THỰC TRẠNG THÁI ĐỘ HỌC TẬP CỦA HOC SINH … · Web viewMuốn chạm khắc các hoa văn hay khắc chữ trên bề mặt thủy tinh. Trước tiên ta quét đều

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hay

TĂNG CƯỜNG HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN HÓA CỦA HỌC SINH THPT

BẰNG THÍ NGHIỆM HÓA HỌC VUI

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Nhận thức rõ vai trò của giáo dục trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất

nước nhằm tạo ra nguồn nhân lực phù hợp với yêu cầu hội nhập với thế giới và với

khu vực nên giáo dục và vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở phổ thông đã được

các cấp lãnh đạo từ Trung ương đến địa phương hết sức quan tâm. Đặc biệt sau khi

có chỉ thị 15/1999/CT BGD – ĐT; trong báo cáo chính trị Đại hội Đảng lần thứ IX

(2001); trong Nghị quyết 40/2000/QH10 của Quốc hội và chỉ thị 14/2001/CT –

TTg của Thủ tướng chính phủ. Trong báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng lần thứ X

(2006) có “Giáo dục cùng với khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu”. Như

vậy, phải nói rằng giáo dục và công cuộc đổi mới phương pháp dạy học đã nhận

được sự quan tâm đặc biệt của các cấp lãnh đạo Đảng, Nhà nước và ngành giáo

dục.

Để đạt được hiệu quả trong công tác đổi mới thì sự hứng thú, thái độ và sự

quan tâm của người học đối với môn học đóng vai trò rất quan trọng. Tuy nhiên,

hiện nay tại các trường trung học phổ thông tồn tại thực trạng là học sinh không

hứng thú với các môn học nói chung và môn hóa học nói riêng. Vấn đề này đã gây

ảnh hưởng rất nhiều cho quá trình dạy học trên lớp của giáo viên và sự hưng phấn

của giáo viên trong quá trình dạy học. Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động,

sáng tạo của học sinh; phù hợp với từng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh,

điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng

hợp tác; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm,

đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh.

Xuất phát từ những thực tế đó và một số kinh nghiện trong giảng dạy bộ

môn hóa học, tôi thấy để có chất lượng giáo dục bộ môn hóa học cao, người giáo

viên ngoài phát huy tốt các phương pháp dạy học tích cực cần khai thác thêm các

thí nghiệm hóa học vui trong đời sống đưa vào bài giảng bằng nhiều hình thức

1


khác nhau nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, tạo niềm tin, niềm

vui, hứng thú trong học tập bộ môn. Từ những lí do đó tôi chọn đề tài:

“TĂNG CƯỜNG HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN HÓA CỦA HOC SINH THPT

BẰNG THÍ NGHIỆM HÓA HỌC VUI ”

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Xây dựng hệ thống các thí nghiệm vui cho các bài giảng trong chương trình

hóa học THPT

Vận dụng hệ thống các thí nghiệm vui để xây dựng các bài dạy nhằm tăng

hứng thú học tập bộ môn cho học sinh.

III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

3.1. ĐỐI TƯỢNG:

Quá trình dạy học môn hóa học trường THPT.

Các phương pháp dạy học tích cực, phương pháp tích hợp môi trường, kĩ

năng vận dụng kiến thức trong học tập và liên hệ thực tiễn của bộ môn hóa học.

3.2. PHẠM VI:

Các bài dạy trong chương trình hóa học THPT

IV. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC

Nếu vận dụng tốt hệ thống các thí nghiệm hóa học vui vào bài giảng trong

chương trình hóa THPT sẽ làm tăng ý nghĩa thực tiễn của môn học, làm cho các bài

học trở nên hấp dẫn và lôi cuốn học sinh hơn. Đồng thời góp phần năng cao năng

lực nhận thức, tự học, tích cực chủ động học tập của học sinh. Điều đó làm tăng

hứng thú học tập mang lại kết quả học tập bộ môn cao hơn.

V. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

Nghiên cứu cơ sở lí luận việc đổi mới chương trình giáo dục môn hóa,

phương pháp đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, tích hợp

Nghiên cứu chương trình sách giáo khoa, sách giáo viên hóa học THPT. Mục

tiêu chương trình, để xây dựng hệ thống một số thí nghiệm hóa học phát huy tính

tích cực, chủ động tư duy cho học sinh nhằm tăng hứng thú, say mê học tập bộ

môn.

Thực nghiệm dạy học bộ môn hóa THPT2


VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Nghiên cứu luật giáo dục về đổi mới chương trình, phương pháp dạy học,..

Các tài liệu về lí luận dạy học, phương pháp dạy học tích cực bộ môn hóa.

Nghiên cứu thực trạng dạy học hóa trường

Liệt kê các thí nghiệm hóa học vui, hóa học thực tiễn áp dụng cho một số bài

dạy cụ thể ở chương trình hóa THPT

Trong quá trình nghiên cứu chúng tôi phối hợp sử dụng chủ yếu các phương pháp

sau:

6.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết

6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn như: Điều tra bằng phiếu câu hỏi,

phỏng vấn, quan sát, trò chuyện, nghiên cứu kết quả sản phẩm họat động.

6.3. Thực nghiệm sư phạm

6.4. Phương pháp thống kê toán học

VII. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI

7.1. Chỉ được thực trạng hứng thú học môn hóa của HS

7.2. Đề xuất một số thí nghiệm vui hóa học kích thích hứng thú học tập của HS

trong dạy học hóa học ở trường Trung học phổ thông

3


PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC SỬ DỤNG CÁC THÍ NGHIỆM

HÓA HỌC VUI VÀO BÀI DẠY HÓA HỌC TĂNG HỨNG THÚ HỌC TẬP

BỘ MÔN.

1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN

1.1.1. Hứng thú

1.1.1.1. Khái niệm hứng thú

Hứng thú là một thuộc tính tâm lý của nhân cách, là một hiện tượng tâm lý phức

tạp được thể hiện khá rộng rãi trong cuộc sống của mỗi cá nhân cũng như trong các

lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Có nhiều quan điểm khác nhau về hứng thú, thậm

chí trái ngược nhau:

a. Theo các nhà tâm lý học nước ngoài

Nhà tâm lý học I.PH. Shecbac cho rằng, hứng thú là thuộc tính bẩm sinh vốn có

của con người, nó được biểu hiện thông qua thái độ, tình cảm của con người vào

một đối tượng nào đó trong thế giới khách quan.

Annoi nhà tâm lý học người Mỹ lại quan niệm, hứng thú là một sự sáng tạo của

tinh thần với đối tượng mà con người hứng thú tham gia vào.

Harlette Buhler thì coi hứng thú là một hiện tượng phức hợp cho đến nay vẫn

chưa được xác định, hứng thú là một từ, không những chỉ toàn bộ những hành động

khác nhau mà còn thể hiện cấu trúc bao gồm các nhu cầu.

K.Strong và W.James cho rằng hứng thú là một trường hợp riêng của thiên

hướng biểu hiện trong xu thế hoạt động của con người như là một nét của tính cách.

A.G.Côvaliốp coi hứng thú là sự định hướng của cá nhân, vào một đối tượng

nhất định, tác giả đã đưa ra một khái niệm được xem là khá hoàn chỉnh về hứng thú

“Hứng thú là một thái độ đặc thù của cá nhân đối với đối tượng nào đó, do ý nghĩa

của nó trong cuộc sống và sự hấp dẫn về mặt tình cảm của nó” .

4


b. Theo các nhà tâm lý học, giáo dục học Việt Nam

Các tác giả: Phạm Minh Hạc – Lê Khanh – Trần Trọng Thủy cho rằng: Khi ta

có hứng thú về một cái gì đó, thì cái đó bao giờ cũng được ta ý thức, ta hiểu ý nghĩa

của nó đối với cuộc sống của ta. Hơn nữa ở ta xuất hiện một tình cảm đặc biệt đối

với nó, do đó hứng thú lôi cuốn hấp dẫn chúng ta về phía đối tượng của nó tạo ra

tâm lý khát khao tiếp cận đi sâu vào nó .

Có nhiều quan niệm khác nhau về hứng thú, tuy nhiên có thể coi quan niệm của

GS.TS. Nguyễn Quang Uẩn là bao hàm nhất: "Hứng thú là thái độ đặc biệt của cá

nhân đối với đối tượng nào đó, vừa có ý nghĩa đối với cuộc sống, vừa có khả

năng mang lại khoái cảm cho cá nhân trong quá trình hoạt động".

Khái niệm này vừa nêu được bản chất cửa hứng thú, vừa gắn hứng thú với

hoạt động của cá nhân. Hứng thú là một thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối

tượng, thể hiện ở sự chú ý tới đối tượng, khao khát đi sâu nhận thức đối tượng sự

thích thú được thỏa mãn với đối tượng.

1.1.1.2. Cấu trúc của hứng thú

Tiến sĩ tâm lý học N.G.Marôzôva đã dựa vào 3 biểu hiện để đưa ra quan niệm

của mình về cấu trúc của hứng thú:

+ Cá nhân hiểu rõ được đối tượng đã gây ra hứng thú.

+ Có cảm xúc sâu sắc với đối tượng gây ra hứng thú.

+ Cá nhân tiến hành những hành động để vươn tới chiếm lĩnh đối tượng đó.

Vậy theo ông thì hứng thú liên quan đến việc người đó có xúc cảm tình cảm

thực sự với đối tượng mà mình muốn chiếm lĩnh, có niềm vui tìm hiểu và nhận

thức đối tượng, có động cơ trực tiếp xuất phát từ bản thân hoạt động, tự nó lôi

cuốn, kích thích hứng thú.

