rbbi$ ur-ta-ixlq ddunit$
247
iqvad ad-ap-icckcm s-lmjd-ns# 8ur-illi yan zp-inmpurn n-ddunit issn mayad# mrad
is-ssnn mayad$ ikun ur-akkw-rad-npn bab l-lmjd f-uggjdi# 9walaynni ityara% ∂ur-jju-i/
ri yan ula isfld yan ula iswangm loaql n-bnadm f-ma-ijjujad rbbi i-willi-ti-ttirinin#∑ 10imma pilad issbayyn-ap-t-id rbbi s-t;kimt n-rru;-ns# acku rru; lqudus ar-
isiggil kullu ma-illan$ yissan ula tipawsiwin n-rbbi lli-ntlnin# 11ma-issnn iswingimn
lli-rgsnin p-uwl n-bnadm@ ur-tn-issin abla rru; n-bnadm lli-gis-illan# pmkad a-iga
ula dar rbbi# ur-illi ma-issnn iswingimn n-rbbi abla rru; n-rbbi# 12imma nkkwni ur-
ginnp-tlli rru; n-ddunit-ad$ walaynni illa ginnp rru; lli-ap-d-yuzn rbbi bac a-nissan
kullu mad-ap-yakka rbbi#
13ar-nsawal f-mayad s-mklli-ap-imala rru; lqudus$ urd s-iwalyun l-loaql n-bnadm# ar-
nsslmad pwilli-p-illa rru; lqudus f-tpawsiwin n-rru; lqudus# 14yan dar ur-illi rru;
n-rbbi$ ur-ra-iqbl tiwafkyu n-rru;-ns# ur-i/,ar a-tnt-ifhm$ ra-ipal izd anufl ad-
gant$ acku s-rru; a-s-a-tnt-ntfham# 15wanna-p-illa rru; n-rbbi ar-itfham kullu ma-
illan$ imma ntta ur-ra-t-fhmn mddn ya,ni# 16ityara% ∂ma-issnn iswingimn n-siditnnp bac
ad-as-imala ma-t-id-iqqann@∑ imma nkkwni$ llan ginnp iswingimn l-lmasi;#
1 kurintus 31cor3
ixddamn n-rbbi
1imma kunni ay-aytma$ p-uwssan-an ur-/,arp ad-didun-sawlp pmklli sawalp d-willi dar
rru; lqudus$ acku sul tm//im p-lmasi;$ ozzunt-darun-tpawsiwin n-ddunit-ad# 2pir
akkwfay ad-awn-fkip$ acku ur-ta-t/,arm i-umccu# sul s-pilad ur-as-t/,arm$ 3acku
ar-sul-tskarm zund mddn n-ddunit-ad# acku ip-a-ittiri kra a-yagwr kra ar-tt/im
i-ngratun$ iban gigun izd win ddunit a-tgam ar-tskarm zund pmklli kullu skarn mddn
n-ddunit# 4acku kra gigun ar-ittini% ∂gip win bulus# kra gigun ar-ittini% ∂gip win
abullus#∑ ip-a-tskarm pmkan$ zund mddn n-ddunit a-tgam# 5ma-iga abullus ula bulus@
ixddamn ka-nga$ tamnm f-imi-nnp s-mklli ifka siditnnp i-kud yan ginnp# 6nkki //ip
taspart$ abullus isswa-tt$ walaynni rbbi a-stt-issmqqurn# 7pwalli i//an ula pwalli
isswan ur-igi yat# walaynni rbbi$ nttan a-issmqqurn# 8pwalli i//an d-walli isswan$
yan ad-gan# kud yan$ rad-asn-ifk rbbi tiprad-ns f-twuri lli-iskr# 9nkkwni nga wid
txdamnin d-rbbi# imma kunni tgam igr n-rbbi$ tgm tigmmi lli-as-nbnnu#
10rbbi ibark gigi ifk-iyi a-n-darun-srsp llsas zund ip-gip lmollm abnnay# pilad
ar-fllas-bnnun mddn ya,ni$ walaynni illa f-kud yan a-stt-itawi p-mamnk a-ibnnu# 11acku ur-
i/,ar yan a-isrs kra llsas ya,ni abla llsas lli-ittrsn$ a-t-igan d-yasuo lmasi;# 12ip-
a-ibnnu yan f-llsas-an s-wurp npd nnuqrt npd i/ran pwlanin npd akccu, npd asapur npd
alim$ 13ra-di-tban-twuri n-tbnnayt-ns# acku tabnnayt n-kud yan ra-ttyaram s-loafit
248
p-wass lli-p-ra-d-yack lmasi;# ra-tban is-tdus npd uhu# 14wanna mi ur-ijdir maylli
ibna f-llsas-an$ rad-as-ifk rbbi tiprad-ns# 15imma wanna mi ijdr maylli ibna rad-as-
la;# ur-rad-as-yili yat$ walaynni ra-injm ntta zund ip-nnit-injm i-loafit#
16is-ur-tssinm izd tigmmi tam/layt n-rbbi a-tgam$ izdp gigun rru; n-rbbi@ 17walaynni tigmmi n-rbbi$ ip-tt-ihlk kra n-yan ra-t-ihlk rbbi# acku ttyaw/lay-
tgmmi n-rbbi a-tg tin rbbi$ d-kunni tigmmi-ns a-tgam#
18a-ur-akkw-ijllu yan ixf-ns# wanna ipaln is-i..af loaql n-ddunit-ad$ ixvva-t a-yuwrri
zund ip-ur-issin yat bac a-i..af loaql iv;an# 19acku ta;kimt n-ddunit-ad$ tga zund
anufl dar rbbi# pmklli ityaran% ∂rbbi ar-iqqway ayt-loaql p-tillay-nsn#∑ 20ityara-dap%
∂issn siditnnp is-xwan iswingimn n-ayt-loaql#∑ 21ixvva a-ur-tssfurrugm f-ma-iskr
pwad ula pwan# acku kullu ma-illan$ kunni a-mi-illa$ 22ig-iyt bulus npd abullus npd b.rus$
ig-iyt ddunit npd tudrt npd lmut$ ig-iyt ma-illan pilad npd ma-ra-yili# kunni a-mi-illa$ 23tilim i-lmasi;$ yili lmasi; i-rbbi#
1 kurintus 41cor4
irqqasn l-lmasi;
1pmkad a-s-ixvva ad-ap-ttmnadm is-nga pir ixddamn l-lmasi;$ ng wid dar ifl rbbi
lamant n-ulmmud-ns intln# 2imma axddam$ illa fllas a-ikmml tawuri lli-as-ifl sidis# 3nkki ur-iyi-ihmma ip-flla-t;kamm kunni npd kra l-lm;kama n-ddunit-ad# ur-nnip yat
f-ixf-inu$ is-cwip ula is-wxcnp# 4palp is-ur-gigi-illi kra l-loib$ walaynni ur-rad-
inip is-fulkip$ acku ur-illi ma-i/,arn a-flla-i;kam abla siditnnp wa;dut# 5mayad a-f-
kn-ixvva a-ur-ttinim f-yan is-ywxcn$ acku ur-ta-d-ilkim-uzmz l-l;ukm# walaynni pakud
nna-d-yucka siditnnp ra-ifaw kullu ma-irgsn p-tillas$ issbayyn-d ula iswingimn lli-
ntlnin p-uwlawn n-mddn# pakudan a-ra-ifk rbbi rr,a-ns i-kud yan ma-t-id-yuckan#
6way-aytma$ sawlp pmkad f-ixf-inu ula f-abullus bac a-tissanm mamnk a-kn-ixvva a-ttmnadm
p-mddn# rip a-zginnp-tlmdm ∂a-ur-ttffupm zp-ma-ityaran$∑ ula illa gigun ma-issfurrugn
ula ma-it;garn# 7acku ma-k-ib,an d-wiyya,@ ma-dark-illan bla-yak-t-ifka rbbi@ walaynni
llipd rbbi ad-ak-t-ifkan$ max ayllip a-tssfurrugt zund ipd ixf-nnk a-d-ikka@
8ha-kunni pilad tcboam$ iggut darun lxir# ha-kunni bla-nnp tuwrrim tgam zund igldan#
amar yufan a-tgm igldan n-vva;t bac a-didun-nt;kam p-tgldit-nnun# 9acku irwas-iyi is-
ap-n-issbidd rbbi nkkwni-ad n-irqqasn p-tpurdin n-kullu mddn zund ip-fllap-ittut
l;ukm l-lmut$ bac a-kullu-ginnp-ssmuqquln lmalayka n-ignwan ula mddn n-ddunit# 10nkkwni nga
∂inafaln∑ f-ism l-lmasi;$ imma kunni tgam ∂ayt-loaql∑ p-lmasi;# nkkwni n,of$ imma kunni
249
tdusm# nkkwni ar-ap-t;garn mddn$ imma kunni ar-kn-tuqqarn# 11sul s-pila ar-ntqama s-la/
ula irifi# idrbaln a-nlssa$ d-ibariqn a-nctta$ ula darnnp manip a-ntgawar# 12ar-ntnhataf
ar-ntxdam s-ifassn-nnp# kudnna-yap-rggmn mddn ar-nt,alab rbbi a-tn-ibark# kudnna-
yap-ssrfufunn ar-ntvbar# 13kudnna-fllap-sskirkisn ar-ntrara awal ifulkin# sul s-pila
nga darsn zund arras lli-n-lu;n mddn p-umdduz$ ng darsn zund amazir n-ddunit-ad#
14urip-awn-in mayad$ urd a-kn-srs-cc;ccamp$ walaynni uvvap-kn zund tarwa ozzanin# 15iggut darun mad-awn-isslmadn aparas l-lmasi;$ walaynni ur-ggutn id-babatun# acku
nkki a-yuwrrin gip babatun p-lmasi; yasuo zp-pakud llip-awn-in-iwip lxbar ifulkin# 16,albp-kn pilad a-yyi-t,furm p-mad-skarp# 17mayad a-f-rad-awn-in-aznp timutaws#
iga iwi iozzan p-siditnnp$ ar-bdda-iskar kullu ma-fllas-illan# rad-awn-d-issktay
tinba,in-inu lli-s-a-ttidup p-uparas l-lmasi; yasuo$ ar-srsnt-sslmadp p-kullu
imnaggarn n-aytmatn p-kraygatt mani#
18walaynni ssnp is-illa p-gratun ma-issfurrugn$ paln is-ur-ra-n-darun-ackp# 19walaynni ra-
n-ackp p-mayd-d-yakmurn ip-ira siditnnp# pakudan a-rad-/rp id-bu-isfurrugn-an issanp
izd ta;kimt itjhhdn a-darsn-illan npd pir iwalyun# 20acku tagldit n-rbbi ur-tlli
s-iwalyun$ walaynni ta;kimt itjhhdn a-s-tlla# 21mamnk a-tram ad-awn-in-srs-ackp$ izd
s-ukuray npd s-tayri n-uwl-inu ihnnan@
1 kurintus 51cor5
ssufpat wanna iskarn ma-ywxcnn
1acku sfldp is-darun lfsad ywxcnn bahra$ uggwar n-mad-skarn pwilli ur-ssinnin
aparas n-rbbi# han illa p-gratun yan-urgaz ar-igan d-tmpart n-babas# 2illa fllawn
a-tallam$ walaynni kunni ar-tssfurrugm# illa fllawn a-tssufpm pwalli iskarn payan$ a-ur-
sul-didun-itmunu# 3waxxa-d-fllawn-yaggug-uwdm-inu illa-n-didun-uwl-inu# ha-nkki zund ip-
didun-llip$ utp l;ukm s-ism n-siditnnp yasuo f-urgaz lli-iskarn paylli bahra ywxcnn# 4ip-tmunm kullukn pilad$ illa-didun-uwl-inu tili didun ula ta;kimt itjhhdn n-siditnnp
yasuo$ 5iqqan-kn-d a-n-td;im argaz-an p-ufus n-ci.an$ bac a-tyawhlaknt cchawat n-ddat-
ns tnjm rru;-ns p-wass lli-p-ra-d-yack siditnnp yasuo#
6han ur-cwin isfurrugn-nnun# is-ur-tssinm izd ∂taxmirt idrusn a-issktayn lojin
iggutn#∑@ 7ssittyat zp-gigun taxmirt-an taqdimt$ bac a-bdda-tgm arxviv l-ljdid
p-ur-tlli-txmirt# acku ilkm-d loid n-urxviv$ prsn i-ulqqap-nnp lli-igan lmasi;# 8yili
fllap a-nmun f-loid s-urxviv n-ufulki d-l;qq$ urd aprum iktin s-txmirt taqdimt
n-tnuwwact d-lxcant#
250
9urip-awn-in-yad yat-tbrat$ inip-awn gis a-ttanfm i-willi tfsadnin# 10walaynni ur-
rip a-tanfm i-mddn n-ddunit-ad lli-tfsadnin npd mddn n-ddunit-ad lli-dar-iozza
ad-tam/n ma-iggutn i-ixf-nsn$ npd pwilli gisn takwrnin npd pwilli gisn tobadnin
ilahat ya,ni# acku ur-i/,ar yan a-yanf i-kullu mddn-an abla-akkw-iffup ddunit# 11walaynni
urip-awn tabrat-an ad-awn-inip a-ttanfm i-wanna igan ixf-ns d-gmatun amumn walaynni ar-
itfsad npd ar-itam/ ma-iggutn i-ixf-nsn npd ar-itobad ilahat ya,ni npd ar-irggm
p-wiyya, npd ar-issnuful ixf-ns s-tissi iktin npd ar-itakwr# wan pwad$ anfat-
as# ula tirmt$ a-ur-tt-dids-tdrum# 12ayt-brra$ ur-ra-fllasn-;kamp nkki$ walaynni
ayt-umnaggar l-lmasi;$ is-ur-fllawn-illi a-fllasn-tt;kamm@ 13rbbi a-ra-i;kam f-willi
llanin p-brra$ imma kunni ssufpat wanna ywxcnn zp-gratun#∑
1 kurintus 61cor6
a-ur-tvr,m i-ngratun
1ip-illa yan gigun dars kra-f-a-ivra, i-gmas amumn$ is-ra-izom a-t-yawi s-dar kra
l-lqa,i lli-ur-issinn rbbi$ ur-t-yiwi s-dar im/layn l-lmasi;@ 2is-ur-tssinm im/layn
l-lmasi; a-ra-i;kam f-ddunit kullutt@ llipd kunni a-ra-i;kam f-ddunit$ is-ur-t/,arm
a-tt;kamm f-ivra,-ad m//inin@ 3is-ur-tssinm izd nkkwni a-ra-i;kam f-lmalayka@
imma pilad is-ur-n/,ar a-nt;kam f-tpawsiwin n-tudrt-ad@ 4ip-darun-illa kra n-uvra,$
max a-ttirim a-ti-tsslkmm i-willi ur-ginin yat dar-umnaggar n-aytmatn@ 5is-kn-ur-
icc;ccim payd tskarm@ is-ur-gigun-illi yan i..afn loaql yi/,ar a-issnfaval aytmatn
n-umnaggar@ 6imma kunni$ han sul-nnit darun aytmatn ar-vra,n i-ngratsn# han dar-willi
ur-ssinnin rbbi a-s-a-yasn-vra,n#
7ip-a-tvra,m pmkan i-ngratun iban gigun is-tffupm aparas bahra# is-ur-ra-yaf a-tvbrm
d-wanna-fllawn-itoddan@ is-ur-ra-yaf a-tajjm wanna-yawn-yukwrn@ 8imma kunni ar-ttakwrm
ar-ttoddam f-ingratun$ waxxa-nnit tgam aytmatn# 9is-ur-tssinm mayad@ ur-rad-kcmn
mddn wxcnnin s-tgldit n-rbbi# ad-ur-tjlum ixf-nnun# ur-ra-srs-ikcm yan itfsadn npd
yan itobadn ilahat n-ddunit-ad npd yan itznun npd yan itfsadn d-yutman zund ntta 10npd yan
icttan wiyya, npd yan dar iozza a-itam/ ma-iggutn i-ixf-ns npd yan itnufuln s-tissi
npd yan irggmn npd yan itakwrn# 11ula kunni$ kra gigun ikka-ttin ar-iskar pmkan$ walaynni
isird-kn siditnnp yasuo lmasi; s-rru; n-rbbi-nnp$ i/li-kn iskr sslamt p-gratun
d-rbbi#
tmjjdat rbbi s-ddat-nnun
12kra n-mddn ar-ttinin% ∂i;lla dari kraygatt kra#∑ walaynni ur-ra-k-infoa kraygatt kra#
∂i;lla dari kraygatt kra$∑ walaynni ur-rad-ajjp yat a-yyi-ikrs zund ismg-ns# 13ar-
251
ttinin mddn% ∂iga-umccu win-udis$ ig-udis win-umccu$∑ walaynni rbbi ra-ihlk adis ula
amccu# pmkad a-s-iban is-ur-tgi ddat-nnp tin lfsad$ walaynni tga tin siditnnp$ ig ntta
sidis n-ddat-nnp# 14rbbi issnkr-d ddat n-siditnnp zp-lmut$ rad-ap-d-issnkr ula
nkkwni s-t;kimt-ns itjhhdn# 15is-ur-tssinm mayad@ kud yan gigun$ tga ddat-ns agzzum
zp-igzman l-lmasi;# is-tram a-tawim yan-ugzzum l-lmasi; tzdim-t d-ddat n-tmggant@
;aca# 16is-ur-tssinm$ yan izdin d-tmggant yuwrri iga dids yat-ddat@ pmklli ityaran%
∂rad-gn sin yan#∑ 17walaynni yan izdin d-siditnnp yuwrri iga ntta dids yan-rru;# 18ruwlat
zp-kullu ma-igan lfsad# ddnub ya,ni ur-a-ssywxcann ddat n-bnadm$ walaynni yan itfsadn$
hati ar-issywxcan ula ddat-ns# 19is-ur-tssinm ddat-nnun tga tigmmi tam/layt$ izdp
gis rru; lqudus lli-awn-ifka rbbi# ur-tgim win ixf-nnun$ 20acku nttan a-kn-ispan$ ifk
fllawn atig-nnun# illa fllawn pilad a-tmjjdm rbbi s-ddat-nnun#
1 kurintus 71cor7
isqsitn f-littihal
1imma tipawsiwin lli-f-di-turam$ rad-awn-fllasnt-inip% ∂icwa i-urgaz a-ur-yawi
tampart# 2walaynni ra-yaf ip-illa kraygatt argaz s-tmpart-ns$ tili kraygatt
tampart s-urgaz-ns$ f-ssibt n-a-ur-yili lfsad# 3illa f-urgaz a-ifk i-tmpart-ns
l;qq n-tmpart$ yili f-tmpart a-tfk i-urgaz-ns l;qq n-urgaz# 4acku ur-sul-tgi ddat
n-tmpart tin-tmpart$ walaynni tga tin-urgaz-ns# ur-sul-tgi ddat n-urgaz tin-urgaz
walaynni tga tin-tmpart-ns# 5illa fllawn a-ur-t;varm i-ngratun$ abla ip-di-tmcackam
a-t/lim kra n-uwssan tlhum gisn s-t/allit# walaynni ip-zrin-uwssan-an illa fllawn
a-tuwrrim s-ingratun$ a-ur-kn-iprru ci.an ip-ur-sul-t/,arm a-tvbrm# 6mayd-awn-
nnip ur-kn-srs-umirp$ walaynni ujjip-kn a-tskarm s-pmkad ip-tram# 7rip kullu mddn
ad-gn zund nkki$ walaynni kraygatt yan d-mad-as-ifka rbbi# yan ityawfka-yas a-ig
pmkad$ d-yan ityawfka-yas a-ig pmkan#
8imma pwilli ur-tahlnin ula xtilli ganin tihjjalin$ rad-asn-inip% ∂ra-icwu ip-qaman
wa;dutn zund nkki# 9walaynni ip-ur-/,arn ad-nb,n p-ixf-nsn illa fllasn ad-tahln# ra-yaf
ip-tahln ula-da-tn-tjddr cchawa#
10imma pwilli tahlnin$ rad-asn-fkp luvit-ad# urd nkki a-tn-yuvvan walaynni siditnnp#
illa f-tmpart a-ur-tfl argaz-ns$ 11walaynni ip-ti-tfl illa fllas a-tqama wa;dutt npd
a-di-tuwrri s-dar-urgaz-ns# yili f-urgaz a-ur-ifru i-tmpart-ns#
12imma wiyya, rad-asn-inip mayad# nkki a-t-innan urd siditnnp# wanna gigun i..afn tampart
ur-igin tamumnt$ illa fllas ad-as-ur-ifru ip-tra a-dids-tqama# 13tanna gigunt i..afn
argaz ur-igin amumn$ illa fllas ad-as-ur-tfru ip-ira a-dids-iqama# 14acku f-ssibt
252
n-tmpart tamumnt a-f-ir,a rbbi f-urgaz-ns# ula f-ssibt n-urgaz amumn a-f-ir,a
rbbi f-tmpart-ns# mrad is-ur-igi pmkad rad-gn tarwa-nsn zund tarwa n-willi ur-
ssinnin rbbi$ walaynni nssn izd s-vva;t ir,a rbbi f-tarwa-nsn# 15imma argaz lli-
ur-yuminn$ ip-ira a-ifru i-tmumnt$ iskr-iyt pmklli ira# ula tampart lli-ur-yuminn$
ip-tra a-tfru i-umumn tskr-iyt pmklli tra# ip-illa pmka ur-sul-tyawkrafn imumnn$
acku rbbi iqvad gigun ad-awn-tili sslamt# 16walaynni swangm a-tampart tamumnt$ is-
tssnt is-ur-ra-tjjnjmt argaz-nnm@ swangm ay-argaz amumn$ is-tssnt is-ur-ra-
tjjnjmt tampart-nnk@
qamat f-aylli-f-kn-d-yufa siditnnp
17walaynni illa f-kud yan a-iqama f-aylli-f-t-id-yufa siditnnp pakud llip-as-d-ipra$
iqama p-tapamt lli-as-ifka rbbi# pmkad a-s-a-tuvvap p-imnaggarn kullutn# 18wanna i..afn
ta/allit n-ddat-ns pakud llip-as-d-ipra siditnnp$ a-ur-yiri a-ig zund pwilli ur-
tti-..afnin# imma wanna ur-i..afn ta/allit-an pakud llip-as-d-ipra$ a-ur-yiri a-i//all
i-ddat-ns# 19acku ta/allit n-ddat ur-tgi yat$ zund ip-as-i//ulla zund ip-as-ur-i//
ulli# imma tapawsa ihiyyan a-stt-igan a-nskar s-luviyyat n-rbbi# 20illa f-kraygatt
yan a-iqama pmklli-t-id-yufa siditnnp pakud llip-as-d-ipra# 21ip-tgit ismg pakud
llip-ak-d-ipra$ ad-ak-ur-.iyr f-mayan# walaynni ip-tufit mamnk a-s-tuwrrit tgt win
ixf-nnk$ skr ma-mi-tufit# 22acku wanna igan ismg pakud llip-as-d-ipra siditnnp$ hati
yuwrri iga win ixf-ns p-lgddam n-siditnnp# imma wanna igan win ixf-ns pakud llip-
as-d-ipra$ yuwrri iga ntta ismg l-lmasi;# 23ispa-kn lmasi; ifk fllawn atig-nnun# imma
pilad a-ur-tfkm ixfawn-nnun a-tgm ismgan i-bnadm# 24way-aytma$ illa f-kud yan a-iqama
d-rbbi pmklli-t-id-yufa pakud llip-as-d-ipra#
isqsitn f-willi ur-tahlnin
25imma pwilli ur-ta-tahlnin$ ur-dari fllasn kra l-luvit zp-siditnnp# walaynni rad-
awn-inip mad-palp nkki lli-f-ir;m rbbi ig-iyi d-wad izgan p-uparas-ns# 26hati
f-ssibt n-tnukmut lli-illan p-uwssan-ad$ nnip nkki ra-yaf ad-qaman mddn pmklli gan# 27ip-t..aft tampart a-ur-tti-tflt# ip-ur-t..aft tampart a-ur-tirit a-ttahlt# 28ip-ttahlt tampart urd ddnub ayan# ip-ttahl-tfruxt urd ddnub ayan# walaynni pwilli
tahlnin$ icabukn n-ddunit a-p-rad-ilin# hati rip a-kn-kkisp i-payan#
29way-aytma rad-awn-inip$ ur-sul-tqama luqt iggutn# pilad s-uflla illa f-willi ..afnin
tampart ad-skarn zund ip-tt-ur-..afn# 30illa f-willi allanin ad-skarn zund ip-ur-
allan# illa f-willi ,vvanin ad-skarn zund ip-ur-a-,vvan# illa f-willi sapnin ad-skarn
zund ip-ur-igi yat winsn# 31illa f-willi salanin tipawsiwin n-ddunit a-ur-lhun ixf-nsn
s-ddunit$ acku ddunit-ad takmur a-ttmmu#
253
32rip a-ur-darun-tili tapuft# argaz nna-ur-itahiln$ ar-itlhu s-tpawsiwin n-siditnnp$
acku ar-ittiri a-ir,u siditnnp# 33imma wanna itahln$ ar-t-sslhawnt-tpawsiwin n-ddunit
acku ar-ittiri a-ir,u tampart-ns# 34ar-n-itafa ixf-ns p-gr snat-tnba,in# tafruxt
ula tampart nna-ur-itahiln$ ar-ttlhu s-tpawsiwin n-siditnnp$ acku ar-ttiri a-tg
tins ttyaw/lay kullu i-siditnnp# imma tampart nna-itahln ar-tt-sslhawnt-tpawsiwin
n-ddunit acku ar-ttiri a-ttr,u argaz-ns# 35nnip-awn mayad bac ad-awn-tili sslamt# ur-
rip a-n-fllawn-//i/ayp$ walaynni rip a-tskarm ma-ra-ifulki ar-bdda-ttlhum s-ma-ir,an
siditnnp#
36imma wanna ipaln is-a-iskar ma-ur-ifulkin d-talli-n-i,alb ar-fllas-tssayk cchawa-
ns yiri a-stt-yawi$ ajjat-tn ad-tahln# ur-ra-ig mayan ddnub# 37imma wanna idusn izga
p-uwl-ns inb, p-ma-ira iskr d-ixf-ns a-stt-ur-itahl$ ifulki-nnit mayan# 38pwalli
itahln$ afulki ayd iskr# imma pwalli ur-itahiln iskr afulki s-uggwar#
39ttyawkraf-tmpart s-urgaz-ns ma;dd sul illa p-ddunit# ip-immut-urgaz ra-
ttyawfsay-tmpart# pakudan ra-ti/,ar a-ttahl wanna tra$ ip-iga win siditnnp# 40walaynni
irwas-iyi is-ra-tfr;-tmpart ip-tqama wa;dutt# mayad ad-nnip nkki$ walaynni irwas-
iyi is-iyi-t-id-imla rru; n-rbbi#
1 kurintus 81cor8
asqsi f-ma-ityawprasn i-lavnam
1imma tifiyi n-tprsyu l-lavnam$ nssn ma-fllas-ttinin mddn% ∂n..af kullwap ∂tawassna∂
hati tawassna ar-tssuff bnadm$ imma tayri ar-ti-tssdus# 2yan ipaln is-issn kra$
ur-ta-issin pmklli-t-ixvva a-yissan# 3walaynni yan ittirin rbbi$ hatin ityawssan dar
rbbi#
4imma pwilli cttanin tifiyi n-tprsyu l-lavnam$ nssn fllasn izd ∂kullu lavnam n-ddunit-ad
ur-a-skarn yat#∑ nissan izd ∂yan-rbbi ka-illan#∑ 5ur-nttu larwa; n-ignwan ula win-wakal
lli-zp-a-skarn mddn ∂id-rbbi∑$ acku ntni ggutn darsn id-rbbi-nsn d-id-siditsn# 6imma nkkwni$ yan-rbbi ad-darnnp-illan lli-mi-nga wins$ a-t-igan d-babatnnp lli-ixlqn
kullu ma-illan# d-yan-siditnnp ad-darnnp-illan lli-s-nlla$ a-t-igan d-yasuo lmasi; lli-s-
ityawxlaq kullu ma-illan#
7walaynni tawassna-yad ur-tt-ssinn kullu mddn# acku kra gisn imyar lavnam bahra# ip-
ddan pilad ar-cttan tifiyi-an rad-swangmn izd tifiyi l-lavnam a-tga# rad-asn-.iyr
ar-ss;ssun is-ra-tn-tssrku$ acku ur-ta-ssinn mamnk ad-//m/layn ma-ifulkin zp-
ma-ywxcnn# 8imma rbbi$ urd amccu a-s-ra-t-nr,u# ur-dars-nwxcin ip-t-ncca$ ula ncwa
254
dars ip-ur-t-ncci# 9walaynni illa fllawn a-trarm loaql ip-tram a-tskarm s-l;qq-nnun$
a-ur-ttggam tabay,,rt i-willi mi i,of liman-nsn# 10acku yan ur-bahra-issinn ma-
ifulkin zp-ma-ywxcnn$ ip-k-i/ra kiyi lli-dar ∂tawassna ar-tcttat p-tgmmi l-lavnam$
is-ur-ra-t-izzoam mayan a-icc ula ntta tifiyi l-lavnam@ 11hati s-twassna-nnk a-s-ra-
thlkt pwalli i,ofn$ igan gmak lli-f-immut lmasi;# 12wanna iskrn kra n-ddnb i-aytmas$
issyaggas pwilli ur-ta-ssinnin mamnk a..un afulki zp-lxcant$ hatin lmasi; a-mi-iskr
ddnb# 13mayad a-f-rad-awn-inip$ ip-ra-i,r gma f-ssibt n-mad-cttap$ ur-sar-rad-
ccp tifiyi$ bac a-ur-ss,rp gma#
1 kurintus 91cor9
tawuri n-urqqas
1is-ur-/,arp ad-skarp mknna rip@ is-ur-gip arqqas@ is-ur-/rip siditnnp
yasuo@ is-ur-tgim kunni vvabt lli-f-xdmp s-ism n-siditnnp@ 2waxxa illa ma-yyi-ur-
igin d-urqqas$ tssnm kunni is-t-gip$ acku iban gigun ma-iskr siditnnp f-ufus-inu
s-trqqast lli-yyi-ifka#3pmkad a-s-a-trarap awal i-willi sri tactkkanin# 4is-ur-dari l;qq ad-cttap ar-
ssap ula nkki@ 5ip-a-tmuddup is-ur-dari l;qq a-didi-tawip tampart tamumnt zund
irqqasn ya,ni d-aytmas n-siditnnp d-b.rus@ 6izd pir nkki d-barnaba ka-ixvva
a-ntxdam p-twuri ya,ni bac a-ntam/ ma-nctta@ 7man aoskri ikcmn s-imip ar-sul-
itsiyyar f-ixf-ns@ ma-i//an a,il ur-a-ictta zp-lpllt-ns@ ma-iksan tawrut ur-a-
issa zp-ukkwfay-ns@
8walaynni urd pir s-lmoni n-bnadm a-s-nssn tipawsiwin-ad# ar-fllasnt-ittini ccro ula
ntta# 9acku p-ccro n-musa a-p-ityara% ∂a-ur-tgt apamu i-uzgr lli-isrwatn#∑ izd pir
izgarn a-iqvad rbbi p-wawal-ad@ 10is-urd nkkwni a-iona p-ma-inna@ hati f-ssibt-
nnp a-f-ityara-wawal-ad$ acku pwalli ikkrzn ula pwalli imggrn iqqan-tn-d a-n-trjun
p-tapamt n-vvabt# 11nkkwni nlu;-n darun amud n-rru;# is-ur-darnnp l;qq a-darun-nmgr
kra l-lxir lli-t;tajja ddat@ 12llan wiyya, ar-darun-tam/n tapamt l-lxir$ imma nkkwni
is-ur-rad-ap-tili tapamt yugwrn tinsn@ walaynni ur-jju-n,alb l;qq-nnp# nvam; p-mayan
kullut$ bac a-ur-nt;var tabrra;t l-lxbar ifulkin l-lmasi;# 13is-ur-tssinm$ pwilli
txdamnin p-tgmmi n-rbbi izd zp-ma-ityawfkan i-tgmmi n-rbbi a-zp-a-cttan@ is-
ur-tssinm$ pwilli skarnin tawuri n-u/ru n-tprsi izd zp-tprsyu-an a-zp-a-cttan@ 14pmkan a-yuvva siditnnp ula f-willi tbrra;nin pilad s-lxbar ifulkin$ bac ad-tam/n
mad-;tajjan f-ssibt n-twuri n-tbrra;t lli-skarn# 15imma nkki ur-jju-,albp l;qq-inu#
tabrat-ad$ ur-awn-tt-in-urip bac ad-am/p kra i-ixf-inu# acku yuf dari ad-mmtp ula
ikkis flla kra n-yan lfr;-ad dari illan s-mayd skarp#
255
16walaynni ip-a-tbrra;p s-lxbar ifulkin$ ur-/,arp ad-alpp ixf-inu f-mayd skrp$
acku iqqan-iyi-d ad-skarp pmkad# tagu,i a-rad-iyi-yili ip-ur-a-tbrra;p s-lxbar
ifulkin# 17mrad izd nkki a-iqvadn tawuri-ad$ rad-irip a-fllas-tam/p tiprad-inu#
walaynni tqqan-iyi-d-twuri-ad$ acku rbbi a-zgigi-iran a-stt-skarp# 18imma pilad
ma-igan tiprad-inu@ a-tnt-igan d-mayad# /,arp ad-sslkamp lxbar ifulkin i-mddn bla
zgisn ;tajjap yat$ ula-da-zgisn-t,alabp mad-sthllap f-twuri-ad n-tbrra;t#
19nkki gip win ixf-inu$ /,arp ad-skarp mknna rip# walaynni gip ixf-inu d-ismg i-kullu
mddn$ bac a-zgisn-rarp wid ggutnin i-rbbi# 20gip ixf-inu d-gu-yudaya dar ayt-yudaya$
bac ad-rarp ayt-yudaya i-rbbi# gp ixf-inu d-bu-ccro dar ayt-ccro$ waxxa ur-iyi-
d-iqqan ccro$ bac ad-rarp ula ayt-ccro i-rbbi# 21gp ixf-inu d-wad ur-issinn ccro
dar willi ur-ssinnin ccro$ bac ad-rarp ula pwilli ur-ssinnin ccro i-rbbi# walaynni
ur-jjud nkkin a-iffupn zp-ccro n-rbbi acku ar-bdda-skarp s-ulmmud l-lmasi;# 22gip
ixf-inu d-wad i,ofn dar willi ,ofnin$ bac ad-rarp ula pwilli ,ofnin i-rbbi# p-dar
kullu mddn ar-tuwrrip gp zp-gisn bac ad-afp mamnk ad-zgisn-jjnjamp kra# 23kullu
mayad$ ar-t-skarp bac ad-sslkmp lxbar ifulkin i-mddn$ kcmp didsn p-tamunt-ns#
24tssnm is-iggut ma-iskarn cala n-tizzla walaynni pir yan a-ra-gisn-yam/ lkas#
tazzalat pilad bac a-tam/m lkas# 25kullu wanna itazzaln ar-issdus ixf-nsn# ar-t-
issdus bac a-yam/ kra l-lkas lli-ur-ra-idum# imma nkkwni ar-nssdus ixfawn-nnp bac
a-nam/ lkas lli-ra-bdda-idum# 26ur-a-tazzalp nkki bla lfaytt ula-da-skarp tukkwimt
zund yan ikkatn pir a,u# 27walaynni ar-ssdusp ddat-inu ar-gis-tnba,p$ bac a-ur-iyi-
issufp rbbi p-isiggwra nkki lli-yad-itbrra;n i-wiyya,#
1 kurintus 101cor10
anfat i-ilahat n-ddunit-ad
1way-aytma$ rip a-ur-tttum ma-ijran i-imzwura-nnp payd izrin# ntni kullutn issntal-tn-
umdlu$ zrin kullu p-wammas n-umda$ 2ddmn kullu s-ism n-musa p-umdlu d-umda# 3ar-kullu-
cttan tirmt zp-ignna$ 4ar-kullu-ssan tissi zp-ignna$ acku ar-ssan zp-u/ru n-ignna
lli-didsn-bdda-itmunun# lmasi; a-igan a/ru-an# 5walaynni ma-gisn-iggutn$ ur-fllasn-ir,i
rbbi$ mmtn jlun im,,al-nsn p-lxla#
6paylli-s-asn-tggwra ar-ap-imala a-ur-nttiri ma-ywxcnn pmklli ttirin ntni$ 7ula-da-
ntobad ilahat ya,ni zund kra gisn pmklli ityaran% ∂skyusn mddn ar-cttan ar-ssan$
nkrn ar-t;ucn#∑ 8a-ur-ntfsad zund kra gisn$ ityawhlak gisn sin id-mraw d-kra, n-id-
walf (23$000) p-yan-wass# 9illa fllap a-ur-ntarm rbbi zund kra gisn$ npn-tn ilgmma,n# 10a-ur-ntngmug zund kra gisn$ ihlk-tn lmalak l-lmut# 11paylli-s-asn-tggwra$ ijra pmkan
256
bac ad-ap-iml a-ur-nskar zund ntni$ ityara kullu f-ssibt-nnp bac a-nrar loaql nkkwni
lli-izzrayn isiggwra n-ddunit#
12wanna ittinin is-izga$ irar loaql a-ur-i,r# 13ur-fllawn-tzri kra n-tassast abla xtalli
kullu izrayn f-mddn# imma rbbi izga-bdda p-wawal-ns$ ur-ra-kn-yajj a-ttyaramm uggwar
n-ma-mi-t/,arm# hati pakud nna-tzraym p-tassast rad-awn-iml mamnk a-stti-tnrum tnjmm
zp-gis# 14way-aytma ozzanin$ mayad a-f-a-yawn-ttinip$ tanfat i-ilahat n-ddunit-ad#
15ar-srun-sawalp zund ayt-loaql# swangmat d-ixf-nnun p-ma-rad-awn-inip# 16hati lkas
ambarki lli-f-a-ntckar rbbi$ pakud nna-zgis-nssa ar-nkccm p-tamunt n-idammn l-lmasi;#
ula tangult n-uprum lli-ntbbi$ pakud nna-zgis-nctta ar-nkccm p-tamunt n-ddat l-lmasi;# 17yat-tngult a-illan acku yan a-nga nkkwni lli-iggutn$ ar-kullu-n..af tapamt p-tngult-ad#
18swangmat p-mad-skarn ayt-yudaya# pwilli cttanin tiprsyu ar-kccmn p-tamunt n-u/ru
n-tprsi# 19walaynni mad-qvadp p-wawal-ad@ is-tga kra$ tifiyi n-tprsyu l-lavnam@ npd
is-gan kra$ lavnam@ 20uhu$ walaynni tiprsyu lli-mi-qqrsn ayt-lavnam ar-tnt-akkan i-ljnun
urd i-rbbi# ur-rip a-tkccmm kunni p-ma-igan win ljnun# 21ur-ra-ti/,arm a-tssam
zp-lkas n-siditnnp d-lkas l-ljnun# ur-ra-ti/,arm a-tcttam zp-lmida n-siditnnp
d-lmida l-ljnun# 22is-tram a-stti-tss.iyyarm i-siditnnp@ is-fllas-tjhhdm kunni@ 23ar-ttinin mddn% ∂i;lla kraygatt kra#∑ walaynni ur-ra-infoa kraygatt kra# ∂i;lla
kraygatt kra$∑ walaynni ur-rad-ap-issdus kraygatt kra#
siggilat ma-ifulkin i-wiyya,
24a-ur-isiggil yan pir ma-ifulkin i-ixf-ns$ walaynni a-t-isiggil i-wiyya,# 25i;lla-yawn
a-tcttam tifiyi nna-inzzan p-ssuq bla-da-fllas-tsqsam ula tckkam p-uwl-nnun$ 26acku
∂akal win rbbi a-iga$ ula kullu ma-gis-illan#∑ 27ip-awn-ior, kra n-yan ur-issinn rbbi$
ip-tram a-dids-tmunm$ cttat aynna-yawn-in-isrs bla tsqsam ula tckkam p-uwl-nnun# 28walaynni ip-awn-inna kra n-yan ∂tifiyi-ad tga tin lavnam$∑ illa fllawn a-stt-ur-tccm#
acku ip-tti-tccam$ urd afulki ayn tskrm i-walli-awn-t-innan$ acku ra-yili cckk# 29cckk-ad ra-yili p-uwl-ns ntta urd ul-nnun#
walaynni max ayllip rad-kkisp i-ixf-inu mad-iyi-i;llan f-ssibt n-yan ickkan@ 30ip-
a-tckarp rbbi f-mad-cttap$ max ayllip ra-yyi-t/in mddn f-maylli-f-a-tckarp
rbbi@ 31walaynni kullu ma-tcttam ula kullu ma-tssam ula kullu ma-tskarm$ illa fllawn
a-srs-tmalam lmjd n-rbbi# 32a-ur-tti-tss.iyyarm i-ayt-yudaya ula i-ayt-tmizar
ya,ni ula i-ayt-umnaggar n-rbbi# 33skarat zund nkki$ ar-n-tggap tiqqi-nu a-bdda-
tr,up kullu mddn# ur-a-siggilp pir ma-ifulkin i-ixf-inu walaynni ar-siggilp ma-
ifulkin i-wiyya,$ bac ad-uwrrin njmn#
257
1 kurintus 111cor11
ta/allit ula taduli n-ugayyu
1,furat-iyi p-mad-skarp pmklli t,furp lmasi; p-ma-iskar# 2hati fr;p srun acku
ar-tskarm s-kullu mad-awn-nnip ar-tzzgam almmud lli-awn-in-sslkmp# 3walaynni rip
a-tissanm mayad% ∂iga lmasi; ixf n-kraygatt argaz$ ig-urgaz ixf n-tmpart-ns$ ig
rbbi ixf l-lmasi;# 4argaz nna-idaln agayyu-ns ip-a-it/alla npd ip-a-ittini s-mad-as-
imala rbbi$ hati ar-icc;ccam pwalli igan ixf-ns# 5imma tampart nna-ur-idaln agayyu-ns
ip-a-tt/alla npd ip-a-ttini s-mad-as-imala rbbi$ nttat ar-tcc;ccam pwalli igan ixf-
ns# ra-ig payan zund ip-tssmakkrd agayyu-ns# 6tampart nna-ur-idaln agayyu-ns$ ra-yaf
a-tlass azzar-ns# imma payan$ lf,;t a-ra-ig i-yat ilassn azzar-ns npd tssmakkrd
agayyu-ns# pmkan a-s-iban is-fllas-illa a-ti-tdl# 7argaz$ illa fllas a-ur-idal agayyu-ns
acku rbbi ixlq argaz f-vvurt-ns$ iban gis lmjd n-rbbi# imma tampart$ iban gis lmjd
n-urgaz# 8p-isizwar ur-ityawskar-urgaz zp-tmpart$ walaynni ttyawskar-tmpart
zp-urgaz# 9ur-ityawskar-urgaz f-ssibt n-tmpart$ walaynni tampart a-ityawskarn
f-ssibt n-urgaz# 10mayad a-f-illa f-tmpart a-ttasi tamatart-ad f-ixf-ns$ bac
a-tmala is-tga tin-urgaz-ns# iqqan-tt-id mayad f-ssibt l-lmalayka# 11walaynni nssn
is-ur-ngarant-tmparin d-irgazn p-tamunt n-siditnnp$ ula ngaran irgazn d-tmparin# 12acku ttyawskar-tmpart zp-urgaz$ ar-itlul-urgaz zp-tmpart# kullu mayad$ rbbi
a-t-iqvadn#
13ma-tnnam kunni@ is-ra-ifulki ip-t//ulla-tmpart i-rbbi d-ugayyu-ns ur-idil@ 14is-
ur-tssinm$ argaz nna-dar-ipzzif-wazzar$ ur-ra-ti-tuqqarn mddn# 15walaynni tfulki-
tmpart nna-dar azzar ipzzifn$ acku ifka-yas rbbi azzar-ns zund yat-tmlsit# 16ip-illa ma-iran a-didnnp-it/i f-mayad$ ur-rad-as-inip abla% ∂pmkad a-nskar nkkwni
ula kullu imnaggarn n-rbbi#
imnsi n-siditnnp
17imma pilad ra-kn-uvvap f-kra n-tpawsiwin ya,ni$ ur-/,arp a-kn-fllasnt-alpp# acku
pakud nna-tmnaggarm ur-a-tskarm lxir walaynni lxcant a-tskarm# 18tapawsa tamzwarut
a-stt-igan% ∂sfldp is-a-ta..um pakud nna-n-tmnaggarm# irwas-iyi is-urd tikrkas
ayan$ 19acku iqqan-d a-ya..u kra f-kra bac a-gigun-iban manwi-f-ir,a rbbi# 20walaynni
llip a-n-tmnaggarm urd imnsi n-siditnnp a-tcttam# 21acku kraygatt yan ar-itzayad
ar-ictta bla-da-itql s-wiyya,$ ar-gigun-ittili kra yap la/$ ar-ittili kra inufl
s-tissi# 22max$ ur-darun tigwmma-nnun a-gisnti-tcttam ar-gisnti-tssam@ is-
t;agrm amnaggar n-rbbi tirim a-tcc;ccamm pwilli ur-dar yat@ ma-rad-awn-inip@
is-tram a-kn-alpp f-wan payan@ uhu$ ur-ra-kn-fllas-alpp#
258
23maylli-yyi-d-imla siditnnp$ ha-yyi mlip-awn-t# siditnnp yasuo$ p-i,-an p-ra-inz$
yasi tangult 24ickr rbbi ibbi-tt yini% ∂xtad tga ddat-inu$ ttyawfka f-ssibt-nnun#
skarat mayad a-yyi-d-srs-tswingimm#∂ 25yasi ula lkas pmkad p-isiggwra n-imnsi
yini% ∂lkas-ad iga lohd l-ljdid p-gratun d-rbbi s-idammn-inu# skarat mayad kud
nna-zgis-tssam$ a-yyi-d-srs-tswingimm#∑ 26imma pilad pakud nna-p-a-tcttam zp-
tngult-ad ar-tssam zp-lkas-ad$ ar-takkam tuggwa f-lmut n-siditnnp ard-d-yuwrri#
27walaynni yan iccan zp-tngult n-siditnnp npd iswa zp-lkas-ns bla-da-t-ituqqar$ l;ukm
n-rbbi a-ra-fllas-yili acku iskr zp-ddat n-siditnnp d-idammn-ns zund ip-ur-gin
yat# 28illa f-kraygatt yan a-zwar-yarm ixf-ns$ icc ilmma zp-tngult isu zp-lkas# 29acku
wanna iccan isu bla iswangm lmona n-ddat n-siditnnp$ hati l;ukm n-rbbi a-ra-izzugz
f-ixf-ns ip-icca isu# 30mayad a-f-gigun-iggut ma-i,ofn ihrc$ yili ma-immutn# 31ip-
a-nsiggil p-uwlawn-nnp$ ur-ra-fllap-ittut l;ukm# 32walaynni ip-a-fllap-it;kam siditnnp$
ar-ap-itrbba bac a-ur-ntyawhlak s-lhalak n-ddunit-ad#
33imma kunni ay-aytma$ pakud nna-tmnaggarm a-tccm$ illa f-kud yan a-iql s-wayya,# 34ip-
illa ma-bahra-yap la/ ixvva-t a-icc p-tgmmi-ns$ a-ur-fllawn-ittut l;ukm n-rbbi llip
a-tmnaggarm# imma tipawsiwin ya,ni$ ra-kn-fllasnt-uvvap pakud nna-n-darun-uckip#
1 kurintus 121cor12
tiwafkyu zp-rru; lqudus
1imma tipawsiwin n-rru; lqudus ay-aytma$ rip a-tissanm l;qq fllasnt# 2swangmad-d
mamnk a-tjlam p-uwssan lli-p-ur-ta-tssinm rbbi$ yili gigun ma-kn-itawin a-ttobadm
lavnam i/n/am# 3payan a-f-rip a-tissanm mayad% ∂yan isawaln s-t;kimt n-rru; n-rbbi
ur-ra-yini ∂tlla nnolt f-yasuo$∑ ula i/,ar kra n-yan a-ittini ∂yasuo iga sidi∑ abla
s-t;kimt n-rru; lqudus#
4ggutnt-twafkyu$ walaynni yan-rru; a-illan# 5ggutnt-twuryu$ walaynni yan siditnnp a-illan# 6ggutn iskkirn$ walaynni yan-rbbi a-tn-iskarn p-kraygatt yan# 7ar-yakka i-kud yan
ta;kimt n-rru; lqudus a-srs-itoawan wiyya,# 8yan$ ar-as-yakka awal l-lfhmt s-rru;
lqudus# yan ya,ni$ ar-as-yakka awal n-twassna s-rru; lqudus# 9yan ya,ni$ ar-as-yakka
s-rru;-ad a-bahra-yamn# yan ya,ni$ ar-as-yakka s-rru;-ad a-ijjujji imu,an# 10ar-yakka
i-yan a-iskar lmojizat$ ar-yakka i-yan a-ittini s-mad-as-imala rbbi$ ar-yakka i-yan
a-itakwz ma-igan win rru; lqudus zp-win larwa; ya,ni# ar-yakka i-yan a-isawal s-iwalyun
ipribn$ ar-yakka i-yan a-yissan lmona n-iwalyun ipribn# 11walaynni kullu mayad$ ar-t-iskar
rru; lqudus lli-igan yan$ ar-yakka i-kud yan pmklli ittiri ntta#
259
igzman n-ddat
12kraygatt ddat t..af igzman ggutnin# pmkad a-iga lmasi; ula ntta# waxxa yat-ddat
ad-dars-illan$ ggutn igzman-ns# 13acku nddm kullwap s-udum n-yan-rru; bac a-nuwrri
ng yat-ddat$ ng-iyt ayt-yudaya npd ayt-tmizar ya,ni$ ng-iyt ismgan npd win ixf-nnp#
kullwap zp-yan-rru; a-zp-ap-isswa# 14acku ddat t..af igzman ggutnin# urd pir yan-
ugzzum a-tga# 15ip-inna-u,ar ∂ur-gip zp-ddat acku ur-gip afus$∑ izd s-vva;t urd
ddat a-zp-iga@ 16ip-inna-um//up ∂ur-gip zp-ddat acku ur-gip ti.$∑ izd s-vva;t
urd ddat a-zp-iga@ 17mrad is-tga ddat kullutt ti.$ ma-s-ra-tsflid@ mrad is-tga
ddat kullutt am//up$ ma-s-ra-tk,,u@ 18walaynni iskr rbbi igzman n-ddat$ kraygatt
agzzum pmklli-t-ira ntta# 19mrad is-kullu-nga yan-ugzzum$ ur-ra-tili ddat#
20walaynni nssn is-ggutn igzman$ munn kullutn p-yat-ddat# 21ur-ra-ti/,ar ti. a-tini
i-ufus ∂ur-k-;tajjap∑$ ula-ra-yi/,ar-ugayyu a-yini i-i,arn ∂ur-kn-;tajjap∑# 22ur-a-
ttinin pmkan acku igzman lli-f-npal is-,ofn$ n;tajja-tn bahra# 23ula igzman lli-nt;gar$
ar-tt-gisn-ntawi s-uggwar# ula igzman lli-ap-cc;ccamnin$ ar-asn-nsslsa ibrdan lli-
ur-d-iqqann a-tn-nssls i-igzman ya,ni# 24pmkad a-f-issngadda rbbi ddat$ ifk luqr
s-uggwar i-igzman lli-f-npal ur-gin yat# 25iskr pmkad bac ad-kullu-tmoawann igzman
n-ddat$ a-ur-sar-b,un i-ngratsn# 26ip-illa yan-ugzzum yu,n$ rad-a,nn igzman kullutn# ip-
ityawuqqar yan-ugzzum$ rad-fr;n igzman kullutn#
27kunni tgam ddat l-lmasi;$ d-kraygatt yan gigun iga agzzum p-ddat-ns# 28pmkad a-iskr
rbbi p-igzman n-umnaggar% ∂imzwura gan irqqasn# wis sin gan pwilli ittinin s-mad-
asn-imala rbbi# wis kra, gan imslmdn# ilin-dap pwilli skarnin lmojizat$ d-willi dar
tawafka ad-jjujjin imu,an$ d-willi toawannin d-willi tguwwadnin d-willi sawalnin s-iwalyun
ipribn# 29walaynni izd irqqasn ad-gan kullutn@ is-gan kullutn wid ittinin kra-yasn-imala
rbbi@ is-gan kullutn imslmdn@ is-gan kullutn wid skarnin lmojizat@ 30is-gan kullutn
wid jjujjinin imu,an@ is-gan kullutn wid sawalnin s-iwalyun ipribn@ is-gan kullutn wid
ssbayyannin lmoni n-iwalyun ipribn@ 31uhu$ walaynni iryat bahra ad-awn-ilint-twafkyu
timzwura# imma pilad rad-awn-mlp yan-uparas lli-yufn kullu mayan#
1 kurintus 131cor13
l;nant
1ip-a-sawalp s-iwalyun n-bnadm ula win lmalayka d-nkki ur-a-t;nnup$ ur-gip abla zund
nnaqus d-tqrqawin s-tvtnnanayt d-uqqryan# 2ip-/,arp a-ttinip s-mad-iyi-imala rbbi$
ip-ssnp lmona n-kullu ma-intln ula kullu ma-illan$ ip-umnp ayllip ssittip yurar bla-da-
260
t;nnup$ ur-gip yat# 3ip-fkip kullu ma-dari-illan fkp ula ddat-inu ar ajddar bla-da-
t;nnup$ ur-rad-iyi-yili yat#
4imma yan p-tlla l;nant$ ar-itvbar ar-itfulki d-wiyya,# ur-a-it;sad ula-da-issimpur
agayyu-ns ula-da-itfccic# 5ur-ibassl ula-da-itr,u ixf-ns ula-da-itqlaqal d-wiyya,
ula-da-d-iswingim loib lli-gis-skrn# 6ur-a-itfra; s-ma-ywxcnn$ walaynni ar-itfra;
s-l;qq# 7ar-kullu-itasi ar-kullu-itamn ar-kullu-itrju ar-kullu-itvbar#
8l;nant ur-dars ttmi# ra-d-yack yan-uzmz p-ur-ra-yili ma-ittinin s-mad-as-imala
rbbi$ ula illa ma-isawaln s-iwalyun ipribn$ ula illa ma-i..afn tawassna# 9acku t;udda-
twassna lli-darnnp-illan$ i;uddu mad-ap-imala rbbi# 10walaynni ip-d-yucka ma-ur-dar
ttmi$ ra-issitti ma-i;uddan# 11pakud llip gip a;cmi ar-sawalp zund a;cmi ar-
ss;ssup zund a;cmi ar-swingimp zund a;cmi$ walaynni llip wurrip gip argaz flp-n
tipawsiwin n-i;cmay# 12acku kullu mayd n/rra pilad$ iga zund ip-a-ntmnad p-lmri illasn$
imma p-uzmz-an ra-n/r udm s-uwdm# ssnp pilad imikk$ imma p-uzmz-an rad-issanp
kullu pmklli-yyi-issn rbbi# 13imma pilad$ iqama-sul liman d-rrja d-l;nant$ ntni s-kra,$
walaynni tamzwarut gisn a-stt-igan d-l;nant#
1 kurintus 141cor14
skarat f-ma-ra-issdus amnaggar
1skarat kullu s-l;nant$ tirim bahra ad-awn-ilint-twafkyu n-rru; lqudus$ s-uggwar
a-ttinim s-mad-awn-imala rbbi# 2yan isawaln s-iwalyun ipribn$ rbbi ayn-d-a-isawal urd
mddn$ acku ur-ssinn mddn lmona n-iwalyun-ns# ntta s-t;kimt n-rru; lqudus a-s-a-isawal
f-ma-intln# 3imma yan ittinin s-mad-as-imala rbbi ar-isawal i-mddn bac a-tn-itoawan
ntni$ ar-tn-izzoam ar-issfjjij ulawn-nsn# 4yan isawaln s-iwalyun ipribn$ ar-issdus
pir ixf-ns$ imma yan ittinin s-mad-as-imala rbbi ar-issdus aytmatn n-umnaggar
kullutn# 5rip a-kullu-tsawalm s-iwalyun ipribn$ walaynni rip uggwar a-ttinim s-mad-
awn-imala rbbi# yan ittinin s-mad-as-imala rbbi yugwr yan isawaln s-iwalyun ipribn
ip-ur-illi ma-i/,arn a-issbayyn lmona n-iwalyun-an bac a-issdus aytmatn n-umnaggar#
6way-aytma$ mal-lfaytt a-ra-yili ip-n-darun-uckip ar-sawalp pir s-iwalyun ipribn@
lfaytt ur-ra-tili abla ip-awn-in-sslkmp kra n-wawal zp-rbbi npd kra n-twassna npd
kra-yyi-imla rbbi npd kra n-ulmmud# 7/rat taouwwatt ula ribab$ urd bnadm ad-gan$
walaynni ip-ur-ngaddan ma-ra-yissan ma-iqvad-uouwwad ula bu-ribab@ 8ula nffar$ ip-ur-
inm-wawal-ns ma-ra-inkr iskr f-imip@ 9ula kunni$ ma-ra-ifhm ma-ttinim ip-a-tsawalm
s-iwalyun ipribn@ ip-ur-a-ttban lmona n-ma-ttinim$ ar-tsawalm pir p-lhawa# 10nssn
is-ggutn iwalyun lli-s-a-sawaln mddn p-tmizar n-ddunit kullutnt# kraygatt awal i..af
261
kra l-lmona$ 11walaynni yan sri isawaln$ rad-dars-gp abrrani ip-ur-ssinp lmona n-ma-
ittini$ ig dari abrrani ula ntta# 12imma kunni$ ssnp is-a-bahra-ttirim tipawsiwin
n-rru; lqudus$ walaynni iryat s-uggwar a-tskarm f-ma-ra-issdus amnaggar n-aytmatn# 13mayad a-f-illa f-kud yan isawln s-iwalyun ipribn a-i,alb rbbi ad-as-issbayyn lmona-
nsn# 14ip-a-t/allap s-iwalyun ipribn$ hati ul-inu a-it/allan imma loaql-inu ur-as-illi
yat# 15ma-rad-skarp@ rad-t/allap zp-uwl-inu$ //allp ula s-loaql-inu# rad-tasip amarg
zp-uwl-inu$ asip amarg ula s-loaql-inu# 16walaynni ip-a-ttckart rbbi pir zp-uwl-nnk
isfld-ak yan ur-issinn ma-illan$ mamnk ra-yi/,ar a-yini ∂amin∑ ip-ur-issin ma-f-a-
ttckart rbbi@ 17waxxa tfulki-t/allit-nnk ur-srs-toawnt pwalli ya,ni# 18imma nkki
ckrp-t i-rbbi$ ar-sawalp s-iwalyun ipribn uggwar-nnun kullukn# 19walaynni yuf dari
ad-inip smmus iwalyun s-loaql-inu p-umnaggar bac ad-sslmadp wiyya,$ uggwar n-mraw
id-walf n-iwalyun ipribn#
20way-aytma$ a-ur-tswingimm zund tarwa m//inin# illa fllawn a-tm//im p-ma-ywxcnn$
walaynni impurat p-loaql-nnun# 21ityara p-warra n-rbbi% ∂ ∂f-imi n-ayt-iwalyun ipribn
ula f-infurn n-ibrraniyn a-f-rad-sawlp s-mddn-inu$ walaynni ur-ra-sri-sfldn# pmkad
a-s-inna sidi rbbi#∑ 22mayad a-f-nssn iwalyun ipribn ur-gin tamatart i-willi umnnin$
walaynni gan tamatart i-willi dar idrus liman# imma maynna imla rbbi a-t-ittini yan
i-wiyya,$ ra-ig tamatart i-willi umnnin$ urd i-willi dar idrus liman# 23walaynni ip-
munn ayt-umnaggar kullutn ar-kullu-sawaln s-iwalyun ipribn$ ma-ra-ijru@ ip-n-kcmn kra
n-mddn ur-ssinn ma-illan npd kra n-mddn dar idrus liman$ rad-inin ∂kra n-rru; a-gigun-
illan#∑ 24walaynni ip-a-kullu-ttinim s-mad-awn-in-imala rbbi$ ip-n-ikcm kra n-yan dar
idrus liman npd kra n-yan ur-issinn ma-illan$ ra-iss;ssu s-ddnub-ns yissan is-
fllas-illa l;ukm$ 25iban kullu ma-intln p-uwl-ns# ra-i,r s-wakal yalp rbbi yini ∂s-vva;t
illa rbbi p-wammas-nnun#∑
skarat kullu s-tnba.. izgan
26ma-ra-nskar ay-aytma@ pakud nna-tmunm i-ngratun kud yan ra-dars-tili kra n-talpat
npd kra n-ulmmud npd kra-yas-issbayyn rbbi npd kra n-iwalyun ipribn npd lmona
n-iwalyun ipribn# kullu ma-tskarm$ illa fllawn a-srs-tssdusm ayt-umnaggar# 27ip-illa
ma-iran a-isawl s-iwalyun ipribn$ ixvva a-ur-sawaln uggwar n-sin mddn npd kra,$ kud
yan s-twala-ns# ixvva yan a-issbayyn lmona n-iwalyun-nsn# 28walaynni ip-ur-illi ma-i/,arn
a-issbayyn lmona$ illa fllasn ad-fssan p-wammas n-umnaggar isawl kud yan s-ixf-ns ula
s-rbbi# 29ajjat sin mddn npd kra, a-ttinin s-mad-asn-imala rbbi$ ar-tuzzann wiyya,
awal-nsn# 30walaynni ip-issbayyn rbbi kra ya,ni i-yan igawr pin$ illa f-walli isawaln
a-ifssa# 31acku t/,arm a-kullu-ttinim mad-awn-imala rbbi yan s-yan bac ad-kullu-tlmdm
tzomm# 32imma wanna ittinin s-mad-as-imala rbbi$ illa fllas a-itnba, p-rru;-ns# 33acku
rbbi ur-igi bu-iruwwayn# bu-sslamt a-iga#
262
34illa f-tmparin ad-tfssant p-darun pmklli tfssant p-kullu imnaggarn n-im/layn# ur-
asnt-ityawfka ad-sawalnt# pmklli ittini ccro n-musa$ ur-izri a-tt;kamnt f-wiyya,# 35ip-rant ad-issannt kra$ illa fllasnt ad-sqsant irgazn-nsnt p-tgmmi# ip-tsawl-
tmpart p-wammas n-umnaggar$ han loib ayn tskr#
36ma-tnnam@ izd darun a-zp-d-yucka-wawal n-rbbi@ izd kunni wa;dukn ka-t-issnn@ 37wanna
gigun ittinin is-a-yas-imala rbbi awal npd tlla-dars-t;kimt n-rru; lqudus$ iqqan-
t-id a-yini izd luvit n-siditnnp ayd-awn-in-urip# 38ip-ur-iqbil mayad$ ur-ityawqbal
ntta# 39imma pilad ay-aytma$ iryat bahra a-ttinim s-mad-awn-imala rbbi# a-ur-t;varm
yan isawaln s-iwalyun ipribn$ 40walaynni skarat kullu pmklli-d-iqqann s-tnba.. izgan#
1 kurintus 151cor15
tankra l-lmasi; zp-lmut
1way-aytma$ rip ad-awn-d-ssktip lxbar ifulkin lli-s-awn-in-tbrra;p# tsfldm srs
tzgam gis 2tnjmm f-ssibt-ns ip-sul-tpwim p-wawal n-tbrra;t-inu$ ip-nnit-ur-igi
liman-nnun bla lfaytt# 3acku awal ihiyyan lli-yyi-d-ilkmn$ sslkmp-awn-t-in ula kunni$ inip-awn
is-immut lmasi; a-yasi ddnub-nnp pmklli ityaran p-warratn n-rbbi# 4ityawm,al$ ityalal
p-wis kra,-uwssan pmklli ityaran# 5iban-d pakudan i-b.rus iban-d ilmma i-irqqasn
s-sin d-mraw# 6iban-d ilmma i-uggwar n-smmus id-miyya zp-aytmatn p-yat-twal# iggut
gisn mad-sul-isuln walaynni kra immut# 7iban-d ilmma i-yaoqub$ iban-d ilmma i-irqqasn
kullutn# 8p-isiggwra iban-iyi-d ula nkki zund ip-gip yan iluln bla azmz-ns# 9nkki m//
ip p-irqqasn# ur-akkw-sthllap ad-iyi-ttinin arqqas$ acku kkip-ttin ar-ssrfufunp
amnaggar n-rbbi# 10walaynni rbbi iskr-iyi afulki ifk-iyi ad-gp mad-gip pilad# urd
bla lfaytt ad-iyi-iskr afulki$ acku wurrip ar-txdamp uggwar n-kullu wiyya,$ waxxa
urd nkki a-t-iskarn walaynni lbaraka n-rbbi lli-dari-illan# 11zund nkki zund ntni$ pmkad
a-s-a-ntbrra;$ pmkad a-s-tumnm#
tankra n-willi mmutnin
12∂inkr-d lmasi; zp-lmut#∑ pmkad a-iga-wawal n-tbrra;t-nnp# imma kunni$ mamnk a-ra-yiri
kra gigun a-ittini ∂pwilli mmutnin ur-/,arn ad-d-nkrn∑@ 13ip-ur-i/,ar bnadm ad-d-
inkr zp-lmut$ ur-d-akkw-inkir lmasi;# 14walaynni ip-ur-d-inkir lmasi;$ ur-illi ma-f-a-
ntbrra; ula illa ma-s-a-ttamnm# 15ip-ur-a-nkkrn pwilli mmutnin$ ur-akkw-issnkir rbbi
lmasi;# ip-ur-a-nkkrn pwilli mmutnin$ ha-yap ar-nsskirkis f-rbbi$ acku ar-nttini
issnkr-t-id# 16ip-ur-i/,ar bnadm a-d-inkr zp-lmut$ ur-d-inkir lmasi;# 17walaynni
ip-ur-d-inkir lmasi;$ hatin tumnm bla lfaytt$ tilim sul p-ddu l;ukm n-ddnub-nnun#
263
18ip-ur-d-inkir lmasi;$ tthlkn kullu willi srs umnnin mmtn# 19mrad is-i;udda rrja-nnp
p-lmasi; pir i-tudrt-ad$ nkkwni a-ra-d-qqann im..awn uggwar n-kullu mddn#20walaynni s-l;qq inkr-d lmasi; zp-lmut ig amnzu p-willi .avnin# 21f-ssibt n-yan-
urgaz a-s-tlla lmut# imma pilad f-ssibt n-yan-urgaz ya,ni a-s-tlla-tnkra zp-lmut# 22ra-kullu-nmmt f-ssibt n-ma-iskr adam$ ra-kullu-nnkr f-ssibt n-ma-iskr lmasi;# 23ra-d-inkr kraygatt yan s-twala-ns# lmasi; a-izwarn ig amnzu# tigira-ns rad-nkrn
pwilli ganin wins pakud nna-d-yuwrri s-ddunit-ad$ 24iru;-d ilmma isiggwra$ ihlk
lmasi; kullu larwa; ula ssul.at ula lquwwat n-ignwan irar-d tagldit i-rbbi babas# 25ra-i;kam lmasi; ard ig rbbi kullu inuwwacn-ns p-ddu i,arn-ns# 26anuwwac amggwaru
lli-ra-ihlk a-t-igan d-lmut# 27acku ityara% ∂irur-d kullu ma-illan p-ddu i,arn-ns#∑
nssn is-ur-ra-yili rbbi p-ddu i,arn-ns$ walaynni rbbi a-ra-irar kullu ma-illan p-ddu
i,arn l-lmasi;# 28pakud llip ra-yili kullu p-ddu l-l;ukm n-yus n-rbbi$ ra-ifk ixf-ns
p-ddu l;ukm n-walli-d-irurn kullu ma-illan p-ddu l;ukm-ns# pmkad a-s-ra-i;kam rbbi
f-kullu ma-illan#
29walaynni ip-ur-rad-d-nkrn pwilli mmutnin$ max ayllip a-ttirin kra n-mddn ad-ddmn
s-udum n-waman i-willi-asn-mmutnin@ mal-lfaytt a-rad-asn-yili p-udum-an ip-ur-rad-
d-nkrn zp-lmut@ 30ula nkkwni$ max ayllip a-nttiri a-bdda-nskar f-lmut@ 31way-aytma$
ar-n-tmnaggarp d-lmut kraygatt ass# nnip-awn-t acku tozzam dari bahra p-tamunt
l-lmasi; yasuo siditnnp# 32walaynni ma-rad-iyi-yili ip-mmapp d-lu;uc p-tmdint n-afsus
pir bac ad-r,up ixf-inu@ ip-ur-rad-nkrn pwilli mmutnin ra-yaf a-nskar pmklli ttinin
mddn% ∂a-ncc nsu passad acku azkka tlla lmut#∑ 33ad-ur-tjlum ixf-nnun# gar tamunt a-i//
ri/n ul izddign#∑ 34wurryad-d s-uparas inmn$ tanfm i-kullu ma-igan ddnub# han illa gigun
ma-ur-akkw-issinn rbbi# is-kn-ur-bahra-icc;ccim payan@
ddat n-ayt-ignna
35walaynni ra-yyi-isqsa kra n-yan% ∂mamnk a-rad-nkrn pwilli mmutnin@ mamnk a-ra-tg
ddat lli-s-rad-nkrn@∑ 36walaynni is-ur-t..aft loaql@ amud nna-tlu;t ur-ra-d-inkr ip-
ur-yad-immut# 37urd agwlas a-n-tlu;t p-wakal$ walaynni pir yan-waqqa im//in n-irdn npd
win kra n-imndi ya,ni# 38walaynni rad-as-ifk rbbi ddat lli-iqvad ntta$ ifk i-kraygatt
amud ddat lli-as-igan# 39acku tifiyi urd-yat a-tga# tlla-tfiyi n-bnadm tili tin lbhaym
tili tin ig,a, tili ula tin islman# 40illa ma-izdpn p-ignwan$ yili ma-izdpn f-wakal# illa-
ufulki n-ma-izdpn p-ignwan$ yili-ufulki n-ma-izdpn f-wakal# 41yili-ufulki n-tafukt yili-
ufulki n-wayyur yili-ufulki n-itran$ i/li-ula-ufulki n-itri f-itri#
42pmkad a-ra-tg-tnkra n-willi mmutnin# tmmut ddat lli-i,rn p-wakal$ walaynni ur-ra-
sar-tmmt ddat lli-ra-d-inkr# 43ttyawm,al txsr$ tnkr-d tfulki# ttyawm,al t,of$
tnkr-d s-lquwwa# 44ttyawm,al ddat n-ddunit-ad$ tnkr-d tg ddat n-ignna# nssn is-tlla
264
ddat n-ddunit-ad tili ula tin-ignna# 45pmkad a-ityaran p-warra n-rbbi% ∂argaz amzwaru
adam yuwrri iga yal-lxlq iddrn#∑ imma adam amggwaru iga yan-rru; issddrn# 46urd bab
n-rru; a-d-izwarn walaynni bab n-ddat n-ddunit-ad$ iggwru-as-d ilmma bab n-rru;# 47argaz amzwaru ityawskar zp-idqqi$ ig win-wakal# imma argaz wis sin iga zp-ignna# 48zund win-wakal ad-gan ayt-wakal$ walaynni zund win-ignna ad-gan ayt-ignna# 49pilad nga zund
win-wakal$ tigira ra-ng zund win-ignna#
50rip ad-awn-inip ay-aytma$ ur-t/,ar ddat n-tfiyi d-idammn a-twurt tagldit n-rbbi$
ula i/,ar ma-igan win lmut a-iwurt ma-ra-bdda-iddr# 51$52rad-awn-inip kra intln# ur-ra-
kullu-nmmt$ walaynni rad-ap-kullu-ibddl rbbi$ ;ayna p-nffar iggwran$ ur-ta-tmmussi
ti.# acku ra-ittut nffar nkrn-d pwilli mmutnin f-ad-ddrn s-tudrt idumn# pakudan
rad-ap-ibddl# 53acku iqqan-d ddat-ad itrkamn a-ttyawbddal s-ma-ra-bdda-idum$
iqqan-d ddat-ad itmtatn a-ttyawbddal s-ma-ra-bdda-iddr# 54pakudan p-yuwrri idum
ma-itrkamn iddr ma-itmtatn$ ra-yili ma-ityaran p-warra n-rbbi% ∂nnra lmut$ ur-sul-
fllap-tlli#∑ ∂wa-lmut$ ma-tnrit@ wa-lmut$ ma-sul-issiwid-usaqs-nnm@∑ 56asaqs l-lmut
a-t-igan d-ddnub# imma tawda n-ddnub a-stt-iskrn d-ccro# 57walaynni ar-bahra-ntalp
rbbi acku ifka-yap a-nnru kullu mayan f-uwdm n-siditnnp yasuo lmasi;# 58way-aytma
ozzanin$ mayad a-f-rad-awn-inip% ∂dusat tzgam ar-bdda-ttlhum s-twuri n-siditnnp$
tissanm is-urd bla lfaytt a-s-a-ttnhatafm s-ism n-siditnnp#
1 kurintus 161cor16
iskr bulus f-umuddu s-kurintus
1imma lmoawnt lli-ra-taznm i-im/layn n-rbbi p-urucalim$ illa fllawn a-tskarm pmklli
uvvap imnaggarn p-tmazirt n-gala.iyya# 2kraygatt ass l-l;dd illa f-kud yan gigun
a-issitti kra zp-ma-yum/ p-tprad-ns$ unck nna-mi-i/,ar$ i;,u-t$ bac a-ur-ixvva
a-tssmunm iqaridn pakud nna-n-darun-uckip# 3llip-n-ru;p rad-fkp tibratin n-twassna
i-willi tstim$ aznp-tn a-n-awin tawafka-nnun s-urucalim# 4ip-iyi-d-iqqan ula nkki$ ra-
n-didsn-munp#
5ra-n-darun-ackp llip kkip tamazirt n-makiduniyya$ acku makiduniyya a-rad-kp zwar# 6rip a-n-darun-gawrp$ ;aqqan ra-n-darun-zzrip tagrst$ toawnm-iyi ilmma ad-kmmlp
f-umuddu-nu s-innas rad-ftup tigira# 7ur-rip a-n-darun-zzrip pir kra n-uwssan
drusnin pilad$ walaynni ra-n-darun-gawrp kigan ip-ira rbbi# 8mayan a-f-rad-qamap
p-afsus ard izri loid n-∂wis smmus id-mraw$∑ 9acku rbbi ir/m p-lgddam-inu yan-
imi yusoan ad-skarp tawuri ihiyyan waxxa-nnit ggutn pwilli-ap-t,a,,anin#
265
10ip-n-yucka timutaws$ awyat-stt gis f-a-ur-i;cm p-darun$ acku tawuri n-siditnnp
a-iskar ula ntta zund nkki# 11a-t-ur-i;agr yan$ walaynni oawnat-t a-ikmml f-umuddu-ns
s-sslamt bac a-d-yuwrri s-dari# acku ha-yyi ar-srs-tqlp ntta d-aytmatn ya,ni#
12imma gmatnnp abullus$ sawlp-as s-lmoqul nnip-as ra-ifulki a-n-imun d-aytmatn ya,ni
s-darun$ walaynni ur-akkw-iri a-n-yack pilad# ra-n-darun-yack pakud nna-yufa#
13,ufat tzgam p-uparas l-lmasi;$ tzomm tdusm# 14kullu ma-tskarm$ skarat-t s-l;nant# 15way-aytma$ tssnm izd stifanas d-ayt-tgmmi-ns a-izwarn um/n aparas l-lmasi;
p-tmazirt n-axaya$ fkn ixfawn-nsn ad-txdamn i-im/layn l-lmasi;# 16,albp-kn pilad
a-tsflidm s-mddn zund pwid ula kullu wanna itxdamn ar-itnhataf didnnp f-twuri-ad#
17fr;p pilad p-d-yucka stifanas d-furtunatus d-axaykus acku ommrn adpar-nnun lli-
dari-ixwan$ 18ssfjjijn ul-inu ula nkki pmklli ssfjjijn winnun# tuqqarat mddn zund
pwid#
19ar-n-fllawn-tsllamn imnaggarn n-aytmatn p-tmazirt n-asiyya# ar-n-bahra-fllawn-
itsllam akila d-briskilla s-ism n-siditnnp$ ntni d-umnaggar lli-itmunun p-tgmmi-nsn# 20ar-n-fllawn-tsllamn aytmatn kullutn# nsallamat i-ngratun s-unsallam n-tagwmat# 21nkki
bulus$ s-ufus-inu a-s-awn-in-urip sslam-ad# 22a-ittut l;ukm n-rbbi f-wanna ur-ittirin
siditnnp# ∂maranata. (ack-id a-siditnnp#) 23ad-awn-tili lbaraka n-siditnnp yasuo
lmasi;# 24ar-kn-bahra-ttirip kullukn p-tamunt l-lmasi; yasuo#
266
2 KURINTUStis snat-tbratin n-bulus i-umnaggar p-kurintus
2 kurintus 12cor11zp-bulus arqqas l-lmasi; yasuo pmklli ira rbbi$ d-zp-gmatnnp timutaws ula ntta#
i-umnaggar n-rbbi p-tmdint n-kurintus ula kullu im/layn n-rbbi p-tmazirt n-axaya# 2ad-awn-tili lbaraka d-sslamt zp-rbbi babatnnp ula siditnnp yasuo lmasi;#
rbbi ar-bdda-issfjjij ul-nnp
3ar-bahra-ntalp rbbi babas n-siditnnp yasuo lmasi;$ iga babatnnp i;nnan lli-bdda-
issfjjijn ul-nnp# 4ar-ap-itoawan p-kullu tanukmut lli-fllap-izrayn$ bac a-ni/,ar a-ntoawan
wiyya, p-tnukmut nna-p-llan$ s-lmoawnt lli-s-ap-itoawan rbbi# 5unck lli-bahra-nkkat
tammara f-ism l-lmasi;$ a-yap-bahra-issfjjij rbbi p-tamunt l-lmasi;# 6f-ssibt-
nnun a-f-a-nzray p-tnukmut-ad bac a-ttfjjijm tnjmm$ d-ssibt-nnun a-f-a-ntfjjij bac
ad-dap-ttfjjijm tdusm a-tvbrm i-tmmara zund tammara-yad p-nlla nkkwni# 7nssn is-
ra-tdusm tvbrm$ acku ip-a-tkkatm tammara zund nkkwni ra-kn-issfjjij rbbi zund
nkkwni#
8way-aytma$ nra a-tissanm f-tnukmut lli-fllap-izrin p-tmazirt n-asiyya# tcqa bahra$
t//ay fllap ayllip npal is-ur-akkw-n/,ar a-sul-nddr$ 9nini lmut ayd-ap-d-iqqann#
walaynni yujja-yap rbbi a-nzzri tanukmut-an bac a-ur-yili rrja-nnp p-ixf-nnp walaynni
p-rbbi lli-issnkarn pwilli mmutnin# 10ikkis-ap-d pakudan i-lmut icqan# hati rad-ap-
d-sul-zgis-itkkis# nttan a-p-n-nga rrja-nnp bac ad-ap-d-zgis-itkkis# 11illa fllawn
ula kunni a-tt,alabm rbbi f-ssibt-nnp# pmkad a-s-rad-ap-ttoawanm$ igatn pwilli
tckarnin rbbi f-lbarakat lli-ap-d-yakka f-ssibt n-t/ulla ggutnin#
amuddu n-bulus ula tabrat-ns
12nfr; pilad acku imla-yap-uwl-nnp izd s-ufulki n-rbbi a-s-a-nskar d-kullu mddn
s-nniyt ivfan# ula kunni$ pmkan a-didun-nskr$ urd pir s-loaql n-bnadm walaynni s-lbaraka
n-rbbi# 13kullu mad-awn-in-ntara$ ra-ti/,arm a-ti-tprm tfhmm-t# 14illa gis ma-ur-
ta-tfhimm$ walaynni nra a-kullu-tfhmm bac a-srnnp-tfr;m nfr; srun p-wass lli-p-
ra-d-yack siditnnp yasuo#
15nnip d-ixf-inu ra-tfhmm# f-mayan a-f-skrp f-a-d-darun-kp-zwar bac a-didi-tfr;m
snat-twal# 16skrp f-a-kn-slip zrip s-tmazirt n-makiduniyya$ wurrip-d ilmma s-darun
zp-makiduniyya$ taznm-iyi s-tmazirt n-yudaya# 17is-buhlp llip qvadp pmkan@ is-a-
267
sawalp zund yan iran a-ir,u ixf-ns$ ar-ittini s-yat tunfust ∂iyah iyah$ uhu uhu∑@ 18walaynni pmklli izga rbbi p-kullu ma-ittini$ pmkan a-didun-nskr ula nkkwni# ur-akkw-
nrur ∂iyah∑ a-ig ∂uhu∑# 19acku yasuo lmasi; yus n-rbbi lli-f-a-darun-ntbrra; nkki
d-silwanus d-timutaws$ ur-gis-illi ∂iyah uhu∑ walaynni ∂iyah∑ a-bdda-iga# 20acku
punck lli-gan iwalyun lli-s-inna rbbi f-ma-ra-iskr ifulki$ lmasi; a-tn-kullu-issuwfan#
mayan a-f-a-nttini ∂amin∑ s-ism l-lmasi; pakud nna-ntalp rbbi# 21hati rbbi ad-ap-
izzgan nkkwni didun p-tamunt l-lmasi;$ i/li-ap kullu$ 22iml-ap is-nga wins$ ig rru;-ns
p-uwl-nnp bac a-ig tamatart n-is-ra-issafu kullu maylli-s-ap-inna#
23rbbi issn ul-inu$ yissan max ayllip ur-n-darun-uckip s-kurintus p-uwssan-an$ acku
ur-rip ad-awn-tt-ss.iyrp# 24ur-nri nkkwni a-n;kam p-liman-nnun$ walaynni nra a-didun-
ntmoawan bac a-ttfra;m$ acku nssn is-tzgam p-uparas l-lmasi;#
2 kurintus 22cor21nnip d-ixf-inu p-uwssan-an ur-ra-n-darun-ackp ss.iyrp-awn-tt-dap# 2acku ip-n-uckip
ss.iyrp-awn-tt$ ma-ra-n-afp p-darun a-yyi-issfr; abla kunni lli-mi-stt-ss.iyrp@ 3mayan a-f-n-urip tabrat-an$ ur-n-darun-uckip$ acku ur-rip ad-iyi-darun-.iyr kunni lli-
f-illa a-yyi-tssfr;m# acku ssnp ip-fr;p nkki ra-didi-kullu-tfr;m# 4walaynni s-im..
