The development of historical tourist routes at Khao Phra

แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย

อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ The development of historical tourist routes at Khao Phra

Wiharn National Park, Sao Thong Chai Sub-district, Kantharalak District, Sisaket Province

บชาดา บวตน ปทมวรรณ ทพราช

สารนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาในหลกสตรปรญญาศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาการทองเทยว คณะศลปศาสตร

มหาวทยาลยอบลราชธาน ปการศกษา 2563

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยอบลราชธาน

การศกษาอสระ เรอง แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ไดรบการพจารณาใหเปนสวนหนงของการศกษาในหลกสตรศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาการทองเทยว คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน เมอวนท 31 ตลาคม พ.ศ. 2563

คณะกรรมการสอบสารนพนธ ……………………………………………… ประธานกรรมการ (อาจารยพชร ธาน) ……………………………………………… กรรมการ (ผชวยศาสตราจารยปรวรรต สมนก) ……………………………………………… กรรมการ (อาจารยคำพา ยงคง)

แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย

อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ The development of historical tourist routes at Khao Phra

Wiharn National Park, Sao Thong Chai Sub-district, Kantharalak District, Sisaket Province

บชาดา บวตน ปทมวรรณ ทพราช

สารนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาในหลกสตรปรญญาศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาการทองเทยว คณะศลปศาสตร

มหาวทยาลยอบลราชธาน ปการศกษา 2563

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยอบลราชธาน

ก

กตตกรรมประกาศ สารนพนธเรอง แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ สำเรจไดดวยความอนเคราะหและชวยเหลอจาก อาจารยพชร ธาน อาจารยประจำหลกสตรการทองเท ยว คณะศลปะศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน ซงเปนอาจารยทปรกษาของงานสารนพนธน ทกรณารบเปนอาจารยทปรกษาใหแกคณะผวจย รวมทงสละเวลาใหคำแนะนำและความคดเหนทเปนประโยชนเกยวกบแนวทางการทำสารนพนธน และขอขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร. ปรวรรต สมนก และ อาจารยคำพา ยงคง อาจารยประจำหลกสตรการทองเทยว คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน ซงเปนกรรมการสอบสารนพนธน ทใหคำแนะนำในการแกไขขอบกพรองตาง ๆ เพอใหงานสารนพนธนมความถกตองสมบรณมากยงขน ขอขอบคณผใหสมภาษณทกทาน ไดแก ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษผ แทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ผ แทนชมชนทองเท ยวบานภมซรอล และนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ทกรณาสละเวลาเออเฟอขอมลและใหความรวมมอในดานตาง ๆ ทมสวนชวยใหการจดทำสารนพนธนสำเรจลลวงไดดวยด ขอขอบคณครอบครวของคณะผวจยและตลอดจนผมพระคณทมสวนเกยวของทกทาน ทไมสามารถกลาวไดหมด คณะผวจยรสกซาบซงในความกรณาและกำลงใจอนดยงจากทกทาน จงขอกราบขอบพระคณมา ณ โอกาสน

(………………………………………) นางสาวบชาดา บวตน

(………………………………………) นางสาวปทมวรรณ ทพราช

ข

บทคดยอ

เรอง : แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาต เขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ผวจย : นางสาวบชาดา บวตนและนางสาวปทมวรรณ ทพราช สาขาวชา : การทองเทยว อาจารยทปรกษา : อาจารยพชร ธาน คำสำคญ : เสนทางทองเทยว, ประวตศาสตร, อทยานแหงชาตเขาพระวหาร บทความนมวตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 2) เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 3) เพอศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ โดยการสมภาษณผทมสวนเกยวชองกบกบอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดแก ผแทนจากภาครฐ ผแทนชมชน และนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร โดยใชการสมภาษณกงโครงสรางจากการสมกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงและการสมแบบบงเอญซงไดนำขอมลมาวเคราะหผลโดยการวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) รวมกบแนวคดการทองเทยวเชงประวตศาสตร แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว และทฤษฎเกยวกบองคประกอบทางการทองเทยว (5As) ผลการศกษา พบวา แหลงทองเท ยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารท ง4 แหงทประกอบดวย1) ภาพแกะสลกนนตำ 2) สถปค 3) ปราสาทโดนตวล และ4) เสาธงชาตประวตศาสตร มศกยภาพในดานสงดงดดใจเนองจากเปนแหลงทองเทยวทมคณคาและความสำคญทางประวตศาสตร สถาปตยกรรม สงคม และวฒนธรรมทสะทอนอตลกษณของผคนและพนทอยางชดเจน ยงไปกวานนในทกปจะมงานประเพณบวงสรวงปราสาทโดนตวลทสะทอนความสมพนธระหวางชมชนกบปราสาทโดนตวลอกดวย ศกยภาพดานกจกรรมทางการทองเทยวทมความหลายหลายทงในรปแบบธรรมชาต หรอประวตศาสตร เชน กจกรรมเดนปาศกษาธรรมชาตกลวยไมเขาพระวหาร ชมทศนยภาพทผามออแดง บวงสรวงปราสาทโดนตวล ศกยภาพดานสงอำนวยความสะดวก อทยานแหงชาตเขาพระวหาร มสงอำนวยความสะดวกขนพนฐานทจำเปนใหบรการแกนกทองเทยวอยางเพยงพอและเหมาะสมกบสภาพพนท ศกยภาพดานการเขาถงแหลงทองเทยว มสภาพถนนทดและเสนทางทเหมาะกบพาหนะในหลายประเภท อยางไรกดภายในอทยานฯ ยงคงมเสนทางทควรมการปรบปรงและพฒนาเพอรองรบกบการพฒนาเสนทางทองเทยวในอนาคต เชน เสนทางจากททำการอทยานไปยงปราสาทโดนตวล

ข

ศกยภาพดานทพก ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมจดบรการลานกางเตนท และบานพกภายในอทยานคอยใหบรการแกนกทองเทยว สำหรบเสนทางทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมเพยงเสนทางศกษาธรรมชาต ยงไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ซงขอจำกดในเรองการจดเสนทางทองเทยว คอ การบรณะซอมแซมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร และขอจำกดเขตแดน ความปลอดภยตามแนวชายแดน โดยในสวนของนกทองเทยวจะเดนทางมาทองเทยวโดยรถยนตสวนตว และรถจกรยานยนต ซงเดนทางมาเปนกลมครอบครวและกลมเพอน ไปเยยมชมทศนยภาพทผามออแดง ชมภาพแกะสลกนนตำ และสถปค จะใชระยะเวลาในการทองเทยวระยะสนตงแต 1 - 3 ชวโมง ครงวน การรบรเสนทางทองเทยวนกทองเทยวจะรบรผานทางสอสงคมออนไลน และมการสอบถามเจาหนาทอทยานทใหบรการ แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากการศกษาคณะผวจยจงไดจดทำเสนทางทองเทยวระยะสน และเสนทางทองเทยวระยะยาว โดยจดทำรปแบบการทองเทยวออกเปน 2 รปแบบ ไดแก 1. เสนทางยอนรอยประวตศาสตร 2. เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน ทง 2 เสนทาง เปนเสนทางทพฒนาจากหลกการกำหนดเสนทางทองเทยวรอยเรยงรวมกบภมหลงประวตความเปนมา สถาปตยกรรม สงคม และวฒนธรรมทสะทอนอตลกษณของผคนและพนทแตละจด ทงนการเลอกเสนทางทองเท ยวจะข นอย กบความสนใจของนกทองเท ยว โดยนกทองเท ยวสามารถเปลยนเปนเสนทางอนไดตามความตองการ

ค

ABSTRACT TITLE : THE DEVELOPMEN OF HISTORICAL TOURIST ROUTES AT KHAO PHRA

WIHAN NATIONAL PARK, SAO THONG CHAI SUB-DISTRICT, KANTHARALAK DISTRICT, SISAKET PROVINCE

AUTHOR : BUCHADA BUATON AND PATTHAMAWAN THIPPHARAT DEGREE : BACHELOR OF LIBERAL ARTS MAJOR : TOURISM ADVISOR : MS. PATCHAREE THANEE KEYWORDS : TOURIST ROUTES, HISTORICAL, KHAO PHRA VIHARN NATIONAL PARK This research aims to 1) Study the potential of historical tourist sites in Khao Phra Wihan National Park, Sao Thong Chai Sub-district, Kantharalak District, Sisaket Province. 2) Study the historical tour route within Khao Phra Wihan National Park, Sao Thong Chai Sub-district, Kantharalak District, Sisaket Province. 3) Study the development approach of historical tourism routes in Khao Phra Wihan National Park, Sao Thong Chai Sub-district, Kantharalak District, Sisaket Province. There were interviews with people involved in Khao Phra Wihan National Park, including government representatives, community representatives, and Thai tourists who came to Khao Phra Wihan National Park. The instrument used is semi-structured interviews from a specific random sample and accidental randomization, which was analyzed by content analysis in conjunction with historical tourism concepts. Concept of travel route and theory of tourism elements (5As). The results of this research found that 4 tourist attractions in Khao Phra Viharn National Park consist of 1) low-relief carvings, 2) double stupa, 3) Doan Tuan Sanctuary, and 4) historic flagpole. These attractions have the potential of attraction as they are tourist spots of great historical, architectural, social, and cultural value that clearly reflect the identity of the people and the area. Moreover, every year, there will be a special Doan Tuan Sanctuary worship festival that reflects the relationship between the community and the Sanctuary. The potential for tourism activities is varied in nature. Or history such as trekking activities to study the nature of the Orchid Khao Preah Wihan,

ค

admiring the scenery at Pha Mo E Daeng and Doan Tuan Sanctuary worship. Amenities potential, Khao Phra Wihan National Park provides all the basic necessary amenities to provide tourists with adequate services and suitable for the area. Potential for accessibility to tourist attractions, the road is in good condition and routes suitable for many types of vehicles. However, in the Khao Phra Wihan National Park, there are still paths that should be improved and developed to accommodate the development of tourism routes in the future such as, the route from the park office to Doan Tuan Sanctuary. Accommodation potential, Khao Phra Wihan National Park, there is a camping ground service point and lodges within the park to serve tourists. Tourist routes within Khao Phra Wihan National Park, there will be only a nature study route. There is still no historical tourist route. The limitation in arranging historic tourism routes is the restoration of historical tourist sites and boundary restrictions Security along the border. Tourists will come to travel by private cars and motorcycles. Travel with family and friends to visit the scenery at Pha Mo E Daeng, See the low-relief carvings and double stupa. It takes a short tour of 1-3 hours and a half-day. Recognition of tourist routes Travelers are perceived through social media and inquiries from park staff who are serving. The development of historical tourist routes at Khao Phra Wihan National Park, Sao Thong Chai Sub-district, Kantharalak District, Sisaket Province from the research, the research team has created a short-term travel route and long-term travel routes. The tourist route has been organized into 2 formats: 1. Retrace history route, 2. History learning and local wisdom route. Both routes are developed from the principles of the tourism route set in conjunction with the background, history, architecture, society, and culture that reflect the identity of people and areas at each point. However, the choice of travel routes will depend on tourists' interests. The tourists can change to other routes as needed.

ง

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ ก

บทคดยอ (ภาษาไทย) ข

บทคดยอ (ภาษาองกฤษ) ค

สารบญ ง

สารบญตาราง จ

สารบญรปภาพ ฉ

บทท 1 บทนำ

1.1 ความเปนมาและความสำคญในการจดทำวจย 1

1.2 คำถามจากงานวจย 2

1.3 วตถประสงคของการวจย 2

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3

1.5 ขอบเขตการวจย 3

1.6 นยามศพทเฉพาะ 4

1.7 กรอบแนวคดของการวจย 4

บทท 2 เอกสารงานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตร 6

2.2 ทฤษฎเกยวกบองคประกอบทางการทองเทยว (5As) 9

2.3 แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว 12

2.4 ขอมลเบองตนของพนทวจย 19

2.5 งานวจยทเกยวของ 24

บทท 3 วธดำเนนการวจย

3.1 วธวจยตามวตถประสงคขอท 1 28



บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

4.1 ผลการศกษา 34

ง

สารบญ(ตอ)

หนา

4.2 การวเคราะหผลการศกษา 58

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการศกษา 68

5.2 อภปรายผล 71

5.3 ขอเสนอแนะ 74

เอกสารอางอง 75

ภาคผนวก

ก บทความวจย 77

ข คำถามในการสมภาษณ 94

ค รปภาพการลงพนทวจย 99

ง รายชอผใหสมภาษณ 110

ประวตผวจย 112

จ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

4.1 องคประกอบทางการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 35

4.2 เสนทางยอนรอยประวตศาสตร 64

4.3 เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน 66

ฉ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1.1 กรอบแนวคดในการทำวจย 5

2.1 ผามออแดง 22

2.2 ภาพแกะสลกนนตำ 22

2.3 ปราสาทโดนตวล 23

2.4 เสาธงชาตประวตศาสตร 23

2.5 สถปค 23

4.1 แผนทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 34

4.2 ภาพแกะสลกนนตำ 36

4.3 สถปค 36

4.4 สถปค 37



4.7 พธบวงสรวงปราสาทโดนตวล 39

4.8 พธบวงสรวงปราสาทโดนตวล 40

4.9 การสองกลองชมปราสาทเขาพระวหาร 40

4.10 ภาพเขาพระวหารผานกลอง 41



4.13 ชมทศนยภาพทผามออแดง 43

4.14 ปายสอความหมาย 44

4.15 หองนำ 44

4.16 รานอาหาร รานขายของทระลก 45

4.17 ลานจอดรถ 45

4.18 รานคาสวสดการ 46

4.19 ททำการอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 46

4.20 บานพกภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 47

4.21 ลานกางเตนท 48

ฉ

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

4.22 เสนทางไปอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 49

4.23 เสนทางไปอทยานแหงชาตขพระวหาร 49

4.24 เสนทางไปปราสาทโดนตวล 50

4.25 เสนทางไปชมภาพแกะสลกนนตำ 50

4.26 เสนทางไปชมสถปค 51

4.27 เสนทางเดนชมทศนยภาพบรเวณผามออแดง 51

4.28 แผนทแสดงสถานททองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 52

4.29 แผนทแสดงการเดนทางเขาถงอทยานแหงชาตเขาพระวหารจากมหาวทยาลยอบลราชธาน 53

4.30 แผนทแสดงการเดนทางเขาถงอทยานแหงชาตเขาพระวหารจากศาลากลางจงหวดศรสะเกษ 54

4.31 แผนทเสนทางยอนรอยประวตศาสตร 63

4.32 แผนทเสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน 65

ค. 1 ศนยทอผาขาวมาพนเมอง 100

ค. 2 จดเชกอนบานภมซรอล 100



ค. 5 สมภาษณประธานทอผาขาวมาพนเมอง 101

ค. 6 สมภาษณกำนนตำบลเสาธงชย 101

ค. 7 เสนทางไปอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 102

ค. 8 หองนำบรเวณปราสาทโดนตวล 102

ค. 9 ลานจอดรถบรเวณปราสาทโดนตวล 102

ค. 10 ลานจอดรถบรเวณผามออแดง 103

ค. 11 ทางเดนบรเวณผามออแดง 103

ค. 12 ปายบอกทางไปสถปค 104

ค. 13 ทสองกลองบรเวณเสาธงชาตประวตศาสตร 104

ค. 14 ศนยบรการนกทองเทยว 104

ค. 15 หองนำบรเวณผามออแดง 105

ค. 16 ปายเตอนบรเวณผามออแดง 105

ฉ

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ค. 17 พระพทธรปบรเวณผามออแดง 105

ค. 18 พระพทธรปบรเวณผามออแดง 106

ค. 19 ปายสอความหมายภาพแกะสลกนนตำ 106

ค. 20 สมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 106



ค. 23 หองนำบรเวณจดกางเตนท 107

ค. 24 จดชำระคาบรการ 108

ค. 25 ลานกางเตนทบรเวณททำการอทยาน 108

ค. 26 สมภาษณนกทองเทยว 108

ค. 27 จดชมววผามออแดง 109



บทท1

บทนำ 1.1 ความเปนมาและความสำคญในการจดทำวจย อทยานแหงชาต คอ พนทคอนขางกวางขวาง เปนทซงมสภาพธรรมชาต งดงามตระการตา หรอมปรากฏการณธรรมชาตท น าอศจรรย หรอเปนท นาสนใจเปนพเศษ มคณคาทางดานประวตศาสตร ศลปะสงคมและวฒนธรรม หรอมพนธพช พนธสตว ทนาสนใจ ทควรแกการสงวนรกษาไวเพอประโยชนทางดานการอนรกษ ดานวทยาศาสตร ดานการศกษา คนควา วจย และทางดานการพกผอนหยอนใจทงนพนทดงกลาว มไดอยในครอบครองของผหนงผใดโดยเฉพาะ นอกจากรฐเขาไปดำเนนการเพอสงวนรกษาและจดการเพอใหเกดประโยชนไดตามเงอนไขพเศษ โดยไมเปลยนแปลงสภาพธรรมชาตทสำคญ โดยมความสำคญหลายๆ ดาน อาทเชน ดานเศรษฐกจ คอ ทำใหเกดธรกจทองเทยวและบรการ ซงเปนทมาของรายได ของราษฎรในทองถน และเกดอตสาหกรรมการทองเทยวทมการใชแรงงานในทองถนเปนหลก ทำใหมการกระจายรายได ทางดานสงคมและวฒนธรรม อทยานแหงชาตเปนแหลงทมคณคาทางดานนนทนาการทประชาชนสามารถใชเวลาวางเทยวพกผอน ทำใหรางกายและจตใจดขนซงเปนแนวทางในการพฒนาสงคมไปในทางทด และอทยานแหงชาตไดนำความเจรญส พ นทใกลเคยงม ถนน ไฟฟา ประปา อทยานแหงชาตเปนแหลงอนรกษโบราณวตถและโบราณสถานใหคงอยเพอเตอนใจประชาชนใหเหนความสำคญและบทเรยนตาง ๆ ทเกดขนในอดต นอกจากนกจกรรมการทองเทยวยงชวยเผยแพรวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณของทองถนใหแพรหลาย ทำใหประชาชนสำนกถงความสำคญของขนบธรรมเนยมประเพณดงเดม บางครงการทองเทยวมสวนชวย เปลยนวถชวตของประชาชนในพนทจากการเกษตรมาเปนการคาขาย และนำเทยวมากขน (สำนกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, 2563) อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตงอยในทองทอำเภอนำยน จงหวดอบลราชธาน และตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ มเนอทประมาณ 81,250 ไร หรอ 130 ตารางกโลเมตร เปน มอาณาเขตตดตอกบประเทศกมพชา ซงเปนพนททบซอนรอบปราสาทเขาพระวหารระหวางประเทศไทยและประเทศกมพชา จนเกดการปะทะกนระหวางทหารของทงสองฝาย และเกดการสญเสยอยางมากมาย ซงภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมทศนยภาพทสวยงาม ตลอดจนโบราณสถานท ความสำคญทางประวตศาสตร อาทเชน จดชมววผามออแดง บรเวณปาและสวนหนรอยสระตราว แหลงตดหน สถปค ภาพสลกนนตำใตผามออแดง นำตกผาชองโพย จดชมวว ภเซวยงหมอ ปราสาท โดนตวล และทสำคญอกจดหนงคอ ปราสาทเขาพระวหาร โบราณสถานสำคญเกาแกทเคยเปนกรณ

2

พพาทระหวางไทยกบกมพชา เมอป พ.ศ.2505 ซงศาลยตธรรมระหวางประเทศไดตดสนใหตกเปนสมบต (สำนกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, 2563) คณะผวจยไดมการสำรวจขอมลเบองตน จากแฟนเพจ Facebook ทเกยวกบอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดแก เทยวทวไทย เขาพระวหาร จงหวดศรสะเกษ , อทยานแหงชาตเขาพระวหาร- Khao Phra Wihan National Park และเวบไซตทสามารถใหนกทองเทยวแสดงความคดเหน ไดแก www.wongnai.com, www.paiduaykan.com จะเหนไดวา นกทองเทยวทเดนทางไปทองเท ยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารสวนใหญจะนยมชมทศนยภาพทจดชมววผามออแดง มการเดนทางไปทองเทยวเปนหมคณะและใชยานพาหนะสวนตว ซงความคดเหนของนกทองเทยวสวนใหญจะเกยวกบทศนยภาพทสวยงามมากกวาแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทอยภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร คณะผวจยจงลงพนทเพ อสำรวจเสนทางและสอบถาม นายศราวฒ บญสง หวหนาฝายนนทนาการและสอความหมายอทยานแหงชาตเขาพระวหาร พบวาสถานทแหงนมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทมความโดดเดน มคณคาและมศกยภาพในการรองรบนกทองเทยวแตยงขาดการเชอมโยงเสนทางการทองเทยวใหมความนาสนใจมากยงขน ดวยเหตนจงทำใหนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารไมทราบถงแหลงทองเทยวอน ๆ คณะผวจยจงมความเหนวาหากมการพฒนาเสนทางการทองเทยงเชงประวตศาสตรในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จะเปนประโยชนตอนกทองเทยวผทมความสนใจทจะเดนทางมายงอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และเพอใหเปนอกหนงทางเลอกของผทสนใจการทองเทยวเชงประวตศาสตร 1.2 คำถามการวจย 1. ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรใดบาง 2. ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารควรมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรหรอไม 3. แนวทางการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารควรเปนอยางไร 1.3 วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 2. เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

http://www.wongnai.com/

http://www.paiduaykan.com/

3

3. เพอศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. อทยานแหงชาตเขาพระวหารสามารถนำเสนทางการทองเทยวเชงประวตศาสตรทพฒนาแลวไปใชประโยชน เชน จดทำโปรแกรมการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร เพอเปนทางเลอกใหนกทองเทยวในการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 2. นกทองเทยวสามารถเดนทางทองเทยวดวยตนเองตามเสนทางการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารและเกดประสบการณใหมและเหนคณคาของแหลงทองเทยว จากเสนทางการทองเทยวเชงประวตศาสตรทพฒนาแลว 3. ชมชนมรายไดเพมขนจากการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร โดยนกทองเทยวมการพกคางคนทโฮมสเตยและซอของทระลกภายในชมชน 1.5 ขอบเขตการวจย คณะผวจยไดกำหนดขอบเขตดงน 1. ขอบเขตดานเนอหา การศกษาเรอง แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ โดยมวตถประสงคเพอศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร ศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร และเพอศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร โดยศกษาจากเอกสาร หนงสอ อนเตอรเนต ทเกยวของกบกบอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ชมชนบานภมซรอล และศกษาแนวคดทฤษฎทเกยวของกบการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร รวมถงสมภาษณบคคลทเกยวของ 2. ขอบเขตดานประชากร คณะผวจยไดทำการศกษาประชากรท โดยกำหนดกลมตวอยางแบบไมอาศยความนาจะ เปน (Non-probability random sampling) โดยวธการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) แลการสมแบบบงเอญ แบงเปน 4 กลม ไดแก 1. ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ 2. ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

4

3. ผแทนสมาชกชมชนบานภมซรอล คอ กำนน ประธานโฮมสเตย ประธานทอผาพนเมอง 4. นกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 3. ขอบเขตดานพนท อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 4. ขอบเขตดานเวลา ขอบเขตดานระยะเวลาในการศกษาครงน เรมตนตงแตเดอน มถนายน ถง เดอนตลาคม พ.ศ. 2563 ระยะเวลารวมทงสน 5 เดอน 1.6 นยามศพทเฉพาะ แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร หมายถง แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร คอ ภาพแกะสลกนนตำ ปราสาทโดนตวล สถปค เสาธงชาตประวตศาสตร เสนทางการทองเทยวเชงประวตศาสตร หมายถง แนวทางการสญจรทกำหนดขนสำหรบการเดนทางหรอการตดสนใจเลอกเดนทางของนกทองเทยว เพอใหสามารถพบเหนหรอเขาชมจดทนาสนใจตามแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร คอ สถปค ภาพแกะสลกนนตำ ปราสาทโดนตวล เสาธงชาตประวตศาสตร ไดงาย สะดวกปลอดภย ไดรบความร อทยานแหงชาตเขาพระวหาร หมายถง อทยานทต งอยในทองทอำเภอนำยน จงหวดอบลราชธาน และอำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ เปนอทยานมอาณาเขตตดตอกบประเทศกมพชา มทศนยภาพทสวยงามและโบราณสถานทมความสำคญทางประวตศาสตร 1.7 กรอบแนวคดของการวจย ในการศกษาครงน คณะผวจยม งเนนในการศกษาหาแนวทางในการพฒนาเสนทางการทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร โดยคณะผวจยไดเรมจากการศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทนาสนใจภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร โดยใชขอมลของ แนวคดการทองเท ยวเชงประวตศาสตร ทฤษฎองคประกอบทางการทองเท ยว (5As) แนวคดเสนทางการทองเท ยว และงานวจยทเก ยวของ โดยมวธการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณ ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ผแทนสมาชกชมชนบานภมซรอล คอ กำนน ประธานโฮมสเตย ประธานทอผาพนเมอง และนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางเขามาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ขอมลทไดจากการศกษา นำมาวเคราะหขอมลวจยเชง

5

คณภาพ โดยใชเคร องมอในการเกบรวบรวมขอมล คอ การสมภาษณก งโครงสรางแบบเชงลกรายบคคล

ภาพท 1.1 กรอบแนวคดในการทำวจย

อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย

อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชง

ประวตศาสตร

เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร

ภายในอทยานแหงชาตเขาพระ

วหาร

• แนวคดการทองเทยวเชงประวตศาสตร

• ทฤษฎองคประกอบทางการทองเทยว (5As)

• แนวคดเสนทางการทองเทยว

แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร

ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

บทท 2 เอกสารงานวจยทเกยวของ

การวจย แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ คณะผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของกบการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ซงการศกษาครงนใชแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ดงตอไปน 2.1 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตร 2.1.1 ความหมายและความสำคญของการทองเทยวเชงประวตศาสตร 2.1.2 แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร 2.2 ทฤษฎเกยวกบองคประกอบทางการทองเทยว (5As) 2.2.1 องคประกอบทางการทองเทยว (5As) 2.3 แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว 2.3.1 ความหมาย ความสำคญของเสนทางทองเทยว 2.3.2 หลกการ และขอพจารณาในการจดเสนทางทองเทยว 2.3.3 องคประกอบและหลกเกณฑในการจดเสนทางทองเทยว 2.3.4 รปแบบของการจดเสนทางทองเทยว 2.4 ขอมลเบองตนเกยวกบพนทวจย 2.5 งานวจยทเกยวของ 2.1 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตร 2.1.1 ความหมายและความสำคญของการทองเทยวเชงประวตศาสตร การทองเทยวเชงประวตศาสตร (Historical Tourism) หมายถง การไปเยยมชมยงสถานททองเทยวทมประวตความเปนมาเกยวกบประวตศาสตรโดยไดรบความรและความเขาใจตอคณคาของโบราณสถานนน ๆ อกทงยงตระหนกถงคณคาและความสำคญของประวตศาสตร มจตสำนกทดในการรกษามรดกอนทรงคณคาทางวฒนธรรม โดยทคนในชมชนนน ๆ มสวนรวมในการบรหารจดการการทองเทยว (วรรณา วงษวานช, 2546) ความสำคญของสถานททองเทยวทางประวตศาสตร สถานททองเทยวทางประวตศาสตรนนมเอกลกษณท โดดเดนเฉพาะตว มความแตกตางไปตามแตละสถานท อกท งยงมคณคาทางประวตศาสตร วฒนธรรมและสงคม เปนศนยรวมความผกพนทางจตใจของคนในแตละยคสมย ซง

7

ประเทศไทยนนมสถานททองเทยวทมความเกยวของกบทางประวตศาสตรอยหลายแหง ม ความโดดเดนและเปนเอกลกษณเฉพาะตวของในแตละทองถน ซงถอเปนปจจยดงดดทสำคญดานการทองเทยว (ธนกร สวฒกล, 2552) 2.1.2 แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร แหลงทองเทยวทางประวตศาสตร หมายถง แหลงทองเทยวทมความสำคญและคณคาทางประวตศาสตร โบราณคด รวมถงสถานทหรออาคารสงกอสรางทมอายเกาแกหรอเคยมเหตกา รณสำคญเกดขนในประวตศาสตร ซงแหลงทองเทยวทางประวตศาสตรมหลายประเภท ดงน

− อทยานประวตศาสตร − ซากอารยธรรม แหลงโบราณคด เมองโบราณ − พระราชวง พระตำหนก พระทนง คม − ศาสนสถาน − ปราสาทหน ปรางค ก − อนเสาวรย อนสรณสถาน ศาลวรชน สสาน − พพธภณฑทางดานประวตศาสตร ศลปวฒนธรรมและศลปะรวมสมย − ปอมปราการ กำแพงเมอง ประตเมอง คเมอง − สงปลกสรางอน ๆ ทมความสำคญทางประวตศาสตรหรอวฒนธรรม − สงปลกสรางทมคณคาทางสถาปตยกรรม (กรมการทองเทยว, 2552)

นอกจากนแหลงทองเทยวทางประวตศาสตร ยงเปนมรดกทางวฒนธรรมอกประเภทหนงดวยโดยลกษณะของมรดกทางวฒนธรรมนนจะตองใหคณคาทางประวตศาสตร วชาการ หรอศลปะ สามารถแสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงและพฒนาของวถชวต มรปแบบดงเดม สามารถสบคนทมาใน อดตได และมลกษณะทสามารถบงบอกถงความเปนชมชนหรอทองถนได (กรมสงเสรมวฒนธรรม , 2556) ประเภทของมรดกทางวฒนธรรมตามการแบงประเภทของ ( ICOMOS Thai,2554) น น ม 2 ประเภท คอ 1. มรดกทางวฒนธรรมทจบตองได (Tangible Cultural Heritage) คอ มรดกทางวฒนธรรมทเปนรปธรรม เปนสงทสามารถจบตองและมองเหนได ไดแก โบราณสถาน อนสาวรยสถาปตยกรรม อาคาร กลมอาคาร ชมชน ชมชนทองถน ชมชนทองถนดงเดม พนททางประวตศาสตรและโบราณวตถ แหลงภมทศนวฒนธรรม และผลงานทางศลปะแขนงตาง ๆ เปนตน 2. มรดกทางวฒนธรรมท จ บตองไมได ( Intangible Cultural Heritage) คอ มรดกทางวฒนธรรมทเปนนามธรรม เปนสงทไมสามารถจบตองหรอแสดงออกทางกายภาพได ไดแก ภมปญญา