Hứng thú phải là sự kết hợp giữa nhận thức - xúc cảm tích cực và hành động,

nghĩa là có sự kết hợp giữa sự hiểu biết về đối tượng với sự thích thú với đối tượng

và tính tích cực hoạt động với đối tượng. Ba yếu tố này liên hệ chặt chẽ và quan hệ

tương tác lẫn nhau trong cấu trúc hứng thú. Tùy từng giai đoạn phát triển khác nhau

của hứng thú mà vai trò của từng yếu tố có sự biển đổi.

5


1.1.1.3. Đặc điểm của hứng thú

a. Tính xã hội của hứng thú

Thông thường, con người chỉ hứng thú với những cái mới, những cái còn chưa

ai biết, chưa được khám phá. Còn những điều đã biết mà không thổi cho nó một

luồng khí mới, đưa nó vào một vị trí khác tích cực hơn thì sẽ không gây được hứng

thú. Tuy nhiên, không phải cái mới nào đối với một hoạt động nào đó của con

người cũng tạo hứng thú. Điều kiện để xuất hiện hứng thú là người đó phải có hiểu

biết và có kinh nghiệm thực tế trong một loại hứng thú nhất định. Chỉ khi nào làm

cho con người thấy được cái mới, cái phong phú, tính sáng tạo và triển vọng trong

hoạt động của mình thì mới có thể hình thành những hứng thú vững chắc được.

b. Hứng thú mang tính tâm lý xã hội

Con người thường hứng thú với những hoạt động được nhiều người khen khi

thấy nó đem lại lợi ích cho xã hội và thỏa mãn những nguyện vọng của cá nhân.

Hứng thú của mỗi cá nhân hoàn toàn tùy thuộc vào khả năng lĩnh hội những thành

tựu của nền văn minh trong thời đại đó.

c. Hứng thú phụ thuộc vào đặc điểm của đối tượng và phẩm chất nhân

cách

Nghĩa là sự liên hệ qua lại giữa chủ thể và khách thể, mức độ tương ứng giữa

yêu cầu của đối tượng với yêu cầu của chủ thể. Mối quan hệ này có ý nghĩa quan

trọng trong việc hình thành những hứng thú ở từng người, từng lứa tuổi. Ví dụ, nếu

đối tượng gây cảm xúc cho học sinh tiểu học chủ yếu là những sự vật, hình ảnh…

cụ thể, thì hứng thú của học sinh THPT đa dạng và rộng hơn. Học sinh THPT có

thể hứng thú với khoa học kỹ thuật, thể thao, chính trị - xã hội. Hứng thú sẽ luôn

bền vững và phong phú nếu nó thường xuyên thức tỉnh sự chú ý và ý nghĩa của mỗi

cá nhân và ngược lại tính hay thay đổi hứng thú sẽ nói lên phong cách sống chưa

được xác định của một người nào đó.

1.1.1.4. Sự hình thành hứng thú

Sự hình thành hứng thú có thể diễn ra theo 2 con đường: tự phát và tự giác.

6


Có thể bắt đầu từ sự hấp dẫn của đối tượng làm nảy sinh thái độ cảm xúc tích

cực của chủ thể. Do những cảm xúc này mà chủ thể đi sâu nhận thức đối tượng,

hiểu rõ đối tượng mà hình thành hứng thú.

Ngược lại, có thể bắt đầu từ việc hiểu rõ tầm quan trọng của đối tượng mà đi

sâu nhận thức đối tượng đó, và càng hiểu rõ đối tượng càng cảm thấy hứng thú.

Theo nhận xét của A.G. Côvaliôp “Hứng thú có thể được hình thành một cách tự

phát vì không có ý thức, do sự vật hấp dẫn về tình cảm, sau đó mới dẫn đến nhận

thức của đối tượng đó. Quá trình hình thành hứng thú có thể theo hướng ngược lại.

Từ chỗ có ý thức về ý nghĩa của đối tượng dẫn đến chỗ bị đối tượng hấp dẫn”.

Trong hứng thú luôn có sự kết hợp giữa nhận thức, xúc cảm để dẫn đến tính tích

cực của hành vi là quá trình vận động và phát triển của hứng thú.

1.1.1.5. Các loại hứng thú

Dựa vào những căn cứ khác nhau, người ta có thể chia hứng thú thành nhiều

loại khác nhau.

* Dựa vào vào nội dung đối tượng của hứng thú và phạm vi hoạt động gắn với

hứng thú người ta chia hứng thú thành các loại sau:

- Hứng thú vật chất: biểu hiện như thích thú có đủ tiện nghi, hứng thú ăn mặc…

- Hứng thú nhận thức: hứng thú học tập được coi là một biểu hiện đặc biệt của

hứng thú nhận thức. Hứng thú có tính chất chuyên môn như hứng thú toán học, văn

học … cũng thuộc về hứng thú nhận thức.

- Hứng thú nghề nghiệp: hứng thú nghề kỹ thuật, hứng thú nghề sư phạm …

- Hứng thú chính trị - xã hội: hứng thú với các công tác xã hội, hứng thú đối với

vấn đề chính trị …

- Hứng thú thẩm mỹ: hứng thú hội họa, điện ảnh, sân khấu …

* Dựa vào chiều hướng của hứng thú, có thể chia thành các loại sau đây:

- Hứng thú trực tiếp: là hứng thú đối với bản thân trong quá trình nhận thức, quá

trình lao động và sự sáng tạo.

- Hứng thú gián tiếp: là hứng thú đối với kết quả hoạt động như hứng thú muốn

có học vấn, có nghề nghiệp, có chức vụ, có địa vị xã hội…

7


Trong hoạt động học tập người ta thường dùng hứng thú gián tiếp để kích thích

hứng thú trực tiếp của HS. Trong dạy học, cần làm cho HS kết hợp giữa hứng thú

trực tiếp và hứng thú gián tiếp với một đối tượng thì hứng thú mới được bền vững.

* Dựa vào tính hiệu lực của hứng thú, ta có thể chia thành 2 loại hứng thú sau:

- Hứng thú tích cực: là loại hứng thú khi con người không chỉ quan sát đối tượng

mà còn tiến hành hoạt động để chiếm hữu đối tượng. Hứng thú tích cực là nguồn

kích thích sự phát triển nhân cách, hình thành kỹ năng, kỹ xảo, năng lực và tính

cách, là nguồn gốc của sự sáng tạo.

- Hứng thú thụ động: là loại hứng thú mà con người chỉ dừng lại ở sự thích thú

ngắm nhìn đối tượng nhưng không thể hiện tính tích cực để nhận thức đối tượng,

làm chủ đối tượng và hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực đó.

1.1.1.6. Động cơ và vai trò của nó trong việc hình thành hứng thú học tập của

học sinh

* Thế nào là động cơ học tập và làm thế nào để hình thành động cơ học tập?

Động cơ học tập là cái thúc đẩy hoạt động học, vì nó mà HS thực hiện hoạt

động học. Động cơ học tập của HS được hiện thân ở đối tượng của hoạt động học,

tức là những tri thức, kỹ năng, thái độ mà giáo dục sẽ đưa lại cho họ.

Động cơ học tập không có sẵn, cũng không thể áp đặt, mà phải được hình thành

dần dần trong quá trình HS dưới sự tổ chức cho HS tự phát hiện ra vấn đề và giải

quyết các vấn đề, hình thành ở HS nhu cầu học tập, nhu cầu nhận thức, nhu cầu

chiếm lĩnh đối tượng học.

* Động cơ và hứng thú học tập của học sinh.

Cũng như các loại hoạt động khác, hoạt động học tập của HS cũng phải có động

cơ, người ta gọi đó là động cơ học tập. Không có động cơ học tập, HS sẽ học theo

kiểu chiếu lệ, ép buộc. Có động cơ học tập các em ngày càng yêu thích môn học,

say mê và hứng thú đối với việc học hơn và do đó sẽ có kết quả cao hơn trong học

tập. Thực tiễn chứng tỏ HS sẽ có hứng thú học tập nếu thầy giáo biết tổ chức cho

các em phát hiện ra những điều mới lạ, luôn tạo ra cho các em sự ngạc nhiên, bất

ngờ trong quá trình học tập. Làm sao để sau mỗi lần đến lớp các em cảm thấy nhận

8


thức của mình được mở mang hơn và hiểu biết nhiều hơn. Chính những điều đó

thôi thúc các em tích cực, say mê học tập và các em ngày càng giác ngộ hơn ý

nghĩa của việc học.

Do vậy, có thể khẳng định việc hình thành động cơ, hứng thú học tập cho học

sinh có một ý nghĩa rất quan trọng không thể thiếu trong quá trình dạy học. Có

hứng thú học tập thì tư duy học sinh luôn ở trạng thái hưng phấn, đó là điều kiện tốt

để các em bộc lộ quan niệm, kích thích hoạt động và phát triển năng lực tư duy,

năng lực nhận thức của HS.

1.1.2. Vai trò của hứng thú trong dạy học

1.1.2.1. Hứng thú học tập

Có nhiều công trình nghiên cứu đã đồng nhất hứng thú học tập với hứng thú

nhận thức. Theo chúng tôi thì hứng thú học tập chỉ là một bộ phận của hứng thú

nhận thức.

Hứng thú nhận thức là một hiện tượng tâm lý diễn ra trong quá trình con người

tiến hành hoạt động nhận thức. Hứng thú nhận thức là khuynh hướng lựa chọn của

cá nhân nhằm vào việc nhận thức được hoặc một số lĩnh vực khoa học nhằm vào

mặt nội dung và quá trình hoạt động của nó. Trong quá trình này cá nhân không chỉ

dừng lại ở những đặc điểm bên ngoài của sự vật, hiện tượng mà còn xu thế đi sâu

vào cái bản chất bên trong của sự vật hiện tượng muốn nhận thức.