awn ggutnin a-s-awn-in-urip tabrat-an$ acku tqamam gigi$ asip fllawn tapuft bahra#
ur-awn-in-urip bac ad-awn-tt-ss.iyrp s-uggwar$ walaynni urip-awn-in bac a-tissanm
mnck ad-dari-tozzam#
vam;at i-walli iskrn ma-ywxcnn
5walaynni ip-illa ma-stt-iss.iyrn i-wayya,$ kunni a-mi-stt-iss.iyr uggwar n-mad-
iyi-tt-iss.iyr nkki# iss.iyr-awn-tt kullukn s-imikk npd s-kigan# pmkan a-s-rad-
inip acku ur-rip ad-inip f-urgaz-an uggwar n-mad-as-igan# 6walaynni tuwda-t loqubit
lli-fllas-yut ma-iggutn gigun# 7yili fllawn pilad ad-as-tvam;m tssfjjijm-t$ a-ur-
ti-tnru-tgu,i bahra# 8ra-kn-,albp ad-as-tmlm is-a-t-sul-ttirim# 9mayan a-f-awn-
in-urip tabrat-an$ bac a-kn-armp$ issanp is-ra-bdda-tskarm s-wawal-inu# 10wanna mi
tvam;m f-kra iskr$ hati vam;p-as ula nkki# d-aynna-f-vam;p nkki$ ip-nnit-vam;p f-kra$
f-ssibt-nnun a-f-fllas-vam;p s-ism l-lmasi;$ 11bac a-ur-tt-fllap-izzri ci.an$ acku
nssn tillay-ns#
tlkm tujjut l-lmasi; kraygatt mani
12pakud llip lkmp tamdint n-truwwas$ ir/m siditnnp p-lgddam-inu yan-imi f-twuri
l-lxbar ifulkin l-lmasi;# 13walaynni ur-ihnna-uwl-inu$ acku ur-n-ufip gmatnnp ti.us#
268
flp ilmma mddn n-pin$ muddup s-makiduniyya# 14ar-bahra-ntalp rbbi lli-ap-bdda-
izggurun p-ukabar l-lmasi; lli-itnrun kullu ma-illan$ ar-srnnp-isslkam a,u n-twassna-ns
s-kraygatt mani# 15acku nga p-dar rbbi zund tujjut l-lmasi; p-gr kullu mddn$ pwilli
njmnin ula pwilli tthlknin# 16tg tujjut-an a,u l-lmut i-willi tthlknin$ tg a,u n-tudrt
i-willi njmnin# walaynni is-illa ma-i/,arn i-twuri-ad ihiyyan@ 17ur-ngi nkkwni zund
ma-iggutn ar-tbrra;n s-wawal n-rbbi pir bac ad-srs-qqwayn iqaridn# acku nkkwni
s-nniyt n-uwl-nnp a-s-a-nsawal s-ism l-lmasi;$ nissan izd rbbi ad-ap-yuznn ar-ap-
bdda-itmnad#
2 kurintus 32cor3
tibratin n-twassna
1llip nnna mayan is-nra-dap a-nalp ixf-nnp bac a-didnnp-tbiddm@ is-n;tajja tibratin
n-twassna zp-wiyya, bac ad-ap-tqblm kunni$ npd tibratin zp-gigun bac ad-ap-qbln
wiyya,$ pmklli ;tajjan kra n-mddn@ 2walaynni kunni a-igan tabrat-nnp$ ttyara p-uwlawn-nnun
bac a-stt-aqran kullu mddn issann mamnk a-nga# 3hati iban gigun izd tabrat l-lmasi;
a-tgam$ yura-tt ntta s-ufus-nnp$ urd s-vvm; walaynni s-rru; n-rbbi lli-iddrn$ urd
f-tilwa; n-u/ru walaynni f-tilwa; n-uwlawn n-bnadm#
lmjd l-lohd l-ljdid
4nnna mayan acku nssn is-ap-iqbl rbbi f-ssibt l-lmasi;# 5ur-a-nttini izd nkkwni
a-i/,arn a-nskr kra$ walaynni rbbi i/,ar a-t-iskr f-ufus-nnp# 6nttan ad-ap-ifkan
ta/,,art ma-s-a-nsslkam i-mddn lohd l-ljdid lli-d-yuckan s-t;kimt n-rru; lqudus
urd s-luviyyat tyaranin# acku luviyyat tyaranin ar-di-tawint lmut$ imma rru; lqudus
ar-d-itawi tudrt#
7imma lohd-an n-ccro lli-d-itawin lmut$ pakud llip ityawnqac f-tilwa; n-u/ru iban-d
lmjd n-rbbi s-tifawt itjhhdn$ ayllip ur-/,arn ayt-rbbi a-n-tmnadn p-uwdm n-musa$
waxxa ur-tqama tifawt-an pir yat tasaot idrusn# 8imma lohd-ad n-rru; lqudus$ is-
ur-rad-as-yili lmjd uggwar n-mayan@ 9ip-iggut lmjd l-lohd lli-s-a-thlakn mddn$ ra-t-
bahra-yagwr lmjd l-lohd lli-s-a-tnjamn# 10acku maylli-d-ibann p-uwssan-an s-lmjd iggutn$
ur-sul-as-illi lmjd$ acku tigira-ns a-d-iban ma-t-yugwrn p-lmjd# 11s-lmjd a-s-d-yucka
maylli ur-iqaman$ walaynni uggwar l-lmjd-an a-ra-yili lmjd i-mayd ra-bdda-idum#
12hati ar-ntzoam bahra pilad$ acku illa-yap rrja-yad iv;an# 13ur-ngi zund musa lli-
idln udm-ns bac a-t-ur-/rn ayt-rbbi llip a-gis-tla; tifawt l-lmjd# 14ntni qqurn
ixfawn-nsn# sul s-passad tdl fllasn lmona l-lohd aqdim pakud nna-t-aqran$ acku pir
269
lmasi; a-i/,arn a-issitti asddul# 15waxxa da-aqran ccro n-musa$ sul iqama-usddul-an
f-loaql-nsn$ 16walaynni yan yumnn s-siditnnp ityattay-fllas-usddul# 17hati siditnnp iga
rru;# d-wanna dar rru; n-siditnnp$ ityawfsay zp-iskraf# 18nkkwni kullwap ar-ntmnad
lmjd n-siditnnp pilad$ acku ityattay-fllap-usddul# d-siditnnp lli-igan rru; ar-ap-
itbddal bac a-ng zund ntta$ ar-ap-itzayad lmjd f-lmjd#
2 kurintus 42cor4
lknz lli-illan p-tmkilin n-wakal
1llip-ap-ifka rbbi tawuri-ad ihiyyan s-rr;mt-ns$ ar-gis-ntzayad bla-da-ntrmay# 2naggug zp-kullu ma-igan loib intln icc;ccamn# ur-a-nzzray kra f-yan s-tkrkas ula-
da-ntbddal awal n-rbbi s-lpwcc$ walaynni ar-bdda-nttini l;qq i-kullu mddn p-lgddam
n-rbbi$ bac ad-issann p-uwl-nsn izd afulki a-nskar# 3ip-sul-idl lxbar-ad ifulkin$
idl pir f-willi sul tthlknin# 4ntni ur-uminn acku iblis lli-i;kamn ddunit-ad issbuk,
loaql-nsn a-ur-/rn tifawt l-lxbar l-lmjd l-lmasi; lli-igan vvurt n-rbbi# 5acku urd
f-ixf-nnp a-f-a-ntbrra;$ walaynni ar-ntbrra; f-yasuo lmasi;$ ar-nmala is-iga ntta
siditnnp$ ng nkkwni ixddamn-nnun s-ism l-lmasi;# 6acku rbbi lli-innan ∂ra-di-tisfyu
tifawt zp-wammas n-tillas$∑ nttan a-ifawn p-uwlawn-nnp pilad s-tifawt n-twassna
l-lmjd-ns lli-d-ibann p-uwdm l-lmasi;#
7imma lknz-ad$ nusi-t p-tmkilin n-wakal$ bac a-itban izd rbbi a-mi-tlla-t;kimt-ad
itjhhdn urd nkkwni# 8ar-ap-di-ttkka-tnukmut kraygatt tasga walaynni ur-a-yap-ttam/#
ar-bahra-ntduhdu walaynni ur-a-yap-tla; rrja# 9iggut mad-ap-itkrhun walaynni illa-
bdda mad-ap-ittirin# ar-bahra-ntrfufun walaynni ur-a-nlkkm lhalak# 10nusi-bdda lmut
n-yasuo f-ddat-nnp bac a-ttban ula tudrt n-yasuo p-ddat-nnp# 11acku kullu ma;dd nsul
ar-ap-n-d;ayn mddn i-lmut f-ssibt n-yasuo$ bac a-ttbayyan tudrt n-yasuo p-ddat-nnp
lli-itmtatn# 12pmkad a-s-a-ntmmap d-lmut bac a-t..afm kunni tudrt#13pmklli ityaran% ∂ha-yyi umnp# mayan a-f-sawlp#∑ ula nkkwni illa darnnp liman-ad p-uwlawn-
nnp$ ar-nsawal acku numn# 14nssn mayad bahra% ∂rbbi lli-d-issnkrn siditnnp yasuo
rad-ap-issnkr ula nkkwni d-yasuo$ yawi-ap didun s-dars# 15kullu mayd ijrrun pilad$
ar-ijrru f-ssibt-nnun bac a-tzayd lbaraka n-rbbi ar-ttru; kigan d-mddn$ igatn
bahra pwilli-ti-tckarnin ibayyn lmjd n-rbbi s-uggwar#
16mayan a-f-ur-akkw-a-ntrmay# waxxa da-tt,oaf ddat-nnp$ ar-itdus-uwl-nnp ass
f-wass# 17acku tanukmut-ad ifssusn p-a-nzray ussan-ad drusnin$ rad-ap-tggwru
s-lmjd idumn lli-bahra-yugwrn kullu payad# 18hati ur-a-stt-ntawi p-maylli n/rra$
walaynni ar-tt-ntawi p-maylli ur-a-i/rra yan# acku maylli n/rra ur-ra-iqama$ imma
maylli ur-a-n/rra ra-bdda-yili#
270
2 kurintus 52cor5
tazdapt-nnp p-ignna
1nssn mayad$ ip-ttyawhlak-txiyyamt lli-igan ddat-nnp n-ddunit-ad$ rad-ap-ifk rbbi
yat-tzdapt p-ignna# rad-ap-ifk yat-tgmmi lli-ur-ityawskarn s-ifassn n-bnadm$ ra-
bdda-tdum# 2imma pilad p-sul-nqama p-ddunit-ad ar-nnddr$ n/u/, a-nls ddat-nnp n-ignna# 3ar-nttiri a-stt-nls a-ur-nqama bla tazdapt# 4acku ma;dd nqama p-txiyyamt-ad ar-nnddr
s-tapuft# ur-nnip is-nra a-nkkis taxiyyamt-ad$ walaynni nra a-nls tazdapt ya,ni$ bac
a-nbddl ma-itmtatn s-ma-ra-bdda-iddr# 5rbbi a-fllap-iqvadn mayad$ ifk-ap rru;-ns
bac a-nissan is-rad-ap-issafu kullu maylli-s-ap-inna# 6pmkad a-s-a-bdda-nzzoam ulawn-
nnp$ acku nssn is-d-naggug f-siditnnp pilad p-sul-nzdp p-ddat-ad# 7imma nkkwni ar-
tt-ntawi p-maylli-s-numn$ urd p-maylli n/rra# 8mayan ad-ap-izzoamn bahra# niri a-nfl
ddat-ad$ nru; dar siditnnp# 9walaynni ip-nqama p-ddat-ad npd ip-tt-nfl$ ra-bdda-nskar
f-a-nr,u siditnnp# 10acku iqqan-ap-d a-nbidd kullwap p-lgddam l-lmasi; a-fllap-i;kam$
irar i-kraygatt yan f-ma-iskr p-ddunit-ad$ ig-iyt ma-ifulkin npd ma-ywxcnn#
rbbi iskr sslamt p-gras didnnp
11nssn tiksa, n-sidi rbbi# mayan a-f-a-n-ntgga tiqqi-nnp a-nssfham wiyya, bac ad-
amnn ula ntni# rbbi issn kullu ma-ginnp-illan# palp is-ap-tssnm ula kunni p-uwlawn-nnun# 12ur-a-ntalp ixf-nnp bac a-didnnp-tbiddm$ walaynni nmla-yawn kra ma-s-a-srnnp-ttfra;m
dar mddn$ trarm awal i-willi tfra;nin s-uwdmawn urd s-ma-illan p-uwlawn# 13ip-tpalm
is-nffup ixf-nnp$ f-rbbi a-f-t-nffup# walaynni ip-nsawl s-lmoqul$ f-ssibt-nnun a-f-
nsawl# 14imma nkkwni ar-ap-td;ay l;nant l-lmasi;$ acku numn is-immut yan f-ssibt n-kullu
mddn# mayan a-f-nssn is-kullu-dids-mmutn# 15immut ntta f-ssibt n-kullu mddn bac ad-
uwrrin pwilli ddrnin a-ur-sul-skarn f-ad-r,un ixf-nsn walaynni ad-r,un pwalli immutn
inkr-d zp-lmut f-ssibt-nsn#
16ur-sul-a-ntmnad p-yan pmklli gis tmnadn mddn n-ddunit-ad# nkka-ttin ar-ntmnad p-lmasi;
pmklli gis tmnadn ntni$ walaynni ur-sul-a-gis-ntmnad pmkan# 17acku wanna igan win lmasi;$
iskr-t rbbi zp-ljdid# la; zp-gis aqdim$ yuwrri ig win ljdid# 18rbbi a-iqvadn
mayan llip iskr sslamt p-grap dids f-ssibt l-lmasi;# i/li-ap nkkwni a-nmala i-mddn
mamnk a-ira a-iskr sslamt p-gras didsn# 19acku rbbi iskr sslamt p-gras d-ddunit
f-uwdm l-lmasi;$ ur-a-sul-it;asab f-mddn ddnub-nsn# yazn-ap ad-asn-nsslkam lxbar
f-sslamt-ad#
20nkkwni-ad nga imazann l-lmasi;# f-imi-nnp a-f-a-srun-isawal rbbi# ar-kn-nt,alab pilad
s-ism l-lmasi; a-tuwrrim s-rbbi bac ad-awn-tili sslamt p-gratun dids# 21lmasi;
271
lli-ur-jju-iskirn kra n-ddnb$ irur-t rbbi zund ip-iommr s-ddnub f-ssibt-nnp$
bac a-nommr nkkwni s-ufulki n-rbbi f-ssibt-ns#
2 kurintus 62cor61s-ism n-rbbi lli-d-nxdm$ n,alb-kn a-ur-tajjm rr;mt-ns lli-s-tumnm a-t,r bla lfaytt
p-darun# 2acku rbbi inna% ∂llip-d-iru;-uzmz n-rr,a sfldp-awn# llip-d-ilkm-wass
n-ujnjm oawnp-kn#∑ hati pilad a-d-iru;-uzmz a-fllawn-ir,u# passad a-d-ilkm-wass
a-tnjmm#
tanukmut lli-p-izri bulus
3ar-nskar kullu bac a-ur-yili kra l-loib p-twuri-nnp ula kra n-tbay,,rt ma-iss.
arn yan# 4ar-nskar kullu bac a-nmala izd ixddamn n-rbbi a-nga$ ndus a-kullu-nvbr#
ar-bahra-ntrfufun ar-nkkat tammara ar-nzray p-tnukmut# 5ar-ap-tlxa,n ar-ap-n-tlu;n
p-l;bs ar-fllap-sshiyyasn mddn# ar-ntnhataf bahra# kra n-twal ar-ntqama bla i.v$
kra n-twal ar-ntqama s-la/# 6walaynni iban ginnp is-ipus-uwl-nnp nissan ma-ywp/ann nvbr
bahra$ ar-ntoawan wiyya,$ nommr s-rru; lqudus$ ar-nt;nnu p-mddn s-nniyt ivfan$ 7ar-
nsawal s-l;qq$ ar-nskar kullu s-t;kimt itjhhdn n-rbbi$ nasi imqlad n-ufulki n-rbbi
p-ufasi-nnp ula p-u/lma,-nnp# 8pmkan a-nskar ip-a-yap-t;garn mddn ula ip-a-yap-talpn$
ip-a-fllap-ttinin nwxcn ula ip-a-ttinin ncwa#
hati ar-ap-tggan d-ayt-tkrkas$ walaynni ar-nsawal s-l;qq# 9ar-ttinin ur-ap-issin yan$
walaynni iggut mad-ap-issnn# ar-ttinin ar-ntmtat$ walaynni ha-yap sul nddr# ar-ttinin
tlla-d fllap loqubit$ walaynni ur-illi mad-ap-inpan# 10waxxa da-ginnp-itqama l;al$ ar-
bdda-ntfra;# waxxa nga im/la,$ iggut ma-zginnp-itam/n lxir# waxxa ur-darnnp yat$
n..af kraygatt kra#
11way-aytma n-kurintus$ s-nniyt n-uwl-nnp ayd-s-awn-in-nsawl$ acku tozzam darnnp bahra# 12urd nkkwni a-n-srun-irurn tipurdin$ walaynni kunni a-d-srnnp-irurn tipurdin# 13rad-
awn-inip pmklli ittini yan i-tarwa-ns ozzanin$ skrat zund nkkwni$ tmlm-ap is-ap-
t;ubbam pmklli-kn-n;ubba#
ngarat d-willi ur-uminnin
14a-ur-tuwrrim tilim p-uzaglu d-willi ur-uminnin s-lmasi;# is-tlla tamunt p-gr ma-
ir,an rbbi d-ma-t-ur-ir,in@ is-tlla tamunt p-gr tifawt d-tillas# 15is-ra-d-
imcacka lmasi; d-iblis@ is-ra-imr,a yan yumnn d-yan ur-yuminn@ 16is-ra-ttmoawan-
tgmmi n-rbbi d-tin ilahat n-ddunit-ad@ acku nga nkkwni ayt-tigmmi n-rbbi lli-iddrn#
272
pmklli inna rbbi% ∂rad-gawrp d-mddn-inu$ zdpp p-wammas-nsn# rad-gp rbbi-nsn$
gn ntni mddn-inu#∑ 17f-mayan a-f-inna sidi rbbi% ∂ffupad-d zp-darsn$ tngaram didsn$
tanfm i-kullu ma-irkan# ip-tskrm pmkan ra-fllawn-r,up# 18rad-gp babatun$ tgm tarwa-nu
d-isti# mayad inna-t sidi rbbi lli-i;kamn kullu ma-illan#∑
2 kurintus 72cor71way-aytma ozzanin$ llip-ap-inna rbbi is-rad-ap-iskr kullu mayad ifulkin$ yili fllap
a-npus naggug zp-kullu ma-ra-issrku ul-nnp ula ddat-nnp# yili fllap a-ntyaw/lay i-rbbi
s-ufulki ikmmln$ ar-bahra-nttiri a-t-nr,u#
ifr; bulus s-ayt-kurintus
2mlat-ap pilad is-ap-t;ubbam$ acku ur-jju-ntodda f-yan ula nssxsr yan ula ncca yan# 3ur-
nnip is-twxcnm$ acku mlip-awn yadlli is-darnnp-tozzam bahra# yan a-nga nkkwni didun$
ip-nddr ula ip-nmmut$ 4acku tiqqnp gigun$ fr;p srun$ zomp bahra# waxxa da-nzray
p-tnukmut icqan$ fr;p s-lfr; iggutn#
5llip-d-nru; tamazirt-ad n-makiduniyya ur-n/,ar a-nsunfu p-uwssan-an$ acku tkka-yap-
d-tnukmut zp-kraygatt tasga# sutln-ap icabukn zp-brra$ tili-ap tapuft p-ugwns# 6walaynni rbbi lli-issfjjijn ul n-willi ,ofnin$ issfjjij-ap ula nkkwni$ acku yiwi-d
ti.us s-darnnp# 7hati nthnna pilad$ urd pir f-ssibt n-ma-d-yucka walaynni nthnna ula
f-mklli tssfjjijm ul-ns# iml-ap f-mamnk a-yyi-ttirim bahra$ tigwra/-kn f-maylli
ijran$ tujadm a-didi-tbiddm# ha-yyi fr;p bahra s-lxbar-ad#
8ur-iyi-twgra/ pilad f-tbrat lli-awn-in-uznp$ waxxa-yyi-fllas-twgra/ p-uwssan-an
acku iqama gigun l;al yan kra# 9hati pilad fr;p$ urd f-ssibt n-mad-awn-.iyr walaynni
f-ssibt n-ma-gigun-iqama l;al ayllip tskrm ma-gigun-ira rbbi# acku llip-awn-.iyr$
tuwrrim tswangmm bahra p-ma-ira rbbi# ur-awn-ijli yat f-ssibt-nnp# 10acku yan
mi .iyr iswangm p-rbbi$ hati ra-ifl iskkirn-ns wxcnnin injm# ur-ra-ti-tigwra/
f-mayan# imma yan mi .iyr iswangm p-ddunit$ ur-rad-as-d-yawi mayan abla lmut# 11/rat
maylli tskrm pakud llip-awn-.iyr tswangmm p-ma-ira rbbi# tuwrrim trurm loaql
bahra$ tirim a-tmlm is-ur-gigun-illi kra l-loib# ula kunni tbzgm f-walli iffupn
aparas$ tap-kn-tgu,i fllas# tirim ad-ap-tr,um$ tujadm a-fllas-t;kamm# hati iban
fllawn is-tskrm kullu ma-fllawn-illan p-maylli darun ijran#
12waxxa-yawn-in-urip tabrat-an$ ur-awn-tt-in-urip f-ssibt n-walli iskrn ma-ywxcnn npd
pwalli-mi-t-iskr$ walaynni urip-awn-tt-in bac ad-awn-iml rbbi mnck a-ra-tirim ad-ap-
tr,um# 13imma pilad nthnna f-kullu mayan# nthnna nkkwni walaynni nfr; s-uggwar llip n/ra mnck
273
a-kullu-tssfr;m ti.us ayllip ur-sul-fllawn-yusi tapuft# 14payd izrin ulpp-kn i-ti.us$
imma pilad iban is-ur-iyi-tcc;ccimm f-wawal-inu# nmla-yawn-in l;qq p-kullu mad-awn-nnna
payd izrin$ imma pilad iban izd l;qq a-fllawn-nnna ula i-ti.us# 15imma ntta i;ubba-kn pilad
s-uggwar$ acku ar-d-iswingim mamnk a-ti-tqblm$ tadrm i-ixf-nnun tsfldm srs kullukn$
tuqqrm-t bahra# 16ula nkki fr;p s-kigan acku ufip a-bahra-gigun-gp laman#
2 kurintus 82cor8
lmoawnt lli-ra-yawi bulus s-urucalim
1way-aytma$ nra a-tissanm mnck a-ibark rbbi p-imnaggarn p-tmazirt n-makiduniyya# 2waxxa zrin p-tnukmut icqan$ fr;n bahra# r,un ad-fkn kigan$ waxxa idrus mad-darsn-
illan bahra# 3nkki gip inigi n-is-fkan unck lli-mi-/,arn$ fkn-nnit uggwar n-ma-mi-
/,arn$ r,un s-pmkan# 4,albn-ap bahra a-tn-najj ad-fkn kra p-lmoawnt lli-ra-nawi i-im/
layn n-rbbi p-urucalim$ irin ntni ad-asn-tili lbaraka n-tamunt-ad# 5ur-npal p-uwssan-an
is-rad-skrn punckan$ imma ntni fkan ixf-nsn zwar i-siditnnp$ fkn-ap ilmma ixf-nsn ula
nkkwni pmklli ira rbbi# 6ula kunni$ ibda ti.us ar-awn-imala a-tskarm pmkan# n,alb-t
pilad a-kn-ioawn a-tkmmlm lbaraka n-twafka-yad#7/rat mnck a-tjhhdm kunni# idus liman-nnun$ tissanm a-tsawalm$ tfhmm ma-ywp/ann$ ar-
tskarm s-nniyt$ ar-ap-tt;ubbum# imma pilad nra gigun a-tjhhdm ula p-lbaraka n-twafka-
yad# 8urd luvit ayd-awn-nnip$ walaynni mlip-awn mad-skrn wiyya, s-nniyt-nsn$ bac ad-ap-
tmlm izd s-vva;t t;ubbam mddn ula kunni# 9tssnm l;nant n-siditnnp yasuo lmasi;# waxxa
i..af ma-iggutn$ yuwrri bla yat f-ssibt-nnun# ifl kullu ma-dars-illan$ bac a-tuwrrim
t..afm ma-iggutn# 10swangmp nkki is-rad-awn-yaf a-tkmmlm maylli tbdam asggwas lli-
izrin$ acku kunni a-izwarn wiyya, p-maylli tnawlm$ tbdum ar-ti-tskarm s-nniyt-nnun# 11kmmlat-t pilad unck nna-mi-t/,arm$ tirim a-ti-tkmmlm pmklli-ti-tnawlm p-isizwar# 12ip-tram a-tfkm s-nniyt-nnun$ ra-ir,u rbbi s-unck lli-mi-t/,arm a-tfkm# ur-ra-yiri
uggwar n-ma-mi-t/,arm# 13ur-nnip mayan bac a-fllawn-//i/ayp ssrxup i-wiyya,$ 14walaynni
rip a-kullu-nngadda i-ngratnnp# hati pilad p-darun-iggut lxir$ illa fllawn a-toawnm pwilli
ur-dar yat# acku ip-idda ard tuwrrim bla yat uwrrin ntni s-lxir$ ra-kn-oawnn ntni
pakudan# 15pmklli ityaran% ∂pwalli issmunn kigan$ ur-as-ica, yat# imma pwalli issmunn
imikk$ ur-t-ixvva yat#∑
bulus yuzn ti.us s-kurintus
16ar-ntalp rbbi lli-iskrn p-uwl n-ti.us a-bahra-gigun-iswingim pmklli gigun nswingim
nkkwni# 17llip-t-n,alb a-n-darun-yack$ ifr; ntta bahra$ iskr f-a-n-darun-yack s-lxa.r-
ns# 18nazn-n dids gmatnnp lli-talpn aytmatn p-imnaggarn kullutn f-ssibt n-tbrra;t-ns
l-lxbar ifulkin# 19/lin-t aytmatn n-imnaggarn ad-didnnp-imuddu ar-ap-itoawan p-lbaraka
274
n-twafka-yad lli-s-ra-iban lmjd n-siditnnp ula tayri-nnp ivfan# 20nra a-nsslkm lamant-
ad iggutn bla-ginnp-ickku yan f-mamnk a-ra-tlkm# 21nrar-bdda loaql bac a-nskar afulki
p-i/ri n-siditnnp ula win mddn# 22nazn-n didsn yan gmatnnp ya,ni$ n/ra mnnawt-twal
mnck a-bahra-ittiri a-ioawn wiyya,# d-nttan$ llip isfld f-ma-tnawlm ifulki$ yiri
s-uggwar ad-awn-gis-ioawn# 23imma ti.us$ iga asmun-inu ar-didi-itxdam f-ssibt-
nnun# imma aytmatnnp ya,ni$ ntni gan imazann n-imnaggarn ar-itban lmjd l-lmasi; p-twuri
lli-skarn# 24mlat-asn mnck a-tn-ttirim$ bac ad-issann kullu imnaggarn n-aytmatn is-
tsthllam pmklli-kn-ntalp p-darsn#
2 kurintus 92cor9
tamgra l-l;nant
1ur-iyi-ixvva ad-zaydp arap-awn-in f-lmoawnt lli-ra-nawi i-im/layn p-urucalim$ 2acku
ssnp is-tram bahra a-tfkm kra# hati ulpp-kn dar ayt-makiduniyya inip-asn% ∂asggwas
ayad s-ujadn ayt-axaya ad-oawnn ayllip iggut p-ayt-makiduniyya ma-yuwrrin ira a-ifk
kra llip sfldn f-ma-tnawlm kunni s-nniyt-nnun# 3imma pilad uznp-awn-in aytmatn-ad bac
a-tujadm pmklli-asn-nnip$ iban gigun is-tsthllam maylli fllawn nnip# 4walaynni ip-n-darun-
uckip nkki$ munn-in didi kra n-ayt-makiduniyya afn-kn-in ur-tujadm$ ra-bahra-;cmp
f-wawal-inu$ ra-t;cmm ula kunni ip-tggwra-tpawsa-yad s-pmkan# 5mayan a-f-swangmp is-
ra-yaf ip-,albp aytmatn-ad a-yyi-n-zwurn s-darun$ bac ad-jjujadn tawafka lli-s-tnnam
ra-stti-taznm# pmkan a-s-ra-stt-in-afp nkki tujad s-lxa.r-nnun urd s-bzzz#
6acku wanna-n-ilu;n ma-idrusn$ ma-idrusn a-ra-imgr# imma wanna-n-ilu;n ma-iggutn$ ma-
iggutn a-ra-imgr# 7illa f-kud yan a-iskr maylli iqvad p-ixf-ns# a-ur-ifk s-bzzz npd
f-uwdm n-wiyya,# acku iozza dar rbbi wanna yakkan s-lfr;# 8rbbi i/,ar a-kn-ibark
s-tmixar-ns ggutnin bac ad-awn-yili kullu ma-t;tajjam$ yili-awn-dap ma-s-a-ttoawanm
p-kullu ma-igan afulki# 9pmklli ityaran% ∂ar-issukut lbarakat-ns f-im/la,# ur-ra-sar-
ttmmu l;nant-ns# 10rbbi lli-yakkan amud i-walli ikkrzn ar-as-itzayad aprum ma-ictta$
nttan a-rad-awn-ifk amud izayd-awn ma-iggutn$ iskr-awn tamgra ifulkin zp-l;nant-nnun# 11rad-awn-issigat lxir bac a-bdda-darun-yili ma-takkam i-wiyya,# pmkan a-f-ra-ti-
tckarn mddn ggutnin f-mad-asn-ttaznm f-ufus-nnp# 12acku lmoawnt-ad ra-tommr im/
layn n-rbbi s-lxir ma-s-a-bahra-tfra;n ar-kullu-tckarn rbbi# 13iggut ma-ra-t-ickr
f-lmoawnt-nnun$ acku ra-srs-tmlm is-a-tskarm s-lxbar ifulkin l-lmasi; ar-ttirim
a-ttoawanm im/layn-an ula kullu mddn# 14ra-kn-bahra-t;ubbun ntni ar-fllawn-t,alabn rbbi$
acku ibark gigun rbbi s-lbaraka iggutn# 15imma pilad$ a-bahra-nckr rbbi lli-ap-d-
ifkan ma-yugwrn kullu iswingimn n-bnadm#
275
2 kurintus 102cor10
awal lli-irur bulus i-willi gis sawalnin
1imma pilad ra-kn-,albp nkki bulus s-ism l-lmasi; lli-bdda-i;nnan ivbr d-kud yan$ acku
ar-flla-ttinin kra n-mddn is-,ofp pakud nna-darun-llip$ cqup didun pakud nna-fllawn-
aggugp# 2walaynni ra-kn-,albp a-tskrm ma-kn-d-iqqann$ bac a-ur-iyi-ixvva ad-didun-
cqup pakud nna-n-uckip$ pmklli-yyi-ixvva ad-cqup d-kra n-mddn lli-palnin is-a-nskar
s-ma-ittiri ixf-nnp# 3waxxa nzdp p-ddunit-ad$ ur-a-ntmmap s-paylli-s-a-tmmapn
mddn n-ddunit-ad# 4imqlad lli-s-a-ntmmap nkkwni ur-gin win ddunit-ad$ walaynni tlla-
gisn-t;kimt itjhhdn n-rbbi a-srsn-nss,ar lbruj dusnin# 5ar-nssgrawal iswingimn
n-bnadm$ ar-nxllu iwalyun n-kullu ma-italln ixf-ns a-i,a,, tawassna n-rbbi$ ar-nkkrs
kullu tinba,in n-mddn bac ad-uwrrin s-tnba,in l-lmasi;# 6imma kunni$ ip-tram a-tskarm
kullu s-tnba,in l-lmasi;$ nujad nkkwni a-n;kam f-wanna ur-srsnt-iskarn#
7imma kunni ar-t/rram pir ma-illan brra# is-darun-illa ma-ittinin iga axddam
l-lmasi;@ illa fllas a-ur-ittu mayad% ∂ula nkkwni nga ixddamn l-lmasi;# 8ur-akkw-rad-
;cmp$ waxxa da-sawalp bahra f-mamnk ad-ap-i/li siditnnp ad-awn-nmala ma-kn-d-iqqann
a-ti-tskarm# acku i/li-ap urd f-a-kn-nhlk walaynni f-a-kn-noawn# 9a-ur-tpalm is-rip
a-kn-in-ssiwidp s-tbratin-inu# 10illa ma-ittinin ∂pakud nna-yap-d-yura bulus itjhhd
icqu didnnp$ walaynni pakud nna-d-darnnp-yucka i,of ur-issin mamnk a-isawal#∑ 11imma
wan mddn-an$ illa fllasn ad-issann mayad% ∂pakud nna-n-darun-nucka ar-bdda-nskar kullu
s-mklli-awn-in-nnna llip-d-naggug#
12ur-nzom a-nssngadda ixfawn-nnp d-kra n-mddn lli-talpnin ixf-nsn$ ula ra-nini is-tn-
nuf# acku llip a-ttinin i-ngratsn ∂kra yuf kra∑ npd ∂kra yugwr kra∑ iban fllasn
is-ur-fhimn yat# 13imma nkkwni ur-ra-n-ntyaggal s-ma-n-fllap-yaggugn$ walaynni ra-ng
pmklli nga p-twuri-ad-ap-ifka rbbi lli-s-ap-n-yiwi ula s-darun# 14ur-nri a-nssurf
yuwtta s-illi ur-ap-ifki rbbi# walaynni ifka-yap kra p-darun$ acku nkkwni a-izwarn
is-n-nmudda nsslkm-awn-in lxbar ifulkin l-lmasi;# 15ur-akkw-a-ntalp ixf-nnp f-kra-ur-
nskir ula f-mad-skrn wiyya,$ walaynni ar-n-ntrju p-igr n-darun a-gis-tigat-tmgra llip
a-ttzayadm p-liman# 16pmkan a-s-ra-nddu tigira$ ar-ntbrra; s-lxbar ifulkin p-tmizar
ya,ni aggugn-in fllawn$ bla-da-ntalp ixf-nnp f-ma-ityawskarn p-igran n-mddn ya,ni# 17pmklli
ityaran% ∂wanna iran a-yalp$ yalp siditnnp#∑ 18acku urd yan ir,an ixf-ns a-ra-ityawqbal$
walaynni yan f-ir,a sidis#
276
2 kurintus 112cor11
bulus ur-i,alb yat i-ixf-ns
1vbrat didi ip-iyi-t/ram ar-sawalp imikk zund yan iffupn ixf-ns# 2tvbrm didi
acku ar-kn-ttirip s-tayri n-rbbi$ fkp-kn i-lmasi; zund yat-tslit lli-p-ur-illi
kra l-loib$ bac a-ur-tilim i-kra n-yan ya,ni# 3ksu,p a-kn-ijllu kra n-yan f-iswingimn-
nnun pmklli-stt-izzri-ulgmma, s-tkrkas-ns f-immatnnp ;awwa# iksa,p a-tuwrrim
zp-tayri ivfan lli-s-ttin tkkam ar-ttirim lmasi; s-nniyt-nnun# 4acku ar-tsflidm
s-wanna-n-darun-yuckan ar-itbrra; s-kra n-yasuo ur-igin yasuo lli-s-awn-nbrr; nkkwni#
hati ar-ttqbalm wanna-yawn-yakkan kra n-rru; ur-igin rru; lli-tqblm yadlli# ar-ttamnm
wanna-yawn-in-itawin kra l-lxbar ifulkin ur-igin lxbar ifulkin lli-s-tumnm f-imi-nnp# 5walaynni issrwas-iyi is-ur-iyi-akkw-ufn mddn-an lli-tgam d-irqqasn hiyyanin# 6waxxa
da-ttinin kra n-mddn ur-ssinp ad-sawlp$ ha-yyi ssnp bahra ma-ywp/ann# ula kunni
kullukn t/ram mayan p-kullu ma-nskr p-gratun#
7pakud llip-awn-in-iwip lxbar ifulkin ur-jju-zgigun-,albp iqaridn# udrp i-ixf-inu
bac-a-tallm kunni ixfawn-nnun# is-ioib mayn skrp@ 8p-uwssan-an ar-tam/p mad-;tajjap
zp-imnaggarn ya,ni$ ar-cttap zp-lxir-nsn bac ad-awn-xdmp# 9imma pakud llip lkmp
f-kra p-darun ur-,albp yan f-yat$ acku aytmatn lli-n-uckanin zp-makiduniyya iwin-iyi-n
kullu mad-;tajjap# pmklli skrp p-uwssan-an a-rad-bdda-skarp# ur-sar-ra-zgigun-
,albp yat i-ixf-inu# 10s-l;qq l-lmasi; lli-gigi-illan$ ur-ra-yi/,ar yan p-tmazirt
n-axaya kullutt a-yyi-issfssa f-wawal-ad# 11max ayllip-awn-sawlp pmkad@ izd ur-dari-
tozzam@ rbbi a-issnn mamnk a-dari-tozzam bahra#
12pmkan a-rad-bdda-skarp$ bac a-ur-i/,arn kra n-mddn ad-talpn ixf-nsn ar-ttinin
izd zund nkkwni ad-skarn# 13acku wan mddn-an urd irqqasn n-vva;t ad-gan$ walaynni gan
ixddamn imp,arn ar-tbddaln ssift-nsn bac ad-rwasn irqqasn l-lmasi;# 14ur-igi payd
lojb$ acku ula ci.an ar-itbddal ssift-ns bac a-irwas yal-lmalak ifawn# 15a-ur-ntojjab
ip-n/ra ixddamn-ns ar-tbddaln ssift-nsn bac ad-rwasn ixddamn n-ufulki# imma ntni
rad-asn-yili mad-asn-igan#
tarfufnt n-bulus
16rad-awn-dap-inip a-ur-tpalm is-ffupp ixf-inu# walaynni ip-sul-gigun-illa ma-ipaln
pmkan$ rad-as-inip a-yyi-iqbl zund yan inufln$ bac ad-alpp ixf-inu ula nkki yan imikk# 17urd awal n-siditnnp ayd-awn-ttinip pilad$ hati rad-alpp ixf-inu zund yan inufln# 18ggutn mddn ar-talpn ixfawn-nsn f-mad-asn-illan p-ddunit-ad# hati rad-sawlp ula nkki
pmkan$ 19acku ar-kn-itojab a-ttvbarm d-inafaln kunni lli-igan ixf-nnun d-ayt-loaql# 20hati
277
ar-ttvbarm d-kullu wanna iran a-kn-ig d-ismgan yiri a-kn-i/ig icc-kn i;gr-kn yut-kn
f-uwdm# 21imma nkkwni$ ur-jju-nzom ad-awn-nskr pmkan$ ha-yyi ;cmp ad-awn-t-inip#
walaynni ip-illa ma-izomn a-yalp ixf-ns f-kra$ ula nkki rad-zomp ad-alpp ixf-inu
f-mayan# ha-yyi sawlp pilad zund yan inufln# 22izd s-iwalyun n-ayt-yudaya a-s-a-sawaln
mddn-an@ ula nkki ar-sawalp s-iwalyun n-ayt-yudaya# izd zp-ayt-rbbi a-zp-gan@ ula nkki
gip zp-ayt-rbbi# izd zp-tasut n-ibrahim ad-gan@ ula nkki gip zp-tasut n-ibrahim# 23is-gan ixddamn l-lmasi;@ gip ula nkki axddam l-lmasi; uggwar-nsn# ha-yyi pilad ar-
sawalp zund yan inufln# ar-txdamp uggwar n-mddn-an$ ar-ttilip p-l;bs uggwar-nsn#
ccip akuray uggwar-nsn# mnnawt-twal a-n-tmnaggarp lmut# 24smmust-twal a-yyi-lx,n
ayt-yudaya ar-iyi-ccucan kra.. id-mrawt d-t/a (39) n-,,rbt# 25kra..-twal a-yyi-tn-
ccucan ayt-ruman s-ukuray# yat-twal rjmn-iyi mddn s-i/ran# kra..-twal ad-iyi-tr/a
tanawt p-umda$ kp i, d-wass p-waman# 26ar-bahra-tmuddup# zrip p-lxa.ar n-isaffn
d-iq..aon# zrip p-lxa.ar p-gr mddn-inu n-ayt-yudaya ula p-gr ayt-tmizar ya,ni# zrip
zp-gis p-tmdinin ula lxla ula amda# zrip zp-gis p-gr ayt-tkrkas lli-ittinin is-gan
ayt-lmasi;# 27ar-kkatp takrrayt ar-kkatp tammara# mnnawt-twal ssikkip i.v$ ur-
ccip ula swip# ur-dari mad-cttap ula mad-lssap ula manip a-tntalp i-usmmi,# 28ggutnt
tassasin ya,ni$ walaynni zuydp-asnt kullutnt ta/ayt n-tapuft lli-bdda-tasip kraygatt
ass f-kullu imnaggarn n-aytmatn# 29pakud nna-illa ma-i,ofn$ ha-yyi ss;ssap s-,,of-ns#
pakud nna-illa ma-i,rn$ ar-itbbi p-tasa-nu#
30ip-iyi-d-iqqan ad-sawlp f-mad-skrp$ rad-sawlp f-,,of-inu# 31rbbi babas
n-siditnnp yasuo a-issnn is-ur-a-sskirkisp# nttan a-isthllan a-t-ntalp pilad ula
kullu mayd-d-iftan# 32llip ttin kkip p-tmdint n-dimacq$ inkr l;akm lli-illan p-ddu-
ugllid ;arit$ yuvva ioskrin ad-,ufn imawn n-tmdint bac a-yyi-am/n# 33walaynni gan-iyi
kra n-mddn p-yan-uriyyal$ zzugzn-iyi zp-yan-warrya; illa p-upwrab n-tmdint$ njmp
zp-ufus-ns#
2 kurintus 122cor12
tiwargiwin lli-i/ra bulus
1iqqan-iyi-d ad-sawlp f-mad-skrp$ waxxa ur-gis-tlli kra l-lfaytt# rad-awn-inip
f-twargiwin lli-yyi-imla siditnnp ula tipawsiwin ya,ni lli-yyi-issbayyn# 2ssnp yan-
urgaz iga win lmasi;$ ityalal s-wis kra, ignwan kku/ d-mraw n-usggwas ayad# ur-
ssinp izd s-ddat a-s-ityalal npd bla ddat# rbbi a-issnn# 3ssnp is-ityalal-urgaz-an
s-talorvt l-lmjd$ ur-ssinp izd s-ddat npd bla ddat# rbbi a-issnn# 4imma ntta isfld
i-kra n-tpawsiwin$ ur-yufi iwalyun ma-s-a-tnt-yaddr ula zrint i-bnadm a-srsnt-isawl# 5wan argaz-an a-f-rad-sawalp$ walaynni ur-rad-sawalp f-ixf-inu abla f-,,of lli-gigi-
278
illan# 6mrad is-rip ad-sawalp f-ixf-inu urd anafal a-rad-gp$ acku l;qq a-ra-ttinip#
walaynni ur-rad-sawalp f-ixf-inu a-ur-flla-ipal kra n-yan uggwar n-ma-gigi-i/rra ula
ma-mi-dari-isflid#
asnnan p-ddat
7walaynni ityawfka-yyi yan-usnnan p-ddat-nu$ bac a-ur-allp ixf-inu f-ssibt n-tpawsiwin
ggutnin lli-yyi-issbayyn rbbi# asnnan-an iga amazan n-ci.an$ ar-iyi-issrfufun bac a-ur-
uwrrip ar-tallp ixf-inu# 8kra..-twal ad-,albp siditnnp a-t-flla-issitti 9walaynni
inna-yyi% ∂ur-k-ixvva abla l;nant-inu# acku yan i,ofn a-p-ra-tili-t;kimt-inu itjhhdn
s-uggwar#∑ fr;p pilad ad-sawalp f-kullu ma-gigi-i,ofn$ bac ad-ommrp s-t;kimt
itjhhdn l-lmasi;# 10ar-tqnaop nkki kud nna-,ofp$ ula kud nna-yyi-rgmn mddn ula kud nna-
kkatp tammara ar-trfufunp ar-zrayp p-tnukmut f-ssibt l-lmasi;# acku kud nna-,ofp$
hati tjhhdp#
lxir lli-iskr bulus p-ayt-kurintus
11nnip mayan zund yan iffupn ixf-ns$ walaynni kunni a-yyi-irurn ad-sawlp pmkan$ acku ur-
trim a-yyi-talpm pmklli fllawn illan# waxxa ur-gip yat nkki$ ur-akkw-iyi-ufn mddn-an
lli-tgam d-irqqasn hiyyanin# 12kunni t/ram gigi timitar n-yan igan arqqas n-vva;t$
acku skrp darun lmojizat d-lojayb d-lquwwat s-vvbr iggutn# 13is-illa kra skrp-t
i-imnaggarn ya,ni ur-awn-t-skirp kunni@ pir tapawsa-yad a-illan% ∂ur-zgigun-um/p
iqaridn# is-ywxcn mayd gigun skrp bac a-kn-,albp ad-iyi-tvam;m@
14ha-yyi ujadp pilad a-n-darun-ackp tis kra..-twal# ur-ra-gigun-,albp yat$ acku kunni
ad-rip urd ma-igan winnun# ur-illi f-tarwa ad-ssmunun ma-s-a-toawann ayt-darsn$ walaynni
illa f-ayt-darsn ad-toawann tarwa-nsn# 15rad-fr;p nkki ad-fkp kullu mad-dari-illan$
fkp ula ixf-inu f-ssibt-nnun# is-ur-ra-darun-ozzap imikk llip dari tozzam kunni
punckan@ 16tssnm is-ur-fllawn-//ayp p-uwssan-an# walaynni is-sul-gigun-illa ma-ittinin
∂bulus iga bu-l;ilt$ izzri-tt fllawn s-tkrkas∑@ 17mamnk@ is-jju-kn-ccip f-ufus
n-willi-awn-in-uznp@ 18nkki a-i,albn ti.us a-n-yack s-darun$ aznp-n dids gmatnnp ya,ni#
walaynni inyat-iyi$ is-jju-kn-icca ti.us@ imma nkki d-ti.us$ ar-bdda-nskar zund zund$
ar-ntnba, zund zund#
19is-tpalm is-nnna kullu mayad bac a-fllap-t;kamm kunni$ tinim ur-ginnp kra l-loib@
walaynni p-lgddam n-rbbi a-p-a-nsawal s-ism l-lmasi;# d-kullu ma-nskar$ ay-aytma
ozzanin$ ar-t-nskar bac a-kn-nssdus# 20walaynni ksu,p a-kn-in-afp ur-tgim pmklli rip
pakud nna-n-darun-uckip$ tafm-iyi-n ula nkki ur-gip pmklli tram# ur-rip a-kn-in-afp
ar-t/im i-ngratun ula-da-ttirim ma-igan win wiyya, ula-da-ttqlaqalm ula-da-ikkat kud
279
yan pir f-ixf-ns ula-da-trggmm ula-da-tsawalm p-wiyya, ula-da-tssimpurm ixfawn-nnun
ula-da-tssmrwaym mad-darun-illan# 21ksu,p a-yyi-yajj rbbi ard-iyi-tigwra/ p-gratun
pakud nna-n-darun-uckip$ ar-allap f-ma-gigun-iggutn ur-rin ad-fln lxcanat lli-myarn payd
izrin$ ar-sul-tfsadn ar-tznun ar-tcthun i-ngratsn#
2 kurintus 132cor13
sigglat p-ixfawn-nnun
1xtad a-ra-ig tis kra..-twal is-n-darun-uckip# walaynni pmklli ityaran% ∂tapawsa
nna-ijran$ f-imi n-sin inagan npd kra, a-s-ra-tzga#∑ 2imma pilad p-d-fllawn-aggugp$
rad-awn-inip maylli-s-awn-nnip s-l;qq pakud llip-n-darun-uckip tis snat-twal# nnip-t
pakudan i-willi skarnin ma-ywxcnn inip-awn-t kullukn# rad-awn-t-dap-inip% ∂ip-n-darun-
uwrrip tawala ya,ni$ ur-akkw-rad-rxup d-yan iskarn ma-ywxcnn# 3pmkad a-s-rad-awn-
mlp tamatart lli-zgigi-t,albm$ bac a-tissanm izd lmasi; a-isawaln f-imi-nu# acku
itjhhd ntta p-gratun# ur-i,of llip a-didun-iskar# 4s-,,of a-s-immut f-uggjdi$ imma
pilad iddr s-t;kimt itjhhdn n-rbbi# n,of ula nkkwni zund nttan$ walaynni s-t;kimt
itjhhdn n-rbbi a-s-a-didun-nskar$ acku nmun dids p-tudrt-ns#
5sigglat p-ixf-nnun a-t/rm is-tzgam p-uparas l-lmasi;# /rat mamnk a-tgam# is-
ur-tssinm mayad@ illa yasuo lmasi; p-ugwns-nnun$ ip-nnit-ur-tjlim zp-uparas# 6palp
is-tssnm is-urd nkkwni a-ijlan# 7imma pilad ar-nt,alab rbbi fllawn a-ur-tskarm kra
ywxcnn# ur-a-t-nt,alab f-ixf-nnp a-ginnp-iban is-nskr kra$ waxxa ip-paln kra n-mddn
ur-nskir yat# walaynni ar-t-nt,alab fllawn bac a-iban is-tskrm afulki# 8acku ur-
nssugir yat i-l;qq# ur-n/,ar abla a-srs-nskar# 9imma nkkwni ar-ntfra; kud nna-n,of
tjhhdm kunni$ walaynni ar-nt,alab rbbi a-tuwrrim tfulkim s-ufulki ikmmln# 10mayan
a-f-awn-in-urip tabrat-ad$ pilad p-d-fllawn-aggugp# i/li-yyi siditnnp ad-awn-malap
ma-kn-d-iqqann a-ti-tskarm$ urd f-a-kn-hlkp walaynni f-a-kn-oawnp# walaynni pakud llip
ra-n-darun-ackp ur-rip a-n-afp is-iyi-ixvva ad-didun-cqup#
11way-aytma$ awal-inu iggwran iga-t% ∂fr;at$ ar-tskarm f-ufulki$ ar-tzzoamm i-ngratun$
tgm yan p-iswingimn-nnun$ ar-tzraym p-sslamt# pmkad a-s-ra-bdda-didun-yili rbbi
l-l;nant d-sslamt# 12nsallamat i-ngratun s-unsallam n-tagwmat# 13ar-n-fllawn-tsllamn kullu
im/layn n-rbbi# 14ad-awn-tili lbaraka n-siditnnp yasuo lmasi; ula l;nant n-rbbi ula
tamunt n-rru; lqudus kullukn#
280
GALA>IYYAbulus i-imnaggarn p-gala.iyya
gala.iyya 1gal11zp-bulus igan arqqas s-trqqast lli-ur-igin tin bnadm ula /lin-iyi srs mddn$
walaynni i/li-yyi srs yasuo lmasi; d-rbbi babatnnp lli-t-id-issnkrn zp-lmut# 2zp-
gigi nkki d-aytmatn lli-didi-illan$ i-imnaggarn p-tmazirt n-gala.iyya#
3ad-awn-tili lbaraka d-sslamt zp-rbbi babatnnp d-siditnnp yasuo lmasi;# 4nttan
a-ifkan ixf-ns$ immt bac ad-ap-ijjnjm zp-ddnub-nnp# ifukku-ap zp-ddunit-ad ywxcnn
pmklli ira rbbi babatnnp# 5ar-t-bahra-ntalp$ pilad ula kullu mayd-d-iftan$ amin#
lxbar ifulkin l-lmasi;
6imma kunni$ i,r-iyi lojb gigun# acku pir yat luqt idrusn ayd tzzrim s-tflm rbbi lli-
awn-ipran s-lbaraka l-lmasi;# tuwrrim s-yan-uparas ya,ni$ ar-as-ttinin kra n-mddn ∂lxbar
ifulkin∑ 7walaynni urd lxbar ifulkin ayan# ssnp is-llan kra n-mddn p-darun ar-awn-tt-ss.
