การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

THE INSTITUTE ADMINISTRATION OF THE ADMINISTRATORS

ACCORDING TOSAPPURISA-DHAMMA OF MAEWONG DISTRICT NAKHONSAWAN PROVINCE

พระเฉลมพงศ จรณสมปนโน (แกวกณหา)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๕๕

การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

พระเฉลมพงศ จรณสมปนโน (แกวกณหา)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๕๕

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

THE INSTITUTE ADMINISTRATION OF THE ADMINISTRATORS ACCORDING TOSAPPURISA-DHAMMA OF MAEWONG

DISTRICT NAKHONSAWAN PROVINCE

CHALERMPHONG JARANASUMPUNNO (KAWKUNHA)

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENT FOR THE DEGREE OF

MASTER OF ARTS (EDUCATIONAL ADMINISTRATION)

GRADUATE SCHOOL

MAHACHULALONGKORNRAJAVIDYALAYA UNIVERSITY BANGKOK, THAILAND

C.E.2012

(COPYRIGHT BY MAHACHLALONGKORNRAJAVIDYALAYA UNIVERSITY)

(๑)

ชอวทยานพนธ : การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ผวจย : พระเฉลมพงศ จรณสมปนโน (แกวกณหา) ปรญญา : พทธศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการศกษา) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ : พระราชวชรเมธ, ดร. ป.ธ.๙., พธ.บ., ศษ.บ., อ.ม., กศ.ด., (การบรหารการศกษา) : ผศ.ดร. วรกฤต เถอนชาง ป.ธ.๙., ศษ.บ., ศศ.ม., ปร.ด., (การบรหารอดมศกษา) วนส าเรจการศกษา : ๕ /เมษายน/ ๒๕๕๖

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ ๑) ศกษาการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลก สปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๒) เปรยบเทยบความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามขอมลสถานภาพสวนบคคล ๓) ศกษาปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยศกษากบกลมตวอยางจ านวน ๓๗๑ คน ใชระเบยบวธวจยแบบผสม (Mix Method Research) โดยเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ซงเปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) ผสมกบการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Resea) ส าหรบการวจยเชงคณภาพผวจยใชขอมลทวไปเกยวกบผสมภาษณแบบโครงสราง (Structrue Interview) ซงเครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถาม วเคราะหขอมล ไดแก คาความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน เปรยบเทยบโดยการทดสอบสมมตฐานโดยการทดสอบคาท (t-test ) และการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One way ANOVA ) เมอพบวามความแตกตางกนจงท าการเปรยบเทยบรายคโดยมผลตางนยส าคญนอยทสด (Least Significant Difference : LSD ) และสรปขอมลปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ โดยวเคราะหและสงเคราะหขอมลทได

ผลการวจยพบวา ๑. ความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗

อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศชาย จ านวน ๘๑ คน คดเปนรอยละ ๔๒.๙๐ ผมอายอย ๒๑ – ๓๐ ป จ านวน ๕๖ คน คดเปนรอยละ ๒๙.๖๐ ผมต าแหนงคร จ านวน ๑๖๘ คน คดเปนรอยละ ๘๘.๙๐ ผมระดบการศกษาปรญญาตร หรอเทยบเทา จ านวน ๑๕๑ คน คดเปนรอยละ ๗๙.๙๐ ผมประสบการณการท างาน ๕ ป ขนไป จ านวน ๑๐๖ คน คดเปนรอยละ ๕๖.๐๙

(๒)

๒. ความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมมความเหนอยในระดบมาก ( = ๓.๙๕) เมอพจารณารายละเอยดแตละดานพบวา มความเหนอยในระดบมากทกดาน

๓. เปรยบเทยบความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษา ต าแหนง และประสบการณในการท างาน พบวา ครและเจาหนาททมเพศ ระดบการศกษาและประสบการณการท างาน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ แตกตางกน สวนครและเจาหนาททมอายและต าแหนง มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ ไมแตกตางกน

๔. ปญหา อปสรรคเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๑) ผบรหารใชกฎระเบยบวนยและเหตผลมากเกนไป ๒) ผบรหารขาดเปาหมายในการบรหารสถานศกษา ๓) ผบรหารขาดความเชอมนในการบรหารสถานศกษา ๔) ผบรหารใชงบประมาณในการบรหารสถานศกษาเกนงบประมาณทมอย ๕) ผบรหารจดท าโครงการไมถกตองกบจงหวะเวลา ๖) ผบรหารไมมมนษยสมพนธทดกบคนในองคกร ๗) ผบรหารใชบคลากรไมเหมาะสมกบงาน

ส าหรบขอเสนอแนะ คอ ๑) ควรใชหลกการและเหตผลใหตรงกบสถานการณ ๒) ควรมเปาหมายทชดเจนในการบรหารสถานศกษา ๓) ควรสรางความเชอมนในตนเอง ๔) ควรใชงบประมาณทมอยอยางเหมาะสมกบโครงการ ๕) ควรจดท าโครงการใหตรงกบระยะเวลาทเหมาะสม ๖) ควรม มนษยสมพนธทดกบคนทงภายในและภายนอกองคกร ๗) ควรใชบคลากรใหเหมาะสมกบการงาน

(๓)

Thesis Title : The Institute Administration of the Administrators According to Sappurisa-dhamma of Maewong District Nakhonsawan Province Researcher : Chalermphong Jaranasumpunno (Kawkunha) Degree : Master of Arts (Educational Administration) Thesis Supervisory Committee : Pharajavaciramethee, Dr. Pali IX.,B.A.M.A.,Ph.D. : Asst.Prof.Dr.WorrakritThuenchang PaliIX., B.A.M.A.,Ph.D. Date of Graduation : 5 / April / 2013

ABSTRACT

The purposes of thist research were as follows: 1) to study the institute administration of the administrators according to Sappurisa-dhamma of maewong District Nakhonsawan Province 2) to compare the opinions towards the institute administration of the administrators according to Sappurisa- dhamma of Maewong District Nakhonsawan Province 3) to study the problems, barriers and suggestions for the institute administration of the administrators according to Sappurisa-dhamma of Maewong District Nakhonsawan Province. The sample of this study consisted of 371 respondents. The method of the study was survey research. The research tool was questionnaires which have been analyzed by means of frequency, percentage, mean and standard deviation. The tests of hypothese have been done by t-test, One Way ANOVA and least Significant Difference: LSD. And summarized the problems, barriers and suggestions by analyzing the synthetic data. The findings of the study were concluded as follows: 1) The opinions of the institute administration of administrators according to Sappurisa-dhamma, the results showed that most of the respondents were males for 81 persons which was equal to 42.90 percent. The majority of the respondents were aged between 21-30 years old and above for 56 persons which was equal to 29.60 percent. The respondents’ positions for the most of the respondents were the teachers for 168 persons or 88.90 percent. The most of respondents graduated with bachelor degree or equivalent was 151 people (79.90 percent). In terms of work experience, the majority of respondents had work experience of 5 years or more for 106 persons representing 56.09 percent.

(๔)

2) The opinions of institute administration of the administrators according to Sappurisa-dhamma of Maewong District Nakhonsawan Province as a whole were high average (x=3.95). when considering to each dimension it was found that there were high average in all dimensions. 3) When comparing the opinions of institute administration of the administrators according to Sappurisa-dhamma of Maewong District Nakhonsawan Province classifying by gender, age, responsible position, educational level and work experience. It was found that gender, educational level and work experience had no significant difference to teachers and administrators opinions. However, teachers and staffs were significant difference in their opinions towards institute administration due to age and position 4) The problems and barriers of the institute administration of the administrators according to Sappurisa-dhamma were 1) the administrators used rules and regulations more excessive. 2) The administrators managed the institution without goal. 3) The administrators lack of confidence in institute administration. 4) The administrators spent the fiscal budget more than existing budget. 5) Project management was not consistent with the timing. 6) The administrators did not have a good relationship with people in the organization. 7) The administrators did not put the right man in the right job. The suggestions for institute administration were as follows: 1) Used rationale to match the situation 2) The administrators should have a clear goal in institute administration 3) The administrators should build confidence in themselves. 4) The administrators should have a budget that was appropriate for the project. 5) The project of institute should meet the reasonable period of time. 6) The administrators should have good interpersonal skills with both internal and external organization. 7) The administrators should be used personnels to fit the jobs.

(๕)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปดวยด ดวยความเมตตาอนเคราะหของคณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ อนประกอบดวยพระราชวชรเมธ,ดร., ผศ.ดร. วรกฤต เถอนชาง ทไดกรณาใหค าปรกษา แนะน า ดแลเอาใจใสใหความชวยเหลอ ในการปรบปรงแกไขงานดวยดตลอดมา ขอขอบพระคณอาจารยทง ๕ ทาน ประกอบดวย พระมหาวรญญ วรญญ, ดร., ผศ.อานนท เมธวรฉตร, ดร.อดศย กอวฒนา, อาจารยรงอรณ อบเชย, อาจารยอนงคนาฏ แกวไพฑรย ทกรณาเสยสละเวลาอนมคา ชวยเหลอในการตรวจสอบความถกตอง ทงดานภาษา เนอหาระเบยบวธวจย และเครองมอทใชในการด าเนนการวจย ชวยแนะน าแกไข ใหสมบรณและส าเรจไดดวยด

ขอขอบพระคณผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา นครสวรรค เขต ๒ ทอนญาตใหเกบขอมลในการวจยจากโรงเรยนทอยในสงกด และขอขอบคณทกโรงเรยนทงระดบประถมศกษาในเขตพนท อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทไดใหความรวมมอเปนอยางด ในการตอบแบบสอบถาม และเกบรวบรวมขอมลสงคนผวจย ตลอดถงบคลากร และเจาหนาทของโรงเรยนลาดยาววทยาคม ทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม (Try-out) ในการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ขอขอบพระคณ พระครปลดมารต,ดร. ประธานสอบวทยานพนธ พระราชวชรเมธ,ดร. ผชวยศาตราจารย ดร.วรช จงอยสข และผชวยศาสตราจารย ดร.วรกฤต เถอนชาง คณะกรรมการสอบวทยานพนธ ทใหโอกาสผวจยไดสอบและใหขอเสนอแนะค าพจารณาตอวทยานพนธเลมนดวยความปรารถนาด

สดทานน ผวจยขอขอบพระคณ ดร.อดศย กอวฒนา, นางวรรณทนย กอวฒนา และเจาหนาทศนยบณฑตศกษาทอ านวยความสะดวกใหแกผวจยเปนอยางด และพระมหาธนพล โกวโท ไดใหค าแนะน าแกไขเนอหาในบางสวนเพอใหสมบรณยงขน ตลอดถงบรพาจารย ผมพระคณทกทาน และเพอนนกศกษา พธ.ม.รน ๑ ทคอยใหความชวยเหลอและเปนขวญก าลงใจอนมคาทส าคญยงแกผวจย จนสามารถสรางผลงานวจยจนประสบผลส าเรจเปนอยางด และการท างานวจยนขอนอมบชาเปนกตเวทตาคณแดบดา มารดา ญาตมตร และผมอปการคณทกทาน ทใหการสนบสนนในการศกษา รวมทงครและอาจารย ทไดรวมสรรคสรางงานวจยชนนใหแกผวจย จนเปนผลส าเรจดวยดยง

พระเฉลมพงศ จรณสมปนโน (แกวกณหา) ๕ / เมษายน / ๒๕๕๖

๖

สารบญ

เรอง หนา บทคดยอภาษาไทย (๑) บทคดยอภาษาองกฤษ (๓) กตตกรรมประกาศ (๕) สารบญ (๖) สารบญตาราง (๙) สารบญแผนภม (๑๒) ค าอธบายชอยอในคมภรพระไตรปฏก (๑๓)

บทท ๑ บทน า ๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา ๑ ๑.๒ วตถประสงคการวจย ๒ ๑.๓ ปญหาทตองการทราบ ๓ ๑.๔ ขอบเขตการวจย ๓ ๑.๕ สมมตฐานในการวจย ๔ ๑.๖ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๕ ๑.๗ ประโยชนทไดรบจากการวจย ๕

บทท ๒ เอกสาร และงานวจยทเกยวของ ๖

๒.๑ แนวคดเกยวกบการบรหาร ๗ ๒.๑.๑ ความหมายของการบรหาร ๗ ๒.๑.๒ ปจจยทางการบรหาร ๙ ๒.๑.๓ กระบวนการบรหาร ๑๑ ๒.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารการศกษา ๑๒ ๒.๒.๑ ความหมายของการบรหารการศกษา ๑๒

๒.๒.๒ กระบวนการการบรหารการศกษา ๑๔ ๒.๓ แนวคดทฤษฎเกยวกบการบรหารสถานศกษา ๑๕ ๒.๓.๑ ความหมายของการบรหารสถานศกษา ๑๕ ๒.๓.๒ ขอบขายของการบรหารสถานศกษา ๑๗ ๒.๓.๓ กระบวนการบรหารสถานศกษา ๑๙ ๒.๓.๔ คณลกษณะของผบรหารสถานศกษา ๒๐ ๒.๔ แนวคดเกยวกบบทบาทหนาทของผบรหารสถานศกษา ๓๐ ๒.๔.๑ ความหมายของบทบาทหนาทของผบรหาร ๓๐ ๒.๔.๒ บทบาทหนาทของผบรหารสถานศกษา ๓๑

๗

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา ๒.๕ คณสมบตของผบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ ๓๖ ๒.๕.๑ ความหมายของสตบรษตามทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนา ๓๗ ๒.๕.๒ ความหมายของหลกสปปรสธรรม ๗ ๑ ๓๙ ๒.๕.๓ ความเปนมาของหลกสปปรสธรรม ๗ ๑ ๔๑ ๒.๕.๔ สาระส าคญของหลกสปปรสธรรม ๗ ๔๒ ๒.๖ บทบาทของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ๕๖ ๒.๗ งานวจยทเกยวของ ๒.๘ กรอบแนวคดทใชในการวจย

๕๙ ๖๙

บทท ๓ วธการด าเนนการวจย ๗๐

๓.๑ รปแบบการวจย ๗๐ ๓.๒ ประชากรและกลมตวอยาง ๗๐ ๓.๓ เครองมอทใชในการวจย ๗๒ ๓.๔ การเกบรวบรวมขอมล ๗๔ ๓.๕ การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล ๗๕

บทท ๔ ผลการวจย ๗๗

๔.๑ ผลการวเคราะหสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ๗๘ ๔.๒ ผลการวเคราะหขอมลระดบความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของ ผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

๘๐

๔.๓ ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหาร ตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนก ขอมลสถานภาพสวนบคคล

๘๘ ๔.๔ ผลการวเคราะหปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหาร สถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

๑๐๖ ๔.๕ บทสมภาษณเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

๑๒๐

๔.๖ สรปองคความรใหมทไดรบจากการวจย ๑๒๖

บทท ๕ สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ๑๒๘ ๕.๑ สรปผลการวจย ๑๒๙ ๕.๒ อภปรายผลการวจย ๑๓๔

๘

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา ๕.๓ ขอเสนอแนะ ๑๓๘ บรรณานกรม ๑๔๑ ภาคผนวก ๑๔๘

ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพ เครองมอ

๑๔๙

ภาคผนวก ข ตารางสรปคาดชนความสอดคลองของแบบสอบถาม (IOC) ๑๕๕ ภาคผนวก ค หนงสออนมตเกบขอมลตวอยาง (Try Out) ๑๕๘ ภาคผนวก ง คาสมประสทธแอลฟา (Alpha coefficient) ๑๖๑ ภาคผนวก จ หนงสออนมตเกบขอมลเพอการวจย ๑๖๔ ภาคผนวก ฉ แบบสอบถามเพอการวจย ๑๗๖ ภาคผนวก ช แบบสมภาษณเพอการวจย ๑๘๕ ภาคผนวก ซ กลมตวอยางโดยใชตารางของ Krejcie and Morgan ๑๘๗

ประวตผวจย ๑๘๙

(๙)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

๔.๑ ผลการวเคราะหสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ๗๘ ๔.๒ แสดงคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของความคดเหนของคร

และเจาหนาท ตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวม

๘๐ ๔.๓ แสดงคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของความคดเหนของคร

และเจาหนาท ตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต

๘๑ ๔.๔ แสดงคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของความคดเหนของคร

และเจาหนาท ตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล

๘๒ ๔.๕ แสดงคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของความคดเหนของคร

และเจาหนาท ตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน

๘๓ ๔.๖ แสดงคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของความคดเหนของคร

และเจาหนาท ตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณ

๘๔ ๔.๗ แสดงคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของความคดเหนของคร

และเจาหนาท ตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาล

๘๕ ๔.๘ แสดงคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของความคดเหนของคร

และเจาหนาท ตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชน

๘๖ ๔.๙ แสดงคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของความคดเหนของคร

และเจาหนาท ตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล

๘๗ ๔.๑๐ แสดงการเปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗

อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามเพศ

๘๘ ๔.๑๑ แสดงการเปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗

อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามอาย

๙๐ ๔.๑๒ แสดงการเปรยบเทยบความคดเหนของบคลากรตอการบรหารงานบคคลตามหลก

สปปรสธรรม ๗ ของผบรหารสถานศกษา จ าแนกตามต าแหนง

๙๒

(๑๐)

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา ๔.๑๓ เปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗

อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามระดบการศกษาตางกน

๙๓ ๔.๑๔ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวม

๙๕ ๔.๑๕ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดานรจกเหต

๙๖ ๔.๑๖ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดานรจกตน

๙๗ ๔.๑๗ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคจ าแนกตามดานรจกบคคล

๙๘ ๔.๑๘ เปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗

อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามประสบการณการท างาน

๙๙ ๔.๑๙ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคโดยภาพรวม

๑๐๑ ๔.๒๐ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดานรจกเหต

๑๐๒ ๔.๒๑ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดานรจกบคคล

๑๐๓ ๔.๒๒ สรปผลการทดสอบผลสมมตฐาน ๑๐๔ ๔.๒๓ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต

๑๐๖ ๔.๒๔ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหาร

ตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต

๑๐๗ ๔.๒๕ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล

๑๐๘ ๔.๒๖ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหาร

ตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล

๑๐๙ ๔.๒๗ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน

๑๑๐ ๔.๒๘ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหาร

ตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน

๑๑๑

(๑๑)

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา ๔.๒๙ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณ

๑๑๒ ๔.๓๐ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหาร

ตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณ

๑๑๓ ๔.๓๑ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาล

๑๑๔ ๔.๓๒ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหาร

ตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาล

๑๑๕ ๔.๓๓ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชน

๑๑๖ ๔.๓๔ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหาร

ตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชน

๑๑๗ ๔.๓๕ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม

หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล

๑๑๘ ๔.๓๖ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหาร

ตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล

๑๑๙

(๑๒)

สารบญแผนภม

แผนภมท หนา ๒.๑ กรอบแนวคดการวจย (Conceptual Framework) ๖๙ ๔.๑ แสดงสรปองคความรใหมทไดรบจากการวจย

๑๒๖

(๑๓)

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ

๑. ค ายอชอคมภรพระไตรปฎก

ในวทยานพนธฉบบน ไดใชพระไตรปฎกภาษาบาล ฉบบมหาจฬาเตปฏก ๒๕๕๐ และ พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พ.ศ.๒๕๓๙ เปนหลก ในการอางอง ซงจะระบ เลม/ขอ/หนา หลงอกษรยอชอคมภร เชน ข.ชา. (บาล) ๒๗/๒๕๓/๗๖.หมายความวา ระบถง พระสตตนตปฏก ขททกนกาย ชาตกปาล ฉบบภาษาบาล เลมท ๒๗ ขอท ๒๓๕ หนาท ๗๖ หรอ ข.ข. (ไทย) ๒๕/๙๑/๕๗. หมายความวา ระบถง พระสตตนตปฎก ขททกนกาย ขททกปาฐะ ฉบบภาษาไทย เลมท ๒๕ ขอท ๙๑ หนาท ๕๗ เปนตน ทงน โดยใชระบบคายอ ดงตอไปน

พระวนยปฎก

ว.ม. (ไทย) = วนยปฎก มหาวรรค (ภาษาไทย)

พระสตตนตปฎก

ท.ปา. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย ปาฏกวรรค (ภาษาไทย) ม.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก (ภาษาไทย) ข.ชา.จตตาลส (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย จตตาลสนบาตชาดก (ภาษาไทย) ม.อ. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย อปรปณณาสก (ภาษาไทย) ส.ส. (ไทย) = สตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค (ภาษาไทย) ส.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก สยตตนกาย มหาวารวรรค (ภาษาไทย) อง.จตกก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย จตกกนบาต (ภาษาไทย) อง.ตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ตกนบาต (ภาษาไทย) อง.อฏฐก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย อฏฐกนบาต (ภาษาไทย) ข.ชา. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย ชาดก (ภาษาไทย) ข.ชา.เอกก.(ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย เอกกนบาตชาดก (ภาษาไทย) อง.สตตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย สตตกนบาต (ภาษาไทย) ม.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก (ภาษาไทย) ข.ชา. วสต. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย วสตนบาตชาดก (ภาษาไทย) ม.อ. (บาล) = สตตนตปฏก มชฌมนกาย อปรปณณาสกปาล (ภาษาบาล)

บทท ๑ บทน า

๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา

สภาพสงคมในปจจบนจะเหนไดวา ความเจรญทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดพฒนาไปอยางรวดเรว ในยคโลกาววฒน ท าใหเดกและเยาวชนเกดการเรยนรสงใหมๆ จากสอทมความทนสมย เยาวชนรบเอาวฒนธรรมตางๆ มาเลยนแบบจนเกดเปนคานยม เชน การแตงกาย การคบเพอน การพดจา การวางตวในสงคมถกครอบง าดานวตถมากเกนไปท าใหความเหนอกเหนใจ ความเออเฟอเผอแผขาดหายไปจากจตใจของคนไทย ความเหนแกตวกมมากขน เนองจากการรบเอาวฒนธรรมตางชาตเขามาเปนสวนใหญจงไมเหมาะสมกบความเปนชาวพทธ ปญหาตางๆ เหลานควรจะไดรบการแกไขอยางเรงดวน เพอไมใหวฒนธรรมประเพณของไทยเสอมไปจากจตใจของเยาวชนและสงคมไปมากกวาน จงท าใหสถานศกษาเปนระบบราชการมากยงขนในสถานการณปจจบน ผบรหารมบทบาทหนาททจะตองบรหารงานในโรงเรยนของตนใหด าเนนไปอยางมประสทธภาพและประสานกบหนวยงานอนๆ เพอความส าเรจขององคการ๑มผบรหารโรงเรยนเปนปจจยผลกดนส าคญทท าใหการจดการศกษาและการบรหารงานในโรงเรยนประสบผลส าเรจ เปนอยางดไดนนจะตองมคณสมบตทส าคญอยางยง ควรเปนผน าทมวสยทศนดานคณธรรมและจรยธรรมแตกตางจากผบรหารทวไป กลาวคอ ผน าด ารงรกษาสถานภาพทเจรญรงเรองขององคการเทาทเปนอยในปจจบนไวเทานน หากแตจะมงแสวงหาวถทางปฏบตทจะน าองคการใหไปสการพฒนาเกณฑมาตรฐานผบรหารเพอทจะน าผบรหารไปสการเปนผบรหารมออาชพ โดยก าหนดวาผบรหารมหนาทแนะน า ตกเตอน หรอการก าหนดกบดแลบคลากรในองคกร การทจะปฏบตหนาท ดงกลาวใหไดผลด ผบรหารตองประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด ผบรหารจะตองมการปรบเปลยนพฤต กรรมผน าให เหมาะสม๒ มบคลกภาพทด มปฏภาณไหวพรบดมการตดสนในและแกไขปญหาไดด มมนษยสมพนธด มความรบผดชอบสง มใจเปนกลาง พรอมทจะรบฟงความคดเหนของผอน มความซอสตยสจรตยตธรรม มคณธรรม มความอตสาหะวรยะ อดทน มความเสยสละ มความสม าเสมอมนคง มความเชอมนในตนเอง มความสามารถในการสอสาร มความกาวหนาในการพดและการปฏบต มความตนตวอยเสมอ มสขภาพดเปนผประสานงานทด เปนนกพฒนาและเปนนกบรการสงคม รจกพฒนาตนเองและสงคมมความเปนประชาธปไตย มความรกในสถาบนชาต และอนรกษศาสนาศลปวฒนธรรม ธรรมชาตและ

๑พระมหาสทศ สทสสโน (นราช), “ศกษาบทบาทของผบรหารโรงเรยนวถพทธ ระดบประถมศกษา เขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒). ๒กระแสสนธ ปลองมะณ และศรฉตร ศรคล า, “การศกษาภาวะผน าของผบรหารสถานศกษาส านกงานเขตพนทการศกษากรงเทพมหานคร เขต ๓,” วทยานพนธศกษาศาตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยนเรศวร, ๒๕๕๑).

๒

สงแวดลอม๓ในสถานศกษาซงเปนหนวยงานส าคญในการหลอหลอมความเปนคนใหกบนกเรยนหากผบรหารสถานศกษามคณธรรม จรยธรรม ยอมสงผลตอการจดการศกษาในทกๆ ดาน ผบรหารควรน าหลกพทธธรรมมาใชให เหมาะสมในดานการครองตน ครองคน และครองงานโดยควรน า หลกสปปรสธรรม ๗ มาประยกตกบการบรหารจดการและการตดสนใจ ดงท พระพรหมคณาภรณ กลาวไววา คนสมบรณแบบหรอมนษยโดยสมบรณซงถอไดวาเปนสมาชก ทดมคณคาทแทจรงของมนษยชาต ซงเรยกไดวาเปนคนเตมคน ผสามารถน าหมชนและสงคมไปสความสนตสขและความสามคคมธรรม๔คณธรรมและจรยธรรม จงถอเปนปจจยส าคญในการด าเนนบทบาทหนาทของการเปนผน าทด หากผน าขาดซงคณธรรมและจรยธรรม ยอมจะท าใหผน านนขาดความชอบธรรมในการท าหนาทในองคกรนนตอไป ทงนเนองจากคณธรรมและจรยธรรมถอเปนคณสมบตทส าคญของบทบาทหนาทของผน า ทท าใหผน าสามารถไดรบการยอมรบความเชอถอ ตลอดจนความนบถอจากบคคลตางๆ ทงในองคกรและสงคมทวไป ดงนน ปญหาการขาดคณธรรมและจรยธรรมของผน า ยอมท าใหผน าไมเปนทยอมรบตอบคคลทวไปทงในองคกรและในสงคม ซงยอมสงผลกระทบตอหลกบรหารงานและภาพลกษณขององคกรใหเสอมลง และยอมน ามาซงความลมสลายขององคกรในอนาคตเชนกน๕ ดวยเหตผลและความส าคญดงกลาว ท าใหผวจยมความสนใจทจะศกษาการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ซงเปนธรรมของสตบรษคณสมบตของคนด คอ ความรจกเหต ความรจกผล ความรจกตน ความรจกประมาณ ความรจกกาล ความรจกชมชน และความรจกบคคล เพอเปนแนวทางในการพฒนาภาวะผน าของผบร หารสถานศกษาและประยกตใชในการบรหารการศกษาตอไป

๑.๒ วตถประสงคการวจย

๑.๒.๑ เพอศกษาการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๑.๒.๒ เพอเปรยบเทยบความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลก สปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๑.๒.๓ เพอศกษาปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

๓ชยญา ชนะมาร, “การศกษาคณธรรมของผบรหารสถานศกษา ตามทศนะของครโรงเรยนมธยมศกษา ในเขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓). ๔เกศกญญา อนกล, “การบรหารโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ตามหลกสปปรสธรรม ๗ ของโรงเรยนระดบมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสมทรปราการ เขต ๒,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓). ๕พระมหารงโรจน ธมมฏฐเมธ (ศรพนธ), “การศกษาวเคราะหภาวะผน าในพระพทธศาสนาเถรวาท,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐).

๓

๑.๓ ปญหาทตองการทราบ

๑.๓.๑ ความคดเหนของคร และเจาหนาทตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค เปนอยางไร ๑.๓.๒ ความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามขอมลสถานภาพสวนบคคลเปนอยางไร ๑.๓.๓ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค มอะไรบาง

๑.๔ ขอบเขตการวจย

๑.๔.๑ ขอบเขตดานเนอหา

เนอหาของการวจยในครงน ผวจยไดศกษาการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยมหลกสปปรสธรรม ๗ ดาน ไดแก ดานการรจกเหต ดานการรจกผล ดานการรจกตน ดานการรจกประมาณ ดานการรจกกาล ดานการรจกชมชนและดานการรจกบคคล

๑.๔.๒ ขอบเขตดานประชากรและกลมตวอยาง

ผวจยไดก าหนดขนาดกลมตวอยางจากคร และเจาหนาท โรงเรยนในเขตอ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ประจ าปการศกษา ๒๕๕๕ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครสวรรค เขต ๒ จ านวน ๓๗๑ คน โดยใชวธการเปดตารางส าเรจรปของเครจซและมอรแกน ไดขนาดกลมตวอยาง ๑๘๙ คน จากนนจงท าการสมแบบงาย โดยวธการเทยบสดสวน มดงน

- คร จ านวน ๑๖๘ คน - เจาหนาท จ านวน ๒๑ คน รวมทงหมด ๑๘๙ คน

๑.๔.๓ ขอบเขตการวจยในดานสถานท

ผวจยก าหนดสถานทท าการวจย คอ โรงเรยนในเขตอ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๒ จ ๒๘ โรงเรยน

ล าดบท

โรงเรยนในเขตอ าเภอแมวงก ๑ โรงเรยนบานคลองมวง ๒ โรงเรยนบานตะเคยนงาม

๓ โรงเรยนบานตะกรด ๔ โรงเรยนบานวงซาน ๕ โรงเรยนบานคลองส าราญ ๖ โรงเรยนวดศรกลยานสรณ

๔

๗ โรงเรยนบานเปราะ ๘ โรงเรยนบานไรไทรทองพยาลบแล ๙ โรงเรยนบานเขาแมกระท

๑๐ โรงเรยนบานตะแบกงาม ๑๑ โรงเรยนบานคลองน าโจน ๑๒ โรงเรยนบานเทพมงคลทอง ๑๓ โรงเรยนบานลานตะแบก ๑๔ โรงเรยนบานหนองไม ๑๕ โรงเรยนบานหนดาด ๑๖ โรงเรยนบานปางสด ๑๗ โรงเรยนบานปางขนน ๑๘ โรงเรยนบานยบใหญ ๑๙ โรงเรยนสามคคธรรมราษฎรบ ารง ๒๐ โรงเรยนบานใหมศรนคร ๒๑ โรงเรยนอนบาลแมวงก ๒๒ โรงเรยนบานคลองไทร ๒๓ โรงเรยนบานยอดหวยแกว ๒๔ โรงเรยนบานทงรวงทอง ๒๕ โรงเรยนบานวงชมพร ๒๖ โรงเรยนบานวงน าขาว ๒๗ โรงเรยนบานตลกขอยน า ๒๘ โรงเรยนบานเนนใหม

๑.๔.๔ ขอบเขตดานระยะเวลา

ผวจยไดก าหนดชวงการท าวจย คอตงแตเดอนสงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ ถงเดอนมกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖ รวมเปนระยะเวลา ๖ เดอน

๑.๕ สมมตฐานในการวจย

๑.๕.๑ คร และเจาหนาทม เพศ ตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน ๑.๕.๒ คร และเจาหนาทม อาย ตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน ๑.๕.๓ คร และเจาหนาทม ต าแหนง ตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน

๕

๑.๕.๔ คร และเจาหนาทม ระดบการศกษา ตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน ๑.๕.๕ คร และเจาหนาทม ประสบการณการท างาน ตางกน มความคดเหนเกยวกบ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน

๑.๖. นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย

การบรหาร หมายถง กจกรรมตาง ๆ ทบคคลตงแตสองคนขนไปรวมมอกนด าเนนการ เพอใหบรรลวตถประสงคอยางหนงอยางใด หรอหลายอยางทบคคลรวมกนก าหนด โดยใชกระบวนการอยางมระเบยบและใชทรพยากรใหเกดประโยชนอยางคมคา สถานศกษา หมายถง สถานศกษาทจดการศกษาระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ๒ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ผบรหารสถานศกษา หมายถง ผบรหารทมงสงเสรมพฒนา บรหารจดการและด าเนนการใหผเรยนทกคนไดเกดการเรยนรอยางมคณภาพ มงมนในการทจะจดการการศกษาทสมบรณแบบ โดยใหเกดผลในทกมตกบผเรยน เพอใหเกดความเขมแขง ของชมชน เปนชมชนทสามารถ พงพาตนเองได น าไปสความเปนสถานศกษาสมบรณ คร หมายถง ผทมความสามารถใหค าแนะน า เพอใหเกดประโยชนทางการเรยน ส าหรบนกเรยนในเขตการศกษาประถมศกษานครสวรรค เขต ๒ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค เจาหนาท หมายถง ผปฏบตหนาทโดยทวไปของโรงเรยนในเขตการศกษาประถมศกษานครสวรรค เขต ๒ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค สปปรสธรรม ๗ หมายถง ธรรมของสตบรษ ธรรมทท าใหเปนสตบรษ คณสมบตของคนด ธรรมของผด ม ๗ ประการ อ าเภอแมวงก หมายถง ท ต งสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครสวรรค เขต ๒

๑.๗ ประโยชนทไดรบจากการวจย

๑.๗.๑ ท าใหทราบถงการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๑.๗.๒ ท าใหทราบถงความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๑.๗.๓ ท าใหทราบถงปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๑.๗.๔ ผลการวจยสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการพฒนาตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

บทท ๒

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง “การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อาเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค” ผวจยไดศกษาคนควาแนวคดทฤษฎจากตาราหนงสอ เอกสาร บทความ และงานวจยท เกยวของตางๆ เ พอนามาใช เป นกรอบแนวความคดในการวจย ซงประกอบดวยหวขอสาคญ ดงตอไปน ๒.๑ แนวคดเกยวกบการบรหาร ๒.๑.๑ ความหมายของการบรหาร ๒.๑.๒ ปจจยทางการบรหาร ๒.๑.๓ กระบวนการบรหาร ๒.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารการศกษา ๒.๒.๑ ความหมายของการบรหารการศกษา ๒.๒.๒ กระบวนการการบรหารการศกษา ๒.๓ แนวคดทฤษฎเกยวกบการบรหารสถานศกษา ๒.๓.๑ ความหมายของการบรหารสถานศกษา ๒.๓.๒ ขอบขายของการบรหารสถานศกษา ๒.๓.๓ กระบวนการบรหารสถานศกษา ๒.๓.๔ คณลกษณะของผบรหารสถานศกษา ๒.๔ แนวคดเกยวกบบทบาทหนาทของผบรหารสถานศกษา ๒.๔.๑ ความหมายของบทบาทหนาทของผบรหาร ๒.๔.๒ บทบาทหนาทของผบรหารสถานศกษา ๒.๕ คณสมบตของผบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ . ๒.๕.๑ ความหมายของสตบรษตามทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนา ๑ . ๒.๕.๒ ความหมายของหลกสปปรสธรรม ๗ ๑ . ๒.๕.๓ ความเปนมาของหลกสปปรสธรรม ๗ ๑ . ๒.๕.๔ สาระสาคญของหลกสปปรสธรรม ๗ ๒.๖ บทบาทของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ๑ ๒.๗ งานวจยทเกยวของ ๒.๘ กรอบแนวคดการวจย

๗

๒.๑ แนวคดเกยวกบการบรหาร

๒.๑.๑ ความหมายของการบรหาร

จากศกษาทบทวนเอกสารทเกยวของกบแนวคดของการบรหาร ผวจยไดศกษาคนหาความหมายของคาวา การบรหาร พบวา มนกวชาหลายทานไดนาเสนอไวดงน

ราชบณฑตสถาน๖ ไดใหความหมายไววา การบรหาร หมายถง การปกครอง เชน การบรหารสวนทองถน ดาเนนการจดการบรหารธรกจ เปนตน พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต)๗ ไดใหความหมายไววา การบรหาร หมายถงการทางานใหสาเรจโดยอาศยผอน เมอวาตามคานยามน การบรหารในพระพทธศาสนาเรมมขนเปนรปธรรมสองเดอนนบจากวนทพระพทธเจาตรสร นนคอในวนอาสาฬหบชา เมอพระพทธเจาทรงแสดงพระธรรมเทศนาเปนครงแรกแกพระปญจวคคย ซงทาใหเกดพระสงฆรตนะขน เมอมพระสงฆรตนะเกดขนในพระพทธศาสนาอยางนพระพทธเจากตองบรหารคณะสงฆ วากเนอร และโฮลเลนเบค (Wagner & Hollenbeck)๘ ไดใหความหมายไววา การบรหาร หมายถง การบรหารจดการวาเปนกระบวนการวางแผน การจดองคกร การเปนผนาและการควบคม โฮล (Holt)๙ ไดใหความหมายไววา การบรหาร หมายถง เปนศลปะของการทางานใหบรรลเปาหมาย ซงพรอมดวยกระบวนการวางแผน การจดองคกร การเปนผนาและการควบคม จนทราน สงวนนาม๑๐ ไดใหความหมายไววา การบรหาร หมายถง เปนเรองของการทากจกรรมโดยผบรหารและสมาชกในองคกร เพอใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพดวยการใชทรพยากรและเทคโนโลยใหเกดประโยชนสงสด ปราชญา กลาผจญ และสมศกด คงเทยง๑๑ ไดใหความหมายไววา การบรหาร คอ กระบวนการมการวางแผน การจดองคกร การสงการและการควบคม ซงจะทาใหงานดาเนนไปไดอยางเรยบรอยและกระบวนการตางๆ เหลานลวนเกยวของสมพนธกนอยางใกลชดเสมอ

๖ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรมฉบบราชบณฑตตยสถาน พทธศกราช ๒๕๔๒, (กรงเทพมหานคร : นานมบคสพบลชเคชนส, ๒๕๔๒), หนา ๖๐๙. ๗พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต ), พทธวธในการบรหาร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, พ.ศ.๒๕๔๙), หนา ๑. ๘Wagner, J.A., &Hollenbeck,J.R. Management of organization behavior, (New Jersey : Prentice – Hall, 1995), P. 74. ๙Holt, D.H. Management printciples and practices, (New Jersey : Prentice – Hall, 1993), P. 3. ๑๐จนทราน สงวนนาม, ทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารสถานศกษา, (กรงเทพมหานคร : บคพอยท, ๒๕๔๕), หนา ๑๑. ๑๑ปราชญา กลาผจญ และสมศกด คงเทยง, หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา,(กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ, ๒๕๔๕), หนา ๑๒.

๘

วโรจน สารรตนะ๑๒ ไดกลาวไววา การบรหาร คอ กระบวนการดาเนนงานเพอใหบรรลจดมงหมายขององคกร โดยอาศยหนาททางการบรหารทสาคญ คอ การวางแผน (Planning) การจดองคกร (Organizing) การนา (Leading) และการควบคม (Controling) พนส หนนาคนทร๑๓ ไดกลาวไววา การบรหาร คอ กระบวนการทผบรหารใชอานาจตลอดจนใชทรพยากรตางๆ เชน คน เงน วสดอปกรณ ทมอยหรอคาดวาจะมการดาเนนงานของสถาบนหรอหนวยงานนนๆ ใหดาเนนไปสจดมงหมายทตองการ สมพงษ เกษมสน๑๔ ไดกลาวไววา การบรหาร คอ การใชศาสตรและศลปะ นาเอาทรพยากรการบรหารมาประกอบตามกระบวนการบรหารใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไว อยางมประสทธภาพ จมพล สวสดยากร๑๕ไดกลาวไววา การบรหาร คอ การทบคคลตงแตสองคนขนไป รวมกนทางานเพอจดประสงคอยางเดยวกน สรปไดวา เปนเรองของการทากจกรรมโดยผบรหารและสมาชกในองคกรเพอใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ ดวยการใชทรพยากร และเทคโนโลยใหเกดประโยชนสงสด นกบรหารหลายคนจงมความคดตรงกนวา “การบรหารเปนกระบวนการทางานรวมกนของคณะบคคล โดยมวตถประสงคเฉพาะทแนนอนในการทางาน” บางคนเหนวาการบรหารเปนศลปะของการเปนผนาทจะนาผอนใหทางานตามวตถประสงคได ดงนน การบรหาร คอ ศลปะในการทาใหสงตางๆไดรบการกระทาจนเปนผลสาเรจ หมายความวาผบรหารไมใชผปฏบต แตใชศลปะหรอกระบวนการทาใหผปฏบตงานทางานจนเปนผลสาเรจตรงตามจดหมายขององคการ หรอตรงตามจดหมายทผบรหารตดสนใจเลอกแลว โดยใชทรพยากรทมอยอยางจากด เพอใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไว อยางมประสทธภาพและประสทธผลสงสด

๑๒วโรจน สารรตนะ, การบรหารหลกการทฤษฎและประเดนการศกษา, (กรงเทพมหานคร : ทพยวสทธ, ๒๕๔๕), หนา ๓. ๑๓พนส หนนาคนทร, ประสบการณในงานบรหารบคลากร, (กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๒), หนา ๑๐. ๑๔สมพงษ เกษมสน, การบรหาร, (กรงเทพมหานคร : พมพลกษณ, ๒๕๔๒), หนา ๒๑. ๑๕จลพล สวสดยากร, หลกการบรหารและมนษยสมพนธ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพสวรรณภม, ๒๕๔๒), หนา ๑๐.

๙

๒.๑.๒ ปจจยทางการบรหาร

จากศกษาทบทวนเอกสารทเกยวของกบปจจยทางการบรหาร ผวจยไดศกษาคนหาแนวความคดของคาวา ปจจยทางการบรหาร พบวา มนกวชาการนาเสนอไวดงน จนทราน สงวนนาม๑๖ ไดกลาววา การบรหารงานในทกองคการ ไมวาจะขนาดเลก ขนาดกลาง ขนาดใหญ จาเปนจะตองมปจจยขนพนฐาน หรอองคประกอบ หรอทรพยากรทางการบรหาร โดยทวไปถอวาปจจยทสาคญของการบรหารมอย ๔ ประการ ซงรจกกนในนามของ ๔ M ดงน ๑. คน (Man) ไดแก บคคลหรอกลมบคคลทรวมกนทางาน ๒. เงน (Money) ไดแก งบประมาณทใชในการบรหารทกๆ สวนขององคการ ๓. วสดสงของ (Materials) ไดแก วสดอปกรณ เครองมอ เครองใชตางๆ ๔. การจดการ (Management) ไดแก การบรหารงานองคการของผบรหาร ปจจยขนพนฐานในการบรหารงาน เปนสงทจาเปนทตองนามาสกระบวนการของการบรหารงานในแตละองคการ เพอใหบรรลตามเปาประสงคทวางไว จะขาดอยางใดอยางหนงไมไดคอทง ๔ ประการ จะตองเกอหนนหรอสนบสนนซงกนและกน แตถาจะพจารณาในแตละประการแลว คน (Man) นบไดวาเปนปจจยขนพนฐานทสาคญทสด เพราะคนเปนผใชหรอบรหารเงน วสดสงของและการดาเนนงานทกอยางในองคการ ดงทแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแห งชาต ฉบบท ๘ ไดกลาวไววา “คน” เปนศนยกลางของการพฒนาทกอยาง เอดวน ฟลปโป (Flippo)๑๗ ไดกลาวไววา การบรหาร คอ เปนกระบวนการในการวางแผน การจดองคกรการปกครอง และการควบคมกจกรรมตางๆ ซงจะนาไปสความสาเรจตามวตถประสงคขององคกรอยางมประสทธภาพ ฮาลพน (Halpin)๑๘ ไดกลาวไววา การบรหาร คอ เปนกจกรรมอยางหนงของมนษยไมวาจะเปนทางการศกษา การอตสาหกรรมหรอองคกรของรฐประกอบดวยองคประกอบทสาคญ ๔ ประการ คอ (๑) งาน (Task) หมายถง งานทตองทาใหบรรลเปาหมายทวางไว องคกรใดปราศจากงานหรอภารกจทตองกระทาแลว องคกรนนกไมมความจาเปนหรอมเหตทจะดารงอยอกตอไป (๒) องคกรทเปนทางการ (Formal Organization) หมายถง กลมชนดพเศษเปนกลมสงคมทประกอบดวยผนาและสมาชกของกลม ซงสมาชกขององคกรตางกมหนาทรบผดชอบ มบทบาททคาดหวงหรอทกาหนดเอาไวแตกตางกนออกไป โดยสมาชกทกคนรวมมอกนทางานเพอวตถประสงคอยางเดยวกน

๑๖จนทราน สงวนนาม, ทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารสถานศกษา, (กรงเทพมหานคร : บคพอยท, ๒๕๔๕), หนา ๒๘. ๑๗Flippo, Edwin B, Principle of Personnel Management, (New York : Mc Graw-Hall Inc, 1970), p.1. ๑๘Halpin, Andrew, Theory and Research in Administration, (New York : Mcmillan Company, 1966), p. 61.

๑๐

(๓) กลมผรวมงาน (Work Groups) หมายถง บคคลซงถกเลอกใหดารงตาแหนงตามทระบไว องคกรหนงอาจมผรวมงานกลมเดยวหรอหลายกลมกได (๔) ผนา (Leaders) หมายถง ผบรหารซงมหนาทรบผดชอบตอความสาเรจขององคกร ในองคกรหนงอาจจะมผบรหารหลายระดบทาหนาทรบผดชอบตอความสาเรจของกลมยอยในองคกรกได ซงแตละกลมตางกมสวนรวมรบผดชอบการทางานเพอความสาเรจขององคกร สโตเนอร (Stoner)๑๙ ไดกลาวไววา การบรหาร คอ เปนกระบวนการวางแผน การจดการ การแนะนาและควบคม โดยการระดมทรพยากรทมอยทงมวลในองคกร มงใชสงดงกลาวใหเกดผลเพอการบรรลเปาหมายทวางไว บารนารด (Barnard)๒๐ ไดกลาวไววา การบรหาร คอ การทางานภายในองคกร ซงเปนระบบของการรวมกนปฏบตกจกรรมตงแตสองคนขนไป เทอร (Terry)๒๑ ไดกลาวไววา การบรหาร คอ กระบวนการวางแผน การจดการ การจงใจ และการควบคมใหเปนไปตามวตถประสงคขององคกร โดยใชทรพยากรมนษยและอนๆ ทมอย ไซมอน (Simon) ๒๒ ไดกลาวไววา การบรหาร คอ เปนศลปะในการทาใหสงตาง ๆ ไดรบการกระทาจนเปนผลสาเรจ โดยผบรหารไมตองเปนผปฏบตเพยงแตใชศลปะทาใหผซงปฏบตงานจนเปนผลสาเรจตรงตามจดมงหมายขององคกร หรอเปนไปตามจดมงหมายทผบรหารตดสนใจเลอก สรปไดวา ปจจยทางการบรหาร คอ ปจจยขนพนฐานในการบรหารงาน เปนสงทจาเปนทตองนามาสกระบวนการของการบรหารงานในแตละองคการ เพอใหบรรลตามเปาประสงคทวางไว จะขาดอยางใดอยางหนงไมไดคอทง ๔ ประการ จะตองเกอหนนหรอสนบสนนซงกนและกน แตถาจะพจารณาในแตละประการแลว คน (Man) นบไดวาเปนปจจยขนพนฐานทสาคญทสด เพราะคนเปนผใชหรอบรหารเงน วสดสงของและการดาเนนงานทกอยางในองคการ

๑๙Stoner, James A.F. and Charle. Wankel Management, (3nd ed). (Philippines : Prentice-Hall, International, 1970), p. 8. ๒๐Barnard, Chester I. The Function of the Executive, Cambridge, (Mass. : Harvard University Press, 1968), p.72. ๒๑Terry,George R. Principles of Management, (Illinois : Richard D. Irwin, Inc,1977),p.4. ๒๒Simon, Herbert A, Donald W. Simithburg and Victor A, Thomson, Public Administration, (New York : Alfred A, Knopf, 1966), p. 1.

๑๑

๒.๑.๓ กระบวนการบรหาร

จากศกษาทบทวนเอกสารทเกยวของกบกระบวนการบรหาร ผวจยไดศกษาคนหาความหมาย เนอความ และคานยามของคาวา กระบวนการบรหาร พบวา มนกวชาการนาเสนอไวดงน

พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต)๒๓ ไดกลาววา หนาท (Function) ของนกบรหารมอย ๕ ประการตามคายอในภาษาองกฤษวา POSDC P คอ Planning หมายถง การวางแผน เปนการกาหนดแนวทางดาเนนงานในปจจบน เพอความสาเรจทจะตามมาในอนาคต O คอ Organizing หมายถง การจดองคกรเปนการกาหนดโครงสรางความสมพนธของสมาชกและสายบงคบบญชาภายใน S คอ Staffing หมายถง การอานวยการ เปนการสรรหาบคลากรใหม การพฒนาบคลากรและการใชคนใหเหมาะสมกบงาน D คอ Directing หมายถง การอานวยการ เปนการสอสารเพอใหเกดการดาเนนการตามแผน ผบรหารตองมมนษยสมพนธทดและมภาวะผนา C คอ Controlling หมายถง การกากบดแล เปนการควบคมคณภาพของการปฏบตงานภายในองคกรรวมทงกระบวนการแกปญหาภายในองคกร จนทราน สงวนนาม๒๔ ไดกลาวไววา การบรหาร คอ การบรหารองคการผทไดรวมกนนาเอาความคดของ ฟาโยรมาประยกตใชในการบรหารราชการ ไดขยายสวนสาคญพนฐานทเรยกวา The Elements of Management ๕ ประการของฟาโยล มาใชในการจดการองคการทางราชการ โดยขยายกจกรรมทางการบรหารออกเปน ๗ ประการ คอ ๑. Planning หมายถง การวางแผนลวงหนาวาองคการจะตองทาอะไรบางเพอใหบรรลเปาหมาย ๒. Organizing หมายถง การจดองคการ การกาหนดโครงสราง การแบงสวนงานการจดสายการบงคบบญชา การกาหนดตาแหนงหนาท ๓. Staffing หมายถง การบรหารงานบคคล ไดแก การจดอตรากาลง การสรรหาการพฒนา การสรางบรรยากาศทดในการทางาน การประเมนผลงาน การพจารณาความดความชอบการใหสวสดการ และการใหพนจากงาน ๔. Directing หมายถง การอานวยการ การตดสนใจ การวนจฉยสงการและการควบคมบงคบบญชา ๕. Coordinating หมายถง การประสานงานเพอใหเกดความรวมมอ เพอการดาเนนการไปสเปาหมายเดยวกน

๒๓พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต ), พทธวธในการบรหาร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ๔ – ๕. ๒๔จนทราน สงวนนาม, ทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารสถานศกษา, (กรงเทพมหานคร : บคพอยท, ๒๕๔๕), หนา ๓๕ – ๓๖.

๑๒

๖. Reporting หมายถง การรายงานการปฏบตงานขององคการ เพอใหสมาชกขององคการทราบความกาวหนาของการดาเนนงาน ๗. Budgeting หมายถง การงบประมาณ การใชจายเงน การควบคมการใชจาย และการตรวจสอบดานการเงน กจกรรมทง ๗ ประการน รวมเรยกวา “POSDCORB” ทกลคและเออรวค ถอวาเปนงานในหนาทของผบรหารในองคการราชการโดยทวไป ซงองคการทางการบรหารการศกษากไดนาแนวความคดนมาใชกนอยางแพรหลาย สรปไดวา กระบวนการบรหาร มความหมายเดยวกบภารกจหรอบทบาทหนาทของผบรหาร เปนสงทตองยดถอเปนจดยนสาหรบปฏบตกจกรรมในการบรหารงาน ซงเปนลาดบขนในการบรหารงาน หรอ หมายถงขอบขายของงานตาง ๆ ทอยในหนาทความรบผดชอบของนกบรหาร ซงประกอบดวยการจดการดงน 1) การวางแผน (Planning) หมายถง การเลอกวธการทางานเพอใหบรรลผลตามเปาหมายขององคการ และกาหนดวาจะทางานนนอยางไร , 2) การจดองคการ (Organization) หมายถง การนาเอาแผนงานทกาหนดไวมากาหนดหนาทสาหรบบคลากรหรอกล มบคคลทจะปฏบตภายในองคการ เปนการเรมตนของกลไกในการนาเอาแผนงานไปสการปฏบต , 3) การนา (Leading) เกยวของกบการจงใจ ภาวะผนา และการสอสารระหวางบคคลในองคการเพอชวยใหองคการบรรลวตถประสงคตามตองการ, 4) การควบคม (Controlling) หมายถง หนาททางการจดการสาหรบผบรหารในการรวบรวมขอมลเพอใชเปนมาตรฐานวดผลการทางานในองคการ รวมทงการวดผลการทางานในปจจบนเพอกาหนดมาตรฐานขน และเปรยบเทยบกบผลงานททาไดเพอปรบปรงแกไขผลการทางานไดสอดคลองกบมาตรฐานทกาหนดขน

๒.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารการศกษา

ความหมายของการบรหารการศกษา มนกวชาการไดเสนอความหมายไวตางๆ ดงน

๒.๒.๑ ความหมายของการบรหารการศกษา

กลยา วลาวรรณ๒๕ ไดใหความหมายวา การบรหารการศกษา หมายถง ความพยายามทจะดาเนนเกยวกบเรองของการศกษา อนไดแก โรงเรยน หลกสตร คร นกเรยน วสดอปกรณ ตาราเรยน และอาคารสถานท เปนตน ใหเปนไปอยางมประสทธภาพหรอกลาวอกนยหนงกคอ ผเรยนทมคณภาพในทสด วรณยพา วโนทพรรษ๒๖ ไดใหความหมายวา การบรหารการศกษา หมายถง ความพยายามทผบรหารการศกษาหรอผทเกยวของกบการศกษารวมกนกระทา เพอพฒนาบคคลใหเปนสมาชกทดของสงคมในทกๆ ดานโดยมการใชทรพยากรบรหาร คอ คน เงน วสด และวธการใหเกดประโยชนสงสด

๒๕กลยา วลาวรรณ, “การปฏบตงานของผชวยผบรหารฝายธรการ โรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา”, วทยานพนธครศาสตรมหาบญฑต, (บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๙). ๒๖วรณยพา วโนทพรรษ, “ศกษาการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐานของผบรหารสถานศกษาสงกดกรมสามญศกษาจงหวดสราษฎรธาน”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๒).