Hứng thú học tập quan hệ mật thiết với tính tò mò, ham hiểu biết của cá nhân.

Hứng thú là nguồn kích thích mạnh mẽ tính tích cực cá nhân. Khi có hứng thú học

sinh sẽ tích cực học tập hơn và học tập có hiệu quả hơn. Thái độ học tập tích cực

được thể hiện ở việc tiến hành nhiều hình thức học tập khác nhau và học tập một

cách không mệt mỏi .

1.1.2.2. Các giai đoạn hình thành hứng thú học tập

Do cách xác định bản chất của hứng thú khác nhau nên trong tâm lý học, việc

phân tích con đường hình thành và phát triển hứng thú cũng khác nhau. Trên cơ sở

khẳng định nguồn gốc cơ bản của hứng thú nằm trong nội dung tài liệu, và trong

hoạt động học tập của người học, G.I. Sukira đưa ra con đường, cách thức để hình

9


thành hứng thú học tập bằng cách việc chọn lựa tài liệu học tập và cách thức tổ

chức hoạt động học tập của người học.

Trong thực tế, biểu hiện của hứng thú học tập rất phong phú, ở đây chỉ đề cập

đền các dấu hiệu đặc trưng nhất. Mỗi dấu hiệu trên đều có sự kết hợp biện chứng

giữa nhận thức, xúc cảm và hành vi. Đây cũng chính là sự cụ thể hóa cấu trúc của

hứng thú và các giai đoạn hình thành hứng thú học tập.

1.1.2.3. Hứng thú và vấn đề tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh

Để tích cực hoá hoạt động nhận thức của HS thì hứng thú được các thầy giáo

quan tâm nhất, vì:

1. Hứng thú có quan hệ rất chặt chẽ đến tinh thần học tập. Khi học sinh đã

hứng thú vấn đề nào đó thì các em tích cực học tập ngay, điều đó xảy ra như một

phản ứng dây chuyền một cách tự nhiên và trực tiếp mà không cần một thao tác

trung gian nào khác.

2. Hứng thú là một yếu tố có tính biện chứng rất cao, có thể hình thành ở HS

một cách nhanh chóng bất cứ lúc nào trong quá trình dạy học.

3. Điều quan trọng hơn cả là nó nằm trong tay của người thầy. Người thầy có

thể điều khiển hứng thú của HS qua các yếu tố của quá trình dạy học: nội dung,

phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức qua các bước lên lớp: mở bài, giảng

bài mới, củng cố, vận dụng, kiểm tra kiến thức, qua mối quan hệ thầy, trò v.v…,

nghĩa là qua hoạt động hàng ngày của họ.

Để kích thích hứng thú học tập cần chú ý những vấn đề gì?

Hứng thú là sự phản ánh thái độ (mối quan hệ) của chủ thể đối với thế giới

khách quan. Như vậy hứng thú không phải mà một quá trình khép kín mà phải có

nguồn gốc từ cuộc sống tự nhiên và xã hội xung quanh. Nếu điều kiện thay đổi thì

hứng thú có thể thay đổi. Điều đó có nghĩa là có thể điều khiển được hứng thú,

khác với quan niệm cho rằng hứng thú là một cái gì bẩm sinh, bất biến.

Điều mà thầy giáo phải thực hiện thường xuyên là kích thích hứng thú trong

quá trình dạy học thông qua: nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ

10


chức…Hiện nay việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của HS chủ yếu tập trung

vào hướng này.

1.1.3. Hứng thú học tập môn Hóa học

1.1.3.1. Vai trò của hứng thú trong học tập môn hóa học

Hứng thú làm nảy sinh khát vọng hành động, làm tăng hiệu quả của hoạt động

nhận thức, tăng sức làm việc. Vì thế cùng với nhu cầu hứng thú là một trong những

hệ thống động lực của nhân cách.

Trong bất kỳ hoạt động nào, tạo được hứng thú là điều cực kỳ quan trọng, làm

cho các em say sưa với công việc của mình, đặc biệt là học tập.

Đối với môn Hóa học, có hứng thú các em sẽ có tinh thần học bài, tìm thấy các

lý thú, cái hay trong môn học, không cảm thấy môn học khô khan, khó hiểu nữa.

Từ đó tạo niềm tin say mê học tập, đồng thời nó làm cho các em nhận thức đúng

đắn hơn vai trò của môn Hóa học trong trường phổ thông.

Hứng thú học tập môn Hóa học còn tạo ra những xúc cảm, tình cảm tích cực ở

HS trong quá trình học tập. Nó tạo ra sự say mê, thích thú khi tiếp nhận tri thức, tạo

ra sự hài lòng với kết quả học tập. Đây chính là động lực thúc đẩy các em tìm tòi,

sáng tạo trong học tập hóa học. Vì vậy, hứng thú học tập hóa học tác động đến toàn

diện bản thân người học và hiệu quả của quá trình dạy học môn Hóa học.

Hứng thú học tập môn Hóa học tác động đến HS cả trong và ngoài giờ lên lớp,

kích thích họ tìm kiếm nguồn tài liệu tham khảo để thỏa mãn nhu cầu nhận thức,

đồng thời suy nghĩ tìm ra nhiều hình thức học tập hiệu quả hơn.

Chính vì vậy, hình thành và phát triển hứng thú học tập cho HS là mục tiêu

quan trọng mà mỗi GV hướng tới để nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.

1.1.3.2. Các biểu hiện của hứng thú học tập hóa học

Hứng thú học tập hóa học biểu hiện ở cả trong và ngoài giờ học, bao gồm biểu

hiện về mặt nhận thức, về mặt thái độ và về mặt hành vi. Những biểu hiện của hứng

thú học hóa học có thể được liệt kê qua các chỉ số tiêu biểu sau :

+ Hào hứng say mê khi học tập, chú ý nghe giảng, hăng hái phát biểu ý kiến.

11


+ Mong muốn được thầy cô gọi trả lời câu hỏi, thường nêu thắc mắc nhờ thầy

cô giải đáp.

+ Thích thú với nhiều hình thức học tập: nghe giảng lý thuyết, làm thí nghiệm

ứng dụng kiến thức vào thực tiễn…

+ Thực hiện đầy đủ, có chất lượng nhiệm vụ học tập ở nhà.

+ Đọc thêm các sách tham khảo về hóa học, tìm hiểu các hiện tượng hóa học

trong tự nhiên, tìm cách giải thích dựa vào kiến thức đã học.

+ Cảm thấy giờ học trôi nhanh, sảng khoái với giờ học, không muốn nghỉ buổi

học có môn Hóa học.

+ Thích thú làm các thí nghiệm hóa học, hăng hái tham gia các buổi sinh hoạt

tìm hiểu về hóa học, câu lạc bộ Hóa học…

Những biểu hiện của hứng thú học tập của mỗi HS về môn Hóa học ở mỗi lớp,

mỗi lứa tuổi là khác nhau. Tuy nhiên nếu chịu khó quan sát ta có thể nhận biết

được, bởi các em thường bộc lộ cảm xúc, tình cảm ra bên ngoài rất dễ nhận biết.

1.1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hứng thú học tập môn Hóa học

a. Nhóm các yếu tố chủ quan

+ Trình độ nhận thức của HS là yếu tố ảnh hưởng mạnh đến hứng thú học tập

môn Hóa học. Trình độ nhận thức là cơ sở cần thiết để phát triển hứng thú học tập,

đồng thời là điều kiện quan trọng để bồi dưỡng hứng thú học tập, và chỉ khi có tri

thức ban đầu về đối tượng, những kỹ năng, kỹ xảo đơn giản và những thao tác trí

tuệ nhất định, cá nhân mới có thể nhận thức đối tượng, rồi hứng thú với đối tượng.

Vấn đề nhận thức quá khó hoặc quá dễ đều không làm cho chủ thể hứng thú.

Khi trình độ và năng lực nhận thức của HS thấp thì hầu hết các môn học đối với

học sinh đều quá khó, khó hiểu nên không thể có hứng thú trong học tập. Ngược lại

nếu trình độ và năng lực nhận thức của HS đã phát triển cao mà các em chỉ được

học những cái đã biết thì cũng không tạo ra được hứng thú.

+ Động cơ và thái độ học tập của HS: Động cơ quan hệ mật thiết với hứng thú

học tập. Cả động cơ hoàn thiện tri thức và hứng thú học tập đều hướng vào việc

12


lĩnh hội tri thức đầy đủ hơn, sâu sắc hơn. Đồng thời các em học tập một cách tích

cực, tự giác thì dễ dàng nảy sinh hứng thú.

Thái độ đúng đắn đối với môn Hóa họclà điều kiện cần thiết và là tiền đề quan

trọng của sự hình thành hứng thú học tập. khi các em ý thức đầy đủ về môn học sẽ

giúp cho sự duy trì và phát triển hứng thú học tập.

+ Nhu cầu nhận thức, ham hiểu biết, niềm vui nhận thức sẽ làm nảy sinh khát

khao và luôn tìm tòi để đạt được tri thức, làm cơ sở để hình thành hứng thú. Việc

gắn tri thức hóa học với thực tiễn là biện pháp hiệu quả để khơi dậy nhu cầu nhận

thức của HS và nó kích thích sự tìm tòi, vận dụng của HS trong quá trình học tập.

b. Nhóm các yếu tố khách quan

Đó là những yếu tố bên ngoài tác động vào chủ thể bằng nhiều con đường khác

nhau, bao gồm :

+ Sự hấp dẫn của môn học. Đây là yếu tố tác động mạnh mẽ nhất đến sự hình

thành và phát triển hứng thú học môn Hóa học của HS. Tính hấp dẫn của môn Hóa

học sẽ tạo ra lòng say mê, hứng thú và dẫn đến những hành vi tích cực trong học

tập.