iyyarn$ irin a-tbddaln lxbar ifulkin l-lmasi; s-tkrkas# 8walaynni ip-n-yucka kra n-yan
ar-awn-imala kra mi ittini ∂lxbar ifulkin∑ ur-igin lxbar lli-awn-in-niwi p-isizwar$ ra-
fllas-inip ∂a-t-ihlk rbbi∑ waxxa nkki npd kra l-lmalak zp-ignwan# 9nnna-yawn payd izrin$
inip-awn-dap pilad% ∂ip-n-yucka kra n-yan ar-awn-imala kra mi ittini ∂lxbar ifulkin∑ ur-
igin lxbar ifulkin lli-tum/m zp-isizwar$ hati nnip fllas ∂a-t-ihlk rbbi#∑
pmkad a-igra bulus p-tbrra;t s-lmasi;
10ma-tpalm kunni@ izd mddn ad-rip ad-flla-r,un$ npd rbbi@ izd mddn ad-rip a-yyi-
talpn@ uhu$ mrad is-rip a-yyi-talpn mddn ur-rad-gp axddam l-lmasi;# 11way-aytma$
rip a-tissanm mayad# urd zp-bnadm a-zp-d-yucka lxbar ifulkin lli-s-a-tbrra;p# 12acku ur-t-um/p dar mddn ula sslmdn-iyi-t mddn$ walaynni issbayyn-iyi-t-id yasuo
lmasi;# 13tsfldm kunni f-mamnk a-sttin-kkip ar-bahra-skarp s-tnba,in n-ayt-yudaya$
ar-ssrfufunp aytmatn n-umnaggar n-rbbi s-trfufnt icqan$ ar-n-tggap tiqqi-nu ad-
hlkp amnaggar a-ur-sul-iqama# 14p-uwssan-an zwarp ma-iggutn p-inggan-inu n-ayt-yudaya$
acku ozzant dari bahra loadat n-imzwura-nnp lli-zrinin#
15walaynni rbbi lli-yyi-i/lin llip ur-ta-lulp$ i;nna gigi ir,u ad-iyi-ipr 16issbayyn-
iyi yus$ bac ad-ddup ar-fllas-tbrra;p p-dar ayt-tmizar aggugnin# ur-sqsap kra
n-bnadm 17ula ddip s-urucalim ad-sawlp d-irqqasn lli-yyi-zwarnin$ walaynni ffupp muddup
281
s-tmazirt n-waorabn# yan kra wurrip s-tmdint n-dimacq# 18zrin kra, isggwasn
s-ddip s-urucalim a-pin-sawlp d-b.rus# gawrp dids smmus d-mraw n-wass# 19walaynni
ur-/rip irqqasn ya,ni abla yaoqub gmas n-siditnnp# 20mayd-awn-in-urip$ rbbi issn
is-ur-gis-sskarksp# 21ffupp ilmma ar-tmuddup p-tmizar n-suriyya d-kilikiyya# 22p-uwssan-an ur-ta-yyi-ssinn ayt-imnaggarn p-tmazirt n-yudaya# 23pir sfldn flla$ ar-
ttinin ∂pwalli-sttin ikkan ar-ap-issrfufun$ hati ar-itbrra; pilad f-uparas lli-f-
iqvad a-t-ihlk#∑ 24ar-bahra-talpn rbbi f-ssibt-inu#
gala.iyya 2gal2
amcacka n-bulus d-irqqasn ya,ni
1zrin kku/ d-mraw n-usggwas s-uwrrip s-urucalim nkki d-barnaba$ awip didi ti.us# 2imla-iyi rbbi is-iyi-d-iqqan ad-ddup s-pin# mnaggarp pakudan d-willi mi ttinin
inmpurn# nnip-asn p-griyi didsn f-mamnk a-iga-wawal l-lxbar ifulkin lli-s-a-tbrra;p
p-dar ayt-tmizar aggugnin$ acku ksu,p is-ur-ra-ig bla lfaytt kullu mad-skrp ula
mayd sul skarp# 3imma ntni ur-ap-uvvan a-n//all i-ddat n-usmun-inu ti.us waxxa iga
gu-yunan# 4walaynni llan pin kra n-mddn skrn zund ip-gan aytmatnnp$ kcmn darnnp s-tntla$
irin ad-/rn mamnk a-nskar pilad p-ap-ir/m lmasi; zp-iskraf n-ccro# ar-ttirin
ad-ap-krsn-dap zund ismgan# 5imma nkkwni ur-akkw-nqbil yat p-maylli-ap-ttinin$ bac
a-ur-fllawn-kkisn l;qq l-lxbar ifulkin#
6imma pwilli-f-a-ttinin mddn zund ip-gan kra$ (waxxa ur-iyi-ihmma mad-gan acku rbbi
ur-a-iskar s-uwdmawn$) ntni ur-iyi-nnin kra n-uswingim ya,ni# 7walaynni /ran is-iyi-ifka
rbbi ad-sslkmp lxbar ifulkin i-ayt-tmizar ya,ni$ pmklli ifka i-b.rus a-t-isslkm
i-ayt-yudaya# 8acku rbbi lli-itxdamn p-b.rus bac a-ig arqqas i-ayt-yudaya$ ar-gigi-
itxdam ula nkki bac ad-gp arqqas i-ayt-tmizar ya,ni# 9imma yaoqub d-b.rus d-yu;anna
lli-mi-ttinin mddn inmpurn$ llip /ran mayad$ mdin-ap-d afus-nsn afasi nkki d-barnaba#
mcackan-d didnnp a-ntmoawan i-ngratnnp$ ar-ntxdam nkkwni p-tmizar ya,ni ar-txdamn
ntni p-dar ayt-yudaya# 10ur-ginnp-rin abla yat-tpawsa# ran ginnp a-stt-ntawi p-im/la,
lli-darsn-illan# imma nkki swangmp yadlli f-mayan$ irip bahra a-t-skrp#
bulus ur-ifr; s-ma-iskr b.rus
11walaynni pakud llip-d-yucka b.rus s-tmdint n-an.akiyya$ nkrp srs p-lgddam n-aytmatn$
acku ur-a-iskar s-l;qq# 12ntta p-isizwar ar-ictta d-aytmatn n-tmizar ya,ni$ walaynni
pakud llip-d-uckan kra n-imddukkwal n-yaoqub$ yuwrri b.rus ur-a-sul-ictta d-mddn-
an ula-da-didsn-itmunu$ acku iksu, zp-willi ur-itqbaln winna ur-//ullinin i-ddat-nsn# 13pakudan nkrn wiyya, n-ayt-yudaya skrn sin-uwdmawn pmklli iskr b.rus$ ayllip-tn-
282
itaboa ula barnaba# 14imma nkki$ llip /rip is-ur-a-tam/n p-l;qq l-lxbar ifulkin$
sawlp s-b.rus p-lgddam-nsn kullutn nnip-as% ∂kiyi gu-yudaya a-tgit$ walaynni tmyart
a-tskart zund ayt-tmizar ya,ni urd ayt-yudaya# mamnk pilad a-ra-tirit a-ttinit
iqqan-d ayt-tmizar ya,ni ad-skarn s-ccro n-ayt-yudaya@∑
tudrt l-ljdid f-ssibt l-lmut l-lmasi;
15ha-nkkwni lavl-nnp iga zp-ayt-yudaya$ urd zp-ayt-tmizar ya,ni lli-mi-ttinin ∂ayt-
ddnub. 16walaynni nssn tapawsa-yad bahra# ra-ir,u rbbi f-winna umnnin s-yasuo lmasi;$
urd f-willi skarnin s-ma-ityaran p-ccro n-musa# mayad a-s-ap-d-iqqan ula nkkwni n-ayt-
yudaya a-namn s-yasuo lmasi;# f-ssibt l-lmasi; a-f-fllap-ir,a rbbi$ urd f-ssibt
n-kra nskar igan win ccro# acku ur-i/,ar yan a-ir,u rbbi s-iskkirn n-ccro#
17walaynni pilad p-a-ntrju a-fllap-ir,u rbbi f-ssibt l-lmasi;$ ma-ra-nini ip-a-
sul-ntafa ddnub p-ixf-nnp zund ayt-tmizar-an ya,ni@ is-a-yap-ifal lmasi; a-ntzayad
p-ddnub@ uhu$ urd pmkan a-nga# 18acku mrad is-a-bnnup f-paylli xwlip$ ra-gigi-iban
izd ddnub ad-skarp# 19walaynni gip pilad zund ip-iyi-inpa ccro mmtp-as$ bac ad-
d-nkrp ddrp i-rbbi# 20ha-yyi mmutp d-lmasi; f-uggjdi-ns# urd sul nkki a-iddrn
walaynni lmasi; a-iddrn gigi# kullu mad-skarp pilad$ ar-t-skarp f-ssibt n-mad-umnp
s-yus n-rbbi lli-gigi-i;nnan ifk tudrt-ns flla# 21ur-rurp l;nant-ad n-rbbi zund ip-
ur-tgi yat$ acku mrad is-n/,ar a-nr,u rbbi s-iskkirn n-ccro ikun immut lmasi;
bla lfaytt#
gala.iyya 3gal3
ccro ula l;ukm n-rbbi
1wa-kunni n-ayt-gala.iyya$ izd tffupm ixf-nnun@ is-kn-issnufl kra n-yan@ nmla-yawn yadlli
mamnk a-immut yasuo lmasi; f-uggjdi$ tissanm-t bahra# 2imma pilad ra-kn-sqsap$ izd
f-ssibt n-ma-tskarm s-ccro n-musa a-f-awn-in-yucka rru; lqudus$ npd f-ssibt n-ma-
tsfldm i-lxbar-nnp ifulkin tamnm srs@ 3is-nnit-tffupm ixf-nnun@ tgram p-tudrt-
ad l-ljdid s-t;kimt n-rru; lqudus$ imma pilad is-tram a-gis-tzaydm s-iskkirn
n-bnadm@ 4is-ur-igi yat$ kullu maylli darun ijran payd zrinin@ 5izd f-ssibt n-ma-
tskarm s-ccro a-f-awn-yakka rbbi rru; lqudus ar-darun-iskar lmojizat$ npd
f-ssibt n-ma-tsfldm i-lxbar ifulkin tamnm srs@
6ula ibrahim$ ityara fllas% ∂yumn rbbi$ mayan a-f-t-iga rbbi d-wad f-ir,a#∑ 7rip
a-tissanm mayad# ayt-ibrahim$ a-tn-igan d-willi umnnin# 8acku ityara p-warra n-rbbi
f-mamnk a-ra-ir,u rbbi ula f-ayt-tmizar aggugnin f-ssibt mad-umnn# isawl rbbi
283
s-ibrahim iml-as lxbar ifulkin lli-ra-yili yini-as% ∂s-ism-nnk a-s-rad-barkp kullu
timizar n-ddunit#∑ 9pmkad a-s-nssn is-ra-ibark rbbi kullu wanna yumnn pmklli ibark
ibrahim lli-yumnn#
10kullu willi ittirin ad-r,un rbbi s-iskkirn n-ccro$ hati p-ddu l;ukm a-p-
sul-qaman# acku ityara% ∂rbbi ra-yut l;ukm s-jhnnama f-kraygatt yan ur-iskarn
s-kullu ma-ityaran p-warratn n-ccro#∑ 11imla-yap-wawal-ad is-ur-i/,ar yan a-ir,u
rbbi s-iskkirn n-ccro$ walaynni ityara-dap inna rbbi% ∂wanna yumnn$ nttan a-f-rad-
r,up fkp-as tudrt#∑ 12wanna ibnnun f-ccro$ ur-a-itawi rrja s-ma-yumn$ acku pmklli
ityaran% ∂yan iskarn kullu s-iskkirn-ad$ rad-as-ifk rbbi tudrt f-ssibt-nsn# 13imma lmasi; ifukka-yap zp-loqubit lli-ra-i,r f-willi ibnnun f-ccro# yuwrri
iga ntta wad-f-t,r loqubit$ bac a-ur-fllap-t,r nkkwni# acku ityara% ∂kullu wanna
ityaggaln f-uggjdi$ loqubit n-rbbi a-fllas-illan#∑ 14immut lmasi; yasuo bac ad-kcmn
ula ayt-tmizar aggugnin s-lbaraka lli-f-inna rbbi i-ibrahim$ nam/ kullwap rru;
lqudus lli-f-inna rbbi rad-ap-t-ifk# kullu mayad rad-ap-yili f-ssibt n-ma-numn#
amud n-ibrahim
15way-aytma$ nssn mad-skarn mddn ip-d-mcackan f-kra n-tpawsa# ar-akkan lohd
i-ngratsn# ip-skrn lohd$ ur-i/,ar yan a-yanf i-lohd-an ula-yas-izayd kra# 16payd
izrin ar-isawal rbbi s-ibrahim ar-as-ittini f-ma-rad-as-ifk i-ibrahim$ ntta
d-wamud-ns# ur-as-inni ra-t-ifk ∑i-imadn-nnk∑ zund ip-gan mddn ggutnin$ walaynni
inna-yas ra-t-ifk ∂i-wamud-nnk∑ igan yan ig lmasi;# 17lmona-yad$ rip ad-awn-srs-mlp
mayad# rbbi ifka yal-lohd i-ibrahim$ yini-as rad-as-t-izzga# zrin kku/ id-miyya
d-kra, id-mraw (430) n-usggwas$ ifk ilmma rbbi ccro i-mddn-ns# walaynni ur-i/,ar
ccro n-musa a-issanf i-lohd lli-t-id-izwarn$ ula i/,ar a-ikkis awal lli-s-yad-inna
rbbi i-ibrahim# 18acku rbbi$ mrad is-ifka lwurt-ns pir i-willi skarnin s-ccro$
ikun ur-akkw-iqama p-wawal lli-s-yad-inna i-ibrahim# walaynni urd pmkan a-iskr rbbi$
acku s-wawal-ns izgan a-s-ifka lwurt i-ibrahim#
19imma pilad ma-ra-nini f-ccro@ max ayllip-t-id-izuyd rbbi i-mddn-ns@
izuyd-asn-t bac ad-asn-imala ddnub lli-skarn# iqama ccro pir ar akud llip-d-yucka-
wamud n-ibrahim lli-f-yad-inna rbbi# f-ufus l-lmalayka a-f-asn-ifka ccro$ d-ntni
ssbayynn-t-id i-musa$ d-ntta issbayyn-t-id i-wiyya,# 20walaynni awal lli-ifka rbbi
i-ibrahim$ ifka-yas-t p-gras dids$ ur-t-ixvva yan ya,ni#
lwurt lli-ityawfkan i-willi umnnin
21imma pilad ma-ra-nini@ is-issunf ccro iwalyun n-rbbi lli-s-yad-inna i-ibrahim@
uhu$ ur-t-issunf# acku bnadm$ mrad is-as-ityawfka kra n-ccro ma-s-a-it..af tudrt$
284
ra-ir,u rbbi f-kraygatt yan iskarn s-ccro-lli# 22walaynni arratn n-rbbi ar-malan
mamnk a-ttyama/ ddunit kullutt p-ddu l;ukm n-ddnub# imma lwurt lli-f-inna rbbi
i-ibrahim$ ar-t-yakka i-willi umnnin s-yasuo lmasi;$ ar-asn-t-yakka pilad f-ssibt
l-liman-nsn#
23p-uzmz lli-p-ur-ta-d-yucki lmasi; ur-ta-srs-numin$ ntyawkraf sul s-iskraf
n-ccro# ar-ap-t;varn-warratn n-ccro ar kip-d-ilkm-uzmz-ad p-numn s-lmasi;# 24ikka-ttin iga ccro angabal fllap$ ar-ap-itrbba ayllip-d-yucka lmasi; iskr sslamt
p-gr rbbi d-willi srs umnnin# 25imma pilad p-d-ilkm-uzmz l-liman$ ur-sul-igi ccro
angabal-nnp#
26ha-kunni kullukn$ tarwa n-rbbi a-tgam f-ssibt n-ma-tumnm s-lmasi; yasuo# 27acku
kullu wanna gigun iddmn s-udum n-waman bac a-iml is-iga win lmasi;$ hati yuwrri iddr
s-tudrt l-lmasi;# 28mayad a-f-ur-a-sul-n//m/lay gu-yudaya zp-gu-yunan$ ula-da-n//m/
lay awtm zp-tawtmt ula ismg zp-wad-igan win ixf-ns$ acku tgam kullu yan p-lmasi;
yasuo# 29walaynni llip tgam win lmasi;$ hati ayt-ibrahim a-tgam# ra-tam/m lwurt
lli-f-as-inna rbbi ra-t-ifk i-tarwa-ns#
gala.iyya 4gal41walaynni pmkad a-iga kullu wanna iwurtn# llip sul im//i$ ig zund ismg p-tgmmi n-babas$
waxxa ra-i..af kullu ayda n-babas tigira# 2acku illa sul p-ddu-ufus n-willi-t-igabln
d-willi dar ifl babas lamant l-lwurt-ns$ ard iru;-uzmz lli-f-iqvad babas a-t-gis-
yam/# 3ula nkkwni nkka-ttin nga pmkan# pakud llip sul nm//i$ nga zund ismgan p-ddu-ssul.a
l-larwa; n-ddunit-ad# 4walaynni pakud llip-d-iru;-uzmz$ rbbi yuzn-d yus s-ddunit#
ilul-d zp-wa;lig n-yat-tmpart$ yuwrri yili ula ntta p-ddu ccro$ 5bac a-ifukku winna
llanin p-ddu ccro irar-ap a-ng tarwa n-rbbi#
6pmkad ad-ap-imlan is-nga tarwa n-rbbi$ acku yuzn-d rru; n-yus izdp p-uwlawn-nnp$
irar-ap a-srs-naqra% ∂abba$ wa-baba∑# 7hati ur-sul-tgim ismgan$ walaynni tgam tarwa
n-rbbi# d-wanna igan zp-tarwa n-rbbi$ ra-iwurt lbarakat n-rbbi#
bulus yusi tapuft f-ayt-gala.iyya
8payd izrin ur-tssinm rbbi# tkkam-ttin tgam ismgan i-kra l-lquwwat lli-ur-ginin
rbbi# 9imma pilad p-tssnm rbbi (npd yuf ad-inip$ pilad p-kn-issn rbbi$) max ayllip
tram a-tuwrrim-dap tgm ismgan i-larwa;-an lli-ur-ginin yat ula /,arn ad-skrn yat@ 10han
tuwrrim pilad ar-tskarm f-uwssan l-loid-nsn d-yirn-nsn d-izmaz-nsn d-isggwasn-nsn# 11ha-yyi usip fllawn tapuft# izd bla lfaytt ad-xdmp nhatafp p-gratun@
285
12way-aytma$ ,albp zp-gigun a-didi-tbiddm pmklli-bdda-didun-tbiddadp# payd izrin
ur-jju-gigi-tskirm kra ywxcnn# 13tssnm izd f-ssibt n-mad-u,np a-f-n-darun-uckip
p-isizwar$ awip-awn-in lxbar ifulkin# 14waxxa fllawn tcqa-tma,unt-inu$ ur-iyi-t;girm
ula trurm-iyi$ walaynni tcckcmm-iyi-n s-darun tfr;m sri zund ip-gip yal-lmalak zp-
dar rbbi$ zund-nnit ip-gip lmasi; yasuo# 15ma-s-iggwra lfr;-nnun lli-s-sri-tfr;m@
ssnp p-uwssan-an mrad is-t/,arm a-tssukfm alln-nnun ikun tfkam-iyi-tnt# 16imma pilad
is-iyi-tgam d-unuwwac-nnun f-ssibt n-mad-awn-nnip l;qq@
17mddn-an ar-tt-gigun-tawin bahra$ walaynni urd f-kra ifulkin# ur-rin pir a-kn-ssngaran
didi$ bac a-stt-gisn-ttawim pir ntni# 18icwa a-stti-tawim p-kra$ ip-iga kra
ifulkin# icwa-bdda$ zund ip-n-didun-llip zund ip-fllawn-aggugp# 19wa-tarwa-nu ozzanin$
ha-yyi pilad zund tampart lli-ra-yaru$ izri-flla-unga/ n-tlalit-nnun ard gigun timpur-
t;kimt l-lmasi;# 20amar yufan a-n-didun-ilip pilad$ sawlp-awn f-wawal ya,ni# hati usip
fllawn tapuft bahra#
lmona n-hagar ula sara
21wa-kunni lli-iran a-tskarm kullu s-ccro$ ra-kn-sqsap f-ccro% ∂is-ur-tssinm ma-
gis-ityaran@ 22imla-yap f-ibrahim is-dars sin tarwa$ yan turu-t-tsmgt-ns d-yan
turu-t-tmpart-ns# 23yus n-tsmgt$ turu-t pmklli tarunt-tutmin$ imma yus n-tmpart-
ns$ turu-t f-ssibt n-yan-wawal lli-inna rbbi i-ibrahim# 24mayd ijran$ tlla-yas yat
lmona intln# acku snat-tmparin-an rwasnt i-sin id-lohd# xtalli yurun ismgan$ tga
lmona-ns zund lohd n-ccro lli-ityawskarn p-udrar n-sina# nttat tga tismgt hagar# 25tga lmona n-hagar zund adrar n-sina lli-illan p-tmazirt n-waorabn$ tg zund tamdint
n-urucalim d-imzdpn-ns lli-ganin ismgan#
26imma tayya, tga zund urucalim ya,ni lli-igan tin ignna# nttat tga innatnnp sara$ ur-akkw-
tgi tismgt# 27acku ityara% ∂wa-tampart lli-ur-jju-yurun$ wa-kmmi lli-f-ur-jju-izri-
unga/# nkr pilad tfr;t ar-tssprutt# acku kmmi lli-n-ifl-urgaz ra-tarut uggwar
n-talli i..afn argaz# 28kunni ay-aytma$ tgam zund is;aq$ tlulm f-ssibt n-wawal n-rbbi# 29walaynni pmklli inkr pwalli iluln zund kullu mddn ar-issrfufun pwalli iluln s-rru;
n-rbbi$ pmkan ad-skarn mddn ula pilad# 30ma-ittini-warra n-rbbi@ ar-ittini% ∂ssmsr
tismgt nttat d-yus$ acku yus n-tsmgt ur-ra-i..af tapamt p-lwurt n-babas# ra-ig
lwurt kullut win yus n-talli igan tampart bla iskraf#∑ 31imma pilad ay-aytma$ ma-ra-
nini@ urd tarwa n-tsmgt a-nga$ walaynni nga tarwa n-tmpart lli-ur-jju-dar iskraf#
286
gala.iyya 5gal5
lmasi; ir/m-ap zp-iskraf
1ir/m-ap lmasi; bac a-ur-sul-ng ismgan i-yat# biddat pilad tzgam a-ur-tuwrrim-
dap s-iskraf n-tsmugit# 2sfldat-iyi nkki bulus$ rad-awn-inip% ∂ip-tram a-ttpusm
s-t/allit n-ddat ur-rad-awn-yili yat p-lmasi;# 3ra-t-inip-dap s-lmoqul i-kullu wanna
iran a-i//all i-ddat-ns$ ip-tskrt pmkan iqqan-k-id a-bdda-tskart s-kullu ma-ityaran
p-ccro# 4wa-kunni lli-ittirin a-tr,um rbbi s-ccro$ hati tssngaram ixf-nnun d-lmasi;$
tuwrrim t,rm zp-lbaraka-ns# 5imma nkkwni nssn is-ra-fllap-ir,u rbbi f-ssibt n-ma-
numn s-lmasi;# pmkad a-iga rrja iv;an lli-ap-ifka rru; lqudus# 6acku yan igan win lmasi;$
han ta/allit n-ddat ur-dars-tgi yat$ zund ip-as-i//ulla zund ip-as-ur-i//ulli# acku
illa dars ma-bahra-yufn mayan# hati yumn s-lmasi;$ iommr s-l;nant-ns#
7tkkam-ttin ar-ttzayadm p-uparas l-lmasi;# imma pilad ma-kn-i;varn a-ur-sul-tskarm
s-l;qq@ 8iswingimn-an ur-d-kkin rbbi lli-awn-ipran$ 9walaynni taxmirt idrusn
a-issktayn lojin iggutn# 10imma nkki umnp gigun is-ur-ra-tsflidm s-kra n-uswingim
ya,ni$ acku win siditnnp a-tgam# ra-i;kam ntta f-walli-awn-tt-iss.iyrn$ wanna ra-ig-
iyt# 11way-aytma$ urd nkkin a-ittinin i-mddn iqqan-tn-d ad-//alln i-ddat-nsn# mayad
a-f-a-yyi-sul-ssrfufunn# acku mrad is-a-yasn-ttinip pmkan$ ur-ra-yyi-it/i yan pakud
nna-tbrra;p f-uggjdi l-lmasi;# 12imma mddn-an lli-kn-issndudiyn$ amar yufan ad-bbin
igiwwal-nsn kullut#
13way-aytma$ ipra-yawn rbbi a-tr/mm zp-iskraf# walaynni a-ur-ttinim ∑ntyawr/am
pilad$ n/,ar a-nskar aynna ira ixf-nnp#∑ acku illa fllawn a-tt;nnum ar-ttqasam i-ngratun# 14hati tmun-d lmona n-ccro kullutt p-yan-wawal ar-ittini% ∂a-tirit adjar-nnk zund
ixf-nnk#∑ 15walaynni ip-a-ttlbaym i-ngratun ar-tcttam tifiyi n-ingratun$ han da-thlkm
i-ngratun#
rru; n-rbbi ula ul n-bnadm
16walaynni rad-awn-inip$ skarat-bdda s-mad-awn-imala rru; lqudus bla-da-tswingimm
p-ma-ittiri ixf-nnun# 17acku ul n-bnadm ar-ittiri ma-ur-ittiri rru; lqudus$ ula rru;
lqudus ar-ittiri ma-ur-ittiri-uwl n-bnadm# hatni ar-gigun-tmmapn ayllip ur-a-tskarm
ma-ttirim# 18walaynni ip-a-tskarm mad-awn-imala rru; lqudus$ ur-ra-sul-tqamam p-iskraf
n-ccro#
19han iskkirn n-bnadm$ nssn mamnk ad-gan# ar-tznun ar-tfsadn ar-tcthun i-ngratsn$ 20ar-tobadn ilahat n-ddunit-ad ar-skarn ssi;r$ ar-tkrhun ar-t/in ar-tnuwwacn ar-
287
tbzagn i-ngratsn$ ar-ttirin a-tagwrn wiyya,$ ar-tmmapn d-wanna ur-igin zp-gisn$
ar-rggmn wanna ur-didsn-ibiddn$ 21ar-ttirin a-tam/n ma-ur-igin winsn$ ar-tnufuln
s-tissi ar-tmunun f-tillay-nsn wxcnnin$ kullu iskkirn-ad d-ma-tn-irwasn# rad-awn-
inip s-lmoqul pmklli-awn-nnip payd izrin$ pwilli skarnin pmkan ur-rad-kcmn s-tgldit
n-rbbi#
lpllt n-rru; lqudus
22imma lpllt n-rru; lqudus$ pmkad a-ginnp-tga# ar-nt;nnu ar-ntfra; ar-nthnnu ar-ntvbar$
ar-ntoawan wiyya, ar-didsn-ntfulki ar-didsn-ntbiddad 23ar-didsn-ntrxu ar-bdda-
nqqway p-ixf-nnp# hati wan tipawsiwin-ad$ ur-illi kra n-ccro tnt-yagwin# 24acku kullu
wanna igan win lmasi; yasuo$ iga ixf-ns d-wad immutn f-uggjdi bac a-gis-immt kullu
ma-ittiri bnadm i-ixf-ns ula kullu ma-ywxcnn# 25imma pilad p-nddr s-t;kimt n-rru;
lqudus$ illa fllap a-nskar s-mad-ap-imala rru; lqudus# 26a-ur-nssimpur ixf-nnp ula-da-
nt/i d-yan ula-da-nttiri ma-igan win wiyya,#
gala.iyya 6gal6
vvabt n-ufulki
1way-aytma$ ip-n-tufam kra n-yan i,r p-ma-ywxcnn$ illa fllawn kunni lli-p-tlla lpllt n-rru;
lqudus a-dids-tsawlm s-l;nant trarm-t s-uparas# walaynni awyat-stt p-ixf-nnun$ a-ur-
t,rm ula kunni# 2tmoawanat i-ngratun p-aynna fllawn i//ayn# pmkad a-s-ra-tssafawm luvit
l-lmasi;# 3walaynni ip-illa ma-ipaln is-iga kra$ hati isskarks f-ixf-ns$ acku ur-igi
yat# 4illa f-kud yan a-iswingim p-ma-iskar bac a-i/r is-ifulki npd uhu# ip-ifulki
rad-as-yili ma-s-a-itfra; d-ixf-ns bla-da-itmnad p-mad-skarn wiyya,# 5acku kud yan
ra-yasi ma-t-id-yuckan#
6kullu wanna itlmadn awal n-rbbi$ illa fllas a-ya..u lxir nna-dars-illan d-umslmd-ns# 7ad-ur-tjlum ixf-nnun# ur-i/,ar yan a-stt-izzri f-rbbi# 8amud nna-n-tlu;m$ nttan a-ra-
tmgrm# yan iskarn s-ma-ittiri-uwl n-bnadm$ zp-uwl-ns a-zp-ra-imgr lmut# imma yan
iskarn s-ma-ittiri rru; lqudus$ zp-rru; a-zp-ra-imgr tudrt idumn# 9a-ur-ntrmay
p-ufulki-ad nskar$ acku ra-nmgr vvabt p-uzmz-ns ip-ur-nhruvvi# 10illa fllap a-nskar
afulki p-kullu mddn pakud nna-nufa$ s-uggwar p-aytmatnnp lli-umnnin s-lmasi;#
11/rat mnck a-s-mqqurnt tirra-yad-awn-in-urip nkki s-ufus-inu# 12imma pwilli-awn-
ittinin a-t//allm i-ddat$ ran ntni ad-r,un mddn s-ma-igan win ddat$ bac a-ur-rfufnn
f-ssibt n-uggjdi l-lmasi;# 13imma ayt-t/allit-an$ ula ntni ur-a-skarn s-kullu ma-
ityaran p-ccro$ walaynni ar-gigun-ttirin a-t//allm i-ddat bac ad-alpn ixf-nsn f-ma-
288
ityawskarn i-ddat-nnun# 14imma nkki ur-rad-alpp abla aggjdi n-siditnnp yasuo lmasi;#
acku s-uggjdi l-lmasi; a-s-mmutp i-ddunit$ immt-iyi ma-igan win ddunit# 15imma ta/
allit n-ddat ur-tgi yat$ zund ip-as-t//ullam zund ip-as-ur-t//ullim# walaynni tapawsa
ihiyyan a-stt-igan tudrt l-ljdid lli-darun-illan#
16ad-awn-tili sslamt n-rbbi d-rr;mt-ns i-kullu winna skarnin s-tnba..-ad$ a-tn-
igan d-ayt-rbbi n-vva;t# 17imma pilad$ ,albp-awn a-ur-sul-izayd yan i-tkrrayin-inu#
acku ibrrayn-ad usip p-ddat-inu$ ntni timitar n-yasuo ad-gan# 18a-gigun-tili lbaraka
n-siditnnp yasuo lmasi;$ ay-aytma# amin#
289
AFSUStabrat n-bulus i-umnaggar p-afsus
afsus 1eph11zp-bulus arqqas l-lmasi; yasuo pmklli ira rbbi# i-im/layn n-rbbi p-tmdint n-afsus
lli-zganin p-uparas l-lmasi; yasuo# 2ad-awn-tili lbaraka d-sslamt zp-rbbi babatnnp
d-siditnnp yasuo lmasi;#
lbarakat lli-s-ap-ibark rbbi
3ar-bahra-ntalp rbbi babas n-siditnnp yasuo lmasi;$ acku ibark-ap f-uwdm l-lmasi;
s-kullu lbarakat n-rru; lli-llanin p-tgldit n-ignna# 4llip ur-ta-ixlq ddunit$ i/li-ap
d-lmasi; bac a-ng wins$ npus p-i/ri-ns zp-kullu ma-igan loib# i;nnu ginnp 5iqvad
ad-ap-ig d-tarwa-ns f-uwdm n-yasuo lmasi;# pmkan a-ira$ ir,u srs# 6ar-t-bahra-
ntalp f-l;nant-ad iggutn lli-s-ap-ibark f-uwdm n-yus iozzan 7lli-ap-ifran zp-lhalak
s-idammn-ns$ issitti fllap ddnub-nnp# matta punckad tggut l;nant n-rbbi lli-s-
ap-ibark$ 8ula tawassna-yad d-t;kimt-ad lli-ap-d-issbayyn# 9acku issbayyn-ap-d
tapawsa-yad intln$ iml-ap-d ma-ira a-iskr ir,u srs iqvad-t f-ufus l-lmasi;$ 10yiri
a-t-issafu p-isiggwra n-ddunit# hati ra-issmun kullu ma-illan p-ignna ula p-ddunit$
ig-t kullu p-ddu-ufus l-lmasi;#
11rbbi i/li-ap d-lmasi; ula nkkwni bac a-ng mddn-ns$ pmklli iqvad nttan lli-bdda-
iskarn ma-ira p-kullu ma-ijrrun# 12i/li-ap bac a-d-ginnp-iban lmjd-ns$ nkkwni lli-izwarn
is-n-nga rrja-nnp p-lmasi;# 13ula kunni$ tuwrrim tgam wins llip-kn-in-ilkm-wawal l-l;qq$
a-t-igan d-lxbar ifulkin lli-s-tnjmm# llip tumnm s-lmasi; ityawfka-yawn rru; lqudus
lli-f-inna rbbi ra-t-ifk i-mddn-ns$ bac a-tissanm izd wins a-tgam# 14iga tamatart
n-is-ra-issafu rbbi kullu timixar lli-f-inna ra-tnt-ifk i-mddn-ns# matta punckad
iggut lmjd n-rbbi$ ar-t-ntalp bahra#
bulus i,alb rbbi a-ibark ayt-afsus
15$16f-mayad a-f-a-bdda-fllawn-tckarp rbbi$ acku sfldp f-mamnk a-tumnm s-siditnnp
yasuo$ ozzan darun im/layn n-rbbi kullutn# pakud nna-t/allap ar-kn-d-swingimp$ 17ar-
t,alabp babatnnp imqqurn lli-igan rbbi n-siditnnp yasuo lmasi; ad-awn-yakka rru;
n-t;kimt d-twassna bac a-ti-tissanm pmklli iga# 18ar-ti-t,alabp a-ir/m alln l-loaql-
nnun$ bac a-tissanm ma-iga rrja-yad iv;an lli-mi-kn-i/li$ ula lbarakat ggutnin lli-ra-
ifk i-im/layn-ns$ 19ula ta;kimt-ns lli-bahra-itjhhdn ginnp nkkwni lli-srs-yumnn# acku
ta;kimt lli-ginnp-illan$ tga-t-t;kimt itjhhdn 20lli-s-d-issnkr lmasi; zp-lmut$
290
issgawr-t f-ufasi-ns p-tattwit n-tgldit n-ignna 21f-uflla n-kullu lmalayka ula larwa;
ula ssul.at ula lquwwat$ ig ism-ns f-uflla n-kraygatt ism p-ddunit ula lixrt# 22ig-t
d-ixf f-kullu ma-illan$ isrs kullu ma-illan p-ddu i,arn-ns s-lxir n-umnaggar n-willi
ganin wins# 23amnaggar iga ddat l-lmasi;$ d-nttan a-p-a-itkmmal lmasi; lli-itkmmaln
kullu ma-illan p-kraygatt mani#
afsus 2eph2
lmut ula tudrt
1imma kunni payd izrin tgam zund ip-tmmutm i-ma-igan win rbbi$ f-ssibt n-ddnub-nnun
ula kullu ma-tskarm ywxcn# 2tkkam-ttin ar-ttidum p-uparas n-ddunit-ad$ ar-tt,farm
lquwwa ywxcnn lli-itjhhdn p-ignwan# tga rru; lli-i;kamn pilad p-pwilli ur-sflidnin
s-rbbi# 3nkka-ttin kullwap ar-didsn-nttidu p-uparas-an ar-nskar s-kullu ma-ira
bnadm i-ixf-ns ar-tt-ntawi pir p-iswingimn-nnp ula cchawat-nnp# ula nkkwni p-uwssan-
an$ illa fllap lpa,ab n-rbbi zund kullu mddn# 4imma rbbi$ tggut dars rr;mt$ i;nnu
ginnp s-l;nant-ns iggutn$ 5issddr-ap d-lmasi; pakud llip sul nmmut p-ddnub-nnp# hati
s-l;nant n-rbbi a-s-tnjmm# 6issnkr-ap-d yall-ap d-lmasi; yasuo$ issgawr-ap dids
p-tgldit n-ignna$ 7bac a-iml$ pilad ula kullu mayd-d-iftan$ mnck a-s-bahra-tggut
l;nant-ns lli-s-ap-ibark f-ssibt l-lmasi; yasuo# 8hati f-l;nant-ns a-f-tnjmm llip
srs tumnm# urd f-ssibt n-kra tskarm kunni$ walaynni tga tawafka ifka-yawn-tt rbbi# 9urd f-ssibt n-ifulkitn-nnun$ bac a-ur-yalp yan ixf-ns# 10acku rbbi ad-ap-iskrn pmkan$
ig-ap d-win lmasi; yasuo bac a-ntnawal ifulkitn lli-ap-zwar-ijjujad a-tn-nskar#
sslamt lli-ap-iskr lmasi;
11swingimad-d ma-tgam payd izrin$ kunni lli-ur-igin zp-ayt-rbbi# ar-awn-ttinin
∂pwilli ur-//ullinin∑ acku ur-a-tt/allam i-ddat-nnun zund ntni# 12ur-ta-tssinm lmasi;
p-uwssan-an$ tilim p-brra n-ayt-rbbi lli-i/li ad-gn mddn-ns# ur-darun tapamt p-id-
lohd lli-s-asn-imla ma-rad-asn-iskr# ur-darun rrja$ ula tssnm rbbi p-ddunit# 13imma
pilad issakmur-kn-d s-dars f-ssibt l-lmut l-lmasi; yasuo$ kunni lli-sttin ikkan
taggugm-in# 14acku iskr lmasi; sslamt p-gr ayt-rbbi d-ayt-tmizar ya,ni$ irar sin
ad-gn yan$ iss,r apwrab n-ta/it lli-tn-issngaran# 15issitti ccro s-luviyyat-ns ula
lfray,-ns$ bac a-issmun sin-ad s-sslamt$ iskr zp-gisn yat tasut l-ljdid lli-ra-ig
tins# 16pmkan a-s-iskr sslamt p-gratnnp kullwap d-rbbi s-lmut-ns f-uggjdi$ a-ur-
sul-tili ta/it i-ngratnnp# 17llip-d-yucka lmasi; yawi-awn-in lxbar n-sslamt i-kunni
lli-n-aggugnin$ yawi-ap-t-id ula nkkwni-ad srs akmurnin# 18f-ssibt l-lmasi; a-f-n/,ar
pilad a-kullu-nkcm s-dar rbbi babatnnp s-yan-rru; lli-ginnp-illan kullwap#
291
19ur-sul-tgim ibrraniyn ula ipribn$ acku t..afm ula kunni pilad tapamt p-gr im/layn
n-rbbi$ tgm p-ayt-tgmmi n-rbbi 20lli-ibnnu f-llsas n-irqqasn d-lanbya$ ig lmasi;
yasuo a/ru imqqurn n-up/u# 21nttan a-d-issmunn i/ran$ ar-srsn-ibnnu yat-tgmmi
n-t/allit ttyaw/lay i-siditnnp# 22ula kunni ar-srun-ibnnu bac a-kullu-ng yat-tgmmi$
izdp gis rru; n-rbbi#
afsus 3eph3
tawuri n-bulus p-gr ayt-tmizar ya,ni
1mayan a-f-a-fllawn-t,alabp rbbi$ nkki bulus lli-igan a;bbas f-ism l-lmasi; yasuo
f-ssibt n-twuri lli-skarp p-gratun kunni n-tmizar ya,ni# 2is-ur-tsfldm f-mamnk
ad-iyi-ifk rbbi lbaraka-yad bac ad-awn-tt-in-sslkmp s-darun kunni@ 3imla-iyi-d
tapawsa-yad lli-intln kullu payd izrin$ urip-awn-in kra fllas p-tbrat-ad# 4ip-tpram
maylli urip ra-tissanm tapawsa-yad l-lmasi; pmklli-stt-fhmp nkki# 5trgs f-kullu
tasutin lli-zrinin$ imma pilad issbayyn-ap-tt-id rbbi s-t;kimt n-rru; lqudus
i-pwid i/li ad-gn irqqasn-ns ula lanbya-ns# 6iml-ap-d lxbar ifulkin n-is-rad-kcmn
ayt-tmizar ya,ni p-lbarakat n-ayt-rbbi ula p-umnaggar n-willi ganin wins$ am/n ula ntni
kullu ma-inna rbbi rad-ap-ifk f-uwdm l-lmasi; yasuo#
7ibark-iyi rbbi ifk-iyi ad-skarp tawuri-ad l-lxbar ifulkin s-t;kimt-ns itjhhdn
lli-gigi-illan# 8waxxa m//ip bahra p-gr kullu im/layn n-rbbi$ ifka-yyi lbaraka-yad
ad-tbrra;p i-ayt-tmizar n-ddunit f-tmixar l-lmasi; lli-ugwrnin kullu iswingimn
n-bnadm# 9ifk-iyi ad-malap i-kullu mddn tapawsa-yad ihiyyan lli-fllasn-intln kullu payd
izrin$ iqvad-stt rbbi lli-ixlqn kullu ma-illan# 10acku pilad f-ufus n-umnaggar n-im/
layn-ns a-f-ira rbbi a-issbayyn i-ssul.at ula lquwwat n-ignwan mnck a-bahra-tggut-
t;kimt-ns 11lli-s-ikmml f-ufus l-lmasi; yasuo siditnnp maylli iqvad zp-isizwar# 12f-ssibt n-ma-iskr lmasi; ula f-ssibt n-ma-srs-numn a-f-n/,ar a-n-nakmur s-rbbi
pilad bla-da-nt;cam ula-da-ntiksa,# 13f-mayan a-f-rad-awn-inip$ a-kn-ur-tigwra/
f-urfufn-ad p-a-zrayp f-ssibt-nnun$ acku ar-t-zzrayp bac ad-awn-ig lxir kunni#
l;nant l-lmasi;
14mayan a-f-,rp f-ifaddn-inu p-lgddam n-rbbi babatnnp# 15nttan a-ifkan ism-ad-ns
∂babatnnp∑ i-kullu-willi dar tarwa p-ignna ula p-ddunit# 16,albp-t ad-awn-yakka zp-
tmixar l-lmjd-ns$ issdus-kn p-ugwns-nnun s-t;kimt itjhhdn n-rru;-ns$ 17bac a-izdp
lmasi; p-uwl-nnun pmklli srs tumnm# ,albp-t a-kn-i//u p-l;nant izzga-kn gis$ 18bac
a-ti/,arm a-tfhmm$ kunni ula kullu im/layn n-rbbi$ mnck a-s-tusoa tipzzif tattwi
tdru l;nant l-lmasi;$ 19tss;ssum p-uwl-nnun l;nant-ns lli-bahra-yugwrn tawassna
n-bnadm$ ard tuwrrim tommrm kullu s-ufulki n-rbbi#
292
20imma pilad a-nalp rbbi lli-i/,arn a-iskr uggwar n-kullu ma-n,alb ula kullu ma-nswingim
s-t;kimt-ns itjhhdn lli-ginnp-illan# 21ad-as-yili lmjd p-umnaggar ula p-lmasi; yasuo
p-kud tasut n-tasutin$ pilad ula kullu mayd-d-iftan$ amin#
afsus 4eph4
igzman n-ddat
1imma pilad ra-kn-,albp bahra$ nkki-ad igan a;bbas f-ism n-siditnnp# ,albp-kn
a-tskarm pmklli illa f-willi i/li rbbi ad-gn wins# 2//im/ayat ixf-nnun ar-ttrxum
ar-ttvbarm ar-tt;nnum i-ngratun# 3skarat kullu bac a-bdda-tgm yan p-tamunt n-sslamt
lli-s-kn-d-issmun rru; lqudus# 4yat-ddat a-tgam$ yili gigun yan rru;$ pmklli darun yan
rrja lli-mi-kn-i/li rbbi# 5yili yan siditun ula yan-uparas lli-s-tumnm ula yan-udum lli-
s-tddmm p-waman# 6yili yan rbbi babas n-kraygatt yan$ ar-kn-itgabal$ ar-srun-iskar
afulki$ ar-gigun-itbarak kullukn#
7kraygatt yan ginnp$ ttyawfka-yas kra l-lbaraka s-unck lli-tlla-twafka l-lmasi;# 8pmklli ityaran% ∂pakud llip yattwi s-tattwit$ yawi dids pwilli inra$ ifk lbarakat
i-mddn# 9walaynni mad-ap-imla-wawal-ad ∂yattwi∑@ imla-yap f-lmasi; is-igguz zwar
s-tdrut n-wakal# 10acku pwalli-d-igguzn a-igan pwalli yattwin tigira s-iggi n-ignwan
bac a-ikmml kullu ma-illan p-kraygatt mani#
11nttan a-ifkan i-kra ginnp ad-gn irqqasn-ns$ ifk i-wiyya, ad-sawaln s-mad-asn-imala
rbbi$ ifk i-wiyya, ad-tbrra;n s-lxbar ifulkin$ ifk i-wiyya, ad-tgabaln ar-sslmadn
mddn-ns 12bac ad-i/,arn kullu im/layn n-rbbi ad-qasan tawuri n-rbbi ar-ssdusn ddat
l-lmasi;# 13pmkad a-s-ra-kullu-ntzayad p-uparas l-lmasi; ard nuwrri ng yan$ nissan
yus n-rbbi pmklli iga$ nuwrri nimpur zund lmasi; s-tmupra-ns ikmmln# 14ur-sul-ra-
ng zund tarwa m//inin$ ar-tn-itawi-wa,u n-kraygatt almmud l-ljdid$ ar-jllun s-l;ilat
n-imp,arn lli-stt-zzraynin f-mddn s-tkrkas#15illa fllap a-nttini l;qq s-l;nant$ ar-ntimpur p-tamunt l-lmasi; lli-igan ixf-nnp# 16nttan
a-i;kamn p-ddat ar-izddi igzman-ns ar-tn-issmyalla$ kraygatt agzzum p-illip ira#
pmkad a-s-ra-ttimpur ddat ar-ttdus s-l;nant ip-a-iskar kraygatt agzzum pmklli-t-
id-iqqann#
tinba,in n-tudrt l-ljdid
17imma pilad ra-kn-uvvap s-ism n-siditnnp$ inip-awn a-ur-sul-tskarm zund pwilli ur-
ssinnin rbbi# ntni jlan-tn iswingimn-nsn bahra$ 18illas loaql-nsn# aggugn-in f-tudrt
n-rbbi$ acku iqqur ixf-nsn iqar-uwl-nsn# 19wurrin ur-sul-a-t;camn p-yat# ar-skarn
kullu mad-rant cchawat-nsn$ ar-zzrayn ussan-nsn p-ma-ioibn$ ar-ttirin pir a-tzayadn
293
p-iskkirn-nsn wxcnnin# 20imma kunni$ urd pmkan a-tlmdm f-lmasi;# 21acku ssnp is-
tsfldm bahra f-yasuo$ tlmdm l;qq pmklli-t-id-issbayyn ntta# 22tlmdm is-kn-ixvva
a-tbddlm zp-ugwns-nnun$ a-ur-sul-tgm pmklli tgam payd izrin llip ttin-tkkam ar-
tskarm ma-ira ixf-nnun$ tpalm is-icwa$ ur-tssinm is-a-kn-itawi s-lhalak# 23tlmdm
is-kn-ixvva a-tajjm rbbi a-kn-iskr zp-ljdid p-kullu ma-ttirim ula ma-tswingimm$ 24bac a-tuwrrim tgm mddn l-ljdid# acku iskr-kn rbbi zp-ljdid bac a-tfulkim
pmklli ifulki ntta$ ar-tskarm kullu ma-t-itr,un#
25mayan a-f-rad-awn-inip$ kkisat fllawn kullu tikrkas# illa f-kud yan a-isawal d-gmas
s-l;qq$ acku nga kullwap yan p-ddat l-lmasi;# 26ip-tqlaqlm a-ur-tajjm payan a-kn-id;i
ard tskrm kra ywxcnn# ssittyat aqlaqal-an ur-ta-n-t,r tafukt$ 27bac a-ur-tajjm
i-iblis manizp a-n-srun-ikcm# 28imma wanna igan amxxar$ ixvva-t a-ur-sul-itakwr# yili
fllas a-igr p-kra n-twuri$ ixdm s-ifassn-ns p-kra icwan$ bac a-dars-yili ma-yakka
i-willi ur-dar yat#
29a-ur-tajjm kra n-iwalyun wxcnnin a-tkkan infurn-nnun# sawalat s-iwalyun cwanin lli-ra-
ioawn pwilli sflidnin p-maylli ;tajjan$ awin-asn-d lbaraka# 30a-ur-tti-tss.iyyarm
i-rru; lqudus n-rbbi lli-awn-ifka bac a-ig tamatart n-is-tgam wins ar-d-iru;-
wass lli-p-ra-kn-ifukku zp-ddunit-ad# 31a-ur-tt/im ula-da-ttmmapm ula-da-ttkrhum
yan# a-ur-trggmm ula-da-ttpuwwatm ula-da-ttnuwwacm p-yan# 32illa fllawn a-tt;nnwam ar-
ttfulkim ar-ttvama;m i-ngratun pmklli-awn-ivam; rbbi f-ssibt l-lmasi;#
afsus 5eph5
ayt-tifawt
1f-mayan a-f-rad-awn-inip$ ,furat rbbi p-ma-iskar$ pmklli illan f-tarwa-ns ozzanin# 2t;nnwat p-kullu mddn pmklli ginnp i;nna lmasi;$ isrs ixf-ns p-lgddam n-rbbi
f-ssibt-nnp zund yat-tprsi ijddrn s-tujjut imimn#3walaynni a-ur-darun-yili ma-yaddrn lfsad ula cchawat wxcnnin ula illa ma-isawaln f-ma-
ira a-issmun i-ixf-ns# ur-yukwi i-im/layn n-rbbi ad-sawaln s-pmkan# 4anfat i-ijrman
ula tajmmaot ixwan ula ta,va f-ma-ioibn# ur-tcwi-tjmmaot zund payan$ walaynni ra-
icwu ip-a-bdda-ttckarm rbbi# 5acku iqqan-kn-d a-tissanm is-ur-ra-tili tapamt
p-tgldit l-lmasi; d-rbbi i-yan itfsadn npd yan iskarn s-cchawat lli-wxcnnin npd
yan ittirin a-issmun ma-iggutn i-ixf-ns# acku yan ittirin ayda iggutn$ iga zund ip-
a-itobad ilahat n-ddunit-ad# 6a-ur-tajjm yan a-kn-ijlu s-iwalyun xwanin$ acku f-ssibt
l-lxcanat-an a-f-ra-i,r lpa,ab n-rbbi f-willi srs rurnin tipurdin-nsn# 7anfat-bdda
i-mddn zund pwin#
294
8ula kunni tkkam-ttin tllam p-tillas$ imma pilad tuwrrim tkcmm s-tifawt n-siditnnp#
skarat pmklli-d-iqqann ayt-tifawt$ 9acku p-tifawt a-p-tlla-tmgra n-ufulki d-l;qq
d-kullu ma-ir,an rbbi# 10siggilat a-tissanm ma-itr,un siditnnp# 11a-ur-tkcmm
p-iskkirn xwanin n-ayt-tillas-an walaynni cc;ccamat-tn$ 12acku paylli skarn p-tntla$
ur-akkw-nri a-t-nbdr# 13imma kullu ma-d-iffupn zp-tillas s-tifawt ra-d-iban pmklli
iga$ 14ula kraygatt kra-p-tssfaw tifawt ra-ifaw ula ntta# mayad a-f-a-nttini% ∂faq$
a-pwan i.avn$ tnkrd-d zp-lmut ad-ak-yisfyu lmasi;#∑
15tawyat-stt p-ixf-nnun a-bdda-tskarm pmklli-d-iqqann pwilli ssnnin ma-illan$ urd
zund pwilli ur-ssinnin yat# 16skarat afulki nna-mi-tufam kraygatt tasaot$ acku iggut
ma-ywxcnn p-uwssan-ad# 17a-ur-tjlum d-ixf-nnun walaynni /rat ma-gigun-ittiri rbbi# 18a-ur-tssnufulm ixf-nnun s-tissi lli-ithlakn mddn$ walaynni tommarat s-rru; lqudus 19ar-tsawalm i-ngratun s-iwalyun n-imurign n-rbbi ula tahlilat ula talpatin nna-yawn-imala
rru; lqudus$ ar-ttirirm ar-ttasim amarg i-siditnnp zp-uwlawn-nnun$ 20ar-bdda-
ttckarm rbbi babatnnp f-kraygatt kra s-ism n-siditnnp yasuo lmasi;#
timparin d-irgazn
21illa f-kud yan a-isflid s-wayya,# pmkad a-s-ra-ttuqqarm lmasi;# 22wa-timparin$
sflidamt s-irgazn-nnunt pmklli tsflidmt s-siditnnp# 23acku argaz iga ixf n-tmpart$
pmklli iga lmasi; ixf n-umnaggar n-willi ganin wins# ig-umnaggar ddat l-lmasi;$ ig
ntta anjjam-ns# 24hati illa f-tmpart a-bdda-tsflid s-urgaz-ns pmklli isflid-umnaggar
s-lmasi;#
25imma kunni a-irgazn$ t;nnwat p-tmparin-nnun$ pmklli i;nna lmasi; p-umnaggar ifk tudrt-
ns fllas 26bac a-t-i/li s-wawal-ns$ isspus-t s-usird n-waman# 27pmkan a-iskr bac
a-t-yawi zund yat-tslit ifulkin p-ur-tlli kra n-trkkut ula kra n-ini,i ula kra igan zund
payan$ bac a-zgis-iskr amnaggar am/lay s-lmjd iggutn bla gis illa kra ywxcnn# 28pmkad
a-s-illa f-urgaz a-it;nnu p-tmpart-ns zund ddat-nsn# acku yan it;nnun p-tmpart-ns$
hati ixf-ns a-p-a-it;nnu# 29ur-illi ma-itkrhun ddat-ns$ walaynni ar-tt-iccuca ar-tt-
gis-itawi# pmkad a-s-a-stt-itawi lmasi; p-umnaggar n-willi ganin wins# 30imma nkkwni
nga igzman n-ddat-ns$ 31pmklli ityaran% ∂mayan a-f-ra-ifl-urgaz babas d-innas imun
d-tmpart-ns# hatnin sin rad-uwrrin gn yan#∑ 32awal-ad tlla gis yat lmona intln$ acku
imla-yap f-tamunt l-lmasi; d-umnaggar-ns# 33walaynni imla-yap-dap is-illa f-kud yan gigun
a-bdda-it;nnu p-tmpart-ns zund ixf-ns$ yili f-tmpart a-bdda-tsflid s-urgaz-ns#
295
afsus 6eph6
tarwa d-ayt-darsn
1imma kunni a-tarwa m//inin rad-awn-inip$ skarat s-wawal n-ayt-darun pmklli ira
siditnnp$ acku mayad iga l;qq gigun# 2ityara% ∂awi-tt p-babak d-innak#∑ tga luvit-
ad tamzwarut lli-f-inna rbbi ra-ibark pwilli srs skarnin$ 3acku izuyd inna% ∂bac
ad-ak-yili lxir$ tpzzif tudrt-nnk f-wakal#∑ 4imma kunni a-id-babatsn rad-awn-inip$
a-ur-tssqlaqalm tarwa-nnun$ walaynni rbbat-tn s-ulmmud n-siditnnp ar-asn-tmalam mamnk
a-s-srs-skarn#
ixddamn d-id-siditsn
5imma kunni a-ixddamn rad-awn-inip$ skarat s-wawal n-id-siditun n-ddunit-ad$ ar-tn-
ttuqqarm ar-ttadrm i-ixf-nnun p-lgddam-nsn# skarat s-iwalyun-nsn s-nniyt n-uwl-nnun
zund s-iwalyun l-lmasi;# 6a-ur-tskarm pir bac a-kn-/rn mddn ckrn-kn$ walaynni xdmat
pmklli-d-iqqann ixddamn l-lmasi;$ ar-bdda-tskarm ma-ira rbbi s-nniyt-nnun# 7xdmat
s-lfr; zund ipd siditnnp a-mi-ttxdamm urd bnadm$ 8tissanm is-ra-irar siditnnp
i-kraygatt yan f-ma-iskar ifulki$ ig-iyt ismg npd win ixf-ns#
9imma kunni a-id-siditsn rad-awn-inip$ skarat afulki i-ixddamn-nnun bla-da-tn-
tssiwidm# acku tssnm is-illa yan p-ignna$ iga siditsn ig siditun ula kunni$ ur-a-iskar
s-uwdmawn#
imqlad n-rbbi
10awal-inu iggwran iga-t% ∂dusat p-siditnnp s-tdwast-ns itjhhdn# 11asyat kullu imqlad
n-rbbi bac a-ti/,arm a-tt,a,,am l;ilat n-iblis# 12acku urd bnadm a-d-ntmmap$ walaynni
larwa; wxcnnin ula ljnun tjhhdnin ula ssul.at n-ignwan ula lquwwat n-tillas n-ddunit-ad# 13mayan a-f-rad-awn-inip$ asyat kullu imqlad n-rbbi$ bac a-ti/,arm a-tbiddm tzgam
p-wass ywxcnn$ tmmapm ar isiggwra sul tbiddm#
14biddat pilad tzgam# bkisat s-tagwst ∂l-l;qq∑$ tgm i-idmarn-nnun abannk n-∂rr,a
n-rbbi∑$ 15tqqnm i-i,arn-nnun tur/iyn n-∂zzoamt s-tbrra;t l-lxbar n-sslamt∑$ 16tasim tamsntlt n-∂ttiqa p-rbbi∑# nttat a-i/,arn a-n-fllawn-t;var kullu i/,kan
jddrnin lli-s-a-kn-ikkat iblis# 17gat f-ixf-nnun asddul n-∂ujnjm$ tam/m p-ufus-nnun
ta//it n-∂wawal n-rbbi∑ lli-awn-ifka rru; lqudus$ 18ar-tt/allam p-kraygatt luqt
pmklli-awn-imala rru; lqudus$ ar-tt,alabm rbbi f-kraygatt kra$ trarm loaql bla-da-
ttrmaym$ ar-bdda-ti-tt,albm a-itoawan kullu willi i/li ad-gn wins#
296
19,albat rbbi flla ula nkki$ ad-iyi-iml ma-rad-inip pakud nna-sawalp s-mddn$ bac
a-tbrra;p s-zzoamt f-lxbar ifulkin i-willi ur-jju-fllas-sfldnin# 20hati pilad
∂amazan p-iskraf∑ ad-gip f-ssibt l-lxbar-ad# ,albat rbbi a-yyi-ioawn ad-sawlp
s-zzoamt pmklli-yyi-d-iqqann#
21imma pilad$ uznp-awn-in tixikus# iga gmatnnp iozzan$ ig axddam ifulkin n-siditnnp#
rad-awn-yini kullu f-mamnk ad-gip ula mad-skarp# 22mayad a-f-awn-t-in-uznp$ bac
a-tissanm mamnk a-nga$ izzoam ulawn-nnun#
23ad-awn-tili sslamt ay-aytma kullukn# ,albp rbbi babatnnp d-siditnnp yasuo lmasi;
ad-awn-ifk a-tt;nnum i-ngratun ar-ttamnm bahra# 24ad-tili lbaraka i-kullu willi ittirin
siditnnp yasuo lmasi; s-tayri idumn#
297
FILIBBI
filibbi 1phil11zp-bulus d-timutaws$ ixddamn l-lmasi; yasuo$ i-kullu im/layn l-lmasi; yasuo p-tmdint
n-filibbi ula ingabaln d-imoawann-nnun# 2ad-awn-tili lbaraka d-sslamt zp-rbbi babatnnp
d-siditnnp yasuo lmasi;#
bulus i,alb rbbi a-ibark ayt-filibbi
3ar-tckarp rbbi-nu fipakud nna-fllawn-swingimp# 4ar-tfra;p pakud nna-ti-t,alabp
f-ssibt-nnun kullukn$ 5acku ar-didi-ttmoawanm p-twuri l-lxbar ifulkin zp-wass
amzwaru sul s-passad# 6hati ssnp mayad bahra% ∂rbbi lli-gigun-igran afulki ra-t-
issafaw ard ikmml p-wass lli-p-ra-d-yuwrri lmasi; yasuo#
7iqqan-iyi-d a-gigun-swingimp kullukn pmkan$ acku usip-kn-bdda p-uwl-inu# llip a-t;amap
f-lxbar ifulkin ar-t-zzgap p-uwlawn n-mddn$ ula pilad p-tyama/p p-iskraf$ tkcmm
didi kullukn p-lbaraka n-twuri-ad# 8rbbi a-flla-igan inigi$ yissan mamnk a-yyi-inqqa-
umarg-nnun$ ar-kn-ttirip s-tayri l-lmasi; yasuo#
9imma pilad ar-t,alabp rbbi ad-awn-bahra-issigat l;nant n-ingratun$ ifk-awn a-tissanm
kullu ma-igan win l;qq ar-ta..um ma-icwan zp-ma-ywxcnn# 10pmkad a-s-ra-ti/,arm a-bdda-
ttnawalm afulki$ tpusm zp-kullu ma-igan loib ula kullu ma-icc;ccamn mddn ar ass lli-p-
ra-d-yack lmasi;# 11rad-awn-tigat vvabt n-ufulki lli-gigun-iskar yasuo lmasi;$ iban
gigun lmjd n-rbbi$ alpn-t mddn f-ssibt-nnun#
ifr; bulus s-mad-as-ijran
12way-aytma$ rip a-tissanm payad-iyi-ijran izuyd p-twassna l-lxbar ifulkin$ 13ayllip
ssnn kullu imxzniyn l-lqvr d-wiyya, ggutnin izd f-ssibt l-lmasi; a-f-tyama/p# 14ula aytmatnnp$ iggut gisn ma-yuwrrin idus p-siditnnp f-ssibt n-iskraf-inu# zomn
bahra ar-tbrra;n s-uggwar s-wawal n-rbbi$ ur-a-tiksa,n yat#
15ssnp kra gisn ar-ttirin ad-zzwurn ssimpurn ixf-nsn$ payan ka-f-a-tbrra;n f-lmasi;#
walaynni illa sul mad-dar-tlla nniyt ivfan$ 16ar-tbrra;n f-ssibt l-l;nant lli-gisn-illan$
acku ssnn is-iyi-d-yiwi rbbi s-pid bac ad-t;amap f-lxbar ifulkin# 17imma wiyya,
298
ya,ni urd s-uwl ivfan a-s-a-tbrra;n f-lmasi;$ acku ran ad-am/n kra i-ixf-nsn$ irin
ad-iyi-ssigatn tanukmut p-l;bs# 18imma nkki$ ma-rad-inip@ abla-ad-fr;p ip-a-sflidn
mddn i-tbrra;t f-lmasi;$ ig-iyt f-imi n-ayt-sin-uwdmawn npd wid dar ul ivfan#
hati rad-sul-fr;p$ 19acku mayd-iyi-ijran$ ssnp is-ra-zgis-njmp tigira f-ssibt
n-ma-flla-tt,alabm rbbi ar-iyi-itoawan rru; n-yasuo lmasi;# 20iggut gigi rrja$ irip
bahra ad-skarp kullu ma-yyi-d-iqqann s-zzoamt iggutn$ bac a-gigi-tban-tmupra
l-lmasi; pilad zund kraygatt luqt$ ip-sulp ula ip-mmutp# 21acku dari nkki% ∂ip-ddrp$
lmasi; a-igan tudrt-inu# ip-mmutp$ rad-iyi-yili ma-yufn tudrt-ad# 22ur-ssinp manwa
ra-gisn-irip$ acku ip-sulp p-ddat rad-i/,arp ad-zaydp p-twuri-ad ifulkin# 23rip
mayad ula mayan s-sin# rip bahra ad-ffupp ddunit-ad ilip d-lmasi;$ acku ifulki mayan
s-uggwar# 24walaynni f-ssibt-nnun ra-yaf ad-qamap p-ddat# 25ssnp bahra izd yuf
pmkad# rad-sulp qamap didun kullukn bac a-ttzayadm ar-ttfra;m p-uparas n-siditnnp# 26pmkad a-s-ra-bahra-ttfra;m s-lmasi; yasuo f-ssibt-inu pakud llip ra-n-dap-
darun-ackp#
27walaynni illa fllawn a-tskarm s-ma-d-imcackan d-lxbar ifulkin l-lmasi;# acku rip
a-bdda-fllawn-sflidp is-kullu-tzgam p-yan-uparas$ ip-d-fllawn-aggugp npd ip-n-
darun-uckip$ ar-kullu-ttxdamm s-yat-tnba.. bac a-tsslmadm l;qq l-lxbar ifulkin
pmklli iga 28bla-da-ttiksa,m zp-willi-kn-ssrfufunnin# pmkad a-s-rad-/rn is-llan
ntni p-uparas l-lhalak tilim kunni p-uparas n-ujnjm$ acku rbbi a-ra-kn-ijjnjm# 29acku
llip-awn-ifka a-tamnm s-lmasi;$ ifka-yawn ula tarfufnt f-ssibt-ns# 30tkcmm ula kunni
s-imip lli-t/ram mmapp srs nkki$ tsfldm ula pilad is-a-sul-srs-tmmapp#
filibbi 2phil2
uguz d-tattwit l-lmasi;
1is-ur-tdusm tzomm f-ssibt n-ma-tgam win lmasi;@ is-ur-a-kn-tssfjjij tayri-
ns@ is-ur-a-tss;ssam s-tamunt n-rru;-ns@ is-ur-darun l;nant ula lm;bbt iggutn
n-ingratun@ 2llip darun illa kullu mayan$ ra-kn-,albp ad-iyi-tkmmlm lfr;-inu$ tgm kullu
yan p-iswingimn-nnun ula tayri-nnun$ tmunm p-yan-uparas$ tmcackam-d p-yat-tnba..# 3a-ur-
tskarm kra f-a-tzzwurm ixf-nnun ula-da-ttirim a-tmlm is-tgam kra$ walaynni //im/
ayat ixf-nnun ar-bdda-ttggam wiyya, d-ma-kn-yufn# 4illa f-kud yan gigun a-ur-iswingim
pir p-ma-ira i-ixf-ns$ walaynni a-iswingim ula p-ma-rad-irin wiyya,#
5illa fllawn a-tswingimm pmklli iswingim lmasi; yasuo# 6iga ntta pmklli iga rbbi$
walaynni ur-n-ipwi p-mayan a-n-sul-iqama pmklli iga rbbi# 7hati ifl-n kullu mad-dars-
299
illan$ yuwrri ig zund ismg$ ilul p-vvurt n-bnadm# 8llip iga s-ssift n-bnadm$ yadr-d
i-ixf-ns$ iskr kullu ma-gis-ira rbbi ayllip immut s-lmut icqan f-uggjdi# 9f-mayan
a-f-t-yull rbbi s-tattwit n-ignna$ ifk-as ism lli-yugwrn kraygatt ism$ 10bac a-d-
iknu kraygatt afud s-ism n-yasuo$ p-ignna ula p-wakal ula p-ddu-wakal$ 11yini kraygatt
ils% ∂yasuo lmasi; a-igan sidis n-kullu ma-illan#∑ pmkad a-s-ra-kullu-uqqrn lmjd n-rbbi
babatnnp#
itran p-tillas n-ddunit
12f-mayan a-f-ra-kn-uvvap ay-aytma ozzanin$ acku ssnp is-tram a-tskarm ma-fllawn-illan$
pilad p-d-fllawn-aggugp pmklli-ti-tskarm pakud llip-n-didun-llip# f-mayan a-f-rad-
awn-inip% ∂skarat kullu bac a-tssafum ajnjm lli-s-tnjmm$ ar-bahra-ttuqqarm rbbi
ar-bdda-tti-ttawim p-ma-ira ntta# 13acku rbbi a-bdda-gigun-i;kamn bac a-ttirim
ma-t-ir,an ar-srs-tskarm#
14zaydat p-kullu mayad bla-da-ttngmugm ula-da-tt/im$ 15bac a-tpusm bla gigun illa kra
l-loib$ tgm tarwa cwanin n-rbbi p-wammas n-tasut-ad ywxcnn ijlan# ha-kunni zund itran
p-ignwan a-s-a-tfawm p-wammas-nsn$ 16ar-asn-tmalam awal n-tudrt# mayan a-s-rad-srun-
fr;p bahra p-wass lli-p-ra-d-yack lmasi;$ /rp is-urd bla lfaytt a-s-a-tazzalp
ar-tnhatafp p-darun# 17waxxa ip-rad-ffin idammn-inu f-iggi n-twafka l-liman-nnun zund
aman n-wa,il lli-tffin mddn f-twafkyu-nsn p-lgddam n-rbbi$ ha-yyi r,ip s-mayan$
fr;p srun kullukn# 18ula kunni illa fllawn a-srs-tr,um$ tfr;m didi#
tuggwa f-timutaws d-abafruditus
19ar-trjup p-siditnnp yasuo ad-awn-in-aznp timutaws p-mayd-d-yakmurn bac a-yyi-d-
issfr; ula nkki s-kra l-lxbar zp-darun# 20ur-dari yan iswingimn zund nttan$ ar-tt-
itawi bahra p-mamnk a-tgam# 21acku kud yan ar-iswingim p-ma-igan wins$ urd ma-igan win
yasuo lmasi;# 22imma kunni tssnm f-timutaws is-ifulki bahra$ tissanm mamnk a-didi-
itxdam zund arraw d-babas p-twuri l-lxbar ifulkin# 23ar-trjup a-t-in-aznp pilad$
walaynni ar-tqlp ard /rp ma-s-rad-iyi-tggwru pid# 24ha-yyi tiqqnp p-siditnnp ra-
n-ackp ula nkki s-darun p-mayd-d-yakmurn#
25swangmp is-ra-yaf ad-awn-in-rarp ula gmatnnp abafruditus lli-didi-itxdamn ar-