8

ความร ความเชอ ความสามารถ ขนบธรรมเนยม ประเพณจารตทบคคลหรอชมชนไดสรางสรรคขน และไดถายทอดจากรนหนงไปสอกรนหนงจนถงปจจบน แหลงทองเทยวประเภทประวตศาสตรโบราณสถานและโบราณวตถเปนแหลงทองเทยวทมนษยสรางขนตามประโยชนของมนษยเอง ทงทเปนมรดกโลกในอดตและไดสรางเสรมในสมยปจจบนซ งมความสำคญทางประวตศาสตรโบราณคดและศาสนาเปนส งท แสดงถงอารยธรรมและความเจรญกาวหนาของทองถนนนวาในสมยโบราณมความเจรญดานใดบาง และเหลอเปนมรดกตกทอดมายงชนรนหลงอยางไรบาง จงมผลดงดดใหนกทองเทยวไปเยอนพนทนนสามารถแบงแหลงทองเทยวประเภทประวตศาสตรโบราณสถานและโบราณวตถออกเปน 2 ประเภทยอยทสำคญได ดงตอไปน 1. ประเภทโบราณสถาน เปนสถานททมอายนบรอยปหรอโดยลกษณะแหงการกอสรางหรอโดยหลกฐานเกยวกบประวตศาสตรของสถานทนน เปนประโยชนในทางประวตศาสตรหรอโบราณคดสำหรบโบราณสถานของไทยนนกรมศลปากรไดแบงไวเปน 7 ประเภทคอ 1.1 โบราณสถานสญลกษณแหงชาต หมายถง โบราณสถานทมความสำคญสงสด หากชาตขาดซงโบราณสถานนนไปจะเปนการสญเสยอยางใหญหลวง เชน พระบรมมหาราชวง พระธาตดอยสเทพ พระธาตพนม เปนตน 1.2 อนสาวรยแหงชาต หมายถง อนสรณสถานทไดสรางเพอบคคลหรอเรองราวสำคญยงในประวตศาสตรหรอเปนทเคารพอยางสงในชาต ซงประชาชนจะตองรวมรำลกถงดวยเชนกน เชน องคพระแกวมรกต พระพทธสหงค ศาลหลกเมอง เจดยยทธหตถ พระบรมรปทรงมา เปนตน 1.3 อาคารสถาปตยกรรมแหงชาต หมายถง อาคารสงกอสรางทางสถาปตยกรรมและวศวกรรมอนทางไวซงคณคาอยางสงทางศลปะซงแสดงถงการประดษฐคดคนใหม ๆ ในยคอดตทมผลตอการดำเนนชวตในปจจบนหรอเกยวพนธกบบคคลสำคญหรอเหตการณสำคญของชาต เชน พระทนงอนนตสมาคม สะพานพทธยอดฟาจฬาโลก สวนในพระราชวง โบราณอยธยาสนามหลวง เปนตน 1.4 ยานประวตศาสตร หมายถง พนททมความหนาแนนทางสถาปตยกรรมเรองราวทางประวตศาสตรการวางผงเมองและสภาพแวดลอมทมนษยสรางขนโดยมอาคารสงกอสรางถนนหนทางและองคประกอบอน ๆ ในพนทรวมอยดวย ทำใหพนทนนจดอยในหนงในลกษณะตอไปน คอ ยานประวตศาสตรสถาปตยกรรม ยานประวตศาสตรการพาณชย ยานประวตศาสตรอตสาหกรรม ยานประวตศาสตรทองถน และยานโบราณคด เชน ยานประวตศาสตรสถาปตยกรรมเกาะรตนโกสนทร ยานประวตศาสตรการพาณชยทภเกต ยานโบราณคดแหงภาพเขยนสทอาวพงงา เปนตน 1.5 อทยานประวตศาสตรแหงชาต หมายถง พนทท มเน อหาทางประวตศาสตรองคประกอบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรมรวมกบสภาพแวดลอมทงทเกดตามธรรมชาตและทมนษยสรางขนอนทำใหสาระทางประวตศาสตรยงคงดำารงไวได เชน อทยานประว ตศาสตรสโขทย อทยานประวตศาสตรกำแพงเพชร เปนตน

9

1.6 นครประวตศาสตรแหงชาต หมายถง เมองหรอนครทมแบบอยางทางวฒนธรรมอำนาจของผงเมองสาระสำคญทางประวตศาสตร และองคประกอบของเมองสถาปตยกรรมวศวกรรมและ / หรอชวตความเปนอยเชน เมองสโขทย เมองอยธยา เมองเชยงใหม เมองเชยงแสน เปนตน 1.7 ซากโบราณสถานและแหลงโบราณคดประวตศาสตรแหงชาต หมายถง แหลงโบราณคดประวตศาสตรและซากโบราณสถานซงเปนหลกฐานแสดงถงประวตศาสตรอนสำคญยงของซาตในอดต 2. ประเภทโบราณวตถเปนสงประดษฐหรอสงทเกดขนตามธรรมชาตหรอทเปนสวนหนงสวนใดของโบราณสถาน ซงโดยอายหรอโดยลกษณะแหงการประดษฐ โดยหลกฐานเกยวกบประวตของวตถ นนเปนประโยชนในทางประวตศาสตรหรอโบราณคดในแตละจงหวด แตละประเภทอาจ เกบสะสมไวในพพธภณฑหรอสถานทเกบแบบอน ๆ เพอใหประชาชนเขาชมอนเปนเครองชใหเหนถงประวตศาสตรอนยาวนานของประเทศและเปนความภาคภมใจของประชาชนในทองถนทไดพบโบราณว ตถลำคาเหลานน เชน ภาพเขยนโบราณวตถ โบราณสมบต โบราณพระพทธรป โบราณรปปนโบราณ เปนตน(ฉนทช วรรณถนอม,2552) คณะผวจยไดนำแนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตร นำมาใชในวตถประสงคท 1. เพอศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ทำใหคณะผวจยทราบถงแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรมลกษณะอยางไร มคณคาและความสำคญอยางไร เพอแบงประเภท ลำดบเหตการณและความสำคญทางประวตศาสตร เพอเปนแนวทางในการเชอมโยงแหลงทองเทยวไวดวยกนอยางมประสทธภาพ 2.2 ทฤษฎเกยวกบองคประกอบทางการทองเทยว (5As) 2.2.1 องคประกอบทางการทองเท ยว (5As) (Dickman,1996) กลาววา ส งท ดงดดใจจดเปนองคประกอบทมความสำคญอยางยงเพราะเปนสงทจงใจใหนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยว ณ สถานทน นซงสามารถแบงแยกเปนสถานทสำคญทางศาสนา หาดทราย ชายหาด ภเขา อทยานแหงชาตเทศกาลตาง ๆ หรอสถานททมความสวยงามเปนเอกลกษณและเปนทโดงดงและโดยทวไปสถานททองเทยวทมชอเสยงมกจะมสงดงดดใจมากกวาหน งอยาง อาท อทยานประวตศาสตรซงเปนแหลงทองเทยวทมคณคา เชน สถาปตยกรรมทนาสนใจ ความเปนมาประวตศาสตร ฯลฯ 1. สงดงดดใจ (Attraction) เชน

− สงดงดดใจเชงธรรมชาต (Natural attractions) − สงดงดดใจทมนษยสรางขน (Built attractions) รวมถงกจกรรมทมนษยจดขนซง

เปนสาเหตใหนกทองเทยวเดนทางมายงแหลงทองเทยว เชน สวนสนก

10

− สงดงดดใจเชงศลปวฒนธรรม (Cultural attractions) − สงดงดดใจเชงชมชนสมพนธ (Social attractions)

2. กจกรรม (Activities) สถานททองเทยวควรจดใหมกจกรรมตาง ๆ ทนกทองเทยวสามารถทำในชวงเวลาทพำนกทองเทยว ณ สถานทนน เพอเพมความนาสนใจของการทองเทยวและชวงเวลาพกผอนของนกทองเท ยว กจกรรมตาง ๆควรมความหลากหลายและตรงกบความตองการของนกทองเทยวดวยอาท กจกรรมทเกยวกบการจบจายใชสอย กจกรรมทางทะเล เชน ดำนำ วายนำ เปนตน กจกรรมในแหลงทองเทยว เชน

− กจกรรมเดนปา − กจกรรมดนก − กจกรรมสองสตว − กจกรรมแสงสเสยงในสถานททองเทยวนน เปนตน

3. การเขาถง (Access) (สภาพการเขาถงเสนทางคมนาคม) หมายถง สภาพการคมนาคมไปสแหลงทองเทยวนน ๆ มความสะดวกสบายเหมาะตอการเดนทางทองเทยวมากนอยเพยงใด โดยพจารณาจากระยะทาง จากจดศนยกลางการทองเทยวมาสแหลงทองเทยว เชน ระยะทางจากตวเมอง ซงจะเปนศนยกลางการทองเทยวของพนทน น เปนตน พจารณาจากลกษณะการเดนทางว าเปนอยางไร เชน โดยรถยนต เรอ หรอการเดนเทา สภาพของเสนทางเอออำนวยตอการเดนทางมากนอยเพยงใด มสภาพเปนถนนคอนกรตราดยางลกรงหรอถนนดน ถาเปนแมนำลำคลองตองใชเรอหรอแพ มสงกดขวางหรอไม และถาเปนทางเทาสภาพทางเดนดหรอไม ระยะทางเดนเหมาะกบนกทองเทยวเพยงใด การจดหาพาหนะสะดวกหรอยากและคาวาจางแพงหรอถก เปนตน ดงนนตวแปรทใชในการประเมนสภาพการเขาถงอาจพจารณาไดจากความสะดวกอปสรรคหรอสงกดขวางการเดนทางลกษณะการเดนทางและสภาพถนนการคมนาคมขนสงและความสะควกในการเดนทางทางมายง แหลงทองเทยว เชน

− เทยวบน − การตรวจคนเขาเมอง − รถโดยสารสาธารณะ − สภาพถนนหนทาง

นอกจากนการเขาถงในแหลงทองเทยวยงหมายถง สงทสามารถทำใหนกทองเทยวรจกและทำใหนกทองเทยวสามารถเขาถงแหลงทองเทยวนนไดงายขน เชน การลงเวบไซต เปนตน 4. สงอำนวยความสะดวก (Amenities) สงอำนวยความสะดวก หมายถง สงบรการขนพนฐานตาง ๆ ทจำเปนตอการทองเทยวและระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ ซงมอยในแหลงทองเทยวนน

11

ๆ ทนกทองเทยวสามารถจะใชไดอยางสะดวกสบายมากนอยเพยงใด เชน ทพกแรม ร านอาหาร และเครองดม สถานเรงรมย สถานบรการอน ๆ ระบบไฟฟา ประปา โทรศพท สถานรกษาพยาบาล สถานตำรวจหรอระบบรกษาความปลอดภย เปนตนสงเหลานจะพจารณาทงปรมาณและคณภาพควบคกนไป และถาหากในบรเวณแหลงทองเทยวนนไมมสงอำนวยความสะดวกอยางครบถวน กจะพจารณาถงความสะดวกและความใกลไกลทจะไปอาศยใชบรการสงอำนวยความสะดวกจากแหลงชมชนขางเคยงไดยากงายเพยงใด ดงนน ตวแปรทใชในการประเมนสงอำนวยความสะดวกอาจพจารณาไดจากระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ การใหบรการบานพกสถานบรการตาง ๆ ระบบส อความหมายและระบบการจดการ 5. ทพก (Accommodation) สถานททองเทยวควรมจำนวนทพกทเพยงพอ พรอมทงมความหลากหลายดานราคาและการบรการมความเหมาะสมตอสถานท และทพกควรอยไมไกลจากแหลงทองเทยวมากนก ทำใหนกทองเทยวสามารถเดนทางมายงแหลงทองเทยวไดงายและมความปลอดภย ทพกในแหลงทองเทยว (Accommodation) เชน

− โรงแรมรสอรท − บงกะโล − เกสตเฮาส − อพารทเมน ฯลฯ

องคประกอบทางการทองเทยว (5As) (พะยอม ธรรมบตร,2549) ไดแบงองคประกอบของการทองเทยวเปน 5 ประเภทดงน 1. การเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) ไดแก การมระบบโครงสรางพนฐานทเหมาะสม เชน ระบบคมนาคมสนามบนตลอดจนบรการดานอตสาหกรรมขนสง เชน การขนสงทางอากาศทางบกและทางนำซงจะเอออำนวยใหนกทองเทยวสามารถเดนทางไปถงจดหมายปลายทาง (Destination) หรอแหลงทองเทยว (Attraction) 2. การมทพกแรมเพอรองรบนกทองเทยว (Accommodation) ทตองการคางคน ไดแก ทพกประเภทตาง ๆ เชน โรงแรม รสอรท เกสตเฮาส โฮมสเตย ทพกแรมประเภทตาง ๆ จะมสงอำนวยความสะดวกในระดบตาง ๆ กนซงจะทำใหมราคาและบรการในระดบตาง ๆ กน ไดแก ภตตาคาร สระวายนำ ฟตเนส เซนเตอร ซาวนาศนยกลางธรกจ และสงอำนวยความสะดวก 3. แหลงทองเทยว (Attraction) นบเปนองคประกอบทมความสำคญสงสดของการเดนทางเพราะเปนจดดงดดใหนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยว แหลงทองเทยวอาจเปนธรรมชาตทมความโดดเดน เชน แหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมประวตศาสตร เชน ปราสาทพนมรง แสดงถงความรงเรองของอาณาจกรขอม การทองเทยวชนบทเพอสมผสวถชวตชาวบาน เรยนรถงภมปญญาทองถน ตลอดจนโบราณสถานยคเกาแกกอนประวตศาสตร เชน วฒนธรรมบานเชยง เปนตน

12

4. กจกรรมการทองเทยว (Activities) และกจกรรมนนทนาการ (Tourist activities และ Recreational activities) นบเปนองคประกอบทสำคญในยคปจจบนเพราะการทองเทยวมไดหมายถง เพยงแคการเดนทางไปชมโบราณสถานอนสาวรย ความงดงามของธรรมชาตเทานน แตเปนการทนกทองเทยวไดมโอกาสทำกจกรรมตาง ๆ ไดแก การเดนปา การลองแกง ในแมนำ การปนหนาผา การดำนำ การตกปลาหมกในทะเลลกตลอดจนการรวมกจกรรมกบชมชนเจาบาน เชน การดำนา การเกยวขาว การรวมพธบายศรสขวญ เปนตน ซงกจกรรมทงหมดจะเปนประสบการณทอยในความทรงจำของนกทองเทยว และกจกรรมดงกลาวมกกอใหเกดการกระจายรายได 5. บรการเบดเตลดทงหมดทมใหนกทองเทยว (Ancillary) อาท เชน บรการดานรานอาหาร โรงพยาบาลไปรษณย สถานบรการนำมน รานคา รานขายของทระลก หองสขา เปนตน สรปไดวาองคประกอบการทองเทยว (5A) คอสงดงดดใจ (Atraction) กจกรรม (Activities) การเขาถง (Accessibility) ส งอำนวยความสะดวก (Amenities) ท พก (Accommodations) สงเหลานเปนตวบงบอกถงศกยภาพของแหลงทองเทยววามความพรอมในการรองรบนกทองเทยวหรอไม มากนอยเพยงใด คณะผวจยไดนำองคประกอบทางการทองเทยว มา 5 องคประกอบ มาใชในวตถประสงคท 1. เพอศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ทำใหคณะผวจยทราบถงบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารเปนอยางไร และใชในวตถประสงคท 2 เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร และใชในวตถประสงคท 3.เพอศกษาแนวทางในการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 2.3 แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว 2.3.1 ความหมาย ความสำคญของเสนทางทองเทยว เส นทางการทองเท ยว (Tourism Route) หรอเส นทางนกทองเท ยว (Tourist Route) หมายถง แนวทางการสญจรทกำหนดขนสำหรบการเดนทางหรอการตดสนใจเลอกเดนทางของนกทองเทยว เพอใหสามารถพบเหนหรอเขาชมจดทนาสนใจตามแหลงทองเทยวตาง ๆ ไดงาย สะดวก ปลอดภย ไดรบความร และความเพลดเพลนจากการใชเสนทางทกำหนดขนสำหรบการเดนทางทองเทยว ทงเสนทางทเกดขนจากความนยมของนกทองเทยวและผประกอบการโดยอตโนมตหรอเสนทางสญจรปกตทเขาถงแหลงเปาหมายไดตลอด ทงเสนทางทกำหนดขนมาใหมตามศกยภาพของแหลงทองเทยวโดยเฉพาะ (ประสทธ คณรตนและคณะ,2546)

13

เสนทางการทองเทยว หมายถง ถนนแมนำคลองทางเทาทใชเปนทางสญจรของสถานททองเทยวซงเปนระบบโครงขายทใชเชอมสวนตาง ๆ ของเมองเขาไวดวยกน มเสนทางสายหลกและเสนทางสายรอง โดยเสนทางดงกลาวตองทำขนมาอยางชดเจนเพยงพอใหนกทองเทยวหรอผ มาเยยมเยอนหรอผอยอาศยในเมองสามารถเชอมโยงสวนตาง ๆ ทสำคญของเมองได นอกจากนยงหมายถง การกำหนดเสนทางใหนกทองเทยวไดเขาชมตามจดทนาสนใจตามแหลงทองเทยวตาง ๆ ไดอยางงายสะดวกและปลอดภยรวมทงยงไดรบความรและความเพลดเพลนควบค กนไป (กลวรา สวรรณพมล, 2548) การจดเสนทางสญจรเพอการทองเทยว หมายถง การกำหนดเสนทางเพอใหนกทองเทยวเขาชมจดทนาสนใจตามแหลงทองเทยวตาง ๆ ไดงายสะดวกและปลอดภยรวมทงยงไดรบความรและความเพลดเพลนควบคกนไป บางครงเสนทางการทองเทยวอาจเกดขนจากการทนกทองเทยวหลาย ๆ กลมใชเสนทางเดมอยเปนประจำ ซงอาจจะเปนเสนทางทางรถยนต ทางเทา ทางเรอ หรอทางอน ๆ ทอาจใชรวมกบเสนทางสญจรปกตของเมองหรอการกำหนดเสนทางขนมาเฉพาะเปนพเศษกได (เดชา บญคำ,2539) 2.3.2 หลกการและขอพจารณาในการจดเสนทางทองเทยว การวางแผนระบบขนสงและการสญจร (Transportation) ซงสอดคลองกบแนวคดในการพฒนาการทองเทยวอยางยงยน โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบ การจดระบบขนสงและเสนทางทองเท ยวภาคพ นดน (Land transport system & Routes) วาควรจดระบบขนสงและเสนทางทองเทยวทมประสทธภาพ สะดวกในการเขาถง (Access) และสญจร (Movement) ภายในแหลงทองเทยว โดยมขอควรพจารณาดงตอไปน 1. มการเชอมโยงสถานทสำคญและแหลงทองเทยวตาง ๆ ไวดวยกนอยางมประสทธภาพ 2. มการจดเสนทางการสญจรใหสอดคลองกบลำดบศกด (Hierarchy) ของถนน 3. มการพฒนาเสนทางเพอ “เปด” การเขาถงและการบรการแกแหลงทองเทยวใหสะดวกถงกน ยกเวนพนทบางสวนท ตองการควบคมและจำกดปรมาณนกทองเทยวอาจจะลดระดบความสะดวกสบายของการเขาถงพนทลงได (United Nation,2000) 2.3.3 องคประกอบและหลกเกณฑในการจดเสนทางทองเทยว 1. องคประกอบในการจดเสนทางทองเทยว ในการจดเสนทางการทองเท ยวมองคประกอบท สำคญท ผ จดเสนทางตองคำนงถง ซงประกอบดวย

− จำนวนวน

− ลกคาเปาหมาย

− ระยะทาง

14

− แหลงบนเทง

− การซอของ

− ทำเลทตงของทพก

− จดแวะพกระหวางทาง

− รานอาหาร

− คาใชจาย ทงน องคประกอบดงกลาวสามารถเปลยนแปลงไดตามความเหมาะสม ใหสอดคลองกบลกษณะของเสนทางทองเทยว เชน หากเสนทางทองเทยวดงกลาวเปนเสนทางแบบครงวน กไมจำเปนตองมทพก หรอหากเปนเสนทางทองเทยวทางวฒนธรรม อาจไมมแหลงบนเทงกได เปนตน 2. หลกเกณฑการจดเสนทางทองเทยว ขอพจารณาในการจดเสนทางสญจรเพอการทองเทยวดงตอไปน 1. การกำหนดเสนทางการพจารณากำหนดเสนทางทองเท ยว ควรสำรวจและสงเกตการณจากพฤตกรรมของนกทองเทยวทเปนอยประกอบกบแนวโนมทควรจะเปนในการจดเสนทาง ควรเร มจากการพจารณาตำแหนงของแหลงท องเท ยวประเภทตาง ๆ และจดลำดบความสำคญและความนาสนใจ จากนนพจารณาความสามารถในการเชอมตอแหลงทองเทยวตาง ๆ เขาดวยกน 2. การจดเสนทางในลกษณะวงจรบรรจบทำใหนกทองเทยวไดพบเหนสงแปลกใหมเกดความเพลดเพลนไปตลอดทาง โดยไมตองกลบเสนทางเดมซงการยอนกลบไปเสนทางเดมจะทำใหนกทองเทยวเกดความรสกเบอหนายและเสยเวลา อกทงยงเกดความสะดวกสำหรบนกทองเทยวกลมยอยทตองการทงพาหนะหรอสมภาระของตนเองไวยงจดเรมตน 3. การจดเสนทางใหมความแตกตางภายในเมอง การกำหนดเสนทางอาจจดทำขนหลายเสนทางหรอหลายระบบกไดเพอเปนการเลอกสำหรบนกทองเทยวทมเวลามากนอยตางกนความแตกตางกนอนเน องมาจากความสนใจของนกทองเท ยวเชนเสนทางสำหรบผ สนใจ ศลปะและวฒนธรรมอาจพานกทองเทยวไปตามแมนำลำคลอง เพอดชวตความเปนอยและสภาพบ านเมองหรออาจเปนเสนทางทมความหลากหลายและนาสนใจหลายดานรวมกนอย 4. ควบคมเสนทางและรปแบบของการสญจรไมใหเกดความสบสนการเขาถงและเดนทางจะตองควบคมไดงายไมสบสน 5. การใหขอมลขาวสารในเสนทางจดทำการประชาสมพนธใหขอมลกบนกทองเทยวตลอดทางอยางสมำเสมอดวยระบบปายหรอดวยวธอ น ๆ เพอชวยบอกทศทางตำแหนงทต งและระยะทาง เชน ชวยนกทองเทยวกำหนดทศทางดวยทหมายตา (Handmark) การสรางความตอเนอง

15

ของเสนทางดวยการใชวสดปพนทางเทาทเหมอนกนไปตลอดทาง หรอใชวสดพชพนธ ทเหมอนกนตลอดแนว เปนตน 6. พจารณาจดประเภทของพาหนะตามสภาพภมประเทศและภมอากาศ เสนทางทองเทยวอาจใชพาหนะในการเดนทางตางกนทำใหเกดความนาสนใจทแตกตางกนตามความเหมาะสมของลกษณะเฉพาะของพนทนน ๆ 7. จดเรมตนของเสนทางทองเทยวควรจะเขาถงไดงายมขอมลดานการทองเทยวตาง ๆ เพอใหนกทองเทยวใชประกอบในการพจารณาและตดสนใจวางแผนการเดนทาง อกทงควรมสงอำนวยความสะดวกตาง ๆ ไวบรการเชน ทจอดรถ ทพก หองนำ เปนตน ซงสงอำนวยความสะดวกเหลานไมจำเปนตองมทเดยวอาจจะกระจายตวอยตามแหลงทองเทยวกได 8. ควรมความตอเนองกบเสนทางทองเทยวบรเวณรอบพนททพฒนาดวย 9. ควรมสงอำนวยความสะดวกระหวางทางตามสมควร เชน รานอาหาร รานขายของชำ รานขายของทระลก เปนตน 10. ควรมการบรการใหขอมลโดยมเจาหนาทใหบรการขอมลตามจดตาง ๆ หรอจดทำเอกสารแผนประกาศปายสอความหมายบรเวณตามแหลงทองเทยวตาง ๆ และขอมลดงกลาวควรประกอบดวยขอมลของแหลงทองเทยว ขอมลเกยวกบทพกรานอาหาร การสญจรและดานความปลอดภย เพอใหนกทองเทยวสามารถชวยเหลอตวเองได 11. ลกษณะทางกายภาพของสงกอสรางและสงอำนวยความสะดวก ควรจะเปนรปแบบของศลปวฒนธรรมทเปนเอกลกษณของเมองทนำมาปรบปรงใหสอดคลองกบความสะดวกในการใหบรการ 12. ควรมการดแลรกษาสถานทและสวนบรการตาง ๆ ใหสะอาดเรยบรอยและใชงานไดอยตลอดเวลา (พณกฤษ อดมกตต,2557) 2.3.4 รปแบบของการจดเสนทางทองเทยว 1. เสนทางทองเทยวในเขตเมอง มบทบาทดงดดใจทางการทองเทยวมกจกรรมทนาสนใจมความหลากหลายของกจกรรมประเภทตาง ๆ เชน การคา สงคมวฒนธรรม เสนทางสญจรโดยการเดนเทาไดกลายเปนกจกรรมประเภทหนงทไดรบการพจารณากำหนดเสนทางเปนพเศษ ซงโดยสวนมากแลวจะเปนการกำหนดเสนทางทเหมาะสมตอการเดนทางในหนงวน เสนทางเหลานจะผานไปในยานธรกจ ผานอาคารหรอสถานททางประวตศาสตรทนาสนใจ สวนสาธารณะหรอจดชมววทสำคญ ๆ เสนทางทองเทยวโดยการเดนทางเปนวธการทองเทยวทใชไดสำหรบทกเมองและเปนวธทคอนขางจะอสระ มความสะดวกสำหรบนกทองเทยวทงกลมเลกและกลมใหญ เนอ งจากการเดนเทา

16

นนไมมการกำหนดระยะเวลาสามารถหยดแวะชมตามจดทนาสนใจตาง ๆ ไดตามตองการ นอกจากนการเดนทางเทายงสามารถพบเหนรายละเอยดของสภาพบานเมองวถชวตของผคนตามเมองตาง ๆ ไดอยางใกลชด อกทงยงเปนการออกกำลงกายดวย ในขณะเดยวกนการจดทำทางเดนเทาในเมองกสามารถทำไดงายและการลงทนมคาใชจายไมสงมากนกประชาชนของเมองไดรบผลประโยชนจากการมทางเดนทตอเนองกนโดยตลอดเหตผลทสำคญประการหนงในการพฒนาทางเดนเทาในเมอง คอ การขยายและพฒนาพนทในบรเวณศนยกลางการจบจายใชสอยหรอการสรางภาพพจนใหมใหกบเมองกอใหเกดความตองการกจกรรมทหลากหลายมากขนภายในเมอง ไมวาจะเปนนทรรศการการแสดงเทศกาลและกจกรรมอน ๆ ซงอาจจะตองเตรยมพนทอำนวยความสะดวก ไดแก ทางเดนเทาท นงพกผอน นำพ รานคา รานอาหารและกจกรรมในยามคำคน หากทางเดนเทาไดรบการออกแบบและวางแผนทดจะชวยปรบปรงสภาพแวดลอมสงคมและพนทเกยวเนองใหไดรบการพฒนาดวยเชนกนโดยมหลกการจดเสนทางเดนเทา ดงน 1. สงวนรกษายานฟนฟเศรษฐกจของยานปองกนไมใหยานใจกลางเมองขยายตวออกไปยงซานเมองใชในการวางแผนพฒนาเมองเพ อปรบปรงการเขาถงย านใจกลางเมอง และรกษาสภาพแวดลอมของเมอง 2. ชวยใหเกดความปลอดภยแกผเดนเทารวมทงสงเสรมใหเกดการจบจายใชสอย 3. ชวยลดปญหาการจราจรตดขดและปญหาการกดขวางทางสญจรของยานพาหนะ 4. ชวยปรบปรงลกษณะทางจนตภาพของชมชนเมองใหสวยงามและชดเจนยงขน 5. ชวยลดมลภาวะทางเสยงและมลภาวะทางอากาศทเกดจากการจราจรบนทองถนน รองรบปรมาณนกทองเทยวและนำนกทองเทยวเขาสสน. 6. สะดวกและใกลชดมากยงขน 7. สงเสรมความสมพนธทางสงคมภายในเมองใหบรการสาธารณะและกจกรรมตาง ๆ ของประชาชนเชนการพบปะสงสรรคการแสดงตาง ๆ เปนตน 8. สงเสรมการอนรกษโบราณสถานอาคารทางประวตศาสตรและปองกนมใหโบราณสถานทรดโทรมลงอนเนองจากแรงสนสะเทอนของรถยนตเปนตน 2. เสนทางธรรมชาตเสนทางธรรมชาต เปนเสนทางสำคญสำหรบแหลงทองเทยวเชงนเวศเพราะนอกจากจะทำหนาทเชอมโยงจดทองเทยว แลวยงชวยปองกนรกษาทรพยากรธรรมชาตในแหลงทองเทยวจากผลกระทบของการเหยยบยำและกจกรรมการใชประโยชนตาง ๆ นอกจากนยงเปนสอกลางทจะทำใหนกทองเทยวเขาไปเรยนรเพอสรางความเขาใจและซาบซงตอธรรมชาตอยางใกลชดมากยงขน โดยมหลกการจดเสนทางทองเทยวทางธรรมชาต ดงน 1. เปนเสนทางเดนชมธรรมชาตทมวตถประสงค เพอนกทองเทยวเขาไปช นชมธรรมชาตระหวางการใชเสนทางอาจมการศกษาเรยนรธรรมชาตบาง