+ Phương pháp và năng lực giảng dạy của GV là yếu tố tác động đến sự hình

thành hứng thú học tập của HS. Nó có khả năng chi phối đến các yếu tố khác của

hứng thú học tập môn Hóa học. Giáo viên cần vận dung linh hoạt, sáng tạo và phù

hợp các PPDH khác nhau để giờ học đỡ nhàm chán. Muốn nâng cao hứng thú học

tập môn Hóa học thì GV phải làm sao cho bài học trở nên hấp dẫn, sinh động. Biết

cách khơi dậy và phát triển nhu cầu nhận thức của HS. Tầm hiểu biết, cách thức tổ

chức và hướng dẫn hoạt động của GV làm sao cho không khí lớp học luôn vui vẻ,

sinh động, tích cực và nghiêm túc.

+ Điều kiện vật chất, trang thiết bị như đồ dùng dạy học, phương tiện dạy

học…đều là các yếu tố giúp học sinh học tập có hiệu quả hơn.

13


+ Bầu không khí của lớp học cũng là yếu tố khách quan tác động đến hứng thú

học tập. Việc tạo ra không khí lớp học thoải mái, cởi mở sẽ ảnh hưởng thuận lợi

đến hứng thú học tập của HS.

Trong các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến hứng thú học tập của HS thì yếu tố

người thầy giữ vai trò quan trọng nhất.

1.1.3.4. Đặc điểm cơ bản của lứa tuổi học sinh THPT với việc tiếp thu môn Hóa

học

Mỗi giai đoạn có những đặc điểm riêng biệt, với lứa tuổi từ 15 đến 18 tuổi là

giai đoạn đầu tuổi thanh niên (thanh niên học sinh). Nội dung và tính chất của hoạt

động học tập khác rất nhiều so với hoạt động học tập của thiếu niên, hoạt động học

tập và độc lập ở mức cao hơn nhiều, kinh nghiệm sống các em phong phú hơn, các

em ý thức được rằng mình đang đứng trước ngưỡng cửa cuộc đời. Do vậy, thái độ

có ý thức của các em đối với học tập ngày càng phát triển .

- Thái độ đối với các môn học trở nên có lựa chọn hơn. Ở các em hình thành

hứng thú học tập gắn liền với khuynh hướng nghề nghiệp. Các em đã xác định cho

mình một hứng thú ổn định về một số môn học nào đó và thường liên quan đến

việc chọn nghề của HS, nên nhiều em rất tích cực học một số môn mà các em chọn

thi đại học, mặt khác các em lại sao nhãng các môn học khác. Hơn nữa, hứng thú

nhận thức của thanh niên sâu và bền vững hơn thiếu niên.

- Các em có khả năng tư duy lý luận, tư duy trừu tượng một cách độc lập, sáng

tạo, tư duy của các em chặt chẽ, có căn cứ và nhất quán hơn. Những đặc điểm đó

tạo điều kiện cho HS thực hiện các thao tác tư duy phức tạp, phân tích nội dung cơ

bản của khái niệm trừu tượng và nắm được mối quan hệ nhân quả trong tự nhiên.

Các em có khả năng tự làm thí nghiệm, tự tạo ra các thí nghiệm đơn giản, sử dụng

được các phương tiện kỹ thuật hiện đại. Do vậy, các em thuận lợi hơn trong việc

tiếp thu các kiến thức về Hóa học và vận dụng vào thực tiễn.

1.2. THỰC TRẠNG VỀ HỨNG THÚ HỌC TẬP HÓA HỌC CỦA HỌC SINH

2.1.1. Hứng thú của HS đối với giờ học hóa học

14


Với mục đích tìm hiểu mức độ biểu hiện hứng thú của HS đối với giờ học hóa

học đưa ra các mức độ. Kết quả điều tra 81 HS (2 lớp) về mức độ biểu hiện hứng

thú của HS:

Bảng 2.1. Hứng thú của HS đối với giờ học hóa học

Mức độ SL %

Rất thích 8 9,8

Thích 26 32,1

Bình thường 41 50,1

Không thích 6 8,0

Biểu đồ 2.1. Biểu thị hứng thú của HS đối với giờ học Hóa học

9.1

32.1

50.1

8

0

10

20

30

40

50

60

Rất thích Thích Bình thường Không thích

Số HS “rất thích” giờ học hóa là 9,8%, “thích” là 32,1%, trong đó có 8% không

thích giờ hóa, vậy số HS thật sự hứng thú với giờ học hóa đối với các em là thấp.

15


Điều này chứng tỏ vai trò của thầy giáo trong dạy học hóa học chưa kích thích

hứng thú học hóa cho các em.

2.1.2. Những hoạt động học tập tác động đến hứng thú của HS

Kết quả điều tra 81 HS về sở thích, hứng thú của HS trong giờ hóa cho thấy các

hoạt động đem lại hứng thú nhất cho người học là những hoạt động trong đó người

học phát huy tính tự lực như: tự làm thí nghiệm, làm bài tập ... Đặc biệt đáng mừng

là người học trong giờ hóa học rất thích được tự tay làm thí nghiệm (27,7%).

Biểu đồ 2.2. Các hoạt động ảnh hưởng hứng thú học tập môn Hoá học

3.3

15.2

3.7

6.1

27.7

8.5

19.7

15.6

0 5 10 15 20 25 30

Lựa chọn khác

Thi đố vui giữa các nhóm

Làm bài kiểm tra

Xem thầy giáo trình bày qua máy chiếu

Tự làm thí nghiệm

Theo gõi GV làm thínghiệm

Làm bài tập

Chỉ nghe thầy giáo giảng

Trong khi các hoạt động tự lực kích thích hứng thú của HS thì các hoạt động thụ

động không thể làm được điều đó, chỉ có 8,5% số HS được điều tra cảm thấy hứng

thú khi theo dõi GV làm thí nghiệm và 15,6% tìm thấy sự hứng thú khi ngồi nghe

thầy giáo giảng bài.

- Tình trạng lớp học tương đối trầm ở các trường lớp THPT khá phổ biến

hiện nay. Khi khảo sát ngẫu nhiên 2 lớp THPT, chúng tôi nhận thấy tỷ lệ phát biểu

ít chiếm quá nửa 50% , rồi đến tỷ lệ những học sinh chưa bao giờ phát biểu khá cao

(xấp xỉ 43%), còn lại lượng học sinh hăng hái phát biểu không đáng kể.

16


Nguyên nhân gây nên hiện tượng này khá phức tạp, bắt nguồn từ tâm lý

chung của học sinh (sợ bị chê cười khi phát biểu sai, chưa tự tin vào năng lực của

mình, chưa hiểu rõ tác dụng của việc phát biểu xây dựng bài), do cá nhân chưa

chuẩn bị bài kỹ, đến phương pháp giảng dạy của giáo viên chưa gây hứng thú tới

học sinh…

1.3. VAI TRÒ CỦA THÍ NGHIỆM VUI HÓA HỌC TRONG DẠY HỌC

MÔN HÓA HỌC

Đối với bộ môn Hóa học: các khái niệm, định luật, hiện tượng, bản chất hóa

học nhiều khi rất trìu tượng, khó hiểu, khô cứng làm HS khó tiếp thu, dễ nhàm

chán, đặc biệt các HS có tư duy không tốt sẽ có xu hướng sợ bộ môn Hóa học.

Để nâng cao hứng thú học tập bộ môn hóa của học sinh ở trường phổ thông hiện

nay, người giáo viên ngoài các phương pháp dạy học tích cực cần khai thác thêm

các hiện tượng hóa học thực tiễn trong đời sống, các thí nghiệm vui hóa học đưa

vào bài giảng nhằm phát huy tính tích cực, tạo niềm vui, hứng thú trong học tập bộ

môn.

1.3.1. Tổ chức hoạt động hướng dẫn học sinh lập mối liên hệ giữa nội dung bài

học và thực tiễn.

Học sinh thấy hứng thú và dễ ghi nhớ bài hơn nếu trong quá trình dạy và học,

giáo viên luôn có liên hệ thực tế giữa các kiến thức sách giáo khoa và thực tiễn đời

sống hàng ngày. Rất nhiều kiến thức hóa học có thể liên hệ được với các hiện

tượng tự nhiên xung quanh chúng ta bằng các thí nghiệm hóa học.

17


1.3.2. Tổ chức hoạt động hướng dẫn học sinh thông qua tình huống giả định

bằng các thí nghiệm hóa học.

Giáo viên có thể áp dụng nhiều phương pháp dạy học lồng ghép vào nhau,

trong đó hình thức đưa ra các tình huống giả định kèm theo thí nghiệm hóa học để

học sinh tranh luận vừa phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh, vừa tạo môi

trường thoải mái để các em trao đổi, từ đó giúp học sinh yêu thích môn học hơn.

Ví dụ: Khi học về ảnh hưởng của xúc tác đến tốc độ phản ứng hóa học trong bài “

Tốc độ phản ứng hóa học” – Hóa học lớp 10, giáo viên đưa ra tình huống:

Đường ăn có thể đốt cháy được không?

Sau khi thảo luận, chúng ta hãy cùng nhau làm một thí nghiệm để thử xem sao!