itbiddad p-tama-nu# iga amazan-nnun$ tuznm-t-id a-yyi-ioawn p-ma-yyi-ixvvan# 26acku ar-
t-inqqa-umarg-nnun kullukn$ .iyr-as llip issn is-tsfldm f-tma,unt-ns# 27s-vva;t yu,n
bahra ayllip illa f-lmut$ imma rbbi i;nna gis# i;nnu flla ula nkki llip-t-ijjujji$ ikkis
flla tapuft-an zp-tpufiwin ya,ni# 28mayad a-f-rip ad-awn-t-in-aznp pilad bac a-ti-t/
rm tfr;m dids$ wala a-sul-asip tapuft-ns nkki# 29cckcmat-t s-darun$ tfr;m srs
300
bahra s-ism n-siditnnp# talpat mddn zund pwad$ 30acku xda ur-immut f-ssibt
n-twuri l-lmasi;# ur-ipwi p-tudrt-ns acku ira a-yyi-itoawan p-maylli mi ur-t/,arm
kunni#
filibbi 3phil3
mamnk a-s-ra-nr,u rbbi@
1way-aytma$ awal-inu iggwran iga-t% ∂fr;at p-siditnnp#∑ ur-flla-i//ay ad-awn-dap-arap
mayad$ walaynni ra-kn-ioawn a-ur-tjlum# 2rarat loaql zp-ayt-iskkirn-an wxcnnin$ acku zund
i,an ad-gan$ ar-tbbin ddat n-mddn# 3imma ayt-t/allit iv;an$ a-tn-igan d-nkkwni urd ntni#
ar-ntobad rbbi s-t;kimt n-rru;-ns$ ar-ntzoam f-ssibt l-lmasi; yasuo# ur-a-nbnnu
f-ma-igan win ddat n-bnadm# 4mrad is-rip nkki$ illa dari p-ddat-inu ma-f-a-bnnup#
acku ip-illa kra n-yan ipaln is-dars kra-f-a-ibnnu f-iskkirn n-ddat$ illa dari mayan
s-uggwar# 5//ullan-iyi p-wis tam-uwssan$ gp zp-ayt-rbbi$ zp-tqbilt n-bnyamin$ ar-
sawalp s-iwalyun n-ayt-yudaya zp-m//i-inu# kkip-ttin gip afarisi$ ar-skarp s-ccro
kullut# 6iozzu-dari-uparas-an bahra$ ayllip a-ssrfufunp ayt-umnaggar l-lmasi;# ar-
skarp kullu ma-flla-illan bac ad-tr,up rbbi s-ufulki lli-igan win ccro#
7walaynni kullu kra ;asbp iga-iyi afulki p-uwssan-an$ ;asbp-t pilad ur-igi yat f-ssibt
l-lmasi;# 8;asbp kullu tipawsiwin-an zund ur-gint yat$ acku tlla dari pilad ma-tnt-
yufn bahra$ a-stt-igan d-twassna l-lmasi; yasuo lli-yuwrrin iga sidi# f-ssibt-ns
a-f-gip tipawsiwin-an d-irkan$ flp kullu ma-dari-illan bac ad-iyi-yili lmasi;$ 9gp ula
nkki wins# ur-sul-a-skarp f-ad-tr,up rbbi s-iskkirn n-ccro$ walaynni ir,a flla
f-ssibt n-mad-umnp s-lmasi;# acku pmkad a-s-a-itr,u rbbi f-kullu-willi srs umnnin# 10imma pilad rip ad-issanp lmasi; ula ta;kimt itjhhdn lli-t-id-issnkrn zp-lmut$
issanp ula tamunt n-tmmaryu-ns$ irip ad-gp zund nttan p-lmut-ns 11ard nkrp ula nkki
zp-gr-willi mmutnin#
tizzla lli-s-ira bulus a-ilkm ttmi
12ur-nnip izd nkkin a-iru;n kullu mayad ula kmmlp gis$ walaynni ar-tzayadp s-lgddam bac
ad-am/p maylli-f-iyi-yum/ lmasi; yasuo# 13way-aytma$ ur-nnip is-t-um/p pilad$ walaynni
yat-tpawsa kad-skarp% ∂ar-n-falp ma-illan p-tpurdin$ ar-ttidup s-ma-illan p-lgddam# 14ar-tazzalp ad-ru;p ttmi$ bac ad-am/p lkas lli-igan tudrt n-uflla lli-s-iyi-d-ipra
rbbi f-uwdm l-lmasi; yasuo#
15ixvva-yap a-nswingim pmkan$ kullu wanna ginnp imqqurn p-uparas n-rbbi# walaynni ip-
darun kra n-iswingimn ya,ni$ rad-awn-iml rbbi tipawsiwin-an pmklli gant# 16imma pilad
illa fllap a-bdda-nskar s-tnba,in lli-nlmd#
301
17way-aytma$ skarat kullukn zund nkki$ t,furm pwilli munnin d-uparas lli-awn-nmla# 18acku
nnip-awn-t kigan d-twalyu$ inip-awn-t-dap pilad s-im..awn% ∂iggut ma-iskarn zund ip-
ur-igi-uggjdi l-lmasi; yat# 19rad-ggwrun ntni s-lhalak$ acku ar-tobadn adis-nsn#
paylli-s-a-tfra;n a-ra-tn-icc;ccm$ acku ar-tsalan pir ma-igan win ddunit-ad# 20imma
nkkwni nga ayt-ignna# nga-n rrja-nnp p-unjjam lli-ra-d-yack zp-ignna ar-srs-ntql$ a-t-
igan d-siditnnp yasuo lmasi;# 21nttan a-ra-irar ddat-nnp n-wakal a-tg zund ddat-ns
l-lmjd s-t;kimt lli-s-i/,ar a-ig kullu ma-illan p-ddu-ufus-ns#
filibbi 4phil4
lfr; d-sslamt
1way-aytma$ tozzam dari bahra$ ar-iyi-inqqa-umarg-nnun# kunni a-s-a-tfra;p$ tgm ttaj-
inu# way-aytma ozzanin$ illa fllawn a-tzgam pmkan p-siditnnp# 2rad-,albp zp-afudiyya$
,albp ula zp-sintixa$ a-d-mcackant i-ngratsnt p-tamunt n-siditnnp# 3,albp-k ula kiyi
ay-amoawn-inu ifulkin$ a-toawnt timparin-an# xdmnt ntnti p-tuwrri l-lxbar ifulkin
p-tama-nu nkki d-klimantus d-imoawann-inu ya,ni lli-mi-tyaran ismawn-nsn p-warra n-willi
..afnin tudrt idumn#
4fr;at-bdda p-siditnnp# ra-t-dap-inip$ fr;at# 5mlat i-kullu mddn mnck a-illa vvbr-
nnun# hati yakmur-d siditnnp# 6a-ur-tasim tapuft f-kra$ walaynni //allat ar-tt,alabm
rbbi f-kraygatt kra$ ar-ti-ttckarm ar-as-ttinim f-aynna-kn-ixvvan# 7pmkad a-s-
rad-awn-tili sslamt n-rbbi lli-yugwrn iswingimn n-bnadm$ ra-tgabl ul-nnun ula loaql-nnun
p-tamunt l-lmasi; yasuo#
8way-aytma$ awal-inu iggwran a-t-igan% ∂a-tswingimm p-ma-igan l;qq ula ma-p-illa ma-
ttuqqarm ula ma-ywp/ann ula ma-ipusn ula ma-imimn ula ma-icwan# ip-illa kra ifulkin ula kra-
p-illa ma-ttalpm$ swingimat p-tpawsiwin-ad# 9kullu ma-zgigi-tlmdm tam/m-t tsfldm-
as tmnadm-t gigi$ skarat srs# pmkad a-s-ra-bdda-didun-yili rbbi n-sslamt#
kra iozzan ilmd-t bulus
10imma pilad fr;p bahra p-siditnnp acku tuwrrim ar-gigi-tswingimm# ssnp is-
a-bdda-gigi-tswingimm$ walaynni ur-t/,arm a-tskrm kra ar pilad# 11urd f-ssibt
n-;tajjap kra a-f-nnip mayan$ acku lmdp ad-qnoup s-aynna-dari-illan# 12ip-dari-idrus ula
ip-dari-iggut$ ssnp ma-rad-skrp# acku lmdp kra iozzan$ issanp mamnk ad-tqnaop
s-kullu kra-yyi-ijran# zund ip-cboap tirmt zund ip-qamap s-la/$ zund ip-dari ma-
iggutn zund ip-dari ma-idrusn# 13/,arp i-kraygatt kra s-tdwast l-lmasi; lli-yyi-
issdusn#
302
14imma kunni$ afulki ayd-gigi-tskrm pilad p-didi-tbiddm p-tnukmut-inu# 15tssnm kunni
n-filibbi$ pakud llip ffupp tamazirt n-makiduniyya p-uwssan zwarnin l-lxbar ifulkin$
ur-didi-ibidd kra n-umnaggar p-∂fk-am/∑ abla kunni wa;dukn# 16imma kunni$ llip-n-qamap
p-tmdint n-tasaluniki taznm-iyi-n lmoawnt urd pir yat-twal ula snat pakud llip ;tajjap# 17urd nkkin a-iran kra i-ixf-inu$ walaynni rip ad-darun-tigat vvabt p-l;sab-nnun# 18imma
pilad ha-yyi cboap$ yili dari ma-yuwfan zp-lxir$ acku issru;-iyi-d abafruditus
maylli-yyi-di-tuznm# iga zund tujjut imimn ula zund yat-twafka ittrsn p-lgddam
n-rbbi lli-s-ifr; ir,u srs# 19rbbi lli-mi-nga wins rad-awn-yakka kullu ma-t;tajjam
zp-tmixar l-lmjd-ns f-uwdm l-lmasi; yasuo# 20rbbi babatnnp a-bdda-ntalp pilad ula
kullu mayd-d-iftan$ amin#
21ar-n-tsllamp f-kullu im/layn l-lmasi; yasuo# ar-n-fllawn-tsllamn aytmatn lli-didi-
llanin# 22ar-n-kullu-fllawn-tsllamn im/layn n-pid$ bahra pwid ganin zp-tgmmi n-qayvar# 23a-gigun-tili lbaraka n-siditnnp yasuo lmasi;#
303
KULUSSItabrat n-bulus i-umnaggar p-kulussi
kulussi 1col11zp-bulus arqqas l-lmasi; yasuo pmklli ira rbbi$ d-zp-gmatnnp timutaws ula ntta# 2i-aytmatnnp p-tmdint n-kulussi$ a-tn-igan d-im/layn n-rbbi lli-zganin p-uparas
l-lmasi;# ad-awn-tili lbaraka d-sslamt zp-rbbi babatnnp#
lxbar ifulkin
3ar-bdda-ntckar rbbi babas n-siditnnp yasuo lmasi; pakud nna-yas-nt/alla f-ssibt-
nnun# 4acku nsfld f-mamnk a-tumnm s-lmasi; yasuo$ ozzan darun kullu im/layn n-rbbi$ 5acku illa darun rrja iv;an f-maylli-awn-in-i;,a rbbi p-ignna# mayd-p-a-ttrjum$ tsfldm
fllas pakud llip-kn-in-ilkm-wawal l-l;qq lli-igan lxbar ifulkin# 6lxbar-ad ar-itkka
ddunit kullutt$ ar-yakka vvabt p-kraygatt mani$ pmklli iskar vvabt p-darun zp-
wass amzwaru lli-p-tsfldm f-lbaraka n-rbbi tissanm l;qq pmklli iga$ sul s-pilad# 7ilkm-kn-in f-imi n-abafras lli-didnnp-itmoawann$ ig axddam iozzan ifulkin l-lmasi;
f-ssibt-nnun# 8inna-yap-d is-kn-iommr rru; lqudus s-tayri n-aytmatun#
9f-mayan a-f-a-bdda-nt/alla ar-nt,alab rbbi f-ssibt-nnun$ zp-wass lli-p-fllawn-
nsfld sul s-passad# ar-t-nt,alab ad-awn-issbayyn kullu ma-gigun-ittiri s-twassna
ula ta;kimt lli-rad-awn-imala rru; lqudus# 10pmkan a-s-ra-kullu-tgm pmklli-d-iqqann
pwilli ganin win siditnnp$ ar-tskarm s-ma-t-ir,an$ tili gigun vvabt n-kullu ma-igan
afulki$ tzaydm tissanm rbbi pmklli iga# 11ar-nt,alab rbbi a-kn-issdus s-t;kimt-ns
itjhhdn bac a-ttvbarm bla-da-ttrmaym$ 12ar-ttfra;m ar-ttckarm rbbi babatnnp
lli-awn-ifkan tapamt p-lwurt lli-ra-yili i-im/layn-ns p-tgldit n-tifawt# 13ijjnjm-
ap-d kullu zp-tgldit n-tillas$ icckcm-ap-d s-tgldit n-yus iozzan 14lli-ap-ifukkan
issitti fllap ddnub-nnp#
lmasi; a-izwarn kullu ma-illan
15iga lmasi; vvurt n-rbbi$ iml-ap mamnk a-iga pwalli ur-jju-i/ri yan# ig ifxddi izwur
kullu ma-ixlq rbbi# 16acku srs a-s-ityawxlaq kraygatt kra p-ignwan ula p-wakal$ maylli
ibann i-walln n-bnadm ula maylli ur-asnt-ibann$ lmalayka ula larwa; ula ssul.at ula lquwwat
n-ignwan# s-lmasi; a-s-ityawxlaq kullu ma-illan$ ig kullu wins# 17illa ntta ur-ta-illi kra
ya,ni$ d-nttan a-izzgan kraygatt kra p-illip-t-id-iqqan a-yili#
304
18iga lmasi; ixf n-ddat lli-igan amnaggar n-mddn-ns# nttan a-igan amzwaru$ ig ifxddi
n-willi-d-nkrnin zp-lmut$ bac a-ig nttan anmpur n-kullu ma-illan# 19acku iqvad rbbi a-gis-
yili-ufulki-ns ikmmln# 20f-uwdm-ns a-f-iqvad rbbi a-irar i-ixf-ns kullu ma-illan p-wakal
ula p-ignwan$ iskr sslamt p-gras d-mddn f-ssibt n-idammn l-lmasi; lli-ffinin llip
immut f-uggjdi#
21imma kunni tkkam-ttin taggugm-n zp-rbbi$ tgm inuwwacn-ns f-ssibt n-iswingimn-nnun
d-iskkirn-nnun lli-wxcnnin# 22imma pilad iskr sslamt p-gratun dids f-ssibt l-lmut
l-lmasi; pakud llip i..af ddat n-bnadm# ra-kn-icckcm s-lgddam-ns tpusm tfulkim
bla-gigun-illa kra l-loib# 23pmkad a-ra-iskr ip-tzuydm tzgam p-lmasi; tam/m-bdda
gis bla tflm rrja iv;an lli-f-tsfldm p-wawal l-lxbar ifulkin# lxbar-ad a-mi-ttkka-
tbrra;t-ns kullu ddunit$ wurrip gp axddam-ns ula nkki bulus#
tawuri n-bulus ula tarfufnt-ns
24fr;p pilad s-trfufnt-ad p-a-zrayp f-ssibt-nnun# acku ar-tkmmalp s-ddat-inu ma-
iqaman p-trfufnt l-lmasi; f-ssibt n-ddat-ns lli-igan amnaggar n-mddn-ns# 25wurrip
gip axddam i-umnaggar-ad llip-iyi-i/li rbbi ad-skarp tawuri-ad$ sslkmp-awn-in
kullu iwalyun-ns# 26acku maylli intln kullu payd izrin$ ur-t-ssinn mddn n-tasutin lli-
zrinin$ hati issbayyn-t-id rbbi pilad i-im/layn-ns# 27iqvad ad-ap-d-iml tapawsa-
yad bahra ifulkin ihiyyan lli-s-ra-ibark kullu timizar n-ddunit# pmkad a-tga% ∂illa
lmasi; p-uwl-nnun ad-awn-ifk rrja iv;an n-is-ra-n-tkcmm s-lmjd-ns# 28hati lmasi; a-f-
a-ntbrra; i-kullu mddn$ ar-ntnva; kud yan$ ar-nsslmad kud yan s-kullu ma-igan ta;kimt$
bac a-n-ncckcm kud yan s-lgddam n-rbbi imqqur p-lmasi;# 29f-pmkan a-f-a-tnhatafp
ar-kkatp takrrayt s-kullu jjhd l-lmasi; lli-yyi-issdusn s-t;kimt-ns iggutn#
kulussi 2col21rip a-tissanm mncka n-tkrrayt ad-kkatp f-ssibt-nnun ula f-ssibt n-aytmatn
n-lawdikiyya ula f-kullu wiyya, ur-jju-/rinin udm-inu# 2walaynni ar-skarp kullu mayad bac
ad-zomn-uwlawn-nsn$ gn kullu yan s-tayri n-ingratsn$ tili-asn lbaraka n-twassna ikmmln
f-maylli intln payd izrin# acku rbbi issbayyn-ap-d lmasi;$ 3d-nttan a-p-tlla-kullu-
t;kimt n-rbbi ula tawassna-ns ihiyyan# 4nnip-awn mayad bac a-kn-ur-ijlu yan s-tkrkas# 5waxxa-d-fllawn-yaggug-uwdm-inu$ illa-n-didun-uwl-inu# hati fr;p pilad p-fllawn-sfldp
is-tzgam p-tamunt n-ingratun tam/m kullu p-lmasi;#
305
tamunt d-lmasi;
6ssnp is-tgam lmasi; yasuo d-siditun# mayan a-f-rad-awn-inip$ skarat-bdda ma-ira# 7zzugzat tadrut n-llsas-nnun p-lmasi; ar-fllas-tbnnum$ tam/m gis ar-ttdusm pmklli
tlmdm$ ar-bdda-ttckarm rbbi#
8awyat-stt p-ixf-nnun a-kn-ur-ipwi yan s-iswingimn n-bnadm ula s-tkrkas xwanin lli-
mi-tsfldm zp-tasutin lli-zrinin# han tinba,in n-ddunit ad-gan$ urd tin lmasi;# 9imma
lmasi;$ nttan a-p-illa-kullu-ufulki n-rbbi ikmmln p-ddat-ns# 10ula kunni$ tlla-yawn tudrt
ikmmln f-ssibt n-ma-tgam win lmasi; lli-i;kamn p-kullu ssul.at ula lquwwat n-ignwan# 11nttan a-kn-isspusn$ urd s-t/allit lli-tbbin mddn zp-ddat-nsn$ walaynni isspus-kn
zp-ma-issrkan ul n-bnadm# 12acku pakud llip tddmm s-udum n-waman$ ttyawm,alm d-lmasi;
tnkrm-d dids$ acku tumnm s-t;kimt itjhhdn n-rbbi lli-t-id-issnkrn zp-lmut#
13payd izrin tgam zund ip-tmmutm i-ma-igan win rbbi f-ssibt n-ddnub-nnun ula
f-ssibt ma-ur-jju-tskirm s-ccro# imma pilad issddr-kn rbbi d-lmasi;# ivam;-
ap f-kullu ddnub lli-nskr$ 14isfi, tallu;t l-l;sab lli-fllap-i;kamn s-luviyyat lli-s-
ur-nskir# ikkis-t-in fllap$ yut-as tigusin f-uggjdi# 15f-uggjdi a-f-inra lmasi;
ssul.at d-lquwwat n-ignwan$ ikkis-asnt imqlad-nsnt$ iml i-kullu mddn is-tnt-inra#
16f-mayan a-f-rad-awn-inip$ a-ur-tajjm yan ad-awn-in-icckcm luviyyat f-ma-ra-tcttam
ula ma-ra-tssam$ ula f-kra l-loid ula talalit n-wayyur ula kra n-uwssan n-usunfu# 17acku
tipawsiwin-an gant pir amalu n-ma-ra-yili# imma lmasi;$ nttan a-iv;an# 18a-ur-tajjm
mddn-an a-fllawn-t;kamn# rad-awn-ttinin a-bahra-ttadrm i-ixf-nnun ar-ttobadm lmalayka#
ar-bnnun ntni f-mad-/rran p-twargiwin-nsn$ ar-ssfurrugn s-iswingimn l-loaql-nsn$ 19walaynni ur-um/n p-lmasi; lli-igan ixf n-umnaggar$ ar-issdus ddat kullutt$ ar-
issmyalla igzman-ns d-ixsan-ns bac a-ttimpur ddat pmklli ira rbbi#
tinba,in n-tudrt l-ljdid
20s-lmut l-lmasi; a-s-tmmutm kunni i-tnba,in n-ddunit-ad# mayan a-f-ra-kn-sqsap$ max
ayllip a-sul-tskarm zund ip-tgam win ddunit@ max ayllip a-tskarm s-luviyyat n-mddn@
ar-ttinin% ∂21a-ur-ttasim pwan$ a-ur-tm,aym pwad$ a-n-ur-ttggrm i-pwan#∑ 22walaynni
kullu tipawsiwin-an ar-zraynt# ip-tnt-ncca ur-sul-qamant# han luviyyat-an$ pir iwalyun
n-bnadm d-ulmmud n-bnadm ad-gant# 23kra n-mddn paln is-gant lmoqul acku ar-trarant
mddn ad-bahra-tobadn ar-tadrn i-ixf-nsn ar-tssrfufunn ddat-nsn$ walaynni ur-/,arnt
luviyyat-an ad-kkisnt cchawat wxcnnin zp-bnadm#
306
kulussi 3col31s-tnkra l-lmasi; a-s-kn-d-issnkr rbbi zp-lmut# mayan a-f-kn-d-iqqan a-bdda-trarm
loaql s-ma-igan win ignna$ acku pin a-p-illa lmasi;$ iskyus f-ufasi n-rbbi# 2swingimat-
bdda p-tpawsiwin n-ignna urd tipawsiwin n-ddunit-ad# 3acku tmmutm f-tudrt lli-
izrin$ trgs tudrt-nnun l-ljdid p-dar rbbi p-illip irgs lmasi;# 4lmasi; a-igan
tudrt-nnun# pakud llip ra-d-yuwrri ra-kn-yawi a-dids-tilim ula kunni p-lmjd-ns#
ma-ywxcnn ula ma-ifulkin
5f-mayan a-f-rad-awn-inip$ skarat bac a-gigun-immt aynna igan win ddunit-ad% ∂lfsad
ula cchawa ula asmaqql s-ti. ywxcnn# a-ur-sul-tswingimm p-ma-ioibn ula-da-ttirim
ma-ur-igin winnun$ acku yan ittirin win wiyya, iga zund yan itobadn ilahat n-ddunit-ad# 6f-ssibt n-kullu payan a-f-ra-i,r lpa,ab n-rbbi f-willi srs rurnin tipurdin-nsn# 7ula
kunni payd izrin tkkam-ttin ar-tskarm pmkan$ ar-ttsalam tipawsiwin-an# 8imma pilad$
illa fllawn a-tkkism kullu payan# a-ur-tt/im ula-da-ttuffm f-yan# a-ur-ttnuwwacm ula-da-
trggmm p-yan# a-ur-tajjm kra n-iwalyun wxcnnin a-tkkan infurn-nnun$ 9ula-da-tsskirkism
f-ingratun# acku ur-sul-tgim pmklli tgam payd izrin$ s-iskkirn lli-tmyarm ar-tn-
tskarm# 10hati tuwrrim tgam mddn l-ljdid# rbbi lli-kn-ixlqn ar-kn-itbddal bac
a-tuwrrim tgm zund nttan$ tissanm-t pmklli iga# 11mayan a-f-ur-a-n//m/lay gu-yunan
zp-gu-yudaya$ ula pwalli dar ta/allit n-ddat zp-walli ur-dar-tlli$ ula gu-tmazirt-ad
zp-gu-tmazirt-an$ ula ismg zp-wad-igan win ixf-nsn# acku nga kullu win lmasi;$ yili
lmasi; ginnp kullwap#
12kunni$ im/layn n-rbbi tgam# ira-kn i/li-kn a-tgm wins# f-mayan a-f-kn-d-iqqan a-tommrm
s-l;nant$ ar-ttmoawanm ar-t//im/aym ixf-nnun$ ar-ttrxum ar-ttvbarm i-ngratun 13bla-
da-yawn-t.iyyar f-ingratun# ip-illa yan dar ma-s-a-itactkka s-wayya,$ yili fllas ad-
as-ivam;# nvam;at i-ngratun pmklli-awn-ivam; siditun# 14zaydat i-kullu mayad a-bahra-
ttirim i-ngratun$ acku tayri a-i/,arn a-tssmun kullu ma-illan s-tamunt ikmmln# 15ajjat
sslamt l-lmasi; a-tmala i-uwlawn-nnun kullu ma-gigun-ira# acku ipra-yawn-d rbbi a-kullu-
tgm yan p-tamunt n-sslamt-ad# yili fllawn a-bdda-ttckarm rbbi#
16ajjat awal l-lmasi; a-iommr ulawn-nnun$ ar-tsslmadm ar-ttnva;m i-ngratun s-kullu ma-
igan ta;kimt$ ar-ttirirm i-rbbi ar-ttasim imurign d-tahlilat d-talpatin nna-yawn-
imala rru; lqudus$ ar-ti-ttckarm zp-uwlawn-nnun# 17kullu ma-ttinim ula kullu ma-tskarm$
skarat-t s-ism n-siditnnp yasuo$ ar-ttckarm rbbi fllas#
307
ayt-tgmmi ula ayt-twuri
18wa-timparin$ illa f-kraygatt yat a-tsflid s-urgaz-ns pmklli ira siditnnp# 19imma
kunni a-irgazn$ illa f-kraygatt yan a-it;nnu p-tmpart-ns bla-da-dids-itcqu#
20wa-tarwa m//inin$ skarat-bdda s-wawal n-ayt-darun$ acku ir,a rbbi s-mayad# 21imma
kunni a-id-babatsn$ a-ur-bdda-tt/im tarwa-nnun$ bac a-ur-puw,n paln is-ur-gin yat#
22wa-ixddamn$ skarat-bdda s-wawal n-id-siditun n-ddunit-ad# a-ur-ttirim pir
a-tn-tr,um pakud nna-gigun-tmnadn$ walaynni xdmat s-nniyt n-uwl-nnun s-mklli ttirim
a-tr,um siditnnp# 23aynna-p-a-ttxdamm$ xdmat gis s-tiqqi-nnun zund ipd siditnnp
a-mi-ttxdamm urd i-bnadm# 24acku tssnm izd siditnnp a-rad-awn-ifk tiprad-nnun$
icckcm-kn s-lwurt-nnun p-ignna# acku siditnnp lmasi;$ nttan a-mi-ttxdamm# 25imma
wanna iskarn ma-ywxcnn$ rad-as-irar rbbi f-lxcant lli-iskr# han rbbi ur-a-iskar
s-uwdmawn#
kulussi 4col41imma kunni a-id-siditsn$ skarat d-ixddamn-nnun s-l;qq$ ar-asn-takkam ma-tn-d-yuckan#
a-ur-tttum izd ula kunni illa-yawn yan igan siditun p-ignna#
luvit i-aytmatn
2zaydat ar-bdda-tt/allam ar-t,alabm rbbi$ trarm loaql s-mad-as-ttinim ar-ti-
ttckarm bahra# 3,albat-t ula f-ssibt-nnp nkkwni$ bac a-ir/m p-lgddam-nnp yan-
imi a-ntbrra; i-mddn s-wawal-ns$ nml-asn maylli mi ur-jju-sfldn f-lmasi;# f-ssibt
n-wawal-ad a-f-llip nkki p-l;bs$ 4walaynni ,albat rbbi a-yyi-ioawn ad-tafap iwalyun
ma-s-a-ssfhamp mddn pmklli-yyi-d-iqqan#
5skarat s-t;kimt d-kullu willi ur-ginin win rbbi$ ar-tskarm afulki nna-mi-tufam
kraygatt tasaot# 6sawalat s-iwalyun cwanin mimnin$ tissanm mamnk a-ra-ttraram
i-kraygatt yan awal nna-t-ixvvan#
tuggwa f-aytmatn
7rad-awn-yini tixikus f-kullu ma-igan lxbar-inu# iga gmatnnp iozzan$ ig axddam ifulkin$
ar-didnnp-itmoawan p-tuwrri n-siditnnp# 8mayad a-f-awn-t-in-uznp$ bac a-tissanm
mamnk a-nga izzoam ulawn-nnun# 9aznp-n dids gmatnnp ifulkin iozzan unisimus lli-igan yan
zp-gigun# ntni a-rad-awn-yini f-kullu ma-darnnp-ijran pid#
308
10ar-n-fllawn-itsllam aristarxus$ illa didi p-l;bs# ar-n-fllawn-itsllam marqus yus
n-xaltis n-barnaba# nnip-awn-yad fllas a-ti-tcckcmm s-darun$ tgm-t d-unbgi-nnun ip-
n-darun-yucka# 11ar-n-fllawn-itsllam ula yacuo lli-mi-ttinin yus.us# pir kra,-ad a-igan
ayt-yudaya p-pwilli didi itmoawann p-twuri n-tgldit n-rbbi$ ar-iyi-ssfjjijn ul-inu
bahra#
12ar-n-fllawn-itsllam abafras# iga zp-gigun ula ntta$ ig axddam l-lmasi; yasuo# s-nniyt-
ns a-s-a-it/alla bahra f-ssibt-nnun$ bac a-tdusm tzgam p-uparas n-rbbi ar-tskarm
kullu ma-gigun-ira rbbi# 13hati gip fllas inigi n-mnck a-itxdam bahra f-ssibt-nnun
ula f-ssibt n-ayt-lawdikiyya ula ayt-hirabulis# 14ar-n-fllawn-itsllam-u.bib iozzan
luqa$ nttan ula ,imav# 15ar-n-tsllamp f-aytmatn n-lawdikiyya ula f-nimfa d-umnaggar lli-
itmunun p-tgmmi-ns#
16tipurdin n-ma-tpram tabrat-ad p-darun$ rip a-stti-taznm i-umnaggar p-lawdikiyya
bac a-stt-prn ula ntni# irip a-tprm ula kunni tabrat lli-darsn-illan p-lawdikiyya#
17inyat i-arxibbus a-itlhu s-twuri lli-f-t-yuvva siditnnp$ bac a-stt-ikmml#
18s-ufus-inu a-s-awn-in-urip awal-ad% ∂nkki bulus ar-n-fllawn-tsllamp# a-ur-tttum
iskraf-ad p-llip# ad-awn-tili lbaraka n-rbbi#
309
1 TASALUNIKItabrat tamzwarut n-bulus i-umnaggar p-tasaluniki
1 tasaluniki 11thes11zp-bulus d-sila d-timutaws$ i-umnaggar n-willi ganin win rbbi babatnnp d-siditnnp
yasuo lmasi; p-tmdint n-tasaluniki# ad-awn-tili lbaraka d-sslamt#
lfr; n-bulus s-aytmatn
2ar-bdda-ntckar rbbi fllawn kullukn# pakud nna-nt/alla ar-kn-d-naddr$ 3ar-d-nswingim
p-lgddam n-rbbi babatnnp mamnk a-kullu-tskarm s-liman-nnun$ ar-ttxdamm s-l;nant$
tzgam p-rrja n-siditnnp yasuo lmasi;#
4way-aytmatnnp lli-f-i;nna rbbi$ nssn is-kn-i/li a-tgm wins$ 5acku ilkm-awn-in lxbar-
nnp ifulkin$ urd pir s-iwalyun walaynni s-lquwwa ula s-t;kimt n-rru; lqudus ayllip-
awn-iban is-iga l;qq# tssnm kunni mamnk a-nga p-uwssan lli-nzzri p-gratun$ nskr kullu
f-a-kn-ntoawan# 6tuwrrim tskrm ula kunni pmklli nskar nkkwni ula siditnnp# waxxa
trfufnm bahra$ tum/m p-wawal-ns s-lfr; n-rru; lqudus# 7pmkan a-s-tmlam i-kullu imumnn
p-tmizar n-makiduniyya d-axaya mamnk a-tn-d-iqqan ad-skarn ula ntni# 8walaynni urd pir
makiduniyya d-axaya a-n-ilkm-wawal n-siditnnp f-ssibt-nnun$ acku sfldn mddn p-kraygatt
mani f-mamnk a-tum/m aparas n-rbbi$ ayllip ur-ap-ixvva a-nini yat f-mayd ijran# 9acku
ar-kullu-ttinin mddn f-mamnk ad-ap-tqblm llip-n-darun-nucka$ tflm ilahat n-ddunit-ad$
tuwrrim s-rbbi bac a-ttxdamm rbbi l-l;qq lli-iddrn# 10ar-ttinin f-mamnk a-ttqlm
pilad s-yus lli-d-issnkr zp-lmut ar-d-yuwrri zp-ignna$ a-t-igan d-yasuo lli-ap-
ijjnjmn zp-lpa,ab lli-ra-ittut f-ddunit#
1 tasaluniki 21thes2
tawuri n-bulus p-tasaluniki
1way-aytmatnnp$ tssnm kunni is-urd bla lfaytt a-nzzri ussan-an p-gratun# 2tsfldm
f-mad-ap-ijran llip ur-ta-n-nru; s-darun$ ssrfufnn-ap mddn p-tmdint n-filibbi
rgmn-ap bahra$ walaynni izzoam-ap rbbi-nnp bac ad-awn-nsawl f-lxbar ifulkin lli-ap-
imla waxxa illa ma-yap-it/in bahra# 3acku ur-a-nsskirkis f-mddn llip a-tn-nt,alab
ad-ap-sflidn$ ula-da-nttiri ma-igan winsn ula-da-nttiri a-stt-fllasn-nzzri# 4walaynni
ar-nsawal s-mklli ginnp ira rbbi lli-ap-yurmn ifk-ap ad-asn-nsslkam lxbar-ad
ifulkin# ur-a-nskar f-a-ntr,u bnadm walaynni ar-nskar f-a-nr,u rbbi lli-itarmn ul-nnp# 5tssnm is-ur-a-kn-ntalp p-uwssan-an s-iwalyun xwanin ula-da-nskar sin-uwdmawn bac
310
a-ntam/ kra f-wawal-nnp# rbbi a-fllap-igan inigi# 6ur-jju-nskir f-ad-ap-talpm kunni
ula wiyya,# 7waxxa n/,ar a-zgigun-n,alb ma-iggutn f-ssibt n-ma-nga irqqasn l-lmasi;$
nrxa-bdda didun zund tampart lli-stt-itawin p-tarwa-ns m//inin# 8tozzam darnnp
s-kigan ayllip nujad ad-awn-in-nfk urd pir lxbar ifulkin walaynni nfr; a-fllawn-nfk ula
ixf-nnp# punckad a-darnnp-tozzam# 9way-aytmatnnp$ is-ur-di-tswangmm mnck a-ntxdam
ar-ntnhataf p-gratun@ nkka-ttin ar-ntxdam p-iy, ula azal bac a-fllawn-ur-n//ay llip
a-yawn-ntbrra; s-lxbar ifulkin n-rbbi#
10kunni tgam inagan fllap$ ula rbbi iga fllap inigi n-is-icwa ifulki kullu ma-nskr p-gratun
kunni lli-yumnn$ ur-jju-ginnp-illi kra l-loib p-darun# 11tissanm is-a-nskar d-kraygatt
yan gigun pmklli iskar-urgaz d-tarwa-nsn ozzanin# ar-kn-nzzoam ar-fllawn-nssfjjij$ 12ar-kn-ntnva; nini-awn a-tskarm pmklli-d-iqqann pwilli ganin win rbbi lli-awn-d-ipran
a-tkcmm s-tgldit-ns ula lmjd-ns#
13mayad-dap a-f-a-bdda-ntckar rbbi$ acku pakud llip tsfldm i-wawal n-rbbi lli-awn-
in-niwi$ tam/m gis tamnm izd awal n-rbbi a-iga$ urd awal n-bnadm# s-vva;t awal n-rbbi
a-iga$ ixdm pilad p-uwlawn-nnun kunni lli-srs-yumnn# 14acku ijra p-darun ay-aytma$ pmklli
ijran p-dar imnaggarn n-rbbi lli-umnnin s-lmasi; yasuo p-tmazirt n-yudaya# trfufnm
f-ufus n-ayt-tmazirt-nnun pmklli rfufnn ntni f-ufus n-ayt-yudaya# 15acku ayt-yudaya
a-inpan siditnnp yasuo ula lanbya$ ssmsrn-ap ula nkkwni# ar-tt-ss.iyyarn i-rbbi ar-
skarn gar p-kullu mddn$ 16acku ar-n-tggan tiqqi-nsn f-ad-ap-ssfssan a-ur-ntbrra;
i-ayt-tmizar ya,ni s-wawal lli-s-rad-njmn# pmkad a-s-a-tommarn lobrt n-ddnub-nsn#
imma pilad p-tgira igguz-d fllasn lpa,ab n-rbbi#
i/u/, bulus a-i/r aytmatn
17icqa fllap a-didun-nngara ay-aytmatnnp# waxxa-d-fllawn-yaggug-uwdm-nnp$ iqama-n-bdda-
didun-uwl-nnp# mnck a-bahra-nttiri a-kn-n/r# 18nskr kullu f-a-kn-n/r# mnnawt-twal
/u/,p nkki bulus a-n-darun-uwrrip$ walaynni ar-ap-it;var ci.an# 19acku pakud llip ra-
d-yack siditnnp yasuo$ kunni a-p-ra-iban p-lgddam-ns maylli nrja ula maylli-s-nfr; ula
ttaj l-lhibt-nnp# 20acku lmjd-nnp d-lfr;-nnp a-tgam#
1 tasaluniki 31thes31llip ur-n/,ar a-sul-nvbr$ nini i-ixf-nnp ra-yaf a-nqama wa;duyap p-tmdint n-atina# 2pakudan
nuzn-n s-darun gmatnnp timutaws lli-igan axddam n-rbbi didnnp p-twuri l-lxbar ifulkin
l-lmasi;# nazn-t-in a-kn-izzoam issdus-kn p-uparas n-rbbi$ 3bac a-ur-i,r yan gigun
f-ssibt n-trfufnt lli-p-a-tzraym# tssnm kunni is-iqvad rbbi a-nzri p-mayad$ 4acku
p-uwssan lli-p-didun-nlla nnna-yawn bahra is-ra-ntrfufun# t/rm pilad is-ijra pmklli nnna#
311
5mayad a-f-t-in-uznp s-darun$ acku ur-/,arp ad-sul-vbrp# ixvva-yyi ad-issanp is-sul-
tzgam p-uparas n-rbbi npd uhu$ acku ksu,p a-kn-ur-iss,r iblis$ t,r ula tawuri-nnp
p-gratun bla lfaytt#
lxbar n-ayt-tasaluniki
6imma pilad p-d-yuwrri timutaws zp-darun$ yawi-ap-d lxbar n-is-tzgam p-liman-nnun
ula l;nant n-ingratun# yini-ap is-a-ttfra;m f-ssibt-nnp kud nna-ginnp-tswingimm$ tirim
bahra ad-ap-t/rm zund ma-nra bahra a-kn-n/r# 7way-aytmatnnp$ waxxa nzri ula nkkwni
p-tnukmut d-trfufnt iggutn$ ha-yap nthnna pilad f-ssibt-nnun$ acku nsfld is-tzgam
p-uparas n-rbbi# 8nuwrri s-tudrt-nnp acku tbiddm tdusm p-siditnnp# 9mnck a-bahra-
ntckar rbbi fllawn# mnck a-bahra-ntfra; f-ssibt-nnun p-lgddam n-rbbi-nnp# 10ha-
yap p-iy, ula azal ar-nt,alab rbbi ad-ap-ifk a-kn-n/r a-nkmml ma-kn-sul-ixvvan bac
a-tzaydm p-uparas l-lmasi;#
11ar-nt,alab rbbi babatnnp d-siditnnp yasuo ad-ap-ijjujad aparas bac a-n-nuwrri
s-darun# 12ar-nt,alab siditnnp ad-awn-bahra-issigat tayri n-ingratun ula tayri
n-kullu mddn$ pmklli-kn-bahra-nttiri nkkwni# 13ar-t-nt,alab a-kn-issdus bac a-tbiddm
p-lgddam n-rbbi babatnnp s-uwlawn-nnun pusnin bla gigun illa kra l-loib pakud llip ra-
d-yack siditnnp yasuo d-im/layn-ns kullutn#
1 tasaluniki 41thes4
tinba,in n-uparas n-rbbi
1imma pilad ay-aytmatnnp ra-kn-n,alb$ nnv;-kn s-ism n-siditnnp yasuo$ a-ttidum p-uparas
lli-zginnp-tlmdm$ ar-bdda-ttnawalm ma-ir,an rbbi# zaydat f-mayd tskarm$ ar-ti-
tskarm s-uggwar# 2tssnm maylli-f-kn-nuvva s-ism n-siditnnp yasuo payd izrin$ 3acku
ira rbbi a-isspus ulawn-nnun$ yiri gigun a-tanfm i-lfsad# 4illa f-kud yan a-yissan
mamnk a-ra-yuqqr tampart-ns yili-tt s-uwl ipusn# 5a-ur-tgm zund ayt-tmizar lli-ur-
ssinnin rbbi$ ar-tn-tnrunt cchawat-nsn# 6illa f-kud yan a-ur-iffup zp-mayan ula itodda
f-gmas# acku nnna-yawn yadlli s-lmoqul$ ra-yut siditnnp loqubit f-kullu winna skarnin
wan tipawsiwin-an# 7acku ipra-yap-d rbbi a-npus$ ur-akkw-iri a-nrku# 8wanna yagwin
a-isfld s-wawal-ad$ urd bnadm a-yagwi walaynni yagwi rbbi lli-awn-ifkan ula kunni rru;-
ns lqudus#
9walaynni ur-t;tajjam mad-awn-in-itaran mamnk a-tt;ubbum aytmatun$ acku rbbi ad-awn-
isslmdn mamnk a-tt;nnum i-ngratun# 10s-vva;t ar-tt;ubbum kullu aytmatn p-tmazirt
n-makiduniyya kullutt$ walaynni ra-kn-sul-n,alb ay-aytmatnnp$ a-tzaydm ar-tn-tt;ubbum
312
s-uggwar# 11iryat a-bdda-..rr;m ar-ttlhum s-twuri n-ixf-nnun ar-ttxdamm
s-ifassn-nnun$ pmklli-awn-nnna payd izrin# 12pmkad a-f-ra-kn-tuqqarn mddn lli-ur-ginin
win lmasi;$ ur-ra-t;tajjam yan#
tankra n-willi mmutnin
13way-aytmatnnp$ nra a-tissanm ma-ra-ijru i-willi mmutnin$ bac a-kn-ur-tap-tgu,i zund
mddn ya,ni lli-ur-dar rrja# 14acku numn is-immut yasuo$ inkr-d zp-lmut# namn is-ra-yawi
rbbi dids kullu willi mmutnin umnnin s-yasuo# 15maylli-s-ap-imla siditnnp a-rad-awn-
nini% ∂nkkwni lli-ra-iqama nsul ar ass lli-p-ra-d-yack siditnnp$ ur-ra-nzwur pwilli
mmutnin# 16acku s-lamr itjhhdn$ s-wawal l-lmalak imqqurn$ s-tijjijt n-nffar n-rbbi
a-s-ra-d-igguz siditnnp zp-ignna$ nkrn-d mddn l-lmasi; lli-mmutnin$ ntni a-ra-izwur# 17pakudan ra-ntyalal ula nkkwni lli-isuln$ ra-kullu-didsn-nmun p-imdla$ nmnaggar d-siditnnp
p-ignwan# pmkad a-s-ra-bdda-nili d-siditnnp# 18zzoamat i-ngratun s-iwalyun-ad#
1 tasaluniki 51thes5
pmklli-s-ra-d-yuwrri lmasi;
1way-aytmatnnp$ ur-ap-ixvva ad-awn-in-nara kra f-uwssan ula izmaz lli-p-rad-jrunt-
tpawsiwin-ad$ 2acku tssnm izd zund amxxar n-iy, a-s-ra-d-ilkm-wass n-siditnnp# 3ra-ttinin mddn ∂labas thnna luqt∑$ imil igguz-d fllasn lhalak# ;ayna ra-tn-ipwi pmklli
iqqway-unga/ tampart lli-ra-yaru$ ur-akkw-rad-njmn# 4imma kunni ay-aytmatnnp$ ur-tllim
p-tillas# ur-ra-kn-yam/-wass-an zund amxxar# 5acku kunni kullukn tgam ayt-tifawt$ tgm
ayt-uzal# hati urd win-iy, a-nga npd win tillas# 6mayad a-f-ap-d-iqqan a-ur-n.av zund
mddn ya,ni# illa fllap a-bdda-nrar loaql ar-ntnba, p-ixf-nnp# 7hati p-iy, a-p-a-t.
avn mddn ar-ssnufuln ixf-nsn s-tissi# 8imma nkkwni nga win-uzal$ yili fllap a-ntnba,
p-ixf-nnp$ ng i-idmarn-nnp abannk n-∂ttiqa p-rbbi∑ ula ∂l;nant∑$ ng i-ixf-nnp asddul
n-∂rrja n-ujnjm∑# 9acku ur-iqvad rbbi a-fllap-yut loqubit$ walaynni iqvad ad-ap-
ijjnjm f-uwdm n-siditnnp yasuo lmasi;# 10immut nttan f-ssibt-nnp bac a-dids-nddr$
ip-nmmut npd ip-nnit-nsul ard-d-yack# 11zaydat ar-tzzoamm ar-ttmoawanm i-ngratun
pmklli tmyarm a-tskarm#
tamunt l-lfr; ula sslamt
12imma pilad ay-aytmatnnp$ ra-kn-n,alb a-ttuqqarm pwilli skarnin tawuri n-rbbi
p-gratun$ ar-kn-tgabaln s-ism n-siditnnp ar-kn-tnva;n# 13mlat-asn mnck a-darun-ozzan
f-ssibt n-tuwrri-nsn# gat s-sslamt i-ngratun# 14ra-kn-n,alb ay-aytmatnnp$ a-ttnva;m
313
wanna ur-ittirin a-ixdm$ ar-tzzoamm wanna itiksa,n$ ar-ttoawanm wanna i,ofn$ ar-
ttvbarm d-kraygatt yan# 15rarat loaql ip-illa ma-gigun-iskrn ma-ywxcnn$ ad-as-t-ur-
trarm s-lxcant# gat tiqqi-nnun a-bdda-ttirim a-tskarm afulki p-gratun ula d-kullu
mddn# 16fr;at-bdda$ 17ar-tt/allam p-kraygatt luqt$ 18ar-ttckarm rbbi pmknna iga
l;al$ acku pmkad a-gigun-ira p-tamunt l-lmasi; yasuo#
19a-ur-tssxsim rru; lqudus$ 20ula-da-tt;garm iwalyun n-yan ittinin s-mad-as-imala
rbbi# 21ssmaqqlat kraygatt kra$ tam/m p-ma-ifulkin$ 22tanfm i-kullu ma-ywxcnn#
23imma pilad ,albp zp-rbbi lli-bdda-yakkan sslamt a-kn-isspus zp-kullu ma-gigun-
ywxcnn$ ijjnjm ul-nnun ula rru;-nnun ula ddat-nnun zp-kullu kra igan loib ard-d-yack
siditnnp yasuo lmasi;# 24pmkan a-ra-iskr rbbi lli-awn-d-ipran$ acku iqama-bdda
p-wawal-ns#
25way-aytmatnnp$ //allat t,albm rbbi f-ssibt-nnp ula nkkwni# 26nsallamat d-aytmatn
kullutn s-unsallam n-tagwmat# 27ra-kn-uvvap s-ism n-siditnnp a-tprm tabrat-ad
f-aytmatn kullutn# 28ad-awn-tili lbaraka n-siditnnp yasuo lmasi;#
314
2 TASALUNIKItis snat - tbratin n-bulus i-umnaggar p-tasaluniki
2 tasaluniki 12thes1
1zp-bulus d-sila d-timutaws$ i-umnaggar n-willi ganin win rbbi babatnnp d-siditnnp
yasuo lmasi; p-tmdint n-tasaluniki# 2ad-awn-tili lbaraka d-sslamt zp-rbbi babatnnp
d-siditnnp yasuo lmasi;#
ar-it;kam rbbi s-l;qq
3way-aytmatnnp$ iqqan-ap-d a-bdda-ntckar rbbi fllawn$ ig l;qq ginnp a-t-ntckar$ acku
ar-ttzayadm ar-ttimpurm bahra p-liman-nnun$ yuwrri kud yan gigun ar-bahra-it;nnu
p-wiyya,# 4hati ar-kn-ntalp p-dar imnaggarn n-rbbi$ acku tum/m p-rbbi sul tzgam$
waxxa da-tzraym p-trfufnt d-tnukmut iggutn#
5mayd-awn-ijrrun ar-imala is-a-it;kam rbbi s-l;qq$ acku iga-kn d-wid sthllanin
ad-kcmn s-tgldit-ns lli-f-a-ttrfufunm# 6acku s-l;qq a-s-ra-irar rbbi tarfufnt
i-willi-kn-ssrfufnnin$ 7ifk-awn asunfu didnnp i-kunni lli-irfufnn# pmkad a-ra-iskr
pakud nna-d-yuwrri siditnnp yasuo lmasi; zp-ignna ibayyn d-lmalayka-ns tjhhdnin
s-loafit ifnnun# 8pakudan a-ra-yut rbbi loqubit f-willi srs rurnin tipurdin-nsn$
agwin ad-sflidn s-lxbar ifulkin n-siditnnp yasuo# 9ra-fllasn-yut l;ukm s-lhalak
l-lixrt$ issngara-tn d-siditnnp# ra-tn-in-issaggug f-lmjd-ns itjhhdn 10p-wass
lli-p-ra-d-yack siditnnp a-t-alpn im/layn-ns$ tojjbn gis kullu pwilli srs umnnin# ula
kunni ra-zgisn-tgm$ acku tumnm tuggwa lli-awn-in-niwi#
11mayad a-f-a-bdda-nt/alla f-ssibt-nnun$ ar-nt,alab rbbi-nnp a-kn-ig d-wid sthllanin
tudrt lli-s-awn-d-ipra# ar-t-nt,alab a-issafu s-t;kimt-ns itjhhdn kullu ma-ttnawalm
ifulki ula kullu ma-tskarm f-ssibt l-liman-nnun# 12pmkad a-s-ra-gigun-iban lmjd n-ism
n-siditnnp yasuo$ yili-awn lmjd ula kunni dids s-lbaraka n-rbbi-nnp d-siditnnp yasuo
lmasi;#
2 tasaluniki 22thes2
anuwwac n-rbbi
1way-aytmatnnp$ nra pilad ad-awn-nini f-mamnk a-ra-d-yack siditnnp yasuo lmasi;$ nmun
kullwap bac a-dids-nmnaggar# 2walaynni ad-ur-tasim tapuft ula tpuw,m ip-tsfldm
315
i-kra n-yan ar-ittini ∂izri-wass lli-p-d-yucka siditnnp#∑ a-ur-ti-tamnm waxxa ip-
awn-inna imla-yas-t rru; lqudus npd isfld i-lxbar-ns npd ipra-t p-kra n-tbrat zp-
darnnp# 3ad-ur-tajjm yan a-kn-ijlu$ acku ur-ra-d-ilkm-wass-an ard munn mddn ggutnin ad-
mmapn d-rbbi$ iban-d-unuwwac n-rbbi lli-ra-iggwru s-lhalak# 4ra-issimpur ixf-ns
ar-it/i f-kullu mad-tobadn mddn ula kullu ma-mi-t/allan# ra-ikcm ula s-tgmmi n-rbbi
igawr gis yini izd nttan a-igan rbbi#
5is-ur-di-tswangmm@ nnip-awn bahra f-tpawsiwin-ad p-uwssan lli-p-didun-llip# 6tissanm ma-t-i;varn pilad bac a-ur-d-iban ard-d-ilkm-uzmz-ns# 7acku tanuwwact
intln tbda pilad ar-ttzayad$ walaynni paylli ra-ijru ur-ra-ijru ard ityattay ma-t-
i;varn# 8pakudan a-ra-d-iban-unuwwac n-rbbi$ yack-id ilmma siditnnp yasuo s-lmjd
iggutn$ inp-t s-yat tunfust zp-imi-ns ihlk-t# 9imma anuwwac-an$ ra-dars-tigat-
t;kimt n-ci.an$ ra-izzga tikrkas-ns s-lmojizat d-lquwwat d-tmitar tjhhdnin# 10s-kullu kra igan lxcant a-s-ra-ijllu pwilli llanin p-uparas l-lhalak agwin ad-irin l;qq
njmn# 11f-mayan a-f-ad-asn-itzayad rbbi ayllip jlan s-uggwar amnn tikrkas-an# 12pmkad
a-s-ra-t,r loqubit f-kullu willi ur-uminnin s-l;qq fr;n s-ma-ywxcnn#
zgat p-uparas n-rbbi
13walaynni iqqan-ap-d a-bdda-itckar rbbi fllawn ay-aytmatnnp lli-f-i;nna siditnnp$ acku
i/li-kn zp-isizwar a-tnjmm$ isspus-kn s-rru; lqudus bac a-tgm wins f-ssibt
n-ma-tumnm l;qq# 14kullu mayad$ ipra-yawn-d srs rbbi s-lxbar ifulkin lli-awn-in-niwi$
bac ad-awn-tili tapamt p-lmjd n-siditnnp yasuo lmasi;# 15imma pilad ay-aytmatnnp$
zgat tam/m-bdda p-ulmmud lli-s-kn-nsslmd$ zund mad-awn-nnna s-imi$ zund mad-awn-in-
nura s-ufus#
16ar-ntalp siditnnp yasuo lmasi; d-rbbi babatnnp lli-fllap-i;nnan ibark-ap ifk-ap
zzoamt idumn ula rrja iv;an# 17ar-t-nt,alab a-bahra-izzoam issdus ulawn-nnun bac
a-tskarm ar-tsawalm s-kullu ma-ifulkin#
2 tasaluniki 32thes3
,albat rbbi
1imma pilad ay-aytmatnnp$ //allat fllap t,albm rbbi ad-ap-ioawn a-nsslkm lxbar
n-siditnnp p-uwssan-ad s-kullu-tmazirt-ad bac a-srs-sflidn mddn ggutnin pmklli
sfldn p-darun# 2,albat-t ad-ap-issanf i-mddn cqanin wxcnnin$ acku ur-a-kullu-ttirin
ad-amnn# 3imma siditnnp iqama-bdda p-wawal-ns$ ra-kn-issdus issntal-kn zp-walli
ywxcnn# 4hati isshnna-yap siditnnp f-ssibt-nnun$ nissan is-a-tskarm kullu mad-awn-
316
nnna ra-bdda-ti-tskarm# 5imma pilad$ n,alb siditnnp a-kn-ihdu bac a-tt;nnum pmklli
it;nnu rbbi$ ar-ttvbarm pmklli itvbar lmasi;#
tawuri lli-d-iqqann imumnn
6way-aytmatnnp$ s-ism n-siditnnp yasuo lmasi; a-s-ra-kn-nuvva pilad$ nini-awn a-ttanfm
i-aytmatn nna-yagwin ad-txdamn ula-da-skarn s-ulmmud lli-s-awn-nsslmd# 7acku tssnm
is-kn-ixvva a-tskarm pmklli nskar nkkwni$ ur-ngawr p-darun bla-da-ntxdam# 8ur-jju-
ncci aprum n-yan bla-yas-nfka atig-ns# nkka-ttin ar-ntxdam p-iy, ula azal$ ar-nkkat
takrrayt bac a-ur-n//ay f-yan gigun# 9waxxa darnnp l;qq a-zgigun-n,alb ma-n;tajja$ ur-
jju-t-n,alb# nskr pmkan bac ad-awn-nml mamnk a-kn-d-iqqan a-tskarm ula kunni# 10pakud
llip didun nlla nnna-yawn ∂wanna ur-irin a-ixdm$ ixvva-t a-ur-icc#∑ 11imma pilad nsfld
is-llan kra n-mddn p-gratun ur-a-skarn yat$ agwin tawuri$ ar-kccmn pir ssuq n-wiyya,# 12zund pwin$ ra-tn-nuvva pilad s-ism n-siditnnp yasuo lmasi;$ nnv;-tn ad-txdamn ass
f-wass bac ad-am/n mad-cttan f-twuri lli-skarn#
13way-aytmatnnp$ skarat afulki bla-da-ttrmaym# 14/rat wanna yagwin a-isflid s-mayd-
awn-nura p-tbrat-ad$ tanfm-as bac a-ti-tigwra/# 15a-ur-ti-tgm d-unuwwac-nnun$ walaynni
nv;at-t zund yan igan zp-aytmatun#
16ar-nt,alab siditnnp lli-igan bab n-sslamt ad-awn-yakka sslamt p-kraygatt tasga
d-kraygatt tasaot# a-didun-yili siditnnp kullukn# 17nkki bulus$ s-ufus-inu a-s-urip
awal-ad n-sslam$ ig tamatart-inu p-kraygatt tabrat-inu# pmkad a-s-a-tarap# 18ad-awn-
tili lbaraka n-siditnnp yasuo lmasi; kullukn#
317
1 TIMUTAWStabrat tamzwarut n-bulus i-timutaws
1 timutaws 11tim11zp-bulus arqqas l-lmasi; yasuo$ pmklli yumr rbbi anjjam-nnp d-lmasi; yasuo lli-
p-n-nrja# 2i-timutaws iwi iozzan p-tagwmat l-lmasi;# ad-ak-tili lbaraka d-rr;mt
d-sslamt zp-rbbi babatnnp d-lmasi; yasuo siditnnp#
imslmdn lli-ffupnin zp-ulmmud ywp/ann
3,albp zp-gik pilad a-n-tqamat p-tmdint n-afsus pmklli-ak-nnip pakud llip-n-zrip
s-tmazirt n-makiduniyya# acku llan pin kra n-mddn ar-sslmadn ma-ur-igin l;qq# rip
a-tn-tamrt ad-fssan$ 4tinit-asn a-ur-tlhun ixf-nsn s-t;ajiyn xwanin ula s-ismawn
ggutnin n-kullu tasutin lli-zrinin# han tipawsiwin-an$ ar-trarant mddn ad-tmja;adn
i-ngratsn# ur-a-tn-toawannt ad-amnn ar-skarn ma-gisn-ittiri rbbi# 5pmkan a-s-k-
uvvap acku rip a-nzayd ar-ntommar s-l;nant n-willi dar ul ipusn issann is-ur-gisn
loib amnn s-lmasi; s-nniyt ikmmln# 6walaynni kra n-mddn ffupn aparas-ad$ ar-jllun ixfawn-
nsn s-imja;adn xwanin# 7ar-ttirin ad-gn imslmdn n-ccro$ walaynni ur-fhimn ma-ttinin ula
ssnn tipawsiwin lli-s-a-sslmadn s-zzoamt#
8nssn nkkwni is-ifulki ccro p-dar wanna srs iskarn ma-ira rbbi# 9walaynni iqqan-d
a-nissan izd f-ssibt n-willi wxcnnin a-f-d-ifka rbbi ccro$ urd f-ssibt n-willi
fulkinin# ifk-t-id f-willi ur-rinin ccro ffupn zp-gis# ifk-t-id f-willi rurnin
tipurdin-nsn s-rbbi ar-tsalan ddnub$ ur-a-tuqqarn rbbi ula-da-ttirin aparas-ns#
ifk-t-id f-willi nqqanin babatsn npd innatsn ula pwilli nqqanin wiyya,# 10ifk-t-id
f-willi tfsadnin ula pwilli tcthunin yutman zund ntni# ifk-t-id f-willi takwrnin
i;cmay ula pwilli sskirkisnin ula pwilli akkanin tuggwa n-tkrkas# ifk-t-id f-kullu
willi skarnin aynna iffupn zp-ulmmud ywp/ann# 11almmud-ad iga lxbar ifulkin l-lmjd
iggutn lli-yyi-d-imla rbbi ambarki ad-srs-tbrra;p#
ma-iskr lmasi; i-bulus
12ar-tckarp lmasi; yasuo siditnnp acku iga-iyi d-wad izgan p-ufulki# i/li-yyi
issdus-iyi bac ad-qasap tawuri-ns# 13kkip-ttin ar-rggmp lmasi; ar-t-ssrfufunp
ar-dids-tmmapp$ walaynni ir;m-iyi-d acku ur-ssinp mad-skarp p-uwssan-an$ ur-
ta-srs-uminp# 14pakudan ibark gigi siditnnp s-l;nant-ns iggutn$ iommr-iyi s-liman
d-tayri n-willi ganin win lmasi; yasuo# 15awal izgan ayad$ iqqan-d kud yan a-t-yamn%
318
∂yucka-d lmasi; yasuo s-ddunit bac a-ijjnjm mddn wxcnnin$ d-nkki a-kullu-gisn-ywxcnn# 16walaynni f-mayan a-f-iyi-d-ir;m nkki lli-gisn-ywxcnn$ bac a-iml is-i/,ar lmasi;
yasuo a-ivbr d-wanna ka-illan$ bac a-srs-amnn wiyya, kcmn ula ntni s-tudrt idumn# 17imma pilad ra-bahra-ntalp agllid lli-idumn# ur-ra-immt ula i/ra-t yan# nttan wa;dut
a-igan rbbi$ yili-as lmjd d-luqr$ pilad ula kullu mayd-d-iftan$ amin#
18wa-iwi timutaws$ fkip-ak luvit-ad pmklli fllak nnan aytmatn payd izrin s-iwalyun
lli-asn-imla rbbi# am/ p-iwalyun-nsn bac a-tbkist ar-tkkatt takrrayt f-ufulki# 19zzga ixf-nnk p-uparas l-lmasi;$ d-a-ur-tajjt kra ywxcnn a-ikcm s-uwl-nnk# han kra
n-mddn ur-a-stti-tawin p-mad-asn-imala-uwl-nsn# f-payan a-f-a-tr//a tanawt l-liman-
nsn$ 20zgisn himinayus d-iskandr# d;ip-tn-in ntni i-ci.an bac a-n-lmdn a-ur-rggmn
rbbi#
1 timutaws 21tim2
ti/ulla f-kullu mddn
1f-mayan a-f-rad-,albp zp-aytmatn ad-t/allan f-kullu mddn$ ar-t,alabn rbbi a-tn-ir;m
ibark-tn$ ar-ti-tckarn f-ma-iskar i-kraygatt yan# 2illa fllasn ad-t/allan f-igldan ula
kullu willi t;kamnin$ bac a-nddr s-lhna d-sslamt nskr afulki ula kullu ma-ira rbbi# 3icwa mayad$ ir,u srs rbbi anjjam-nnp 4lli-iran kullu mddn ad-njmn wurrin issann l;qq# 5acku illa yan rbbi$ yili yan lli-ibiddn p-gr rbbi d-bnadm$ a-t-igan d-lmasi; yasuo
lli-igan bnadm# 6ifka ixf-ns a-ifru kullu mddn p-uzmz-ad lli-iqvad rbbi a-gis-iml
is-tn-kullu-ira# 7s-pmkad a-s-iyi-iga d-ubrra; d-urqqas p-gr ayt-tmizar aggugnin$
bac ad-asn-sslmadp aparas l-liman ula l;qq# l;qq ayad nnip$ ur-akkw-sskarksp#
8rip irgazn p-kraygatt amnaggar ad-t/allan ar-t,alabn rbbi$ ar-n-tggan ifassn-nsn lli-
s-a-skarn afulki bla-da-tqlaqaln ula-da-t/in# 9rip ad-;cmnt-tmparin lsnt malssa ingaddan
lli-tnt-id-iqqann$ urd s-tallamin n-wazzar npd urp npd ljuhr npd timlsa pwlanin$ 10walaynni
s-ifulkitn lli-skarnt pmklli-d-iqqan timparin lli-tuqqarnin rbbi# 11illa f-tmparin
ad-lmdnt ar-t;camnt bla-da-sawalnt# 12ur-ujjip kra n-tmpart a-tsslmad ula-da-tt;kam
p-irgazn# iqqan-tnt-id ad-fssant# 13acku rbbi iskr adam p-isizwar$ iskr ilmma ;awwa# 14urd adam a-f-tt-izzri iblis p-isizwar walaynni tampart a-f-tt-izzri$ tffup zp-
wawal n-rbbi# 15walaynni ra-tnjm-tmpart s-tlalit n-tarwa ip-a-ttqama p-liman ar-tt;nnu
p-wiyya, ar-ttzga p-ixf-ns s-uwl ipusn#
319
1 timutaws 31tim3
ingabaln n-umnaggar
1izga-wawal-ad% ∂wanna iran a-ig angabal n-umnaggar$ hati tawuri ihiyyan ayd ira# 2iqqan-d
angabal a-ig wad p-ur-illi loib$ i..af pir yat-tmpart$ izga-bdda p-loaql-ns ar-itnba,
p-kullu ma-iskar$ ar-itfulki d-mddn ar-issmr;ba s-willi tmuddunin$ yissan mamnk
a-isslmad wiyya,# 3a-ur-ig wad bahra issann tissi iktin$ npd wad itmmapn d-mddn#
iqqan-d a-ig wad itvbarn$ urd wad it/in npd wad dar ozzan iqaridn# 4iqqan-t-id
a-ig wad itnba,n p-ayt-tgmmi-ns s-sslamt$ ar-srs-sflidn tarwa-ns ar-ti-tuqqarn
s-nniyt-nsn# 5acku ip-ur-issin mamnk a-itnba, p-ayt-tgmmi-ns$ mamnk a-ra-yissan
a-igabl amnaggar n-rbbi@ 6a-ur-ig wad b;ra yum/n aparas l-lmasi;$ ad-as-ur-iml
ixf-ns is-iga kra$ i,r p-lhalak n-iblis# 7iqqan-d a-ig wad-f-akkan ayt-brra tuggwa
cwanin$ bac a-ur-i,r tigira p-trggam n-mddn$ tam/t-t-ilmma-t/qqurt n-iblis#
imoawann n-umnaggar
8ula imoawann n-umnaggar$ iqqan-tn-d ad-gn wid zganin p-ufulki# a-ur-gn wid sskirkisnin
npd wid ttblanin s-tissi iktin npd wid ttirinin ad-ssmunn ma-iggutn i-ixf-
nsn# 9iqqan-tn-d ad-pwin s-uwl ipusn p-ulmmud lli-ap-d-imla rbbi# 10ula ntni ixvva-
tn ad-zwar-tyaramn# ip-ur-gisn-ityafa kra l-loib$ rad-i/,arn ad-qasan tawuri-ad
n-imoawann#
11ula timparin$ iqqan-tnt-id ad-gnt tid zganin p-ufulki$ ar-tnba,nt p-ixf-nsnt$ ar-
skarnt s-l;qq# a-ur-gnt tid sawalnin p-mddn# 12iqqan-d amoawn a-i..af pir yat-tmpart$
ar-itnba, p-tarwa-ns d-ayt-tgmmi-ns s-sslamt# 13winna skarnin tawuri-ad n-imoawann
s-nniyt-nsn$ rad-ozzan dar mddn$ zomn bahra p-uparas l-lmasi; yasuo#
14ar-trjup a-n-dark-ackp p-mayd-d-yakmurn$ walaynni urip-ak-n tipawsiwin-ad bac
a-tnti-tissant ip-d-ma.lp$ 15t/rt ma-d-iqqann a-tskar tagwmat n-rbbi$ a-stt-igan
d-umnaggar n-willi ganin win rbbi lli-iddrn$ tg llsas ula tannalt l-l;qq#
liman lli-ap-d-imla rbbi
16maylli-ap-d-imla rbbi$ ar-kullu-gis-ntojjab% ∂iban-d p-ssift n-bnadm$ inru s-t;kimt
n-rru;$ /rn-t lmalayka# ilkm lxbar-ns timizar aggugnin$ amnn srs p-kullu ddunit$ ityalal
s-lmjd#
320
1 timutaws 41tim4
imslmdn n-tkrkas
1isawl rru; lqudus pilad s-wawal izgan yini% ∂p-uwssan ggwranin rad-fln kra n-mddn
aparas l-lmasi;$ ar-sflidn s-tkrkas l-larwa; wxcnnin ula s-ulmmud l-ljnun 2dar imslmdn
sskirkisnin ayt-sin-uwdmawn lli-mi-qqurn-uwlawn-nsn bahra# 3imslmdn-an ar-ss;ramn
littihal ula kra ixlq rbbi i-umccu$ ifk-t i-willi srs umnnin issann l;qq$ bac a-t-
cttan ar-t-fllas-tckarn# 4acku ifulki kullu ma-ixlq rbbi# ixvva-yap a-ur-nss;ram
yat$ walaynni a-t-nckr f-kullu ma-nctta# 5acku ar-t-iss;lla rbbi s-wawal-ns ula s-t/
allit lli-s-a-t-fllas-ntckar#
axddam icwan l-lmasi;
6ip-a-tmalat tipawsiwin-ad i-aytmatn ra-tgt axddam icwan l-lmasi; yasuo$ tdust
s-tnba,in l-liman ula s-ulmmud ifulkin lli-tum/t# 7walaynni anf i-t;ajiyn xwanin ula lxrayf
n-ddunit-ad$ ar-tssdust ixf-nnk a-ttazzalt p-uparas n-rbbi# 8acku yan issdusn
ddat-ns$ afulki ayn iskr$ walaynni yan issdusn rru;-ns s-ma-ir,an rbbi$ rad-as-
ifulki s-uggwar i-tudrt-ns n-ddunit-ad ula tin lixrt# 9izga mayd-ak-nnip$ iqqan-d
kud yan a-t-yamn# 10f-mayan a-f-a-ntxdam ar-fllas-nkkat takrrayt$ acku nga rrja-nnp
p-rbbi lli-iddrn# nttan a-itnjamn kullu mddn$ s-uggwar pwilli umnnin#
11sslmad-asn tipawsiwin-ad ar-tn-ttuvvat a-srsnt-skarn# 12ad-ur-tajjt yan a-k-i;gr
f-ssibt n-ma-sul-tm//it$ walaynni skar-bdda f-ufulki s-iwalyun-nnk d-iskkirn-
nnk$ ar-tt;nnut p-wiyya, ar-ttamnt awal n-rbbi s-uwl ipusn$ bac ad-/rn imumnn mamnk
a-tskart irin ad-skarn ula ntni pmkan# 13lhu ixf-nnk ar-taqrat arratn n-rbbi f-aytmatn
ar-tn-tzzoamt ar-tn-tsslmadt ard-n-ackp# 14a-ur-tttut tawafka n-rru; lli-gik-illan$