๑๓

ธรณศวร จตขวญ๒๗ ไดกลาวไววา การบรหารการศกษา คอ การดาเนนงานทเกยวของกบการศกษาทกดานเพอพฒนาการเรยนของนกเรยนใหเปนไปอยางมประสทธภาพเปนการพฒนาสมาชกของสงคมใหมความเจรญงอกงามในดานตางๆ และใหเปนสมาชกทดของสงคม พสทธ จนทรเนตร๒๘ ไดกลาไววา การบรหารการศกษา คอ การดาเนนงานของกลมทมงมนพฒนาสมาชกของสงคมใหเจรญงอกงามโดยการนาเอาทฤษฎและหลกการบรหารทวไปมาประยกตใชรวมกบหลกการและวธการจดการศกษาดาเนนการใหการศกษามประสทธภาพ กด (Good)๒๙ ไดกลาวไววา การบรหารการศกษา หมายถง การควบคมและการจดการดานการบรหารโรงเรยน ซงเกยวกบกระบวนการการเรยนการสอน งานธรการ งานทเกยวกบตวครและนกเรยนตลอดจนบคลากรอนๆ แคมปเบล (Campbell)๓๐ ไดกลาวไววา การบรหารการศกษา หมายถง การจดแผนยทธศาสตรทางการศกษา เพอใหการศกษาบรรลเปาหมายอยางแทจรง สรปไดวา การดาเนนงานของกลมบคคล ซงอาจเปนการดาเนนงานของครใหญรวมกบครนอยในโรงเรยน หรออธการบดรวมกบอาจารยในมหาวทยาลย หรอรฐมนตรกระทรวงศกษาธการรวมกบอธบดกรมตางๆ และครอาจารยในสถาบนการศกษาตางๆ และกลมบคคลเหลานตางรวมมอกนพฒนาคนใหมคณภาพทงสน การจะพฒนาคนใหมคณภาพไดนน จะตองมการดาเนนการในการเรยนการสอน การจดกจกรรม การวดผล การจดอาคารสถานทและพสดครภณฑ การสรรหาบคคลมาดาเนนการหรอมาทาการสอนในสถาบนการศกษา การปกครองนกเรยนเพอใหนกเรยนเปนคนดมวนย และอนๆ ซงการดาเนนงานเหลานรวมเรยกวา “ภารกจทางการบรหารการศกษา”หรอ“งานบรหารการศกษา” นนเอง

๒๗ธรณศวร จตขวญ, “ความคดเหนของผปกครองตอการบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานกา รปร ะถมศ ก ษาจ ด หว ดนน ทบ ร ” , ว ทยาน พนธ ศ กษาศ าสตรมหาบณฑ ต , ( บณฑ ต ว ทย าล ย : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๒). ๒๘พสทธ จนทรเนตร, “การศกษาเปรยบเทยบการบรหารงานวชาการในโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษาจงหวดสกลนครจาแนกตามขนาดโรงเรยน”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๗). ๒๙Good, Center V, Dictionary of Education, (New York : McGraw – Hill. 1973), P. 14. ๓๐Campbell, Ronald F. et al, Introduction to Eduction Administration 5th ed. Boston (1980),p.22.

๑๔

๒.๒.๒ กระบวนการบรหารการศกษา

ในการบรหารการศกษาผบรหารสถานศกษาควรตองเลอกใชกระบวนการบรหารทงในเชงวทยาศาสตรและเชงศลป เพอใหการบรหารในหนวยงานบรรลตามวตถประสงคท วางไวอยางมประสทธภาพ ซงไดมนกวชาการตางๆ แนวคดเกยวกบกระบวนการบรหารการศกษาไวดงน ธรณศวร จตขวญ๓๑ ไดกลาวไววา การบรหารการศกษา คอ กระบวนการบรหารการศกษา จะไปสความสาเรจนน คอจะเกยวของกบเรองการวางแผน การจดคนเขาทางาน การสงการ การประสานงาน และการควบคมงานใหมระบบเปนไปตามแผนและมประสทธภาพ ผบรหารจงจะสามารถ จดการศกษาในโรงเรยนใหบรรลเปาหมายและมาตรฐานทางการศกษาสามารถปรบปรง และพฒนาการดาเนนการจดการศกษาของโรงเรยนใหมความเหมาะสมกบสถานทพฒนาคนใหเจรญกาวหนาทนวทยาการอยางแทจรง ปราชญา กลาผจญ และสมศกด คงเทยง๓๒ ไดกลาวไววา การบรหารการศกษา คอ การบวนการการบรหารการศกษาทสาคญไว ๕ ประการ ดงน การวางแผนการจดองคการ การอานวยการ การควบคมการจดบคลากรลงสหนวยงาน กลปยกร มนถาวรวงศ๓๓ ไดกลาวไววา การบรหารการศกษา คอ กระบวนการบรหารการศกษาประกอบดวยองคประกอบใหญๆ คลายคลงกนผบรหารสถานศกษาสวนใหญจงจาเปนตองเลอกใชตามความจาเปนและความเหมาะสมของสถานการณเพอนาไปสการพฒนาการศกษาในโรงเรยนใหเกดประสทธภาพอยางแทจรง สรปไดวา กระบวนการการบรหารการศกษาของโรงเรยนประกอบดวยการตดสนใจ การวางแผน การนาแผนสการปฏบต การจดองคการ การจดคนเขาทางาน การอานวยการ การจดสรรทรพยากร การตดตอสอสาร การประสานงาน การควบคมงาน การประเมนผลงาน และการปรบปรงรวมทงการกระตนหรอการจงใจ กระบวนการบรหารการศกษา จงเปนเครองมอสาคญของผบรหารทกระดบซงรวมถงผบรหารการศกษาดวย การบรหารทดจะชวยใหงานบรหารดาเนนไปอยางราบรน มระบบไมสบสนและบรรลเปาหมายทกาหนดไวอยางมประสทธภาพผบรหารทดจะตองมทกษะในการใชกระบวนการบรหารทกขนตอน โดยเฉพาะอยางยงในขนตอนการตดสนใจนนมความสาคญมาก หากผบรหารตดสนใจไมถกตอง การดาเนนการในขนตอๆ ไปจะเกดปญหาและอปสรรคตามมา ผบรหารควรเปนผมวสยทศนกวางไกลมแนวคด และขอมลครบถวนในการตดสนใจและอาศยกระบวนการบรหารเปนหลกในการบรหารงาน

๓๑ธรณศวร จตขวญ, “ความคดเหนของผปกครองตอการบรหารโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานกา รประถมศ กษาจ งห ว ดนนทบ ร ” , วทยาน พนธ ศ กษาศาสตรมหาบณฑ ต , ( บณฑ ต ว ทย าล ย : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๒). ๓๒ปราชญา กลาผจญ และสมศกด คงเทยง, หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา, (พมพครงท ๒), (กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ, ๒๕๔๕), หนา ๑๖ – ๑๗. ๓๓กลปยกร มนถาวรวงศ, “บทบาทของผบรหารสถานศกษาตอการสงเสรมการวจยในชนเรยนระดบการศกษาขนพนฐานในกรงเทพมหานคร”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : สถาบนราชภฏสวนสนนทา, ๒๕๔๕).

๑๕

๒.๓ แนวคดทฤษฎเกยวกบการบรหารสถานศกษา

คาวา “การบรหารสถานศกษา” มนกวชาการทงของตางชาตและชาวไทยเปนจานวนมากไดใหความหมายไวในลกษณะทคลายกน ดงน

๒.๓.๑ ความหมายของการบรหารสถานศกษา

ฮอยและเซอรชว (Hoy and Cecil)๓๔ ไดกลาววา การบรหารสถานศกษา หมายถง การบรหารโรงเรยนเปนการบรหารบคลากรทางการศกษา คร นกเรยน เพอใหความรวมมอและความรวมแรงรวมใจในการปฏบตงานในโรงเรยนใหบคคลทง ๓ กลม เหนดวยและดาเนนการตามขอตกลงทวางไวและพงยดปฏบตโดยเครงครด นพพงษ บญจตราดลย๓๕ ไดกลาววา การบรหารสถานศกษา หมายถง หลกการบรหารสถานศกษา โดยใชโรงเรยนเปนฐาน (School Based Management : SBM.) เปนการกระจายอานาจการบรหารและจดการศกษาจากสวนกลางไปยงโรงเรยน ใหโรงเรยนมอานาจหนาทความรบผดชอบมความเปนอสระคลองตวในการบรหารจดการ ทงดานวชาการ งบประมาณ บคลากร และการบรหารทวไป หลกการบรหารม ๕ ประการ ดงน (๑) หลกการกระจายอานาจ เปนการคนอานาจการจดการศกษาใหกบประชาชนมการกระจายอานาจจากสวนกลางและเขตพนทการศกษาไปยงสถานศกษา ใหเกดความคลองตวมอสระและมประสทธภาพ (๒) หลกการบรหารตนเอง สถานศกษามอสระในการตดสนใจดวยตนเองมากขนภายใตการบรหารเปนองคคณะบคคล (๓) หลกการบรหารแบบมสวนรวม ผทเกยวของสามารถเขามามสวนรวมกาหนดนโยบายและแผน รวมตดสนใจ รวมกาหนดหลกสตรทองถน รวมคดรวมทา (๔) หลกการคนอานาจจดการศกษาใหกบประชาชน ปรบปรงโครงสรางและวฒนธรรมองคกร โดยการเปลยนแปลงอยางเปนระบบและไดรบความเหนชอบ รวมทงไดรบการสนบสนนจากผทเกยวของ (๕) หลกการตรวจสอบและถวงดล สถานศกษาตองพรอมใหมการตรวจสอบเพอใหการบรหารและการจดการศกษาเปนไปตามมาตรฐานทกาหนดไว

๓๔Hoy, Wayne K. & Cecil, Masker G. Educational Administration Theory, Research, and Practice, (Nen York : McGraw – Hill Inc, 1996), p 170. ๓๕นพพงษ บญจตราดลย, หลกการบรหารการศกษา, (เอกสารประกอบการบรรยาย, ฉะเชงเทรา : สถาบนราชภฏราชนครนทร, ๒๕๔๖), หนา ๑๒๓.

๑๖

กตมา ปรดดลก๓๖ ไดกลาววา การบรหารสถานศกษา หมายถง การดาเนนการทกอยางในสถานศกษา ตงแตการบรหารงานวชาการ การบรหารงานบคคล การบรหารงานอาคารสถานทการบรหารงานธรการและการเงน การบรหารงานกจการนกเรยน นกศกษา และงานดานความสมพนธกบชมชน เมธ ปลนธนานนท๓๗ ไดกลาวไววา การบรหารสถานศกษา หมายถง การใชทงศาสตรและศลปในการดาเนนการบรหารหรอการบรการดานการปกครอง การเรยนการสอน และการปรบปรงแกไขเกยวกบการศกษารวมกบผอน เพอใหการเรยนการสอนดาเนนไปดวยดมประสทธภาพตามจดมงหมายของการศกษา อมรชย ตนตเมธ๓๘ กลาวไววา การบรหารสถานศกษา หมายถง การรวมมอกนดาเนนกจกรรมตางๆ ทงดานบคลกภาพ ความรความสามารถ พฤตกรรม และคณธรรม ตลอดจนคานยมใหตรงกบความตองการของสงคม สามารถเปนสมาชกทด และมประสทธภาพของสงคม โดยใชกระบวนการและทรพยากรตางๆ ทงทเปนระเบยบและไมเปนระเบยบ สมคด บางโม๓๙ ไดกลาวไววา การบรหารสถานศกษา หมายถง แหลงพฒนาประชากรของประเทศทสาคญยง เปนหนวยงานทใช คน เงน วสดอปกรณ จานวนมากมาย หากการจดการบรหารงานในโรงเรยนขาดประสทธภาพ ผลผลตของโรงเรยน คอนกเรยนทสาเรจออกไปยอมมประสทธภาพตางๆ ซงสงผลตอการพฒนาประเทศยอมลาชาตามไปดวย สรปไดวา การบรหารสถานศกษา หมายถง กระบวนการบรหารการศกษาของสถานศกษา หรอโรงเรยนทผบรหารดาเนนกจกรรม หรอใชกระบวนการตางๆ โดยความรวมมอของผบรหาร และผเกยวของกบการศกษาโดยเรมจากการวางแผน การวนจฉยสงการ การอานวยการ การควบคมและการจดการตางๆ เพอใหผเรยนมความร ความสามารถ มคณภาพ และมคณลกษณะทพงประสงคตามเจตนารมณของการศกษา สาหรบการมชวตอยรวมกนอยางสนตสขในสงคม

๓๖กตมา ปรดดลก, การบรหารและการนเทศการศกษาเบองตน, (กรงเทพมหานคร : อกษรพพฒน, ๒๕๔๒), หนา ๑๓. ๓๗เมธ ปลนธนานนท, การบรหารการศกษา, พมพครงท ๕, (กรงเทพมหานคร : เมธทปส, ๒๕๒๕), หนา ๒. ๓๘อมรชย ตนตเมธ, การบรหารสถานศกษาปฐมวย, (นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๔๒), หนา ๑๐. ๓๙สมคด บางโม, การบรหารการศกษา, พมพครงท ๔, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพพระนคร, ๒๕๔๔), หนา ๑๕๓.

๑๗

๒.๓.๒ ขอบขายของการบรหารสถานศกษา

นกวชาการหลายทานไดใหแนวคดเกยวกบขอบขายของการบรหารงานสถานศกษา หรอโรงเรยน ดงตอไปน กระทรวงศกษาธการ๔๐ ไดกลาวไววา แนวทางการจดการศกษาในสถานศกษาไว ดงน มาตรา ๒๒ การจดการศกษาตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความสาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ มาตรา ๒๓ การจดการศกษา ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ตองเนนความสาคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนรและบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษาในเรองตอไปน (๑) ความร เรองเกยวกบตนเอง และความสมพนธของตนเองกบสงคม ไดแก ครอบครว ชมชน ชาต และสงคมโลก รวมถงความรเกยวกบประวตศาสตรความเปนมาของสงคมไทยและระบบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (๒) ความรและทกษะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงความรความเขาใจและประสบการณเรองการจดการ การบารงรกษาและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลยงยน (๓) ความรเกยวกบศาสนา ศลปะ วฒนธรรม การกฬา ภมปญญาไทย และการประยกตใชภมปญญา (๔) ความร และทกษะดานคณตศาสตร และดานภาษา เนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง (๕) ความร และทกษะในการประกอบอาชพและการดารงชวตอยางมความสข มาตรา ๒๔ การจดกระบวนการเรยนร ใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของดาเนนการ ดงตอไปน (๑) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล (๒) ฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหา (๓) จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกการปฏบตใหทาได คดเปน ทาเปน รกการอานและเกดการใฝรอยางตอเนอง (๔) จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ อยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา (๕) สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยน และอานวยความสะดวกเพอใหผเรยนเกดการเรยนรและมความรอบร รวมทงสามารถใชการวจยเปน

๔๐กระทรวงศกษาธการ, พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒. แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ และ (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓, หนา ๘ – ๑๐.

๑๘

สวนหนงของกระบวนการเรยนร ทงน ผสอนและผเรยนอาจเรยนรไปพรอมกนจากสอการเรยนการสอนและแหลงวทยาการประเภทตาง ๆ (๖) จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดามารดา ผปกครอง และบคคลในชมชนทกฝาย เพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ มาตรา ๒๕ รฐตองสงเสรมการดาเนนงานและการจดตงแหลงการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบ ไดแก หองสมดประชาชน พพธภณฑ หอศลป สวนสตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อทยานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ศนยการกฬาและนนทนาการ แหลงขอมล และแหลงการเรยนรอนอยางพอเพยงและมประสทธภาพ มาตรา ๒๖ ใหสถานศกษาจดการประเมนผเรยนโดยพจารณาจากพฒนาการของผเรยน ความประพฤต การสงเกตพฤตกรรมการเรยน การรวมกจกรรมและการทดสอบควบคไปในกระบวนการเรยนการสอนตามความเหมาะสมของแตละระดบและรปแบบการศกษาใหสถานศกษาใชวธการทหลากหลายในการจดสรรโอกาสการเขาศกษาตอ และใหนาผลการประเมนผเรยนตามวรรคหนงมาใชประกอบการพจารณาดวย มาตรา ๒๗ ใหคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนดหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานเพอความเปนไทย ความเปนพลเมองทดของชาต การดารงชวต และการประกอบอาชพตลอดจนเพอการศกษาตอใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดทาสาระของหลกสตรตามวตถประสงคในวรรคหนงในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงคเพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาตมาตรา ๒๘ หลกสตรการศกษาระดบตาง ๆ รวมทงหลกสตรการศกษาสาหรบบคคลตาม มาตรา ๑๐ วรรคสอง วรรคสาม และวรรคส ตองมลกษณะหลากหลาย ทงน ใหจดตามความเหมาะสมของแตละระดบโดยมงพฒนาคณภาพชวตของบคคลใหเหมาะสมแกวยและศกยภาพสาระของหลกสตร ทงทเปนวชาการ และวชาชพ ตองมงพฒนาคนใหมความสมดล ทงดานความร ความคด ความสามารถ ความดงาม และความรบผดชอบตอสงคมสาหรบหลกสตรการศกษาระดบอดมศกษา นอกจากคณลกษณะในวรรคหนง และวรรคสองแลวยงมความมงหมายเฉพาะทจะพฒนาวชาการ วชาชพชนสงและการคนควา วจย เพอพฒนาองคความรและพฒนาสงคม มาตรา ๒๙ ใหสถานศกษารวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน สงเสรมความเขมแขงของชมชนโดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชน เพอใหชมชนมการจดการศกษาอบรม มการแสวงหาความร ขอมล ขาวสาร และรจกเลอกสรรภมปญญาและวทยาการตาง ๆ เพอพฒนาชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการ รวมทงหาวธการสนบสนนใหมการแลกเปลยนประสบการณการพฒนาระหวางชมชน มาตรา ๓๐ ใหสถานศกษาพฒนากระบวนการเรยนการสอนทมประสทธภาพ รวมทงการสงเสรมใหผสอนสามารถวจยเพอพฒนาการเรยนรทเหมาะสมกบผเรยนในแตละระดบการศกษา ดงทกลาวมาน ยอมแสดงใหเหนอยางเดนชดวา แนวการจดการศกษาในสถานศกษามอยางกวางขวาง เพอใหผบรหารสถานศกษาตองทาความเขาใจมาตรตราตางๆ แลวนามาเขาสกระบวนการของการบรหารสถานศกษา ตามเจตนารมณของกระทรวงศกษาธการไดกาหนดไว

๑๙

สรปไดวา แนวการจดการศกษาในสถานศกษา คอ การพฒนาหลกสตรสถานศกษา การพฒนากระบวนการเรยนร การวดผล ประเมนผล และเทยบโอนผลการเรยน การวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษา การพฒนาสอ นวตกรรม และเทคโนโลยเพอการศกษา การพฒนาแหลงเรยนร การนเทศการศกษา การแนะแนวการศกษา การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษา การสงเสรมความรดานวชาการแกชมชน การประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาอน การสงเสรม และสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว องคกร หนวยงาน และการจดการศกษา ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และ ตองเนนความสาคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนรและบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษา

๒.๓.๓ กระบวนการบรหารสถานศกษา

จากศกษาทบทวนเอกสารทเกยวของกบกระบวนการบรหารสถานศกษา ผวจยไดศกษาคนหาความหมาย เนอความ และคานยามของคาวา กระบวนการบรหารสถานศกษา พบวา มนกวชาการนาเสนอไวดงน ปราชญา กลาผจญ และสมศกด คงเทยง๔๑ ไดกลาววา การบรหารสถานศกษา คอ กระบวนการบรหารการศกษาทสาคญไว ๕ ประการ ดงน การวางแผน การจดการองคการ การอานวยการ การควบคม การจดบคลากรลงสหนวยงาน ปรยาพร วงศอนตรโรจน๔๒ ไดกลาววา การบรหารสถานศกษา คอ กระบวนการบรหารการศกษา ไดกาหนดไว ๕ ขนตอนคอ การวางแผน (Planning) การจดสรรทรพยากร (Allocating Resources) การกระตน (Stimulating) การประสานงาน (Coordinating) และการประเมนผล (Evaluating) ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต๔๓ ไดกลาววา การบรหารสถานศกษา คอ กระบวนการบรหารสถานศกษา เปนระบบครบวงจร (PDCA) ซงประกอบไปดวย รวมกนวางแผน (Plan) รวมกนปฏบตตามแผน (Do) รวมกนตรวจสอบ (Check) และรวมกนปรบปรง (Action) โดยจะตองมการควบคมคณภาพและตรวจสอบคณภาพดวย สรปไดวา กระบวนการบรหารสถานศกษา หมายถง การทผบรหารสถานศกษาหรอโรงเรยน ใชหลกการและกระบวนการทางการบรหารมาประยกตใช โดยเรมจากการวางแผน การจดองคการในสถานศกษา การบรหารงานบคคล การอานวยการ การตดตอประสานงาน การตดสนใน การรายงานผลการดาเนนงาน การเงนและงบประมาณ รวมทงงานอนๆ ทเกยวของกบสถานศกษา ซงมระบบและเปาหมายทแนนอน เปนรปธรรมเพอใหการดาเนนงานมประสทธภาพ และประสบผลสาเรจอยางสงสดตามเจตนารมณของการศกษาทกาหนดไว

๔๑ปราชญา กลาผจญ และสมศกด คงเทยง, หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา, (พมพครงท ๒), (กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ, ๒๕๔๕), หนา ๑๖. ๔๒ปรยาพร วงศอนตรโรจน, การบรหารงานวชาการ, (กรงเทพมหานคร : ศนยสอเสรมกรงเทพ, ๒๕๔๖), หนา ๑๘. ๔๓สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, แนวทางการประกนคณภาพภายในสถานศกษา : เพอพรอมรบการประเมนภายนอก, (กรงเทพมหานคร : พมพด, ๒๕๔๔), หนา ๑๐.

๒๐

๒.๓.๔ คณลกษณะของผบรหารสถานศกษา

คณลกษณะของผบรหารสถานศกษานน มนกปราชญนกการศกษาและนกวชาการ ไดแสดงทรรศนะหรอความคดเหนไว ดงตอไปน พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต)๔๔ ไดกลาวไววา นกบรหารจะทาหนาทสาเรจลลวงไปดวยด ถามคณลกษณะ ๓ ประการ ดงทพระพทธเจาตรสไวใน ทตยปาปณกสตร ดงน ๑. จกขมา หมายถง มปญญามองการไกล เชน ถาเปนพอคาหรอนกบรหารธรกจตองรวาสนคาไหนราคาถก แลวนาไปขายทไหนจะไดราคาแพงในสมยนตองรวาหนจะขนหรอจะตก ถาเปนนกบรหารทวไปตองสามารถวางแผนและฉลาดในการใชคนคณลกษณะขอแรกนตรงกบภาษาองกฤษวา Conceptual Skill คอ ความชานาญในการใชความคด ๒. วธโร หมายถง การจดธระไดด มความเชยวชาญเฉพาะดาน เชน พอคาเพชรตองดออกวาเปนเพชรแท หรอเพชรเทยม แพทยหวหนาคณะผาตดตองเชยวชาญการผาตดคณลกษณะทสองนตรงกบคาวา Technical Skill คอ ความชานาญดานเทคนค ๓. นสสยสมปนโน หมายถง พงพาอาศยคนอนได เพราะเปนคนมมนษยสมพนธด เชน พอคาเดนทางไปคาขายตางเมองกมเพอนพอคาในเมองนนๆ ใหทพกอาศยหรอใหกยมเงน เพราะมเครดตด นกบรหารทดตองผกใจคนไวได คณลกษณะทสามนสาคญมาก “นกไมมขน คนไมมเพอน ขนสทสงไมได” ขอนตรงกบคาวา Human Relation Skill คอ ความชานาญดานมนษยสมพนธ ดนย เทยนพฒ๔๕ ไดกลาวไววา คณลกษณะทพงประสงคของผบรหารยคใหมทสงผลตอประสทธภาพของการบรหาร ไดดงน (๑) มองการณไกล (๑.๑) วาดภาพเหตการณในอนาคตไดอยางสมจรง โดยมพฤตกรรมบงบอกดงน ๑) มองเปาหมายของงานและการปฏบตงานในอนาคตไดอยาง นาเชอถอ ๒) มองสภาพการแขงขนทางสงคมในอนาคตไดอยางนาเชอถอ (๑.๒) มการวางแผนและเตรยมการสาหรบงานในอนาคตไดอยางเหมาะสม ๑) คาดคะเนแนวโนม ความตองการและปญหาอปสรรคของงานใน อนาคตสาหรบเตรยมรบสถานการณ ๒) มการวางแผนอยางเปนระบบเพอเปาหมายทพงปรารถนา (๒) มไฟของการทางาน (๒.๑) มความกระตอรอรนในการทางาน พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) มความตงใจในการทางานอยางสมาเสมอ ๒) ไมยอทอตอปญหาในการทางาน

๔๔พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต), พทธวธในการบรหาร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ๓๘ – ๓๙. ๔๕ดนย เทยนพฒ, การบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐาน School – Based Management, พมพครงท ๒, (สานกงานศกษาธการอาเภอวงชน จงหวดแพร, ๒๕๔๖), หนา ๑๑๑ -๑๑๓.

๒๑

(๒.๒) มงมนสรางความกาวหนาในการทางาน พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) รกษามาตรฐานของงานททาแมอยในสภาพแรงกดดนและ สภาวการณทสบสน ๒) ตองการความกาวหนาสงกวาเพอนรวมงาน (๓) สอสารสมพนธ (๓.๑) มความสามารถในการสอคาพด พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) จดลาดบเนอหาของความคด ขาวสาร เพอเปนสอคาพดไดอยาง สมเหตสมผล ๒) พดไดอยางกระชบ ชดเจนและใชคาพดไดอยางเหมาะสมกบ สถานการณและผฟง ๓) มการพดทดงดดความสนใจของผฟงและพดดวยความมนใจ (๓.๒) มความสามารถในการสอภาษา พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) จดลาดบเนอหาของความคด ขาวสารเพอเปนสอคาพดไดอยาง สมเหตผล ๒) เขยนไดอยางกระชบ ชดเจน และใชคาพดไดอยางเหมาะสมกบ สถานการณและผฟงหรอผอาน ๓) เขยนไดอยางถกตองตามหลกไวยากรณ (๓.๓) สามารถประสานงานไดด พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) สามารถทาใหผรวมงานอน ๆ เขาใจรวมกนได ๒) สามารถทาใหผอนรวมมอ รวมงานกนได (๓.๔) มมนษยสมพนธ พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) สามารถทางานรวมกบผอนและฝายตาง ๆ ได ๒) เปนทยอมรบของบคคลฝายตาง ๆ (๔) สรางสรรคสงใหม (๔.๑) มความคดรเรมสรางสรรค พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) คดหาคาตอบของปญหาไดหลาย ๆ อยางในเวลาจากด ๒) เสนอแนะวธแกปญหาอยางหนงไดหลาย ๆ แนวทาง ๓) เปนตนแบบของการคดแกปญหาและสามารถนาไปปฏบตได (๔.๒) สามารถยดหยนวธการเพอความสาเรจของงาน พฤตกรรมบงบอก ไดแก ๑) ปรบพฤตกรรมหรอการกระทาไดเหมาะสมกบปญหาหรอ ลกษณะงานทแตกตางกนไป ๒) คดทางเลอกอนไดอยางเหมาะสมถาวธการเดมทใชอยไมไดผล (๔.๓) มงมนพฒนางานและแผนงาน พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) ชางสงเกตลกษณะของการทางานทมประสทธภาพและไมม ประสทธภาพ ๒) ชวยเสนอแนะเพอนรวมงานถงวธการทมประสทธภาพ

๒๒

(๔.๔) มงมนพฒนางานและแผนงาน พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) ตองการปรบวธการทางานใหดขน ๒) มแนวคดสรางแผนงานใหมใหมประสทธภาพยงขน (๕) ใฝหาขาวสารเพอการตดสนใจ (๕.๑) เหนความสาคญของขาวสาร พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) ตดตามขาวสารอยตลอดเวลา ๒) นยมแลกเปลยนขาวสารหรอความคดเหนรวมกบเพอนรวมงาน (๕.๒) ตดสนใจอยางมคณภาพ พฤตกรรมบงบอกคอ ตดสนใจเลอกทางเลอกไดอยางเหมาะสมกบสถานการณโดยไมใชอาศยเพยงประสบการณ (๖) ภาวะผนา (๖.๑) มความสามารถในการแกปญหา พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) สนใจมสวนรวมในการแสดงความคดเหน ซกถามหรอใหคาแนะ นาในการแกปญหา ๒) สามารถแกปญหาเฉพาะหนาไดอยางเหมาะสมกบสถานการณ (๖.๒) สามารถโนมนาวผอนทางานอยางมประสทธภาพ พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) สามารถจงใจใหผอนคลอยตามความคดเหนของตน ๒) ทาใหผอนรวมแรงกนทางานอยางมประสทธภาพ (๗) มคณธรรมรบผดชอบ (๗.๑) มความรบผดชอบ พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) กลารบผดชอบในสงททา (๗.๒) ซอสตยตอหนาทการงาน พฤตกรรมบงบอก ไดแก ๑) มความรกตอองคกรและเพอนรวมงาน ๒) ไมทจรตตอหนาทการงาน (๗.๓) มความยตธรรม พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) ไมลาเอยงตอเพอนรวมงานตางเพศ เชอชาต ฐานะทางเศรษฐกจ ๒) ใหความเปนธรรมแกเพอนรวมงานทกคน (๗.๔) รกษา การกาหนดมาตรคาพด พฤตกรรมบงบอกไดแก ๑) รกษาคามนสญญา ๒) สามารถรกษาความลบได ๓) ทางานทไดรบมอบหมายไดผลสาเรจด

๒๓

สมบต บญประเคน๔๖ ไดแสดงทรรศนะเกยวกบคณสมบตของผบรหาร ในยคปฏรปการศกษาไววา ตองมทง ๖ ป สรปไดดงน ๑. ปฏรป การทางานของผบรหารแบบนจะเปนนกคด นกพฒนา ปรบเปลยน หนวยงาน และพฒนางานตลอดเวลา การดาเนนงานตองทนตอการเปลยนแปลงของโลก ๒. ประชาธปไตย เปนการบรหารงานทผใตบงคบบญชาและผบงคบบญชาจะตองพบกนครงทาง หาแนวทางทพงประสงคใหได ผบรหารจะตองตดสนปญหาทไมมทางออกใหได ผบรหารจะตองมบคลกภาพ และการทางานเปนประชาธปไตย ๓. ประสาน เปนลกษณะของผบรหารทมประสทธภาพมาก ทาตนเปนแบบอยางทด การทางานจะคานงถงผลสาเรจของงานเปนสาคญ รจกใชความสามารถ ของผใตบงคบบญชา ใหเปนประโยชนมากทสด ใหเกยรตและยกยองสมศกดศร ๔. ประนประนอม บคลกลกษณะของผบรหารแบบน ผใตบงคบบญชาเกดความขดแยง สงใดทพอยอมไดกจะยอม ๕. ประชาสมพนธ ผบรหารลกษณะนจะมบคลกทวาจะทาอะไร จะพดทไหนจะเปนเรองสาคญทกเรอง มความสามารถในการโนมนาวจงใจสง มมนษยสมพนธทด ๖. ประชาสงเคราะห ผบรหารลกษณะนจะใหความชวยเหลอผรวมงานทกเรองเปนหวงเปนใยตลอดเวลา จะประสานงานกบหนวยงานอนเพอขอความชวยเหลอ เปนกลยาณมตรกบ ทกคน บรชย ศรมหาสาคร๔๗ ไดกลาววา ผบรหารจะทาหนาทของตนเองไดอยางสมบรณ ตองมทกษะหรอความสามารถ ๓ อยาง คอ เกงงาน เกงคน และเกงคดซงตรงกบผลงานวจยของ Robert L. Katz ดงน (๑) ทกษะดานเทคนควธการ (Technical Skill) คอ ความสามารถรอบรเชยวชาญงานในหนาท เชน ถาเปนทหารกมความชานาญในการใชอาวธตาง ๆ ถาเปนผบรหารสถานศกษากมความรเรองหลกสตร แผนการสอน เทคนคการสอนแบบตางๆ เปนตน ถาเปนผจดการบรษทกมความชานาญหรอทกษะในการฟง พด อาน เขยน ซงเปนทกษะพนฐานของการบรหารงาน ผบรหารทมความสามารถดานเทคนควธน จดเปนผบรหารท “เกงงาน” (๒) ทกษะในดานมนษยสมพนธ (Human Skill) คอ ความสามารถในการปกครองผใตบงคบบญชา มภาวะผนา หรอความสามารถในการใชคนใหรวมมอกนทางาน ผบรหารทมความสามารถในดานน จดเปนผบรหารท “เกงคน” (๓) ทกษะในดานความคดรวบยอด (Conceptual Skill) คอ มวสยทศน (Vision) ความสามารถในการคด เพอวางแผน กาหนดยทธศาสตร และสามารถวเคราะหสถานการณตาง ๆ ทจะเกดขนในอนาคตไดอยางแมนยา เพอนาพาองคกรของตนไปสความสาเรจ เปนตนผบรหารทมความสามารถในดานน จดเปนผบรหารท “เกงคด”

๔๖สมบต บญประเคน, “ผบรหารยคปฏรปการศกษาตามลกษณะ ๖ ประการ”, วารสารครขอนแกน, ปท ๔๔ ฉบบท ๒ (สงหาคม ๒๕๔๔), หนา ๒๐ – ๒๑. ๔๗บรชย ศรมหาสาคร, ผน าพนธแท Authentic Leader, (กรงเทพมหานคร : แสงดาว จากด, ๒๕๔๙), หนา ๘๘ - ๘๙.

๒๔

ถวล อรญเวศ๔๘ ไดกลาวไววา นกบรหารมออาชพควรจะมลกษณะ ดงน (๑) กลาตดสนใจ การตดสนใจเปนคณลกษณะทสาคญประการหนงของนกบรหาร นกบรหารตองมขอมลทเพยงพอในการตดสนใจหรอวนจฉยสงการ เปนคนสขมรอบคอบ มเหตมผลในการตดสนใจ โดยยดภาษตวา “กอนจะเชอสงใดใหพสจน กอนจะพดใหยงคดวนจฉย กอนจะทากจการงานใด ๆ คดใหรอบคอบกอน” (๒) ไวตอขอมล นกบรหารจาเปนตองเปนคนทนสมย ไวตอขอมลการเปลยนแปลงใหม ๆ ฉะนนจงตองเปนผตดตามขาวสารตาง ๆ อยเสมอ ทงจากวทย หนงสอพมพ และสอมวลชน เปนตน (๓) เพมพนวสยทศน นกบรหารจะตองเปนผมวสยทศนอนกวางไกล สามารถมองเหนภาพในอนาคตและแนวทางทจะแกไขปญหาไดเปนอยางด (๔) ซอสตยและสรางสรรคผลงาน นกบรหารจะตองมคณลกษณะโดดเดนประการหนงคอ “ความซอสตย และสรางผลงาน” คอนอกจากจะเปนบคคลทซอสตยสจรตแลว ตองมการสรางผลงานใหปรากฏตอสายตาเพอนรวมงานอยเสมอ (๕) ประสานสบทศ นกบรหารจาตองเปนบคคลทสามารถประสานงานกบหนวยงานหรอบคคลตาง ๆ ไดเปนอยางด สามารถไกลเกลยขอกรณพพาทได และสามารถขจดปญหาตาง ๆ ในหนวยงานได (๖) คดสรางสรรควธการทางานใหม ๆ นกบรหารจาตองคดหาวธการทางานแบบใหม ๆ อยเสมอ นนคอ “หลกการทางาน” เชน ตองรวาจะทาอะไร จะทาอยางไร เปนตน (๗) จงใจเพอนรวมงาน นกบรหาร จาเปนตองมบคคลทสามารถโนมนาวหรอจงใจเพอนรวมงานใหเกดความกระตอรอรนในการทางาน และมความรบผดชอบตองานสง เชน ใชวธการประเมนผลงานดวยความโปรงใส ยตธรรม เปนตน (๘) ทนทานตอปญหาอปสรรค นกบรหารจะตองมความอดทน อดกลน ตอปญหาอปสรรคทกาลงเผชญ และพรอมทจะตอสเพอหาทางแกไขปญหาใหเปนไปดวยความเรยบรอยอยางสนตสข ไมหนปญหา ไมหมกหมมปญหาไวประดจดนพอกหางหม (๙) รจกยดหยนตามเหตการณ นกบรหารตองรจกยดหยนและออนตวตามเหตการณ นน ๆ ไมตงเกนไป หรอหยอนเกนไป บางครงตองดาเนนการในสายกลาง แตบางครงตองมความเดดขาดเพอจะแกไขปญหาใหสงบ หรอเรยบรอย (๑๐) บรหารงานแบบมสวนรวม นกบรหาร จะตองบรหารงานแบบใหทมงานมสวนรวม รวมคด รวมวางแผน รวมทา รวมตดสนใจ และรวมรบผดชอบโดยเฉพาะในยคเขตพนทกาหนดไวในมาตรา ๓๒ แหง พรบ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ใหมองคกร ๔ องคกร ในระดบกระทรวง คอ สภาการศกษา คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานคณะกรรมการการอดมศกษา และคณะกรรมการการอาชวศกษากลาวโดยสรป ผบรหารตองกลาตดสนใจ ไวตอขอมล เพมพนวสยทศน ซอสตยและสรางผลงาน ประสานสบทศ คดสรางสรรค

๔๘ถวล อรญเวศ, “นกบรหาร มออาชพในยคเขตพนทการศกษา,” วารสารการศกษา, ปท ๔๔ ฉบบท ๒, (กมภาพนธ, ๒๕๔๔), หนา ๑๕ – ๑๙.

๒๕

วธการทางานใหม จงใจเพอนรวมงาน ทนทานตอปญหา อปสรรค รจกยดหยนตามเหตการณ บรหารงานแบบมสวนรวม เพอใหงานมประสทธภาพยงขน สพจน วงสนธ๔๙ ไดกลาววา คณลกษณะทสาคญของผบรหารสถานศกษาอยางมออาชพในยคปฏรปการศกษา ไดวา ๑. มวสยทศนกวางไกล ๒. มบคลกภาพประชาธปไตย ใชหลกเหตผลในการบรหารงาน ๓. มจตสานกในความมงมน ๔. ใจกวางเปดโอกาสใหครมเสรภาพในการคด ๕. ปฏบตการเปลยนแปลงการจดการเรยนร ใหเกดตามเปาหมายของการจดการศกษา ๖. มศกยภาพในการจดการระบบบรหารโรงเรยน โดยการนาระบบคณธรรมมาใชในโรงเรยน ๗. สรางขวญกาลงใจใหคร มกาลงใจทจะเปนครด ครเกง ครทปรกษา (Mentor) บทบาทของผบรหารโรงเรยนในการปฏรปกระบวนการเรยนร โดยยดผเรยนเปนสาคญพอสรปไดดงน ๑. เปนผนาในการพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงคของครและนกเรยน ๒. เปนผนาในการบรหาร โดยยดหลกแนวทางการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ๓. เปนผนาดานการนานวตกรรม และเทคโนโลย มาใชในการพฒนาการเรยนร ๔. เปนผในการพฒนาวชาการ ๕. เปนผประสานความรวมมอกบชมชน ๖. เปนผนาในการบรหารงานแบบประชาธปไตย โดยรวมกนทางานเปนทมและสงเสรมใหทกคนมสวนรวมอยางแขงขน ๗. เปนผนาในการจดการศกษา และเปนเอกลกษณขององคกรในทางสรางสรรค ๘. เปนผนาในการบรหารคณภาพ โดยใหทกคนมสวนรวมคด รวมตดสนใจ ลงมอทาและรบผดชอบรวมกน เพอมงพฒนาคณภาพของผเรยนเปนสาคญ ๙. เปนผสรางขวญ และกาลงใจแกบคลากรเพอใหเกดการเปลยนแปลงวฒนธรรมในการเรยนร และแลกเปลยนเรยนรรวมกน ๑๐. เปนผนาในการจดหางบประมาณ เพอสนบสนนการพฒนาคณภาพการศกษา

๔๙สพจน วงสนธ, “การบรหารโรงเรยนตามแนวทางปฏรปการศกษา”, วารสารวชาการ, ปท ๔๓ ฉบบท ๒, (มถนายน ๒๕๔๓), หนา ๒๙ – ๓๐.

๒๖

เฉลมชย สมทา๕๐ ไดกลาววา “ผบรหารมออาชพ” โดยกาหนดคณลกษณะของผบรหารสถานศกษามออาชพไว ๖ ประการ คอ (๑) การเปนผนาทมคณธรรม จรยธรรม ในเรองคณธรรมและจรยธรรมสาหรบผบรหาร การบรหารงานบคคลตามแนวคดของศาสนา และการบรหารจดการภมปญญาไทย เพอการพฒนาคณธรรมและจรยธรรม (๒) การเปนผนาในการจดระบบ ในเรอง การพฒนาองคการแหงการเรยนร การจดและใชสารสนเทศและการสอสาร การจดระบบเครอขายเพอพฒนาคณภาพการศกษา และการบรหารจดการสงแวดลอมทงระบบ (๓) การเปนผนาในดานวชาการ ในเรองการพฒนาหลกสตรเพอความเปนเลศ การพฒนารปแบบกระบวนการเรยนร การพฒนาครตามแนวปฏบตการศกษา การวจยเพอพฒนาคณภาพ และการประเมนผลเพอพฒนาคณภาพผเรยน (๔) การเปนผนาในดานการบรหารจดการ ในเรอง การวางแผนกลยทธ การบรหารแบบมสวนรวม การบรหารความขดแยง บรหารทรพยากรอยางมประสทธภาพ และมเทคนคการบรหารจดการแนวใหม (๕) การเปนผนาดานสงคมและชมชน ในเรองการบรหารจดการโรงเรยนเพอชมชนและสงคม และการบรหารในบรบททมอทธพลตอการเปลยนแปลงในสงคม (๖) การเปนผนาการพฒนาตนเองในเชงบรหาร ในเรองการพฒนาตนเอง เพอเปนผบรหารมออาชพ หวน พนธพนธ๕๑ ไดกลาววา คณลกษณะของผบรหารสถานศกษามออาชพ ตามแนวปฏรปการศกษาไว ๖ ประการ ดงน (๑) เปนผนาการเปลยนแปลง หมายถง ผบรหารมออาชพจะตองเปนผทม “ความคดรเรมสรางสรรค” เพอใหการบรหารสถานศกษาเกดการเปลยนแปลงไปในทางทดขน และเจรญรดหนาไปสความเปนเลศไดอยางรวดเรว เพราะวทยาการตาง ๆ ในโลกกาวหนาและเปลยนแปลงอยตลอดเวลา นอกจากนความคดรเรมสรางสรรค และการมโลกทศนทกวางไกลจะเปนพนฐานสาคญทจะชวยใหผบรหารมออาชพม วสยทศน สามารถกาหนดภาพอนาคตของสถานศกษาไดอยางชดเจนและเหมาะสมกบยคสมย ตลอดจนกาหนดกลยทธในการบรหารเพอนาสถานศกษาไปสจดหมายนน ๆ (๒) มจตวญญาณนกบรหาร ผบรหารมออาชพจะตองมจตวญญาณนกบรหาร คอ (๒.๑) อทศตนเพอหนาท เปนผทมความรกและมความรบผดชอบตอหนาทมงมนขยน อดทน และเสยสละทจะทางานในหนาทผบรหารสถานศกษา เพอนาสถานศกษาไปสความสาเรจในการพฒนาผเรยนใหมคณภาพอยางสมบรณตามจดหมายของการปฏรปการศกษา

๕๐เฉลมชย สมทา, การบรหารโดยใชหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษาของครปฏบตการสอนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต ๑, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๗). ๕๑หวน พนธพนธ, “การบรหารการศกษานกบรหารมออาชพ,” พมพครงท ๒, (นนทบร : พนธพนธการพมพ, ๒๕๔๙), หนา ๓๘.

๒๗

(๒.๒) มความเปนปญญาชน เปนผทดาเนนชวตและทางานในหนาทโดยใชปญญาพจารณาดวยเหตผล ตามหลกกาลามสตร ไมตกเปนทาสของอารมณ โลภ โกรธ หลงและความลาเอยงดวยอคตตาง ๆ มจตใจทเขมแขงหนกแนนในเหตผลแหงความถกตองในความซอสตย สจรต และยตธรรม (๒.๓) บรหารตนเปนแบบอยางทด เปนผทใหความสาคญตอการประพฤตตนเปนแบบอยางทดในทกดาน ทงดานความเกง ความด และความมสขภาพสมบรณทงสขภาพกายและสขภาพจตในฐานะทมหนาทเปนผนาในการพฒนาคณภาพผเรยน โดยยดหลกวา “จะพฒนาใครเขาตองพฒนาตวเรากอน” นอกจากนการพฒนาตนใหม “ภมร ภมธรรมและภมฐาน” ยงชวยใหผบรหารไดรบความเชอถอศรทธาจากคร ผเรยน ผปกครองและชมชน ทาใหการบรหารไดรบความรวมมอจากทกฝายและประสบความสาเรจสงขน (๓) เปนผนาทางการศกษา ผบรหารสถานศกษามออาชพ จะตองเปนผม “ภมร”ทางดานการศกษา เหนความสมพนธเชอมโยงระหวางการศกษากบสภาวะแวดลอมในสงคมสามารถวเคราะห ปญหาและแนวโนมทางการศกษาของไทยไดอยางชดเจน มความเปนผนาในการปฏรปการศกษา เปนผนาทางวชาการ และเปนผนาในการบรหารคณภาพการศกษา (๔) มความรความสามารถในการบรหาร ผบรหารสถานศกษามออาชพ นอกจากจะตองม “ภมร” ทางดานการศกษาแลวยงตองม “ภมร” ทางดานการบรหารอกดวย โดยเฉพาะอยางยงความรในหลกการบรหาร เทคนคการบรหารและการวางแผนกลยทธ ตลอดจนสามารถนาหลกวชาดงกลาวมาประยกตใชเพอใหประสบความสาเรจในการบรหารจดการศกษาอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลสง (๕) มผลงานทแสดงถงความชานาญการในการบรหารสถานศกษา ดงนนผบรหารสถานศกษามออาชพจะตองมความสามารถในการใชศาสตรและศลปะในการบรหารมาพฒนาการบรหารงานดานตางๆ ภายในสถาบนการศกษาใหประสบความสาเรจ สความเปนเลศในการพฒนาคณภาพผเรยน มความสามารถในการบรหารทรพยากร ทงบคคล เงน วสดครภณฑ และอาคารสถานทเพอใหเกดประโยชนสงสด ตอการบรหารจดการศกษาอยางมประสทธภาพ (๖) นานวตกรรมและเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการบรหาร ผบรหารสถานศกษามออาชพในยคปจจบน จะตองรจกนานวตกรรมและเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการบรหารจดการศกษาอยางตอเนอง เพอใหการพฒนาผเรยนประสบความสาเรจ มคณภาพสมบรณทงเปนคนเกงเปนคนดและมความสขในชวตไดอยางมประสทธภาพมากยงขน ส านกงานปฏรปการศกษา๕๒ ไดกลาววา บทบาทของผบรหารสถานศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ตามมาตรา ๓๙ ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ ทใหกระทรวงกระจายอานาจบรหารจดการ ไปยงคณะกรรมการ และสานกงานเขตพนทการศกษาโดยตรงใน ๔ ดาน คอ ดานวชาการ การบรหารงบประมาณ การบรหารบคคล และการบรหารทวไป สรปพอสงเขปไดดงน

๕๒สานกงานปฏรปการศกษา, “การบรหารตามแนวทางปฏรปการศกษา”, วารสารวชาการ, ปท ๔๕ ฉบบท ๒ (พฤษภาคม ๒๕๔๕), หนา ๒๓ – ๓๐.

๒๘

๑. ดานวชาการ ๑) มความร และเปนผนาดานวชาการ ๒) มความร มทกษะ มประสบการณดานการบรหารงาน ๓) สามารถใชความร และประสบการณแกปญหาเฉพาะหนาไดทนทวงท ๔) มวสยทศน ๕) มความคดรเรมสรางสรรค ๖) ใฝเรยน ใฝร มงพฒนาตนเองอยเสมอ ๗) รอบรทางดานการศกษา ๘) ความรบผดชอบ ๙) แสวงหาขอมลขาวสาร ๑๐) รายงานผลการปฏบตงานอยางเปนระบบ ๑๑) ใชนวตกรรมทางการบรหาร ๑๒) คานงถงมาตรฐานวชาการ ๒. การบรหารงบประมาณ ๑) เขาใจนโยบาย อานาจหนาท และกจการในหนวยงาน ๒) มความรระบบงบประมาณ ๓) เขาใจระเบยบคลง วสด การเงน ๔) มความซอสตว สจรต ๕) มความระเอยดรอบคอบ ๖) มความสามารถในการตดสนใจอยางมเหตผล ๗) หมนตรวจสอบการใชงบประมาณอยเสมอ ๘) รายงานการเงนอยางเปนระบบ ๓. การบรหารงานบคคล ๑) มความร ทกษะ ประสบการณในการบรหารงานบคคล ๒) เปนแบบอยางทด ๓) มมนษยสมพนธ ๔) มอารมณขน ๕) เปนนกประชาธปไตย ๖) ประนประนอม ๗) อดทน อดกลน ๘) เปนนกพดทด ๙) มความสามารถในการประสานงาน ๑๐) มความสามารถจงใจใหคนรวมกนทางาน ๑๑) กลาตดสนใจ ๑๒) มงมนพฒนาองคกร

๒๙

๔. การบรหารทวไป ๑) เปนนกวางแผน และกาหนดนโยบายทด ๒) เปนผทตดสนใจ และวนจฉยสงการทด ๓) มความร และบรหารโดยใชระบบสารสนเทศททนสมย ๔) เปนผทมความสามารถในการตดตอสอสาร ๕) รจกมอบอานาจ และความรบผดชอบแกผทเหมาะสม ๖) มความคลองแคลว วองไว และตนตวอยเสมอ ๗) มความรบผดชอบงานสง ไมยอทอตอปญหาอปสรรค ๘) กากบ ตดตาม และประเมนผล ศกดไทย สรกจบวร๕๓ ไดกลาววา คณลกษณะของผบรหารทจะสงผลสาเรจตอการบรหารจดการศกษาอยางมออาชพ จากผลงานวจยวาสามารถจาแนกได ๑๐ ประการ คอ (๑) มความพรอมทางดานขอมลสารสนเทศ (Command of Basic Facts) ตองรความเคลอนไหวทเกดขนทงภายในและภายนอกองคกร โดยมขอมลและสารสนเทศชวยในการดาเนนการและบรหารงานใหบงเกดประสทธภาพสงสด (๒) มความรทางวชาชพ (Relevant Professional Knowledge) เปนความรทรวมถงความรทางเทคนค เชน เทคโนโลยสารสนเทศ กฎหมายทเกยวของ มความรทางการบรหารเชน หลกการทฤษฎการบรหารการวางแผน การจดองคการ หลกสตรการสอน การวดผลประเมนผลเหลาน เปนตน (๓) มความรเทาทนในสถานการณ (Continuing Sensitivity of Events) สามารถปรบตวและสนองตอบไดฉบไวและตอเนองกบสถานการณรอบดาน และดาเนนบทบาทไดอยางเหมาะสม รวดเรว และเขาใจความรสกของคนรอบขาง (๔) มทกษะในการเขาสงคม (Social Skill and Abilities) โดยการพฒนาทกษะดาน ตาง ๆ เชน การสอสาร การกระจายอานาจ การเจรจาตอรอง การมอบหมายงาน การสมาคมการสรางความสมพนธทดใหเกดขนทงภายในและภายนอกองคกร (๕) มทกษะในการคดวเคราะหปญหา แกปญหา และตดสนใจ (Analytical Problem Solving, Decision Making Skills) อาศยหลกตรรกศาสตร การใชเหตผลและวจารณญาณเขาชวยเพอรกษาความสมดลใหเกดขนทก ๆ ดานในองคการ (๖) การควบคมอารมณ (Emotional Resilience) ผบรหารตองมจตใจเขมแขง มนคงในอารมณ ไมหวนไหวงาย จะตองรจกควบคมอารมณความรสก มจตระลกเสมอและแสดงออกไดอยางเหมาะสม (๗) มพฤตกรรมกลาเสยง (Proactively – inclination to Respond Purpose Fully to Events) ผบรหารการศกษามออาชพตองมองงานไดทะลปรโปรง รระบบการทางานอยางดรภารกจหนาทความรบผดชอบทงตนเอง และสมาชกในองคกร และรรบผดชอบอยางสมาเสมอคานงถงประโยชนระยะยาวและเปาหมายโดยรวม

๕๓ศกดไทย สรกจบวร, ภาวะผน าของผบรหารมออาชพ, (กรงเทพมหานคร : สวรยาสาสน, ๒๕๔๙), หนา ๑๑ – ๑๒.