Giáo viên hướng dẫn học sinh cùng làm thí nghiệm:

Trên một nắp hộp bằng thiếc rải ở chính giữa một ít hạt đường (đường kính,

đường cát, ...), đưa que diêm đang cháy vào đốt cháy những hạt đường đó thì dù có

xoay xở đốt bao nhiêu lần cũng chẳng đốt cháy được nó. Phải chăng là đường

không thể cháy?

Bây giờ hãy rắc một số tàn thuốc lá lên những hạt đường đó rồi thử đốt lại xem

sao. Lúc này thì đường sẽ cháy, phát ra ngọn lửa màu xanh lam cho tới khi cháy

hết.

Sau khi cháy xong, tàn thuốc lá đã rắc vào đường vẫn là tàn thuốc lá và không

tăng, không giảm về số lượng, nhưng nó lại thúc đẩy cho đường cháy. Người ta gọi

nó là chất xúc tác. Từ đó giáo viên cho học sinh nhận xét về ảnh hưởng của chất

xúc tác đến tốc độ phản ứng hóa học.

1.3.3. Liên hệ thức tế trong bài dạy

Khi học xong vấn đề gì học sinh thấy có ứng dụng thực tiễn trong cuộc sống thì sẽ

chú ý tìm tòi, chủ động tư duy để tìm hiểu và dễ nhớ hơn. Do đó mỗi bài học giáo

viên đưa ra những ứng dụng thực tiễn, những thí nghiệm vui sẽ lôi cuốn sự chú ý

của học sinh.

CHƯƠNG II: VẬN DỤNG THÍ NGHIỆM VUI HÓA HỌC TRONG DẠY

HỌC MÔN HÓA HỌC Ở CHƯƠNG TRÌNH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.18


Hóa học là một môn khoa học thực nghiệm, hầu hết kiến thức hóa học đều được

rút ra từ quan sát thí nghiệm, trong dạy học hóa học ở trường phổ thông TN luôn

giữ một vai trò hết sức quan trọng .

Trước hết TN hóa học góp phần tạo trực quan sinh động, nhằm hổ trợ cho tư

duy trừu tượng của HS, giúp cho HS tư duy trên những hiện tượng cụ thể, xảy ra

trước mắt họ. Nhờ TN góp phần làm đơn giản hoá hiện tượng, làm nổi bậc những

khía cạnh cần nghiên cứu. Tức là nhờ TN mà các quá trình tự nhiên được tái hiện

lại trước mắt HS ở dạng rõ ràng nhất. Nhờ đó, HS dễ dàng nhận ra những tính chất

đặc trưng của các hiện tượng, quá trình và mối quan hệ giữa các tính chất đó.

Sử dụng thí nghiệm hoá học trong dạy học hoá học được coi là tích cực khi thí

nghiệm hoá học được dùng làm nguồn kiến thức để học sinh khai thác, tìm tòi kiến

thức hoặc dùng để kiểm chứng, kiểm tra những dự đoán, suy luận lý thuyết, hình

thành khái niệm. Các thí nghiệm trong giờ học chủ yếu do học sinh thực hiện nhằm

nghiên cứu kiến thức, kiểm tra dự đoán.

Thí nghiệm hóa học là một trong những PPDH hóa học ở trường phổ thông,

giúp cho HS tự chiếm lĩnh kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, đặc biệt rèn luyện cho các

em kỹ năng, kỹ xảo thực hành. Ngoài ra, TN còn giúp cho việc dạy học hóa học

không còn xa vời với thực tiễn.

Phương pháp sử dụng TN để kích thích hứng thú trong dạy học hóa họcTN hóa học được sử dụng ở nhiều giai đoạn khác nhau trong quá trình học.

Chẳng hạn, TN được tiến hành nhằm đề xuất vấn đề, nghiên cứu tài liệu mới hoặc củng cố bài. TN có thể do GV tiến hành hay HS tiến hành dưới sự chỉ dẫn của GV. Tuy nhiên, HS hứng thú nhất khi trực tiếp làm TN. Vì vậy, GV cần tạo điều kiện cho các em được trực tiếp thực hiện đặc biệt là các TN đơn giản mà các em tự tạo được và TN thực hành hóa học.

Khi dạy học và biểu diễn thí nghiệm minh họa về hiện tượng hóa học, giáo viên có thể gia công những thí nghiệm đó bằng những dụng cụ đơn giản trong đời sống để học sinh dễ thực hiện, điều đó sẽ giúp học sinh có thể tự thực hành và kích thích sự tìm hiểu, khám phá ở học sinh.

1. Đặt tình huống vào bài mới

19


Tình huống có vấn đề là hoàn cảnh trong đó xuất hiện mâu thuẫn nhận thức mà HS

chấp nhận viếc giải quyết mâu thuẫn đó như một nhiệm vụ học tập và sẵn sàng đem

sức lực trí tuệ ra giải quyết.

Khi ở trong tình huống có vấn đề, trạng thái tâm lý của HS có sự chuyển biến rõ

rệt. Học sinh sau khi chấp nhận mâu thuẫn của bài toán nhận thức, sẽ xuất hiện nhu

cầu bức thiết muốn tìm đáp số của bài toán. Lúc này tính tò mò vốn có ở HS bị kích

thích.Trạng thái tâm lý ngạc nhiên, tò mò, hứng thú là điểm khởi đầu để các em đi

tìm lời giải đáp. Những yếu tố đó tạo nên động cơ học tập của HS trong giờ học.

1.1. Bài: “Một số hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ”– Hóa học 12

Giáo viên đặt câu hỏi cho phần tính chất của Ca(OH)2: Vì sao khi tô vôi lên tường

thì lát sau vôi khô và cứng lại?

Học sinh trả lời: Ca(OH)2 là một bazơ nên có phản ứng với khí CO2 trong không

khí.

GV cho học sinh làm thí nghiệm: Thổi khí làm đổi màu

Chuẩn bị:

dụng cụ: cốc thủy tinh, giấy lọc, ống hút

hóa chất: Ca(OH)2

Cách làm:

Lấy một ít vôi cho vào trong cốc thuỷ tinh, thêm nước lạnh, khuấy trộn, để lắng rồi

gạn lấy phần dung dịch trong, không màu vào một chiếc cốc. Sau đó, cắm một đầu

ống hút vào cốc, một đầu ống hút thì ngậm trong miệng mà thổi hơi vào cốc đựng

nước vôi. Chỉ một lát, sẽ thấy nước vôi đang trong, không màu trở nên đục, vẩn.

Nhưng tiếp tục thổi, sẽ thấy dung dịch trong cốc biến trở lại thành trong suốt.

Giải thích: Nước vôi chứa trong cốc khi gặp phải khí cacbonic có trong hơi thở ra

sẽ phản ứng tạo ra canxi cacbonat. Canxi cacbonat là những hạt rất nhỏ, không dễ

lắng, kết tủa nên lơ lửng trong nước, cho nên sẽ thấy nước trở nên vẩn đục màu

trắng sữa. Khi tiếp tục thổi khí cacbonic vào trong cốc thì do canxi cacbonic phản

ứng với nó tạo ra canxihydro cacbonat là chất tan trong nước nên chất lỏng trong

cốc lại biến thành trong suốt.

20


Từ thí nghiệm trên, học sinh rút ra được tính chất của dung dịch Ca(OH) 2 và khắc

sâu kiến thức

1.2. Bài : Flo - “ Một số hợp chất của flo” – Hóa học 10

GV đặt vấn đề: dung dịch HF là một axit yếu, SiO2 là một oxitaxit, vậy giữa chúng

có phản ứng hóa học xảy ra hay không? Để tìm hiểu vấn đề này, chúng ta cùng làm

thí nghiệm sau:

Chuẩn bị:

Một tấm thủy tinh trơn không màu.

Parafin

Dung dịch axit flohiđric

Cách làm:

Muốn chạm khắc các hoa văn hay khắc chữ trên bề mặt thủy tinh. Trước tiên ta

quét đều đặn lên bề mặt thủy tinh một lớp parafin.

Sau đó ta chạm trổ các hình hoa văn lên lớp parafin đó, làm cho phần thủy tinh cần

khắc sẽ lộ ra.

Sau khi khắc, trổ xong , dùng một lượng axit Flohiđric (HF) quét, bôi nhẹ nhàng

lên lớp parafin; chất này gặp phần thủy tinh lộ ra do chạm khắc liền ăn mòn và tạo

nên hoa văn trên thủy tinh

Có một số sản phẩm thủy tinh sau khi dùng axit Flohiđric làm xong công việc điêu

khắc lại gia công thêm màu sắc rực rỡ làm cho tác phẩm điêu khắc trên thủy tinh

càng thêm lộng lẫy, đẹp mắt.

Chứng tỏ: Axit Flohiđric có khả năng ăn mòn thủy tinh.

Phản ứng hóa học xảy ra: 4HF + SiO2 SiF4 + 2H2O

Chính vì vậy trong phòng thí nghiệm, axit Flohiđric không đựng trong bình thủy

tinh được, thường đựng trong bình bằng chì hay bằng nhựa.

1.3. Bài: “ Hợp chất của cacbon” – Hóa học 11.

GV đặt vấn đề: Vì sao khi mở nắp chai nước ngọt có ga lại có nhiều bọt khí thoát

ra? Đó là khí gì? Nó có ích gì với chúng ta? Hãy làm thí nghiệm sau để tìm các câu

giải đáp.

21


Chuẩn bị:

Tìm một miếng bọt xốp gọt thành một chiếc nút chai, đục một lỗ ở góc nút để

lồng khít vào một ống cao su.