17

2. เสนทางเดนปาระยะไกล เปนเสนทางเดนระยะไกลจดสรางขนเพอการใชงานเพอเดนชมธรรมชาตหรอเพอเสรมสราง ความแขงแรงของรางกายหรอเพอการไดเรยนรและเขาใจความเปนไปของธรรมชาตรอบ ๆ ตว 3. เสนทางสอความหมายธรรมชาต เปนเสนทางทสรางขนเพอการสอความหมายใหความรและความเพลดเพลนแกนกทองเทยว เสนทางสอความหมายนอาจจำแนกแยกยอยเปนเสนทางสอความหมายทมบคคลนำหรอเสนทางสอความหมายศกษาธรรมชาตดวยตนเอง 4. เสนทางเชอมโยงจดทองเทยวหรอสงอำนวยความสะดวก เปนเสนทางทสรางขนเพอวตถประสงคหลกในการนำนกทองเทยวจากจดหมายหนงไปยงอกจดหมายหนงในแหลงทองเทยวการออกแบบมกใหเปนระยะทางทสนทสดเพอใหไปถงจดหมายปลายทางทตองการอยางรวดเรวทสด 3. เสนทางแบบผสมผสาน เสนทางแบบผสมผสานเกดจากการวางแผนผงในบรเวณแหลงทองเทยวทมความโดดเดนหลายประเภทในบรเวณเดยวกน เพอกำหนดเสนทางทองเทยวคอเสนทางทกำหนดขนเพอใหนกทองเทยวสามารถพบเหนหรอเขาชมจดทนาสนใจตามแหลงทองเทยวตาง ๆ ไดงายสะดวกปลอดภยไดรบความรและความเพลดเพลนจากการใชเสนทางทจดทำขน เสนทางทองเทยวอาจเกดขนโดยอตโนมตจากการทนกทองเทยวหลาย ๆ กลมทใชเสนทางเดมซำอยเปนประจำหรออาจเปนเสนทางทกำหนดขนมาเฉพาะเปนพเศษเพอใหเหมาะสมกบสภาพภมประเทศแหลงทองเทยวโดยมหลกการจดเสนทางทองเทยวแบบผสมผสานดงน 1. การกำหนดเสนทางควรสำรวจและสงเกตการณจากพฤตกรรมของนกทองเทยว 2. การจดเสนทางในลกษณะวงรอบเพอใหนกทองเทยวเกดความเพลดเพลนและไมตองยอนกลบไปเสนทางเดม 3. การจดเสนทางใหมความแตกตางการกำหนดเสนทางอาจทำขนหลายเสนทางหรอหลายระบบกไดเพอเปนทางเลอกสำหรบนกทองเทยวทมเวลาตางกน 4. พจารณาจดประเภทของพาหนะตามสภาพภมประเทศภมอากาศเสนทางทองเทยวอาจใชพาหนะในการเดนทางตางกนทำใหเกดความนาสนใจแตกตางกนดวย 5. ความตอเนองกบเสนทางทองเทยวภายนอกเมอง เสนทางทองเทยวไมควรจะจำกดอยเพยงภายในเมองเทานน แตควรตอเนองกบเสนทางทองเทยวภายนอกเมองในแหลงทองเทยวหลกดวยซงอาจจะเปนเสนทางเดยวกนหรอตอเนองกนเปนบางสวนกได 4. เสนทางทางประวตศาสตร Edward Inskeep (1999) การทองเทยวในเมองประวตศาสตรนบเปนการทองเทยวอกประเภทหนงทไดรบความนยมอยางสงในปจจบน เนองจากเมองประวตศาสตรและวฒนธรรมไดรบการวางแผนในดานการอนรกษทางประวตศาสตร รวมทงยงมการพฒนาใหเกดกจกรรมทหลากหลายขน เชน การจดแสดง แสง ส เสยง เพอเพมความนาสนใจแกนกทองเทยวโดย มหลกการจดเสนทางทองเทยวทางประวตศาสตรดงน

18

1. นำเสนอวฒนธรรมความเชอวถชวตความเปนอยรวมถงธรรมเนยมประเพณ การแตงกาย ระเบยบแบบแผนในการใชชวต ศาสนา การไดเขาไปมสวนรวมในวถชวตของทองถน นบเปนสงทดดใจนกทองเทยว 2. นำเสนอศลปะทองถน เชน ดนตร การละเลน การฟอนรำและศลปหตถกรรมทเกดขน เชน ภาพวาด งานประตมากรรมเครองมอเครองใชตาง ๆ นอกจากนรปแบบทางสถาปตยกรรมทเปนสงดงดดใจนกทองเทยวทสำคญอกเชนกน 3. นำเสนอกจกรรมทางเศรษฐกจจากการสำรวจความคดเหนดานการทองเทยวทประสบความสำเรจนน มผลมาจากกจกรรมทางเศรษฐกจทนาสนใจของแหลงทองเทยวนน ๆ เชน เทศกาลลาสตว แสดงสนคาเกษตรกรรมซงขนอยกบเทคนคในการจดการของแหลงทองเทยว การเทยวชมอตสาหกรรมทองถน ตลาดชมชนกไดรบความนยมจากนกทองเทยวมากเชนเดยวกน 4. นำเสนอความแตกตางของเมองและชมชน ความแตกตางของเมองและชนบท อาคาบานเรอนความเปนอยของผคนเมอง ยานศนยกลางเมอง รานคา รานอาหาร สงอำนวยความสะดวก สวนสาธาราณะ พพธพนธ อาคารสาธารณะ เหมาสำหรบนกทองเทยวทชนชอบการเรยนร ศกษาและซมซบความรสกทมตอเมองทองเทยวนน การนงรถไปตามถนนสายสำคญตาง ๆ ภายในเมองผานสถานทสำคญตาง ๆ เมองทองเทยวบางแหงยงไดจดกจกรรมกลางแจงเพอดงดดความสนใจนกทองเทยว ซงการแสดงเหลานไดรบความสนใจจากนกทองเทยวเสมอมา 5. นำเสนอรปแบบทางวฒนธรรมความนาสนใจของพพธภณฑ คอการสามารถบอกกลาวเลาเร องราวทางประวตศาสตร อารยธรรม ชาตพนธ งานศลปะทองถ น หรอแมกระทงความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย วตถประสงคหลกของพพธภณฑนน กอตงเพอใหความรแกประชาชนในเมอง และดงดดนกทองเทยวชาวตางชาต 6. นำเสนอประเพณและเทศกาลทองถน ความเชอ คานยมในทองถนหรออทธพลทางศาสนา ประเพณและเทศกาลเหลานกอใหเกดฤดกาลทองเทยว จากความนยมของนกทองเทยวแทบทงสน 5. เสนทางทองเท ยววฒนธรรม เสนทางทองเท ยววฒนธรรมมขอบเขตทกวางเพราะมองคประกอบหลาย ๆ ดานทแตกตางกนทงทางดานภมศาสตรรปแบบการเดนทางทหลากหลายรวมถงแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทมอยเดมและแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทเกดขนใหมในเงอนไขทางภมศาสตร สามารถแบงเสนทางทองเทยววฒนธรรม ไดแก เสนทางทองเทยวระดบทองถนระดบภมภาคระดบชาตและระดบนานาชาต นอกจากนยงมรปแบบการเดนทางอกหลายประเภทในการทองเทยวเชงวฒนธรรมซงในหนงองคประกอบของการเดนทางทองเทยวอาจมวธการเดนทางทหลากหลาย เชน

19

1. การเดนทางทองเท ยวโดยการเดนเทาโดยมากแลวจะอย ในเสนทางศกษาสภาพแวดลอมทางธรรมชาต 2. การเดนทางทองเทยวโดยการใชบรการขนสงสาธารณะในการเดนทางโดยมากจะใชในเมองใหญ ๆ 3. การเดนทางทองเทยวโดยใชรถยนตหรอรถจกรยานยนต 4. การเดนทางทองเทยวโดยใชรถจกรยานโดยตองเปนเสนทางทเชอมตอจากรถยนตหรอเสนทางเดนเทา แตการใชรถจกรยานตองพฒนาถนนใหมเสนทางสำหรบรถจกรยานโดยเฉพาะเพอความปลอดภยของผปนจกรยาน 5 การเดนทางทองเทยวโดยการขมาซงในปจจบนมอยไมมากและมโอกาสทจะพฒนาไดอก 6 การชมทวทศนใตทองทะเลโดยใชเรอทพนเปนกระจกเปนพาหนะในการเดนทางนกทองเทยวสามารถเหนทวทศนใตทองทะเลไดจากในเรอ การจดเสนทางทองเทยวทง 5 รปแบบขางตนลวนเปนเสนทางทใชเพอเปนสอกลางในการสอความหมายถงคณคาของมรดกทางธรรมชาตประวตศาสตรและวฒนธรรม ทงน เพอเพมความเขาใจของนกทองเท ยวตอสภาพแวดลอมในทองถ นและสงเสรมคณคาทางมรดกทางธรรมชาตและประวตศาสตรรวมถงใหประสบการณทางนนทนาการและการเรยนร นอกจากนยงเปนการเพมศกยภาพของพนทแหลงทองเทยวไดอกดวย คณะผวจยไดนำแนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว มาใชในวตถประสงคท 2. เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ทำใหคณะผวจยทราบถงเสนทางการทองเทยวรปแบบตาง ๆ วามองคประกอบอะไรบาง และทราบถงลกษณะเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และใชในวตถประสงคท 3. เพอศกษาแนวทางในการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ทำใหคณะผวจยทราบถง หลกเกณฑในการจดเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรวา ควรประกอบไปดวยอะไรบาง เพอเปนเสนทางทางทองเทยวเชงประวตศาสตรทดงดดใจใหนกทองเทยวเดนทางเขามาทองเทยวและเพ มประสบการณใหมใหกบนกทองเท ยวรวมทง ใหนกทองเทยวเหนคณคาแหลงทองเทยวทางประวตศาสตร 2.4 ขอมลเบองตนของพนทวจย อทยานแหงชาตเขาพระวหารเดมเปนพนทปาสงวนแหงชาตปาเขาพระวหาร ปาฝงลำโดมใหญ ทองทอำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และอำเภอนำยน จงหวดอบลราชธาน เปนพนทกองทพภาคท 2 คายสรนาร นครราชสมา ซงไดทำการตกลงกบกรมปาไม กำหนดพนทปาไมชายแดน

20

ใหเปนพนทเพอการอนรกษ หามเขาไปและอาศยอยโดยเดดขาด เนองจากพนทดงกลาวยงคงความอดมสมบรณไปดวยปาไมและเปนแหลงตนนำลำธาร มสตวปานานาชนดอาศยอยมาก มทศนยภาพทสวยงาม ตลอดจนโบราณสถานทมความสำคญทางประวตศาสตร และไดขอใหกรมปาไมกำหนดและประกาศเปนอทยานแหงชาตตอไป ซงผลจากการสำรวจเพอดำเนนการจดตงเปนอทยานแหงชาตปรากฎวา สภาพปาของพนทปาเปนปาเบญจพรรณ อยในปาโครงการไมกระยาเลยปาเขาพระวหาร (ศก.7) ผานการทำไมแลว กบอกสวนหนงอยในปาโครงการไมกระยาเลยปาฝงซายลำโดมใหญ (อบ.2) มทศนยภาพและทวทศนทสวยงามอยหลายแหง อาทเชน จดชมววผามออแดง จดชมววหนาผาชองโพย บรเวณปาและสวนหนรอยสระตราว ถำฤาษ แหลงตดหน สถปค ภาพสลกนนตำใตผามออแดง นำตกผาชองโพย จดชมวว ภเซวยงหมอ ปราสาทโดนตวล และทสำคญอกจดหนงคอ ปราสาทเขาพระวหาร โบราณสถานสำคญเกาแกทเคยเปนกรณพพาทระหวางไทยกบกมพชา เมอป พ.ศ.2505 ซงศาลยตธรรมระหวางประเทศไดตดสนใหตกเปนสมบตของประเทศกมพชาแลวโดยเดดขาดกตาม แตถนนและบนไดทางขนสปราสาทเขาพระวหารนนอยดานพนทของประเทศไทย จำเปนอยางยงทตองผานและอาศยพนททางขนดานบรเวณผามออแดงทจงหวดศรสะเกษจดวาสะดวกทสด สำหรบอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดมพระราชกฤษฎกากำหนดทดนปาฝงซายลำโดมใหญในทองทตำบลโซง อำเภอนำยน, ตำบลโคกสะอาด อำเภอนำขน อำเภอนำยน จงหวดอบลราชธาน และปาเขาพระวหารในทองท ตำบลเสาธงช ย ตำบลภผาหมอก อำเภอกนทรลกษ ให เป นอทยานแหงชาตตามพระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 โดยไดประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 115 ตอนท14ก ลงวนท 20 มนาคม 2541 นบเปนอทยานแหงชาตลำดบท 83 ของประเทศ (สำนกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, 2563) สภาพภมประเทศทวไปสวนใหญ เปนเทอกเขาตามแนวทวเขาพนมดงรกกนชายแดนไทย-กมพชา พนทปกคลมดวยปาดบแลง ปาเบญจพรรณ และปาเตงรง ประกอบดวยไมสำคญมากมายหลายชนดมเถาวลยสะบายกษขนาดใหญทสำรวจพบในเสนทางศกษาธรรมชาตโดยแผกงกานออกรอบตนเปนบรเวณกวางมากถง100 - 400 เมตร สำหรบไมพนลางและไมองอาศยทกระจายทวไปรวมทงพชสมนไพรหลากหลายชนด ทสำคญไดแก บอระเพด พงชางหรอวานสบเลอดหรอเปลาเลอด (เหนอ)ซงมสรรพคณเปนยาสมนบำรงไฟธาตและสามารถรกษาโรคไดหลายชนด นอกจากนยงมพรรณไมทนาสนใจเปนพเศษคอบรรดากลวยไมชนดตาง ๆ ทองอาศยอยตามตนไมและกอนหนซงมมากมายโดยเฉพาะในเสนทางศกษาธรรมชาตกลวยไมเขาพระวหาร ลกษณะภมอากาศ ฤดกาลของอทยานแหงชาตเขาพระวหาร แบงออกเปน 3 ฤด คอ - ฤดรอน ระหวางเดอนมนาคม - เดอนพฤษภาคม อณภมเฉลยจะรอนจดในเดอนเมษายน - ฤดฝน ระหวางเดอนมถนายน - เดอนตลาคม ปรมาณนำฝนจะตกมากชวงเดอนสงหาคม - ตลาคม

21

- ฤดหนาว ระหวางเดอนพฤศจกายน - เดอนกมภาพนธ อณหภมเฉลยตำสดในเดอนมกราคม ซงไดรบอทธพลจากรองความกดอากาศสงทางตอนใตของประเทศจน พชพรรณและสตวปา พชพรรณ พนทสวนใหญเปนภเขาลาดชนเปนเนนเขา สภาพปาประกอบดวย ปาเบญจพรรณ พนธไมจะคละปะปนกนมาก เชน ประด มะคาโมง แดงชงชน ตะแบก มะเกลอ งวปา ฯลฯ ปาเตงรง มตนไมขนาดเลกและขนาดกลางขนอยกระจดกระจาย พชชนลางมหญาชนดตาง ๆ ขนอยทวไป โดยเฉพาะหญาแพว พนธไมทพบไดแก เตงรง พยอม เขลง ตะครอ ฯลฯ ปาดบแลง พบบรเวรทราบเรยบหรอหบเขา พนธไมทพบไดแก ตะเคยน พะยง สมพง กระเบากลก กดลน ขอยหนาม ยาง กระบก ฯลฯ พชพนลางมหวายและพชในตระกลขงขาตาง ๆ สตวปา เนองจากสภาพปาของปาเขาพระวหารและปาฝงซายลำโดมใหญ บนเทอเขาพนมดงรกยงมความอดมสมบรณ จงมสตวปานานาชนดอาศยอยทวไป เชน หมปา ลงแสม พงพอนธรรมดา กระตายปา หนทองขาว กระรอกหลากส กระแตเหนอ คางคาวยอดกลวยผเสอ นกนางแอนลาย นกเขนนอยปกแถบขาว นกปรอดทอง นกแซงแซวหางบวงใหญ นกกนแมลงอกเหลอง นกปกลายสกอต จงจกดนลายจด ต กแกเขาหนทราย กงกาบนปกสสม จงเหลนภเขาเขมร ตะกวด งดน งเหลม งแมตะงาว งหวกะโหลก กบหนอง เขยดจะนา กบหลงขด กบนา ปาดบาน องขางดำ และกบออง เปนตน ในบรเวรพนทแหลงนำมปลาหลากชนดอาศยอย เชน ปลากระสบจด ปลาตะเพยนทอง ปลานวลจนทรเทศ ปลาชอน ปลาหมอเทศ และปลาดกดาน เปนตน การเดนทาง จากกรงเทพฯ ไปตามทางหลวงหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธน) ถงจงหวดสระบร เลยวขวาตามทางหลวงหมายเลข 2 (ถนนมตรภาพ) กอนถงอำเภอสค ว เลยวขวาไปตามทางหลวงหมายเลข 24 ผานอำเภอโชคชย อำเภอประโคนชย และอำเภอสงขะ ถงส แยกตดกบทางหลวงหมายเลข221 เล ยวขวาเขาสอำเภอกนทรลกษ และผานตอไปยงท ทำการอทยานแหงชาต รวมระยะทางประมาณ 550 กโลเมตร จากจงหวดศรสะเกษ ใชทางหลวงหมายเลข 221 ผานอำเภอพยห อำเภอศรรตนะ และอำเภอกนทรลกษ ระยะทางประมาณ 62 กโลเมตร และจากอำเภอกนทรลกษเขาสททำการอทยานแหงชาต ระยะทางอกประมาณ 25 กโลเมตร รวมระยะทางจากจงหวดศรสะเกษ ถงททำการอทยานแหงชาตประมาณ 87 กโลเมตร จากจงหวดอบลราชธาน ใชเสนทางหลวงหมายเลข 24 ผานอำเภอวารนชำราบ แลวใชทางหลวงหมายเลข 2178 ผานอำเภอสำโรง อำเภอโนนคณ อำเภอเบญจลกษ แลวใชทางหลวงหมายเลข 2085 เพอเขาสอำเภอกนทรลกษ จากนนจงเดนทางเขาสอทยานแหงชาต ตามทางหลวงหมายเลข 221 ตามลำดบ รวมระยะทางจากจงหวดอบลราชธานถงททำการอทยานแหงชาตประมาณ 120 กโลเมตร

22

มรถโดยสารประจำทางทงรถธรรมดาและรถปรบอากาศ สายกรงเทพฯ - ศรสะเกษ และกรงเทพญ -กนทรลกษ ออกจากสถานขนสงสายตะวนออกเฉยงเหนอทกวน ใชเวลาเดนทางประมาณ 8 ชวโมง และจากจงหวดศรสะเกษเดนทางเขาสพนทอทยานแหงชาตตามทางหลวงหมายเลข 221 ตอไป ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวทมชอเสยง ไดแก ผามออแดง เปนจดชมทศนยภาพสองฟากฝงของสองประเทศ สงจากระดบนำทะเลปานกลางประมาณ 550 เมตร สภาพปาเบองลางเรยกวา เขมรตำ แนวเขาททอดยาวดานตะวนออก คอ เทอกเขาพนมดงรก บรเวณผามออแดงน เปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาตและประวตศาสตรทสำคญมาก ทงภาพแกะสลกนนตำ เสาธงชาตประวตศาสตร สถปค ทอยบรเวณผามออแดง (สำนกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, 2563) สถานททองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารทนาสนใจ 1. ผามออแดง

ภาพท 2.1 ผามออแดง

ทมา: Peeranut P. (2561, ออนไลน) 2. ภาพแกะสลกนนตำ

ภาพท 2.2 ภาพแกะสลกนนตำ

ทมา: Peeranut P. (2561, ออนไลน)

23

3. ปราสาทโดนตวล

ภาพท 2.3 ปราสาทโดนตวล

ทมา: กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2563, ออนไลน) 4.เสาธงชาตประวตศาสตร

ภาพท 2.4 เสาธงชาตประวตศาสตร

ทมา: ทมขาวรอบรวภธรจ.ศรสะเกษ (2561, ออนไลน) 5. สถปค

ภาพท 2.5 สถปค

ทมา: สำนกงานอทยานแหงชาต (2563, ออนไลน)

24

2.5 งานวจยทเกยวของ ธนาภา ชวยแกว, สดใจ จโรจนกล (2562) ไดศกษาเรอง การพฒนาเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมรมแมนำปากพนงเพอสงเสรมการตลาดทองเทยว อำเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช มวตถประสงค 1) เพ อสำรวจแหลงทองเท ยวเชงวฒนธรรมนำมากำหนดเสนทางทองเท ยวเชงวฒนธรรมรมแมนำปากพนง 2) เพอพฒนาองคประกอบดานการทองเทยวเชงวฒนธรรมรมแมนำปากพนงใน 3 ดาน คอ ดานแหลงทองเทยว ดานบรการทางการทองเทยว และดานตลาดทางการทองเทยว 3) จดทำและนำเสนอเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมรมแมนำปากพนง ผลการศกษา พบวา รมแมนำปากพนงมมรดกทางวฒนธรรมทหลากหลาย ประกอบดวยวถชวตชาวประมงพนบานเกาะไชย ภมปญญาการทำขนมลาของบานหอยราก โรงสแมครทเปนรองรอยบงบอกถงความอดมสมบรณของพนทผลตขาวทสำคญของภาคใตในอดต ความศรทธาตอหลวงพอผดวดนนทาราม อโบสถไมโบราณวดรามประดษฐ บานพกเชงนเวศบานวงศเบยสจจ และพระตำหนกประทบแรมของในหลวงรชกาลท 9 ซงเปนแหลงทองเทยวทมศกยภาพทจะสามารถนำมากำหนดเปนเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมรมแมนำปากพนงแบบเตมวนหรอ Full Day Tour Itinerary อนจะชวยสงเสรมดานการตลาดทองเทยวตามแนวคด “วนเดยวเทยวปากพนง” ภายใตชอรายการนำเทยว “ลองเรอหา...รกษ ทปากพนง” โปรแกรมทองเทยวสามารถดงดดนกทองเทยวไดตามหลกการสวนประสมทางการตลาดแบบ 4 P’s สงเสรมสนคาทางการทองเทยวใหเขาถงผบรโภคไดมากทสด พรชตา กดนอก,ธนาภรณ หนตลา (2561) ไดศกษาเร อง แนวทางการพฒนาเสนทางทองเทยวชมชนบานหวาน อำเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ มวตถประสงคเพอ 1. เพอศกษาบรบททวไปของพนทแหลงทองเทยวในชมชนบานหวาน ตำบลหวาน คำอำเภอราศไศล จงหวดศรสะเกษ 2. เพอศกษาเสนทางทองเทยวในชมชนบานหวาน ตำบลหวานคำ อำเภอราศไศล จงหวดศรสะเกษ 3. เพอเปนแนวทางในการพฒนาเสนทางการทองเทยวในชมชนบานหวาน ตำบลหวานคำ อำเภอราศไศล จงหวดศรสะเกษ ผลการวจยการพฒนาเสนทางภายในชมชนบานหวานสามารถพฒนาได 2 เสนทางคอ 1) เสนทางรถยนต 2) เสนทางเดนเทาเสนทางท 1) จะเปนในรปแบบระยะสนคอเสนทางทองเทยวเชงโบราณสถานเนองจากเปนสถานททองเทยวทนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยวมากทสด จงทำใหเกดเสนทางดงกลาวโดยสถานทในเสนทางม ดงนโบราณสถานกแกวสทศและหลงจากนนจะเดนทางไปยงกลมชาตพนธชาวเยอทอาศยอยในชมชนโดยนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวสวนใหญมความสนใจทงดานวฒนธรรมความเปนอยและวธชวตของชมชนสวนเสนทางท 2) คอเสนเพอการเรยนรจะเดนทางผานสวนลงไปยงโบราณอแกวสทศ หลงจากนนจะเยยมชมสถานทผลตเสอกกและเรยนรวธการทำกระเปาฉตรเงนฉตรทอง ไขเคม เปนตน จากนนแวะชมสถานทศนยจำหนายผลตภณฑของชมชนเพอเลอกซ อ โดยเสนทางดงกลาวท วามาน นนกทองเทยวสามารถเปลยนแปลงตามความเหมาะสมตามตองการของนกทองเทยว โดยรปแบบเสนทางทำขนเพอเพมความนาสนใจและเพม

25

ทางเลอกนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวยงชมชน แตชมชนบานหวานยงขาดในเรองของเสนทางการเขาถงไปยงแหลงทองเทยวแตละสถานท นกทองเทยวไมสามารถทราบถงแหลงทองเทยวบรเวณใกลเคยงของแหลงทองเทยวหลกและไมสามารถหาขอมลในอนเตอรได ดงนน ผวจยจงไดจดทำเสนทางทองเทยวในรปแบบตาง ๆขนเพอใหทราบถงเสนทางทองเทยวในรปแบบใหม ๆ เพอกอใหเกดความหลากหลายของแตละเสนทางทองเทยว เสรมศร นลดำ และคณะ (2560) ไดศกษาเรอง การพฒนาเสนทางการทองเทยวตามรอยชาตพนธในจงหวดเชยงราย การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาขอมลพนฐานทางประวตศาสตรชาตพนธในจงหวดเชยงรายและประเมนศกยภาพของแหลงทองเทยว สถานทหรอชมชนเพ อพฒนาเปนแหลงทองเทยวตามรอยชาตพนธบนเสนทางทองเทยวเศรษฐกจในจงหวดเชยงราย และ 2) เพอพฒนาเสนทางทองเทยวตามรอยชาตพนธในจงหวดเชยงรายโดยมงบนเสนทางทองเทยวเศรษฐกจของจงหวดเชยงราย ผลการวจยสามารถสรปไดดงน ขอมลพนฐานทางประวตศาสตรชาตพนธในจงหวดเชยงรายและประเมนศกยภาพของแหลงทองเทยวสถานท หร อช มชน เพ อพ ฒนา เป น แหล งทองเทยวตามรอยชาตพนธบนเสนทางทองเทยวเศรษฐกจในจงหวดเชยงรายพบวาพนทอยอาศยของกล มชาตพนธในจงหวดเชยงรายทสามารถเชอมโยงพฒนาเปนเส นทางทองเท ยวไดม 3 อำเภอ ประกอบดวย 6 ชาตพนธ เสนทางทองเทยวตามรอยชาตพนธในจงหวดเชยงราย พบวา สามารถพฒนาได 3 เสนทางสำคญคอ เสนทางทองเทยวท 1 ธรรมชาตตามรอยชาตพนธ เสนทางท 2 วถภเขากบชนเผาชาตพนธและเสนทางท 3 เยอนยลหลากชาตพนธสสนดอยตง เมอประเมนมาตรฐานของเสนทางการทองเทยวชาตพนธทง 3 เสนทาง พบวา ทกเสนทางมมาตรฐานในระดบปานกลาง สชาดา ธโนภานวฒน (2560) ไดศกษาเรอง การสงเสรมการจดการทองเทยวโดยชมชนบนเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมในเขตธนบร กรงเทพมหานคร วตถประสงคเพอ 1) ศกษาบรบทของชมชนเพอสงเสรมการจดการทองเทยวโดยชมชนบนเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมในเขตธนบร กรงเทพมหานคร และ 2)พฒนาเสนทางทองเท ยวเชงวฒนธรรมในเขตธนบร กรงเทพมหานคร ผลการวจย พบวาหลายชมชนในเขตธนบรมทรพยากรทองเทยวทงประวตศาสตร วฒนธรรม ประเพณ พธกรรม ความเชอและวถชวตแตกตางกนไป แตมชมชนกฎจน แขวงวดกลยาณ ทชมชนมสวนรวมในการจดการทองเทยว พรอมทงมทรพยากรทสามารถจดเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรม ไดแก วด โบสถ มสยด พพธภณฑ ชมชน บานโบราณ รานอาหารโปตเกส และรานขนมฝรงกฎจน สรปการจดกจกรรมศกษาเสนทางทองเทยวโดยชมชน พบวา ชมชนกฎจนมตนทนดานทรพยากรทองเทยวทเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมมากมายทสามารถเชอมโยงกบชมชนใกลเคยง รวมทงมบคลากรทางการทองเทยวทมศกยภาพในการดำเนนการขบเคลอนกจกรรมตาง ๆ และสงสำคญ คอ ชมชนมสวนรวมในการจดการทองเทยว การพฒนาเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมในเขตธนบร พบวาชมชนกฎจนจะเนนการทองเทยวทงยานกะดจนเนองจากเปนเครอขายความรวมมอทสงเสรมกน นอกจากนนกทองเทยว

26

สวนใหญเปนชาวตางชาตจงไดจดทำแผนททองเทยวยานกะดจน แผนพบคมอทองเทยวยานกะดจน และปายแนะนำสถานทสำคญในชมชนเปน 2 ภาษาเพอประชาสมพนธใหแกนกทองเทยว วระพงศ เกยรตไพรยศ และคณะ (2560) ไดศกษาเรองการจดการแหลงทองเทยวตามเสนทางโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ มวตถประสงค คอ 1. เพอสำรวจแหลงทองเทยวโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ 2. เพอศกษาคณคาและศกยภาพของแหลงทองเทยวโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณและ 3. เพอเสนอรปแบบและวธการของการจดการเสนทางการทองเทยวโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ ผลการวจย พบวา1. สำรวจแหลงทองเทยวโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ จำนวน 14 วด แบงเปนพนทจงหวดเชยงใหม 10 วด จงหวดเชยงราย 4 วด ในปจจบนเปนวดทมพระภกษ สามเณร จำพรรษาอย 12 วด และเปนวดรางอย 2วด คอ วดอาทตนแกว และวดปาแดงหลวง อำเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย 2. คณคาและศกยภาพของแหลงทองเทยวโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณพบวา คณคาแหลงทองเทยวสามารถแบงเปน 4 ดาน คอ 1) คณคาทางประวตศาสตร 2) คณคาทางโบราณสถาน 3) คณคาทางความศกดสทธ และ 4) คณคาทางวฒนธรรมประเพณ สวนศกยภาพแหลงทอง เท ยว แบงเปน 3 ดาน คอ 1) ดานการดงดดใจการทองเทยว 2) ดานการรองรบนกทองเทยว และ 3) ดานการบรหารจดการ 3. เสนอรปแบบและวธการของการจดการเสนทางการเรยนรแหลงทองเท ยวโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ 4 รปแบบ คอ 1) การทอง เทยวเชงประวตศาสตรและพทธศลปกรรม ประกอบดวยทกวด 2) การทองเทยวเชงการปฏบตธรรม 1 วด คอ วดรำเปง (ตโปทาราม)3) การทอเทยวเชงความศกดสทธ 5 วด คอ วดสวนดอก วดเชยงยน วดชยศรภม วดเจดยหลวงวรวหาร และวดนนทาราม และ 4) การทองเทยวเชงประเพณวฒนธรรมและงานประจำป จำนวน 9 วด คอ 1) วดสวนดอก พระอารามหลวง2)วดศรมงเมอง 3) วดปาแดงมหาวหาร 4) วดเจดยอด พระอารามหลวง 5)วดนนทาราม6) วดเจดยหลวงวรวหาร พระอารามหลวง 7) วดเชยงยน 8) วดพระแกว พระอารามหลวง 9) วดพระสงห พระอารามหลวง ณรงค พลรกษ (2557) ไดศกษาเรอง การทองเทยวชมชนเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมในพนทชายฝงทะเลภาคตะวนออก มวตถประสงค คอ 1. สำรวจและจดทำฐานขอมลเชงพนทแหลงทองเท ยวชมชนเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมในจงหวดชลบรระยองจนทบรแ ละตราด 2. จดรปแบบวเคราะหและจดทำแผนทเสนทางการทองเทยวชมชนเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมในจงหวดชลบรระยองจนทบรและตราด จากการศกษาพบวามแหลงทองเทยวชมชนเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมรวมทงสน 100 แหงอยในจงหวดชลบร 45 แหงจงหวดจนทบร 24 แหงจงหวดระยอง 16 แหงและจงหวดตราด 15 แหงสวนการจดเสนทางการทองเทยวแบงออกเปน 4 เสนทาง ไดแก เสนทางท 1 ทำบญไหวพระ-ชมวฒนธรรมมระยะทางรวม 13.36 กโลเมตรเสนทางท 2 ตามรอยนทาน

