The dynamics of economic growth in Greece

Η αναπτυξιακή δυναμική της Ελληνικής οικονομίας Δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις..

Κωνσταντίνος Σ. Καράμπελας. ΕΣΔΔ/ΤΑΠΑ Ιούνιος 2002. 1

Η ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ

ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ.

ΔΗΜΟΣΙΕΣ & ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

ΩΣ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ.

Η παρούσα διπλωματική εργασία αφιερώνεται

στον άνθρωπο, χωρίς τον οποίο, τίποτα

από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί.

Δέσποινα, για σένα.



ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ......................................................................................................... 2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ .................................................................................................................. 4

SUMMARY .................................................................................................................. 5

Εισαγωγή. ..................................................................................................................... 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ............................................................................................................. 9

Η προετοιμασία της Ελληνική οικονομίας και η τελική ένταξη της χώρας στην

Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ). .......................................................... 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ........................................................................................................... 14

Η εξέλιξη των βασικών μακροικονομικών και δημοσιονομικών μεγεθών στα

πλαίσια της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ). .............................. 14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ........................................................................................................... 22

Πραγματική σύγκλιση και περιβάλλον της Ελληνικής οικονομίας....................... 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ........................................................................................................... 26

Επενδύσεις: Διακρίσεις και βασικές εννοιολογικές αποσαφηνίσεις. ..................... 26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ........................................................................................................... 33

Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) στην Ελλάδα. ................................................. 33

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.1 ......................................................................................................... 46

Μηχανισμοί στήριξης των ΑΞΕ................................................................................ 46

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.2 ......................................................................................................... 48

Λόγοι των ελληνικών χαμηλών επιδόσεων στην προσέλκυση ΑΞΕ. ..................... 48

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ........................................................................................................... 50

Οι ιδιωτικές επενδύσεις Ελληνικών συμφερόντων. ................................................ 50

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.1 ......................................................................................................... 63

Ο Αναπτυξιακός Νόμος 2601/98. .............................................................................. 63



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.2 ......................................................................................................... 66

Συμπεράσματα για τις επενδύσεις Ελληνικών συμφερόντων. ............................... 66

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ........................................................................................................... 68

Δημόσιες Επενδύσεις. ................................................................................................ 68

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7.1 ......................................................................................................... 79

Ιδιωτικοποιήσεις – Μετοχοποιήσεις – Σύναψη στρατηγικών συμμαχιών. .......... 79

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ........................................................................................................... 84

Η έννοια της «Πραγματικής Σύγκλισης». ................................................................ 84

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. ........................................................................................................... 89

Συμπεράσματα και προοπτικές για το μέλλον της Ελληνικής οικονομίας. .......... 89

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ....................................................................................................... 92

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ........................................................................................................... 95



ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αντικείμενο της παρούσης εργασίας είναι η εξέταση της συμβολής των δημόσιων και

των ιδιωτικών επενδύσεων στην επίτευξη του στόχου της πραγματικής σύγκλισης της

Ελληνικής οικονομίας με τις οικονομίες των υπολοίπων χωρών – μελών της

Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Θα εξεταστεί η πορεία των πραγματοποιηθέντων επενδύσεων στη χώρα μας κατά τα

έτη 1996 – 2000, έτσι όπως προκύπτουν από τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της

Ελλάδος, του Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων και του Υπουργείο Εθνικής

Οικονομίας και Οικονομικών και βάση αυτών θα εξαχθούν τα τελικά συμπεράσματα.

Από την παρούσα μελέτη προκύπτει ότι η Ελληνική οικονομία σημείωσε

εντυπωσιακή πρόοδο κατά τη διάρκεια των ετών 1996 – 2000 αλλά στα δυο χρόνια

που ακολούθησαν παρατηρήθηκε μια σχετική στασιμότητα στις διαρθρωτικές

αλλαγές που θεωρούνται απαραίτητες για να επιτύχει η Ελλάδα την «πραγματική

σύγκλιση».

Οι ιδιωτικές επενδύσεις όπως θα καταδειχτεί στη συνέχεια αυξήθηκαν κατά την

χρονική περίοδο 1996 - 1999 χωρίς ωστόσο να παρουσιάζουν την δυναμική εκείνη

που απαιτείται προκειμένου την επίτευξη μιας ανάπτυξης που θα μας οδηγήσει

σύντομα σε πραγματική οικονομική σύγκλιση. Αντίθετα μάλιστα κατά τη διάρκεια

του 2000 παρουσίασαν πτωτική τάση, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό, διότι μόνο με

συνεχόμενους αυξανόμενους ρυθμούς ανάπτυξης θα μπορέσει η Ελληνική οικονομία

να επιτύχει τον στόχο της πραγματικής σύγκλισης.

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

Άμεσες ξένες επενδύσεις.

Αναπτυξιακός νόμος.

Δημόσιες επενδύσεις.

Πραγματική σύγκλιση.



SUMMARY

The object of the current analyses is the examination of the contribution of public and

private investments at the achievement of the goal of actual convergence of the Greek

economy with the respective economies of the other member countries of the

European Union.

We will examine the course of the actuall – made investment in our country during

the years 1996 – 2000, as they conclude from the official data of the Banc of Greece,

the Greek Center of Investments and the Ministry of Economy and Finance, and on

the base of those data we will extract our final results.

From the present analyses it arises that the Greek economy, made an impressive

progress during the years 1996 – 2000 but during the two years which followed, a

standstill occurred at the necessary structural changes which should have taken place

in order to achieve the goal of actual convergence.

As it will be shown, private investments did increase during the years 1996 – 1999 but

they didn’t’ t present the necessary dynamic in order to achieve a kind of development

which would have led us towards the target of actual economic convergence. On the

contrary during the year 2000, private investments decreased. This fact is rather

disturbing because only with consecutive increasing growth rates will the Greek

economy be able to achieve the goal of the actual convergence.



Εισαγωγή.

Κάθε δυναμική κοινωνία οριοθετεί τις προσδοκίες της για το μέλλον οικοδομώντας

πάνω στις παραγωγικές δυνάμεις της. Στις σύγχρονες κοινωνίες οι δυνάμεις αυτές

εκτός των άλλων, προσδιορίζονται από τη ροπή της κοινωνίας για επενδύσεις. Με τις

επενδύσεις διευρύνεται η παραγωγική δυναμικότητα της οικονομίας και προωθείται

στην πράξη η αύξηση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών. Οι επενδύσεις έχουν

πολύπλευρες και πολλαπλές επιπτώσεις στην οικονομική και κοινωνική ζωή μιας

χώρας για τους εξής λόγους:

Προσφέρουν νέες ευκαιρίες απασχόλησης και περιορίζουν την ανεργία.

Αξιοποιούν συνήθως τους αδρανείς εθνικούς πλουτοπαραγωγικούς πόρους.

Επιταχύνουν τη διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης.

Καταπολεμούν τον πληθωρισμό γιατί ενισχύουν την προσφορά αγαθών,

υπηρεσιών και την παραγωγικότητα.

Έχουν σοβαρές αναδιανεμητικές επιπτώσεις στις παραγωγικές τάξεις.

Ενισχύουν την εξωτερική οικονομική θέση της χώρας γιατί διευρύνουν τις

εξαγωγικές δυνατότητες ή / και υποκαθιστούν τις εισαγωγές.

Επεκτείνουν τον κύκλο εργασιών της οικονομικής δραστηριότητας και

δημιουργούν έτσι δυνητικές πηγές αύξησης των δημοσίων εσόδων.

Ενισχύουν την οικονομική σταθερότητα σε περιόδους ύφεσης.

Εδραιώνουν με την καλλιέργεια του κλίματος επιχειρηματικής

δραστηριότητας την εμπιστοσύνη στο μέλλον της χώρας.

Αποτελούν τον ασφαλέστερο αγωγό για την προαγωγή της τεχνολογικής

προόδου, δεδομένου ότι με τις επενδύσεις ενσωματώνεται στην παραγωγική

διαδικασία η προχωρημένη τεχνολογία.

Αποτελούν το ισχυρότερο μέσο ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητάς της χώρας.

Το μεγάλο ζήτημα που απασχολεί την Ελληνική κοινωνία το 2002, είναι αυτό της

πραγματικής σύγκλισης της Ελληνικής οικονομίας με τις οικονομίες των άλλων



Ευρωπαίων εταίρων μας. Η περίοδος που διανύουμε είναι πολύ σημαντική για την

χώρα μας.

Βασικός παράγοντας για το μέλλον κάθε οικονομίας, αποτελεί το μέγεθος των

επενδύσεων. Οι επενδύσεις προσδιορίζουν την παραγωγική δυναμικότητα και την

όλη αναπτυξιακή πορεία μιας οικονομίας. Η πραγματική σύγκλιση ισούται με την

επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης και αυτή με τη σειρά της με ένα σημαντικό

επενδυτικό άλμα το οποίο θα θεμελιώσει την αναπτυξιακή δυναμική της Ελληνικής

οικονομίας, θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και θα εξασφαλίσει ένα

ανταποδοτικό μέλλον για τους Έλληνες εργαζόμενους.

Οι επενδύσεις (δημόσιες και ιδιωτικές) που θα πραγματοποιηθούν τα αμέσως

επόμενα χρόνια θα αποτελέσουν τον πιο σημαντικό παράγοντα της εγχώριας ζήτησης

και αναμένεται ότι κατά τα έτη 2000-2004 οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου

κεφαλαίου θα αυξηθούν ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 26% περίπου, έναντι 22% το

2000. Η αύξηση αυτή θα προέλθει τόσο από τις ιδιωτικές όσο και από τις δημόσιες

επενδύσεις.

Η σημασία τους είναι συνεπώς τεράστια λόγω του μεγέθους των κοινοτικών πόρων

που αναμένεται να εισρεύσουν στην χώρα καθώς και λόγω της μοναδικής ευκαιρίας

που έχουμε να προσεγγίσουμε το επίπεδο των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Ευκαιρία

μοναδική διότι με την επικείμενη, το 2004, ένταξη των 8 νέων χωρών της Κεντρικής

και Ανατολικής Ευρώπης, της Μάλτας και της Κύπρου, είναι δεδομένο -όπως

άλλωστε έχει εξαγγελθεί- ότι η χρηματοδότηση τόσο της περιφερειακής όσο και της

αγροτικής πολιτικής (ΚΑΠ) της ΕΕ θα τροποποιηθεί.

Οι μεγάλες χώρες της ΕΕ που χρηματοδοτούν ως επί το πλείστον τις πολιτικές της

ένωσης πιέζουν ενόψει της διεύρυνσης για επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ αλλά και

εξεύρεση ενός νέου modus vivendi για την χρηματοδότηση της περιφερειακής

πολιτικής. Η αναγκαία μεταφορά διαρθρωτικών πόρων προς τα νέα κράτη μέλη της

διευρυμένης Ευρώπης των 25 χωρών θα σημάνει την ουσιαστική συρρίκνωση των

κοινοτικών πόρων που θα εισρεύσουν μελλοντικά στην Ελλάδα, η οποία μετά από

την εισροή σημαντικών πόρων από τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα

(ΜΟΠ) και τα τρία Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης (ΚΠΣ) θα περιέλθει σε μια

κατάσταση phasing out με σταδιακή μείωση των πόρων.



Όπως θα αναλυθεί στην παρούσα μελέτη, οι κοινοτικοί πόροι συμβάλλουν κατά το

ήμισυ περίπου στην μεγέθυνση του Ελληνικού ΑΕΠ κατά τα τελευταία χρόνια και η

αποστέρησή τους μετά το 2006 θα κλονίσει σημαντικά την Ελληνική οικονομία,

εκτός εάν η Ελλάδα καταφέρει να αξιοποίηση, ως οφείλει άλλωστε, τους διαθέσιμους

κοινοτικούς πόρους, πραγματοποιώντας ουσιαστικές δημόσιες επενδύσεις και

διαμορφώνοντας τις κατάλληλες θεσμικές και οικονομικές συνθήκες για την

προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων που θα δώσουν την κατάλληλη ώθηση στην

Ελληνική οικονομία για να εισέλθει σε έναν νέο κύκλο ανάπτυξης που όμως θα

χαρακτηρίζεται από σταθερότητα και διάρκεια.

Οι επενδύσεις αποτελούν τον πιο σίγουρο δρόμο για την επίτευξη των στόχων αυτών

και για τον λόγο αυτό θα αποτελέσουν το κύριο αντικείμενο μελέτης στην παρούσα

εργασία.

Τα πρώτα κεφάλαια φιλοδοξούν να αποτυπώσουν την εικόνα της Ελληνικής

οικονομίας έτσι όπως διαμορφώθηκε κατά την προενταξιακή της πορεία, την τελική

ένταξη της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) και το νέο

οικονομικό πλαίσιο που διαγράφεται στην εποχή της ΟΝΕ, με ιδιαίτερη έμφαση στα

προβλήματα πραγματικής σύγκλισης.

Στη συνέχεια θα επιχειρηθεί μια προσέγγιση στην επενδυτική θεωρία και την

αποσαφήνιση βασικών εννοιών που αφορούν τις επενδύσεις με στόχο την

ευχερέστερη κατανόηση του τρόπου πραγματοποίησης των επενδύσεων σε μια χώρα,

των κινήτρων που μπορεί να προσφέρει για παράδειγμα μέσω του αναπτυξιακού

νόμου 2601/98 και την εξέλιξη που παρουσιάζει στην Ελλάδα η πορεία των ιδιωτικών

επενδύσεων, με έμφαση στις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις και των δημόσιων

επενδύσεων.

Τέλος θα επιχειρηθεί η εξαγωγή συμπερασμάτων για το επενδυτικό κλίμα που έχει

διαμορφωθεί, τις τάσεις των επενδύσεων στην Ελλάδα, τις πιθανές αναγκαίες αλλαγές

για την προσέλκυση νέων επενδύσεων και το μέλλον των επενδύσεων στη χώρα, οι

οποίες εν πολλοίς θα σηματοδοτήσουν και την αναπτυξιακή πορεία της Ελλάδας στα

πλαίσια της νέας παγκόσμιας οικονομίας.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.

Η προετοιμασία της Ελληνική οικονομίας και η τελική ένταξη της χώρας στην

Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ).

Το Συμβούλιο ECO/FIN της ΕΕ τον Μάρτιο του 1998 αποφάσισε, ύστερα από

σύσταση της Επιτροπής, τα 11 κράτη μέλη που πληρούσαν τα κριτήρια σύγκλισης να

συμμετάσχουν στο ενιαίο νόμισμα από την αρχή. Η απόφαση βασίστηκε στις δυο

εκθέσεις σύγκλισης της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ινστιτούτου

(ΕΝΙ).

Οι εκθέσεις αυτές εξέταζαν λεπτομερώς αν τα κράτη μέλη πληρούσαν τα πέντε

κριτήρια σύγκλισης του Μάαστριχτ και τις σχετικές νομικές απαιτήσεις. Τα κράτη

μέλη τα οποία αξιολογήθηκαν το 1998 ότι δεν πληρούσαν τις απαραίτητες

προϋποθέσεις για την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος αναφέρονται ως «κράτη –

μέλη με παρέκκλιση». Στην κατηγορία αυτή ενέπιπταν δυο κράτη μέλη, η Ελλάδα

και η Σουηδία.

Μέχρι το 1995 καμία από τις πέντε προϋποθέσεις - κριτήρια για συμμετοχή στην

ΟΝΕ δεν πληρούσε η Ελλάδα. Το πρόγραμμα σύγκλισης που εφαρμόστηκε το 1993

δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Όταν ξεκίνησε η προσπάθεια ονομαστικής

σύγκλισης με τα κριτήρια που όριζε η συνθήκη του Μάαστριχ (1992), οι αποκλίσεις

ήταν πολύ μεγάλες:

Ο πληθωρισμός ήταν τρεισήμισι φορές μεγαλύτερος του μέσου κοινοτικού

όρου.

Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν δυόμισι

φορές μεγαλύτερο του μέσου κοινοτικού όρου.

Το δημόσιο χρέος της χώρας ήταν (1994) πολύ μεγαλύτερο από τον στόχο

του Μάαστριχ.

Τα επιτόκια των τίτλων του Δημοσίου τριπλάσια των αντίστοιχων κοινοτικών.

Η πορεία της ονομαστικής σύγκλισης (μείωσης των οικονομικών δεικτών)

αποτυπώνεται στα στοιχεία του παρακάτω πίνακα:



Πίνακας 1. Η πορεία της μείωσης των μακροοικονομικών δεικτών της

Ελληνικής οικονομίας.

Μεγέθη 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Πληθωρισμός ( αποπληθωριστής ιδιωτικής κατανάλωσης )

Ελλάδα 19,8 19,7 15,7 14,1 11,0 9,0 8,2 5,5 4,5 2,1 2,9 3,7

Ε.Ε. 15 5,4 5,8 4,6 4,1 3,3 3,2 2,8 2,1 1,7 1,4 1,9 2,1

Έλλειμμα γενικής κυβέρνησης

Ελλάδα 15,9 11,4 12,6 13,6 9,9 10,2 7,4 4 2,5 1,8 1,1 -0,1

Ε.Ε. 3,6 4,1 5,1 6,1 5,4 5,2 4,2 2,4 1,5 0,6 -1,2 0,2

Χρέος γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό στο ΑΕΠ

Ελλάδα 79,6 82,2 87,8 110,1 107,9 108,7 111,3 108,5 105,4 103,9 102,7 99,7

Ε.Ε. 54,8 55,2 59,5 65,1 67,2 70,1 72,1 71 69 67,5 64,5 61,7

‘Έντοκα γραμμάτια Ελληνικού Δημοσίου – 12μηνα.

Ελλάδα 24 22,5 22,5 20,3 17,5 14,2 11,2 11,4 10,3 8,3 4,9 4,5

Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν – Σταθερές τιμές % μεταβολή έναντι προηγ. έτους.

Ελλάδα 0,0 3,1 0,7 -1,6 2,0 2,1 2,4 3,5 3,1 3,4 4,3 4,1

Ε.Ε. 15 2,9 1,7 1,2 -0,4 2,8 2,4 1,6 2,5 2,7 2,5 3,4 2,8

Πηγή: Εξαμηνιαία έκθεση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας . Τεύχος 33, Αθήνα Ιούνιος 2001, σελ. 2-

3. Τα στοιχεία για τα έτη 1999-2000-2001 έχουν αναθεωρηθεί, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του

ΥΠ.ΕΘ.ΟΙΚ &ΟΙΚΟΝ. Κου Ν. Χριστοδουλάκη για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2002..

Παρατηρούμε ότι από το 1992 μέχρι το 2000, ο πληθωρισμός συνέκλινε προς τον

μέσο κοινοτικό, καταγράφοντας βελτίωση 11 εκατοστιαίων μονάδων.

Εντυπωσιακή ήταν και η εξέλιξη των βασικών δημοσιονομικών μεγεθών κατά την

περίοδο 1994-2000. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ,

μειώθηκε από 13,6% το 1993 σε 1,1% το 2000. Η μείωση αυτή αντιστοιχεί σε 12,5

εκατοστιαίες μονάδες, έναντι μείωσης 6,3 εκατοστιαίων μονάδων που σημείωσε ο

μέσος όρος. της Ε.Ε.. Η βελτίωση αυτή είναι σημαντική για την παροχή

κεφαλαίων στην οικονομία, καθώς αυξάνεται η αποταμίευση του Δημοσίου και

απελευθερώνονται πόροι για χρηματοδότηση των επενδύσεων και για άσκηση

κοινωνικής πολιτικής. Η εξέλιξη του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης αντανακλά

τη σημαντική βελτίωση του πρωτογενούς αποτελέσματος της δημοσιονομικής

διαχείρισης, δηλαδή τη μετατροπή των πρωτογενών ελλειμμάτων σε ισόποσα



πρωτογενή πλεονάσματα. Η επίτευξη δε πρωτογενών πλεονασμάτων είναι από τους

σημαντικότερους παράγοντες μείωσης του δημοσίου χρέους.

Το χρέος της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε την περίοδο 1993-2000 κατά 7,4 %

εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ (από 110,1 % το 1993 σε 102,7% το 2000), ενώ ο

αντίστοιχος μέσος όρος του χρέους για την Ε.Ε. σημείωσε μείωση μόνο κατά 0,6

εκατοστιαίες μονάδες (από 65,1 % το 1993 σε 64,5 % το 2000).Ο σημαντικότερος

παράγοντας μείωσης του χρέους, όπως αναφέρθηκε ήταν η βελτίωση του

δημοσιονομικού αποτελέσματος και η δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων.

Αντιθέτως οι σημαντικότεροι ανασταλτικοί παράγοντες της περαιτέρω μείωσης του

χρέους ήταν η επιβάρυνση από τις συναλλαγματικές διαφορές και ο λογαριασμός

κεφαλαιακών μεταβιβάσεων (ο οποίος περιλαμβάνει κονδύλια όπως οι αυξήσεις

μετοχικού κεφαλαίου Δημοσίων επιχειρήσεων, οι αναλήψεις χρεών, ο δανεισμός των

ενόπλων δυνάμεων κ.α.)

Το 1993 ήταν το τελευταίο έτος ύφεσης ( μείωση ΑΕΠ κατά 1,6%) της ελληνικής

οικονομίας. Από το 1994 η ελληνική οικονομία γνωρίζει συνεχείς θετικούς ρυθμούς

ανάπτυξης, οι οποίοι την τελευταία εξαετία είναι σαφώς υψηλότεροι από τους

ρυθμούς ανάπτυξης της Ε.Ε.

Το Σεπτέμβριο του 1994 η Ελλάδα υπέβαλε στο Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε. το

νέο αναθεωρημένο πρόγραμμα σύγκλισης με χρονικό ορίζοντα την περίοδο 1994-

1999.1 Η Ελλάδα έθεσε κατά την περίοδο αυτή ένα όραμα για τον αυτό της καθώς

ήθελε οπωσδήποτε να ανήκει στο «πρώτο κύμα» των χωρών που θα υιοθετούσαν το

νέο νόμισμα και όλες οι παραγωγικές δυνάμεις του τόπου, εργάστηκαν σκληρά για

την επίτευξή του στόχου αυτού.

Στην έκθεση όμως για την σύγκλιση του 1998, η Ελλάδα δεν πληρούσε το κριτήριο

της σταθερότητας των τιμών. Ο μέσος ρυθμός πληθωρισμού στην Ελλάδα σε

δωδεκάμηνη βάση τον Ιανουάριο του 1998 ήταν 5,2%, πολύ πάνω από την τιμή

αναφοράς του 2,7 %.

Ο μέσος πληθωρισμός σε δωδεκάμηνη βάση, που χρησιμοποιείται για την

αξιολόγηση της σύγκλισης, μειωνόταν σταθερά από τα τέλη του 1996, οπότε

ανερχόταν σε 8,2%. Η διαφορά από την τιμή αναφοράς περιορίστηκε σταδιακά και

1Τα στοιχεία του προγράμματος αυτού αναφέρονται στο τμήμα 3 του κανονισμού 1466/97 του

Συμβουλίου της 07/07/97



μηδενίστηκε τον Δεκέμβριο του 1999. Τους επόμενους τρεις μήνες το μέσο ποσοστό

πληθωρισμού παρέμεινε κάτω από την τιμή αναφοράς και η Ελλάδα εκπλήρωνε το

σχετικό κριτήριο.

Η Ελλάδα στην έκθεση του 1998 δεν πληρούσε το κριτήριο της δημοσιονομικού

ελλείμματος. Και ο δείκτης όμως του δημοσίου χρέους ήταν υψηλός και έφτασε την

ανώτατη τιμή του 111,3 % του ΑΕΠ το 1996 προτού μειωθεί σε 108,5 % το 1997.

Κατά τα δυο επόμενα έτη η Ελλάδα πραγματοποίησε περαιτέρω μείωση του

δημοσιονομικού ελλείμματος μειώνοντάς το στο 1,8% του ΑΕΠ το 1999 από 16%

του ΑΕΠ που ήταν το 1990 και από 7,4% που ήταν το 1996.

Κατόπιν σύστασης της Επιτροπής, το Συμβούλιο αποφάσισε στις 17/12/1999 να

καταργήσει την προηγούμενη απόφαση σχετικά με την ύπαρξη υπερβολικού

ελλείμματος στην Ελλάδα και έτσι η χώρα πληρούσε πλέον και το κριτήριο της

δημοσιονομικής κατάστασης.

Στην έκθεση του 1998 για τη σύγκλιση διατυπωνόταν η εκτίμηση ότι η Ελλάδα δεν

πληροί το κριτήριο της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Παρότι η δραχμή εισήλθε

στον ΜΣΙ την 16η Μαρτίου του 1998, ωστόσο το νόμισμα δεν είχε συμμετάσχει στον

μηχανισμό κατά τη διάρκεια των δυο υπό εξέταση ετών (μέχρι τον Φεβρουάριο του

1998). Από την 01/01/1999 η δραχμή συμμετέχει στον ΜΣΙ ΙΙ και τον Μάρτιο του

2000 πληρούσε και το κριτήριο της συναλλαγματικής ισοτιμίας.

Το ίδιο συνέβη και με το δημόσιο χρέος. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν

το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ να κατέβει το 2001 στο 99,7% του ΑΕΠ, από

111,3% του ΑΕΠ που ήταν το 1996.

Στην ίδια έκθεση, διατυπωνόταν η εκτίμηση ότι η Ελλάδα δεν πληροί το κριτήριο

της σύγκλισης των επιτοκίων. Το μέσο μακροπρόθεσμο επιτόκιο στην Ελλάδα

στους δώδεκα μήνες ως τον Ιανουάριο του 1998 ανερχόταν σε 11,4 %, ήταν δηλαδή

σαφώς ανώτερο της τιμής αναφοράς του 7,8 %. Καθώς αυξανόταν η αξιοπιστία της

πορείας αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού και σημειωνόταν πρόοδος στην

προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, τα μακροπρόθεσμα επιτόκια άρχισαν να

υποχωρούν προς τα επίπεδα των χωρών της ζώνης του ευρώ, παρότι η απόκλιση

παρέμενε σημαντική. Μειούμενο σταθερά από το 1996, το μέσο επιτόκιο στην

Ελλάδα έφτασε στην τιμή αναφοράς τον Οκτώβριο του 1999 και έκτοτε παραμένει σε



επίπεδο κατώτερο της τιμής αυτής. Η Ελλάδα πληρούσε ήδη και το κριτήριο

σύγκλισης των μακροπρόθεσμων επιτοκίων.

Με βάση τα παραπάνω η Ελλάδα επέτυχε τελικά υψηλό βαθμό βιώσιμης σύγκλισης

και υπέβαλε αίτηση στις 09/03/2000 προκειμένου να εξετασθεί η πορεία της

σύγκλισής της. Η κατάργηση της παρέκκλισης της Ελλάδας τέθηκε σε ισχύ από την

01/01/2001 και συνεπώς πληρούσε τις προϋποθέσεις για την εισαγωγή του ενιαίου

νομίσματος .2

Στον παρακάτω πίνακα μπορούμε να δούμε την πρόοδο που σημειώθηκε ως προς τα

κριτήρια του Μάαστριχ:

Πίνακας 2. Η σύγκλιση με τα κριτήρια του Μάαστριχτ.

Κριτήρια 1996 1997 1998 1999

Πληθωρισμός 7,9 5,4 4,5 2,1

Τιμή αναφοράς 2,5 2,7 2,2 2,1

Επιτόκια 14,5 9,9 8,5 6,3

Τιμή αναφοράς 9,1 8,0 6,6 6,8

Έλλειμμα 7,4 4,0 2,5 1,8

Δημόσιο Χρέος 111,3 108,3 105,5 104,6

Πηγή: The 2000 stability and growth program 2000-2004, December 2000 page 6.

Η Ελλάδα πήρε το πράσινο φως για την ένταξή της στην ΟΝΕ και τον Ιούνιο του

2000 υπεγράφη στη Σάντα Μαρία ντα Φέιρα της Πορτογαλίας, η ένταξη της χώρας

στη ζώνη του ευρώ και από την 01/01/2001 έγινε το 12 μέλος της ΟΝΕ.