๓๐

(๘) มความคดรเรมสรางสรรค (Creativity) รเรมโครงการใหม ๆ และทาใหสาเรจเปนทยอมรบของบคคลทวไป กอใหเกดประโยชนสงสด เปนวธการทเกดการยอมรบวาเปนแนวคดทด มความละเอยดรอบคอบและยดหยนไดตามความเหมาะสม (๙) มความรสกไวตอบคคลอน (Mental Agility) เกยวของกบระดบสตปญญาสามารถคนหาทางเลอกไดหลากหลายเพอการแกไขปญหา รจกเอาใจเขามาใสใจเรา ใหเกยรตและสนใจในความรสกของคนอน (๑๐) มความใฝรและฝกฝนการเรยนร (Balanced Learning Habits and Skill) ตองรวาจะตองรอะไร และตองรใหจรง ตองคดเปน คดได และสามารถบรณาการความรได ประยกตใชได สามารถสรางทฤษฎหรอกฎเกณฑไดจากการปฏบตงาน สามารถพฒนางานวชาการและรปแบบ วธการจากทฤษฎได สรปไดวา ผบรหารสถานศกษาควรมคณลกษณะเดนดานความเปนผนาดานตางๆ เชน ผนาดานการจดระบบ ดานวชาการ ดานบรหารวชาการ ดานสงคมและชมชน ดานพฒนาตนเอง เพอใหการบรหารสถานศกษาเปนไปตามเปาหมายผบรหารสถานศกษาจะตองมความสามารถในการรจกเหต รจกผล รจกตน รจกประมาณ รจกเวลา รจกชมชน และรจกบคคลทงในชมชนและองคการ ใหทนเหตการณและทนสมย มอดมการณ มความเสยสละ เปนประชาธปไตย เปนสงทจะตองสรางใหมขนในตวผบรหารสถานศกษา เพราะสปปรสธรรม ๗ จะเกดขนในโรงเรยนได จะตองมการนาไปปฏบต ซงผททาหนาทในการนาหลกสปปรสธรรม ๗ ไปใชในสถานศกษา คอผบรหารสถานศกษา เนองจากเปนหนาทโดยตรงทจะนานโยบายไปดาเนนการใหเกดผลในทางปฏบต

๒.๔ แนวคดเกยวกบบทบาทหนาทของผบรหารสถานศกษา

บทบาทหนาทของผบรหารจากแนวคดของนกวชาการดานบรหาร ดงน

๒.๔.๑ ความหมายของบทบาทหนาทของผบรหาร

บทบาท ตรงกบคาในภาษาองกฤษวา Role เปนเรองของพฤตกรรมและหนาทความรบผดชอบ (function) เพอเปนการแสดงใหเหนวา เมอบคคลดารงตาแหนงใด กควรแสดงพฤตกรรมใหตรง และเหมาะสมกบหนาท ความรบผดชอบนน มนกการศกษาไดใหความหมายของคาวา บทบาท หรอ Role ไว ดงตอไปน ราชบณฑตยสถาน๕๔ ไดใหความหมายของ บทบาท หมายถง การทาตามบท การทาตามหนาททกาหนดไว เชน บทบาทของพอแม บทบาทของคร เปนตน วนจ เกตขา และคมเพชร ฉตรศภกล๕๕ ไดกลาวไววา บทบาท หมายถง การแสดงออกของบคคลในดานทเกยวกบคาพดลกษณะทาทางตอบสนองกรยาอาการตาง ๆ เพอใหผอนทราบวาตนกาลงทาหนาทอะไร มตอเจาของตาแหนงหรอฐานะทางสงคมอยางไร “บทบาท คอการแสดงออกถงฐานะตาแหนงหนาทของแตละคนในสงคมนนเอง”

๕๔ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรมราชบณฑตยสถาน, (กรงเทพมหานคร : นานมบค, ๒๕๔๒), หนา ๑๐๑. ๕๕วนจ เกตขา และคมเพชร ฉตรศภกล, สองทศวรรษหลกสตรการศกษาไทย, วารสารวชาการ ๓, ปท ๔๔ (เมษายน ๒๕๔๔), หนา ๔๑.

๓๑

อาคม วดไธสง๕๖ ไดกลาวไววา บทบาท หมายถง การกระทาหรอการปฏบตทผครองตาแหนงควรประพฤตปฏบต เชน ผบรหาร รองผบรหาร ครอาจารย คนงาน ภารโรง กจะแสดงบทไปตามตาแหนงดงกลาวตองกระทา โดยทวไปบทบาทจะตองมาพรอมกบหนาทและตาแหนง กอรตน๕๗ (Gorton) ไดกลาวถง บทบาทของผบรหารสถานศกษา หมายถง บทบาทในฐานะผบรหารโรงเรยน ผนาทางดานการสอน ผรกษาระเบยบวนย สงเสรมสมพนธภาพทดในองคการ ผประเมนผล และผแกปญหาความขดแยงในองคการ ซาบน และเจอรเนอร๕๘ (Sarbin and Jurnur) กใหความหมายไววา “บทบาท” คอ พฤตกรรมทคาดหวงวา ผอยในสถานภาพจะพงกระทา สรปไดวา ผบงคบบญชาทกคนตองตระหนกในบทบาทหนาทความรบผดชอบ ในงานบรหารของคนและสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธผลและไมสบสนและควรรจกโครงสรางและขอบเขต อานาจหนาทของตนเอง คาพดทกลาววา “อานาจหนาทเปนของไดมาโดยยาก แตการใชอานาจหนาทใหถกตองเหมาะสมนนนบวายากยงกวา” คงเปนขอเตอนนกบรหารหรอผบงคบบญชาทงหลายเปนอยางด ขอสาคญควรระลกวาอานาจหนาททแทจรงนนจะเกดขนกตอเมอมการยอมรบ และรวมมอจากผใตบงคบบญชาดวยเปนสาคญ

๒.๔.๒ บทบาทหนาทของผบรหารสถานศกษา

แนวคดในการพฒนาคณภาพของสถานศกษา ใหสอดคลองกบการเปลยนแปลง ดงทนกวชาการหลายทานกลาวไว ดงน จ าเรญ จตรหลง๕๙ ไดกลาวถงวธการบรหารสถานศกษาเพอใหเกดความรวมมอมความยดหยนและคลองตวนนผบรหารตองเปลยนบทบาทจากการเปนผควบคมไปสบทบาทใหมในฐานะผสนบสนน ดงน (๑) บทบาทในการยดคณธรรมนาความรตามหลกเศรษฐกจพอเพยง ความสมานฉนทสนตวธ วถประชาธปไตย (๒) บทบาทในการขยายโอกาสทางการศกษาของประชากรในวยเรยนอยางกวางขวางและทวถง (๓) บทบาทในการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา (๔) บทบาทในการเสรมสรางสถานศกษาใหเขมแขง (๕) บทบาทในการสงเสรมการมสวนรวมของผปกครอง ชมชน ภาคเอกชน และทองถนในการจดการศกษา

๕๖อาคม วดไธสง, หนาทผน าในการบรหารสถานศกษา, (สงขลา : มหาวทยาลยทกษน, ๒๕๔๗), หนา ๗๑. ๕๗Gorton, School Administration and Supervision, (Dubuque : Wm.C. Brown,1983), p. 118. ๕๘Theodore Sarbin and Raph H. Jurnur , Role The Encyclopedia of social Science, (New York : Gordon and Breach Science Pubishers , 1995), pp. 236 – 214. ๕๙จาเรญ จตรหลง, บทบาทของผบรหารในยคของการปฏรปการศกษา, วทยาจารย ๓, (๒๕๕๐), หนา ๑๗ – ๒๑.

๓๒

(๖) บทบาทในการจดการศกษาสาหรบสถานศกษาในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต (๗) บทบาทในการสงเสรมสนบสนนใหสถานศกษาพฒนาเปนองคการแหงการเรยนร (๘) บทบาทในเรองการจดการความร ธระ รญเจรญ๖๐ ไดกลาวถงบทบาทของผบรหารไววา (๑) การเปนผนาทางวชาการ ผบรหารสถานศกษาควรปฏบตตนเปนแบบอยางของผนาการเปลยนแปลง โดยเฉพาะอยางยงผนาทางวชาการ โดยใหความสาคญตอการสงเสรม และสนบสนนการเปลยนแปลงรปแบบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญตามหมวด ๔ ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และมการวางแผนนโยบายและยทธศาสตรเพอการปฏรปการเรยนรของสถานศกษาอยางชดเจนและสะดวกตอการนาไปปฏบต ใหคาปรกษาแนะนา และสรางพลงความรวมมอของทกฝายทเกยวของเพอปฏรปการเรยนร ซงนาไปสการปฏรปการศกษา (๒) การบรหารงานแบบมสวนรวม ผบรหารสถานศกษามการบรหารงานอยางอสระเพอใหเกดความคลองตวในการบรหารและบรหารงานในรปแบบของคณะกรรมการสถานศกษาโดยเนนการมสวนรวมทงครและบคลากรภายในโรงเรยน บคคล และหนวยงานภายนอกโรงเรยนทงหนวยงานของภาครฐและเอกชน อาท คร บคลากร พอแม ผปกครอง ชมชน และองคกรตางๆ (๓) การเปนผนาการเปลยนแปลง (Change agent) ผนาการเปลยนแปลงสงคม หรอนวตกรรมประชาสงคม (Innovation) ซงเรามกจะมองเฉพาะ แตในเชงเทคนค เทคโนโลย แตจรงๆ แลวอะไรกตามทเราคดขนมาใหม สรางขนมาใหม จดเปนนวตกรรมทงสน ไมวาจะเปนดานสงคมวฒนธรรม การเมอง ฯลฯ เนองจากสงเหลาน เปนสงทมนษยคดคนขนมาทงสน โดยเฉพาะเรองการเมอง ทเปนเรองทมนษยคดขนมาเพอรบใชสงคมใหอยอยางเปนสข ดงนน “นวตกรรมทางสงคม” จงใชหลกวธคดทวา อะไรทดอยแลว จะทาอยางไรใหดขน ไมจาเปนวาเมอเหนคนอนเขาทากนแลวเราทาไมได แตเราจะตองคดวาเรากทาไดและตองทาใหดขน เหตผลทเราตองมาตความหมายของคาวา “นวตกรรม” ใหแตกเพราะวาโลกเราปจจบนนไมมตาราไหนมาสอนเราไดอกตอไปแลวสภาพแวดลอมมความสลบซบซอนเปลยนแปลงไปมาก ดงนน เราตองใชจนตนาการ ตองกลาคดกลาทาอะไรใหมๆ ไมวาจะเปนสงทผดหรอสงถก ซงวธคดสงเหลานสงคมไทยยงขาดอยมากเพราะฉะนนเราตองเปลยนแปลงสงคมใหม กระตน สงเสรมใหมสงเหลานเกดขนใหได (๔) การเปนผอานวยความสะดวก ผบรหารสถานศกษาเปนผอานวยความสะดวกใหแกบคลากรในโรงเรยนและผเกยวของทงทางดานวชาการ อาท การจดสอตางๆ เชน หนงสอตารา เทคโนโลยชวยการเรยนการสอนและอปกรณสงเสรมการเรยนรตางๆ ตลอดจนการใหบรการและการจดสภาพแวดลอมแหงการเรยนร เชน แหลงเรยนรและศนยการเรยนทผเรยนสามารถแสวงหาความรดวยตนเอง และจดบรรยากาศของโรงเรยนใหอบอนเพอใหผเรยนมความรกทจะเรยนรและรจกแสวงหาความร

๖๐ธระ รญเจรญ, การบรหารเพอการปฏรปการเรยนร, (กรงเทพมหานคร : เยลโลการพมพ, ๒๕๔๕), หนา ๗๖.

๓๓

(๕) การประสานความสมพนธ ผบรหารสถานศกษามการประสานงานและสรางความสมพนธอนดกบทกฝายทเกยวของทงในและนอกโรงเรยนเพอสรางเครอขายสนบสนนทรพยากรตาง ๆ ไดแก ทรพยากรงบประมาณ ทรพยากรบคลากร อาท ผเชยวชาญ ผมความรและประสบการณพเศษทโรงเรยนตองการใหมาชวยพฒนาโรงเรยน ทรพยากรดานการเรยนการสอนและกจกรรมตาง ๆ เชน อปกรณการเรยนการสอน อปกรณการกฬา สอ และเทคโนโลยททนสมย (๖) การสงเสรมการพฒนาครและบคลากร ผบรหารสถานศกษามการพฒนาครและบคลากรในโรงเรยนอยางตอเนอง โดยการสงเสรมใหครเขารบการฝกอบรม เขารวมประชมสมมนาและไปทศนะศกษา เพอเพมพนความรและประสบการณใหทนตอสถานการณความเจรญกาวหนาและความเปลยนแปลงของโลก และเพอสามารถประยกตและปรบปรงการเรยนการสอนใหดขน รวมทงสงเสรมการพฒนาบคลากรในสถานศกษาแหงอน ๆ ตามความเหมาะสม (๗) การสรางแรงจงใจ ผบรหารสถานศกษาเปนผมทศนคตในเชงบวกกบผรวมงานมความยดหยนในการทางาน สรางความเชอมน และเขาใจในความตองการของฝายตางๆ ใหความสาคญในความพยายามของทมงานและสรางแรงจงใจดวยวธตางๆ เชน การขอบคณ การเผยแพรผลงานและการยกยองใหรางวล (๘) การประเมนผล ผบรหารสถานศกษาจาเปนตองจดใหมการประเมนผล โดยสงเสรมการประเมนผลภายในสถานศกษาตามมาตรฐานการศกษาแหงชาต เพอรองรบการประเมนภายนอกมการนาผลการประเมนผเรยนมาใชกาหนดนโยบายของสถานศกษา เพอใหเปนกระบวนการดาเนนงานอยางเปนระบบและครบวงจร นพพงษ บญจตราดลย๖๑ ไดกลาววา การใชโรงเรยนเปนฐาน (School Based Management : SBM.) เปนการกระจายอานาจการบรหารและจดการศกษาจากสวนกลางไปยงโรงเรยน ใหโรงเรยนมอานาจหนาทความรบผดชอบมความเปนอสระคลองตวในการบรหารจดการ ทงดานวชาการ งบประมาณ บคลากร และการบรหารทวไป หลกการบรหารม ๕ ประการ ดงน (๑) หลกการกระจายอานาจ เปนการคนอานาจการจดการศกษาใหกบประชาชนมการกระจายอานาจจากสวนกลางและเขตพนทการศกษาไปยงสถานศกษา ใหเกดความคลองตว มอสระและมประสทธภาพ (๒) หลกการบรหารตนเอง สถานศกษามอสระในการตดสนใจดวยตนเองมากขน ภายใตการบรหารเปนองคคณะบคคล (๓) หลกการบรหารแบบมสวนรวม ผทเกยวของสามารถเขามามสวนรวมกาหนดนโยบายและแผน รวมตดสนใจ รวมกาหนดหลกสตรทองถน รวมคดรวมทา (๔) หลกการคนอานาจจดการศกษาใหกบประชาชน ปรบปรงโครงสรางและวฒนธรรมองคกร โดยการเปลยนแปลงอยางเปนระบบและไดรบความเหนชอบ รวมทงไดรบการสนบสนนจากผทเกยวของ (๕) หลกการตรวจสอบและถวงดล สถานศกษาตองพรอมใหมการตรวจสอบเพอใหการบรหารและการจดการศกษาเปนไปตามมาตรฐานทกาหนดไว

๖๑นพพงษ บญจตราดลย, หลกการบรหารการศกษา, (กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ. ๒๕๔๖), หนา ๑๒๓.

๓๔

ปรญญา ตนสกล๖๒ ไดกลาวไววา การดาเนนชวตประจาวนของคณทามกลางแวดลอมของมนษยคนอน ๆ นนตวคณเองคอผกาหนดบทบาทวาคณพรอมจะเปนผนาหรอผตามบคคลอนโดยตรง ไมวาจะเปนผนาตามสถานการณ หรอผนาตามธรรมชาต ตองกลาคด กลาตดสนใจกลาทา กลารบผดชอบ และวองไวกวาผอนเทานน รงสรรค ประเสรฐศร๖๓ ไดกลาววา บทบาทสาคญของผบรหารสถานศกษาในฐานะผนาดงน ๑ บทบาทในการเปนพเลยงหรอเปนตนแบบ (Mentor roles) บทบาทนผนาจะตองมลกษณะดงน ๑.๑ เขาใจตนเองและผอน ๑.๒ สอสารอยางมประสทธภาพ ๑.๓ พฒนาผใตบงคบบญชาได ๒ บทบาทในการอานวยความสะดวก (Facilitator roles) ๒.๑ สามารถสรางทมงาน ๒.๒ ใชการมสวนรวม ๒.๓ การบรหารความขดแยง ๓ บทบาทในการตดตามผล (Monitor roles) ๓.๑ ตดตามผลงานของแตละบคคล ๓.๒ ตดตามผลงานของกลมในภาพรวม ๓.๓ บรหารผลงานขององคการ ๔ บทบาทในการประสานงาน (Coordinator roles) ๔.๑ บรหารโครงการ ๔.๒ ออกแบบงาน ๔.๓ ประสานกลมงาน/ทมงาน จากตางสายงาน ๕ บทบาทในการดาเนนงาน (Director roles) ๕.๑ เปนบทบาทในการสรางวสยทศน วางแผน และกาหนดเปาหมาย ๕.๒ ออกแบบ และจดโครงสรางองคการ ๕.๓ มอบหมายงานเพอใหเกดสมฤทธผลของงาน ๖ บทบาทในการเปนผผลต (Producer roles) ๖.๑ ทางานใหเกดผลงานอยางเตมท ๖.๒ สรางบรรยากาศการทางานใหไดผลงานเตมท ๖.๓ บรหารเวลาและจดการความเครยด ๗ บทบาทในการเปนนายหนา (Broker roles) ๗.๑ สรางและรกษาฐานอานาจ

๖๒ปรญญา ตนสกล, ศาสตรแหงการเปนผน า, (กรงเทพมหานคร : จตจกรวาล, ๒๕๔๙), หนา ๑๘. ๖๓รงสรรค ประเสรฐศร, การจดการสมยใหม Modern Management, (กรงเทพมหานคร : ธรรมสารจากด, ๒๕๔๙), หนา ๑๗.

๓๕

๗.๒ เจรจาตอรองและสรางขอตกลงรวมกน ๗.๓ นาเสนอความคดเหน ๘ บทบาทเปนผนาดานนวตกรรม (Innovator roles) จะมบทบาทในการเปลยนแปลงดงน ๘.๑ ปรบตวไดกบการเปลยนแปลง ๘.๒ มความคดอยางสรางสรรค ๘.๓ สรางการเปลยนแปลงใหเกดขน พจน สะเพยรชย๖๔ ไดกลาววา ผบรหารวาควรมบทบาทหนาท ๖ ลกษณะดวยกน ดงน (๑) เปนผออกแบบ (Designer) คอออกแบบวธคดออกแบบองคกร ออกแบบวฒนธรรมขององคกร ฯลฯ (๒) เปนผใหบรการ (Steward) คอ อานวยความสะดวก ใหความสะดวก ใหบรการความชวยเหลอ ลงไปคลกชวยเหลอทกอยาง (๓) เปนคร (Teacher) คอเปนครของลกนอง สอนความรใหลกนอง (๔) เปนผสอน (Instructor) คอสอนการทางานแกลกนอง (๕) เปนผฝก (Coach) หรอเปนโคช เชน ผฝกหรอโคชคอยประกบผเลนแบบตวตอตวคอยชจดออนจดแขงให แนะนาเทคนคให (๖) เปนพเลยง (Mentor) คอใหคาปรกษาหารอ คอยดแลชวยเหลออยางใกลชด แกวตา ไทรงาม พรอมคณะ๖๕ ไดกลาววา บทบาทของผนาทกระดบในการสรางองคกรแหงการเรยนรทสามารถนาองคการไปสความสาเรจภายใตวสยทศนไดอยางเหมาะสม ผนาควรพฒนาบทบาทของตนเองใน ๓ สภาวะดวยกน คอ (๑) บทบาทของนกออกแบบ (Designer) คอผนามหนาทในการออกแบบองคการ คอ การออกแบบแนวคดของจดมงหมาย วสยทศน และคานยมหลกในการอยรวมกนของคนในองคการ ใหเกอหนนตอการพฒนาการเปนบคคลทเปนเลศใหเกดขนในองคการ พฒนาการม โลกทศน สงเสรมใหเกดวสยทศนรวมกน และใหความสาคญกบความคดทเปนระบบ โดยการออกแบบกระบวนการเรยนรรวมกนในองคการ และสรางบรรยากาศทสงเสรมการเรยนรใหเกอหนนตอการเรยนรอยางตอเนองของคนในองคการ โดยจะตองออกแบบใหสอดคลองกบธรรมชาตในการเรยนรของคนใหมากทสด (๒) บทบาทของครผสอน (Teacher) ผนาจาเปนตองเปนผสอน ผฝก ผชแนะและ ผอานวยความสะดวกในการเรยนร มหนาทในการชวยพฒนาโลกทศน (Mental Models) ใหเกดโครงสรางการคดอยางเปนระบบ (Systemic Structure) ซงนาไปสการแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมกบเหตการณทเปลยนแปลงไป โดยมการเรยนรและนาไปสการเรยนรทงองคการ

๖๔พจน สะเพยรชย, “การบรหารการศกษา : นกบรหารมออาชพ,” พมพครงท ๒, (นนทบร : พนธพนธการพมพ, ๒๕๔๙), หนา ๓๓ – ๓๔. ๖๕แกวตา ไทรงาม พรอมคณะ, ผน าเชงกลยทธเพอสรางองคการแหงการเรยนร, (กรงเทพมหานคร : สถาบนพฒนาผบรหารการศกษา, ๒๕๔๘), หนา ๑๐๙.

๓๖

(๓) บทบาททดาเนนการชวยเหลอสนบสนนทกวถทาง (Steward) ไมวาจะเปนทรพยากร ผเชยวชาญในการทาใหพนกงานในทมเรยนร หรอผเชอมตอความรจากคนนอกองคการหรอแมกระทงสนบสนนใหเกดเครองมอ หรอวธการเรยนรของบคคล ทมงานและองคการ เพอไปสจดมงหมายหรอภารกจขององคการดวยการเรยนรรวมกน สพล วงสนธ๖๖ ไดกลาววา บทบาทของผบรหารสถานศกษา ในการปฏรปกระบวนการเรยนร โดยยดผเรยนเปนสาคญ ดงน (๑) เปนผนาในการพฒนาคณธรรม จรยธรรมและคานยมทพงประสงคของครและนกเรยน (๒) เปนผนาในการบรหาร โดยยดแนวทางการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน (๓) เปนผนาดานการนานวตกรรมและเทคโนโลยมาใชในการพฒนาการเรยนร (๔) เปนผนาในการพฒนาวชาการ (๕) เปนผประสานความรวมมอกบชมชนและหนวยงานทเกยวของ ในการพฒนาการศกษา (๖) เปนผนาในการบรหารงานแบบประชาธปไตย โดยรวมกนทางานเปนทม และสงเสรมใหครทกคนมสวนรวมอยางแขงขน (๗) เปนผนาในการจดการศกษา และเปนเอกลกษณขององคกรในทางสรางสรรค (๘) เปนผนาในการบรหารคณภาโดยใหทกคนมสวนรวมคดรวมตดสนใจลงมอทา (๙) เปนผสรางขวญและกาลงใจแกบคลากรเพอใหเกดการเปลยนแปลงวฒนธรรมในการเรยนรและแลกเปลยนเรยนรรวมกน (๑๐) เปนผนาในการจดหางบประมาณเพอสนบสนนการพฒนาคณภาพการศกษา สรปไดวา ความจาเปนของผบรหารในการแสดงบทบาทตาง ๆ กลาวคอ การเปนผบรหารทมประสทธภาพไดนน ผบรหารจาเปนอยางยงทจะตองรจกการนาบทบาท และหนาทของตนเองในการบรหารไปใช การนาทมประสทธภาพเปรยบเสมอนประทปของหนวยงาน และเปนศนยรวมพลงของกลมใหดาเนนงานสาเรจลลวงไปดวยด ความสามารถของผบรหารมสวนสมพนธใกลชดกบปรมาณและคณภาพของหนวยงาน โดยนยนการฝกฝนผจะมาเปนผบรหาร จงมความสาคญตอผรวมงานตอสถาบน และตอความสาเรจของหนวยงานเปนอยางยง

๒.๕ คณสมบตของผบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗

หลกสปปรสธรรม ๗ นน เปนขอธรรมทพระพทธเจาทรงแสดงแกบรษทตามโอกาสสถานทตางๆ กน ซงคณสมบตของผนาทดในความหมายของพระพทธศาสนาจะตองเปนผประกอบดวยหลกธรรม ๗ ประการ ในชวตประจาวนนน ถาหากใครมคณธรรมของมนษยทแท ๗ประการน และสามารถประพฤตไดอยางถกตองตามหลกการเหลานโดยสมบรณแลว ผนนยอมไดชอวา เปนผทพระพทธเจาทรงยกยองวาเปน "สตบรษ" หรอ "คนดแท" หรอ "มนษยโดยสมบรณ" การกระทาหรอพฤตกรรมของเขามความเหมาะสมถกตองปราศจากความผดพลาดนาประโยชนมาใหทง

๖๖สพล วงสนธ, การพฒนาโรงเรยนทงระบบเพอการปฏรปการเรยนร, วารสารวชาการ, (๒๕๔๕), หนา ๑๖ – ๑๗.

๓๗

แกตนเองและสงคมโดยสวนรวม ยอมเอออานวยประโยชนสนตสขแกสงคมนน ดงนน กอนทจะทาความเขาใจความหมายและความเปนมาของหลกสปปรสธรรมจงควรทจะทาความเขาใจความหมายของสตบรษกอน เพอทจะไดทาความเขาใจในหลกธรรมอนๆ ซงแบงเปนขอยอยตางๆ ดงทปรากฏใน ลกขณสตร ปาฏกวรรค ทฆนกาย ดงน

๒.๕.๑ ความหมายของสตบรษตามทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนา

พระพทธองคทรงแสดงความเปนสตบรษไวในพระสตรตางๆ พอสรปไดวา “สตบรษทงหลาย เปนผกตญญกตเวท”๖๗ “สตบรษเปนผทมกสละสงทนาปรารถนาของปถชนออกจากเรอนไปบวชเปนบรรพชต”๖๘ “สตบรษมปญญาละเอยด ฉลาด เปนผเสมอดวยเทพอยในเมองไตรทพย”๖๙ “สตบรษเปนบคคลทควรคบหา”๗๐ “สตบรษเปนบคคลทผคบหาจะไดประโยชนมาก”๗๑ “ผไมรธรรมของสตบรษจะเหนรป เวทนา สญญา สงขาร วานนของเรา เราเปนนน นนเปนอตตาของเราและทฏฐฏฐาน (ทตงแหงทฏฐ) ทเปนไปวา นนโลก นนอตตา เรานนตาย”๗๒ “สตบรษ เปนคนกตญญกตเวท เปนนกปราชญเปนกลยาณมตรเปนผมความภกดมนคง กระทาการชวยเหลอผทตกทกขไดยาก ดวยความเตมใจ แตในทนหมายถงพระพทธเจา พระปจเจกพทธเจา และพระพทธสาวก”๗๓ “สตบรษเปนผประกอบดวยสทธรรม มศรทธา มหร มโอตตปปะ มสตะมาก (คอไดศกษามาก) ปรารภความเพยร มสตตงมน มปญญา”๗๔ “สตบรษเปนผปฏบตธรรมสมควรแกธรรมเปนผปฏบตชอบ เปนผประพฤตตามธรรม เปนผควรบชา ควรสรรเสรญ”๗๕ “สตบรษเปนบคคลทควรคบหาเพราะสตบรษเปนผทรสทธรรม คอ ศล ๕ ศล ๑๐ สตปฏฐาน ๔ เปนตน”๗๖ “สตบรษเปนบคคลทมความเหนชอบ มความดารชอบ มวาจาชอบ มการงานชอบ มอาชพชอบ มความพยายามชอบ มสตชอบ มสมาธชอบ”๗๗ “สตบรษเปนบคคลททาใหผคบหาบรรลธรรมขนโสดาปตตผล”๗๘ “สตบรษเปนผฉลาดเฉยบแหลม พจารณาไตรตรองแลวจงตาหนบคคลทควรตาหน พจารณาไตรตรองแลวจงยกยองบคคลทควรยกยอง”๗๙ “สตบรษเปนผมกายสจรต มวจสจรต มมโนสจรต เปนสมมาทฏฐ”๘๐ “สตบรษมคณธรรม ๓ คอ ใหทาน ถอบวช บารงมารดาบดา”๘๑ “สตบรษเปนผทรกษาศล ๕ และ

๖๗ว.ม. (ไทย) ๔/๖๙/๙๗. ๖๘ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๓๒๓/๒๕๒. ๖๙ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๔๒๑/๑๙๗. ๗๐ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๓๑๑/๒๘๖. ๗๑ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๓๕๓/๓๗๕. ๗๒ ม.ม. (ไทย) ๑๒/๒๔๑/๒๕๖–๒๕๗. ๗๓ข.ชา.จตตาลส. (ไทย) ๒๗/๗๘-๗๙/๖๐๘, ๗๔ม.อ. (ไทย) ๑๔/๙๒/๑๐๗. ๗๕ม.อ. (ไทย) ๑๔/๑๐๕/๑๒๗. ๗๖ส.ส. (ไทย) ๑๕/๓๑/๓๕. ๗๗ส.ม. (ไทย) ๑๙/๒๕/๒๗. ๗๘ส.ม. (ไทย) ๑๙/๑๐๐๑/๔๙๕. ๗๙อง.จตกก. (ไทย)๒๕/๒๗. ๘๐อง.จตกก. (ไทย) ๒๑/๒๒๒/๓๓๙. ๘๑อง.ตก. (ไทย) ๒๐/๔๕/๒๐๗.

๓๘

ชกชวนใหผอนรกษาศล ๕ ดวย”๘๒ “สตบรษยอมใหของทสะอาด ใหของทประณต ใหตามกาล ใหของทสมควรพจารณาแลวให ใหเปนนตย ขณะใหยอมทาจตใหผองใสใหไปแลวกยนด”๘๓ พระอรรถกถาจารย ไดกลาวอธบายถงธรรมและลกษณะ ๗ ประการของสตบรษไว พอสรปได ดงน ธรรมของสตบรษ คอ สตตะ และเคยยะ เปนตน ชนผรธรรม คอสตตะ และเคยยะ เปนตนนน ชอวาธมมญญ (ผรจกเหต) ชนผรอรรถแหงภาษตนนๆ ชอวาอตถญญ (ผรจกผล)ชนผรจกตนวา เราเปนผมศล สมาธ ปญญา อยางน ชอวาอตตญญ (ผรจกตน) ชนผรจกประมาณในการรบและการบรโภค ชอวามตตญญ (ผรจกประมาณ) ชนผรจกกาลอยางนวา กาลนเปนกาลแสดง กาลนเปนกาลไตถาม กาลนเปนกาลบรรลโยคธรรม ชอวากาลญญ (ผรจกกาล) กบรรดากาลเหลานนกาลแสดง ๕ ป กาลไตถาม ๑๐ ป๘๔ นอกจากนพระอรรถกถาจารย ยงไดกลาววา “พระปจเจกพทธเจาและพระสาวกของพระตถาคตเจาเปนสตบรษ เพราะประกอบดวยคณอนเปนโลกตตระ สตบรษเหลานนทงหมดเทยวแยกออกเปน ๒ พวก พระพทธเจาทงหลาย พระปจเจกพทธเจา และพทธสาวก เปนทงพระอรยะและสตบรษ๘๕ พระฎกาจารย ไดกลาวถงธรรมของสตบรษและลกษณะของสตบรษวา หมายถงธรรมทจะทาบคคลใหเปนคนด และเพราะธรรมนนสตบรษทงหลายไดประพฤตสบตอกนมา จงเรยกวา ธรรมของสตบรษ๘๖ สมเดจพระมหาสมณเจากรมพระยาวชรญาณวโรรส๘๗ ไดกลาวไววา สตบรษทใชในภาษาบาลมใช ๒ ศพท คอ สปปรส และ สนต สมเดจพระมหาสมณเจากรมพระยาวชรญาณวโรรส ไดทรงวเคราะหศพทวา สปปรส วา สนโต ปรโส สปปรโส แปลวา บรษผสงบแลว ชอวาสตบรษ พระอคควงสเถระ๘๘ ผแตงคมภรสททนตมหาไวยากรณไดวเคราะหคาวา สตบรษ ไวในคมภรสททนตธาตมาลาวา สตบรษ ชอวา สพภ เพราะทาลายกเลสทมสภาพชกนาใหสตวจมลง ซงเรยกวา อรยะบาง บณฑตบาง มหาอ ามาตยจตรงคพล๘๙ ผแตงคมภรอภธานปปทปกาฎกา ไดอธบายคาวา สนต สตบรษ ไววา สนต สม อปสเม + ต (สมธาต ใชในอรรถวาเขาไปสงบ) แปลวา สตบรษ วเคราะหวา ราคาทโย สเมตต สนโต ผระงบราคะกเลสเปนตนไดชอวา สตบรษ อาเทศ ม เปน น สนทโร อนโต อวสสานเมตสสาต วา สนโต หรอผทมทสดอนงามชอวาสตบรษ ส + อนต อาเทศ อ เปน อ ความทไดนาเสนอน คอความหมายของบคคลทเปนสตบรษตามทพระพทธเจาทรงแสดงซงปรากฏในคมภรพระพทธศาสนา รวมทงพระสาวกผแตงไวยากรณไดแสดงไว

๘๒อง.จตกก. (ไทย) ๒๑/๒๐๑/๓๒๑. ๘๓อง.อฏฐก. (ไทย) ๒๓/๓๗/๒๙๖-๒๙๗. ๘๔ท.ปา. (ไทย) ๓/๒/๓๗๙. ๘๕ม.ม. (ไทย) ๑/๑/๕๖. ๘๖ม.อ.ฏกา (บาล) ๑๐๕/๓๔๑. ๘๗สมเดจพระมหาสมณเจากรมพระยาวชรญาณวโรรส , บาล ไวยากรณสมาสและตทธต , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๒), หนา ๙. ๘๘พระอคควงสเถระ, สททนตธาตมาลา คมภรหลกบาลมหาไวยากรณ, พระมหานมต ธมมสาโร, จารญ ธรรมดา แปล, (กรงเทพมหานคร : หจก.ไทยรายวนการพมพ, ๒๕๔๖), หนา ๙๔๕. ๘๙มหาอามาตยจตรงคพล, แปลเรยบเรยง, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพธรรมสภา, ๒๕๔๒), หนา ๓๐๕.

๓๙

ผวจยจงไดรวบรวมมาเพอชใหเหนวา พระพทธเจาทรงแสดงใหเหนความสาคญของบคคลทจะเปนสตบรษไดจะตองเปนผอดมดวยศล สมาธ ปญญา เปนผมจตใจผองใส มความเหนถก ดาเนนชวตอยดวยปญญา ฉลาดในการหาเหตผล เปนผคดดเปนปกตวสย เปนผพดด เปนปกตวสย และเปนผทาดเปนปกตวสย จนบคคลทงหลายใหการยกยองนบถอวาเปนสตบรษ

๒.๕.๒ ความหมายของหลกสปปรสธรรม ๗

สปปรสธรรมเปนธรรมของสปปรสชน คอ คนด หรอคนทแท ซงมคณสมบตความเปนคนทสมบรณและถอเปนคณธรรมทสาคญของการเปนผนาทสมบรณ ในการนยามความหมายของหลกสปปรสธรรม ไดมนกวชาการหลายทานไดแสดงทศนะตางๆ ไวดงน สมเดจพระอรยวงศาคตญาณสมเดจพระสงฆราช (อฏฐาย)๙๐ กลาววา สปปรสธรรม ๗ หมายถง คณธรรม ๗ ประการทบรบรณในผใดยอมสงเสรมบคคลนนใหเปนสปปรสชนทเจรญดวยคณสมบตควรแกความเคารพนบถอของชนทงหลาย ทาใหบคคลนนสามารถปฏบตการงานใหบรรลผลสาเรจดวยด และเปนหลกปฏบตเพอทาตนใหเปนผสงบและเปนผนาในทางสงบ และสามารถบรหารหมคณะประเทศชาตใหถงความสงบสขและความเจรญรงเรองกาวหนาได พระธรรมปฎก(ป.อ.ปยตโต) ๙๑ กลาววา สปปรสธรรม หมายถง ธรรมของสตบรษ ธรรมของคนด ธรรมททาใหเปนสตบรษม ๗ ประการ คอ ๑) ธมมญญตา รหลกหรอรจกเหต ๒) อตถญญตา รความมงหมายหรอรเหตผล ๓) อตตญญตา รจกตน ๔) มตตญญตา รจกประมาณ ๕) กาลญญตา รจกกาลเวลา ๖) ปรสญญตา รจกชมชน สงคม ๗) ปคคลญญตา รจกบคคล คณธรรม ๗ ประการอนเปนคณสมบตภายในตวผนาซงมคณสมบตทง ๗ ประการน เปนองคประกอบและปจจยทเกยวของกนอยางสมบรณ ทจะทาใหผนาสามารถจดการ สามารถปฏบตการในภาระงานทกอยางใหบรรลผลสาเรจไดตามเปาหมาย พระสามารถ อานนโท๙๒ กลาววา หลกสปปรสธรรม ๗ หมายถง ธรรมของสตบรษ ธรรมของคนด บคคลทมคณธรรมประจาใจ โดยยดเอาหลกสปปรสธรรมเปนหลกในการดาเนนชวต บคคลทยดเอาหลกสปปรสธรรม เปนธรรมประจาใจยงไดชอวาเปนผด เพราะเปนผมเหตมผลในการปฏบตตน เมอบคคลรจกเหตผลแลว การปฏบตตนกเพยบพรอมดวยความด คอ รจกเหต รจกผล รจก

๙๐สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช (อฏฐาย), “สปปรสธรรม” หนงสออนสรณเนองในโอกาสงานฌาปนกจศพ นายศลปะชย ชาญเฉลม, (กรงเทพมหานคร, ๒๕๐๙), หนา ๑๒. ๙๑พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสนฉบบประมวลศพท (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๘), หนา ๒๗๖. ๙๒พระสามารถ อานนโท, “ภาวะผนาตามหลกสปปรสธรรม”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐).

๔๐

ตน รจกประมาณ รจกกาล รจกชมชน รจกบคคล แลวบคคลนนเปนคนด คอ สตบรษในทางพระพทธศาสนาถอวาเปนคนด เพราะเปนผรกสงบ รกความเทยงธรรม รจกหนาทของตน รจกกาลเทศะ มเหตมผลในการทางานโดยเฉพาะผททาหนาทปกครองคนอน จะสามารถบรหารงานไดอยางราบรน” พระพรหมคณาภรณ๙๓ ไดกลาววา สปปรสธรรม ๗ คอ คณธรรมทสาคญ สาหรบสปปรสชน หรอคนดและเปนคณธรรมสาคญของผบรหารสถานศกษาทสมบรณแบบดวย คณธรรมทง ๗ ประการยอมนาบคคลนนไปสความมคณคาอยางแทจรง เรยกไดวาเปนคนสมบรณแบบ เปนคนดแท เปนบคคลทนาคบหาสมาคมดวยเปนอยางยง ซงการกระทาหรอพฤตกรรมของเขา มความเหมาะสมถกตองปราศจากความผดพลาด นาพาประโยชนมาใหทงแกตนเองและสงคมโดยสวนรวม สามารถนาหมชน สงคม และประเทศชาตไปสความสนตสขและความเจรญกาวหนาตลอดไป สรปวา สปปรสธรรม ๗ คอ ธรรมททาใหคนเปนสตบรษ หรอ เปนคนด มคณธรรม เปนคนเกง ม ๗ ประการ ดวยกน ไดแก ธมมญญ คอ รจกเหต คอ รหลกความจรง รหลกการ รหลกเกณฑ รกฎเกณฑแหงเหตผล และรหลกการทจะทาใหเกดผล เชน เหนเหตการณอะไรกตามแตกจะรไดวาเกดจากเหตอะไรเชน ทาไมฝนจงตก สาเหตมาจากอะไร และผลจะเปนอยางไร รวาจะตองกระทาเหตแบบน จงจะใหเกดผลทตองการนนๆ อตถญญ คอ รจกผล รความหมาย รความมงหมาย รประโยชนทประสงค คอรจกผลทจะเกดขนสบเนองจากการกระทา ซงสามารถกอให เกดประโยชนเกดผลไดจรง อตตญญ คอ รจกตวตนของเราเอง วาโดยฐานะ ภาวะ เพศ กาลงความร ความสามารถ ความถนด และคณธรรม สามารถประเมนตนเองไดในหลกธรรม ม ตตญญ คอ รจกประมาณ เชน ภกษรจกประมาณในการรบและบรโภคปจจยส คฤหสถรจกประมาณในการใชจายโภคทรพย พระมหากษตรยรจกประมาณ ในการลงทณฑอาชญาและในการเกบภาษ เปนตน กาลญญ คอ รกาลเวลาอนเหมาะสม และระยะเวลาทจะตองใชในการประกอบกจ กระทาหนาทการงาน เชน แบงเวลา ทาใหถกจงหวะ ใหตรงเวลา ใหเปนเวลา ใหทนเวลา ใหพอเวลา ใหเหมาะเวลา เปนตน ปรสญญ คอ รจกชมชน และรจกทประชม รกรยาทจะประพฤตตอชมชนนนๆ วา ชมชนนเมอเขาไปหา จะตองทากรยาอยางน จะตองพดอยางน ชมชนนควรสงเคราะหอยางน เปนตน ปคคลปโรปรญญ คอ ความแตกตางแหงบคคลวา โดยอธยาศย ความสามารถ และคณธรรม เปนตน ใครๆ ยงหรอหยอนอยางไร และรทจะปฏบตตอบคคลนนๆ ดวยด วาควรจะคบหรอไม จะใชจะตาหน ยกยอง และแนะนาสงสอนอยางไร เปนตน

๙๓พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), ธรรมนญชวต, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๔๗), หนา ๑๔.

๔๑

๒.๕.๓ ความเปนมาของหลกสปปรสธรรม ๗ ๑

หลกสปปรสธรรม ๗ น พระพทธเจาไดตรสไวในธมมญญสตร๙๔ ความวา ภกษทงหลาย ภกษประกอบดวยธรรม ๗ ประการ น เปนผควรแกของทเขานามาถวายฯลฯ เปนเนอนาบญอนยอดเยยมของโลก สปปรสธรรม ๗ ประการ ไดแกอะไรบาง กลาวคอภกษในธรรมวนยน คอ ๑) เปนธมมญญ ๒) เปนอตถญญ ๓) เปนอตตญญ ๔) เปนมตตญญ ๕) เปนกาลญญ ๖) เปนปรสญญ ๗) เปนปคคลปโรปรญญ ในพระสตรน พระพทธเจาไดตรสถง ธมมญญบคคล ซงหมายถง ผรธรรม ซงเปนคณสมบตประการท ๑ ในคณสมบต ๗ ประการของภกษ ภกษผประกอบดวยธรรม ๗ ประการยอมเปนผควรของการคานบ นบถอ ยกยอง ของบคคลทงหลาย ถอเปนผมคณคาอยางแทจรงของมนษยชาต คณสมบต ๗ ประการนน คอ ๑) เปนธมมญญ หมายถง เปนผรธรรม อนเปนคา สอนทสาคญ คอ สตตะ (พระสตรตางๆ) เคยยะ (พระสตรทประกอบดวยคาถา) เวยยากรณะ (พระอภธรรมทงหมด) คาถา (พระธรรมบท เถรคาถา เถรคาถา) อทาน (พระสตรทพระพทธเจาทรงเปลงอทานดวยทรงโสมนส) อตวตตกะ (พระสตร ทขนตนดวยคาวา ขอนสมจรง ดงคาทพระพทธองคตรส) ชาดก (พระสตรทแสดงเรอง ในอดตชาตของพระพทธเจา) อพภตธรรม (พระสตรทประกอบดวยอทธปาฏหารย) เวทลละ (พระสตรทเทวดาและมนษยทงหลายถามแลวไดรบความรและถามยงๆขนไป) ๒) เปนอตถญญ หมายถง เปนผรความหมายแหงภาษต กลาวคอ เปนผรจดมงหมายและรจกผลวา ผลทเกดจากการกระทามประโยชนและตรงตามเปาหมายทตงมนไว ๓) เปนอตตญญ หมายถง เปนผรจกตนวามศรทธา ศล สตะ จาคะ ปญญา และปฏภาณเทาใด ตามหลกแหงอารยวฒ ๕ ๔) เปนมตตญญ หมายถง เปนผรประมาณในการรบปจจย ๔ กลาวคอ เปนผรจกความพอด ตามหลกแหงมชฌมาปฏปทาและหลกสนโดษ ๕) เปนกาลญญ หมายถง เปนผรจกเวลาอนเหมาะสมทจะประกอบกจการงานตางๆ อยางถกตอง ๖) เปนปรสญญ หมายถง เปนผรจกวธการเขาหาประชมชน กลาวคอ เปนผรจกชมชนหรอสงคมอยางถกตอง และเขาใจถงวธการปฏบตอยางถกตองในชมชนหรอสงคมนน ๗) เปนปคคลปโรปรญญ หมายถง เปนผรจกเลอกคบคนใหถกตอง

๙๔อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๖๘/๑๔๓–๑๔๖.

๔๒

๒.๕.๔ สาระส าคญของหลกสปปรสธรรม ๗

ในการศกษาสาระสาคญของหลกสปปรสธรรม ๗ น ผวจยมงทจะศกษาใหทราบถงองคประกอบของหลกสปปรสธรรม ซงม ๗ ประการ และในแตละองคประกอบนนมการอธบายในคมภรพระพทธศาสนาอยางไร ตลอดจนการศกษาเพอใหทราบถงหลกสปปรสธรรม ๗ ดงนวาสามารถนามาประยกตใชกบคณสมบตของผนาในสงคมไทยปจจบนไดอยางไร ดงนน ผวจยจงไดนาตวอยางทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนา อนไดแก พระสตร ชาดก เปนตน มาแสดงเพอใหทราบถงเนอหาทสาคญของหลกธรรมในขอนนๆ ดงน ๑. ธมมญญตา คอ รหลกการ ธมมญญตา คอ รจกเหต รหลกการ รงาน รหนาท รกตกาทมความเกยวของในการดาเนนงาน กลาวคอ ผนานนจะตองรจกเหต รหลกการ รกฎ กตกาเหลานใหชดเจน เพอทจะเปนแนวทางในการปฏบตงานใหบรรลถงเปาหมายทตงไว ในทางพระพทธศาสนาไดกลาววา ธมมญญตา หมายถง การรธรรม ดงความทปรากฏในธมมญญสตร๙๕ วา ภกษทเปนผรเหต รเรองนวงคสตถศาสน คอคาสงสอนพระศาสดาอนเปน ศาสนธรรม มองคประกอบอย ๙ ประการ หรอทเรยกวารธรรมคาสงสอนในพระไตรปฎก คอ หลกปรยตธรรมนนเอง ซงไดแก การรเรองของพระสตร พระวนย และพระอภธรรม เปนตนอนเปนเหตแหงความเจรญในการปฏบตเพอบรรลจดหมายสงสดของการศกษา พระธรรมวนยภกษรปใดมความรอบรในหลกธรรมคาสอนดงกลาวมาแลวน ภกษนนชอวาเปนผรจกธรรมหรอเหตแหงความเจรญ หลกธรรมอนเปนคาสงสอนทสาคญ คอ นวงคสตถศาสน ๙ ประการ ไดแก ๑) สตตะ คอ พระสตรตางๆ ๒) เคยยะ คอ พระสตรทประกอบดวยคาถา ๓) เวยยากรณะ คอ พระอภธรรมทงหมด ๔) คาถา คอ พระธรรมบท เถรคาถา เถรคาถา ๕) อทาน คอ พระสตรทพระพทธเจาทรงเปลงอทานดวยความโสมนส ๖) อตวตตกะ คอ พระสตรทขนตนดวยคาวา “สมจรงดงคาทพระองคตรสไว” ๗) ชาดก คอ พระสตรทแสดงเรองในอดตชาตของพระพทธเจา ๘) อพภตธรรม คอ พระสตรทประกอบดวยปาฏหารย ๙) เวทลละ คอ พระสตรทเทวดาและมนษยทงหลายถามแลวไดรบความร และถามยงๆขนไป เปนตน นวงคสตถศาสนน เปนเหตแหงความเจรญในการปฏบต เพอนาไปสจดหมายสงสดของการศกษาในหลกธรรมทางพระพทธศาสนา ภกษผรธรรมจะตองเปนผทมความรอบรในหลกนวงคสตถศาสนดงกลาว แลวจงไดชอวาเปนผรธรรม หรอเหตแหงความเจรญ ดงนน การรหลกการ รงาน รกตกาตางๆ อยางถกตอง ถอเปนคณสมบตทสาคญของการเปนผนาทดทจะตองรหลกการ และกฎเกณฑของสงทงหลายใหชดเจนในการปฏบตหนาทและดาเนน

๙๕อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๖๕/๑๔๓–๑๔๖.

๔๓

กจการตางๆ อยางถกตอง จงจะสามารถนาพาหมคณะ มวลชน และองคกรไปสความสาเรจตามเปาหมายไดอยางถกตอง พระพทธเจาไดทรงตรสถงเหตแหงความเสอมและความเจรญทงหลายของภกษในพระพทธศาสนา ทรงยกเปนอปมาเปรยบกบภกษทจะเขาถงฝงพระนพพาน มความเจรญในพระธรรมวนยไดนนวาจะตองประกอบดวยลกษณะ ๑๑ ประการ เชนเดยวกบนายโคบาลผประสบความสาเรจ ตองรจกการบรหารจดการฝงโค ดงความทปรากฏในโคปาลสตร๙๖ ตอนหนงวา นายโคปาลประกอบดวยองค ๑๑ ประการ เปนผควรจะครอบครองฝงโค ควรทาฝงโคใหเจรญได ภกษทงหลาย นายโคบาลในโลกนเปนผรจกรปฉลาดในลกษณะเปนผคอยเขยไขขาง ปดบงแผล สมควนให รจกทา รจกใหโคดมนา หรอยงรจกทางฉลาดในสถานทโคเทยวหากน รจกรดนมใหเหลอไว รจกการบชาโคทเปนพอฝงเปนผนาฝง ดวยการบชาเปนอดเรก ภกษทงหลาย นายโคบาลประกอบดวยองค ๑๑ ประการน เปนผสมควรจะครอบครองฝงโค ควรทาใหฝงโคเจรญได ภกษทงหลาย นายโคบาลทประกอบดวยองค ๑๑ ประการเหลานแลว ควรจะรกษาหมโคและทาใหหมโคเจรญไดดวยองค ๑๑ ประการ จากพทธพจนน มคาอธบายแนวทางของการเปนผนาทถกตองตามหลกพทธธรรมทนามาประยกตเพอขยายความคณสมบต ดงน ๑) การรจกรป คอ ผบรหารจะตองรจกและเขาใจผรวมงาน หรอผใตบงคบบญชาในฐานะของสมาชกขององคกร ความรนนอกจากจะสรางความสนทสนมกนแลว ยงกอใหเกดมตรไมตรตอกน เขาใจความตองการของมวลสมาชก ๒) ฉลาดในลกษณะ คอ เมอผบรหารรจกตวบคคล กจะสามารถพจารณาเพอการจดสรรตาแหนงงานใหเหมาะสมกบบคคล การทางานภายใตการแนะนามอบหมายนนกสมฤทธผล ๓) คอยเขยไขขาง คอ ผบรหารสามารถแสดงศกยภาพในการแกไขปญหาขอบกพรองตางๆ ไดอยางถกตอง ๔) คอยปดบงแผล คอ ผบรหารจะตองมความระมดระวง สารวจตรวจตรามใหเกดความเสยหายอนเปนการทาลายชอเสยงของสมาชก ปองกนมใหปรากฏออกมาภายนอก ๕) สมควน คอ ผบรหารจะสามารถแสดงความสามารถของตนแกผอนอยางถกตอง ๖) รจกทา (นา) คอ ผบรหารจะตองแสวงหาความร รจกความคดในการทางาน มคณะทางานทด มคณะทปรกษาในกจกรรมตางๆ เพอประโยชนแกมวลสมาชก ๗) รวาโคกนนาแลวหรอยง คอ ผบรหารจะตองรจกกระบวนการพฒนา ใหโอกาสแกความคดรเรมสรางสรรคของสมาชกดวยการอบรมเพมพนความร ฝกฝนทกษะอาชพ ๘) การรจกทาง คอ ผบรหารจะตองรแนวทางในการบรหารจดการ ขณะเดยวกนกจะตองรจกจดรวมของชวตมนษย โดยนาพาสมาชกของตนไปสจดหมายของชวตรวมกน ๙) ฉลาดในสถานทโคจร คอ ผบรหารจะตองสามารถประเมนศกยภาพของกลมดวยการกาหนดเปาหมาย วางแผนการทางานและแนวทางปฏบตจนกวาจะบรรลวตถประสงค ๑๐) รดนมใหเหลอไว คอ ผบรหารจะตองคานงถงประโยชนของมวลสมาชก รจกการดาเนนกจกรรมของกลมดวยความพอเหมาะพอดรกษาสมดลระหวางการใหกบการรบ

๙๖ม.ม. (ไทย) ๑๒/๓๔๖/๓๗๖–๓๘๘.