27

ตามหาพระรถเมรมระยะทางรวม 23.60 กโลเมตรเสนทางท 3 เท ยวเมองระยองนอนเมองจนทรมระยะทางรวม 121.33 กโลเมตรและเสนทางท 4 ยอนรอยเสนทางทพสมผสวฒนธรรมชายฝงทะเลมระยะทางรวม 218.52 กโลเมตร สรปจากงานวจยทเกยวของสประเดนการศกษา ในการศกษาเรอง แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ คณะผวจยไดนำงานวจยทเกยวของทง 6 เรองทเปนการศกษาเกยวกบการพฒนาเสนทางทองเทยวตามทกลาวมาขางตน เพอมาใชในการกำหนดแนวทางในการศกษาในครงน โดยนำมาใชในวตถประสงคท1, 2 และ 3 เพอใชเปนแนวทางในการสำรวจและเกบรวบรวมขอมลเพอศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรและใชเปนแนวทางในการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และนำวจยทเกยวของมาเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางกนของผลของการวจย เพอนำมาปรบใชในการวเคราะหและอภปรายผลของการศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

บทท 3 วธดำเนนการวจย

การศกษาเรอง แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ โดยมแนวทางในการดำเนนงานวจยดงน 3.1 ประชากรกลมตวอยาง 3.2 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล 3.3 การดำเนนการรวบรวมขอมล 3.4 การวเคราะหขอมล เพอใหสะทอนวธการดำเนนการวจย ผศกษาไดจำแนกวธดำเนนการวจยตามวตถประสงคการศกษาดงน วตถประสงคท 1. เพอศกยภาพแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ซงมวธการดำเนนการวจยดงน 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง 3.1.1 ประชากร (Population) 1. ผ แทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จำนวน 3 คน 2. ผแทนสมาชกชมชนทองเทยวบานภมซรอล คอ กำนน ประธานโฮมสเตย ประธานทอผาพนเมอง จำนวน 2 คน 3.1.2 การสมตวอยาง คณะผวจยไดกำหนดประชากรกลมตวอยางในการศกษา ดวยวธการสมตวอยาง แบบไมอาศยความนาจะเปน (Non-probability sampling) โดยใชวธการส มแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) โดยพจารณาจากบคคลทมความเกยวกบบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 3.2 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล 3.2.1 เครองมอในการวจย การศกษาครงนเปนการศกษาเชงคณภาพ คณะผวจยไดใชการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi Structure Interview) เนองจากการสมภาษณนมลกษณะผสมผสานระหวางโครงสรางขอคำถามและมการกำหนดประเดนคำถามไวลวงหนาเพอเปนแนวทางในการสมภาษณ รวมทงมความยดหยน

29

ของขอคำถาม และสามารถปรบเปลยนใหสอดคลองกบผใหสมภาษณแตละคนและสถานการณเพอการเกบขอมล โดยเลอกการสมภาษณเชงลกเปนรายบคคล (In-depth interview) เพอใหไดขอมลอยางละเอยดตามทคณะผวจยตองการ โดยแบงการสมภาษณออกเปน 2 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ ประกอบไปดวย ชอ อาชพและตำแหนงของผใหสมภาษณ สวนท 2 ขอคำถามเกยวกบบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดแก ขอมลทวไปและประวตความเปนมาของอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และขอคำถามตามองคประกอบทางการทองเทยว (5As) 3.3.2 การทดสอบเครองมอ คณะผวจยไดนำแบบสมภาษณใหอาจารยทปรกษา ตรวจสอบความถกตองของขอคำถามและสอดคลองกบวตถประสงคกอนดำเนนการเกบขอมล 3.3 การดำเนนการรวบรวมขอมล 3.3.1 ดำเนนการตดตอประสานงานกบทางผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหารและผแทนชมชนทองเทยวบานภมซรอลเพอขอความอนเคราะหในการสมภาษณ 3.3.2 ดำเนนการเกบรวบรวมขอมลจากประชากรทกำหนดโดยการใชวธสมภาษณแบบกงโครงสรางและไดมการจดบนทกในลงสมด บนทกภาพ และบนทกไฟลเสยงการสนทนาเพอดำเนนการวเคราะหขอมลตอไป 3.4 การวเคราะหขอมล คณะผวจยไดนำขอมลท ไดจากการสมภาษณ มาทำการวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) รวมกบแนวคดประกอบไปดวย แนวคดเก ยวกบการทองเท ยวเชงประวต ศาสตร และองคประกอบทางการทองเท ยว (5As) เพ อนำมาเปนขอมลในการศกษาบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และนำขอมลจากแบบสมภาษณมาวเคราะหเพอใหทราบถงบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ วตถประสงคท 2. เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง 3.1.1 ประชากร (Population) 1. ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ จำนวน 1 คน 2. ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จำนวน 3 คน

30

3. นกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จำนวน 5 คน 3.1.2 การสมตวอยาง กลมตวอยางในการศกษาในวตถประสงคน คอ ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ และผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ คณะผวจยไดกำหนดขนาดกลมตวอยาง โดยการใชวธการสมตวอยางแบบไมอาศยความนาจะเปน (Non-probability sampling) ซ งใชว ธ การส มแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) โดยพจารณาจากบคคลทมความเกยวของกบการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และบคคลทมความรเกยวกบบรบททวไปในพนทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร สำหรบการสมกลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จำนวน 5 คน คณะผวจยใชการสมแบบไมอาศยความนาจะเปน (Non-probability sampling) โดยใชวธการสมแบบบงเอญ (Accidental Sampling) เปนการสมตวอยางโดยผวจยพยายามเกบตวอยางเทาทจะทำไดตามทมอยหรอทไดรบความรวมมอ 3.2 เครองมอและการทดสอบเครองมอ

3.2.1 เครองมอในการวจย การศกษาครงนเปนการศกษาเชงคณภาพ คณะผวจยไดใชการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi Structure Interview) เนองจากการสมภาษณนมลกษณะผสมผสานระหวางโครงสรางขอคำถามและมการกำหนดประเดนคำถามไวลวงหนาเพอเปนแนวทางในการสมภาษณ รวมทงมความยดหย นของขอคำถาม และสามารถปรบเปล ยนใหสอดคลองกบผ ใหสมภาษณแตละคนและสถานการณเพอการเกบขอมล โดยเลอกการสมภาษณเชงลกเปนรายบคคล ( In-depth interview) เพอใหไดขอมลอยางละเอยดตามทคณะผวจยตองการ โดยแบงการสมภาษณออกเปน 2 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ ประกอบไปดวย ชอ อาชพและตำแหนงของผใหสมภาษณ สวนท 2 ขอคำถามเกยวกบเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 3.2.2 การทดสอบเครองมอ คณะผวจยไดนำแบบสมภาษณใหอาจารยทปรกษา ตรวจสอบความถกตองของขอคำถามและสอดคลองกบวตถประสงคกอนดำเนนการเกบขอมล 3.3 การดำเนนการรวบรวมขอมล 3.3.1 ดำเนนการตดตอประสานงานกบ ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร เพอขอความอนเคราะหในการใหสมภาษณ

31

3.3.2 ดำเนนการลงพนทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร เพอสำรวจและเกบขอมลเกยวกบเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 3.3.3 ดำเนนการเกบรวบรวมขอมลจากประชากรทกำหนดโดยการใชวธสมภาษณแบบกงโครงสรางและไดมการจดบนทกในลงสมด บนทกภาพ และบนทกไฟลเสยงการสนทนาเพอดำเนนการวเคราะหขอมลตอไป 3.4 การวเคราะหขอมล คณะผวจยไดนำขอมลท ไดจากการสมภาษณ มาทำการวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) รวมกบแนวคดประกอบไปดวย แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว และทฤษฎเกยวกบองคประกอบทางการทองเท ยว (5As) เพ อนำมาเปนขอมลในการศกษาเสนทางทองเท ยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และนำขอมลจากแบบสมภาษณมาวเคราะหเพอหาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ วตถประสงคท 3 เพอเปนแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง 3.1.1 ประชากร (Population) 1. ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ จำนวน 1 คน 2. ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จำนวน 3 คน 3. ผแทนชมชนทองเทยวบานภมซรอล คอ กำนน ประธานโฮมเสเตย ประธานทอผาพนเมอง จำนวน 2 คน 4. นกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จำนวน 5 คน 3.1.2 การสมตวอยาง กลมตวอยางในการศกษาในวตถประสงคน คอ ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ , ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และผแทนชมชนทองเทยวบานภมซรอล คอ กำนน ประธานโฮมเสเตย ประธานทอผาพนเมอง คณะผวจยไดกำหนดขนาดกลมตวอยาง โดยการใชวธการสมตวอยางแบบไมอาศยความนาจะเปน (Non-probability sampling) ซงใชวธการสมแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) โดยพจารณาจากบคคลทมความเกยวของกบการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และบคคลทมความรเกยวกบบรบททวไปในพนทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร สำหรบการสมกลมตวอยาง

32

นกทองเท ยวชาวไทยทเดนทางมาทองเท ยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จำนวน 5 คน คณะผวจยใชการสมแบบไมอาศยความนาจะเปน (Non-probability sampling) โดยใชวธการสมแบบบงเอญ (Accidental Sampling) เปนการสมตวอยางโดยผวจยพยายามเกบตวอยางเทาทจะทำไดตามทมอยหรอทไดรบความรวมมอ 3.2 เครองมอและการทดสอบเครองมอ

3.2.1 เครองมอในการวจย การศกษาครงนเปนการศกษาเชงคณภาพ คณะผวจยไดใชการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi Structure Interview) เนองจากการสมภาษณนมลกษณะผสมผสานระหวางโครงสรางขอคำถามและมการกำหนดประเดนคำถามไวลวงหนาเพอเปนแนวทางในการสมภาษณ รวมทงมความยดหย นของขอคำถาม และสามารถปรบเปล ยนใหสอดคลองกบผ ใหสมภาษณแตละคนและสถานการณเพอการเกบขอมล โดยเลอกการสมภาษณเชงลกเปนรายบคคล ( In-depth interview) เพอใหไดขอมลอยางละเอยดตามทคณะผวจยตองการ โดยแบงการสมภาษณออกเปน 2 สวนดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ ประกอบไปดวย ชอ อาชพและตำแหนงของผใหสมภาษณ สวนท 2 ขอคำถามเกยวกบการพฒนาเสนทองเทยวเชงประวตศาสตร 3.2.2 การทดสอบเครองมอ คณะผวจยไดนำแบบสมภาษณใหอาจารยทปรกษา ตรวจสอบความถกตองของขอคำถามและสอดคลองกบวตถประสงคกอนดำเนนการเกบขอมล 3.3 การดำเนนการรวบรวมขอมล คณะผวจยวเคราะหขอมลจากแบบสมภาษณ โดยการนำขอมลทงหมดมาจดทำขอมลดวยการวเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis) และนำขอมลทงหมดเขาไปปรกษาอาจารยทปรกษา เพอพจารณาความถกตองของขอมลและหาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร เพอนำไปเสนอใหกบอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 3.4 การวเคราะหขอมล คณะผวจยไดนำขอมลท ไดจากการสมภาษณ มาทำการวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) รวมกบแนวคดประกอบไปดวย แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตร ทฤษฎเกยวกบองคประกอบทางการทองเทยว (5As) แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว เพอเปนแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การศกษาครงนศกษาเกยวกบ แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ มวตถประสงคเพอ (1) เพอศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ (2) เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ (3) เพอศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระว หาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ โดยใชการสมภาษณเชงลกและการสงเกตการ ณแบบไมมสวนรวมเปนเครองมอในการศกษา โดยในบทนคณะผวจยจะนำเสนอผลการศกษาและการวเคราะหผลการศกษา ดงน 4.1 ผลการศกษา 4.1.1 ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 4.1.2 เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 4.1.3 แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 4.2 การวเคราะหผลการศกษา 4.2.1 ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 4.2.2 เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 4.2.3 แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

34

4.1 ผลการศกษา 4.1.1 ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ การศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร คณะผวจยใชการสมภาษณเชงลกและการสงเกตการณแบบไมมสวนรวมเปนเครองมอในการศกษา โดยมผลการศกษา ดงน 4.1.1 ขอมลทวไปของอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 1. ขอมลทวไปของอทยานแหงชาตเขาพระวหาร อทยานแหงชาตเขาพระวหารกอตงจาก กองทพภาคท 2 คายสรนาร นครราชสมา ซงไดทำการตกลงกบกรมปาไม กำหนดพนทปาไมชายแดนใหเปนพนทเพอการอนรกษ หามเขาไปและอาศยอยโดยเดดขาด เนองจากพนทดงกลาวยงคงความอดมสมบรณไปดวยปาไมและเปนแหลงตนนำ มสตวปานานาชนดอาศยอย มาก มทศนยภาพทสวยงาม ตลอดจนโบราณสถานท มความสำคญทางประวตศาสตร และไดขอใหกรมปาไมกำหนดและประกาศเปนอทยานแหงชาตตอไป (กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช,2558)

ภาพท 4.1 แผนทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ทมา: สำนกงานอทยานแหงชาต (2563, ออนไลน)

อทยานแหงชาตเขาพระวหาร กอตงเมอ 20 มนาคม พ.ศ. 2541 เปนอทยานแหงชาตลำดบท 9 ของภาคอสาน และเปนอทยานแหงชาตลำดบท 83 ของประเทศไทย เนอททงหมด 1,250 ไร ตงอย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และครอบคลมอำเภอนำยน จงหวดอบลราชธานบางสวน ภายใน

35

อทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวทหลากหลายทงทางธรรมชาตและทางประวตศาสตร มกจกรรมเดนปาศกษาธรรมชาต มจดกางเตนทใหบรการนกทองเทยว (นายสหสชย วงคคำลอ, 2563) ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวทมชอเสยง ไดแก ผามออแดง เปนจดชมทศนยภาพสองฟากฝงของสองประเทศ สงจากระดบนำทะเลปานกลางประมาณ 550 เมตร สภาพปาเบองลางเรยกวา เขมรตำ แนวเขาททอดยาวดานตะวนออก คอ เทอกเขาพนมดงรก บรเวณผามออแดงน เปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาตและประวตศาสตรทสำคญมาก ทงภาพแกะสลกนนตำ เสาธงชาตประวตศาสตร สถปค ทอยบรเวณผามออแดง (กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช,2558) ตารางท 4.1 องคประกอบทางการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 1. สงดงดดใจทางการทองเทยว เชงประวตศาสตร (Attraction)

• ภาพแกะสลกนนตำ

• สถปค

• ปราสาทโดนตวล

• เสาธงชาตประวตศาสตร 2. กจกรรมทางการทองเทยว (Activities)

• เดนปาศกษาธรรมชาต

• ชมทศนยภาพทผามออแดง

• บวงสรวงปราสาทโดนตวล 3. สงอำนวยความสะดวก (Amenities)

อทยานแหงชาตเขาพระวหารมสงอำนวยความสะดวกขนพนฐานทจำเปนใหบรการแกนกทองเทยวอยางเหมาะสม

4. ดานทพก (Accommodation) อทยานแหงชาตเขาพระวหารมลานกางเตนทและบานพกบรการแกนกทองเทยว

5. ดานการเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility)

มทางเขาอทยานแหงชาตเขาพระวหารทางเดยวเปนถนนลาดยางสภาพด

36

1. สงดงดดใจทางการทองเทยวเชงประวตศาสตร (Attraction) 1. ภาพแกะสลกนนตำ เปนภาพคน 3 คน ในเครองแตงกายแบบชาวกมพชา สรางขนกอนปราสาทเขาพระวหาร ราวกลางพทธศตวรรษท 11 อายประมาณ 1,500 ป (กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช,2563)

ภาพท 4.2 ภาพแกะสลกนนตำ

ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563) 2. สถปค สถปค เปนโบราณวตถมอย 2 องค ตงคอยบรเวณทศตะวนตกของผามออแดง มลกษณะเปนสเหลยมลกบาศกขนาดหนากวาง 1.93 เมตร สง 4.20 เมตร เปนศลปะแบบบาปวน ดานทศเหนอเปนสญลกษณเพศบรษ (ศวลงค) ดานทศใต เปนสงเคารพเพศสตร (โยน) ซงเปนสญลกษณของความรก แหงการเกดมนษยชาต สญลกษณของความอดมสมบรณ ซงมเรองเลาทเชอมโยงกบปราสาทโดนตวล (กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, 2563)


ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563)

37


ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563) 3. ปราสาทโดนตวล เปนปราสาทขอมขนาดเลก สรางขนราวพทธศตวรรษท 16 ตามจารกรอบประต ตรงกบ พ.ศ. 1545 ซงรวมสมยกบการกอสรางปราสาทพระวหาร ฐานปราสาทโดนตวลสรางดวยศลาแลงหนทราย ผนงกอดวยอฐ ปรางคเปนปรางคเดยว ผงรปสเหลยมจตรส กวางยาวประมาณ 7 เมตร ยอมมทง 4ดาน หนหนาไปทางทศตะวนออก (กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช,2563) ลกษณะสถาปตยกรรม 1. ปราสาทประธาน ดานทศตะวนตกแสดงประตหลอก ตงแตฐานถงขอบประตกอดวยศลาแลง ตกแตงดวยบบวควำและลกฟก เหนอขนไปกอดวยอฐทขดฝนใหเรยบลดหลนกน 4 ชน ประตจะอยทางทศตะวนออกครรภคฤหะซงเปนทางเขาทางเดยว ดานในมฐานทประดษฐานทเคารพ 2. อาคารโถงอยดานทศตะวนออกของปราสาทมแนวเสาศลาแลง 8 ตน บรเวณหวเสาตกแตงดวยลายลวดบวและลายประจำยามทเสา มการเจาะรองสเหลยมสำหรบเสยบไม ซงนาจะทำหนาทรองรบหลงคาไมมงกระเบอง มทางเขาสอาคารโถง 3 ประต กรอบประตทำจากหนทราย ประตชองกลางมขนาดใหญทสด และพบจารก 2 หลกทขอบประต 3. โคประ หรอซ มประตทางเขา อย ดานตะวนออกของปราสาทประธานและอาคารโถง ประกอบดวยเสาหนทรายจำนวน 4 ตน บรเวณหวเสาตกแตงดวยการสลกลวดลายกลบบว 4. บรรณาลย อยทางทศตะวนออกเฉยงใตของปราสาท แผนผงเปนรปสเหลยมผนผา ฐานลางกอดวยศลาแลง ถดขนมากอดวยหนทราย ยอมมดานละ 3 มม สวนเครองบนสนนษฐานวานาจะเปนเครองไมมงกระเบอง เชอกนวาบรรณาลยเปนทเกบรกษาคมภร ตำราทางศาสนา เครองมอเครองใชในการทำพธบวงสรวงทสำคญทางศาสนาพราหมณ

38

5. ฐานศลาแลง อยทางทศตะวนตกของปราสาทประธาน เปนฐานเตย รปสเหลยมตรงกลางฐาน เจาะเปนรปสเหลยมจตรส และลอมรอบไปดวยรปสเหลยมผนผาและรปสเหลยมจตรส ตรงมมทง 4 ดาน ปรากฏชองสเหลยมผนผา 6. สระนำ อยทางทศตะวนออกของปราสาทประมาณ 50 เมตร มลกษณะเปนคนดน ปจบนตนเขนหมดแลว และมนทานกลาวขานถงความงามของหญงสาวในอาณาจกรโคตระบรณ ทมความสวยงามมาก คอ นางเหนยง ดอฮ ทม จากการสมภาษณและสงเกตพบวาปราสาทโดนตวล มกจกรรมประเพณทจดขนทกป ไดแก การบวงสรวงปราสาทโดนตวล โดยจดในชวง ขน 12 คำ เดอน10 ประจำทก ๆ ป โดยมความรวมมอขององคการบรหารสวนตำบลเสาธงชย ชมชนบานภมซรอลและอทยานแหงชาตเขาพระวหารทจดขน เปนประเพณทบวงสรวงและบชาในความเชอของคนในพนท เพอความสงบสขตามแนวชายแดน “…การบวงสรวงปราสาทโดนตวลกำนนเปนคนรเรมในป 2554 ตอนแรกจะอยในการดแลของชมชนและชาวบานตอมาถกโอนใหกบองคการบรหารสวนตำบล จะจดขนในชวง ขน 12 คำ เดอน 10 ของทกป และปนตรงกบ 30 สงหาคม…” (วรยทธ ดวงแกว กำนนตำบลเสาธงชย, 2563: สมภาษณ)



39



ภาพท 4.7 พธบวงสรวงปราสาทโดนตวล


40

ภาพ 4.8 พธบวงสรวงปราสาทโดนตวล ทมา: คณะผวจย (30 สงหาคม 2563)

4. เสาธงชาตประวตศาสตร ตงอยบรเวณผาอมอแดง ในป พ.ศ. 2505 เกดขอพพาทไทย-กมพชา กรณปราสาทเขาพระวหาร ศาลโลกไดตดสนใหอธปไตยเหนอปราสาทเขาพระวหารแกกมพชา เมอวนท 15 มถนายน 2505 จอมพลประภาส จารเสถยร รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ไดอญเชญเสาธงชาตไทย ซงเคยตงอยบนยอดเขาพระวหารบรเวณผาเปยตาด มาตงไวโดยไมมการลดธงลงจากยอดเสาตงแตวนท 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2505 ซงเดมเปนเสาธงทต งอยบรเวณปราสาทเขาพระ และจากจดนยงสามารถมองเหนปราสาทเขาพระวหารผานกลองทเจาหนาทตดตงใหนกทองเทยวไดใชบรการ (กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, 2563)

ภาพท 4.9 การสองกลองชมปราสาทเขาพระวหาร

ทมา: คมชดลก (2562, ออนไลน)

41

ภาพท 4.10 ภาพเขาพระวหารผานกลอง

ทมา: กา อรนธรณ (2558, ออนไลน)

ภาพท 4.11 เสาธงชาตประวตศาสตร ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563)

42

ภาพท 4.12 เสาธงชาตประวตศาสตร ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563)

นอกจากนนภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารยงมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทไมไดเปดบรการใหนกทองเทยวทวไปไดรบชม ไดแก ทำนบโบราณ (สระตราว) เปนแองนำกวางใหญ มนำตลอดทงป บรเวณโดยรอบเปนลานหนทราย มรองรอยการตดหนเพอนำไปสรางปราสาทเขาพระวหาร สระตราวจะรองรบสายนำทไหลผานถำใตเพงหนลงสบรเวณทลมตำซงมแนวหนซอนกนเปนขอบเขอนกนสายนำใหไหลไปตามทตองการ (สรางดวยทอนหนทรายซงตดมาจากแหลงตดหนมาวางเรยงกนอยางเปนระเบยบ) มผสนนษฐานวาทลมตรงน คอ บารายหรอแหลงเกบนำของขอม หากนกทองเทยวตองการเยยมชมทำนบโบราณตองทำหนงสอมาเปนคณะหรอแจงเจาหนาทเทานน “...ในอทยานมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร ภาพแกะสลก สถปค แหลงตดหน ทำนบบราณ ปราสาทโดนตวล แตทำนบโบราณและแหลงตดหนหากจะเขาชมตองใหเจาหนาพาไปเนองจากเปนพนทใกลแนวชายแดน…” (สหสชย วงคคำลอ เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร , 2563: สมภาษณ) 2. กจกรรมทางการทองเทยว (Activities) จากการสมภาษณพบวา กจกรรมทางการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดแก เดนปาศกษาธรรมชาตกลวยไมเขาพระวหาร ชมทศนยภาพทผามออแดง และมกจกรรมทจดเปนประจำทกป ไดแก บวงสรวงปราสาทโดนตวล วงเฉลมพระเกยรตสผามออแด

43

“…กจกรรมทสามารถทำไดภายในอทยานมเสนทางศกษาธรรมชาตกลวยไมเขาพระวหาร จดชมววทะเลหมอกผามออแดง ดคางคาว ดดอกไมชวงปลายฝนตนหนาว…” (เหมอนฝน จบจนทร เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร, 2563: สมภาษณ)

ภาพท 4.13 ชมทศนยภาพทผามออแดง


3. สงอำนวยความสะดวก (Amenities) จากการสงเกตการณแบบไมมสวนรวมและการสมภาษณ นนพบวา สงอำนวยความสะดวกทจำเปนตอนกทองเทยวททางอทยานม ไดแก หองนำ ปายสอความหมาย รานอาหาร รานขายของทระลก สญญาณโทรศพท สถานทจอดรถ ศนยบรการนกทองเทยว ปายบอกทาง สภาพถนน จดกางเตนท บานพก เจาหนาทใหบรการ “…สงอำนวยความสะดวกของอทยานกจะมศนยบรการนกทองเทยวทเปนแหลงขอมลเบองตน จะมเจาหนาทคอยแนะนำขอมลแหลงทองเทยวภายในอทยาน มรานคา รานขายของทระลกทขนทะเบยนกบอทยานทงหมด 33 ราน ซงเปนรานทมอยกอนการกอต งอทยานแลว…” (สหสชย วงคคำลอ เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร, 2563: สมภาษณ)

44

ภาพท 4.14 ปายสอความหมาย


ภาพท 4.15 หองนำบรเวณผามออแดง ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563)

45

ภาพท 4.16 รานอาหาร รานขายของทระลก


ภาพท 4.17 ลานจอดรถ


46

ภาพท 4.18 รานคาสวสดการ


ภาพท 4.19 ททำการอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563) และสงอำนวยความสะดวกทควรไดรบการพฒนา คอ ปายสอความหมาย ระบบนำประปา รถรบสงจากททำการอทยานไปทผามออแดง

47

“…สงอำนวยความสะดวกทควรพฒนา คอ ปายสอความหมายทยงมนอยและการมรถโดยสารทรบสงภายในอทยาน เนองจากบางคนไมมรถสวนตว…” (ศราวฒ บญสง เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ,2563: สมภาษณ) “…สงอำนวยความสะดวกทควรพฒนา คอ ระบบนำประปา เพอใหบรการนกทองเท ยวเนองจากอยบนพนทสงทำใหนำไมคอยไหล…” (ณชกานต บญปญญา นกวเคราะหและนโยบายทองเทยวกฬาจงหวดศรสะเกษ, 2563: สมภาษณ 4. ดานทพก (Accommodation) จากการสมภาษณ พบวา ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมทพกบรการแกนกทองเทยวคอลานกางเตนทและบานพก และชมชนใกลเคยง คอ ชมชนบานภมซรอลมโฮมสเตย รสอรทบรการแกนกทองเทยว “…ทางอทยานมลานกางเตนทมบานพก นกทองเทยวทเดนทางมากจะมาพกทบานพกบาง หรอบานภมซรอลกมทพกบรการใหนกทองเทยว…” (ศราวฒ บญสง เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ,2563: สมภาษณ)

ภาพท 4.20 บานพกภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

ทม : คณะผวจย (16 สงหาคม 2563)

48

ภาพท 4.21 ลานกางเตนท

ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563) 5. ดานการเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) การเขาถงแหลงทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมความยากงายปะปนกน มถนนเขาอทยานเพยงเสนทางเดยวเปนถนนลาดยางทไดรบการพฒนาอยางด แตเสนทางการเขาถงแหลงทองเทยวบางแหลงภายในอทยานยงไมไดรบการพฒนา เชน เสนทางไปปราสาทโดนตวล เปนถนนลาดยางทชำรด เนองจากปราสาทโดนตวลตงอยหางจากผามออแดงทเปนแหลงทองเทยวยอดนยมของนกทองเทยวและปราสาทโดนตวลกยงไมไดรบความนยมจากนกทองเทยวมากนก ทำใหสภาพถนนสญจรไมสะดวกเทาทควร “…มถนนเขาอทยานเพยงทางเดยวเปนถนนเสนหลกมาจากจงหวดสภาพถนนดเปนถนนลาดยางสวนไปปราสาทโดนตวลมชำรดบางแตกยงใชงานได…” (ศราวฒ บญสง เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ,2563: สมภาษณ)

49

ภาพท 4.22 เสนทางไปอทยานแหงชาตเขาพระวหาร


ภาพท 4.23 เสนทางไปอทยานแหงชาตเขาพระวหาร


50

ภาพท 4.24 เสนทางไปปราสาทโดนตวล

ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563) สวนเสนทางแหลงทองเทยวอน ๆ ทอยบรเวณผามออแดงจะมการสรางเสนทางทคำนงถงสภาพแวดลอมและความกลมกลนกบธรรมชาต

ภาพท 4.25 เสนทางไปชมภาพแกะสลกนนตำ


51

ภาพท 4.26 เสนทางไปชมสถปค


ภาพท 4.27 เสนทางเดนชมทศนยภาพบรเวณผามออแดง


52

ภาพท 4.28 แผนทแสดงสถานททองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

ทมา: คณะผวจย 4.1.2 เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากการสมภาษณและการสงเกตการณแบบไมมสวนรวม มผลการศกษาน 1. การเขาถงแหลงทองเทยว สภาพถนน ดานเสนทางทสามารถเขาถงอทยานแหงชาตเขาพระวหาร สามารถเดนทางเขาถงไดอยางสะดวกโดยรถยนตและรถจกรยานยนตสวนตวโดยมเสนทางทสามารถเขาถงได ดงน

ททำการอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

ปราสาทโดนตวล

ผามออแดง

สถปค

เสาธงชาตประวตศาสตร

ภาพแกะสลกนนตำ

เสนทางศกษาธรรมชาต

กลวยไมเขาพระวหาร

53

ภาพท 4.29 แผนทแสดงการเดนทางเขาถงอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

จากมหาวทยาลยอบลราชธาน ทมา: google map (2563,ออนไลน)