2 Εφημερίδα « Το Βήμα » , ειδικό ένθετο « Τα ντοκουμέντα της ένταξης », της 04/05/2000.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.

Η εξέλιξη των βασικών μακροοικονομικών και δημοσιονομικών μεγεθών στα

πλαίσια της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ).

Η Ελλάδα το 1999 υπέβαλλε επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης, το οποίο

εγκρίθηκε ομόφωνα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπουργών Εθνικής Οικονομίας

(ECO/FIN ), που εκτείνεται έως και το 2002. Στην ουσία πρόκειται για ένα

πρόγραμμα τόσο σύγκλισης (προεισαγωγικό) όσο και σταθερότητας

(μεταεισαγωγικό), αφού καλύπτει τα δυο χρόνια πριν την ένταξη (1999-2000) και τα

δυο χρόνια μετά την ένταξη (2001-2002). Το πρόγραμμα διαπνέεται από έντονα

αναπτυξιακές προσδοκίες, χωρίς να παραιτείται από τον αυστηρό χαρακτήρα της

δημοσιονομικής πολιτικής.

Ωστόσο την έγκριση του προγράμματος αυτού το ECO/FIN συνόδευσε με ορισμένες

παρατηρήσεις που φωτογραφίζουν τις βασικές αδυναμίες της οικονομίας μας και τους

κινδύνους που ελλοχεύουν, τα σημεία δηλαδή πάνω στα οποία θα πρέπει να

επικεντρωθεί η προσπάθεια των αρμόδιων αρχών, προκειμένου η μετά ΟΝΕ εποχή να

μην παρουσιάσει απρόσμενες δυσμενείς εξελίξεις.

Οι παρατηρήσεις αυτές συνοψίζονται στο εξής τρίπτυχο :

-Διαρθρωτικές αλλαγές : απαιτείται προώθηση με ταχύτερους ρυθμούς των

αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, προκειμένου να ενισχυθούν και εδραιωθούν

ανταγωνιστικές συνθήκες στους χώρους των αγορών εργασίας, αγαθών και

κεφαλαίων και να βελτιωθεί η όλη λειτουργία του δημοσίου τομέα.

-Αυστηρή δημοσιονομική πολιτική : άσκηση αυστηρότερης δημοσιονομικής

πολιτικής, τόσο κατά το 2000, όσο και αργότερα προκειμένου να περιοριστεί

ταχύτερα το δημόσιο έλλειμμα, να αυξηθεί το πρωτογενές πλεόνασμα και να μειωθεί

το δημόσιο χρέος.

-Επιμονή στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού : συνέχιση των προσπαθειών, σε

όλους τους τομείς, περαιτέρω μείωσης του πληθωρισμού, με ιδιαίτερη έμφαση στη

συγκράτηση του μισθολογικού κόστους, ανά μονάδα προϊόντος και των κρατικών

δαπανών.



Οι παρατηρήσεις αυτές δεν ήταν απλές συστάσεις αλλά συμφωνημένοι όροι ανάμεσα

στους 15. Το πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει από αυτές είναι ότι πρέπει να γίνει

συνείδηση στους ΄Έλληνες ότι η ένταξη στην ΟΝΕ δεν αποτελεί το τέλος των

θυσιών και την αρχή μίας ανθόσπαρτης περιόδου. Ένα δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι

τα περιθώρια αναβολών στην επίλυση των πραγματικών μας οικονομικών

προβλημάτων και στο άνοιγμα της χώρας στα πρότυπα της νέας οικονομίας , έχουν

εξαντληθεί.

Με την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ από 01/01/01, η νομισματική πολιτική

καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το μοναδικό μέσο

άσκησης μακροοικονομικής πολιτικής είναι η δημοσιονομική πολιτική. Και αυτή

όμως πρέπει να κινείται μέσα στα πλαίσια του Συμφώνου Σταθερότητας και

Ανάπτυξης (ΣΣΑ), έτσι ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα της

οικονομικής πολιτικής για σταθερότητα τιμών και ανάπτυξη.

Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι η δημοσιονομική πολιτική έχει να διαδραματίσει πιο

ουσιαστικό ρόλο στην υλοποίηση των στόχων της εθνικής οικονομικής πολιτικής

κάθε κράτους μέλους. Οι δημοσιονομικοί στόχοι της Ελλάδας της «εντός ΟΝΕ »

περιόδου είναι:

Η διατήρηση της μακροοικονομικής σταθερότητας με τη συνέχιση της

δημιουργίας πρωτογενών πλεονασμάτων της γενικής κυβέρνησης.

Η μείωση του χρέους της γενικής κυβέρνησης στο 50% του ΑΕΠ μέχρι το

2010.

Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης. Είναι απαραίτητο

συνδυαστούν οι αναγκαίες αλλαγές στην Ελληνική οικονομία με ένα πακέτο

ουσιαστικών κοινωνικών παροχών για την ανακούφιση των μισθωτών και των

συνταξιούχων, που θα χρηματοδοτηθούν από πόρους που θα εξευρεθούν από

τη μείωση των αμυντικών δαπανών, την πάταξη της φοροδιαφυγής των

ελευθέρων επαγγελματιών και των επιχειρήσεων, την οικονομική και

κοινωνική ενσωμάτωση στην Ελληνική κοινωνία των μεταναστών, την

περιστολή των κρατικών δαπανών και την ορθολογικότερη και δικαιότερη

διανομή των υφιστάμενων πόρων.

Η συνέχιση και εμβάθυνση των διαρθρωτικών αλλαγών και η

ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Σημαντική συμβολή



στη προσπάθεια αυτή αναμένεται να έχει το 3ο ΚΠΣ ύψους 51,357,30 εκατ. €

που είναι το μεγαλύτερο αναπτυξιακό πακέτο που έχει διαχειριστεί ποτέ η

χώρα μας.

Η ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη δεν σηματοδοτεί το τέλος της

δημοσιονομικής πειθαρχίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Άμστερνταμ, στις 16 και

17 Ιουνίου 1997, εξέδωσε ψήφισμα στο οποίο διατυπώνονται οι δεσμεύσεις των

κρατών μελών, της Επιτροπής και του Συμβουλίου για την υλοποίηση του λεγόμενου

Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Με αυτό τα κράτη μέλη δεσμεύονται, να τηρούν τον μεσοπρόθεσμο στόχο για μια

ισοσκελισμένη ή πλεονασματική δημοσιονομική κατάσταση, που θα προβλέπεται

στα εθνικά προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, να διορθώνουν τα υπερβολικά

ελλείμματα το ταχύτερο δυνατό μετά την εμφάνισή τους, να δημοσιεύουν, με δική

τους πρωτοβουλία, τις συστάσεις που τους γίνονται και να μην επιδιώκουν τη

δυνατότητα εξαίρεσης από τη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος, εκτός εάν

ευρίσκονται σε σοβαρή ύφεση χαρακτηριζόμενη από πτώση του πραγματικού ΑΕΠ

κατά τουλάχιστον 0,75%. Κανένα έργο δε θα χρηματοδοτείται από το Ταμείο

Συνοχής, αν διαπιστωθεί ότι το κράτος μέλος δεν έχει τηρήσει το Σύμφωνο

Σταθερότητας και Ανάπτυξης.3

Το σύμφωνο, το οποίο περιέχει και προληπτικές και αποτρεπτικές διατάξεις,

αποτελείται από ένα ψήφισμα (07/07/1997, 97/479/ ΕΚ περί των γενικών

προσανατολισμών της οικονομικής πολιτικής της Κοινότητας και των κρατών μελών)

και δυο κανονισμούς του Συμβουλίου ( ο 1467/97 της 07/07/97 για την επιτάχυνση

και τη διασαφήνιση της εφαρμογής της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος και ο

1466/97 της 07/07/97 για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής

κατάστασης και την εποπτεία και το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών).4

Ο κανονισμός 1466/97, υποχρεώνει τα κράτη μέλη να υποβάλλουν προγράμματα

σταθερότητας (ή σύγκλισης για τα κράτη μέλη που δεν συμμετέχουν στο ενιαίο

νόμισμα), στα οποία θα καθορίζουν τους μεσοπρόθεσμους στόχους τους για την

επίτευξη μιας ισοσκελισμένης ή πλεονασματικής δημοσιονομικής κατάστασης.

Επίσης προβλέπει τη θέσπιση συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για την εποπτεία

3 Κανονισμός 1264/1999, άρθρο 2.

4 Επίσημη εφημερίδα αριθ. C 236 της 02/08/1997 σ. 0001 - 0002



των δημοσιονομικών εξελίξεων από το Συμβούλιο και την επισήμανση σοβαρών

αποκλίσεων σε σχέση με την προγραμματισθείσα πορεία προσαρμογής.

Ο κανονισμός 1467/97 θεσπίζει διατάξεις για την επιτάχυνση και τη διασαφήνιση της

διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, με σκοπό την αποφυγή υπερβολικών

δημοσίων ελλειμμάτων και όταν προκύπτουν παρόμοια ελλείμματα, την ταχεία

διόρθωσή τους. Αν το κράτος εξακολουθεί να μη συμμορφώνεται επιβάλλονται από

το Συμβούλιο, εντός δεκάμηνου οι κυρώσεις του άρθρου 104 παρ. 115 ΣΕΕ.

Το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης που κατέθεσε η Ελλάδα θέτει ως

κύριους στόχους της Ελληνικής οικονομικής πολιτικής για τα έτη 2000-2004 την

αύξηση των επιδόσεων της οικονομίας και την βελτίωση της ποιότητας ζωής των

πολιτών, μέσω ενός σταθερού μακροοικονομικού περιβάλλοντος και της επιτήρησης

της ορθής λειτουργίας των αγορών.

Για την εκπλήρωση των στόχων αυτών η Ελληνική κυβέρνηση σχεδιάζει μέσα στα

έτη 2001 και 2002 ένα ευρύ πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και θέτει πολύ υψηλά

στους στόχους της πολιτικής της, τη μείωση της ανεργίας και την αναμόρφωση του

ασφαλιστικού συστήματος.

Πίνακας 3. Οι προβλέψεις του Ελληνικού Προγράμματος Σταθερότητας και

Ανάπτυξης.

Μεγέθη 2000 2001 2002 2003 2004

Πραγματική αύξηση ΑΕΠ ( % )

Εναλλακτικό σενάριο

4,1 5,0 5,2 5,5 5,5

4,1 4,4 4,4 4,4 4,4

Δημοσιονομικό έλλειμμα ( - ) / πλεόνασμα ( + )

ως % του ΑΕΠ

-0,8 0,5 1,5 2,0 2,0

Δημόσιο χρέος ως % του ΑΕΠ 103,9 98,9 96,0 90,5 84,0

Πρωτογενές πλεόνασμα ως % του ΑΕΠ 6,4 7,0 7,3 7,3 6,8

Πληθωρισμός ( % ) 2,7 2,3 2,2 2,3 2,4

Ποσοστό ανεργίας ( % ) 11,3 10,4 9,5 8,4 7,5

Πηγή: ΥΠΕΘΟ. Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

5 Παράρτημα « Κανονισμός 1467/97 του Συμβουλίου της 07/07/1997.



Το 2000 ο ρυθμός ανόδου της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας αναμενόταν

να είναι πολύ υψηλός.6

Στην Ελλάδα το 2000, η επιτάχυνση της ανάπτυξης συνεχίσθηκε και το ΑΕΠ

αυξήθηκε κατά 4,3% ( έναντι 3,4% το 1999) ξεπερνώντας τον στόχο του 4,1 που

έθετε το ΠΣΑ. Ο πληθωρισμός επιταχύνθηκε στο 2,9% (από 2,1% το 1999)

ξεπερνώντας τον στόχο του 2,7 που έθετε το ΠΣΑ. Το έλλειμμα της γενικής

κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ περιορίσθηκε στο 1,1% (1,8 % του ΑΕΠ το 1999)

ελαφρώς αυξημένο σε σχέση με το 0,8 που προέβλεπε το ΠΣΑ και το δημόσιο χρέος

διαμορφώθηκε στο 102,7 % μειωμένο σε σχέση με την τιμή του 103,9 που

προβλεπόταν στο ΠΣΑ.

Συγκρίνοντας τα μεγέθη του 2000 έτσι όπως προκύπτουν μέσα από την Εισηγητική

Έκθεση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για τον κρατικό

προϋπολογισμό του 2002, με τα μεγέθη που προέβλεπε το κατατεθέν Πρόγραμμα

Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΠΣΑ) παρατηρούμε ότι η Ελλάδα πέτυχε τους στόχους

που είχε θέσει με μικρές αποκλίσεις. (Πίνακας 4)

Πίνακας 4. Σύγκριση επιτευχθέντων και εκτιμώμενων οικονομικών μεγεθών.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΜΕΓΕΘΗ

1999 2000 ΠΣΑ

2000

2001 ΠΣΑ

2001

ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ

2002

ΠΣΑ

2002

ΑΕΠ

3,4% 4,3% 4,1% 4,6% 5,0% 3,8% 5,2%

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

2,1% 2,9% 2,7% 3,6% 2,3% 2,8% 2,2%

ΕΛΛΕΙΜΜΑ. -

ΠΛΕΟΝ.

ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒ.

-1,8% -1,1% -0,8% +0,1% +0,5% +0,8% +1,5%

ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ

103,9% 102,7% 103,9% 99,7% 98,9% 97,3% 96,0%

Πηγή: Πρόγραμμα Σταθερότητας και ανάπτυξης 2000-2004. Ιδία επεξεργασία.

6 Εισηγητική Έκθεση του Ν. Χριστοδουλάκη για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2002, σελ. 10.



Το 2001 η διεθνής οικονομική συγκυρία ήταν δυσμενής αφού σε όλες τις χώρες οι

ρυθμοί ανάπτυξης σημείωσαν σημαντική επιβράδυνση εξαιτίας της ύφεσης στην

Αμερικανική οικονομία και του τρομοκρατικού χτυπήματος της 11ης

Σεπτεμβρίου. Το

γεγονός αυτό επηρεάζει και το ΑΕΠ της Ελλάδας. Έτσι εκτιμάται ότι ο ρυθμός

ανάπτυξης θα περιοριστεί το 2001 στο 4,1 % από 5,0 που προβλεπόταν στο ΠΣΑ.

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αρνητική επίδραση στις οικονομικές εξελίξει η

Κυβέρνηση προχώρησε στην επεξεργασία ενός εναλλακτικού σχεδίου προβλέψεων

για τα έτη 2001 και 2002.7

Εν τούτοις η Ελλάδα θα είναι η μόνη χώρα που το 2001 θα παρουσιάσει επιτάχυνση

του ρυθμού ανάπτυξής της, έναντι επιβράδυνσης των άλλων χωρών, με αποτέλεσμα

την γρηγορότερη πραγματική σύγκλιση.

Στον δημοσιονομικό τομέα οι εξελίξεις στα έσοδα και τις δαπάνες του κρατικού

προϋπολογισμού, σημείωσαν συμβατές επιδόσεις με τους στόχους του

προϋπολογισμού με αποτέλεσμα να επιτευχθεί η πρόβλεψη του στόχου για

πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης ίσο με το 0,1% του ΑΕΠ το 2001, για πρώτη

φορά ύστερα από τριάντα χρόνια. Τέλος το χρέος της γενικής κυβέρνησης αναμένεται

να μειωθεί κατά 3,0 περίπου και να διαμορφωθεί στο 99,7 %.

Ο πληθωρισμός έχει ξεφύγει αρκετά από τον στόχο του 2,3% που προέβλεπε το ΠΣΑ

και φτάνει το 3,7%.

Συγκρίνοντας τις προβλέψεις των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών μεγεθών

του προϋπολογισμού του 2001, που προέβλεπε ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 4 % για

τη διετία 2001-2002, αλλά και μηδενισμό του ελλείμματος το 2002, τον περιορισμό

του χρέους κάτω του 100 % το 2001 και μέσα επίπεδα πληθωρισμού της τάξεως του

2% για τη διετία 2001-2002, με τις πραγματοποιήσεις του, παρατηρούμε ότι παρόλο

τη δύσκολη διεθνή οικονομική συγκυρία η Ελλάδα επέτυχε τους βασικούς στόχους

της δημοσιονομικής της πολιτικής.8

7 Βλέπε πίνακες «Κρατικός Προϋπολογισμός» και «Εναλλακτικό σενάριο Κρατικού

Προϋπολογισμού», σελίδα 15-16 στο προσχέδιο κρατικού προϋπολογισμού 2002 που κατατέθηκε στη

Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής από τον Γ. Παπαντωνίου, Οκτώβριος 2001. 8 Βλέπε το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2002, οπ.π.



Το 2002, σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις των διεθνών οργανισμών,

αναμένεται συγκρατημένη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Στη χώρα μας

προβλέπεται ελαφρά επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο 3,8% (έναντι ρυθμού

ανάπτυξης 4,6% το 2001) και επιβράδυνση του πληθωρισμού στο 2,8%. Η γενική

κυβέρνηση θα σημειώσει υψηλότερο πλεόνασμα στο 0,8% του ΑΕΠ το 2002 (έναντι

0,1% το 2001) και το δημόσιο χρέος θα περιορισθεί περαιτέρω στο 97,3% περίπου.9

Η προσπάθεια βελτίωσης της δημοσιονομικής θέσης το 2002 θα εστιαστεί κυρίως

στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας με την αξιοποίηση των διαθεσίμων

εργαλείων μακροοικονομικής πολιτικής, στην ολοκλήρωση των φορολογικών

μεταρρυθμίσεων, στον λεπτομερή έλεγχο των δαπανών, στην εφαρμογή σύγχρονων

τεχνικών διαχείρισης του δημοσίου χρέους, στη συνέχιση του εκσυγχρονισμού της

δημόσιας διοίκησης και την μείωση ως ποσοστό του ΑΕΠ των τρεχουσών

λειτουργικών δαπανών και των πληρωμών για τόκους.

Ο προϋπολογισμός του 2002 περιλαμβάνει αυξημένες δαπάνες για την ενίσχυση του

κοινωνικού κράτους, τη συνέχιση των έργων για την Ολυμπιάδα και την υλοποίηση

του Γ΄ ΚΠΣ που αναμένεται να αυξήσουν μελλοντικά το ΑΕΠ.

Ο προϋπολογισμός του 2002 θα είναι ο πρώτος που καταρτίζεται μόνο στο κοινό

ευρωπαϊκό νόμισμα, το ευρώ, το οποίο θα αποτελεί από 01/01/2002 το επίσημο

νόμισμα της χώρας με ουσιαστικά πλεονεκτήματα όπως:

Σταθερότητα στις τιμές,

Μείωση ή και εξάλειψη (για τις εντός ζώνης του ευρώ συναλλαγές) του

συναλλαγματικού κινδύνου,

Μείωση του κόστους χρηματοδότησης των οικονομικών δραστηριοτήτων,

Διευκόλυνση της απελευθέρωσης των αγορών.10

Η ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ και η εφαρμογή της ενιαίας ευρωπαϊκής νομισματικής

πολιτικής, αναμενόταν ότι θα οδηγούσε στην επικράτηση σταθερών τιμών στην

Ελληνική οικονομία. Με την έναρξη της κυκλοφορίας του €, όμως και παρά τις

9 Βλέπε την Εισηγητική Έκθεση του Ν. Χριστοδουλάκη για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2002,

σελ. 19.

10

Βλέπε το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2002, οπ.π.



κυβερνητικές συστάσεις για στρογγυλοποιήσεις προς όφελος του καταναλωτή οι

αυξήσεις στις τιμές είναι δεδομένες.

Πάρα ταύτα όμως, η Ελλάδα έχει παρουσιάσει τη μικρότερη επιβάρυνση από τη

διεθνή κρίση σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης και αναμένεται να

πραγματοποιήσει ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης της τάξης του 3,7% (αντί 5,0 που

προβλεπόταν στο ΠΣΑ), ποσοστό που είναι διπλάσιο από τον κοινοτικό μέσο όρο.

Την άνοιξη του 2001 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπίστωνε σημαντικές αποκλίσεις στα

προγράμματα σταθερότητας των 12 κρατών μελών της ζώνης του Ευρώ. Οι

δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στη διεθνή οικονομία αλλά και στην πορεία των

δημόσιων οικονομικών της χώρας εξανάγκασαν την κυβέρνηση να θέσει σε

ρεαλιστικότερες βάσεις τους στόχους της οικονομικής πολιτικής και έτσι το Ελληνικό

πρόγραμμα σταθερότητας αναμένεται να αναθεωρηθεί.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεσή της για την πορεία της Ελληνικής οικονομίας

προέβλεπε ότι ο προϋπολογισμός του 2001 θα ήταν ισοσκελισμένος, το δημόσιο

χρέος προέβλεπε ότι θα διαμορφωνόταν στο 99,5 % του ΑΕΠ και ότι δεν θα

εκπληρωνόταν ο στόχος του προϋπολογισμού για πτώση του στο 98,9 %, ενώ για τον

πληθωρισμό η Επιτροπή προέβλεπε ότι θα διαμορφωνόταν το 2002 στο 3,2 % που

απέχει από το στόχο του 2,3 % που προβλέπει ο προϋπολογισμός.

Τέλος για το ΑΕΠ προβλέπει ότι και αυτό θα παραμείνει μακριά από τον αρχικό

στόχο για αύξησή του κατά 5 % και εκτιμά ότι εφέτος η ανάπτυξη στην Ελλάδα θα

τρέξει με ρυθμούς αύξησης γύρω στο 3,8 %. Είναι σημαντικό το ότι ο ΟΟΣΑ είναι

πιο απαισιόδοξος προβλέποντας για το 2001 ρυθμό αύξησης κοντά στο 4 %.11

11

Εφημερίδα « Τα Νέα », 23/04/2001.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3.

Πραγματική σύγκλιση και περιβάλλον της Ελληνικής οικονομίας.

Η συνεχιζόμενη διολίσθηση του € σε σχέση με τα κυριότερα άλλα νομίσματα και

ιδίως το δολάριο ΗΠΑ επιβαρύνει τον πληθωρισμό αλλά και την εξυπηρέτηση του

δημόσιου χρέους, αφού το εξωτερικό χρέος είναι περίπου το 26% του συνολικού

δημόσιου χρέους και το 50% από αυτό είναι σε $ ΗΠΑ και σε Yen Ιαπωνίας.

Παράλληλα η αύξηση της τιμής του πετρελαίου, η ύφεση στην Αμερικανική

οικονομία που επηρέασε βαρέως την Ευρωπαϊκή και το τρομοκρατικό χτύπημα της

11ης

Σεπτεμβρίου, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την πορεία της οικονομίας

μας.

Η ονομαστική σύγκλιση με τα κριτήρια του Μάαστριχτ και η είσοδος της χώρας στην

ΟΝΕ δεν συνοδεύτηκε από τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στην οικονομία και το

τραπεζικό σύστημα, τη δημόσια διοίκηση, την παιδεία και την υγεία. Το αποτέλεσμα

ήταν ότι ενώ η Ελλάδα παρουσίασε υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από την ΕΕ, η

διαφορά του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων με το αντίστοιχο των Ευρωπαίων

εταίρων μας, συνεχίζει να υφίσταται.

Η τάση των δημοσίων εσόδων και δαπανών δεν παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις

από ότι συνηθιζόταν τα προηγούμενα χρόνια. ΄Έτσι για τα δημόσια έσοδα, η έμφαση

δόθηκε στην αύξηση των φορολογικών εσόδων και την επιτάχυνση της εισπράξεως

του ΦΠΑ. Ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός όμως δεν βελτιώθηκε αφού σύμφωνα με

πρόσφατη μελέτη η παραοικονομία στη χώρα ξεπερνάει το 30 % του επίσημου ΑΕΠ,

πλησιάζει δηλαδή τα 14 - 15 τρις δρχ! 12

Ο περιορισμός του ποσοστού της

παραοικονομίας η οποία είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη, θα διόγκωνε το

ονομαστικό ΑΕΠ κατά 15 τρις δραχμές και αναλόγως τα δημόσια έσοδα και το

πλεόνασμα και θα συρρίκνωνε σημαντικά το δημόσιο χρέος, ίσως από το 100% του

ΑΕΠ στο 80 % του ΑΕΠ.13

12

Ν. Τάτσος, « Παραοικονομία και φοροδιαφυγή στην Ελλάδα » εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2001.

Μελέτη για λογαριασμό του ΙΟΒΕ.

13

Δ. Στεργίου « Οικονομικός Ταχυδρόμος » Τεύχος 21/07/2001.



Σε ότι αφορά τις δημόσιες δαπάνες, οι δαπάνες που αφορούν τον προϋπολογισμό

δημοσίων επενδύσεων κυμαίνονται γύρω στο 10% του συνόλου με μικρές αποκλίσεις

ανά έτος και χωρίς σαφή τάση διογκώσεως. Οι δαπάνες όμως του τακτικού

προϋπολογισμού παρουσιάζουν αύξηση ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι οι μισθοί και οι

συντάξεις καθώς και οι δαπάνες εξυπηρετήσεως του δημοσίου χρέους αποτελούν το

65% περίπου του συνόλου χωρίς κάποια συστηματική διαχρονική μεταβολή.

Η συμπίεση των κρατικών δαπανών και η εξοικονόμηση επενδυτικών πόρων είναι

απαραίτητη για την μεγέθυνση του ρυθμού ανάπτυξης της Ελληνικής οικονομίας. Η

επίτευξη του στόχου αυτού θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί με την περικοπή των

αμυντικών δαπανών και τη σταθεροποίησή τους στο 4% του ΑΕΠ.

Η συμπίεση των κρατικών δαπανών μπορεί να προέλθει επίσης από την

καταπολέμηση της σπατάλης με την κατάργηση όλων των μη παραγωγικών

Δημόσιων Υπηρεσιών και της μείωσης του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, την

μεταφορά της παραγωγής αγαθών αλλά και ορισμένων υπηρεσιών στον ιδιωτικό

τομέα (outsourcing), αλλά και την καθιέρωση κάποιας επιβάρυνσης των

καταναλωτών των υπηρεσιών υγείας και πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με

ταυτόχρονη κατοχύρωση της δωρεάν παροχής των υπηρεσιών αυτών στους χρήστες

εκείνους που αποδεδειγμένα δεν διαθέτουν ένα ελάχιστο εισόδημα.

Στον εξαγωγικό τομέα, σε χώρες όπως η Ελλάδα των οποίων η εσωτερική αγορά

είναι σχετικά περιορισμένη, επόμενο είναι η αναπτυξιακή προσπάθεια να στηρίζεται

στην αύξηση των εξαγωγών. Η Ευρωπαϊκή αγορά μπορεί να πιέζει με τον

ανταγωνισμό της την εγχώρια παραγωγή αλλά ταυτόχρονα της παρέχει τεράστιες

δυνατότητες τοποθέτησης των προϊόντων της.

Η ενιαία αγορά αύξησε το μέγεθος των Ελληνικών εξαγωγών και συνέβαλε στην

βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων. Ιδιαίτερα η υψηλή ζήτηση για

εισαγωγές αγαθών από τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, οδήγησαν

σε περιορισμό του εμπορικού ελλείμματος στο 13,1% το 2000 (από 13,8% το 1999).

Εάν στο έλλειμμα αυτό συνυπολογιστεί το πετρέλαιο και η αύξηση στην τιμή του, το

συνολικό εμπορικό έλλειμμα τελικά επιβαρύνθηκε αγγίζοντας το 16,2%. Η

ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής οικονομίας, παρά την βελτίωσή της, παραμένει

στα χαμηλότερα επίπεδα με συνέπεια οι ελληνικές εξαγωγές να μην έχουν τον

δυναμισμό των εξαγωγών των άλλων λιγότερο αναπτυγμένων χωρών της ΕΕ και τα



ελληνικά προϊόντα να είναι λιγότερο ανταγωνιστικά συντελώντας έτσι στην

συγκράτηση των εξαγωγές μας σε χαμηλά επίπεδα.

Στην αγορά εργασίας, έπειτα από την υψηλότερη τιμή που εμφανίζει το ποσοστό

ανεργίας (βάσει της έρευνας εργατικού δυναμικού της ΕΣΥΕ το Δ΄ τρίμηνο του

1999), ίση με 12,4%, σημειώνεται σταδιακή μείωση στο 10,7% το Δ΄ τρίμηνο του

2000 και ο αριθμός των ανέργων πέφτει, από 553,000 άτομα στα 471,800 αντίστοιχα.