Ở trong một lọ rộng miệng, đặt vào một cây nến đang cháy.

Cốc thủy tinh chứa nước vôi trong.

Cách làm:

Mở nắp chai nước uống có gaz, dùng chiếc nút chai đã chuẩn bị để nút miệng chai

nước uống có gaz, để một đầu ống cao su thò vào trong lọ rộng miệng, rồi nhè nhẹ

xóc chai nước uống có gaz thì chất khí bốc lên trong chai nước uống có gaz sẽ theo

ống cao su sang lọ rộng miệng, chỉ lát sau đã làm tắt ngọn nến đang cháy.

Nếu thử chuyển đầu ống cao su cắm vào trong nước vôi, nước vôi trong sẽ trở

nên đục ngầu.

Chúng ta có thể phán đoán chất khí trong nước uống có gaz chính là khí

cacboníc. Ở các nhà máy nước ngọt người ta dùng áp lực lớn để ép CO2 hòa tan

trong nước sau đó nạp vào bình đóng kín thu được nước ngọt. Những ngày nóng

nực, mọi người thích uống nước uống có gaz. Khi uống nước có gaz, dạ dày và ruột

không hấp thu CO2, nhiệt độ ở dạ dày cao hơn nên khí thoát ra ngoài theo đường

miệng thì sẽ không ngừng ợ ra thứ khí đó, từ đó mà thải ra theo một phần nhiệt

lượng trong cơ thể làm cho người có cảm giác mát mẻ, dễ chịu. Ngoài ra, CO2 có

tác dụng kích thích nhẹ thành dạ dày, tăng cường tiết dịch vị giúp dễ tiêu hóa .

2. Thí nghiệm biểu diễn

TN biểu diễn là TN do GV tiến hành trên lớp để khảo sát hay kiểm chứng một hiện tượng, định luật hay giả thuyết nào trong khi nghiên cứu tài liệu mới. TN biểu diễn nếu tổ chức hợp lý sẽ giúp cho HS tiếp thu bài dễ dàng và nhanh chóng hơn.

Các thí nghiệm của giáo viên cần tăng cường theo phương pháp nghiên cứu hạn chế

việc sử dụng thí nghiệm theo phương pháp minh hoạ nhằm phát huy tính tích cực

nhận thức của, rèn luyện tính tự học và tư duy của học sinh. Với các thí nghiệm

đơn giản, sử dụng hoá chất ít độc hại khó gây nguy hiểm cho học sinh ta có thể cho

học sinh thực hiện dưới sự hướng dẫn của giáo viên.22


a) Thí nghiệm biểu diễn khi nghiên cứu tính chất của một chất.

2.1. Bài “ Một số hợp chất quan trọng của kim loại kiềm ” – hóa học 12.

GV cho học sinh làm thí nghiệm khi dạy phần: Natricacbonnat

Chuẩn bị:

Cốc thủy tinh chứa giấm ăn.

Long não.

Sôđa (Na2CO3)

Cách làm:

Trong một cốc đựng giấm thả vào mấy viên long não thì thấy các viên long não

đều chìm xuống đáy cốc. Khi đó, thêm vào cốc một lượng nhỏ sôđa (Na2CO3) sẽ

thấy các viên long não nổi dần lên, nhưng sau khi nổi lên tới mặt nước trong cốc nó

lại chìm xuống đáy cốc, cứ như vậy lặp đi lặp lại, trông rất thú vị.

Vì sao viên long não lại nổi lên, chìm xuống trong cốc nước như vậy?

Giải thích: Sôđa gặp giấm thì pháp sinh phản ứng hoá học tạo ra bọt khí

cacboníc (CO2). Bọt khí cacbonic bám vào bề mặt viên long não, tựa như những

"cái phao" buộc vào viên long não, làm cho viên long não được nâng lên. Khi chất

khí trong bọt khí khuếch tán vào không khí thì viên long não mất "phao" đỡ nên lại

chìm xuống. Quá trình cứ lặp lại như vậy.

* GV hướng dẫn làm mực viết vô hình không gây độc đối với sức khỏe từ bột sôđa

(sodium bicarbonate).

Thành phần:

Bột sôđa.

Giấy viết.

Nước.

Đèn (nguồn cung cấp nhiệt).

Cọ vẽ hoặc mảnh vải.

Tách đong.

Nước nho màu tím (tùy ý)

23


Cách làm:

1. Ít nhất có 2 cách làm mực vô hình từ bột sôđa. Hòa trộn hỗn hợp gồm các phần

bột sôđa và nước tỷ lệ bằng nhau.

2. Dùng một mảnh vải cotton, que tăm, hay cọ vẽ để viết lên tờ giấy trắng, sử dụng

hỗn hợp bột sôđa như mực viết.

3. Để mực khô.

4. Có một cách để đọc chữ viết là để tờ giấy lên nguồn gia nhiệt như bóng đèn. Bột

sôđa sẽ làm nổi chữ hiện lên màu nâu.

5. Một cách khác để đọc chữ là dùng nước nho màu tím sơn lên tờ giấy. Chữ sẽ

xuất hiện trên màu sắc khác.

Hướng dẫn:

1. Nếu dùng nguồn cung cấp nhiệt, tránh làm cháy mảnh giấy, không nên dùng đèn

halogen.

2. Bột sôđa và nước nho phản ứng acid - baz với nhau tạo nên sự thay đổi màu sắc

trên tờ giấy.

3. Có thể thực hiện thí nghiệm pha loãng dung dịch sôđa bằng cách dùng 1 phần

bột sôđa với 2 phần nước.

4. Nước nho cô đặc cho kết quả thay đổi màu sắc rõ ràng hơn nước nho thường

2.2. Bài “ Chất giặt rửa” – Hóa học 12

Chuẩn bị:

Bình thủy tinh chứa nước

24


Một ít dầu ăn

Chất tẩy rửa

Cách làm:

Cho nước sạch vào tới nửa bình của một bình thuỷ tinh trong suốt, thêm vào một

ít dầu ăn. Khi đó dầu nổi trên mặt nước, mặt phân cách giữa dầu và nước rất rõ

ràng. Dùng tay lắc bình thuỷ tinh, để cưỡng bức dầu và nước tạo thành một pha, khi

để yên một lúc thì dầu và nước lại phân thành hai lớp trên dưới rõ ràng.

Khi đó lại cho thêm vào trong bình một ít chất tẩy rửa (hoặc bột giặt quần áo),

sau đó lắc bình thật kỹ rồi quan sát sẽ thấy dầu và nước không còn phân tầng thành

hai lớp nữa mà hoà làm một với nhau.

Giải thích: Bởi chất tẩy rửa có một thuộc tính đặc biệt là có thể bao vây từng

giọt dầu, đem phân tán đều trong nước, tác dụng như thế được gọi là "tác dụng nhũ

hoá". Hỗn hợp nước và dầu được hình thành nhờ tác dụng nhũ hoá được gọi là "nhũ

tương". Bột giặt có thể khử đi vết dầu trên quần áo chất tẩy rửa có thể tẩy sạch ố

dầu là do chúng có thể tách phân tử dầu trên quần áo để đưa vào trong nước.

2.3. Bài : “Protein” – Hóa học 12

Vì sao không thể dùng nước nóng để tẩy, giặt vết máu?

Vết máu dính trên quần áo cần phải lập tức giặt sạch, nếu không thì một thời

gian sau, vết máu sẽ rất khó khử đi hết. Không được dùng nước nóng để giặt tẩy vết

máu mà chỉ có thể dùng nước lạnh. Về điều này có thể dùng thực nghiệm để giải

thích.

Lấy hai miếng vải trắng, lần lượt nhỏ lên từng tấm vài giọt máu gà vừa cắt tiết.

Đem một miếng vải ngâm trong nước nóng, và đêm miếng vải kia ngâm vào nước

lạnh. Sau khoảng 15 phút, vớt hai miếng vải đó ra, sẽ thấy vết máu trên miếng vải

ngâm trong nước nóng có màu đỏ đen, còn trên miếng vải ngâm trong nước lạnh thì

vết máu vẫn đỏ tươi và nhạt đi.

Lấy xà phòng xát và giặt hai miếng vải thì thấy: Vết máu trên miếng vải đã từng

ngâm trong nước lạnh thì giặt sạch hết, còn ở miếng vải đã từng ngâm trong nước

nóng thì không còn cách nào giặt sạch được!25


Protein trong dịch máu khi gặp nhiệt độ cao thì phát sinh chuyển biến hoá học

tạo dạng kết tủa – sự đông tụ. Vết máu khi chưa phát sinh những biến đổi hoá học

thì có thể tan trong nước, còn sau khi đã có những biến đổi do tác dụng của nhiệt

thì trở nên không tan trong nước. Có thể quan sát thực tế điều trên ở máu gà: sau

khi đun nóng thì máu gà trở thành "miếng tiết" không thể tan được nữa, và do vậy

vết máu không dễ giặt tẩy sạch.

Cũng với lý do trên, vết máu khi để ra ngoài không khí một thời gian dài thì cũng

phát sinh những biến đổi hoá học. Đó là nguyên nhân dẫn đến việc không dễ giặt

tẩy vết máu đã cũ.

2.4. Bài: “Một số hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ”– Phần: Nước cứng -

Hóa học 12 .

Để giải thích tính cứng tạm thời của nước bằng thí nghiệm: nước trong biến thành

nước đục

Chuẩn bị:

Nước sông

Nước đã đun sôi để nguội.

Cốc thủy tinh.

Xà phòng.

Bông y tế.