1. ใชเสนทางหลวงแผนดนหมายเลข 24 (ถนนโชคชย-เดชอดม) จากมหาวทยาลยอบลราชธานประมาณ 8 กโลเมตร เลยวซายสเสนทางหลวงหมายเลข 226 (ถนนอบล-ศรสะเกษ) ประมาณ 33 กโลเมตร และเลยวซายสถนนหมายเลข 2085 ตรงไปประมาณ 58 กโลเมตร สเสนทางหลวงหมายเลข 221 ตรงไปประมาณ 33 กโลเมตร เพอเขาสอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จะมระยะทางประมาณ 132 กโลเมตร โดยใชระยะเวลาในการเดนทาประมาณ 2 ชวโมง 2. ใชเสนทางหลวงแผนดนหมายเลข 24 (ถนนโชคชย-เดชอดม) จากมหาวทยาลยอบลราชธานประมาณ 77 กโลเมตร และเล ยวซายส ถนนหมายเลข 2085 ตรงไปประมาณ 12 กโลเมตร สเสนทางหลวงหมายเลข 221 ตรงไปประมาณ 33 กโลเมตร เพอเขาสอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จะมระยะทางประมาณ 124 กโลเมตร โดยใชระยะเวลาในการเดนทาประมาณ 1 ชวโมง 30 นาท 3. ใชเสนทางหลวงหมายเลข 221 ออกเดนทางจากศาลากลางจงหวดศรสะเกษ เขามายงอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมระยะทางประมาณ 102 กโลเมตร โดยใชระยะเวลาในการเดนทาประมาณ 1 ชวโมง 30 นาท

54

ภาพท 4.30 แผนทแสดงการเดนทางเขาถงอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

จากศาลากลางจงหวดศรสะเกษ ทมา: google map (2563,ออนไลน)

2. ผลการศกษาจากภาครฐ จากการสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหารและผแทนสำนกงานทองเทยวกฬาจงหวดศรสะเกษ พบวาภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมเพยงเสนทางศกษาธรรมชาต ยงไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวจะมาชมทศนยภาพทผามออแดงเทานน “…ภายในอทยานแหงชาตจะมเพยงเสนทางศกษาธรรมชาต ยงไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวจะมาชมววทผามออแดงเทานน…” (สหสชย วงคคำลอ เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร, 2563: สมภาษณ) 1. ขอจำกดในการจดเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร จากการสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหารและผแทนสำนกงานทองเทยวกฬาจงหวดศรสะเกษ พบวา การทจะบรณะซอมแซมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรตองอยในการดแลของกรมศลปากร ทำใหอทยานแหงเขาพระวหารทำไดเพยงดแลแหลงทองเทยวแตไมสามารถบร ณะซอมแซมได “…ถาเปนแหลงทองเท ยวเชงประวตศาสตร เชน ปราสาทโดนตวล ดวยความทเปนประวตศาสตรจะมหนวยงานทรบผดชอบคอกรมศลปากร กจะมขอจำกดในเร องของการบรณะซอมแซม การเขาไปปรบปรงพนท ปรบปรงภมทศนตาง ๆ ในเขตโบราณสถาน…” (ณชกานต บญปญญา นกวเคราะหและนโยบายทองเทยวกฬาจงหวดศรสะเกษ, 2563: สมภาษณ)

55

และขอจำกดเขตแดนและความปลอดภยตามแนวชายแดน ทเปนพนททเคยเกดกรณพพาท ไทย- กมพชา เชน แหลงทองเทยวทางประวตศาสตรบางแหลงกไมสามารถเปดบรการแกนกทองเทยวได หากนกทองเทยวสนใจทจะเดนทางทองเทยวตองตดตออทยานและทางอทยานจะมเจาหนาทพาไป แหลงทองเทยวทางประวตศาสตรไมไดเปดใหบรการแกนกทองเทยวโดยทวไป คอ ทำนบโบราณ แหลงตดหน “…การพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรมขอจำกดในเรองพนททไมชดเจน เปนเขตแนวชายแดนไทยกมพชาซงเปนเรองระหวางประเทศ ทยงไมสามารถหาขอตกลงกนได และความปลอดภยตามแนวชายแดนจะเปดเสนทางทองเทยวไดเฉพาะจดและจะมเจาหนาททหารดแลตวามปลอดภย…” (สหสชย วงคคำลอ เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร, 2563: สมภาษณ) 3. ผลการศกษาจากนกทองเทยว จากการสมภาษณนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารเกยวกบการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร มผลการศกษา ดงน 1. แหลงทองเทยวทนกทองเทยวไปเยยมชม จากการสมภาษณพบวา นกทองเทยวจะไปเยยมชมทศนยภาพทผามออแดง ชมภาพแกะสลกนนตำ และสถปค ซงเปนแหลงทองเทยวบรเวณใกลเคยงกน “…ถานอกจากผามออแดงจะไปดภาพแกะสลก สถปค ทอยใกล ๆ กน…” (กงแกว แกวลอย, นกทองเทยว 2563: สมภาษณ) 2. การเดนทางมายงอทยานของนกทองเทยว จากการสมภาษณ พบวา นกทองเท ยวจะเดนทางมายงอทยานโดยรถยนตสวนตว และรถจกรยานยนต และเดนทางมาเปนกลมครอบครวและกลมเพอน “…เดนทางมาดวยรถยนตสวนตวกบครอบครว มทจอดรถสะดวกสบาย…” (ภานวฒน จนทรโท, นกทองเทยว 2563: สมภาษณ) “…เดนทางมาดวยรถจกรยานยนตเพราะอยใกลกบแหลงทองเทยวและไดชมววระหวางทางขนมาและมากบเพอน…” (รจนา มากมล, นกทองเทยว 2563: สมภาษณ)

56

3. ระยะเวลาในการทองเทยวภายในชมชนของนกทองเทยว จากการสมภาษณ พบวา นกทองเทยวจะใชระยะเวลาในการทองเทยวระยะสนตงแต 1- 3 ชวโมง ครงวน โดยมนกทองเทยวสวนนอยทเดนทางมาคางคนทจดกางเตนท โฮมสเตย หรอบานพกในอทยาน “…จะใชเวลาในการทองเทยวประมาณ 2 ชวโมงได มาแคดทะเลหมอกในตอนเชาแลวกกลบ…” (สรยา สทธพร, นกทองเทยว 2563: สมภาษณ) 4. การทราบเสนทางทองเทยว จากการสมภาษณ พบวา นกทองเทยวทราบถงเสนทางทองเทยวทอยบรเวณใกลกบผามออแดง คอ มสถปค ภาพแสลกนนตำ เสาธงชาตประวตศาสตร ผานโชเชยลมเดย และมการสอบถามเจาหนาทอทยานทคอยใหบรการ “…รวามแหลงทองเทยวจากเฟซบคของอทยานและจากเพอน มการเปดใหชมวว ชมสถปค…” (กงแกว แกวลอย, นกทองเทยว 2563: สมภาษณ) “…สอบถามจากเจาหนาท ท ศนยบรการนกทองเท ยว วามแหลงทองเท ยวอะไร กจะมเจาหนาทแนะนำ….” (ภานวฒน จนทรโท, นกทองเทยว 2563: สมภาษณ) 4.1.3 แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากการสมภาษณ มผลการศกษา ดงน 1. แผนพฒนาการทองเทยว จากการสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร พบวา อทยานแหงชาตเขาพระวหารมการเตรยมแผนพฒนาดานสงอำนวยความสะดวก และกจกรรมทหลากหลายขนเพอรองรบนกทองเทยวในอนาคต “…มการวางแผนในการพฒนาโครงการตาง ๆ เกยวกบสงอำนวยความสะดวก หองนำ แหลงนำ ถงขยะและสงแวดลอม และมแผนพฒนากจกรรม มการสงเจาหนาทไปอบรมเรองดดาว แตยงไมประกาศเปนแผนหลก…” (สหสชย วงคคำลอ เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร , 2563: สมภาษณ) “…มแผนพฒนากจกรรมแตยงไมชดเจน อาจจะเพมเลนจกรยานและวงใหกบนกทองเทยว เนองจากมนกทองเทยววงและปนจกรยานเกอบทกวน…” (เหมอนฝน จบจนทร เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร, 2563: สมภาษณ)

57

2. การพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร จากการสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และผแทนการทองเทยวกฬาจงหวดศรสะเกษ พบวา หากจะพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรสามารถทำได ทงแบบเทยวครงวน เตมวน และพกคางคน เพราะอทยานมจดกางเตนทและบานพกบรการใหแกนกทองเทยว “…ถาจะพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรอาจจะเปนเชาไปเยนกลบ เพราะพนทบนอทยานไมเหมาะกบการพกคางคน หากนกทองเทยวประสงคจะพกทางอทยานกมจดกางเตนท และบานพกใหบรการบรเวณททำการอทยานดานลาง…” (ศราวฒ บญสง เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ,2563: สมภาษณ) “…ถาจะทำเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร สามารถออกแบบไดหลายรปแบบเนองจากอทยานมกจกรรมอน ๆ ทหลากหลาย นอกจากชมโบราณสถานหรอหมอก ยงมดดาว มบรการคายเยาวชนใหกบหนวยงานทตองการเรยนร…” (ณชกานต บญปญญา ผแทนทองเทยวกฬาจงหวดศรสะเกษ, 2563: สมภาษณ) 3.ประโยชนของการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร จากการสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และผ แทนการทองเทยวกฬาจงหวดศรสะเกษ นกทองเทยว กำนนตำบลเสาธงชย ประธานทอผาพนเมอง พบวา หากจะพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรจะมประโยชนทงตออทยาน ชมชนใกลเคยงและนกทองเทยว ทงในเรองรายได การอนรกษ และนกทองเทยวทสนใจในการทองเทยวเชงประวตศาสตร “…หากพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรกจะเปนเรองด เพราะภายในอทยานยงไมมผลตภณฑของชมชนไปขายหากมการพฒนาใหนกทองเทยวมาทำกจกรรมทศนยทอผาเยอะขน กล มทอผากจะมรายไดมากขน…” (บญโฮม ไชยขนตร ประธานทอผาพนเมอง 2563: สมภาษณ) “…หากมการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรกจะไดประโยชนรวมกนทงชมชนและอทยานจะไดอนรกษธรรมชาตและประวตศาสตรรวมกน…” (สหสชย วงคคำลอ เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ,2563: สมภาษณ) “…จะเปนประโยชนทางดานการเรยนรแมวาไมสามารถเขาชมปราสาทเขาพระวหารได แตยงมแหลงทองเทยวประวตศาสตรอน ๆ อก เชน ภาพแกะสลกนนตำ สถปค และยงเสรมชวยใหชมชนใกลเคยงมรายไดเพมขนอกดวย…” (ณชกานต บญปญญา ผแทนทองเทยวกฬาจงหวดศรสะเกษ , 2563: สมภาษณ) “…หากมการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรจะเปนประโยชนและควรมการผลกดนแหลงเรยนรในชมชนมากขนกวาน มศนยเรยนร ศนยสนคาโอทอป…” (วรยทธ ดวงแกว กำนนตำบลเสาธงชย, 2563: สมภาษณ)

58

“…ถาพฒนากจะเปนประโยชนตอนกทองเทยวทชอบการเดนทางเชงประวตศาสตร ทำใหรเกยวกบประวตศาสตรความเปนมาของสถานททองเทยว…” (กงแกว แกวลอย, นกทองเทยว 2563: สมภาษณ) สรปไดวาจากการศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารพบวา แหลงทองเทยวมความสำคญทางประวตศาสตรเปนโบราณสถานในชวงสมยยคขอม และเปนพนททเคยเกดเหตการณทางประวตศาสตร คอ กรณพพาทไทย-กมพชา มการเขาถงทสะดวกสบายเนองจากเสนทางทเดนทางเขามาถงอทยานแหงชาตเขาพระวหารนนเปนเสนทางหลกทมาจากจงหวดศรสะเกษ และเปนถนนลาดยางสภาพด ซงมกจกรรมทนกทองเทยวสามารถทำไดคอ เดนปาศกษาธรรมชาต ชมทศนยภาพ และมกจกรรมประเพณประจำป ไดแก บวงสรวงปราสาทโดนตวล และว งเฉลมพระเกยรต ดานส งอำนวยความสะดวกภายในอทยานท งปายบอกทาง รานอาหาร ลานจอดรถ เปนตน จากการศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานนน ยงไมมการจดเสนทางทชดเจน มเพยงเสนทางศกษาธรรมชาต เนองจากมขอจำกดในเรองขอพพาทตามแนวชายแดน สงผลใหแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรบางแหลงไมสามารถเปดใหบรการได แตกมการเปดใหบรการบางแหลง ไดแก ปราสาทโดนตวล สถปค เสาธงชาตประวตศาสตร และภาพแกะสลกนนตำ การเขาถงแหลงทองเทยวนน ๆ สะดวกสบาย นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวจะนำรถยนตและจกรยานยนตสวนตวมาเอง จะใชระยะเวลาในแหลงทองเทยวประมาณ 1-3 ชวโมง ครงวน และพกคางคน 4.2 การวเคราะหผลการศกษา 4.2.1 ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ คณะผวจยไดนำผลการศกษามาวเคราะหตามแนวคดการทองเทยวเชงประวต ศาสตรและแนวคดองคประกอบทางการทองเทยว เพอมาวเคราะหเช องโยงกบวตถประสงคท 1. เพอศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ พบวาแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร มความสำคญทางประวตศาสตรเปนโบราณสถาน โบราณวตถในชวงสมยยคขอม ไดแก ภาพแกะสลกนนตำ ปราสาทโดนตวล สถปค และเปนพนททเคยเกดเหตการณทางประวตศาสตร คอ กรณพพาทไทย-กมพชา สงผลใหตองนำเสาธงชาตทเคยตงบรเวณปราสาทเขาพระวหารลงมาทผามออแดง รวมทงชมชนใกลเคยง คอ ชมชนบานภมซรอล มสวนรวมในการจดกจกรรมภายในพนทแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรเหลาน

59

ซงสอดคลองกบแนวคดของ วรรณา วงษวานช ทไดใหความหมายของการทองเทยวเชงประวตศาสตร (Historical Tourism) หมายถง การไปเยยมชมยงสถานททองเทยวทมประวตความเปนมาเกยวกบประวตศาสตรโดยไดรบความรและความเขาใจตอคณคาของโบราณสถานนน ๆ อกทงยงตระหนกถงคณคาและความสำคญของประวตศาสตร มจตสำนกทดในการรกษามรดกอนทรงคณคาทางวฒนธรรม โดยทคนในชมชนนน ๆ มสวนรวมในการบรหารจดการการทองเทยว และแนวคดของ ฉนทช วรรณถนอม ทอธบายถงการแบงแหลงทองเทยวประเภทประวตศาสตรโบราณสถานและโบราณวตถออกเปน 2 ประเภทยอยทสำคญ ไดแก 1. ประเภทโบราณสถาน เปนสถานททมอายนบรอยปหรอโดยลกษณะแหงการกอสรางหรอโดยหลกฐานเกยวกบประวตศาสตรของสถานทนน เปนประโยชนในทางประวตศาสตรหรอโบราณคดสำหรบโบราณสถานของไทย 2. ประเภทโบราณวตถเปนสงประดษฐหรอสงทเกดขนตามธรรมชาตหรอทเปนสวนหนงสวนใดของโบราณสถาน ดานสงดงดดใจทางการทองเทยวเขงประวตศาสตร สถานททองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารเปนแหลงทองเทยวทมความสำคญทางประวตศาสตร ตงอยบนพนททเคยเกดเหตการณทางประวตศาสตร กรณพพาทตามแนวชายแดนไทย-กมพชา มทศนยภาพทสวยงามบรเวณภาพแกะสลกนนตำ เปนแหลงเรยนรประวตศาสตรทสำคญแหงหนงในจงหวดศรสะเกษ และแหลงทองเทยวบางแหลงมประเพณทจดขนทกปเปนความเชอของคนในชมชนใกลเคยงจดเปนสงดงดดใจทางการทองเทยวอยางหนง ดานกจกรรมทางการทองเทยว กจกรรมทางการทองเทยวน น นกทองเท ยวสามารถชมทศนยภาพไดตลอดทงป และมกจกรรมทจดขนเปนทกป คอ การบวงสรวงปราสาทโดนตวล โดยนกทองเทยวสามารถเขารวมได ดานสงอำนวยความสะดวก อทยานแหงชาตเขาพระวหารมสงอำนวยความสะดวกขนพนฐานใหบรการแกนกทองเทยวอยางเหมาะสม รวมถงมรานอาหาร รานขายของทระลกทใหบรการแกนกทองเทยว ในสวนของความปลอดภยทางการทองเทยวจะมเจาหนาทอทยานและเจาหนาทหารอำนวยความสะดวกและดแลความปลอดภย แตยงขาดการรบสงนกทองเทยวบรเวณททำการอทยานแหงชาตเขาพระวหารไปยงผามออแดงซงมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรตงอย ดานการเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) การเขาถงแหลงทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมความยากงายปะปนกน มถนนเขาอทยานเพยงเสนทางเดยวเปนถนนลาดยางทไดรบการพฒนาอยางด แตเสนทางการเขาถงแหลงทองเทยวบางแหลงภายในอทยานยงไมไดรบการพฒนา เชน เสนทางไปปราสาทโดนตวล เปนถนนลาดยางทชำรด

60

ดานทพก (Accommodation) ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมทพกบรการแกนกทองเทยวคอลานกางเตนทและบานพก และชมชนใกลเคยง คอ ชมชนบานภมซรอลมโฮมสเตย รสอรทบรการแกนกทองเทยว ซงสอดคลองกบแนวคดองคประกอบทางการทองเทยว ของ Dickman ไดกลาววา สงดงดดใจ (Attraction) จดเปนองคประกอบทมความสำคญอยางยงเพราะเปนสงทจงใจใหนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยว ณ สถานทนน ซงสามารถแบงแยกเปนสถานทสำคญทางศาสนา หาดทราย ชายหาด ภเขา อทยานแหงชาตเทศกาลตาง ๆ หรอสถานททมความสวยงามเปนเอกลกษณและเปนทโดงดงและโดยทวไปสถานททองเทยวทมช อเสยงมกจะมส งดงดดใจมากกวาหนง อยาง กจกรรม (Activities) สถานททองเทยวควรจดใหมกจกรรมตาง ๆ ทนกทองเทยวสามารถทำในชวงเวลาทพำนกทองเทยว ณ สถานทนน เพอเพมความนาสนใจของการทองเทยวและชวงเวลาพกผอนของนกทองเทยว สงอำนวยความสะดวก (Amenities) หมายถง สงบรการขนพนฐานตาง ๆ ทจำเปนตอการทองเทยวและระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ ซงมอยในแหลงทองเทยวนน ๆ ทนกทองเทยวสามารถจะใชไดอยางสะดวกสบายมากนอยเพยงใด การเขาถง (Access) หมายถง สภาพการคมนาคมไปสแหลงทองเทยวนน ๆ มความสะดวกสบายเหมาะตอการเดนทางทองเทยวมากนอยเพยงใด โดยพจารณาจากระยะทาง จากจดศนยกลางการทองเทยวมาสแหลงทองเทยว และยงสอดคลองแนวคดของ พะยอม ธรรมบตร ไดกลาววา แหลงทองเทยว (Attraction) นบเปนองคประกอบทมความสำคญสงสดของการเดนทางเพราะเปนจดดงดดใหนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยว แหลงทองเทยวอาจเปนธรรมชาตทมความโดดเด น กจกรรมการท องเท ยว (Activities) และก จกรรมน นทนาการ (Tourist activities และ Recreational activities) นบเปนองคประกอบทสำคญในยคปจจบนเพราะการทองเทยวมไดหมายถง เพยงแคการเดนทางไปชมโบราณสถานอนสาวรย ความงดงามของธรรมชาตเทานน แตเปนการทนกทองเทยวไดมโอกาสทำกจกรรมตาง ๆ การเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) ไดแก การมระบบโครงสรางพนฐานทเหมาะสม เชน ระบบคมนาคมสนามบนตลอดจนบรการดานอตสาหกรรมขนสง เชน การขนสงทางอากาศทางบกและทางนำซงจะเอออำนวยใหนกทองเทยวสามารถเดนทางไปถงจดหมายปลายทาง และบรการเบดเตลดทงหมดทมใหนกทองเทยว (Ancillary) อาท เชน บรการดานรานอาหาร โรงพยาบาลไปรษณย สถานบรการนำมน รานคา รานขายของทระลก หองสขา เปนตน 4.2.2 เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ คณะผวจยไดนำผลการศกษามาวเคราะหตามแนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยวและแนวคดองคประกอบททางการทองเทยว เพอมาวเคราะหเชอมโยงกบวตถประสงคท 2 . เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรล กษ

61

จงหวดศรสะเกษ พบวา การเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) สามารถเขาถงไดงายจากถนนสายหลกของจงหวดและมสภาพถนนด แตภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารไมมการจดเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรทชดเจนมเพยงเสนทางทนกทองเทยวนยมเดนทางไปเยยมชมอยเปนประจำ ไดแก จดชมววผามออแดง เสนทางศกษาธรรมชาต ซงภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทนาสนใจทงดานสถาปตยกรรม เหตการณทางประวตศาสตร แตยงไมเปนทรจกเทาทควร คณะผวจยจงมความเหนวาสามารถพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรในอทยานแหงชาตเขาพระวหารได 2 เสนทาง คอเสนทางระยะสนกบเสนทางระยะยาว แตพบวามขอจำกดในการจดเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ในเรองของแนวชายแดนทยงไมชดเจน หากจะมการสามารถทำไดท งแบบคร งวนและพกคางคน ซ งนกทองเท ยวท เดนทางมาทองเท ยวจะใชระยะเวลาทองเท ยวไมนาน และนกทองเท ยวมความเหนวาหากพฒนาเส นทางทองเท ยวเชงประวตศาสตร จะเปนประโยชนแกผสนใจการทองเทยวเชงประวตศาสตร ซงสอดคลองกบแนวคดกบเสนทางทองเทยวของ เดชา บญคำ ใหความหมายของ การจดเสนทางสญจรเพอการทองเทยว หมายถง การกำหนดเสนทางเพอใหนกทองเทยวเขาชมจดทน าสนใจตามแหลงทองเทยวตาง ๆ ไดงายสะดวกและปลอดภยรวมทงยงไดรบความรและความเพลดเพลนควบคกนไป บางครงเสนทางการทองเทยวอาจเกดขนจากการทนกทองเทยวหลาย ๆ กลมใชเสนทางเดมอยเปนประจำ ซงอาจจะเปนเสนทางทางรถยนต ทางเทา ทางเรอ หรอทางอน ๆ ทอาจใชรวมกบเสนทางสญจรปกตของเมองหรอการกำหนดเสนทางขนมาเฉพาะเปนพเศษกได และสอดคลองแนวคดองค ประกอบทางการท องเท ยวของ Dickman ได กล าวถ งว า การเข าถ งแหล งท องเท ยว (Accessibility) (สภาพการเขาถงเสนทางคมนาคม) หมายถง สภาพการคมนาคมไปสแหลงทองเทยวนน ๆ มความสะดวกสบายเหมาะตอการเดนทางทองเทยวมากนอยเพยงใด โดยพจารณาจากระยะทาง จากจดศนยกลางการทองเทยวมาสแหลงทองเทยว เชน ระยะทางจากตวเมอง ซงจะเปนศนยกลางการทองเทยวของพนทนน เปนตน พจารณาจากลกษณะการเดนทางวาเปนอยางไร เชน โดยรถยนต เรอ หรอการเดนเทา สภาพของเสนทางเอออำนวยตอการเดนทางมากนอยเพยงใด มสภาพเปนถนนคอนกรตราดยางลกรงหรอถนนดน ถาเปนแมนำลำคลองตองใชเรอหรอแพ มสงกดขวางหรอไม และถาเปนทางเทาสภาพทางเดนดหรอไม ระยะทางเดนเหมาะกบนกทองเทยวเพยงใด การจดหาพาหนะสะดวกหรอยากและคาวาจางแพงหรอถก เปนตน และแนวคดองคประกอบทางการทองเทยว ของ พะยอม ธรรมบตร ไดกลาววา การเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) ไดแก การมระบบโครงสรางพนฐานทเหมาะสม เชน ระบบคมนาคมสนามบนตลอดจนบรการดานอตสาหกรรมขนสง เชน การขนสงทางอากาศทางบกและทางนำซงจะเอออำนวยใหนกทองเทยวสามารถเดนทางไปถงจดหมายปลายทาง (Destination) หรอแหลงทองเทยว (Attraction)

62

เนองจากผลการศกษา พบวา ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ดงนน คณะผวจยจงไดนำหลกเกณฑการจดเสนทางทองเทยว ของ พณกฤษ อดมกตต โดยจะใชหลกเกณฑนในการจดรปแบบเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรในวตถประสงคท 3 ซง พณกฤษ อดมกตต ไดกลาวถงขอพจารณาในการจดเสนทางสญจรเพอการทองเทยวดงน 1. ควรสำรวจและสงเกตการณจากพฤตกรรมของนกทองเทยวทเปนอยประกอบกบแนวโนมทควรจะเปนในการจดเสนทาง และจดลำดบความสำคญและความนาสนใจ จากนนพจารณาความสามารถในการเชอมตอแหลงทองเทยวตาง ๆ เขาดวยกน 2. การจดเสนทางในลกษณะวงจรบรรจบทำใหนกทองเทยวไดพบเหนสงแปลกใหมเกดความเพลดเพลนไปตลอดทาง 3. การจดเสนทางใหมความแตกตาง การกำหนดเสนทางอาจจดทำขนหลายเสนทางหรอหลายระบบกไดเพอเปนการเลอกสำหรบนกทองเทยวทมเวลามากนอยตางกน 4. ควบคมเสนทางและรปแบบของการสญจรไมใหเกดความสบสนการเขาถงและเดนทางจะตองควบคมไดงายไมสบสน 5. การใหขอมลขาวสารในเสนทางจดทำการประชาสมพนธใหขอมลกบนกทองเทยวตลอดทางอยางสมำเสมอ 6. พจารณาจดประเภทของพาหนะตามสภาพภมประเทศและภมอากาศ 7. จดเร มตนของเสนทางทองเท ยวควรจะเขาถงไดงายมขอมลดานการทองเทยวตาง อกทงควรมสงอำนวยความสะดวกตาง ๆ ไวบรการ 8. ควรมความตอเนองกบเสนทางทองเทยวบรเวณรอบพนททพฒนาดวย 9. ควรมสงอำนวยความสะดวกระหวางทางตามสมควร เชน รานอาหาร รานขายของชำ รานขายของทระลก เปนตน 10. ควรมการบรการใหขอมลโดยมเจาหนาทใหบรการขอมลตามจดตาง ๆ 11. ลกษณะทางกายภาพของสงกอสรางและสงอำนวยความสะดวก ควรจะเปนรปแบบของศลปวฒนธรรมทเปนเอกลกษณ 12. ควรมการดแลรกษาสถานทและสวนบรการตาง ๆ ใหสะอาดเรยบรอยและใชงานไดอยตลอดเวลา 4.2.3 แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ คณะผวจยไดนำผลการศกษามาวเคราะหตามแนวคดการทองเทยวเชงประวตศาสตร แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยวและแนวคดองคประกอบททางการทองเทยว เพอเชอมโยงกบวตถประสงคท 3. เพอศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ดงนน คณะผวจยจงไดจดทำเสนทางทองเทยวระยะสน และเสนทางทองเทยวระยะยาว คอ ทองเทยวภายในอทยานครงวน และมการพกคางคน โดยจดทำรปแบบการทองเทยวออกเปน 2 รปแบบ ไดแก 1. เสนทางยอนรอยประวตศาสตร 2. เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน

63

ภาพท 4.31 แผนทเสนทางยอนรอยประวตศาสตร

ฟงบรรยายทศนยบรการนกทองเทยว เสาธงชาตประวตศาสตร ภาพแกะสลกนนตำ สถปค ปราสาทโดนตวล

ทมา: คณะผวจย ตารางเสนทางระยะสน เสนทางยอนรอยประวตศาสตร

รปแบบการทองเทยวระยะสน คอ นกทองเทยวสามารถเดนทางเทยวชมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรไดตามเสนทางทมการเรยงลำดบตามเหตการณทางประวตศาสตรจากปจจบนยอนกลบไปสอดตในชวงอาณาจกรขอม โดยใชเวลาในการทองเท ยวแคในชวงเชาของวน ในสวนของการรบประทานอาหารกลางวนนกทองเทยวสามารถเลอกรบประทานบนอทยานแหงชาตเขาพระวหาร รานอาหารในชมชนบานภมวรอล หรออาจจะเปนรานอาหารอนตามเสนทางทนกทองเทยวใชเดนทางกลบภมลำเนาได โดยเสนทางยอนรอยประวตศาสตรขอมโบราณ โดยเสนทางนนกทองเทยวสามรถชม

ลานจอดรถ ลานจอดรถ

จดช าระคาบรการ

ทท าการอทยาน

รานอาหาร , รานขายของทระลก

จดกางเตนท, บานพก

64

ไดตลอดทงป เหมาะสำหรบนกทองเทยวทสนใจในการเรยนรประวตศาสตรและกล มทช นชอบสถาปตยกรรมในอดต เนองจากสถานททองเทยวนนจะเปนสถานททองเทยวเชงประวตศาสตรทงหมด ซงรปแบบของการทองเทยวระยะสน เปนดงน

ตารางท 4.2 เสนทางยอนรอยประวตศาสตร

เวลา สถานท 08.00 น. เดนทางขนสผามออแดงเพอฟงบรรยายเกยวกบขอมลตาง ๆของแหลงทองเทยว ท

ศนยบรการนกทองเทยว ประมาณ 30 นาท จากนนเดนทางไปบรเวณจดชมเสาธงชาตประวตศาสตร

08.30 น. เดนทางเขาสจดชมเสาธงชาตประวตศาสตร ทถกยกลงมาจากปราสาทเขาพระวหาร ในป พ.ศ. 2505 และสองกลองชมความงดงามของปราสาทเขาพระวหาร ทวทศนธรรมชาตของฝงประเทศกมพชา และไหวพระขอพร โดยใชเวลาประมาณ 1 ชวโมง จากนนเดนทางไปยงบรเวณภาพแกะสลกนนตำ

09.00 น. เดนทางเลาะใตผามออแดงเพอชมภาพแกะสลกนนตำ อายประมาณ 1,500 ป ทมการสนนษฐานวาถกสรางขนกอนปราสาทเขาพระวหาร และชนชมความสวยงามของทวทศนธรรมชาต โดยใชเวลาประมาณ 30 นาท จากนนเดนทางไปยงสถปค