Το 2001 το ποσοστό της ανεργίας μειώθηκε ακόμη περισσότερο, φθάνοντας το

10,2%.

Η υπογεννητικότητα αναμένεται μελλοντικά να μειώσει το ενεργός οικονομικό

εργατικό δυναμικό, αλλά οι αλλαγές στην κοινή αγροτική πολιτική και η στέρηση

των κοινοτικών επιδοτήσεων αναμένεται να επηρεάσουν τον αγροτικό πληθυσμό που

ένα μέρος του πιθανώς να στραφεί σε άλλες εργασίες. Επίσης η μείωση της

στρατιωτικής θητείας θα αυξήσει τα ποσοστά των νέων ανέργων ενώ δίπλα σε αυτά

τα προβλήματα και παράλληλα με την νόμιμη αγορά εργασίας υπάρχει μια αυξημένη

«μαύρη αγορά εργασίας» που βασίζεται στους οικονομικούς μετανάστες. Το μέγεθός

τους παραμένει αδιευκρίνιστο ενώ απασχολούνται σε εργασίες που δεν προτιμούν οι

Έλληνες ενώ ταυτόχρονα ρίχνουν και το εργατικό κόστος συμβάλλοντας θετικά στην

οικονομία, γεγονός που συμβάλλει στην κατανόηση της ανοχής του φαινομένου.

Η ανεργία απασχολεί ολόκληρη την Ευρώπη και δεν είναι μόνο Ελληνικό φαινόμενο.

Οι τρόποι που έχουν κατά καιρούς προταθεί για την καταπολέμησή της ευνοούν την

ευελιξία της αγοράς εργασίας, την καθιέρωση του τριανταπενταώρου, την σύνδεση

της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, την δια βίου εκπαίδευση

και προσαρμοστικότητα των εργαζομένων στις νέες τεχνολογικές μεταβολές.

Μεταξύ των προβλημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει η Ελλάδα αλλά και σχεδόν

όλες οι άλλες Ευρωπαϊκές χώρες συγκαταλέγεται και το ασφαλιστικό. Η προσπάθεια

εξυγίανσης του ασφαλιστικού συστήματος προκάλεσε ζωηρές αντιδράσεις αφού

προϋπέθετε οδυνηρές αποφάσεις για εργαζόμενους και συνταξιούχους. Σε μεγάλο

βαθμό η όξυνσή του οφείλεται στη δυσμενή δημογραφική διάρθρωση που

εκδηλώνεται με τη συνεχή αύξηση του λόγου των προχωρημένης ηλικίας ατόμων

προς τον συνολικό πληθυσμό. Στην Ελλάδα η δαπάνη για συντάξεις ως ποσοστό του

ΑΕΠ από 5% το 1960 έφτασε το 15,1% το 1990 με τάσεις ακόμα μεγαλύτερης



αύξησης κατά τα προσεχή χρόνια. Με μια σειρά νόμων επιχειρήθηκε να ενισχυθεί η

βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος με την λήψη μιας σειράς μέτρων.

Τα μέτρα αυτά αφορούσαν την αύξηση του χρόνου υπηρεσίας που απαιτείται για τη

θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, την αύξηση της ελάχιστης ηλικίας για

συνταξιοδότηση στον δημόσιο τομέα, των υπολογισμό των συντάξεων στον ιδιωτικό

τομέα με βάση τις αποδοχές των τελευταίων πέντε (και όχι δύο) ετών, την αύξηση

των εισφορών και τον περιορισμό των κινήτρων πρόωρης συνταξιοδότησης. Επίσης η

βιωσιμότητα του συστήματος ενισχύθηκε και από την εξεύρεση πόρων για την

χρηματοδότησή του, γεγονός που επετεύχθη με συμφωνία των ενδιαφερομένων

μερών.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4.

Επενδύσεις: Διακρίσεις και βασικές εννοιολογικές αποσαφηνίσεις.

Α. Ιδιωτικές Επενδύσεις.

Η ιδιωτική δαπάνη για επενδύσεις καλύπτει ένα σημαντικό ποσοστό του εθνικού

προϊόντος όλων των αναπτυγμένων χωρών, όχι όμως και το μεγαλύτερο. Το

μεγαλύτερο τμήμα του εθνικού προϊόντος καταλαμβάνεται από την καταναλωτική

δαπάνη. Ωστόσο η δαπάνη για επενδύσεις, παρά το σχετικό μικρό μέγεθός της,

αναδεικνύεται ως το σπουδαιότερο συστατικό του εθνικού προϊόντος. Και τούτο διότι

οι μεταβολές του μεγέθους των επενδύσεων κινούν τον πολλαπλασιαστικό μηχανισμό

της ανατροφοδοτήσεως του εισοδήματος και καταναλώσεως και οδηγούν σε

πολλαπλάσιες μεταβολές της ενεργού ζήτησης της οικονομίας.

Οι διακυμάνσεις των επενδύσεων προκαλούν διακυμάνσεις στο προϊόν και στο

εισόδημα της οικονομίας και συνακόλουθα στο επίπεδο απασχόλησης του εργατικού

δυναμικού και στο επίπεδο ανεργίας, καθώς και στο ύψος των πραγματικών μισθών.

Τα ανωτέρω αναφέρονται στο στατικό ρόλο των επενδύσεων ως συστατικό της

συνολικής δαπάνης και ζήτησης της οικονομίας.

Ο ρόλος των επενδύσεων είναι διττός. Οι επενδύσεις εκτός από δαπάνη στην

τρέχουσα περίοδο αποτελούν και αντικατάσταση του αποσβεσθέντος κεφαλαίου της

οικονομίας ή και επαύξησή του με νέο. Κατά τον τρόπο αυτό, οι επενδύσεις που

πραγματοποιούνται στην τρέχουσα περίοδο προσδιορίζουν το απόθεμα κεφαλαίου για

τις επόμενες χρονικές περιόδους. Δεδομένου δε ότι το κεφάλαιο αποτελεί εισροή

στην παραγωγική διαδικασία της οικονομίας, οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται

στο παρόν, προσδιορίζουν τη συνολική προσφορά προϊόντος που θα είναι διαθέσιμη

στο μέλλον. Η λειτουργία των επενδύσεων στη συσσώρευση κεφαλαίου και στη

μεγέθυνση της παραγωγικής δυναμικότητας της οικονομίας συνιστά το δεύτερο μέρος

του διττού χαρακτήρα των επενδύσεων ήτοι το δυναμικό τους ρόλο.14

Μια διάκριση που γίνεται στις συνολικές επενδύσεις της οικονομίας είναι μεταξύ

ακαθάριστων (gross) και καθαρών επενδύσεων (net) καθώς και επενδύσεων

14

Γ.Δ. Δημόπουλου «Μακρο – οικονομική θεωρία», τόμος ΙΙ, Αθήνα 1998, σελ. 423-424.



αντικαταστάσεως (replacement) και των αποσβέσεων του αποθέματος κεφαλαίου

(capital depreciation).

Οι επενδύσεις για αποσβέσεις αντικαθιστούν με νέο, το κεφάλαιο που έχει φθαρεί και

απαξιωθεί από το χρόνο, τη χρήση και τη τεχνολογική πρόοδο.

Οι καθαρές επενδύσεις αποτελούν καθαρή προσθήκη νέου κεφαλαίου στο ήδη

υπάρχον απόθεμα.

Το άθροισμα αυτών δυο μας δίνει τις συνολικές ακαθάριστες επενδύσεις.

Μια άλλη διάκριση που γίνεται στις επενδύσεις είναι μεταξύ των επενδύσεων παγίου

κεφαλαίου (fixed investment) και των επενδύσεων σε αποθέματα (inventory

investment).

Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αναφέρονται στην αντικατάσταση του

αποσβεσθέντος παγίου της οικονομίας ή στην καθαρή επαύξησή του. Ως πάγιο

κεφάλαιο νοούνται εν προκειμένω οι κτιριακές εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων (π.χ.

εργοστάσια, καταστήματα, γραφεία) και οι απασχολούμενες εκτάσεις και γαίες (π.χ.

οικόπεδα, κτήματα, χωράφια), τα διάφορα έπιπλα και όργανα ή οχήματα που

κατέχουν και χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις, όλος ο μηχανολογικός εξοπλισμός τους

(π.χ. βαριές και ελαφρότερες μηχανές) και τα είδη μηχανογράφησης και

μηχανοργάνωσης. Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου είναι κυρίως αυτές που

συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της οικονομίας.

Οι επενδύσεις σε αποθέματα αφορούν τα αποθέματα που διατηρούν στις αποθήκες

τους οι επιχειρήσεις, είτε σε έτοιμα ή ημιτελή προϊόντα που πρόκειται να πουλήσουν,

είτε σε πρώτες ύλες ή ενδιάμεσα αγαθά που πρόκειται να χρησιμοποιήσουν στην

παραγωγική τους διαδικασία.15

Η σημασία των χαμηλών επιτοκίων που επιβάλλονται σύμφωνα με τα κριτήρια του

Μάαστριχτ γίνεται αντιληπτή εάν λάβουμε υπόψη ότι η παρούσα αξία εσόδων των

επενδύσεων συναρτάται αρνητικά με το πραγματικό επιτόκιο. Δηλαδή όσο

υψηλότερο είναι το επιτόκιο τόσο μικρότερη η παρούσα αξία των μελλοντικών

καθαρών προσόδων της επένδυσης. Το επιτόκιο είναι το κόστος απόκτησης του

απαραίτητου χρηματικού κεφαλαίου για την αγορά κεφαλαιουχικών αγαθών και το

κόστος ευκαιρίας τοποθετήσεως των επενδυόμενων κεφαλαίων στην αγορά

15

Γ.Δ. Δημόπουλου «Μακρο – οικονομική θεωρία», τόμος ΙΙ, Αθήνα 1998, σελ. 426-428.



ομολόγων και λοιπών τίτλων. Έτσι τα χαμηλά επιτόκια που επιβάλλονται στις χώρες

μέλη της ΕΕ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), συμβάλλουν στην

αύξηση των επενδύσεων αφού η απόδοση αναμένεται να είναι μεγαλύτερη από το

δεδομένο χαμηλό επιτόκιο που προσφέρουν οι τράπεζες και η αγορά ομολόγων και

λοιπών τίτλων.

Υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις τις οποίες αναζητεί ένας επενδυτής

προκειμένου να πραγματοποιήσει μια επένδυση είτε στη χώρα του είτε σε μια χώρα

του εξωτερικού. Οι κυριότερες εξ ‘αυτών είναι:

Οικονομική και πολιτική σταθερότητα

Το μέγεθος της αγοράς

Η ύπαρξη ενός σταθερού, διαφανούς και άξιου εμπιστοσύνης νομοθετικού

πλαισίου

Ύπαρξη εκτεταμένου δικτύου αστικών υποδομών

Η ύπαρξη και προσφορά ενός εκπαιδευμένου και ανταγωνιστικού εργατικού

δυναμικού το οποίο να μπορεί να χειρίζεται την εξεζητημένη τεχνολογία που

χρησιμοποιούν οι μεγάλες εταιρείες

Η δυνατότητα ανάληψης με τη μορφή εργολαβίας επί μέρους τμημάτων της

παραγωγής από τοπικές επιχειρήσεις (externalization of activities) και η

δημιουργία δικτύου επιχειρήσεων

Διαθεσιμότητα ενός σύγχρονου, αποτελεσματικού και γρήγορου

τηλεπικοινωνιακού συστήματος

Χρηματοοικονομικά κίνητρα όπως η εκάστοτε κρατική πολιτική σχετικά με

τη φορολογία των κερδών, τα διάφορα κίνητρα για την ανάληψη επενδύσεων

(π.χ. αναπτυξιακός νόμος) και τα επιτόκια.16

Β. Ξένες Επενδύσεις.

Οι άμεσες και έμμεσες επενδύσεις αποτελούν τις δυο κύριες κατηγορίες των ξένων

επενδύσεων. Οι έμμεσες επενδύσεις αποτελούν κατά κύριο λόγο μια διεθνή κίνηση

16

H. Gunter Brauch, A.Marquina and Abdelwahab Biad (editors) “Euro-Mediterranean partnership for

the 21st century.“ Basingstone – London : Macmillan press 2000 σελ. 150-156 άρθρο του Abdelkader

Sid Ahmed.



κεφαλαίου ενώ οι άμεσες επενδύσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν και χωρίς την

κίνηση αυτή. Με τις άμεσες επενδύσεις ιδρύεται ή επεκτείνεται μια επιχείρηση και

συγχρόνως αποκτάται ο έλεγχός της. Για την πραγματοποίηση όμως αυτού του

σκοπού δεν μεταφέρονται από το εξωτερικό όλα τα απαραίτητα ποσά στην

περίπτωση που οι επενδυτές έχουν τη δυνατότητα δανεισμού στην εσωτερική

αγορά.17

Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) συνεπάγονται τη μακροχρόνια σχέση και διαρκή

έλεγχο μιας ξένης εταιρείας, οργανισμού ή / και ατόμου, σε μια εγχώρια εταιρεία. Ο

ξένος επενδυτής έχει σημαντικό λόγο στη διοίκηση της εταιρείας. Ο όρος ΑΞΕ

περιλαμβάνει την παροχή κεφαλαίων τόσο των αρχικών όσο και των λοιπών –

μεταγενέστερων συναλλαγών μεταξύ των δυο εταιρειών. Οι επενδύσεις αυτές

παίρνουν κυρίως τη μορφή συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο, επαναεπενδυόμενων

κερδών (σε αναλογία με το ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου που κατέχει η ξένη

εταιρεία) και ενδο-επιχειρησιακών δανείων.

Το μεγαλύτερο πλήθος των ξένων επενδύσεων πραγματοποιούνται από πολυεθνικές

εταιρείες. Οι πολυεθνικές εταιρείες είναι επιχειρήσεις που περιλαμβάνουν τη μητρική

εταιρεία και συνδεδεμένες εταιρείες στο εξωτερικό. Ως μητρική εταιρεία ορίζεται

αυτή που κατέχει μέρος –τουλάχιστον το 10%- του μετοχικού κεφαλαίου άλλων

εταιρειών σε ξένες χώρες (άλλες από αυτήν που έχει την έδρα της). Οι συνηθέστερες

μορφές των εταιρειών αυτών είναι :

Θυγατρικές (Subsidiary): ο ξένος συνεταίρος κατέχει τουλάχιστον το 50% του

μετοχικού κεφαλαίου και των ψήφων στη συνέλευση των μετόχων και έχει το

δικαίωμα να ορίζει τη διοίκηση της εταιρείας.

Συνδεδεμένες (Associate): ο ξένος συνεταίρος κατέχει τουλάχιστον το 10%

του μετοχικού κεφαλαίου, αλλά όχι την πλειοψηφία (πάνω από το 50%) των

ψήφων στη συνέλευση των μετόχων.

Υποκαταστήματα (Branch): η μητρική εταιρεία διατηρεί μόνιμο

υποκατάστημα στη ξένη χώρα (υπό την ίδια επωνυμία) εξ΄ ολοκλήρου με δικά

της κεφάλαια ή συνεταιρικά.18

17

Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών: Θέματα Προγραμματισμού 33, Ξένες

επενδύσεις στην Ελλάδα. Αθήνα 1986, σελ. 25. 18

Annual World Investment report by United Nations Conference on Trade and Development –

UNCTAD 1999.



Οι ξένες επενδύσεις αποτελούν τον κύριο φορέα μεταφοράς νέας τεχνολογίας και

συμβάλλουν στην τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας υποδοχής, αυξάνουν την

απασχόληση, τους μισθούς, την έρευνα και ανάπτυξη και την καινοτομία.

Οι κυριότεροι παράγοντες που προσδιορίζουν την λήψη απόφασης για την

πραγματοποίηση μιας άμεσης επένδυσης στο εξωτερικό είναι οι ίδιοι με τις λοιπές

ιδιωτικές επενδύσεις και επίσης:

Ο φυσικός πλούτος μιας χώρας

Οι διαφορές στο κόστος παραγωγής

Οι εθνικές ιδιομορφίες σε ότι αφορά τον προστατευτισμό

Πρόσβαση σε γειτονικές αγορές

Η στόχευση της εταιρείας (π.χ. στοχεύει σε στην κατάληψη μεριδίων της

εγχώριας αγοράς ή σε εξαγωγική δραστηριότητα) και το είδος της

δραστηριότητας (μεταποιητική, εμπορική, νέα τεχνολογία, τουρισμός κλπ).

Βέβαια το προηγούμενο πλέγμα προσδιοριστικών παραγόντων πρέπει να ειδωθεί

μέσα από το πρίσμα των νέων δεδομένων της νέας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.

Η κατάργηση πολλών εμποδίων (General Agreement for Trade and Tariffs –GATT),

στην πρόσβαση των αγορών, η πρόοδος της τεχνολογίας και η ανάδειξη νέων τύπων

επιχειρήσεων, έχουν μεταβάλει τη σπουδαιότητα των παραπάνω παραγόντων. Έτσι

για παράδειγμα η γεωγραφική θέση μιας χώρας και το κόστος μεταφοράς των

προϊόντων μπορεί να μην έχει πια μεγάλη σημασία ενώ αντίθετα να είναι πολύ

σημαντικό το επίπεδο του εργατικού δυναμικού στον χειρισμό των ξένων γλωσσών

και της υψηλής τεχνολογίας.

Γ. Επενδύσεις τίτλων και ομολόγων.

Η εκμετάλλευση των νέων πλουτοπαραγωγικών πηγών, οι νέες εφευρέσεις και οι

συγχωνεύσεις των επιχειρήσεων απαιτούν την συγκέντρωση μεγάλου όγκου

κεφαλαίου και οι μηχανισμοί που κάνουν δυνατή αυτήν την συγκέντρωση είναι οι

αγορές κεφαλαίων (investment banking). Αυτές δεν είναι τίποτα άλλο παρά

επινοήσεις μεθόδων άντλησης κεφαλαίων για την πραγματοποίηση επενδυτικών

σχεδίων.



Τα διάφορα χρηματοπιστωτικά μέσα είναι οι αγωγοί για την μεταφορά των

κεφαλαίων από τους αποταμιευτές στους επενδυτές είτε με τη μορφή του δανεισμού

(κυρίως ομολογιών), είτε με τη μορφή των κεφαλαίων ιδιοκτησίας (κυρίως μετοχών).

Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την άντληση κεφαλαίων από τους χρήστες στην

κεφαλαιαγορά αποτελούν το αντικείμενο των αγοραπωλησιών της χρηματιστηριακής

αγοράς. Αυτές λειτουργούν βάσει συγκεκριμένων κανόνων και υπό την εποπτεία της

πολιτείας η οποία καθορίζει το θεσμικό και νομικό πλαίσιο λειτουργίας τους.

Χαρακτηριστικά των αγορών αυτών είναι ο συνεχής εμπλουτισμός με νέα

χρηματοοικονομικά μέσα, η αυξανόμενη συμβολή τους στην οικονομική ανάπτυξη, η

ενίσχυση του ανταγωνισμού, ο εκσυγχρονισμός και η βελτίωση των λειτουργιών

τους.

Οι χρηματιστηριακές αγορές είναι κατ΄ εξοχήν χώροι δυναμικοί και ανταγωνιστικοί.

Βασικό επίτευγμά τους είναι η μετακίνηση κεφαλαίων από τις λιγότερο αποδοτικές

χρήσεις στις περισσότερο αποδοτικές επενδύσεις. Η αποτελεσματική εκπλήρωση του

σκοπού, αφού είναι θεσμοί πίστης, πηγάζει από την αξιοπιστία τους.

Οι σοβαρές χρηματιστηριακές αγορές διακρίνονται από τις μη σοβαρές στην έκταση

κατά την οποία εκπληρώνουν τον σκοπό τους. Την προμήθεια δηλαδή των

επιχειρηματιών με κεφάλαια σε όγκο και μορφή με την οποία τα χρειάζονται και στο

χαμηλότερο κόστος. Οι αγορές επιτυγχάνουν αυτό όταν οι τιμές των αξιών είναι

αποτέλεσμα γνήσιας ζήτησης και προσφοράς.19

Οι επιχειρηματίες με τη σειρά τους χρησιμοποιούν τα κεφάλαια που αντλήθηκαν από

την χρηματιστηριακή αγορά για την πραγματοποίηση επενδύσεων που θα αυξήσουν

την μερισματική απόδοση των μετοχών.

Δ. Δημόσιες Επενδύσεις.

Οι δημόσιες επενδύσεις πραγματοποιούνται στην Ελλάδα αφενός από το κράτος και

τα ΝΠΔΔ και αφετέρου από τις κρατικές επιχειρήσεις και οργανισμούς. Οι

επενδύσεις του κράτους και των ΝΠΔΔ καλύπτονται οργανωτικά, διοικητικά και

χρηματοδοτικά από το «Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ)», ενώ οι

επενδύσεις των κρατικών επιχειρήσεων και οργανισμών καλύπτονται από τα

αντίστοιχα επενδυτικά προγράμματα αυτών.

19

Γ. Παπούλιας «Επενδύσεις. Διοίκηση και ανάλυση», Αθήνα 1997, σελ. 11-13.



Με τον όρο ΠΔΕ εννοούμε το νομικό-διοικητικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο

εντάσσονται όλα τα έργα και οι μελέτες του με στενή έννοια δημόσιου τομέα, που

εγκρίνονται από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και την αρμόδια

Κυβερνητική επιτροπή για την υπαγωγή τους σε κοινές αρχές, μεθόδους, κριτήρια,

διαδικασίες κλπ.

Ο τελικός αντικειμενικός σκοπός της επενδυτικής όπως και της γενικής οικονομικής

δραστηριότητας του Δημοσίου, είναι η παροχή των απαραίτητων δημόσιων αγαθών

και η μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας, η οποία μετριέται κυρίως με την

αύξηση του εθνικού εισοδήματος και τη δικαιότερη κατανομή του.

Οι δημόσιες επενδύσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη γιατί αποτελούν

ένα αρκετά ελεγχόμενο μέσο της σχετικής πολιτικής. Μπορούν σχεδιασμένα, να

κατευθύνονται προς τους τομείς που η πολιτική εξουσία θεωρεί ότι θα συμβάλλουν

περισσότερο στους αναπτυξιακούς σκοπούς της.

Οι δημόσιες επενδύσεις επηρεάζουν επίσης σε σημαντικό βαθμό αυξητικά 20

και τις

ιδιωτικές επενδύσεις, λόγω του ότι αποτελούν πολλές φορές την απαραίτητη υποδομή

για τις τελευταίες, η αλλιώς δημιουργούν για τις ιδιωτικές επενδύσεις τις καλούμενες

εξωτερικές οικονομίες. Η διάνοιξη ενός δρόμου προς μια αναξιοποίητη περιοχή για

παράδειγμα, ακολουθείται συνήθως από σημαντική ιδιωτική επενδυτική

δραστηριότητα στο γεωργικό τομέα, τον βιομηχανικό, τον τουριστικό κλπ.

Εκτός από τη συμβολή τους στην οικονομική ανάπτυξη, οι δημόσιες επενδύσεις

συνιστούν και αξιόλογο μέσο της πολιτικής αναδιανομής του εισοδήματος, με την

προτίμηση κατασκευής έργων σε καθυστερημένες περιοχές, όπως επίσης και έργων

έντασης εργασίας, τα οποία κατά τεκμήριο αυξάνουν το εισόδημα των φτωχότερων

τάξεων.

Τέλος θα πρέπει να αναφερθεί επίσης και η χρησιμότητα των δημόσιων επενδύσεων

σα μέσο για την επιδίωξη σταθερότητας της οικονομίας, με την αύξησή τους στις

περιόδους ύφεσης και τον περιορισμό τους στις περιόδους υπερθέρμανσης.

20

Υπάρχει βέβαια και το ενδεχόμενο οι δημόσιες επενδύσεις να έχουν και αρνητικές επιπτώσεις στις

ιδιωτικές, κυρίως στις περιπτώσεις που οι πρώτες κατευθύνονται σε τομείς δράσης του ιδιωτικού

τομέα, τον οποίο και ανταγωνίζονται. Αναλυτικά βλέπε Γ.Μπίτσικα Κέντρο Προγραμματισμού και

Οικονομικών Ερευνών «Κοινωνική αξιολόγηση δημόσιων επενδύσεων στην Ελλάδα», Αθήνα 1986.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.

Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) στην Ελλάδα.

Τα τελευταία τριάντα χρόνια οι ΑΞΕ στην Ελλάδα επηρεάστηκαν από τις εσωτερικές

οικονομικές εξελίξεις και τις τάσεις στην διεθνείς επενδυτικές ροές και τις αλλαγές

στην παγκόσμια οικονομία. Οι εξελίξεις αυτές θα μπορούσαν εν συντομία να

ταξινομηθούν σε τρεις χρονικές περιόδους:21

Περίοδος 1973-1985.

Χαρακτηρίστηκε από την αποχώρηση των ξένων επενδυτών από την Ελλάδα και τη

μικρή εισροή επενδυτικού κεφαλαίου, γεγονός που αποτέλεσε και μία από τις αιτίες

για τον αργό ρυθμό εκσυγχρονισμού και επέκτασης του παραγωγικού συστήματος

της χώρας. Ως κυριότεροι λόγοι εμφάνισης αυτού του φαινομένου μπορούν να

αναφερθούν:

Η αβεβαιότητα που δημιουργήθηκε στις διεθνείς αγορές από τις πετρελαϊκές

κρίσεις και την συνακόλουθη επιβράδυνση των διεθνικών επενδύσεων σε

παγκόσμιο επίπεδο.

Η μετάβαση της Ελληνικής οικονομίας από συνθήκες προστατευτισμού, σε

συνθήκες ανοικτού ανταγωνισμού το 1981, με την ένταξη της χώρας στην

ΕΟΚ.

Το αρνητικό πολιτικό κλίμα που διαμορφώθηκε απέναντι στις πολυεθνικές

επενδύσεις, ιδιαίτερα κατά τα έτη 1981-1985.

Περίοδος 1985-1993.

Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από σημαντικές μεταβολές που επηρέασαν θετικά

την πορεία των ΑΞΕ στην χώρα. Οι κυριότερες των μεταβολών αυτών ήταν:

Το πρόγραμμα σταθεροποίησης των ετών 1985-1987 το οποίο γενικότερα

υποκίνησε επενδύσεις και αναδιαρθρώσεις.

Η δημιουργία της ενιαίας αγοράς το 1986 μετά την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη,

που οδήγησε μέσα στα επόμενα χρόνια σε ένα κύμα εξαγωγών και

21

Τ. Γιαννίτσης «Οικονομική αναδιάρθρωση και διεθνικές επενδύσεις στην Ελλάδα». Τάσεις –

Ελληνική οικονομία στην Ελλάδα, 1999.



συγχωνεύσεων στην Ευρώπη, επηρεάζοντας φυσικά και την Ελληνική

οικονομία. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου σκηνικού έπαιξαν και

οι διεθνικές επενδύσεις οι οποίες περνούν σε νέα φάση σε σχέση με την

παραδοσιακή μορφή επενδύσεων που αφορούσαν σε ίδρυση νέων εταιρειών

(greenfield investments). Είναι χαρακτηριστικό ότι μεταξύ των ετών 1987-

1994 το 9% του ενεργητικού της Ελληνικής οικονομίας, αποτελεί αντικείμενο

εξαγορών ή συγχωνεύσεων με κυριότερα παραδείγματα τις εταιρείες Metaxa,

Tasty foods, Παυλίδη, Λουμίδη, Ήβη κ.α.22

Η σταδιακά ανοδική πορεία των υπηρεσιών σε σχέση με τη μεταποίηση και η

προσέλκυση ΑΞΕ σε αυτόν τον τομέα (εμπόριο, διαφήμιση, ασφάλειες,

τουρισμός.)

Η απελευθέρωση (deregulation), τμημάτων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, η

οποία έδωσε τη δυνατότητα δραστηριοποίησης ξένων επενδυτών με τυπικό

παράδειγμα την κινητή τηλεφωνία.