๔๔

๑๑) การบชาโคทเปนพอฝงหรอจาฝง คอ ผบรหารจะสามารถเสรมภาวะของตนเองใหเดนชดดวยการรจกใหบาเหนจรางวลแกผทางานดมคณธรรม อนเปนการสรางเสรมความเชอถอตอผนาและเปนกาลงภายในใจ การกจกรรมตางๆ ของกลม และมวลสมาชก จะเหนไดวาผบรหารสถานศกษาจะตองมหลกธมมญญตา กลาวคอ จะตองเปนผรหลกการ รงานและกตกาอยางถกตอง จงจะสามารถวางแผนงานและนโยบายไดอยางถกตอง เพอนาพามวลสมาชกและสงคมใหเจรญกาวหนาไดตามเปาหมายทตงไว ผบรหารหมคณะนนเมอเขาใจในหลกการกฎเกณฑหรอเปนผทมเหตผลเหลานแลวยอมจะนาพาผอนไปในทศทางทด และประสบกบความสาเรจ สามารถนาหมคณะใหรอดพนจากความหายนะตางๆ ได ดงเรองของพระโพธสตวเมอครงเสวยพระชาตเปนพระยานกกระจาบ ทนาพาหมคณะรอดพนจากการดกจบของนายพราน ดงปรากฏเรองใน สมโมทมานชาดก วา ครงนน พระยานกกระจาบไดนาพาบรวารไปหากนรายราวปาแหงหนงและไดถกนายพรานคอยดกจบบรวารของตนอยบอยๆ จงสงเกตและพจารณากทราบวาบรวารของตนถกนายพรานดกจบดวยขาย ดงนน พระยานกกระจาบจงไดเรยกบรวารประชมกนและไดกลาวกบบรวารวา พวกเรา เมอถกขายของนายพรานแลวจงพรอมใจกนออกแรงบนยกขายใหขนไปบนยอดไม๙๗ บรวารนกเหลานน เมอถกขายแลวจงไดพรอมกน ทาตามทประชมตกลงกนไว ในทสดพวกนกกระจาบเหลานนกรอดพนจากความตาย เพราะเหตทพระยานกกระจาบทเปนผนามความรอบรในเหต หลกการและวธการในอนจะนาหมคณะของตนใหพนจากภยอนตรายไดนนกคอการใชความสามคค พรอมใจกนบนขนเพอทจะยกขายนนใหลอยขนไปบนยอดไม และในทสดนกเหลานนกพนจากความตายได เพราะผนามหลกการ รงานอยางถกตอง ดงนน ผนาทดจาเปนจะตองรหลกการ รงานอยางถกตองตามหลกธมมญญตา จงจะสามารถนาพาหมคณะไปสจดหมายทถกตอง และปลอดภยไดเสมอ จากตวอยางตางๆ ทกลาวมาขางตน ผวจยสามารถสรปไดวาความสาคญในการทจะเปนผบรหารสถานศกษาทดจะตองรหลกการ รกฎเกณฑ รงานอยางถกตอง แลวตงตนอยในหลกการทเกยวของอยางชดเจนและถกตองตามหลกธมมญญตา ผบรหารสถานศกษานนกจะสามารถนาพาหมคณะมวลชนหรอสงคมไปสความปลอดภย ความสงบสขและเจรญกาวหนาตามจดหมายทวางไวได ๒. อตถญญตา คอ รจกผล รจดหมาย อตถญญตา คอ รจดหมาย รความมงหมาย และรจกผล กลาวคอ ผนาทดจะตองรจกจดหมาย หรอเปาหมายของหลกการทตนปฏบต เขาใจวตถประสงคองคกรวาจะไปทางไหนเพอประโยชนอะไร เพอใหสามารถดาเนนการไปไดอยางถกตองตามเปาหมายนน พระพทธศาสนาไดกลาววา อตถญญตา คอ ความเปนผรอรรถ รจกจดหมาย รประโยชน ดงพทธพจนทปรากฏในธมมญญสตร๙๘ วา ภกษทเปนผรจกผลวา ภกษในพระพทธศาสนานเปนผทมความรเรองเนอความใจความ ความมงหมาย และประโยชน ในทางพระพทธศาสนา กลาวถงภกษทเปนผรจกผลวาภกษในธรรมวนย

๙๗ข.ชา.จตตาลส. (ไทย) ๒๗/๓๓/๑๔. ๙๘อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๖๕/๑๔๓–๑๔๖.

๔๕

น เปนผรความหมายแหงภาษต คอ ถอยคา ทเปนประโยชนนนนเปนความหมายแหงภาษตน นเปนความหมายแหงภาษตน หากภกษไมรเนอความแหงภาษตนนเลยวา นเปนความหมายแหงภาษตน นเปนความหมายแหงภาษตน ไมพงเรยกเธอวา เปนอตถญญ แตเพราะภกษรความหมายแหงภาษตนนๆวา นเปนความหมายแหงภาษตน นเปนความหมายแหงภาษตน ฉะนน ควรเรยกภกษนนวาเปน อตถญญตา ดงนน การรจดหมายหรอเปาหมายนนเปนสงสาคญมากอกประการหนง สาหรบบคคลทเปนผนา หากไมเขาใจในจดหมายหรอความมงหมายของการกระทาแลว จะชอวาเปนผนาทดไมได ดงเรองทปรากฏในปโรสหสสชาดก ซงพระพทธเจาตรสยกยองพระสารบตรและอาจารยกบศษยมใจ ความวา ครงนน พวกเธอเลาเรยนศลปวทยาในเมองตกศลาและออกบวชเปนฤาษเจรญฌานอภญญา มบรวาร ๕๐๐ รป พอถงฤดฝน ศษยคนโตจงไดพาบรวารครงหนงไปอยในถนของมนษย ในขณะนนพระโพธสตวกาลงจะสนชวตพอด ลกศษยทอาศยอยกบทานจงถามทานวาขาแตทานอาจารย ทานไดคณพเศษชนดไหน อาจารยจงตอบวา ไมมแมแตนอย แลวทานกไดเสยชวตลง ไปเกดทพรหมโลกชนอาภสสระ เพราะทานไดเจรญสมาธจนถงฌาน ตามคณธรรมททานได เมอพระองคทรงเปนพระโพธสตว เกดในสกลอทจจพราหมณเมอเจรญวยแลว เมอลกศษยเหลานนไดฟงคาทอาจารยตอบวา คณพเศษไมมแมแตนอยจงพากนเขาใจในคาตอบของทานวา ไมมคณธรรมพเศษอะไรๆแมแตนอย จงไมพากนทาสกการะความเคารพอาจารยเมอศษยผใหญกลบมาจากทอยของมนษยจงไดถามศษยคนรองวา ทานอาจารยไปทไหน ศษยตอบวา อาจารยของเราเสยชวตแลว ศษยผใหญจงไดถามอกวา พวกเจาไดถามถงคณพเศษของอาจารยหรอไม ตอบวา ถาม และทานตอบวา ไมมแมแตนอย เหตนนพวกเราจงไมทาความเคารพทาน ฝายศษยผใหญจงไดกลาววา พวกทานไมรความหมายของถอยคาของอาจารย ทานไดฌาน อากญจญญายตนะสมาบตแลว ศษยเหลานนกไมเชอในถอยคาของเขา แมจะกลาวซาแลว ซาเลา พระโพธสตวทราบเหตนน จงคดไดวา คนเหลานเปนคนอนธพาล ไมเชอในถอยคาของศษยคนใหญ จากนนจงไดยนอยในอากาศดวยอานภาพอนใหญ แลวกลาววา แมจะมผมาประชมกนตง ๑,๐๐๐ คน พวกเหลานน ใหพจารณาตง ๑๐๐ ป กไมมปญญาทราบได แตบรษผมปญญารแจงในถอยคาความมงหมายของเรากลาวเพยงผเดยวเทานน ประเสรฐกวา๙๙ ดวยเหตน เหตผลจงเปนเรองทสาคญอยางยงสาหรบความเปนผบรหารสถานศกษา จะเปนเรองความเสอมหรอความเจรญ ขนอยกบผบรหารมเหตผลหรอไม ในเรองนพระพทธองคไดทรงเปรยบเทยบภกษผทจะขามถงฝง คอ พระนพพาน ดวยนายโคบาลผตอนโคขามฝง ซงนายโคบาลนนมทงผทมความฉลาดใครครวญในเหตผลและผไมมการใครครวญอยางมเหตผลหรอจดหมาย ดงปรากฏในพระสตรเรองจฬโคปาลสตรวา

๙๙ข.ชา.เอกก. (ไทย) ๒๗/๙๙/๔๑.

๔๖

ภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว นายโคบาลชาวมคธผมปญญาทราม ไมคานงถงฤดสารทในเดอนทายฤด ไมตรวจตราดฝงแมนาคงคาขางน เรมตอนฝงโคขามไปฝงวเทหรฐฟากโนนโดยไมถกทาเลย ทนใดนน ฝงโคไดวายเวยนวนในทามกลางกระแสแมนาคงคา ถงความวอดวายเสยทตรงนเอง ขอนเปนเพราะเหตไร ภกษทงหลาย สมณะหรอพราหมณ พวกใดพวกหนงทไมฉลาดตอโลกนและโลกหนาไมฉลาดตอสงใตอานาจมาร ไมฉลาดตอสงเหนออานาจมาร ไมฉลาดตอสงใตอานาจมฤตยไมฉลาดตอสงเหนออานาจมฤตย ชนเหลาใดจะสาคญ สงทควรฟงควรเชอตอสมณพราหมณเหลานน ขอนไมเปนประโยชน และใหทกขแกชนเหลานนสนกาลนานเชนนนเหมอนกน ภกษทงหลาย นายโคบาลชาวมคธผมปญญา นกถงฤดสารทในเดอนทายฤดฝน ไดตรวจตราดฝงแมนาคงคาขางนแลว เรมตอนฝงโคใหเขาไปฝงเหนอแหงวเทหรฐฟากโนนโดยถกทาทเดยว เขาขบตอนเหลาโคอสภ เปนโคพอฝง เปนโคนาหนาฝงขามไปกอน มนไดวายตดตรงกระแสแมนาคงคาถงฝงโดยสวสด ตอนนจงตอนโคอน โคทใชการได โคทพอจะฝกได ตอนโคผเปนโคเมยทรนคะนอง ตอนลกโคและโคทซบผอม มนกไดวายตดตรงกระแสแมนาคงคาถงฝงโดยสวสด๑๐๐ จากตวอยางตางๆ ทกลาวมาขางตน ผวจยสามารถสรปไดวา ผบรหารสถานศกษาทดจะตองเปนผรจดหมาย รเปาหมาย รจกผลทจะเกดขนอยางชดเจน แลวมงสจดหมาย เปาหมายนนตามหลกอตถญญตา ผบรหารนนกจะเปนผทมวสยทศนกวางไกล มองทกอยางทะลปรโปรงสามารถนาพาหมคณะหรอมวลชน และองคกรไปสความเจรญและประสบความสาเรจตามวตถประสงคทตงเปาไวได ๓. อตตญญตา คอ รตน อตตญญตา คอ รตน รวาตนเองมคณสมบต มความสามารถอยางไร และตองรจกพฒนาตนเองอยางสมาเสมอ ผนาทดนนจะตองสารวจตนเองอยเสมอวาตนเองมจดออนจดแขงอะไร แลวดาเนนการปรบปรงจดออนของตน ในขณะเดยวกนกพฒนาจดแขงของตนใหดขนเรอย กลาวคอ ผนา ทดควรมการพฒนาตนเองอยางตอเนองเพอใหสามารถเขาใจถงความเปลยนแปลงแหงโลกอยางแทจรงเพอใหสามารถนาพามวลชนและองคกรไปสจดหมายไดตามเปาหมายทวางไว พระพทธศาสนาไดกลาววา อตตญญตา หมายถง การรจกตนเกยวกบ ศรทธา ศลจาคะ สตะ ปญญา เปนตน ดงทปรากฏใน ธมมญญสตร๑๐๑ วา ภกษในธรรมวนยน รจกตนคอ รวาตนเองนนมศรทธาความเชอ มศล มระเบยบวนยมสตตะ คอ การศกษาเลาเรยน ไดยน ไดฟง มจาคะ การสละ แบงปน การปลอยวาง มปญญาความร ความสามารถ อยประมาณเทาใดบาง แลววางตนใหเหมาะสมกบฐานะ ภาวะ ความรความสามารถของตนเอง ไมทาใหเกนความรความสามารถของตนเอง ดงนเรยกวาเปนผรจกตน การรตนในแนวทางแหงพระพทธศาสนา กคอ การรหลกความเจรญอยางประเสรฐหลกความเจรญของอารยชนตามคณธรรมทเรยกวา อารยวฒ ๕ ดงตอไปน

๑๐๐ม.ม. (ไทย) ๑๒/๓๕๐–๓๕๒/๓๘๔–๓๘๖. ๑๐๑อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๖๕/๑๔๓–๑๔๖.

๔๗

๑) ศรทธา ความเชอ ความมนในในพระรตนตรย ในหลกแหงความเจรญความดความงามอนมเหตผล ๒) ศล ความประพฤตด มวนย เลยงชพสจรต ๓) สตะ การเลาเรยน สดบฟง ศกษาหาความร ๔) จาคะ การเผอแผเสยสละ เออเฟอ มนาใจชวยเหลอ ใจกวาง พรอมทจะรบฟงและรวมมอ ไมคบแคบเอาแตตว ๕) ปญญา ความรอบร รคด รพจารณา เขาใจเหตผล คอรจกโลกและชวตตามความ เปนจรง จากพระสตรนแสดงใหเหนวาคณสมบตของผบรหารสถานศกษาทดนนยอมเปนผประพฤตตนจนสามารถควบคมพฤตกรรมทางกาย ทางวาจา และทางใจของตนเองไดอยางถกตอง ตามหลกความเจรญอยางประเสรฐ หรออารยวฒ ๕ กลาวคอ เปนผทรตนเองทงในดานคณภาพทางความสามารถทจะประกอบกจการงานไดอยางถกตอง และดานคณภาพจตใจทสามารถเปนผมคณธรรม จรยธรรมทถกตอง สมควรแกการยกยองของบคคลทงหลาย นอกจากนการรตนน นบวามความสาคญอยางมากในการเปนผบรหารสถานศกษา เพราะการวางตนไมเหมาะสมกบฐานะยอมนามาซงความผดพลาดเสมอดงตวอยางทปรากฏใน สพพาฐชาดก ซงเปนเรองพระโพธสตวกบสนขจงจอก มใจความวา วนหนงพระโพธสตวคดวา จกสาธยายมนตนนบนหนดาดทเนนผา ปโรหตทาการสาธยาย มสนขจงจอกตวหนงนอนอยในโพรงนน ไดยนมนตนนเหมอนกน ไดทองจาจนแคลวคลอง เพราะวาสนขจงจอกตวนนในอตภาพอดตถดไปไดเปนพราหมณผหนงซงคลองแคลวในปฐววชยมนต พระโพธสตวทาการสาธยายแลวลกไปกลาววา มนตของเรานแคลวคลองหนอ สนขจงจอกออกจากโพรงกลาววา “ทานพราหมณผเจรญ มนตนนแคลวคลองแกขาพเจายงกวาทานเสยอกแลววงหนไป” พระโพธสตวคดวาสนขจงจอกตวน จกทาอกศลใหญหลวงแน จงตดตามไปไดหนอยหนง สนขจงจอกไดหนเขาไปในปา สนขจงจอกนนรายปฐววชยมนตบงคบสนขจงจอกเปนรอยๆไวในอานาจ กระทาสตว ๔ เทา มชาง มา สงห เสอ กระตาย สกร และเนอ เปนตน ทงหมดไวในอานาจของตนและไดเปนพญาสตวชอวา สพพทาฐะ ราชสหยนอยบนหลงชางสองเชอก พญาสนขจงจอกนงบนหลงราชสหกบนางสนขจงจอก ผเปนมเหส นบเปนยศยงใหญ พญาสนขจงจอกเมาดวยยศมหนต เกดความคดชงราชสมบตพระเจากรงพาราณสและมบรวารแวดลอม ๑๒ โยชน ไดสงสาสนไปถงพระราชาวา จงมอบราชสมบตใหแกเราหรอจะรบ ชาวกรงพาราณสตางพากนสะดงหวาดกลว ไดปดประตพระนครแลวตงมนอย พระโพธสตวกลาวเปนอบายเพอยใหสนขทาใหพญาสหราชแผดเสยง จากนนราชสหจงเมมปากเปลงสหนาทบนหลงชาง ๓ ครง อยางไมเคยเปลงมาเลย ชางทงหลายตางสะดงตกใจ สลดสนขจงจอกใหตกไปทพนและถกชางเหยยบจนแหลกละเอยดไป

๔๘

สนขจงจอกสพพทาฐะถงแกความตาย ณ ทนเอง ชางเหลานนไดยนเสยงราชสหแลวกกลวภย คอ ความตายตางกสบสนชลมนวนวายแทงกนตาย ณ ทนน สตว ๔ เทาทงหมด แมทเหลอมเนอและสกร เปนตน มกระตายและแมวเปนทสด ยกเวนราชสหทงหลายไดถงแกความตาย ณ ทนนเอง๑๐๒ ชาดกนแสดงใหเหนวา การไมรจกตนเองของสนขจงจอกสพพทาฐะ วาอยในฐานะอยางไร มความรความสามารถหรอไม กลาวคอ ไมมการประเมนตนเองใหดกอนวามความสามารถเทาใด แลวกระทาลงไป ยอมจะนาตนและผอนใหไดรบความลาบาก เพราะเหตทไมรจกตนเองไมรภาวะของตน ดงนน ผบรหารสถานศกษาจะตองรวาตนมภาวะอะไรอยในสถานะใด มคณสมบต มความพรอมมความถนด สตปญญา ความสามารถอยางไร มกาลงแคไหน มจดออนจดแขงอยางไร ซงจะตองสารวจตนเองและเตอนตนเองอยเสมอ ทงน เพอประโยชนในการพฒนาปรบปรงตวเองใหมคณสมบต มความสามารถยง ๆ ขนไป ไมใชวาเปนผบรหารแลวจะเปนคนสมบรณไมตองพฒนาตน ยงเปนผบรหารกยงตองพฒนาตนเองตลอดเวลา สรปไดวา ผบรหารสถานศกษาทดจะตองเปนผรตนอยเสมอ เปนผมคณธรรม อารยวฒ ๕ คอ ศรทธา ศล สตะ จาคะ และปญญา ตามหลกอตตญญตาผบรหารนกจะเปนผบรหารทด มการพฒนาตนเองใหมคณภาพทงดานความสามารถในการบรหารงานอยางถกตอง และคณภาพดานจตใจ ทประกอบดวยคณธรรมและจรยธรรมอนดงามจนเปนทยอมรบนบถอ ยกยองจากบคคลทงหลายและดวยคณสมบตทง ๒ ประการนยอมทาใหผบรหารนนสามารถนาพามวลชน หมคณะ องคกร และสงคมไปสความสงบสข และเจรญกาวหนาตลอดไป ๔. มตตญญตา คอ รจกประมาณ มตตญญตา คอ รจกประมาณ รจกความพอด กลาวคอ ตองรจกขอบเขตความพอเหมาะในการทางานในเรองตางๆ ดงนน ผนาทดนนจะตองรจกความพอเหมาะพอควรในการทจะทากจการทกอยางใหลลวงไปดวยดตามเปาหมายทวางไว ในทางพระพทธศาสนาไดกลาววา มตตญญตา หมายถง รประมาณในการรบปจจย ๔ ดงปรากฏใน ธมมญญสตร วา ภกษในธรรมวนยน รจกประมาณในการบรโภคปจจยสในการเลยงชพ เชน การรจกประมาณในการรบประเคน หรอการใชสอยจวร การรบอาหารบณฑบาตและบรโภคอาหารใหพอประมาณแกอตตภาพของตนไมมากไมนอยเกนไป การใชเสนาสนะทอยอาศย ใหพอสมควรเหมาะสมกบสมณะสารป ยารกษาโรคและบรขารอนๆ ทภกษเขาไปเกยวของ ตองใหรจกความพอดแกตนเอง หากภกษไมรจกประมาณในการรบปจจยส ไมพงเรยกเธอวาเปนมตตญญแตเพราะภกษรจกประมาณในการรบปจจยสจงเรยกเธอวา เปนมตตญญ๑๐๓ ดงนน การรประมาณ ตามหลกมตตญญตา ยอมทาใหผประพฤตปฏบตมความสขความเจรญพอเหมาะแกฐานะของตน โดยรจกความพอดในการดาเนนชวตทกอยางไดถกตองเหมาะสม

๑๐๒ข.ชา. (ไทย) ๒๗/๒๔๑/๑๑๔. ๑๐๓อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๖๕/๑๔๓–๑๔๖.

๔๙

ดวยเหตน ผนาทดตามหลกมตตญญตา ยอมนามาซงความพอเหมาะพอควรใหการดาเนนกจการงานตางๆ ทาใหสามารถนาพามวลชน หมคณะไปสความสขสงบ ปลอดภย และความเจรญอยางแทจรง ในการใชสอยปจจยสของภกษตามหลกมตตญญตาน ไดมพระเถระรปหนงเปนผทมความมกนอยในปจจยสตามมตามได ดงปรากฏใน มหาสวราชชาดก๑๐๔ เปนเรองทพระพทธองคตรสกบภกษ และทาวสกกะกบพญานกแขกเตา ดงมใจความวา ภกษรปหนงไดเขาเฝาพระพทธเจา และพระพทธองคทรงตรสถามวา “ดกอนภกษ เธอไมลาบากดวยบณฑบาตหรอ เสนาสนะเปนทสบายดหรอ ภกษรปนนทรงกราบทลใหทรงทราบ พระศาสดาครนทรงทราบวาเธอมเสนาสนะ เปนทสบาย จงตรสวา ดกอนภกษ ธรรมดาสมณะเมอมเสนาสนะเปนทสบายแลว กควรละความโลภอาหารเสยยนดฉนตามทไดมานน กระทาสมณะธรรมไปโบราณบณฑตทงหลาย แมเกดเปนสตวดรจฉานเคยวผงแหงในตนไมทตนอยอาศยยงละความโลภอาหารมความสนโดษไมทาลายมตรธรรมไปเสยทอน เหตไรเธอจงมาคดวาบณฑบาตนอย ฉนไมอรอย และละทงเสนาสนะทสบายเสย” แลวไดตรสอดตนทานมาสาธก วา กาลครงหนงนานมาแลว ทปาไมมะเดอแหงหนงอยรมฝงแมนาคงคา มนกแขกเตาหลายแสนตว ตอมาในฤดแลงผลมะเดอไดหมดลงนกแขกเตาทงหลายไดพากนบนหนไปหากน ณ ทอน ยงคงเหลอแตพญานกแขกเตาตวหนงเทานน เปนผมกนอยสนโดษไมหนไปทอนเมอผลมะเดอหมดกกนหนอ ใบ เปลอก และสะเกดของตนมะเดอตามลาดบ โดยไมคดจะหนไปไหน เปนเหตใหบลลงกของทาวสกกะแสดงอาการรอน เพอทดสอบจตใจของพญานกแขกเตาทาวเธอจงบนดาลใหตนมะเดอทนกแขกเตาอาศยอยนนตายและแหงลงมลาตนแตกเปนชองนอยใหญ เวลาลมพดจะมเสยงดง มผงไมไหลออกมาตามชองทแตกนน นกแขกเตากไมหนไปไหนกยงกนผงไมไหลออกมาตามชองทแตกนนแหละเปนอาหาร จนสดทายตนไมนนเหลอแตตอพญานกแขกเตากไมหนไปไหน ยงคงจบอยทตอตนไมนน ทาวสกกะเมอทราบวาพญานกแขกเตามความมกนอยสนโดษจรงๆ จงแปลงรางเปนพญาหงส มนางสชาดาเปนนางหงสตดตามไปดวย บนไปจบทตอมะเดอใกลพญานกแขกเตานนแลวเจรจาวา “นกแขกเตา ผมจะงอยปากสแดง ทานควรไปทอนไดแลว อยามาตายทตรงนเลยทานมาเยอใยอะไรกบตนไมแหงน ตนไมอนมถมเถไป” พญานกแขกเตารองตอบวา “ทานพญาหงส...ใครเปนเพอนในยามทกขยาก ผนนเปนสตวบรษ ยอมไมทอดทงเพอนผมทรพยและไรทรพย ตนไมนเปนทงเพอนเปนทงญาตของเรา เราเพยงตองการมชวตอยเทานน จงไมอาจทงตนไมนไปได เพราะเหตเพยงไมมผล นไมยตธรรมเลย” จากชาดกเรองนชใหเหนวา การทบคคลมความพอใจยนดในสงทตนมและรจกกตญญรคณคาของทอยอาศย ยอมเปนทชนชมนาสรรเสรญของนกปราชญบณฑต ดงนน การรจกประมาณในความเปนอยเชนทอาศย รจกประมาณในการบรโภคอาหาร รจกประมาณใหเหมาะสมกบรายรบรายจายของตนเอง ไมทะเยอทะยานจนเกนฐานะแลว ยอมจะไดรบความสขและนาความเจรญมาสสงคมทอยของตนเองและความรจกประมาณอกประการหนง คอ รจกประมาณในการรบและการใหรจกประมาณตนวา ควรรบอะไรจากใครเพยงใด ควรใหอะไรแกใครเพยงใด ควรวางตวอยางไร ควร

๑๐๔ข.ชา. (ไทย) ๒๗/๔๒๙/๓๐๓–๓๐๕.

๕๐

ปฏบตอยางไรใหพอเหมาะพอดใหพอประมาณ และทรงตรสถงหลกธรรมทจะทาใหบคคลเปนผทรจกประมาณ นนคอ หลกสนโดษ คอ ความยนดดวยปจจยทตนมตนได ไมแสวงหาในสงทไมสมควร มความขยน ไมเกยจคราน ความสนโดษนนแบงออกเปน ๓ ลกษณะ คอ ๑) พอดกบสงไดมาหรอมอย (ยถาลาภะ ) คอ เอาสงทไดมาหรอมอยเปนเกณฑแลว ทาใหพอเหมาะพอดกบสงทไดมาหรอมอย ใหพอเหมาะพอดกบความจาเปนกอนหลงเพอใหเกดคณคาทแทจรง ๒) พอดกบกาลงความสามารถ (ยถาพละ) คอ เอากาลงความสามารถเปนเกณฑวดแลว ใหพอเหมาะพอดกบความสามารถนน ไมทาใหเกนกาลงความรความสามารถ ๓) พอดกบฐานะ (ยถาสารปปะ) คอ เอาฐานะหรอความเหมาะความควรเปนเกณฑแลวทาใหเหมาะกบฐานะ ลกษณะ ๓ อยางน ควรใชประกอบซงกนและกน จงจะชวยใหสามารถทากจการงานใดๆ กตาม ใหพอเหมาะพอดอยางไดผลเตมท การรจกประมาณอกประการหนง คอ ทางสายกลาง ซงเปนหนทางในการทางานของผบรหารสถานศกษา จะตองไมตงและไมหยอนเกนไป ดงเชน พระพทธเจาไดทรงทดลองปฏบตเครงครดกไมประสบผลสาเรจ ตอเมอพระองคหนมาปฏบตทางสายกลาง จงประสบผลสาเรจ ดงทพระองคไดตรสไวใน ธมมจกกปปวตนสตร มขอปฏบตทไมควรดาเนนอย ๒ อยาง คอ ๑) กามสขลลกานโยค เปนขอปฏบตหยอนยานทยดตดในกามคณ ความพอใจในอารมณของตน เปนหลกการกระทาทไมเกดประโยชน ไมเปนไปเพอการบรรลธรรม ๒) อตตกลมตถานโยค เปนขอปฏบตทตงเกนไปการทรมานตนใหไดรบความทกขเวทนาดวยประการตางๆ ดงนน พระองคจงตรสถงทางปฏบตสายใหมขนมา นนคอมชฌมาปฏปทา ไดแก มรรค ๘ หรอ ศล สมาธ ปญญา อนเปนทางแหงความพอประมาณนนเอง ความพอดหรอหลกการรจกประมาณ ซงจะเปนขอทเสรม ทาใหผบรหารสถานศกษาทาตามหนาททไดรบมอบหมาย และการรจกประมาณของผบรหารสถานศกษาอกประการ เชน ผปกครองบานเมองรจกประมาณในการใชอานาจการปกครอง การใหคณการใหโทษ ในการปกครองจงจะมสวนชวยในการบรหารงานใหแกผนา จากทกลาวมาขางตน ผวจยพอจะสรปไดวา ผบรหารสถานศกษาทดตามหลกมตตญญตานน จะตองเปนผบรหารทประกอบดวยหลกธรรมแหงมชฌมาปฏปทา คอดาเนนตามทางสายกลางอนประกอบไปดวย องคมรรค ๘ หรอ ศล สมาธ ปญญา อนจะทาใหผบรหารสถานศกษานนเปนผรประมาณ มความพอเหมาะพอดในการดาเนนกจการทกอยางเพอประโยชนสขแหงมวลชนและหมคณะอยางแทจรง นอกจากน ความพอเหมาะพอด ความรประมาณนนควรเปนไปตามหลกสนโดษ คอ ความพอดกบสงไดมาหรอมอย (ยถาลาภะ) ความพอเหมาะพอดกบกาลงความสามารถ (ยถาพละ) และความพอเหมาะพอดกบฐานะ (ยถาสารปปะ) ดงไดกลาวมาแลว ดงนนผบรหารสถานศกษาทดยอมมความรประมาณ ความเหมาะพอดตามหลกมชฌมาปฏปทา และหลกสนโดษอยางถกตองแลว ผบรหารสถานศกษานนจะสามารถบรหารกจการทกอยางดวยความเขาใจวตถประสงคอยางถกตอง และสามารถนาพามวลชนและหมคณะไปสความสงบสข ปลอดภย และกาวหนาตลอดไป

๕๑

๕. กาลญญตา คอ รจกเวลา กาลญญตา คอ รจกเวลา รจกเวลาทควรประกอบกจการงานตางๆ หรอทางานใหทนกบเวลา เหมาะกบเวลาและรคณคาของเวลา ผนาทประสบความสาเรจนนจะตองเปนผรจกการบรหารเวลาหรอวางแผนใหเหมาะสมกบเวลาอยางถกตอง ในทางพระพทธศาสนา กลาวถง กาลญญตา ไววา การรจกแนวปฏบตอนเหมาะสมกบกาลเทศะ ดงปรากฏในธมมญญสตร๑๐๕ วา ภกษในธรรมวนยนเปนผประกอบไปดวยความรวา เวลานเปนเวลาควรศกษา ควรถาม เวลานควรเปนเวลาทาความเพยร ควรหลกเรนจากหมคอ รจกการปฏบตใหสอดคลองกบกาลเทศะ ใหเหมาะสมกบสมณะ รคณคาของเวลา เมอภกษมความรความเขาใจในการใชเวลา ยอมจะเปนผมความเจรญในพระพทธศาสนา เพราะทาใหถกกบกาลเวลา ดงนน การรจกเวลา รจกคณคาแหงเวลา รจกการบรหารเวลาอยางถกตองตามหลกกาลญญตา ถอเปนคณสมบตทสาคญยงอกประการหนงของการเปนผนาทดในการทจะวางแผนงานในกจการตางๆ ไดอยางถกตองและทนตอสถานการณโลกทกาลงเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทาใหประสบความสาเรจตามเปาหมายทวางไวได การดาเนนกจการตางๆ เมอทาใหถกตองเหมาะสมกบกาลเวลาแลว ยอมไดรบประโยชนแกตนเองและผอน แตหากวาการทาอะไรไมสอดคลองกบความเหมาะสม กยอมสงผลเสยใหแกตนเองและผอน ในเรองนพระพทธเจาไดตรสกบภกษทละเลยกจวตร ปฏบตตนไมเหมาะกบสมณะ ดงปรากฏในอกาลราวชาดก๑๐๖ ซงมเนอความวา ภกษชาวพระนครสาวตถรปหนง บรรพชาในพระศาสนาแลวไมเรยนวตรหรอสกขาเธอไมรวาเวลานควรทาวตร ควรปรนนบต ควรเลาเรยน เวลานควรทอง สงเสยงดง ในขณะทตนตนขน ทกๆ ยาม ภกษทงหลายไมเปนอนไดหลบไดนอน ตางพากนกลาวโทษของเธอในธรรมสภา พระพทธองคทรงทราบแลวตรสวา ดกอนภกษทงหลาย ไมใชแตในบดนเทานนทภกษนสงเสยงไมเปนเวลา แมในกาลกอน ภกษรปนไดเกดเปนไก กสงเสยงไมเปนเวลาเหมอนกบการทเขาไมรจกกาลเวลาขน จงเปนเหตใหถกบดคอจนถงสนชวต ในอดตกาลพระเจาพรหมทตเสวยราชสมบตอยในพระนครพาราณส และเมอพระโพธสตวบงเกดในสกลอทจจพราหมณ และเจรญวยแลวสาเรจการศกษาในศลปวทยาทกอยาง เปนอาจารยทศาปาโมกข บอกศลปะแกมาณพประมาณ ๕๐๐ มไกขนยามอยตวหนงซงทาใหพวกเขาพากนลกตามเสยงขนของมนศกษาศลปะอยและไกไดตายเสยจาก พวกเขาจงเทยวแสวงหาไกอน มาณพผหนง หกฟนอยในปาชาเหนไกตวหนงกจบมาใสกรงเลยงไวไกตวนนไมรวาควรจะขนในเวลาไหน เพราะมนเตบโตในปาชา บางคราวกขนดกเกนไปไมอาจศกษาได มาณพกลาวกนวา เดยวมนขนดกไป เดยวกขนสายไป อาศยไกตวน พวกเราเรยนศลปวทยาไมสาเรจ จงชวยกนบดคอถงสนชวต แลวบอกอาจารยวา ไกทขนไมเปนเวลาพวกผมฆามนเสยแลว อาจารยกลาววา มนถงความตาย เพราะมนเจรญเตบโตโดยมไดรบการสงสอนเลย ไกตวนไมเตบโตอยกบพอแม ไมไดอยในสานกของอาจารย ยอมไมรจกกาลทควรขนและไมควรขน ดงน

๑๐๕อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๖๕/๑๔๔–๑๔๕. ๑๐๖ข.ชา.เอกก. (ไทย) ๒๗/๑๑๙/๔๙.

๕๒

ชาดกนไดชใหเหนอยางชดเจนวา การรจกเวลาในการทากจการใดๆ เปนสงสาคญยง หากวาบคคลใดไมรจกประกอบกจการใดๆ ใหเหมาะสมกบเวลาแลวยอมกอใหเกดความเสยหายหรอหายนะแกตนเอง ดงเชนทไกในชาดกไมรเวลาในการขนทเหมาะสม จงทาใหตองถกฆาตายในทสด ดงนนการเปนผนาทดควรจะตองรจกเวลาทเหมาะสมในการกระทากจการตางๆ ใหถกตอง มฉะนนแลวยอมจะสามารถนามาซงความเสยหายแกตนเองและผอนได จากตวอยาง ทกลาวมาขางตน ผวจยพอจะสรปไดวาผบรหารสถานศกษาทดตามหลกกาลญญตานนจะตองเปนผนาทรจกเวลาเหมาะสมในการทากจการทกอยางอยางถกตอง รจกบรหารเวลาใหเหมาะสม รจกคณคาของเวลา รจกการวางแผนการใชเวลาใหเหมาะสมกบสถานการณตางๆตามการเปลยนแปลงของโลกอยางถกตอ ผบรหารสถานศกษานนกยอมจะสามารถนาหมคณะ มวลชน และสงคม ไปสความสงบสขและกาวหนาตามความเหมาะสมแหงเวลาอนควร ๖. ปรสญญตา คอ รชมชน ปรสญญตา คอ รชมชน รสงคม ตงแตในขอบเขตทกวางขวางจากสงคมโลก สงคมประเทศชาต วาอยในสถานการณอยางไร มปญหาอยางไร จะไดสามารถเขาใจความตองการของสงคมนนไดถกตอง หรอแกไขปญหาไดตรงจด นอกจากนยงตองรเขาใจระเบยบกฎเกณฑ วฒนธรรม ประเพณ ของสงคมนนๆ ไดอยางถกตอง เพอใหสามารถอยในสงคมนนไดอยางเหมาะสม ดงนน ผนาทดจะตองรเขาใจสงคมอยางถกตอง เพอใหสามารถเขาใจถงสถานการณตางๆของสงคมนนๆไดอยางถกตอง จะไดสามารถนาความสงบสข สนตสขความกาวหนามาสมวลชน หมคณะและสงคมได ในทางพระพทธศาสนาไดกลาว ปรสญญตา หมายถง การรจกบรษท และแนวปฏบตของบรษท ดงปรากฏในธมมญญสตร๑๐๗ วา ภกษเปนผรจกบรษท คอ ภกษในธรรมวนยน รจกบรษทหรอรจกชมชนเหลานเปนกษตรย เปนพราหมณ เปนคหบด ชนเหลานเปนสมณะในชมชนนน ควรเขาไปหาอยางน ควรยนอยางน ควรนงอยางน ควรกลาวอยางน ควรสงบอยางน หากภกษไมรจกวาชมชนเหลานนและวางตนไมเหมาะสมกบสงคมหรอชมชนนนแลว ไมควรเรยกเธอวาเปนปรสญญ แตเพราะภกษรวา นเปนกษตรย เปนพราหมณ เปนคหบด เปนสมณะ ในบรษทนน เราควรเขาไปหาอยางน ควรยนควรนงอยางน ควรกลาวควรสงบอยางน จงเรยกเธอวา เปนปรสญญ ในพระสตรนแสดงใหเหนวา การรจกวาชมชนใดๆ เปนสงคมประเภทไหน ยอมทาใหบคคลนนสามารถวางตนไดอยางถกตองและเหมาะสมในสงคมนนๆ อกทงยงเปนทยอมรบนบถอจากบคคลในสงคมนนๆ ดวย ดงนน ผบรหารสถานศกษาทรจกชมชนเปนอยางดยอมสามารถวางตนไดอยางเหมาะสมในสงคมนน อกทงยงสามารถบรหารจดการกจการตางๆ ของสงคมนนใหถกตองตามกฎเกณฑ ประเพณ แบบแผน ทาใหเปนทเคารพนบถอ ยกยองของหมคณะ หรอจากมวลชน ตลอดจนสามารถนามาซงความสงบสข ความเจรญกาวหนามาสสงคมนนๆ ดวย ในการทผบรหารสถานศกษาจะรจกชมชนไดดอกประการหนงนน ผบรหารสถานศกษาจะตองเขาใจในบทบาทและหนาทของบคคลในสงคมซงจะปฏบตตอกนไดอยางถกตอง ในขอน

๑๐๗อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๖๕/๑๔๕.

๕๓

พระพทธเจาไดตรสกบสงคาลบตรในเรองทศทง ๖ ซงมสาระสาคญตอผบรหารสถานศกษาในการบรหารชมชนทควรร ดงตอไปน ๑) ทศเบองหนา ไดแก บดามารดา จะตองดแลบตรธดาของตน มใหทาชวแนะนาใหเปนคนด ใหการศกษา เปนตน เมอบตรธดาไดรบการดแลเชนนนแลว ควรปฏบตตนตอทานในทางทด เชน เลยงดทานในคราวจาเปน ดาเนนกจการ รกษาวงศสกลของทานมใหเสอมเสย ๒) ทศเบองขวา ไดแก คร อาจารย จะตองแนะนาศษยดวยด ไมปดบงอาพรางยกยองในหมคณะ เปนทพงของศษยได เปนตน เมอศษยไดรบการอนเคราะหจากครอาจารยแลวพงตอบแทนทานดวยการรบใชทาน เชอฟงทาน เคารพทาน และตงใจศกษา ๓) ทศเบองหลง ไดแก ภรรยาและสาม จะตองปฏบตตอกนดงน ภรรยาจะตองจดงานบานดวยด สงเคราะหญาตของสาม ซอสตยตอสาม รกษาทรพยทสามดวยด เปนตน และสามควรปฏบตตอภรรยาดวยการยกยอง ไมดหมน ไมนอกใจ ใหเครองแตงตวแกภรรยา ๔) ทศเบองซาย ไดแก มตรหรอเพอนทจะปฏบตตอกนดงน เชน ดวยการกลาวถอยคาไพเราะ วางตนเสมอตนเสมอปลายตอเพอน เปนทพงของกนและกนได ไมทงเพอนในยามวบต และนบถอวงศตระกลของเพอน ๕) ทศเบองลาง ไดแก คนงาน คนรบใช หรอผใตบงคบบญชา จะตองปฏบตตอนายจางหรอเจานาย คอ ลกทางานกอนนายเลกทหลงนาย ถอเอาเฉพาะของทนายให ทางานใหดยงขน ยกยองนาย เปนตน ๖) ทศเบองบน ไดแก สมณะ นกบวช ผทรงคณธรรมอนสง ควรอนเคราะหแกคฤหสถ เชน หามไมใหทาชว ใหตงอยในความด อนเคราะหดวยนาใจอนงาม อธบายขอความใหแจมชดและบอกทางสวรรคใหคฤหสถ เมอไดรบการอนเคราะหควรตอบแทนดวยการจะพดจะทา จะคด ตองประกอบดวยความเมตตา การตอนรบดวยด และการใหทานดวยปจจยส๑๐๘ ดงนน การทผบรหารสถานศกษาสามารถเขาใจและปฏบตตามหลกทศทง ๖ ไดอยางถกตองยอมแสดงใหเหนวา ผบรหารสถานศกษานนเปนบคคลทมมนษยสมพนธทดกบบคคลตางๆ ในสงคมนนๆ ไดอยางถกตองจนสามารถทาใหเกดความสามคคในหมคณะได กสามารถนามาซงความสนตสขในสงคมนนไดตลอดไป สรปไดวา ผบรหารสถานศกษาทดตามหลกปรสญญตา จะตองรชมชน รสงคม อยางถกตองในทกๆ ดาน ทงดานกฎเกณฑ ประเพณ วฒนธรรม เปนตน เพอผบรหารสถานศกษานนจะไดสามารถวางตนไดอยางเหมาะสม ปฏบตงานตามแผนงานไดอยางถกตอง สอดคลองตามสงคมนนๆ อกทงสามารถแกไขปญหาตางๆ ใหถกตองตามสถานการณทเปลยนแปลงไปอยางทนโลกทนเหตการณ เพอนาพาหมคณะและสงคมไปสความสงบสขและกาวหนาตอไปนอกจากน ผบรหารสถานศกษาทดยงควรเขาใจหลกทศทง ๖ เพอใหสามารถสรางมนษยสมพนธทดขนในสงคมหรอองคกรนนๆ ไดอยางถกตอง ทาใหการดาเนนงานทกอยางเปนไปดวยความรวมมอรวมใจในการปฏบตงานเพอบรรลวตถประสงคขององคกรนนดวย

๑๐๘ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๔๒–๒๔๔/๑๙๙–๒๐๐.

๕๔

๗. ปคคลปโรปรญญตา คอ รจกบคคล ปคคลปโรปรญญตา คอ การรบคคล รประเภทของบคคลทจะตองเกยวของดวย รวาควรจะปฏบตตอเขาไดถกตองเหมาะสมและไดผลอยางไร ดงนนผบรหารสถานศกษาทดยอมตองรบคคล รประเภทของบคคลทเกยวของเปนอยางด เพอใหสามารถเลอกใชคนใหเหมาะสมกบงาน ในการบรหารงานทกๆ ดาน เพอใหเกดประโยชนและคณคาแกผปฏบตงานทกคน ตลอดจนสามารถสรางความเจรญกาวหนาใหกบหมคณะและองคกรไดตามเปาหมายทวางไว ในทางพระพทธศาสนาไดกลาวถง ปคคลปโรปรญญตา คอ การรบคคลและลกษณะความตองการของบคคล ดงปรากฏในธมมญญสตร๑๐๙ วา ภกษผทมความรเรองบคคลของภกษในธรรมวนยน รจกบคคล ๒ จาพวก ไดแก ๑) รลกษณะบคคลผทเปนบณฑต รบคคลทมความตองการจะพบ บคคลผเปนพระอรยะหรอผทเปนบณฑต เปนคนดมศลธรรม สนใจในคาสงสอน แลวนามากระทาตามคาสอนนนเพอใหเกดประโยชนแกตนเองและผอน ๒) รจกลกษณะของบคคลทไมใชบณฑต ไมตองการเหนบคคลทเปนบณฑตหรอพระอรยะและไมตองการจะฟงธรรมคาแนะนาสงสอนจากทานผร ในพระสตรนแสดงใหเหนวาการรจกคบบคคลผเปนบณฑตยอมนามาซงประโยชนแกตนและผอน แตหากคบคนพาลยอมนาไปสความหายนะทงแกตนเองและผอนดวย ดงนน ผบรหารสถานศกษาทดจงควรเลอกคบบคคลทด เพอใหสามารถนาความเจรญมาสตนเองและหมคณะไดตลอดไป ในการรจกบคคลหรอการทจะเลอกคบคนนน พระพทธเจาไดทรงแสดงใหเหนความสาคญในขอน ดงปรากฏในชาดกเรอง สนตคมพชาดก ซงมใจความวา ณ ปางวใกลๆ กบภเขาลกหนง มลกนกแขกเตา ๒ ตว อาศยอย ทางดานทศเหนอของภเขาเปนทอาศยของหมบานโจร ๕๐๐ สวนทางทศใตของภเขาเปนทอยของพระฤาษวนหนงลกนกแขกเตาถกพายพดไปตกในตางทศทางกน ตวหนงถกพดไปตกทหมบานโจร ๕๐๐ โจรไดเลยงไว ตงชอวา พมหอก อกตวหนงลมพดไปตกทอาศรมของฤาษ พวกฤาษเลยงไวตงชอวา ดอกไม พระราชาทรงพระนามวา ปญจาละเสดจทรงรถไปสปาพรอมขาราชบรพารเพอลาเนอ พระองคไดลาตดตามเนอ แตไมพบ จงเสดจกลบไดหยดพกผอนสรงนา เสวยนาและบรรทมใตตนไทรรมฝงแมนาใกลกบหมบานโจร พวกโจรพากนเขาปา คงเหลอแตนกพมหอกกบคนครวสองคนเทานน นกพมหอกไดออกจากหมบาน บงเอญพบพระราชากาลงบรรทมอยใตตนไทร จงบอกคนทาครวเปนภาษามนษยวา “พวกเราจะปลงพระชนมพระราชานเสยและใหปลดเสอผาเครองทรงมาใหหมด” พระราชาตนจากบรรทม ไดยนดงนน เหนวามภยอยเฉพาะหนา จงหนไปถงอาศรมของฤาษซงพวกฤาษไดเขาปาไปเพอเกบผลไม คงเหลอแตนกดอกไมตวเดยว เมอนกดอกไมเหนพระราชาจงไดกลาวตอนรบวา “ขอเดชะพระมหาราช ขาพระองคมาดไมไดมารายเลย” พระราชาเมอทรงไดสดบดงนน ทรงเลอมใสในการตอนรบ ทรงสรรเสรญนกดอกไมตวน และทรงตาหนนกพมหอกวา “นกดอกไมเปน

๑๐๙อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๖๕/๑๔๕–๑๔๖.

๕๕

นกทมคณธรรมเยยม มมารยาทด แตนกแขกเตาอกตวหนงพดแตคาหยาบ มกได มความโลภในจตใจ” นกดอกไมเมอไดยนดงนน จงกราบทลวา “ขอเดชะพระมหาราชา ขาพระองคเปนนกรวมมารดาเดยวกนกบนกนน แตเพราะเขาเตบโตในสานกทไมด พวกโจรสอนใหทาโจรกรรมอยตลอดเวลา สวนขาพระองคเตบใหญอยสานกของคนด พวกฤาษแนะนาดวยธรรมฉะนน ขาพระองคทงสองจงมคณธรรมแตกตางกน” และนกดอกไมไดกลาวตอไปอกวา “ขาแตพระมหาราช กการทคนคบบคคลประเภทใด จะเปนคนดหรอไมด มศลหรอไรศลกตาม เขายอมตกไปตามอานาจของคนชนดนน” พระราชาไดทรงสดบอยางนนแลวเกดความเลอมใสนกดอกไม จงอภยใหแกนกแขกเตาทงหลาย และใหคณะของฤาษพานกในพระราชอทยาน ทานบารงจนตลอดชวต๑๑๐ ในชาดกนชใหเหนถงความสาคญ และความแตกตางของการคบคาสมาคมของบคคลคอ เมอบคคลคบคนเชนใดกจะเปนเหมอนบคคลเชนนน ขอสาคญประการหนงนนอยทการรจกเลอกคนทควรคบกอน การรจกเลอกหรอวเคราะหวาบคคลนเปนคนดควรคบ บคคลนไมควรคบดงทพระราชาปญจาละ ทสงเกตเหนวานกตวแรกนนแสดงออกมาในลกษณะของคนพาล ไมควรจะอยใกล ไมควรคบ หากอยในสงคมนนแลวยอมจะไดรบอนตราย พระองคจงเสรจหนและเมอพบนกแขกเตาตวทอยกบฤาษ กทรงทราบวาเปนสตบรษทดควรคบพระองคนนเปนผนาทมหลกธรรม คอ ปคคลปโรปรญญตา เปนเครองพจารณา จงรอดพนจากอนตรายได ทนกแขกเตาทง ๒ ตวแตกตางกนนน กเพราะการอยสงคมของบคคลทดและไมดจงมพฤตกรรมทตางกนดงนนผนาทดยอมสามารถจะพจารณาวเคราะหวาบคคลผทจะเขาไปเกยวของเปนคนอยางไรและเลอกคบบคคลทดซงสามารถนาประโยชนมาสตนเองและหมคณะได ทาใหเกดความสงบสขและสนตสขตลอดไปในสงคมนนๆ สรปไดวา ผบรหารสถานศกษาทดตามหลกปคคลปโรปรญญตานนจะตองรบคคล ประเภทของบคคลทจะตองเกยวของดวยโดยเฉพาะผรวมงาน ผรวมปฏบตงานและดาเนนการไปดวยกน เพอใหสามารถปฏบตตอเขาอยางถกตองเหมาะสมและไดผล ตลอดจนสามารถเลอกใชคนใหเหมาะสมกบงาน ในการบรหารกจการงานทกๆ ดานกเพอทาใหเกดประโยชนและความกาวหนาทงแกผปฏบตงาน หมคณะและองคกรตามเปาหมายทไดวางไว ผบรหารสถานศกษาทดจะตองรจกเลอกบคคลผเปนคนด ผเปนบณฑต เพอกอใหเกดประโยชนแกตนเอง หมคณะ และสงคม เพราะการเลอกคบคนไมด หรอคนพาล ยอมนามาซงความหายนะแกตนเอง หมคณะและสงคม ดงนน ผบรหารสถานศกษาทดจงควรพจารณาวเคราะหในการเลอกคบคนดเพอใหสามารถนาความสขความเจรญกาวหนามาสตนเอง หมคณะและองคกรไดตลอดไป หลกสปปรสธรรม ๗ เทาทปรากฏในคมภรทางพระพทธศาสนามจานวนมาก ซงลวนแลวแตเปนคณธรรมสาหรบคนด และในขณะเดยวกนกเปนคณธรรมทสาคญของการเปนผบรหารสถานศกษาดวย ผวจยจงสามารถสรปไดวา พระพทธศาสนาเปนศาสนาทมงเนนในการสงเสรมผบรหารสถานศกษาทเปนคนด มจรยธรรม มคณธรรม มาปกครองหมคณะ สงคม และประเทศชาต เพอใหเกดความสงบสข การพฒนาหมคณะ สงคมและประเทศชาต ใหมศกยภาพทมนคงและกาวหนาตลอดไปในโลกทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

๑๑๐ข.ชา.วสต. (ไทย) ๒๗/๑๕๙–๑๘๕/๔๙๗–๕๐๑.

๕๖

๒.๖ บทบาทของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ๑

หลกธรรมสปปรสธรรม ๗ มสวนการดาเนนกจกรรมตางๆ จะมความเหมาะสมกบความเปนผบรหารสถานศกษาปรากฏพทธโอวาทเรองธรรมของคนด (สตบรษ) คนทสมบรณแบบ หรอมนษยโดยสมบรณ ซงถอวาเปนสมาชกทด มคณคา ทแทจรงของมนษยชาต มธรรมะ หรอคณสมบตทเรยกวา สปปรสธรรม ๗ ประการ๑๑๑ ซงประกอบดวยหลก ๗ ประการ ดงน ๑) ธมมญญตา รหลกและรจกเหต คอรหลกการและกฎเกณฑของสงทงหลาย ทตนเขาไปเกยวของในการดาเนนชวตในการปฏบตกจหนาทและดาเนนกจการตางๆ รเขาใจสงทตนประพฤตปฏบต ตามเหตผล เชนรวา ตาแหนงฐานะ อาชพ การงานของตน มหนาทและความรบผดชอบอยางไร มอะไรเปนหลกการ จะตองทาอะไรอยางไรจงจะเปนเหตใหบรรลถงผลสาเรจทเปนไปตามหนาทและความรบผดชอบนนๆ ดงนเปนตน ตลอดจนชนสงสดคอรเทาทนกฎธรรมดาหรอหลกความจรงของธรรมชาต เพอปฏบตตอโลกและชวตอยางถกตอง มจตใจเปนอสระ ไมตกเปนทาสของโลกและชวตนน ดงนนเมอนาหลกธรรมศกษาสามารถทจะพจารณาคณสมบตและบทบาทของผนาไดดงน คณสมบตของผบรหารสถานศกษา ๑. เปนผมวสยทศนกวางไกลและมความคดรเรมสรางสรรค ๒. เปนผมความรความสามารถในระบบการบรหารอยางด ๓. มความกลาในการตดสนใจอยางรอบคอบและถกตอง ๔. เปนผมความรบผดชอบสง บทบาทของผบรหารสถานศกษา ๑. กาหนดเปาหมายและวตถประสงคขององคกร ๒. วางนโยบายควบคมสงการใหกจการงานตางๆ บรรลเปาหมายตามวตถประสงคท วางไว ๓. มงพฒนาองคกรใหมคณภาพ มความกาวหนาสมาเสมอ เพอใหองคกรสามารถ ดารงอยไดตลอดไปในยคโลกาภวตน ๒) อตถญญตา รความหมายและรจกผล คอรความหมายและความมงหมายของหลกการทตนปฏบตเขาใจวตถประสงคของกจการทตนกระทา รวาหลกการนนๆ มความมงหมายอยางไร รวาทตนทาอยอยางนนๆ ดาเนนชวตอยางนน เพอประสงคประโยชน หรอควรจะไดบรรลถงผลอะไรทไมมหนาท ตาแหนง หรอควรจะไดบรรลถงผลอะไร ทใหมหนาทตาแหนง ฐานะการงานอยางนนๆ เขากาหนดวางกนไว เพอความมงหมายอะไร กจการทตนทาอยขณะน เมอทาไปแลวจะบงเกดผลอะไรบาง เปนผลดหรอผลเสยอยางไรดงนเปนตน ตลอดจนถงขนสงสดคอรความหมายของคตธรรมดา และประโยชนทเปนสาระของชวต ดงนนเมอนาหลกธรรมศกษาสามารถทจะพจารณาคณสมบตและบทบาทของผนาไดดงน คณสมบตของผบรหารสถานศกษา ๑. เปนผมวสยทศนกวางไกลและมความคดรเรมสรางสรรค ๒. เปนผมความรความสามารถในระบบการบรหารอยางด

๑๑๑ท.ปา(ไทย) ๑๑/๓๓๑/๒๖๔, อง.สตตก.(ไทย) ๒๓/๖๕/๑๑๔.