ifka-yak-t rbbi s-wawal lli-d-imla pakud llip-n-munn imparn$ srsn fllak ifassn-nsn# 15fk ixf-nnk i-tawuri-ad ar-srs-ttlhut$ bac ad-/rn kullu mddn mamnk a-gis-ttzayadt# 16awi-tt-bdda p-ixf-nnk d-ulmmud-nnk$ tzgat p-kullu tipawsiwin-ad$ acku pmkad a-s-
ra-tjjnjmt ixf-nnk tjjnjmt ula imsflidn-nnk#
1 timutaws 51tim51a-ur-tcc;ccmt kra n-ufqqir ip-iskr kra ywxcnn$ walaynni ssfhm-as ma-t-ixvvan
zund ip-iga babak# 2skar d-igwilaln zund aytmak$ ar-tskart d-tfqqirin zund innak$
ar-tskart d-tfrxin zund istmak s-uwl ipusn#
321
tihjjalin
3bidd d-thjjalin lli-ur dar yan# 4walaynni tahjjalt nna-dar tarwa-ns npd tarwa n-tarwa-
ns$ iqqan-tn-d ad-issann is-gisn-ira rbbi ad-thallan p-tilli ganin tinsn# illa fllasn
ad-traran lxir i-ayt-darsn$ acku rbbi ir,a s-mayad# 5imma tahjjalt nna-iqaman wa;dutt
bla yan$ tga rrja-ns p-rbbi ar-as-tt/alla ar-zgis-tt,alab p-iy, ula azal# 6imma
tahjjalt nna-isalan ma-ira ixf-ns$ han tmmut p-rru; waxxa tsul p-ddat# 7uvva-tn kullu
f-mayad bac a-ur-yili kra p-illa loib# 8acku wanna ur-itoawann tagwmat-ns$ han iffup
aparas l-lmasi;$ ywxcn f-willi ur-akkw-ssinnin aparas$ s-uggwar ip-ur-a-itoawan
ayt-dars#
9cckcm p-warra n-thjjalin tanna irgln s,iv id-mraw n-usggwas$ ip-ttin dars ikka
pir yan-urgaz$ 10ar-tti-talpn mddn f-lxir lli-tskar$ trbbu tarwa-ns f-ma-ifulkin$
ar-tssmr;ba s-willi tmuddunin ar-ttqasa im/layn n-rbbi$ ar-ttoawan winna llanin
p-tnukmut$ ar-n-bdda-ttgga tiqqi-ns a-tskar afulki d-kullu mddn# 11walaynni a-ur-
tcckcmt tim//iyn p-warra n-thjjalin$ acku ra-ttirint ad-tahlnt tis snat-twal#
ra-ttidunt ard ttunt lmasi; 12ffupnt zp-wawal lli-s-as-nnant awind-d f-ixf-nsnt
l;ukm n-rbbi# 13wan ntnti ar-tmyarnt inifsisn ar-tlullint zp-tgmmi s-tayya,# urd
payan kad-skarnt walaynni ar-sawalnt f-mddn ar-kccmnt ma-ur-igin winsnt$ ar-ttinint
ma-ur-tnd-d-iqqann a-ti-ttinint# 14mayan a-f-rip tihjjalin lli-m//inin ad-tahlnt$ arunt
tarwa awint-stt p-tgmmi-nsnt$ bac a-ur-yili dar inuwwacn-nnp ma-s-a-yap-rggmn# 15acku kra gisnt ijla$ am/nt aparas n-ci.an# 16walaynni tampart tamumnt nna-dar tihjjalin
ist-dars$ illa fllas a-tnti-ttoawan bac a-ur-i//aynt f-umnaggar n-imumnn# pmkad a-s-
ra-yi/,ar-umnaggar a-itoawan tihjjalin nna-ur-dar yan#
imparn n-umnaggar
17imma imparn lli-tnba,nin p-umnaggar s-nniyt d-ufulki$ iqqan-d aytmatn a-tn-tuqqarn
bahra$ s-kigan pwilli txdamnin f-tbrra;t d-ulmmud# 18acku ityara p-warra n-rbbi%
∂a-ur-tgt apamu i-uzgr lli-isrwatn#∑ ityara-dap% ∂axddam isthlla tiprad-ns#∑ 19a-ur-tsfldt s-yan itactkkan s-umpar ip-ur-d-yiwi sin npd kra, inagan# 20imma yan
iskarn ddnub$ ini-as f-ma-iskr p-lgddam-nsn kullutn bac ad-iksa,n wiyya,#
21ha-yyi p-lgddam n-rbbi d-lmasi; yasuo d-lmalayka n-ignna a-k-uvvap a-tzzgat
tipawsiwin-ad bla-da-tskart s-uwdmawn ula-da-ttirit a-ttr,ut ixf-nnk# 22a-ur-
tzrbt a-tsrst ifassn-nnk f-yan a-ti-t/lit i-twuri n-rbbi$ a-ur-imil-tkcmt
p-ddnub n-wiyya,# gabl ul-nnk a-bdda-ipus# 23a-ur-sul-tssat pir aman$ walaynni zayd-asn
imikk n-win-wa,il iktin bac a-ijji-udis-nnk$ acku mnnawt-twal ayd tta,nt#
322
24kra n-mddn$ ar-gisn-tbann ddnub-nsn$ ar-malan is-ra-fllasn-ittut l;ukm# imma wiyya,
rad-bann ddnub-nsn tigira# 25pmkan a-di-tbann ula ifulkitn lli-skarn mddn# ula afulki
lli-irgsn ra-d-iban tigira#
1 timutaws 61tim61imma pwilli llanin p-uzaglu n-twuri icqan$ illa fllasn ad-tuqqarn id-siditsn$ bac a-ur-
d-irar yan tirggam i-ism n-rbbi ula almmud-nnp# 2wanna mi iga sidis amumn$ ixvva-t
a-ur-i;gr sidis f-ssibt n-ma-iga gmas# illa fllas a-itxdam s-uggwar d-nniyt$ acku
pwalli itam/n lxir p-twuri-ns iga amumn ig zp-aytmas ozzanin#
lxir lli-ap-illan p-uparas n-rbbi
sslmad tipawsiwin-ad i-aytmatn ar-asn-ttinit ad-skarn pmkad# 3han kra n-mddn ar-
sslmadn tinba,in ya,ni ur-d-mcackant d-iwalyun v;anin n-siditnnp yasuo lmasi; ula
almmud lli-s-ir,a rbbi# 4ntni ar-bahra-ssimpurn ixf-nsn walaynni ur-ssinn yat# iojb-
tn ad-tm;akkan ar-tmja;adn f-iwalyun$ ayllip a-tuwrrin ar-t;sadn ar-t/in ar-rggmn
ar-ttuhamn# 5ur-a-ti/,arn mddn-an ad-d-mcackan$ ijlu-asn loaql ffupn zp-l;qq# paln
is-rad-am/n iqaridn i-ixf-nsn p-uparas n-rbbi#
6illa-nnit lxir i-yan imunn d-uparas n-rbbi iqnou s-mad-dars-illan# 7llip-d-nkcm
ddunit-ad ur-d-niwi yat# ip-ra-stt-nffup ur-ra-nawi yat# 8walaynni ip-darnnp ma-
nctta d-ma-nlssa nqnou s-mayan# 9imma pwilli ranin ad-ssmunun ayda iggutn$ hati ar-
cckcamn ixf-nsn s-t/qqurt ula tassast# ar-tn-itnru kullu ma-igan ..mao$ ar-tn-
issnuful ar-tn-issyaggas ar-tn-itawi s-lhalak# 10acku tayri n-iqaridn ar-di-ttawi
kullu ma-ywxcnn# llan kra n-mddn ar-bahra-ttirin iqaridn ayllip ffupn aparas l-lmasi;$
ssyaggasn ulawn-nsn s-tgu,i iggutn#
luvit i-uxddam n-rbbi
11imma kiyi ay-axddam n-rbbi$ aggug zp-kullu payan# tgt-n tiqqi-nnk a-bdda-tskart
afulki ula kullu ma-ir,an rbbi# amn awal-ns ar-tt;nnut p-wiyya, ar-ttvbart ar-ttrxut
d-kullu mddn# 12bkis ar-tkkatt takrrayt l-liman$ tam/t p-tudrt idumn lli-s-ak-
ipra rbbi llip tnnit i-inagan ggutnin f-mamnk a-tumnt s-lmasi;# 13imma pilad uvvap-k
p-lgddam n-rbbi lli-yakkan tudrt i-kraygatt kra$ ula lmasi; yasuo lli-ifkan tuggwa
l-l;qq p-dar bila.us bun.yus$ 14inip-ak a-bdda-tskart s-tnba,in-ad bac a-ur-gik-
yili kra l-loib ula kra f-a-irggm yan$ ar ass lli-p-ra-d-yack siditnnp yasuo lmasi;
ibayyn# 15ra-d-yack p-uzmz lli-ira rbbi ambarki lli-i;kamn kullu ma-illan$ ig agllid
323
n-igldan ig anmpur n-inmpurn# 16nttan wa;dut a-bdda-iddrn$ izdp p-tifawt lli-s-ur-
i/,ar yan a-n-srs-yakmur# ur-jju-t-i/ri yan ula i/,ar yan a-t-i/r# nttan a-mi-illa
lmjd d-lquwwa$ pilad ula kullu mayd-d-iftan$ amin#
17ini i-willi dar iggut-wayda n-ddunit-ad$ a-ur-ssimpurn ixf-nsn ula-da-tawin rrja
s-maylli ur-ssinn is-rad-darsn-iqama# tinit-asn ad-gn rrja p-rbbi lli-ir,an ad-ap-
yakka kullu ma-igan lxir a-srs-ntfra;# 18ini-asn ad-skarn afulki$ igatn darsn iskkirn
cwanin$ ar-toawann ar-akkan i-wiyya,# 19pmkan a-s-rad-ssmunn i-ixf-nsn lxir l-lixrt$
bac a-ig llsas izgan ma-f-a-bnnun tudrt lli-igan tudrt iv;an#
20wa-timutaws$ gabl lamant lli-ak-ifka rbbi# anf i-tjmmaot ixwan d-imja;adn n-willi
ur-ssinnin rbbi# ar-ttinin is-darsn lfhmt walaynni ur-fhimn yat# 21acku lfhmt-an
a-ijlan kra gisn zp-uparas l-lmasi;# ad-awn-tili lbaraka n-rbbi#
324
2 TIMUTAWStis snat-tbratin n-bulus i-timutaws
2 timutaws 12tim11zp-bulus arqqas l-lmasi; yasuo pmklli ira rbbi$ s-trqqast n-tudrt l-ljdid lli-
f-inna ra-stt-ifk i-willi ganin win lmasi; yasuo# 2i-iwi iozzan timutaws# ad-ak-tili
lbaraka d-rr;mt d-sslamt zp-rbbi babatnnp d-lmasi; yasuo siditnnp#
lamant ifulkin n-rbbi
3ar-tckarp rbbi lli-mi-txdamp s-uwl ipusn zund imzwura-nu lli-zrinin# ar-k-id-
swingimp pakud nna-t/allap p-iy, ula azal# 4swangmp-d im..awn-nnk$ irip bahra a-k-/
rp ad-iyi-yili lfr; iggutn# 5ur-ttup mamnk a-tumnt s-lmasi; s-nniyt-nnk$ pmklli tumn
jddak luwis p-isizwar$ nttat d-innak afniki# ssnp is-tumnt ula kiyi pilad zund ntnti# 6mayan a-f-ra-k-,albp a-tvu.. i-trgit l-lbaraka lli-gik-iga rbbi llip fllak srsp
ifassn-inu# 7acku rru; lli-ap-ifka rbbi ur-a-yap-itrara a-ntiksa,$ walaynni ar-ap-
itommar s-t;kimt itjhhdn d-l;nant d-tnba.. n-ixf-nnp#
8f-mayan a-f-rad-ak-inip$ a-ur-tt;camt a-tsawalt s-mddn f-siditnnp$ ula-da-flla-
tt;camt nkki lli-illan p-l;bs f-ism-ns# walaynni bkis s-t;kimt itjhhdn n-rbbi
a-didi-ttrfufunt f-lxbar ifulkin# 9ijjnjm-ap rbbi zp-ddnub-nnp ipr-ap a-ng im/
layn-ns$ urd f-ssibt n-kra nskar nkkwni walaynni f-ssibt n-ma-iqvad nttan ad-ap-
ibark f-uwdm l-lmasi; yasuo ur-ta-ixlq ddunit# 10pmkan a-s-ap-ibark pilad p-d-
yucka-unjjam-nnp lmasi; yasuo$ inru lquwwa l-lmut issbayyn-ap-d lxbar ifulkin n-tudrt
idumn# 11f-lxbar-ad a-f-iyi-i/li rbbi ad-gp abrra;-ns d-urqqas-ns d-umslmd fllas# 12mayan a-f-a-trfufunp pmkad# walaynni ur-akkw-;cimp$ acku ssnp pwalli-s-umnp# wurrip
issanp is-i/,ar a-igabl lamant-inu ar ass iggwran#
13am/-bdda p-ulmmud ywp/ann lli-mi-dari-tsfldt$ tommrt s-liman d-l;nant lli-ap-illan
p-tamunt l-lmasi; yasuo# 14gabl lamant ifulkin lli-ak-ifka rbbi$ tgablt-stt s-t;kimt
n-rru; lqudus lli-ginnp-illan# 15tsfldt f-aytmatn p-tmazirt n-asiyya mamnk ad-ddan
kullu fln-iyi# zp-gisn fijalis d-harmujanis$ 16walaynni ,albp siditnnp a-ir;m f-ayt-
tgmmi n-unisifurus$ acku mnnawt-twal a-issfjjij f-uwl-inu$ ur-t-cc;ccimnt ssnasl-
ad-inu# 17nttan pir ilkm-d tamdint n-ruma s-a-sri-isiggil s-lmoqul ayllip-iyi-yufa# 18,albp siditnnp ad-as-issigat rr;mt-ns p-wass l-l;sab# tssnt mamnk a-yyi-ioawn
bahra ula p-tmdint n-afsus#
325
2 timutaws 22tim2
aoskri ifulkin l-lmasi;
1zayd a-iwi$ ar-ttdust s-lbaraka l-lmasi; yasuo# 2awi almmud lli-mi-zgigi-tsfldt
p-gr inagan ggutnin$ tfkt-t p-gr ifassn n-mddn zganin lli-/,arnin ula ntni ad-sslmadn
wiyya,# 3bkis ar-didnnp-ttrfufunt zund aoskri ifulkin l-lmasi; yasuo# 4yan igan
aoskri p-imip ur-ra-ilhu ixf-ns s-tpawsiwin ya,ni n-ddunit-ad$ acku ra-yiri
a-itr,u anmpur-ns# 5ula yan iskrn cala n-tizzla$ ur-rad-as-yili ttaj n-umzwaru abla
ip-iskr s-limur n-tizzla# 6aflla; lli-itxdamn s-nniyt$ nttan a-isthllan a-yasi tapamt
tamzwarut p-tmgra# 7swangm p-mayd-ak-nnip$ ra-k-issfhm siditnnp kullu mayad#
8swangm-d yasuo lmasi;# iga zp-tasut n-ugllid dawd$ inkr-d zp-lmut$ pmklli ittini
lxbar ifulkin lli-s-a-tbrra;p# 9hati f-ssibt l-lxbar-ad a-f-a-trfufunp$ qqnp
s-ssnasl zund yan iffupn lqanun# walaynni ur-akkw-iqqn-wawal n-rbbi s-ssnasl# 10mayad
a-f-a-kullu-tvbarp$ bac ad-tnjamn im/layn n-rbbi f-uwdm l-lmasi; yasuo$ kcmn s-lmjd
idumn# 11izga-wawal-ad% ∂ip-dids-nmmut ra-dids-nddr# 12ip-a-ntvbar ra-dids-
nt;kam# ip-nnna ur-t-nssin ra-yini ur-ap-issin# 13ip-ndda ar ip-ur-sul-a-gis-ntam/$
ra-bdda-ginnp-yam/$ acku ur-i/,ar a-isskarks f-ixf-ns#∑
aruku ivl;n ipus
14sswingim-asn-d kullu mayad$ tamrt-tn p-lgddam n-rbbi ad-ur-tmja;adn f-iwalyun$
acku imja;adn ur-a-tnfaon i-yat# ar-pir-thlakn pwilli-asn-sflidnin# 15g-n tiqqi-nnk
ad-awn-ifk rbbi rr,a-ns$ zund axddam icwan ur-ti-tcc;ccim-twuri lli-iskr$ ar-
tsslmadt awal l-l;qq pmklli iga# 16anf i-tjmmaot ixwan n-willi ur-ssinnin rbbi$ acku
ar-pir-tssaggug mddn zp-rbbi s-uggwar# 17han almmud-nsn iga zund a..an lli-icttan
ddat n-bnadm# zp-gisn himinayus d-filitus$ 18jlan ntni zp-uparas l-l;qq$ ar-traran
ula wiyya, a-ur-sul-amnn# ar-ttinin ur-rad-nkrn mddn p-lixrt walaynni pir p-ddunit-ad
a-p-d-nkrn# 19walaynni idus llsas lli-izzugz rbbi ur-a-itmussu$ ityara gis% ∂sidi
rbbi issn manwi ganin wins# ityara-dap% ∂wanna innan win sidi rbbi a-iga$ iqqan-t-id
a-yaggug f-kullu ma-ywxcnn#∑
20ggutn irukutn p-tgmmi imqqurn# illa gisn ma-igan win-wurp ula nnuqrt$ yili gisn ma-
igan win-ukccu, ula akal# yili gisn ma-igan i-umccu ula ma-igan i-warras# 21ip-isird yan
ul-ns zp-irkan$ ra-ig aruku ivl;n ipus p-ufus n-sidis$ yujad i-twuri nna-ifulkin#
22aggug zp-cchawat n-igwilaln$ tirit a-tommrt s-ufulki lli-s-ir,a rbbi ar-
ttamnt awal-ns ar-tt;nnut p-wiyya, ar-tzrayt s-sslamt$ kiyi ula kullu winna aqranin
326
i-siditnnp s-uwl ipusn# 23a-ur-tkcmt p-imja;adn xwanin n-willi ur-fhimnin ma-f-a-
sawaln$ acku tssnt is-ur-a-d-tawin pir ta/it# 24iqqan-d axddam n-siditnnp a-ur-
it/i# illa fllas a-itfulki d-kullu mddn$ yissan mamnk a-tn-isslmad ar-itvbar i-kullu
ma-icqan# 25s-l;nant a-s-ra-imala l;qq i-winna-t-,a,,nin$ irju p-rbbi ad-asn-irar ad-
fln kullu ma-ywxcnn uwrrin issann l;qq$ 26njmn s-lmoqul zp-t/qqurt n-iblis lli-tn-
ipwin bac ad-skarn ma-ira#
2 timutaws 32tim3
izmaz cqanin
1swangm-d mayad% ∂p-uwssan ggwranin rad-ilin izmaz cqanin# 2acku rad-tsalan mddn
pir ixfawn-nsn ar-tsalan iqaridn$ ar-talpn ar-ssimpurn agayyu-nsn ar-rggmn wiyya,#
ur-rad-sflidn s-ayt-darsn ula-da-tckarn yan ula-da-ttirin rbbi# 3ur-rad-t;ubbun
ula-da-tvama;n i-yan$ walaynni rad-bahra-rggmn p-wiyya, ar-t/in ar-tmmapn ar-tkrhun
kullu ma-ifulkin# 4ur-rad-zgan p-wawal-nsn ula-da-tnba,n p-ixf-nsn$ walaynni rad-t;garn
wiyya,# rad-tlhun s-kullu ma-tn-iojbn$ ur-ra-tlhun ma-ira rbbi# 5rad-inin izd imumnn
ad-gan$ walaynni ur-gisn-tlli-t;kimt itjhhdn n-willi umnnin s-rbbi# tanf i-mddn-an# 6wan pwid a-ikccmn s-tgwmma zund ingmarn$ ar-tt-zzrayn f-tmparin lli-ur dar loaql$
//ayn fllasnt ddnub-nsnt$ ar-tnt-itawi kullu kra ttirint# 7wan ntnti ar-bdda-tlmadnt
walaynni ur-jju-/,arnt ad-issannt l;qq# 8han mddn-an ihrc loaql-nsn$ ffupn aparas
n-rbbi$ ar-t,a,,an l;qq pmklli sttin ikka yannis d-yambris ar-t,a,,an musa# 9walaynni
ur-ra-bahra-tzayadn p-payan$ acku ra-iban i-kullu mddn is-ffupn ixf-nsn pmklli iban
p-sin irgazn-an#
arratn n-rbbi d-ulmmud ywp/ann
10imma kiyi$ tssnt mad-sslmadp ula mamnk ad-skarp ula mad-qvadp# tissant mamnk ad-
tamnp awal n-rbbi ar-tvbarp ar-t;nnup ar-tzayadp bla-da-trmayp# 11tissant mnck
ad-trfufunp ar-bahra-kkatp tammara# tsfldt f-mad-iyi-ijran p-tmdinin n-an.akiyya
d-iquniyya d-listra# tsfldt f-trfufnt iggutn lli-flla-izrin# walaynni kullu payan$
ifukka-yyi siditnnp zp-gis# 12acku kullu wanna iran a-iskar ma-ir,an rbbi s-ism
l-lmasi; yasuo$ tarfufnt a-p-ra-izri# 13imma mddn wxcnnin d-ayt-tkrkas rad-pir-
tzayadn p-lxcant-nsn s-uggwar$ jlan ntni ar-jllun wiyya,#
14imma kiyi$ iqqan-k-id a-ttzayadt p-maylli tlmdt tamnt srs$ acku tssnt manwi-t
dar tlmdt# 15kiyi zp-m//i-nnk a-zp-tssnt arratn n-rbbi lli-/,arnin a-k-ssfhmn
mamnk a-tamnt s-lmasi; yasuo tnjmt# 16hati kullu ma-illan p-warratn-ad$ rbbi a-t-id-
issbayynn# icwa kullu a-srs-nsslmad l;qq$ ncc;ccm wanna iskrn ma-ywxcnn$ nrar-d wanna
327
ijlan$ nml mamnk a-nskar afulki lli-s-ir,a rbbi# 17pmkad a-s-ra-yujad-uxddam n-rbbi
i-twuri-ns$ yi/,ar a-iskar kullu ma-ifulkin#
2 timutaws 42tim4
maylli-d-iqqann axddam n-rbbi
1ra-k-uvvap pilad p-lgddam n-rbbi d-lmasi; yasuo lli-ra-d-yack a-ikcm s-tgldit-
ns yut l;ukm f-willi ddrnin ula pwilli mmutnin# 2inip-ak% ∂tbrra; s-wawal n-rbbi$
tbrr;t srs p-uzmz icqan ula azmz irxan# rar-d winna ffupnin aparas$ tcc;ccmt-tn
f-ddnub nna-skarn$ tzzoamt-tn f-ufulki$ ar-tsslmadt bla-da-ttrmayt # 3han rad-
d-ackin kra n-uwssan p-ur-rad-sflidn mddn s-ulmmud ywp/ann# rad-tr,un iguyya-nsn
ar-ssigatn i-ixf-nsn imslmdn lli-rad-asn-ittini ma-tn-iojbn# 4ur-rad-irin ad-sfldn
s-l;qq$ walaynni ra-stti-tawin pir p-t;ajiyn xwanin# 5imma kiyi ixvva-k a-bdda-tpwit
p-ixf-nnk$ tvbrt i-trfufnt$ ar-ttxdamt s-tbrra;t l-lxbar ifulkin# skar kullu ma-d-
iqqann wad igan axddam n-rbbi#6imma nkki$ tlkm-d tasaot lli-p-ra-n-srsp tudrt-inu p-lgddam n-rbbi$ ffupp
ddunit-ad# 7ha-yyi nrip tikrrayin lli-kkatp$ kmmlp aparas lli-p-a-tazzalp$ sul zgap
p-liman# 8rad-iyi-yili ttaj pilad n-yan ir,an rbbi# i;,a-yyi-t siditnnp lli-bdda-
i;kamn s-l;qq$ bac ad-iyi-t-ifk p-wass lli-p-ra-d-yack# urd pir nkki a-mi-ra-yili$
walaynni ra-t-ifk i-kullu willi gis rjanin ar-srs-tqln#
laxbar n-aytmatn
9g-n tiqqi-nnk a-d-dari-tackt p-mayd-d-yakmurn# 10acku ifl-iyi ,imav iddu s-tmdint
n-tasaluniki$ yuwrri ar-ittiri tipawsiwin n-ddunit-ad# iddu ula kriskins s-tmazirt
n-gala.iyya$ iddu ti.us s-tmazirt n-dalma.iyya# 11pir luqa a-didi-iqaman# rip a-tzrit
dar marqus tawit-t-id nttan didk$ acku i/,ar a-yyi-ioawn p-twuri# 12imma tixikus
uznp-t s-afsus# 13ip-di-tuckit tawit-iyi-d ahddun lli-n-flp p-dar karbus p-tmdint
n-truwwas# tawid-d ula arratn$ rip bahra pwilli ganin win ilm#
14kigan d-lxcant ad-iyi-iskr iskandr lmollm n-wanas# rad-as-irar siditnnp f-payan# 15ixvva-k a-zgis-trart loaql ula kiyi$ acku i,a,, almmud-nnp bahra# 16tawala tamzwarut
lli-p-rurp awal f-uvra,-nsn$ ur-didi-ibidd yan# fln-iyi kullutn# a-ur-tn-i;asb rbbi
f-mayan# 17walaynni ibidd didi siditnnp$ issdus-iyi ad-asn-tbrra;p s-lxbar ifulkin
pmklli iga# sfldn-as ibrraniyn kullutn$ njmp nkki zp-imi n-yizm# 18ra-yyi-ijjnjm
siditnnp zp-kullu ma-ywxcnn$ issru;-iyi-n p-laman s-tgldit-ns n-ignna# nttan a-bahra-
ntalp pilad ula kullu mayd-d-iftan# amin#
328
19ar-n-tsllamp f-briskilla d-akila$ ntni d-ayt-tgmmi n-unisifurus# 20iqama arastus
p-tmdint n-kurintus$ imma trufimus$ flp-t-in yu,n p-militus# 21g-n tiqqi-nnk a-di-
tackt ur-ta-di-tlkim-tgrst# ar-n-fllak-itsllam yubulus d-budins d-linus d-kludya
d-aytmatn ya,ni kullutn# 22a-n-didk-yili siditnnp$ tili-awn lbaraka-ns#
329
TI>UStabrat n-bulus i-ti.us
ti.us 1titus11zp-bulus axddam n-rbbi d-urqqas n-yasuo lmasi; lli-yyi-i/lin ad-malap i-im/layn
n-rbbi mamnk ad-tamnn s-awal-ns$ issann kullu ma-igan l;qq n-uparas-ns 2lli-itawin
s-rrja iv;an n-tudrt idumn# rbbi ur-a-isskirkis# pakud llip ur-ta-ixlq yat a-inna
rad-ap-tili tudrt-ad# 3issbayyn-tt-id p-uzmz-ad lli-iqvad s-lxbar lli-s-iyi-
yuvva rbbi anjjam-nnp a-srs-tbrra;p#
4i-ti.us iwi iozzan p-tagwmat l-liman-nnp# ad-ak-tili lbaraka d-sslamt zp-rbbi
babatnnp d-lmasi; yasuo anjjam-nnp#
a/lay n-imparn
5mayad a-f-k-in-flp p-igzir n-krit$ bac a-tkmmlt ma-iqaman p-twuri$ t/lit kra
n-mddn p-kraygatt tamdint ad-gn imparn n-umnaggar pmklli-f-k-uvvap# 6iqqan-d ampar
a-ig wad p-ur-illi loib$ i..af pir yat-tmpart# iqqan-d tarwa-ns ad-gn imumnn bla-
da-srsn-tactkkan mddn n-is-a-skarn ma-ywxcnn ula-da-tffupn zp-wawal n-ayt-darsn# 7iqqan-d angabal a-ig wad p-ur-akkw-illi kra l-loib acku tawuri n-rbbi a-ra-igabl#
a-ur-ig wad it;garn wiyya, npd wad itqlaqaln npd wad bahra issan tissi iktin
npd wad itmmapn npd wad ittirin a-issmun ma-iggutn i-ixf-ns# 8iqqan-d a-ig wad
issmr;ban s-willi tmuddunin$ ig wad dar iozza kullu ma-ifulkin$ ar-itnba, p-ugayyu-
ns ar-bdda-iskar s-l;qq$ ipus-uwl-ns ipwi p-ixf-ns# 9iqqan-t-id a-yam/ p-iwalyun
zganin lli-s-a-nsslmad# pmkad a-s-ra-yi/,ar a-izzoam wiyya, s-ulmmud ywp/ann$ irar
awal i-wanna-t-i,a,,n#
tuggwa f-ayt-krit
10acku ggutn mddn ur-rin ad-sflidn s-wawal-nnp$ bahra pwilli ttirinin ad-//alln
i-ddat$ ar-jllun wiyya, s-tjmmaot ixwan# 11iqqan-k-id a-tn-tssfssat$ acku ar-
ssgrawaln kra n-ayt-tgwmma kullutn# ar-sslmadn ma-ur-igin l;qq bac ad-tam/n kra
i-ixf-nsn# 12illa yan gu-krit lli-mi-ttinin ∂nnabi$ ula ntta isawl fllasn inna% ∂ayt-krit
ar-bdda-sskirkisn# zund lu;uc wxcnnin ad-gan# pir i.v d-umccu a-f-a-skarn#∑ 13wp/
annt tuggwa-yad# payan a-f-k-ixvva a-tn-tcc;ccmt s-lmoqul$ bac ad-zgan p-uparas
l-lmasi;$ 14a-ur-sul-tti-tawin p-t;ajiyn n-ayt-yudaya ula luviyyat n-mddn lli-ffupnin
zp-l;qq#
330
15hati kullu ma-illan ipus i-willi dar ul ipusn$ walaynni ur-ipus yat dar willi mi rkan-
uwlawn-nsn ur-rin ad-amnn# ntni irka loaql-nsn ula ul-nsn# 16ar-ttinin is-ssnn rbbi$
walaynni iskkirn-nsn a-imalan is-ur-t-ssinn# han i;aca-tn rbbi$ ur-a-skarn s-wawal-ns
ula /,arn i-ma-ifulkin#
ti.us 2titus2
almmud ywp/ann
1imma kiyi$ illa fllak a-tsslmadt mddn ad-skarn kullu s-ma-d-imcackan d-ulmmud ywp/
ann# 2ini i-irgazn mqqurnin ad-zgan p-ixf-nsn$ ar-bdda-tfulkin d-mddn$ ar-tnba,n
p-kullu mad-skarn# tinit-asn ad-dusn p-uparas l-lmasi; ar-t;nnun p-wiyya, ar-tzayadn
pmkad bla-da-trmayn#
3ini ula i-tmparin mqqurnin ad-skarnt pmklli-d-iqqann xtilli tuqqarnin rbbi# tinit-
asnt a-ur-sawalnt p-mddn ula-da-ttblunt s-tissi iktin# illa fllasnt ad-sslmadnt
timparin m//inin f-ma-ifulkin 4ar-asnt-malant mamnk a-tga tayri lli-s-rad-toawannt
irgazn-nsnt ula tarwa-nsnt# 5ar-asnt-malant mamnk a-rad-i/,arnt ad-tnba,nt p-kullu mad-
skarnt s-uwl ipusn$ ar-txdamnt p-tgmmi ar-tfulkint d-mddn ar-sflidnt s-irgazn-
nsnt bac a-ur-d-irar yan tirggam i-wawal n-rbbi#
6ini i-igwilaln ad-tnba,n p-ixf-nsn# 7ula kiyi illa fllak a-bdda-tskart afulki d-mddn
bac ad-asn-tmalat mamnk a-tn-d-iqqan ad-skarn ula ntni# sslmad-tn s-l;qq d-lmoqul 8s-iwalyun wp/annin lli-f-ur-i/,ar yan a-fllasn-i/i# ip-a-tskart pmkan ra-it;cam
wanna iran a-k-i,a,,$ acku ur-ra-yaf ma-fllap-ittini ywxcn#
9ini i-ixddamn ad-sflidn s-id-siditsn ar-tn-tr,un p-kullu mad-skarn# a-ur-fllasn-
ssiqarn ixfawn-nsn 10ula-da-tn-takwrn# illa fllasn a-bdda-skarn s-nniyt-nsn$ bac ad-/
rn mddn mnck a-ifulki-ulmmud-nnp f-rbbi lli-ap-ijjnjmn#
11issbayyn-d rbbi l;nant-ns pilad a-srs-ijjnjm kullu mddn# 12ar-ap-isslmad a-ntanf
i-kullu ma-t-ur-ir,in ula cchawat n-ddunit-ad# ar-ap-isslmad a-ntnba, p-ixf-nnp ar-
nskar s-l;qq ula kullu ma-t-ir,an pilad p-sul-nqama p-ddunit# 13ar-ntql ar-ntrju ass-an
ambarki lli-p-ra-d-iban lmjd n-rbbi-nnp imqqurn yasuo lmasi; lli-ap-ijjnjmn# 14ifka
ixf-ns ad-ap-ifru zp-kullu ma-ywxcnn$ isspus-ap bac a-ng mddn-ns lli-bahra-ittirin
ad-skarn ma-ifulkin#
15sslmad tipawsiwin-ad i-aytmatn$ ar-asn-ttinit ad-skarn pmkad$ ar-tcc;ccamt
wanna iskarn ma-ywxcn s-lamr lli-ak-ityawfkan# a-ur-tajjt yan a-k-i;gr#
331
ti.us 3titus3
tinba,in n-uparas l-lmasi;
1sswangm-asn-d is-fllasn-illa ad-sflidn s-l;ukkam ula kullu wiyya, t;kamnin tamazirt$
ar-skarn s-wawal-nsn$ ujadn i-kra igan tawuri ivl;n# 2tinit-asn a-ur-rgmn p-yan ula /
in d-yan# illa fllasn ad-tvbarn ar-trxun d-kullu mddn# 3ula nkkwni nkka-ttin nga inafaln
imovan imjlan$ ntyawkraf s-cchawat ula kullu ma-s-a-ttblun mddn# nkka-ttin ar-nzzray
ussan-nnp s-tnuwwact d-iskkirn wxcnnin$ ar-ap-tkrhun mddn ar-tn-ntkrhu ula nkkwni# 4walaynni rbbi anjjam-nnp issbayyn-d mnck a-ifulki i;ubbu bnadm# 5s-rr;mt-ns iggutn
a-s-ap-ijjnjm$ urd f-ssibt n-ifulkitn lli-nskar# ijjnjm-ap isird-ap ifk-ap talalit
n-tudrt l-ljdid s-t;kimt n-rru; lqudus 6lli-s-ap-iommr f-ufus n-unjjam-nnp yasuo
lmasi;# 7pmkad a-s-ginnp-i;nna rbbi iskr sslamt p-grap dids ifk-ap lwurt n-tudrt
idumn lli-n-nrja pilad# 8awal izgan ayad#
rip zp-gik a-tzzgat tipawsiwin-ad p-dar willi umnnin awal n-rbbi$ bac ad-tlhun
ixf-nsn s-iskkirn cwanin# ifulki mayad$ ra-infoa kullu mddn# 9walaynni anf i-tjmmaot
ixwan n-willi tmja;adnin f-ismawn n-tasutin lli-zrinin$ ar-t/in ar-tmmapn f-ccro
n-musa# payan ur-akkw-a-itnfao s-yat# 10imma wanna ya..un aytmatn$ ini-as a-ifssa$ tinit-
as-t tis snat-twal# ip-ur-ifssa$ anf-as a-ur-sul-didun-imun# 11acku issbayyn wan
pwad is-iffup aparas n-rbbi s-ddnub-ns$ izzugz l;ukm f-ixf-ns#
12pakud nna-yak-n-uznp artimas npd tixikus$ ack-in s-dari s-nikubulis$ a-ur-tma.
lt# acku rip a-n-zzrip tagrst pin# 13g-n tiqqi-nnk a-toawnt lmu;ami zinas nttan
d-abullus$ bac ad-kmmln f-uparas-nsn$ tfkt-asn aynna-tn-ixvvan# 14illa f-mddn-nnp ad-
myurn ad-tlhun s-twuri ivl;n bac ad-biddn d-wanna ilkmn f-kra$ a-ur-zzrin tudrt-nsn
bla lfaytt#
15ar-n-fllak-tsllamn kullu willi didi llanin# ar-n-ntsllam f-aytmatnnp ozzanin lli-umnnin
s-lmasi;# ad-awn-tili lbaraka n-rbbi kullukn#
332
FILIMUNtabrat n-bulus i-filimun
filimunphilemon1zp-bulus a;bbas f-ism l-lmasi; yasuo$ d-zp-gmatnnp timutaws# i-umddakkwl-nnp
iozzan filimun lli-didnnp-itmoawan p-twuri-ad$ 2d-ulltmatnnp abfiyya d-arxibbus lli-
yaggsn s-twuri n-rbbi zund nkkwni$ d-umnaggar n-aytmatn p-tgmmi-nnk# 3ad-awn-tili
lbaraka d-sslamt zp-rbbi babatnnp d-siditnnp yasuo lmasi;#
bulus ickr filimun
4ar-bdda-tckarp rbbi-nu fllak$ ar-k-id-swingimp pakud nna-t/allap# 5acku ar-sflidp
f-mamnk a-bahra-tumnt s-siditnnp yasuo$ ula f-mamnk ad-dark-ozzan kullu im/layn
n-rbbi# 6ar-t,alabp rbbi ad-ak-imala kullu lbarakat lli-ap-llanin f-uwdm l-lmasi;
pilad p-didnnp-tmunt p-uparas l-liman# 7wa-gma ha-yyi thnnap$ fr;p bahra acku ozzan
dark aytmatn$ tssfjjijt f-uwlawn n-im/layn kullutn#
i,alb bulus f-unisimus
8rad-i/,arp zomp a-k-amrp s-ism l-lmasi; f-ma-k-id-iqqann a-ti-tskrt$ 9walaynni
ssnp is-dark-nozza# mayan a-f-rip a-t-zgik-,albp$ nkki-ad igan afqqir gp pilad
a;bbas f-ism l-lmasi; yasuo# 10rip a-k-,albp f-iwi unisimus$ acku wurrip gip babas
p-tagwmat l-lmasi; p-uwssan-ad p-qqnp s-ssnasl# 11payd izrin ur-a-k-itnfao s-yat$
imma pilad infoa-yyi nkki ula kiyi#
12waxxa iga nttan zund tasa-nu$ uznp-t-in pilad a-n-yuwrri s-dark# 13rip nkki a-d-
didi-iqama$ acku i/,ar a-yyi-ioawn pilad p-qqnp s-ssnasl f-ssibt l-lxbar ifulkin$
pmklli ttirit a-yyi-toawnt kiyi mrad is-didi-tllit# 14walaynni ur-rip mayad abla
s-wawal-nnk$ bac a-tskrt afulki s-lxa.r urd s-bzzz#
15is-urd mayad a-f-didk-ingara ar pilad@ bac a-n-yuwrri iqama didk bdda$ 16a-ur-
ig pir ismg-nnk walaynni uggwar n-ismg$ acku yuwrri pilad iga gmak iozzan# iozza
dari nkki$ walaynni ra-dark-iozza s-uggwar$ acku kiyi a-mi-iga winnk p-ddat ula
p-siditnnp# 17imma pilad$ ip-iyi-tgit d-umddakkwl-nnk p-tamunt l-lmasi;$ ,albp-k
a-srs-tssmr;bat pmklli trit a-sri-tssmr;bat nkki# 18aynna-yak-iskr ywxcn npd
aynna-yas-t,fart$ ;asb-t flla# 19nkki bulus$ s-ufus-inu a-s-rad-ak-n-arap% ∂rad-
ak-t-fkp# imma kiyi tssnt izd zp-nkki a-s-ak-tlla tudrt-nnk# 20,albp-k a-gma$
333
a-gigi-tskrt afulki-ad f-uwdm n-siditnnp$ tssfr;t ul-inu s-ism l-lmasi;#21ssnp is-ra-tskrt mayad-ak-n-urip$ ra-tskrt uggwar n-mad-,albp# 22imma pilad
rip ad-iyi-tjjujadt a;anu n-unbgi p-dark$ acku rjip-n p-rbbi ad-awn-ifk maylli zgis
tt,alabm$ yajj-iyi a-n-uwrrip s-darun#
23ar-n-fllak-itsllam abafras$ iga a;bbas didi f-ism l-lmasi; yasuo# 24ar-n-fllak-
tsllamn aytmatn marqus d-aristarxus d-,imav d-luqa lli-didi-tmoawannin p-twuri
n-rbbi# 25a-gigun-tili lbaraka n-siditnnp yasuo lmasi;#
334
IOBRANIYN
iobraniyn 1heb1
timupra l-lmasi;
1f-imi l-lanbya ggutnin a-f-isawl rbbi s-imzwura-nnp payd izrin$ kraygatt azmz
d-mad-srsn-imla# 2imma p-uwssan-ad ggwranin isawl-d srnnp f-imi n-yan igan yus#
nttan a-s-ixlq ddunit$ i/li-t a-iwurt kullu ma-illan# 3iban gis lmjd n-rbbi$ ig vvurt
n-rru;-ns$ i;kam p-kullu ma-illan s-t;kimt n-wawal-ns# pakud llip issitti ddnub
f-bnadm iskyus f-ufasi n-rbbi l-lmjd p-tattwit n-ignna#
lmasi; yugwr lmalayka
4iga-t rbbi d-wad yugwrn lmalayka$ ifk-as ism lli-yugwrn ismawn-nsn# 5acku urd i-kra
n-yan p-lmalayka a-mi-inna rbbi p-warra-ns% ∂kiyi tgit iwi# babak ad-gip passad#∑
urd f-kra l-lmalak a-f-inna% ∂rad-gp babas$ ig ntta iwi#∑ 6walaynni rbbi$ pakud llip ra-
d-yazn yus ifxddi s-ddunit inna% ∂kullu lmalayka n-rbbi$ iqqan-tn-d a-ti-tobadn#∑
7hati lmalayka a-f-inna% ∂rbbi iskr lmalayka-ns zund a,u$ iskr ixddamn-ns zund timzliwin
l-loafit#∑ 8walaynni llip isawl f-yus inna% ∂lorc-nnk a-rbbi a-ra-bdda-idum$ ur-ra-
sar-itmmu# iga-waomud n-tgldit-nnk aomud l-l;qq# 9ar-ttr,ut s-ufulki$ ar-ttkrhut
lxcant# mayan a-f-k-i/li rbbi lli-igan rbbi-nnk s-u/pur l-lfr; issayk-k nnig inggan-
nnk# 10yini-dap fllas% ∂kiyi a-sidi rbbi a-izzugzn llsas n-ddunit p-isizwar# f-ufus-
nnk#∑ a-f-tyawskarn ignwan# 11ntni ra-tn-kullu-la;$ imma kiyi ra-bdda-tilit# ntni rad-
kullu-mdun zund timlsit$ imma kiyi ra-bdda-tqamat# 12ra-tn-tssmuttlt zund ahddun
tkkist-tn$ imma kiyi pmklli tgit a-ra-bdda-tgt# isggwasn-nnk ur-ra-sar-tmmun# 13ur-jju-inni rbbi i-kra l-lmalak% ∂skyus f-ufasi-inu ard gp inuwwacn-nnk p-ddu i,arn-
nnk#∑ 14acku lmalayka ur-gin pir larwa; lli-txdamnin i-rbbi$ ar-tn-d-itazn ad-qasan
pwilli ra-injm#
iobraniyn 2heb2
ajnjm ihiyyan
1mayan a-s-fllap-illa a-stt-nawi s-uggwar p-ma-mi-nsfld$ a-ur-njlu zp-uparas# 2acku
ccro lli-d-yuckan i-imzwura-nnp f-imi l-lmalayka$ ur-i/,ar yan gisn ad-as-yanf$ walaynni
335
t,r loqubit s-l;qq f-kullu wanna zgis iffupn ula kullu wanna ur-srs-iskarn# 3imma
pilad$ mamnk a-ra-nnjm ip-ur-tt-niwi p-ujnjm-ad ihiyyan@ siditnnp yasuo a-izwarn
inna-yap fllas$ sawln fllas ula pwilli sfldnin i-siditnnp mln-ap is-iga l;qq# 4izzga-t
rbbi s-lmojizat d-lojayb d-lquwwat ggutnin ula s-twafkyu n-rru; lqudus lli-ifka
i-mddn pmklli ira#
lmasi; yuwrri i..af ddat n-bnadm
5urd lmalayka a-mi-ifka rbbi ad-t;kamn p-ddunit lli-ra-yili$ a-stt-igan d-ddunit
l-ljdid lli-f-a-nsawal pilad# 6walaynni pmklli inna yan p-warra n-rbbi% ∂ma-iga bnadm
ayllip a-gis-tswingimt$ ula yus n-bnadm ayllip-tt-gis-tiwit@ imma kiyi tgit-t-id
p-ddu l-lmalayka yan imikk$ tfkt-as ttaj l-lmjd d-lhibt$ 8trart kullu ma-illan p-ddu
i,arn-ns#∑ pmkad a-s-imla rbbi is-irur kullu ma-illan p-ddu i,arn n-bnadm bac a-t-
i;kam# imma pilad iban is-ur-ta-illi kullu p-ddu i,arn n-bnadm# 9walaynni n/ra yasuo lli-
yuwrrin illa-d p-ddu l-lmalayka yan imikk$ n/r-t yattwi s-lmjd d-lhibt f-ssibt
l-lmut lli-s-immut a-srs-issru; rr;mt n-rbbi i-kullu mddn#
10rbbi a-ixlqn kullu ma-illan$ ig kullu wins# iskr ma-ifulkin llip iqvad a-imjjd anjjam-
nnp s-urfufn$ irar mddn ggutnin ad-gn tarwa-ns kcmn dids s-lmjd-ns# 11ur-i;cim
yasuo ad-ap-ig d-aytmas$ acku pwalli isspusn ula pwilli isspus$ babatsn iga yan# 12inna nttan i-babas% ∂rad-inip i-aytma f-kullu ma-tskrt$ alpp-k p-wammas n-umnaggar#∑ 13yini-dap% ∂ra-n-rjup ula nkki p-rbbi# yini-dap% ∂ha-nkki d-tarwa-yad n-rbbi lli-
yyi-ifka#∑
14nkkwni-ad igan tarwa$ n..af ddat n-tfiyi d-idammn# f-mayan a-f-yuwrri ula ntta i..af
ddat zund nkkwni$ bac a-immt ihlk iblis lli-dar lquwwa l-lmut# 15ifsi i-kullu willi
zzraynin ussan-nsn p-iskraf n-tksa, l-lmut# 16iban is-urd lmalayka a-f-iskr mayan
walaynni ∂iskr-t f-mddn n-tasut n-ibrahim#∑ 17mayad a-f-d-iqqan yasuo a-issrwas
i-aytmas zp-kraygatt tasga$ bac ad-asn-ig anmpur ihiyyan i;nnu gisn iskr kullu maylli
;tajjan$ ibidd p-gratsn d-rbbi a-n-isrs tiprsi lli-ra-issitti ddnub f-bnadm# 18imma pilad i/,ar a-ioawn kullu wanna tarmnt lxcanat$ acku irfufn ula ntta ityaram f-a-
iskr ma-ywxcnn#
iobraniyn 3heb3
lmasi; yugwr musa
1way-aytma im/layn lli-mi-d-ipra rbbi ad-kcmn s-tamunt-ad$ swingimad-d yasuo lli-
d-ityazann a-ig anmpur ihiyyan l-liman lli-p-num/# 2iskr kullu ma-gis-ira rbbi lli-
336
t-i/lin i-twuri-ad$ pmklli iskr musa kullu ma-gis-ira p-wammas n-ayt-tgmmi n-rbbi# 3walaynni nssn is-isthlla yasuo luqr uggwar n-musa# acku abnnay$ ar-ti-tuqqarn mddn
uggwar n-tgmmi lli-ibna# 4kraygatt tigmmi ttyawbna f-ufus n-kra n-yan$ imma rbbi
iga abnnay n-kullu ma-illan# 5musa issuwfa kullu ma-gis-ira rbbi$ ig axddam p-wammas
n-ayt-tgmmi n-rbbi$ iml-asn ma-ra-yini rbbi p-maylli-d-iftan# 6ula lmasi; issuwfa
kullu ma-gis-ira rbbi$ imma ntta iga yus n-tgmmi$ tili-tgmmi kullutt p-ddu-ufus-ns#
imma ayt-tgmmi-ns$ nkkwni a-tn-igan ip-nzga nzom$ nam/-bdda p-rrja-yad darnnp illan#
ad-ur-tssiqarm ixf-nnun
7pmklli-s-inna rru; lqudus% ∂passad ip-tsfldm i-wawal-ns$ 8ad-ur-tssiqarm ixf-nnun
zund imzwura-nnun lli-gigi-rggmnin p-uwssan lli-p-a-yyi-tarmn p-lxla# 9kku/ id-mraw
n-usggwas a-yyi-tarmn$ ar-tmnadn kullu mad-skarp# 10mayan a-f-;acap mddn-an inip fllasn
∂ar-bdda-jllun ixfawn-nsn# ur-jju-ssinn aparas-inu# 11s-lpa,ab a-s-nnip awal-ad izgan$
∂ntni ur-sar-rad-kcmn s-usunfu-nu#∑ 12way-aytma$ rarat loaql a-ur-yili gigun ma-mi-
ywxcn-uwl-ns yagwi a-yamn irar tipurdin-ns s-rbbi lli-iddrn# 13walaynni zzoamat
i-ngratun kraygatt ass$ ma;dd llan-uwssan$ a-ur-gigun-yili ma-n-lddin ddnub ard iqar
ixf-ns ijlu# 14acku ra-bdda-nqama p-tamunt l-lmasi; ip-nzga pmklli numn zp-isizwar ar
isiggwra#
15pmklli inna% ∂passad ip-tsfldm i-wawal-ns$ ad-ur-tssiqarm ixf-nnun zund imzwura-
nnun lli-gigi-rggmnin#∑ 16walaynni manwi sfldnin i-wawal n-rbbi rgmn gis@ a-tn-igan
d-willi-d-issufp musa zp-tmazirt n-mivr# 17manwi i;aca rbbi kku/ id-mraw
n-usggwas@ a-tn-igan d-willi skrnin ddnub mmtn ilmma p-lxla# 18manwi mi inna rbbi
s-wawal izgan ur-sar-rad-kcmn s-usunfu-ns@ a-tn-igan d-willi ffupnin zp-wawal-ns# 19payan ad-ap-imlan izd f-ssibt n-mad-agwin ad-amnn a-f-ur-/,arn ad-d-kcmn s-usunfu
n-rbbi#
iobraniyn 4heb4
asunfu lli-ra-yili i-mddn n-rbbi
1isawl rbbi s-wawal izgan$ yini is-ra-ifk asunfu i-mddn-ns# imma pilad$ illa fllap
a-nrar loaql a-ur-ginnp-yili ma-ur-ra-yi/,ar a-srs-ikcm# 2acku lxbar n-usunfu-ad lli-
mi-nsfld$ sfldn-as-yad imzwura-nnp walaynni ur-uminn awal lli-mi-sfldn# mayan a-f-ur-
zgis-um/n kra l-lfaytt# 3imma nkkwni lli-t-yumnn$ nkcm pilad s-usunfu lli-f-asn-inna%
∂s-lpa,ab a-s-nnip awal-ad izgan ∂ntni ur-sar-rad-kcmn s-usunfu-nu#∑∑
337
iqvad rbbi asunfu-ad zp-llip ixlq ddunit# 4ityara p-yan-ugzzum p-warra-ns% ∂wis
ssa-uwssan a-isunfa rbbi zp-kullu ma-iskr#∑ 5walaynni ityara-dap% ∂ntni ur-sar-
rad-kcmn s-usunfu-nu#∑ 6hati ur-kcimn pwilli iru; lxbar p-uwssan-an acku ur-srs-
skirn# walaynni sul llan wiyya, rad-kcmn# 7mayad a-f-iskr rbbi ass ya,ni lli-mi-inna
∂passad$ acku tipurdin n-isggwasn ggutnin isawl-dap f-imi n-dawd yini iwalyun-
lli% ∂passad ip-tsfldm i-wawal-ns$ ad-ur-tssiqarm ixf-nnun#∑ 8mrad is-tn-icckcm
yacuo s-usunfu$ ur-ra-isawl rbbi tigira f-yan-wass ya,ni# 9imma pilad ra-sul-ifk
rbbi asunfu ikmmln i-mddn-ns$ pmklli isunfa ntta p-wis ssa-uwssan# 10acku wanna ikcmn
s-usunfu n-rbbi$ nttan a-isunfan zp-kullu ma-iskr pmklli isunfa rbbi# 11imma pilad
illa fllap a-bahra-nttiri a-nkcm s-usunfu-ad$ a-ur-i,r yan ginnp pmklli ,rn ntni$ ffupn
zp-wawal n-rbbi#
awal n-rbbi
12hay-awal n-rbbi iddr itjhhd$ imsad uggwar n-ta//it lli-imsadn zp-snat-tsgyu$
ar-itbbi p-ugwns n-bnadm ard ib,u nnfst zp-rru;$ ib,u adif zp-ttmi n-ixsan$ ar-
issbayyan nniyt n-uwl ula ma-iqvad# 13ur-irgs yat f-rbbi p-kullu ma-ixlq# hati ibayyn
kullu p-i/ri n-walli mi-d-iqqan a-nrar l;sab#
lmasi; iga anmpur-nnp ihiyyan
14illa fllap a-nzga p-liman-ad p-num/$ acku illa-yap yan-unmpur ihiyyan lli-ikcmn s-ignna$
a-t-igan d-yasuo yus n-rbbi# 15illa-yap yan-unmpur ihiyyan lli-i/,arn a-i;nnu f-,,of-
nnp$ acku ityaram ula ntta zp-kraygatt tasga zund nkkwni$ walaynni ur-jju-iskir kra
n-ddnb# 16f-mayad a-f-rad-inip% ∂a-nzom pilad a-n-nakmur s-lorc n-rbbi i;nnan$ ad-ap-
ir;m i;nnu fllap ioawn-ap p-tasaot lli-p-n;tajja#
iobraniyn 5heb5
a/lay l-lmasi; ula tammara-ns
1kullu wanna igan anmpur ihiyyan$ ityawstay zp-gr mddn ya,ni$ ityaw/lay a-ibidd p-gratsn
d-rbbi ar-n-issakmur tiprsyu d-twafkyu i-rbbi ma-s-a-n-fllasn-issitti ddnub-
nsn# 2i/,ar-unmpur a-itrxu d-willi ur-ssinnin aparas d-willi zgis jlanin$ acku iga
bnadm ula nttan i,of# 3mayan a-f-t-id-iqqan a-n-issakmur i-rbbi tiprsyu f-ddnub-ns
ntta$ pmklli-tnt-in-issakmur f-ddnub n-wiyya,#
4ur-illi ma-i/lin ixf-ns i-twuri-an ihiyyan$ walaynni rbbi a-i/layn wanna ira$ pmklli
i/li anmpur harun# 5ula lmasi; ur-issmqqur ixf-ns a-inawl tawuri n-unmpur ihiyyan$
338
walaynni rbbi a-t-srs-i/lin yini-as% ∂kiyi tgit iwi# babak ad-gip passad#∑ 6yini-
as-dap p-ugzzum ya,ni% ∂ra-tgt anmpur idumn zund malkivadq#∑
7p-uwssan lli-p-i..af yasuo ddat n-bnadm$ ar-it/alla ar-it,alab s-tpuyya d-im..awn
i-walli i/,arn a-t-issanf i-lmut# isfld-as rbbi acku ifka ixf-ns a-iskr ma-t-ir,an# 8imma ntta$ waxxa iga yus n-rbbi$ s-tmmara a-s-a-itlmad a-iskar s-wawal n-rbbi# 9walaynni llip ikmml kullu ma-fllas-illan$ ijjnjm pwilli skarnin s-wawal-ns s-ujnjm idumn$ 10ig-t rbbi d-unmpur ihiyyan zund malkivadq#
akkwfay d-umccu
11iggut dari mad-awn-ttinip f-mayad$ walaynni ra-icqu a-ti-tfhmm$ acku wurrin //ayn
imzgan-nnun# 12han illa f-kullu winna zzrinin unck-ad l-luqt lli-tzzrim kunni$ ad-i/,arn
ad-sslmadn wiyya,# imma kunni$ hati sul t;tajjam mad-awn-isslmadn tinba,in timzwura
n-uparas n-rbbi# ha-kunni sul-kn-ixvva-ukkwfay$ ur-ta-t/,arm i-umccu# 13acku wanna ur-
issan pir akkwfay ur-ta-issin mamnk a-s-ra-ir,u rbbi$ acku sul im//i# 14imma amccu
iga win imqqurn lli-myarnin ad-swingimn ar-a..un ma-icwan zp-ma-ywxcnn#
iobraniyn 6heb61imma pilad$ a-nzri zp-tpawsiwin-an timzwura n-ulmmud f-lmasi;$ nzayd s-ma-igan win
imqqurn# a-ur-dap-nttiri a-nzzugz llsas lli-yad-nzzugz payd izrin f-mamnk a-s-
ra-d-nuwrri zp-iskkirn xwanin n-bnadm namn s-ma-iskr rbbi# 2a-ur-dap-nsawal pir
f-isiridn npd asrus n-ifassn npd tankra n-willi mmutnin npd l;ukm l-lixrt# 3ra-nzri
zp-tpawsiwin-an$ nzayd s-kra ya,ni ip-ira rbbi#
lmona n-ikalln ula vvabt
4imma pwilli /ranin tifawt$ m,in lbaraka n-ignna$ kcmn s-tamunt n-rru; lqudus$ 5fr;n
s-wawal n-rbbi ula lquwwat n-uzmz lli-ra-d-yack$ 6ip-rurn ntni tipurdin-nsn s-rbbi
tigira n-kullu mayan$ ur-sar-rad-i/,arn a-d-dap-uwrrin s-uparas# acku mlan i-kullu
mddn is-;grn yus n-rbbi$ aggwln-t f-uggjdi tis snat-twal# 7acku akal nna-issan an/
ar lli-d-fllas-i.arn$ ar-yakka vvabt icwan i-willi-t-krznin$ ra-gis-tili lbaraka
n-rbbi# 8imma akal nna-ur-issmpayn abla azggwar d-tskra$ ur-infoa s-yat# takmur-d
srs nnolt$ d-ujddar a-s-rad-as-tggwru#
9way-aytma ozzanin$ waxxa srun nsawl pmkad$ nssn is-gigun-illa ma-yufn payan$ acku tgam
wid ijjnjm rbbi# 10nttan$ s-l;qq a-s-a-it;kam# ur-ra-ittu tawuri lli-tskrm ula ittu
mamnk a-tusim ism-ns s-lfr; toawanm im/layn-ns$ ar-tn-sul-ttoawanm# 11imma pilad nra
339
kud yan gigun a-itzayad pmkan s-zzoamt ar isiggwra$ bac a-tkcmm kullukn s-lbaraka
lli-n-ntrju# 12a-ur-ttrmaym tflm ma-kn-d-iqqann$ walaynni skarat zund kullu willi umnnin
vbrn ayllip kcmn s-tmixar lli-f-asn-inna rbbi#
izzga rbbi awal-ns s-ism-ns
13llip isawl rbbi s-ibrahim f-ma-rad-as-ifk$ yini-as-t s-ism-ns$ acku ur-illi
kra n-ism yugwrn ism n-rbbi# 14yini-as% ∂ra-k-barkp fkp-ak tarwa ggutnin#∑ 15iql
ibrahim ivbr ayllip-as-ityawfka maylli-s-as-inna rbbi# 16hati s-ism n-ma-tn-yugwrn
a-s-aqran mddn$ bac ad-zzgan iwalyun-nsn$ a-ur-sul-gisn-tckkun wiyya,# 17pmkan a-iskr
rbbi$ yiri a-issml i-willi ra-iwurt timixar-ns is-ur-ra-yuwrri p-wawal lli-s-
asn-inna# mayan a-f-izuyd ism-ns i-wawal-ns# 18acku sin-ad$ ur-illi ma-i/,arn a-tn-igllb
ula i/,ar rbbi a-fllasn-isskarks# pmkan a-iskr f-ssibt-nnp nkkwni lli-gis-izawgn$
bac a-bahra-nzom nam/ s-uggwar p-rrja lli-ap-ifka# 19rrja iv;an izgan ayad$ ssrvan
gis-uwlawn-nnp ard-ap-icckcm zp-lxamya s-t;anut ityawqdasn$ 20s-illis ikcm yasuo
lli-ap-izwarn a-bdda-ig anmpur ihiyyan f-ssibt-nnp p-lgddam n-rbbi pmklli iga
malkivadq#
iobraniyn 7heb7
malkivadq imnaggar ibrahim
1malkivadq ikka-ttin iga agllid n-tmdint n-salim$ ig anmpur ibiddn p-gr mddn d-rbbi
amattwi# nttan a-n-imnaggarn ibrahim ibark-t llip-d-yuwrri ibrahim zp-imip lli-
p-inra igldan ya,ni# 2ifk-as ibrahim tis mrawt zp-kullu ma-d-ikkis i-igldan-lli#
malkivadq$ tga lmona n-ism-ns ∂agllid lli-ir,an rbbi∑# ig ntta agllid n-salim$ tga
lmona-ns ∂agllid n-sslamt∑# 3ur-ityara yat f-babas npd innas npd imzwura-ns$ ula
ityara yat f-tlalit-ns npd lmut-ns$ walaynni issrwas i-yus n-rbbi acku iga-bdda
anmpur ibiddn p-gr mddn d-rbbi#
inmpurn n-ayt-lawi
4/rat mnck a-s-imqqur malkivadq$ acku nttan a-mi-ifka babatnnp ibrahim tis mrawt
zp-kullu ma-d-ikkis i-igldan# 5nssn izd ayt-lawi a-ityaw/layn p-ccro n-musa f-ad-
skarn tawuri n-tgmmi n-rbbi$ ar-asn-akkan mddn tis mrawt zp-kullu ma-darsn-illan$
waxxa gan ntni aytmatsn zp-tasut n-ibrahim# 6imma malkivadq$ waxxa ur-igi zp-ayt-
lawi$ yum/ zp-ibrahim tis mrawt$ ifk ilmma lbaraka-ns i-ibrahim lli-isti rbbi
a-iwurt kullu ma-f-as-inna# 7iban is-yugwr malkivadq ibrahim$ acku pwalli imqqurn
a-yakkan lbaraka i-walli ikkan ddawas# 8imma ayt-lawi lli-tam/nin tis mrawt pilad$ ntni
340
bnadm kad-gan ar-tmtatn# walaynni pwalli mi ifka ibrahim tis mrawt$ ityara fllas
is-iddr# 9ayt-lawi lli-tam/nin tis mrawt$ n/,ar a-fllasn-nini izd ntni a-ifkan tis
mrawt i-malkivadq f-ufus n-babatsn ibrahim# 10acku sul-n-illa lawi p-ugwns n-ddat
n-ibrahim$ ur-ta-jju-d-ilul$ a-imnaggar d-malkivadq#
11rbbi iskr inmpurn zp-ayt-lawi bac ad-zzgan ccro# gan ntni zp-tasut n-unmpur
harun# walaynni mrad is-/,arn ad-cckcmn mddn s-kullu-ma-iqvad rbbi$ ur-rad-;tajjan
mddn ad-asn-d-yack yan-unmpur ya,ni igan zund malkivadq# 12walaynni llip ibddl rbbi
inmpurn-an s-unmpur-ad ya,ni$ iqqan-d a-ityawbddal ccro ula ntta# 13ur-igi-unmpur-ad
zp-tqbilt n-lawi$ walaynni iga zp-yat-tqbilt ya,ni lli-zp-ur-jju-ixdim kra n-yan
p-tuwrri n-u/ru n-tprsi# 14imma siditnnp$ nssn is-iga zp-tqbilt n-yahuda# ur-jju-
iskir musa kra n-inmpurn zp-tqbilt-an# 15imla-yap mayan is-iga siditnnp yan-unmpur
zund malkivadq$ urd zund ayt-lawi# 16yuwrri iga anmpur s-t;kimt n-tudrt idumn$ urd
s-lwurt zp-tasutin n-bnadm# 17pmklli ityaran% ∂ra-tgt anmpur idumn zund malkivadq#∑ 18ur-sul-a-itgga rbbi ayt-lawi d-inmpurn-ns$ acku ur-/,arn ad-biddn p-gras d-mddn
pmklli ira# 19han ccro n-musa ur-ikmmil yat$ walaynni rbbi ifka-yap pilad yan-rrja
iv;an lli-yufn mayan$ ar-n-srs-ntakmur i-rbbi#
anmpur lli-n;tajja
20llip isawl rbbi f-rrja-yad$ izzga awal-ns s-ism-ns# inmpurn ya,ni$ ur-izzga rbbi
a/lay-nsn s-ism-ns$ 21walaynni s-ism-ns a-s-izzga a/lay n-yasuo# pmklli ityaran%
∂s-ism-ns a-s-d-isawl sidi rbbi$ ur-ra-yuwrri p-wawal-ns$ yini-as ∂ra-tgt anmpur
idumn#∑∑ 22pmkan a-s-yuwrri yasuo iga ,,amn n-yal-lohd lli-bahra-yufn lohd-an ya,ni#
23wurrin ggutn inmpurn n-ccro bahra$ acku ar-tmtatn ar-d-faln tawuri-nsn i-mad-
asn-iggwran# 24imma yasuo iga wad ur-sar-itmmin$ ig anmpur idumn# 25mayad a-f-i/,ar
a-ijjnjm kullu winna-n-issru; i-rbbi pilad ula kullu mayd-d-iftan$ acku iddr-bdda
a-it,alab rbbi fllasn# 26wan anmpur-ad a-n;tajja$ iommr s-ufulki n-rbbi$ ipus-uwl-ns$
ur-gis-illi kra l-loib$ ityaw/lay zp-kullu ma-iskarn ddnub$ ityalal s-iggi n-ignwan# 27ur-igi zund inmpurn n-ccro$ acku ur-t-ixvva a-n-issakmur tiprsyu i-rbbi ass
f-wass f-ddnub-ns ntta ula f-ddnub n-mddn ya,ni# acku yasuo$ yat-tprsi a-n-issakmur
yat-twal f-ddnub-nnp kullwap llip ifka ixf-ns immt# 28,ofn inmpurn n-ccro acku bnadm
kad-gan# imma yus n-rbbi$ ityaw/lay s-ism-ns tigira n-ccro$ ikmml srs rbbi kullu
ma-srs-iqvad#
341
iobraniyn 8heb8
tawuri n-unmpur-nnp p-ignna
1kullu mayad imla-yap is-darnnp anmpur ihiyyan lli-n;tajja$ iskyus f-ufasi l-lorc
n-rbbi l-lmjd p-ignna# 2ar-iskar tawuri n-t;anut tam/layt p-uxiyyam iv;an lli-ibna
sidi rbbi$ urd p-pwalli ittbnan s-ifassn n-bnadm#
3anmpur nna-illan$ hati ityaw/lay f-a-n-issakmur tiwafkyu d-tprsyu i-rbbi# mayan
a-f-d-iqqan yasuo ula ntta a-n-issakmur kra# 4mrad is-ra-iqama yasuo p-ddunit-ad
ur-ra-iskar tawuri n-tgmmi n-rbbi p-ddunit-ad$ acku llan gis pwilli-n-ssakmurnin
tiwafkyu s-mklli-f-yuvva ccro# 5ta;anut tam/layt lli-p-a-skarn tawuri-nsn ur-tgi
pir zund tamatart ula amalu n-ma-illan p-ignna# mayan a-f-yuvva rbbi musa llip iskr f-a-
ibnu axiyyam$ yini-as% ∂rar loaql a-tskrt kullu zund maylli-ak-mlip f-iggi n-udrar#∑ 6imma tawuri n-yasuo tugwr tin inmpurn-an ya,ni$ pmklli yugwr lohd lli-d-yiwi yasuo
lohd-nsn$ acku lbarakat lli-d-srs-ifka rbbi ugwrnt tin lohd-an aqdim#
lohd aqdim ula lohd l-ljdid
7lohd aqdim$ mrad is-ikmml kullu ma-iqvad rbbi$ ikun ur-ra-iskr yal-lohd l-ljdid# 8walaynni sidi rbbi i/ra mddn-ns ur-ssuwfin kullu ma-gisn-ira# yini ilmma% ∂rad-d-
ackin-uwssan lli-p-rad-skrp yal-lohd l-ljdid d-mddn-inu n-ayt-yaoqub d-ayt-yudaya# 9ur-ra-ig zund lohd lli-skrp d-imzwura-nsn llip-asn-um/p afus ssufpp-tn-d zp-
mivr# acku ntni ur-sul-qaman f-lohd-an# s-mayan a-s-fllasn-uwrrip# 10walaynni pmkad
a-ra-ig lohd lli-rad-skrp d-mddn-inu p-uwssan-an# ra-n-gp tinba,in-inu p-ixfawn-nsn$
arap-tnt f-uwlawn-nsn# rad-gp rbbi-nsn$ gn ntni mddn-inu# 11ur-ra-yini yan i-gu-tmazirt-
ns ula gu-tgmmi-ns ∂ixvva-k a-tissant sidi rbbi$∑ acku ra-yyi-issann kullutn$ zp-
im//iyn ar imqqurn# 12ra-fllasn-ssittip ddnub-nsn$ ur-sar-rad-d-swangmp lxcanat
lli-skrn#∑ 13imma lohd-ad$ llip-t-iga rbbi d-ljdid$ iban-umzwaru is-iga aqdim# aynna
igan aqdim$ hati imda# pir imikk ra-t-la;#
iobraniyn 9heb9
axiyyam n-rbbi p-ddunit-ad
1lohd amzwaru$ llant gis luviyyat f-mamnk a-s-ra-tobadn mddn$ ula mamnk a-s-rad-skrn
yan-udpar ityaw/layn i-rbbi p-ddunit-ad# 2ssplin pmkan yan-uxiyyam$ tili gis yat-
t;anut$ ar-as-ttinin ∂ta;anut tam/layt∑$ lli-p-tlla l;ska ula ..bla lli-f-a-srasn aprum
p-lgddam n-rbbi# 3tlla yat-t;anut ya,ni p-t;anut-an tamzwarut p-tsga-yan i-tis snat
342
lxwami$ ar-as-ttinin ∂ta;anut ityawqdasn∑$ 4lli-p-tlla ..bla n-wurp lli-f-a-tbxxarn$
ula vvnduq l-lohd lli-idln s-wurp zp-kraygatt tasga# p-vvnduq-an a-p-tlla yat ta..