Η σταδιακή προσαρμογή της Ελληνικής οικονομίας στο νέο περιβάλλον των

Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Περίοδος 1994 – σήμερα.

Στη διάρκεια αυτής της νέας περιόδου, νέα δεδομένα δημιουργήθηκαν τα οποία

αναμένεται να επηρεάσουν άμεσα την πορεία των ΑΞΕ στην Ελλάδα. Τα κυριότερα

εξ΄ αυτών είναι τα εξής:

Η παγκοσμιοποίηση των αγορών η οποία θα επηρεάσει σημαντικά την

στρατηγική των πολυεθνικών επιχειρήσεων.

Οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης της Ελληνικής οικονομίας μετά το 1996.

Τα σημαντικά έργα υποδομής που πραγματοποιήθηκαν και συνεχίζουν να

πραγματοποιούνται στα πλαίσια των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ).

Οι θεσμικές αλλαγές με στόχο την αύξηση της επενδυτικής δραστηριότητας,

όπως η αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της κεφαλαιαγοράς, η

απελευθέρωση των αγορών ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, μεταφορών,

22

Τ. Γιαννίτσης «Οικονομική αναδιάρθρωση και διεθνικές επενδύσεις στην Ελλάδα». Τάσεις –

Ελληνική οικονομία στην Ελλάδα, 1999.



ταχυδρομείων κλπ, η απελευθέρωση της κίνησης βραχυπρόθεσμων

κεφαλαίων κλπ.

Η είσοδος της χώρας στην ΟΝΕ και τα πλεονεκτήματα που συνεπάγεται το

ενιαίο νόμισμα και η δημοσιονομική σταθερότητα.

Πέρα από τις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο

αυτή, αναλήφθηκαν και σημαντικές επενδυτικές πρωτοβουλίες όπως για παράδειγμα

αυτές των Panafon-Vodafon, Stet (κινητή τηλεφωνία), TVX-HELLAS (ορυχεία

χρυσού στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής), Hoctief (Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών),

Continent, Praktiker κ.α. Σημαντικές ήταν και οι τοποθετήσεις σε μετοχές ελληνικών

εταιρειών μέσω του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών (ΧΑΑ), οι οποίες όμως

αποτελούν χρηματικές επενδύσεις (portfolio investments).

Για την μελέτη της πορείας των ΑΞΕ στην Ελλάδα κατά την τελευταία πενταετία,

είναι απαραίτητο να γίνουν ορισμένες μεθοδολογικές διευκρινίσεις, διότι η

πληροφόρηση και η τήρηση στατιστικών στοιχείων σχετικά με τις ΑΞΕ στην χώρα

μας είναι μάλλον προβληματική.

Συγκεκριμένα οι ιδιαιτερότητες των στατιστικών στοιχείων της Ελλάδας σε σχέση με

τις διεθνείς προδιαγραφές του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και

Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) είναι οι ακόλουθες:

Δεν ισχύει το κατώφλι του 10% συμμετοχής της ξένης εταιρείας στο μετοχικό

κεφάλαιο της θυγατρικής, προκειμένου οι ροές κεφαλαίων να θεωρούνται

ΑΞΕ.

Τα ενδοεπιχειρησιακά δάνεια θεωρούνται άμεση επένδυση μόνο εάν έχουν

διάρκεια μεγαλύτερη από πέντε έτη.

Τα στοιχεία για τις επενδύσεις σε ακίνητα (real estate) τηρούνται χωριστά.

Η πιο αξιόπιστη εθνική πηγή σχετικά με τις ΑΞΕ είναι η Τράπεζα της Ελλάδας (ΤτΕ)

και συγκεκριμένα το ισοζύγιο πληρωμών σε ξένα νομίσματα. Τα διαθέσιμα στοιχεία

αφορούν στο συνολικό απόθεμα ξένων κεφαλαίων στη χώρα στο τέλος κάθε έτους, το

οποίο υπολογίζεται από πανελλαδικό δείγμα επιχειρήσεων της τάξης του 95%

περίπου. Η διαφορά στα ποσά κάθε έτους, αποτελεί μια ένδειξη των καθαρών

εισροών ξένων κεφαλαίων για κάθε έτος.



Τα παραπάνω στοιχεία αν και αποτελούν επίσημα στατιστικά στοιχεία, είναι

παραπλανητικά ως προς το απόλυτο μέγεθος των ΑΞΕ, καθώς αποτιμούν τη

χρηματιστηριακή αξία των εισροών κάθε έτους, συμπεριλαμβανομένων τραπεζικών

πράξεων και χρηματικών επενδύσεων (portfolio investments), οι οποίες δεν

αποτελούν ΑΞΕ.

Πιο αξιόπιστη πηγή σχετικά με τις ΑΞΕ αποτελούν σχετικές εκθέσεις του ΟΟΣΑ και

της UNCTAD, αλλά τα διαθέσιμα στοιχεία για την περίοδο αναφοράς αφορούν μόνο

στα απόλυτα μεγέθη των εισροών σε ΑΞΕ στην Ελλάδα και δεν υπάρχει ανάλυση ανά

χώρα προέλευσης και τομέα δραστηριοποίησης.

Στους παρακάτω πίνακες, τα στοιχεία αναφορικά με την πορεία των συνολικών ΑΞΕ

τα τελευταία χρόνια προέρχονται από την UNCTAD αλλά η επεξεργασία σχετικά με

την διάρθρωση αυτών γίνεται βάσει των επίσημων στοιχείων της ΤτΕ.

Στον πίνακα 5, παρατηρούμε την αυξητική πορεία που ακολουθούν οι ΑΞΕ κατά το

χρονικό διάστημα 1996-2000 αλλά και την σημαντική πτώση κατά 22% του

τελευταίου έτους αναφοράς (2000). Η μείωση αυτή μπορεί να φανεί καθαρά στην

γραφική παράσταση του διαγράμματος 1.

Παρατηρούμε επίσης ότι η μεγαλύτερη πηγή ξένων κεφαλαίων για την Ελλάδα είναι,

όπως αναμενόταν άλλωστε οι χώρες της ΕΕ (75,8% περίπου για το 2000), ενώ

ακολουθούν οι λοιπές Ευρωπαϊκές χώρες μη μέλη της ΕΕ, οι ΗΠΑ και οι χώρες της

υπόλοιπης Αμερικής. Από τα κεφάλαια της ΕΕ, το μεγαλύτερο μέρος προέρχεται από

την Ολλανδία και το Λουξεμβούργου, ενώ κατά το 2000 αυξήθηκε το συνολικό

απόθεμα ξένων επενδύσεων από τη Γερμανία, την Αγγλία και τις ΗΠΑ.



Πίνακας 5. Απόθεμα ΑΞΕ. Κατανομή ανά χώρα προέλευσης.

(Ποσά σε εκατομμύρια δραχμές)

ΧΩΡΕΣ 1996 1997 1998 1999 2000

Αγγλία 96.844 98.695 130.310 229.855 383.615

Αυστρία 3.428 1.863 1.998 715 74

Βέλγιο 31.365 36.854 34.505 48.451 54.836

Γαλλία 120.221 127.378 624.682 524.057 388.656

Γερμανία 136.025 162.473 366.775 314.370 392.375

Δανία 2.523 2.695 9.729 9.309 13.407

Ιρλανδία 7.905 10.146 48.066 161.630 24.865

Ισπανία 9.970 1.199 3.046 6.957 4.914

Ιταλία 66.143 70.562 87.495 92.916 130.282

Λουξεμβούργο 150.794 324.695 883.471 1.420.900 941.824

Ολλανδία 192.954 211.046 1.187.277 1.463.252 1.120.469

Πορτογαλία 406 411 415

Σουηδία 7.434 5.467 8.411 8.635 12.106

Φινλανδία 18 53 33

ΣΥΝΟΛΟ ΕΕ 825.606 1.053.073 3.386.189 4.281.511 3.467.871

Ευρ. Χώρες εκτός ΕΕ 83.740 85.352 173.207 365.895 537.537

Ασία 15.868 17.834 30.564 24.571 15.264

Αφρική 11.760 17.272 20.819 12.597 15.811

Αυστραλία 185 793 295 1.087 1.494

ΗΠΑ 53.498 66.654 78.193 113.915 304.892

Λοιπή Αμερική 31.112 22.056 7.935 469.038 227.131

Γεν. Σύνολο 1.021.769 1.263.034 3.697.202 5.268.614 4.570.000

Γεν. Σύνολο σε εκατ. $ 4.244 4.469 13.084 16.041 12.499

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδας.



Διάγραμμα 1. Εξέλιξη συνολικού αποθέματος ΑΞΕ

4.244 4.469

13.084

16.041

12.499

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

16.000

18.000

1996 1997 1998 1999 2000

Έτη

Εκ. $ Διάγραμμα 1:Εξέλιξη

συνολικούαποθέματος ΑΞΕ

Παρατηρούμε επίσης πως το απόθεμα των ΑΞΕ υπερδιπλασιάστηκε στην τετραετία

1996 – 2000 ενώ αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες αυξήσεις

προήλθαν από την Αυστραλία, τη λοιπή Αμερική και τις Ευρωπαϊκές χώρες εκτός ΕΕ.

Αναφορικά με τη κλαδική κατανομή του συνολικού αποθέματος ΑΞΕ ανά έτος, όπως

προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα 6, παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο μέρος τους

αφορά την μεταποίηση σε ένα ποσοστό που φτάνει το 43% για το 2000 και

ακολουθούν οι δυο κλάδοι του τριτογενή τομέα, οι μεταφορές και το εμπόριο με

ποσοστά 20% και 10% περίπου αντίστοιχα.



Πίνακας 6. Απόθεμα ΑΞΕ. Κλαδική κατανομή.

Ποσά σε εκ. $

ΚΛΑΔΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 1996 1997 1998 1999 2000

Γεωργία 2,75 2,31 2,85 4,90 3,00

Ορυκτά 102,92 98,65 1.109,46 941,18 664,00

Μεταποίηση 2.543,80 2.641,50 4.632,18 6.989,99 5.421,00

Ενέργεια 0,02 0,0212 0,22 1,01 142,00

Κατασκευές 55,54 139,59 223,76 649,98 298,00

Εμπόριο 807,67 872,60 1.369,32 1.432,75 1.270,00

Ξενοδοχεία 177,54 124,45 262,37 1.269,95 661,00

Μεταφορές 353,35 372,82 5.114,40 3.242,10 2.535,00

Χρημ/ες υπηρεσίες 0,00 0,00 170,93 216,61 459,00

Leasing 146,09 159,00 92,88 1.201,24 942,00

Άλλα 55,13 58,40 106,29 91,62 104,00

ΣΥΝΟΛΟ 4.244,81 4.469,33 13.084,66 16.041,33 12.499,00

Πηγή:Τράπεζα της Ελλάδας.

Διάγραμμα 2. Ποσοστιαία κατανομή του αποθέματος ΑΞΕ

ανά κλάδο για το έτος 2000.

0% 5%

44%

1%2%10%5%

20%

4% 8% 1%

Γεωργία

Ορυκτά

Μεταποίηση

Ενέργεια

Κατασκευές

Εμπόριο

Ξενοδοχεία

Μεταφορές

Χρημ/ες υπηρεσίες

Leasing

Άλλα

ιδία επεξεργασία.



Από τον πίνακα 7 και τα διαγράμματα 2 - 3 & 4, φαίνεται ότι τη μεγαλύτερη

ελκυστικότητα για τους ξένους επενδυτές παρουσιάζει ο δευτερογενής τομέας, ενώ

αξιόλογη είναι και η δυναμική του τριτογενή τομέα που όμως παρουσιάζει μείωση το

2000. Χαρακτηριστικά μικρές είναι οι ΑΞΕ στον τριτογενή τομέα.

Πίνακας 7. Συνολικό απόθεμα ΑΞΕ ανά τομέα.

Ποσά σε εκ. $

Τομείς δραστηριότητας 1996 1997 1998 1999 2000

Πρωτογενής 2,75 2,31 2,85 4,90 3,00

Δευτερογενής 2.702,28 2.879,76 5.965,62 8.582,15 6.525,00

Τριτογενής 1.539,78 1.587,26 7.116,19 7.454,28 5.971,00

ΣΥΝΟΛΟ 4.244,81 4.469,33 13.084,66 16.041,33 12.499,00

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδας..

36,27

63,66

0,06

35,51

64,43

0,05

54,39

45,59

0,02

46,47

53,5

0,03

47,77

52,2

0,02

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1996 1997 1998 1999 2000

Διάγραμμα 3. Διάρθρωση αποθέματος ΑΞΕ ανά τομέα

Πρωτογενής

Δευτερογενής


ιδία επεξεργασία



Διάγραμμα 4. Εξέλιξη αποθέματος ΑΞΕ ανά τομέα

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

1996 1997 1998 1999 2000



Τριτογενής


Η διαφορά στα συνολικά μεγέθη του αποθέματος των ΑΞΕ, αποτελεί την καθαρή

εισροή ή εκροή κεφαλαίων για κάθε έτος. Βάση αυτού παρατηρούμε ότι το 1998

σημειώθηκε σημαντική αύξηση των συνολικών εισροών για τους περισσότερους

κλάδους της οικονομίας, οι οποίες όμως μειώνονται το 2000 όπου σημειώθηκαν

καθαρές εκροές της τάξης των 3,54 δις δολαρίων περίπου από τη χώρα.

Αναλύοντας το ποσό αυτό βλέπουμε ότι η εκροή κεφαλαίων από την χώρα,

προερχόμενων από την ΕΕ ανέρχεται στα 813.640 εκατομμύρια δραχμές ενώ για τον

υπόλοιπο κόσμο ανέρχεται στα 698.614 εκατομμύρια δραχμές. Παρατηρείται ωστόσο

μια ανοδική τάση των καθαρών ΑΞΕ το 2000, από τις ΗΠΑ, τις Ευρωπαϊκές χώρες

εκτός ΕΕ, την Αγγλία και τη Γερμανία.

Κατά το έτος 2000, διαπιστώνεται, ανά κλάδο, μια έντονη μείωση των ΑΞΕ κυρίως

στην μεταποίηση (κατά 1.568,99 εκατομμύρια δολάρια) και στη συνέχεια στις

μεταφορές (κατά 707,10 εκατομμύρια δολάρια), τα ξενοδοχεία (κατά 608,95

εκατομμύρια δολάρια) και τις κατασκευές (κατά 351,98 εκατομμύρια δολάρια).

Άνοδος παρουσιάζεται μόνο στον ενεργειακό κλάδο (κατά 140,99 εκατομμύρια

δολάρια) και στον χρηματοπιστωτικό κλάδο (κατά 242,39 εκατομμύρια δολάρια).

Όπως προαναφέρθηκε τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται από την ΤτΕ, η οποία

όμως αποτιμά την χρηματιστηριακή αξία των εισροών κάθε έτους

συμπεριλαμβανομένου των τραπεζικών πράξεων και των χρηματικών επενδύσεων



(portfolio investments) (τα οποία δεν αποτελούν ΑΞΕ) με αποτέλεσμα να

αντικατοπτρίζονται τα αρνητικά αποτελέσματα του ΧΑΑ για το έτος 2000.23

Τα συγκριτικά στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών διαφοροποιούν σημαντικά τη

συνολική εικόνα των ΑΞΕ στην Ελλάδα λόγω του διαφορετικού τρόπου υπολογισμού

τους. Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία της UNCTAD οι καθαρές εισροές από ΑΞΕ

καθώς και οι εξαγωγές ή συγχωνεύσεις στη χώρα μας, αυξήθηκαν την διετία 1999-

2000, μετά από μια δραματική μείωση που παρατηρήθηκε την προηγούμενη διετία

1997-1998.

Κατά το έτος 2000 τα συνολικά κεφάλαια που εισήχθησαν στην ελληνική οικονομία

ήταν 1,36 δις δολάρια (ΑΞΕ και διασυνοριακές εξαγορές ή συγχωνεύσεις) γεγονός

που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα στοιχεία της ΤτΕ. Συγκριτικά δε με τις λοιπές

χώρες της ΕΕ όπως προκύπτει και από τον πίνακα 8, ότι η Ελλάδα είναι στην

τελευταία θέση της ΕΕ όσον αφορά τις ΑΞΕ, προσελκύοντας μόλις το 0,18% των

συνολικών ξένων κεφαλαίων που κατευθύνονται στην ΕΕ και μόλις το 0,04% των

αντίστοιχων συναλλαγών για εξαγορές ή συγχωνεύσεις. Αναλυτικά:

23

Στο παράρτημα παραθέτονται τα αναλυτικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος ανά έτος για το

χρονικό διάστημα 1996-2000.



Πίνακας 8. Εισροές ΑΞΕ ανά χώρα της ΕΕ

Ποσά σε εκατομμύρια $

ΧΩΡΕΣ 1996 1997 1998 1999 2000

Αυστρία 4.426 2.654 4.533 2.975 9.374

Βέλγιο / Λουξεμβούργο 14.064 11.998 22.691 119.693 87.129

Γαλλία 21.961 23.173 30.984 47.069 44.152

Γερμανία 6.572 12.245 24.277 55.940 176.055

Δανία 598 2.472 7.328 11.410 15.748

Ελλάδα 1.058 984 85 560 1.115

Ηνωμένο Βασίλειο 24.435 33.227 70.590 82.941 130.428

Ιρλανδία 2.618 2.743 11.035 14.929 16.320

Ισπανία 6.585 7.697 14.214 15.758 36.614

Ιταλία 3.546 3.700 2.635 6.749 11.383

Ολλανδία 16.107 11.169 37.948 42.579 55.011

Πορτογαλία 1.494 2.478 3.115 1.145 4.263

Σουηδία 5.070 10.968 19.564 60.801 21.499

Φινλανδία 1.109 2.119 12.144 4.605 8.228

Σύνολο ΕΕ 109.643 127.627 261.143 467.154 617.319

Πηγή: UNCTAD, περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ» τεύχος 02/02.



Πίνακας 9. Διασυνοριακές εξαγωγές και συγχωνεύσεις

Ποσά σε εκατομμύρια $

ΧΩΡΕΣ 1996 1997 1998 1999 2000

Αυστρία 856 2.259 3.551 380 574

Βέλγιο / Λουξεμβούργο 8.975 9.437 6.900 32.344 11.528

Γαλλία 13.575 17.751 16.885 23.834 35.018

Γερμανία 11.924 11.856 19.047 39.555 246.990

Δανία 459 566 3.802 4.615 9.122

Ελλάδα 493 99 21 191 245

Ηνωμένο Βασίλειο 31.271 39.706 91.081 132.594 180.029

Ιρλανδία 724 2.282 729 4.739 5.246

Ισπανία 1.463 4.075 5.700 5.841 22.248

Ιταλία 2.764 3.362 4.480 11.237 18.877

Ολλανδία 3.538 19.052 19.359 39.010 33.656

Πορτογαλία 793 86 427 211 2.980

Σουηδία 3.863 3.327 11.093 59.676 13.112

Φινλανδία 1.199 735 4.780 3.144 6.896

Σύνολο ΕΕ 81.897 114.593 187.855 357.371 586.521

Πηγή: UNCTAD, περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ» τεύχος 02/02



Οι ΑΞΕ καταλαμβάνουν ένα μικρό μόνο ποσοστό του Ελληνικού ΑΕΠ και μάλιστα

μαζί με την Πορτογαλία κατατάσσονται στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ. Συγκεκριμένα:

Πίνακας 10. Εισροές ΑΞΕ ως ποσοστό του ΑΕΠ.

ΧΩΡΕΣ 1998 1999

Αυστρία 2,16 1,34

Βέλγιο / Λουξεμβούργο 8,45 5,91

Γαλλία 2,04 2,73

Γερμανία 0,98 1,27

Δανία 3,85 4,23

Ελλάδα 0,58 0,72

Ηνωμένο Βασίλειο 4,51 5,70

Ιρλανδία 9,94 19,62

Ισπανία 2,02 1,56

Ιταλία 0,26 0,42

Ολλανδία 10,65 8,58

Πορτογαλία 2,51 0,50

Σουηδία 8,16 24,84

Φινλανδία 9,41 2,34

Πηγή: UNCTAD, περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ» 02/02

Είναι εμφανές από την παραπάνω ανάλυση ότι η αναπτυξιακή δυναμική της

Ελληνικής οικονομίας έτσι όπως προκύπτει μέσα από τις ΑΞΕ δεν αγγίζει τους

απαραίτητους αναπτυξιακούς ρυθμούς για την επίτευξη της πραγματικής σύγκλισης

και είναι αναγκαία η λήψη μέτρων και η παροχή κινήτρων προκειμένου την

προσέλκυση του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού ιδιωτικών επενδύσεων.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.1

Μηχανισμοί στήριξης των ΑΞΕ.

Η ελληνική πολιτική κινήτρων για την ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων (εθνικών

και ξένων συμφερόντων), υλοποιείται μέσω του ισχύοντος αναπτυξιακού νόμου

2601/98, αλλά κρίνοντας εκ του αποτελέσματος συμπεραίνουμε την ανεπάρκεια του

νόμου, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται και από την επικείμενη εντός του 2002

αναθεώρησή του. Τον αναπτυξιακό νόμο θα μελετήσουμε στη συνέχεια μετά την

ανάλυση και των ιδιωτικών επενδύσεων ελληνικών συμφερόντων.

Το 1996 δημιουργήθηκε το Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων (ΕΛΚΕ) με στόχο την

δημιουργία ευνοϊκότερων γραφειοκρατικών συνθηκών για την προσέλκυση και την

προώθηση των ΑΞΕ στην Ελλάδα. Για την επίτευξη αυτών το ΕΛΚΕ:

Κινητοποιεί και πληροφορεί τους ενδιαφερόμενους επενδυτές για το

νομοθετικό, θεσμικό, φορολογικό και χρηματοοικονομικό πλαίσιο που διέπει

τις επενδύσεις στην Ελλάδα.

Προβάλει στο εξωτερικό τις συνθήκες που επικρατούν στο ελληνικό

επιχειρηματικό περιβάλλον.

Ενημερώνει και υποστηρίζει τους υποψήφιους επενδυτές κατά το στάδιο της

υπαγωγής της επένδυσής τους στους εκάστοτε αναπτυξιακούς νόμους προς

επιχορήγηση. Συγκεκριμένα το ΕΛΚΕ είναι αποκλειστικά αρμόδιο για την

παραλαβή των αιτήσεων ιδιωτικών επενδύσεων των οποίων το ύψος ξεπερνά

τα 3 δις δρχ. ή το 1 δις δρχ. εφόσον το 50% της ίδιας συμμετοχής προέρχεται

από κεφάλαια του εξωτερικού. Συντάσσει αιτιολογημένη έκθεση

σκοπιμότητας για τις επιδράσεις σε επίπεδο εθνικής οικονομίας των εν λόγω

επενδύσεων και τις κοινοποιεί στο ΥΠΕΘΟ προκειμένου να προβεί σε

έγκριση αυτών. Παρακολουθεί τη διαδικασία προώθησης και επεξεργασίας

των σχετικών φακέλων και διατυπώνει προτάσεις για τη βελτίωση του

θεσμικού πλαισίου των επενδύσεων.

Το ΕΛΚΕ ουσιαστικά εξυπηρετεί τις στρατηγικές επιδιώξεις της πολιτείας, όπως

εκφράζονται από το ΥΠΕΘΟ, σε σχέση με την επιτάχυνση των αναπτυξιακών

ρυθμών της χώρας.



Το ΕΛΚΕ είναι αρμόδιο επίσης για την παραλαβή και διαχείριση των αιτήσεων

επενδυτικών σχεδίων από την αλλοδαπή που υπάγονται στις διατάξεις του Ν.

2601/98. Στη διάρκεια των τελευταίων ετών (1996-2000) μέσω του ΕΛΚΕ

εγκρίθηκαν και ενισχύθηκαν από τον νόμο επενδυτικά σχέδια συνολικού ύψους 502,8

δις δρχ. περίπου.24

Το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων αυτών προήλθαν από τη Γερμανία (ποσοστό

20%) και το Βέλγιο (20%), τις ΗΠΑ (18%), ενώ σημαντικό μέρος των επενδύσεων

ήταν Δανέζικων συμφερόντων. Αναφορικά με την κλαδική διάρθρωση των

επενδύσεων αυτών, το μεγαλύτερο μέρος αφορούσε τον κλάδο των φαρμακευτικών –

χημικών προϊόντων, την μεταλλουργία, τα τρόφιμα και τα ποτά. Σημαντικό είναι και

το ποσοστό των επενδύσεων στην ενέργεια συγκριτικά με το μικρό χρονικό διάστημα

ισχύος της απελευθέρωσης της συγκεκριμένης αγοράς στη χώρα μας.25

Σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, το 70% του συνόλου των εισροών σε

ΑΞΕ για το 1998, είχαν προορισμό τη Βόρεια Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη,

δηλαδή τις πιο αναπτυγμένες αγορές του πλανήτη.26

Με αυτά τα δεδομένα τα

επιτεύγματα της ελληνικής οικονομίας ως χώρας υποδοχής ΑΞΕ αν και

παρουσιάζουν πρόοδο σε σχέση με την τελευταία δεκαετία, δεν μπορούν να

θεωρηθούν ικανοποιητικές και οι συγκριτικές επιδόσεις της Ελλάδας στην

προσέλκυση ΑΞΕ, με τις με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ είναι απογοητευτικές.

Ιδιαίτερα αρνητική είναι η σύγκριση των ελληνικών επιδόσεων με τις υπόλοιπες

περιφερειακές χώρες της ΕΕ, δηλαδή την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και

τις Σκανδιναβικές χώρες, ενώ μια αυξανόμενη δυναμική παρουσιάζουν και κάποιες

από τις χώρες Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (ΧΚΑΕ).

24

Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων 2002. 25

Ε. Νικολαϊδου, περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ» σελ.54, τεύχος Φεβρουαρίου 2002,. 26

United Nations Conference for Trade and Development (UNCTAD), world investment report 1999:

“Foreign direct investments and the challenge of Development”, 1999.




Λόγοι των ελληνικών χαμηλών επιδόσεων στην προσέλκυση ΑΞΕ.

Οι λόγοι των ελληνικών χαμηλών επιδόσεων στην προσέλκυση ΑΞΕ, είναι οι εξής:

Η μεγάλη απόσταση, που χωρίζει την χώρα από το αναπτυγμένο Ευρωπαϊκό

κέντρο. Η Ελλάδα βρίσκεται ουσιαστικά απομονωμένη από το κέντρο αυτό.

Εν όψη της διεύρυνσης της ΕΕ, η Ελλάδα θα συνδεθεί στενότερα με τις

αναπτυγμένες αγορές και η διεύρυνση αναμένεται να λειτουργήσει θετικά

στην άρση αυτού του εμποδίου.

Το αντικειμενικά μικρό μέγεθος της εγχώριας αγοράς.

Η γειτνίαση με τις Βαλκανικές χώρες δεν βοηθά στην προσέλκυση ΑΞΕ που

αποσκοπούν στην δημιουργία βάσης στην Ελλάδα για την εξαγωγή προϊόντων

και την ανάπτυξη της επένδυσης στις γειτονικές χώρες, εξαιτίας της

οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής αστάθειας που χαρακτηρίζει τις χώρες

αυτές.

Η αρνητική εικόνα της οικονομίας κατά τις προηγούμενες δεκαετίες.

Η χαμηλά ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα που χαρακτηρίζει την

οικονομία.

Τα διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας που εστιάζονται κυρίως στην μη

απελευθερωμένη αγορά, στον χαμηλό ρυθμό των ιδιωτικοποιήσεων δημοσίων

εταιρειών και στο θολό τοπίο εργασίας.

Στην αναποτελεσματικότητα του αναπτυξιακού νόμου (2601/98) και την

απουσία μιας ολοκληρωμένης εθνικής πολιτικής για την προσέλκυση ΑΞΕ.