Cách làm:

Chọn 2 chiếc cốc thuỷ tinh, một chiếc đựng nước (nước máy, hoặc nước sông), một

chiếc đựng nước đun sôi để nguội. Sau đó cho thêm vào mỗi cốc 5 giọt nước xà

phòng đã lọc qua bông y tế khuấy trộn đều. Một lát sau sẽ thấy nước trong cốc

đựng nước lạnh rất đục, có nhiều kết tủa trắng, còn ở cốc đựng nước đun sôi để

nguội thì rất ít kết tủa, nước cùng không đục nhiều.

Nước lạnh có chứa nhiều chất khoáng và các tạp chất khác của Ca2+, Mg2+...

Chúng cũng như muối ăn (NaCl) hoà tan trong nước vậy. Sau khi cho xà phòng vào

trong nước thì số những chất muối khoáng đó sẽ "vướng víu" lại cùng với nhau,

26


biến thành kết tủa trắng, không tan trong nước( muối canxi stearat, magie stearat).

Nước có độ cứng càng cao, kết tủa càng nhiều.

Nếu đem đun sôi nước, trong quá trình đun sôi, một bộ phận chất khoáng và tạp

chất đã "chạy" ra khỏi nước, biến thành cặn nước bám vào thành bình nấu nước

( CaCO3, MgCO3 kết tủa). Do thế, tạp chất trong nước đun sôi để nguội ít hơn so

với nước chưa đun sôi, và sau khi cho thêm vào xà phòng, chất kết tủa cũng sẽ ít

hơn.

2.5. Bài: “ Axit cacboxylic” – Hóa học 11

Nước chanh có tính acid và phản ứng yếu với giấy viết. Khi cung cấp nhiệt cho

giấy, acid sẽ làm giấy chuyển sang màu nâu trước khi làm giấy mất màu.

Thành phần:

Một quả chanh hoặc nước chanh.

Nguồn cung cấp nhiệt hoặc có thể dùng ánh sáng mặt trời.

Giấy.

Cọ vẽ hay que tăm

Cách làm:

1. Chuẩn bị nước cốt chanh hoặc dùng nước chanh pha sẵn.

2. Dùng cọ vẽ hay que tăm viết lên giấy bằng nước chanh.

3. Đợi cho giấy khô ráo.

4. Để đọc chữ viết trên giấy, hơ tờ giấy lên ánh sáng mặt trời, đèn hoặc một nguồn

cung cấp nhiệt khác.

5. Nguồn nhiệt sẽ làm chữ viết chuyển sang màu nâu nhạt, chữ viết đậm màu hơn

nên bạn có thể đọc chữ được.

6. Một cách khác để đọc chữ là cho muối ăn lên vết mực khô trên giấy. Sau 1 phút,

lau sạch muối và tô màu tờ giấy bằng bút chì sáp để đọc chữ.

Hướng dẫn:

1. Có thể thực hiện thí nghiệm với các loại nước quả khác. Rượu trắng, nước cam,

giấm, và nước táo đều có thể dùng cho thí nghiệm.

2. Dùng mảnh vải cotton tốt hơn dùng cọ vẽ.27


3. Chữ viết chuyển sang màu nâu là do chỗ giấy bị acid phản ứng gia nhiệt trước

toàn bộ phần giấy còn lại. Cẩn thận không gia nhiệt nhiều làm cháy tờ giấy

Dung dịch hành viết... thư mật!

Lấy hai nhánh hành, cắt bỏ lá chỉ giữ lại nõn hành, dùng tay bóp cho chảy ra dịch

của hành sau đó dùng bút lông chấm vào dịch của hành để viết lên một trang giấy

trắng. Để vài phút cho dịch hành khô, và khi đó không còn thấy nét chữ trên tờ giấy

trắng nữa. Nhưng khi đem hơ tờ giấy trắng đó trên ngọn lửa của cây nến thì những

nét chữ màu nâu sẽ lập tức hiện ra.

Dịch của hành có thể làm cho giấy phát sinh biến đổi hoá học, hình thành một

chất tương tự như màng trong suốt vậy. Điểm cháy của chất đó thấp hơn so với

điểm cháy của giấy, nên khi hơ trên lửa, nó sẽ bị cháy, dẫn tới hiện ta nét chữ màu

nâu.

b) thí nghiệm củng cố kiến thức

Sau khi học xong phần axit – bài: “ axit, bazơ và muối” – Hóa học 11, giáo viên

cho học sinh tự làm thí nghiệm để củng cố kiến thức.

Chuẩn bị:

Hai bình cầu chứa cùng thể tích: bình A chứa dung dịch HCl 2M, bình B chứa dung

dịch CH3COOH 2M

Hai mẩu Mg có khối lượng như nhau. Hai quả bóng cao su như nhau.

28


Tiến hành:Cho hai mẩu Mg thả cùng lúc vào hai bình cầu rồi bịt kín bằng hai quả

bóng cao su. Nhận xét kết quả sau 1phút và sau 10 phút.

3. Thí nghiệm học sinh tự làm ở nhà

TN ở nhà là một loại bài làm mà GV giao cho từng HS hoặc từng nhóm thực

hiện ở nhà để tìm hiểu một hiện tượng, xác định một đại lượng, kiểm chứng một

định luật hóa học nào đó.

TN ở nhà được tiến hành trong điều kiện không có sự giúp đỡ, hướng dẫn và

kiểm tra của GV. TN này chỉ đòi hỏi HS chỉ tiến hành với những dụng cụ TN tự

kiếm trong đời sống tự tạo từ những dụng cụ đơn giản. Vì vậy nó tạo nhiều cơ hội

cho sự phát triển hứng thú học tập và ham mê yêu thích môn hóa học của HS.

Ngoài ra, TN ở nhà còn có tác dụng phát triển năng lực sáng tạo của HS qua việc

đề xuất, thiết kế, chế tạo dụng cụ TN nhằm thực hiện các nhiệm vụ học tập.

Nội dung TN ở nhà rất phong phú và đa dạng, có thể là đề xuất các phương án

TN, tiến hành TN và giải thích hiện tượng. TN ở nhà có thể là định tính hoặc định

lượng. Tuy nhiên, GV cần lựa chọn những đề tài phù hợp với khả năng và điều kiện

của HS, nhất là trong việc tìm kiếm hóa chất cũng như tiến hành TN. Để kích thích

hứng thú cho các em thì kết quả TN phải được báo cáo trước lớp và nhận được sự

đánh giá của GV nhằm động viên và khuyến khích học sinh.

3.1. Đoá hoa báo mưa, nắng

Phạm vi áp dụng: bài: “ Hợp chất của kim loại kiềm” và “ Hợp chất của kim loại

kiềm thổ ” – Hóa học 12

Làm một "đóa hoa báo mưa, nắng" như hướng dẫn dưới đây, có thể dùng để trắc

nghiệm sự thay đổi của thời tiết.

Dùng loại giấy nhún màu đỏ để làm một đoá hoa hồng, rồi phết nước muối đặc

lên những cánh hoa (hoà muối ăn với nước, khuấy đều, cho thêm muối ăn cho tới

29

Sau 1 phút

Sau 10 phút

(A) (B)

(A) (B)

ddHCl dCH3COOH


khi muối ăn không tan được nữa là được nước muối đặc, dung dịch muối bão hoà),

rồi cắm đoá hoa đó vào chậu hoa.

Nếu sắc màu của hoa bị nhạt đi thì thời tiết nhất định sẽ nắng, còn màu sắc hao

trở nên thẫm hơn thì thời tiết sẽ râm hoặc mưa.

Đó là vì đoá hoa giấy thấm nước muối đặc thì dễ dàng hấp thu nước. Ngày râm

khí áp thấp, độ ẩm không khí lớn, hoa giấy tiếp xúc với không khí có độ ẩm lớn thì

có thể hấp thu nước trong không khí, nên hao giấy trở nên thẫm màu hơn lên một

chút. Ngược lại, vào ngày nắng khí áp cao, độ ẩm không khí nhỏ, hoa giấy chẳng

hấp thu được nước nên đương nhiên vẫn giữ màu vốn có, hoặc thấy nhạt đi một

chút. Trong muối ăn, ngoài NaCl còn có một số muối khác như MgCl2... Chính

MgCl2 rất ưa nước, nó hấp thụ nước trong không khí và rất dễ tan trong nước.

3.2. Làm trứng mờ

Phạm vi áp dụng: bài “Hợp chất của canxi”

Nguyên liệu: vài quả trứng

giấm trắng

1 hũ chứa vừa đủ cho những quả trứng và có nắp đậy

1 cái muỗng lớn

Cách làm:

1. Đặt quả trứng vào hũ chứa, tránh không để cho những quả trứng chạm nhau.

2. Cho vừa đủ giấm ăn vào hũ ngập trứng. Lưu ý những bọt nhỏ li ti xuất hiện bao xung quanh quả trứng. Đậy nắp hũ chứa và cho vào tủ lạnh, để trong 24 giờ.

30


3. Dùng muỗng lớn vớt những quả trứng ra. Hãy thực hiện cẩn thận – vì vỏ trứng đã hòa tan vào giấm nên trứng rất mỏng manh dễ vỡ.

4. Cẩn thận đổ bỏ nước giấm cũ. Đặt quả trứng trở lại hũ và cho dung dịch giấm mới vào. Để hũ chứa vào tủ lạnh trong khoảng 24 giờ.