09.30 น. เดนทางไปสถปค เปนโบราณวตถมอย 2 องค คนทนเชอกนวาเปน "สถปค เลอกค ครอง" ท มความเช อวาหากใครมาขอพรใหแฟนรกแฟนหลง กจะไดสมความปรารถนา หรอใครยงไมมแฟนกสามารถมาขอเนอคไดจากสถปคน โดยใชเวลาประมาณ 30 นาท และเดนทางไปสปราสาทโดนตวล

10.00 น. เลอกซอของฝาก ของทระลก เชน กระเปา ผาขาวมาพนเมอง เปนตน

10.30 น. เดนทางส ปราสาทโดนตวล ซ งเปนปราสาทขอมโบราณขนาดเลกทมเร องราวทเชอมโยงกบสถปค เพราะมตำนานวาปราสาทโดนตรวลคออนสรณสถานความรกเชนเดยวกน สถานทยดเหนยวจตใจของราษฎรในพนทตำบลเสาธงชยอกดวย โดยใชเวลาประมาณ 1 ชวโมง

11.30 น. เดนทางกลบภมลำเนา

65

ภาพท 4.32 แผนทเสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน ชมววผามออแดง ฟงบรรยายทศนยบรการนกทองเทยว เสาธงชาตระวตศาสตร ภาพแกะสลกนนตำ สถปค ปราสาทโดนตวล ศนยทอผาขาวมาพนเมอง

ทมา: คณะผวจย เสนทางระยะยาว เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถนบานภมซรอล รปแบบเสนทางทองเท ยวระยะยาว มการพกคางคน ซ งมท พกใหนกทองเทยวเลอกไดหลากหลาย มทงลานกางเตนท บานพกของอทยานแหงชาตเขาพระวหาร รสอรทและโฮมสเตยใน

ลานจอดรถ ลานจอดรถ

ทท าการอทยาน จดกางเตนท, บานพก

จดช าระคาบรการ รานอาหาร , รานขายของทระลก โฮมสเตย ,ทพก ภายในชมชน

66

ชมชนบานภมซรอล และในสวนของการรบประทานอาหารเยน หากนกทองเทยวพกในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร นกทองเท ยวตองหารบประทานเอง ซ งอาจจะออกมารบประทานตามรานอาหารในชมชนบานภมซรอล หรอจะประกอบอาหารรบประทานเองในอทยานแหงชาตเขาพระวหารกได หากนกทองเทยวพกรสอรทหรอโฮมสเตยในชมชนบานภมซรอล กจะมอาหารเยนไวคอยบรการเรยบรอยแลว รปแบบการทองเทยวระยะยาวน นกทองเทยวจะตองตนเชา เพอขนไปชมทะเลหมอก และเทยวชมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และมาเรยนรภมปญญาทองถนของชมชนบานภมซรอล ในการสาธตการทอผาขาวมาพนเมอง ชวงทเหมาะสมกบการใชเสนทางนคอชวงปลายฝนตนหนาวหรอตงแตเดอนกนยายนถงเดอนกมภาพนธ โดยเสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน เหมาะสำหรบนกทองเทยวทสนใจเรยนรประวตศาสตรและกลมทสนใจในการเรยนรภมปญญาทองถน เนองจากสถานททองเทยวมทงเชงประวตศาสตรและการเรยนรภมปญญาทองถน ตารางท 4.3 เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน

เวลา สถานท 18.00 น. เดนทางเขาสทพก ซงนกทองเทยวสามารถเลอก นอนเตนท หรอบานพกในอทยาน

แหงชาตเขาพระวหารได หรอหากนกทองเทยวอยากพกในชมชนกสามารถเลอกพก รสอรท โฮมสเตย ได ในสวนของอาหารเยนนกทองเทยวสามารถทำรบประทานเองหรอตามรานอาหารทอยในบรเวณใกลเคยงได

06.00 น. เดนทางถงจดชมววพระอาทตยขนและทะเลหมอกในยามเชาบนผามออแดง เพอชมความงดงามของธรรมชาตยามเชา โดยใชเวลาประมาณ 1 ชวโมง

07.00 น. ฟงบรรยายเก ยวกบขอมลตาง ๆของแหลงทองเท ยว ท ศนยบรการนกทองเทยว ประมาณ 30 นาท จากนนเดนทางไปรบประทานอาหารทรานอาหารของอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

07.30 น. รบประทานอาหารทรานอาหารภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 08.30 น. เดนทางเขาสจดชมเสาธงชาตประวตศาสตร ทถกยกลงมาจากปราสาทเขาพระวหาร

ในป พ.ศ. 2505 และสองกลองชมความงดงามของปราสาทเขาพระวหาร ทวทศนธรรมชาตของฝ งประเทศกมพชา ไหวพระขอพร โดยใชเวลาประมาณ 1 ช วโมง จากนนเดนทางไปชมภาพแกะสลกนนตำ

09.30 น. เดนทางเลาะใตผามออแดงเพอชมภาพแกะสลกนนตำ อายประมาณ 1,500 ป ทมการสนนษฐานวาถกสรางขนกอนปราสาทเขาพระวหาร และชนชมความสวยงามของทวทศนธรรมชาต โดยใชเวลาประมาณ 30 นาท จากนนเดนทางไปยงสถปค

67

10.00 น. เดนทางไปสถปค เปนโบราณวตถมอย 2 องค คนทน เช อกนวาเปน "สถปค เลอกคครอง" ทมความเชอวาหากใครมาขอพรใหแฟนรกแฟนหลง กจะไดสมความปรารถนา หรอใครยงไมมแฟนกสามารถมาขอเนอคไดจากสถปคน โดยใชเวลาประมาณ 30 นาท และเดนทางไปสปราสาทโดนตรวล

10.30 น. เดนทางสปราสาทโดนตวล ซงเปนปราสาทขอมโบราณขนาดเลกทมเรองราวทเ ชอยโยงกบสถปค เพราะมตำนานวาปราสาทโดนตรวลคออนส รณสถานความรกเชนเดยวกน สถานทยดเหนยวจตใจของราษฎรในพนทตำบลเสาธงชยอกดวย โดยใชเวลาประมาณ 1 ชวโมง

11.30 น. ออกจากอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

12.00 น. รบประทานอาหารภายในเอาหารพนบานของคนในชมชนบานภมซรอล เชน แหนมเหด เปนตน หรอรานอาหารภายในชมชนตามความตองการของนกทองเทยว

13.00 น. ชมการสาธตการทอผาขาวมาพนเมอง และซอของฝากทกลมทอผาขาวมาพนเมอง บานภมซรอล โดยใชเวลาประมาณ 2 ชวโมง

15.00 น. เดนทางกลบภมลำเนา เสนทางทองเทยว ทง 2 เสนทาง เปนเสนทางทคณะผวจยไดจากการศกษา เปนเสนทางทนกทองเทยวสามารถเลอกเดนทางไปได ซงนกทองเทยวสามารถดและเดนทางตามเสนทางทกำหนดข น แตการเดนทางทองเทยวกข นอย กบความสนใจของนกทองเท ยว โดยนกทองเท ยวสามารถเปลยนเปนเสนทางอนไดตามความตองการ

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษา เรอง แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ เปนการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative Reserch) มวตถประสงค 1. เพอศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 2. เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และ 3. เพอศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ เกบรวมรวมขอมลโดยใชการสมภาษณเชงลกและการสงเกตการณแบบไมมสวนรวมเปนเครองมอในการศกษา โดยในบทนคณะผ วจยไดสรปผล อภปรายผล รวมทงขอเสนอแนะทไดจากการวจย และขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป ซงนำเสนอขอมลออกเปน 3 สวน ดงน 5.1 สรปผลการศกษา 5.2 อภปรายผล 5.3 ขอเสนอแนะ 5.1 สรปผลการศกษา จากการศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ สามารถสรปผลการศกษาตามวตถประสงค ดงน 5.1.1 ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากผลการศกษาจาก หนวยงานภาครฐ กำนนตำบลเสาธงชย ประธานทอผาพนเมอง พบวาบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร พบวา อทยาน แหงชาตเขาพระวหารกอตงจาก กองทพภาคท 2 คายสรนาร นครราชสมา ในป พ.ศ. 2541 มเนอททงหมด 1,250 ไร ตงอย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และครอบคลมอำเภอนำยน จงหวดอบลราชธานบางสวน ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวทหลากหลายทงทางธรรมชาตและทางประวตศาสตร ไดแก ผามออแดง ภาพแกะสลกนนตำ สถปค ปราสาทโดนตวล เสาธงชาตประวตศาสตร เสนทางศกษาธรรมชาต

69

ดานสงดงดดใจทางการทองเทยวเชงประวตศาสตร (Attraction) จากผลการศกษา พบวาอทยานแหงชาตเขาพระวหารมส งด งดดใจทางการทองเชงประวตศาสตรทเปดใหนกทองเทยวชมโดยทวไป ไดแก 1. ภาพแกะสลกนนตำ สรางขนกอนปราสาทเขาพระวหาร อายประมาณ 1,500 ป 2. สถปค เปนโบราณวตถมอย 2 องคเปนสญลกษณของความรก แหงการเกดมนษยชาต สญลกษณของความอดมสมบรณ ซงมเรองเลาทเ ชอมโยงกบปราสาทโดนตวล 3. ปราสาทโดนตวล เปนปราสาทขอมขนาดเลก สรางขนราวพทธศตวรรษท 16 ซงร วมสมยกบการกอสรางปราสาทพระวหาร 4. เสาธงชาตประวตศาสตร จากกรณการเกดขอพพาทไทย -กมพชาปราสาทเขาพระวหาร จอมพลประภาส จารเสถยร ไดอญเชญเสาธงชาตไทย และจากจดนยงสามารถมองเหนปราสาทเขาพระวหารผานกลองทเจาหนาทตดตงใหนกทองเทยวไดใช บรการ และมแหลงทองเทยวไมไดเปดบรการใหนกทองเทยวทวไปไดรบชม ไดแก ทำนบโบราณ (สระตราว) เปนแองนำกวางใหญ มนำตลอดทงป บรเวณโดยรอบเปนลานหนทราย มรองรอยการตดหนเพอนำไปสรางปราสาทเขาพระวหาร หากนกทองเทยวตองการเยยมชมทำนบโบราณตองทำหนงสอมาเปนคณะหรอแจงเจาหนาทเทานน ดานกจกรรมทางการทองเทยว (Activities) จากผลการศกษา พบวา กจกรรมทางการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดแก เดนปาศกษาธรรมชาตกลวยไมเขาพระวหาร ชมทศนยภาพทผามออแดง และมกจกรรมทจดเปนประจำทกป ไดแก บวงสรวงปราสาทโดนตวล โดยชาวบานในชมชนบานภมซรอลจะมสวนรวมในการจดกจกรรมเปนประจำทกป ดานสงอำนวยความสะดวก (Amenities) จากผลการศกษา พบวา อทยานแหงชาตเขาพระวหารมสงอำนวยความสะดวกขนพนฐานทจำเปนใหบรการแกนกทองเทยวอยางเหมาะสม เชน ลานจอดรถ ไฟฟา นำประปา รานอาหาร รานขายของความสะดวก เปนตน ดานทพก (Accommodation) จากศกษา พบวา ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมทพกบรการแกนกทองเทยวคอลานกางเตนทและบานพก และชมชนใกลเคยง คอ ชมชนบานภมซรอลมโฮมสเตย รสอรทบรการแกนกทองเทยว ดานการเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) จากศกษา พบวา การเขาถงแหลงทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร มถนนเขาอทยานเพยงเสนทางเดยวเปนถนนลาดยางทไดรบการพฒนาอยางด แตเสนทางการเขาถงแหลงทองเทยวบางแหลงภายในอทยานยงไมไดรบการพฒนา

70

5.1.2 เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากผลการศกษาจาก หนวยงานภาครฐ และนกทองเทยว พบวา การเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) สามารถเดนทางไดทงทางรถยนตและรถจกรยานยนต มสภาพถนนทด เปนเสนทางหลกมาจากจงหวดศรสะเกษ แตกยงมเสนทางภายมนอทยานทยงไมไดรบการพฒนา คอ เสนทางทเดนทางไปยงปราสาทโดนตวล เปนสภาพถนนลาดยางชำรด สวนสภาพเสนทางไปยงแหลงทองเทยวอน ๆ มสภาพด มการสรางเสนทางทคำนงถงสภาพแวดลอมและความกลมกลนกบธรรมชาต ในสวนของเสนทางทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมเพยงเสนทางศกษาธรรมชาต ยงไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวจะมาชมทศนยภาพทผามออแดงเทานน ขอจำกดในเรองการจดเสนทางทองเทยว คอ การบรณะซอมแซมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรตองอยในการดแลของกรมศลปากร ทำใหอทยานแหงเขาพระวหารทำไดเพยงดแลแหลงทองเทยวแตไมสามารถบรณะซอมแซมได และขอจำกดเขตแดนและความปลอดภยตามแนวชายแดน ทเปนพนททเคยเกดกรณพพาท ไทย- กมพชา เชน แหลงทองเทยวทางประวตศาสตรบางแหลงกไมสามารถเปดบรการแกนกทองเทยวได ซงนกทองเทยวจะเดนทางมาทองเทยวโดยรถยนตสวนตว และรถจกรยานยนต ซงเดนทางมาเปนกลมครอบครวและกลมเพอน ไปเยยมชมทศนยภาพทผามออแดง ชมภาพแกะสลกนนตำ และสถปค ซงเปนแหลงทองเทยวบรเวณใกลเคยงกน จะใชระยะเวลาในการทองเทยวระยะสนตงแต 1- 3 ชวโมง ครงวน โดยมนกทองเทยวสวนนอยทเดนทางมาคางคน การรบรเสนทางทองเทยวนกทองเทยวจะรบรผานโชเชยลมเดย และมการสอบถามเจาหนาทอทยานทคอยใหบรการ 5.1.3. แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากผลการศกษาจาก หนวยงานภาครฐ กำนนตำบลเสาธงชย ประธานทอผาพนเมอง และนกทองเทยว พบวา ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทมความสำคญ และมทศนยภาพทสวยงาม คณะผวจยจงไดจดทำเสนทางทองเทยวระยะสน และเสนทางทองเทยวระยะยาว คอ ทองเทยวภายในอทยานคร งวน และมการพกคางคน โดยจดทำรปแบบการทองเทยวออกเปน 2 รปแบบ ไดแก 1. เสนทางยอนรอยประวตศาสตร โดยเรมจาก ฟงบรรยายทศนยบรการนกทองเทยว เสาธงชาตประวตศาสตร ภาพแกะสลกนนตำ สถปค ปราสาทโดนตวล โดยนกทองเทยวสามารถเดนทางเทยวชมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรไดตามเสนทางทมการเรยงลำดบตามเหตการณทางประวตศาสตรจากปจจบนยอนกลบไปสอดตในชวงอาณาจกรขอม

71

โดยใชเวลาในการทองเท ยวแคในชวงเชาของวน ในสวนของการรบประทานอาหารกลางวนนกทองเทยวสามารถเลอกรบประทานบนอทยานแหงชาตเขาพระวหาร รานอาหารในชมชนบานภมซรอล หรออาจจะเปนรานอาหารอนตามเสนทางทนกทองเทยวใชเดนทางกลบภมลำเนาได 2. เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน โดยเรมจาก ชมววผามออแดง ฟงบรรยายทศนยบรการนกทองเทยว เสาธงชาตระวตศาสตร ภาพแกะสลกนนตำ สถปค ปราสาทโดนตวล ศนยทอผาขาวมาพนเมอง โดยมการพกคางคน ซงมทพกใหนกทองเทยวเลอกไดหลากหลาย มทงลานกางเตนท บานพกของอทยานแหงชาตเขาพระวหาร รสอรทและโฮมสเตยในชมชนบานภมซรอล หากนกทองเทยวพกในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร รปแบบการทองเทยวระยะยาวน นกทองเทยวจะตองตนเชา เพอขนไปชมทะเลหมอก และเทยวชมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และมาเรยนรภมปญญาทองถนของชมชนบานภมซรอล ในการสาธตการทอผาขาวมาพนเมอง เสนทางทองเทยว ทง 2 เสนทาง เปนเสนทางทคณะผวจยไดจากการศกษา เปนเสนทางทนกทองเทยวสามารถเลอกเดนทางไปได ซงนกทองเทยวสามารถดและเดนทางตามเสนทางทกำหนดข น แตการเดนทางทองเทยวกข นอย กบความสนใจของนกทองเท ยว โดยนกทองเท ยวสามารถเปลยนเปนเสนทางอนไดตามความตองการ 5.2 อภปรายผล จากการศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ สามารถตามอภปรายผลวตถประสงค ดงน 5.2.1 ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

อทยานแหงชาตเขาพระวหารกอตงขนโดยกองทพภาคท 2 คายสรนาร นครราชสมา ในป พ.ศ. 2541 ต งอย อำเภอกนทรลกษ จ งหวดศรสะเกษ และครอบคลมอำเภอนำยน จงหวดอบลราชธานบางสวน นอกจากนนอทยานแหงชาตเขาพระวหารยงมชอเสยงเปนทรจกจากผคนในวงกวางเพราะเปนพนททเกดเหตการณทางประวตศาสตร คอ กรณพพาทปราสาทเขาพระวหารระหวางราชอาณาจกรกมพชากบราชอาณาจกรไทย ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวสำคญทมคณคาและความสำคญทางประวตศาสตร สถาปตยกรรม สงคม และวฒนธรรมอย 4 แหง ประกอบดวย ภาพแกะสลกนนตำ สถปค ปราสาทโดนตวล และเสาธงชาตประวตศาสตร นอกจากมแหลงทองเทยวทสำคญแลวยงมงานประเพณทสะทอนความความเชอ ความศรทธา และความสมพนธระหวางชมชนกบแหลงทองเทยวอกดวย ในทกปชมชนบานภมซรอลจะจดงานประเพณบวงสรวงปราสาทโดนตวล ณ ปราสาทโดนตวล นอกจากนนงานประเพณดงกล าวยงแสดงถงอตลกษณของ

72

ชมชนภมซรอลซงเปนชาตพนธคนไทยเชอสายเขมรไดเปนอยางด สอดคลองกบ วระพงศ เกยรตไพรยศ และคณะ (2560) ไดศกษาเรองการจดการแหลงทองเทยวตามเสนทางโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ พบวาคณคาและศกยภาพของแหลงทองเทยวโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ สามารถแบงคณคาแหลงทองเทยว ออกเปน 4 ดาน คอ 1) คณคาทางประวตศาสตร 2) คณคาทางโบราณสถาน 3) คณคาทางความศกดสทธ และ 4) คณคาทางวฒนธรรมประเพณ ภายในพนทแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรเหลาน นกทองเทยวสามารถชมทศนยภาพและเรยนรประวตศาสตรไปดวย นอกจากแหลงทองเทยวสำคญทกลาวขางตน เพออำนวยความสะดวกแกผมาเยอน ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารยงมสงอำนวยความสะดวกพนฐานทใหบรการแกผมาเยอน เชน ทพก บรการอาหารและเครองดม ซงอทยานมสงอำนวยความสะดวกขนพนฐานทจำเปนไวบรการแกนกทองเทยว เชนเดยวกบงานของวระพงศ เกยรตไพรยศ และคณะ (2560) ไดศกษาเรองการจดการแหลงทองเทยวตามเสนทางโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ ทกลาววาศกยภาพแหลงทองเทยว แบงเปน 3 ดาน คอ 1) ดานการดงดดใจการทองเทยว 2) ดานการรองรบนกทองเทยว และ 3) ดานการบรหารจดการ 5.2.2 เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ผลการศกษา พบวา การเขาถงอทยานแหงชาตเขาพระวหาร สามารถเดนทางไดทงทางรถยนตและรถจกรยานยนต มสภาพถนนท ด แตภายในอทยานยงไมมเสนทางทองเท ยวเชงประวตศาสตร นกทองเท ยวท เดนทางมาทองเท ยวจะมาชมทศนยภาพทผามออแดงเทาน น ซงนกทองเทยวจะเดนทางมาทองเทยวโดยรถยนตสวนตว และรถจกรยานยนต ไปเยยมชมทศนยภาพทผามออแดง ชมภาพแกะสลกนนตำ และสถปค ซ งเปนแหลงทองเทยวบรเวณใกลเคยงกน จะใชระยะเวลาในการทองเทยวระยะสนตงแต 1- 3 ชวโมง ครงวน โดยมนกทองเทยวสวนนอยทเดนทางมาคางคน การรบรเสนทางทองเทยวนกทองเทยวจะรบรผานโชเชยลมเดย และมการสอบถามเจาหนาทอทยานทคอยใหบรการ จากทพบวาอทยานแหงชาตเขาพระวหารยงไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร แตมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทสามารถพฒนาเปนเสนทางทองเทยวได จงมการศกษาและนำเสนอรปแบบเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรขน ซงมความสอดคลองกบงานวจยของ พรชตา กดนอก,ธนาภรณ หนตลา (2561) ไดศกษาเรอง แนวทางการพฒนาเสนทางทองเทยวชมชนบานหวาน อำเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ พบวา ชมชนบานหวานมแหลงทองเทยวทนาสนใจแตไมมการจดทำเปนเสนทางทองเทยว จงมการพฒนาเสนทางภายในชมชนบานหวานขน สามารถพฒนาได 2 เสนทางคอ 1) เสนทางรถยนต 2) เสนทางเดนเทา เชนเดยวกบงานของ เสรมศร นลดำ และคณะ (2560) ไดศกษาเรอง การพฒนาเสนทางการทองเทยวตามรอยชาตพนธในจงหวดเชยงราย พบวา พนทอยอาศยของกลมชาตพนธในจงหวดเชยงรายไมเคยมการจดรปแบบการเดนทางให

73

เปนเสนทางทองเทยว แตจากการศกษาครงนสามารถเชอมโยงพฒนาเปนเสนทางทองเทยวไดม 3 อำเภอ ประกอบดวย 6 ชาตพนธ และสามารถพฒนาได 3 เสนทางสำคญคอ เสนทางทองเทยวท 1 ธรรมชาตตามรอยชาตพนธ เสนทางท 2 วถภเขากบชนเผาชาตพนธและเสนทางท 3 เยอนยลหลากชาตพนธ สสนดอยตง นอกจากพบวาในอทยานแหงชาตเขาพระวหารขาดเสนทางทองเท ยวเชงประวตศาสตรยงพบวาชมชนบานภมซรอลมบทบาทในการเขามาจดกจกรรมและมสวนรวมในการจดการทองเทยว สามารถนำชมชนมาเชอมโยงเปนเสนทางทองเทยวรวมกบอทยานแหงชาตเขาพระวหารได เชนเดยวกบงานของ สชาดา ธโนภานวฒน (2560) ไดศกษาเรอง การสงเสรมการจดการทองเทยวโดยชมชนบนเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมในเขตธนบร กรงเทพมหานคร ทพบวา หลายชมชนในเขตธนบรมทรพยากรทองเทยวทงประวตศาสตร วฒนธรรม ประเพณ พธกรรม ความเชอและวถชวตแตกตางกนไป และชมชนมสวนรวมในการจดการทองเทยว พรอมทงมทรพยากรทสามารถจดเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมได ชมชนกฎจนมตนทนดานทรพยากรทองเทยวทเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมมากมายทสามารถเชอมโยงกบชมชนใกลเคยง 5.2.3. แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ผลการศกษา พบวา ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารสามารถจดทำเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรระยะสน และระยะยาว คอ ทองเทยวภายในอทยานครงวน และมการพกคางคน โดยจดทำรปแบบการทองเทยวออกเปน 2 รปแบบ ไดแก 1. เสนทางยอนรอยประวตศาสตรขอมโบราณ 2. เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถนบานภมซรอล ซงสอดคลองกบ ธนาภา ชวยแกว, สดใจ จโรจนกล (2562) ไดศกษาเรอง การพฒนาเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมรมแมนำปากพนงเพอสงเสรมการตลาดทองเทยว อำเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช พบวา สามารถนำมากำหนดเปนเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมรมแมนำปากพนงแบบเตมวนหรอ Full Day Tour Itinerary อนจะชวยสงเสรมดานการตลาดทองเทยวตามแนวคด “วนเดยวเทยวปากพนง” ภายใตชอรายการนำเทยว “ลองเรอหา...รกษ ทปากพนง” สอดคลองกบ พรชตา กดนอก,ธนาภรณ หนตลา (2561) ไดศกษาเรอง แนวทางการพฒนาเสนทางทองเทยวชมชนบานหวาน อำเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ พบวา สามารถพฒนาได 2 เสนทาง คอ เสนทางท 1) จะเปนในรปแบบระยะสนคอเสนทางทองเทยวเชงโบราณสถานเนองจากเปนสถานททองเทยวทนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยวมากทสด 2) คอเสนเพอการเรยนรจะเดนทางผานสวนลงไปยงโบราณอแกวสทศ หลงจากนนจะเยยมชมสถานทผลตเสอกกและเรยนรการทำผลตภณฑของชมชน และสอดคลองกบ วระพงศ เกยรตไพรยศ และคณะ (2560) ไดศกษาเรองการจดการแหลงทองเทยวตามเสนทางโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ พบวา สามารถสรางเสนทางทองเท ยวได 4 รปแบบ คอ 1) การทองเท ยวเชงประวตศาสตรและพทธศลปกรรม ประกอบดวยทกวด 2) การทองเทยวเชงการปฏบตธรรม 1 วด คอ

74

วดรำเปง (ตโปทาราม)3) การทอเทยวเชงความศกดสทธ 5 วด คอ วดสวนดอก วดเชยงยน วดชยศรภม วดเจดยหลวงวรวหาร และวดนนทาราม และ 4) การทองเทยวเชงประเพณวฒนธรรมและงานประจำป จำนวน 9 วด คอ 1) วดสวนดอก พระอารามหลวง2)วดศรมงเมอง 3) วดปาแดงมหาวหาร 4) วดเจดยอด พระอารามหลวง 5)วดนนทาราม 6) วดเจดยหลวงวรวหาร พระอารามหลวง 7) วดเชยงยน 8) วดพระแกว พระอารามหลวง 9) วดพระสงห พระอารามหลวง 5.3 ขอเสนอแนะ การศกษาเรอง แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ คณะผวจยไดมขอเสนอแนะ ดงตอไปน 5.3.1 ขอเสนอแนะจากผลการศกษา 1. อทยานแหงชาตเขาพระวหารนำผลการศกษาทไดไปประชาสมพนธเพอดงดดใจใหนกทองเทยวเดนทางทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 2. นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารสามารถนำผลการศกษาทไดไปเปนแนวทางในการวางแผนการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 5.3.2 ขอเสนอแนะในงานวจยครงตอไป 1. ในงานวจยครงตอไปควรศกษาเรอง ปจจยททำใหนกทองเทยวชาวไทยเลอกเดนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ เนองจากจะไดทราบถงปจจยททำใหนกทองเทยวเลอกเดนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารเพอพฒนาใหดงดดใจนกทองเทยวมากยงขน 2. ในงานวจยครงตอไปควรศกษาเรอง พฤตกรรมนกทองเทยวทเลอกทองเทยวในเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ เพอใหทราบถงพฤตกรรมนกทองเทยวทเลอกทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารและเพอพฒนาการทองเทยวใหสอดคลองกบพฤตกรรมนกทองเทยวตอไป

75

77

ภาคผนวก ก บทความวจย

78

แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

The development of historical tourist routes at Khao Phra Viharn National Park, Sao Thong Chai Sub-district, Kantharalak District, Sisaket Province

นางสาวบชาดา บวตน (Buchada Buaton) [email protected]

นางสาวปทมวรรณ ทพราช (Patthamawan Thippharat) [email protected] อาจารยพชร ธาน (Ms.Patcharee Thanee) [email protected]

สาขาวชาการทองเทยว, คณะศลปศาสตร: มหาวทยาลยอบลราชธาน (Tourism Program Faculty of Liberal Arts: Ubon Ratchathani University)

บทคดยอ

บทความนมวตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 2) เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 3) เพอศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ โดยการสมภาษณผทมสวนเกยวชองกบกบอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดแก ผแทนจากภาครฐ ผแทนชมชน และนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร โดยใชการสมภาษณกงโครงสรางจากการสมกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงและการสมแบบบงเอญซงไดนำขอมลมาวเคราะหผลโดยการวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) รวมกบแนวคดการทองเทยวเชงประวตศาสตร แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว และทฤษฎเกยวกบองคประกอบทางการทองเทยว (5As) ผลการศกษา พบวา แหลงทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารทง4 แหงทประกอบดวย1) ภาพแกะสลกนนตำ 2) สถปค 3) ปราสาทโดนตวล และ4) เสาธงชาตประวตศาสตร มศกยภาพในดานสงดงดดใจเนองจากเปนแหลงทองเทยวทมคณคาและความสำคญทางประวตศาสตร สถาปตยกรรม สงคม และวฒนธรรมทสะทอนอตลกษณของผคนและพนทอยางชดเจน ยงไปกวานนในทกปจะมงานประเพณบวงสรวงปราสาทโดนตวลทสะทอนความสมพนธระหวางชมชนกบปราสาทโดนตวลอกดวย ศกยภาพดานกจกรรมทางการทองเท ยวท มความหลายหลายท งในรปแบบธรรมชาต หรอประวตศาสตร เชน กจกรรมเดนปาศกษาธรรมชาตกลวยไมเขาพระวหาร ชมทศนยภาพทผามออแดง บวงสรวงปราสาทโดนตวล ศกยภาพดานสงอำนวยความสะดวก อทยานแหงชาตเขาพระวหารมสงอำนวยความสะดวกขนพนฐานทจำเปนใหบรการแกนกทองเทยวอยางเพยงพอและเหมาะสมกบสภาพพนท ศกยภาพดานการเขาถงแหลงทองเทยว มสภาพถนนทดและเสนทางทเหมาะกบพาหนะในหลายประเภท อยางไรกดภายในอทยานฯ ยงคงมเสนทางทควรมการปรบปรงและพฒนาเพอรองรบกบการพฒนาเสนทางทองเทยวในอนาคต เชน เสนทางจากททำการอทยานไปยงปราสาทโดนตวล ศกยภาพดานทพก ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมจดบรการลานกางเตนท และบานพกภายในอทยานคอยใหบรการแกนกทองเทยว สำหรบเสนทางทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมเพยงเสนทางศกษาธรรมชาต ยงไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ซงขอจำกดในเรองการจดเสนทางทองเทยว คอ การบรณะซอมแซมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร และขอจำกดเขตแดน ความปลอดภยตามแนวชายแดน โดยในสวนของนกทองเทยวจะเดนทางมาทองเทยวโดยรถยนตสวนตว และรถจกรยานยนต ซงเดนทางมาเปนกลมครอบครวและกลมเพอน ไปเยยมชมทศนยภาพทผามออแดง ชมภาพแกะสลกนนตำ และสถปค จะใชระยะเวลาในการทองเทยวระยะสนตงแต 1- 3 ชวโมง ครงวน การรบรเสนทางทองเทยวนกทองเทยวจะรบรผานโชเชยลมเดย และมการสอบถามเจาหนาทอทยานทใหบรการ