Η ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ και οι υψηλοί αναπτυξιακοί ρυθμοί των τελευταίων

ετών σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι παραπάνω αδυναμίες έχουν εντοπιστεί,

αποτελούν σημάδια αισιοδοξίας ότι η ελληνική οικονομία θα αντιμετωπίσει τα

προβλήματά της και θα αντεπεξέλθει στα νέα δεδομένα της παγκοσμιοποιημένης

οικονομίας. Διαθέτει εξάλλου και αρκετά πλεονεκτήματα τα οποία βοηθούν προς

αυτήν την κατεύθυνση και συγκεκριμένα:



Το σταθερό πολιτικό, κοινωνικό και δημοσιονομικό περιβάλλον.

Την εισροή των πόρων του Γ΄ ΚΠΣ που σε συνδυασμό με τα έργα των

Ολυμπιακών αγώνων του 2004 θα αναβαθμίσουν και θα εκσυγχρονίσουν

σημαντικά τις υποδομές της χώρας.

Την πλεονεκτική γεωγραφική θέση που κατέχει.

Οι διασυνδέσεις της χώρας με τις αγορές της ευρύτερης περιοχής της

Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Τις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα για την αναμόρφωση του φορολογικού

συστήματος, του αναπτυξιακού νόμου, την απλοποίηση των γραφειοκρατικών

διαδικασιών, την μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος και πλήθος

άλλων παρεμβάσεων που επιτρέπουν να ελπίζουμε σε θετικά αποτελέσματα

στα αμέσως προσεχή χρόνια.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.

Οι ιδιωτικές επενδύσεις Ελληνικών συμφερόντων.

Το μέγεθος από το οποίο κατ ΄εξοχήν εξαρτάται η πραγματοποίηση υψηλών ρυθμών

αυξήσεως του εγχώριου προϊόντος, οι οποίοι να συντελούν σε ενίσχυση της

ανταγωνιστικότητας και τελικά σε άνοδο της απασχολήσεως και μείωση της ανεργίας

μακροχρονίως είναι οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αφού όπως άλλωστε

προαναφέρθηκε, οι επενδύσεις αυτές αναφέρονται στην αντικατάσταση του

αποσβεσθέντος παγίου της οικονομίας ή στην καθαρή επαύξησή του.

Από τις επενδύσεις ιδιαίτερη σημασία, ως μέτρο αποτελεσματικής αναπτυξιακής

προσπάθειας, έχουν οι ιδιωτικές (και πρωτίστως οι ιδιωτικές χωρίς κατοικίες ), διότι

οι δημόσιες αποτελούν ουσιαστικά προϋπόθεση για την προσέλκυση ιδιωτικού

επενδυτικού ενδιαφέροντος, οι οποίες συνδέονται αμέσως με την παραγωγή αγαθών

και υπηρεσιών που προορίζονται είτε για την εσωτερική αγορά είτε, κυρίως, για

εξαγωγές.

Εξαιτίας του μεγάλου ανταγωνισμού που αναπτύσσεται διεθνώς για την προσέλκυση

επενδυτικών κεφαλαίων είναι ανάγκη να εξασφαλιστούν στη χώρα μας οι

προϋποθέσεις εκείνες που θα την καταστήσουν προτιμητέα, έναντι άλλων, στους

επενδυτές εγχώριους και ξένους.

Μεταξύ των προϋποθέσεων αυτών περιλαμβάνονται η νομισματική σταθερότητα και

η δημοσιονομική ισορροπία όπως έχουν επιτευχθεί μετά την είσοδο της χώρας στην

ΟΝΕ, οι υποδομές που βελτιώνονται συνεχώς τα τελευταία χρόνια με την αξιοποίηση

των πόρων από τα ΚΠΣ, η εύρυθμη λειτουργία της δημόσια διοίκησης, της αγοράς

εργασίας και του εκπαιδευτικού συστήματος. Οι τελευταίοι αυτοί τρεις τομείς,

παρουσιάζουν προβλήματα τα οποία έχουν εντοπιστεί και διεξάγονται βελτιωτικές

προσπάθειες που πρέπει όμως να συνεχισθούν εντατικά και σε βάθος χρόνου

προκειμένου να υπάρξουν αποτελέσματα. Πλέον τούτων, άλλη προϋπόθεση είναι η

κοινωνική σταθερότητα και ασφάλεια, τομείς στους οποίους η Ελλάδα δεν

παρουσιάζει προβλήματα από την μεταπολίτευση και μετά.

Η πραγματική σύγκλιση της Ελληνικής οικονομίας προς την Ευρωπαϊκή θα προέλθει

από την συσσώρευση πρόσθετου παγίου κεφαλαίου αλλά με ρυθμούς πολύ



μεγαλύτερους από εκείνους που σημειώθηκαν μέχρι τώρα. Προκειμένου να

ικανοποιηθεί η ανάγκη σημαντικής αυξήσεως των ιδιωτικών επενδύσεων από τις

οποίες και αναμένεται να προέλθει αμέσως και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας

της οικονομίας, πρέπει να υπάρχουν στην αγορά οι κατάλληλες συνθήκες καλύψεως

της χρηματοδότησής τους. Οι επενδυτές μπορούν φυσικά να λαμβάνουν τα

απαιτούμενα κεφάλαια από ίδια διαθέσιμα, εν τούτοις στις περισσότερες περιπτώσεις

τα κεφάλαια αυτά αναζητούνται στην κεφαλαιαγορά, οπότε άλλοι είναι οι επενδυτές

και άλλοι οι αποταμιεύοντες.

Είναι απαραίτητο λοιπόν να υπάρχει στην οικονομία επαρκής προσφορά

αποταμιευτικών κεφαλαίων για την ένταση της επενδυτικής δραστηριότητας.

Εξετάζοντας τη ροπή προς αποταμίευση, που εκφράζεται με την ποσοστιαία σχέση

της αποταμιεύσεως προς το εισόδημα -σημειωτέον ότι ελλείψει στοιχείων διαθέσιμου

ιδιωτικού εισοδήματος, χρησιμοποιούμε ως ενδεικτικό μέγεθος το ΑΕΠ-,

διαπιστώνουμε ότι η συνολική ροπή προς αποταμίευση είχε συνεχή αύξηση κατά τα

τελευταία χρόνια, όπως προκύπτει και από τον πίνακα 11:

Πίνακας 11: Αποταμίευση % ΑΕΠ.

Έτος Ιδιωτών Ιδιωτών και

επιχειρήσεων

Συνολική

αποταμίευση της

οικονομίας

1998 9,1 18,0 17,6

1999 8,3 17,0 18,4

2000 7,6 16,3 19,1

2001 7,8 16,5 20,6

2002* 9,5 18,2 22,9

Πηγή ΕΣΥΕ και Περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ»

* Προβλέψεις Δ/νσεως Μακρ/ής Αναλύσεως ΥΠΕΘΟ.

Ωστόσο η ροπή προς αποταμίευση των ιδιωτών και των επιχειρήσεων μειώθηκε από

18% το 1998 σε 16,5% το 2001. Η εξέλιξη αυτή σχετίζεται με τις συνθήκες που

διαμορφώθηκαν στις επιμέρους μορφές τοποθετήσεως κεφαλαίων. Συγκεκριμένα, οι



τραπεζικές καταθέσεις οι οποίες στη χώρα μας εξακολουθούν να αποτελούν

σημαντική πηγή χρηματοδοτήσεως των επενδύσεων, σημείωσαν τελευταία

χαρακτηριστική συγκράτηση εξαιτίας της πτωτικής πορείας των επιτοκίων. Η

κατάσταση που διαμορφώθηκε αποτυπώνεται στους παρακάτω πίνακες 12 και 13:

Πίνακας 12: Μεταβολές ιδιωτικών καταθέσεων (σε δις δρχ.).

Έτος Όψεως Ταμιευτηρίου Προθεσμίας Σύνολο

1998 487 386 -595 278

1999 1.084 1.202 213 2.499

2000 255 1.254 -59 1.450

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος και Περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ» τεύχος 12/01.

Πίνακας 13: Επιτόκια τραπεζικών καταθέσεων και ομολόγων Δημοσίου (τέλος έτους).

Έτος Καταθέσεις

Ταμιευτηρίου

Καταθέσεις

προθεσμίας 12

μηνών

Κρατικά

ομόλογα 10 ετών

Μέσο επιτόκιο

δανεισμού του

Δημοσίου.

1998 8,7 10,1 8,5 11,6

1999 8,0 8,1 6,3 7,8

2000 3,8 4,8 6,1 7,1

2001 5,6 6,7

2002 5,6 6,3

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος και Περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ» τεύχος 12/01.



Η κατάσταση που διαμορφώθηκε στις τραπεζικές καταθέσεις επόμενο ήταν να

οδηγήσει τους αποταμιευτές στην αναζήτηση άλλων μορφών τοποθετήσεως. Οι

δυνατότητες που υπάρχουν όμως για τέτοιες διεξόδους είναι πολύ περιορισμένες.

Οι χρηματαγορές στην Ελλάδα αναπτύχθηκαν σημαντικά μετά το 1987. Ο

εκσυγχρονισμός του ΧΑΑ επιτεύχθηκε μέσω των ρυθμίσεων που επέτρεψαν τη

σύσταση Ανώνυμων Χρηματιστηριακών Εταιρειών και την εισαγωγή τους στο

χρηματιστήριο, την εισαγωγή αυτόματου συστήματος συναλλαγών και την ίδρυση

Κεντρικού Αποθετηρίου Τίτλων. Το 1987 μόνο 116 εταιρίες ήταν εισηγμένες στο

ΧΑΑ και οι θεσμικοί επενδυτές ήταν ανύπαρκτοι. Σήμερα ο αριθμός αυτός

τριπλασιάστηκε και βαίνει συνεχώς αυξανόμενος, κάνοντας έτσι δυνατή την

ανταγωνιστική άντληση κεφαλαίων.

Ωστόσο μετά από μια ξέφρενη ανοδική πορεία, το Χρηματιστήριο, στο οποίο θα

μπορούσε να τοποθετηθεί μέρος των αποταμιεύσεων, δεν παρουσιάζει μετά την κρίση

του 1999, ελκυστικότητα, όπως προκύπτει από την κατακόρυφη μείωση του Γενικού

Δείκτη, αλλά και των συναλλαγών σε τίτλους.

Αν και η κατάσταση στο ΧΑΑ δείχνει σημάδια σταθεροποίησης, λόγω των μεγάλων

ζημιών που υπέστη μεγάλος αριθμός αποταμιευτών, γίνονται ανεκτές ακόμα και οι

περίπου μηδενικές πραγματικές αποδόσεις των τραπεζικών καταθέσεων αντί

τοποθετήσεων σε χρηματιστηριακές αξίες.

Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η κατάσταση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς δεν είναι

ευνοϊκή για τη χρηματοδότηση του αναγκαίου όγκου επενδύσεων. Είναι αναγκαία η

λήψη μέτρων αποθαρρύνσεως της κατανάλωσης και αύξησης των αποταμιεύσεων για

τη χρηματοδότηση επενδύσεων, ιδίως μέσω της εξυγιάνσεως του ΧΑΑ και της

προσφοράς νέων προϊόντων από τις τράπεζες.27

Στην σχετική κατάταξη ελκυστικότητας των 23 ανεπτυγμένων αγορών παγκοσμίως

το ΧΑΑ υποχωρεί διαρκώς καταλαμβάνοντας στις 08/05/2002 τη 16η θέση από 12

η

τον προηγούμενο μήνα σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της Schroder Salomon

Smith Barney η οποία λαμβάνει υπόψη της 5 βασικά κριτήρια τα οποία

απεικονίζονται στον πίνακα 14.28

27

Γ Δρακάτος Περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ», τεύχος 12/02, σελ. 16-17. 28

Εφημερίδα «Το Βήμα» της 08/05/2002.



Πίνακας 14: Η θέση του ΧΑΑ μεταξύ των πιο ανεπτυγμένων αγορών.

Αγορές Μάιος

2002

Απρίλιος

2002

Θέση με βάση

Τις

αποτιμήσεις

(40%)

Τον ρυθμό

αύξησης

των

κερδών

ανά

μετοχή

(10%)

Το ρίσκο

της

αγοράς

(15%)

Τη σχέση

της

απόδοσης

των

ομολόγων

&

μετοχών

(5%)

Τη

δυναμική

της

αγοράς

(30%)

Αυστρία 1 1 3 13 3 9 1

Νορβηγία 2 3 1 6 22 1 12

Σιγκαπούρη 3 2 9 2 10 7 3

Βέλγιο 4 7 8 16 2 9 2

Χονγκ

Κονγκ

5 13 5 17 16 3 8

Αυστραλία 6 4 14 14 17 19 4

Καναδάς 7 6 17 12 14 4 6

Ιρλανδία 8 5 4 20 5 9 11

Νέα

Ζηλανδία

9 8 6 21 7 20 5

Βρετανία 10 11 16 11 19 6 7

Ιταλία 11 15 10 4 6 9 15

Ιαπωνία 12 18 11 7 1 21 17

Πορτογαλία 13 21 7 15 4 9 18

Ισπανία 14 22 12 19 9 9 13

Γερμανία 15 9 13 8 15 9 16

Ελλάδα 16 12 2 22 11 5 23

Δανία 17 10 18 18 18 8 10

Πηγή: Schroder Salomon Smith Barney, Global investment Outlook, Μάιος 2002.

Βασικός λόγος της μείωσης της ελκυστικότητας του ελληνικού χρηματιστηρίου

παραμένει η τελευταία θέση (23η) που καταλαμβάνει η ελληνική αγορά με βάση το

κριτήριο της δυναμικής, αλλά και η προτελευταία θέση (22η) με βάση το κριτήριο του

ρυθμού αύξησης των κερδών ανά μετοχή.

Από την αρχή του έτους η Σοφοκλέους, με απόδοση –14%, βρίσκεται στις 10

χρηματιστηριακές αγορές του κόσμου με τις μεγαλύτερες απώλειες. Το κλίμα όμως

της ανασφάλειας στις χρηματιστηριακές αγορές είναι παγκόσμιο και οι εκτιμήσεις για



τα αποτελέσματα του α΄ τριμήνου του 2002 κάνουν λόγω για περαιτέρω πτώση κατά

17%-20% στην κερδοφορία των εισηγμένων στο ΧΑΑ εταιρειών.29

Είναι εμφανές από όλα τα παραπάνω πως η χρηματοδότηση των επενδύσεων,

τουλάχιστον μέσω του χρηματιστηρίου δεν προσφέρεται για την ώρα και η

αναστροφή του αρνητικού κλίματος θα προέλθει μέσω απαραίτητων κυβερνητικών

διαρθρωτικών κινήσεων σε όλα τα μέτωπα που επηρεάζουν το επενδυτικό κλίμα στην

χώρα.

Η κρίση του χρηματιστηρίου το 1999 συνακόλουθα προξένησε και μείωση στις

ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου (ΑΕΠΚ) στη χώρα, των οποίων ο όγκος,

όπως φαίνεται από τον παρακάτω πίνακα 15, σημείωσε σημαντική πτώση από το

11,8% το 1998 στο 7,3% το 1999 ενώ παρόμοια μείωση σημείωσαν και οι εξαγωγές

και εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών. Συγκεκριμένα:

29




Πίνακας 15: Μεταβολές όγκων ΑΕΠΚ και εξαγωγών & εισαγωγών αγαθών και

υπηρεσιών (τιμές αγοράς).

Έτος Ακαθ. Επενδύσεις παγίου κεφ. Εξαγωγές αγαθ. & υπ. Εισαγωγές αγαθ. & υπ.

1995 11,9% 11,9% 17,1%

1996 15,1% 9,3% 12,4%

1997 13,4% 22,6% 17,0%

1998 17,3% 10,7% 16,1%

1999 10,4% 8,0% 5,2%

ΥΠΕΘΟ: Βασικά εθνικολογιστικά μεγέθη της Ελληνικής οικονομίας 1960-1999. Ιαν. 2001.

Από τις ποσοστιαίες μεταβολές του όγκου των επενδύσεων, όπως παρουσιάζονται

στον πίνακα 16 διαπιστώνουμε ότι οι επενδύσεις παρουσιάζουν μεν μια ανοδική τάση

με αποκορύφωμα το 1998 όπου η αύξηση του όγκου τους σχεδόν διπλασιάζεται στην

συνέχεια όμως παρουσιάζεται μια πτωτική τάση και το σύνολο των επενδύσεων το

1999 παρουσιάζει συνολική μεταβολή όγκου ύψους 7,3% που αποτελεί και το

χαμηλότερο ποσοστό από το 1995. Οι επενδύσεις λοιπόν αυξάνουν, αλλά η αύξηση

αυτή δεν είναι σταθερά μεγαλύτερη από χρονιά σε χρονιά. Συγκεκριμένα:

Πίνακας 16: Επενδύσεις και ποσοστιαίες μεταβολές όγκων.

Έτος Σύνολο Γενική

Κυβέρνηση

Λοιποί

φορείς

Κατασκευές Εξοπλισμός Λοιπές Κατοικίες

1995 4,1% 11,1% 2,8% 1,7% 4,4% 44,2% 2,6%

1996 8,4% 1,9% 9,7% 1,8% 23,1% -0,9% -1,2%

1997 7,8% 10,4% 7,3% 7,4% 8,3% 8,6% 6,6%

1998 11,8% 10,5% 12,1% 6,5% 24,3% -17,0% 9,8%

1999 7,3% 14,7% 5,8% 9,0% 1,8% 41,6% 6,9%

ΥΠΕΘΟ: Βασικά εθνικολογιστικά μεγέθη της Ελληνικής οικονομίας 1960-1999. Ιαν. 2001.



Για μια πιο συγκεκριμένη ανάλυση των ιδιωτικών επενδύσεων στη χώρα, θα

αξιοποιήσουμε τα στοιχεία της τριετίας 1998-2000, που προέρχονται από το ΥΠΕΘΟ,

τις Περιφέρειες της χώρας, το ΕΛΚΕ και τον ΕΟΜΜΕΧ, που αποτελούν ένα ασφαλές

δείγμα της τάξης του 90% του συνόλου των εγκεκριμένων επενδύσεων, έτσι όπως

προκύπτουν από την υλοποίηση του αναπτυξιακού νόμου 2601/98.

Στην ανάλυση δεν συμπεριλαμβάνονται οι επενδύσεις που διαχειρίζεται το

Υπουργείο Ανάπτυξης (ΥΠΑΝ) καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Στον

τριτογενή τομέα εξετάζονται χωριστά οι τουριστικές επενδύσεις, λόγω της

σημαντικότητάς του τουριστικού τομέα για τη χώρα. Συγκεκριμένα όπως φαίνεται

στους πίνακες 17 και 18:


Κωνσταντίνος Σ. Καράμπελας. ΕΣΔΔ/ΤΑΠΑ Απρίλιος 2002. 58

Πίνακας 17: Εγκρίσεις επενδύσεων Α.Ν. 2601/98 ανά τομέα δραστηριότητας. Σύνολο τριετίας 1998-2000 (ποσά σε εκ. δρχ.)

Τομείς

δραστηριότητας

Αιτήσεις Ύψος επένδυσης ανά

αίτηση

Συνολικό ύψος

επενδύσεων

Συνολική

επιχορήγηση

Επιχορήγηση ανά

αίτηση

Μέσο ποσοστό

επιχορήγησης.


τομέας

58 267,0 15.487 5.048,9 87,1 32,6%


τομέας

641 494,6 317.047 113.241,4 176,7 35,7%


τομέας

51 576,3 29.389 9.639,2 189,0 32,8%

Τουριστικές

επιχειρήσεις

377 275,6 103.884 28.302,6 75,1 27,2%

Σύνολα

1.127 413,3 465.807 156.232,1 138,6 33,5%

Πηγή: ΥΠΕΘΟ, επεξεργασία Δ. Γιαλούρης (οικονομολόγος ΕΣΔΔ).

Πίνακας 18: Ανάλυση εγκεκριμένων επενδύσεων Α.Ν. 2601/98 ανά τομέα δραστηριότητας. Έτη 1998-2000 (ποσά σε εκ. δρχ.)

Τομείς δραστηριότητας Αιτήσεις Ύψος επένδυσης ανά αίτηση Συνολική επιχορήγηση Μέσο ποσοστό

επιχορήγησης.

1998 1999 2000 1998 1999 2000 1998 1999 2000 1998 1999 2000


τομέας

11 17 30 1.139,4 2.096,1 12.251,1

1

399,8 808,0 3.841,1 35,1% 38,5% 31,4%


τομέας

138 239 264 39.130,1 129.483,0 148.433,5 13.517,3 49.996,2 49.727,9 34,5% 38,6% 33,5%


τομέας

7 24 20 2.642,0 19.189,5 7.557,6 792,0 5.775,3 3.071,9 30,0% 30,1% 40,6%

Τουριστικές

επιχειρήσεις

79 156 142 20.070,2 42.917,1 40.897,1 5.173,8 11.836,3 11.292,5 25,8% 27,6% 27,6%

Σύνολα

235 436 456 62.981,7 193.685,7 209.139,3 19.882,9 68.415,8 67.933,4 31,6% 35,3% 32,5%

Πηγή: ΥΠΕΘΟ, επεξεργασία Δ. Γιαλούρης (οικονομολόγος ΕΣΔΔ).



Όπως παρατηρούμε από τον πίνακα 18, ο μεγαλύτερος αριθμός αιτήσεων στα πλαίσια

του Ν. 2601/98, εγκρίθηκε το έτος 2000 (456) παρουσιάζοντας μια ελαφριά αύξηση

σε σχέση με το προηγούμενο έτος 1999 (436). Το 1998 αντίθετα, ο αριθμός των

εγκεκριμένων αιτήσεων ήταν πολύ μικρότερος και ανερχόταν σε 235, γεγονός το

οποίο οφείλεται και στο μικρό χρονικό διάστημα ισχύος του νόμου.

Εξετάζοντας τις επενδύσεις ανά τομέα δραστηριότητας (πίνακας 17), παρατηρούμε

πως η πλειοψηφία των αιτήσεων και για τα 3 έτη αφορούσε τον δευτερογενή τομέα

(641 ή ποσοστό 69% του συνόλου) ενώ ακολουθούν οι τουριστικές επιχειρήσεις με

μεγάλη διαφορά (377 ή ποσοστό 22%) και πολύ χαμηλότερα ο πρωτογενής τομέας

(58) και οι λοιπές επενδύσεις του τριτογενή τομέα (51).

Όσον αφορά το συνολικό ύψος των επενδυτικών σχεδίων ανά έτος διαπιστώνεται και

εδώ ότι η εξέλιξη του ύψους των επενδύσεων ήταν αυξητική για κάθε έτος, με

τριπλασιασμό σχεδόν του ύψους των επενδύσεων από το 1998 (62.981,7) στο 1999

(193.685,7) και μικρή συνολική αύξηση για το επόμενο έτος 2000 (209.139,3). Ανά

τομέα δραστηριότητας, το ύψος των επενδύσεων βαίνει αντιστοίχως αυξανόμενο για

τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, ενώ αντίθετα παρουσιάζει μια ελαφριά

μείωση από το 1999 στο 2000 στον τριτογενή τομέα.

Οι επιχορηγήσεις κλιμακώνονται αναλόγως, με το 73% του συνόλου να αφορούν

ενισχύσεις του δευτερογενή τομέα ενώ ακολουθούν οι ενισχύσεις στις τουριστικές

επιχειρήσεις με 18%, οι λοιπές υπηρεσίες με 6% και ο πρωτογενής τομέας με 3%. Η

εικόνα αυτή απεικονίζεται και στο παρακάτω διάγραμμα 5.

Διάγραμμα 5. Επιχορήγηση ανά τομέα δραστηριότητας στον

Ν. 2601/98, περίοδος 1998-2000.

3%

73%

6%

18%

Πρωτογενής τομέας

Δευτερογενής τομέας

Τριτογενής τομέας

Τουριστικές επιχειρήσεις




Τέλος από την στήλη «Μέσο ποσοστό επιχορήγησης» των πινάκων 17 και 18

παρατηρούμε πως οι τουριστικές επιχειρήσεις λαμβάνουν το χαμηλότερο ποσοστό

επιχορήγησης (27,2% συνολικά) ενώ το υψηλότερο λαμβάνει ο δευτερογενής τομέας

(35,7%). Τον μεγαλύτερο δυναμισμό όμως φαίνεται να έχουν οι λοιπές υπηρεσίες που

το 2000 επιχορηγήθηκαν με μέσο ποσοστό 40,6%.

Οι διαπιστώσεις από τους παραπάνω πίνακες επιβεβαιώνουν τα συμπεράσματα για

ετήσια αύξηση των επενδύσεων έτσι όπως προκύπτουν από τα βασικά

εθνικολογιστικά μεγέθη της Ελληνικής οικονομίας του ΥΠΕΘΟ.

Οι αιτήσεις επενδύσεων στα πλαίσια του Ν. 2601/98 υποβάλλονται στις Περιφέρειες

της χώρας (μέχρι 700 εκατ. δρχ), το ΕΛΚΕ (άνω των 3 δις δρχ.) και στην Κεντρική

Υπηρεσία του ΥΠΕΘΟ (δέχεται τις αιτήσεις για επενδύσεις άνω των 700 εκατ. δρχ).

Τα διαθέσιμα στοιχεία είναι συγκεντρωτικά ανά φορέα υποδοχής των αιτήσεων και

παρουσιάζονται στον πίνακα 19.



Πίνακας 19: Εγκρίσεις επενδύσεων κατά αρμόδια υπηρεσία βάση του Α.Ν. 2601/98 για τα έτη 1998-2000 (ποσά σε εκατ. δρχ.)

Αιτήσεις Ύψος επένδυσης Επιχορήγηση Νέες θέσεις εργασίας

1998 1999 2000 1998 1999 2000 1998 1999 2000 1998 1999 2000

Κεντρική

υπηρεσία

13 35 44 14.602,9 112.142,8 118.655,8 4.545,2 42.524,0 37.860,4 364 1.372 1.454

ΕΛΚΕ 27 24 13 97.770,0 123.270,0 91.290,0 37.150,0 49.730,0 29.230,0 1.020 1.141 891

ΕΟΜΜΕΧ 0 1 0 0,0 68,0 0,0 0,0 20,4 0,0 0 2 0

Γραφείο

ανάπτυξης

Δωδ/σου

9 24 17 2.441,7 3.949,3 3.957,0 724,7 1.117,3 1.094,9 33 67 54

Στερεά

Ελλάδα

12 20 36 2.763,5 4.205,0 9.675,0 856,1 1.238,6 2.983,5 75 148 332

Δυτική

Ελλάδα

11 23 22 3.085,5 4.547,4 3.777,0 889,6 1.412,4 1.155,3 64 130 106

Πελοπόννησος 10 20 16 994,3 4.281,0 2.394,5 294,5 1.191,5 779,8 45 110 88

Θεσσαλία 20 31 34 4.166,3 6.559,5 6.160,0 1.208,4 1.587,4 1.844,4 124 156 143

Κρήτη 30 41 53 6.267,1 7.360,7 13.057,7 1.699,9 2.099,9 4.079,0 112 165 398

Νότιο Αιγαίο 12 26 29 1.797,0 3.801,0 3.932,1 529,1 1.082,6 1.068,2 0 126 72

Βόρειο Αιγαίο 11 23 11 1.176,9 2.760,6 1.604,7 462,0 976,3 539,1 53 130 54

Δ. Μακεδονία 8 11 11 458,9 1.220,3 1.838,0 144,0 367,6 613,5 21 43 46

Κ. Μακεδονία 29 55 64 8.639,7 13.664,1 15.756,7 3.281,6 4.722,8 5.131,0 348 472 332

Α. Μακεδονία

& Θράκη

35 49 43 7.641,2 11.710,2 13.374,8 2.455,1 4.662,7 5.792,1 375 610 556

Ήπειρος 14 39 46 3.625,0 9.054,9 9.197,4 1.356,6 3.154,6 3.386,6 105 276 198

Ιόνια νησιά 7 22 23 1.416,4 4.462,0 4.399,0 354,1 1.208,7 1.160,5 12 74 88

Αττική 11 10 5 3.532,0 2.948,0 1.239,6 970,1 817,8 406,1 81 71 56

Σύνολα 259 454 467 160.378,40 316.004,80 300.309,30 56.921,00 117.914,60 97.124,40 2.832 5.093 4.868

Πηγή: ΥΠΕΘΟ, ΕΛΚΕ, επεξεργασία Δ. Γιαλούρης (οικονομολόγος ΕΣΔΔ).