๕๗

๓. มความกลาในการตดสนใจอยางรอบคอบและถกตอง ๔. เปนผมความรบผดชอบสง บทบาทของผบรหารสถานศกษา ๑. กาหนดเปาหมายและวตถประสงคขององคกร ๒. วางนโยบายควบคม สงการ ใหกจการงานตางๆ บรรลเปาหมายตามวตถประสงคท วางไว ๓. มงพฒนาองคกรใหมคณภาพ มความกาวหนาสมาเสมอ เพอใหองคกรสามารถ ดารงอยไดตลอดไปในยคโลกาภวตน๑๑๒ ๓) อตตญญตา รจกตน คอ รตามเปนจรงวา ตวเรานนวาโดยฐานะ ภาวะ เพศกาลงความร ความถนด ความสามารถและคณธรรมเปนตน เทาไรอยางไร แลวประพฤตปฏบตใหเหมาะสม และรจกแกไขปรบปรงสงเสรม ทาการตางๆ ใหสอดคลองถกจด ตรงทางทจะใหเจรญงอกงามบงเกดผลดเมอนาหลกธรรมศกษาสามารถทจะพจารณาคณสมบตและบทบาทของผนาไดดงน คณสมบตของผบรหารสถานศกษา ๑. เปนผรจกความพอด รธรรมแหงมชฌมาปฏปทา คอ เดนทางสายกลาง และหลก สนโดษอยางถกตอง ๒. เปนผมความรอบคอบในการกระทากจกรรมอยางพอเหมาะพอด บทบาทของผบรหารสถานศกษา ๑. มอบหมายงานใหบคคลไดอยางเหมาะสม ๒. กาหนดเปาหมาย วตถประสงคของกจการงานทกอยางดวยความรอบคอบและ พอเหมาะ๑๑๓ ๔) มตตญญตา รจกประมาณ คอ รจกพอด เชนประมาณในการบรโภค รจกประมาณในการใชจายทรพย รจกความพอดในการพด การปฏบตกจและทาการตางๆ ตลอดจนการพกผอนหลบนอนและการสนกสนานรนเรงตางๆ เมอเมอนาหลกธรรมศกษาสามารถทจะพจารณาคณสมบตและบทบาทของผนาไดดงน คณสมบตผบรหารสถานศกษา ๑. เปนผมความสามารถในการสอสารและมมนษยสมพนธอยางดในทกสงคม ๒. มความรอบรในสถานการณโลกอยางด บทบาทผบรหารสถานศกษา ๑. ควบคมความสมพนธในกลมและสรางความสมพนธทด ๒. แกไขปญหาตางๆ ไดถกนตองตามสถานการณอยางเหมาะสม

๑๑๒นนทวรรณ อสรานวฒนชย, “ภาวะผนาทพงประสงคในยคโลกานวตน : ศกษาจากหลกพทธธรรม”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐). ๑๑๓นนทวรรณ อสรานวฒนชย, “ภาวะผนาทพงประสงคในยคโลกานวตน : ศกษาจากหลกพทธธรรม”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐).

๕๘

๕) กาลญญตา รจกกาล คอ รกาลเวลาอนเหมาะสม และระยะเวลาทพงไดใชในการประกอบกจกระทาหนาทการงานปฏบตการตางๆ และเกยวของกบผอน เชน รวา เวลาไหนควรทาอะไร และทาใหตรงเวลา ใหเปนเวลา ใหทนเวลาใหพอเวลา ใหเหมาะสม ใหถกเวลา เปนตน เมอนาหลกธรรมขอดมาพจารณาแลวยอมสามารถสรปสมบตและบทบาทหนาทของผทาไดดงน คณสมบตของผบรหารสถานศกษา ๑. เปนผสามารถบรหารเวลาไดอยางถกตองเหมาะสม บทบาทผบรหารสถานศกษา

๑. วางแผนงานทกอยางไดอยางเหมาะสม ทนตอเหตการณ ๖) ปรสญญตา รจกชมชน คอ รจกถน รจกทชมนมและชมชน รการอนควรประพฤตปฏบตในถนทชมชน และตอชมชนนนวา ชมชนนเมอไปหา ควรตองทากรยาอยางนควรตองทากรยาอยางนควรตองพดอยางน ชมชนนมระเบยบวนยอยางน มวฒนธรรมประเพณอยางน มความตองการอยางน ควรเกยวของ ควรตองสงเคราะห ควรรบใช ควรบาเพญประโยชนใหอยางนๆ เปนตน เมอนาหลกธรรมศกษาสามารถทจะพจารณาคณสมบตและบทบาทของผนาไดดงน คณสมบตผบรหารสถานศกษา ๑. เปนผมความสามารถในการสอสารและมมนษยสมพนธอยางดในทกสงคม ๒. มความรอบรในสถานการณโลกอยางด บทบาทผบรหารสถานศกษา ๑. ควบคมความสมพนธในกลมและสรางความสมพนธทด ๒. แกไขปญหาตางๆ ไดถกตองตามสถานการณอยางเหมาะสม๑๑๔ ๗) ปคลลญญตา รจกบคคล คอ รจกและเขาใจความแตกตางแหงบคคลวา โดยอธยาศยความสามารถ และคณธรรมเปนตน ใครๆ ยงหรอหยอนอยางไร และรจกทจะปฏบตตอบคคลอนดวยดวา ควรจะคบหรอไมไดคตอะไร จะสมพนธเกยวของจะใชจะยกยอง จะตาหนหรอจะแนะนาสงสอนอยางไรจงจะไดผลด เมอนาหลกธรรมศกษาสามารถทจะพจารณาคณสมบตและบทบาทของผนาไดดงน คณสมบตผบรหารสถานศกษา ๑. เปนผมความสามารถในการสอสารประสานงานทกอยางในองคกรและสงคมได ๒. มอบหมายงานไดอยางถกตองเหมาะสม บทบาทผบรหารสถานศกษา ๑. มอบหมายงานไดอยางถกตองเหมาะสม ๒. การพฒนาบคลากรอยางตอเนองสมาเสมอ ๓. การพฒนาบคลากรใหทางานเปนทม

๑๑๔นนทวรรณ อสรานวฒนชย, “ภาวะผนาทพงประสงคในยคโลกานวตน : ศกษาจากหลกพทธธรรม”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐).

๕๙

สรปไดวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารทกระดบ ถาหากขาดคณธรรมแลวไมวาจะเปนการบรหารสถานศกษาในระดบใดถงจะดเพยงไรกตาม กจะกลายเปนการบรหารสถานศกษาแบบนาความเดอดรอนมาสสถานศกษา และกอใหเกดความเสยหายแกประเทศชาตไดอยางมากมาย เพราะจะใชอานาจหนาทไปในทางททจรต แสวงหาผลประโยชนใหแกตวเองและพวกพอง เกดมการทจรตคดโกงกนอยางมากมาย เพราะอานาจนนเปนสงทยวยวนจตใจและสามารถเปลยนแปลงอปนสยใจคอของมนษยไดรวดเรวทสด ผมสวนรวมในการบรหารสถานศกษาโดยปฏบตตามหลกการรวมรบผดชอบทจะชวยปองกนความเสอมนาไปสความเจรญรงเรอง โดยสวนรวมคอการนาหลกธรรมมาทาหนาท ไดแก หลกสปปรสธรรม ๗ ผบรหารสถานศกษาหรอผปกครองนาหลกธรรมนมาประพฤตปฏบต ในการประยกตใชกบการบรหารสถานศกษากจะทาใหโรงเรยนเกนการพฒนาไปอยางยงยนได

๒.๗ งานวจยทเกยวของ

๒.๑ งานวจยทเกยวของกบการบรหารสถานศกษา จากการทบทวนงานวจยทเกยวของกบการบรหารสถานศกษา พบวา ทผานมามผทาการศกษาวจยเกยวกบเรองขางตน พอสรปไดดงน พระมหาสทศ สทสสโน (นราช)๑๑๕ ไดทาการวจย เรอง “ศกษาบทบาทของผบรหารโรงเรยนวถพทธ ระดบประถมศกษาเขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร” วา การบรหารโรงเรยนเปนกระบวนการทผบรหารใชอานาจและทรพยากรตางๆ เชน คน เงน วสดอปกรณทมอย ในการจดการดาเนนงานในโรงเรยนใหไปสจดมงหมายทตองการ การบรหารโรงเรยนประกอบดวยผนาทสาคญ คอผบรหารโรงเรยน ไดแก ผอานวยการโรงเรยนหรอผชวยผอานวยการโรงเรยน พระจกรพนธ ปญญาธโร (แซเตยว)๑๑๖ ไดทาการวจย เรอง “การบรหารการเรยนการสอนโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานเขตบางขนเทยน กรงเทพมหามหานคร” วา การบรหารสถานศกษากคอ การบรหารงานวชาการ ถอวาเปนงานทมความสาคญยง เพราะจดมงหมายของการบรหารวชาการอยทการสรางนกเรยนใหมคณภาพ มความร มจรยธรรม และมคณสมบตตามทตองการ งานวชาการเปนตวบงชคณภาพ และความสาเรจของโรงเรยน ความสาคญของโรงเรยนมกจะพจารณาจากคณภาพของผลผลต คอ ตวนกเรยน ดงนน คณภาพของผลผลตจงขนอยกบประสทธภาพในการดาเนนการงานดานวชาการของโรงเรยน การบรหารดานวชาการจงเปนงานทสาคญของผบรหารโรงเรยนทจะตองรบผดชอบในการใชหลกการในการบรหารงานดานนอยางมประสทธภาพ

๑๑๕พระมหาสทศ สทสสโน (นราช), “ศกษาบทบาทของผบรหารโรงเรยนวถพทธ ระดบประถมศกษาเขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒). ๑๑๖พระจกรพนธ ปญญาธโร (แซเตยว), “การบรหารการเรยนการสอนโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานเขตบางขนเทยน กรงเทพมหามหานคร ,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

๖๐

เกศกญญา อนกล๑๑๗ ไดทาการวจย เรอง “การบรหารโครงการคณธรรมเฉลมพระเกยรต ตามหลกสปปรสธรรม ๗ ของโรงเรยนระดบมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสมทรปราการ เขต ๒” วา ผบรหารนบวาเปนบคคลทมความสมพนธตอองคกรอยางมากเพราะเปนผชขาดอนาคตของการดาเนนงานไดอยางด บทบาทและภารกจของผบรหารคองานหลกทผบรหารตองปฏบตเพอความเจรญกาวหนาขององคกร ดงนน ผบรหารสถานศกษาเปนไดทงผบรหารและผนาในขณะเดยวกน สวนผนาอาจไมใชผบรหาร แตมความสามารถในการนาหมคณะซงอาจจะทาเพยงครงเดยว หรอบางครงบางคราว ซงผบรหารสถานศกษาจาเปนตองพฒนาตนเองใหเปนทงผบรหารและผนาใหสามารถสรางบรรยากาศทางวชาการ เพอพฒนาผลสมฤทธผลทางการเรยนของนกเรยนใหสงขน ไพฑรย ดอกบว๑๑๘ ไดทาการวจย เรอง “พฤตกรรมการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานชวงชนท ๑ - ๓ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร” ผลการวจยพบวา ๑. พฤตกรรมการบรหารของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตามทศนะของครหวหนากลมสาระการเรยนร โดยภาพรวมอยในระดบมาก สวนรายดานพบวาอยในระดบมากทกดานเรยงตามลาดบคาเฉลย คอ การกาหนดเปาหมาย การปฏสมพนธ การตดตอสอสาร ภาวะผนา การควบคมบงคบบญชา การตดสนใจ การจงใจ และมาตรฐานการปฏบตงานและการฝกอบรม ๒. ผลการเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาตามทศนะของครหวหนากลมสาระการเรยนรทปฏบตงานในสถานศกษาขนาดกลางและขนาดใหญไมแตกตางกนในภาพรวมและรายดาน สมควร ทพยจนทร๑๑๙ ไดทาการวจย เรอง “การพฒนาบคลากรของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานอาเภอแมทา จงหวดลาพน” ผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษาไดสนบสนนความตองการในการฝกอบรม การศกษาดงาน การสมมนาทางวชาการ การศกษาตอ การแสวงหาความรดวยตนเอง โดยจดหาสอวสดอปกรณททนสมย เชน คอมพวเตอร อนเตอรเนต และการนเทศภายใน รวมถงการชแจงแนะนาแนวทาง และการสงเสรมใหบคลากรเขารวมทกโครงการทจดโดยหนวยงานภายนอก สวนปญหาทพบ ไดแก ขาดแคลนงบประมาณ มภาระงานประจาและครอบครว

๑๑๗เกศกญญา อนกล, “การบรหารโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ตามหลกสปปรสธรรม ๗ ของโรงเรยนระดบมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสมทรปราการ เขต ๒,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓). ๑๑๘ไพฑรย ดอกบว, “พฤตกรรมการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานชวงชนท ๑ - ๓ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร, ๒๕๕๐). ๑๑๙สมควร ทพยจนทร, “การพฒนาบคลากรของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน อาเภอแมทา จงหวดลาพน”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๘).

๖๑

สมย อดทน๑๒๐ ไดทาการวจย เรอง “การศกษาความคดเหนของผบรหารสถานศกษา ครวชาการและครผ สอนตอการบรหารงานวชาการของผบรหารสถานศกษาขน พนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาศรสะเกษ เขต ๑” ผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษา ครวชาการ และครผสอนมความคดเหนตอการบรหารงานวชาการของผบรหารสถานศกษา โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานทมคาเฉลยสงสด คอ ดานการพฒนากระบวนการเรยนร รองลงมาคอดานการวดผลประเมนผลและเทยบโอนผลการเรยนและดานทมคาเฉลยตางสด คอ ดานการประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษา สมชาย ไชยจนดา๑๒๑ ไดทาการวจย เรอง “การดาเนนงานวชาการของผบรหารสถานศกษา ในอาเภอสนปาตอง จงหวดเชยงใหม” ผลการวจยพบวา ผบรหารใหครมสวนรวมในการจดหาสอการเรยนการสอน สงเสรมใหครใชภมปญญาทองถนในการจดการเรยนการสอนสงเสรมใหครจดทาแผนการสอนสอดคลองกบจดมงหมายของหลกสตรและตดตามใหครไดดาเนนตามแผนการสอน มการสงเสรม ใหครจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญปญหาทพบ มการเปลยนแปลงนโยบายบอย ทาใหปรบตวไมทน นอกจากนครมภาระงานดานอนมาก เชน งานธรการ การเงน เจาหนาทพสด เจาหนาทโครงการอาหารกลางวน เปนตน บางวชาไมมความชานาญและความถนด เชน ดนตร นาฏศลป และปญหาขาดครมครไมครบชนเรยน ในโรงเรยนขนาดเลก ขอเสนอแนะ รฐบาลควรบรรจครใหตรงกบความตองการของโรงเรยน และควรจดใหมบคลากรสายสนบสนนการสอนใหทางานดานธรการ เพอครจะไดจดกจกรรมการเรยนการสอนไดอยางเตมท ไมตองไปพะวงกบงานอน ๆ และรฐบาลควรจดสรรเงนอดหนนทางการศกษาใหโรงเรยนเพยงพอและรวดเรวกวาทเปนอย ไพบลย ธรรมขดดก๑๒๒ ไดทาการวจย เรอง “บทบาทของผบรหารสถานศกษาในการสนบสนนการเรยนรโดยเนนผเรยนเปนสาคญของสถานศกษาขนพนฐาน อาเภอแมทาจงหวดลาพน” ผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษาไดใหการสนบสนน และจดบรรยากาศใหเอออานวยตอการจดกจกรรมการเรยนร ทผเรยนมสวนรวมในกจกรรม ใชสอเทคโนโลยเพอการศกษาและประชมผปกครองนกเรยน เพอทาความเขาใจเกยวกบการจดกจกรรมการเรยนรสาหรบปญหาทพบ คอ ครสอนไมครบชน สอวสดอปกรณตาง ๆ ไมเพยงพอกบจานวนนกเรยนขาดงบประมาณ ผบรหารนเทศภายในไมตอเนอง ไมม การนาผลการนเทศมาวางแผนและปรบปรงการจดกจกรรมการเรยนร

๑๒๐สมย อดทน , “การศกษาความคดเหนของผบรหารสถานศกษา ครวชาการและครผสอนตอการบรหารงานวชาการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาศรสะเกษ เขต ๑” วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏสรนทร, ๒๕๕๑). ๑๒๑สมชาย ไชยจนดา, “การดาเนนงานวชาการของผบรหารสถานศกษาในอาเภอสนปาตอง จงหวดเชยงใหม”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๗). ๑๒๒ไพบลย ธรรมขดดก, “บทบาทของผบรหารสถานศกษาในการสนบสนนการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญของสถานศกษาขนพนฐาน อาเภอแมทา จงหวดลาพน”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๘).

๖๒

ชยญา ชนะมาร๑๒๓ ไดทาการวจย เรอง “การศกษาคณธรรมของผบรหารสถานศกษา ตามทศนะของครโรงเรยนมธยมศกษาในเขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร” วา ผบรหารควรเปนแบบอยางทดของบคลากรในสถานศกษา มบคลกภาพทด มปฏภาณไหวพรบดมการตดสนในและแกไขปญหาไดด มมนษยสมพนธด มความรบผดชอบสง มใจเปนกลางพรอมทจะรบฟงความคดเหนของผอน มความซอสตวสจรตยตธรรม มคณธรรม มความอตสาหะ วรยะ อดทน มความเสยสละ มความสมาเสมอมนคง มความเชอมนในตนเอง มความสามารถในการสอสาร มความกลาในการพดและการปฏบต มความตนตวอยเสมอ มความสขภาพดเปนผประสานงานทด เปนนกพฒนาและเปนนกบรหารการสงคม รจกพฒนาตนเอง เสร พทธปวน๑๒๔ ไดทาการวจย เรอง “การบรหารงานโดยใชโรงเรยนเปนฐานสงกดสานกงานการประถมศกษาอาเภอเมองลาพน” ผลการวจยพบวา ผบรหารโรงเรยนและครผสอนมความเหนสอดคลองเปนแนวทางเดยวกนวาการปฏบตงานบรหารสถานศกษาโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ทง ๔ ดาน คอ ดานการบรหาร ดานวชาการ ดานกจการนกเรยน และดานความสมพนธกบชมชนมการปฏบตอยในระดบมากปญหาและขอเสนอแนะทพบสรปไดวา ผบรหารโรงเรยนครผสอนและคณะกรรมการสถานศกษาเหนวาเปนการเปลยนแปลงการปรบระบบราชการ และมการจดปฏรปการศกษา ซงบคลากรยงไมมความพรอมสงผลใหครและคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานยงขาดความเขาใจและความพรอม ธนาธร ตนวพงษตระกล๑๒๕ ไดทาการวจย เรอง “ความตองการพฒนาของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาลาพน เขต ๒” ผลการวจยพบวา ดานการบรหารงานวชาการ ผบรหารพฒนาหลกสตรสถานศกษา พฒนาสอ นวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา สวนดานการบรหารงบประมาณ มการตรวจสอบ ตดตามและประเมนผล รายงานผลการใชเงนและผลการดาเนนการ การบรหารบญช สาหรบดานการบรหารงานบคคล เสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตราชการ มวนยและรกษาวนยและดานการบรหารงานทวไป จดระบบควบคมหนวยงาน สงเสรมสนบสนน ประสานงานการศกษาของบคคล ชมชน องคกร หนวยงานและสถาบนสงคมอนทจดการศกษา

๑๒๓ชยญา ชนะมาร, “การศกษาคณธรรมของผบรหารสถานศกษา ตามทศนะของครโรงเรยนมธยมศกษา ในเขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓). ๑๒๔เสร พทธปวน, “การบรหารงานโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ในโรงเรยน สงกดสานกงานประถมศกษา อาเภอเมองลาพน”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๖). ๑๒๕ธนาธร ตนวพงษตระกล, “ความตองการพฒนาของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาลาพน เขต ๒”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๗).

๖๓

อนชต วรรณสทธ๑๒๖ ไดทาการวจย เรอง “ความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบคณลกษณะของผบรหารสถานศกษามออาชพในอนาคต สงกดกระทรวงศกษาธการ”ผลการวจยพบวา ดานความสามารถการเปนผนา ผบรหารควรมวสยทศนะกวางไกลกาหนดเปาหมายสถานศกษาไดอยางชดเจน เพอเปนแนวทางในการจดกระบวนการเรยนร มความคดรเรมสรางสรรคกลาปฏรปปรบปรงและพรอมทจะเปนผนาในการเปลยนแปลง มความสามารถประสานงานทางานกบชมชน องคกรตางๆ สามารถจงใจผใตบงคบบญชา ใหทางานเปนทมและมงสเปาหมายทกาหนดได มการกาหนดยทธศาสตรการทางานแบบมสวนรวม มความสามารถในการสรางทมงาน ปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกผใตบงคบบญชา มการสงเสรมใหสถานศกษาจดกจกรรมอยางหลากหลาย มการประเมนผลอยางเปนระบบและนาผลไปปรบปรงแกไข มการจดสรรงบประมาณใหอยางสอดคลองกน มานตย คณะวาป๑๒๗ ไดทาการวจย เรอง “ทกษะการบรหารของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต ๓” ผลการวจยพบไดวา (๑) ทกษะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ตามความคดเหนของผบรหารและครผสอนอยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปหานอย ไดแก ทกษะเชงมโนมตทกษะเชงมนษยสมพนธ และทกษะเชงเทคนค (๒) ผบรหารและครผสอนมความคดเหนตอทกษะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .๐๕ ทกดาน ชนดา อนตะปญญา๑๒๘ ไดทาการวจย เรอง “การใชอานาจของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย” ผลการวจยพบวา ผบรหารใชอานาจตามกฎหมาย ใชกฎ ระเบยบปฏบตในสถานศกษา มการสงงานเปนขนตอนตามสายงาน มอบหมายงานใหบคคลตามความรความสามารถ สงการเปน ลายลกษณอกษร อกทงสนบสนนบคลากรใหมโอกาสศกษาดงาน เปดโอกาสใหแสดงความคดเหนและมสวนรวมในการบรหารงาน สามารถวางแผนการปฏบตงานอยางเปนระบบ แกปญหาเฉพาะหนาไดเปนอยางด เสนอโครงการใหมๆ ทเปนประโยชนตอสวนรวม พฒนาตนเองใหทนสมยและนาเอานวตกรรมมาใชในการบรหารงานแสวงหาขอมลขาวสารทมประโยชนตอบคลากรและสามารถใชในการวางแผนงานของโรงเรยน ใหความเปนกนเอง ความเสมอภาค และความเปนธรรมกบบคลากร และในการลงโทษ สวนใหญใชหลกเมตตาธรรมในการบรหาร เพอใหเกดความเขาใจซงกนและกนในการปฏบตงาน เพองานพฒนากาวหนาอยางดและราบรน

๑๒๖อนชต วรรณสทธ, ความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบคณลกษณะของผบรหารสถานศกษามออาชพในอนาคต สงกดกระทรวงศกษาธการ, วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏบรรมย, ๒๕๔๖). ๑๒๗มานตย คณะวาป, “ทกษะการบรหารของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต ๓”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๖). ๑๒๘ชนดา อนตะปญญา, “การใชอานาจของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๗).

๖๔

สรปไดวา ผบรหารสถานศกษา คอ ผทมบทบาทสาคญยงในการปฏรปการศกษาระดบสถานศกษา งานวจยหลายชนทไดกลาวไวขางตน ระบตรงกนวา ผบรหารทใหความเอาใจใสตองานวชาการ ทมเทใหกบงานพฒนาการเรยนการสอน มคณธรรม และมภาวะผนา กลาทจะตดสนใจ และมมาตรฐานการปฏบตงาน มทกษะเชงมโนมตทกษะเชงมนษยสมพนธ และมทกษะดานมนษย ทกษะดานความคดรวบยอด และทกษะดานเทคนค เปนปจจยสาคญทสงผลตอความสาเรจของสถานศกษา ทาใหผเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนทด บคลากรไดรบการพฒนาและมขวญกาลงใจในการทางาน

๒.๒ งานวจยทเกยวของกบการบรหารสถานศกษาในตางประเทศ

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของกบการบรหารสถานศกษาในตางประเทศ พบวา ทผานมามผทาการศกษาวจยเกยวกบเรองขางตน พอสรปไดดงน แมกนสน (Magnuson)๑๒๙ อางถงในภาวน ชนคา ไดทาการวจยเรอง “คณลกษณะของผบรหารโรงเรยนทประสบความสาเรจในการบรหารโรงเรยน” พบวา ควรมคณลกษณะทางดานสวนตว คอ ควรมความยตธรรม มความซอสตย มอารมณมนคง มความรอบร มความเปนกนเอง มอารมณขน เปดเผย เขาใจงาย มความเยอกเยนและรจกเหนใจผอน และคณลกษณะดานวชาชพ เชน มความ สามารถตดตอกบผอนไดด มความรในการบรหารด รจกการมอบหมายงานสามารถทางานรวมกบผอนไดด มความสามารถในการตดสนใจทด มความสามารถตอการรบฟง ความคดเหนของผอนไดด มการวางแผนงานและการจดหนวยงานทด ใหความสาคญตอผรวมงาน รจกใชอานาจอยางเหมาะสม เซอรจโอวานนและคารเวอร (Sergiovanni and Carver)๑๓๐อางถงใน พระครใบฎกาสวนท สวชาโน (สอนเลก) ไดทาการวจยเรอง “ความคดเหนเกยวกบการบรหารจดการการศกษาตามแนววถพทธ : กรณศกษาโรงเรยนวดชมนมตร อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ” พบวาไดเสนอแนะผบรหารสถานศกษาควรจะตองแสดงความเปนผนาใน ๓ ประการตอไปน ๑. พฤตกรรมของผบรหาร ผบรหารสถานศกษาจาเปนตองแสดงความเปนผนา โดยการมพฤตกรรมทเหมาะสมกบเกยรตและศกดศรของตาแหนง จะตองประสานกจกรรมตางๆของกลม พฤตกรรมของผบรหารมอทธพลตอโครงสรางกระบวนการ และวธการทางาน และมอทธพลตอขวญของครอาจารย พฤตกรรมของนกเรยน เนอหาสาระของหลกสตร หวหนาสถานศกษาจะตองแสดงพฤตกรรมของผบรหารใน ๒ ลกษณะคอ (๑) พฤตกรรมมงงาน คอมงในการปฏบตภารกจของกลมใหสาเรจ (๒) พฤตกรรมมงคน คอสนใจในบคคลทเกยวของ เชนใหความสนใจในเรองเกยวกบความมงมน ความปลอดภย การยอมรบนบถอ ศกดศรคณคาในความเปนคน

๑๒๙แมกนสน (Magnuson) อางถงในภาวน ชนคา, รปแบบการบรหารงานดวยหลกธรรมาภบาลของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เขตพนทการศกษานครสวรรค เขต ๑, วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค, ๒๕๔๘). ๑๓๐เซอรจโอวานนและคารเวอร (Sergiovanni and Carver) อางถงใน พระครใบฎกาสวนท สวชาโน (สอนเลก), “ความคดเหนเกยวกบการบรหารจดการการศกษาตามแนววถพทธ : กรณศกษาโรงเรยนวดชมนมตร อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

๖๕

๒. พฒนาคนอน การพฒนาคนจะตองพฒนาทงทผเรยน และผสอน จะตองพฒนาศกยภาพของผนารนใหมใหเกดขน หากบคคลในสถานศกษาไดรบการพฒนาทงความสามารถและจตใจจนถงระดบทพงปรารถนาแลว เชอไดวา สถานศกษายอมสามารถบรรลเปาหมายได ๓. หนาทของผนากลม หนาทสถานศกษาจะตองแสดงบทบาทผนาของกลมใน ๒ประการคอ (๑) บทบาทในการปฏบตภารกจของกลม คอผบรหารจะตองแสดงบทบาทในการทางานใหสาเรจ (๒) บทบาทในการสรางกลม เปนบทบาทททาใหกลมคงอยตอไปไดและมความเจรญ ผบรหารจะตองสนใจพฤตกรรมของคน และสรางความกลมเกลยวสมานฉนทภายในกลมปลกจตสานกใหสมาชกสนใจทจะทางานแบบใหมทดกวา มารค เบอรนารดา เมสน (Mark Bernarda Mason )๑๓๑ อางถงในเฉลมชย สมทา ไดทาการวจยเรอง “จรยธรรมแหงบรณาการ : การปองกนหลกการทเปนแกนของการศกษาในยคทนสมยตอนปลาย ในระดบปรญญาเอก” พบวา จรยธรรมเชงบรณาการมงเนนใหเอกตบคคลนบถอตนเองเหนวาตนเองดเพยงพอ สงางาม นาเคารพนบถอ เปนการนาเอาจรยธรรมไปใชประโยชนในการปฏบตงานไดจรงจง ซงเปนเรองทนสมยเหมาะกบกาลเทศะสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในการเรยนการสอน ชใหนกเรยนถงประโยชนของการประพฤตตนด มคณธรรมตงแตเลกจนเตบโตเปนผใหญ แคทซ (Katz)๑๓๒ อางถงใน พระปรเมศวร ปญญาวชโร (แจมแจง) ไดทาการวจยเรอง “ความคดเหนของครผสอนตอการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษาระดบมธยมศกษาในเขตอาเภอบรรพตพสย จงหวดนครสวรรค” พบวา การทผบรหารจะปฏบตหนาทใหเกดสมฤทธผลในอาชพของตน ผบรหารทกระดบจะตองมทกษะ ๓ ประการ คอ (๑) ทกษะทางดานมนษย หมายถง ความสามารถในการทางานรวมกบผอนมความรเกยวกบพฤตกรรมของมนษย และมความสามารถทจะตระหนกในปญหาดานการกระตนใหคนทางาน (๒) ทกษะทางดานความรดานเทคนค หมายถง ความสามารถทจะใชเทคนคความร วธการและเครองมออปกรณตาง ๆ ใหเกดประโยชนกบการทางาน และในดานการปรบปรงวธการทางานใหมการพฒนาไปสความกาวหนายงขน (๓) ทกษะทางดานความคดรวบยอด หมายถง ความเขาใจเกยวกบการทางาน เพอตอบสนองตอเปาหมายขององคการ และความสามารถในการวางแผนการจดองคการ การ กาหนดมอบหมายงาน การควบคมตรวจสอบ การตดตามผลงาน และการประสานงานไดอยางมประสทธภาพ

๑๓๑มารค เบอรนารดา เมสน (Mark Bernarda Mason ) อางถงในเฉลมชย สมทา, การบรหารโดยใชหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษาตามความคดเหนของครปฏบตการสอนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต ๑, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๗). ๑๓๒แคทซ (Katz) อางถงในพระปรเมศวร ปญญาวชโร (แจมแจง), “ความคดเหนของครผสอนตอการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษาระดบมธยมศกษาในเขตอาเภอบรรพตพสย จงหวดนครสวรรค,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓.

๖๖

สรปไดวา วธการและรปแบบของการบรหารสถานศกษาตาง ๆ อกทง คณลกษณะทพงประสงคและทกษะการบรหารงานโรงเรยนทเกยวของกบการบรหารสถานศกษาการบรหารจดการศกษาทมคณภาพของโรงเรยน โดยมเปาหมายสาคญในการสรางโอกาสทางการศกษาใหกบเดกและเยาวชนใหไดรบการศกษาขนพนบานทมคณภาพไดมาตรฐานทางการศกษาของชาตและสอดคลองกบความตองการของทองถน เปนทยอมรบและศรทธาของนกเรยน ผปกครองและชมชน โดยมผลมาจากแนวทางการบรหารการจดการโรงเรยนสคณภาพ คอหลกการบรหารจดการ วตถประสงคของโรงเรยน พนธะกจโรงเรยน กลยทธของโรงเรยน เงอนไขความสาเรจ

๒.๓ งานวจยทเกยวของกบหลกสปปรสธรรม ๗

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของกบหลกสปปรสธรรม ๗ พบวา ทผานมามผทาการศกษาวจยเกยวกบเรองขางตน พอสรปไดดงน พระถนด วฑฒโน (บตรสวสด) ๑๓๓ ไดทาการวจย เรอง "การวเคราะหคณสมบตของผนาตามหลกสปปรสธรรม ๗ "พบวา แนวคดและทฤษฎทเกยวกบคณสมบตของผนาทดนนยอมประกอบดวยหลก ๓ ประการ คอ หลกการครองตน ครองคนและครองงาน โดยมงเนนใหผนาเกดการพฒนาตน พฒนาคน และพฒนาระบบการทางาน ใหมคณภาพทสมบรณแบบทงสองดาน คอ คณภาพดานจตใจ และคณภาพดานความสามารถ นอกจากนนยงพบวา ผนาทดตามหลก สปปรสธรรม ๗ ในพระพทธศาสนา จะตองยดหลกธรรมเปนคณธรรมสาคญสาหรบการปฏบตหนาทของตน เพอใหสามารถดาเนนกจการทกอยางใหบรรลผลสาเรจตามเปาหมายทวางไว พระมหารงโรจน ธมมฏฐเมธ (ศรพนธ) ๑๓๔ ไดทาการวจย เรอง “การศกษาวเคราะหหลกภาวะผนาในพระพทธศาสนาเถรวาท” พบวา หลกสปปรธรรม หมายถง ธรรมของสปปรสชน คอ คนด หรอคนทแทซงมความเปนคนทสมบรณ และถอเปนคณธรรมทสาคญของการเปนผนาทสมบรณ ๗ ประการดงน ๑. ธมมญญตา เปนผรจกเหตผล คอเมอผนาตาแหนง จะทาหนาทอะไรกตามตองรหลกการ รงาน รหนาท ถงกฎเกณฑของสงทงหลายทเขามาเกยวของกบหนาทรบผดชอบของตน โดยรวาสงนเปนเหตแหงสข สงนเปนเหตแหงทกข และจาใหความสขแกผใตปกครองไดอยางไร และใหการชวยเหลอตงตนอยในหลกการนน ๒. อตถญญตา รจกจดมงหมายและผล คอรจดมงหมายทตนกระทาวามจดมงหมายอะไรในการปกครอง คอปรารถนาใหผใตปกครองมความสขเปนหลกในการปกครอง ๓. อตตญญตา รจกตน คอรตามความเปนจรงวา โดยชาต โดยตระกล โดยหนาท โดยคณธรรมและความรทตนมอยแลว จะประพฤตตนใหสมกบทเปนผปกครองวาสงทตนกระทาไปนนใหอะไรแกผใตปกครอง

๑๓๓พระถนด วฑฒโน (บตรสวสด), "การวเคราะหคณสมบตของผนาตามหลกสปปรสธรรม ๗ ",วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑). ๑๓๔พระมหารงโรจน ธมมฏฐเมธ (ศรพนธ), การศกษาวเคราะหหลกภาวะผนาในพระพทธศาสนา เถรวาท, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย , ๒๕๕๐).

๖๗

๔. มตตญญตา รจกประมาณ คอรจกประมาณในการลงทณฑ และการเกบเกยวภาษอากรแตพอควร รจกประมาณในการแบงปนความสขแกผใตปกครองใหทวถง ๕. กาลญญตา รจกกาล คอรกาลอนควรในการทากจตางๆ เวลาไหนควรจะทาอะไร ๖. ปรสญญตา รจกชมชน คอรกรยาทพงประพฤตตอชมชนนนวาแตละชมชนมความตองการอะไร ควรจะสงเคราะหอยางไรจงเหมาะสม ๗. ปคคลญญตา รจกบคคล คอรจรตของแตละบคคลวามความโนมเอยงไปดานใดผปกครองทมความเขาใจหรอมความรในเรองดงกลาว ยอมสามารถชวยใหสามารถทางานกบบคคลทมความหลากหลายไดอยางเปนเอกภาพและมประสทธภาพ พระมหาคมเพชร วชรปญโญ (เรองผา)๑๓๕ ไดทาการวจย เรอง “การนาหลกสปปรสธรรม ๗ มาประยกตใชในการบรหารราชการสวนทองถน : กรณศกษาเฉพาะองคการบรหารสวนตาบลในอาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร” วา สปปรสธรรม ๗ คอ ธรรมของสตบรษ ในการบรหารงานในองคการตาง ๆ ถาองคการใด ไดบคลากรทเปนสตบรษกยอมจะสรางความเจรญสามคคใหแกหนวยงานหรอองคการอยางสบาย เพราะบคลากรหรอผบรหารใชหลกการรจกเหต รจกผล รจกตนเอง รจกประมาณ รเวลา รจกชมชน และรบคคลทงในชมชนและองคการ โดยเฉพาะองคการบรหารสวนตาบล ทผวจยไดนามาเสนอน ใชหลกธรรม ๗ ประการหรอไมอยางไร การนาหลกธรรมนมาประยกตใชเพอใหเกดความสามคคในองคการเปนแรงจงใจในการทางานของฝายปฏบต ตลอดจนการบรหารงานทมคณภาพเกดขนอกดวย หลกสปปรสธรรม ๗ ประการ แปลวา ธรรมของสตบรษไดแก คนด มความประพฤต ทางกาย วาจา ถกตองเรยบรอยไมมโทษ ม ๗ ประการ พระสามารถ อานนโท๑๓๖ ไดทาการศกษาเรอง “ภาวะผนาตามหลกสปปรสธรรม” พบวา ผนาโดยทวไปและผนาตามหลกสปปรสธรรมเปนผนาทมลกษณะเปนศนยรวมมหลกการ มจดมงหมายในการทางาน มการประเมนตน มการรจกประมาณความพอดในทกกรณ รจกเวลาทเหมาะในการดาเนนกจการ รระเบยบโครงสรางของสงคม ตลอดจนรจกประเภทบคคลทควรคบหา ทาใหสามารถเปนผนาทเหมาะสมกบหนาทและนาความสงบมาสสงคมได พระมหาคมเพชร วชรปญโญ (เรองผา) ๑๓๗ ไดทาการศกษาเรอง “การนาหลกสปปธรรม ๗ มาประยกตใชในการบรหารราชการสวนทองถน : กรณศกษาเฉพาะองคการบรหารสวนตาบลในอาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร” พบวา มการประยกตใชหลกสปปรสธรรมในการบรหารราชการสวนทองถนขององคการบรหารสวนตาบล ทง ๗ ดาน โดยรวมอยในระดบมาก ซงเมอพจารณาเปนรายดานพบวาดานทอยในระดบมากคอ ดานความเปนผรจกบคคล ดานความเปนผ รจก

๑๓๕พระมหาคมเพชร วชรปญโญ (เรองผา), “การนาหลกสปปรสธรรม ๗ มาประยกตใชในการบรหารราชการสวนทองถน : กรณศกษาเฉพาะองคการบรหารสวนตาบลในอาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร ,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒). ๑๓๖พระสามารถ อานนโท, "ภาวะผนาตามหลกสปปรสธรรม ", วทยานพนธศาสนศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๔๘). ๑๓๗พระมหาคมเพชร วชรปญโญ (เรองผา) “การนาหลกสปปรสธรรม ๗ มาประยกตใชในการบรหารราชการสวนทองถน : กรณศกษาเฉพาะองคการบรหารสวนตาบล ในอาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร”วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

๖๘

ผล ดานความเปนผรจกชมชน ดานความเปนผรจกกาล ดานความเปนผรจกเหต ความเปนผรจกตน และดานความเปนผรจกประมาณ บรรจง หมายมน๑๓๘ ไดทาการวจย เรอง "การศกษาความสมพนธระหวางสปปรสธรรมกบสนโดษ เพอเปนแนวทางในการคนหาบคลกภาพธรรมาธปไตย" พบวา ความเกยวพนของอปลกษณะภายในของสปปรสธรรม วา การกระทาของสตตบรษ คอ ผรจกเหต รจกผล รจกตน รจกประมาณ ยอมมความสมพนธกนเพราะรจกเหตและผลแลวกจะรจกตนเมอรจกตนแลวกรจกกาลและรจกประมาณ เมอรจกประมาณกจะรจกเลอกคนใหเหมาะกบงานและรจกปฏบตตนใหถกตองตามวฒนธรรมของชมชนนนๆ นอกจากนยงเหนวา ความจาเปนและความเกยวของของบคคลในการพฒนาบคลกภาพธรรมาธปไตยของแตละคน ควรยดหลกธรรม ๒ ประการ คอ หลกสปปรสธรรมและหลกสนโดษ เพอใหบคคลสามารถพฒนาจตใจของตน ใหเปนคนดและอยในสงคมอยางเปนสข เกศกญญา อนกล๑๓๙ ไดทาการวจย เรอง “การบรหารโครงการคณธรรมเฉลมพระเกยรต ตามหลกสปปรสธรรม ๗ ของโรงเรยนระดบมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสมทรปราการ เขต ๒” พบวา ผบรหารนบวาเปนบคคลทมความสมพนธตอองคกรอยางมากเพราะเปนผชขาดอนาคตของการดาเนนงานไดอยางด บทบาทและภารกจของผบรหารคองานหลกทผบรหารตองปฏบตเพอความเจรญกาวหนาขององคกร ดงนน ผบรหารสถานศกษาเปนไดทงผบรหารและผนาในขณะเดยวกน สวนผนาอาจไมใชผบรหาร แตมความสามารถในการนาหมคณะซงอาจจะทาเพยงครงเดยว หรอบางครงบางคราว ซงผบรหารสถานศกษาจาเปนตองพฒนาตนเองใหเปนทงผบรหารและผนาใหสามารถสรางบรรยากาศทางวชาการ เพอพฒนาผลสมฤทธผลทางการเรยนของนกเรยนใหสงขน สรปไดวา สปปรสธรรม ๗ หมายถง ธรรมของสตบรษ ธรรมททาใหเปนสตบรษ คณสมบตของคนด ธรรมของผด ม ๗ ประการ ดงน คอ ๑). ธมมญญตา ความเปนผรจกธรรม คอ เหตผล เชน รจกวาการทาความดเปนเหตแหงความสข ความขยนเปนเหตแหงความสาเ รจ ๒.) อตถญญตา ความเปนผรจกธรรม คอ ผล เชน รจกวาความสข เปนผลแหงการทาความด ทกขเปนผลแหงการทาความชว ๓.) อตตญญตา ความเปนผรจกตน คอ ตองรสกตวอยเสมอวา เรามชาต มเพศมตระกล ยศ ศกด สมบต บรวาร ความรความสามารถ กาลงความถนด และคณธรรม แคไหนเพยงไร แลวตองประพฤตตนใหสมกบภาวะนนๆ และรทจะแกไขปรบปรงใหดยงขนตอไป ๔.) มตตญญตา ความเปนผรจกประมาณ คอ รจกความพอดเชนในการแสวงหาเครองยงชพกตองแสวงหาในทางทชอบธรรม ๕.) กาลญญตา ความเปนผรจกกาลเวลา คอ รกาลเวลาอนเหมาะสมและระยะเวลาทจะตองใชในการประกอบกจกระทาหนาทการงานตางๆ ๖.) ปรสญญตา ความเปนผรจกบรษท ประชม และสงคมวาสงคมใดควรทจะเขาไปรวมดวย ตองทาตวเขากบสงคมไดโดยถกตองตาม

๑๓๘บรรจง หมายมน, "การศกษาความสมพนธระหวางสปปรสธรรมกบสนโดษเพอเปนแนวทางในการคนหาบคลกภาพธรรมาธปไตย", วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒประสานมตร, ๒๕๑๘). ๑๓๙เกศกญญา อนกล, “การบรหารโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ตามหลกสปปรสธรรม ๗ ของโรงเรยนระดบมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสมทรปราการ เขต ๒”, วทยานพนธมหาบณฑต (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

๖๙

ทานองคลองธรรม ๗.) ปคคลญญตา ความเปนผรจกเลอกคบบคคล รความแตกตางแหงบคคลวา โดยอธยาศย ความสามารถ คณธรรมและรทจะปฏบตตนตอบคคล ดงนนผบรหารสถานศกษาควรสรางภาวะหรอสรางการยอมรบใหเกดขนกบผตาม สวนหนงคอการนาเอาหลกสปปรสธรรมไปประยกตใช เปนตนวาการรเหต รผลยอมนามาซงความนาเชอถอ การรกาล รประมาณยอมนามาซงความศรทธา การรคน รชมชนและสงคมยอมนามาซงความไวเนอเชอใจ และทสาคญหากผนาคนใดรตน นนแสดงวาผบรหารสามารถครองตน ครองคนและครองงานไดเปนอยางด

๒.๘ กรอบแนวคดทใชในการวจย

งานวจยเรอง “การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อาเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค” ผวจยไดศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ รวมทงกาหนดกรอบแนวคดการวจย (Conceptual Framework) ดงน

ตวแปรตน (Independent Variables) คอ ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย ตาแหนง ระดบการศกษา และประสบการณการทางาน ตวแปรตาม (Dependent Variables) คอ ความคดเหนของคร และเจาหนาทตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อาเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ไดแกดานธมมญญตา ดานอตถญญตา ดานอตตญญตา ดานมตตญญตา ดานกาลญญตา ดานปรสญญตา ดานปคคลญญตา ดงแผนภาพท ๒.๑ ตวแปรตน ตวแปรตาม

(Independent Variables) (Depenedent Variables)

ขอมลสถานภาพสวนบคคล ๑) เพศ ๒) อาย ๓) ตาแหนง ๔) ระดบการศกษา ๕) ประสบการณการทางาน

ความคดเหนของคร และเจาหนาทตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ไดแก

๑) ดานธมมญญตา ๒) ดานอตถญญตา ๓) ดานอตตญญตา ๔) ดานมตตญญตา ๕) ดานกาลญญตา ๖) ดานปรสญญตา ๗) ดานปคคลญญตา

-

อตถญญต

แผนภาพท ๒.๑ กรอบแนวคดการวจย

ขอมลการสมภาษณ แนวทางทใชสมภาษณการวจยการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อาเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

ผบรหารสถานศกษา จานวน ๕ ทาน

บทท ๓ วธการด าเนนการวจย

การวจยเรอง “การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค” มล าดบขนตอนการวจยดงตอไปน ๓.๑ รปแบบการวจย ๓.๒ ประชากรและกลมตวอยาง ๓.๓ เครองมอทใชในการวจย ๓.๔ การเกบรวบรวมขอมล ๓.๕ การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

๓.๑. รปแบบการวจย

งานวจยครงนไดศกษาเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ใชระเบยบวธวจยแบบผสม(Mix Method Research) โดยเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ซงเปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) ส าหรบการวจยเชงคณภาพผวจยใชขอมลทวไปเกยวกบผสมภาษณแบบโครงสราง (Structrue Interview)

๓.๒. ประชากรและกลมตวอยาง

๓.๒.๑ ประชากร ประชากรในการวจยครงนเปน คอ คร และเจาหนาท โรงเรยนในเขตอ าเภอแมวงกจงหวดนครสวรรค ๒ โดยม ๒๘โรงเรยน ซงมจ นประชากรทงหมด ๓๗๑

ล าดบท

โรงเรยนในเขตอ าเภอแมวงก ครและเจาหนาท

จ านวน ๑ โรงเรยนบานคลองมวง ๑๗ ๒ โรงเรยนบานตะเคยนงาม ๗

๓ โรงเรยนบานตะกรด ๑๕ ๔ โรงเรยนบานวงซาน ๑๐ ๕ โรงเรยนบานคลองส าราญ ๖ ๖ โรงเรยนวดศรกลยานสรณ ๕ ๗ โรงเรยนบานเปราะ ๗ ๘ โรงเรยนบานไรไทรทองพยาลบแล ๑๒ ๙ โรงเรยนบานเขาแมกระท ๘

๗๑

๑๐ โรงเรยนบานตะแบกงาม ๒๐ ๑๑ โรงเรยนบานคลองน าโจน ๑๘ ๑๒ โรงเรยนบานเทพมงคลทอง ๖ ๑๓ โรงเรยนบานลานตะแบก ๕ ๑๔ โรงเรยนบานหนองไม ๑๑ ๑๕ โรงเรยนบานหนดาด ๑๖ ๑๖ โรงเรยนบานปางสด ๓๒ ๑๗ โรงเรยนบานปางขนน ๑๕ ๑๘ โรงเรยนบานยบใหญ ๕ ๑๙ โรงเรยนสามคคธรรมราษฎรบ ารง ๗ ๒๐ โรงเรยนบานใหมศรนคร ๑๔ ๒๑ โรงเรยนอนบาลแมวงก ๒๑ ๒๒ โรงเรยนบานคลองไทร ๒๙ ๒๓ โรงเรยนบานยอดหวยแกว ๙ ๒๔ โรงเรยนบานทงรวงทอง ๖ ๒๕ โรงเรยนบานวงชมพร ๒๙ ๒๖ โรงเรยนบานวงน าขาว ๑๐ ๒๗ โรงเรยนบานตลกขอยน า ๒๓ ๒๘ โรงเรยนบานเนนใหม ๘

รวม ๓๗๑

๓.๒.๒ กลมตวอยาง

ผวจยไดก าหนดขนาดกลมตวอยางจากคร และเจาหนาท โรงเรยนในเขตอ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ประจ าปการศกษา ๒๕๕๕ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครสวรรค เขต ๒ จ านวน ๓๗๑ คน โดยใชวธการเปดตารางส าเรจรปของเครจซและมอรแกน ไดขนาดกลมตวอยาง ๑๘๙ คน จากนนจงท าการสมแบบงาย โดยวธการเทยบสดสวน มดงน

- คร จ านวน ๑๖๘ คน - เจาหนาท จ านวน ๒๑ คน รวมทงหมด ๑๘๙ คน

๗๒

๓.๓. เครองมอทใชในการวจย

ก.แบบสอบถาม เครองมอทใชในการศกษาครงนเปนแบบสอบถาม โดยมขนตอนการสรางและการตรวจสอบเครองมอ ดงน

๓.๓.๑ ขนตอนการสรางเครองมอ

๑. ศกษาหลกการและแนวคดทฤษฏเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ จากเอกสารและผลงานการวจยทเกยวของ ๒. ก าหนดกรอบแนวคด ในการสรางเครองมอการวจย ๓. ก าหนดวตถประสงคในการสรางเครองมอการวจยโดยขอค าปรกษาจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ๔. สรางเครองมอการวจยตามกรอบทก าหนดไว ๕. น าเสนอรางเครองมอการวจยตออาจารยทปรกษาวทยานพนธและผเชยวชาญเพอตรวจสอบและปรบปรงแกไข ๖. น าเครองมอการวจยไปทดลองใชกบประชากรทมลกษณะคลายกบกลมตวอยางเพอหาสมประสทธความเทยงตรงของเครองมอ ๗. ปรบปรงแกไข ๘. จดพมพแบบสอบถามฉบบสมบรณ และน าไปใชจรงเพอเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยาง

๓.๓.๒ ลกษณะของเครองมอ

เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถาม (Questionnaire) ทผศกษาพฒนาขนตามกรอบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค รวมทงศกษาเปรยบเทยบและปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ เพอใชเกบขอมลจากลมตวอยางทใชในการวจย โดยแบงออกเปน ๓ ตอน ดงน สวนท ๑ เปนขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามส าหรบคร และเจาหนาท ซงไดแก เพศ อาย ต าแหนง ระดบการศกษา และประสบการณการท างาน สวนท ๒ เปนแบบสอบถามเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ตามความคดเหนของคร และเจาหนาท ตอผบรหารสถานศกษา ซงมความคดเหนใน ๗ ดานคอ ๑) ดานรจกเหต ๒) ดานรจกผล ๓) ดานรจกตน ๔) ดานรจกประมาณ ๕) ดานรจกกาล ๖) ดานรจกชมชน ๗) ดานรจกบคคลและตอบค าถาม ซงมลกษณะเปนมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) ม ๕ ระดบ โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน ๕ หมายถง มการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาใชอยในระดบ มากทสด ๔ หมายถง มการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาใชอยในระดบ มาก ๓ หมายถง มการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาใชอยในระดบ ปานกลาง ๒ หมายถง มการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาใชอยในระดบ นอย

๗๓

๑ หมายถง มการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาใชอยในระดบ นอยทสด สวนท ๓ เปนแบบสอบถามเปด (Open) ใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนเพมเตมเกยวกบปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ม ๗ ดาน ไดแก ดานรจกเหต ดานรจกผล ดานรจกตน ดานรจกประมาณ ดานรจกกาล ดานรจกชมชน และดานรจกบคคล ซงมลกษณะเปนค าถามปลายเปด (Open ended Question)

๓.๓.๓ การตรวจสอบคณภาพเครองมอ

ในการหาคณภาพของเครองมอ ผศกษาไดด าเนนการตามขนตอนดงน ๑. ขอหนงสอสงผเชยวชาญจากศนยบณฑตศกษา วทยาลยสงฆนครสวรรค ๒. หาความเทยงตรง (Validity) โดยการน าแบบสอบถามทสรางเสรจ เสนอประธานและกรรมการทปรกษาวทยานพนธ เพอขอความเหนชอบและน าเสนอตอผเชยวชาญแลวน ามาปรบปรงแกไขใหเหมาะสม จ านวน ๕ ทาน ประกอบดวย ๑) พระมหาวรญญ วรญญ,ดร อาจารยประจ าวทยาลยสงฆนครสวรรค ๒) ผศ.อานนท เมธวรฉตร อาจารยประจ าวทยาลยสงฆนครสวรรค ๓) อาจารยรงอรณ อบเชย รองผอ านวยการ ฝายวางแผนและวชาการ ๔) ดร.อดศย กอวฒนา อาจารยประจ าวทยาลยสงฆนครสวรรค ๕) อาจารยอนงคนาฏ แกวไพฑรย อาจารยประจ าวทยาลยสงฆนครสวรรค เพอพจารณาทงในดานเนอหาสาระและโครงสรางของค าถาม ตลอดจนภาษาทใชและตรวจสอบคณภาพของเครองมอ โดยหาคาดชนความสอดคลองตามวตถประสงคเปนรายขอ (Index of ltem-Objective Congruent : lOC) ไดคามากกวา ๐.๐๕ ขนไปทกขอ ๓. เมอผเชยวชาญทง ๕ ทานพจารณาทงในดานเนอหาสาระและโครงสรางของค าถาม รปแบบของแบบสอบถาม ตลอดจนภาษาทใชและตรวจสอบคณภาพของเครองมอ และสงกลบใหผวจย ๕. ผวจยน าเครองมอทกฉบบไปตรวจสอบ ๔. หาความเชอมนของเครองมอ (Reliability) โดยน าแบบสอบถามทไดปรบปรงแกไขแลว ไปทดลองใช (Try out) แกกบผบรหาร คร และเจาหนาท ในโรงเรยนในเขตอ าเภอลาดยาว จงหวดนครสวรรค ทไมใชกลมตวอยางทใชในการวจย จ านวน ๓๐ คน เพอหาคาความเชอมนดวยวธการหาคาสมประสทธแอลฟา (α coefficient) ตามวธการของครอนบาค (Cronbach’s Alpha coefficient)๑๕๖ ใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถต ไดคาสมประสทธแอลฟาของความเชอมนทงฉบบเทากบ .๘๙๙ ๕. น าแบบสอบถามทไดปรบปรงแกไขแลวเสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอขอความเหนชอบและจดพมพแบบสอบถามฉบบสมบรณ เพอใชแจกกลมตวอยางจรงในการวจยตอไป

๑๕๖สน พนธพนจ, เทคนคการวจยทางสงคมศาสตร, (กรงเทพมหานคร : บรษทจนพบลชซงจ ากด, ๒๕๔๗), หนา ๑๙๑.