ast n-wurp tusi aprum n-∂manna∑$ ula aomud n-harun lli-impin$ ula tilwa; n-u/ru lli-f-
tyarant luviyyat l-lohd# 5llan sin ∂karubim∑ f-uflla n-vvnduq$ ar-n-ssbayyann lmjd
n-rbbi$ dln s-ifrawn-nsn illi-f-a-tittin ddnub n-mddn# imma tipawsiwin-an$ ur-ra-
bahra-nsawl pilad f-mamnk ad-gant#
6walaynni llip kullu ngaddant-tpawsiwin-an$ ar-kccmn inmpurn s-t;anut tamzwarut ad-
skarn tawuri-nsn# 7imma ta;anut tis snat$ ur-a-srs-ikccm yan# pir anmpur ihiyyan
a-srs-ikccmn yat-twal p-kraygatt asggwas$ ar-dids-itawi idammn$ ar-tn-in-
issakmur i-rbbi f-ssibt n-ddnub-ns ula ddnub lli-skrn mddn-ns bla ssnn is-tn-skrn# 8pmkad a-s-ap-imla rru; lqudus is-ur-ta-yujad-uparas lli-itawin s-t;anut ityawqdasn$
ma;dd tqama-t;anut tamzwarut n-uxiyyam#9lmona-yad tmla-yap mamnk ad-gan ayt-yudaya sul
s-passad# ar-n-ssakmurn tiwafkyu d-tprsyu lli-ur-/,arnin ad-sspusnt ulawn n-willi-
srsnti-tobadnin# 10acku ur-gint pir tin-umccu d-tissi d-isiridn# tipawsiwin-an$
pir tin ddat ad-gant# ur-rad-qamant pir ar akud nna-ibddl rbbi kullu mayan s-kra igan
ljdid#
idammn l-lmasi;
11imma lmasi; yucka-d a-ig anmpur ihiyyan l-lbarakat lli-ap-illan pilad# axiyyam lli-p-
iskr tawuri-ns yuf pwalli-sttin-ikkan$ yagwr-t bahra# urd p-ddunit-ad a-p-illa$ ula
ityawskar s-ifassn n-bnadm# 12pir yat-twal a-srs-ikcm ntta$ urd s-idammn n-wapa,n
ula win imugayn walaynni s-idammn n-ddat-ns# pmkad a-s-ap-ifra zp-ddnub-nnp s-ujnjm
idumn#13nssn wanna iskrn kra i;rmn$ ar-ti-truccn inmpurn n-ayt-yudaya s-idammn n-wapa,n npd
win imugayn npd s-ipd n-tgizt ityawjdarn$ bac a-tpus ddat-nsn zp-l;ram# 14walaynni
uggwar n-pmkan a-rad-ap-isspus lmasi; s-idammn-ns# acku isrs-n ixf-ns lli-kullu-
ivfan p-lgddam n-rbbi s-t;kimt n-rru; lli-idumn# isspus ulawn-nnp zp-iskkirn
mmutnin bac a-nuwrri ng ixddamn n-rbbi lli-iddrn# 15mayan a-f-iskr lmasi; yal-lohd
l-ljdid p-gr rbbi d-bnadm$ icckcm srs pwilli mi-d-ipra rbbi s-lwurt idumn
lli-f-asn-inna rad-asn-yili# immut lmasi; bac a-ifru mddn zp-ddnub lli-skrn llip
sul llan p-lohd amzwaru#
lwurt ula arucc s-idammn
16nssn luvit nna-illan f-lwurt is-ur-/,arn ad-srs-skrn mddn ard issann is-immut
pwalli yuvvan f-lwurt# 17acku luvit ur-tgi yat ma;dd sul iddr bu-luvit# ur-ra-srs-
skrn mddn ard immt# 18mayan a-f-d-iqqan ula lohd n-rbbi amzwaru a-izga s-idammn
343
l-lmut# 19llip ikmml musa iwalyun-ns lli-s-yuvva kullu mddn-ns f-luviyyat n-ccro$ yawi
idammn n-imugayn ula win-wapa,n izayd-asn aman$ yasi tiv..win n-uzukkwni yass-tnt s-ta,ut
i/ggwapn$ irucc srsn arra n-ccro ula mddn kullutn 20yini-asn% ∂idammn-ad a-izzgan
lohd lli-f-kn-yuvva rbbi a-srs-tskarm#∑ 21izayd ar-itrucc axiyyam s-idammn ula kullu
irukutn lli-s-a-gis-tobadn mddn# 22pmkan a-iga ccro$ iqqan-d kraygatt kra-illan a-itpus
s-urucc n-idammn# idrus ma-ur-itpusn pmkan# ip-ur-ffin idammn$ ur-ra-tittin ddnub#
lmasi; issitti ddnub f-bnadm
23pmkan a-s-d-iqqan a-tpusnt-tpawsiwin-an$ waxxa ur-gint pir amalu irwasn ma-illan
p-ignna# walaynni iqqan-d tipawsiwin n-ignna ad-pusnt s-kra n-tprsi yufn xtin# 24acku
lmasi; ur-ikcim s-t;anut tam/layt lli-ityawskarn s-ifassn n-bnadm$ tg pir amalu
n-talli illan p-ignna# walaynni s-ignna a-s-ikcm ntta$ yili gis pilad$ ibidd f-ssibt-nnp
p-lgddam n-rbbi# 25nssn is-a-ikccm-unmpur ihiyyan n-ayt-yudaya kraygatt asggwas
s-t;anut ityawqdasn$ ar-dids-itawi idammn lli-ur-ginin wins# imma lmasi;$ urd kigan
d-twalyu a-ikcm s-ignna a-n-isrs ixf-ns# 26acku ur-t-id-iqqan a-immt kigan d-twalyu
zp-llip ttyawxlaq ddunit# walaynni yat-twal a-d-yucka p-isiggwra n-ddunit$ bac
a-immt issitti ddnub f-bnadm# 27iqqan-d kullu mddn ad-mmtn yat-twal$ lkmn ilmma
l;ukm# 28pmkan a-s-ifka lmasi; ula ntta ixf-ns yat-twal bac a-yasi ddnub n-mddn
ggutnin# ra-d-yuwrri tis snat-twal$ urd bac a-yasi ddnub walaynni bac a-ijjnjm kullu
winna srs tqlnin rjun-in gis#
iobraniyn 10heb10
lmut l-lmasi; tsspus-ap zp-ddnub
1imma ccro n-ayt-yudaya iga pir zund amalu l-lbarakat lli-ra-yili# ur-i/,ar a-d-
issbayyn lbarakat-an pmklli gant# acku ccro ur-i/,ar a-isspus s-uspus ikmmln
pwilli-n-bdda-ssakmurnin tiprsyu i-rbbi asggwas ar asggwas# 2mrad is-uwrrin
pusn pwilli tobadnin pmkan$ ikun ur-a-sul-ss;ssan is-a-gisn-tqaman ddnub ula-da-
ttirin a-tzayadn ar-n-ssakmurn tiprsyu ya,ni# 3walaynni tiprsyu-an$ ntnti a-tn-d-
itraran ad-swingimn p-ddnub-nsn asggwas ar asggwas$ 4acku ur-/,arn idammn n-imugayn
d-wapa,n ad-ssittin ddnub#
5mayan a-f-inna lmasi; pakud llip ra-d-yack s-ddunit% ∂tiprsyu d-twafkyu$ ur-a-tnti-
ttirit walaynni tqvadt gigi yat-ddat# 6lbhaym tyawjdarnin ula atig n-ddnub$ ur-a-
srsn-ttr,ut$ 7walaynni nnip-ak ∂ha-yyi uckip-d ad-skrp ma-trit a-rbbi$ pmklli flla
ityaran p-warra-nnk#∑∑ 8pmkan a-s-imla rbbi is-ur-a-ittiri tiprsyu ula tiwafkyu
ula lbhaym tyawjdarnin ula atig lli-akkan mddn f-ddnub-nsn# ur-a-srsn-itr,u$ waxxa
344
da-yas-tn-in-ssakmurn mddn pmklli ittini ccro# 9izayd ilmma lmasi; yini ∂ha-yyi
uckip-d ad-skrp ma-trit#∑ pmkan a-s-issunf kullu tiprsyu timzwura bac a-izzga
tiprsi ya,ni# 10llip iskr yasuo lmasi; maylli gis ira rbbi$ isrs-n yat-twal
p-lgddam-ns tiprsi lli-igan ddat-ns# pmkad a-s-ap-isspus nkkwni zp-ddnub-nnp#
11ass f-wass ar-tbiddadn inmpurn n-ayt-yudaya ar-skarn tawuri-nsn$ ar-n-ssakmurn
kigan d-tprsyu lli-ur-/,arnin ad-ssittint ddnub# 12imma lmasi;$ yat-twal a-n-isrs
yat-tprsi f-ddnub n-kullu tasutin$ iskyus ilmma f-ufasi n-rbbi 13ar-itql ard ig
rbbi kullu inuwwacn-ns p-ddu i,arn-ns# 14acku s-yat-tprsi a-s-isspus im/layn
n-rbbi s-uspus ikmmln lli-ur-sar-itmmin# 15ula rru; lqudus ifka-yap tuggwa f-mayad
inna% ∂16sidi rbbi a-innan ∂pmkad a-iga lohd lli-rad-didsn-skrp p-uwssan-an# ra-n-
arap tinba,in-inu f-uwlawn-nsn$ gp-tnt p-ixfawn-nsn#∑ 17izayd ilmma yini% ∂ur-sul-rad-
d-ktip ddnub-nsn ula lxcanat lli-skrn#∑ 18pmkad a-s-imla is-fllap-issitti lmasi;
kullu ddnub lli-nskr# ur-ap-sul-ixvva a-n-nssakmur kra n-tprsyu ya,ni#
akmurat-n s-rbbi ar-tzzoamm i-ngratun
19f-mayan a-f-rad-awn-inip ay-aytma$ n/,ar a-nkcm pilad s-zzoamt s-∂t;anut ityawqdasn∑
f-ssibt n-idammn n-yasuo# 20acku s-lmut-ns a-s-ap-ijjujad yan-uparas l-ljdid lli-
itawin s-tudrt$ a-srs-nzri zp-lxamya s-ugwns# 21llip-ap-illa yan-unmpur ihiyyan lli-
itgabaln mddn n-rbbi$ 22illa fllap a-n-nakmur s-rbbi s-nniyt ikmmln$ namn is-rad-ap-
iqbl$ npus zp-kullu ddnub lli-s-a-iss;ssa-uwl n-bnadm$ tarud ula ddat-nnp s-waman
pusnin# 23illa fllap a-nam/ p-rrja lli-s-numn bla-yas-nr/m$ acku rbbi lli-ifkan awal-ns
ra-bdda-gis-izga# 24illa fllap a-stt-ntawi p-ingratnnp bac a-ntmoawan a-nissan mamnk
a-nt;nnu ar-nskar kullu ma-ifulkin# 25a-ur-nssikki f-umnaggar n-ingratnnp pmklli skarn
kra n-mddn$ walaynni a-nzzoam i-ngratnnp$ pilad s-uggwar acku ar-n-ttmnadm is-a-d-
itakmur-wass lli-p-ra-d-yack siditnnp#
l;ukm lli-ra-ittut f-willi ur-rinin rbbi
26walaynni ip-nnkr ar-nskar ddnub tigira n-ma-nssn l;qq$ ur-ra-sul-darnnp-tili kra
n-tprsi ma-fllap-issittin ddnub# 27han s-tksa, iggutn a-s-rad-ap-d-iqqan a-ntql
s-l;ukm n-rbbi ula loafit itjhhdn lli-s-ra-ihlk kullu willi ffupnin zp-wawal-ns# 28nssn is-ur-ir;im rbbi yan irurn tipurdin-ns s-ccro n-musa$ acku iqqan-t-id
a-immt f-tuggwa n-sin npd kra, inagan# 29walaynni uggwar l-loqubit-an a-ra-yili i-wanna
yu,,rn yus n-rbbi s-i,arn-ns$ i;gr idammn l-lohd lli-t-isspusn$ irgm rru; n-rr;mt# 30acku nssn izd rbbi a-innan% ∂nkki a-rad-asn-irar f-mad-skrn$ fkp-asn mad-asn-
igan#∑ yini-dap% ∂rbbi siditun ra-yut l;ukm f-mddn-ns#∑ 31han tiksa, iggutn a-ra-yili
i-wanna i,rn p-ufus n-rbbi lli-iddrn#
345
vvbr ula lbaraka
32swangmad-d ussan imzwura lli-p-tuwrrim tssfawm s-tifawt l-lmasi;$ tvbrm tzgam
pakud llip a-tkkatm tammara icqan# 33kra n-izmaz ar-fllawn-zraynt-trggam d-trfufnt
p-lgddam n-mddn# izmaz ya,ni ar-ttbiddadm d-willi-f-a-zraynt# 34ar-ttoawanm aytmatun
lli-n-llanin p-l;bs$ tvbrm d-willi-awn-kkisnin ayda-nnun$ tfr;m acku tssnm is-t..afm
kra yufn mayan$ a-t-igan d-wayda idumn# 35imma pilad$ a-ur-di-tuwrrim f-zzoamt-an gigun
illan$ acku rad-awn-gis-tili lbaraka iggutn# 36ixvva-kn a-tvbrm ard tkmmlm kullu ma-
gigun-ira rbbi$ tkcmm tigira s-maylli-s-awn-inna rad-awn-yili# 37acku inna% ∂yan imikk
ra-d-iru; pwalli ra-d-yack$ ur-ra-n-ima.l# 38wanna yumnn$ nttan a-f-rad-r,up fkp-as
tudrt# walaynni ip-yuwrri tipurdin ur-rad-as-yili rr,a-nu#∑ 39imma nkkwni ur-ngi zp-
willi wurrinin tipurdin tyawhlakn$ hati nga zp-willi umnnin njmn#
iobraniyn 11heb11
pwilli umnnin awal n-rbbi
1yan yumnn awal n-rbbi$ hati issn is-rad-as-yili maylli-n-itrju# ur-a-itckku p-maylli
ur-i/ri# 2mayan a-s-ir,a rbbi f-imzwura-nnp lli-zrinin#3ula nkkwni$ f-ssibt n-ma-numn awal n-rbbi a-f-nssn izd nttan a-ixlqn kullu ma-illan
s-wawal-ns$ iskr kullu ma-ntmnad zp-maylli ur-jju-i/ri yan#
4ula habil$ f-ssibt n-ma-yumn awal n-rbbi a-f-n-isrs p-lgddam n-rbbi yat-twafka
lli-yufn tin gmas qayn# iml-as rbbi is-fllas-ir,a f-ssibt l-liman-ns$ iqbl maylli-
as-ifka# ar-isawal habil sul s-pilad waxxa immut$ acku yumn rbbi#
5ula axnux$ f-ssibt n-ma-yumn awal n-rbbi a-f-ityalal s-ignna ur-immut# ur-/,arn mddn
a-t-afn acku rbbi issitti-t zp-ddunit# llip ur-ta-ityalal$ imla-yas rbbi is-
fllas-ir,a# 6walaynni yan ur-yuminn rbbi$ ur-ra-yi/,ar a-yam/ rr,a-ns# acku wanna iran
a-n-yakmur s-rbbi$ iqqan-t-id a-yamn is-illa rbbi$ yujad a-ibark wanna-t-isiggiln#
7ula nu;$ f-ssibt n-ma-yumn awal n-rbbi a-f-tt-yiwi bahra p-maylli-as-inna rbbi
f-kra n-tpawsiwin lli-ur-ta-i/ri# inkr ibnu yan-wanaw$ injm gis ntta d-ayt-tgmmi-ns#
ifl ddunit a-ttyawhlak$ imma ntta iga-t rbbi d-wad f-ir,a f-ssibt n-ma-t-yumn#
liman n-ibrahim
8ula ibrahim$ f-ssibt n-ma-yumn awal n-rbbi a-f-iskr s-maylli-as-inna llip-as-
ipra a-iffup s-tmazirt lli-ra-ig tins# inkr iffup waxxa ur-issin manis a-ittidu#
346
9f-ssibt n-ma-yumn rbbi a-f-iskr takat p-tmazirt lli-rad-as-ifk rbbi$ ig
aprib p-wammas n-ayt-tmazirt-an# izdp p-ixiyyamn$ nttan ula is;aq ula yaoqub lli-ra-
kullu-dids-i..af maylli-s-as-inna rbbi rad-as-t-ifk# 10acku ar-n-itrju p-tmdint ya,ni$
a-stt-igan d-talli iskr rbbi ibnu-tt f-llsas idumn# 11f-ssibt n-ma-yumn rbbi a-f-
yuru p-tizi lli-p-ur-a-itaru yan$ ula t/,ar-tmpart-ns sara a-trbbu# yuwrri iga babas
n-yan-warraw$ acku yumn is-izga rbbi p-wawal-ns# 12pmkad a-s-tuwrri tasut n-yan-urgaz
lli-issurfn tizi n-tudrt$ tggut zund itran n-ignwan npd amlal n-tama n-umda#
13kullu mddn-an umnn awal n-rbbi ayllip mmutn$ ur-ta-um/n maylli-s-asn-inna rad-asn-t-ifk#
walaynni /ran-t-in p-tuggugt fr;n srs$ ur-a-t;camn a-ttinin izd ibrraniyn d-ipribn
ad-gan p-ddunit# 14kullu winna ittinin pmkan$ iban gisn is-a-ttirin yat-tmazirt ya,ni
a-tg tinsn# 15acku mrad is-a-swingimn p-tmazirt n-ddunit-ad lli-zp-d-uckan$ ikun /,arn
a-srs-uwrrin# 16walaynni ar-ttirin yat-tmazirt lli-yufn xtad$ a-stt-igan d-tin-ignna#
ur-twgra/ rbbi llip a-ttinin is-iga rbbi-nsn$ acku ijjujad-asn yat-tmdint#
17ibrahim$ f-ssibt n-ma-yumn awal n-rbbi a-f-n-isrs is;aq f-iggi n-ukrkur llip-
t-yurm rbbi# yujad a-iprs i-yus lli-dars-igan yan 18waxxa-yas-inna rbbi s-wawal-ns
izgan% ∂zp-tarwa n-yuk is;aq a-zp-ra-tili tasut-nnk#∑ 19walaynni yumn ibrahim is-i/,ar
rbbi a-d-issnkr ula yan immutn# iskr-nnit rbbi zund mayan$ irar-as-d is;aq zp-lmut#
ibark rbbi pwilli umnnin awal-ns
20ula is;aq f-ssibt n-ma-yumn awal n-rbbi a-f-isawl s-yaoqub d-oisu f-lbarakat
lli-rad-asn-yili#
21ula yaoqub llip olayn a-immt$ f-ssibt n-ma-yumn awal n-rbbi a-f-isawl s-sin-tarwa
n-yusf f-lbarakat lli-rad-asn-yili$ i//u f-ixf n-uokkaz-ns yalp rbbi#
22ula yusf llip a-d-itakmur a-immt$ f-ssibt n-ma-yumn awal n-rbbi a-f-isawl f-uffup
lli-s-rad-ffupn ayt-rbbi zp-mivr$ yuvva-tn ilmma f-ixsan-ns#
23ula babas n-musa d-innas$ f-ssibt n-mad-umnn awal n-rbbi a-f-t-;,an kra,-yirn
tipurdin n-tlalit-ns$ acku /ran is-iga arraw ifulkin$ d-ntni ur-ksu,n lamr n-ugllid#
liman n-musa
24ula musa llip-d-imqqur$ f-ssibt n-ma-yumn awal n-rbbi a-f-ur-iri ad-as-ttinin
mddn ∂yus n-illis n-firoawn∑# 25yuf dars a-itmunu d-ayt-rbbi p-trfufnt$ ula-da-
itfjjij p-ddnub yat tasaot idrusn# 26i;asb ntta tadallit lli-p-illa f-ssibt l-lmasi;
347
is-tozza uggwar n-tmixar n-mivr$ acku ar-n-itrju p-lbaraka lli-ra-yili tigira# 27f-ssibt n-ma-yumn awal n-rbbi a-f-iffup zp-mivr$ ur-iksu, lpa,ab n-ugllid# izga
ntta p-maylli iqvad zund ip-a-i/rra rbbi lli-ur-jju-i/ri yan# 28f-ssibt n-ma-yumn
rbbi a-f-yuvva ayt-rbbi f-wass n-tb,it$ yini-asn ad-truccn tigwmma-nsn s-idammn$
bac a-ur-inp lmalak l-lmut iwitsn ifxddi zund ifxdditn n-ayt-mivr#
wiyya, umnnin awal n-rbbi
29ula mddn-an$ f-ssibt n-mad-umnn awal n-rbbi a-f-zrin zp-wammas n-umda i/ggwapn
zund ip-zrin zp-wakal# llip ran ayt-mivr ad-skrn zund ntni$ ssxsin-tn-kullu-waman# 30f-ssibt n-mad-umnn mddn awal n-rbbi a-f-asn-d-,rn ipurban n-tmdint n-ari;a tigira
n-mad-as-tlullin ssa-uwssan# 31ula tamggant ra;ab$ f-ssibt n-ma-tumn a-f-toawn imazann$
ur-tmmut tigira d-willi ur-rinin rbbi#
32ma-rad-awn-sul-inip@ ur-tumi luqt ma-p-a-yawn-in-addrp ma-iskr jidoun ula baraq ula
camcun ula ifta; ula dawd ula vamwil ula lanbya# 33ntni$ f-ssibt n-mad-umnn awal n-rbbi
a-f-nran tigldayn$ zzgan l;qq$ am/n ma-s-asn-inna rbbi$ qqnn imawn n-izmawn$ 34ssxsin
loafit issdiddin$ njmn zp-ta//it inqqan$ wurrin dusn p-,,of-nsn$ tjhhdn p-imip$
nrun ioskrin n-ibrraniyn# 35ula kra n-tmparin$ nkrn-asnd-d pwilli-asnt-mmutnin#
tarfufnt n-willi umnnin
imma wiyya, agwin anur/m$ vbrn d-willi-tn-kkatnin ar lmut$ bac ad-d-nkrn s-tudrt
lli-yufn tudrt n-ddunit-ad# 36kra gisn$ rgmn-t# kra gisn$ lx,n-t# kra gisn$ krfn-t
s-ssnasl lu;n-t-in p-l;bs# 37utn-tn s-i/ran$ bbin-tn s-lmnacr$ prsn-asn s-ta//
it# ar-tlullin ar-lssan ilmawn n-uwlli d-wapa,n# /l,n$ zaydn-d tarfufnt i-tmmara# 38wan
pwid$ ur-tn-tsthlla ddunit# ar-tkkan lxla d-idrarn$ ar-nssan p-ifran d-igw,yan
p-ddu-wakal#
39kullu mddn-an$ ir,a fllasn rbbi f-ssibt n-mad-umnn awal-ns$ walaynni ur-um/n maylli-
s-asn-inna rad-asn-t-ifk# 40acku iqvad rbbi kra yufn mayan# yiri ad-didnnp-kcmn
s-lbaraka lli-rad-ap-yili$ issafu-asn pmkan kullu maylli-s-asn-inna#
iobraniyn 12heb12
swangmad-d yasuo
1imma pilad p-ap-tlulli-tmdlut-ad n-inagan$ illa fllap a-nlu; kullu mad-ap-i//u//ayn$
nfl ddnub lli-bdda-ttirinin ad-ap-ssmukrusn$ bac a-ntazzal bla-da-ntrmay p-uparas
348
lli-ir/mn p-lgddam-nnp# 2illa fllap a-n-ntmnad p-yasuo lli-ap-iskrn aparas-ad s-numn$
rad-ap-gis-yawi ar ttmi# ivbr nttan i-lmut f-uggjdi$ ur-tt-yiwi p-tdallit$ acku
i/ra-n lfr; lli-rad-as-yili tigira# iskyus ilmma f-ufasi l-lorc n-rbbi#
rbbi ar-itrbba wanna dars iozzan
3swangmad-d yasuo lli-ivbrn i-tnuwwact iggutn f-ifassn n-mddn wxcnnin$ bac a-ur-
irmi-uwl-nnun ihruvvi# 4acku p-imip-ad p-a-ttmmapm d-lxcant$ ur-ta-gis-tlkimm tizi
l-lmut# 5is-tttum awal lli-s-kn-izzoam rbbi llip-kn-iga d-tarwa-ns@ yini% ∂wa-iwi$
ip-k-ivl; sidi rbbi$ ad-ur-tinit d-ixf-nnk ∂payad ur-igi yat#∑ npd ip-k-i/i$
ad-ur-tinit ∂nkki ur-gip yat#∑ 6acku sidi rbbi ar-itrbba wanna dars iozzan$ ar-
issrwat wanna iga d-yus#∑ 7illa fllawn a-tvbrm ip-a-kn-itrbba$ acku ar-didun-iskar
pmklli iskar-urgaz d-tarwa-ns# is-illa ma-ur-ittrbban f-ufus n-babas@ 8mrad
is-a-kn-ur-itrbba rbbi pmklli ttrbban kullu mddn$ ur-ra-tgm tarwa-ns$ walaynni
zund tarwa n-tsukt a-ra-tgm# 9nkkwni kullwap darnnp id-babatnnp n-ddunit-ad$ ar-ap-
trbban ar-tn-ntuqqar$ walaynni is-ur-yuf a-nsflid ula s-babatnnp n-ignna bac a-nddr@ 10yat luqt idrusn ad-ap-trbban ntni s-mklli-asn-iban icwa$ imma rbbi ar-ap-itrbba
s-mklli rad-ap-ivl; bac a-nfulki pmklli ifulki ntta# 11ur-illi ma-itfra;n pakud llip
a-t-itrbba babas# ar-as-t.iyyar p-tasaot-an$ walaynni rad-as-tili lpllt n-ufulki
d-lhna tigira i-wanna ittrbban pmkad#
awyat-stt p-ma-s-a-ttr,um rbbi
12f-mayan a-f-rad-awn-inip$ allat ifassn-nnun alwanin$ tzzgam ifaddn-nnun tpacanin# 13ssngaddat tiparasin i-i,arn-nnun$ a-ur-i,r yan issbi,irn walaynni a-ijji# 14gat-n
tiqqi-nnun a-tgm sslamt i-kullu mddn$ tommrm s-ufulki acku yan p-ur-illi ur-sar-
ra-i/r siditnnp# 15awyat-stt p-ixfawn-nnun a-ur-ijlu yan gigun zp-lbaraka n-rbbi$ ula
impi-d-wamud n-wasmmum p-gratun$ ard issduy mddn isshrc ma-iggutn# 16a-ur-yili
yan gigun itfsadn$ ula yan itraran tipurdin-ns s-rbbi zund oisu lli-igan ifxddi
izznz l;qq-ns f-yat tirmt# 17tssnm is-yuwrri tigira ira bahra a-iwurt lbaraka
n-babas$ walaynni babas ur-as-tt-ifki# waxxa-yas-tt-i,alb bahra s-im..awn$ ur-as-
isugir yat#
18ur-n-takmurm kunni s-kra n-udrar n-ddunit-ad pmklli-n-akmurn imzwura-nnun$ ar-n-gis-
ssmuqquln timzliwin l-loafit d-tillas d-umalu d-iggig# 19ula tsfldm kunni i-tijjijt
n-nffar ula awal lli-itbrra;n# ntni$ llip sfldn i-wawal-an$ ,albn-t bahra ad-asn-ur-sul-
isawl$ 20acku ggwdn f-luvit n-rbbi lli-s-asn-inna% ∂wanna-d-iru;n adrar-ad$ ig-iyt
lbhimt npd bnadm$ iqqan-d a-ti-tkkatm s-i/ran ard immt#∑ 21ula musa iksu, bahra
zp-kullu maylli-n-i/ra yini% ∂ar-sri-tkkat tawda#∑
349
22walaynni takmurm-d kunni s-udrar ya,ni$ a-t-igan d-urucalim n-ignna$ ig tamdint n-rbbi
lli-iddrn# takmurm-d s-kigan d-waf,an l-lmalayka munn-d kullu s-lfr; iggutn$ 23ula
s-umnaggar n-willi iga rbbi d-tarwa-ns ifxdditn lli-mi-tyaran ismawn-nsn p-ignna#
takmurm-d s-rbbi lli-it;kamn f-kullu mddn$ ula s-larwa; n-mddn lli-f-ir,a issafu-asn
kullu mad-asn-inna# 24takmurm-d s-yasuo lli-iskrn lohd l-ljdid p-gr rbbi d-bnadm$
ula s-urucc n-idammn-ns lli-ifkan rrja uggwar n-idammn n-habil#
25awyat-stt bahra p-pwalli srun isawaln# acku lhalak a-i,rn f-willi agwinin ad-
sflidn s-musa lli-tn-yumrn p-ddunit-ad$ walaynni uggwar n-payan a-rad-ap-yili nkkwni
ip-nrur tipurdin-nnp s-walli-ap-d-yumrn zp-ignna# 26llip isawl rbbi p-uwssan-an$
immussa-wakal s-wawal-ns# imma pilad inna-yap f-ma-ra-iskr% ∂rad-dap-ssmmassp
akal$ ssmmassp ula ignwan# 27s-wawal-an a-s-ap-imla is-ra-immass kullu ma-ityawxlaqn$
ityattay bac a-ur-iqama pir ma-i..afn llsas izgan# 28imma pilad p-ap-ifka rbbi
yat-tgldit lli-ur-sar-ra-immass$ illa fllap a-t-ntckar ar-t-ntobad pmklli-zginnp-
ira$ ar-t-ntuqqar ar-tt-ntawi bahra p-ma-s-a-t-ntr,u# 29acku rbbi-nnp issrwas
i-loafit ifnnun#
iobraniyn 13heb13
;ubbwat ar-ttfulkim i-ngratun
1zaydat ar-bdda-tt;ubbum i-ngratun pmklli tm;ubbun aytmatn# 2a-ur-tttum a-tssmr;bam
s-ipribn$ acku payd izrin ssmr;ban kra n-mddn s-lmalayka$ ur-ssinn izd lmalayka
ad-gan# 3swingimat p-aytmatun lli-n-llanin p-l;bs zund ip-n-didsn-tllam$ ar-tswingimm
p-pwilli trfufunnin zund ip-a-didsn-ttrfufunm#
4illa f-kud yan a-ig littihal d-tpawsa ifulkin ihiyyan$ ula-da-icckcam yan ma-ihrcn
s-tisi-nsn# acku rbbi ra-yut l;ukm f-wanna ifsadn ula wanna iznan# 5zryat tudrt-nnun
bla-da-tt;ubbum iqaridn$ tqnoum s-unck nna-darun-illan# acku inna rbbi% ∂ur-sar-k-in-
flp ula wurrip-d fllak# 6mayan ad-ap-izzoamn a-nttini% ∂sidi rbbi a-igan aowin-inu#
ur-ksu,p yat# ma-rad-iyi-iskr bnadm@∑
7swingimad-d imparn lli-awn-in-sslkmnin awal n-rbbi$ ar-di-tswingimm lfaytt n-tudrt-
nsn$ tamnm awal n-rbbi pmklli umnn ntni# 8imma yasuo lmasi;$ pmklli iga a-ra-bdda-ig$
zund i,gam zund pass zund kullu ma-d-iftan# 9a-ur-tajjm kra n-ilmmudn ipribn a-kn-
jllun zp-uparas l-l;qq# ra-icwu a-tssdusm ulawn-nnun s-lbaraka n-rbbi$ urd s-tnba,in
n-umccu lli-p-ur-tlli kra l-lfaytt i-willi srsnt skarnin#
10ur-/,arn pwilli skarnin tawuri n-uxiyyam n-rbbi ad-ccn zp-tprsi lli-darnnp-illan# 11anmpur-nsn ihiyyan ar-itawi idammn l-lbhaym s-t;anut tam/layt bac a-pin-issitti
350
ddnub f-mddn-ns# imma tifiyi d-ixsan n-tprsyu-an ar-tn-jddrn mddn p-brra n-udpar
lli-p-bnan ixiyyamn-nsn# 12mayan a-f-immut ula yasuo p-brra n-tmdint bac a-isspus
mddn s-idammn-ns# 13imma pilad illa fllap a-dars-nffup s-brra n-ixiyyamn a-n-dids-
nili p-trggam lli-s-t-rgmn# 14acku ur-darnnp kra n-tmdint idumn p-ddunit-ad$ walaynni
ar-n-ntrju tamdint lli-rad-ap-yili p-mayd-d-iftan# 15imma pilad illa fllap a-n-bdda-
nssakmur i-rbbi tawafka n-ccukr f-uwdm n-yasuo$ a-stt-igan d-lpllt n-infurn-nnp
lli-s-a-ntuqqar ism-ns#
16a-ur-tttum a-tskarm afulki ar-tmoawanm i-ngratun$ acku wan tiwafkyu-an a-s-a-itr,u
rbbi# 17sflidat s-imparn-nnun ar-tskarm s-wawal-nsn$ acku ar-bdda-srun-traran loaql#
iqqan-tn-d ad-fllawn-fkn l;sab i-rbbi# skarat s-wawal-nsn bac ad-fr;n s-tuwrri-
nsn$ urd a-tn-fllas-tigwra/# acku ip-tn-t//igwra/m ur-rad-awn-tili lfaytt#18//allat ar-tt,alabm rbbi f-ssibt-nnp nkkwni# nssn is-ipus-uwl-nnp$ niri a-nskar
afulki p-kullu ma-ntnawal# 19pmkad a-s-kn-uvvap s-lmoqul a-t,albm rbbi flla bac a-yyi-
n-issuwrri s-darun p-mayd-d-yakmurn#
20imma pilad$ ,albp i-rbbi n-sslamt lli-d-issnkrn zp-lmut amksa imqqurn
siditnnp yasuo lli-itgabaln ulli-ns$ iskr lohd-ad idumn p-grp d-rbbi s-idammn-
ns# 21,albp-as ad-awn-yakka kullu ma-igan afulki$ bac a-tskarm ma-ittiri# ,albp-as
a-ginnp-iskr kullu ma-t-itr,un s-ism n-yasuo lmasi;# nttan a-bahra-ntalp pilad ula
kullu mayd-d-iftan# amin#
22way-aytma$ rip ad-awn-,albp a-tqblm iwalyun-ad lli-s-kn-uvvap$ acku ur-bahra-
tpzzif-tbrat-ad# 23imma pilad rip a-tissanm is-d-iffup gmatnnp timutaws zp-
l;bs# ip-d-dari-yucka p-mayd-d-yakmurn$ ra-n-didi-imun s-darun a-kn-n/r# 24sllmat-n
f-imparn-nnun kullutn ula f-kullu im/layn n-rbbi# ar-n-fllawn-tsllamn aytmatn n-i.alya# 25ad-awn-tili lbaraka n-rbbi kullukn#
351
YAOQUB
yaoqub 1jas11zp-yaoqub axddam n-rbbi d-siditnnp yasuo lmasi;$ i-ayt-rbbi lli-akutnin p-ddunit
kullutt# ad-awn-tili sslamt#
lbarakat n-rbbi p-uwssan n-tnukmut
2fr;at bahra ay-aytma pakud nna-ttyaramm s-tnukmut kra illan$ 3acku tssnm ip-tzrim
p-tnukmut sul-tzgam p-uparas l-lmasi;$ ra-kn-issdus mayan bac a-ti/,arm a-ttvbarm
s-uggwar# 4imma pilad$ zaydat tvbrm ard tlkmm ttmi bac a-timpurm tkmmlm bla-
kn-ixvva yat# 5walaynni ip-illa kra gigun ur-i..af ta;kimt$ illa fllas a-i,alb rbbi
lli-yakkan ma-iggutn i-kullu mddn bla-da-ti-tigwra/$ rad-as-tt-ifk# 6walaynni ip-
i,alb$ iqqan-t-id a-yamn bla ickka# acku yan ickkan iga zund ta,angt n-umda$ ar-tt-
issmussu-wa,u ar-tt-itawi s-tsga-ya d-xta# 7wanna igan pmkan$ a-ur-ipal is-ra-yam/
kra zp-siditnnp$ 8acku ar-n-itafa ixf-ns p-gr snat-tnba,in$ ur-a-itzga p-kullu ma-
ra-iskr#
9way-aytma$ wanna gigun dar idrus lxir$ illa fllas a-ifr; ip-t-yull rbbi# 10imma wanna
gigun dar iggut$ illa fllas a-ifr; ip-t-izzugz rbbi# acku ra-izri bu-wayda zund
ajddig n-tuga$ 11ar-di-taqlay tafukt s-trpi-ns i;rran$ tjdr tuga i,r-ujddig-ns la;
afulki-ns# pmkan a-s-rad-la; bu-wayda llip a-sul-itsala tawuri-ns#
12ambarki a-iga wanna ivbrn izgan p-tasaot n-tnukmut# acku llip ityaram sul-izga$ rad-
as-yili ttaj n-tudrt idumn lli-f-inna rbbi ra-t-ifk i-willi ranin rbbi# 13walaynni ip-
ityaram kra n-yan$ ad-ur-yini ∂rbbi ayd-iyi-itarmn∑$ acku rbbi ur-a-iskar ma-ywxcnn
ula-da-ilddi yan a-iskr lxcant# 14walaynni ip-ityaram kra n-yan$ han cchawat-ns a-t-in-
ildin ard-ti-tpwi-t/qqurt# 15pakudan ip-gis-qamant cchawat rad-arunt ddnub# ula
ddnub$ ip-gis-zuydn rad-d-awin lmut#
16way-aytma ozzanin$ a-ur-tjlum ixf-nnun# 17kullu ma-igan tawafka icwan ula kullu ma-igan
lbaraka ifulkin$ zp-uflla a-zp-d-yucka$ zp-rbbi lli-iskrn tifawin n-ignwan# imma nttan
ur-a-itmutti ula-da-itbddal ula-da-itllas# 18iskr ma-iqvad$ ifk-ap tudrt l-ljdid
s-wawal l-l;qq$ bac a-nuwrri ng lpllt tamnzut n-kullu ma-ixlq#
352
awal n-rbbi d-liman iv;an
19way-aytma ozzanin$ swangmat p-mayad% ∂illa f-kud yan a-yifsus a-isfld$ yi//ay a-isawl$
yi//ay a-ur-iqlaql# 20acku yan itqlaqaln ur-ra-yi/,ar a-iskar afulki lli-itr,un rbbi# 21kkisat zp-gigun iskkirn rkanin ula lxcant lli-iggutn p-mddn# tadrat i-ixf-nnun ar-
ttqbalm awal lli-gigun-it//u rbbi$ acku i/,ar-wawal-an a-kn-ijjnjm#
22illa fllawn a-tgm wid skarnin s-wawal n-rbbi$ urd wid sflidnin ukan# a-ur-tjllum
ixf-nnun$ 23acku yan isflidn i-wawal n-rbbi bla-da-srs-iskar$ iga zund yan-n-yuggwan
s-lmri a-i/r uwdm-ns# 24pir yuggwa-n i/r ixf-ns yitti$ s-ittu man udm a-iskr# 25imma wanna itmnadn p-ulmmud ifulkin lli-ir/mn mddn zp-iskraf$ ar-tt-gis-itawi ar-
srs-iskar bla-da-itttu maylli mi isfld$ nttan a-ra-ibark rbbi p-kullu ma-iskar#
26ip-illa kra n-yan ipaln izd amumn a-iga walaynni ur-a-itnba, p-ils-ns$ hatin ijla d-ixf-
ns# liman-ns ur-igi yat# 27imma yan dar liman ifulkin iv;an p-i/ri n-rbbi babatnnp$ pmkad
a-ra-ig% ∂ar-itoawan igigiln d-thjjalin p-tnukmut-nsn$ ar-itanf i-irkan n-ddunit#
yaoqub 2jas2
pwilli dar iggut ula pwilli dar idrus
1way-aytma$ a-ur-tskarm s-uwdmawn pilad p-tum/m aparas n-siditnnp yasuo lmasi;
bab l-lmjd# 2ra-kn-sqsap$ ma-ra-tskrm p-umnaggar-nnun ip-n-ikcm yan dar talxatmt
n-wurp d-tmlsit ywplan$ ikcm-n ula yan-um/lu, s-ibrdan-ns bbinin@ 3is-ra-tnsallamm
d-bu-tmlsit icwan tinim-as ∂zayd a-sidi a-tskyust p-lgddam∑$ tinim i-um/lu,
∂bidd p-tpurdin∑ npd ∂gawr-n pin∑@ 4walaynni ip-a-tskarm pmkan is-urd udmawn-nnit
ayn tskarm$ ar-tt;kamm f-ingratun s-tnba,in wxcnnin@
5sfldat ay-aytma ozzanin# is-ur-tssinm mayad@ rbbi isti pwilli dar ma-idrusn
p-ddunit ad-darsn-yigat liman$ kcmn s-lwurt n-tgldit lli-f-inna ra-t-ifk i-willi
ranin rbbi# 6imma kunni ar-tt;garm im/la,# ra-kn-sqsap$ manwi-kn-ssrfufunnin ar-
kn-jukurn s-lm;kamat@ is-urd pwilli dar iggut-wayda@ 7is-urd ntni a-irggmn ism
ifulkin n-walli mi tgam wins@
8hati afulki ayd tskarm ip-a-tskarm s-luvit ihiyyan n-tgldit n-rbbi pmklli ityaran
∂a-tirit adjar-nnk zund ixf-nnk#∑ 9walaynni ip-a-tskarm s-uwdmawn han ddnub ayan$ i;kam
fllawn ccro n-rbbi acku tffupm zp-gis# 10acku yan iskarn kullu s-ccro n-rbbi$ ip-
zgis-iffup pir s-yat-tpawsa$ hati yuwrri iga zund yan-zgis-iffupn kullut# 11acku
rbbi lli-innan ∂a-ur-tznut∑ inna-dap ∂a-ur-tnpt∑# ip-tunft i-zzna walaynni tnpit$ hati
353
tuwrrit tgit wad iffupn zp-ccro# 12sawalat ar-tskarm s-mklli-d-iqqann mddn
lli-f-ra-i;kam rbbi s-luvit lli-ap-ir/mn zp-iskraf-an# 13acku wanna ur-itvama;n$ ra-
fllas-i;kam rbbi bla-yas-ivam;# imma wanna itvama;n$ ur-ra-t-ilkm l;ukm#
pwalli yumnn d-walli iskarn
14way-aytma$ mal-lfaytt a-ra-yili ip-inna kra n-yan ∂ha-yyi umnp∑ walaynni ur-a-iskar
ifulkitn@ is-ra-t-ijjnjm wan liman-an@ 15mal-lfaytt gigun illan ip darun gmatun npd
ulltmatun ilkm f-ma-ilssa npd ma-ictta 16tinim-as% ∂zayd s-sslamt$ ad-ak-d-yawi
rbbi ma-tlssat ula ma-tcttat$∑ bla-yas-tfkam kunni maylli-f-tlkm ddat-ns@ 17walaynni
pmkan a-iga wanna yumnn ur-a-iskar afulki# hati immut liman-ns#
18walaynni ma-rad-inip ip-illa kra n-yan inna-yyi ∂liman a-dark-illan$ imma nkki llan dari
ifulkitn∑@ rad-as-rarp ∂ml-iyi liman-nnk bla ifulkitn$ mlp-ak liman-inu s-ifulkitn
lli-skarp# 19kiyi tumnt izd rbbi yan a-iga# twp/ant# ula ljnun wxcnnin umnn s-mayan$ ar-
trgigin s-tksa,#∑
20way-argaz ifssusn$ is-trit ad-zaydp mlp-ak izd liman bla ifulkitn ur-igi yat@ 21ma-f-ir,a rbbi s-babatnnp ibrahim@ ir,a srs f-ssibt n-ma-iskr# yiwi yus
is;aq ad-as-iprs f-ukrkur ifk-t i-rbbi# 22is-ur-tfhimt mayan@ yumn ibrahim
iskr$ ikmml liman-ns s-iskkirn-ns# 23ijra pmklli ityaran p-warra n-rbbi lli-innan%
∂ibrahim yumn rbbi# mayan a-f-t-iga rbbi d-wad-f-ir,a#∑ yini-dap f-ibrahim is-
iga amddakkwl n-rbbi# 24is-ur-t/rim pilad@ rbbi ar-srnnp-itr,u f-ssibt n-ma-
nskar urd f-ssibt n-ma-numn ukan# 25pmkan a-tga ula tamggant ra;ab$ ir,a srs rbbi
f-ssibt n-kra tskr# acku tssrgs imazann$ toawn-tn ad-ddun f-yan-uparas ya,ni# 26han
immut liman p-ur-llin ifulkitn$ pmklli ttmtat ddat nna-p-ur-tlli rru; n-tudrt#
yaoqub 3jas3
ils n-bnadm
1way-aytma$ a-ur-tirim a-kullu-tgm imslmdn$ acku tssnmm nkkwni-ad isslmadn$ itaboa-
yap l;sab uggwar n-wiyya,# 2s-kigan a-s-a-ntmzagal kullwap# ip-illa ma-ur-itmzagaln
p-ma-ittini$ ra-ig nttan wad ikmmln yi/,ar a-itnba, p-ddat-ns kullutt# 3ula agmar$ ar-
as-ntgga apamu p-imi ma-s-a-nt;kam p-ddat-ns kullutt bac a-fllas-nttidu s-inna nra# 4ula anaw p-umda$ waxxa imqqur bahra itjhhd-wa,u lli-t-id;ayn$ ar-t-isslulli bab-ns
s-yat-tflut im//in bac a-ittidu s-inna ira# 5pmkan a-iga ils n-bnadm# waxxa im//i$
ar-issfurrug f-tpawsiwin mqqurnin#
354
mnck a-tlla tagant ar-tti-tjddr-tsafut im//in# 6zund pmkan a-ijddr ils$ acku iommr
s-lxcant p-ugwns n-ddat-nnp$ ar-issywxcan bnadm kullut# ar-itznad i-ddunit s-loafit
lli-d-iffupn zp-jhnnama# 7/rat lu;uc$ i/,ar bnadm a-tn-yam/# lu;uc n-tagant d-ig,a,
d-ifaparn d-islman$ ar-tn-ntam/ kullutn# 8walaynni ur-illi yan i/,arn a-yam/ ils-ns# ar-
bdda-ilddi s-ma-ywxcnn$ yagwi a-izga$ iommr s-ssmm lli-inqqan# 9s-ils a-s-a-ntalp
sidi rbbi babatnnp# s-ils-dap a-s-a-nrggm bnadm lli-ityawskarn f-vvurt n-rbbi# 10han yan-imi a-d-itkka la ccukr ula targgimt# way-aytma$ ur-akkw-icwi a-gigun-yili
zund payan# 11is-tlla taloint di-tkkan-waman mimnin ula wid smmumnin@ 12izd ay-aytma$
tlla tazart iskarn zzit$ npd ddalit iskarn ikuzarn@ ur-sar-rad-ftun-waman mimnin
zp-taloint ismmumn#
ta;kimt lli-d-ikkan ignna
13manwa gigun dar ta;kimt yissan ma-illan@ illa fllas a-iml ta;kimt-ns s-ma-iskar$ ar-
itfulki d-mddn ar-i//im/ay ixf-ns s-t;kimt lli-iv;an# 14walaynni ip-tlla-tnuwwact
p-uwl-nnun npd ar-ttirim a-tagwrm tzwurm wiyya,$ a-ur-talpm ixf-nnun ula tsskarksm
f-l;qq# 15acku wan ta;kimt-an$ urd ignna a-di-tkka$ walaynni tucka-d zp-ddunit# urd tin
rru; lqudus a-tga$ walaynni tga tin iblis# 16ip-a-ttirin mddn ad-agwrn zwurn wiyya,$
ra-tigat ta/it ula kullu ma-ywxcnn# 17walaynni yan dar ta;kimt lli-d-ikkan ignna$ pmkad
a-ra-ig# amzwaru ipus-uwl-ns$ yiri sslamt$ ar-itrxu d-mddn$ ar-srsn-isflid$ ar-
gisn-it;nnu$ ar-d-itawi vvabt n-ufulki# ur-a-iskar s-uwdmawn ula-da-iskar zund is-
iga kra ur-igi# 18hati tamgra n-ufulki$ ar-tt-mggrn pwilli-d-iwinin amud n-sslamt
ar-t-in-tlu;n s-sslamt#
yaoqub 4jas4
lxcant n-ddunit ula lbaraka n-rbbi
1max ayllip a-ttmmapm ar-tt/im i-ngratun@ is-urd f-ssibt n-ma-gigun-tmmapn
iswingimn n-ma-ittiri ixf-nnun@ 2ar-ttirim kra ur-tlkimm$ pakudan ar-tnkkrm
a-tnqqam# ar-tt/u/,m ma-mi-ur-t/,arm$ pakudan ar-tmmapm ar-fllas-tkkatm# han
ur-a-t..afm ma-ttirim acku ur-a-ti-tt,alabm zp-rbbi# 3walaynni ip-a-tt,alabm kra
zp-rbbi ur-a-yawn-t-yakka$ acku urd f-ufulki a-f-a-ti-tt,alabm walaynni pir ma-
s-a-tssfra;m ixf-nnun# 4han tffupm aparas bahra# is-ur-tssinm mayad@ wanna dar
tozza ddunit$ irur tipurdin-ns s-rbbi# yan dar iozza ma-igan win ddunit$ iga ixf-
ns d-wad i/in d-rbbi# 5is-tpalm is-ur-ywp/an maylli ityaran p-warra n-rbbi inna%
∂ul lli-ginnp-iga rbbi ar-ittiri kigan∑@ 6walaynni uggwar a-tga lbaraka lli-ap-yakka$
pmklli ityaran% ∂rbbi ar-it,a,,a wanna issimpurn ixf-ns$ walaynni ar-itbarak wanna
i//im/ayn ixf-ns#∑
355
7mayan a-f-rad-awn-inip$ fkat ixf-nnun p-ddu-ufus n-rbbi# ,a,,at iblis s-iruwl zp-
gigun# 8akmurat-n s-rbbi$ yakmur-d srun# wa-kunni lli-iskarn ddnub$ sirdat ifassn-
nnun# wa-kunni lli-ikkatn f-sin iparasn$ sspusat ulawn-nnun 9tigwra/-kn .iyr-awn ar-
tallam# kkisat ta,va$ tskrm f-im..awn# ssittyat lfr;$ tskrm f-tgu,i# 10knwat
p-lgddam n-siditun yall-kn#11way-aytma$ a-ur-trggmm i-ngratun# acku wanna irgmn p-gmas$ npd inna fllas is-ywxcn$
hati iga ixf-ns d-wad yugwrn luviyyat n-rbbi$ irar-tnt zund ip-ur-gint yat# ip-
tgit ixf-nnk f-iggi n-ccro n-rbbi$ ur-sul-tgit wad srs iskarn walaynni wad fllas
it;kamn# 12han rbbi wa;dut a-i/,arn a-yakka luviyyat$ d-nttan wa;dut a-i/,arn a-ikkat
l;ukm ar-ijjnjam ar-ithlak# walaynni ma-tgit kiyi ayllip trit a-tinit f-wayya, is-
ywxcn@
13sfldat$ a-kunni lli-ittinin ra-nddu passad npd azkka s-tmdint ya,ni$ ngawr-n gis yan-
usggwas ar-nsap ar-nzznza ar-ntam/ iqaridn# 14walaynni ur-tssinm ma-ra-yili azkka#
mad-akkw-tga tudrt-nnun@ hati tudrt-nnun tga zund tamdlut im//in lli-d-ibann yan kra
s-tt-la;# 15walaynni illa fllawn a-ttinim ip-ira siditnnp$ ra-nddr nskr pmka ula pmka# 16imma kunni ar-ttalpm ixf-nnun ar-tssfurrugm f-ma-ra-tskrm# han wxcnn isfurrugn-
an# 17imma yan issnn a-iskr afulki ur-t-iskir$ ddnub ad-as-iga payan#
yaoqub 5jas51sfldat ay-id-bu-wayda# allat pilad ar-tsspuyyum f-tgu,i lli-rad-awn-yili# 2han
ayda-nnun imda$ d-ibrdan-nnun tcca-tn-tuwkka# 3han urp-nnun d-nnuqrt-nnun tpwit-tn
tanigt# pmkan a-ra-tcc tanigt-an tifiyi-nnun zund loafit$ tfk fllawn tuggwa p-wass
l-l;sab# acku kunni tssmunm kigan i-ixf-nnun p-uwssan ggwranin# 4han tiprad lli-ur-
tfkim i-willi mggrnin p-igran-nnun# ar-ssmummwin icuwwaln$ lkmnt tpuyya-nsn imzgan
n-sidi rbbi itjhhdn# 5tzzrim ussan-nnun p-ddunit s-kullu ma-ttirim$ ar-tcttam
ar-ttfra;m ar-ttoalafm ddat-nnun i-wass n-tprsi# 6tss,rm lba,l f-ayt-ufulki
tnpm-tn$ ur-n-rurn f-ixf-nsn s-yat#
vvbr d-ujnjm
7vbrat ay-aytma$ ard-d-yack siditnnp$ zund aflla; lli-itqln ard-as-di-tpli vvabt
iozzan p-igr-ns$ ar-itvbar ard i,r-un/ar amnzu ula ama//u/# 8ula kunni$ illa fllawn
a-ttvbarm ar-tzzoamm ulawn-nnun$ acku yakmur-d-wass lli-p-ra-d-yack siditnnp#
9way-aytma$ a-ur-ttngmugm i-ngratun a-ur-fllawn-ittut l;ukm# ha-lqa,i imqqurn ibidd-d
p-imi# 10swangmat ay-aytma p-lanbya lli-sawalnin s-ism n-siditnnp payd izrin$ acku
356
vbrn ntni p-kullu-tmmaryu-nsn# 11nga-tn d-imbarkin acku vbrn sul zgan# tsfldm kunni
f-ayyub pmklli ivbr izga$ tissanm mamnk a-t-ibark sidi rbbi tigira# acku siditnnp
ar-bahra-it;nna ar-bdda-iskar afulki#
12imma tapawsa ihiyyan ay-aytma$ tga pmka% ∂a-ur-ttgallam$ la s-ignna ula s-wakal ula
s-kra n-tgallit ya,ni# walaynni ip-iga-wawal-nnun ∂iyah∑ tinim ∂iyah∑# ip-iga ∂uhu∑
tinim ∂uhu∑ bac a-fllawn-ur-ittut l;ukm#13ip-illa kra n-yan gigun yutn tammara$ illa fllas a-i,alb i-rbbi f-payan# ip-illa kra
n-yan gigun ifr;n$ illa fllas a-yalp rbbi s-umarg l-lfr;# 14ip-illa kra n-yan gigun
yu,nn$ illa fllas a-yazn s-imparn n-umnaggar bac a-n-dars-ackin ,albn rbbi fllas /
purn-t s-zzit s-ism n-siditnnp# 15ra-iskr siditnnp ma-zgis-,albn pwilli umnnin$
ijjujji ama,un issdus-t# ip-iskr kra n-ddnub ra-tn-fllas-issitti# 16f-mayad a-f-
rad-awn-inip$ qrrat s-ddnub-nnun i-ngratun$ ar-tt,alabm rbbi f-ingratun bac a-tjjim#
hati ta/allit n-yan ir,an rbbi ar-di-ttawi kigan# 17ula nnabi iliyya iga bnadm zund
nkkwni$ imma ntta i,alb bahra i-rbbi a-ur-yili-un/ar$ s-ur-d-i,r-un/ar f-wakal kra,
isggwasn d-mnavv# 18i,alb-t-dap s-d-fkan ignwan an/ar$ awin-d ikalln vvabt-nsn#
19way-aytma$ ip-gigun-illa kra n-yan iffupn zp-l;qq irar-t-id wayya, s-uparas$ 20swangmat mayad% ∂wanna-d-irurn imjli zp-ma-ywxcnn$ ra-t-issanf i-lmut l-lixrt$
issaggug-t zp-kigan d-ddnub#
357
1 B>RUS
1 b.rus 11pet11zp-b.rus arqqas n-yasuo lmasi;$ i-im/layn n-rbbi lli-akutnin$ gn ipribn p-tmizar
n-buntus ula gala.iyya ula kabadukiyya ula asiyya ula bitiniyya# 2i/li-kn rbbi babatnnp
s-t;kimt n-rru; lqudus pmklli iqvad zp-isizwar$ bac a-tskarm s-iwalyun n-yasuo
lmasi; tpusm s-idammn-ns# ad-awn-tigat lbaraka d-sslamt#
rrja iddrn
3ar-bahra-ntalp rbbi babas n-siditnnp yasuo lmasi;$ acku s-rr;mt-ns iggutn a-s-
ap-ifka a-nlal talalit n-tudrt l-ljdid# iommr-ap s-rrja iddrn llip-d-issnkr yasuo
lmasi; zp-lmut# 4ifk-ap yal-lwurt lli-ur-ra-ifnu ula ra-ixsr ula ra-imdu$ i;,a-yawn-t
p-ignna# 5s-t;kimt-ns itjhhdn a-s-a-kn-issntal kunni lli-srs-umnnin$ ard tnjmm s-ujnjm
ikmmln lli-rad-awn-yili p-isiggwra n-ddunit#
6fr;at s-kullu mayad$ waxxa ip-d-iqqan ad-awn-.iyr yat-tasaot f-ssibt n-tnukmut ula
tassast lli-kn-itarmn# 7izri fllawn mayan bac a-tissanm is-iv;a liman-nnun# acku iozza
liman-nnun bahra$ uggwar n-wurp lli-ifnnun waxxa-da-itvfu s-loafit# acku pmkan a-s-ra-
kn-yalp rbbi issattwi-kn issimpur-kn pakud llip ra-d-yack yasuo lmasi; ibayyn# 8nttan$ waxxa ur-jju-ti-t/rim$ iozza darun bahra# waxxa ur-a-ti-ttmnadm pilad$ tumnm
srs# ar-srs-ttfra;m s-lfr; iggutn ayllip ur-akkw-tufim iwalyun mad-as-ttinim# 9acku rbbi ifka-yawn pilad maylli tram p-liman-nnun$ ifk-awn ajnjm n-ixf-nnun#
10hati lanbya lli-sawlnin payd izrin f-lbaraka lli-rad-awn-yili$ ar-swingimn ar-sqsan
f-ujnjm-ad# 11ar-sqsan man azmz a-p-ra-yili ula mamnk a-ra-ig-uzmz lli-f-a-ittini rru;
l-lmasi; lli-gisn-illan llip a-yasn-imala arfufn lli-p-ra-izri lmasi; ula lmjd lli-rad-as-
yili p-isiggwra# 12walaynni issbayyn-asn-d rbbi is-urd f-ssibt n-ixf-nsn a-f-a-sawaln
f-tpawsiwin-ad walaynni f-ssibt-nnun# imma pilad tsfldm f-kullu mayad f-imi n-willi-
awn-in-iwinin lxbar ifulkin$ ar-darun-tbrra;n s-t;kimt n-rru; lqudus lli-d-ityazann
zp-ignna# imma tipawsiwin-ad$ ula lmalayka ar-bahra-ttirin ad-issann mamnk ad-gant#
upus n-uwl
13f-mayan a-f-rad-awn-inip$ bkisat ixf-nnun trarm loaql$ tzgam bahra p-rrja lli-s-a-
ttrjum f-lbaraka lli-rad-awn-yili pakud llip ra-d-yack yasuo lmasi; ibayyn# 14skarat
358
s-wawal n-rbbi$ pmklli skarn tarwa s-wawal n-ayt-darsn# a-ur-sul-ttlhum s-paylli
sttin tkkam ar-ttirim i-ixf-nnun llip ur-ta-tssinm l;qq# 15walaynni skarat kullu
s-uwl ipusn$ pmklli ipus rbbi lli-awn-d-ipran# 16acku ityara inna rbbi% ∂illa fllawn
a-tpusm$ acku gip nkki wad ipusn#∑
17tmyarm kunni a-ttinim% ∂wa-rbbi babatnnp$∑ walaynni a-ur-tttum izd nttan a-itraran
i-kraygatt yan f-ma-iskar$ ur-a-itmnad udmawn# awyat-stt gis bahra kullu ussan-ad
tzzraym zund ipribn p-ddunit# 18acku tssnm is-kn-d-ifra zp-tnba,in xwanin lli-awn-
d-fln imzwura-nnun# acku urd s-ma-ifnnun zund nnuqrt npd urp a-s-kn-d-ifra$ 19walaynni
s-idammn ozzanin l-lmasi; zund idammn n-yan-ulqqap ipusn bla loib# 20mayad$ iqvad-t
srs rbbi llip ur-ta-ixlq yat$ yazn-t-id ilmma ibayyn-d f-ssibt-nnun p-uwssan-ad
ggwranin# 21hati f-ssibt l-lmasi; a-s-tumnm s-rbbi lli-t-id-issnkrn zp-lmut
issattwi-t s-lmjd# d-pmkad a-s-izga liman-nnun d-rrja-nnun p-rbbi#
22hati tsspusm ulawn-nnun llip tum/m aparas l-l;qq$ ar-tt;ubbum aytmatun s-nniyt ivfan#
imma pilad$ t;nnwat i-ngratun zp-ttmi n-uwl-nnun# 23acku tlulm talalit n-tudrt l-ljdid$
urd s-wamud lli-ifnnun walaynni s-wamud lli-ur-ra-ifnu$ a-t-igan d-wawal n-rbbi$ ig
awal iddrn iqama-bdda# 24acku ityara% ∂bnadm iga zund tuga$ tg lhibt-ns zund ajddig
n-tuga# tsllaw tuga yasus-ujddig$ 25imma awal n-siditnnp izga-bdda#∑ awal-ad iga
lxbar ifulkin lli-mi-tsfldm#
1 b.rus 21pet2
a/ru iddrn
1f-mayad a-f-rad-awn-inip$ lu;at-n s-kullu ma-igan tanuwwact ula tikrkas# a-ur-tskarm
p-lgddam n-mddn ma-ur-tgim# ad-awn-ur-.iyr f-wiyya, ..afnin kra tram i-ixf-nnun$ ula-
da-trggmm p-yan# 2walaynni gat zund tarwa b;ra lulnin$ tirim a-tsum akkwfay ipusn n-rru;
lqudus$ bac a-srs-timpurm tnjmm ajnjm ikmmln# 3acku tm,im afulki n-siditnnp#∑
4akmurad-d pilad s-walli igan a/ru iddrn# lu;n-t-in mddn$ walaynni i/li-t rbbi$ iozzu
dars# 5fkat ixf-nnun i-lmasi; zund i/ran ddrnin$ bac a-srun-ibnnu yat-tgmmi n-rru;
lqudus$ a-n-gis-tsrasm p-lgddam n-rbbi tiwafkyu n-rru; lli-s-ra-itr,u acku ar-
as-tnti-takkam s-ism n-yasuo lmasi;# 6pmklli ityaran$ inna rbbi% ∂hati ra-n-zzugzp
p-gr mddn-inu yan-u/ru imqqurn igan win-up/u# /lip-t iozzu dari# wanna srs yumnn ur-
sar-ti-twgra/# 7mayan a-f-darun-iozza kunni lli-srs-yumnn# walaynni ityara-dap f-willi
ur-rinin ad-amnn$ inna rbbi fllasn% ∂a/ru lli-n-lu;n ibnnayn$ nttan a-yuwrrin iga ixf
n-up/u#∑ 8ityara-dap% ∂a/ru-ad ra-ig tabay,,rt i-mddn$ ig ifir lli-ra-tn-issknuki#∑
ntni ar-.arn pilad acku agwin ad-skarn s-wawal n-rbbi# pmkan a-tn-d-iqqann#
359
mddn tyaw/laynin n-rbbi
9imma kunni$ tgam mddn tyaw/laynin$ tgm ayt-tgldit n-rbbi$ ar-n-tsrasm p-lgddam-
ns tiwafkyu lli-s-a-itr,u# tgm ayt-rbbi$ i/li-kn a-tgm wins$ bac a-ttawim lxbar
i-mddn f-kullu ma-iskr pwalli-awn-d-ipran zp-tillas s-tifawt l-lmjd-ns# 10payd
izrin ur-tgim yat$ imma pilad ayt-rbbi a-tgam# payd izrin ur-tssinm rr;mt
n-rbbi$ imma pilad rr;mt-ns a-fllawn-illan#
ixddamn n-rbbi
11way-aytma ozzanin$ ,albp-kn pilad a-tgm ixf-nnun d-ipribn d-ibrraniyn p-ddunit-
ad$ tlu;m s-ma-ttiri ddat n-bnadm$ acku tipawsiwin n-ddat ar-tmmapnt d-uwl ivfan# 12skarat afulki p-gr-willi ur-ssinnin rbbi# waxxa ip-a-gigun-rggmn rad-/rn is-
ifulki kullu ma-tskarm$ inin ilmma izd rbbi ad-dar l;qq p-wass lli-p-ra-d-yack
a-yut l;ukm#
13sflidat f-ssibt n-siditnnp s-kraygatt ssul.a it;kamn p-dar mddn# sflidat
s-umzwaru lli-igan agllid$ 14ula s-willi-d-itazn ad-utn loqubit f-willi skarnin ma-
ywxcnn$ alpn pwilli skarnin afulki# 15acku rbbi ira gigun a-bdda-tskarm ma-ifulkin$ bac
a-ur-afn mddn fssusnin ssibt ma-s-a-gigun-sawaln s-tnuwwact-nsn ixwan# 16zzryat
ussan-nnun mknna tram$ walaynni a-ur-ttinim d-ixf-nnun% ∂ha-yap n/,ar a-nskr mknna nra#
nkrat a-nskr ma-ywxcnn#∑ zzryat ussan-nnun pmklli-d-iqqann ixddamn n-rbbi# 17uqqrat
kullu mddn$ ar-ttirim aytmatun p-lmasi;# tawyat-stt bahra p-rbbi$ ar-ttuqqarm
agllid#
ixddamn d-id-siditsn
18wa-ixddamn$ sflidat s-id-siditun ar-tn-bdda-ttuqqarm# urd pir pwilli rxanin
cwanin walaynni sflidat ula s-willi cqanin# 19acku rbbi ra-ibark yan irfufnn ivbr
i-lba,l f-ssibt n-ma-s-ira a-ir,u rbbi# 20walaynni mal-lfaytt darun illan ip-tskrm
ma-ywxcnn tvbrm i-ukuray lli-tccam f-ssibt l-lxcant-nnun@ walaynni ip-tskrm afulki
trfufnm tvbrm$ ra-kn-ibark rbbi#
arfufn l-lmasi;
21rbbi ipra-yawn-d a-tzzraym mayad$ acku lmasi; irfufn ula ntta f-ssibt-nnun$ iml-awn
ma-ifulkin bac a-t,furm latrt-ns# 22ityara fllas% ∂ur-akkw-iskir kra n-ddnb# ur-
jju-kkint-tkrkas imi-ns#∑ 23llip-t-rgmn$ ur-asn-d-irur s-trggam# llip-t-ssrfufnn
ur-tn-ihddid$ walaynni itonna s-rbbi lli-it;kamn s-l;qq# 24lmasi; yusi ddnub-nnp
360
f-ddat-ns p-uggjdi$ bac a-nmmt i-ddnub nddr i-ma-ir,an rbbi# s-tiggas l-lmasi;
a-s-tjjim kunni# 25payd izrin tjlam zund ulli$ imma pilad tuwrrim-d s-dar-umksa lli-
itgabaln ulawn-nnun#
1 b.rus 31pet3
timparin d-irgazn
1pmkan ula kunninti a-timparin$ illa fllawnt a-tsflidmt s-irgazn-nnunt# acku ip-ur-iri-
urgaz awal n-rbbi$ ra-srs-yuwrri bla-yas-tnnit yat llip a-itmnad mamnk a-tskart$ 2acku ra-i/r mamnk a-ipus-uwl-nnm s-luqr iggutn# 3walaynni a-ur-ig-ufulki-nnunt afulki
n-i/ri p-dar mddn$ zund tallamin n-wazzar npd ikwlan n-wurp npd timlsa pwlanin# 4walaynni
ixvva a-ig-ufulki-nnunt afulki intln n-uwl ihnnan iommrn s-l;nant# ur-sar-i,r-ufulki-
ad$ iozzu bahra dar rbbi# 5acku pmkan a-sttin kkant-tmparin timumnin lli-trjunin
p-rbbi payd izrin# pmkan a-s-a-ssfulkint ixfawn-nsnt ar-sflidnt s-irgazn-nsnt# 6pmkan-nnit a-tga sara$ ar-tsflid s-ibrahim ar-as-ttini sidi# ula kunninti pilad$
istis n-sara a-tgamt$ ip-a-tskarmt afulki bla-da-ttiksa,mt yat#7pmkan ula kunni a-irgazn$ illa fllawn a-tswingimm p-tmparin-nnun$ tzdpm didsnt bla-da-
tttum is-ur-bahra-dusnt zund kunni$ ar-tnti-ttuqqarm acku wurtnt ula ntnti didun
lbaraka n-tudrt idumn# skarat pmkan bac a-ur-darun-yili ma-it;varn ti/ulla-nnun i-rbbi#
tarfufnt f-ssibt n-ufulki
8imma pilad rad-awn-inip$ a-kullu-tgm yan p-ma-tswingimm ula ma-s-a-tss;ssum$ ar-
tt;ubbum i-ngratun s-tayri n-aytmatn$ ar-di-ttadrm i-ixf-nnun ar-tt;nnum i-ngratun# 9ip-illa mad-awn-iskrn kra ywxcnn$ ad-as-ur-trarm s-lxcant# ip-illa ma-kn-irgmn$ ad-
as-ur-trarm s-trggam$ walaynni inyat-as% ∂a-k-ibark rbbi#∑ acku ipra-yawn-d rbbi
ad-awn-tili lbaraka# 10ityara% ∂wanna iran a-izzri tudrt-ns s-lfr; i/r ussan l-lxir$
illa fllas a-ikkis ma-ywxcnn zp-ils-ns$ ikkis tikrkas zp-imi-ns# 11illa fllas a-ifl
kullu kra igan lxcant ar-iskar afulki$ ar-isiggil s-sslamt ar-gis-itazzal# 12acku
siditnnp ar-itgabal pwilli-f-ir,a$ ar-isflid i-mad-as-ttinin# imma pwilli skarnin
ma-ywxcnn$ ar-tn-it,a,,a#∑
13manwa ra-kn-issrfufn ip-tram a-tskarm afulki@ 14walaynni ip-idda ard trfufnm f-ssibt
l-l;qq$ hati imbarkin a-tgam# a-ur-ttiksa,m yan ula-da-ttasim tapuft$ 15walaynni gat lmasi;
d-sidis n-uwl-nnun$ tujadm p-kraygatt tasaot a-di-trarm awal i-kullu wanna-kn-isqsan
f-rrja lli-gigun-illan# 16walaynni sawlat dids s-vvbr d-luqr ula s-uwl ipusn zp-kullu
kra igan loib$ bac ad-t;camn inuwwacn-nnun ip-a-gigun-rggmn f-ufulki lli-tskarm s-ism
l-lmasi;# 17acku yuf-awn a-trfufnm ip-ira rbbi f-ssibt n-ufulki lli-tskarm$ ula trfufnm
f-ssibt n-kra tskrm ywxcn#
361
18acku lmasi;$ yat-twal a-immut f-ssibt n-ddnub$ immt pwalli ifulkin f-ssibt n-willi
wxcnnin$ bac ad-ap-d-irar i-rbbi# npan-t mddn p-ddat-ns$ issddr-t rbbi p-rru;-
ns# 19iddu ilmma yawi lxbar i-larwa; tyawkrafnin$ 20a-tn-igan d-willi rurnin tipurdin-
nsn s-rbbi p-uwssan lli-p-didsn-ivbr bahra# p-uwssan-an a-p-iskr nu; anaw$ njmn
gis kra n-mddn drusnin zp-waman$ tam mddn ad-gan# 21maylli ijran p-uwssan-an irwas
i-udum p-waman lli-s-tnjmm kunni$ urd s-irid n-irkan n-ddat-nnun walaynni iga tamatart
n-is-yuwrri ipus-uwl-nnun$ tfkm ixf-nnun i-rbbi$ tnjmm f-ssibt n-ma-d-inkr yasuo
lmasi; zp-lmut# 22nttan a-ikcmn ilmma s-ignna$ iskyus pilad f-ufasi n-rbbi$ ilin kullu
lmalayka d-ssul.at d-lquwwat n-ignwan p-ddu-ufus-ns#
1 b.rus 41pet4
tudrt l-ljdid
1mayan a-f-rad-awn-inip$ llip irfufn lmasi; p-ddat-ns$ illa fllawn a-tbkism a-trfufnm
ula kunni# acku wanna irfufnn p-ddat-ns ur-sul-a-itlhu s-ddnub# 2ur-sul-a-izzray ussan-
ns p-ma-ittiri bnadm i-ixf-ns$ walaynni ar-izzray mad-as-iqaman p-ddunit-ad p-ma-
ir,an rbbi# 3payd izrin tkkam-ttin ar-tskarm ma-iozzan dar pwilli ur-ssinnin rbbi$
imma pilad yuwda-kn p-ma-ywxcnn# han ntni ar-tfsadn ar-tcthun$ ar-ssnufuln ixf-nsn
s-tissi$ ar-tmunun f-lxcant$ ar-skarn loib i-ngratsn$ ar-tobadn ilahat n-ddunit-
ad s-tjlxit-nsn# 4ar-gigun-tojjabn ar-kn-rggmn$ acku ur-a-ttirim a-didsn-ttmunum
f-tillay-nsn# 5walaynni iqqan-tn-d l;sab p-dar pwalli yujadn a-yut l;ukm f-willi ddrnin
ula pwilli mmutnin# 6mayan a-f-idda lmasi; a-yawi lxbar ifulkin i-willi mmutnin ula ntni
lli-f-i,r l;ukm l-lmut n-ddat pmklli i.ar f-kullu mddn$ bac ad-uwrrin ddrn s-tudrt
n-rru; pmklli iddr rbbi#
l;nant ula lmoawnt
7hati yakmur-d isiggwra n-kullu ma-illan# rarat loaql tpwim p-ixf-nnun bac a-tt/allam
ar-t,alabm rbbi# 8walaynni tapawsa ihiyyan a-stt-igan$ a-tt;nnum i-ngratun$ acku l;nant
ar-tssntal kigan d-ddnub#
9ssmr;bat s-ingratun p-tgwmma-nnun bla-da-ttngmugm# 10illa f-kraygatt yan a-iskar
s-twafka n-rru; nna-yas-ifka rbbi$ ar-srs-itoawan wiyya, s-nniyt n-uwl-ns$ bac
a-kullu-ttmoawanm i-ngratun s-lbarakat n-rbbi lli-ggutnin# 11wanna isawaln$ illa fllas
a-isawal s-mad-as-imala rbbi# wanna itoawann$ illa fllas a-itoawan wiyya, s-t/,,art
lli-as-yakka rbbi# pmkad a-s-rad-kullu-alpn mddn rbbi f-ma-tskarm s-ism n-yasuo
lmasi;# nttan a-mi-illa lmjd d-lquwwa pilad ula kullu mayd-d-iftan$ amin#
362
tarfufnt f-ssibt l-lmasi;
12way-aytma ozzanin$ a-ur-ttojjabm p-loafit n-trfufnt lli-kn-itarmn$ zund ip-awn-
ijra kra igan ljdid# 13walaynni fr;at llip tkcmm d-lmasi; p-trfufnt$ bac a-tfr;m
s-uggwar pakud llip ra-d-iban lmjd-ns i-kullu mddn# 14imbarkin a-tgam ip-a-kn-rggmn
f-ssibt n-ma-tgam win lmasi;$ acku igguz-d fllawn rru; l-lmjd lli-igan rru; n-rbbi# 15walaynni ixvva a-ur-irfufn yan gigun f-ssibt n-ma-inpa npd yukwr npd iffup zp-lqanun
npd ikcm ma-igan win wiyya,# 16walaynni ip-irfufn f-ssibt n-ma-iga amasi;i$ illa fllas
a-ur-i;cm$ walaynni a-yalp rbbi acku mddn ar-as-tggan ism lli-igan win lmasi;#
17hati pilad ilkm-d-uzmz lli-p-ra-yut rbbi l;ukm$ ra-t-yut zwar f-ayt-tgmmi-
ns# walaynni ip-srnnp-ibda nkkwni$ ma-s-ra-tggwru i-willi agwinin lxbar ifulkin
n-rbbi@ 18pmklli ityara% ∂ip-icqa a-injm yan ifulkin ma-ra-ijru i-yan irurn tipurdin-
ns s-rbbi ula yan isalan ddnub@ 19mayad a-f-rad-inip i-kullu winna rfufnnin f-ma-ira
rbbi% ∂fkat ixfawn-nnun p-ufus n-walli-kn-ixlqn lli-bdda-izgan p-wawal-ns$ tzaydm
ar-tskarm afulki#
1 b.rus 51pet5
tawrut n-rbbi
1rad-,albp imparn p-gratun$ nkki-ad igan ampar zund kunni$ gp inigi f-urfufn l-lmasi;$
..afp tapamt p-lmjd lli-ra-d-iban# 2,albp-kn a-tksm tawrut n-rbbi lli-ifl p-gr
ifassn-nnun# tgablm-tt urd s-bzzz walaynni s-lfr; pmklli ira rbbi$ urd bac a-tam/m
kra i-ixf-nnun walaynni s-nniyt ivfan# 3a-ur-tssimpurm ixf-nnun f-willi-awn-ifka rbbi$
walaynni malat i-twurut afulki lli-s-a-tskarm bac ad-skarn ula ntni pmkan# 4pakud llip
ra-d-yack-umksa imqqurn rad-awn-ifk ttaj l-lmjd lli-ur-ra-sar-imdu#
5pmkan ula kunni a-igwilaln$ illa fllawn a-tsflidm s-imparn-nnun# bkisat kullukn s-tbannka
n-vvbr bac a-ttxdamm i-ngratun# acku ityara% ∂rbbi ar-it,a,,a wanna issimpurn
ixf-ns$ ar-itbarak wanna i//im/ayn ixf-ns# 6knwat p-ddu-ufus itjhhdn n-rbbi bac
a-kn-yall p-uzmz nna-ira# 7lu;at-n kullu tipufiwin-nnun f-rbbi acku ar-gigun-ithlla# 8am/
at p-ixf-nnun trarm loaql$ acku ar-itlli-unuwwac-nnun iblis zund izm$ ar-inddr ar-
isiggil s-ma-iqqway# 9,a,,at iblis tzgam p-liman-nnun$ tissanm izd aytmatun p-ddunit
kullutt ar-zrayn p-trfufnt zund kunni# 10walaynni rbbi lli-bdda-iran ad-ap-ibark$
ipra-yawn-d a-tkcmm s-lmjd-ns idumn p-tamunt l-lmasi;# tigira n-ma-trfufnm yan
imikk$ ra-kn-yawi s-sslamt ikmmln issdus-kn izzga-kn issbidd-kn f-llsas iv;an# 11nttan a-mi-tlla lquwwa pilad ula kullu mayd-d-iftan$ amin#12tabrat-ad igzzuln urip-awn-tt-in f-ufus n-silwanus lli-dari-igan gma ifulkin izgan#
363
arap-tt-in bac a-kn-zzoamp$ mlp-awn izd pmkad a-tga lbaraka n-rbbi s-l;qq# zgat
p-lbaraka-yad# 13ar-n-fllawn-tsllamn aytmatun p-tmdint n-babil$ i/li-tn rbbi pmklli-
kn-i/li kunni# ar-n-fllawn-itsllam iwi marqus ula ntta# 14nsallamat i-ngratun s-unsallam
n-tagwmat# ad-awn-tili sslamt kullukn kunni lli-igan win lmasi;#
364
2 B>RUS2 b.rus 1
2pet11zp-simoan b.rus axddam d-urqqas n-yasuo lmasi;# i-willi mi ityawfka liman iozzan
lli-ap-d-ityawfkan ula nkkwni s-ufulki n-rbbi-nnp d-unjjam-nnp yasuo lmasi;# 2a-fllawn-
tigat lbaraka d-sslamt pilad p-tssnm rbbi ula siditnnp yasuo#
zaydat timpurm p-ufulki n-rbbi
3s-t;kimt-ns itjhhdn a-s-ap-d-ifka rbbi kullu ma-n;tajja bac a-nddr p-ddunit ar-
t-ntr,u# acku nuwrri nssn pwalli-ap-d-ipran a-nkcm s-lmjd-ns d-ufulki-ns# 4d-pmkad
a-s-ap-llant lbarakat hiyyanin ozzanin lli-f-inna rad-ap-tnt-ifk$ bac a-tuwrrim tgm
pmklli iga rbbi$ tnjmm zp-kullu ma-itawin p-ddunit s-lhalak f-ssibt n-maylli ittiri
bnadm i-ixf-ns#
5f-mayan a-f-kn-d-iqqan a-n-tgm tiqqi a-tzaydm f-liman-nnun a-bahra-tfulkim$ tzaydm
f-ufulki a-bahra-tissanm rbbi$ 6tzaydm f-twassna n-rbbi a-bdda-tpwim p-ixf-nnun$
tzaydm f-mayan a-bahra-tzgam p-l;qq$ tzaydm f-mayan a-bdda-tr,um rbbi$ 7tzaydm
f-mayan a-bahra-tt;ubbum mddn$ tzaydm f-mayan a-bdda-t;nnum p-wiyya,# 8ip-a-gigun-
ttigatnt kullu tipawsiwin-ad$ ra-ti/,arm i-kigan ar-di-ttawim lpllt iggutn pilad
p-tssnm siditnnp yasuo lmasi;# 9imma wanna ur-dar tipawsiwin-ad$ hati ibuk, ur-a-
ittisfyu yat$ ittu is-t-isspus lmasi; zp-ddnub lli-iskr payd izrin#
10way-aytma$ f-mayan a-f-rad-awn-inip$ gat-n tiqqi-nnun s-uggwar a-bahra-tzgam
p-uparas lli-s-awn-d-ipra rbbi i/li-kn-d srs# acku ip-a-tskarm s-pmkan ur-ra-
sar-tjlum$ 11hati ra-tkcmm s-lfr; iggutn s-tgldit idumn n-unjjam siditnnp yasuo
lmasi;#
12rip-bdda a-yawn-d-ssktayp tipawsiwin-ad$ waxxa-tnti-tssnm tzgam p-l;qq lli-mi-
tsfldm# 13acku swangmp is-icwa a-bdda-ssrpap ma-illan p-ixfawn-nnun kullu ma-rad-
sulp p-uxiyyam-ad lli-igan ddat-inu# 14acku ssnp yan imikk rad-xwup axiyyam-ad# mayad$
imla-iyi-t-id siditnnp yasuo lmasi;$ 15walaynni ra-n-tggap tiqqi-nu bac a-ti/,arm
a-bdda-tswingimm p-tpawsiwin-ad pakud llip ur-ra-sul-didun-ilip#
tuggwa f-tmupra l-lmasi;
16ur-a-nbnnu f-kra n-t;ajiyn tyawskarnin s-loaql n-bnadm pakud llip-awn-nsawl f-mamnk
a-d-yucka siditnnp yasuo lmasi; s-t;kimt itjhhdn# acku nkkwni n/ra timupra-ns$
365
17$18nili dids f-uwrir am/lay$ nsfld i-wawal zp-ignwan llip-d-issbayyn rbbi babatnnp
lmjd l-lmasi; d-lhibt-ns# isawl-d-wawal zp-lmjd n-tattwit inna% ∂pwad iga iwi
iozzan# fr;p srs bahra#∑
19mayan a-darnnp-izzgan iwalyun l-lanbya s-uggwar# afulki a-ra-tskarm ip-a-stti-
ttawim p-mad-nnan ntni$ acku iga-wawal-nsn zund tifawt l-lqndil$ ar-ittisfyu p-tillas
ard ifaw-wass ipli-d itri n-vvba; p-uwlawn-nnun# 20walaynni tapawsa ihiyyan a-stt-
igan$ a-tissanm is-ur-i/,ar yan s-ixf-ns a-ifhm lmona n-mad-nnan lanbya p-warratn
n-rbbi# 21acku ur-d-yucki kra n-wawal n-rbbi zp-loaql n-bnadm$ walaynni ar-sawaln
mddn-an s-iwalyun lli-asn-d-imala rbbi pmklli-tn-itguwwad rru; lqudus#
2 b.rus 22pet2
imslmdn n-tkrkas
1payd izrin kkan-ttin kra n-mddn p-gr ayt-rbbi ar-ttinin izd lanbya ad-gan walaynni
ar-sskirkisn# pmkan a-s-rad-dap-ilin imslmdn ayt-tkrkas p-darun# s-tntla a-s-ra-n-
cckcamn iswingimn ur-wp/annin ar-ttawin s-lhalak# rad-traran tipurdin-nsn s-siditsn
itjhhdn lli-tn-ifran ad-gn wins# rad-zzugzn lhalak f-ixf-nsn p-yat-tasaot# 2iggut ma-
ra-itam/ aparas-nsn l-lfsad# f-ssibt-nsn a-f-rad-rggmn mddn p-uparas l-l;qq# 3ra-
kn-cttan s-iwalyun xwanin$ acku ar-bdda-ttirin ma-igan win wiyya,# walaynni zp-isizwar
a-gisn-itmnad pwalli ra-fllasn-yut l;ukm# ur-a-igan pwalli ra-tn-ihlk#
4acku ur-ivam; rbbi i-lmalayka lli-ffupnin zp-wawal-ns$ walaynni ilu;-tn-in p-tdrut$
id;i-tn-in s-tuggugt n-tillas a-pin-tyama/n ar ass l-l;sab# 5ur-ivam; rbbi i-isizwar
n-ddunit$ walaynni yull-d aman ayllip dln kullu ddunit n-willi srs rurnin tipurdin-nsn#
ur-zgisn-ijjnjm abla nu; lli-itbrra;n s-maylli ir,an rbbi$ ntta d-ssa n-mddn ya,ni# 6yut ilmma rbbi l;ukm f-tmdinin n-sadum d-oamura$ ihlk-tnt s-loafit$ bac ad-/
rn kullu willi srs rurnin tipurdin ma-ijran i-tmdinin-an$ issann ma-rad-asn-ijru ula
ntni# 7walaynni ijjnjm lu. lli-igan argaz ifulkin$ acku .iyr-as i-lu. bahra f-mamnk ad-
fsadn mddn-an wxcnnin# 8izdp-urgaz-an ifulkin p-gratsn# ass f-wass ar-ti-ttap-
tgu,i p-uwl-ns ifulkin pakud llip a-itmnad ar-isflid i-iskkirn-nsn wxcnnin# 9kullu mayan
imla-yap is-issn siditnnp mamnk a-ijjnjam pwilli tuqqarnin rbbi zp-tnukmut nna-tn-
itarmn$ yissan mamnk a-it;,u pwilli wxcnnin ar ass l-l;sab lli-p-ra-fllasn-yut loqubit
lli-asn-igan# 10ra-stt-yut s-uggwar f-willi skarnin s-cchawat lli-bahra-rkanin ;grn
pwalli fllasn i;kamn#
imma imslmdn-an cqan bahra# ar-zzoamn ixfawn-nsn$ ar-rggmn ula p-inmpurn n-ignwan bla-
da-tiksa,n# 11waxxa-tn-ugwrn lmalayka tjhhdn fllasn bahra$ ur-a-rggmn ntni p-mddn-an
366
p-dar rbbi# 12walaynni imslmdn-an ar-rggmn p-ma-ur-fhimn$ gn zund lu;uc cqanin lli-
skarnin walaynni ur-ssinn max ayllip a-skarn$ ar-tlaln pir bac a-tyama/n tyawhlakn# ula
mddn-an ra-tyawhlakn zund lu;uc# 13rad-asn-d-irar rbbi arfufn f-urfufn lli-skarn
i-wiyya,# ntni iojb-tn ad-skarn ma-ittiri ixf-nsn ula p-uzal p-lgddam n-mddn# irkan
d-loar ad-gan p-darun$ ar-tfra;n s-tillay-nsn llip a-didun-tmunun f-imnsyun-nnun# 14ar-
bdda-ttirin ad-/rn lfsad$ ur-a-tcbaon zp-ddnub$ ar-n-lddin pwilli ur-zganin$ myurn
ad-ssmunun mad-ran i-ixf-nsn# tarwa n-xzit ad-gan# 15ffupn aparas lli-inmn$ munn d-uparas
n-baloam yus n-baour lli-dar iozza a-yam/ iqaridn s-ma-ywxcnn# 16ntta$ i/i dids ula
apyyul-ns f-ddnub lli-iskr# waxxa ur-a-sawalnt lbhaym$ tsawl srs lbhimt-an s-wawal
n-bnadm$ bac a-t;var nnabi-an p-unufl-ns#
17imma mddn-an$ zund loyun qqurnin ad-gan$ ula zund imdla id;i-tn-wa,u itjhhdn# iskr-
asn rbbi adpar p-tillas aggugnin# 18acku ar-ssfurrugn s-iwalyun xwanin# s-cchawat
wxcnnin a-s-a-n-lddin mddn lli-b;ra-d-uwrrinin zp-gr-willi jlanin# 19ar-ttinin rad-
asn-fssin zp-iskraf$ imma ntni sul gan ismgan i-lfsad# acku kullu wanna inra kra$
iga ismg i-paylli-t-inran# 20ip-d-njmn mddn zp-irkan n-ddunit s-twassna n-unjjam
siditnnp yasuo lmasi; walaynni wurrin tigira tyassasn-dap s-irkan-an ayllip-tn-nran$
hati yuwrri isiggwra n-mddn-an ywxcn uggwar n-isizwar-nsn# 21yuf-asn mrad is-ur-
akkw-ssinn aparas n-ufulki$ ula ard-t-issann rarn ilmma tipurdin s-wawal lli-f-tn-
yuvva rbbi# 22skrn ntni zund lmona-yad illan% ∂yu,a-widi s-iraran-ns$ tuwrri tilft
lli-yarudn a-trur, p-tallapt#
2 b.rus 32pet3
yan imikk ra-d-yack lmasi;
1way-aytma ozzanin$ tabrat-ad tga tis snat-tbratin lli-awn-in-urip# ssktip-awn-d
srsnt tipawsiwin-ad bac a-tswingimm p-ma-ywp/ann# 2rip a-di-tktim iwalyun lli-
s-nnan lanbya n-rbbi payd izrin$ tktim-d almmud lli-f-kn-yuvva-unjjam siditnnp f-imi
n-irqqasn-nnun# 3walaynni tapawsa ihiyyan a-stt-igan$ a-tissanm is-rad-d-ackin kra n-i.