Από τον πίνακα 19 φαίνεται ότι η πλειοψηφία των αιτήσεων για επενδύσεις για την

τριετία 1998 -2000, προτιμά ως τόπο εγκατάστασης κατά αύξουσα σειρά

συγκεντρώσεως την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (155), Α. Μακεδονίας &

Θράκης (136), Κρήτης (124), Ηπείρου (99), Θεσσαλίας (90), Στερεάς Ελλάδας (86),

Δυτικής Ελλάδας (73), Ν. Αιγαίου (70), Ιονίων Νήσων (52), Πελοποννήσου (48), Β.

Αιγαίου (45), Αττικής (40) και τελευταία την Δ. Μακεδονία (30).

Αναφορικά με το ύψος των επενδύσεων και τις αντίστοιχες επιχορηγήσεις τα

μεγαλύτερα ποσά κατανέμονται στις Περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας (107.754), Α.

Μακεδονίας & Θράκης (101.866,2) και Κ. Μακεδονίας (88.930,5) ενώ ακολουθούν

με μεγάλη διαφορά οι υπόλοιπες περιφέρειες με τελευταία την Δ. Μακεδονία

(3.517,2).

Παρατηρούμε επίσης ότι ενώ στις περιφέρειες Κρήτης και Ηπείρου εγκρίνονται

σχετικά πολλές αιτήσεις επενδύσεων ωστόσο, αυτές είναι μικρού ύψους, ενώ

αντίθετα οι λιγότερες επενδύσεις που εγκρίνονται στις περιφέρειες Αττικής και

Στερεάς Ελλάδας είναι μεγάλου ύψους και αυτό σχετίζεται με τις καλύτερες

παραγωγικές δομές που διαθέτουν και την γειτνίασή τους με την Αθήνα με

αποτέλεσμα να επωφελούνται τελικά περισσότερο από τον αναπτυξιακό νόμο.

Από την υλοποίηση των επενδύσεων του δείγματος αναμένεται να δημιουργηθούν

12.793 νέες θέσεις εργασίας οι περισσότερες εκ των οποίων στην περιφέρεια Α.

Μακεδονίας & Θράκης (2.399), Στερεάς Ελλάδας (1.310), Κ. Μακεδονίας (1.307), Δ.

Ελλάδας (698), Αττικής (680), Κρήτης (675), Θεσσαλίας (620) και Ηπείρου (579)

ενώ τελευταία είναι και πάλι η περιφέρεια Δ. Μακεδονίας (110).

Διαιρώντας την συνολική επιχορήγηση ανά περιφέρεια με τις θέσεις εργασίας που

προκύπτουν παρατηρούμαι πως η μεγαλύτερη επιχορήγηση ανά νέα θέση εργασίας

αντιστοιχεί στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας (30,6), την Αττική (25,5), την Κ.

Μακεδονία (22,7), το Ν. Αιγαίο (20,5), τη Θεσσαλία (18,4), την Α. Μακεδονία &

Θράκη (17,4), την Δ. Ελλάδα και τα Ιόνια Νησιά (15,7) ενώ στις υπόλοιπες

περιφέρειες παραβιάζεται η διάταξη που προβλέπει επιχορήγηση 15 εκατ. δρχ. ανά

θέση εργασίας.




Ο Αναπτυξιακός Νόμος 2601/98.

Η Ελληνική πολιτική κινήτρων για την ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων

υλοποιείται μέσω του Α.Ν. 2601/98 (ΦΕΚ 81/Α/15-04-1998). Σύμφωνα με αυτόν η

επικράτεια χωρίζεται σε τέσσερις ζώνες στις οποίες κλιμακώνονται τα ποσοστά των

ενισχύσεων με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων στις λιγότερο αναπτυγμένες

περιοχές.

Σύμφωνα με τον νόμο αυτό οι βασικοί στόχοι είναι οι εξής:

Η συμβολή στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας.

Η αύξηση των θέσεων απασχόλησης.

Η συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος και στην εξοικονόμηση

ενέργειας.

Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.

Η αναδιάρθρωση τομέων και κλάδων παραγωγής.

Η αξιοποίηση των επιχειρηματικών ευκαιριών στον ελληνικό και διεθνή

χώρο.

Οι τέσσερις ζώνες στις οποίες χωρίζεται η επικράτεια έχουν ως εξής:

Ζώνη Α: Περιλαμβάνει τους νομούς Αττικής και Θεσσαλονίκης, με κάποιες

εξαιρέσεις που συμπεριλαμβάνονται σε άλλες ζώνες.

Ζώνη Β: Περιλαμβάνει τη βιομηχανική περιοχή της ΕΤΒΑ, την επαρχία Λαγκαδά

και την περιοχή δυτικά του ποταμού Αξιού του νομού Θεσσαλονίκης, την επαρχία

Τροιζήνας, καθώς και όλες τις περιοχές που δεν εντάσσονται στις υπόλοιπες ζώνες.

Με σχετική υπουργική απόφαση όλες οι περιοχές της Β΄ ζώνης υπάγονται στη Γ΄

ζώνη.

Ζώνη Γ: Περιλαμβάνει τη ζώνη της Λαυρεωτικής στην Αττική, όπως και όλες τις

περιοχές της επικράτειας που παρουσιάζουν υψηλή ανεργία ή μείωση του ενεργού

πληθυσμού.



Ζώνη Δ: Περιλαμβάνει τη Θράκη, τη βιομηχανική περιοχή ΕΤΒΑ στην Ήπειρο, τα

νησιά με πληθυσμό μέχρι 3.100 κατοίκους, τα νησιά Β. Αιγαίου, τη Θάσο, το νομό

Δωδεκανήσου (εκτός της πόλης της Ρόδου) και όλες τις ηπειρωτικές περιοχές που

απέχουν μέχρι 20 χιλ. από τα σύνορα.

Τα κίνητρα που παρέχει ο νόμος κατανέμονται σε δυο εναλλακτικές δέσμες ως εξής:

Α΄ δέσμη κινήτρων:

Επιχορήγηση: Δωρεάν παροχή χρηματικού ποσού για την χρηματοδότηση μέρους

της δαπάνης της επένδυσης.

Επιδότηση τόκων: Κάλυψη μέρους των καταβαλλόμενων τόκων των

μακροπρόθεσμων δανείων, τουλάχιστον 4ετούς διάρκειας, που συνάπτονται για την

πραγματοποίηση της επένδυσης.

Επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης (Leasing): Κάλυψη μέρους των

καταβαλλόμενων δόσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης που συνάπτεται για την

απόκτηση χρήσης καινούργιου εξοπλισμού.

Β΄ δέσμη κινήτρων:

Φορολογική απαλλαγή: Απαλλαγή από την καταβολή φόρου εισοδήματος την

πρώτη δεκαετία από την πραγματοποίηση της επένδυσης.

Τα ποσοστά των ενισχύσεων του Α.Ν. 2601/98 ποικίλουν ανάλογα με τον τομέα

δραστηριοποίησης του φορέα και την περιοχή εγκατάστασης της επένδυσης και

ενισχύονται δαπάνες που αφορούν την κατασκευή, επέκταση και εκσυγχρονισμό

κτιριακών εγκαταστάσεων, την αγορά αποπερατωθεισών ή ημιτελών βιομηχανικών ή

βιοτεχνικών εγκαταστάσεων, την αγορά και εγκατάσταση μηχανημάτων, μελέτες που

αποσκοπούν στην εισαγωγή και ανάπτυξη σύγχρονης τεχνογνωσίας, αγορά

καινούργιων μεταφορικών μέσων, κατασκευή νέων εργατικών κατοικιών, δαπάνες

για την προστασία του περιβάλλοντος και δαπάνες για την αξιοποίηση ανανεώσιμων

πηγών ενέργειας.

Η υπαγωγή στο καθεστώς ενισχύσεων γίνεται με προκαθορισμένα κριτήρια που

διακρίνονται σε γενικά και ειδικά. Τα γενικά κριτήρια εφαρμόζονται σε όλα τα είδη

επενδύσεων ενώ τα ειδικά ποικίλουν ανάλογα με το είδος και τον φορέα της

επένδυσης και καθορίζονται συνήθως από το ΥΠΕΘΟ ή / και τα συναρμόδια

υπουργεία.



Τα γενικά κριτήρια διακρίνονται σε κριτήρια βιωσιμότητας (περιλαμβάνουν τα

χαρακτηριστικά του επενδυτικού φορέα, τις προοπτικές κερδοφορίας της επιχείρησης

και την πληρότητα του επιχειρηματικού σχεδίου) και σε κοινά κριτήρια

προτεραιότητας (περιλαμβάνουν την συμβολή της επένδυσης στην αύξηση της

απασχόλησης, τον βαθμό της ίδιας συμμετοχής στην επένδυση, τον δυναμισμό και

την επιτυχία της επιχείρησης σε προγενέστερες δραστηριότητες και λοιπά.).

Ο Αναπτυξιακός νόμος και τα κίνητρα που εμπεριέχει, όπως προαναφέρθηκε, δεν

προσέλκυσαν τις αναμενόμενες επενδύσεις και από 01/01/2003 θα ισχύσει ο νέος

αναπτυξιακός νόμος που ήδη επεξεργάζεται η κυβέρνηση.

Οι αλλαγές που θα επιφέρει ο νέος αναπτυξιακός αφορούν τους εξής τομείς: Πρώτον,

τη διαδικασία αδειοδοτήσεων για την ίδρυση και την επέκταση επιχειρήσεων, όπου η

γραφειοκρατία παρεμβάλλει μεγάλα εμπόδια. Δεύτερον, τον εμπλουτισμό των

παρεχόμενων ήδη επιδοτήσεων με φορολογικές ελαφρύνσεις. Τρίτον, κίνητρα για

περιφερειακή ανάπτυξη και τέταρτον, την ανάληψη μεγαλύτερων ευθυνών από τις

τράπεζες για τις δανειοδοτήσεις επιχειρήσεων που έχουν υπαχθεί στον νόμο.




Συμπεράσματα για τις επενδύσεις Ελληνικών συμφερόντων.

Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτει ότι οι επενδύσεις στην Ελλάδα κατά τα

τελευταία χρόνια, σημειώνουν αύξηση η οποία όμως δεν χαρακτηρίζεται από μια

σταθερή δυναμική με αποτέλεσμα να σημειώνονται διαφορετικοί ρυθμοί αύξησης

των επενδύσεων από χρόνο σε χρόνο.

Η επιτυχημένη δημοσιονομική πολιτική που ακολουθήθηκε από το 1996 και μετά

είχε θετικά αποτελέσματα και στην προσέλκυση επενδύσεων στη χώρα. Η

στασιμότητα που παρατηρήθηκε στις διαρθρωτικές αλλαγές μετά το 1999 οδήγησε σε

κάμψη το επενδυτικό ενδιαφέρον παρά την μεγάλη συμβολή στην οικονομία της

χώρας, των έργων των Ολυμπιακών αγώνων και των πόρων του Γ΄ ΚΠΣ.

Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του Α.Ν. 2601/98 κατά την πρώτη τριετία

υλοποίησής του είναι μάλλον ισχνά τόσο από πλευράς εγκεκριμένων σχεδίων, όσο

και από πλευράς νέων θέσεων εργασίας ενώ όπως προκύπτει από την ανάλυση η

συμβολή του νόμου στην περιφερειακή ανάπτυξη δεν είναι αυτή που έπρεπε, καθότι

το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων δεν κατευθύνθηκε στις περιοχές της χώρας που

υστερούν σε ανάπτυξη όπως για παράδειγμα είναι η Ήπειρος, η Πελοπόννησος και το

Β. Αιγαίο.

Το επενδυτικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα δεν είναι ανάλογο με αυτό που υπάρχει σε

άλλες χώρες της ΕΕ παρόμοιου οικονομικού μεγέθους. Οι λόγοι στους οποίους

οφείλεται το μικρό επενδυτικό ενδιαφέρον και η μειωμένη αποτελεσματικότητα του

Α. Ν. είναι συνοπτικά οι εξής:

Η μείωση στα ποσοστά ενίσχυσης για όλα τα είδη κινήτρων εξαιτίας των

περιορισμών του προγράμματος δημοσιονομικής σταθερότητας αλλά και της

βελτίωσης των οικονομικών συνθηκών της χώρας.

Η άμεση σύνδεση της επιχορήγησης με τις νέες θέσεις εργασίας (15

εκατομμύρια δρχ. ανά θέση), που λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς την

ανάληψη μεγάλων επενδυτικών σχεδίων.



Ο αποκλεισμός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε Αθήνα και

Θεσσαλονίκη με ελάχιστες εξαιρέσεις.

Οι δεσμεύσεις της Κοινοτικής νομοθεσίας που απαγορεύει την ενίσχυση

συγκεκριμένων επενδυτικών δραστηριοτήτων ιδιαίτερα του πρωτογενούς

τομέα (για παράδειγμα επενδύσεις στον οίνο).

Η υστέρηση πολλών περιφερειών της χώρας σε παραγωγικές και λοιπές

υποστηρικτικές υποδομές σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα διαρθρωτικά

προβλήματα όπως για παράδειγμα η έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου

δυναμικού.

Η ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης με ιδιαίτερα αυξημένο τον

ρόλο του ΧΑΑ, τα προγράμματα ενίσχυσης των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων

(ΜΜΕ) στα πλαίσια του Β΄ ΚΠΣ και τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως τα

venture capital το leasing και λοιπά.

Η μειωμένη σημασία των φορολογικών απαλλαγών, λόγω των οικονομικών

συνθηκών των τελευταίων ετών, που χαρακτηρίζεται από μειωμένα επιτόκια

και συνεπαγόμενο μειωμένο κόστος δανειακών κεφαλαίων.

Εξαιτίας όλων των παραπάνω έχει ξεκινήσει η διαδικασία για την αναθεώρηση του

Α. Ν. και εντός του έτους θα κατατεθεί στη Βουλή ο νέος αναπτυξιακός νόμος που

αναμένεται να δώσει λύση σε όλα τα προαναφερθέντα προβλήματα. Παράλληλα είναι

απαραίτητο να ληφθούν υπόψη οι αποφάσεις της Συνόδου της Λισσαβόνας στην

οποία μεταξύ άλλων αποφασίστηκε η απαγόρευση των κρατικών ενισχύσεων προς

επιχειρήσεις ή / και κλάδους, μετατοπίζοντας το ενδιαφέρων στην αντιμετώπιση

οριζόντιων θεμάτων, όπως η απασχόληση η έρευνα, το περιβάλλον και λοιπά.

Το γεγονός αυτό θα επιφέρει ακόμα μεγαλύτερη μείωση των άμεσων επιχορηγήσεων

του νόμου και μεγαλύτερη έμφαση στα κίνητρα φορολογικής φύσεως, ενώ προς την

κατεύθυνση της δημιουργίας ευνοϊκότερου φορολογικού κλίματος κινούνται και

άλλες φορολογικές ρυθμίσεις της πολιτείας όπως τα νέα φορολογικά κίνητρα για

συγχωνεύσεις εταιρειών, η μείωση των συντελεστών φορολόγησης των επιχειρήσεων

και φυσικά η υπό μελέτη φορολογική μεταρρύθμιση.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7.

Δημόσιες Επενδύσεις.

Από την μέχρι τώρα ανάλυση προκύπτει ότι είναι αναγκαία η ταχεία αύξηση των

ιδιωτικών επενδύσεων, προκειμένου να επιτευχθεί η «πραγματική σύγκλιση» της

Ελληνικής οικονομίας προς την Ευρωπαϊκή και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα

των ελληνικών προϊόντων, από την οποία και μόνο μπορεί να προκύψει μείωση της

ανεργίας και σταθερή βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού.

Αλλά για να δραστηριοποιηθεί ο ιδιωτικός τομέας προς την κατεύθυνση αυτή είναι

απαραίτητο να υπάρχουν όλες εκείνες οι προϋποθέσεις που καθιστούν τις νέες

επενδύσεις τόσο αποδοτικές, ώστε να είναι προτιμητέες συγκριτικά με τοποθετήσεις

σε άλλες χώρες. Μεταξύ των προϋποθέσεων αυτών συγκαταλέγονται κατά πρώτο

λόγο οι κατάλληλες υποδομές, που από τη φύση τους δεν μπορούν παρά να έχουν

δημόσιο χαρακτήρα και περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων

(ΠΔΕ).

Όπως προκύπτει από τον πίνακα 20, οι δαπάνες του ΠΔΕ προβλέπεται να

διαμορφωθούν το 2002 στο επίπεδο των 8.948 εκατομμυρίων €, που είναι κατά

13,7% μεγαλύτερες των πραγματοποιηθεισών το 2001. Το ποσό αυτό είναι

μεγαλύτερο του ποσοστού αυξήσεως κατά το 2001 όπου έφτανε στο 6,0%. Το 69,2%

των επενδυτικών δαπανών για το 2002 αφορά στην προώθηση έργων που

συγχρηματοδοτούνται από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ το

υπόλοιπο 30,8% στην προώθηση των έργων που συγχρηματοδοτούνται μόνο από

εθνικούς πόρους.



Πίνακας 20: Εξέλιξη δαπανών ΠΔΕ και Ακαθαρίστων Ιδιωτικών Επενδύσεων

Παγίου Κεφαλαίου (ΑΙΕΠΚ).

Έτος Δαπάνες

ΠΔΕ

Ποσοστιαία

Μεταβολή

ΑΙΕΠΚ Ποσοστιαία

Μεταβολή


σχέση δαπ.

ΠΔΕ &

ΑΙΕΠΚ

1993 2.136 … 9.352 … 22,8

1994 2.368 10,9 9.789 4,7 24,2

1995 3.023 27,6 12.275 25,4 24,6

1996 3.213 6,3 14.258 16,3 22,5

1997 4.769 48,4 15.962 12,0 29,9

1998 5.058 15,5 18.736 17,4 29,4

1999 6.063 19,9 20.369 8,7 32,4

2000 7.421 12,4 22.844 12,2 32,5

2001 8.158 9,9 26.072 14,1 31,3

2002 8.948 9,7 31.150 19,5 28,7

Πηγή: Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών: Κρατικός προϋπολογισμός 2002, ΕΣΥΕ

«Εθνικοί Λογαριασμοί».

Από τον πίνακα 20 διαπιστώνουμε ότι ρυθμός μεταβολής της εξέλιξης των δαπανών

του ΠΔΕ κατά την τελευταία δεκαετία ήταν μεν σε όλα τα έτη θετικός, ωστόσο είχε

έντονες διακυμάνσεις (από 6,3% το 1996 μέχρι 48,4% το 1997), με μέσο όρο 17,8%

που είναι σχεδόν διπλάσιος του προβλεπόμενου ρυθμού για το 2002.

Επειδή οι επενδύσεις υποδομής σχετίζονται με τις ιδιωτικές επενδύσεις, εξετάζουμε

και την εξέλιξη των τελευταίων βάσει των σχετικών στοιχείων (ακαθάριστων

ιδιωτικών επενδύσεων παγίου κεφαλαίου) των Εθνικών Λογαριασμών. Σύμφωνα με

τα στοιχεία αυτά, επιβεβαιώνονται και τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την

προηγηθείσα ανάλυση των ιδιωτικών επενδύσεων. Σύμφωνα και με τις δυο αναλύσεις

οι ιδιωτικές επενδύσεις παρουσιάζουν κατά το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα

σταθερή αύξηση μεν, αλλά με έντονες διακυμάνσεις (από 4,7% το 1994 μέχρι 25,4%

το 1995), με μέσο όρο 14,5% σύμφωνα με τα στοιχεία από τους Εθνικούς

Λογαριασμούς.



Εδώ όμως σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις δημόσιες επενδύσεις, ο μέσος όρος είναι

σημαντικά μικρότερος του προβλεπόμενου ρυθμού για το 2002 (19,5%). Συνεπεία

των μεταβολών αυτών, η ποσοστιαία σχέση των δαπανών του ΠΔΕ προς τις

ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, ενώ μεταξύ 1993 και 2000 αυξανόταν

σχεδόν συνεχώς (από 22,8% σε 32,5%) που σημαίνει μια διαρκής αύξηση των

δημοσίων επενδύσεων σε σχέση με τις ιδιωτικές επενδύσεις, το 2001 οι δημόσιες

επενδύσεις μειώνονται (31,3%) και προβλέπεται να φτάσουν το 28,7% το 2002.

Η μείωση των δημόσιων δαπανών για επενδύσεις αυτή σχετίζεται με την είσοδο της

χώρας της ΟΝΕ από 01/01/2001 και την υποχρέωση τήρησης της δημοσιονομικής

πειθαρχίας και του περιορισμού των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού, κάτω από το

3% στα πλαίσια του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Πέραν όμως της διαμορφώσεως του συνολικού μεγέθους των δαπανών του ΠΔΕ,

ουσιώδες κριτήριο αξιολογήσεώς τους αποτελεί και η ποσοστιαία διάθεσή τους κατά

τομέα. Όπως προκύπτει από τον πίνακα 21, τη μεγαλύτερη αύξηση (182,4%)

προβλέπεται να έχει το 2002 η δαπάνη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 της

οποίας η συμμετοχή θα φτάσει το 15,7% του συνόλου και στα επόμενα χρόνια

πιθανότατα θα αυξηθεί περαιτέρω εν’ όψη της εντατικοποίησης της κατασκευής των

έργων και την τελική ολοκλήρωσή τους.

Σημαντική αύξηση επίσης θα παρουσιάσει η δαπάνη για τους σιδηροδρόμους

(30,3%) και η δαπάνη για τεχνική και επαγγελματική κατάρτιση (32,9%), μολονότι η

τελευταία είναι αμφιβόλου αποτελεσματικότητας.30

Αντίθετα μείωση θα παρουσιάσουν οι δαπάνες για ύδρευση – αποχέτευση (-42,3%),

έρευνα – τεχνολογία (-39,6%), πολιτισμό (-31,4%), τουρισμό (-22,7%), βιομηχανία –

βιοτεχνία (-15,9%), εγγειοβελτιωτικά έργα (-15,6%), ενέργεια (-13%), δημόσια

διοίκηση (-12,8%), οικισμοί – περιβάλλον (-10,9%), εκπαίδευση (-8,2%) και υγεία

πρόνοια (-5,7%). Συγκεκριμένα:

30

Περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ», άρθρο του Κ.Γ. Δρακάτου, τεύχος 02/2002.



Πίνακας 21: Δαπάνες Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά τομέα.

Τομείς 2000

Πραγματοποιήσεις&

ποσοστιαία

συμμετοχή.

2001

Πραγματοποιήσεις&


συμμετοχή.

2002

Προβλέψεις

&


συμμετοχή


Μεταβολή

2001/

2000

2002/

2001

Επικοινωνίες 0,2 0,1 0,0 -61,3 -100

Ολυμπιακά έργα 0,0 6,1 15,7 - 182,4

Ειδικά έργα 8,8 2,3 1,6 -71,1 -24,7

Γεωργία 5,6 5,5 6,0 8,4 19,9

Δάση – Αλιεία 0,6 1,2 1,0 106,6 -6,0

Εγγειοβελτιωτικά

έργα

1,6 1,6 1,2 8,6 -15,6

Βιομηχανία –

Βιοτεχνία

6,5 8,2 6,3 38,5 -15,9

Ενέργεια 0,9 1,7 1,3 112,3 -13,0

Συγκοινωνίες 18,0 21,5 21,2 31,5 8,0

Σιδηρόδρομοι 5,6 5,2 6,2 1,5 30,3

Τουρισμός 0,7 0,8 0,6 21,3 -22,7

Πολιτισμός 1,5 1,8 1,1 35,7 -31,4

Εκπαίδευση 9,6 8,8 7,4 1,3 -8,2

Κατάρτιση 3,5 2,5 3,1 -21,5 32,9

Οικισμός –

Περιβάλλον

1,7 1,8 1,5 14,7 -10,9

Υγεία – Πρόνοια 3,2 3,1 2,7 6,1 -5,7

Ύδρευση –

Αποχέτευση

1,3 1,6 0,8 33,9 -42,3

Δημόσια Διοίκηση 4,1 3,4 2,7 -9,6 -12,8

Έρευνα –

Τεχνολογία

1,8 1,8 1,0 12,2 -39,6

Νομαρχιακά έργα 13,6 11,1 9,8 -10,6 -3,2

Περιφερειακά

προγράμματα

6,6 6,7 6,6 11,4 8,1

Διάφορα 4,5 3,2 1,9 -22,1 -35,7

Σύνολο 100,0 100,0 100,0 9,9 9,7

Πηγή: Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, «Κρατικός Προϋπολογισμός 2002».



Όπως προκύπτει από τον πίνακα 22, από τις πηγές χρηματοδοτήσεως του ΠΔΕ τα ίδια

έσοδα (στα οποία περιλαμβάνεται και η συμβολή ορισμένων φορέων στο κόστος

κατασκευής των έργων που εκτελούν) προβλέπεται να αυξηθούν το 2002 κατά 18,2%

έναντι 13,4% το 2001, η συμμετοχή τους, όμως, στο σύνολο των εσόδων εκτιμάται

ότι θα είναι μόλις 2,1%.

Το ποσοστό αυξήσεως των εισροών από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής

Ένωσης θα μειωθεί από 17,5% το 2001 σε 6,2% το 2002, ενώ αντίθετα, εξαιτίας των

αυξημένων αναγκών του εθνικού προγράμματος για τις δαπάνες των Ολυμπιακών

Αγώνων, το ποσοστό των πιστωτικών εσόδων θα αυξηθεί από 4,1% σε 12,3%

αντιστοίχως. Σημειώνεται ότι στα πιστωτικά έσοδα περιλαμβάνονται εκτός από τα

διάφορά δάνεια, και η συμμετοχή του ΠΔΕ στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου

των Δημόσιων Επιχειρήσεων και Οργανισμών. Συγκεκριμένα:

Πίνακας 22: Πηγές Χρηματοδότησης ΠΔΕ σε εκατομμύρια €.

Πηγές Εσόδων 2000

Πραγματοποιήσεις

2001

Εκτιμήσεις

πραγματοποιήσεων

2002

Προϋπολογισμός


Μεταβολή

2001/

2000

2002/

2001

Έσοδα δημοσίων

επενδύσεων

3.264,82 3.829,79 4.085,11 17,3 6,7

Ίδια έσοδα 142,38 161,41 190,76 13,4 18,2

Επιχορηγήσεις

ΕΕ

3.122,43 3.668,38 3.894,35 17,5 6,2

Πιστωτικά έσοδα

και συμμετοχή

του ΠΔΕ στην

αύξηση του

μετοχικού

κεφαλαίου των

ΔΕΚΟ

4.156,23 4.328,69 4.862,80 4,1 12,3

Σύνολο 7.421,05 8.158,47 8.947,91 9,9 9,7




Οι προοπτικές για την εξέλιξη των δημοσίων επενδύσεων κατά το χρονικό διάστημα

μετά το 2002 συνδέονται άρρηκτα με τις δυνατότητες χρησιμοποιήσεως των

ευρωπαϊκών ενισχύσεων (Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και Ταμείο Συνοχής).

Η σύνοδος κορυφής του Βερολίνου το Μάρτιο του 1999 επιβεβαίωσε την προσήλωση

των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο στόχο της Οικονομικής και Κοινωνικής

Συνοχής. Αποτέλεσμα της συμφωνίας που υπεγράφη εκεί ήταν να κατανεμηθούν για

την Ελλάδα, στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου 2000-2006, πολύ

σημαντικοί πόροι. Αναλυτικά: κοινοτικοί πόροι 26.027 εκατομμυρίων € (έναντι

21.900 εκατομμυρίων € για την περίοδο 1993-1999) και 24.657 εκατομμύρια €

εθνικοί και ιδιωτικοί πόροι.