๗๔

ข. แบบสมภาษณ การวจยเรอง “การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗

อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค” ผวจยสรางแบบสมภาษณเพอใชเกบขอมลโดยเปนแบบสมภาษณแบบมโครงสราง (Structured Intertie) มสาระส าคญของการสมภาษณดงน ตอนท ๑ ขอมลทวไปเกยวกบผ ใหสมภาษณระดบผบรหารสถานศกษาในเขต อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ตอนท ๒ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

๑. ทานคดวาการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาใชในการบรหารสถานศกษาของผบรหาร เปนอยางไร

๒. ใหทานเปรยบเทยบความคดเหนระหวางการบรหาสถานศกษาตามหลก สปปรสธรรม ๗ กบการบรหารสถานศกษาในปจจบนวาเปนอยางไร

๓. ทานคดวาปญหาอปสรรคในการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ มดานใดบาง

๔. ทานคดวาปจจยใดทท าใหการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ มประสทธภาพ และประสบความส าเรจเปนอยางไร

๕. ใหทานวเคราะหแนวโนมการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ วามทศทางอยางไร ทจะน ามาปรบใชในการบรหารสถานศกษาได

๓.๔. การเกบรวบรวมขอมล

ก.เชงปรมาณ ผศกษาด าเนนการเกบขอมลตามขนตอน ดงน ๑. การรวบรวมเอกสาร ผศกษารวบรวมขอมลจากหนงสอ บทความ งานวจยและเอกสารสงพมพตาง ๆ ทเกยวของกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๒. ผศกษาไดสรางแบบสอบถามและขอหนงสออนญาตเกบรวบรวมขอมลจากศนยบณฑตศกษา วทยาลยสงฆนครสวรรค เพอขอความรวมมอไปยงกลมตวอยางทจะท าการศกษา หลงจากนนด าเนนการเกบรวบรวมขอมล ๓. ผศกษาด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยแจกแบบสอบถามกบกลมเปาหมาย คอ คร และเจาหนาท จ านวน ๑๘๙ คน ซงในการแจกแบบสอบถามผศกษาไดน าแบบสอบถามไปแจกและเกบรวบรวมขอมลดวยตวเอง

ข.เชงคณภาพ ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลแบบสมภาษณตามขนตอน ดงน

๑) การรวบรวมเอกสาร ผวจยเกบรวบรวมขอมลจากหนงสอ บทความงานวจยและเอกสารสงพมพตางๆ ทเกยวของกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

๗๕

๒) การขออนญาตเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดสรางแบบสมภาษณ และขอหนงสออนญาตเกบรวบรวมขอมลจากผใหขอมลหลก (Key Information) ทงหมด ๕ ทาน ไดแก ๑ นายสระ ทวผล ผอ านวยการโรงเรยนบานหนดาด ผอ านวยการโรงเรยนบานหนดาด ต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๒ นายมนส สมรภม ผอ านวยการโรงเรยนบานตะแบกงาม ผอ านวยการโรงเรยนบานตะแบกงาม ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๓ นายสามารถ ศรชมภ ผอ านวยการโรงเรยนบานปางสด ผอ านวยการโรงเรยนบานปางสด ต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๔ นายปราโมทย เจรญเกษ ผอ านวยการโรงเรยนบานตะกรด ผอ านวยการโรงเรยนบานตะกรด ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๕ นายสรยา คงเพชรศกด ผอ านวยการโรงเรยนบานวงชมพร ผอ านวยการโรงเรยนบานวงชมพร ต าบลเขาชนกน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

เพอขอเกบรวบรวมขอมลแบบสมภาษณทแตละทาน ๓) การสมภาษณผบรหารโรงเรยนอ าเภอวงแมวงก จงหวดนครสวรรค จ านวน ๕

ทานชวงวนท ๑๗ เดอนมกราคม พ.ศ.๒๕๕๖ ถงวนท ๒๓ เดอนมกราคม พ.ศ.๒๕๕๖ รวมเปน ระยะเวลา ๗ วน

๓.๕. การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

หลงจากทไดท าการเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถามเรยบรอยแลว น าขอมลทไดไปวเคราะหขอมลดวยเครองคอมพวเตอร โดยใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถต เพอการวจยทางสงคมศาสตร ดงน

สถตพรรณนา (Descriptive Statistics) ส าหรบอธบายลกษณะทวไปของกลมตวอยางและพรรณนา ความคดเหนของคร และเจาหนาททมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค สถตทใช คอ คาความถ (Frequency), คารอยละ (Percentage), คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

สถตอนมาน (Inferential Statistics) ใชส าหรบทดสอบสมมตฐานเพอเปรยบเทยบ ความคดเหนของคร และเจาหนาททมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค จ าแนกตามขอมลสถานภาพสวนบคคล สถตทใชคอ การทดสอบคาท (t-test) ในกรณตวแปรตนสองกลม และการทดสอบคาเอฟ (F-Test) ดวยวธการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One Way ANOVA) ในกรณตวแปรตนตงแตสามกลมขนไป เมอพบวามความแตกตางจะท าการเปรยบเทยบความแตกตางรายคดวยวธการผลตางนยส าคญนอยทสด (Least Significant Difference : LSD) เกณฑการพจารณาคาเฉลย ดงน

เกณฑทใชแปลผลขอค าถามทไดจากการประเมนผลมดงน ชวงคาเฉลย การแปลความหมาย คาเฉลย ๔.๕๐ – ๕.๐๐ แปลวา มากทสด คาเฉลย ๓.๕๐ – ๔.๔๙ แปลวา มาก

๗๖

คาเฉลย ๒.๕๐ – ๓.๔๙ แปลวา ปานกลาง คาเฉลย ๑.๕๐ – ๒.๔๙ แปลวา นอย คาเฉลย ๑.๐๐ – ๑.๔๙ แปลวา นอยทสด๑๕๗

๓.๕.๑ การวเคราะหขอมลค าถามปลายเปด ผวจยจะท าการจดกลมขอมลตามประเดนทก าหนดไวใหในแบบสอบถามปลายเปด จากนนจะท าการวเคราะหโดยใชการแจกแจงความถ (Frequency) และคารอยละ (Percentage)

๓.๕.๒ การวเคราะหขอมลจากการสมภาษณ(In Depth Interview) การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ใชเทคนคการวเคราะหเชงเนอหาประกอบบรบท (Content Analysis Technique)

๑๕๗กลยา วาณชยบญชา, การใช SPSS for Windows วเคราหขอมล, คาเฉลย Arithmetic Mean, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๕), หนา ๑๐๓.

บทท ๔

ผลการวจย

การศกษาวจยเรอง “การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค” ซงผวจยไดแบงการน าเสนอผลการวเคราะหขอมลเปน ๖ ตอน ดงตอไปน ๔.๑ ผลการวเคราะหขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ๔.๒ ผลการวเคราะหขอมลระดบความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๔.๓ ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกขอมลสถานภาพสวนบคคล ๔.๔ ผลการวเคราะหปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๔.๕ บทสมภาษณเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๔.๖ สรปองคความรใหมทไดรบจากการวจย

๗๘

๔.๑ ผลการวเคราะหขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ผลการวเคราะหสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม จ านวน ๑๘๙ คน จ าแนกตาม เพศ อาย ต าแหนง ระดบการศกษา ประสบการณการท างาน รายละเอยดดงในตารางท ๔.๑ ตารางท ๔.๑ ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

(n=๑๘๙)

ขอมลสถานภาพสวนบคคล จ านวน รอยละ

๑.เพศ ชาย หญง

๘๑

๑๐๘

๔๒.๙๐ ๕๗.๑๐

รวม ๑๘๙ ๑๐๐.๐

๒. อาย ๒๑ – ๓๐ ป ๓๑ – ๔๐ ป ๔๑ – ๕๐ ป ๕๑ – ๖๐ ป

๕๖ ๖๔ ๒๕ ๔๔

๒๙.๖๐ ๓๓.๙๐ ๑๓.๒๐ ๒๓.๓๐

รวม ๑๘๙ ๑๐๐.๐๐ ๓. ต าแหนง

คร เจาหนาท

๑๖๘ ๒๑

๘๘.๙๐ ๑๑.๑๐

รวม ๑๘๙ ๑๐๐.๐๐ ๔. ระดบการศกษา

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตร หรอเทยบเทา

ปรญญาโท ปรญญาเอก

๗

๑๕๑ ๓๐ ๑

๓.๗๐

๗๙.๙๐ ๑๕.๙๐ ๐.๕๐

รวม ๑๘๙ ๑๐๐.๐๐

๕. ประสบการณการท างาน ต ากวา ๑ ป ๑ – ๒ ป

๕

๔๔

๒.๖๕

๒๓.๒๘

๗๙

๓ – ๔ ป ๕ ป ขนไป

๓๔ ๑๐๖

๑๗.๙๘ ๕๖.๐๙

รวม ๑๘๙ ๑๐๐.๐๐

จากขอมลในตารางท ๔.๑ พบวา ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามเรอง การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค จ าแนกไดดงน เพศ พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญ คอ เปนเพศชาย จ านวน ๘๑ คน คดเปนรอยละ ๔๒.๙๐ รองลงมาเปนเพศหญง จ านวน ๑๐๘ คน คดเปนรอยละ ๕๗.๑๐ อาย พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญ คอ ผทมอาย ๓๑ – ๔๐ ป จ านวน ๖๔ คน คดเปนรอยละ ๓๓.๙๐ รองลงมาคอ ผทมอาย ๒๑ – ๓๐ ป จ านวน ๕๖ คน คดเปนรอยละ ๒๙.๖๐ และนอยทสดคอ ผทมอาย ๔๑ – ๕๐ ป จ านวน ๒๕ คน คดเปนรอยละ ๑๓.๒๐ ต าแหนง พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญ คอ ผทมต าแหนงคร จ านวน ๑๖๘ คน คดเปนรอยละ ๘๘.๙๐ รองลงมาคอ ผทมต าแหนงเจาหนาท จ านวน ๒๑ คน คดเปนรอยละ ๑๑.๑๐ ระดบการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญ คอ ผทมระดบการศกษาปรญญาตร หรอเทยบเทา จ านวน ๑๕๑ คน คดเปนรอยละ ๗๙.๙๐ รองลงมาคอ ผทมระดบการศกษาปรญญาโท จ านวน ๓๐ คน คดเปนรอยละ ๑๕.๙๐ และนอยทสดคอ ผทมระดบการศกษาปรญญาเอก จ านวน ๑ คน คดเปน รอยละ ๐.๕๐ ประสบการณการท างาน พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญ คอ ผทมประสบการณการท างาน ๕ ป ขนไป จ านวน ๑๐๖ คน คดเปนรอยละ ๕๖.๐๙ รองลงมาคอ ผทมประสบการณการท างาน ๑ – ๒ ป จ านวน ๔๔ คน คดเปนรอยละ ๒๓.๒๘ และนอยทสดคอ ผทมประสบการณการท างานต ากวา ๑ ป จ านวน ๕ คน คดเปน รอยละ ๒.๖๕

๘๐

๔.๒ ผลการวเคราะหขอมลระดบความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ผลการวเคราะหขอมลระดบความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต ดานรจกผล ดานรจกตน ดานร จ กประมาณ ด านร จ กกาล ด านร จ กช มชน และด านร จ กบคคล ม รายละเ อยดด ง ใน ตารางท ๔.๒– ๔.๙ ดงน ตารางท ๔.๒ ค า เฉล ย สวนเบ ยง เบนมาตรฐาน ของคร และเจ าหนาท อ า เภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ โดยรวม

(n=๑๘๙)

ท หลกสปปรสธรรม ๗ ระดบความคดเหน

S.D. การแปลผล ๑. ดานรจกเหต ๓.๙๐ ๐.๕๙๒ มาก ๒. ดานรจกผล ๔.๐๒ ๐.๕๗๙ มาก ๓. ดานรจกตน ๓.๙๗ ๐.๕๙๓ มาก ๔. ดานรจกประมาณ ๓.๙๔ ๐.๕๘๕ มาก ๕. ดานรจกกาล ๓.๘๕ ๐.๕๙๓ มาก ๖. ดานรจกชมชน ๔.๐๓ ๐.๕๗๘ มาก ๗. ดานรจกบคคล ๓.๙๕ ๐.๖๐๓ มาก

รวม ๓.๙๕ ๐.๕๑๓ มาก

จากตารางท ๔.๒ พบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( = ๓.๙๕, S.D. = ๐.๕๑๓) เมอจ าแนกรายดานพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ในดานรจกชมชน อยในระดบมากทสด ( = ๔.๐๓, S.D. = ๐.๕๗๘) ดานรจกผล อยในระดบมาก ( = ๔.๐๒, S.D. = ๐.๕๗๙) ดานรจกตน อยในระดบมาก ( = ๓.๙๗, S.D. = ๐.๕๙๓) ดานรจกบคคล อยในระดบมาก ( = ๓.๙๕, S.D. = ๐.๖๐๓) ดานรจกประมาณ อยในระดบมาก ( = ๓.๙๔, S.D. = ๐.๕๘๕) ดานรจกประมาณ อยในระดบมาก ( = ๓.๙๔, S.D. = ๐.๕๘๕) ดานรจกเหต อยในระดบมาก ( = ๓.๙๐, S.D. = ๐.๕๙๒) ดานรจกกาล อยในระดบมาก ( = ๓.๘๕, S.D. = ๐.๕๙๓)

๘๑

ตารางท ๔ .๓ คา เฉล ย ส วนเบ ยงเบนมาตรฐาน ของคร และเจ าหนาท อ า เภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ดานรจกเหต

(n=๑๘๙)

ท ดานรจกเหต ระดบความคดเหน

S.D. การแปลผล ๑. ทานเปนผบรหารทเขาใจระเบยบกฎเกณฑของการ

บรหาร

๓.๘๗

๐.๗๖๘

มาก ๒. ท าน เปนผ บรหารท ย ดหลกการและบรหาร

สถานศกษาอยางเปนขนเปนตอน

๓.๘๕

๐.๗๓๑

มาก ๓. ทานเปนผบรหารทวางแผนและจดท านโยบายให

สอดคลองกบการบรหารสถานศกษา

๓.๙๒

๐.๗๐๖

มาก ๔. ทานเปนผบรหารทใชเหตผลในการแกไขปญหา ๓.๘๘ ๐.๗๐๐ มาก ๕. ทานเปนผบรหารทมระเบยบวนยในการบรหาร

สถานศกษา

๔.๐๐

๐.๖๓๖

มาก รวม ๓.๙๐ ๐.๗๐๘ มาก

จากตารางท ๔.๓ พบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวม ดานรจกเหต อยในระดบมาก ( = ๓.๙๐, S.D. = ๐.๗๐๘) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต คอ ทานเปนผบรหารทมระเบยบวนย ในการบรหารสถานศกษา อย ในระดบมากทสด ( = ๔.๐๐ , S.D. = ๐.๖๓๖) ระดบรองลงมาคอ ทานเปนผบรหารทวางแผนและจดท านโยบายใหสอดคลองกบการบรหารสถานศกษา ( = ๓.๙๒, S.D. = ๐.๗๐๖) และระดบสดทายคอ ทานเปนผบรหารทใชเหตผลในการแกไขปญหา ( = ๓.๘๘, S.D. = ๐.๗๐๐)

๘๒

ตารางท ๔ .๔ คา เฉล ย ส วนเบ ยงเบนมาตรฐาน ของคร และเจ าหนาท อ า เภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ดานรจกผล

(n=๑๘๙)

ท ดานรจกผล ระดบความคดเหน

S.D. การแปลผล ๑. ทานเปนผบรหารทมจดมงหมายหรอเปาหมายใน

การบรหารสถานศกษา

๔.๐๓

๐.๖๘๓

มาก ๒. การบรหารสถานศกษาของทานยดประโยชนเพอ

สวนรวมเปนหลก

๔.๐๖

๐.๖๔๖

มาก ๓. ผบรหารทานเปนนกพฒนาทมการคดโครงการหรอ

กจกรรมตางๆ มาพฒนาสถานศกษา

๓.๙๘

๐.๖๓๕

มาก ๔. ทานเปนผบรหารทมความมงมน และมความเพยร

พยายามทจะขบเคลอนไปสจดหมายทตงไว

๔.๐๑

๐.๖๘๔

มาก ๕. ทานเปนผบรหารททมเทก าลงกายก าลงใจเพองาน ๔.๐๑ ๐.๗๒๒ มาก

รวม ๔.๐๑ ๐.๖๗๔ มาก

จากตารางท ๔.๔ พบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมของ ดานรจกผล อยในระดบมาก ( = ๔.๐๑, S.D. = ๐.๖๗๔) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล คอ ทานยดประโยชนเพอสวนรวมเปนหลก อยในระดบมากทสด ( = ๔.๐๖, S.D. = ๐.๖๔๖) ระดบรองลงมาคอ ทานเปนผบรหารทมจดมงหมายหรอเปาหมายในการบรหารสถานศกษา ( = ๔.๐๓ , S.D. = ๐.๖๘๓) และระดบสดทายคอ ทานเปนผบรหารททมเทก าลงกายก าลงใจเพองาน ( = ๔.๐๑, S.D. = .๗๒๒)

๘๓

ตารางท ๔ .๕ คา เฉล ย ส วนเบ ยงเบนมาตรฐาน ของคร และเจ าหนาท อ า เภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ดานรจกตน

(n=๑๘๙)

ท ดานรจกตน ระดบความคดเหน

S.D. การแปลผล ๑. ทานเปนผบรหารน าทมวสยทศน และมความคด

รเรมสรางสรรคในการบรหารสถานศกษา

๓.๙๒

๐.๗๓๒

มาก ๒. ทานเปนผบรหารทเปยมดวยความร ความสามารถ

และความเชอมนในตนเอง

๓.๙๘

๐.๖๙๒

มาก ๓. ทานเปนผบรหารทมความรบผดชอบตอการบรหาร

สถานศกษาสง

๔.๐๒

๐.๖๕๖

มาก ๔. ทานเปนผบรหารทมจตใจโอบออมอารและมความ

เสยสละ

๔.๐๕

๐.๖๘๘

มาก ๕. ทานเปนผบรหารทรจกควบคมอารมณทไมพง

ปรารถนาไดทกสถานการณ

๓.๘๙

๐.๗๑๔

มาก รวม ๓.๙๗ ๐.๖๙๖ มาก

จากตารางท ๔.๕ พบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมของ ดานรจกตน อยในระดบมาก ( = ๓.๙๗, S.D. =๐ .๖๙๖) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน คอ ทานเปนผบรหารทมจตใจโอบออมอารและมความเสยสละ อย ในระดบมากท สด ( = ๔.๐๕ , S.D. = ๐.๖๘๘) ระดบรองลงมา คอ ทานเปนผบรหารทมความรบผดชอบตอการบรหารสถาน ศกษาสง ( = ๔.๐๒, S.D. = .๖๕๖) และระดบสดทายคอ ทานเปนผบรหารทเปยมดวยความร ความสามารถและความเชอมนในตนเอง ( = ๓.๙๘, S.D. = ๐.๖๙๒)

๘๔

ตารางท ๔ .๖ คา เฉล ย ส วนเบ ยงเบนมาตรฐาน ของคร และเจ าหนาท อ า เภอแมวงก จ งหวดนครสวรรค ทมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ดานรจกประมาณ

(n=๑๘๙)

ท ดานรจกประมาณ ระดบความคดเหน

S.D. การแปลผล ๑. ทานเปนผบรหารทก าหนดแผนหรอนโยบายในการ

บรหารสถานศกษาทมความเหมาะสมและพอด

๓.๘๘

๐.๖๕๓

มาก ๒. ทานเปนผบรหารทบรหารงบประมาณคมคาและ

เกดประโยชนตอองคกร

๓.๘๙

๐.๖๗๖

มาก ๓. ทานเปนผบรหารทเปนตวอยางในการด าเนนชวต

บนวถแหงความสนโดษ

๓.๙๙

๐.๖๗๖

มาก ๔. ทานเปนผบรหารทเปนตวอยางทดในการบรหาร

จดการโดยยดหลกทางสายกลาง

๓.๙๔

๐.๖๘๑

มาก ๕. ทานเปนผบรหารทมความพอใจในความพอเพยง

ตามปจจยสทตนมอย

๓.๙๙

๐.๗๐๓

มาก รวม ๓.๙๔ ๐.๖๗๗ มาก

จากตารางท ๔.๖ พบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมของ ดานรจกประมาณ อยในระดบมาก ( = ๓.๙๔, S.D. = ๐.๖๗๗) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณ คอ ทานเปนผบรหารทมความพอใจในความพอเพยงตามปจจยสทตนมอย อยในระดบมากทสด ( = ๓.๙๙, S.D. = ๐.๗๐๓) ระดบรองลงมาคอ ทานเปนผบรหารทเปนตวอยางในการด าเนนชวตบนวถแหงความสนโดษ ( = ๓.๙๙, S.D. = ๐.๖๗๖) และระดบสดทายคอ ทานเปนผบรหารทเปนตวอยางทดในการบรหารจดการโดยยดหลกทางสายกลาง ( = ๓.๙๔, S.D. = ๐.๖๘๑)

๘๕

ตารางท ๔ .๗ คา เฉล ย ส วนเบ ยงเบนมาตรฐาน ของคร และเจ าหนาท อ า เภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ดานรจกกาล

(n=๑๘๙)

ท ดานรจกกาล ระดบความคดเหน

S.D. การแปลผล ๑. ทานเปนผบรหารทจดท านโยบายหรอโครงการ

เหมาะสมกบจงหวะและเวลา

๓.๘๔

๐.๖๖๐

มาก ๒. ทานเปนผบรหารทสามารถจดล าดบความส าคญ

ของปญหากอนและหลงไดด

๓.๘๐

๐.๗๒๓

มาก ๓. ทานเปนผบรหารทแกไขปญหาทเกดขนไดทนตอ

เหตการณและเวลา

๓.๘๗

๐.๖๘๘

มาก ๔. ทานเปนผบรหารทเปนตวอยางทดในการบรหาร

จดการเวลา ใหเกดประโยชนกบองคกรสงสด

๓.๘๘

๐.๗๐๘

มาก ๕. ทานเปนผบรหารทท างานไดเสรจสมบรณไมได

ท างานใหคงคาง

๓.๘๕

๐.๗๐๙

มาก รวม ๓.๘๕ ๐.๖๙๗ มาก

จากตารางท ๔.๗ พบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมของ ดานรจกกาล อยในระดบมาก ( = ๓.๘๕, S.D. = ๐.๖๙๗) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกการ คอ ทานเปนผบรหารทเปนตวอยางทดในการบรหารจดการเวลา ใหเกดประโยชนกบองคกรสงสด อยในระดบมากทสด ( = ๓.๘๘, S.D. = ๐.๗๐๘) ระดบรองลงมาคอ ทานเปนผบรหารทแกไขปญหาทเกดขนไดทนตอเหตการณและเวลา ( = ๓.๘๗, S.D. = .๖๘๘) และระดบสดทาย คอ ทานเปนผบรหารทท างานไดเสรจสมบรณไมไดท างานใหคงคาง ( = ๓.๘๕, S.D. = .๗๐๙)

๘๖

ตารางท ๔ .๘ คา เฉล ย ส วนเบ ยงเบนมาตรฐาน ของคร และเจ าหนาท อ า เภอแมวงก จ งหวดนครสวรรค ทมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ดานรจกชมชน

(n=๑๘๙)

ท ดานรจกชมชน ระดบความคดเหน

S.D. การแปลผล ๑. ทานเปนผบรหารทมมนษยสมพนธทดกบทกคน

และทกองคกร

๔.๐๒

๐.๖๙๙

มาก ๒. ทานเปนผบรหารทเปนนกประสานงานทดกบทก

องคกรและทกภาคสวนในการบรหาร

๓.๙๒

๐.๖๘๗

มาก ๓. ทานเปนผบรหารทใหความส าคญกบประโยชน

สวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน

๔.๐๖

๐.๖๗๐

มาก ๔. ทานเปนผบรหารทใหความส าคญในการพฒนา

คณธรรมและจรยธรรมของเยาวชน และประชาชน

๔.๐๗

๐.๖๖๙

มาก ๕. ทานเปนผ บรหารท เข า ใจสภาพแวดลอมใน

สถานศกษาเปนอยางด

๔.๐๘

๐.๗๓๙

มาก รวม ๔.๐๓ ๐.๖๙๒ มาก

จากตารางท ๔.๘ พบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมของ ดานรจกชมชนอยในระดบมาก ( = ๔.๐๓, S.D. = ๐.๖๙๒) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมคน คอ ทานเปนผบรหารทเขาใจสภาพแวดลอมในสถานศกษาเปนอยางด อยในระดบมากทสด ( = ๔.๐๘, S.D. = ๐.๗๓๙) ระดบรองลงมาคอ ทานเปนผบรหารทใหความส าคญในการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมของเยาวชน และประชาชน ( = ๔.๐๗, S.D. = ๐.๖๖๙) และระดบสดทาย คอ ทานเปนผบรหารท ใหความส าคญกบประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน ( = ๔.๐๖ , S.D. = ๐.๖๗๐)

๘๗

ตารางท ๔ .๙ คา เฉล ย ส วนเบ ยงเบนมาตรฐาน ของคร และเจ าหนาท อ า เภอแมวงก จ งหวดนครสวรรค ทมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ดานรจกบคคล

(n=๑๘๙)

ท ดานรจกบคคล ระดบความคดเหน

S.D. การแปลผล ๑. ทานเปนผบรหารทสามารถบรรจแตงตงหรอจดวาง

บคคลไดเหมาะสมกบงาน

๓.๘๔

๐.๗๑๒

มาก ๒. ทานเปนผบรหารทใหโอกาสและสนบสนนคนทม

ความรความสามารถใหด ารงต าแหนงทเหมาะสม

๓.๙๕

๐.๗๒๐

มาก ๓. ทานเปนผบรหารทเปนผสงเสรมใหคร เจาหนาท

ไดมโอกาสศกษาเลาเรยนเพมเตม

๔.๐๕

๐.๗๒๐

มาก ๔. ทานเปนผบรหารทสรรเสรญบคคลทควรสรรเสรญ

และขมบคคลทควรขม

๓.๘๒

๐.๖๙๙

มาก ๕. ทานเปนผบรหารทใหความส าคญกบทรพยากร

มนษย

๔.๑๑

๐.๖๙๑

มาก รวม ๓.๙๕ ๐.๗๐๘ มาก

จากตารางท ๔.๙ พบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมของ ดานรจกบคคลอยในระดบมาก ( = ๓.๙๕, S.D. = ๐.๗๐๘) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล คอ ทานเปนผบรหารทใหความส าคญกบทรพยากรมนษย อยในระดบมากทสด ( = ๔.๑๑, S.D. = ๐.๖๙๑) ระดบรองลงมาคอทานเปนผบรหารทเปนผสงเสรมใหคร เจาหนาท ไดมโอกาสศกษาเลาเรยนเพมเตม ( = ๔.๐๕, S.D. = ๐.๗๒๐) และระดบสดทาย คอ ทานเปนผบรหารทใหความส าคญกบประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน ( = ๔.๐๖, S.D. = ๐.๖๗๐)

๘๘

๔.๓ ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกขอมลสถานภาพสวนบคคล การเปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกขอมลสถานภาพสวนบคคลเปนการทดสอบสมมตฐานคอ เพศ อาย ต าแหนง ระดบการศกษา ประสบการณ การท างาน แสดงดวยคาเฉลย ( ) คาเบยงเบนมาตฐาน (S.D.) คาท (t-test) การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One-Way ANOVA) ดงตารางท ๔.๑๐ – ๔.๑๔ สมมตฐานท ๑ คร และเจาหนาทม เพศตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน ตารางท ๔.๑๐ เปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามเพศ

(n=๑๘๙)

หลกสปปรสธรรม ๗

เพศ

t

Sig.

ชาย ( ๘๑ คน)

หญง ( ๑๐๘ คน)

S.D S.D. ๑. ดานรจกเหต ๔.๑๑ ๐.๕๙๘ ๓.๗๕ ๐.๕๔๑ ๔.๓๑๐** ๐.๐๐๐ ๒. ดานรจกผล ๔.๑๘ ๐.๕๕๘ ๓.๙๐ ๐.๕๖๘ ๓.๓๗๕** ๐.๐๐๑ ๓. ดานรจกตน ๔.๐๔ ๐.๕๔๖ ๓.๙๑ ๐.๖๒๔ ๑.๔๖๒ ๐.๑๔๕ ๔. ดานรจกประมาณ ๓.๙๘ ๐.๕๔๕ ๓.๙๑ ๐.๖๑๕ ๐.๘๔๖ ๐.๓๙๙ ๕. ดานรจกกาล ๓.๙๔ ๐.๕๓๖ ๓.๗๘ ๐.๖๒๗ ๑.๘๔๓ ๐.๐๖๗ ๖. ดานรจกชมชน ๔.๐๖ ๐.๕๓๒ ๔.๐๑ ๐.๖๑๒ ๐.๖๖๐ ๐.๕๑๐ ๗. ดานรจกบคคล ๔.๐๓ ๐.๖๐๕ ๓.๘๙ ๐.๕๙๗ ๑.๕๕๙ ๐.๑๒๑ รวม ๔.๐๕ ๐.๔๘๕ ๓.๘๗ ๐.๕๒๓ ๒.๓๗๔* ๐.๐๑๙

** มระดบนยส าคญท .๐๑ * มระดบนยส าคญท .๐๕

๘๙

จากตารางท ๔.๑๐ พบวา คร และเจาหนาททมเพศตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคตางกน เมอพจารณาผลการวเคราะหพบวา ดานรจกเหต ดานรจกผล มความแตกตางกน ทระดบนยส าคญ ท .๐๑ และในภาพรวมพบวา คร และเจาหนาททมเพศตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทระดบนยส าคญ ท .๐๕

๙๐

๙๑

จากตารางท ๔.๑๑ พบวา คร และเจาหนาททมอายแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคแตกตางกน เมอพจารณาผลการวเคราะหพบวา ดานรจกเหต ดานรจกผล มความแตกตางกน ทระดบนยส าคญ ท .๐๑ และในภาพรวมพบวา คร และเจาหนาททมเพศตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ไมแตกตางกนทระดบนยส าคญ ท .๐๕

๙๒

สมมตฐานท ๔ คร และเจาหนาทม ระดบการศกษา ตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน ตารางท ๔.๑๒ เปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามต าแหนง

(n=๑๘๙)

หลกสปปรสธรรม ๗

ต ำแหนง

T

Sig.

คร ( ๑๖๘ คน)

เจาหนาท ( ๒๑ คน)

S.D S.D. ๑. ดานรจกเหต ๓.๙๓ ๐.๕๙๘ ๓.๗๒ ๐.๕๑๖ ๑.๔๘๒ ๐.๑๔๐ ๒. ดานรจกผล ๔.๐๔ ๐.๕๗๘ ๓.๘๕ ๐.๕๗๒ ๑.๔๓๔ ๐.๑๕๓ ๓. ดานรจกตน ๓.๙๗ ๐.๖๐๖ ๓.๙๘ ๐.๔๙๔ -.๑๑๔ ๐.๙๐๙ ๔. ดานรจกประมาณ ๓.๙๔ ๐.๖๐๑ ๓.๙๓ ๐.๔๕๓ ๐.๐๕๕ ๐.๙๕๗ ๕. ดานรจกกาล ๓.๘๔ ๐.๖๐๘ ๓.๘๘ ๐.๔๗๑ -.๒๔๒ ๐.๘๐๙ ๖. ดานรจกชมชน ๔.๐๔ ๐.๕๘๒ ๓.๙๒ ๐.๕๔๖ ๐.๘๘๙ ๐.๓๗๕ ๗. ดานรจกบคคล ๓.๙๖ ๐.๖๑๙ ๓.๙๑ ๐.๔๖๗ ๐.๓๙๑ ๐.๖๙๘ รวม ๓.๙๕ ๐.๕๒๕ ๓.๘๙ ๐.๔๑๓ ๐.๕๘๑ ๐.๕๖๒

จากตารางท ๔.๑๒ พบวา คร และเจาหนาททมต าแหนงตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคตางกน เมอพจารณาผลการวเคราะหพบวา คร และเจาหนาททมต าแหนงตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ไมแตกตางกนทระดบนยส าคญ ท .๐๕

๙๓

๙๔

จากตารางท ๔.๑๓ พบวา คร และเจาหนาททมระดบการศกษาแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคแตกตางกน เมอพจารณาผลการวเคราะหพบวา ดานรจกเหต ดานรจกตน ดานรจกบคคล แตกตางกนทระดบนยส าคญ ท .๐๕ และในภาพรวมพบวา คร และเจาหนาททมระดบการศกษาแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกนทระดบนยส าคญ ท .๐๕

๙๕

ดงนน จงไดท าการเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยเปนรายคของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดวยวธผลตางนยส าคญนอยทสด(Lest Significant Different: LSD) ดงตารางท ๔.๑๔- ๔.๑๗

ตารางท ๔.๑๔ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวม จ าแนกตามระดบการศกษา

(n=๑๘๙)

ระดบการศกษา

ระดบการศกษา

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอ

เทยบเทา

ปรญญาโท หรอสงกวา

๓.๔๒ ๓.๙๖ ๔.๐๑

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอเทยบเทา ปรญญาโท หรอ สงกวา

๓.๔๒ ๓.๙๖ ๔.๐๑

-.๕๓๒๒๗** -.๕๙๓๙๔** -.๐๖๑๖๗

** มระดบนยส าคญท .๐๑

จากตารางท ๔.๑๔ เมอเปรยบเทยบเปนรายคของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคจ าแนกโดยภาพรวมทกดาน จ าแนกตามระดบการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามซงมวฒการศกษาต ากวาปรญญาตร มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวา ผตอบแบบสอบถามทมระดบการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทาและผตอบแบบสอบถามทมระดบการศกษาทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๑

๙๖

ตารางท ๔.๑๕ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต จ าแนกตามระดบการศกษา

(n=๑๘๙)

ระดบการศกษา

ระดบการศกษา

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอ

เทยบเทา

ปรญญาโท หรอสงกวา

๓.๓๗ ๓.๘๙ ๔.๐๗

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอเทยบเทา ปรญญาโท หรอ สงกวา

๓.๓๗ ๓.๘๙ ๔.๐๗

-.๕๑๘๖๔* -.๗๑๘๘๙** -.๒๐๐๒๖

* มระดบนยส าคญท .๐๕ ** มระดบนยส าคญท .๐๑

จากตารางท ๔.๑๕ เมอเปรยบเทยบเปนรายคของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดานรจกเหต จ าแนกตามระดบการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามทมระดบการศกษาต ากวาปรญญาตร มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวาผตอบแบบสอบถามทมระดบการศกษาปรญญาตร หรอเทยบเทาทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๕ และนอยกวาผทมการศกษาในระดบปรญญาโทหรอสงกวาทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๑

๙๗

ตารางท ๔.๑๖ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดานรจกตน จ าแนกตามระดบการศกษา

(n=๑๘๙)

ระดบการศกษา

ระดบการศกษา

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอ

เทยบเทา

ปรญญาโท หรอสงกวา

๓.๒๙ ๓.๙๙ ๔.๐๒

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอเทยบเทา ปรญญาโท หรอ สงกวา

๓.๒๙ ๓.๙๙ ๔.๐๒

-.๗๐๒๒๙** -.๗๓๓๖๔** -.๐๓๑๓๕

** มระดบนยส าคญท .๐๑

จากตารางท ๔.๑๖ เมอเปรยบเทยบเปนรายคของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดานรจกผล จ าแนกตามระดบการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามทระดบการศกษาระดบปรญญาตร มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวา ผทจบการศกษาระดบปรญญาตรและเทยบเทา รวมทงผทจบการศกษาระดบปรญญาโทหรอสงกวาทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๑

๙๘

ตารางท ๔.๑๗ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค จ าแนกตาม ดานรจกบคคล

(n=๑๘๙)

ระดบการศกษา

ระดบการศกษา

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอ

เทยบเทา

ปรญญาโท หรอสงกวา

๓.๒๙ ๓.๙๙ ๓.๙๔

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอเทยบเทา ปรญญาโท หรอ สงกวา

๓.๒๙ ๓.๙๙ ๓.๙๔

-.๖๙๙๗๒** -.๖๖๒๖๗** .๓๗๐๔

** มระดบนยส าคญท .๐๑

จากตารางท ๔.๑๗ เมอเปรยบเทยบเปนรายคของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดานรจกบคคล จ าแนกตามระดบการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามระดบปรญญาตร มความคดเหนตอการบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวา ผตอบแบบสอบถามทจบการศกษาระดบปรญญาตร หรอเทยบเทา รวมทงผตอบแบบสอบถามระดบปรญญาโทหรอสงกวาทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๑

๙๙

๑๐๐

จากตารางท ๔.๑๘ พบวา คร และเจาหนาททมประสบการณการท างานแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคแตกตางกน เมอพจารณาผลการวเคราะห ในภาพรวมพบวา ดานรจกเหต แตกตางกนมทระดบนยส าคญ ท .๐๕ สวนดานรจกบคคลแตกตางกนระดบนยส าคญ ท .๐๑ เชนเดยวกน

๑๐๑

ดงนน จงไดท าการเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยเปนรายคของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดวยวธผลตางนยส าคญนอยทสด(Lest Significant Different: LSD) ดงตารางท ๔.๑๙ - ๔.๒๑

ตารางท ๔.๑๙ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวม จ าแนกตามประสบการณการท างาน

(n=๑๘๙)

ประสบการณการท างาน

ประสบการณการท างาน

ต ากวา ๑ ป

๑ – ๒ ป

๓ – ๔ ป

๕ ป ขนไป

๓.๗๗ ๓.๘๖ ๓.๘๐ ๔.๐๒

ต ากวา ๑ ป ๑ – ๒ ป ๓ – ๔ ป ๕ ป ขนไป

๓.๗๗ ๓.๘๖ ๓.๘๐ ๔.๐๒

-.๐๙๒๗ -.๐๓๖๐๒ .๐๕๖๗๑

-.๒๗๒๐๒ -.๑๗๙๒๙* -.๒๓๖๐๐*

* มระดบนยส าคญท .๐๕ จากตารางท ๔.๑๙ เมอเปรยบเทยบเปนรายคของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวม จ าแนกตามประสบการณการท างาน พบวา ผทมประสบการณการท างานระหวาง ๑ – ๒ ป มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวาผมประสบการณการท างาน ๕ ป ขนไป และผทมประสบการณการท างานระหวาง ๓ – ๔ ป นอยกวา ผมประสบการณตงแต ๕ ป ขนไปทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕

๑๐๒

ตารางท ๔.๒๐ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต จ าแนกตามประสบการณการท างาน

(n=๑๘๙)

ประสบการณการท างาน

ประสบการณการท างาน

ต ากวา ๑ ป

๑ – ๒ ป

๓ – ๔ ป

๕ ป ขนไป

๓.๖๐ ๓.๗๓ ๓.๖๘ ๔.๐๔

ต ากวา ๑ ป ๑ – ๒ ป ๓ – ๔ ป ๕ ป ขนไป

๓.๖๐ ๓.๗๓ ๓.๖๘ ๔.๐๔

-.๑๒๗๒๗ -.๐๘๒๓๕ .๐๔๔๙๒

-.๔๔๔๖๖ -.๓๑๗๓๙** -.๓๖๒๓๑**

** มระดบนยส าคญท .๐๑ จากตารางท ๔.๒๐ เมอเปรยบเทยบเปนรายคของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดานรจกเหต จ าแนกตามประสบการณการท างาน พบวา ผทมประสบการณการท างานระหวาง ๑ – ๒ ป มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวาผมประสบการณการท างาน ๕ ป ขนไป และผทมประสบการณการท างานระหวาง ๓ – ๔ ป นอยกวา ผมประสบการณตงแต ๕ ป ขนไปทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๑

๑๐๓

ตารางท ๔.๒๑ การเปรยบเทยบความแตกตางรายคการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล จ าแนกตามประสบการณการท างาน

(n=๑๘๙)

ประสบการณการท างาน

ประสบการณการท างาน

ต ากวา ๑ ป

๑ – ๒ ป

๓ – ๔ ป

๕ ป ขนไป

๔.๐๐ ๓.๗๕ ๓.๘๘ ๔.๐๔

ต ากวา ๑ ป ๑ – ๒ ป ๓ – ๔ ป ๕ ป ขนไป

๔.๐๐ ๓.๗๕ ๓.๘๘ ๔.๐๔

.๒๕๔๕๕ .๑๑๗๖๕ -.๑๓๖๙๐

-.๐๖๐๓๘ -.๓๑๔๙๒** -.๑๗๘๐๒

** มระดบนยส าคญท .๐๑ จากตารางท ๔.๒๑ เมอเปรยบเทยบเปนรายคของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคดานรจกบคคล จ าแนกตาม ประสบการณการท างาน พบวา ผทมประสบการณการท างาน ๑ – ๒ ป มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวา ผมประสบการณการท างาน ตงแต ๕ ป ทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๑ นอกนน เมอเปรยบเทยบคอนๆ พบวาไมมนยส าคญทางสถตท .๐๕

๑๐๔

ตารางท ๔.๒๒ สรปผลการทดสอบผลสมมตฐาน

ท

สมมตฐานขอท ยอมรบ ปฏเสธ

α = .๐๕ α = .๐๑ α = .๐๕ α = .๐๑ ๑ คร และเจาหนาทมเพศตางกน มความคดเหน

เกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จ งหวดนครสวรรค แตกตางกน

-

-

-

๒ คร และเจาหนาทมอายตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จ งหวดนครสวรรค แตกตางกน

-

-

-

๓ คร และเจาหนาทมต าแหนงตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จ งหวดนครสวรรค แตกตางกน

-

-

-

๔ คร และเจาหนาทมระดบการศกษาตางกน มความคดเหน เก ยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน

-

-

-

๕ คร และเจาหนาทมประสบการณการท างานตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน

-

-

-

๑๐๕

จากตารางท ๔.๒๒ เปนผลของการทดสอบสมมตฐานของการวจยในครงนพบวา ในภาพรวม พบวา ครและเจาหนาททมเพศ ระดบการศกษาและประสบการณการท างาน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ แตกตางกน ทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๕ จงตองยอมรบสมมตฐานการวจยขอท ๑, ๔ และ ๕ สวนครและเจาหนาททมอายและต าแหนง มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาไมแตกตางกนทระดบนย ส าคญท .๐๕ ดงนนจงตองปฏเสธสมมตฐานการวจยทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๕

๑๐๖

๔.๔ ผลการวเคราะหปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดงตารางท ๔.๒๓ - ๔.๓๖ ตารางท ๔.๒๓ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต

ล าดบ ปญหา อปสรรค จ านวน รอยละ

๑. ผบรหารใชกฎระเบยบวนยและเหตผลมากเกนไป จนท าใหเกดความขดแยง

๓๔ คน ๑๗.๐๐

๒. ผ บ ร ห าร ใช อารมณมาก เกน ไป ในการบร หารสถานศกษา

๒๘ คน ๑๔.๘๑

๓. ผบรหารต าหนผใตบงคบบญชาโดยไมรบฟงเหตผลแทจรงทเกดขน

๒๓ คน ๑๒.๑๖

๔ ผบรหารแกปญหาตามใจตนเอง โดยไมฟงความคดเหนของเหตผลของผอยใตบงคบบญชา

๑๖ คน ๘.๔๖

จากตารางท ๔.๒๓ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต อยในระดบมาก คอ ผบรหารใชกฎระเบยบวนยและเหตผลมากเกนไป จนท าใหเกดความขดแยง จ านวน ๓๔ คน คดเปนรอยละ ๑๗.๐๐ ระดบรองลงมา คอ ผบรหารใชอารมณมากเกนไป ในการบรหารสถานศกษา จ านวน ๒๘ คน คดเปนรอยละ ๑๔.๘๑ และผบรหารต าหนผใตบงคบบญชาโดยไมรบฟงเหตผลแทจรงทเกดขน จ านวน ๒๓ คน คดเปนรอยละ ๑๒.๑๖ ระดบนอยทสด คอ ผบรหารแกปญหาตามใจตนเอง โดยไมฟงความคดเหนของเหตผล ของผอยใตบงคบบญชา จ านวน ๑๖ คน คดเปนรอยละ ๘.๔๖

๑๐๗

ตารางท ๔.๒๔ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต

ล าดบ ขอเสนอแนะ จ านวน รอยละ

๑. ควรรบฟงเหตผลของผใตบงคบบญชาใหดกอนวาเหตเปนมาอยางไร

๑๘ คน ๙.๕๒

๒. ควรใชอารมณใหนอยลงและควรใชเหตผลเปนทตงในการบรหาร

๒๔ คน ๑๒.๖๙

๓. ควรใชหลกการและเหตผลใหตรงกบสถานการณนนๆ เพอแกปญหา

๓๗ คน ๑๙.๕๗

๔ ควรใหทกคนมสวนรวมในการแกไขปญหา รวมกน เพอใหเกดมมมองหลากหลายและแกปญหาไดถกตองยงขน

๓๕ คน ๑๘.๕๑

จากตารางท ๔.๒๔ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต อยในระดบมาก คอ ควรใชหลกการและเหตผลใหตรงกบสถานการณนนๆ เพอแกปญหา จ านวน ๓๗ คน คดเปนรอยละ ๑๙.๕๗ ระดบรองลงมา ควรใหทกคนมสวนรวมในการแกไขปญหา รวมกน เพอใหเกดมมมองหลากหลายและแกปญหาไดถกตองยงข น จ านวน ๓๕ คน คดเปนรอยละ ๑๘.๕๑ และควรใชอารมณใหนอยลงและควรใชเหตผลเปนทตงในการบรหาร จ านวน ๒๔ คน คดเปนรอยละ ๑๒.๖๙ ระดบนอยทสด คอ ควรรบฟงเหตผลของผใตบงคบบญชาใหดกอนวาเหตเปนมาอยางไร จ านวน ๑๘ คน คดเปนรอยละ ๙.๕๒

๑๐๘

ตารางท ๔.๒๕ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล

ล าดบ ปญหา อปสรรค จ านวน รอยละ

๑. ผบรหารขาดความมงมนในหนาทของตนเองโดยไมหวงความเจรญในองคกร

๙ คน ๔.๗๖

๒. ผบรหารขาดความเขาใจในโครงการหรอกจกรรมตางๆ ทจะพฒนาสถานศกษา

๒๕ คน ๑๓.๒๒

๓. ผบรหารขาดการวางแผนในการบรหารสถานศกษาในดานตางๆ ใหรอบคอบโดยไมนกผลขางเคยงทจะตาม

๑๔ คน ๗.๔๐

๔ ผบรหารขาดเปาหมายในการบรหารสถานศกษา ๓๘ คน ๒๐.๑๐

จากตารางท ๔.๒๕ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล อยในระดบมาก คอ ผบรหารขาดเปาหมายในการบรหารสถานศกษา จ านวน ๓๘ คน คดเปนรอยละ ๒๐.๑๐ ระดบรองลงมาผบรหารขาดความเขาใจในโครงการหรอกจกรรมตางๆ ทจะพฒนาสถานศกษา จ านวน ๒๕ คน คดเปนรอยละ ๑๓.๒๒ และผบรหารขาดการวางแผนในการบรหารสถานศกษาในดานตางๆ ใหรอบคอบโดยไมนกผลขางเคยงทจะตาม จ านวน ๑๔ คน คดเปนรอยละ ๗.๔๐ ระดบนอยทสด คอ ผบรหารขาดความมงมนในหนาทของตนเองโดยไมหวงความเจรญในองคกร จ านวน ๙ คน คดเปนรอยละ ๔.๗๖

๑๐๙

ตารางท ๔.๒๖ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล

ล าดบ ขอเสนอแนะ จ านวน รอยละ

๑. ควรคดวเคราะหถงผลไดและผลเสยใหด ในการบรหารสถานศกษา เพอใหเกดประโยชนสงสด

๑๐ คน ๕.๒๙

๒. ควรศกษาโครงการหรอกจกรรมตางๆ ทจะน ามาพฒนาสถานศกษาใหดยงขนไป

๑๗ คน ๙.๐๐

๓. ควรมเปาหมายทชดเจนในการบรหารสถานศกษา ๓๐ คน ๑๕.๘๗

๔ ควรตงใจท างานและหวงความเจรญกาวหนามาสโรงเรยนและองคกรของตนเอง

๒๕ คน ๑๓.๒๒

จากตารางท ๔.๒๖ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล อยในระดบมาก คอ ควรมเปาหมายทชดเจนในการบรหารสถานศกษา จ านวน ๓๐ คน คดเปนรอยละ ๑๕.๘๗ ระดบรองลงมาควรตงใจท างานและหวงความเจรญกาวหนามาสโรงเรยนและองคกรของตนเอง จ านวน ๒๕ คน คดเปนรอยละ ๑๓.๒๒ และควรศกษาโครงการหรอกจกรรมตางๆ ทจะน ามาพฒนาสถานศกษาใหดยงขนไป จ านวน ๑๗ คน คดเปนรอยละ ๙.๐๐ ระดบนอยทสด คอ ควรคดวเคราะหถงผลไดและผลเสยใหด ในการบรหารสถานศกษา เพอใหเกดประโยชนสงสด จ านวน ๑๐ คน คดเปนรอยละ ๕.๒๙

๑๑๐

ตารางท ๔.๒๗ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน

ล าดบ ปญหา อปสรรค จ านวน รอยละ

๑. ผบรหารพดจาทไมเหมาะสมกบการเปนผบรหารสถานศกษา

๒๗ คน ๑๔.๒๘

๒. ผบรหารประพฤตตนไมเหมาะสมกบการเปนผบรหารสถานศกษา

๑๕ คน ๙.๐๐

๓. ผบรหารขาดความเชอมนในการบรหารสถานศกษา และออกค าสง

๓๓ คน ๑๗.๔๖

๔ ผบรหารเหนแกประโยชนสวนตนมากกวาสวนรวม ๑๐ คน ๕.๒๙

จากตารางท ๔.๒๗ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน อยในระดบมาก คอ ผบรหารขาดความเชอมนในการบรหารสถานศกษา และออกค าสง จ านวน ๓๓ คน คดเปนรอยละ ๑๗.๔๖ ระดบรองลงมาผบรหารพดจาทไมเหมาะสมกบการเปนผบรหารสถานศกษา จ านวน ๒๗ คน คดเปนรอยละ ๑๔.๒๘ และผบรหารประพฤตตนไมเหมาะสมกบการเปนผบรหารสถานศกษา จ านวน ๑๕ คน คดเปนรอยละ ๙.๐๐ ระดบนอยทสด คอ ผบรหารเหนแกประโยชนสวนตนมากกวาสวนรวม จ านวน ๑๐ คน คดเปน รอยละ ๕.๒๙

๑๑๑

ตารางท ๔.๒๘ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน

ล าดบ ขอเสนอแนะ จ านวน รอยละ

๑. ควรสรางความเชอมนในตนเองใหมากขน ในการบรหารสถานศกษา

๓๘ คน ๒๐.๑๐

๒. ควรปรบปรงเปลยนแปลงการประพฤตใหเหมาะสมกบสถานการณในการบรหาร

๒๔ คน ๑๒.๖๙

๓. ควรมปยะวาจาในการสนทนา หรอในการประชม และการบรหารงานในสถานศกษา

๓๐ คน ๑๕.๘๗

๔ ควรอทศตนเองใหกบการบรหารสถานศกษาจนกวาจะประสบผลส าเรจ

๑๑ คน ๕.๘๒

จากตารางท ๔.๒๘ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน อยในระดบมาก คอ ควรสรางความเชอมนในตนเองใหมากขน ในการบรหารสถานศกษา จ านวน ๓๘ คน คดเปนรอยละ ๒๐.๑๐ ระดบรองลงมา คอ ควรมปยะวาจาในการสนทนา หรอในการประชม และการบรหารงานในสถานศกษา จ านวน ๓๐ คน คดเปนรอยละ ๑๕.๘๗ และควรปรบปรงเปลยนแปลงการประพฤตใหเหมาะสมกบสถานการณในการบรหาร จ านวน ๒๔ คน คดเปนรอยละ ๑๒.๖๙ ระดบนอยทสด คอ ควรอทศตนเองใหกบการบรหารสถานศกษาจนกวาจะประสบผลส าเรจ จ านวน ๑๑ คน คดเปนรอยละ ๕.๘๒

๑๑๒

ตารางท ๔.๒๙ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณ

ล าดบ ปญหา อปสรรค จ านวน รอยละ

๑. ผบรหารวางแผนงานโดยไมคดถงความเปนจรง ๑๖ คน ๘.๔๖

๒. ผบรหารใชงบประมาณในการบรหารสถานศกษาเกนงบประมาณทมอย

๓๕ คน ๑๘.๕๑

๓. ผบรหารใชอ านาจโดยไมคดถงขอบเขตของความเปนผบรหาร

๓๑ คน ๑๖.๔๐

๔ ผบรหารด าเนนชวตบนวถแหงความหรหราดวยเครองประดบ

๒๗ คน ๑๔.๒๘

จากตารางท ๔.๒๙ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณ อยในระดบมาก คอ ผบรหารใชงบประมาณในการบรหารสถานศกษาเกนงบประมาณทมอย จ านวน ๓๕ คน คดเปนรอยละ ๑๘.๕๑ ระดบรองลงมา คอผบรหารใชอ านาจโดยไมคดถงขอบเขตของความเปนผบรหาร จ านวน ๓๑ คน คดเปนรอยละ ๑๖.๔๐ และผบรหารด าเนนชวตบนวถแหงความหรหราดวยเครองประดบ จ านวน ๒๗ คน คดเปนรอยละ ๑๔.๒๘ ระดบนอยทสด คอ ผบรหารวางแผนงานโดยไมคดถงความเปนจรง จ านวน ๑๖ คน คดเปนรอยละ ๘.๔๖