79

แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากการศกษาคณะผวจยจงไดจดทำเสนทางทองเทยวระยะสน และเสนทางทองเทยวระยะยาว โดยจดทำรปแบบการทองเทยวออกเปน 2 รปแบบ ไดแก 1. เสนทางยอนรอยประวตศาสตร 2. เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน ทง 2 เสนทาง เปนเสนทางทพฒนาจากหลกการกำหนดเสนทางทองเทยวรอยเรยงรวมกบภมหลงประวตความเปนมา สถาปตยกรรม สงคม และวฒนธรรมทสะทอนอตลกษณของผคนและพนทแตละจด ทงนการเลอกเสนทางทองเทยวจะขนอยกบความสนใจของนกทองเทยว โดยนกทองเทยวสามารถเปลยนเปนเสนทางอนไดตามความตองการ

บทนำ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และครอบคลมอำเภอนำยน จงหวดอบลราชธานบางสวน มเนอทประมาณ 81,250 ไร หรอ 130 ตารางกโลเมตร มอาณาเขตตดตอกบประเทศกมพชา ซงเปนพนททบซอนรอบปราสาทเขาพระวหารระหวางประเทศไทยและประเทศกมพชา จนเกดการปะทะกนระหวางทหารของทงสองฝาย และเกดการสญเสยอยางมากมาย ซงภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมทศนยภาพทสวยงาม ตลอดจนโบราณสถานทม ความสำคญทางประวตศาสตร อาท จดชมววผามออแดง บรเวณปาและสวนหนรอยสระตราว แหลงตดหน สถปค ภาพสลกนนตำใตผามออแดง นำตกผาชองโพย จดชมวว ภเซวยงหมอ ปราสาทโดนตวล และทสำคญอกจดหนงคอ ปราสาทเขาพระวหาร โบราณสถานสำคญเกาแกทเคยเปนกรณพพาทระหวางไทยกบกมพชา เมอป พ.ศ.2505 ซงศาลยตธรรมระหวางประเทศไดตดสนใหตกเปนสมบตของประเทศกมพชา (สำนกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, 2563) คณะผวจยไดมการสำรวจขอมลเบองตน จากแฟนเพจ Facebook ทเกยวกบอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดแก เทยวทวไทย เขาพระวหาร จงหวดศรสะเกษ, อทยานแหงชาตเขาพระวหาร- Khao Phra Wihan National Park และเวบไซตท สามารถให น กท องเท ยวแสดงความค ดเห น ได แก www.wongnai.com, www.paiduaykan.com จะเห นได วา นกทองเทยวทเดนทางไปทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารสวนใหญจะนยมชมทศนยภาพทจดชมววผามออแดง มการเดนทางไปทองเทยวเปนหมคณะและใชยานพาหนะสวนตว ซ งความคดเหนของนกทองเทยวสวนใหญจะเก ยวกบทศนยภาพทสวยงามมากกวาแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทอยภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร คณะผวจยจงลงพนทเพอสำรวจเสนทางและสอบถาม นายศราวฒ บญสง หวหนาฝายนนทนาการและสอความหมายอทยานแหงชาตเขาพระวหาร พบวาสถานทแหงนมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทมความโดดเดน มคณคาและมศกยภาพในการรองรบนกทองเทยวแตยงขาดการเชอมโยงเสนทางการทองเทยวใหมความนาสนใจมากยงขน ดวยเหตนจงทำใหนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารไมทราบถงแหลงทองเทยวอน ๆ คณะผวจยจงมความเหนวาหากมการพฒนาเสนทางการทองเทยงเชงประวตศาสตรในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จะเปนประโยชนตอนกทองเทย วผทมความสนใจทจะเดนทางมายงอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และเพอใหเปนอกหนงทางเลอกของผทสนใจการทองเทยวเชงประวตศาสตร 2. วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 2. เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 3. เพอศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 3. ขอบเขตการศกษา 3.1 ขอบเขตดานเนอหา

80

ศกษาจากเอกสาร หนงสอ อนเตอรเนต ทเกยวของกบกบอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ชมชนบานภมซรอล และศกษาแนวคดทฤษฎทเกยวของกบการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร รวมถงสมภาษณบคคลทเกยวของ 3.2 ขอบเขตดานประชากร ประชากรในการศกษา ไดแก ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ผแทนสมาชกชมชนบานภมซรอล คอ กำนน ประธานโฮมสเตย ประธานทอผาพนเมอง นกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 3.3 ขอบเขตดานพนท อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 3.4 ขอบเขตดานเวลา ขอบเขตดานระยะเวลาในการศกษาครงน เรมตนตงแตเดอน มถนายน ถง เดอนกนยายน พ.ศ. 2563 ระยะเวลารวมทงสน 4 เดอน 4. กรอบแนวคดของการวจย

ภาพท 4.1 กรอบแนวคดในการทำวจย

5. แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 5.1 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตร คณะผวจยไดนำแนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตรของ วรรณา วงษวานช (2546) นำมาใชในการ การศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ทำใหคณะผวจยทราบถงแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรมลกษณะอยางไร มคณคาและความสำคญอยางไร เพอแบงประเภท ลำดบเหตการณและความสำคญทางประวตศาสตร เพอเปนแนวทางในการเชอมโยงแหลงทองเทยวไวดวยกนอยางมประสทธภาพ

ภาพท 1.1 กรอบแนวคดในการท าวจย

อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ต าบลเสาธงชย

อ าเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชง

ประวตศาสตร

เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร

ภายในอทยานแหงชาตเขาพระ

วหาร

• แนวคดการทองเทยวเชงประวตศาสตร

• ทฤษฎองคประกอบทางการทองเทยว (5As)

• แนวคดเสนทางการทองเทยว

แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร

ต าบลเสาธงชย อ าเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

81

5.2 แนวคดองคประกอบทางการทองเทยว คณะผวจยไดนำองคประกอบทางการทองเทยวของ Dickman (1996) และ พะยอม ธรรมบตร (2549) มาใชในการ ศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ทำใหคณะผวจยทราบถงศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารเปนอยางไร ประกอบไปดวยอะไรบาง และใชในการศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรวามเสนทางใดบางทเขาถงอทยานแหงชาตเขาพระวหาร รวมถงการศกษาแนวทางในการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร วาสามารถพฒนาในรปแบบใดไดบาง 5.3 แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว คณะผวจยไดนำแนวคดเก ยวกบเสนทางทองเทยวของ พณกฤษ อดมกตต (2557) มาใชในการศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ทำใหคณะผวจยทราบถงเสนทางการทองเทยวรปแบบตาง ๆ วามองคประกอบอะไรบาง และทราบถงลกษณะเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และใชในการศกษาแนวทางในการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ทำใหคณะผวจยทราบถง หลกเกณฑในการจดเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรวา ควรประกอบไปดวยอะไรบาง เพอเปนเสนทางทางทองเทยวเชงประวตศาสตรทดงดดใจใหนกทองเทยวเดนทางเขามาทองเทยวและเพมประสบการณใหมใหกบนกทองเทยวรวมทงใหนกทองเทยวเหนคณคาแหลงทองเทยวทางประวตศาสตร 6. วธดำเนนการวจย เพอใหสะทอนวธการดำเนนการวจย ผศกษาไดจำแนกวธดำเนนการวจยตามวตถประสงคการศกษาดงน วตถประสงคท 1. เพอศกษาศกยภาพแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ซงมวธการดำเนนการวจยดงน 6.1 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ไดแก ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จำนวน 3 คน ผแทนสมาชกชมชนทองเทยวบานภมซรอล คอ กำนน ประธานโฮมสเตย ประธานทอผาพนเมอง จำนวน 2 คน คณะผวจยไดกำหนดประชากรกลมตวอยางในการศกษา ดวยวธการสมตวอยาง แบบไมอาศยความนาจะเปน (Non-probability sampling) โดยใชวธการสมแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) โดยพจารณาจากบคคลทมความเกยวกบบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 6.2. เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล การศกษาครงนเปนการศกษาเชงคณภาพ คณะผวจยไดใชการสมภาษณแบบกงโครงสราง ( Semi Structure Interview) เนองจากการสมภาษณนมลกษณะผสมผสานระหวางโครงสรางขอคำถามและมการกำหนดประเดนคำถามไวลวงหนาเพอเปนแนวทางในการสมภาษณ และสามารถปรบเปลยนใหสอดคลองกบผใหสมภาษณแตละคนและสถานการณเพอการเกบขอมล โดยเลอกการสมภาษณเชงลกเปนรายบคคล ( In-depth interview) เพ อใหไดขอมลอยางละเอยดตามทคณะผวจยตองการ โดยแบงการสมภาษณออกเปน 2 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ สวนท 2 ขอคำถามเกยวกบบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดแก ขอมลทวไปและประวตความเปนมาของอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และขอคำถามตามองคประกอบทางการ คณะผวจยไดการทดสอบเครองมอ โดยนำแบบสมภาษณใหอาจารยตรวจสอบความถกตองของขอคำถามกอนดำเนนการเกบขอมล 6.3. การดำเนนการรวบรวมขอมล ดำเนนการตดตอประสานงานกบทางผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหารและผแทนชมชนทองเทยวบานภมซรอลเพอขอความอนเคราะหในการสมภาษณ และดำเนนการเกบรวบรวมขอมลจากประชากรทกำหนดโดยการใชวธ

82

สมภาษณแบบกงโครงสรางและไดมการจดบนทกในลงสมด บนทกภาพ และบนทกไฟลเสยงการสนทนาเพอดำเนนการวเคราะหขอมลตอไป 6.4. การวเคราะหขอมล คณะผวจยไดนำขอมลทไดจากการสมภาษณ มาทำการวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) รวมกบแนวคดประกอบไปดวย แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตร และองคประกอบทางการทองเทยว เพอนำมาเปนขอมลในการศกษาบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเ ขาพระวหาร และนำขอมลจากแบบสมภาษณมาวเคราะหเพอใหทราบถงบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ วตถประสงคท 2. เพอศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 6.1 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร (Population) ไดแก ผ แทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ จำนวน 1 คน ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จำนวน 3 คน นกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จำนวน 5 คน สำหรบกลมตวอยาง ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ และผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ คณะผวจยไดกำหนดขนาดกลมตวอยาง โดยการใชวธการสมตวอยางแบบไมอาศยความนาจะเปน (Non-probability sampling) ซ งใชวธการส มแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) โดยพจารณาจากบคคลท มความเกยวของกบการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และบคคลทมความรเกยวกบบรบททวไปในพนทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ประกอบไปดวย และนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จำนวน 5 คน คณะผวจยใชการสมแบบไมอาศยความนาจะเปน (Non-probability sampling) โดยใชวธการสมแบบบงเอญ (Accidental Sampling) เปนการสมตวอยางโดยผวจยพยายามเกบตวอยางเทาทจะทำไดตามทมอยหรอทไดรบความรวมมอ 6.2 เครองมอและการทดสอบเครองมอ การศกษาครงน เปนการศกษาเชงคณภาพ คณะผวจยไดใชการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi Structure Interview) เนองจากการสมภาษณนมลกษณะผสมผสานระหวางโครงสรางขอคำถามและมการกำหนดประเดนคำถามไวลวงหนาเพอเปนแนวทางในการสมภาษณ และสามารถปรบเปลยนใหสอดคลองกบผใหสมภาษณแตละคนและสถานการณเพอการเกบขอมล โดยเลอกการสมภาษณเชงลกเปนรายบคคล ( In-depth interview) เพ อใหไดขอมลอยางละเอยดตามทคณะผวจยตองการ โดยแบงการสมภาษณออกเปน 2 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ ประกอบไปดวย ชอ อาชพและตำแหนงของผใหสมภาษณ สวนท 2 ขอคำถามเกยวกบเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร คณะผวจยไดการทดสอบเครองมอ โดยนำแบบสมภาษณใหอาจารยตรวจสอบความถกตองของขอคำถามกอนดำเนนการเกบขอมล 6.3 การดำเนนการรวบรวมขอมล ดำเนนการตดตอประสานงานกบ ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร เพอขอความอนเคราะหในการใหสมภาษณ ดำเนนการลงพนทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร เพอสำรวจและเกบขอมลเกยวกบเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดมการจดบนทกในลงสมด บนทกภาพ และบนทกไฟลเสยงการสนทนาเพอดำเนนการวเคราะหขอมลตอไป 6.4 การวเคราะหขอมล คณะผวจยไดนำขอมลทไดจากการสมภาษณ มาทำการวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) รวมกบแนวคดประกอบไปดวย แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว และทฤษฎเกยวกบองคประกอบทางการทองเทยว (5As) เพอนำมาเปน

83

ขอมลในการศกษาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และนำขอมลจากแบบสมภาษณมาวเคราะหเพอหาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ วตถประสงคท 3 เพอเปนแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 6.1 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร (Population) ไดแก ผ แทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ จำนวน 1 คน ผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จำนวน 3 คน ผแทนชมชนทองเทยวบานภมซรอล คอ กำนน ประธานโฮมเสเตย ประธานทอผาพนเมอง จำนวน 2 คนและนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จำนวน 5 คน สำหรบกลมตวอยาง ผแทนสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ และผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และผแทนชมชนทองเทยวบานภมซรอล คอ กำนน ประธานโฮมเสเตย ประธานทอผาพนเมอง จำนวน 2 คน คณะผวจยไดกำหนดขนาดกลมตวอยาง โดยการใชวธการสมตวอยางแบบไมอาศยความนาจะเปน (Non-probability sampling) ซงใชวธการสมแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) โดยพจารณาจากบคคลทมความเกยวของกบการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และบคคลทมความรเกยวกบบรบททวไปในพนทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ประกอบไปดวย และนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร จำนวน 5 คน คณะผวจยใชการสมแบบไมอาศยความนาจะเปน (Non-probability sampling) โดยใชวธการสมแบบบงเอญ (Accidental Sampling) เปนการสมตวอยางโดยผวจยพยายามเกบตวอยางเทาทจะทำไดตามทมอยหรอทไดรบความรวมมอ 6.2 เครองมอและการทดสอบเครองมอ การศกษาครงนเปนการศกษาเชงคณภาพ คณะผวจยไดใชการสมภาษณแบบกงโครงสราง ( Semi Structure Interview) เนองจากการสมภาษณนมลกษณะผสมผสานระหวางโครงสรางขอคำถามและมการกำหนดประเดนคำถามไวลวงหนาเพอเปนแนวทางในการสมภาษณ และสามารถปรบเปลยนใหสอดคลองกบผใหสมภาษณแตละคนและสถานการณเพอการเกบขอมล โดยเลอกการสมภาษณเชงลกเปนรายบคคล ( In-depth interview) เพ อใหไดขอมลอยางละเอยดตามทคณะผวจยตองการ โดยแบงการสมภาษณออกเปน 2 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ ประกอบไปดวย ชอ อาชพและตำแหนงของผใหสมภาษณ สวนท 2 ขอคำถามเกยวกบการพฒนาเสนทองเทยวเชงประวตศาสตร คณะผวจยไดการทดสอบเครองมอ โดยนำแบบสมภาษณใหอาจารยตรวจสอบความถกตองของขอคำถามกอนดำเนนการเกบขอมล 6.3 การดำเนนการรวบรวมขอมล คณะผวจยวเคราะหขอมลจากแบบสมภาษณ โดยการนำขอมลทงหมดมาจดทำขอมลดวยการวเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis) และนำขอมลทงหมดเขาไปปรกษาอาจารยท ปรกษา เพอพจารณาความถกตองของขอมลและหาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร เพอนำไปเสนอใหกบอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 6.4 การวเคราะหขอมล คณะผวจยไดนำขอมลทไดจากการสมภาษณ มาทำการวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) รวมกบแนวคดประกอบไปดวย แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตร ทฤษฎเกยวกบองคประกอบทางการทองเทยว (5As) แนวคดเกยวกบเสนทางทองเทยว เพอเปนแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ 7. การวเคราะหขอมล

84

7.1 ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากผลการศกษาจาก หนวยงานภาครฐ กำนนตำบลเสาธงชย ประธานทอผาพนเมอง พบวาบรบททวไปของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร พบวา อทยาน แหงชาตเขาพระวหารกอตงจาก กองทพภาคท 2 คายสรนาร นครราชสมา ในป พ.ศ. 2541 มเนอททงหมด 1,250 ไร ตงอย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และครอบคลมอำเภอนำยน จงหวดอบลราชธานบางสวน ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวทหลากหลายทงทางธรรมชาตและทางประวตศาสตร ไดแก ผามออแดง ภาพแกะสลกนนตำ สถปค ปราสาทโดนตวล เสาธงชาตประวตศาสตร เสนทางศกษาธรรมชาต 7.1.1 ดานสงดงดดใจทางการทองเทยวเชงประวตศาสตร (Attraction) พบวา อทยานแหงชาตเขาพระวหารมสงดงดดใจทางการทองเชงประวตศาสตรทเปดใหนกทองเทยวชมโดยทวไป ไดแก 1. ภาพแกะสลกนนตำ สรางขนกอนปราสาทเขาพระวหาร อายประมาณ 1,500 ป 2. สถปค เปนโบราณวตถมอย 2 องคเปนสญลกษณของความรก แหงการเกดมนษยชาต สญลกษณของความอดมสมบรณ ซงมเรองเลาทเช อมโยงกบปราสาทโดนตวล 3. ปราสาทโดนตวล เปนปราสาทขอมขนาดเลก สรางข นราวพทธศตวรรษท 16 ซ งรวมสมยกบการกอสรางปราสาทพระวหาร 4. เสาธงชาตประวตศาสตร จากกรณการเกดขอพพาทไทย-กมพชาปราสาทเขาพระวหาร จอมพลประภาส จารเสถยร ไดอญเชญเสาธงชาตไทย และจากจดนยงสามารถมองเหนปราสาทเขาพระวหารผานกลองทเจาหนาทตดตงใหนกทองเทยวไดใชบรการ และมแหลงทองเทยวไมไดเปดบรการใหนกทองเทยวทวไปไดรบชม ไดแก ทำนบโบราณ (สระตราว) เปนแองนำกวางใ หญ มนำตลอดทงป บรเวณโดยรอบเปนลานหนทราย มรองรอยการตดหนเพอนำไปสรางปราสาทเขาพระวหาร หากนกทองเทยวตองการเยยมชมทำนบโบราณตองทำหนงสอมาเปนคณะหรอแจงเจาหนาทเทานน

ภาพท 7.1 ภาพแกะสลกนนตำ ภาพท 7.2 สถปค ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563) ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563)

ภาพท 7.3 ปราสาทโดนตวล ภาพท 7.4 เสาธงชาตประวตศาสตร ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563) ทมา: คณะผวจย (16 สงหาคม 2563)

85

7.1.2 กจกรรมทางการทองเทยว (Activities) พบวา กจกรรมทางการทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ไดแก เดนปาศกษาธรรมชาตกลวยไมเขาพระวหาร ชมทศนยภาพทผามออแดง และมกจกรรมทจดเปนประจำทกป ไดแก บวงสรวงปราสาทโดนตวล โดยชาวบานในชมชนบานภมซรอลจะมสวนรวมในการจดกจกรรมเปนประจำทกป 7.1.3 สงอำนวยความสะดวก (Amenities) พบวา อทยานแหงชาตเขาพระวหารมส งอำนวยความสะดวกขนพนฐานทจำเปนใหบรการแกนกทองเทยวอยางเหมาะสม เชน ลานจอดรถ ไฟฟา นำประปา รานอาหาร รานขายของความสะดวก เปนตน 7.1.4 ท พก (Accommodation) พบวา ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมท พกบรการแกนกทองเทยวคอลานกางเตนทและบานพก และชมชนใกลเคยง คอ ชมชนบานภมซรอลมโฮมสเ ตย รสอรทบรการแกนกทองเทยว

ภาพท 7.5 แผนทแสดงสถานททองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

ทมา: คณะผวจย

7.1.5 ดานการเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) พบวา การเขาถงแหลงทองเทยวภายในอทยาน

แหงชาตเขาพระวหาร มถนนเขาอทยานเพยงเสนทางเดยวเปนถนนลาดยางทไดรบการพฒนาอยางด แตเสนทางการเขาถง

แหลงทองเทยวบางแหลงภายในอทยานยงไมไดรบการพฒนา เชน เสนทางไปปราสาทโดนตวล เปนถนนลาดยางทชำรด

7.2 เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากผลการศกษาจาก หนวยงานภาครฐ และนกทองเทยว พบวา การเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) สามารถเดนทางไดทงทางรถยนตและรถจกรยานยนต มสภาพถนนทด เปนเสนทางหลกมาจากจงหวดศรสะเกษ แตกยงมเสนทางภายมนอทยานทยงไมไดรบการพฒนา คอ เสนทางทเดนทางไปยงปราสาทโดนตวล เปนสภาพถนนลาดยางชำรด สวนสภาพเสนทางไปยงแหลงทองเทยวอน ๆ มสภาพด มการสรางเสนทางทคำนงถงสภาพแวดลอมและความกลมกลนกบธรรมชาต ใน

ทท าการอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

ปราสาทโดนตวล

ผามออแดง

สถปค

เสาธงชาตประวตศาสตร

ภาพแกะสลกนนต า เสนทางศกษาธรรมชาต

กลวย มเขาพระวหาร

86

สวนของเสนทางทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมเพยงเสนทางศกษาธรรมชาต ยงไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวจะมาชมทศนยภาพทผามออแดงเทานน ขอจำกดในเรองการจดเสนทางทองเทยว คอ การบรณะซอมแซมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรตองอยในการดแลของกรมศลปากร ทำใหอทยานแหงเขาพระวหารทำไดเพยงดแลแหลงทองเทยวแตไมสามารถบรณะซอมแซมได และขอจำกดเขตแดนและความปลอดภยตามแนวชายแดน ทเปนพนททเคยเกดกรณพพาท ไทย- กมพชา เชน แหลงทองเทยวทางประวตศาสตรบางแหลงกไมสามารถเปดบรการแกนกทองเทยวได ซงนกทองเทยวจะเดนทางมาทองเทยวโดยรถยนตสวนตว และรถจกรยานยนต ซงเดนทางมาเปนกลมครอบครวและกลมเพอน ไปเยยมชมทศนยภาพทผามออแดง ชมภาพแกะสลกนนตำ และสถปค ซงเปนแหลงทองเทยวบรเวณใกลเคยงกน จะใชระยะเวลาในการทองเทยวระยะสนตงแต 1- 3 ชวโมง ครงวน โดยมนกทองเทยวสวนนอยทเดนทางมาคางคน การรบร เสนทางทองเทยวนกทองเทยวจะรบรผานโชเชยลมเดย และมการสอบถามเจาหนาท อทยานทคอยใหบรการ จากผลการศกษา คณะผวจยจงมความเหนวาสามารถพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรในอทยานแหงชาตเขาพระวหารได 2 เสนทาง คอเสนทางระยะสนกบเสนทางระยะยาว แตพบวามขอจำกดในการจดเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ในเร องของแนวชายแดนท ยงไมชดเจน หากจะมการสามารถทำไดท งแบบคร งวนและพกคางคน ซงนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวจะใชระยะเวลาทองเทยวไมนาน และนกทองเทยวมความเหนวาหากพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร จะเปนประโยชนแกผสนใจการทองเทยวเชงประวตศาสตร 7.3 แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากผลการศกษาจาก หนวยงานภาครฐ กำนนตำบลเสาธงชย ประธานทอผาพนเมอง และนกทองเทยว พบวา ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทมความสำคญ และมทศนยภาพทสวยงาม คณะผวจยจงไดจดทำเสนทางทองเทยวระยะสน และเสนทางทองเทยวระยะยาว คอ ทองเทยวภายในอทยานครงวน และมการพกคางคน โดยจดทำรปแบบการทองเทยวออกเปน 2 รปแบบ ไดแก 1. เสนทางยอนรอยประวตศาสตร โดยเรมจาก ฟงบรรยายทศนยบรการนกทองเทยว เสาธงชาตประวตศาสตร ภาพแกะสลกนนตำ สถปค ปราสาทโดนตวล

87

ภาพท 7.7 แผนทเสนทางยอนรอยประวตศาสตร


ตารางท 7.1 เสนทางยอนรอยประวตศาสตร เวลา สถานท

08.00 น. เดนทางข นส ผามออแดงเพ อฟงบรรยายเก ยวกบขอมลตาง ๆของแหลงทองเท ยว ท ศนยบรการนกทองเทยว

08.30 น. เดนทางเขาสจดชมเสาธงชาตประวตศาสตร ทถกยกลงมาจากปราสาทเขาพระวหาร ในป พ .ศ. 2505 และสองกลองชมความงดงามของปราสาทเขาพระวหาร ทวทศนธรรมชาตของฝงประเทศกมพชา

09.00 น. เดนทางเลาะใตผามออแดงเพอชมภาพแกะสลกนนตำ อายประมาณ 1,500 ป ท 09.30 น. เดนทางไปสถปค เปนโบราณวตถมอย 2 องค คนทนเชอกนวาเปน "สถปค เลอกคครอง" ท 10.00 น. เลอกซอของฝาก ของทระลก เชน กระเปา ผาขาวมาพนเมอง เปนตน

10.30 น. เดนทางสปราสาทโดนตวล ซงเปนปราสาทขอมโบราณขนาดเลกทมเรองราวทเชอมโยงกบสถป สถานทยดเหนยวจตใจของราษฎรในพนทตำบลเสาธงชยอกดวย

11.30 น. เดนทางกลบภมลำเนา โดยนกทองเทยวสามารถเดนทางเทยวชมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรไดตามเสนทางทมการเรยงลำด บตามเหตการณทางประวตศาสตรจากปจจบนยอนกลบไปสอดตในชวงอาณาจกรขอม โดยใชเวลาในการทองเทยวแคในชวงเชาของ

88

วน ในสวนของการรบประทานอาหารกลางวนนกทองเทยวสามารถเลอกรบประทานบนอทยานแหงชาตเขาพระวหาร รานอาหารในชมชนบานภมซรอล หรออาจจะเปนรานอาหารอนตามเสนทางทนกทองเทยวใชเดนทางกลบภมลำเนาได 2. เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถนบาน โดยเรมจาก ชมววผามออแดง ฟงบรรยายทศนยบรการนกทองเทยว เสาธงชาตระวตศาสตร ภาพแกะสลกนนตำ สถปค ปราสาทโดนตวล ศนยทอผาขาวมาพนเมอง

ภาพท 7.8 แผนทเสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน


ตารางท 7.2 เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน

เวลา สถานท 18.00 น. เดนทางเขาสทพก ซงนกทองเทยวสามารถเลอก นอนเตนท หรอบานพกในอทยานแหงชาตเขา

พระวหารได หรอหากนกทองเทยวอยากพกในชมชนกสามารถเลอกพก รสอรท โฮมสเตย ได ในสวนของอาหารเยนนกทองเทยวสามารถทำรบประทานเองหรอตามรานอาหารทอยในบรเวณใกลเคยงได

06.00 น. เดนทางถงจดชมววพระอาทตยขนและทะเลหมอกในยามเชาบนผามออแดง เพอชมความงดงามของธรรมชาตยามเชา

07.00 น. ฟงบรรยายเกยวกบขอมลตาง ๆของแหลงทองเทยว ทศนยบรการนกทองเทยว 07.30 น. รบประทานอาหารทรานอาหารภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

89

08.30 น. เดนทางเขาสจดชมเสาธงชาตประวตศาสตร ทถกยกลงมาจากปราสาทเขาพระวหาร ในป พ.ศ. 2505 และสองกลองชมความงดงามของปราสาทเขาพระวหาร

09.30 น. เดนทางเลาะใตผามออแดงเพอชมภาพแกะสลกนนตำ อายประมาณ 1,500 ป 10.00 น. เดนทางไปสถปค เปนโบราณวตถมอย 2 องค คนทนเชอกนวาเปน "สถปค เลอกคครอง" 10.30 น. เดนทางสปราสาทโดนตวล ซงเปนปราสาทขอมโบราณขนาดเลกทมเรองราวทเชอยโยงกบสถปค

และสถานทยดเหนยวจตใจของราษฎรในพนทตำบลเสาธงชยอกดวย 11.30 น. ออกจากอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 12.00 น. รบประทานอาหารภายในเอาหารพนบานของคนในชมชนบานภมซรอล เชน แหนมเหด เปนตน

หรอรานอาหารภายในชมชนตามความตองการของนกทองเทยว 13.00 น. ชมการสาธตการทอผาขาวมาพนเมอง และซอของฝากทกลมทอผาขาวมาพนเมอง บานภมซรอล 15.00 น. เดนทางกลบภมลำเนา