nna/n p-uwssan-ad ggwranin ar-bahra-t.na/n ar-skarn f-kullu ma-ttirin i-ixf-nsn 4ar-
ttinin% ∂manza siditun@ is-ur-inni ra-d-yack@ /rat$ mnck ayad s-zrin imzwura-nnp$
walaynni sul iqama kullu pmklli iga zp-isizwar$ payklli ttyawxlaq ddunit sul s-pilad#∑ 5imma ntni ar-ttirin ad-ttun izd s-wawal-ns a-s-ixlq rbbi ignwan p-isizwar$ iskr
ikalln p-gr-waman iskr-tn s-waman# 6tdl ilmma ddunit n-uwssan-an s-waman$ ttyawhlak
kullutt# 7imma pilad s-wawal-ns a-s-i;,a rbbi ignwan d-wakal$ bac a-tyawhlakn s-loafit
p-wass l-l;sab lli-p-ra-ihlk pwilli srs rurnin tipurdin#
367
8way-aytma ozzanin$ a-ur-tttum tapawsa-yad% ∂iga yan-wass dar siditnnp zund alf
n-usggwas$ ig alf n-usggwas zund yan-wass# 9ur-ima.l siditnnp a-iskr maylli-s-inna$
waxxa da-ttinin kra n-mddn ima.l# acku ar-didun-itvbar# ur-iri ntta a-ityawhlak yan$
walaynni ira kullu mddn ad-uwrrin fln iskkirn-nsn wxcnnin#
10walaynni ass n-siditnnp ra-d-yack zund amxxar# rad-ittin ignwan s-ijjij itjhhdn$ ifnu
kullu ma-gisn-illan s-loafit$ tjdr akal ula kullu ma-gis-skrn mddn# 11ra-ityawhlak kullu
ma-illan# f-mayan a-f-ra-kn-sqsap% ∂man mddn zp-ra-tgm@ is-ur-ra-ttirim a-tskarm
afulki ar-ttr,um rbbi 12pilad p-a-ttqlm s-wass n-rbbi$ ar-t-id-tssakmurm@
passan a-ra-tyawhlakn ignwan s-loafit$ ifsi kullu ma-illan s-trpi iggutn# 13imma
nkkwni ar-ntql s-maylli-s-ap-inna rbbi$ ar-n-ntrju ignna l-ljdid d-wakal l-ljdid$
ommrn s-kullu ma-ir,an rbbi#
14imma pilad p-a-ttqlm s-mayad$ ay-aytma ozzanin$ gat-n tiqqi-nnun a-bdda-tili sslamt
p-gratun d-rbbi$ bla gigun illa kra l-loib ula kra ywxcnn p-uwlawn-nnun# 15swingimat
f-mamnk a-didun-ivbr siditnnp bac a-tuwrrim tnjmm$ pmklli-awn-in-yura ula gmatnnp
iozzan bulus s-t;kimt lli-as-ifka rbbi# 16pmkad a-ittini f-tpawsiwin-ad p-kullu
tibratin-ns# kra p-ma-itara$ ur-irxi a-t-nfhm$ imma kra n-ibujadin ula mddn fssusnin
ar-sslullin iwalyun-ns zund mad-sslullin igzman ya,ni p-warratn n-rbbi# ar-di-traran
lhalak f-ixfawn-nsn#
17imma kunni ay-aytma ozzanin$ llip tssnm kullu mayad ur-ta-ijri$ rarat loaql a-kn-
ur-ildi kra ijlan iffupn zp-wawal n-rbbi ula t,rm zp-laman-ad p-tllam# 18zaydat
ar-ttimpurm p-lbaraka d-twassna n-unjjam siditnnp yasuo lmasi;# nttan a-bdda-ntalp
pilad ula kullu mayd-d-iftan# amin#
368
1 YU:ANNA1 yu;anna 1
1jn1
awal n-tudrt
1pwalli illan zp-isizwar$ nsfld-as n/r-t nssmaqql gis nggr-as# iga nttan awal n-tudrt# 2tban-d tudrt-an i-mddn$ n/r-tt nkkwni$ ng fllas inagan# nawi-awn-in lxbar f-walli igan
tudrt idumn$ ikka-ttin illa p-dar rbbi babatnnp iban-ap-d ilmma# 3nawi-awn-in lxbar
f-ma-n/ra ula ma-mi-nsfld$ bac a-tkcmm ula kunni p-tamunt-ad darnnp illan# acku tlla-
yap pilad tamunt d-rbbi babatnnp d-yus yasuo lmasi;# 4kullu mayad$ nura-yawn-t-in bac
a-kullu-nfr; s-lfr; iggutn#
rbbi iga tifawt
5pmkad a-iga lxbar lli-mi-dars-nsfld nawi-awn-t-in% ∂rbbi iga tifawt$ ur-akkw-
gis-llint tillas# 6ip-nnna tlla darnnp tamunt d-rbbi walaynni ar-sul-nttidu p-tillas$
hati nsskarks ur-a-nskar s-l;qq# 7walaynni ip-a-nttidu p-tifawt pmklli illa ntta
p-tifawt$ tlla darnnp tamunt i-ngratnnp$ ar-ap-sspusn idammn n-yasuo yus n-rbbi zp-
kullu ddnub nna-ginnp-illan# 8ip-nnna ∂ur-a-nskar ddnub∑$ hati nsskarks f-ixf-nnp$ ur-
ginnp l;qq# 9walaynni ip-a-ntqrra s-ddnub-nnp$ ra-issafu awal-ns izzga l;qq issitti
fllap ddnub-nnp isspus-ap zp-kullu ma-ginnp-ywxcnn# 10walaynni ip-nnna ∂ur-nskir ddnub∑$
hati nga rbbi d-bu-tkrkas$ ur-ginnp-izga-wawal-ns#
1 yu;anna 21jn2
lmasi; a-didnnp-ibiddn
1wa-tarwa-nu ozzanin$ urip-awn-in mayad bac a-ur-tskrm ddnub# walaynni ip-idda kra
n-yan gigun ard iskr ddnub$ illa-yap sul yan-didnnp-ibiddn p-dar rbbi babatnnp$ a-t-
igan d-yasuo lmasi; lli-p-illa-ufulki ikmmln p-i/ri n-rbbi# 2immut nttan bac ad-ap-
ifru zp-ddnub-nnp$ urd pir ddnub-nnp nkkwni walaynni ddnub n-ddunit kullutt#
3pmkad a-s-ra-nissan is-darnnp tawassna n-rbbi% ∂acku iban ginnp is-a-nskar s-maylli-
f-ap-yuvva# 4yan innan ∂ssnp rbbi∑ bla-da-iskar s-luviyyat-ns$ hati ar-isskirkis ur-
gis l;qq# 5imma kullu wanna iskarn s-wawal n-rbbi$ hati tuwfa gis l;nant n-rbbi# pmkad
a-s-ra-nissan is-nga wins% ∂6acku wanna ittinin is-iga win lmasi;$ iqqan-t-id a-iskar
pmklli iskar lmasi;#
369
tifawt ula tillas
7way-aytma ozzanin$ urd kra l-luvit l-ljdid ayad-awn-in-urip walaynni luvit taqdimt#
tg xtalli-f-kn-yuvva rbbi payd izrin$ tili darun zp-isizwar# 8walaynni luvit-ad-
awn-in-urip tga tin ljdid$ iban is-tga l;qq p-lmasi; ula gigun kunni# acku ar-zraynt
tillas ar-di-ttisfyu tifawt l-l;qq# 9wanna innan illa p-tifawt walaynni sul a-itkrhu
gmas$ hatin sul illa p-tillas# 10imma wanna it;nnun p-gmas$ illa p-tifawt$ ur-gis kra
l-loib# 11walaynni yan ikrhan gmas$ sul illa p-tillas ar-ittidu p-tillas# ur-issin manis
a-ittidu acku ssbuk,nt-t tillas#
12urip-awn-in a-tarwa ozzanin$ acku rbbi issitti fllawn ddnub-nnun f-ism l-lmasi;# 13arap-awn-in a-id-babatsn$ acku tssnm pwalli illan zp-isizwar# 14arap-awn-in a-igwilaln$
acku tnram iblis# arap-awn-in a-tarwa$ acku tssnm babatnnp# arap-awn-in a-id-babatsn$
acku tssnm pwalli illan zp-isizwar# arap-awn-in a-igwilaln$ acku tdusm izga-gigun-
wawal n-rbbi tnrum iblis#
15a-ur-ttirim ddunit ula kra illan p-ddunit# ip-a-ittiri yan ddunit$ ur-gis-tlli
tayri n-rbbi babatnnp# 16acku kullu ma-illan p-ddunit$ (iga paylli ttiri ddat$ ula paylli
ttiri ti.$ ula paylli-s-a-issimpur bnadm ixf-ns$) urd babatnnp a-d-ikka walaynni
ikka-d ddunit# 17ar-tzray ddunit ula kullu ma-gis-ttirin mddn$ imma yan iskarn s-ma-
ira rbbi$ ra-iddr tudrt idumn#
l;qq d-tkrkas
18wa-tarwa ozzanin$ tasaot iggwran ayad# tsfldm kunni f-unuwwac l-lmasi; lli-ra-d-
yack# hati pilad uckan-d kigan d-inuwwacn l-lmasi;# payan a-f-nssn izd tasaot iggwran
ayd ilkmn# 19ffupn ntni zp-darnnp walaynni urd zp-ginnp a-zp-gan# mrad is-zginnp-gan
ikun didnnp qaman$ walaynni nssn kullutn ur-gin zp-ginnp$ acku ffupn zp-darnnp#
20kunni tssnm l;qq kullukn$ acku illa gigun rru; lli-awn-ifka pwalli igan am/lay n-rbbi# 21mayad a-f-awn-in-urip$ acku tssnm l;qq$ urd zund ip-t-ur-tssinm$ acku ur-jju-di-
tucki kra n-tkrkist zp-l;qq# 22manwa igan bu-tkrkas@ iga-t wanna innan ∂yasuo ur-
igi lmasi; n-rbbi#∑ yan innan pmkan$ iga anuwwac l-lmasi;$ irar tipurdin-ns s-rbbi
babatnnp ula s-yus# 23acku yan irurn tipurdin-ns s-yus n-rbbi$ irur-tt ula s-rbbi
babatnnp# imma yan ittirin yus n-rbbi$ ar-ittiri ula rbbi babatnnp# 24zgat-bdda
p-maylli mi tsfldm p-isizwar# pmkan a-s-ra-bdda-tzgam p-rbbi babatnnp ula p-yus# 25acku s-wawal izgan a-s-ap-imla mayad$ yini-ap is-rad-ap-ifk tudrt idumn#
370
26urip-awn-in tipawsiwin-ad f-willi ranin a-kn-jllun# 27imma kunni$ illa-bdda gigun rru; lli-
awn-ifka lmasi;# ur-t;tajjam ma-kn-isslmadn$ acku rru;-ns ar-kn-isslmad f-kraygatt kra$
ar-awn-imala l;qq bla tikrkas# walaynni illa fllawn a-gis-tzgam pmklli-awn-isslmad# 28imma
pilad a-tarwa ozzanin$ zaydat tzgam p-lmasi;$ bac a-izom-uwl-nnp pakud nna-d-yuwrri
ibayyn$ ur-ra-niri a-zgis-nrgs# 29tssnm is-iskr lmasi; kullu ma-ir,an rbbi$ tissanm
is-yuwrri ilul kraygatt yan iskarn ma-t-ir,an s-tlalit l-ljdid zp-dar rbbi#
1 yu;anna 31jn3
tarwa n-rbbi
1/rat matta puncka-s-ap-ira rbbi babatnnp ayllip-ap-iga d-tarwa-ns# acku pmkan a-nga
nkkwni# mayad a-f-ur-tssin ddunit ma-nga$ acku ur-tssin rbbi# 2way-aytma ozzanin$ nga
tarwa n-rbbi pilad# ur-ta-yap-issbayyn ma-ra-ng p-mayd-d-iftan$ walaynni nssn mayad%
∂pakud llip ra-d-yack lmasi; ra-ng zund nttan$ acku ra-t-n/r pmklli iga# 3kullu wanna
dar rrja-yad p-lmasi; ar-isspus ul-ns pmklli ipus ntta#
4kraygatt yan iskarn ddnub$ hati iffup zp-ccro n-rbbi$ acku ddnub a-igan uffup
n-ccro# 5tssnm kunni is-d-yucka lmasi; bac a-fllap-issitti ddnub-nnp$ tissanm
is-ur-jju-iskir kra n-ddnub ntta# 6wanna izgan p-lmasi; ur-a-iskar ddnub# imma wanna
itzayadn p-ddnub ur-ta-ifhim ula issn mamnk a-iga lmasi;#
7wa-tarwa ozzanin$ a-ur-tajjm yan a-kn-ijllu# wanna iskarn s-l;qq$ ra-srs-ifr; rbbi
pmklli ifr; s-lmasi;# 8imma wanna iskarn ddnub$ win iblis a-iga$ acku iblis ar-iskar
ddnub zp-isizwar# mayad a-f-d-yucka yus n-rbbi% ∂yucka-d a-ihlk iskkirn n-iblis# 9imma wanna-d-iluln talalit l-ljdid zp-dar rbbi$ ur-a-iskar ddnub$ acku rbbi i//a
gis amud-ns# ur-i/,ar a-izayd p-ddnub$ acku yuwrri iga zp-tarwa n-rbbi# 10pmkad
a-s-a-ntissan tarwa n-rbbi zp-tarwa n-iblis% ∂wanna ur-iskarn s-l;qq ur-igi win
rbbi$ d-wanna ur-it;nnun p-gmas ur-igi win rbbi#
lkurh ula tayri
11pmkad a-iga-wawal lli-mi-tsfldm zp-isizwar% ∂illa fllap a-nttiri i-ngratnnp# 12a-ur-ng zund qayn lli-igan win iblis inp gmas# max ayllip-t-inpa@ acku qayn ar-iskar
ma-ywxcnn$ imma gmas ar-iskar ma-ifulkin# 13way-aytma$ a-ur-ttojjabm ip-kn-krhan
ayt-ddunit# 14walaynni nssn is-nzri nkkwni zp-lmut s-tudrt$ acku tlla ginnp tayri
n-aytmatnnp# walaynni yan ur-ittirin aytmas$ hati sul iqama p-lmut# 15yan ikrhan gmas$
iga zund ip-t-inpa# d-wanna inpan$ ur-akkw-rad-as-tili tudrt idumn#
371
l;nant n-rbbi
16pmkad a-s-nssn mamnk a-tga l;nant% ∂lmasi; ifka ixf-ns f-ssibt-nnp# imma nkkwni$
illa fllap a-nakka ixf-nnp f-ssibt n-aytmatnnp# 17ip-illa yan i..afn lxir i/r gmas
i;tajja walaynni issiqar fllas ul-ns$ mamnk a-ra-yini tlla gis l;nant n-rbbi@ 18wa-tarwa
ozzanin$ a-ur-nmala l;nant pir s-iwalyun ula s-ils walaynni s-iskkirn d-l;qq# 19pmkad
a-s-ra-nissan is-nga win l;qq nsshnnu ul-nnp p-lgddam n-rbbi ip-a-itpuw,-uwl-nnp
f-ssibt n-ma-ur-nfulki# 20acku rbbi imqqur f-uwl-nnp$ yissan kullu ma-ginnp-illan#
zzoamt l-lgddam n-rbbi
21way-aytma ozzanin$ ip-ur-ipuw,-uwl-nnp$ n/,ar a-nzom kud nna-ntakmur s-rbbi 22nam/
dars aynna zgis n,alb$ acku ar-nskar s-ma-f-ap-yuvva ula s-ma-t-ir,an# 23pmkad a-tga
luvit-ns$ yini-ap a-namn s-ism n-yus yasuo lmasi;$ ar-nt;nnu i-ngratnnp pmklli-s-ap-
yuvva lmasi;# 24wanna iskarn s-luviyyat-ns$ nttan a-izgan p-rbbi izga rbbi gis#
pmkad a-s-nssn is-ginnp-izga$ acku ifka-yap rru;-ns#
1 yu;anna 41jn4
ma-s-ra-nissan rru; l-l;qq zp-win-tkrkas@
1way-aytma ozzanin$ a-ur-tamnm kullu wanna innan ∂illa-gigi rru; lqudus∑$ walaynni armat
rru;-an a-t/rm is-iga win rbbi npd uhu# acku ggutn mddn lli-tkkanin ddunit$ ar-ttinin
is-a-sawaln s-mad-asn-imala rbbi walaynni ar-sskirkisn# 2pmkad a-s-ra-tissanm izd
rru; n-rbbi a-gisn-isawaln npd uhu% ∂ip-a-ittini rru;-an ∂yasuo lmasi; yucka-d zp-
rbbi$ yuwrri s-ddat n-bnadm∑ ra-tissanm rru;-an$ izd win rbbi a-iga# 3imma rru;
nna-ur-ittinin l;qq f-yasuo$ urd win rbbi a-iga walaynni iga rru; n-unuwwac l-lmasi;
lli-f-tsfldm ra-d-yack$ illa-nnit pilad p-ddunit# 4imma kunni a-tarwa ozzanin$ win
rbbi a-tgam$ tnrum-tn acku rru; lli-gigun-illan yugwr rru; lli-illan p-ddunit# 5ntni
gan win ddunit$ ar-sawaln s-ma-igan win ddunit$ ar-srsn-sflidn ayt-ddunit# 6imma
nkkwni nga win rbbi$ ar-srnnp-sflidn pwilli ssnnin rbbi# imma winna ur-ssinnin rbbi
ur-rin ad-srnnp-sflidn# pmkan a-s-ra-ntissan rru; l-l;qq zp-rru; n-tkrkas#
rbbi iga l;nant
7way-aytma ozzanin$ illa fllap a-nt;nnu i-ngratnnp$ acku l;nant tga tin rbbi# yan it;nnun$
hati ilul-d zp-dar rbbi yissan rbbi# 8imma yan ur-it;nnun$ ur-issin rbbi# acku
rbbi iga l;nant# 9pmkad a-s-ap-d-issbayyn rbbi l;nant-ns% ∂yuzn-d pwalli igan yus
s-ddunit$ bac ad-ap-tili tudrt f-ssibt-ns# 10pmkad a-tga tayri% ∂urd tayri lli-
372
s-nra rbbi walaynni tayri lli-s-ap-ira nttan$ ayllip-d-yuzn yus a-immt bac ad-ap-
ifru zp-ddnub-nnp# 11way-aytma ozzanin$ llip-ap-ira rbbi punckan$ illa fllap a-nttiri
i-ngratnnp# 12ur-jju-illi ma-i/ran rbbi$ walaynni ip-a-nttiri i-ngratnnp$ izga ginnp
rbbi$ tuwfa ginnp l;nant-ns#
l;nant a-n-itlu;n tiksa, s-brra
13pmkad a-nssn is-nzga p-rbbi izga ginnp% ∂acku ifka-yap rru;-ns# 14rbbi babatnnp
yuzn-d yus bac a-ig anjjam n-ddunit# n/ra-t nkkwni$ ng fllas inagan# 15wanna ittinin
s-nniyt n-uwl-ns ∂yasuo iga yus n-rbbi∑$ hati izga gis rbbi$ izga ula ntta p-rbbi# 16nkkwni nssn l;nant lli-s-ginnp-i;nna rbbi$ namn srs# rbbi iga l;nant# yan izgan p-l;nant$
izga p-rbbi$ izga rbbi gis# 17hati issuwfa rbbi ginnp l;nant-ns$ bac a-nsshnnu
ul-nnp p-wass l-l;sab$ acku nuwrri nga zund ma-iga nttan p-ddunit-ad# 18l;nant ur-gis
tiksa,$ walaynni l;nant ikmmln ar-n-ttlu; tiksa, s-brra# imma yan iksu,n$ ur-ta-gis-
tuwfi l;nant ikmmln$ acku wanna iksu,n ar-sul-iswingim p-loqubit#
19ar-nt;nnu nkkwni acku rbbi a-izwarn is-fllap-i;nna# 20ip-a-ittini kra n-yan ∂ar-
ttirip rbbi∑ walaynni sul a-itkrhu gmas$ hati ar-isskirkis# acku ip-ur-a-ittiri
gmas lli-itmnad$ mamnk a-ra-yiri rbbi lli-ur-a-itmnad@ 21pmkad a-tga luvit-ns% ∂wanna
ittirin rbbi$ iqqan-t-id a-ittiri ula gmas#
1 yu;anna 51jn5
ma-ra-inru ddunit@
1kullu wanna yumnn izd yasuo a-igan lmasi; n-rbbi$ hati ilul-d talalit l-ljdid zp-dar
rbbi# kullu wanna ittirin rbbi babatnnp$ ar-ittiri yus# 2pmkad a-s-ra-nissan is-
a-nttiri tarwa n-rbbi% ∂acku iban ginnp is-a-nttiri rbbi$ ar-nskar s-ma-f-ap-
yuvva# 3pmkad a-s-a-nmala is-a-nttiri rbbi% ∂ar-nskar s-luviyyat-ns# ur-fllap-i//
ay maylli-f-ap-yuvva$ 4acku kullu wanna-d-iluln zp-dar rbbi ar-itnru ddunit# mayad
a-s-a-ntnru ddunit$ acku numn awal n-rbbi# 5manwa ra-inru ddunit@ wanna yumnn s-yasuo
n-is-iga yus n-rbbi#
tuggwa f-lmasi;
6yasuo lmasi;$ nttan a-d-yuckan s-waman d-idammn# urd pir s-waman a-s-d-yucka walaynni
s-waman d-idammn# rru; lqudus a-yakkan tuggwa f-mayad$ acku rru; lqudus iga l;qq# 7llan kra, inagan% ∂8rru; d-waman d-idammn# mcackand-d tuggwa-nsn# 9nmyar a-nsflid
s-tuggwa n-bnadm$ walaynni tuggwa n-rbbi ugwrnt tin bnadm# rbbi a-igan inigi$ ifk
373
tuggwa f-yus# 10imma wanna yumnn s-yus n-rbbi$ llant tuggwa n-rbbi p-uwl-ns# walaynni
yan ur-isflidn s-ma-ittini rbbi$ iga rbbi d-bu-tkrkas acku ur-yumin tuggwa lli-
ifka f-yus# 11pmkad ad-gant tuggwa% ∂ifka-yap rbbi tudrt idumn$ tili-ap tudrt-ad
f-ssibt n-yus# 12wanna imunn d-yus n-rbbi$ tlla-yas tudrt# imma wanna ur-imunn d-yus
n-rbbi$ ur-rad-as-tili tudrt#
tudrt idumn
13urip-awn-in tipawsiwin-ad i-kunni lli-umnnin s-ism n-yus n-rbbi$ bac a-tissanm is-
t..afm tudrt idumn# 14mayad a-yap-izzoamn pakud nna-n-ntakmur s-rbbi$ acku nssn is-
a-yap-isflid ip-zgis-n,alb ma-t-ir,an# 15llip nssn is-a-yap-isflid kud nna-zgis-
n,alb$ nissan is-rad-ap-yili maylli zgis n,alb#
16ip-illa ma-i/ran gmas iskr kra ywxcnn lli-ur-igin zp-ddnub lli-itawin s-lhalak$
illa fllas a-i,alb rbbi f-gmas# rad-as-d-irar rbbi s-tudrt# nnip-awn mayad pir
f-willi skrnin ddnub lli-ur-itawin s-lhalak# acku llan kra n-ddnub lli-ra-yawi s-lhalak$
ur-awn-nnip a-tt,alabm f-ddnub-an# 17kullu iskkirn wxcnnin gan ddnub$ walaynni ur-a-kullu-
tawin ddnub-an s-lhalak#
18nssn pwilli mi ifka rbbi talalit l-ljdid is-ur-a-skarn ddnub# ar-tn-issntal yus
n-rbbi$ ur-i/,ar iblis a-tn-ilkm# 19nssn is-nga tarwa n-rbbi$ tili ddunit kullutt
p-ddu-ufus n-iblis# 20nssn is-d-yucka yus n-rbbi ad-ap-ifk lfhmt bac a-nissan
pwalli igan l;qq# imma pilad nga win pwalli igan l-l;qq d-win yus yasuo lmasi;# nttan
a-igan rbbi l-l;qq$ ig tudrt idumn# 21wa-tarwa ozzanin$ tanfat i-ilahat n-ddunit-ad#
374
2 YU:ANNA
2 yu;anna2jn1zp-umpar i-tmpart tam/layt d-tarwa-ns# tozzam dari s-l;qq$ nkki ula kullu willi
ssnnin l;qq# 2acku l;qq a-ginnp-izgan kullwap$ ra-bdda-didnnp-yili# 3rad-ap-tili
lbaraka d-rr;mt d-sslamt zp-rbbi babatnnp d-yasuo lmasi; yus n-babatnnp s-l;qq
d-l;nant#
l;qq d-l;nant
4fr;p bahra llip-n-ufip kra n-tarwa-nnm ar-ttidun p-uparas l-l;qq pmklli-ap-
yuvva rbbi babatnnp# 5imma pilad a-tampart iozzan$ ur-rad-am-n-arap f-kra l-luvit
l-ljdid walaynni f-luvit lli-darnnp-illan zp-isizwar# acku ra-zgim-,albp a-kullu-nt;nnu
i-ngratnnp# 6pmkad a-s-ra-nmala l;nant lli-ginnp-illan% ∂ra-nskar s-luviyyat n-rbbi#
d-pmkad a-tga luvit-ns lli-mi-tsfldm zp-isizwar% ∂a-bdda-tt;nnum i-ngratun#
zgat p-ulmmud l-l;qq
7han kigan d-ayt-tkrkas ar-tkkan ddunit$ agwin ad-inin% ∂yucka-d yasuo lmasi; zp-
rbbi$ yuwrri s-ddat n-bnadm#∑ wan mddn-an$ ayt-tkrkas ad-gan$ gn inuwwacn l-lmasi;# 8han da-tjlum lbaraka lli-f-a-ttxdamm# rarat loaql a-tkcmm p-kullu ma-kn-d-yuckan# 9acku wanna issurfn almmud l-lmasi; iffup zp-gis$ hati issngara ixf-ns d-rbbi#
imma wanna izgan p-ulmmud l-lmasi;$ ra-iqama ntta p-tamunt n-rbbi babatnnp d-win
yus# 10ip-n-darun-yucka kra n-yan ur-n-yiwi almmud-ad$ a-t-ur-tcckcmm s-tgmmi ula
tssmr;bam srs# 11acku wanna srs issmr;ban$ hati ioawn-t p-iskkirn-ns wxcnnin#
12iggut ma-dari ad-awn-t-in-arap$ walaynni yuf ip-urd p-twuriqin s-vvm;# walaynni ar-
trjup a-n-darun-ackp sawlp didun udm s-uwdm$ bac a-kullu-nfr; s-lfr; iggutn#
13ar-n-fllam-tsllamn tarwa n-uwlltmam-ad tam/layt#
375
3 YU:ANNA
3 yu;anna3jn1zp-umpar i-gma iozzan gayus# tozzat dari s-l;qq#
2wa-gma iozzan$ ,albp rbbi fllak a-tilit s-lxir$ tdust p-ddat-nnk pmklli tdust
p-rru;-nnk# 3fr;p bahra llip-d-uckan kra n-aytmatn sawln-iyi f-mamnk a-tzgat p-l;qq$
ar-ttidut p-uparas l-l;qq# 4ur-illi ma-yyi-issfra;n zund ip-sfldp f-tarwa-nu is-
sul-a-ttidun p-uparas l-l;qq#
pwilli tmuddunin
5wa-gma iozzan$ afulki ayan tskart llip a-ttoawant aytmatnnp$ bahra pwilli dark ganin
ipribn# 6sawln-ap-d p-lgddam n-ayt-umnaggar kullutn f-mamnk a-gisn-tt;nnut# afulki
a-ra-tskrt-dap ip-tzuydt toawnt-tn ad-kmmln f-umuddu-nsn pilad pmklli ira rbbi# 7acku ffupn ntni ar-tmuddun f-ism l-lmasi; bla-da-tam/n yat zp-willi ur-ssinnin
rbbi# 8hati illa fllap a-ntbiddad d-mddn zund ntni$ bac a-didsn-ntmoawan p-twuri
l-l;qq#
yan ywxcnn ula yan ifulkin
9urip-n kra i-ayt-umnaggar n-darun$ walaynni diyyutrifis lli-dar-iozza a-gigun-ig
anmpur$ ur-a-isflid s-ma-nttini nkkwni# 10ip-n-uckip s-darun rad-ak-mlp ma-iskar#
ar-ginnp-isawal s-tkrkas$ walaynni ur-t-yuwdi pir payan# han izuyd-as ur-a-n-itqbal
aytmatn lli-n-uckanin s-darun$ ar-it/i d-winna ranin a-tn-qbln ar-tn-issufup ula ntni
zp-umnaggar#
11wa-gma iozzan$ a-ur-tskart zund mddn wxcnnin walaynni zund pwilli cwanin# wanna
iskarn afulki$ win rbbi a-iga# imma wanna iskarn ma-ywxcnn$ ur-issin rbbi# 12walaynni
dimitryus$ ar-fllas-ttinin kullu mddn is-ifulki# tuggwa-yad$ izzga-tnt l;qq# ula
nkkwni ar-fllas-nakka tuggwa n-is-ifulki# tssnt izd l;qq ad-gant tuggwa-nnp#
13iggut ma-dari ad-ak-t-in-arap$ walaynni ur-rip ad-ak-t-arap s-lqlm ula vvm;# 14walaynni
ar-trjup a-k-/rp p-mayd-d-yakmurn$ nsawl nkki dik udm s-uwdm# 15ad-ak-tili sslamt#
ar-n-fllak-tsllamn imddukkwal-nnk kullutn# sllm f-imddukkwal-nnp kraygatt yan s-ism-ns#
376
YAHUDAyahuda
jude1zp-uxddam n-yasuo lmasi;$ yahuda gmas n-yaoqub# i-willi-f-i;nna rbbi babatnnp ipr-
asn-d$ ar-tn-issntal yasuo lmasi;# 2ad-awn-tigat rr;mt d-sslamt d-l;nant#
almmud l-liman
3way-aytma ozzanin$ skrp f-ad-awn-in-arap s-lfr; f-ujnjm lli-s-kullu-nnjm nkkwni didun$
walaynni ufip-n is-iyi-ixvva ad-awn-in-arap f-a-kn-zzoamp a-ttja;adm f-ulmmud l-liman
izgan lli-d-issbayyn rbbi i-im/layn-ns# 4acku kcmn-in kra n-mddn s-gratun s-tntla#
ityara fllasn zp-isizwar f-l;ukm lli-ra-fllasn-i,r# ntni ur-a-tuqqarn rbbi# ar-
tfsadn ar-ttinin izd pmkan a-tga lbaraka n-rbbi# rarn tipurdin-nsn s-yasuo lmasi;$
d-nttan wa;dut a-igan bab-nnp ig siditnnp#
5rip ad-awn-d-ssktip maylli mi tsfldm payd izrin# tssnm is-ijjnjm rbbi mddn-ns
issufp-tn-d zp-tmazirt n-mivr$ walaynni tigira n-mayan ihlk pwilli ur-uminnin awal-ns# 6tsfldm f-lmalayka lli-ffupnin zp-tzdapt-nsn$ ur qaman p-illip-tn-iga rbbi# tissanm
is-tn-in-i;,a rbbi p-tillas aggugnin a-n-pin-tyawkrafn ar ass imqqurn l-l;sab lli-p-
ra-fllasn-yut l;ukm# 7tissanm is-ihlk rbbi timdinin n-sadum d-oamura d-tiyya, lli-n-
tama-nsnt f-ssibt n-cchawat wxcnnin lli-skarn$ ar-tfsadn yutman i-ngratsn# iqqan-d
mddn ad-swingimn mad-asn-ijran bac a-ur-tyawhlakn ula ntni s-loafit lli-ur-ixsin#
mddn wxcnnin
8imma pilad ar-skarn ayt-twargiwin-an pmkan p-darun# ar-ssywxcann ddat-nsn$ ur-a-
tuqqarn pwalli it;kamn$ ar-rggmn ayt-ignwan# 9urd pmkan a-iskr lmalak imqqurn mixayl
llip immap d-iblis f-manwa gisn a-ra-yam/ ddat n-musa# ur-izom ntta a-irgm iblis#
ur-as-inni abla% ∂a-k-issfssa rbbi#∑ 10mddn-an ar-rggmn p-ma-ur-ssinn# imma paylli
ssnn zp-ixf-nsn zund lu;uc bla loaql$ payan a-tn-itawin s-lhalak# 11tagu,i a-rad-asn-
yili$ acku um/n aparas n-qayn$ zznzn ixf-nsn ad-sskirkisn zund baloam$ ar-t/in
d-inmpurn n-rbbi zund qura;# han pmklli ityawhlak qura; a-rad-tyawhlakn ula ntni# 12irkan ad-gan p-darun llip a-didun-tmunun f-imnsyun-nnun$ ar-cttan ar-,vvan i-ngratsn
bla-da-t;camn$ ar-tsalan pir ixfawn-nsn# gan zund timdla lli-p-ur-llin-waman$ ar-tnt-
id;ay-wa,u# gn zund isparn bla lpllt p-uzmz-ns$ mmutn f-snat-twal$ akufn zp-i/uran# 13gn zund ta,angiwin n-umda iduyn s-ukckuc n-tillay-nsn wxcnnin# gn zund itran jlanin
p-ignwan$ iskr rbbi fllasn tillas aggugnin a-n-gisnt-bdda-qaman#
377
14mddn-an a-f-isawl axnux lli-igan zp-tis s,iv. tasutin p-tpurdin n-adam# imla-yas
rbbi awal inna% ∂/rat siditnnp ra-d-yack$ munn-d dids kigan d-waf,an n-im/layn-
ns$ 15bac a-i;kam f-kullu mddn# ra-ihlk kullu willi srs rurnin tipurdin f-ssibt
n-iskkirn-nsn wxcnnin lli-skarn s-lxcant lli-gisn-illan$ ula f-kullu tirggam lli-s-t-
rgmn#∑ 16han ntni ar-tngmugn ar-t/in ar-skarn kullu ma-ittiri ixf-nsn$ ar-ssfurrugn
ar-talpn mddn bac a-tn-cttan#
17way-aytma ozzanin$ swangmad-d iwalyun n-irqqasn n-siditnnp yasuo lmasi; lli-s-awn-
nnan f-ma-ra-ijru# 18nnan-awn% ∂p-uwssan ggwranin a-rad-d-ackin kra n-i.nna/n# rad-skarn
s-lxcant lli-ittiri ixf-nsn#∑ 19imma pilad t/ram izd ntni a-ya..un aytmatn$ ar-skarn
s-ma-ittiri-uwl n-bnadm$ ur-darsn rru; lqudus#
tinba,in l-liman
20imma kunni ay-aytma ozzanin$ ssdusat ixfawn-nnun p-liman iozzan lli-awn-ifka rbbi$
ar-tt/allam pmklli-awn-imala rru; lqudus# 21t;,um ixfawn-nnun p-l;nant n-rbbi pilad p-a-
ttqlm s-tudrt l-lixrt lli-s-ra-kn-in-icckcm siditnnp yasuo lmasi; s-rr;mt-ns#
22;nnwat p-wanna ickkan$ 23tkkism-d kra i-loafit ar-tn-ttfukkum# t;nnum p-wiyya,
tiksa,m zp-mad-skarn$ ar-ttkrhum ula timlsit nna-imsln s-irkan n-ddat#
24$25imma pwalli i/,arn a-kn-injja bac a-ur-t,rm$ isslkm-kn-in s-lgddam l-lmjd-ns
s-lfr; iggutn bla gigun illa kra l-loib$ nttan a-mi-illa lmjd d-tmupra d-t/,,art
d-lquwwa pilad ula kullu payd izrin ula kullu mayd-d-iftan# d-pmkad a-f-ra-bdda-ntalp
pwalli igan rbbi anjjam-nnp s-ism n-siditnnp yasuo lmasi;$ amin#
378
ANUR?M
anur/m 1 rev11arra-yad$ ityara gis maylli-d-issbayyn yasuo lmasi;$ ifk-as-t rbbi bac a-d-iml
i-ixddamn-ns ma-d-iqqann a-ijru p-mayd-d-yakmurn# yazn-d yal-lmalak a-t-id-issbayyn
i-uxddam-ns yu;anna# 2ar-yaddr yu;anna kullu ma-i/ra$ ifk tuggwa-ns f-wawal-ad n-rbbi
ula lxbar-ad n-yasuo lmasi;# 3ambarki a-iga wanna yaqran iwalyun-ad n-rbbi# imbarkin
ad-gan winna-yasn-sflidnin ar-skarn s-mayd ityaran$ acku yakmur-d-uzmz lli-p-rad-
kullu-jrunt-tpawsiwin-ad#
lmjd n-yasuo lmasi;
4f-ufus n-yu;anna i-ssa n-imnaggarn n-aytmatn p-tmazirt n-asiyya# ad-awn-tili lbaraka
d-sslamt zp-walli illan ikka-ttin illa ra-bdda-yili$ ula zp-ssa l-larwa; lli-iwalan
lorc-ns$ 5ula zp-yasuo lmasi; lli-igan inigi iv;an$ ig amzwaru lli-d-inkrn zp-lmut$
ig wad i;kamn p-igldan n-ddunit# nttan a-ginnp-i;nnan ifsi-ap s-idammn-ns zp-iskraf
n-ddnub-nnp$ 6irar-ap a-ng ayt-tgldit n-rbbi babas f-a-n-nsras p-lgddam-ns tiwafkyu
ma-s-a-itr,u# nttan a-mi-illa lmjd d-lquwwa$ pilad ula kullu mayd-d-iftan$ amin#
7hati ra-d-iftu pilad p-gr imdla$ /rn-t kullu mddn$ /rn-t ula pwilli-t-ssyaggasnin#
rad-allant-kullu-tmizar n-ddunit f-ssibt-ns# pmkad a-ra-yili$ amin#8nkki gip wad izwarn$ gp wad iggwran# pmkad a-s-inna sidi rbbi lli-i;kamn kullu ma-
illan# ikka-ttin illa$ yili$ ra-bdda-yili#
iban lmasi; i-yu;anna
9imma nkki yu;anna gmatun d-usmun-nnun p-tnukmut ula tagldit ula vvbr lli-ap-illan s-ism
n-yasuo$ llip p-igzir n-ba.mus tyama/p f-ssibt n-tbrra;t n-wawal n-rbbi ula
f-tuggwa n-yasuo# 10hati p-wass n-siditnnp yiwi-yyi rru; lqudus$ s-sfldp i-wawal
itjhhdn zund nffar isawl-d p-tpurdin-inu 11yini-yyi% ∂ara mayd ra-t/rt p-yan-warra$
taznt-t s-ssa n-imnaggarn$ i-afsus ula smirna ula bargamus ula tyatira ula sardis ula
filadalfya ula lawdikiyya#∑
12∂grawlp ad-/rp ma-d-sri-isawln$ s-/rip ssa l-l;saki n-wurp$ 13/rp p-gr l;saki
yan issrwas i-bnadm# ilsa tcamir ipzzifn$ ibkis zp-wammas-ns s-yan-ubkkas n-wurp# 14imllul-bahra-wazzar-ns zund ta,ut ivfan npd adfl$ ar-d-ssufunt-walln-ns zund isufa
l-loafit# 15ar-ssmriqin i,arn-ns zund anas ivfan ityawmzayn s-ssql# itjhhd-wawal-ns
379
zund ijjij n-isaffn n-waman ggutnin# 16yasi ssa n-itran p-ufus-ns afasi$ iffup-d zp-
imi-ns zund yat ta//it imsadn zp-snat-tsgyu-ns# ifaw-uwdm-ns zund tafukt n-.u//
unt n-wass#∑
17pir /rip-t ,rp-n p-dar i,arn-ns zund ip-mmutp# isrs-d flla afus-ns afasi yini-
yyi% ∂ad-ur-tiksa..# nkki a-igan amzwaru ula amggwaru$ 18gp bab n-tudrt# kkip-ttin
mmutp$ walaynni ha-yyi ddrp pilad ula kullu mayd-d-iftan# ..afp tisura l-lmut ula
adpar n-willi mmutnin# 19imma kiyi$ ara mayd t/rit$ ma-illan pilad ula ma-ra-yili tigira# 20pmkad a-tga lmona n-ssa n-itran lli-t/rit p-ufus-inu afasi ula ssa l-l;saki n-wurp#
ssa n-itran$ gan lmalayka n-ssa n-imnaggarn$ imma ssa l-l;saki gant imnaggarn s-ssa#
anur/m 2rev2
tabrat i-umnaggar p-afsus
1ara awal-ad i-lmalak n-umnaggar p-tmdint n-afsus% ∂ha-ma-inna wad yusin ssa n-itran
p-ufus-ns afasi ar-ittidu p-gr ssa l-l;saki n-wurp# 2ssnp kullu ma-tskart ula mamnk
a-ttnhataft tvbrt# ssnp mamnk a-tngarat d-mddn wxcnnin$ tarmt ula pwilli ittinin
izd irqqasn ad-gan$ taft-tn-in is-a-sskirkisn ur-gin irqqasn# 3ssnp is-tzgat
tvbrt i-tnukmut f-ssibt n-ism-inu bla-da-ttrmayt#
4walaynni illa sul dari kra fllak% ∂ur-sul-a-yyi-ttirit punck lli-yyi-ttirit
p-isizwar# 5swangm-d manizp-n-t,rt# wurrid-d zp-ddnub-nnk ar-tskart pmklli
tskart p-isizwar# ip-ur-di-tuwrrit zp-ddnub-nnk$ ra-n-srk-ackp ssittip-ak
l;ska-nnk zp-udpar-ns# 6walaynni sul gik iqama ma-ifulkin$ acku ar-ttkrhut iskkirn
n-mddn-an n-niqulawin pmklli-tn-tkrhup nkki# 7wanna dar im/gan$ iqqan-t-id a-isfld
i-mayd ittini rru; lqudus i-imnaggarn# kullu wanna inran$ rad-as-fkp a-icc zp-lpllt
n-tspart n-tudrt lli-illan p-talorvt l-lmjd n-rbbi#
tabrat i-umnaggar p-smirna
8ara awal-ad i-lmalak n-umnaggar p-tmdint n-smirna% ∂ha-ma-inna pwalli igan amzwaru ig
amggwaru$ immt yuwrri iddr# 9ssnp mamnk a-tzrit p-tassast ar-tt/la..$ walaynni
s-vva;t lxir iggutn ad-ak-illan# ssnp is-a-gik-rggmn pwilli ittinin is-gan ayt-
yudaya walaynni ur-gin ayt-yudaya# hati ayt-tgmmi n-t/allit n-ci.an ad-gan# 10imma pilad$
ad-ur-tiksa.. tanukmut lli-ra-fllak-izri# hati ra-k-yarm iblis ilu;-n kra gigun
p-l;bs# ra-trfufnt mraw-uwssan# zga p-uparas-inu ar lmut$ fkp-ak ttaj n-tudrt# 11wanna dar im/gan$ iqqan-t-id a-isfld i-mayd ittini rru; lqudus i-imnaggarn# kullu
wanna inran$ ur-akkw-ra-ti-tlkm lmut tis snat#
380
tabrat i-umnaggar p-bargamus
12ara awal-ad i-lmalak n-umnaggar p-tmdint n-bargamus% ∂ha-ma-inna pwalli dar ta//it
imsadn zp-snat-tsgyu# 13ssnp manip tzdpt izd p-illip illa lorc n-ci.an# tpwit-
bdda p-ism-inu$ ur-akkw-tuwrrit zp-uparas-inu# tam/t gigi ula p-uwssan lli-p-npan
inigi-nu izgan antibas pin p-izdp ci.an#
14walaynni illa sul dari kra n-tpawsiwin fllak# llan p-gratun kra n-mddn um/n almmud
n-baloam lli-imlan i-ugllid balaq mamnk a-ijllu ayt-rbbi$ ayllip a-cttan ma-ityawprasn
i-lavnam ar-tfsadn# 15ilin-dap p-gratun kra n-mddn um/n almmud n-niqulawin# 16f-mayan a-f-
rad-ak-inip% ∂wurrid-d zp-ddnub-nnk# ip-ur-di-tuwrrit ra-n-srk-ackp p-mayd-
d-yakmurn$ mmapp d-mddn-an s-ta//it n-imi-nu# 17wanna dar im/gan$ iqqan-t-id a-isfld
i-mayd ittini rru; lqudus i-imnaggarn# kullu wanna inran$ rad-as-fkp zp-uprum intln
lli-mi-ttinin ∂manna∑# fkp-as ula yan-u/ru umlil$ ityara gis yan-ism l-ljdid lli-ur-
issin yan abla pwalli mi ityawfka#
tabrat i-umnaggar p-tyatira
18∂ara awal-ad i-lmalak n-umnaggar p-tmdint n-tyatira% ∂ha-ma-inna yus n-rbbi lli-
mi-ssufunt-walln zund isufa l-loafit$ ar-ssmriqin i,arn-ns zund anas ityawmzayn
s-ssql# 19ssnp kullu ma-tskart ula mamnk a-yyi-ttirit$ tzgat p-uparas-inu ar-iyi-
ttxdamt bahra$ ar-ttvbart p-tnukmut nna-fllak-izrin# ssnp is-a-tskart pilad
uggwar n-maylli tskart p-isizwar#∑
20∂walaynni illa sul dari kra fllak# ur-a-tssfssat tampart-an ∂izabil∑ lli-ittinin
is-a-tsawal s-iwalyun n-rbbi# nttat ar-bahra-tjllu ixddamn-inu s-ulmmud-ns ar-tn-
ttrara ad-tfsadn ar-cttan ma-ityawprasn i-lavnam# 21fkip-as amhal a-tfl ddnub-
ns$ walaynni ur-tri a-di-tuwrri zp-lfsad lli-tskar# 22han ra-stt-in-lu;p f-tisi
n-wa..an a-gis-ta,n nttat d-willi dids tfsadnin# pmkad a-rad-asn-skrp ip-ur-d-
uwrrin zp-iskkirn-ns# 23rad-utp tarwa-ns s-lmut# pakudan a-rad-/rn ayt-imnaggarn
kullutn is-gip wad issnn kullu mad-swingimn mddn ula ma-ttirin p-uwl-nsn# rad-rarp
i-kraygatt yan gigun f-ma-iskr#∑
24∂imma wiyya, p-tyatira lli-ur-um/nin almmud-an ula lmdn ma-mi-ttinin ∂tipawsiwin
ntlnin n-ci.an∑$ ur-ra-n-fllawn-zaydp kra n-ta/ayt ya,ni# 25pir am/at p-ma-darun-illan
ard-n-ackp# 26$27kullu wanna inran ar-iskar mad-rip ar isiggwra$ rad-as-fkp ta/,,art
f-tmizar n-ddunit pmklli-yyi-ifka baba rbbi# ra-tnt-i;kam s-waomud n-uwzzal$
ir/-tnt zund irukutn n-idqqi# 28rad-as-fkp itri lli-ifawn zikk vba;# 29wanna dar im/
gan$ iqqan-t-id a-isfld i-mayd ittini rru; lqudus i-imnaggarn#∑
381
anur/m 3rev3
tabrat i-umnaggar p-sardis
1∂ara awal-ad i-lmalak n-umnaggar p-tmdint n-sardis% ∂ha-ma-inna pwalli dar ssa
l-larwa; n-rbbi ula ssa n-itran# ssnp kullu ma-tskart# ar-ttinin mddn is-tddrt
walaynni tmmutt# 2rar loaql tssdust ma-gik-iqaman ur-ta-immut# ufip maylli tskart
ur-ta-ikmmil p-i/ri n-rbbi-nu# 3swangm-d ma-tlmdt ula ma-mi-tsfldt payd izrin#
skar srs$ tuwrrid-d zp-ddnub-nnk# ip-ur-trurt loaql$ hati ra-k-in-ackp zund
amxxar$ ur-ra-tissant man tasaot p-ra-k-in-lkmp# 4walaynni llan sul dark p-sardis
kra n-mddn drusnin lli-ur-ssrkinin timlsa-nsn# ntni a-ra-didi-imun s-tmlsa tumlilin$
acku ntni a-isthllan# 5kullu wanna inran$ ra-ils ula ntta timlsit tumlilt# rad-bdrp
ism-ns p-dar baba rbbi ula lmalayka-ns$ inip fllas izd winnu a-iga# ur-sar-kkisp
ism-ns zp-warra n-tudrt# 6wanna dar im/gan$ iqqan-t-id a-isfld i-mayd ittini rru;
lqudus i-imnaggarn#∑
tabrat i-umnaggar p-filadalfya
7∂ara awal-ad i-lmalak n-umnaggar p-tmdint n-filadalfya% ∂ha-ma-inna pwalli igan am/lay
ig l;qq$ i..af tasarut n-ugllid dawd# aynna r/mp nkki$ ur-i/,ar yan a-t-iqqn# d-aynna
qqnp$ ur-i/,ar yan a-t-ir/m# 8ssnp kullu ma-tskart# hati r/mp yan-imi p-lgddam-nnk$
ur-ra-yi/,ar yan a-t-iqqn# ssnp is-ur-t/,art i-ma-iggutn walaynni tum/t p-wawal-
inu$ ur-tnnit is-iyi-ur-tssint# 9imma mddn-an n-ayt-tgmmi n-t/allit n-ci.an$ ar-
sskirkisn ar-ttinin izd ayt-yudaya ad-gan walaynni ur-akkw-gin ayt-yudaya# ra-tn-d-
awip ad-knun s-wakal p-dar i,arn-nnk$ bac ad-issann izd kiyi a-dari-iozzan# 10hati
tvbrt tzgat pmklli-k-uvvap# f-mayan a-f-ra-k-ssntalp p-tasaot n-tnukmut lli-ra-
izri f-ddunit a-tarm kullu willi gis zdpnin# 11pir imikk ra-n-ackp# am/ p-ma-dark-
illan$ a-ur-tajjt yan a-ik-yakwr ttaj-nnk# 12kullu wanna inran$ ra-t-gp d-tannalt p-tgmmi
n-rbbi-nu$ ur-sar-tt-iffup# ra-fllas-arap ism n-rbbi-nu d-ism n-tmdint n-rbbi-
nu$ a-stt-igan d-urucalim l-ljdid lli-ra-d-igguz zp-ignna zp-dar rbbi-nu$ arap fllas
ula ism-inu l-ljdid# 13wanna dar im/gan$ iqqan-t-id a-isfld i-mayd ittini rru; lqudus
i-imnaggarn#∑
tabrat i-umnaggar p-lawdikiyya
14∂ara awal-ad i-lmalak n-umnaggar p-tmdint n-lawdikiyya% ∂ha-ma-inna pwalli igan ∂amin∑
ig inigi iv;an izgan$ izwur kullu ma-ixlq rbbi# 15ssnp kullu ma-tskart# ssnp is-
ur-tsmmi.. ula trpit# amr yufan pir a-tsmmi.. npd a-trpt# 16walaynni tulbit$ ur-
tsmmi.. ula trpit# payan a-f-ra-k-ssufsp zp-imi-nu# 17ha-kiyi ar-ttinit ∂labas gigi#
382
iggut dari lxir# ur-;tajjap yat#∑ walaynni ur-akkw-tssint mamnk a-t,oft thrct t/l,t
tbuk,t tqamat bla timlsit# 18rad-ak-inip yuf-ak a-dari-tspt urp lli-ivfan s-loafit
f-a-dark-nnit-yili lxir# tspt dari ula timlsa tumlilin f-a-tlst tdlt loib n-ddat-
nnk# tspt dari ula asafar i-walln-nnk f-a-tisfyut# 19winna dari ozzanin ar-tn-t/ip ar-
tn-trbbap# awi-tt p-ixf-nnk pilad$ tuwrrid-d zp-ddnub-nnk# 20ha-yyi biddp p-imi
ar-ss,uqqurp# ip-illa ma-isfldn i-wawal-inu ir/m-iyi$ ra-dars-kcmp ccp dids icc
didi# 21kullu wanna inran$ rad-as-ifk a-didi-iskyus f-lorc-nu pmklli nrip nkki skyusp
d-baba rbbi f-lorc-ns# 22wanna dar im/gan$ iqqan-t-id a-isfld i-mayd ittini rru;
lqudus i-imnaggarn#∑
anur/m 4rev4
lorc n-rbbi
1/rp ilmma kra ya,ni$ yan-imi ir/m p-ignna# sfldp i-wawal lli-sttin-ikkan isawl-d
sri$ iga zund nffar$ yini-yyi% ∂pli-d s-pid ad-ak-mlp ma-d-iqqann a-ijru tigira#∑ 2yawi-yyi rru; lqudus pakudan$ s-/rip yal-lorc p-ignna$ /rp ula pwalli fllas iskyusn# 3pwalli iskyusn f-lorc$ ar-zgis-kkatn lalwan n-u/ggwap d-uqrfi tili-tslit n-un/ar
tsutl i-lorc$ ar-ttisfyu s-tifawt tazgzawt# 4/rp sin id-mraw d-kku/ (24) l-lorc
lullin i-lorc-an$ skyusn fllasn sin id-mraw d-kku/ (24) n-umpar$ lsn timlsa tumlilin#
kud yan$ illa f-ixf-ns yan-ttaj n-wurp# 5ar-d-kkatn-uwsmann zp-dar lorc$ yigat-uqqryan
n-iggig# ar-ssufun ssa n-isufa p-lgddam l-lorc$ a-tn-igan d-ssa l-larwa; n-rbbi# 6yili ula p-lgddam l-lorc ma-irwasn i-yat-tmda n-jjaj ivfan zund adfl#
/rp kku/. lmxluqat ddrnin$ lullint i-lorc$ kraygatt yat p-tsga# ggutnt-gisnt-walln$
lan-tnt zp-lgddam ula tipurdin# 7tamzwarut tssrwas i-yizm# tis snat tssrwas
i-uzgr# tis kra..$ issrwas-uwdm-ns i-uwdm n-urgaz# tis kku/. tssrwas i-igidr
yuyln p-ignwan# 8kud yat p-lmxluqat-an t..af s,iv ifrawn$ igatnt-gisnt-walln p-iggi-
nsnt ula ddawatsnt# ar-ttirirnt p-iy, ula azal bla-da-tfssant ar-ttinint% ∂am/lay$
am/lay$ am/lay a-iga sidi rbbi lli-i;kamn kullu ma-illan# ikka-ttin illa$ yili$ ra-bdda-
yili#∑ 9kullu mad-kkant ar-talpnt ar-tmjjadnt ar-t;madnt pwalli iskyusn f-lorc$ ig
pwalli bdda illan ra-bdda-yili# 10ar-n-.arn sin id-mraw d-kku/ n-umpar p-lgddam
n-walli iskyusn f-lorc$ sjdn i-walli bdda illan ra-bdda-yili$ ar-n-tlu;n ttaj-nsn
p-lgddam l-lorc ar-ttinin% 11∂wa-rbbi siditnnp$ kiyi a-isthllan lmjd d-ttuqir
d-l;ukm$ acku kiyi a-ixlqn kullu ma-illan# hati ityawxlaq yili$ acku kiyi a-t-iran#∑
383
anur/m 5rev5
arra lli-iqqnn s-ssa n-..wabo
1/rp ilmma yan-warra imuttln p-ufus afasi n-walli iskyusn f-lorc$ ityara zp-snat-
tsgyu$ iqqn s-ssa n-..wabo# 2/rp-n yal-lmalak itjhhdn yull awal-ns yini% ∂ma-isthllan
a-ir/m arra-yad$ ifsi ..wabo lli-fllas-illan@∑ 3walaynni ur-illi yan p-ignna ula p-wakal
ula p-ddu-wakal i/,arn a-ir/m arra-yan ula issmaqql gis# 4ar-allap bahra acku ur-ityafa
yan isthllan a-ir/m arra-yan ula a-gis-issmaqql# 5pakudan isawl-d sri yan p-imparn
yini-yyi-d% ∂ad-ur-tallat# ha-izm n-tqbilt n-yahuda$ hay-a/ur n-ugllid dawd$ nttan
a-inran$ yi/,ar a-ifsi ssa n-..wabo-ad$ ir/m arra#∑
alqqap lli-isthllan
6/rp ilmma yan-ulqqap$ ibidd p-dar lorc p-gr kku/. lmxluqat$ lullin-as imparn#
irwas is-ityawpras$ i..af ssa n-taskiwin d-ssa n-walln$ a-tn-igan d-ssa l-larwa;
n-rbbi lli-yuzn ad-kn kullu ddunit# 7yasi-d-ulqqap arra-yan zp-ufus afasi n-walli
iskyusn f-lorc# 8llip-d-yusi arra$ ,rnt-n kku/. lmxluqat ula sin id-mraw d-kku/
(24) n-umpar p-lgddam n-ulqqap# kud yan yusi lutar$ asin ula ta..asin n-wurp ommrnin
s-lbxur lli-igan ti/ulla n-im/layn n-rbbi# 9ar-ttirirn yan-umarg l-ljdid ar-ttinin%
∂kiyi a-isthllan a-tasit arra-yad tfsit ..wabo-ns$ acku ttyawprast tfrut mddn
s-idammn-nnk zp-kraygatt taqbilt ula kraygatt llupa ula kraygatt tasut ula kraygatt
tamazirt$ trart-tn ad-gn kullu win rbbi# 10tskrt zp-gisn ayt-tgldit n-rbbi-nnp
f-a-n-srasn p-lgddam-ns tiwafkyu ma-s-a-itr,u# ntni a-ra-i;kam p-ddunit#∑11ssmaqqlp-n-dap s-sfldp i-waqqur n-waf,an n-waf,an d-id-walf n-id-walf l-lmalayka$
sutln i-lorc d-lmxluqat d-imparn# 12ar-ttinin s-wawal itjhhdn% ∂isthlla-ulqqap lli-
ityawprasn a-yam/ l;ukm d-lxir d-t;kimt d-t/,,art d-ttuqir d-lmjd d-l;md#∑ 13sfldp pakudan i-kullu ma-ixlq rbbi p-ignna ula p-wakal ula p-ddu-wakal ula p-umda$ sfldp
i-kullu ma-iddrn p-kraygatt mani ar-ttinin% ∂a-yili l;md d-ttuqir d-lmjd d-lquwwa
i-walli iskyusn f-lorc ula i-ulqqap$ pilad ula kullu mayd-d-iftan#∑ 14inint kku/. lmxluqat%
∂amin∑# ,rn-in imparn sjdn-as#
anur/m 6rev6
alqqap ifsi ..wabo
1/rp-n alqqap ifsi yan zp-ssa n-..wabo$ s-sfldp i-yat zp-kku/. lmxluqat tsawl
s-wawal itjhhdn zund iggig tini% ∂ffup-d#∑ 2ssmaqqlp-n s-n-/rip yan-wayyis umlil$
yusi-umnnay-ns yal-lqus n-imip# ittfk-as yan-ttaj$ iffup-d a-inru$ ig wad itnrun#
384
3ifsi-ulqqap wis sin ..wabo$ s-sfldp i-tis snat lmxluqat tnna% ∂ffup-d∑# 4iffup-
d-wayyis ya,ni iga a/ggwap# ittfk i-umnnay-ns a-ikkis sslamt f-ddunit f-ad-nqqan
mddn i-ngratsn$ ttfk-as yat ta//it imqqurn#
5ifsi-ulqqap wis kra, ..wabo$ s-sfldp i-tis kra.. lmxluqat tnna% ∂ffup-d∑#
ssmaqqlp s-/rip ayyis i,ili$ yusi-umnnay-ns yal-lmizan p-ufus-ns# 6sfldp i-kra
irwas awal zp-gr kku/. lmxluqat yini% ∂pir kilu n-irdn s-uqarid n-nnuqrt# pir kra,
id-kilu n-.m//in s-uqarid n-nnuqrt# walaynni a-ur-tssukfm zzit ula a,il#∑7ifsi-ulqqap wis kku/ ..wabo$ s-sfldp i-tis kku/. lmxluqat tnna% ∂ffup-d∑# 8ssmaqqlp s-/rip ayyis awrap$ ig ism n-umnnay-ns ∂lmut∑$ i,fur-t-²²um,,al∑# ittfk-asn ad-;kamn f-yan-ugzzum zp-kku/ igzman n-ddunit$ ad-npn pwilli gis zdpnin s-ta//it
d-upni d-wa..an d-lu;uc n-ddunit#
9ifsi-ulqqap wis smmus ..wabo$ s-/rip larwa; n-willi mmutnin f-ssibt n-tbrra;t-
nsn s-wawal n-rbbi ula tuggwa-nsn lli-fllas-fkan# p-ddu-u/ru n-tprsi a-p-llan$ 10alln
awal-nsn inin% ∂wa-sidi rbbi itjhhdn$ tgit am/lay tgt l;qq# ar managu a-ra-n-tssma.