Συνολικά δηλαδή προβλέπεται να διατεθούν 50.684 εκατομμύρια € για το Γ΄

Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, τις κοινοτικές πρωτοβουλίες και το Ταμείο Συνοχής, με

στόχο την ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή. Η αύξηση αυτή των

πόρων, εκτός από πολύ σημαντική είναι και η μεγαλύτερη ανά κάτοικο ενίσχυση από

όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες.31

Με την ουσιαστική συμβολή των διαρθρωτικών παρεμβάσεων των ΚΠΣ το βιοτικό

επίπεδο της χώρας από το 60% του μέσου κοινοτικού όρου στις αρχές της

προηγούμενης δεκαετίας, φθάνει σήμερα το 70%. Στο τέλος της προγραμματικής

αυτής περιόδου, δηλαδή το 2006, αναμένεται να υπερβεί το 80%.

Σε μια κρίσιμη καμπή για τη χώρα μας, η οποία διανύει τα πρώτα της βήματα ως

μέλος της ΟΝΕ, το ΚΠΣ 2000-2006 αποτελεί ταυτόχρονα μια μεγάλη πρόκληση αλλά

και ένα ισχυρό εργαλείο για επιτάχυνση των ρυθμών σύγκλισης με τις οικονομίες και

το βιοτικό επίπεδο των προηγμένων χωρών της ΕΕ.

Στη νεότερη ιστορία της χώρας δεν υπάρχει προηγούμενο διάθεσης τόσο σημαντικών

πόρων για έργα και επενδύσεις. Οι συνολικοί πόροι που διατίθενται για την ανάπτυξη

στην περίοδο μέχρι το 2006 κυμαίνονται μεταξύ 5% και 6% του αναμενόμενου ΑΕΠ.

Το Γ΄ ΚΠΣ αποτελεί ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό πρόγραμμα με στόχο την

αντιμετώπιση των σημερινών αλλά και μελλοντικών συνθηκών ανταγωνισμού που θα

αντιμετωπίσει η Ελλάδα στο διεθνές και Ευρωπαϊκό οικονομικό περιβάλλον.

Ενσωματώνει δε για αυτό το σκοπό, στρατηγικές επιλογές για την ισόρροπη

31

Κρατικός Προϋπολογισμός 2002. «Εισηγητική έκθεση Ν. Χριστοδουλάκη», Υπουργού Εθνικής

Οικονομίας και Οικονομικών, Αθήνα Νοέμβριος 2001, σελ. 58.



κατανομή της ευημερίας στη χώρα και την αναπτυξιακή προοπτική της ελληνικής

οικονομίας.

Το Σχέδιο Ανάπτυξης 2000-2006 υπεβλήθη στην ΕΕ για έγκριση το Σεπτέμβρη του

1999 και το Γ΄ ΚΠΣ εγκρίθηκε με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (αρ.3405-

28.11.2000) το Νοέμβριο του 2000. Εντός του πρώτου εξαμήνου του 2001,

εγκρίθηκαν είκοσι τέσσερα (24) επιχειρησιακά προγράμματα (13 Περιφερειακά και

11 Τομεακά) του εθνικού και περιφερειακού σκέλους του ΚΠΣ 2000-2006.

Τα προγράμματα αυτά έχουν σαφείς ιεραρχήσεις, προτεραιότητες και στόχους και

αφορούν όλους τους τομείς της οικονομίας και όλες τις Περιφέρειες της χώρας, με

συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής. Οι κατανεμημένοι πόροι του Γ΄ ΚΠΣ

κατά άξονα προτεραιοτήτων και επιχειρησιακά προγράμματα παρουσιάζονται στον

παρακάτω πίνακα:



Πίνακας 23: ΚΠΣ 2000-2006: Χρηματοδότηση κατά προτεραιότητα και

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (σε εκατομμύρια €). Άξονες Προτεραιότητας Συνολικό

κόστος

Δημόσια Δαπάνη Ιδιωτική

συμμετοχή Σύνολο Κοινοτική

συμμετοχή

Εθνικοί

πόροι

Ανάπτυξη ανθρώπινου

δυναμικού

4.483 4.373 3.280 1.093 110

ΕΠ Εκπαίδευση 2.484 2.484 1.863 621 -

ΕΠ Απασχόληση 1.999 1.889 1.417 472 110

Μεταφορές 12.088 8.572 4.502 4.070 3.516

ΕΠ Οδικοί άξονες, λιμάνια,

αστ. Ανάπτυξη.

9.150 5.884 3.033 2.851 3.266

ΕΠ Σιδηρόδρομοι,

αεροδρόμια και αστικές

συγκοινωνίες.

2.983 2.688 1.469 1.219 250

Ανταγωνιστικότητα 6.098 3.288 1.977 1.311 2.810

ΕΠ Ανταγωνιστικότητα 6.098 3.288 1.977 1.311 2.810

Αγροτική ανάπτυξη και

αλιεία

3.774 2.096 1.470 626 1.678

ΕΠ Αγροτική ανάπτυξη 3.287 1.776 1.233 543 1.511

ΕΠ Αλιεία 487 320 237 83 167

Βελτίωση ποιότητας ζωής 1.812 1.797 1.284 513 15

ΕΠ Περιβάλλοντος 693 693 485 208 -

ΕΠ Πολιτισμού 605 590 414 176 15

ΕΠ Υγείας – πρόνοιας 514 514 385 129 -

Κοινωνία της Πληροφορίας 2.839 2.270 1.702 568 569

ΕΠ Κοινωνία της

Πληροφορίας

2.839 2.270 1.702 568 569

Περιφερειακή Ανάπτυξη 10.825 9.358 7.042 2.316 1.467

ΠΕΠ Αν. Μακεδονίας &

Θράκης.

1.116 978 733 245 138

ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 1.391 1.205 904 301 186

ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας 550 496 372 124 54

ΠΕΠ Ηπείρου 680 581 436 145 99

ΠΕΠ Θεσσαλίας 919 751 563 188 168

ΠΕΠ Ιονίων Νήσων 372 326 245 81 46

ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας 781 638 478 160 143

ΠΕΠ Στερεάς Ελλάδας 873 709 532 177 164

ΠΕΠ Αττικής 1.589 1.462 1.120 342 127

ΠΕΠ Πελοποννήσου 699 610 457 153 89

ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου 546 482 362 120 64

ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου 600 496 372 124 104

ΠΕΠ Κρήτης 709 624 468 156 85

Τεχνική βοήθεια 85 85 64 21 -

Αποθεματικά 2.288 2.074 1.386 688 214

Αποθεματικό επίδοσης 1.411 1.411 945 466 -

Αποθεματικό

προγραμματισμού

877 663 441 222 214

Σύνολο ΚΠΣ 44.292 33.913 22.707 11.206 10.379

Ταμείο Συνοχής 6.392 5.292 3.320 1.972 1.100

Μεταφορές 4.018 3.018 1.660 1.358 1.000

Περιβάλλον 2.374 2.274 1.660 614 100

Γενικό σύνολο και Ταμείο

Συνοχής 50.684 39.205 26.027 13.178 11.479




Διάγραμμα 6. Ποσοστιαία κατανομή των πόρων του Γ΄ ΚΠΣ στις

13 Περιφέρειες της χώρας

10%

13%

5%

6%

8%3%7%

8%

16%

6%

5%

6%7%

ΠΕΠ Αν. Μακεδονίας & Θράκης. ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας

ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας ΠΕΠ Ηπείρου

ΠΕΠ Θεσσαλίας ΠΕΠ Ιονίων Νήσων

ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας ΠΕΠ Στερεάς Ελλάδας

ΠΕΠ Αττικής ΠΕΠ Πελοποννήσου

ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου

ΠΕΠ Κρήτης

Ιδία επεξεργασία.

Από το διάγραμμα 4 για την ποσοστιαία κατανομή των πόρων του Γ΄ ΚΠΣ στις 13

περιφέρειες της χώρας και τον πίνακα 19 για την χωρική κατανομή των ιδιωτικών

επενδύσεων, διαπιστώνουμε μια αναλογία ανάμεσα στις περιφέρειες που αποτελούν

χώρο υποδοχής του μεγαλύτερου ποσοστού αιτήσεων για την πραγματοποίηση

ιδιωτικών επενδύσεων και των περιφερειών στις οποίες κατευθύνονται τα μεγαλύτερα

ποσοστά ενισχύσεων από τους πόρους του Γ΄ ΚΠΣ.

Έτσι με εξαίρεση την περιφέρεια Αττικής που καταλαμβάνει την πρώτη θέση στις

κοινοτικές επιχορηγήσεις αλλά την τελευταία (2000) στο ύψος των επενδύσεων για

τις περιφέρειες Κ. Μακεδονίας και Αν. Μακεδονίας & Θράκης υπάρχει απόλυτη

αντιστοιχία μεταξύ του ύψους των επενδύσεων και των επιχορηγήσεων από τους

Κοινοτικούς πόρους, ενώ για τις περιφέρειες Κρήτης και Θεσσαλίας ισχύει περίπου

το ίδιο ενώ ανάλογη είναι η κατάσταση και στις τελευταίες θέσεις όπου οι



περιφέρειες Δ. Μακεδονίας, Β. Αιγαίου και Ιονίων νήσων, προσελκύουν χαμηλό

αριθμό επενδύσεων, ενώ λαμβάνουν και ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά κοινοτικών

ενισχύσεων με τελευταία στο σύνολο την περιφέρεια των Ιονίων Νήσων (3%). Η

κατάσταση διαφοροποιείται για την περιφέρεια Ηπείρου, όπου ενώ λαμβάνει ένα όχι

ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό κοινοτικών ενισχύσεων της τάξης του 6 %, ωστόσο

παρουσιάζει ένα αυξημένο ποσοστό επενδύσεων καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση

ανάμεσα στο σύνολο των περιφερειών.

Το σημαντικότερο κομμάτι των Δημοσίων Επενδύσεων καταλαμβάνουν τα λεγόμενα

«μεγάλα έργα» τα οποία πραγματοποιούνται στη χώρα κατά τα τελευταία χρόνια.

Πρόκειται για κατασκευαστικά τεχνικά έργα από τα οποία αναμένεται να καλύψουν

το έλλειμμα υποδομών της χώρας. Σε κάποια από αυτά συμμετέχουν και ιδιώτες

επενδυτές με αντάλλαγμα την ορισμένου χρόνου εκμετάλλευση των έργων. Τα

κυριότερα εξ’ αυτών είναι:

Το Μετρό Αθηνών, το οποίο συνεχίζει να επεκτείνεται κατά μήκος και όχι να

εμπλουτίζεται με νέες γραμμές. Αποτέλεσε ωστόσο μια λύση στο

κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αθήνας και συνέβαλλε στην αποσυμφόρηση

των οδικών αρτηριών της πρωτεύουσας. Για την μεγαλύτερη συνεισφορά του

στο σκοπό αυτό είναι αναγκαία η σταδιακή πύκνωση του δικτύου και η

σύνδεση του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου με όλα τα λοιπά διαθέσιμα

συγκοινωνιακά μέσα, μέσω προγραμματισμένων γειτνιάζουσων

ανταποκρίσεων.

Αεροδρόμιο Σπάτων. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα έργα που

κατασκευάστηκαν στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Αναμένεται να έχει

κρίσιμες και πολλαπλασιαστικές επιδράσεις για τη χώρα, για τους ακόλουθους

λόγους: Θα συμβάλει αποφασιστικά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη

της Ελλάδας. Εξασφαλίζει μια απολύτως αναγκαία, σύγχρονη υποδομή, που

οφείλει να αξιοποιήσει στο έπακρο τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας

μας. Δίνει μεγάλη ώθηση στη προσπάθεια για την ανάκαμψη της εθνικής

οικονομίας μας και. Εδραιώνει και αναδεικνύει τη νευραλγική θέση της χώρας

μας στην Ευρώπη και στη Μεσόγειο. Το «Ελευθέριος Βενιζέλος»,

κατοχυρώνει την Ελλάδα και την Αττική ως πύλη και γέφυρα ανάμεσα στην

Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Ασία και την Αφρική. Είναι ένα έργο με

στρατηγική σημασία και αξία, για τούτο εντάσσεται στα Διευρωπαϊκά Δίκτυα.



Αυτοκινητόδρομος Ελευσίνας – Αεροδρομίου Σπάτων. Αρκετά τμήματα

του δρόμου έχουν παραδοθεί αποσπασματικά στην κυκλοφορία, αλλά

αναμένεται σύντομα η ολοκλήρωσή του. Το έργο θα εξυπηρετεί δύο από τις

τρεις βασικότερες οδικές εισόδους – εξόδους της Αθήνας προς τον Βορρά και

τον Νότο της χώρας και φυσικά την πρόσβαση προς το διεθνές αεροδρόμιο

«Ε. Βενιζέλος».

Γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου. Οι εργασίες βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο,

ενώ είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός των προσβάσεων στο έργο με την

ολοκλήρωση της κατασκευής των αυτοκινητοδρόμων Πάτρας – Κορίνθου και

την Ιόνια οδό η οποία δεν έχει ξεκινήσει ακόμα.

Ολυμπιακά έργα. Τα Ολυμπιακά έργα προχωρούν με ικανοποιητικούς

ρυθμούς αλλά τα εν λόγω έργα δεν αναμένεται να προκαλέσουν μια ριζική

ανάπλαση του Λεκανοπεδίου και των γύρω περιοχών κατά το επιτυχημένο

παράδειγμα της Βαρκελώνης. Αρκετά έργα ουσίας ανεστάλησαν όπως για

παράδειγμα η κατασκευή ανισόπεδων κόμβων κατά μήκος του βασικού

οδικού άξονα της Αθήνας, της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας και Κηφισίας, η

επέκταση της λεωφόρου Κύμης, η διακλάδωση του μετρό Πανόρμου-

Παράδεισος, ενώ σημαντικά καθυστερεί η αναβάθμιση της γραμμής του

«Ηλεκτρικού σιδηροδρόμου».32

Μετρό Θεσσαλονίκης. Το έργο δεν έχει προχωρήσει.

Προαστιακός σιδηρόδρομος – Τραμ. Η κατασκευή των έργων έχει ξεκινήσει

και η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί για ταχύτατη υλοποίηση. Η επέκταση του

προαστιακού σιδηροδρόμου μέχρι την Χαλκίδα, η σύνδεση του με το

υπόλοιπο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας και η αντικατάσταση των συρμών

με νέους, ταχύτερους και ασφαλέστερους, θα αποτελέσουν ένα θετικό

αναπτυξιακό βήμα για τις περιοχές που γειτνιάζουν με την Αθήνα.

Εγνατία οδός – Αυτοκινητόδρομος Πατρών – Αθηνών – Θεσσαλονίκης –

Ευζώνων (Π.Α.Θ.Ε.). Τα έργα υλοποιούνται με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς.

32

Περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ», τεύχος 2/2002.




Ιδιωτικοποιήσεις – Μετοχοποιήσεις – Σύναψη στρατηγικών συμμαχιών.

Την τελευταία δεκαετία τα προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων αποτελούν ένα

αποφασιστικό εργαλείο προώθησης της οικονομικής ανάπτυξης, της

ανταγωνιστικότητας και της διεθνούς συνεργασίας των επιχειρήσεων. Την πενταετία

1988-1993 έλαβαν χώρα 2.600 ιδιωτικοποιήσεις παγκοσμίως.33

Οι λόγοι που επιβάλλουν στην εποχή μας, εκτεταμένα προγράμματα ιδιωτικοποίησης,

προκειμένου μια οικονομία να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της

παγκοσμιοποίησης, να διατηρήσει και να αυξήσει τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα

της οικονομίας και να θεμελιώσει στέρεες προοπτικές ευημερίας και απασχόλησης

για τους πολίτες είναι οι εξής:

Οι ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία παραγωγής, της τηλεπικοινωνίες και

στην πληροφορική, κατέστησαν προσιτά σε ιδιώτες πολλά «προϊόντα», που

παλαιότερα αποτελούσαν φυσικό κρατικό μονοπώλιο εφόσον μόνο αυτό είχε

την οικονομική δυνατότητα να τα αναπτύξει (τηλεόραση, τηλεφωνία και

λοιπά). Ο ρόλος του κράτους είναι σήμερα ρυθμιστικός σε μια αγορά όπου

ιδιώτες και κράτος λειτουργούν παράλληλα.

Η δυναμική της παγκοσμιοποίησης υποχρεώνει τις μεγάλες επιχειρήσεις μιας

χώρας, είτε δημόσιες είτε ιδιωτικές, να προβούν σε στρατηγικές αναδιατάξεις

με νέες επενδύσεις σε εξοπλισμό, τεχνογνωσία και ανθρώπινο δυναμικό,

καθώς και σε νέες διεθνείς επιχειρηματικές συμμαχίες και συγχωνεύσεις. Στη

διαδικασία αυτή μια επιχείρηση απαιτείται να διαθέτει οργανωτική ευελιξία,

εμπειρία διεθνών αγορών και ανταγωνιστικότητα σε βαθμό που σπανίως

συναντάται σε μια δημόσια επιχείρηση. Στα πλαίσια της ΟΝΕ απαιτείται

διεθνώς ανταγωνιστική λειτουργία των επιχειρήσεων περισσότερο από ποτέ

και αυτή μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο με την πραγματοποίηση μεγάλων

επενδύσεων καθώς και με την εισαγωγή νέων διοικητικών και

επιχειρηματικών στρατηγικών. Το κράτος μη διαθέτοντας τα απαραίτητα

33

Ν. Χριστοδουλάκης – Υπουργός Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών. «Η πολιτική

ιδιωτικοποιήσεων ως παράγοντας προώθησης της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης», Paper

1998.



επενδυτικά κεφάλαια σε υλικό και ανθρώπινο πλούτο πρέπει να απευθυνθεί

στον ιδιωτικό τομέα. Μέσω των μετοχοποιήσεων αντλούνται σημαντικά

κεφάλαια για την πραγματοποίηση των αναγκαίων επενδύσεων που θα

δημιουργήσουν ένα νέο περιβάλλον με θεαματική βελτίωση της ποιότητας και

της έκτασης παροχής των υπηρεσιών.

Η μεγάλη αλλαγή που διεθνώς έχει επέλθει τα τελευταία 15 χρόνια στην

δημοσιονομική πολιτική των κρατών. Ο συνδυασμός «αυξημένη κατανάλωση

και αυξημένοι φόροι» που ίσχυε μεταπολεμικά, έχει αντικατασταθεί από τη

φιλοσοφία «αυξημένη αποταμίευση, μειωμένη φορολογία, αυξημένες

επενδύσεις». Αλλά για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει το κράτος να περιορίζει το

δημόσιο χρέος και τα δημόσια ελλείμματα, η ύπαρξη των οποίων αυξάνει τους

φόρους και τα επιτόκια και δρα αποτρεπτικά στις επενδύσεις.

Τέλος η απαίτηση του κοινωνικού συνόλου για μεγαλύτερο έλεγχο και

διαφάνεια των πεπραγμένων των Δημόσιων Επιχειρήσεων και καλύτερη

αξιοποίηση των φόρων που καταβάλλουν οι πολίτες απαιτούν την αλλαγή της

φιλοσοφίας της Δημόσιας Διοίκησης και την ενσωμάτωση σε αυτήν

πρακτικών που χαρακτηρίζουν τον ιδιωτικό τομέα.

Προϋπόθεση για την μερική ή ολική μεταβίβαση των δημόσιων επιχειρήσεων στον

ιδιωτικό τομέα είναι η ενίσχυση του ανταγωνισμού, με την άρση των υφιστάμενων

εμποδίων εισόδου νέων επιχειρήσεων στον κλάδο. Επίσης θα πρέπει να προηγείται η

θέσπιση ενός ρυθμιστικού πλαισίου για την προστασία του καταναλωτή και την

αποφυγή μονοπωλιακών πρακτικών διαφορετικά στη θέση του δημόσιου θα

εγκατασταθεί ένα ιδιωτικό μονοπώλιο ή ολιγοπώλιο το οποίο θα είναι πολύ

δυσκολότερο να ελεγχθεί αποτελεσματικά. Προσοχή πρέπει να δοθεί στις

μετοχοποιήσεις των δημόσιων επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας οι οποίες πρέπει

να είναι πιο περιορισμένες στην έκταση και ελεγχόμενες ως προς τον βαθμό

συγκέντρωσης των μετοχών.

Οι εμπειρίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών και ιδιαίτερα της Ισπανίας και της

Πορτογαλίας που παρουσιάζουν σχετική ομοιότητα με την Ελλάδα, έδειξαν ότι οι

ιδιωτικοποιήσεις πετυχαίνουν περισσότερο όταν υπάρχει μακροοικονομική

σταθερότητα, όταν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς οι χρηματαγορές και όταν υπάρχει

πολιτική και κοινωνική συναίνεση.



Οι ιδιωτικοποιήσεις πρέπει να γίνονται σε περίοδο οικονομικής απογείωσης έτσι

ώστε να επιταχύνουν την πρόοδο και να διευρύνουν τις προοπτικές ευημερίας. Σε

τέτοιες συνθήκες οι τυχόν απώλεια θέσεων απασχόλησης, αντισταθμίζεται από την

δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας σε όλη την οικονομία. Επίσης σε φάση

ανάπτυξης της οικονομίας η πρόσοδος των αποκρατικοποιήσεων είναι ικανοποιητική,

ενώ σε περιόδους ύφεσης το τίμημα μπορεί να είναι χαμηλό και να προκαλέσει

δυσκολία αποδοχής της ιδιωτικοποίησης από το πολιτικό σύστημα και την κοινή

γνώμη.

Οι ιδιωτικοποιήσεις στην Ελλάδα ξεκίνησαν την δεκαετία του 1990 με σημαντική

υστέρηση σε σχέση με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Σήμερα οι ιδιωτικοποιήσεις

αποτελούν βασική συνιστώσα του προγράμματος διαρθρωτικών αλλαγών της

Ελληνικής κυβέρνησης.34

Αναλυτικά το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, μετοχοποιήσεων και σύναψης

στρατηγικών συμμαχιών που εφάρμοσε η Ελληνική κυβέρνηση είναι το εξής:

34

Ν. Χριστοδουλάκης – Υπουργός Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών. «Η πολιτική

ιδιωτικοποιήσεων ως παράγοντας προώθησης της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης», Paper

1998.



Πίνακας 24: Ιδιωτικοποιήσεις – Μετοχοποιήσεις –Σύναψη Στρατηγικών

Συμμαχιών.

Έργο – Δράση Χρόνος ολοκλήρωσης Πορεία

υλοποίησης

Παρατηρήσεις

Ιονική Τράπεζα Μάρτιος 1999 Ολοκληρώθηκε 51% στην ALPHA

Τράπεζα Πίστεως.

Olympic Catering Απρίλιος 1999 Ολοκληρώθηκε Προσφορά μετοχών

μέσω ΧΑΑ (25%).

ΟΤΕ (4ο πακέτο μετοχοποίησης) Ιούλιος 1999 Ολοκληρώθηκε Δευτερογενής

προσφορά μετοχών

μέσω ΧΑΑ (14%)

Καταστήματα Αφορολογήτων

Ειδών.

Αύγουστος 1999 Ολοκληρώθηκε Πώληση στην

Αγροτική Τράπεζα.

Διώρυγα Κορίνθου. Νοέμβριος 1999 Ολοκληρώθηκε Παραχώρηση

εκμετάλλευσης.

Ιδιωτικοποίηση Αγροτικής

Τράπεζας.

- - -

ΔΕΗ Φεβρουάριος 2001 Δημόσια προσφορά

μετοχών.

Ιδιωτικοποίηση ΕΤΒΑ Μάρτιος 2002 95% Πώληση στην

Τράπεζα Πειραιώς

Ιδιωτικοποίηση Ναυπηγείων

Σκαραμαγκά

Μάρτιος 2002 95%

Ιδιωτικοποίηση Ολυμπιακής

Ιδιωτικοποίηση ΕΛΠΕ

(Ελληνικά Πετρέλαια)

Α΄ εξάμηνο 2002 Πώληση 23%-30% σε

στρατηγικό επενδυτή.

Ιδιωτικοποίηση Καζίνου

Πάρνηθας.

Α΄ εξάμηνο 2002 Πώληση 49% +- 2%

Ιδιωτικοποίηση των Μαρίνων

Αττικής

Α΄ εξάμηνο 2003

ΟΠΑΠ Β΄ εξάμηνο 2003 Διερευνάται. Δεν

υπάρχει απόφαση

Διυπουργικής.

ΟΤΕ Διερευνάται. Δεν


Διυπουργικής

ΕΥΔΑΠ Β΄ εξάμηνο 2002

Ελληνικά Χρηματιστήρια Β΄ εξάμηνο 2002

ΔΕΠΑ (Δημόσια Επιχείρηση

Παροχής αερίου)

Β΄ εξάμηνο 2002

Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο Διερευνάται. Δεν


Διυπουργικής.

Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α΄ εξάμηνο 2003 Μετά την εισαγωγή

στο ΧΑΑ.

Κεντρικές αγορές Αθηνών &

Θεσσαλονίκης.

Β΄ εξάμηνο 2002

Αλυκές Διερευνάται εισαγωγή

στο ΧΑΑ.

Πηγή: Internal memo του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. & Οικονομική Βιομηχανική Επιθεώρηση.

Δεκέμβριος 1999.



Μετά την ολοκλήρωση του πρώτου κύματος των μετοχοποιήσεων και της πώλησης

μειοψηφικών πακέτων δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών και τραπεζών του

Δημοσίου σε Έλληνες ή ξένους θεσμικούς επενδυτές, η κυβέρνηση θα προωθήσει ως

τον Ιούνιο του 2002 στη Βουλή, νομοσχέδιο που θα επιτρέπει στη Διυπουργική

Επιτροπή Αποκρατικοποιήσεων να αποφασίζει χωρίς άλλη νομοθετική ρύθμιση την

πώληση πλειοψηφικών πακέτων – άνω του 51% - σε όλες τις ΔΕΚΟ και τις τράπεζες

που σήμερα ελέγχονται από το Δημόσιο.

Ο νόμος αυτός που θα είναι ένας «νόμος-πλαίσιο» για τις αποκρατικοποιήσεις θα

δίνει το δικαίωμα στην κυβέρνηση να διατηρήσει όπου κρίνει την καταστατική

μειοψηφία (blocking minority), που είναι 33,4% του μετοχικού κεφαλαίου, ή να

περιορίσει τη συμμετοχή του Δημοσίου στη «Χρυσή μετοχή». Αυτό σημαίνει ότι το

Δημόσιο θα κρατήσει μια μόνο μετοχή που θα του δίνει το δικαίωμα άσκησης βέτο σε

αποφάσεις στρατηγικής ή εθνικής σημασίας. Το βέτο δεν θα μπορεί να ασκείται επί

παντός θέματος αλλά θα προσδιορίζεται με σαφήνεια στο συμβόλαιο πώλησης των

μετοχών της συγκεκριμένης ΔΕΚΟ ή τράπεζας.35

Οι ιδιωτικοποιήσεις είναι αυτές που φέρνουν επενδύσεις και συνεπώς δημιουργούν

θέσεις απασχόλησης ενώ παράλληλα οι δημόσιες επιχειρήσεις προσφέρουν

καλύτερες και φθηνότερες υπηρεσίες (απόδειξη ο ΟΤΕ), όταν έχουν και ιδιώτες

μετόχους και όταν διοικούνται από επαγγελματίες διαχειριστές (manager), με

ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

35

Εφημερίδα «Το Βήμα», 10/02/2002.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8.

Η έννοια της «Πραγματικής Σύγκλισης».

Η ενταξιακή πορεία της χώρας στην ΟΝΕ συνδέθηκε με την εκπλήρωση των

κριτηρίων του Μάαστριχτ, τα οποία όπως αναλύθηκε αναφέρονται βασικώς στον

πληθωρισμό, στα επιτόκια, στο έλλειμμα της δημοσιονομικής διαχειρίσεως και στο

δημόσιο χρέος.

Η επίτευξη των κριτηρίων ονομαστικής σύγκλισης δεν αποτέλεσε το τέλος της

αναπτυξιακής προσπάθειας της Ελληνικής οικονομίας. Αντιθέτως την αρχή αυτής. Η

διασφάλιση της ικανοποιήσεως των κριτηρίων αυτών και μετά την ένταξη στην ΟΝΕ,

καθώς και η αποκατάσταση ομαλής αναπτυξιακής πορείας, απαιτούν οπωσδήποτε

έναν ελάχιστο ρυθμό πραγματικής σύγκλισης της Ελληνικής οικονομίας προς την

Ευρωπαϊκή.