โดยมการพกคางคน ซงมทพกใหนกทองเทยวเลอกไดหลากหลาย มทงลานกางเตนท บานพกของอทยานแหงชาตเขาพระวหาร รสอรทและโฮมสเตยในชมชนบานภมซรอล หากนกทองเทยวพกในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร รปแบบการทองเทยวระยะยาวน นกทองเทยวจะตองตนเชา เพอขนไปชมทะเลหมอก และเทยวชมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร และมาเรยนรภมปญญาทองถนของชมชนบานภมซรอล ในการสาธตการทอผาขาวมาพนเมอง เสนทางทองเทยว ทง 2 เสนทาง เปนเสนทางทคณะผวจยไดจากการศกษา เปนเสนทางทนกทองเทยวสามารถเลอกเดนทางไปได ซงนกทองเทยวสามารถดและเดนทางตามเสนทางทกำหนดขน แตการเดนทางทองเทยวกขนอยกบความสนใจของนกทองเทยว โดยนกทองเทยวสามารถเปลยนเปนเสนทางอนไดตามความตองการ 8. สรปผลการศกษา 8.1. ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ จากผลการศกษาจาก หนวยงานภาครฐ กำนนตำบลเสาธงชย ประธานทอผาพนเมอง พบวา อทยาน แหงชาตเขาพระวหารกอตง ในป พ.ศ. 2541 มเนอททงหมด 1,250 ไร ตงอย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และครอบคลมอำเภอนำยน จงหวดอบลราชธานบางสวน 8.1.1 ดานสงดงดดใจทางการทองเทยวเชงประวตศาสตร (Attraction) พบวา อทยานแหงชาตเขาพระวหารมสงดงดดใจทางการทองเชงประวตศาสตรทเปดใหนกทองเทยวชมโดยทวไป ไดแก 1. ภาพแกะสลกนนตำ 2. สถปค 3. ปราสาทโดนตวล 4. เสาธงชาตประวตศาสตร และมแหลงทองเทยวไมไดเปดบรการใหนกทองเทยวทวไปไดรบชม ไดแก ทำนบโบราณ (สระตราว) 8.1.2 ดานกจกรรมทางการทองเทยว (Activities) ไดแก เดนปาศกษาธรรมชาตกลวยไมเขาพระวหาร ชมทศนยภาพทผามออแดง และมกจกรรมทจดเปนประจำทกป ไดแก บวงสรวงปราสาทโดนตวล 8.1.3 ดานสงอำนวยความสะดวก (Amenities) พบวา อทยานแหงชาตเขาพระวหารมสงอำนวยความสะดวกขนพนฐานทจำเปนใหบรการแกนกทองเทยวอยางเหมาะสม 8.1.4 ดานทพก (Accommodation) พบวา ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมทพกบรการแกนกทองเทยวคอลานกางเตนทและบานพก และชมชนใกลเคยง คอ ชมชนบานภมซรอลมโฮมสเตย รสอรท บรการแกนกทองเทยว

90

8.1.5 ดานการเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) พบวา การเขาถงแหลงทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร มถนนเขาอทยานเพยงเสนทางเดยวเปนถนนลาดยางทไดรบการพฒนาอยางด แตเสนทางการเขาถงแหลงทองเทยวบางแหลงภายในอทยานยงไมไดรบการพฒนา 8.2 เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ พบวา การเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) สามารถเดนทางไดทงทางรถยนตและรถจกรยานยนต มสภาพถนนท แตกยงมเสนทางภายมนอทยานทยงไมไดรบการพฒนา คอ เสนทางทเดนทางไปยงปราสาทโดนตวล เปนสภาพถนนลาดยางชำรด ในสวนของเสนทางทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมเพยงเสนทางศกษาธรรมชาต ยงไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ขอจำกดในเรองการจดเสนทางทองเทยว คอ การบรณะซอมแซมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร และขอจำกดเขตแดนและความปลอดภยตามแนวชายแดน นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวโดยรถยนตสวนตว และรถจกรยานยนต ซงเดนทางมาเปนกลมครอบครวและกลมเพอน ไปเยยมชมทศนยภาพทผามออแดง ชมภาพแกะสลกนนตำ และสถปค จะใชระยะเวลาในการทองเทยวระยะสนตงแต 1- 3 ชวโมง ครงวน โดยมนกทองเทยวสวนนอยทเดนทางมาคางคน การรบรเสนทางทองเทยวนกทองเทยวจะรบรผานโชเชยลมเดย และมการสอบถามเจาหนาทอทยานทคอยใหบรการ คณะผวจยจงมความเหนวาสามารถพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรในอทยานแหงชาตเขาพระวหารได 2 เสนทาง คอเสนทางระยะสนกบเสนทางระยะยาว 8.3 แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ พบวา ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทมความสำคญ และมทศนยภาพทสวยงาม คณะผวจยจงไดจดทำเสนทางทองเทยวระยะสน และเสนทางทองเทยวระยะยาว คอ ทองเทยวภายในอทยานครงวน และมการพกคางคน โดยจดทำรปแบบการทองเทยวออกเปน 2 รปแบบ ไดแก 1. เสนทางยอนรอยประวตศาสตร 2. เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถน เสนทางทองเทยว ทง 2 เสนทาง เปนเสนทางทคณะผวจยแนะนำและกำหนดขน เปนเสนทางทนกทองเทยวสามารถเลอกเดนทางไปได ซงนกทองเทยวสามารถดและเดนทางตามเสนทางทกำหนดขน แตการเดนทางทองเทยวกขนอยกบความสนใจของนกทองเทยว โดยนกทองเทยวสามารถเปลยนเปนเสนทางอนไดตามความตองการ 9. อภปรายผล 9.1 ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ อทยานแหงชาตเขาพระวหารกอตงขนโดยกองทพภาคท 2 คายสรนาร นครราชสมา ในป พ.ศ. 2541 ตงอย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ และครอบคลมอำเภอนำยน จงหวดอบลราชธานบางสวน นอกจากนนอทยานแหงชาตเขาพระวหารยงมชอเสยงเปนทรจกจากผคนในวงกวางเพราะเปนพนททเกดเหตการณทางประวตศาสตร ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวสำคญทมคณคาและความสำคญทางประวตศาสตร สถาปตยกรรม สงคม และวฒนธรรมอย 4 แหง ประกอบดวย ภาพแกะสลกนนตำ สถปค ปราสาทโดนตวล และเสาธงชาตประวตศาสตร นอกจากมแหลงทองเทยวทสำคญแลวยงมงานประเพณทสะทอนความความเชอ ความศรทธา และความสมพนธระหวางชมชนกบแหลงทองเทยวอกดวย ในทกปชมชนบานภมซรอลจะจดงานประเพณบวงสรวงปราสาทโดนตวล ณ ปราสาทโดนตวล นอกจากนนงานประเพณดงกลาวยงแสดงถงอตลกษณของชมชนภมซรอลซงเปนชาตพนธคนไทยเชอสายเขมรไดเปนอยางด สอดคลองกบ วระพงศ เกยรตไพรยศ และคณะ (2560) ไดศกษาเรองการจดการแหลงทองเทยวตามเสนทางโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ พบวาคณคาและศกยภาพของแหลงทองเทยวโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ สามารถแบงคณคาแหลงทองเทยว ออกเปน 4 ดาน คอ 1) คณคาทางประวตศาสตร 2) คณคาทางโบราณสถาน 3) คณคาทาง

91

ความศกดสทธ และ 4) คณคาทางวฒนธรรมประเพณ ภายในพนทแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรเหลาน นกทองเทยวสามารถชมทศนยภาพและเรยนรประวตศาสตรไปดวย นอกจากแหลงทองเทยวสำคญทกลาวขางตน เพออำนวยความสะดวกแกผมาเยอน ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารยงมสงอำนวยความสะดวกพนฐานทใหบรการแกผมาเยอน เชน ทพก บรการอาหารและเครองดม ซงอทยานมสงอำนวยความสะดวกขนพนฐานทจำเปนไวบรการแกนกทองเทยว เชนเดยวกบงานของวระพงศ เกยรตไพรยศ และคณะ (2560) ไดศกษาเรองการจดการแหลงทองเทยวตามเสนทางโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ ทกลาววาศกยภาพแหลงทองเทยว แบงเปน 3 ดาน คอ 1) ดานการดงดดใจการทองเทยว 2) ดานการรองรบนกทองเทยว และ 3) ดานการบรหารจดการ 9.2. เสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ผลการศกษา พบวา การเขาถงอทยานแหงชาตเขาพระวหาร สามารถเดนทางไดทงทางรถยนตและรถจกรยานยนต มสภาพถนนทด แตภายในอทยานยงไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ซงนกทองเทยวจะเดนทางมาทองเทยวโดยรถยนตสวนตว และรถจกรยานยนต ไปเยยมชมทศนยภาพทผามออแดง ชมภาพแกะสลกนนตำ และสถปค ซงเปนแหลงทองเทยวบรเวณใกลเคยงกน จะใชระยะเวลาในการทองเทยวระยะสนตงแต 1- 3 ชวโมง ครงวน โดยมนกทองเทยวสวนนอยทเดนทางมาคางคน การรบรเสนทางทองเทยวนกทองเทยวจะรบรผานโชเชยลมเดย และมการสอบถามเจาหนาทอทยานทคอยใหบรการ จากทพบวาอทยานแหงชาตเขาพระวหารยงไมมเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร แตม แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทสามารถพฒนาเปนเสนทางทองเทยวได จงมการศกษาและนำเสนอรปแบบเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรขน ซงมความสอดคลองกบงานวจยของ พรชตา กดนอก,ธนาภรณ หนตลา (2561) ไดศกษาเรอง แนวทางการพฒนาเสนทางทองเทยวชมชนบานหวาน อำเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ พบวา ชมชนบานหวานมแหลงทองเทยวทนาสนใจแตไมมการจดทำเปนเสนทางทองเทยว จงมการพฒนาเสนทางภายในชมชนบานหวานขน สามารถพฒนาได 2 เสนทางคอ 1) เสนทางรถยนต 2) เสนทางเดนเทา เชนเดยวกบงานของ เสรมศร นลดำ และคณะ (2560) ไดศกษาเรอง การพฒนาเสนทางการทองเทยวตามรอยชาตพนธในจงหวดเชยงราย พบวา พนทอยอาศยของกลมชาตพนธในจงหวดเชยงรายไมเคยมการจดรปแบบการเดนทางใหเปนเสนทางทองเทยว แตจากการศกษาครงนสามารถเชอมโยงพฒนาเปนเสนทางทองเทยวไดม 3 อำเภอ ประกอบดวย 6 ชาตพนธ และสามารถพฒนาได 3 เสนทางสำคญคอ เสนทางทองเทยวท 1 ธรรมชาตตามรอยชาตพนธ เสนทางท 2 วถภเขากบชนเผาชาตพนธและเสนทางท 3 เยอนยลหลากชาตพนธสสนดอยตง นอกจากพบวาในอทยานแหงชาตเขาพระวหารขาดเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรยงพบวาชมชนบานภมซรอลมบทบาทในการเขามาจดกจกรรมและมสวนรวมในการจดการทองเทยว สามารถนำชมชนมาเชอมโยงเปนเสนทางทองเทยวรวมกบอทยานแหงชาตเขาพระวหารได เชนเดยวกบงานของ สชาดา ธโนภานวฒน (2560) ไดศกษาเรอง การสงเสรมการจดการทองเทยวโดยชมชนบนเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมในเขตธนบร กรงเทพมหานคร ทพบวา หลายชมชนในเขตธนบรมทรพยากรทองเทยวทงประวตศาสตร วฒนธรรม ประเพณ พธกรรม ความเชอและวถชวตแตกตางกนไป และชมชนมสวนรวมในการจดการทองเทยว พรอมทงมทรพยากรทสามารถจดเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมได ชมชนกฎจนมตนทนดานทรพยากรทองเทยวทเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมมากมายทสามารถเชอมโยงกบชมชนใกลเคยง 9.3 แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ผลการศกษา พบวา ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารสามารถจดทำเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรระยะสน และระยะยาว คอ ทองเทยวภายในอทยานครงวน และมการพกคางคน โดยจดทำรปแบบการทองเทยวออกเปน 2 รปแบบ ไดแก 1. เสนทางยอนรอยประวตศาสตรขอมโบราณ 2. เสนทางเรยนรประวตศาสตรและภมปญญาทองถนบานภมซรอล ซงสอดคลองกบ ธนาภา ชวยแกว, สดใจ จโรจนกล (2562) ไดศกษาเรอง การพฒนาเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมรมแมนำปากพนงเพอสงเสรมการตลาดทองเทยว อำเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช พบวา สามารถนำมากำหนดเปนเสนทาง

92

ทองเทยวเชงวฒนธรรมรมแมนำปากพนงแบบเตมวนหรอ Full Day Tour Itinerary อนจะชวยสงเสรมดานการตลาดทองเทยวตามแนวคด “วนเดยวเทยวปากพนง” ภายใตชอรายการนำเทยว “ลองเรอหา...รกษ ทปากพนง” สอดคลองกบ พรชตา กดนอก,ธนาภรณ หนตลา (2561) ไดศกษาเรอง แนวทางการพฒนาเสนทางทองเทยวชมชนบานหวาน อำเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ พบวา สามารถพฒนาได 2 เสนทาง คอ เสนทางท 1) จะเปนในรปแบบระยะสนคอเสนทางทองเทยวเชงโบราณสถานเนองจากเปนสถานททองเทยวทนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยวมากทสด 2) คอเสนเพอการเรยนรจะเดนทางผานสวนลงไปยงโบราณอแกวสทศ หลงจากนนจะเยยมชมสถานทผลตเสอกกและเรยนรการทำผลตภณฑของชมชน และสอดคลองกบ วระพงศ เกยรตไพรยศ และคณะ (2560) ไดศกษาเรองการจดการแหลงทองเทยวตามเสนทางโบราณสถานลานนาทปรากฏในวรรณกรรมชนกาลมาลปกรณ พบวา สามารถสรางเสนทางทองเทยวได 4 รปแบบ คอ 1) การทองเทยวเชงประวตศาสตรและพทธศลปกรรม ประกอบดวยทกวด 2) การทองเทยวเชงการปฏบตธรรม 1 วด คอ วดรำเปง (ตโปทาราม)3) การทอเทยวเชงความศกดสทธ 5 วด คอ วดสวนดอก วดเชยงยน วดชยศรภม วดเจดยหลวงวรวหาร และวดนนทาราม และ 4) การทองเทยวเชงประเพณวฒนธรรมและงานประจำป จำนวน 9 วด คอ 1) วดสวนดอก พระอารามหลวง2)วดศรมงเมอง 3) วดปาแดงมหาวหาร 4) วดเจดยอด พระอารามหลวง 5)วดนนทาราม 6) วดเจดยหลวงวรวหาร พระอารามหลวง 7) วดเชยงยน 8) วดพระแกว พระอารามหลวง 9) วดพระสงห พระอารามหลวง 10. ขอเสนอแนะ 10.1 ขอเสนอแนะจากผลการศกษา 10.1.1 อทยานแหงชาตเขาพระวหารนำผลการศกษาทไดไปประชาสมพนธเพอดงดดใจใหนกทองเทยวเดนทางทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร 10.1.2. นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารสามารถนำผลการศกษาทไดไปเปนแนวทางในการวางแผนการทองเทยว 11. ขอเสนอแนะในงานวจยครงตอ ป 11.1 ในงานวจยครงตอไปควรศกษาเรอง ปจจยททำใหนกทองเทยวชาวไทยเลอกเดนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ เนองจากจะไดทราบถงปจจยททำใหนกทองเทยวเลอกเดนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารเพอพฒนาใหดงดดใจนกทองเทยวมากยงขน 11.2 ในงานวจยครงตอไปควรศกษาเรอง พฤตกรรมนกทองเทยวทเลอกทองเทยวในเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ เพอใหทราบถงพฤตกรรมนกทองเทยวทเลอกทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารและเพอพฒนาการทองเทยวใหสอดคลองกบพฤตกรรมนกทองเทยวตอไป

93

เอกสารอางอง พณกฤษ อดม. (2557). การจดการเสนทางจกรยานเพอการทองเทยวอยางยงยนในพนทเขตตลง ชน กรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยศลปากร. พยอม ธรรมบตร. (2546). เอกสารประกอบการเรยนการสอนหลกการทองเทยวเชงอนรกษ. กรงเทพฯ: สถานบนพฒนาการทองเทยวเชงอนรกษมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. วรรณา วงษวานช. (2546). ภมศาสตรการทองเทยว. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. มนตร โคตรคนทา. (2563). “รจกกบภาคอสานของไทย”, ประตสอสาน. https://www.isangate.com/new/isan- land.html. 10 พฤษภาคม, 2563. สำนกอทยานแหงชาต. (2563). “เขาพระวหาร (Khao Phra Wihan)”, อทยานแหงชาต. http://park.dnp.go.th/visitor/nationparkshow.php?PTA_CODE=108. 10 พฤษภาคม, 2563. Dickman, S. (1996). Tourism: An Introductory Text. Sydney: Hodder Education.

http://park.dnp.go.th/visitor/nationparkshow.php?PTA_CODE=108.%20%2010

94

ภาคผนวก ข. คำถามในการสมภาษณ

95

คำถามและประเดนในการสมภาษณ

เรอง แนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

……………………………………………………………………………………………………………………………………………… วตถประสงค เพอศกษาแนวทางพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตร ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ วน/เดอน/ป ทสมภาษณ …………………………. เวลา …………………….. สถานท …………………………… ชอผใหสมภาษณ ………………………………………… อาชพ/ตำแหนง ………………… คำถามในการสมภาษณผแทนการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษ

1. ทางสำนกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดศรสะเกษมสวนรวมในการวางแผนการพฒนาการทองเทยวของอทยานแหงชาตเขาพระวหารอยางไรบาง

2. ทานเหนวาอทยานแหงชาตเขาพระวหารมศกยภาพหรอจดแขงในดานใดบาง และจดทควรพฒนาคอดานใด

3. ทานคดวาหากมการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมประโยชนตออทยานแหงชาตเขาพระวหาร, ชมชนใกลเคยง และนกทองเทยอยางไร

4. ทานมความคดเหนอยางไรถามการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

5. ทานคดวามขอจำกดใดบางในการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

6. หากจะพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ทานเหนวาควรพฒนาเสนทางในรปแบบใด เพราะเหตใด

7. ขอเสนอแนะอน ๆ คำถามในการสมภาษณผแทนสำนกงานอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

1. ขอทราบรายละเอยดเกยวกบขอมลทวไปและประวตความเปนมาของอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

96

2. ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรใดบางทนาสนใจ (ATTRACTIONS)

3. แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารแตละแหลงมประวตความเปนมาอยางไร (ATTRACTIONS)

4. หากมาเทยวชมอทยานแหงชาตเขาพระวหารผมาเยอนสามารถทำกจกรรมใดไดบาง 5. (ACTIVITIES) 6. ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมส งอำนวยความสะดวกใดบางในการ ใหบรการ

นกทองเทยว (AMENITY) 7. ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารมเสนทางทสามารถเขาถงไดกเสนทาง แตละเสนทางมจด

ทนาสนใจใดบาง (ACCESSIBILITY) 8. ภายในอทยานมการจดเสนทางทองเทยวหรอไม หากมทางอทยานจดเสนทางในลกษณะใด

และมหลกการในการพจารณาจดเสนทางดงกลาว 9. ทางอทยานแหงชาตเขาพระวหารมแผนในการพฒนาการทองเทยวของอทยานอยางไรบาง ใน

เรองของแผนพฒนาแหลงทองเทยว แผนพฒนากจกรรม แผนพฒนาเสนทาง แผนพฒนาสงอำนวยความสะดวก และการเดนทาง

10. ทานเหนวาอทยานแหงชาตเขาพระวหารมศกยภาพหรอจดแขงในดานใดบาง และจดทควรพฒนาคอดานใด

11. นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวทอทยานแหงชาตเขาพระวหารสวนใหญนยมเดนทางไปยงแหลงทองเทยวใดบางในอทยาน และนยมทำกจกรรมทางการทองเทยวใดบาง

12. ทานคดวาหากมการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมประโยชนตออทยานแหงชาตเขาพระวหารอยางไร

13. ทานมความคดเหนอยางไรถามการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

14. ทานคดวามขอจำกดใดบางในการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

15. หากจะพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร ทานเหนวาควรพฒนาเสนทางในรปแบบใด เพราะเหตใด

คำถามในการสมภาษณกำนน ประธานโฮมสเตย บานภมซรอล ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

1. ชมชนบานภมซรอลมสวนรวมในเรองการทองเทยวมากนอยเพยงใด และมสวนรวมในเรองใดบาง

97

2. ภายในชมชนบานภมซรอลมทพกใดบางและนกทองเทยวสวนใหญเลอกพกทพกประเภทใด และพกนานแคไหน

3. ชมชนมรายไดจากการทองเทยวในอทยานหงชาตเขาพระวหารบางหรอไม รายไดทเกดขนสวนใหญมาจากเรองใด ทพก รานขายของทระลก รานอาหารและเครองดม หรออน ๆ

4. ทานคดวาหากมการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมประโยชนตอ คนในชมชนบานภมซรอลอยางไร

5. ขอเสนอแนะอน ๆ คำถามในการสมภาษณประธานทอผาพนเมอง บานภมซรอล ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

1. ชมชนบานภมซรอลมสวนรวมในเรองการทองเทยวมากนอยเพยงใด และมสวนรวมในเรองใดบาง

2. ชมชนมรายไดจากการทองเทยวในอทยานแหงชาตเขาพระวหารบางหรอไม รายไดทเกดขนสวนใหญมาจากเรองใด ทพก รานขายของทระลก รานอาหารและเครองดม หรออน ๆ

3. กลมการทอผาพนเมองมกจกรรมการสาธตวธการทอผา หรอการทำผลตภณฑตาง ๆใหนกทองเทยวไดเทยวชมและเรยนรหรอไม อยางไร

4. หากทางชมชนมกจกรรมการสาธตวธการทอผา หรอทำผลตภณฑตาง ๆ ทานคดวาควรนำกจกรรมเหลานนมาเชอมโยงในการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารหรอไม

5. ทานคดวาหากมการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมประโยชนตอ คนในชมชนบานภมซรอลอยางไร

6. ขอเสนอแนะอน ๆ

คำถามในการสมภาษณนกทองเทยวชาว ทยทเดนทางทองเทยวภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหาร

1. เพราะเหตใดทานถงเลอกมาทองเทยว ณ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร 2. ทานเดนทางมาอยางไร และทานจะใชเวลาทองเทยว ณ อทยานแหงนนานเทาใด 3. แหลงทองเทยวใดบางภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารททานไปเยยมชม 4. ทานเดนทางแบบไปกลบ หรอพกคางคน หากพกคางคนทานพกทใด 5. ทานมการวางแผนในการเดนทางทองเทยวครงนอยางไร ทานทราบเสนทางทองเทยวไปยง

แหลงทองเทยวอน ๆ ภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารหรอไม

98

6. ทานคดวาหากมการพฒนาเสนทางทองเทยวเชงประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตเขาพระวหารจะมประโยชนตอนกทองเทยวอยางไร

7. ขอเสนอแนะอน ๆ

99

ภาคผนวก ค. รปภาพ

100

ภาพท 1 ศนยทอผาขาวมาพนเมอง

ทมา : คณะผวจย (14 สงหาคม 2563)

ภาพท 2 จดเชกอนบานภมซรอล




101



ภาพท 5 สมภาษณประธานทอผาขาวมาพนเมอง


ภาพท 6 สมภาษณกำนนตำบลเสาธงชย ทมา : คณะผวจย (15 สงหาคม 2563)

102

ภาพท 7 เสนทาง ปอทยานแหงชาตเขาพระวหาร


ภาพท 8 หองนำบรเวณปราสาทโดนตวล


ภาพท 9 ลานจอดรถบรเวณปราสาทโดนตวล


103

ภาพท 10 ลานจอดรถบรเวณผามออแดง


ภาพท 11 ทางเดนบรเวณผามออแดง ทมา : คณะผวจย (15 สงหาคม 2563)

104

ภาพท 12 ปายบอกทาง ปสถปค


ภาพท 13 ทสองกลองบรเวณเสาธงชาตประวตศาสตร


ภาพท 14 ศนยบรการนกทองเทยว


105

ภาพท 15 หองนำบรเวณผามออแดง ทมา : คณะผวจย (15 สงหาคม 2563)

ภาพท 16 ปายเตอนบรเวณผามออแดง ทมา : คณะผวจย (15 สงหาคม 2563)

ภาพท 17 พระพทธรปบรเวณผามออแดง


106

ภาพท 18 พระพทธรปบรเวณผามออแดง


ภาพท 19 ปายสอความหมายภาพแกะสลกนนตำ


ภาพท 20 สมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร


107





ภาพท 23 หองนำบรเวณจดกางเตนท ทมา : คณะผวจย (23 สงหาคม 2563)

108

ภาพท 24 จดชำระคาบรการ


ภาพท 25 ลานกางเตนทบรเวณททำการอทยาน


ภาพท 26 สมภาษณนกทองเทยว


109

ภาพท 27 จดชมววผามออแดง






110

ภาคผนวก ง. รายชอผใหสมภาษณ

111

รายชอผใหสมภาษณ

ก งแกว แกวลอย. 18 สงหาคม 2563. อาชพคาขาย. นกทองเท ยว . สถานทสมภาษณ : อทยานแหงชาตเขาพระวหาร

บญโฮม ไชยขนตร. 15 สงหาคม 2563. ประธานทอผาพนเมอง. สถานทสมภาษณ : บานภมซรอล ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ.

ภานวฒน จนทรโท. 18 สงหาคม 2563. นกศกษา. นกทองเทยว. สถานทสมภาษณ : อทยานแหงชาตเขาพระวหาร

รจนา มากมล. 18 สงหาคม 2563. นกศกษา. นกทองเทยว. สถานทสมภาษณ : อทยานแหงชาตเขาพระวหาร

วรยทธ ดวงแกว. 15 สงหาคม 2563.กำนนตำบลเสาธงชย. สถานทสมภาษณ : ททำการกำนนตำบลเสาธงชย.

ศราวฒ บญส. 23 สงหาคม 2563. เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร. สถานทสมภาษณ : ททำการอทยานแหงชาตเขาพระวหาร.

สรยา สทธพร. 18 สงหาคม 2563. อาชพขาราชการ. นกทองเทยว. สถานทสมภาษณ : อทยานแหงชาตเขาพระวหาร

สหสชย วงคคำลอ. 23 สงหาคม 2563. เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร. สถานทสมภาษณ : ททำการอทยานแหงชาตเขาพระวหาร.

เหมอนฝน จบจนทร. 23 สงหาคม 2563. เจาหนาทอทยานแหงชาตเขาพระวหาร. สถานทสมภาษณ : ททำการอทยานแหงชาตเขาพระวหาร.

อรทย รอยลว. 18 สงหาคม 2563. อาชพเกษตรกร. นกทองเทยว. สถานทสมภาษณ : อทยาน

แหงชาต

112

ประวตผวจยคนท 1

บชาดา บวตน

เกดวนท 13 เดอนมกราคม พ.ศ. 2541

ณ อำเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ

ประวตการศกษา ระดบมธยมศกษาตอนตน, ป พ.ศ. 2557

โรงเรยนภมซรอลวทยา

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย, ป พ.ศ.

โรงเรยนภมซรอลวทยา

ทอยปจจบน 170 หม 12 ตำบลเสาธงชย อำเภอกนทรลกษ

จงหวดศรสะเกษ 33110

หมายเลขโทรศพท 0618967693

อเมล [email protected]

113

ประวตผวจยคนท 2

ปทมวรรณ ทพราช

เกดวนท 27 เดอนกรกฎาคม พ.ศ.2541

ณ อำเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

ประวตการศกษา ระดบมธยมศกษาตอนตน, ป พ.ศ. 2557

โรงเรยนหนองขอนวทยา

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย, ป พ.ศ. 2560

โรงเรยนหนองขอนวทยา

ทอยปจจบน 122 หม 10 ตำบลหนองขอน อำเภอเมอง

จงหวดอบลราชธาน 34000

หมายเลขโทรศพท 0949046442

อเมล [email protected]

75

เอกสารอางอง

หนงสอ/เอกสารทวไป กลวรา สวรรณพมล. (2548). หลกการมคคเทศก. กรงเทพมหานคร: แสงดาว. ฉนทช วรรณถนอม. อตสาหกรรมการทองเทยว. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: หางหนสวนจำกดสาม ลดา. 2552. พยอม ธรรมบตร. (2546). เอกสารประกอบการเรยนการสอนหลกการทองเทยวเชงอนรกษ. วรรณา วงษวานช. (2546). ภมศาสตรการทองเทยว. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรงเทพฯ: สถานบนพฒนาการทองเทยวเชงอนรกษมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ICOMOS Thailand. กฎบตรประเทศไทยวาดวยเรองการบรหารจดการแหลงมรดกทางวฒนธรรม. ประกาศ. 2554. United Nations. (1960) . Guidelines on integrated planning for sustainable tourism development. New York: United Nations Publication. งานวจย วทยานพนธ สารนพนธ วารสารหรอรายงาการศกษาอสระ ธนกร สวฒกล. (2552). ความพรอมและศกยภาพขององคการบรหารสวนจงหวดระนองใน การ ส ง เสร มการท อง เท ยว เช งประว ต ศาสตร . สารน พนธ ปร ญญามหาบ ณฑ ต , มหาวทยาลยขอนแกน. ธนาภา ชวยแกว, สดใจ จโรจนกล. (2562) การพฒนาเสนทางทองเทยวเชงวฒนธรรมรมแมนำ ปากพนงเพอสงเสรมการตลาดทองเทยว อำเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช . แผน งานวจยการพฒนาการทองเทยว: มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช ประสทธคณรตนและคณะ. (2546). (ราง) รายงานสรปสำหรบผบรหาร แผนงาน พณกฤษ อดม. (2557). การจดการเสนทางจกรยานเพอการทองเทยวอยางยงยนในพนทเขตตลง ชน กรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยศลปากร. พรชตา กดนอก,ธนาภรณ หนตลา. (2561) แนวทางการพฒนาเสนทางทองเทยวชมชนบานหวาน อำเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ. ปรญญาศลปศาสตรบณฑต: มหาวทยาลยอบลราชธาน. สชาดา ธโนภานวฒน (2560) การสงเสรมการจดการทองเทยวโดยชมชนบนเสนทางทองเทยวเชง วฒนธรรมในเขตธนบร กรงเทพมหานคร. บทความวจย : มหาวทยาลยราชภฏธนบร. เสรมศร นลดำ และคณะ. (2560) การพฒนาเสนทางการทองเทยวตามรอยชาตพนธในจงหวด เชยงราย. วจยไดรบงบประมาณสนบสนนจากสำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต : มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

76

Dickman, S. (1996). Tourism: An Introductory Text. Sydney: Hodder Education. วจยยอยเรองการศกษาและสำรวจเสนทางการทองเทยวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. (เอกสารอดสำเนา). เวบไซต มนตร โคตรคนทา. (2563). “รจกกบภาคอสานของไทย”, ประตสอสาน. https://www.isangate.com/new/isan-land.html. 10 พฤษภาคม, 2563. สำนกงานพฒนาชมชนจงหวดศรสะเกษ. (ม.ป.ป.). “ประวตความเปนมา”, สำนกงานพฒนาชมชน จงหวดศรสะเกษ. https://sisaket.cdd.go.th. 10 พฤษภาคม, 2563. สำน กอ ทยานแห งชาต . (2563). “เขาพระว หาร (Khao Phra Wihan)” , อทยานแห งชาต . http://park.dnp.go.th/visitor/nationparkshow.php?PTA_CODE=1 0 8 3 . 10 พฤษภาคม, 2563.

https://www.isangate.com/new/isan-land.html

https://sisaket.cdd.go.th/

Documents

The development of historical tourist routes at Khao Phra