๑๑๓

ตารางท ๔.๓๐ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณ

ล าดบ ขอเสนอแนะ จ านวน รอยละ

๑. ควรด าเนนชวตบนความพอเพยง ใหเหมาะสมกบการเปนผบรหาร

๒๑ คน ๑๑.๑๑

๒. ควรวางแผนงานใหสามารถปฏบตไดและเหมาะสมกบทรพยากรทมอย

๑๘ คน ๙.๕๒

๓. ควรใชอ านาจใหถกตองเหมาะสมและมขอบเขตในการบรหาร

๑๓ คน ๖.๘๗

๔ ควรใชงบประมาณทมอยอยางเหมาะสมกบโครงการ หรอกจกรรมตางๆ โดยใหเกดประโยชนสงสด

๓๑ คน ๑๖.๔๐

จากตารางท ๔.๓๐ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณ อยในระดบมาก คอ ควรใชงบประมาณทมอยอยางเหมาะสมกบโครงการ หรอกจกรรมตางๆ โดยใหเกดประโยชนสงสด จ านวน ๓๑ คน คดเปนรอยละ ๑๖.๔๐ ระดบรองลงมา คอ ควรด าเนนชวตบนความพอเพยง ใหเหมาะสมกบการเปนผบรหาร จ านวน ๒๑ คน คดเปนรอยละ ๑๑.๑๑ และควรวางแผนงานใหสามารถปฏบตไดและเหมาะสมกบทรพยากรทมอย จ านวน ๑๘ คน คดเปน รอย ๙.๕๒ ระดบนอยทสด คอ ควรใชอ านาจใหถกตองเหมาะสมและมขอบเขตใน การบรหาร จ านวน ๑๓ คน คดเปนรอยละ ๖.๘๗

๑๑๔

ตารางท ๔.๓๑ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาล

ล าดบ ปญหา อปสรรค จ านวน รอยละ

๑. ผบรหารจดท าโครงการไมถกตองกบจงหวะเวลา ๓๗ คน ๑๙.๕๗

๒. ผบรหารขาดการควบคมระยะเวลาในการด าเนนนโยบายการบรหาร

๑๐ คน ๕.๒๙

๓. ผบรหารสงการไมตรงกบระยะเวลาหรอสถานททเหมาะสมในการบรหาร

๑๖ คน ๘.๔๖

๔ ผบรหารขาดการจดล าดบความส าคญของในการบรหารสถานศกษา

๒๔ คน ๑๒.๖๙

จากตารางท ๔.๓๑ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาล อยในระดบมาก คอ ผบรหารจดท าโครงการไมถกตองกบจงหวะเวลา จ านวน ๓๗ คน คดเปนรอยละ ๑๙.๕๘ ระดบรองลงมา คอ ผบรหารขาดการจดล าดบความส าคญของในการบรหารสถานศกษา จ านวน ๒๔ คน คดเปนรอยละ ๑๒.๖๙ และผบรหารสงการไมตรงกบระยะเวลาหรอสถานททเหมาะสมในการบรหาร จ านวน ๑๖ คน คดเปนรอยละ ๘.๔๖ ระดบนอยทสด คอ ผบรหารจดท าโครงการไมถกตองกบจงหวะเวลา จ านวน ๑๐ คน คดเปนรอยละ ๕.๒๙

๑๑๕

ตารางท ๔.๓๒ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาล

ล าดบ ขอเสนอแนะ จ านวน รอยละ

๑. ควรควบคมระยะเวลาในการด าเนนนโยบายตางๆ ใหทนตอกาลเวลาในการบรหาร

๒๒ คน ๑๑.๖๔

๒. ควรจดท าโครงการใหตรงกบระยะเวลาทเหมาะสมในการบรหารโครงการตางๆ

๓๘ คน ๒๐.๑๐

๓. ควรสงการในการท างานใหตรงกบระยะเวลาและสถานทในการบรหาร

๑๗ คน ๙.๐๐

๔ ควรจดล าดบความส าคญของการด าเนนกจกรรมหรอการบรหารสถานศกษา

๑๓ คน ๖.๘๗

จากตารางท ๔.๓๒ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาล อยในระดบมาก คอ ควรจดท าโครงการใหตรงกบระยะเวลาทเหมาะสมในการบรหารโครงการตางๆ จ านวน ๓๘ คน คดเปนรอยละ ๒๐.๑๐ ระดบรองลงมา คอ ควรควบคมระยะเวลาใน การด าเนนนโยบายตางๆ ใหทนตอกาลเวลาในการบรหาร จ านวน ๒๒ คน คดเปนรอยละ ๑๑.๖๔ และควรสงการในการท างานใหตรงกบระยะเวลาและสถานทในการบรหาร จ านวน ๑๗ คน คดเปนรอยละ ๙.๐๐ ระดบนอยทสด คอ ควรจดล าดบความส าคญของการด าเนนกจกรรมหรอการบรหารสถานศกษา จ านวน ๑๓ คน คดเปนรอยละ ๖.๘๗

๑๑๖

ตารางท ๔.๓๓ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชน

ล าดบ ปญหา อปสรรค จ านวน รอยละ

๑. ผบรหารด าเนนโครงการหรอกจกรรมไมสอดคลองกบสถานศกษา

๑๘ คน ๙.๕๒

๒. ผบรหารขาดความเขาใจในบรบทหรอสภาพแวดลอมของสถานศกษา

๒๕ คน ๑๓.๒๒

๓. ผบรหารขาดการประสานงานกบชมชนในการบรหารสถานศกษา

๘ คน ๔.๒๓

๔ ผบรหารไมมมนษยสมพนธทดกบคนในองคกร และภายนอกองคกร

๓๖ คน ๑๙.๐๔

จากตารางท ๔.๓๓ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชน อยในระดบมาก คอ ผบรหารไมมมนษยสมพนธทดกบคนในองคกร และภายนอกองคกร จ านวน ๓๖ คน คดเปนรอยละ ๑๙.๐๔ ระดบรองลงมา คอ ผบรหารขาดความเขาใจในบรบทหรอสภาพแวดลอมของสถานศกษา จ านวน ๒๕ คน คดเปนรอยละ ๑๓.๒๒ และผบรหารด าเนนโครงการหรอกจกรรมไมสอดคลองกบสถานศกษา จ านวน ๑๘ คน คดเปนรอยละ ๙.๕๒ ระดบนอยทสด คอ ผบรหารขาดการประสานงานกบชมชนในการบรหารสถานศกษา จ านวน ๘ คน คดเปนรอยละ ๔.๒๓

๑๑๗

ตารางท ๔.๓๔ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชน

ล าดบ ขอเสนอแนะ จ านวน รอยละ

๑. ควรมมนษยสมพนธทดกบคนทงภายในและภายนอกองคกร

๔๐ คน ๒๑.๑๖

๒. ควรศกษาวเคราะหบรบทและสภาพแวดลอมในการบรหารสถานศกษาใหเขาใจถงความเปนไดในการบรหาร

๓๒ คน ๑๗.๐๐

๓. ควรประสานงานกบชนชนในการท ากจกรรมของสถานศกษาเพอท าใหเกดการมสวนรวม

๑๖ คน ๘.๔๖

๔ ควรด าเนนโครงการหรอจดกรรมใหสอดคลองกบสถานศกษา

๒๑ คน ๑๑.๑๑

จากตารางท ๔.๓๔ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชน อยในระดบมาก คอ ควรมมนษยสมพนธทดกบคนทงภายในและภายนอกองคกร จ านวน ๔๐ คน คดเปนรอยละ ๒๑.๑๖ ระดบรองลงมา คอ ควรศกษาวเคราะหบรบทและสภาพแวดลอมในการบรหารสถานศกษาใหเขาใจถงความเปนไดในการบรหาร จ านวน ๓๒ คน คดเปนรอยละ ๑๗.๐๐ และควรด าเนนโครงการหรอจดกรรมใหสอดคลองกบสถานศกษา จ านวน ๒๑ คน คดเปนรอยละ ๑๑.๑๑ ระดบนอยทสด คอ ควรประสานงานกบชนชนในการท ากจกรรมของสถานศกษาเพอท าใหเกดการมสวนรวม จ านวน ๑๖ คน คดเปนรอยละ ๘.๔๖

๑๑๘

ตารางท ๔.๓๕ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล

ล าดบ ปญหา อปสรรค จ านวน รอยละ

๑. ผบรหารขาดการสงเสรมบคลากรในสถานศกษา ๑๓ คน ๖.๘๗

๒. ผบรหารใชบคลากรไมเหมาะสมกบงาน ๓๙ คน ๒๐.๖๓

๓. ผบรหารพจารณาความดความชอบเพราะแตพวกพองของตนเอง

๑๐ คน ๕.๒๙

๔ ผบรหารไมใหความส าคญกบบคลากรในองคกรของตนเอง

๒๖ คน ๑๓.๗๕

จากตารางท ๔.๓๕ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล อยในระดบมาก คอ ผบรหารใชบคลากรไมเหมาะสมกบงาน จ านวน ๓๙ คน คดเปนรอยละ ๒๐.๖๓ ระดบรองลงมา คอ ผบรหารไมใหความส าคญกบบคลากรในองคกรของตนเอง จ านวน ๒๖ คน คดเปนรอยละ ๑๓.๗๕ และผบรหารขาดการสงเสรมบคลากรในสถานศกษา จ านวน ๑๓ คน คดเปนรอยละ ๖.๘๗ ระดบนอยทสด คอ ผบรหารพจารณาความดความชอบเพราะแตพวกพองของตนเอง จ านวน ๑๐ คน คดเปนรอยละ ๕.๒๙

๑๑๙

ตารางท ๔.๓๖ ขอเสนอแนะของคร และเจาหนาททมรตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล

ล าดบ ขอเสนอแนะ จ านวน รอยละ

๑. ควรใชบคลากรใหเหมาะสมกบการงานทพงกระท าได ๓๒ คน ๑๗.๐๐

๒. ควรส ง เ ส ร มบ คลากร ในองค ก ร ให เ ก ดความรความสามารถและไดพฒนาตนเองในดานตางๆ

๒๑ คน ๑๑.๑๑

๓. ควรพจารณาความดความชอบบนหลกของความถกตองและเปนธรรมแกทกฝาย

๑๖ คน ๘.๔๖

๔ ควรใหความส าคญกบบคลากรทกคนในองคกร ๒๐ คน ๑๐.๕๘

จากตารางท ๔.๓๖ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล อยในระดบมาก คอ ควรใชบคลากรใหเหมาะสมกบการงานทพงกระท าได จ านวน ๓๒ คน คดเปนรอยละ ๑๗.๐๐ ระดบรองลงมา คอ ควรสงเสรมบคลากรในองคกรใหเกดความรความสามารถและไดพฒนาตนเองในดานตางๆ จ านวน ๒๑ คน คดเปนรอยละ ๑๑.๑๑ และควรใหความส าคญกบบคลากรทกคนในองคกร จ านวน ๒๐ คน คดเปนรอยละ ๑๐.๕๘ ระดบนอยทสด คอ ควรพจารณาความดความชอบบนหลกของความถกตองและเปนธรรมแกทกฝาย จ านวน ๑๖ คน คดเปนรอยละ ๘.๔๖

๑๒๐

๔.๕ บทสมภาษณเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

๑. ทานคดวาการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาใชในการบรหารสถานศกษาของผบรหาร เปนอยางไร การน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาปรบใชใหเขากบการบรหารสถานศกษาในยคสมยปจจบนใหไดอยางสอดคลองนน ควรตองมความสมดลในสองดาน คอ ดานความรความสามารถ และดานคณธรรมจรยธรรม โดยน าหลกสปปรสธรรมมาเปนแนวทางในการบรหารผสมผสานกบแนวคดตะวนตก อนจะเปนสวนสงเสรมการใชความร ความสามารถของบคลากรใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ขณะเดยวกน กเปนเครองควบคมยดเหนยวจตใจ ไมใหบคคลใชความรความสามารถไปในทางทผด หรอใชแบบสดโตงเกนความพอด ซงจะสงผลเสยตอตนเองและองคกรตลอดจนสงคมโดยรวมในอนาคตได๑ หลกสปปรสธรรมเปนหวใจส าคญในการบรหารหลกสปปรสธรรมสามารถสรางความศรทธา และเปนพนฐานทท าใหเกดความรก ความสามคคกนในหมคณะ หากผบรหารมเขาใจหลกสปปรสธรรมประกอบกบการท างานแลวครและบคลากรภายในสถานศกษายอมเกดความรก ความศรทธาตอกน มความสามคคอยกนฉนทพนอง ท าใหครมสขภาพจตทดและเกดบรรยากาศในการท างานทมความสขอนจะสงผลตอความสามารถในการจดการเรยนการสอนใหดและมคณภาพตอผเรยนในทสด๒ ความส าคญของการบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ นน ควรใหทกคนมสวนรวมส าหรบการด าเนนงานของสถานศกษาคอ เปนรปแบบการบรหารทเกดประสทธภาพสงสด เพราะเนนการท างานแบบรวมมอรวมใจกนงานจะส าเรจและบคลากรมความสขในการท างาน “รวมคด รวมท า รวมปรบปรงแกไข และรวมภาคภมใจ” เปนระบบการท างานททกฝายมเปาหมายรวมกน ไดรวมระดมพลงความคด รวมกนทกขนตอน เรมตงแตวางแผนวเคราะหสภาพปญหา ด าเนนการตามแผน ก ากบตดตาม ประเมนผลรวมกน ทกฝายมความเขาใจตรงกน ท าใหผลงานออกมาไดดมคณภาพ๓ การน าหลกสปปรสธรรม ๗ ประการ มาใชในการบรหารสถานศกษานบวาดมประโยชน เพราะท าใหองคกรมความเขมแขง บคลากรมความรกสครสมานสามคคในหมคณะ ใหเกยรตซงกนและกน มภาวะผน า ผตามทด รจกใชผล รจกตน รจกกาลเวลา รจกพอประมาณ รจกบทบาทหนาท และความแตกตางระหวางบคคล ซงหลกสปปรสธรรม ๗ ประการ ท าใหคนเปนคนด มระเบยบวนย และมความรบผดชอบ ตามหลกการครองตน ครองคน ครองงาน๔ หลกสปปรสธรรม ๗ เปนหลกธรรมทสามารถ

๑สมภาษณ นายสระ ทวผล, ผอ านวยการโรงเรยนบานหนดาด ต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๓.๐๐ น., วนท ๒๒ มกราคม ๒๕๕๖. ๒สมภาษณ นายมนส สมรภม, ผอ านวยการโรงเรยนบานตะแบกงาม ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๐๙.๔๐ น., วนท ๒๑ มกราคม ๒๕๕๖. ๓สมภาษณ นายสามารถ ศรชมภ, ผอ านวยการโรงเรยนบานปางสด ต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๒.๕๐ น., วนท ๒๓ มกราคม ๒๕๕๖. ๔สมภาษณ นายปราโมทย เจรญเกษ, ผอ านวยการโรงเรยนบานตะกรด ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๓.๓๐ น., วนท ๑๘ มกราคม ๒๕๕๖.

๑๒๑

น ามาปรบใชในการบรหารการศกษาได เพราะผบรหารจ าเปนตอง ครองตน ครองคน ครองงาน ถงจะสามารถบรหารสถานศกษาไดอยางดเยยม เปนแบบอยางทดซอสตย จรงใจ ใจกวาง โปรงใส มงมน ตงใจ เสยสละ ทมเท ยตธรรม มน าใจ เออเฟอตอผอน มมนษยสมพนธทด และรบฟงความคดเหนของผอน และเปนผมองการณไกล คาดคะเนไดถงแนวโนมในอนาคต๕

๒. ใหทานเปรยบเทยบความคดเหนระหวางการบรหาสถานศกษาตามหลก สปปรสธรรม ๗ กบการบรหารสถานศกษาในปจจบนวาเปนอยางไร

การบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ประการ นน จะสามารถพฒนาสถานศกษาไดด เพราะทกคนรจกหนาททไดรบมอบหมาย สามารถท างานเปนทม มการปรกษาหารอโดยใชคณธรรมมาประยกตใชท าใหทกคนมความสข สนกสนานกบการท างาน สงผลใหสถานศกษามการบรหารจดการทมประสทธภาพ เกดประสทธผลในทกๆ ดาน ส าหรบการบรหารสถานศกษาในปจจบน เปนการบรหารททกคนถอวาตวเองเปนคนเกงไมคอยฟงใคร สงใดทตนเองคดวาถกกจะปฏบต ถาคดวาไมถกกจะไมปฏบตหรอใหความรวมนอย ซงถอวาเปนอนตรายในการบรหารสถานศกษาอยางยง เพราะจะท าใหองคกรเกดความแตกแยกอนจะน ามาซงความออนแอไรสมรรถภาพ ในการบรหารจดการทกๆ ดาน๖ ควรน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาปรบปฏบตตน โดยใชหลกเหตและผล มคณธรรม มการวางตนทเหมาะสนในการเปนผบรหาร รจกปฏบตตนใหถกท านองคลองธรรม และยตธรรมในการบรหารสถานศกษา หลกสปปรสธณรม ๗ จงจ าเปนอยางยงในการบรหารสถานศกษา๗ ถาจะเปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ ในปจจบน นนถอวา ผบรหารนนยงไมไดน าหลกธรรมมาใชมากเทาไหร แตกไดใชไปบางโดยทไมร เพราะหลกธรรมนน สามารถเปรยบเทยบกบภาวะผน าของผบรหารได ฉะนนแลวหากผสามารถน าหลกธรรมหรอหลกสปปรสธรรม ๗ มาใชยอมจะเกดผลดตอสถานศกษาเปนอยางยง๘ การจดการศกษาของสถานศกษาในปจจบนคอนขางมปญหาในดานการจดการมาก เพราะปจจยภายนอกเขามามบทบาทในการด ารงตนของนกเรยนในขณะน ไดแก สอ และเทคโนโลยสมยใหมเขามามบทบาทมากกบเดกนกเรยนและเยาวชน ซงสงเหลานมผมดและผลเสยอยคกน หากขาดคนทสามารถชน าไปในทางทถกทควรกอาจท าใหเกดผลเสยกบเดกได ดงนนการน าหลกธรรมมาใชในการบรหารสถานศกษานนกยอมเปนอกทางเลอกหนงท

๕สมภาษณ นายสรยา คงเพชรศกด, ผอ านวยการโรงเรยนบานวงชมพร ต าบลเขาชนกน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๐.๐๐ น., วนท ๑๗ มกราคม ๒๕๕๖. ๖สมภาษณ นายปราโมทย เจรญเกษ, ผอ านวยการโรงเรยนบานตะกรด ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๓.๓๐ น., วนท ๑๘ มกราคม ๒๕๕๖. ๗สมภาษณ นายสรยา คงเพชรศกด, ผอ านวยการโรงเรยนบานวงชมพร ต าบลเขาชนกน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๐.๐๐ น., วนท ๑๗ มกราคม ๒๕๕๖. ๘สมภาษณ นายสามารถ ศรชมภ, ผอ านวยการโรงเรยนบานปางสด ต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๒.๕๐ น., วนท ๒๓ มกราคม ๒๕๕๖.

๑๒๒

สามารถกระท าได ฉะนนการจดการศกษากควรสงเสรมใหหลกธรรมมสวนส าคญในการบรหารสถานศกษา๙ การบรหารสถานศกษาในปจจบนนนในดานเหตผล ผบรหารในปจจบนบางทานมกจะใชความรสกในการบรหารสถานศกษาหรอใชอ านาจเกนขอบเขต ไมค านงถงผลทจะไดรบวาเปนอยางไร ถาหากเปรยบเทยบกบการบรหารสถานศกษาในปจจบนแลวยงขาดการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาปรบใชในการบรหารสถานศกษายงนอย๑๐

๓. ทานคดวาปญหาอปสรรคในการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ มดานใดบาง

การบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ ประการ ในความคดของขาพเจา ไมมปญหาอปสรรคใดๆ เพราะน าหลกสปปรสธรรมดงกลาวมาใชในการบรหาร มแตสงทด ท าใหทกคนมขวญก าลงใจในการปฏบตหนาท อยางเตมก าลงความรความสามารถ เพราะทกคนมความรกความผกพนกนเหมอนญาตพนอง มโครงการอะไรหรอกจกรรมใดๆ กชวยกนท าท าใหงานตางๆ ส าเรจบรรลวตถประสงคได๑๑ ปญหาในการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นน คอ การแขงขนทางสงคมมมากขน การไมรจกประมาณตน การทบคคลหรอบคลากรขาดจรยธรรม และความเหนแกประโยชนสวนตน๑๒ ปญหาอปสรรคในการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นน มเปนหาทส าคญดงน คอ ผบรหารขาดการรจกประมาณตนเอง ผบรหารขาดการวางแผนในการบรหาร และผบรหารยงขาดความเขาใจในหลกธรรม๑๓ ปญหาการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาปรบใชในการบรหารสถานศกษาเกดจากปจจยภายกนอกและสงแวดลอมนอกสถานศกษานน มการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา และผบรหารยงขาดความเขาใจในหลกธรรมจงท าใหการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาใชในการบรหารสถานศกษานนเปนเรองอยาก ดงนนจงควรสงเสรมใหผบรหารมการศกษาหลกสปปรสธรรมใหมากขน๑๔ ปญหาอปสรรคในการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นน มดานการ

๙สมภาษณ นายมนส สมรภม, ผอ านวยการโรงเรยนบานตะแบกงาม ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๐๙.๔๐ น., วนท ๒๑ มกราคม ๒๕๕๖. ๑๐สมภาษณ นายสระ ทวผล, ผอ านวยการโรงเรยนบานหนดาดต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๓.๐๐ น., วนท ๒๒ มกราคม ๒๕๕๖. ๑๑สมภาษณ นายปราโมทย เจรญเกษ, ผอ านวยการโรงเรยนบานตะกรด ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๓.๓๐ น., วนท ๑๘ มกราคม ๒๕๕๖. ๑๒สมภาษณ นายสรยา คงเพชรศกด, ผอ านวยการโรงเรยนบานวงชมพร ต าบลเขาชนกน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๐.๐๐ น., วนท ๑๗ มกราคม ๒๕๕๖. ๑๓สมภาษณ นายสามารถ ศรชมภ, ผอ านวยการโรงเรยนบานปางสด ต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๒.๕๐ น., วนท ๒๓ มกราคม ๒๕๕๖. ๑๔สมภาษณ นายมนส สมรภม, ผอ านวยการโรงเรยนบานตะแบกงาม ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๐๙.๔๐ น., วนท ๒๑ มกราคม ๒๕๕๖.

๑๒๓

ยอมรบความคดเหนของผบรหารของบคคลในองคกร ดานบคคลในองคกรมความแตกแยกกนคอแบงกนเปนกลมๆ ไมลงรอยกนในดานความคด ดานปญหาของบคคลในหนวยงานมหนสนมาก และดานการขาดงบประมาณในการสงเสรมในการบรหารตามหลกธรรม๑๕

๔. ทานคดวาปจจยใดทท าใหการบรหารสถานศกษาตามหลกสปป รสธรรม ๗ มประสทธภาพ และประสบความส าเรจเปนอยางไร ในทกปจจยของสปปรสธรรม ๗ ประการ มประโยชนตอการบรหารสถานศกษามาก เพราะทกๆ ดานจะผลทประสานกนอยางตอเนอง ถาเราน ามาประยกตใชในการบรหารสถานศกษาจะท าใหองคกรมความเขมแขง มความเจรญกาวหนาและประสบผลส าเรจในการบรหารสถานศกษาได๑๖ ปจจยทจะท าใหการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ มประสทธภาพนน จ าเปนอยางยงทผบรหารทกคนทกทานความศกษาหลกธรรมอยางจรงจง และน าหลกธรรมนนมาประยกตใชใหเกดประโยชนในการบรหารสถานศกษา เพราะหากผบรหารเอาใจใสในการบรหารตามหลกธรรมหรอหลกสปปรสธรรม ๗ แลวนนกจะสามารถบรหารงานในดานตางๆ ส าเรจได๑๗ มปจจยดงน คอ ควรมการจดท านโยบายในการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ อยางชดเจน ควรใหครและเจาหนาทในบรหารสถานศกษามสวนรวนในการด าเนนการในหลกของนโยบายในการบรหาร ควรมการวดผลประเมนผลในการบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อยางชดเจน ควรสรางกลมระหวางโรงเรยนดวยกนเพอใหเกนการแขงขนในการบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ เพอใหเหนความแตกตางในการบรหาร๑๘ ปจจยทจะท าใหมการบรหารสถานศกษาตาหลกสปปรสธรรม ๗ ไดเปนอยางดนน ผบรหารทกคนทกทานควรศกษาหลกสปปรสธรรม ๗ ใหเขาใจเสยกอนแลวคอยน ามาปรบใชใหเขากบสถานศกษาของตวเอง กจะสามารถท าไดและจะเปนผลดตอผบรหารดวย๑๙ บคลากรทกคนในองคกรตองมจตส านกทดตอตนเอง ตอสงคม โดยเฉพาะตออาชพของตนเอง และปฏบตหนาท

๑๕สมภาษณ นายสระ ทวผล, ผอ านวยการโรงเรยนบานหนดาด ต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๓.๐๐ น., วนท ๒๒ มกราคม ๒๕๕๖. ๑๖สมภาษณ นายปราโมทย เจรญเกษ, ผอ านวยการโรงเรยนบานตะกรด ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๓.๓๐ น., วนท ๑๘ มกราคม ๒๕๕๖. ๑๗สมภาษณ นายสรยา คงเพชรศกด, ผอ านวยการโรงเรยนบานวงชมพร ต าบลเขาชนกน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๐.๐๐ น., วนท ๑๗ มกราคม ๒๕๕๖. ๑๘สมภาษณ นายสามารถ ศรชมภ, ผอ านวยการโรงเรยนบานปางสด ต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๒.๕๐ น., วนท ๒๓ มกราคม ๒๕๕๖. ๑๙สมภาษณ นายมนส สมรภม, ผอ านวยการโรงเรยนบานตะแบกงาม ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๐๙.๔๐ น., วนท ๒๑ มกราคม ๒๕๕๖.

๑๒๔

ของตนเองใหสมบรณ และบคคลกรควรเคารพในการบรหารงานหรอการตดสนใจของผบรหารสถานศกษา๒๐

๕. ใหทานวเคราะหแนวโนมการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ วามทศทางอยางไร ทจะน ามาปรบใชในการบรหารสถานศกษาได การทจะน าหลกสปปรสธรรม ๗ ประการ มาประยกตใชในการบรหารสถานศกษา จะตองใหบคลากรผทมสวนรวมทกคนเขาใจวตถประสงคของสถานศกษาวาตองการอะไร และทกคนควรปฏบตอยางไร โดยการตงคณะกรรมการเปนผรบผดชอบ และสอดแทรกหลกธรรมดงกลาวเพอใหทกคนน าไปยดถอปฏบต มการน าระบบ PDCA ๒๑ ควรมการน าหลก สปปรสธรรม ๗ มาปรบใชในการบรหารสถานศกษาใหเปนระบบ และใหสอดคลองกบงานนนๆ ท าใหมความเปนธรรมและเกดความพงพอใจ ตามเหตปจจยในการบรหารสถานศกษาอยางพอเพยง พอประมาณ มประโยชนตอการแกไขปญหา อปสรรค สามารถพฒนาสถานศกษาไดกาวหนาอยางมประสทธภาพและประสทธผลอยางยงยน๒๒ แนวโนมการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสรรม ๗ นน ผบรหารตองเปนผกลาน าเสนอการบรหารแบบใหม เพอใหมการบรหารสถานศกษาทหลากหลาย และยงการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาปรบใชในการบรหารสถานศกษานนกเปนทางเลอกใหมทจะเปนแนวทางในการบรหารสถานศกษาทมหลกการหรอหลกนโยบานในการบรหารทยงยนดวย๒๓ ในยกตสมยปจจบนนหลกการบรหารสถานศกษามหลากหลายขนอยกบวาผบรหารทานใดจะน าหลกการบรหารแบบใดมาปรบใชในการบรหารสถานศกษาของตนเอง ซงทฤษฎตางๆ กวาหลกเกณฑไวใหสามารถเขาใจงาย และน าไปใชไดเลย แตบางทกท าใหประสบผลส าเรจบาง ไมประสบผลส าเรจบาง ดงนนในสถานการณการบรหารสถานศกษาในปจจบนจงจ าเปนอยางยงทจะตองหาแนวทางการบรหารแบบใหมๆ มาเปนแนวทางในการบรหาร ซงหลกธรรมจงเปนหลกทผบรหารสถานศกษาเรมใหความส าคญ เพราะหลกธรรมนนถอวาเปนทท ามผลมากทงดานการพฒนาสถานศกษาและดานจตใจดวย หลกสปปรสธรรม ๗ จงเปนหลกทนาสนใจอยางยงในการน ามาปรบใชในการบรหารสถานศกษา

๒๐สมภาษณ นายสระ ทวผล, ผอ านวยการโรงเรยนบานหนดาดต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๓.๐๐ น., วนท ๒๒ มกราคม ๒๕๕๖. ๒๑สมภาษณ นายปราโมทย เจรญเกษ, ผอ านวยการโรงเรยนบานตะกรดต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๓.๓๐ น., วนท ๑๘ มกราคม ๒๕๕๖.

๒๒สมภาษณ นายสรยา คงเพชรศกด, ผอ านวยการโรงเรยนบานวงชมพรต าบลเขาชนกน อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๐.๐๐ น., วนท ๑๗ มกราคม ๒๕๕๖. ๒๓สมภาษณ นายสามารถ ศรชมภ, ผอ านวยการโรงเรยนบานปางสดต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค, เวลา ๑๒.๕๐ น., วนท ๒๓ มกราคม ๒๕๕๖.

๑๒๕

ในปจจบน๒๔ ในดานแนวโนมการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ คอควรสรางความเขาใจในหลกธรรมตามหลกสปปรสธรรม ๗ ใหกบผทมสวนทเกยวของโดยผบรหารตองศกษาใหเขาใจอยางแทจรง มการประเมนผลและการส ารวจอยางจรงจง และควรก าหนดนโยบายหรอเปาหมายของหนวยงานทรบผดชอบในการด าเนนงานใหเปนไปตามหลกสปปรสธรรม ๗ ดวย๒๕

๒๔สมภาษณ นายมนส สมรภม , ผอ านวยการโรงเรยนบานตะแบกงาม, เวลา ๐๙.๔๐ น. , วนท ๒๑ มกราคม ๒๕๕๖. ๒๕สมภาษณ นายส ร ะ ทว ผล , ผ อ า นวยการ โร ง เ ร ยนบ านห นดาด , เ วล า ๑๓ .๐๐ น . , วนท ๒๒ มกราคม ๒๕๕๖.

๑๒๖

๔.๖ สรปองคความรใหมทไดรบจากการวจย จากการศกษาวจยเรอง “การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗

อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค” ท าใหผวจยไดรบองคความรใหมจากการศกษาดงแผนภาพท ๔.๑ ดงน

แผนภาพท ๔.๑ แสดงสรปองคความรใหมทไดรบจากการวจย

นโยบายการบรหารสถานศกษา อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

การบรหารตามหลกสปปรสธรรม ม ๗ ดาน ดงน ๑. ดานรจกเหต ๕. ดานรจกกาล ๒. ดานรจกผล ๖. ดานรจกชมชน ๓. ดานรจกตน ๗. ดานรจกบคคล

๔. ดานรจกประมาณ

เพมค

วามม

ประส

ทธภา

พ บรณาการหลกธรรมในการบรหาร

ดานรจกเหต ผบรหารควรจดท านโยบายตามความเปนจรงของสถานศกษา และพจารณาถงความเปนไปไดในการบรหารสถานศกษา

ดานรจกผล การบรหารงานตางๆ ในสถานศกษาควรนกถ งประโยชนส งสด ท จะเกดขนกบสถานศกษา

ดานรจกตน ผบรหารควรรจกองคกรของตนวามจดดอย จดแขงอยางไร รจกการปรบปรงองคกรใหทนตอเหตการณในการบรหาร

ดานรจกประมาณ ผบรหารควรมความเพยงพอในการบรหารองคกร รจกขดความสามารถขององคกร ในการบรหารงบประมาณทมอย

ด านร จ ก กาล ผ บ ร ห ารคว ร พจา รณาถ งระยะเวลาในการบรหารนโยบาย วาควรจะด าเนนการอยางไร ใหทนตอการบรหารองคกร

ดานรจกชมชน ผบรหารควรมปฏสมพนธกบองคกรตางๆ ทงทเปนพนธมตรหรอคแขง และประสานงานกบชมชนใหเกดเอกภาพ

ดานรจกบคคล ผบรหารควรรจกบรหารทรพยากรมนษย ควรมอบงานทเหมาะสมตอบคคลในองคกร และควรสรางความเสมอภาคใหแกบคลากรในองคกร

๑๒๗

จากแผนภาพท ๔.๑ แสดงให เหนการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ม ๗ ดานดงน ดานรจกเหต ผบรหารควรจดท านโยบายตามความเปนจรงของสถานศกษา และพจารณาถงความเปนไปไดในการบรหารสถานศกษา ดานรจกผล การบรหารงานตางๆ ในสถานศกษาควรนกถงประโยชนสงสด ทจะเกดขนกบสถานศกษา ดานรจกตน ผบรหารควรรจกองคกรของตนวามจดดอย จดแขงอยางไร รจกการปรบปรงองคกรใหทนตอเหตการณในการบรหาร ดานรจกประมาณ ผบรหารควรมความเพยงพอในการบรหารองคกร รจกขดความสามารถขององคกร ในการบรหารงบประมาณทมอย ดานรจกกาล ผบรหารควรพจารณาถงระยะเวลาในการบรหารนโยบาย วาควรจะด าเนนการอยางไร ใหทนตอการบรหารองคกร ดานรจกชมชน ผบรหารควรมปฏสมพนธกบองคกรตางๆ ทงทเปนพนธมตรหรอคแขง และประสานงานกบชมชนใหเกดเอกภาพ ดานรจกบคคล ผบรหารควรรจกบรหารทรพยากรมนษย ควรมอบงานทเหมาะสมตอบคคลในองคกร และควรสรางความเสมอภาคใหแกบคลากรในองคกร ฉะนน การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค กควรด าเนนการเพอเพมประสทธภาพในการบรหารสถานศกษาตาม หลกสปปรสธรรม ๗ ในดานนนๆ เขาใจนโยบาย อ านาจหนาท และกจกรรมในหนวยงานมความรระบบงบประมาณเขาใจระเบยบคลง วสด การเงนมความซอสตย สจรต มความละเอยดรอบคอบ มความสามารถในการตดสนใจอยางมเหตผลหมนตรวจสอบการใชงบประมาณอยเสมอรายงานการเงนอยางเปนระบบ รวมทงรอบรทางดานการศกษาความรบผดชอบแสวงหาขอมลขาวสารรายงานผลการปฏบตงานอยางเปนระบบใชนวตกรรมทางการบรหารค านงถงมาตรฐานวชาการ ดานการบรหารงาน มทกษะ มประสบการณ สามารถใชความรและประสบการณแกปญหาเฉพาะหนาไดทนทวงท มวสยทศน มความคดรเรมสรางสรรค ใฝเรยน ใฝร มงพฒนาตนเองอยเสมอใหมากขน เพอการพฒนาใหเกดประสทธผลยงขน

สมมตฐานท ๒ คร และเจาหนาทม อาย ตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน ตารางท ๔.๑๑ เปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จ.นครสวรรค โดยจ าแนกตามอาย

(n=๑๘๙)

หลกสปปรสธรรม ๗

อาย

f sig ๒๑-๓๐ ป ( ๕๖ คน)

๓๑-๔๐ ป ( ๖๔ คน)

๔๑-๕๐ ป ( ๒๕ คน)

๕๑-๖๐ ป ( ๔๔ คน)

S.D S.D S.D S.D ๑. ดานรจกเหต ๓.๖๕ ๐.๔๕๘ ๓.๙๙ ๐.๕๘๙ ๓.๘๕ ๐.๗๑๐ ๔.๑๔ ๐.๕๖๕ ๖.๙๒๒** ๐.๐๐๐ ๒. ดานรจกผล ๓.๘๒ ๐.๔๙๗ ๔.๑๖ ๐.๕๗๖ ๓.๙๖ ๐.๕๖๙ ๔.๐๙ ๐.๖๒๙ ๓.๙๗๗** ๐.๐๐๙ ๓. ดานรจกตน ๓.๘๙ ๐.๖๒๐ ๔.๐๒ ๐.๕๓๕ ๓.๙๕ ๐.๖๓๘ ๔.๐๐ ๐.๖๒๑ ๐.๕๓๗ ๐.๖๕๗ ๔. ดานรจกประมาณ ๓.๘๗ ๐.๕๙๑ ๔.๐๐ ๐.๕๙๕ ๓.๙๔ ๐.๕๙๙ ๓.๙๔ ๐.๕๖๕ ๐.๕๐๔ ๐.๖๘๐ ๕. ดานรจกกาล ๓.๗๕ ๐.๕๕๑ ๓.๙๔ ๐.๕๖๐ ๓.๘๒ ๐.๖๕๑ ๓.๘๕ ๐.๖๕๕ ๑.๐๔๙ ๐.๓๗๒ ๖. ดานรจกชมชน ๓.๘๗ ๐.๕๙๔ ๔.๑๓ ๐.๕๑๑ ๓.๙๘ ๐.๖๓๓ ๔.๑๑ ๐.๕๙๐ ๒.๓๘๙ ๐.๐๗๐ ๗. ดานรจกบคคล ๓.๘๓ ๐.๖๒๓ ๓.๙๔ ๐.๖๐๒ ๓.๙๓ ๐.๖๕๓ ๔.๑๔ ๐.๕๒๑ ๒.๑๖๔ ๐.๐๙๔

รวม ๓.๘๑ ๐.๔๘๘ ๔.๐๒ ๐.๔๗๔ ๓.๙๒ ๐.๕๗๘ ๔.๐๔ ๐.๕๓๙ ๒.๒๑๐ ๐.๐๘๘ ** มระดบนยส าคญท .๐๑

๙๐

สมมตฐานท ๔ คร และเจาหนาทม ระดบการศกษาตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน ตารางท ๔.๑๓ เปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามระดบการศกษาตางกน

(n=๑๘๙)

หลกสปปรสธรรม ๗

ระดบการศกษา

f Sig. ตากวาปรญญาตร

( ๗ คน)

ปรญญาตรหรอ เทยบเทา

( ๑๕๑ คน)

ปรญญาโท

( ๓๐ คน)

ปรญญาเอก

( ๑ คน) S.D S.D S.D S.D

๑. ดานรจกเหต ๓.๓๗ ๐.๔๘๒ ๓.๘๙ ๐.๕๙๘ ๔.๐๗ ๐.๔๙๙ ๔.๘๐ ๐.๐๐๐ ๓.๕๗๖* ๐.๐๑๕ ๒. ดานรจกผล ๓.๕๗ ๐.๗๒๕ ๔.๐๑ ๐.๕๙๑ ๔.๑๙ ๐.๔๒๖ ๔.๐๐ ๐.๐๐๐ ๒.๓๐๙ ๐.๐๗๘ ๓. ดานรจกตน ๓.๒๙ ๐.๓๖๓ ๓.๙๙ ๐.๕๙๖ ๔.๐๒ ๐.๕๔๙ ๔.๐๐ ๐.๐๐๐ ๓.๓๔๑* ๐.๐๒๐ ๔. ดานรจกประมาณ ๓.๕๑ ๐.๔๘๘ ๓.๙๕ ๐.๕๙๐ ๓.๙๙ ๐.๕๒๔ ๔.๐๐ ๐.๐๐๐ ๑.๓๓๕ ๐.๒๖๔ ๕. ดานรจกกาล ๓.๓๗ ๐.๔๓๙ ๓.๘๗ ๐.๕๙๖ ๓.๘๕ ๐.๕๘๙ ๔.๐๐ ๐.๐๐๐ ๑.๕๙๗ ๐.๑๙๒ ๖. ดานรจกชมชน ๓.๕๗ ๐.๔๓๙ ๓.๐๔ ๐.๕๖๘ ๔.๐๒ ๐.๖๑๘ ๔.๘๐ ๐.๐๐๐ ๒.๑๕๐ ๐.๐๙๖ ๗. ดานรจกบคคล ๓.๒๙ ๐.๔๘๘ ๓.๙๙ ๐.๖๐๔ ๓.๙๔ ๐.๕๕๔ ๔.๒๐ ๐.๐๐๐ ๓.๑๖๘* ๐.๐๒๖

รวม ๓.๔๓ ๐.๔๕๔ ๓.๙๖ ๐.๕๑๗ ๔.๐๑ ๐.๔๕๗ ๔.๒๖ ๐.๐๐๐ ๒.๗๙๐* ๐.๐๔๒ * มระดบนยส าคญท .๐๕ ๙๓

สมมตฐานท ๕ ผบรหาร คร และเจาหนาทม ประสบการณการท างาน ตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน ตารางท ๔.๑๘ เปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามประสบการณการท างาน

(n=๑๘๙)

หลกสปปรสธรรม ๗

ประสบการณการทางาน

f Sig. ตากวา ๑ ป ( ๕ คน)

๑-๒ ป ( ๔๔ คน)

๓-๔ ป ( ๓๔ คน)

๕ ปขนไป ( ๑๐๖ คน)

S.D S.D S.D S.D ๑. ดานรจกเหต ๓.๖๐ ๐.๓๔๖ ๓.๗๓ ๐.๕๒๗ ๓.๖๘ ๐.๔๔๙ ๔.๐๔ ๐.๖๒๓ ๖.๓๖๒** ๐.๐๐๐ ๒. ดานรจกผล ๓.๗๖ ๐.๕๓๗ ๓.๙๗ ๐.๕๙๑ ๓.๘๓ ๐.๔๔๗ ๕.๐๐ ๐.๕๙๙ ๒.๖๒๖ ๐.๐๕๒ ๓. ดานรจกตน ๓.๗๒ ๐.๓๐๓ ๓.๘๖ ๐.๕๗๕ ๓.๘๗ ๐.๕๙๓ ๔.๐๓ ๐.๕๙๗ ๑.๗๓๙ ๐.๑๖๑ ๔. ดานรจกประมาณ ๓.๘๘ ๐.๒๖๘ ๓.๙๔ ๐.๕๑๙ ๓.๘๐ ๐.๖๑๖ ๓.๙๗ ๐.๕๘๑ ๐.๘๑๘ ๐.๔๘๕ ๕. ดานรจกกาล ๓.๕๒ ๐.๑๗๙ ๓.๗๘ ๐.๕๘๘ ๓.๘๐ ๐.๕๖๑ ๓.๘๘ ๐.๖๑๐ ๑.๐๘๐ ๐.๓๕๙ ๖. ดานรจกชมชน ๓.๘๘ ๐.๔๑๕ ๓.๙๙ ๐.๖๑๒ ๓.๙๒ ๐.๕๔๔ ๔.๐๗ ๐.๕๗๔ ๑.๐๑๒ ๐.๓๘๘ ๗. ดานรจกบคคล ๔.๐๐ ๐.๗๐๗ ๓.๗๕ ๐.๕๙๐ ๓.๘๘ ๐.๕๗๒ ๔.๐๔ ๐.๕๙๕ ๓.๑๒๕* ๐.๐๒๗

รวม ๓.๗๗ ๐.๓๕๐ ๓.๘๖ ๐.๕๐๘ ๓.๘๐ ๐.๔๔๔ ๔.๐๒ ๐.๕๒๓ ๒.๗๐๓* ๐.๐๔๗ * มระดบนยส าคญท .๐๕ ** มระดบนยส าคญท .๐๑

๙๙

บทท ๕

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรอง การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยมวตถประสงคของการวจย ดงน ๑) เพอศกษาการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๒) เ พอเปรยบเทยบความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๓) เพอศกษาปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค กลมตวอยางทใชในการวจย คอ คร และเจาหนาท โรงเรยนในเขตอ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ๒ โดยม ๒๘ โรงเรยน ซงมจ นประชากรทงหมด ๓๗๑ โดยใชตารางก าหนดขนาดของเครจซและมอรแกน ในการค านวณหาขนาดของกลมตวอยางซงไดขนาดของกลมตวอยาง จ านวน ๑๘๙ คน เปนการวจยเชงผสม (Mix Method Research) โดยเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ซงการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) ผสมกบการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ส าหรบการวจยเชงคณภาพผวจยใชขอมลทวไปเกยวกบผสมภาษณแบบโครงสราง (Structrue Interview) โดยน าขอมลไปวเคราะหดวยการหาคาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย ( ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ขอมลทเกบรวบรวมไดจากกลมตวอยาง ผวจยไดน าแบบสอบถามทงหมดมาวเคราะหและประมวลผล โดยน าขอมลไปวเคราะหดวยเครองคอมพวเตอร ใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถตเพอการวจยทางสงคมศาสตร โดยใชสถตดงน คาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)โดยวธการทดสอบคาท (t-test) ในกรณมตวแปร ๒ ตวแปรยอย แตหากมตวแปร ๓ ตวขนไปใชวธการทดสอบคาเอฟ (F-test) มการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One-way ANOVA) และเปรยบเทยบความแตกตางรายคดวยวธผลตางนยส าคญนอยทสด LSD (Least Significant Difference) ซงมรายละเอยดดงน ๕.๑ สรปผลการวจย ๕.๒ อภปรายผลการวจย ๕.๓ ขอเสนอแนะของผวจย

๑๒๙

๕.๑ สรปผลการวจย

๕.๑.๑. ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศชาย จ านวน ๘๑ คน คดเปนรอยละ ๔๒.๙๐ ผมอาย ๓๑ - ๔๐ ป จ านวน ๖๔ คน คดเปนรอยละ ๓๓.๙๐ ผมต าแหนงคร จ านวน ๑๖๘ คน คดเปนรอยละ ๘๘.๙๐ ผมระดบการศกษาปรญญาตร หรอเทยบเทา จ านวน ๑๕๑ คน คดเปนรอยละ ๗๙.๙๐ และผมประสบการณการท างาน ๕ ป ขนไป จ านวน ๑๐๖ คน คดเปนรอยละ ๕๖.๐๙

๕.๑.๒ ระดบความคดเหนของคร และเจาหนาททมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

ระดบความคดเหนของคร และเจาหนาททมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมอยในระดบมากมคาเฉลย ๓.๙๕ เมอพจารณาเปนรายดานสรปไดดงน ๑) ดานรจกเหต การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค โดยรวมอยในระดบมาก มคาเฉลย( = ๓.๙๐) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค อยในระดบมากเปนล าดบ ๒) ดานรจกผล การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค โดยรวมอยในระดบมาก มคาเฉลย ( = ๔.๐๒) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค อยในระดบมากทกขอเปนล าดบ ๓) ดานรจกตน การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค โดยรวมอยในระดบมาก มคาเฉลย ( = ๓.๙๗) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค อยในระดบมากทกขอเปนล าดบ ๔) ดานรจกประมาณ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยรวมอยในระดบมาก มคาเฉลย ( = ๓.๙๔) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค อยในระดบมากทกขอเปนล าดบ ๕) ดานรจกกาล การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค โดยรวมอยในระดบมาก มคาเฉลย ( = ๓.๘๕) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค อยในระดบมากทกขอเปนล าดบ ๖) ดานรจกชมชน การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค โดยรวมอยในระดบมาก มคาเฉลย ( = ๔.๐๓) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค อยในระดบมากทกขอเปนล าดบ

๑๓๐

๗) ดานรจกบคคล การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค โดยรวมอยในระดบมาก มคาเฉลย ( = ๓.๙๕) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอ แมวงก จงหวดนครสวรรค อยในระดบมากทกขอเปนล าดบ

๕.๑.๓ ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบความความคดเหนของคร และเจาหนาททมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

ผลการเปรยบเทยบคณภาพการความคดเหนของคร และเจาหนาททมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค จ าแนกตาม เพศ อาย ต าแหนง ระดบการศกษา และประสบการณการท างาน น าไปสการตอบสมมตฐานทตงไว ซงสามารถแสดงรายละเอยดดงน

๑) คร และเจาหนาททมเพศตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคตางกน เมอพจารณาผลการวเคราะหพบวา ดานรจกเหต ดานรจกผล มความแตกตางกน ทระดบนยส าคญ ท .๐๑ และในภาพรวมพบวา คร และเจาหนาททมเพศตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทระดบนยส าคญ ท .๐๕

๒) คร และเจาหนาททมอายแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคแตกตางกน เมอพจารณาผลการวเคราะหพบวา ดานรจกเหต ดานรจกผล มความแตกตางกน ทระดบนยส าคญ ท .๐๑ และในภาพรวมพบวา คร และเจาหนาททมอายแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ไมแตกตางกนทระดบนยส าคญ ท .๐๕

๓) คร และเจาหนาททมต าแหนงแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จ งหวดนครสวรรคตางกน เมอพจารณาผลการวเคราะหพบวา คร และเจาหนาททมต าแหนงแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ไมแตกตางกนทระดบนยส าคญ ท .๐๕

๔) คร และเจาหนาททมระดบการศกษาแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคแตกตางกน เมอพจารณาผลการวเคราะหพบวา ดานรจกเหต ดานรจกตน ดานรจกบคคล แตกตางกนทระดบนยส าคญ ท .๐๕ และในภาพรวมพบวา คร และเจาหนาททมระดบการศกษาแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกนทระดบนยส าคญ ท .๐๕

๕) คร และเจาหนาททมประสบการณการท างานแตกตางกน คร และเจาหนาททมประสบการณการท างานแตกตางกน มความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรคแตกตางกน เมอพจารณาผลการวเคราะห ใน

๑๓๑

ภาพรวมพบวา ดานรจกเหต แตกตางกนมทระดบนยส าคญ ท .๐๑ สวนดานรจกบคคลแตกตางกนระดบนยส าคญ ท .๐๑ เชนเดยวกน

เมอพจารณาเปนรายคของคร และเจาหนาทมความคดเหนตอระดบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

จ าแนกตามระดบการศกษา

โดยภาพรวมทกดาน จ าแนกตามระดบการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามซงมวฒการศกษาต ากวาปรญญาตร มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวา ผตอบแบบสอบถามทมระดบการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทาและผตอบแบบสอบถามทมระดบการศกษาทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๑ ดานรจกเหต พบวา ผตอบแบบสอบถามทมระดบการศกษาต ากวาปรญญาตร มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวาผตอบแบบสอบถามทมระดบการศกษาปรญญาตร หรอเทยบเทาทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๕ และนอยกวาผทมการศกษาในระดบปรญญาโทหรอสงกวาทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๑ ดานรจกผล พบวา ผตอบแบบสอบถามทระดบการศกษาระดบปรญญาตร มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวา ผทจบการศกษาระดบปรญญาตรและเทยบเทา รวมทงผทจบการศกษาระดบปรญญาโทหรอสงกวาทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๑ ดานรจกบคคล พบวา ผตอบแบบสอบถามระดบปรญญาตร มความคดเหนตอการบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวา ผตอบแบบสอบถามทจบการศกษาระดบปรญญาตร หรอเทยบเทา รวมทงผตอบแบบสอบถามระดบปรญญาโทหรอสงกวาทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๑

จ าแนกตามประสบการณการท างาน

โดยภาพรวมทกดาน จ าแนกตามประสบการณการท างาน พบวา ผทมประสบการณการท างานระหวาง ๑ – ๒ ป มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวาผมประสบการณการท างาน ๕ ป ขนไป และผทมประสบการณการท างานระหวาง ๓ – ๔ ป นอยกวา ผมประสบการณตงแต ๕ ป ขนไปทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕ ดานรจกเหต จ าแนกตามประสบการณการท างาน พบวา ผทมประสบการณการท างานระหวาง ๑ – ๒ ป มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวาผมประสบการณการท างาน ๕ ป ขนไป และผทมประสบการณการท างานระหวาง ๓ – ๔ ป นอยกวา ผมประสบการณตงแต ๕ ป ขนไปทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๑ ดานรจกบคคล จ าแนกตาม ประสบการณการท างาน พบวา ผทมประสบการณการท างาน ๑ – ๒ ป มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ นอยกวา ผมประสบการณการท างาน ตงแต ๕ ป ทระดบนยส าคญทางสถตท .๐๑ นอกนน เมอเปรยบเทยบคอนๆ พบวาไมมนยส าคญทางสถตท .๐๕

๑๓๒

๕.๑.๔ สรปผลการวเคราะหปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ ของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

จากผลการศกษาผวจยพบวาปญหาอปสรรค และน าไปสขอเสนอแนะซงจะเปนประโยชนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดงน

ปญหา อปสรรคเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหาร

๑. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต อยในระดบมาก คอ ผบรหารใชกฎระเบยบวนยและเหตผลมากเกนไป จนท าใหเกดความขดแยง จ านวน ๓๔ คน คดเปนรอยละ ๑๗.๐๐ ๒. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล อยในระดบมาก คอ ผบรหารขาดเปาหมายในการบรหารสถานศกษา จ านวน ๓๘ คน คดเปนรอยละ ๒๐.๑๐ ๓. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน อยในระดบมาก คอ ผบรหารขาดความเชอมนในการบรหารสถานศกษา และออกค าสง จ านวน ๓๓ คน คดเปนรอยละ ๑๗.๔๖ ๔. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณ อยในระดบมาก คอ ผบรหารใชงบประมาณในการบรหารสถานศกษาเกนงบประมาณทมอย จ านวน ๓๕ คน คดเปนรอยละ ๑๘.๕๑ ๕. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาล อยในระดบมาก คอ ผบรหารจดท าโครงการไมถกตองกบจงหวะเวลา จ านวน ๓๗ คน คดเปนรอยละ ๑๙.๕๘ ๖. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชน อยในระดบมาก คอ ผบรหารไมมมนษยสมพนธทดกบคนในองคกร และภายนอกองคกร จ านวน ๓๖ คน คดเปนรอยละ ๑๙.๐๔ ๗. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรคตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล อยในระดบมาก คอ ผบรหารใชบคลากรไมเหมาะสมกบงาน จ านวน ๓๙ คน คดเปนรอยละ ๒๐.๖๓

๑๓๓

ขอเสนอแนะเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหาร

๑. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต อยในระดบมาก คอ ควรใชหลกการและเหตผลใหตรงกบสถานการณนนๆ เพอแกปญหา จ านวน ๓๗ คน คดเปนรอยละ ๑๙.๕๗ ๒. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล อยในระดบมาก คอ ควรมเปาหมายทชดเจนในการบรหารสถานศกษา จ านวน ๓๐ คน คดเปนรอยละ ๑๕.๘๗ ๓. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน อยในระดบมาก คอ ควรสรางความเชอมนในตนเองใหมากขน ในการบรหารสถานศกษา จ านวน ๓๘ คน คดเปนรอยละ ๒๐.๑๐ ๔. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผ บรหารตามหลกสปป ร สธรรม ๗ อ า เภอแม ว งก จ งหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณ อยในระดบมาก คอ ควรใชงบประมาณทมอยอยางเหมาะสมกบโครงการ หรอกจกรรมตางๆ โดยใหเกดประโยชนสงสด จ านวน ๓๑ คน คดเปนรอยละ ๑๖.๔๐ ๕. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาล อยในระดบมาก คอ ควรจดท าโครงการใหตรงกบระยะเวลาทเหมาะสมในการบรหารโครงการตางๆ จ านวน ๓๘ คน คดเปนรอยละ ๒๐.๑๐ ๖. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชน อยในระดบมาก คอ ควรมมนษยสมพนธทดกบคนทงภายในและภายนอกองคกร จ านวน ๔๐ คน คดเปนรอยละ ๒๑.๑๖ ๗. ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล อยในระดบมาก คอ ควรใชบคลากรใหเหมาะสมกบการงานทพงกระท าได จ านวน ๓๒ คน คดเปนรอยละ ๑๗.๐๐

๑๓๔

๕.๒ อภปรายผลการวจย

การอภปรายผลการวจยน กลาวถงการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค เพอเปรยบเทยบระดบการมการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ผวจยจะกลาวถงประเดนส าคญทนาสนใจน ามาอภปรายผลไดดงน ๕.๒.๑ จากผลการวจย พบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ไดด าเนนการบรหารสถานศกษาในหลกการทจะน าพาสถานศกษาใหไปสความส าเรจ และเกดประโยชนสงสดตอการบรหารสถานศกษา ฉะนน จากการศกษาถงการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ จงพบวา มรปแบบในการบรหาร ๗ ดาน คอ ดานรจกเหต ดานรจกผล ดานรจกตน ดานรจกประมาณ ดานรจกกาล ดานรจกชมชน และดานรจกบคคล ๕.๒.๒ จากผลการวจย พบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา อยในระดบมาก ทกดาน คอ ดานรจกเหต ดานรจกผล ดานรจกตน ดานรจกประมาณ ดานรจกกาล ดานรจกชมชน และดานรจกบคคล แสดงใหเหนวาระดบความคดเหนของคร และเจาหนาทมตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมอยในระดบมาก ท าใหทราบถงความมประสทธผลของการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ม คอ ดานรจกเหต ดานรจกผล ดานรจกตน ดานรจกประมาณ ดานรจกกาล ดานรจกชมชน และดานรจกบคคล การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค เมอพจารณาในแตละดานมประเดนน ามาอภปรายได ดงน ๑) ดานรจกเหต จากการศกษาพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต โดยภาพรวมอยในระดบมาก (๓.๙๐) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ในขอททานเปนผบรหารทมระเบยบวนยในการบรหารสถานศกษา มคาเฉลยอยในระดบมากทสด (๔.๐๐) รองลงมาคอ ขอททานเปนผบรหารทวางแผนและจดท านโยบายใหสอดคลองกบการบรหารสถานศกษา (๓.๙๒) และระดบสดทายคอขอททานเปนผบรหารทใชเหตผลในการแกไขปญหา (๓.๘๘) แสดงใหเหนวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต สอดคลองกบแนวคด แมกนสน (Magnuson)๑อางในภาวน ชนคา วา ควรมคณลกษณะทางดานสวนตว คอ ควรมความยตธรรม มความซอสตย มอารมณมนคง มความรอบร มความเปนกนเอง ม

๑แมกนสน (Magnuson) อางในภาวน ชนคา, รปแบบการบรหารงานดวยหลกธรรมาภบาลของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดสา นกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เขตพนทการศกษานครสวรรค เขต ๑, วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยราชภฎนครสวรรค, ๒๕๔๘).