lt loqubit lli-illan f-mddn n-ddunit$ trart-asn f-idammn-nnp@∑ 11pakudan a-ityawfka
i-kraygatt yan gisn timlsit tumlilt$ yini-asn rbbi ad-qln sul imikk ard ikmml punck
lli-d-iqqann zp-aytmatsn d-imoawann-nsn lli-rad-npn mddn pmklli-tn-npan ntni#
12ifsi-ulqqap wis s,iv ..wabo# ssmaqqlp-n /rp-n akal immussa s-jjhd$ tuwrri
tllas tafukt zund axnif i,lan$ yuwrri kullu i/ggwap-wayyur zund idammn# 13,rn-d itran
zp-ignwan s-wakal pmklli-d-itlu;-wa,u iqurayn zp-wazar# 14ittin ignwan$ muttln zund kra
n-warra imuttln f-iomad-ns$ ityattay kullu ma-igan adrar d-igzir zp-llip illa# 15ruwln
igldan n-ddunit d-inmpurn n-tmizar d-inmpurn l-loskr$ ruwln ayt-wayda d-ayt-ssul.
a$ ntni ula kullu mddn ismgan ula pwilli ganin win ixf-nsn$ rgsn p-ifran ula p-gr ijarifn
n-idrarn# 16ar-aqran i-idrarn d-ijarifn ar-asn-ttinin% ∂,rad-d fllap tssntalm-ap
zp-uwdm n-walli iskyusn f-lorc ula lpa,ab n-ulqqap# 17acku ilkm-d-wass lli-bahra-
icqan ig ass l-lpa,ab-nsn# ma-ra-gis-i/,ar a-ibidd@∑
anur/m 7rev7
kku/ lmalayka
1llip izri mayan$ /rp kku/ lmalayka biddn p-kku/.-tsgyu n-ddunit$ ;varn-in a,u a-ur-yut
akal ula amda ula kra n-uspar# 2/rp-n ilmma yal-lmalak ya,ni ipli-d zp-illip a-di-taqlay
tafukt$ yasi-d ..abo n-rbbi bab n-tudrt# ipr lmalak-an s-wawal itjhhdn i-kku/
lmalayka lli-yuvva rbbi ad-hlkn akal d-umda$ 3yini-asn% ∂ad-ur-thlkm akal ula amda ula
isparn ard ng ..abo f-ignzi n-kullu ixddamn n-rbbi-nnp#∑ 4sfldp ilmma i-kra imla-iyi
385
mnnaw ad-gan pwilli-mi-gan ..abo# gan miyya d-kku/ id-mraw d-kku/ n-walf (144$000)#
gan ntni zp-kullu tiqbilin n-ayt-rbbi$ 5yili sin d-mraw-walf (12$000) zp-kraygatt
taqbilt% ∂zp-yahuda d-rawbin d-gad 6d-acir d-naftali d-manassi 7d-cimoun d-lawi
d-yassakar 8d-zabulun d-yusf d-bnyamin#
mddn ggutnin p-ignna
9llip izri mayan ssmaqqlp-n /rp mddn ggutnin bahra$ ur-ra-yi/,ar yan a-tn-i;asb#
gan ntni zp-kullu timizar d-tqbilin d-tasutin d-llupat n-ddunit# biddn p-lgddam
l-lorc ula alqqap s-tmlsa tumlilin$ asin tal,ayin p-ufus-nsn# 10alln awal-nsn ar-ttinin%
∂rbbi-nnp lli-iskyusn f-lorc$ nttan d-ulqqap ad-ap-ijjnjmn#∑ 11biddn pin kullu lmalayka$
lullin i-lorc ula imparn ula kku/. lmxluqat$ ,rn-in f-uwdm-nsn p-lgddam l-lorc sjdn
i-rbbi 12inin% ∂amin# a-yili l;md d-lmjd d-t;kimt d-ccukr d-ttuqir d-l;ukm d-lquwwa
i-rbbi-nnp pilad ula kullu mayd-d-iftan$ amin#∑
13isqsa-yyi yan zp-imparn% ∂is-tssnt mad-gan pwid lsanin timlsa tumlilin@ manizp-
d-uckan@∑ 14inip-as% ∂kiyi a-issnn a-sidi#∑ yini-yyi% ∂ntni gan pwilli-d-ffupnin
zp-unukmu lli-bahra-icqan$ sirdn timlsa-nsn s-idammn n-ulqqap ayllip mllulnt bahra# 15f-mayan a-f-biddn p-lgddam l-lorc n-rbbi ar-ti-tobadn p-untal-ns p-iy, ula azal#
pwalli iskyusn f-lorc ra-bdda-tn-issntal p-dars# 16ur-sar-tn-inpi la/ ula irifi#
ur-sar-tn-tut tafukt ula ijawan# 17acku alqqap lli-illan p-lorc$ nttan a-ra-tn-iks
izwur-asn s-taloinin n-waman n-tudrt# rad-asn-isfi, rbbi kullu im..awn-nsn#∑
anur/m 8rev8
wis ssa n-..wabo ula ta..ast n-wurp
1ifsi-ulqqap ilmma wis ssa n-..wabo$ s-ifssa kullu ma-illan p-ignna ayllip izri ma-
itggan mnavv n-tasaot# 2/rp ilmma ssa lmalayka lli-biddnin p-lgddam n-rbbi$ ttfkn-
asn ssa n-nffarat# 3iddu yal-lmalak ya,ni ibidd p-tama n-u/ru n-tprsi$ yasi ta..ast
n-wurp# ittfk-as lbxur iggutn f-a-dids-issmun ti/ulla n-im/layn n-rbbi kullutn$
f-a-tnt-in-issakmur i-rbbi f-..bla n-wurp lli-illan p-lgddam l-lorc# 4ar-yaqlay-
waggu l-lbxur d-t/ulla n-im/layn zp-ufus l-lmalak s-lgddam n-rbbi# 5iddu lmalak
ilmma$ iommr ta..ast s-tirgin l-loafit zp-dar ..bla$ ilu;-tt-in f-ddunit# immass
iggig s-uqqryan itjhhdn$ utn-uwsmann immass-wakal#
386
ssa lmalayka lli-dar ssa n-nffarat
6nkrn ilmma ssa lmalayka lli-dar ssa n-nffarat$ skrn f-a-tn-utn# 7yut lmalak amzwaru
nffar-ns$ s-i,r ibruri d-loafit f-ddunit xl,n d-idammn# ijdr tulut p-ddunit ula
tulut p-isparn$ tjdr ula tuga izgzawn kullutt#8yut wis sin lmalayka nffar-ns$ s-ityattay kra irwasn i-yan-udrar imqqurn ijddrn
s-loafit$ ittlu;-n p-umda# 9yuwrri i/ggwap tulut p-umda zund idammn$ immt tulut
p-lmxluqat lli-llanin p-umda$ itthlk ula tulut p-wanawn lli-tkkanin amda#10yut wis kra, l-lmalayka nffar-ns$ s-i,r yan-itri imqqurn zp-ignwan ar-ijddr zund
asafu$ i,r f-tulut n-isaffn d-taloinin n-waman# 11iga ism n-itri ∂asmmum∑$ yuwrri
ismmum tulut p-waman$ immt ma-iggutn p-mddn lli-swanin aman-an$ acku wurrin smmumn
bahra#12yut wis kku/ l-lmalayka nffar-ns$ s-tttut tafukt illas tulut-ns$ ittut-wayyur ula
ntta illas tulut-ns$ ttutn itran ula ntni illas tulut-nsn# ar-tla; tifawt p-tulut n-uzal
ula tulut n-iy,#
13ssmaqqlp-n-dap s-/rip yan-igidr yuyl p-wammas n-ignwan$ sfldp-as inna s-wawal
itjhhdn% ∂tagu,i tagu,i tagu,i a-ra-yili i-imzdpn n-ddunit f-ssibt n-nffarat lli-
rad-utn kra, lmalayka ya,ni#∑
anur/m 9rev91yut wis smmus lmalayka nffar-ns$ s-/rip yan-itri i,r zp-ignwan s-wakal# ttfk-
as yat-tsarut i-itri-an$ igan tin-tdrut n-wakal# 2iddu ir/m imi n-tdrut$ ipli-d
zp-gis kra n-waggu iggutn zund aggu n-ufarnu imqqurn$ ayllip tllas tafukt illas l;al
kullu s-waggu lli-d-iplin zp-tdrut n-wakal# 3tffup-d-ilmma-tmurpi zp-waggu$ tttrs
f-wakal$ ttfk-as-t/,,art a-tqs zund iprdm# 4nnan-as a-ur-thlk tuga n-wakal wala
isparn wala tifrawin n-isafarn$ walaynni ad-pir-thlk mddn lli-ur-dar ..abo n-rbbi
f-ignzi-nsn# 5ur-t/,ar a-tn-tnp$ walaynni ityawfka-yas a-tn-tssm;akka smmus-yirn$
ar-tn-t/a, zund pmklli i/a, ssmm n-iprdm ip-iqs bnadm# 6p-uwssan-an rad-bahra-
irin mddn ad-mmtn$ walaynni ur-rad-i/,arn ad-mmtn# rad-bahra-/u/,n lmut$ walaynni
ur-ra-stt-afn#
7tssrwas-tmurpi-an i-yissan ujadnin i-imip# kud yat$ illa f-ixf-ns kra irwasn ttaj
n-wurp# gn-uwdmawn-nsnt zund udm n-bnadm$ 8ig-wazzar-nsnt zund azzar n-tmpart$ gn-
uwxsan-nsnt zund uxsan n-izm# 9lsnt f-idmarn-nsnt kra irwasn abannk n-uwzzal# ig ijjij
n-ifrawn-nsnt zund ijjij l-lkrarv d-yissan ggutnin ar-kullu-tazzaln s-imip# 10kud yat
t..af timpilt d-usaqs zund iprdm# p-tmpilt-nsnt a-p-tlla-t/,,art lli-s-rad-
ssm;akkant mddn smmus-yirn# 11tamurpi-an$ agllid-ns lli-gis-i;kamn iga lmalak n-tdrut
387
n-wakal# ig ism-ns ∂abaddun∑ s-wawal n-ayt-yudaya$ ig ∂abullyun∑ (pwalli ifnnun) s-wawal
n-ayt-yunan# 12pmkad a-tzri-tgu,i tamzwarut# rad-sul-ilint snat-tgu,iwin ya,ni#
13yut wis s,iv lmalayka nffar-ns$ s-sfldp i-yan-wawal isawl-d zp-dar kku/-waskawn
n-tpmrin n-..bla n-wurp lli-illan p-lgddam n-rbbi# 14ipr i-lmalak-an wis s,iv lli-yusin
nffar yini-as% ∂r/m-d i-kku/ lmalayka lli-tyama/nin p-dar-wasif n-furat imqqurn#∑ 15ir/m ilmma i-kku/ lmalayka lli-ujadnin i-tasaot-an n-wass-an n-wayyur-an n-usggwas-an
bac ad-npn tulut n-bnadm# 16sfldp i-kra imla-iyi mnnaw ad-gan imnnayn n-yissan n-imip# gan
sin id-miyya n-id-milyun (200$000$000)# 17pmkad a-s-iyi-d-bann-yisan p-twargit lli-/
rip# kraygatt amnnay ilsa abannk i/ggwapn i/rqin yurrpn$ gn iguyya n-yissan zund agayyu
n-izm$ ar-di-ttffup loafit d-waggu d-lkbrit zp-imi-nsn# 18pakudan a-immut tulut
n-bnadm s-kra..-tgu,iwin-an$ s-loafit d-waggu d-lkbrit lli-d-itffupn zp-imawn-
nsn# 19acku p-imi-nsn d-tmpilt-nsn a-p-tlla-t/,,art n-yissan-an# kud yan$ timpilt-ns
t..af ixf zund algmma, ma-s-a-issyaggas mddn#
20imma kullu willi ur-mmutnin s-tgu,iwin-an$ sul ur-ta-rin ad-fln paylli skrn s-ifassn-
nsn# zuydn ntni ar-tobadn ljnun ula lavnam n-wurp d-nnuqrt d-wanas d-u/ru d-ukccu,
lli-ur-tmnadnin ula-da-sflidn ula-da-fttun# 21ntni ur-akkw-tn-twgra/ f-iskkirn-nsn$
ar-nqqan ar-skarn ssi;r ar-tfsadn ar-takwrn#
anur/m 10rev10
lmalak lli-yusin arra im//in
1/rp ilmma yal-lmalak ya,ni$ itjhhd bahra igguz-d zp-ignna# isutl-as-umdlu zund
timlsit$ tlulli-tslit n-un/ar i-ixf-ns$ yisfyu-uwdm-ns zund tafukt$ gn i,arn-ns
zund tannalin l-loafit# 2yasi f-ufus-ns yan-warra im//in ir/mn# isrs-n a,ar-ns afasi
f-umda$ isrs-d a,ar-ns a/lma, f-wakal# 3isawl s-yan-wawal itjhhdn zund tandra n-izm#
llip isawl utn ssa n-iggign# 4llip utn ssa n-iggign gp-n ad-arap$ walaynni sfldp i-yan-
wawal zp-ignna inna-yyi% ∂;,u mayd nnan ssa n-iggign$ a-t-ur-tarat#∑ 5imma lmalak lli-/
rip ibidd f-umda d-wakal$ yull afus-ns afasi s-ignna$ 6iggall s-rbbi lli-bdda-illan
ra-bdda-yili$ ig pwalli iskrn ignna d-wakal d-umda ula kullu ma-gisn-illan# yini% ∂hati
ur-ra-sul-ima.l# 7acku pakud llip ra-yut wis ssa l-lmalayka nffar-ns$ ra-issafu rbbi
maylli iqvad$ a-t-igan d-lbaraka intln lli-f-isawl i-ixddamn-ns lanbya#∑
8pakudan isawl-d-dap-sri-wawal lli-mi-sfldp zp-ignna yini-yyi-d% ∂ddu$ tam/t arra
lli-ir/mn p-ufus l-lmalak lli-ibiddn f-umda ula akal#∑ 9ftup s-dar lmalak ,albp-t ad-
iyi-ifk arra-lli im//in$ yini-yyi% ∂am/-t tcct-t# ra-ismmum p-udis-nnk walaynni
ra-imim zund tammnt p-imi-nnk#∑ 10am/p arra-lli im//in zp-ufus l-lmalak ccp-t#
388
imim zund tammnt p-imi-nu$ walaynni llip-t-ccip yuwrri ismmum p-udis-inu# 11yini-yyi
pakudan% ∂iqqan-k-id a-tzaydt ar-ttbrra;t s-ma-rad-ak-iml rbbi f-mddn n-kigan
d-tmizar d-tasutin d-llupat d-igldan#∑
anur/m 11rev11
sin inagan
1ttfk-iyi ilmma yat-tpanimt ma-s-a-sspalp$ yini-yyi rbbi% ∂nkr tssplt tigmmi
n-rbbi-nnk d-u/ru n-tprsi$ t;asbt kullu willi gis tobadnin# 2walaynni ad-ur-tssplt
targgit-an illan p-brra n-tgmmi$ acku flp-tt i-willi ur-ginin mddn-inu# rad-akwln
ntni f-tmdint tam/layt kku/ id-mraw d-sin (42) n-wayyur# 3walaynni rad-aznp sin inagan-
inu ad-tbrra;n alf d-sin-id-miyya d-s,iv id-mraw (1260) n-wass s-iwalyun lli-rad-
asn-malap# lxic n-tgu,i a-rad-lsn# 4rad-gn ntni zund snat-tizutna ula sin lqnadl$ biddn
p-lgddam n-rbbi lli-i;kamn kullu ddunit# 5ip-inawl kra n-yan a-tn-ihlk$ ra-di-tffup
loafit zp-imi-nsn tsu-n pwilli-tn-krhanin# iqqan-d a-immt wanna iran a-tn-ihlk# 6rad-
asn-tili-t/,,art ad-qqnn ignwan a-ur-i,r-un/ar p-uwssan lli-p-a-tbrra;n s-iwalyun lli-
asn-imala rbbi# rad-asn-tili-t/,,art ad-rarn aman n-taloinin ad-/ggwapn zund idammn#
rad-asn-tili-t/,,art f-ddunit a-stt-utn s-kullu kra igan tagu,i pakud nna-ran#
7pakud llip rad-kmmln tabrra;t f-tuggwa-nsn$ rad-srsn-inkr-wapw/n lli-d-iplin
zp-tdrut n-wakal$ inru-tn inp-tn# 8ra-tprd ddat-nsn p-usuk n-tmdint imqqurn lli-
p-uggwln siditsn f-uggjdi$ ar-srs-kkatn mddn lmona n-²²sadum∑ ula ∂mivr∑ 9kra,-
uwssan d-mnavv a-ra-n-tmunun mddn zp-kullu tasutin d-tqbilin d-llupat d-tmizar ad-
ssmuqquln p-ddat-nsn$ agwin a-tn-m,ln# 10rad-fr;n imzdpn n-ddunit s-lmut-nsn# rad-
bahra-,vvan i-ngratsn ar-akkan tarragin i-ngratsn$ acku ur-sul-ddrn sin inagan lli-
zzuguznin tammara iggutn f-bnadm# 11walaynni tipurdin n-kra,-uwssan d-mnavv$ irur-d
gisn rbbi rru; n-tudrt$ biddn f-i,arn-nsn# ,rnt-tksa, iggutn p-kullu willi-
tn-/ranin# 12pakudan sfldn inagan-lli i-yan-wawal itjhhdn zp-ignna yini-asn% ∂plyad-d
s-pid∑# tyalaln ilmma s-ignna p-yat-tmdlut p-lgddam n-willi-tn-krhanin# 13immass-
wakal bahra p-tasaot-an$ i,r yan-ugzzum zp-mraw igzman n-tmdint$ mmtn ssa n-id-
walf (7000) n-mddn llip immussa-wakal# ksu,n bahra pwilli sulnin ar-ttinin% ∂mnck
a-bahra-itjhhd rbbi n-ignna#∑ 14pmkad a-tzri tis snat-tgu,iwin# imma tis kra..-
tgu,iwin$ hati takmur-d#
wis ssa nffarat
15yut ilmma wis ssa l-lmalayka nffar-ns$ s-sfldp i-waqqur s-iwalyun tjhhdnin p-ignna
ar-ttinin% ∂hati tagldit n-ddunit tuwrri tga tagldit n-siditnnp ula tin lmasi;-
389
ns# nttan a-stt-i;kamn pilad ula kullu mayd-d-iftan#∑ 16imma sin id-mraw d-kku/ (24)
n-umpar lli-skyusnin f-loruc-nsn p-lgddam n-rbbi$ ,rn-in f-uwdmawn-nsn sjdn-as 17inin%
∂nckr-k a-sidi rbbi lli-i;kamn kullu ma-illan$ ig pwalli illan yili bdda$ acku tnkrt
s-t;kimt-nnk itjhhdn tgrt p-l;ukm# 18hajnt-tmizar n-ddunit walaynni ilkm-d-uzmz
l-lpa,ab-nnk# ig azmz lli-p-ra-tut l;ukm f-willi mmutnin$ trart lxir i-ixddamn-nnk
lanbya ula im/layn-nnk ula kullu willi uqqrnin ism-nnk$ ma-im//in ula ma-imqqurn# ig azmz
lli-p-ra-thlkt pwilli thlaknin ddunit#∑
19pakudan a-ttyawr/am-tgmmi n-rbbi p-ignna$ /rp vvnduq l-lohd n-rbbi p-ugwns
n-tgmmi# utn-uwsmann$ immass iggig s-uqqryan itjhhdn# immass-wakal ula ntta$ i,r
ibruri icqan#
anur/m 12rev12
tampart d-ulgmma,
1tban ilmma yat-tmatart imqqurn p-ignwan# tga zund yat-tmpart ilsan tafukt$ yili-
wayyur p-ddu i,arn-ns$ yili f-ixf-ns yan-ttaj n-sin d-mraw n-itri# 2ar-trbbu takmur
a-taru$ ar-tsspuyyu s-unga/ n-tlalit# 3tban-ilmma-tmatart ya,ni p-ignwan# tga zund yan-
ulgmma, a/ggwap$ imqqur bahra# i..af ssa n-ixfawn d-mraw-waskawn$ ilin ssa n-ttijan
m//inin f-ixfawn-ns# 4issmmass impil-ns ijurr srs tulut n-itran zp-ignwan$ ilu;-tn
s-wakal# ibidd p-lgddam n-tmpart lli-ra-yaru$ yiri a-icc arraw-ns pakud nna-ti-
turu# 5taru yan-warraw$ ig yus lli-ra-i;kam kullu timizar n-ddunit s-waomud n-uwzzal#
ityattay-warraw-ns pakudan s-lorc n-rbbi# 6truwl-tmpart s-lxla$ s-illi-as-ijjujad
rbbi# pin a-p-ra-d-as-ifk kullu kra t;tajja alf d-sin id-miyya d-s,iv id-mraw
(1260) n-wass#
7pakudan inkr imip p-ignna# inkr lmalak imqqurn mixayl d-lmalayka lli-llanin p-ddu-ufus-ns
mmapn d-ulgmma,# irar-fllasn-ulgmma, d-lmalayka-ns$ mmapn didsn 8walaynni ur-tn-nrin$
ur-/,arn ad-qaman zp-ignna# 9ityawgar-ulgmma,-an imqqurn s-izdar# nttan a-mi-ttinin
∂iblis∑ ula ∂ci.an∑$ ig abnkal aqdim lli-ijllun kullu imzdpn n-ddunit# ityawgar s-wakal
ntta d-lmalayka-ns#
10sfldp ilmma i-yan-wawal itjhhdn isawl p-ignna yini% ∂pilad ad-ap-ijjnjm rbbi-nnp$
tban-d-t;kimt-ns itjhhdn$ tack-id-tgldit-ns$ yam/ lmasi;-ns l;ukm# acku pwalli
itactkkan s-aytmatnnp p-lgddam n-rbbi-nnp p-iy, ula azal$ hati ityawlwa; s-izdar# 11nran-t ntni s-idammn n-ulqqap ula s-wawal n-tuggwa-nsn$ acku ujadn ad-fkn ixf-nsn ar
lmut# 12fr;at ay-ignwan ula kullu ma-gisn-illan# imma kunni ay-akal d-umda$ tagu,i a-rad-
awn-yili acku igguz srun iblis$ nkrn-d gis iriyn bahra acku issn is-ur-as-tqama
pir luqt idrusn#∑
390
13imma algmma,$ llip i/ra ixf-ns is-n-ityawlwa; s-wakal$ iddu ar-i..ay tampart lli-
yurun arraw# 14imma nttat tyawfkan-as sin ifrawn zund ifrawn n-igidr imqqurn bac
a-tayyl zp-dar-ubnkal s-lxla s-illip rad-as-ityawfka kullu ma-t;tajja kra, isggwasn
d-mnavv# 15walaynni ingi-d imi n-ubnkal s-waman zund asif itjhhdn bac a-yawi-unggay-
ns tampart# 16akal a-iskrn afulki i-tmpart pilan$ acku ir/m imi-ns isu anggay lli-
d-iffupn zp-imi n-ulgmma,# 17imma algmma,$ nkrn-d gis iriyn ggutnin$ .iyr-as bahra
f-tmpart# iddu a-itmmap d-tarwa ya,ni n-tmpart$ a-tn-igan d-kullu willi skarnin
s-luviyyat n-rbbi ar-tam/n p-tuggwa n-yasuo# 18ibidd f-umlal p-tama n-umda#
anur/m 13rev13
apw/n lli-iplin zp-umda
1/rp ilmma yan-wapw/n ipli-d zp-umda# i..af mraw-waskawn d-ssa n-ixfawn$ yili
f-kraygatt isk yan-ttaj im//in$ ityara f-kraygatt ixf yan-ism igan targgimt
i-ism n-rbbi# 2ig-wapw/n-an zund agrzam$ v;un i,arn-ns ilin-gisn-uxbbacn mqqurnin$
ig imi-ns zund imi n-izm# ifk-as-ulgmma, l;ukm-ns ula ta/,,art itjhhdn n-tgldit-
ns# 3irwas is-ityaggas yan zp-ixfawn-ns ra-immt$ walaynni ijji-waggas-lli icqan
ur-immut# ar-tojabn kullu imzdpn n-ddunit p-wapw/n-an$ wurrin ,furn-t# 4ar-tobadn
algmma, acku ifka ta/,,art-ns i-wapw/n$ ar-tobadn apw/n ula ntta ar-ttinin% ∂ma-
itjhhdn zund apw/n@ ma-i/,arn a-t-inru@∑
5ityawfka i-wapw/n a-isawal ar-issfurrug ar-irggm rbbi$ ittfk-as a-i;kam kku/
id-mraw d-sin (42) n-wayyur# 6ir/m imi-ns s-trggam$ ar-irggm ism n-rbbi ula
tazdapt-ns ula kullu ayt-ignna# 7ittfk-as a-itmmap d-im/layn n-rbbi inru-tn$ ittfk-
as a-i;kam p-mddn n-kraygatt taqbilt d-tasut d-llupa d-tmazirt# 8ra-ti-tobadn
kullu imzdpn n-ddunit$ abla pwilli mi ityara ism-nsn zp-isizwar n-ddunit p-warra
n-tudrt n-ulqqap lli-ityawprasn# 9wanna dar im/gan$ iqqan-t-id a-isfld# 10∂wanna-d-
iqqann a-ityama/ ra-nnit-ityama/# wanna-d-iqqann a-immt s-ta//it ra-nnit-immt s-ta//
it# mayad a-f-illa f-im/layn n-rbbi a-gis-am/n$ zgan p-uparas-ns#∑
apw/n lli-iffupn zp-wakal
11/rp ilmma apw/n ya,ni iffup-d zp-wakal# i..af sin-waskawn zund askawn n-ulqqap$ ar-
isawal zund algmma,# 12ar-it;kam s-ism n-wapw/n amzwaru$ i..af kullu ta/,,art-ns#
ar-itamr ddunit d-imzdpn-ns ad-tobadn apw/n amzwaru lli-mi-ijji-waggas-ns icqan# 13izayd ar-iskar timitar mqqurnin$ ar-izzuguz loafit zp-ignna ar akal a-stt-/rn
kullu mddn# 14ityawfka-yas a-iskar lmojizat p-tama n-wapw/n amzwaru$ ar-srsnt-ijllu
391
kullu imzdpn n-ddunit# yuvva-tn ad-skrn yat-vvurt imqqurn n-wapw/n amzwaru lli-
ityaggasn s-ta//it yuwrri-dap iddr# 15ittfk-as a-izro kra n-rru; p-vvurt-lli
n-wapw/n amzwaru$ ayllip tuwrri ar-tsawal vvurt ar-ttamr mddn ad-npn wanna yagwin
a-stt-itobad# 16izayd-wapw/n-lli ar-itamr kullu mddn$ ma-im//in ula ma-imqqurn$
ayt-wayda ula im/la,$ ismgan ula pwilli ganin win ixf-ns$ yini-asn ad-qbln ..abo f-ufus-
nsn afasi npd f-ignzi-nsn# 17pmkad a-s-a-itamr bac a-ur-yi/,ar yan a-isp ula izznza
abla dars illa ..abo n-ism n-wapw/n amzwaru npd nnmra lli-imlan ism-ns# 18ma-ra-ifhm
lmona-yad@ wanna dar loaql$ illa fllas a-i;asb nnmra n-wapw/n$ acku tga nttat nnmra n-ism
n-yan-urgaz$ tg s,iv id-miyya d-s,iv id-mraw d-s,iv (666)#
anur/m 14rev14
alqqap d-willi ifra zp-ddunit
1ssmaqqlp-n pakudan s-/rip alqqap ibidd f-iggi n-uwrir n-tgmmi n-rbbi# biddn
dids miyya d-kku/ id-mraw d-kku/-walf (144$000) n-mddn lli-mi-ityara f-ignzi-
nsn ism n-ulqqap ula ism n-babas# 2sfldp ilmma i-yan-wawal isawl p-ignna zund ijjij
n-isaffn n-waman ggutnin ula zund aqqryan n-iggig itjhhdn# irwas i-l;ss l-lutarat
ar-tn-kkatn id-bab-nsn# 3ar-kullu-tasin yan-umarg l-ljdid p-lgddam l-lorc p-dar
kku/. lmxluqat d-imparn# ur-i/,ar yan a-yissan amarg-an$ abla miyya d-kku/ id-mraw
d-kku/-walf (144$000) n-mddn lli-ifra rbbi zp-ddunit# 4ntni gan pwilli pusnin$ ur-
ssrkin ixf-nsn d-tmparin# gn pwilli-bdda-itmunun d-ulqqap s-innas a-ittidu# gn imnza
n-bnadm lli-ifra ad-gn win rbbi d-ulqqap# 5kra n-tkrkist ur-tkki imi-nsn# kra
ywxcnn ur-gisn-illi#
kra, lmalayka uyln p-wammas n-ignwan
6/rp ilmma yal-lmalak ya,ni yuyl p-wammas n-ignwan$ yawi-d lxbar ifulkin lli-ra-bdda-
yili$ a-srs-itbrra; i-kullu imzdpn n-ddunit n-kraygatt tasut d-tqbilt d-llupa
d-tmazirt# 7yall awal-ns yini% ∂,rat a-ttobadm rbbi ar-ti-ttalpm$ acku tlkm-d
tasaot a-yut l;ukm f-bnadm# sjdat i-walli iskrn ignwan d-wakal$ iskr amda ula taloinin
n-waman#∑
8iggwru-as-d lmalak wis sin yini% ∂tthlk$ tthlk-tmdint n-babil itjhhdn# tthlk
xtalli isswan kullu timizar n-ddunit s-tissi iktin l-lfsad-ns issnufuln#∑
9iggwru-asn-d lmalak wis kra,$ yall awal-ns yini% ∂winna tobadnin apw/n ula vvurt-
ns$ d-winna qblnin ..abo-ns f-ignzi-nsn ula f-ufus-nsn$ 10ntni rad-sun zp-tissi
i;rran n-ssx. n-rbbi lli-s-iommr lkas l-lpa,ab-ns# rad-rfufnn s-loafit d-lkbrit
392
p-lgddam l-lmalayka n-rbbi ula lgddam n-ulqqap# 11ra-bdda-yaqlay-waggu n-urfufn-nsn$
ur-sar-itmmi# ur-sar-rad-asn-tili rra;t$ la p-iy, ula azal$ i-willi tobadnin apw/n
ula vvurt-ns$ ula pwilli qblnin ..abo n-ism-ns#∑ 12mayad a-f-illa f-im/layn n-rbbi ad-
zgan p-uparas-ns$ a-tn-igan d-willi skarnin s-luviyyat n-rbbi pwin-bdda p-yasuo#
13sfldp ilmma i-yan-wawal isawl p-ignna yini-yyi% ∂ara mayad$ ∂imbarkin ad-gan winna
mmutnin f-ism n-siditnnp zp-pilad s-uflla#∑∑ isawl-d rru; n-rbbi yini% ∂s-vva;t$
rad-sunfun zp-unhataf-nsn$ awin didsn l;sab n-kullu mad-skarn ifulki#∑
tamgra n-vvabt n-ddunit
14ssmaqqlp-n ilmma s-/rip yat-tmdlut tumlilt$ iskyus fllas yan issrwasn i-bnadm#
yili ttaj n-wurp f-ixf-ns$ yili-usmmawd imsadn p-ufus-ns# 15iffup-d yal-lmalak zp-
tgmmi n-rbbi$ yall awal-ns yini i-walli iskyusn f-tmdlut% ∂lu;-n asmmawd-nnk a-imgr$
acku ilkm-uzmz n-tmgra$ tnu vvabt n-ddunit#∑ 16inkr pwalli iskyusn f-tmdlut ilu;-n
asmmawd-ns f-ddunit imgr vvabt-ns#
17pakudan iffup-d yal-lmalak ya,ni zp-tgmmi n-rbbi p-ignna$ ula ntta yusi asmmawd
imsadn# 18iffup-d ilmma yal-lmalak ya,ni zp-dar ..bla l-lbxur$ ig pwalli igabln loafit#
isawl s-walli yusin asmmawd imsadn yini-as s-wawal itjhhdn% ∂lu;-n asmmawd-nnk$
tssmunt tizrmin zp-ddalit n-ddunit$ acku inwa-wa,il#∑ 19iddu lmalak ilu;-n asmmawd-
ns f-ddunit issmun a,il# ilu;-n a,il n-ddunit p-lmovvrt imqqurn n-ssx. n-rbbi# 20tlla lmovvrt p-brra n-tmdint$ ar-gis-ta,,rn a,il# ffupn zp-gis idammn$ ngin zund
asif$ ayllip idra s-ma-itggan tiddi n-wagmar# ilkm-unggay-ns ma-itggan kra, id-
miyya n-kilimitr#
anur/m 15rev15
amarg n-willi nranin apw/n
1/rp ilmma tamatart ya,ni p-ignna$ tmqqur bahra$ tojjbp gis s-kigan# tga ssa
l-lmalayka asin ssa n-tgu,iwin# timggura p-tgu,iwin ad-gant$ acku rbbi i;udda srsnt
ssx.-ns#
2/rp kra issrwas-iyi i-tmda n-jjaj ixl,n s-loafit# /rp pwilli nranin apw/n ula
vvurt-ns ula nnmra n-ism-ns$ biddn p-tama n-tmda n-jjaj asin lutarat n-rbbi# 3ar-
ttirirn asin amarg n-musa axddam n-rbbi d-umarg n-ulqqap ar-ttinin% ∂wa-sidi rbbi
lli-i;kamn kullu ma-illan$ imqqur kullu ma-tskart$ lojb a-iga# way-agllid n-tasutin$ ywp/
an kullu ma-ttnba..# l;qq a-iga# 4wa-sidi rbbi$ ma-ur-ra-i,r p-lgddam-nnk@ ma-ur-ra-
393
yuqqr lmjd n-ism-nnk@ acku kiyi wa;duk a-ivfan# rad-d-ackin mddn ad-ak-sjdn zp-kullu
timizar n-ddunit# acku ibayyn-asn-d l;qq lli-s-tnb,t#∑
5llip izri mayan ssmaqqlp-n s-/rip ta;anut tam/layt tr/m p-uxiyyam n-tmitar
n-rbbi p-ignna# 6/rp ssa l-lmalayka lli-ra-yasi ssa n-tgu,iwin$ ffupn-d zp-t;anut
tam/layt# lsn timlsa l-lkttan ivfan ar-ssmriqint# bkisn zp-wammas-nsn s-ibkkasn
n-wurp# 7tddu yat zp-kku/. lmxluqat tfk i-ssa l-lmalayka ssa n-ta..asin n-wurp$
ommrnt s-ssx. n-rbbi lli-bdda-illan ra-bdda-yili# 8tuwrri tommr-t;anut tam/layt
s-waggu l-lmjd n-rbbi d-t;kimt-ns itjhhdn# ur-ra-yi/,ar yan a-ikcm s-t;anut-an
tam/layt ard kmmlnt ssa n-tgu,iwin lli-usin ssa l-lmalayka#
anur/m 16rev16
ssa n-ta..asin n-ssx. n-rbbi
1sfldp i-yan-wawal itjhhdn isawl-d zp-t;anut tam/layt$ yini i-ssa l-lmalayka% ∂ddwat
tffim-n f-ddunit ssa n-ta..asin n-ssx. n-rbbi#∑
2iddu lmalak amzwaru iffi-n ta..ast-ns f-ddunit$ s-uwrrin i;bba cqanin wxcnnin
p-mddn lli-dar ..abo n-wapw/n ar-tobadn vvurt-ns#
3iddu lmalak wis sin iffi-n ta..ast-ns f-umda$ s-yuwrri ig-umda zund idammn n-inipi$
immt kullu ma-iddrn p-umda#
4iddu lmalak wis kra, iffi-n ta..ast-ns f-isaffn d-taloinin n-waman$ s-uwrrin kullu
/ggwapn zund idammn# 5sfldp i-lmalak lli-igabln aman inna% ∂wa-rbbi am/lay lli-illan
ikka-ttin bdda illa$ s-l;qq a-s-tutt l;ukm-ad f-bnadm$ 6acku ffin ntni idammn n-im/
layn-nnk d-lanbya# hati pilad idammn ad-asn-tsswat# pmkan ad-asn-igan#∑ 7sfldp i-kra
isawl-d zp-..bla l-lbxur inna% ∂s-vva;t a-sidi rbbi lli-i;kamn kullu ma-illan# ywp/
an l;ukm-nnk# s-l;qq a-s-a-tt;kamt#∑
8iddu lmalak wis kku/ iffi-n ta..ast-ns f-tafukt$ s-as-ityawfka a-tqd bnadm
s-loafit-ns# 9tjdr mddn s-trpi-ns i;rran$ ayllip rgmn ism n-rbbi lli-dar ta/,,art
a-tn-yut s-tgu,iwin-an$ walaynni ur-rin ad-fln ddnub-nsn uqqrn lmjd-ns#
10iddu lmalak wis smmus iffi-n ta..ast-ns f-lorc n-wapw/n$ tllas-tgldit-ns s-uwrrin
mddn ar-gllin ils-nsn s-wa..an lli-tn-ibrrin# 11ar-rggmn rbbi n-ignna f-ssibt n-wa..
an d-i;bba lli-gisn-illan$ walaynni sul ur-rin ad-fln iskkirn-nsn wxcnnin#
394
12iddu lmalak wis s,iv iffi-n ta..ast-ns f-wasif n-furat imqqurn$ s-yuwrri iqqur
zp-waman$ bac a-ig aparas yujad i-igldan lli-ra-d-yack zp-usplay n-tafukt# 13/rp
ilmma kra, ljnun wxcnnin zund kra, igra$ ffupn-d zp-imawn n-ulgmma, d-wapw/n d-nnabi
bu-tkrkas# 14ntni larwa; l-ljnun ad-gan$ ar-skarn lmojizat ar-tkkan dar kullu igldan
n-ddunit a-tn-ssmunn i-imip lli-s-rad-mmapn p-wass l-l;sab n-rbbi lli-i;kamn kullu
ma-illan# 15inna siditnnp% ∂hati ra-n-ackp zund amxxar# ambarki a-ra-ig wanna i,ufn yawi
dids timlsa-ns a-ur-iffup bla yat i;cm p-lgddam n-mddn#∑ 16rad-ssmunn igldan-lli
p-udpar lli-mi-ttinin ∂harmagaddun∑ s-wawal n-ayt-yudaya#
17iddu lmalak wis ssa iffi-n ta..ast-ns f-ignwan$ s-d-isawl yan-wawal itjhhdn zp-
dar lorc p-t;anut tam/layt inna% ∂hati ikmml∑# 18ar-kkatn-uwsmann$ immass iggig
s-uqqryan itjhhdn$ immass-wakal ula ntta bahra# ur-jju-immussi-wakal pmkan zp-
llip ityawxlaq bnadm p-ddunit# 19tb,u-tmdint imqqurn f-kra..-twal$ tthlknt kullu
timdinin n-tmizar n-ddunit# ur-ittu rbbi tamdint n-babil imqqurn$ isswa-yas kullu
lkas n-ssx. l-lpa,ab-ns# 20pakudan la; igzirn$ astwan kullu idrarn# 21ar-n-i.ar ibruri
zp-ignwan zund i/ran$ i,ni bahra yakmur-n s-kku/ id-mraw n-kilu# ar-n-i.ar f-mddn
ayllip rgmn rbbi f-tgu,i-an n-ibruri$ acku icqa bahra#
anur/m 17rev17
loqubit lli-ra-i,r f-tmdint ywxcnn
1yack-id dari yan zp-ssa l-lmalayka lli-usinin ssa n-ta..asin yini-yyi% ∂ack-id ad-
ak-mlp loqubit lli-ra-i,r f-tmggant imqqurn lli-iskyusn p-gr isaffn n-waman# 2fsadn
dids igldan n-ddunit$ tssnufl imzdpn n-ddunit s-tissi iktin l-lfsad-ns#∑
3yasi-yyi pakudan s-t;kimt n-rru;$ yawi-yyi s-yan mani ixwan# /rp pin yat-tmpart tni
f-yan-wapw/n a/ggwap# i..af ssa n-ixfawn d-mraw-waskawn$ tyaran fllas kigan d-ismawn$
gan kullu tirggam i-rbbi# 4tls-tmpart-an ma-i,lan d-ma-i/ggwapn$ tg-n ikwlan n-wurp
d-ljuhr d-t/ratin pwlanin# tasi p-ufus-ns yal-lkas n-wurp iommrn s-tjlxit d-irkan
l-lfsad-ns# 5ityara f-ignzi-ns yan ism s-lmona intln$ iga ∂babil imqqurn$ innas n-tmgganin
ula kullu ma-igan tajlxit n-ddunit#∑ 6/rp tampart-an tnufl s-tissi n-idammn n-im/layn
n-rbbi d-win inagan n-yasuo# llip-tt-/rip$ tojjbp gis bahra#
7yini-yyi lmalak% ∂max ayllip gis ttojjbt@ rad-ak-mlp lmona-yad fllak intln n-tmpart
ula apw/n lli-f-tni lli-i..afn ssa n-ixfawn d-mraw-waskawn# 8apw/n-an ikka-ttin illa$
ur-sul-a-itban$ ra-d-ipli zp-tdrut n-wakal iftu s-lhalak# ra-gis-tojjabn imzdpn
n-ddunit lli-mi-ur-ityara ism-nsn p-warra n-tudrt zp-isizwar n-ddunit# acku rad-/
rn apw/n lli-sttin-ikkan illa$ ur-sul-a-itban$ ra-d-dap-iban#
395
9∂ma-i..afn loaql bac a-ifhm lmona-yad@ acku ssa n-ixfawn-lli$ gan ssa n-yurar lli-
f-tskyus-tmpart# 10gn ula ssa n-igldan$ ,rn zp-gisn smmus$ isul yan$ ra-d-sul-yack
wayya,# pakud nna-d-yucka rad-as-ityawfka a-i;kam yat luqt idrusn# 11imma apw/n lli-
sttin ikkan illa ur-a-sul-itban$ nttan a-ra-ig wis tam igldan# ikka-ttin iga yan zp-
ssa n-igldan lli-zrinin# ra-d-yuwrri$ iftu ilmma s-lhalak#∑
12∂imma mraw-waskawn lli-t/rit$ ntni gan mraw igldan lli-ur-ta-;kamnin# rad-asn-
ttyawfka-t/,,art ad-;kamn ntni d-wapw/n yat tasaot idrusn# 13yat-tnba.. ka-darsn-
illan$ rad-fln ta/,,art ula tigldayn-nsn p-ufus n-wapw/n# 14rad-mmapn d-ulqqap$ walaynni
ra-tn-inru-ulqqap ntta d-mddn-ns lli-mi-ipra$ i/li-tn ad-gn wins$ pwin-bdda gis#
acku iga ntta anmpur n-inmpurn$ ig agllid n-igldan#∑15izayd lmalak yini-yyi% ∂isaffn n-waman lli-t/rit tskyus-tmggant p-gratsn$ ntni gan
mddn n-tasutin d-tqbilin d-tmizar d-llupat n-ddunit# 16walaynni mraw-waskawn d-wapw/n
lli-t/rit$ ntni rad-krhun tamggant$ kkisn-as kullu ma-dars-illan$ fln-tt bla yat# rad-
ccn tifiyi-ns jdrn-tt kullu s-loafit# 17acku iskr rbbi p-uwlawn-nsn ad-skarn ma-gisn-
iqvad ntta$ mcackan-d ad-fln ta/,,art ula tigldayn-nsn p-ufus n-wapw/n ard kullu ijru
maylli-yad-inna rbbi ra-ijru# 18imma tampart lli-t/rit$ nttat a-igan tamdint imqqurn
lli-i;kamn p-kullu igldan ddunit#∂∑
anur/m 18rev18
lhalak n-tmdint n-babil
1llip izri mayan /rp yal-lmalak ya,ni itjhhd bahra$ igguz-d zp-ignna$ issfaw kullu
ddunit s-nnur lli-gis-illan# 2yall awal-ns yini% ∂tthlk$ tthlk babil imqqurn# ur-tgi
pilad abla tazdapt l-ljnun$ tommr s-kullu kra igan rru; ywxcnn ula kullu kra igan
ag,i, lli-ur-i;lin ar-t-issmsar bnadm# 3acku tsswa kullu timizar n-ddunit s-tissi
iktin l-lfsad-ns$ fsadn dids igldan n-ddunit# tss,ni isbbabn n-ddunit zp-lquwwt
n-cchawa-ns#∑
4sfldp ilmma i-wawal ya,ni zp-ignna inna% ∂wa-mddn-inu$ ffupad-d zp-dars$ a-ur-
dids-tmunm p-ddnub-ns bac a-ur-dids-tkcmm p-tgu,iwin-ns# 5han ddnub-ns gudin ar
ignna# ur-ittu rbbi-nnun kullu ma-tskr ywxcn# 6imma pilad skrat-as pmklli-awn-tskr$
trarm-as f-snat-twal f-iskkirn-ns$ tommrm-as lkas s-tissi i;rran f-snat-
twal f-tissi lli-awn-tsswa nttat$ 7tobbrm-as tarfufnt d-tgu,i s-lobrt lli-s-
tobbr i-ixf-ns lmjd d-lxir# acku ar-ttini nttat p-uwl-ns% ∂ha-yyi tagllitt ad-gip
f-lorc-inu# ur-gip tahjjalt$ ur-sar-kkin im..awn alln-inu# ∑8f-payan a-f-ra-stt-utnt-
kullu-tgu,iwin-ns p-yan-wass# ra-fllas-i,r-wa..an d-tapuft d-upni$ ar-tti-tjddr
loafit# acku rbbi siditun lli-ra-fllas-izzugz loqubit$ hati itjhhd bahra#
396
9∂imma igldan n-ddunit lli-dids-fsadnin ccn dids lxir$ rad-sspuyyun ar-fllas-allan
pakud nna-/ran aggu l-loafit ar-tti-tjddr# 10ra-n-biddn p-tuggugt$ iksa,n a-ur-
dids-rfufnn ula ntni$ ar-ttinin% ∂tagu,i$ tagu,i ayd-fllam-i,rn a-tamdint imqqurn#
wa-tamdint n-babil itjhhdn$ tasaot idrusn a-p-fllam-tgguz loqubit-nnm#∑∑
11∂rad-sspuyyun isbbabn n-ddunit ar-fllas-allan$ acku ur-sul-illi ma-isapn sslaot-
nsn 12n-wurp d-nnuqrt d-t/ratin pwlanin d-ljuhr d-lkttan icwan d-l;rir d-ttub
i,ili d-ttub a/ggwap d-ikccu,n lqmari d-sslaot l-loalj d-ukccu, ywplan d-sslaot
n-wanas d-uwzzal d-rrxam 13d-lqrfa d-l;nu, d-tujjut imimn d-usafar lmurr d-lbxur
d-waman n-wa,il iktin d-zzit d-uggurn d-irdn d-imugayn d-uwlli d-yissan d-lkrarv
d-ismgan d-mddn tyama/nin p-imip#∑
14∂rad-as-inin% ∂la;-am kullu timixar lli-ttirit# ityattay fllam kullu ma-s-tr,it$
tssfulkit srs ixf-nnm# ur-sar-ti-t/rit-dap#∑ 15ula isbbabn lli-,ninin s-sslaot
lli-gis-zznzan$ rad-biddn p-tuggugt$ iksa,n a-ur-fllasn-t,r loqubit ula ntni dids#
ar-sspuyyun ar-allan ar-ttinin% 16∂tagu,i$ tagu,i ayd i,rn f-tmdint imqqurn lli-ilsan
lkttan icwan d-ttub i,ili d-ttub a/ggwap d-ikwlan n-wurp d-ljuhr d-t/ratin pwlanin# 17hati pir tasaot idrusn a-p-kullu-la; timixar-an#∑∑
²∂biddn-in p-tuggugt kullu willi tkkanin amda$ rrways n-wanawn d-willi gisn ssudunin
d-willi gisn txdamnin# 18llip a-tmnadn aggu l-loafit lli-s-a-tjddr ar-sspuyyun ar-
ttinin% ∂is-jju-tlla kra n-tmdint zund tamdint-ad imqqurn@∑ 19ar-allan ar-tlu;n agdrur
f-iggi n-iguyya-nsn ar-sspuyyun ar-ttinin% ∂tagu,i$ tagu,i ayd i,rn f-tmdint imqqurn
lli-iss,nin s-tmixar-ns kullu willi dar anawn f-umda# hati pir tasaot idrusn a-p-
la; kullu ma-gis-illan#∑ 20fr;at ay-ayt-ignna s-lhalak-ns$ tfr;m ay-im/layn n-rbbi
d-irqqasn-ns d-lanbya$ acku izzugz-d fllas rbbi-nnun loqubit f-paylli-awn-tskr#∑
21pakudan a-inkr yal-lmalak itjhhdn$ yasi yan-u/ru imqqurn zund a/ru n-uzrg$ ilu;-
t-in p-umda yini% ∂pmkad a-s-ra-n-ttyawlwa;-tmdint n-babil imqqurn s-jjhd# ur-
sar-km-i/ri yan# 22ur-sul-ra-gim-sfldn i-l;ss n-ayt-lutar npd ayt-umarg npd ayt-
touwwatt npd ayt-nffar# ur-sul-ra-gim-ilin ayt-twuri$ wala ra-gim-sllan i-taqqurt
n-uzrg$ 23wala ra-gim-tfaw tifawt l-lqnadl$ wala ra-gim-sfldn i-wawal n-usli d-tslit#
acku isbbabn-nnm$ inmpurn n-ddunit ad-gan# s-ssi;r-nnm a-s-a-tjllut kullu timizar# 24loqubit a-i,rn f-babil acku yufa-n gis rbbi-nnun idammn l-lanbya d-im/layn-ns d-win
kullu mddn lli-tyawnpanin p-ddunit#∑
397
anur/m 19rev19
tampra n-ulqqap
1llip izri mayan sfldp i-kra itjhhdn issrwas-iyi i-taqqurt n-mddn ggutnin p-ignna$
ulln awal-nsn ar-ttinin% ∂halliluya$ rbbi-nnp a-ijjnjamn$ ig bab l-lmjd d-lquwwa# 2ywp/
an l;ukm-ns$ s-l;qq a-s-a-it;kam# yut loqubit f-tmggant imqqurn lli-issrkan kullu
ddunit s-lfsad-ns# irar-as rbbi f-idammn n-ixddamn-ns#∑ 3alln-dap awal-nsn ar-
ttinin% ∂halliluya$ ar-bdda-yaqlay-waggu-ns$ ur-sar-itmmi#∑ 4,rn-in ilmma sin id-
mraw d-kku/ (24) n-umpar d-kku/. lmxluqat p-lgddam n-rbbi lli-iskyusn f-lorc$
sjdn-as ar-ttinin% ∂amin$ halliluya#∑
5isawl-d ilmma yan-wawal zp-dar lorc yini% ∂alpat rbbi-nnp a-ixddamn-ns kullukn
lli-t-uqqrnin$ pwilli mqqurnin ula pwilli m//inin#∑ 6sfldp ilmma i-kra issrwas-iyi
i-iwalyun n-mddn ggutnin bahra$ zund ijjij n-isaffn n-waman ggutnin ula zund aqqryan
n-iggig itjhhdn$ ar-ttinin% ∂halliluya# rbbi siditnnp itjhhdn$ nttan a-i;kamn kullu
ma-illan# 7a-nfr; pilad$ nall awal-nnp s-lfr;$ nini mnck a-bahra-iggut lmjd-ns# acku
tru;-d-tmpra n-ulqqap# ha-taslit-ns tjjujad ixf-ns$ 8ifk-as rbbi timlsit l-lkttan
icwan ipusn issmriqin# lmona l-lkttan tga ifulkitn lli-skrn im/layn n-rbbi#∑
9yini-yyi ilmma lmalak% ∂ara awal-ad$ ∂imbarkin ad-gan pwilli mi ipra rbbi ad-d-ackin
s-imnsi n-tmpra n-ulqqap#∑∑ izayd yini-yyi% ∂pwid gan iwalyun n-rbbi# l;qq ad-gan#
∑10imma nkki ,rp-n p-dar i,arn-ns irip ad-as-sjdp$ s-iyi-inna% ∂a-ur-tskrt pmkan#
acku axddam kad-gip$ zund kiyi d-aytmak lli-um/nin p-tuggwa n-yasuo# rbbi wa;dut
a-ttobadt#∑ acku tuggwa n-yasuo a-id;ayn pwilli sawalnin s-mad-asn-imala rbbi#
amnnay f-wayyis umlil
11/rp ilmma ignna r/mn$ s-iyi-d-iban yan-wayyis umlil# amnnay-ns$ ar-as-ttinin ∂l;qq∑
ula ∂pwalli izgan p-wawal-ns∑# s-l;qq a-s-a-ikkat l;ukm ar-srs-itmmap# 12ar-d-
ssufunt-walln-ns zund isufa l-loafit$ ilin f-ixf-ns ttijan ggutnin# ityara fllas yan-
ism lli-ur-issin yan abla nttan# 13immp-uqccab-ns s-idammn$ ig ism-ns ∂awal n-rbbi∑# 14,furn-t ljyuc n-ignna$ lsn lkttan icwan ipusn imlluln$ nin f-yissan umliln# 15iffup-d
zp-imi-ns zund yat ta//it imsadn# ra-srs-yut timizar n-ddunit# ra-tnt-i;kam
s-waomud n-uwzzal$ ya,,r a,il p-lmovvrt n-ssx. l-lpa,ab n-rbbi lli-i;kamn kullu ma-
illan# 16ityara yan ism p-uqccab-ns f-uflla n-umva,-ns$ iga ∂agllid n-igldan d-unmpur
n-inmpurn∑#
398
17/rp ilmma yal-lmalak ibidd f-tafukt$ yall awal-ns ipr s-ig,a, kullutn lli-tayylalnin
p-ignwan yini-asn% ∂ackad-d tmunm f-imnsi imqqurn lli-awn-ijjujad rbbi$ 18a-tcttam
tifiyi n-igldan d-ioskrin d-inmpurn l-loskr$ d-yissan ula imnnayn-nsn$ ar-tcttam
tifiyi n-kullu mddn$ ismgan ula pwilli ganin win ixf-nsn$ ma-im//in ula ma-imqqurn#∑19/rp ilmma apw/n$ nttan d-igldan n-ddunit d-ljyuc-nsn# munn-d kullutn ad-mmapn d-walli
inin f-wayyis d-ljic-ns# 20imma ntta yum/ apw/n$ yam/ ula nnabi bu-tkrkas lli-iskrn
lmojizat s-ism n-wapw/n ijlu srsnt pwilli dar ..abo n-wapw/n d-willi tobadnin
vvurt-ns# pakudan sul ddrn a-tn-in-ilu; s-sin p-tmda l-loafit lli-ijddrn s-lkbrit# 21izayd ilmma pwalli inin f-wayyis inp ma-iqaman zp-ljyuc-nsn s-ta//it lli-d-iffupn
zp-imi-ns# munn-d ig,a, ar-kullu-cttan tifiyi-nsn ayllip cboan#
anur/m 20rev20
alf n-usggwas
1/rp ilmma yal-lmalak igguz-d zp-ignna$ yusi tasarut n-tdrut n-wakal$ tili p-ufus-ns
yat-ssnslt imqqurn# 2yam/ algmma, lli-mi-ttinin ∂abnkal aqdim∑ ula ∂iblis∑ ula ∂ci.
an∑$ ikrs-t bac a-iqama p-iskraf alf n-usggwas# 3ilu;-t-in p-tdrut n-wakal$ iqqn-n
fllas imi n-tdrut$ iskr-as ..abo bac a-ur-sul-ijllu timizar n-ddunit ard izri-
walf n-usggwas# tigira n-mayan ra-d-iqqan a-inur/m zp-iskraf yat luqt idrusn#
4/rp ilmma kra l-loruc p-ignna# ityawfka i-willi fllasn skyusnin l;qq ad-t;kamn# /
rp larwa; n-willi mi ityawbbay ixf-nsn f-ssibt n-tuggwa-nsn f-yasuo ula f-wawal
n-rbbi# ur-obdn apw/n ula vvurt-ns$ ula qbln ..abo-ns f-ignzi-nsn ula f-ufus-nsn# nkrn
ntni zp-lmut ar-t;kamn d-lmasi; alf n-usggwas# 5pmkad a-tga-tnkra tamzwarut# imma
wiyya, sul qaman p-lmut$ ur-rad-nkrn ard izri-walf n-usggwas# 6imbarkin d-im/layn
ad-gan pwilli-d-nkrnin p-tnkra tamzwarut# ur-ra-ti/,ar lmut tis snat a-tn-tlkm#
rad-gn inmpurn n-rbbi d-lmasi;$ ra-dids-;kamn alf n-usggwas#
lhalak n-iblis
7pakud nna-ikmml-walf n-usggwas ra-ityawfsay ci.an zp-iskraf-ns$ 8iffup-d a-ijlu
kullu timizar n-ddunit$ issmun imzdpn-nsnt i-imip# ntni ∂gug∑ ula ∂magug∑ ad-gan$
igatn zund amlal n-tama n-umda$ 9ar-zziggizn ard kn ddunit kullutt$ sutln i-untal n-im/
layn n-rbbi a-t-igan d-tmdint lli-dars-iozzan# imil t,r-d fllasn loafit zp-ignna
thlk-tn# 10ityawlwa;-n iblis lli-tn-ijlan p-tmda l-loafit d-lkbrit lli-p-illa-wapw/n
d-nnabi bu-tkrkas# rad-kullu-pin-trfufunn p-iy, ula azal s-urfufn ur-sar-itmmin#
399
arratn l-l;ukm ula lmut tis snat
11/rp ilmma yal-lorc imqqurn imlluln$ /rp ula pwalli fllas iskyusn# llip-d-iban ntta$
ruwln zp-gis ignwan d-wakal$ la;-tn kullu# 12s-/rip pwilli mmutnin$ ma-imqqurn ula ma-
im//in$ biddn kullu p-lgddam l-lorc# tyawr/amn kra n-warratn pakudan$ s-ityawr/am
yan-warra ya,ni igan arra n-tudrt# yut rbbi l;ukm pakudan f-willi mmutnin$ irar-asn
f-paylli skrn pmklli ityara p-warratn# 13id;i-d-umda kullu willi gis mmutnin$ td;i-d
lmut d-udpar l-lmut kullu willi gis llanin$ i;kam rbbi fllasn kullutn f-paylli skrn# 14ilu;-n ilmma lmut d-udpar l-lmut p-tmda l-loafit# lmut tis snat a-tga-tmda l-loafit# 15wanna mi ur-ityara ism-ns p-warra n-tudrt$ ilu;-t-in rbbi p-tmda l-loafit#
anur/m 21rev21
ignna l-ljdid ula akal l-ljdid
1/rp ilmma ignna l-ljdid d-wakal l-ljdid# ur-sul-qaman ignwan iqdimn ula ikalln iqdimn$
la; ula amda# 2/rp tamdint tam/layt$ a-stt-igan d-urucalim l-ljdid$ tgguz-d zp-ignna
zp-dar rbbi# tfulki bahra zund yat-tslit ilsan timlsit n-tmpra$ yujadn a-tmnaggar
asli-ns# 3sfldp i-yan-wawal itjhhdn isawl-d zp-dar lorc yini% ∂hati p-gr bnadm a-p-
ra-tili-tzdapt n-rbbi$ izdp pilad p-wammas-nsn$ gn ayt-dars# rbbi rad-didsn-yili$
ig rbbi-nsn# 4ra-isfi, kullu im..awn-nsn# ur-sul-ra-tili lmut ula tagu,i ula tipuyya ula
a..an$ acku ddunit taqdimt ur-sul-tqama#∑
5isawl-d pwalli iskyusn f-lorc yini% ∂skrp kullu pilad zp-ljdid#∑ yini-yyi-dap%
∂ara mayad# acku wp/ann iwalyun-ad$ l;qq ad-gan#∑ 6izayd yini-yyi% ∂hati ikmml# nkki gip
amzwaru d-umggwaru$ gp isizwar d-isiggwra# wanna yap irifi$ ra-t-ssup zp-taloint
n-waman n-tudrt bla gis ifka yat# 7imma wanna inran$ rad-as-fkp lwurt-ad% ∂rad-gp
rbbi-ns$ ig ntta iwi# 8imma pwilli ruwlnin zp-l;qq wurrin zp-uparas-inu ssrkan
ixfawn-nsn ar-nqqan ar-tfsadn ar-skarn ssi;r ar-tobadn ilahat n-ddunit$ rad-ftun
ntni d-kullu ayt-tkrkas s-udpar-nsn p-tmda lli-ijddrn s-loafit d-lkbrit# pmkad
a-ra-tg lmut tis snat#∑
urucalim l-ljdid
9yack-id ilmma yan zp-ssa l-lmalayka lli-usinin ssa n-ta..asin lli-ommrnin s-ssa
n-tgu,iwin ggwranin# isawl-d sri yini-yyi% ∂ack-id mlp-ak taslit lli-igan tampart
n-ulqqap#∑ 10yawi-yyi s-t;kimt n-rru; ar iggi n-yan-udrar imqqurn yattwin$ iml-
iyi-d tamdint tam/layt n-∂urucalim∑ tgguz-d zp-ignna zp-dar rbbi# 11ar-tssmriqi
s-lmjd n-rbbi zund yat-t/rut taqrfit ywplan bahra$ ula zund adfl ivfan# 12ilulli-
400
as yan-upwrab imqqurn yattwin$ ila sin d-mraw n-imi# biddn pin sin d-mraw l-lmalak
p-lgddam n-imawn$ ityara p-kraygatt imi ism n-yan zp-sin d-mraw-tqbilt n-ayt-
rbbi# 13llan kra, imawn p-tsga lli-zp-a-taqlay tafukt$ ilin kra, imawn p-tsga ta/
lma..$ ilin kra, imawn p-tsga tafasit$ ilin kra, imawn p-tsga lli-p-a-n-t.ar tafukt# 14llan sin d-mraw n-u/ru p-llsas n-upwrab n-tmdint$ tyaran gisn sin d-mraw ism n-sin
d-mraw n-urqqas n-ulqqap#
15lmalak lli-d-sri-isawln$ illa dars yan-waomud n-wurp ma-s-a-isspal$ yiri a-srs-
isspl tamdint d-imawn-ns d-upwrab-ns# 16tngadda-tpzi n-tmdint zp-kku/.-tsgyu#
iddu lmalak isspl tamdint s-waomud-ns# sin id-walf d-sin id-miyya (2200) n-kilimitr
a-illan p-kraygatt tasga ula p-tiddi-ns# 17isspl ula apwrab lli-as-isutln# ssa n-id-
mraw d-sin (72) mitru a-p-tlla tiddi-ns s-mklli-s-a-sspaln mddn# 18ityawbna-upwrab
s-i/ran iqrfin pwlanin# ttyawskar-tmdint zp-wurp bahra ivfan$ tfaw zund jjaj# 19ityawskar llsas n-upwrab n-tmdint zp-kigan d-i/ran pwlanin# amzwaru iga aqrfi$
wis sin iga a/rqi$ wis kra, iga aqhawi$ wis kku/ iga azgzaw$ 20wis smmus iga
abrar$ wis s,iv iga a/ggwap$ wis ssa iga acibi$ wis tam iga umlil$ wis t/a iga
awrap$ wis mraw iga axrcufi$ wis yan d-mraw iga amcmaci$ wis sin d-mraw iga i,ili# 21imma imawn-an s-sin d-mraw gan sin d-mraw l-ljuhr$ kraygatt imi iga taljuhrt# imma
asuk n-tmdint iga win-wurp ivfan$ ifaw zund jjaj#
22ur-/rip kra n-tgmmi ma-p-a-tobadn mddn p-tmdint$ acku ar-gis-tobadn sidi
rbbi lli-i;kamn kullu ma-illan$ nttan d-ulqqap$ p-illip llan ntni# 23ur-ta;tajja-tmdint
ad-as-ttisfyu tafukt ula ayyur$ acku lmjd n-rbbi iga tifawt-ns$ ig-ulqqap lqndil-
ns# 24s-tifawt n-tmdint a-s-ra-ttidun ayt-tmizar kullutnt$ rad-as-d-awin igldan
n-ddunit tarzzifin l-lmjd-nsn# 25ur-sar-qqnn imawn n-tmdint p-uzal$ ula sar illa i,# 26tarzzifin ula timixar a-rad-as-d-awin zp-kullu timizar n-ddunit# 27walaynni ur-ra-
srs-ikcm ma-ijlxn ula ma-issrkawn ula ma-isskirkisn# ur-ra-srs-ikcm abla pwilli
mi tyaran ismawn-nsn p-warra n-tudrt n-ulqqap#
anur/m 22rev221iml-iyi ilmma lmalak asif n-waman n-tudrt# ar-issmriqi zund adfl ivfan$ iffi-d zp-dar
lorc n-rbbi d-ulqqap$ 2iftu p-wammas n-usuk n-tmdint# tili-tspart n-tudrt p-snat-
tsgyu n-wasif# ar-takka lpllt-ns kraygatt ayyur$ snat d-mrawt-twal p-usggwas#
gnt-tfrawin-ns asafar ma-s-a-tjjin mddn zp-kullu timizar n-ddunit$ 3ur-sar-ra-tili
tagat# pin a-p-ra-yili lorc n-rbbi d-ulqqap# rad-as-tobadn ixddamn-ns$ 4ar-tmnadn
udm-ns$ ityara ism-ns f-ignzi-nsn# 5ur-ra-pin-yili i,$ wala sul-rad-;tajjan tifawt
l-lqnadl ula tin tafukt# acku sidi rbbi a-igan tifawt-nsn$ d-ntni a-ra-i;kam# ur-ra-
sar-itmmu l;ukm-nsn#
401
pir imikk ra-d-yack lmasi;
6yini-yyi ilmma lmalak% ∂wp/ann iwalyun-ad$ l;qq ad-gan# sidi rbbi lli-id;ayn s-rru;-
ns pwilli sawalnin s-mad-asn-imala$ yuzn-d lmalak-ns pilad a-d-iml i-ixddamn-ns ma-d-
iqqann a-ijru p-mayd-d-yakmurn#∑
7inna yasuo% ∂hati pir yan imikk ra-n-ackp#∑ ambarki a-iga wanna iskarn s-iwalyun lli-
d-issbayyn rbbi p-warra-yad#
8nkki yu;anna sfldp i-tpawsiwin-ad /rp-tnt# llip izri kullu mayd mi sfldp /rp-
t$ ,rp-n ad-sjdp p-dar i,arn l-lmalak lli-yyi-tnt-imlan$ 9s-iyi-inna% ∂a-ur-tskrt
pmkan$ acku axddam kad-gip$ zund kiyi d-aytmak lanbya ula kullu willi skarnin s-iwalyun
n-warra-yad# rbbi wa;dut a-ttobadt#∑
10izayd yini-yyi% ∂iwalyun n-warra-yad lli-ak-issbayyn rbbi$ a-tn-ur-tqqnt s-..abo
t;,ut-tn# acku yakmur-d-uzmz lli-p-ra-kullu-ijru mayd ityaran# 11wanna iskarn ma-ywxcnn$
ra-iqama p-ma-ywxcnn# wanna iskarn ma-issrkawn$ ra-iqama p-ma-issrkawn# wanna iskarn
afulki$ ra-iqama p-ufulki# wanna ir,an rbbi$ ra-iqama p-ma-ir,an rbbi#∑
12inna yasuo% ∂hati pir yan imikk ra-n-ackp$ fkp i-kullu mddn mad-asn-igan$ rarp
i-kraygatt yan f-ma-iskr# 13gip amzwaru ula amggwaru# gp pwalli izwarn ula pwalli
iggwran# gp isizwar ula isiggwra#∑
14imbarkin ad-gan pwilli sirdnin timlsa-nsn f-ad-asn-yili l;qq ad-kcmn zp-imawn
n-tmdint ar-cttan zp-tspart n-tudrt# 15imma pwilli rkanin rad-qaman p-brra# gan-
tn pwilli skarnin ssi;r d-willi tfsadnin d-willi nqqanin d-willi tobadnin ilahat
n-ddunit$ ntni ula kullu willi sskirkisnin ar-tfra;n s-tkrkas#
16∂nkki yasuo uznp-awn-in lmalak-inu a-iml tipawsiwin-ad i-imnaggarn n-aytmatn# gip a/
ur n-dawd ula agwlas-ns$ gp itri lli-issfawn zikk vvba;∑# 17isawl-d rru; n-rbbi ula
taslit inin-as% ∂ack-id∑# wanna isfldn$ illa fllas a-yini% ∂ack-id∑# d-wanna yap irifi$
i/,ar a-d-yack$ isu zp-waman n-tudrt$ kullu wanna iran bla ifka yat#
18awyat-stt p-ma-rad-inip i-kullu wanna isfldn i-iwalyun lli-d-issbayyn rbbi
p-warra-yad% ∂ip-idda yan ard-asn-izayd kra$ rad-as-izayd rbbi kullu tigu,iwin
lli-ibdr p-warra-yad# 19ip-idda yan ard ikkis kra zp-iwalyun lli-d-issbayyn rbbi
p-warra-yad$ rad-as-ikkis tapamt n-tspart n-tudrt ula p-tmdint tam/layt lli-
ibdr p-warra-yad#
402
20isawl pwalli-d-issbayynn tipawsiwin-ad yini% ∂l;qq ayad# pir imikk ra-n-ackp#∑
amin# ack-id a-siditnnp yasuo#
21a-tili lbaraka n-siditnnp yasuo i-im/layn n-rbbi kullutn# amin#