Η έννοια της «πραγματικής σύγκλισης», αποτελεί στόχο με πολιτικό, κοινωνικό, και

οικονομικό περιεχόμενο, αν και για τους περισσότερους Έλληνες σημαίνει σταδιακή

εξίσωση των απολαβών τους. Με οικονομικούς όρους, αφορά την εξελικτική

συμπεριφορά ορισμένων μεγεθών που αφορούν την παραγωγή, τους παραγωγικούς

συντελεστές και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.

Μεγέθη που πρακτικά επηρεάζονται και επηρεάζουν τις επενδύσεις, διαμέσου των

οποίων θα δημιουργηθούν νέες θέσεις απασχόλησης, θα αυξηθεί το βιοτικό επίπεδο

του λαού και θα τεθεί σε κίνηση η αναπτυξιακή διαδικασία που τελικά θα οδηγήσει

στην σύγκλιση του Ελληνικού επιπέδου διαβίωσης με το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό.

Φυσικά η εξίσωση των τιμών δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί, δεδομένου ότι

υπάρχουν πραγματικοί λόγοι απόκλισης, όπως για παράδειγμα, το κόστος της

μεταφοράς και οι διαφορές στην έμμεση φορολογία. Το ίδιο ισχύει και για τις αμοιβές

εργασίας που δεν πρόκειται να εξισωθούν εφόσον υπάρχουν διαφορές στην

παραγωγικότητα της εργασίας μεταξύ των κλάδων, περιοχών και χωρών καθώς και

άλλοι παράγοντες απόκλισης όπως η ύπαρξη εργατικών σωματείων διαφορετικής

δύναμης και διαφορετικής κοινωνικοοικονομικής φιλοσοφίας.36

36

Εφημερίδα «Το Βήμα» 23/12/2001, άρθρο του Θ. Λιανού.



Η ένταξη στη ζώνη του ευρώ και η κυκλοφορία του ενιαίου νομίσματος

σηματοδοτούν οριστικά την ανάγκη της πραγματικής πλέον σύγκλισης της

οικονομίας μας για καθαρά οικονομικούς λόγους, καθώς σε διαφορετική περίπτωση

δεν υπάρχει οδός διαφυγής από την περιθωριοποίηση είτε μέσω της νομισματικής και

συναλλαγματικής πολιτικής, αφού η άσκησή τους έχει εκχωρηθεί στην Ευρωπαϊκή

Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), είτε μέσω της άσκησης επεκτατικής δημοσιονομικής

πολιτικής, αφού το ύψος του δημοσίου χρέους της χώρας και το Σύμφωνο

Σταθερότητας, λειτουργούν απαγορευτικά προς την κατεύθυνση αυτή.

Αλλά την πραγματική σύγκλιση επιτάσσει και η παρατηρούμενη κοινωνική

απόκλιση, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τις τρέχουσες αμοιβές των εργαζομένων

σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Απόκλιση η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη σε

σύγκριση με το κατά κεφαλήν εισόδημα, εξαιτίας των υφιστάμενων σημαντικών

εισοδηματικών ανισοτήτων και παρά το ότι το κόστος διαβίωσης στην Ελλάδα είναι

το χαμηλότερο σε επίπεδο κρατών μελών.

Έτσι το 1999, αν και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα ανερχόταν στο 67% του

μέσου κοινοτικού όρου, με αποτέλεσμα να καταλαμβάνουμε την τελευταία θέση μετά

την Πορτογαλία, η μέση ετήσια αμοιβή του συνόλου των εργαζομένων σε τρέχουσες

τιμές έφτανε στο 58% του αντίστοιχου μέσου κοινοτικού όρου, ήτοι σε 17.300 €.

Την ίδια περίοδο το ΑΕΠ της Πορτογαλίας ανερχόταν στο 73,3% του μέσου

κοινοτικού όρου, ενώ η μέση ετήσια αμοιβή του συνόλου των εργαζομένων δεν

υπερέβη το 44% του αντίστοιχου μέσου κοινοτικού όρου ή τα 13.000 €.

Αντίθετα, την πρώτη θέση καταλαμβάνει το Λουξεμβούργο με 132% ή 39.200 € και

ακολουθούν το Βέλγιο με 127% ή με 37.800 € ή Δανία με 116% ή 34.700 € και η

Γαλλία με 111% ή 33.200 €.

Σε επίπεδο δε επί μέρους οικονομικών κλάδων παρατηρείται ακόμη μεγαλύτερη

απόκλιση σε τρέχουσες τιμές, αφού καταλαμβάνουμε αμέσως μετά την Πορτογαλία

την προτελευταία θέση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (στοιχεία 1999) ως προς τις

αμοιβές των εργαζομένων σε ετήσια βάση στη γεωργία, στη βιομηχανία, στις

κατασκευές, στο εμπόριο, στις μεταφορές και στις επικοινωνίες, αλλά και στον



χρηματοπιστωτικό τομέα και τον τομέα των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις, καθώς

και στον δημόσιο τομέα. 37

Η εισοδηματική υστέρηση των Ελλήνων συμβαδίζει με ανάλογη υστέρηση στην

παραγωγικότητα και στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Η υστέρηση αυτή

σημαίνει ότι το μείγμα και η ποιότητα των προϊόντων και υπηρεσιών της χώρας, το

επίπεδο υποδομών και οι μέθοδοι οργάνωσης της παραγωγικής διαδικασίας,

κοστολογούνται κατά τρόπο που οδηγεί σε υστέρηση της παραγωγικότητας και

ανταγωνιστικότητας έναντι των εταίρων μας.

Μόνο μέσω της αύξησης της τεχνογνωσίας και της προστιθέμενης αξίας των

προϊόντων και υπηρεσιών, της βελτίωσης των μεθόδων οργάνωσης της διαδικασίας

παραγωγής και της αναβάθμισης των υποδομών και της ποιότητας, θα μπορέσει η

Ελλάδα να επιτύχει την πραγματική σύγκλιση. Το μείγμα οικονομικής πολιτικής θα

πρέπει να εστιαστεί στους ακόλουθους στόχους:

Διαρθρωτικές αλλαγές για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας. Σύμφωνα με

την τελευταία έκθεση του World Economic Forum η θέση της Ελλάδας στην

παγκόσμια κατάταξη ως προς τον δείκτη ανταγωνιστικότητας το 2001, υπέστη

μια ελαφρά πτώση σε σχέση με τις επιδόσεις του 2000 όπου καταλάμβανε την

33η θέση. Στη νέα κατάταξη που συμπεριλαμβάνει 75 χώρες, η Ελλάδα

κατέλαβε την 36η θέση και υστερεί έναντι όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής

Ένωσης και άλλων τρίτων χωρών.38

Ολοκλήρωση των ιδιωτικοποιήσεων, απελευθέρωση αγορών και υγιής

ανταγωνισμός. Η κατάργηση των κρατικών μονοπωλίων στις τηλεπικοινωνίες,

την ενέργεια και τις μεταφορές, καθώς και οι ξεκάθαροι κανόνες λειτουργίας

των αγορών αυτών, μπορεί να ενθαρρύνουν το σχηματισμό νέων

επιχειρήσεων. Η ένταξή μας στην ΟΝΕ βοηθά στη βελτίωση του

επιχειρηματικού κλίματος στην Ελλάδα. Πρέπει όμως να συνδυαστεί με μια

ολοκληρωμένη μεταρρυθμιστική πολιτική, προκειμένου να διευκολυνθεί η

δημιουργία νέων επιχειρήσεων, που θα ενισχύσουν τους ρυθμούς οικονομικής

ανάπτυξης και θα δημιουργήσουν νέες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις

εργασίας.

37

Εφημερίδα «Το Βήμα» της 13/02/01, άρθρο της Β. Νικολούλια. 38




Δημοσιονομική πειθαρχία και μείωση του δημόσιου χρέους. Η Ελλάδα πρέπει

να αναδιαμορφώσει τις δημόσιες δαπάνες και τα επίπεδα του χρέους, μέσω

της ιδιωτικοποίησης δημοσίων επιχειρήσεων, με μειώσεις σε κρατικές

επιδοτήσεις και με αυξήσεις σε δαπάνες για δημόσιες υποδομές,

χρησιμοποιώντας ιδιωτικά κεφάλαια, όπου αυτό είναι δυνατόν, όπως έγινε για

παράδειγμα με το αεροδρόμιο στα Σπάτα.

Ορθολογική διαχείριση των πόρων του δημοσίου και του ΚΠΣ. Η πλήρης

απορρόφηση των κοινοτικών πόρων θα πρέπει να συντελέσει στην δημιουργία

των κατάλληλων υποδομών που θα προσελκύσουν νέες επιχειρηματικές

δραστηριότητες. Παράλληλα, για την προσπάθεια μείωσης των κρατικών

δαπανών θα πρέπει να αναθέσουμε σε εξωτερικούς προμηθευτές περισσότερες

δευτερεύουσες δημόσιες υπηρεσίες (outsourcing).

Μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας και ενίσχυση της αξιοκρατίας.

Καθιέρωση ευέλικτων μορφών απασχόλησης τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον

δημόσιο τομέα (part time, ελευθερία απολύσεων και άρα μεγαλύτερες

δυνατότητες προσλήψεων, καθιέρωση του 35ώρου και λοιπά.). Καθιέρωση

των προσλήψεων στον Δημόσιο τομέα μέσω του Ανωτάτου Συμβουλίου

Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) και διεύρυνση της συνταγματικής επιταγής

για την μη μονιμοποίηση των συμβασιούχων σε ολόκληρο τον Δημόσιο

τομέα.

Θεσμικές αλλαγές (φορολογική μεταρρύθμιση, ασφαλιστικό, αναπτυξιακός

νόμος, κανόνες διαφάνειας) που θα ενισχύουν την εξωστρέφεια και την

ανταγωνιστικότητα, θα ενθαρρύνουν την ανάληψη επενδυτικών κινδύνων και

θα προσελκύσουν ξένες επενδύσεις. Ειδικότερα για τον αναπτυξιακό νόμο

αναφερθήκαμε παραπάνω.39

Για δε το ασφαλιστικό, οι δεσμεύσεις για

μελλοντική συνταξιοδότηση και άλλες κοινωνικές ασφαλιστικές πληρωμές,

δεν καλύπτονται πλήρως από τις παρελθούσες συνεισφορές των υπαλλήλων ή

των κυβερνήσεων. Επιπλέον, οι δημογραφικές τάσεις δείχνουν, ότι οι

παρούσες συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις θα επιβάλουν ένα μεγάλο ένα μεγάλο

βάρος στις κυβερνητικές δαπάνες στο μέλλον. Για την αντιμετώπιση του

προβλήματος η Ελλάδα θα πρέπει να ενσωματώσει κοινωνικά και οικονομικά

39

Βλέπε κεφάλαιο 7.1.



τους μετανάστες, να μειώσει τις μελλοντικές υποχρεώσεις για συντάξεις,

επεκτείνοντας τη χρήση παράλληλων συνταξιοδοτικών προγραμμάτων, να

καθιερώσει (και τηρήσει) την τριμερή χρηματοδότηση (κράτος - εργαζόμενοι

- εργοδότες) και να +εξυγιάνει το ΙΚΑ. Οι κινήσεις αυτές πρέπει να γίνουν το

συντομότερο διότι όσο καθυστερούν οι σχετικές αποφάσεις τόσο πιο επώδυνη

θα είναι η επίλυση του προβλήματος. Όσων αφορά την φορολογική πολιτική,

τα έσοδα από την φορολογία, συμπεριλαμβανομένων των εισφορών

κοινωνικής ασφάλισης, ξεπερνούν στην χώρα μας το 40% του ΑΕΠ, ενώ είναι

λιγότερο από 30% στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία και 35% στη Βρετανία, την

Ισπανία ή την Πορτογαλία. Το μεγαλύτερο μέρος των φόρων συλλέγεται με

τη μορφή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και από φόρους σε αγαθά και

υπηρεσίες. Αυτή η πολιτική ζημιώνει και την ανάπτυξη και την απασχόληση.

Η Ελλάδα θα πρέπει να μειώσει το φορολογικό βάρος σε άτομα και

επιχειρήσεις, χωρίς όμως να το αυξήσει αλλού. Θα πρέπει να μειώσει τους

φόρους στα προσωπικά εισοδήματα, να αυξήσει τα αφορολόγητα όρια, να

μειώσει τον οριακό φορολογικό συντελεστή και τα επίπεδα των εισφορών

κοινωνικής ασφάλισης, και φυσικά να απλοποιήσει το φορολογικό σύστημα,

ως μέρος μιας στρατηγικής για τη μείωση του συνολικού φορολογικού

βάρους.

Έμφαση στην εκπαίδευση και στην απόκτηση των κατάλληλων δεξιοτήτων

από το εργασιακό δυναμικό, ώστε οι εργαζόμενοι να είναι σε θέση να

αντιμετωπίσουν τις ταχύτατες μεταβολές που συντελούνται στην αγορά

εργασίας. Η Ελλάδα θα πρέπει να αυξήσει τα επίπεδα δημοσίων επενδύσεων

σε έρευνα και ανάπτυξη και επιπλέον να ενθαρρύνει την συνεργασία μεταξύ

ακαδημαϊκών φορέων και επιχειρήσεων, προκειμένου να βελτιωθεί η

εμπορική εκμετάλλευση των ερευνητικών ιδεών με νέα προϊόντα και

υπηρεσίες.

Χωρίς ουσιαστική πρόοδο στους τομείς αυτούς και χωρίς την υιοθέτηση από τους

πολίτες της κατάλληλης νοοτροπίας δεν θα επιτευχθεί ο στόχος της βελτίωσης της

παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας και τελικά θα απομακρυνθούμε από

τον στρατηγικό στόχο της πραγματικής σύγκλισης.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9.

Συμπεράσματα και προοπτικές για το μέλλον της Ελληνικής οικονομίας.

Από την προηγηθείσα ανάλυση προκύπτει ότι οι επενδύσεις στην Ελλάδα κατά τα

τελευταία χρόνια, σημειώνουν μεν αύξηση, αλλά όχι ανάλογη με την αύξηση που

παρατηρήθηκε στις υπόλοιπες όμορες Ευρωπαϊκές χώρες. Η αύξηση αυτή δεν

χαρακτηρίζεται από μια σταθερή δυναμική με αποτέλεσμα να σημειώνονται

διαφορετικοί ρυθμοί αύξησης των επενδύσεων από χρονιά σε χρονιά και τελικά θα

μπορούσε να χαρακτηριστεί μάλλον ως συγκρατημένη.

Η επιτυχημένη δημοσιονομική πολιτική που ακολουθήθηκε από το 1996 και μετά

είχε θετικά αποτελέσματα και στην προσέλκυση επενδύσεων στη χώρα. Ωστόσο μετά

το 1999 παρατηρείται στασιμότητα στις διαρθρωτικές αλλαγές η οποία οδήγησε σε

κάμψη το επενδυτικό ενδιαφέρων παρά την μεγάλη συμβολή στην οικονομία της

χώρας, των κοινοτικών πόρων του Γ΄ ΚΠΣ και των έργων των Ολυμπιακών αγώνων.

Παράλληλα την ίδια περίοδο παρατηρείται μείωση και των δημόσιων δαπανών για

επενδύσεις που σχετίζεται με την είσοδο της χώρας της ΟΝΕ από 01/01/2001 και την

υποχρέωση τήρησης της δημοσιονομικής πειθαρχίας και του περιορισμού των

ελλειμμάτων του προϋπολογισμού, κάτω από το 3% στα πλαίσια του Συμφώνου

Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2001 η «διεθνής ύφεση» χτύπησε και την Ελληνική

οικονομία με αποτέλεσμα την μείωση των επενδύσεων και συνακόλουθα την

σταδιακή υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης. Ταυτόχρονα σχεδόν, η νομισματική

αντικατάσταση από 01/01/02 καταδεικνύει τις πραγματικές οικονομικές δυνατότητες

της χώρας στο διεθνές περιβάλλον όπου καλείται να επιβιώσει σε συνθήκες ιδιαίτερης

αντιπαράθεσης.

Κατά το έτος 2002 στην Ελλάδα θα εισρεύσουν κοινοτικοί πόροι που αντιστοιχούν

στο 3,6% του ΑΕΠ της χώρας. Με δεδομένο ότι ο στόχος της ανάπτυξης ανέρχεται

στο 3,8% διαπιστώνεται ότι η ενδογενής αναπτυξιακή δυναμική της Ελληνικής

οικονομίας αγγίζει μόλις το 0,2%, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό που υπογραμμίζει

το κενό ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας της Ελληνικής οικονομίας.40

40

Εφημερίδα «Επενδυτής», της 29-30/12/2001.



Το κενό αυτό θα γίνει εμφανέστερο στα επόμενα χρόνια, μετά την Ολυμπιάδα, όταν

οι κοινοτικές εισροές μειωθούν δραστικά, μέχρι να εκλείψουν οριστικά –τουλάχιστον

με την μορφή που τις έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια-, το 2006, οπότε και

λήγει επισήμως η χρονική διάρκεια του Γ΄ ΚΠΣ.

Η παραγωγικότητα της οικονομίας αποτελεί κρίσιμο δείκτη για την πραγματική

σύγκλιση της Ελληνικής οικονομίας με τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές και στον δείκτη

αυτό η χώρα υστερεί εμφανώς των ευρωπαϊκών μέσων όρων. Το 2001 ο μέσος όρος

παραγωγικότητας της ΕΕ ανήλθε σε 73% εκείνης των ΗΠΑ, ενώ η παραγωγικότητα

της χώρας μας δεν ξεπέρασε το 59% και μάλιστα ήταν μειωμένη κατά 6% έναντι της

αντίστοιχης επίδοσης του 1975, που ανερχόταν σε 65%.41

Και σε τομείς όμως όπως

το δημόσιο χρέος, η ανεργία, οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση, την

τεχνολογία και την έρευνα, η χώρα μας υπολείπεται αρκετά των αντίστοιχων μέσων

όρων των χωρών μελών της ΕΕ.

Είναι σαφές ότι η Ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια (1996-2002), βελτιώθηκε

σημαντικά και κατάφερε να εδραιώσει ένα σταθερό μακροοικονομικό περιβάλλον, με

χαμηλό πληθωρισμό και επιτόκια, ενώ τα δημόσια ελλείμματα είναι σχεδόν μηδενικά

και το δημόσιο χρέος αν και υψηλό μειώνεται σταθερά. Ωστόσο η πραγματική

σύγκλιση δεν αναφέρεται μόνο στους μακροοικονομικούς δείκτες, αλλά όπως

επισημάνθηκε αποτελεί ένα πολυδιάστατο φαινόμενο που περιλαμβάνει θέματα

απασχόλησης και κοινωνικής συνοχής, περιβάλλοντος, λειτουργίας της δημόσιας

διοίκησης, της εκπαίδευσης και κατάρτισης, των υπηρεσιών υγείας, όπως επίσης και

την ικανότητα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας να καινοτομεί, να

μετασχηματίζεται, να παρακολουθεί τις αλλαγές και να σχεδιάζει το μέλλον.

Σε όλους αυτούς τους τομείς η απόσταση που χωρίζει την οικονομία μας από αυτές

των άλλων ευρωπαϊκών χωρών είναι μεγάλη και για να διανυθεί απαιτείται η άρση

όλων εκείνων των θεσμικών, διοικητικών, χρηματοδοτικών και εκπαιδευτικών

εμποδίων που κρατούν καθηλωμένη την οικονομία μας σε αναχρονιστικές δομές.

Η πορεία της Ελληνικής οικονομίας προς την πραγματική σύγκλιση είναι

ικανοποιητική αλλά δεν πρέπει να μας καθησυχάζει αυτό. Αντίθετα είναι απαραίτητο

να επιταχυνθεί ο ρυθμός ανάπτυξης τα αμέσως επόμενα χρόνια προκειμένου όχι απλά

να μην διευρυνθεί το χάσμα, αλλά να προσεγγίσουμε περαιτέρω το βιοτικό επίπεδο

41

Ν. Νικολόπουλος, περιοδικό «Οικονομικός Ταχυδρόμος», τεύχος 23ης

Μαρτίου 2002.



των Ευρωπαίων εταίρων μας. Το κατά κεφαλήν εισόδημα των Ελλήνων βρίσκεται

στο 75% του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες

καταγράφονται στη διανομή των εισοδημάτων και στην περιφερειακή κατανομή της

ανεργίας.

Η Ελλάδα πρέπει να εργαστεί μεθοδικά και σκληρά προκειμένου σε μια δεκαετία το

κατά κεφαλήν εισόδημα να εξισωθεί με εκείνο των υπόλοιπων χωρών της ΕΕ. Η

συνειδητοποίηση, από τον Ελληνικό λαό, της σημασίας της πραγματικής σύγκλισης

και των ωφελειών που θα προκύψουν, αποτελεί προϋπόθεση εκ των ουκ άνευ

προκειμένου η κυβέρνηση να προχωρήσει με τόλμη και αποφασιστικότητα στις

απαραίτητες διαρθρωτικές τομές οι οποίες θα προσελκύσουν επενδύσεις και θα

επιταχύνουν την αναπτυξιακή διαδικασία στη χώρα.

Οι διαρθρωτικές αυτές αλλαγές και ιδιαίτερα οι αλλαγές στο ασφαλιστικό, την

φορολογική μεταρρύθμιση, τις ιδιωτικοποιήσεις και την απελευθέρωση των αγορών

δεν είναι δημοφιλείς στους πολίτες και είναι απαραίτητη μια ενημερωτική εκστρατεία

από την κυβέρνηση, ώστε να πειστεί ο λαός για το αναγκαίο των εν λόγω

μεταρρυθμίσεων.

Εν κατακλείδι, μπορούμε να πούμε ότι η ανάπτυξη της οικονομίας στηρίζεται σε

συγκυριακούς παράγοντες, που είναι ουσιαστικά εξωγενείς και συγκεκριμένα στα

έργα των Ολυμπιακών αγώνων και στους πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η διαδικασία της πραγματικής σύγκλισης δεν πραγματοποιείται με ταχείς ρυθμούς

και είναι σαφές πως αν δεν δημιουργηθούν προϋποθέσεις για ανάπτυξη, στηριζόμενη

στην προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και στην ελληνική επιχειρηματικότητα και

εφόσον η ώθηση που δίνεται από τον δημόσιο τομέα έχει ημερομηνία λήξης το 2006,

τότε το δεύτερο μέρος της δεκαετίας αυτής θα αντιμετωπίσουμε πρόβλημα

συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή ανάπτυξη και στην Ευρωπαϊκή βελτίωση του βιοτικού

επιπέδου.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Τ. Γιαννίτσης «Οικονομική αναδιάρθρωση και διεθνικές επενδύσεις στην

Ελλάδα». Τάσεις – Ελληνική οικονομία στην Ελλάδα, 1999.

2. Γ. Δημόπουλου «Μάκρο – οικονομική θεωρία» τόμος ΙΙ, Αθήνα 1998.

3. Κ. Δρακάτος «Προβλήματα συγκλίσεως». Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2000.

4. H. Gunter Brauch, A.Marquina and Abdelwahab Biad (editors) “Euro-

Mediterranean partnership for the 21st century.“ Basingstone – London: Macmillan

press 2000.

5. Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών: Θέματα

Προγραμματισμού 33, Ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα. Αθήνα 1986.

6. Γ. Κώττης και Α. Πετράκη – Κώττη, «Σύγχρονα οικονομικά θέματα».

Εκδόσεις Παπαζήση 1995.

7. Γ. Παπούλιας «Επενδύσεις. Διοίκηση και ανάλυση», Αθήνα 1997.

8. Ν. Μούσης «Ευρωπαϊκή Ένωση, Δίκαιο – Οικονομία – Πολιτική» Εκδόσεις

Παπαζήση 1999.

9. Γ.Μπίτσικα Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών «Κοινωνική

αξιολόγηση δημόσιων επενδύσεων στην Ελλάδα», Αθήνα 1986.

10. Κ. Στεφάνου, Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, Τόμος Α, Εκδόσεις Σάκουλα 1999.

11. Ν. Τάτσος «Παραοικονομία και φοροδιαφυγή στην Ελλάδα». Εκδόσεις

Παπαζήση 2001.

12. Λ. Τσούκαλης «Η νέα Ευρωπαϊκή οικονομία». Εκδόσεις Παπαζήση 1998.

13. Θ. Χίου – Μανιατοπούλου «Εισαγωγή στο γενικό κοινοτικό δίκαιο». Εκδόσεις

Αναστασίου 1992.

14. Θ. Χριστοδουλίδης και Κ. Στεφάνου « Η Συνθήκη του Μάαστριχ. Μια

συνθετική θεώρηση». Εκδόσεις Σιδέρης 1993.



ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ Κ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ

1. Εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»

2. Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ»

3. Εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»

4. Εφημερίδα «Επενδυτής»

5. Περιοδικό « Οικονομικός Ταχυδρόμος»

6. Περιοδικό «Οικονομική και Βιομηχανική Επιθεώρηση».

7. Περιοδικό «ΕΠΙΛΟΓΗ» 02/02

ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ

1. CD του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής πολιτικής με τίτλο « Η Ευρώπη από το Α

έως το Ω».

2. Εξαμηνιαία έκθεση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, τεύχος 33,

Ιούνιος 2001.

3. Επίσημη εφημερίδα της Ε.Ε. αριθ. C 236 της 02/08/1997.

4. Κανονισμός ΕΚ αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου 07/07/1997.

5. Κανονισμός ΕΚ αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου 07/07/1997.

6. Εισηγητική Έκθεση του Γ. Παπαντωνίου για τον κρατικό προϋπολογισμό

του 2001.

7. Εισηγητική έκθεση του Ν. Χριστοδουλάκη για τον κρατικό προϋπολογισμό

του έτους 2002.

8. Βασικά εθνικολογιστικά μεγέθη της Ελληνικής οικονομίας, 1960-1999 με

βάση το σύστημα ΕΣΟΛ-95. Ιανουάριος 2001 ΥΠΕΘΟ.

9. Δελτίο τύπου του ΥΠΕΘΟ της 01/10/2001.Προσχέδιο προϋπολογισμού

έτους 2002.

10. Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης 2000-2004 στην αγγλική γλώσσα.

11. Γενική διεύθυνση μελετών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: «Η Ελληνική

οικονομία», σειρά οικονομικών θεμάτων, ενημερωτικό δελτίο αρ. 27.



12. Σχέδιο Ανάπτυξης 2000-2006: Οι περιφέρειες στην Ελλάδα, εξελίξεις και

ανισότητες. Περιφερειακό σκέλος.

13. Άρθρο του Ν. Χριστοδουλάκη: «Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης: Μηχανισμός

αποζημίωσης ή εργαλείο ανάπτυξης;».

14. Άρθρο του Ν. Χριστοδουλάκη (Ιούνιος 1998): «Η πολιτική

ιδιωτικοποιήσεων ως παράγοντας προώθησης της ανταγωνιστικότητας και

της ανάπτυξης».

15. Άρθρο του Β. Ράπανου (Απρίλιος 1998): «ΔΕΚΟ και ο σύγχρονος ρόλος

του κράτους».

16. Εσωτερικό σημείωμα του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους:

Ιδιωτικοποιήσεις – Μετοχοποιήσεις - Σύναψη στρατηγικών συμμαχιών.

17. Annual World Investment report by United Nations Conference on Trade and

Development – UNCTAD 1999.

18. United Nations Conference for Trade and Development (UNCTAD), world

investment report 1999: “Foreign direct investments and the challenge of

Development”, 1999.

19. ΥΠΕΘΟ – Δ/νση Ιδιωτικών επενδύσεων.

20. ΕΛΚΕ – Μονάδα έρευνας και ανάλυσης.

21. Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών – Δ/νση Προϋπολογισμού.



ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Documents

The dynamics of economic growth in Greece