๑๓๕

อารมณขน เปดเผย เขาใจงาย มความเยอกเยนและรจกเหนใจผอน และคณลกษณะดานวชาชพ เชน มความสามรถตดตอกบผอนไดด มความรในการบรหารด รจกการมอบหมายงานสามารถทางานรวมกบผอนไดด มความสามารถในการตดสนใจทด มความสามารถตอการรบฟง ความคดเหนของผอนไดด มการวางแผนงานและการจดหนวยงานทด ใหความส าคญตอผรวมงาน รจกใชอานาจอยางเหมาะสม ๒) ดานรจกผล จากการศกษาพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผลโดยภาพรวมอยในระดบมาก (๔.๐๑) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ในการบรหารสถานศกษาของทานยดประโยชนเพอสวนรวมเปนหลก อยในระดบมากทสด (๔.๐๖) รองลงมาคอ ทานเปนผบรหารทมจดมงหมายหรอเปาหมายในการบรหารสถานศกษา (๔.๐๓) และระดบสดทายคอ ทานเปนผบรหารททมเทก าลงกายก าลงใจเพองาน (๔.๐๑) แสดงใหเหนวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกผล สอดคลองกบแนวคด เกศกญญา อนกล๒ วา ผบรหารนบวาเปนบคคลทมความสมพนธตอองคกรอยางมากเพราะเปนผชขาดอนาคตของการด าเนนงานไดอยางด บทบาทและภารกจของผบรหารคองานหลกทผบรหารตองปฏบตเพอความเจรญกาวหนาขององคกร ดงนน ผบรหารสถานศกษาเปนไดทงผบรหารและผน าในขณะเดยวกน สวนผน าอาจไมใชผบรหาร แตมความสามารถในการน าหมคณะซงอาจจะท าเพยงครงเดยว หรอบางครงบางคราว ซงผบรหารสถานศกษาจ าเปนตองพฒนาตนเองใหเปนทงผบรหารและผน าใหสามารถสรางบรรยากาศทางวชาการ เพอพฒนาผลสมฤทธผลทางการเรยนของนกเรยนใหสงขน ๓) ดานรจกตน จากการศกษาพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตนโดยภาพรวมอยในระดบมาก (๓.๙๗) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทานเปนผบรหารทมจตใจโอบออมอารและมความเสยสละ อยในระดบมากทสด (๔.๐๕) รองลงมาคอทานเปนผบรหารทมความรบผดชอบตอการบรหารสถานศกษาสง (๔.๐๒) และระดบสดทายคอ ดานทานเปนผบรหารทเปยมดวยความร ความสามารถและความเชอมนในตนเอง (๓.๙๘) แสดงใหเหนวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกตน สอดคลองกบแนวคด ชยญา ชนะมาร๓ วา ผบรหารควรเปนแบบอยางทดของบคลากรในสถานศกษา มบคลกภาพทด มปฏภาณไหวพรบดมการตดสนในและแกไขปญหาไดด มมนษยสมพนธด มความรบผดชอบสง ม

๒เกศกญญา อนกล, “การบรหารโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ตามหลกสปปรสธรรม ๗ ของโรงเรยนระดบมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสมทรปราการ เขต ๒,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓). ๓ชยญา ชนะมาร, “การศกษาคณธรรมของผบรหารสถานศกษา ตามทศนะของครโรงเรยนมธยมศกษา ในเขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร,” วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓).

๑๓๖

ใจเปนกลางพรอมทจะรบฟงความคดเหนของผอน มความซอสตวสจรตยตธรรม มคณธรรม มความอตสาหะ วรยะ อดทน มความเสยสละ มความสม าเสมอมนคง มความเชอมนในตนเอง มความสามารถในการสอสาร มความกลาในการพดและการปฏบต มความตนตวอยเสมอ มความสขภาพดเปนผประสานงานทด เปนนกพฒนาและเปนนกบรหารการสงคม รจกพฒนาตนเอง ๔) ดานรจกประมาณ จากการศกษาพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกประมาณโดยภาพรวมอยในระดบมาก (๓.๙๔) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทานเปนผบรหารทมความพอใจในความพอเพยงตามปจจยสทตนมอย อยในระดบมากทสด (๓.๙๙) รองลงมาคอ ทานเปนผบรหารทเปนตวอยางในการด าเนนชวตบนวถแหงความสนโดษ (๓.๙๙) และระดบสดทายคอ ทานเปนผบรหารทเปนตวอยางทดในการบรหารจดการโดยยดหลกทางสายกลาง (๓.๙๔) แสดงใหเหนวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกเหต สอดคลองกบแนวคด อนชต วรรณสทธ๔ วา ดานความสามารถการเปนผนา ผบรหารควรมวสยทศนะกวางไกลก าหนดเปาหมายสถานศกษาไดอยางชดเจน เพอเปนแนวทางในการจดกระบวนการเรยนร มความคดรเรมสรางสรรคกลาปฏรปปรบปรงและพรอมทจะเปนผนาในการเปลยนแปลง มความสามารถประสานงานทางานกบชมชน องคกรตางๆ สามารถจงใจผใตบงคบบญชา ใหทางานเปนทมและมงสเปาหมายทก าหนดได มการก าหนดยทธศาสตรการทางานแบบมสวนรวม มความสามารถในการสรางทมงาน ปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกผใตบงคบบญชา มการสงเสรมใหสถานศกษาจดกจกรรมอยางหลากหลาย มการประเมนผลอยางเปนระบบและนาผลไปปรบปรงแกไข มการจดสรรงบประมาณใหอยางสอดคลองกน ๕) ดานรจกกาล จากการศกษาพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาลโดยภาพรวมอยในระดบมาก (๓.๘๕) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทานเปนผบรหารทเปนตวอยางทดในการบรหารจดการเวลา ใหเกดประโยชนกบองคกรสงสด อยในระดบมากทสด (๓.๘๘) รองลงมาคอ ทานเปนผบรหารทแกไขปญหาทเกดขนไดทนตอเหตการณและเวลา (๓.๘๗) และระดบสดทายทานเปนผบรหารทท างานไดเสรจสมบรณไมไดท างานใหคงคาง (๓.๘๕) แสดงใหเหนวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกกาล สอดคลองกบแนวคด ธนาธร ตนวพงษตระกล๕ วา ดานการบรหารงานวชาการ ผบรหารพฒนาหลกสตรสถานศกษา พฒนาสอ นวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา สวนดานการบรหาร

๔อนชต วรรณสทธ, ความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบคณลกษณะของผบรหารสถานศกษามออาชพในอนาคต สงกดกระทรวงศกษาธการ, วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏบรรมย, ๒๕๔๖). ๕ธนาธร ตนวพงษตระกล, “ความตองการพฒนาของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาลาพน เขต ๒”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๗).

๑๓๗

งบประมาณ มการตรวจสอบ ตดตามและประเมนผล รายงานผลการใชเงนและผลการดาเนนการ การบรหารบญช สาหรบดานการบรหารงานบคคล เสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตราชการ มวนยและรกษาวนยและดานการบรหารงานทวไป จดระบบควบคมหนวยงาน สงเสรมสนบสนน ประสานงานการศกษาของบคคล ชมชน องคกร หนวยงานและสถาบนสงคมอนทจดการศกษา ๖) ดานรจกชมชน จากการศกษาพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชนโดยภาพรวมอยในระดบมาก (๔.๐๓) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทานเปนผบรหารท เขาใจสภาพแวดลอมในสถานศกษาเปนอยางด อยในระดบมากทสด (๔.๐๘) รองลงมาคอ ทานเปนผบรหารทใหความส าคญในการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมของเยาวชน และประชาชน (๔.๐๗) และระดบสดทายทานเปนผบรหารทใหความส าคญกบประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน (๔.๐๖) แสดงใหเหนวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกชมชน สอดคลองกบแนวคด เสร พทธปวน๖ วา ผบรหารโรงเรยนและครผสอนมความเหนสอดคลองเปนแนวทางเดยวกนวาการปฏบตงานบรหารสถานศกษาโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ทง ๔ ดาน คอ ดานการบรหาร ดานวชาการ ดานกจการนกเรยน และดานความสมพนธกบชมชนมการปฏบตอยในระดบมากปญหาและขอเสนอแนะทพบสรปไดวา ผบรหารโรงเรยนครผสอนและคณะกรรมการสถานศกษาเหนวาเปนการเปลยนแปลงการปรบระบบราชการ และมการจดปฏรปการศกษา ซงบคลากรยงไมมความพรอมสงผลใหครและคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานยงขาดความเขาใจและความพรอม ๗) ดานรจกบคคล จากการศกษาพบวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคลโดยภาพรวมอยในระดบมาก (๓.๙๕) เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ครและเจาหนาทความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทานเปนผบรหารทใหความส าคญกบทรพยากรมนษย อยในระดบมากทสด (๔.๑๑) รองลงมาคอทานเปนผบรหารทเปนผสงเสรมใหคร เจาหนาท ไดมโอกาสศกษาเลาเรยนเพมเตม (๔.๐๕) และระดบสดทายทานเปนผบรหารทใหความส าคญกบประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน (๔.๐๖) แสดงใหเหนวา การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ดานรจกบคคล สอดคลองกบแนวคด พระถนด วฑฒโน (บตรสวสด)๗ วา แนวคดและทฤษฎทเกยวกบคณสมบตของผน าทดนนยอมประกอบดวยหลก ๓ ประการ คอ หลกการครองตน ครองคนและครองงาน โดยมงเนนใหผน าเกดการพฒนาตน พฒนาคน และพฒนาระบบการท างาน ใหมคณภาพทสมบรณแบบทงสองดาน คอ คณภาพดานจตใจ และ คณภาพดานความสามารถ นอกจากนนยงพบวา ผน าทดตาม

๖เสร พทธปวน, “การบรหารงานโดยใชโรงเรยนเปนฐานในโรงเรยน สงกดสานกงานประถมศกษา อ าเภอเมองลาพน”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๖). ๗พระถนด วฑฒโน (บตรสวสด), "การวเคราะหคณสมบตของผน าตามหลกสปปรสธรรม ๗",วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย), ๒๕๕๑.

๑๓๘

หลกสปปรสธรรม ๗ ในพระพทธศาสนา จะตองยดหลกธรรมเปนคณธรรมส าคญส าหรบการปฏบตหนาทของตน เพอใหสามารถด าเนนกจการทกอยางใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมายทวางไว ๕.๒.๓ ผลการเปรยบเทยบประสทธผลการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค จ าแนกตามปจจยสวนบคคล

เปรยบเทยบประสทธผลการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยจ าแนกตามปจจยสวนบคคลไดแก เพศ อาย ต าแหนง ระดบการศกษา และประสบการณการท างาน พบวา คร และเจาหนาททมความคดเหนการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทม เพศ ระดบการศกษา และประสบการณท างานตางกน มความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค แตกตางกน จงยอมรบสมมตฐานทตงไว สวนคร และเจาหนาททมความคดเหนการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ทม อาย และต าแหนงตางกน มครและเจาหนาททมความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานทตงไว แตเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ครและเจาหนาททมความคดเหนตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ไมแตกตางกน จงปฏเสธสมมตฐานทตงไว

๕.๓ ขอเสนอแนะ

๕.๓.๑ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

จากการศกษาวจยเรอง “การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค” ผวจยขอเสนอประเดนทควรก าหนดเปนนโยบายเพอใหผทเกยวของไดน าไปใชดงตอไปน ๑) ดานรจกเหต ผบรหารสถานศกษาควรใชหลกการและเหตผลใหตรงกบสถานการณนนๆ เพอแกปญหา ควรใชอารมณใหนอยลงและควรใชเหตผลเปนทตงในการบรหาร ควรรบฟงเหตผลของผใตบงคบบญชาใหดกอนวาเหตเปนมาอยางไร ควรมใหทกคนมสวนรวมในการแกไขปญหา รวมกน เพอใหเกดมมมองหลากหลายและแกปญหาไดถกตองยงขน ๒) ดานรจกผล ผบรหารสถานศกษาควรมเปาหมายทชดเจนในการบรหาร ควรศกษาโครงการหรอกจกรรมตางๆ ทจะน ามาพฒนาสถานศกษา ควรคดวเคราะหถงผลไดและผลเสยใหด ในการแกไขปญหานนๆ ควรตงใจท างานและหวงความเจรญกาวหนามาสโรงเรยนและองคกรของตนเอง ๓) ดานรจกตน ผบรหารสถานศกษาควรสรางความเชอมนในตนเองใหมากขน ในการบรหารสถานศกษา ควรปรบปรงเปลยนแปลงการประพฤตใหเหมาะสมกบสถานการณในการบรหาร ควรมปยะวาจาในการสนทนา หรอในการประชม และการบรหารงานในสถานศกษา และควรอทศตนเองใหกบการบรหารสถานศกษาจนกวาจะประสบผลส าเรจ ๔) ดานรจกประมาณ ผบรหารสถานศกษาควรใชงบประมาณทมอยอยางเหมาะสมกบโครงการ หรอกจกรรมตางๆ โดยใหเกดประโยชนสงสด ควรวางแผนงานใหสามารถปฏบตไดและ

๑๓๙

เหมาะสมกบทรพยากรทมอย ควรใชอ านาจใหถกตองเหมาะสมและมขอบเขตในการบรหาร ควรด าเนนชวตบนความพอเพยง ใหเหมาะสมกบการเปนผบรหาร ๕) ดานรจกกาล ผบรหารสถานศกษาควรจดท าโครงการใหตรงกบระยะเวลาทเหมาะสมในการบรหารโครงการตางๆ ควรควบคมระยะเวลาในการด าเนนนโยบายตางๆ ใหทนตอกาลเวลาในการบรหาร ควรสงการในการท างานใหตรงกบระยะเวลาและสถานทในการบรหาร ควรจดล าดบความส าคญของการด าเนนกจกรรมหรอการบรหารสถานศกษา ๖) ดานรจกชมชน ผบรหารสถานศกษาควรมมนษยสมพนธทดกบคนทงภายในและภายนอกองคกร ควรศกษาวเคราะหบรบทและสภาพแวดลอมในการบรหารสถานศกษาใหเขาใจถงความเปนไดในการบรหาร ควรประสานงานกบชนชนในการท ากจกรรมของสถานศกษาเพอท าใหเกดการมสวนรวม และควรด าเนนโครงการหรอจดกรรมใหสอดคลองกบสถานศกษา ๗) ดานรจกบคคล ผบรหารสถานศกษาควรใชบคลากรใหเหมาะสมกบการงานทพงกระท าได ควรสงเสรมบคลากรในองคกรใหเกดความรความสามารถและไดพฒนาตนเองในดานตางๆ ควรพจารณาความดความชอบบนหลกของความถกตองและเปนธรรมแกทกฝาย และควรใหความส าคญกบบคลากรทกคนในองคกร

๕.๓.๒ ขอเสนอแนะเชงปฏบต

๑) ผบรหารควรมการวางแผนงาน คอ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ ควรจะก าหนดแผนงานกจการ เพอให หมสมาชก หรอบคลากรในองคกรมทศทางในการปฏบตงานหรอท างานรวมกนอยางกลมกลนไปในทางเดยวกน ๒) ผบรหารควรมการจดองคการ คอ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ ควรจดการโครงสรางองคกรใหมสายบงคบบญชา ทคลองตว การเชอมสายบงคบบญชาใหแนนแฟน และมความจงรกภกดตอองคกร เพอสนบสนนนโยบายของผบรหารในระดบสงเปนอยางด ๓) ผบรหารควรมการบรหารงานบคคล คอ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ ควรสงเสรมและพฒนาการบรหารทรพยากรมนษยในองคกร เพอเพมประสทธภาพในการปฏบตงานขององคกร ๔) ผบรหารควรมการวนจฉยสงการ คอ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ องคกรควรมการวนจฉยสงการทรวดเรวแมนตรง รวมทงขอมลขาวสารททนสมย เพอเปนขอมลในการตดสนใจของผบรหารองคกร เพอเพมประสทธภาพและประสทธผลขององคกร ๕) ผบรหารควรมการประสานงาน คอ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ ควรประสานงานในเชงระบบในองคกร หรอ นอกระบบนอกองคกร เพอใหองคกรสามารถด าเนนกจการอยางมประสทธภาพ ตรงตามนโยบายและวตถประสงคขององคกร เพอแกไขปญหาความขดแยง ทงในองคกรและนอกองคกร ๖) ผบรหารควรมการเสนอรายงาน คอ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ องคกรควรจะตองมการตรวจสอบขอมลผลการปฏบตงานอยางมประสทธภาพ การรายงานขอมลอยางสม าเสมอ และเปนขอมลทเปนมาตรฐาน เทยงตรง มมาตรวด รวมทงการใช

๑๔๐

เทคโนโลยททนสมยเขามาสนบสนนขอมล จะท าใหการบรหารองคกรไดอยางแมนตรง รวดเรวตอผบรหาร ๗) ผบรหารควรมการจดท างบประมาณ คอ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ องคกรควรจดท าระบบบญช และงบประมาณเปน แบบมาตรฐาน ซงสามารถตรวจสอบระบบบญช ไดอยางมระบบในการบรหารงานองคกร

๕.๓.๓ ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป

จากการศกษาวจยเรอง “การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค” ผวจยขอเสนอใหผทสนใจ ไดน าไปศกษาวจยครงตอไปในประเดนดงตอไปน ๑) ในการวจยครงตอไป ควรศกษาวจยในเชงคณภาพ เพอจะไดทราบรายละเอยดเอกสารท เกยวของกบนโยบายและอดมการณในการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ ดวยการสมภาษณ (Interview) โดยแบบสมภาษณ รวบรวมขอมลจากการสมภาษณเชงลก (In Depth Interview) กบผใหขอมลส าคญ (Key Informants) วา นโยบายและอดมการณ ในการบรหารสถานศกษาของผบรหารสถานศกษาในจงหวดนครสวรรคและจงหวดใกลเคยงวาเปนอยางไร ๒) ในการวจยครงตอไป ควรศกษาวจยกระบวนการจดการใหเกดประสทธภาพและประสทธผลในการบรหารสถานศกษาของผบรหาร โดยมงเนนทการจดการกบนโยบายและอดมการณในการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ เพอใหทราบถงกระบวนการการบรหารสถานศกษาของผบรหารทเปนรปธรรม ๓) ในการวจยครงตอไป ควรศกษาเกยวกบประสทธภาพและประสทธผล หรอเทคนคในการบรหารสถานศกษาของผบรหาร ในแตละดาน เชน ดานรจกเหต ดานรจกผล ดานรจกตน ดานรจกประมาณ ดานรจกกาล ดานรจกชมชน และดานรจกบคคล เปนตน เพอจะไดทราบวามประสทธภาพและประสทธผล หรอมเทคนคการบรหารสถานศกษาทสามารถน ามาใชเพอการพฒนาในการบรหารสถานศกษาได

บรรณานกรม

๑. ภาษาไทย : ก. ขอมลปฐมภม

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย .กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙.

ข. ขอมลทตยภม

๑ หนงสอ :

แกวตา ไทรงาม, ประชม โพธกล, เวช มงคล และณรงค ดาวเจรญ. ผน าเชงกลยทธเพอสรางองคการ แหงการเรยนร. กรงเทพมหานคร : สถาบนพฒนาผบรหารการศกษา, ๒๕๔๘. กตมา ปรดดลก. การบรหารและการนเทศการศกษาเบองตน. กรงเทพมหานคร : อกษรพพฒน, ๒๕๔๒. จ าเรญ จตรหลง. บทบาทของผบรหารในยคของการปฏรปการศกษา. วทยาจารย ๓. ๒๕๕๐. จนทราน สงวนนาม. ทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารสถานศกษา. กรงเทพมหานคร : บคพอยท, ๒๕๔๕. จลพล สวสดยากร. หลกการบรหารและมนษยสมพนธ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพสวรรณภม, ๒๕๔๒. ทองหลอ วงษธรรมา. ปรชญา ๒๐๑ พทธศาสน. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๓๘. ธระ รญเจรญ. การบรหารเพอการปฏรปการเรยนร. กรงเทพมหานคร : เยลโลการพมพ, ๒๕๔๕. นพพงษ บญจตราดล. วชาหลกการบรหารการศกษา. เอกสารประกอบการบรรยาย. ฉะเชงเทรา : สถาบนราชภฏราชนครนทร, ๒๕๔๖. บรชย ศรมหาสาคร. ผน าพนธแท Authentic Leader. กรงเทพมหานคร : แสงดาว จ ากด, ๒๕๔๙. ปราชญา กลาผจญ และสมศกด คงเทยง. หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ, ๒๕๔๕. ปรญญา ตนสกล. ศาสตรแหงการเปนผน า. กรงเทพมหานคร : จตจกรวาล, ๒๕๔๙. ปรยพร วงศอนตรโรจน. การบรหารงานวชาการ. กรงเทพมหานคร : ศนยสอเสรมกรงเทพ, ๒๕๔๖. พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). ธรรมนญชวต. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา. ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๔๗. พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต). พทธวธในการบรหาร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙. พระมหาสมปอง มทโต. คมภรอภธานวรรณนา. แปลเรยบเรยง. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ ธรรมสภา, ๒๕๔๒.

๑๔๒

บรรณานกรม (ตอ) พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). ภาวะผน า. กรงเทพมหานคร : ธรรมสภา, ๒๕๔๖. . พจนานกรมพทธศาสนฉบบประมวลศพท. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๘. . พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. พมพครงท ๑๑. กรงเทพมหานคร : บานหนงสอโกสนทร, ๒๕๔๖. พระอคควงสเถระ, สททนตธาตมาลา คมภรหลกบาลมหาไวยากรณ. พระมหานมต ธมมสาโร, จ ารญ ธรรมดา แปล. กรงเทพมหานคร : หจก.ไทยรายวนการพมพ, ๒๕๔๖. พนส หนนาคนทร. ประสบการณในงานบรหารบคลากร. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, ๒๕๔๒. .พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒ ) กระทรวงศกษาธการ, ๒๕๔๕. เมธ ปลนนานนท. การบรหารการศกษา. พมพครงท ๕. กรงเทพมหานคร : เมธทปส, ๒๕๒๕. วโรจน สารรตนะ. การบรหารหลกการทฤษฎและประเดนการศกษา. กรงเทพมหานคร : ทพยวสทธ, ๒๕๔๕. ศกดไทย สรกจบวร. ภาวะผน าของผบรหารมออาชพ. กรงเทพมหานคร : สวรยาสาสน, ๒๕๔๙. รงสรรค ประเสรฐศร. การจดการสมยใหม Modern Management. กรงเทพมหานคร : ธรรมสาร จ ากด, ๒๕๔๙. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พทธศกราช ๒๕๔๒. กรงเทพมหานคร : นานมบคสพบลชเคชนส, ๒๕๔๖. สมเดจพระมหาสมณเจากรมพระยาวชรญาณวโรรส. บาลไวยากรณสมาสและตทธต. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๒. สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช (อฏฐาย). “สปปรสธรรม” หนงสออนสรณเนองใน โอกาสงานฌาปนกจศพ นายชย. กรงเทพมหานคร, ๒๕๐๙. สพล วงสนธ. การพฒนาโรงเรยนทงระบบเพอการปฏรปการเรยนร. วารสารวชาการ, ๒๕๔๕. สรศกด มวงทอง. “พทธธรรมกบภาวะผน าทพงประสงค”. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๔๓. สน พนธพนจ เทคนคการวจยทางสงคมศาสตร. กรงเทพมหานคร : บรษทจนพบลชซงจ ากด, ๒๕๔๗. สมพงษ เกษมสน. การบรหาร. กรงเทพมหานคร : พมพลกษณ, ๒๕๔๒. สมคด บางโม. การบรหารการศกษา. พมพครงท ๔. กรงเทพมหานคร : โรงพมพพระนคร, ๒๕๔๔. สรศกด ปาเฮ. การบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐาน School – Based Management. พมพครงท ๒. สานกงานศกษาธการอ าเภอวงชน จงหวดแพร, ๒๕๔๖.

๑๔๓

บรรณานกรม (ตอ) ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. แนวทางการประกนคณภาพภายในสถานศกษา : เพอ พรอมรบการประเมนภายนอก. กรงเทพมหานคร : พมพด, ๒๕๔๔. หวน พนธพนธ. การบรหารการศกษา: นกบรหารมออาชพ. พมพครงท ๒. นนทบร : พนธพนธการพมพ, ๒๕๔๙. อาคม วดไธสง. หนาทผน าในการบรหารสถานศกษา. สงขลา : มหาวทยาลยทกษณ, ๒๕๔๗. อมรชย ตนตเมธ. การบรหารสถานศกษาปฐมวย. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๔๒.

๒ วทยานพนธ :

เกศกญญา อนกล. “การบรหารโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ตามหลกสปปรสธรรม ๗ ของ โรงเรยนระดบมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสมทรปราการ เขต ๒”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหา จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓. กระแสสนธ ปลองมะณ และศรฉตร ศรคล า. “การศกษาภาวะผน าของผบรหารสถานศกษาส านกงาน เขตพนทการศกษากรงเทพมหานคร เขต ๓”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยนเรศวร, ๒๕๕๑. กลยา วลาวรรณ. “การปฏบตงานของผชวยผบรหารฝายธรการ โรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญ ศกษา”. วทยานพนธครศาสตรมหาบญฑต. บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณ มหาวทยาลย, ๒๕๓๙. กลปยกร มนถาวรวงศ. “บทบาทของผบรหารสถานศกษาตอการสงเสรมการวจยในชนเรยนระดบ การศกษาขนพนฐานในกรงเทพมหานคร”. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : สถาบนราชภฏสวนสนนทา, ๒๕๔๕. เฉลมชย สมทา. การบรหารโดยใชหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษาของครปฏบตการสอนใน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต ๑. วทยานพนธศกษาศาสตร มหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๗. ชยญา ชนะมาร. “การศกษาคณธรรมของผบรหารสถานศกษา ตามทศนะของครโรงเรยนมธยมศกษา ในเขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓. ชนดา อนตะปญญา. “การใชอานาจของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน อ าเภอเมองจงหวด เชยงราย”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๗. ธรณศวร จตขวญ. “ความคดเหนของผปกครองตอการบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงาน การประถมศกษาจดหวดนนทบร”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๒.

๑๔๔

บรรณานกรม (ตอ) ธนาธร ตนวพงษตระกล. “ความตองการพฒนาของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงาน เขตพนทการศกษาลาพน เขต ๒”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๗. นนทวรรณ อสรานวฒนชย. “ภาวะผน าทพงประสงคในยคโลกาภวตน : ศกษาจากหลกพทธธรรม”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลง กรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐. บรรจง หมายมน. "การศกษาความสมพนธระหวางสปปรสธรรมกบสนโดษเพอเปนแนวทางในการ คนหาบคลกภาพธรรมาธปไตย". วทยานพนธการศกษามหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, ๒๕๑๘. พระมหาสทศ สทสสโน (นราช). “ศกษาบทบาทของผบรหารโรงเรยนวถพทธ ระดบประถมศกษา เขต บางกอกนอย กรงเทพมหานคร”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒. พระมหารงโรจน ธมมฏฐเมธ (ศรพนธ). “การศกษาวเคราะหภาวะผน าในพระพทธศาสนาเถรวาท”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลง กรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐. พระสามารถ อานนโท. “ภาวะผน าตามหลกสปปรสธรรม”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐. พระจกรพนธ ปญญาธโร (แซเตยว). “การบรหารการเรยนการสอนโรงเรยนประถมศกษาสงกด ส านกงานเขตบางขนเทยน กรงเทพมหามหานคร”. วทยานพนธพทธศาสตร มหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓. พระครใบฎกาสวนท สวชาโน (สอนเลก). “ความคดเหนเกยวกบการบรหารจดการการศกษาตามแนว วถพทธ : กรณศกษาโรงเรยนวดชมนมตร อ าเภอพระประแดง จงหวด สมทรปราการ”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓. พระปรเมศวร ปญญาวชโร (แจมแจง). “ความคดเหนของครผสอนตอการบรหารงานตามหลก ธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษาระดบมธยมศกษาในเขตอ าเภอบรรพตพสย จงหวดนครสวรรค”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๓. พระถนด วฑฒโน (บตรสวสด). "การวเคราะหคณสมบตของผน าตามหลกสปปรสธรรม ๗ ". วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลง กรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑.

๑๔๕

บรรณานกรม (ตอ) พระมหาคมเพชร วชรปญโญ (เรองผา). “การน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาประยกตใชในการบรหาร ราชการสวนทองถน : กรณศกษาเฉพาะองคการบรหารสวนต าบลในอ าเภอบางบว ทอง จงหวดนนทบร”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒. ไพฑรย ดอกบว. “พฤตกรรมการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานชวงชนท ๑ - ๓ สงกด สานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร, ๒๕๕๐. ไพบลย ธรรมขดดก. “บทบาทของผบรหารสถานศกษาในการสนบสนนการเรยนรทเนนผเรยนเปน ส าคญของสถานศกษาขนพนฐาน อ าเภอแมทา จงหวดล าพน”. วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๘. พสทธ จนทรเนตร. “การศกษาเปรยบเทยบการบรหารงานวชาการในโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรม สามญศกษาจงหวดสกลนครจ าแนกตามขนาดโรงเรยน”. วทยานพนธศกษา มหาบณฑต. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๗. ภาวน ชนคา. รปแบบการบรหารงานดวยหลกธรรมาภบาลของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดสา นกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เขตพนทการศกษานครสวรรค เขต ๑. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยราชภฎ นครสวรรค, ๒๕๔๘. มานตย คณะวาป. “ทกษะการบรหารของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดเขตพนทการศกษา ขอนแกน เขต ๓”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๖. สมย อดทน. “การศกษาความคดเหนของผบรหารสถานศกษา ครวชาการและครผสอนตอการ บรหารงานวชาการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนท การศกษาศรสะเกษ เขต ๑”. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏสรนทร, ๒๕๕๑. สมควร ทพยจนทร. “การพฒนาบคลากรของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน อ าเภอแมทา จงหวดล าพน”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๘. สมชาย ไชยจนดา. “การดาเนนงานวชาการของผบรหารสถานศกษาในอ าเภอสนปาตองจงหวด เชยงใหม”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๗. เสร พทธปวน. “การบรหารงานโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ในโรงเรยน สงกดส านกงานประถมศกษา อ าเภอเมองล าพน”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๖.

๑๔๖

บรรณานกรม (ตอ) วรณยพา วโนทพรรษ. “ศกษาการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐานของผบรหารสถานศกษา สงกดกรมสามญศกษาจงหวดสราษฎรธาน”. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๒. อนชต วรรณสทธ. ความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบคณลกษณะของผบรหารสถานศกษามออาชพ ในอนาคต สงกดกระทรวงศกษาธการ. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏบรรมย, ๒๕๔๖.

๒. แบบสมภาษณ : สมภาษณ นายสระ ทวผล. ผอ านวยการโรงเรยนบานหนดาด ต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค. เวลา ๑๓.๐๐ น., วนท ๒๒ มกราคม ๒๕๕๖. สมภาษณ นายมนส สมรภม. ผอ านวยการโรงเรยนบานตะแบกงาม ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค. เวลา ๐๙.๔๐ น., วนท ๒๑ มกราคม ๒๕๕๖. สมภาษณ นายสามารถ ศรชมพ. ผอ านวยการโรงเรยนบานปางสด ต าบลแมเลย อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค. เวลา ๑๒.๕๐ น., วนท ๒๓ มกราคม ๒๕๕๖. สมภาษณ นายปราโมทย เจรญเกษ. ผอ านวยการโรงเรยนบานตะกรด ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค. เวลา ๑๓.๓๐ น., วนท ๑๘ มกราคม ๒๕๕๖. สมภาษณ นายสรยา คงเพชรศกด. ผอ านวยการโรงเรยนบานวงชมพร ต าบลเขาชนกน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค. เวลา ๑๐.๐๐ น., วนท ๑๗ มกราคม ๒๕๕๖.

๓. ภาษาองกฤษ : Barnard, Chester I. The Function of the Executive. Cambridge. Mass. : Harvard University Press, 1968. Campbell, Ronald F. et al. Introduction to Eduction Administration 5th ed. Boston 1980. Flippo, Edwin B. Principle of Personnel Managemen. New York : Mc Graw-Hall Inc, 1970. Hoy, Wayne K. & Cecil, Masker G. Educational Administration Theory. Research, and Practice. Nen York : McGraw – Hill Inc, 1996. Halpin, Andrew. Theory and Research in Administration. New York : Mcmillan Company, 1966. Holt, D.H. Management printciples and practices. New Jersey : Prentice – Hall, 1993 Good, Center V, Dictionary of Education. New York : McGraw – Hill. 1973.

๑๔๗

บรรณานกรม (ตอ) Gorton. School Administration and Supervision. Dubuque : Wm.C. Brown,1983 Stoner, James A.F. and Charle. Wankel Management. (3nd ed). Philippines : Prentice- Hall, International, 1970. Simon, Herbert A, Donald W. Simithburg and Victor A. Thomson. Public Administration. New York : Alfred A, Knopf, 1966. Theodore Sarbin and Raph H. Jurnur . Role The Encyclopedia of social Science. New York : Gordon and Breach Science Pubishers , 1995. Terry,George R. Principles of Management. Illinois : Richard D. Irwin. Inc,1977. Wagner, J.A., &Hollenbeck,J.R. Management of organization behavior. New Jersey : Prentice – Hall, 1995.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

หนงสอขอความอนเคราะหผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพเครองมอในการวจย

๑๕๐

๑๕๑

๑๕๒

๑๕๓

๑๕๔

๑๕๕

ภาคผนวก ข ผลการหาดชนความสอดคลอง (IOC)

๑๕๖

๑๕๗

๑๕๘

ภาคผนวก ค หนงสออนมตเกบขอมลตวอยาง (Try Out)

๑๕๙

๑๖๐

๑๖๑

ภาคผนวก ง คาสมประสทธ แอลฟา (Alpha coefficient)

๑๖๒

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (ALPHA)

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item Deleted

c1 145.40 153.628 .639 .893 c2 145.83 153.178 .529 .895 c3 145.80 156.303 .393 .897 c4 145.53 155.154 .426 .897 c5 145.73 155.030 .510 .895 c6 145.40 157.766 .375 .897 c7 145.67 152.920 .510 .895 c8 145.50 155.914 .525 .895 c9 145.47 149.913 .658 .892 c10 145.57 160.737 .190 .901 c11 145.23 163.909 .112 .900 c12 145.57 158.944 .398 .897 c13 145.27 161.789 .214 .899 c14 145.70 158.976 .278 .899 c15 145.57 154.254 .432 .897 c16 145.43 155.909 .554 .895 c17 145.80 149.959 .666 .892 c18 145.57 159.151 .264 .899 c19 145.57 152.323 .563 .894 c20 145.50 150.534 .700 .892 c21 145.27 161.789 .241 .899 c22 145.47 158.947 .462 .896 c23 145.73 154.340 .488 .895 c24 145.57 163.357 .093 .901 c25 145.63 152.447 .606 .893 c26 145.33 157.264 .461 .896

๑๖๓

Reliability Coefficients N of Cases = 30.0 N of Items = 35 Alpha = .899

c27 145.53 158.326 .362 .897 c28 145.47 159.844 .319 .898 c29 145.57 153.013 .590 .894 c30 145.50 160.603 .278 .899 c31 145.13 160.464 .350 .898 c32 145.57 161.771 .196 .900 c33 145.30 159.597 .297 .898 c34 145.57 154.461 .516 .895 c35 145.47 153.706 .603 .894

๑๖๔

ภาคผนวก จ หนงสออนมตเกบขอมลเพอการวจย

๑๖๕

๑๖๖

๑๖๗

๑๖๘

๑๖๙

๑๗๐

๑๗๑

๑๗๒

๑๗๓

๑๗๔

๑๗๕

ภาคผนวก ฉ แบบสอบถามเพอการวจย

๑๗๗

แบบสอบถามเพอการวจย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆนครสวรรค

สาขาวชาการบรหารการศกษา เรอง การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗

อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

ค าชแจง

แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอศกษาวจยเรอง “การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค” อนจะเปนประโยชนตอการบรหารสถานศกษาตามทพงประสงคของผบรหาร คร และเจาหนาทในการพฒนาดานตางๆ ตอไป ขอมลทได จะแปลผลวจยในภาพรวม ผวจยจะเกบขอมลของทานเปนความลบ และใชประโยชนเฉพาะการวจยเทานน ไมมผลกระทบตอทานหรอหนวยงานของทานแตอยางใด แบบสอบถามน แบงเปน ๓ ตอน ตอนท ๑ ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ตอนท ๒ เปนแบบสอบถามเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตาม หลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ตามความคดเหนของคร และเจาหนาท ตอผบรหารสถานศกษา ตอนท ๓ เปนแบบสอบถามเปด (Open) ใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนเพมเตมเกยวกบปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ม ๗ ดาน ไดแก ดานรจกเหต ดานรจกผล ดานรจกตน ดานรจกประมาณ ดานรจกกาล ดานรจกชมชน และดานรจกบคคล ผวจยหวงเปนอยางยงวา คงจะไดรบความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถามเปนอยางด จงขอขอบพระคณมา ณ โอกาสน

พระเฉลมพงศ จรณสมปนโน (แกวกณหา) นสตปรญญาโท พทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆนครสวรรค

๑๗๘

ตอนท ๑ ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

ค าชแจง โปรดเขยนเครองหมาย ลงใน � หนาขอความตามสภาพทเปนจรงทเกยวของกบผตอบแบบสอบถาม ๑. เพศ

� ชาย � หญง ๒. อาย

� ๒๑ - ๓๐ ป � ๓๑ - ๔๐ ป � ๔๑ - ๕๐ ป � ๕๑ - ๖๐ ป

๓. ต าแหนง � คร � เจาหนาท

๔. ระดบการศกษา � ต ากวาปรญญาตร � ปรญญาตร หรอเทยบเทา � ปรญญาโท � ปรญญาเอก

๕. ประสบการณการท างานในสถานศกษา � ต ากวา ๑ ป � ๑ – ๒ ป � ๓ – ๔ ป � ๕ ป

๑๗๙

ตอนท ๒ เปนแบบสอบถามเกยวกบการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ตามความคดเหนของคร และเจาหนาท ตอผบรหารสถานศกษา ค าชแจง :โปรดอานขอความตอไปนอยางรอบคอบ วาตรงกบความเปนจรงในการปฏบตหนาทของทานมากทสด และโปรดท าเครองหมาย ลงในชองทก าหนด

การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ม ๗

ดาน ดงนคอ

ระดบความคดเหน

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

๑. ดานธมมญญตา : ความเปนผรจกเหต ๑.๑ ทานเปนผบรหารท เขาใจระเบยบกฎเกณฑของ การบรหาร

๑.๒ ทานเปนผบรหารทยดหลกการและบรหารสถานศกษาอยางเปนขนเปนตอน

๑.๓ ทานเปนผบรหารทวางแผนและจดท านโยบายใหสอดคลองกบการบรหารสถานศกษา

๑.๔ ทานเปนผบรหารทใช เหตผลในการแก ไขปญหา ๑.๕ ทานเปนผบรหารทมระเบยบวนยในการบรหารสถานศกษา

๒. ดานอตถญญตา : ความเปนผรจกผล ๑.๑ ทานเปนผบรหารทมจดมงหมายหรอเปาหมายในการบรหารสถานศกษา

๑.๒ การบรหารสถานศกษาของทานยดประโยชนเพอสวนรวมเปนหลก

๑.๓ ผบรหารทานเปนนกพฒนาทมการคดโครงการหรอกจกรรมตางๆ มาพฒนาสถานศกษา

๑.๔ ทานเปนผบรหารทมความมงมน และมความเพยรพยายามทจะขบเคลอนไปสจดหายทตงไว

๑.๕ ทานเปนผบรหารททมเทก าลงกายก าลงใจเพองานในการบรหารสถานศกษา

๑๘๐

การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ม ๗

ดาน ดงนคอ

ระดบความคดเหน

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

๓. ดานอตตญญตา : ความเปนผรจกตน ๑.๑ ทานเปนผบรหารน าทมวสยทศน และมความคดรเรมสรางสรรคในการบรหารสถานศกษา

๑.๒ ทานเปนผบรหารท เปยมดวยความร ความสามารถและความเชอมนในตนเอง

๑.๓ ทานเปนผบรหารทมความรบผดชอบสง ๑.๔ ทานเปนผบรหารทมจตใจโอบออมอารและมความเสยสละ

๑.๕ ทานเปนผบรหารทรจกควบคมอารมณท ไมพงปรารถนาไดทกสถานการณ

๔. ดานมตตญญตา : ความเปนผรจกประมาณหรอรจกความพอเพยง ๑.๑ ทานเปนผบรหารทก าหนดแผนหรอนโยบายในการบรหารสถานศกษาทมความเหมาะสมและพอด

๑.๒ ทานเปนผ บรหารท บรหา รงบประมาณคมคาและเกดประโยชนตอองคกร

๑.๓ ทานเปนผบรหารท เปนตวอยางในการด าเนนชวตบนวถแหงความสนโดษ

๑.๔ ทานเปนผบรหารทเปนตวอยางทดในการบรหารจดการโดยยดหลกทางสายกลาง

๑.๕ ทานเปนผ บรหารท มความพอใจในความพอเพยงตามปจจยสทตนมอย

๑๘๑

การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ม ๗ ดาน ดงนคอ

ระดบความคดเหน

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

๕. ดานกาลญญตา : ความเปนผรจกกาลเวลาหรอรจกเวลาทเหมาะทควร ๑.๑ ทานเปนผบรหารทจดท านโยบายหรอโครงการเหมาะสมกบจงหวะและเวลา

๑.๒ ทานเปนผบรหารทสามารถจดล าดบความส าคญของปญหากอนและหลงไดด

๑.๓ ทานเปนผบรหารทแกไขปญหาทเกดขนไดทนตอเหตการณและเวลา

๑.๔ ทานเปนผบรหารทตวอยางทดในการบรหารจดการเวลา ใหเกดประโยชนกบองคกรสงสด

๑.๕ ทานเปนผบรหารทท างานไดเสรจสมบรณไมไดท างานใหคงคาง

๖. ดานปรสญญตา : ความเปนผรจกชมชนและสงคม ๑.๑ ทานเปนผบรหารทมมนษยสมพนธทดกบทกคนและ ทกองคกร

๑.๒ ทานเปนผบรหารท เปนนกประสานงานทดกบทกองคกรและทกภาคสวนในการบรหาร

๑.๓ ทานเปนผบรหารทใหความส าคญกบประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน

๑.๔ ทานเปนผบรหารทใหความส าคญในการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมของเยาวชน และประชาชน

๑.๕ ทานเปนผบรหารทขาใจสภาพแวดลอมในสถานศกษาเปนอยางด

๑๘๒

การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ม ๗

ดาน ดงนคอ

ระดบความคดเหน

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

๗. ปคคลญญตา: ความเปนผรบคคลหรอรจกเลอกใชบคคลทเหมาะกบงาน ๑.๑ ทานเปนผบรหารทสามารถบรรจแตงตงหรอจดวางบคคลไดเหมาะสมกบงาน

๑.๒ ทานเปนผบรหารทใหโอกาสและสนบสนนคนทมความรความสามารถใหด ารงต าแหนงทเหมาะสม

๑.๓ ทานเปนผบรหารท เปนผส งเสรมใหคร เจาหนาท ไดมโอกาสศกษาเลาเรยนเพมเตม

๑.๔ ทานเปนผบรหารทสรรเสรญบคคลทควรสรรเสรญและขมบคคลทควรขม

๑.๕ ทานเปนผบรหารทใหความส าคญกบทรพยากรมนษย

ตอนท ๓ เปนแบบสอบถามเปด (Open) ใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนเพมเตม

เกยวกบปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะตอการบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ม ๗ ดาน ไดแก ดานรจกเหต ดานรจกผล ดานรจกตน ดานรจกประมาณ ดานรจกกาล ดานรจกชมชน และดานรจกบคคล

๑. ปญหาและอปสรรค ในดาน “ธมมญญตา คอ ความเปนผรจกเหต” ............................................................................................................................. ....................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ....... ขอเสนอแนะ ................................................................................... ....................................................... .............................................................................. .................................................................................. ............................................................................................................................. ๒. ปญหาและอปสรรค ในดาน “อตถญญตา คอ ความเปนผรจกผล”

............................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ..................

๑๘๓

ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................... ........................................................................................................ ........................................................ .............................................................................................................................

๓. ปญหาและอปสรรค ในดาน “ดานอตตญญตา คอ ความเปนผรจกตน” .............................................................. ......................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................... ...... ขอเสนอแนะ ............................................................... ........................................................................... ................................................................................................................................................................ ................................................................... ..........................................................

๔. ปญหาและอปสรรค ในดาน “ มตตญญตา คอ ความเปนผรจกประมาณ” ............................................................................................................................. .......................................................................................................................................... ...................................................................................................................... .................................................................... ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ๕. ปญหาและอปสรรค ในดาน “กาลญญตา คอ ความเปนผรจกกาลเวลา” ............................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................... ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................... ................................................................................................... .............................................................. ๖. ปญหาและอปสรรค ในดาน “ปรสญญตา คอ ความเปนผรจกบรษท ประชมชน .................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ............................................................................................................. .............................................................................

๑๘๔

ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... .....

๗. ปญหาและอปสรรค ในดาน “ปคคลญญตา คอ ความเปนผรจกเลอกบคคล ............................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................... ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ .............................................................................................................................

ขอเจรญพร และขอขอบคณทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม พระเฉลมพงศ จรณสมปนโน (แกวกณหา) (ผจดท าแบบสอบถาม)

นสตปรญญาโท พทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆนครสวรรค

ภาคผนวก ช แบบสมภาษณเพอการวจย

๑๘๖

แบบสมภาษณ เรอง การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗

อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค ************

ตอนท ๑ ขอมลทวไปเกยวกบผใหสมภาษณระดบผบรหารสถานศกษาในเขตอ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

๑. เพศ [ ] ชาย [ ] หญง ชอ...............................................................นามสกล................................................... ........... โรงเรยน........................................ ......................................................................................... อาย.........................ระดบการศกษาจบ..........................ต าแหนง............................................บานเลขท........................หมท.........ต าบล.............................อ าเภอ........................................ จงหวด.................................รหสไปรษณย................................โทรศพท.................................

วน เดอน ป ผใหสมภาษณ วนท................... เดอน...................... พ.ศ...............

ตอนท ๒ การบรหารสถานศกษาของผบรหารตามหลกสปปรสธรรม ๗ อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค

๑. ทานคดวาการน าหลกสปปรสธรรม ๗ มาใชในการบรหารสถานศกษาของผบรหาร เปนอยางไร

๒. ใหทานเปรยบเทยบความคดเหนระหวางการบรหาสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ กบการบรหารสถานศกษาในปจจบนวาเปนอยางไร

๓. ทานคดวาปญหาอปสรรคในการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ มดานใดบาง

๔. ทานคดวาปจจยใดทท าใหการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ มประสทธ ภาพ และประสบความส าเรจเปนอยางไร

๕. ใหทานวเคราะหแนวโนมการบรหารสถานศกษาตามหลกสปปรสธรรม ๗ วามทศทางอยางไร ทจะน ามาปรบใชในการบรหารสถานศกษาได ผสมภาษณ (พระเฉลมพงศ จรณสมปนโน)

ภาคผนวก ซ กลมตวอยางโดยใชตารางของ Krejcie and Morgan

๑๘๘

ก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางของ Krejcie and Morgan ตารางแสดงจ านวนประชากรและจ านวนกลมตวอยาง ของ Krejcie and Morgan จ านวนประชากร

จ านวนกลมตวอยาง

จ านวนประชากร

จ านวนกลมตวอยาง

จ านวนประชากร

จ ำนวนกลมตวอยำง

10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210

10 14 19 24 28 32 36 40 44 48 52 56 59 63 66 70 73 76 80 86 92 97 103 108 113 118 123 127 132 136

220 230 240 250 260 270 280 290 300 320 340 360 380 400 420 440 460 480 500 550 600 650 700 750 800 850 900 950 1000 1100

140 144 148 152 155 159 162 165 169 175 181 186 191 196 201 205 210 214 217 226 234 242 248 254 260 265 269 274 278 285

1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000 2200 2400 2600 2800 3000 3500 4000 4500 5000 6000 7000 8000 9000

10000 15000 20000 30000 40000 50000 75000 100000

291 297 302 306 310 313 317 320 322 327 331 335 338 341 346 351 354 357 361 364 367 368 370 375 377 379 380 381 382 384

๑๘๙

๑๘๙

ประวตผวจย

ชอผวจย : พระเฉลมพงศ จรณสมปนโน (แกวกณหา) วน เดอน ป เกด : วนองคาร ท ๑๗ เดอนพฤศจกายน พทธศกราช ๒๕๓๐ สถานทเกด : บานเลขท ๗๔ หม ๔ บานโพง ต าบลไพรบง อ าเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ รหสไปรษณย ๓๓๑๘๐ อปสมบท : เมอวนท ๗ เดอนกรกฎาคม พทธศกราช ๒๕๕๑ ณ พทธสมาวดกดคณ ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ประวตการศกษา : พ.ศ. ๒๕๔๐ ประถมศกษาปท ๖ โรงเรยนบานส าโรงพลน ต าบลส าโรงพลน อ าเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ พ.ศ. ๒๕๔๖ นกธรรมชนเอก ส านกศาสนศกษาวดสวางอารมย อ าเภอเมองฯ จงหวดรอยเอด พ.ศ. ๒๕๔๖ มธยมศกษาปท ๖ โรงเรยนมงคลญาณปรยต (วดสระทอง) ต าในเมอง อ าเภอเมองฯ จงหวดรอยเอด พ.ศ. ๒๕๕๔ พทธศาสตรบณฑต (พธ.บ.) คณะครศาสตร สาขาสงคม ศกษา มจร. วทยาเขตอบลราชธาน ประวตการท างาน : พ.ศ.๒๕๕๔ เลขานการรองเจาคณะอ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค พ.ศ.๒๕๕๕ พระสอนศลธรรมในโรงเรยนเทพศาลาประชาสรรค อ าเภอลาดยาว จงหวดนครสวรรค เขาศกษา : ไดเขาศกษาตอระดบปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา วทยาลยสงฆนครสรรค เมอปการศกษา ๒๕๕๔ ทอยปจจบน : วดศรกลยาณนคม (วดบานวด) ต าบลวงซาน อ าเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค รหสไปรษณย ๖๐๑๕๐ โทร. ๐๘๔-๔๓๐๙๔๐๖ E:mail : Onizuka_great17@hotmail.com