5. Lấy những quả trứng ra, để ráo. Nếu trứng bị vỡ thì hãy bỏ quả trứng đó đi.

6. Có những quả trứng không vỏ, trong mờ với vỏ trứng bao bên ngoài rất mềm dẻo chứ không còn cứng như trước nữa.

Hướng dẫn:

Khi ngâm quả trứng vào giấm ăn, vỏ trứng hòa tan vào dung dịch. Giấm ăn có chứa

acid acetic có thể phá vỡ tinh thể calcium carbonate rắn hình thành nên vỏ trứng tạo

thành calcium và carbonate riêng lẻ. Các ion calcium hòa tan trong dung dịch, trong

khi carbonate chuyển thành carbon dioxide – chính là những bọt bong bóng mà ta

đã quan sát thấy xung quanh vỏ trứng.

Ngoài ra, có thể dùng sodium bicarbonate cũng là một dung dịch có tính kiềm thay

cho giấm ăn, vậy thì hãy quan sát xem thí nghiệm này xảy ra như thế nào.

Hãy để quả trứng không vỏ vào tủ lạnh nếu dùng thực hiện những thí nghiệm khác.

31


Cách làm trứng vịt thành hình vuông

Ngâm trứng vào giấm 7 ngày, trứng sẽ mềm như bông . Bỏ trứng vào hộp nhỏ hình

vuông, rồi bỏ vào nước lạnh vỏ sẽ cứng ra như vỏ trứng bình thường nhưng hình

vuông.

3.3. Làm pha lê từ tinh thể đồng sunfat

Phạm vi áp dụng: bài “ Hợp chất của đồng” – Hóa học 12

Ta có thể làm được một "viên pha lê" cho riêng mình chỉ trong vài ngày thôi. Bằng

cách "nuôi" những tinh thể đồng sunfat màu xanh ngọc pha lẫn tí màu của sương

mờ (rất đẹp đấy) bên trong vỏ trứng.

Thời gian yêu cầu: 2-3 ngày

Nguyên liệu:

1. Một quả trứng

2. Nước nóng

3. Đồng sunfat

Cách làm:

1. Cần phải chuẩn bị một vỏ trứng. Một tí tinh thể pha lê tự nhiên tồn tại dưới hình

thức một loại khoáng chất. Đối với việc này thì khoáng chất là canxi cacbonat của

vỏ trứng. Gõ thật cẩn thận để quả trứng nứt ra, bỏ trứng đi và giữ lại lớp vỏ. Rửa

sạch vỏ trứng. Xén thẳng nơi vết nứt để được hai nửa vỏ. Hoặc cũng có thể xoay

phần đầu của lớp vỏ, để có được những tinh thể pha lê hình quả bóng.

2. Trong một vật chứa khác, pha đồng sunfat với một phần tư cốc nước nóng. Số

lượng đồng sunfat không cần phải chính xác, phải khuấy cho đến khi đồng sunfat

32


không thể hoà tan được nữa. Nhiều hơn thế thì không tốt, sẽ còn dư lại một ít

nguyên liệu rắn khi dung dịch được bão hoà.

3. Rót dung dịch đồng sunfat vào trong vỏ trứng.

4. Đặt vỏ trứng vào một nơi nào đó để nó có thể tồn tại mà không bị xáo trộn trong

2-3 ngày. Cũng có thể đặt vỏ trứng vào trong một vật khác để nó không bị ngã.

5. Quan sát tinh thể pha lê mỗi ngày ! Pha lê sẽ xuất hiện vào cuối ngày đầu tiên và

sẽ trở nên "cứng cáp" hơn sau ngày thứ hai hoặc thứ ba.

6. Lấy dung dịch ra và để "pha lê" khô sau một vài ngày. Hoặc bạn có thể để dung

dịch tự bay hơi (mất đến một hoặc hai tuần )

Lưu ý:

1. Tăng nhẹ nhiệt độ sẽ tạo ra hiệu quả tốt với lượng đồng sunfat

(CuSO4.5H2O) đã hoà tan.

2. Đồng sunfat gây hại nếu nuốt nhầm, và gây kích thích da và màng nhầy. Nếu

tiếp xúc trực tiếp, cần phải rửa ngay với nước. Nếu nuốt nhầm, phải truyền

thêm nước và đến bác sĩ ngay.

3. Tinh thể đồng sunfat có chứa nước, vì thế nếu muốn giữ những 'viên pha lê"

đó, thì cần phải cất nó trong một vật chứa có nắp đậy. Nếu không, nước sẽ

bay hơi dần đi. Phấn xám (hoặc xanh lục) sẽ khô cạn lại dưới hình thức của

đồng sunfat.

3.4. Làm phấn màu

Phạm vi áp dụng: bài “Hợp chất của kim loại kiềm thổ ”

Thí nghiệm này cho một loại phấn màu sắc rất đẹp, có thể dùng nước rửa sạch.

Thành phần nguyên liệu:

1 tách thạch cao

1/2 tách nước lạnh

bột màu keo

khuôn

Cách làm:

33


1. Trộn tất cả nguyên liệu trên lại với nhau, hãy nhớ rằng hàm lượng bột màu

sử dụng có liên quan đến việc tạo ra màu sắc đậm hay nhạt cho phấn.

2. Cho hỗn hợp vào khuôn định hình.

3. Để hỗn hợp khô lại.

Hướng dẫn:

1. Lót khuôn bằng giấy phủ sáp giúp dễ lấy phấn ra khỏi khuôn hơn.

2. Phấn chỉ được sử dụng tốt nhất sau khi khô ráo và tách khỏi khuôn.

3. Có thể dùng phẩm nhuộm màu acrylic thay cho bột màu keo nhưng có thể độc

đối với sức khỏe.

CHƯƠNG III:THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM1.Thiết kế

Chọn hai lớp nguyên vẹn: lớp 12B1 là nhóm thực nghiệm và 12B2 là nhóm đối chứng. Hai lớp có những đặc điểm tương đương về sĩ số, giới tính

Lớp 12B1(TN) Lớp 12B2(ĐC)Sĩ số 43 42Nam 14 13Nữ 29 29

Chúng tôi làm bài kiểm tra trước tác động. Kết quả kiểm tra cho thấy điểm trung bình của hai nhóm có sự khác nhau, do đó chúng tôi dùng phép kiểm chứng T-Test

34


để kiểm chứng sự chênh lệch giữa điểm số trung bình của 2 nhóm trước khi tác động.2. Kết quả:Bảng 2. Kiểm chứng để xác định các nhóm tương đương

Đối chứng Thực nghiệm TBC 6,1 6,4

p 0,135p = 0,135 > 0,05, từ đó kết luận sự chênh lệch điểm số trung bình của hai nhóm TN và ĐC là không có ý nghĩa, hai nhóm được coi là tương đương.

Sử dụng thiết kế 2: Kiểm tra trước và sau tác động đối với các nhóm tương đương (được mô tả ở bảng 2):Bảng 3. Thiết kế nghiên cứu

Nhóm Kiểm tra trước TĐ Tác động KT sau TĐ Nhóm 1 (Thực

nghiệm )O1 Dạy học có sử dụng thí

nghiệm vuiO3

Nhóm 2 (Đối chứng)

O2 Dạy học không sử dụng thí nghiệm vui

O4

ở thiết kế này, chứng tôi sử dụng phép kiểm chứng T-Test độc lập nhằm để đo thái độ hứng thú của học sinh3. Quy trình nghiên cứu Dạy lớp thức nghiệm có sử dụng thí nghiệm vui, nhằm tăng cường hứng thú học tập của học sinh, lớp đối chứng không sử dụng thí nghiệm vui. Thời gian tiến hành theo PPCT của nhà trường, trong nội dung chương trình Hóa 12 ở học kỳ 2, đồng thời đo hứng thú học tập của học sinh thông qua bảng thái độ trước và sau tác động.PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ

Thực nghiệm Đối chứng

Trước tác động Sau tác động

Trước tác động

sau tác

độngGiá trị trung bình 26,8 30,47 26 26,87Độ lệch chuẩn 2,933 1,727 4,359 3,682Mức độ ảnh hưởng 0,978

35


(Giá trị SMD)Giá trị p của T- test 0,00012 Như trên đã chứng minh rằng kết quả 2 nhóm trước tác động là

tương đương. Sau tác động kiểm chứng chênh lệch giá trị trung bình

bằng T-Test cho kết quả P = 0,00012, cho thấy: sự chênh lệch giữa giá

trị trung bình nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng rất có ý nghĩa, tức

là chênh lệch kết quả giá trị trung bình nhóm thực nghiệm cao hơn giá

trị trung bình nhóm đối chứng là không ngẫu nhiên mà do kết quả của

tác động. Chênh lệch giá trị trung bình chuẩn SMD = 0,987. Điều đó

cho thấy mức độ ảnh hưởng của dạy học có sử thí nghiệm vui đến kết

quả học của nhóm thực nghiệm là lớn.

Hình 1. Biểu đồ so sánh Giá trị trung bình trước tác động và sau tác động của nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng

BÀN LUẬNKết quả của bài kiểm tra sau tác động của nhóm thực nghiệm là TBC= 8,09,

kết quả bài kiểm tra tương ứng của nhóm đối chứng là Độ chênh lệch điểm số giữa hai nhóm là 0,88; Điều đó cho thấy điểm TBC của hai lớp đối chứng và thực nghiệm đã có sự khác biệt rõ rệt, lớp được tác động có điểm TBC cao hơn lớp đối chứng.

Chênh lệch giá trị trung bình chuẩn của hai bài kiểm tra là SMD = 0,978. Điều này có nghĩa mức độ ảnh hưởng của tác động là lớn.

Phép kiểm chứng T-test ĐTB sau tác động của hai lớp là p=0.00012< 0.001. Kết quả này khẳng định sự chênh lệch Giá trị trung bình của hai nhóm không phải là do ngẫu nhiên mà là do tác động.

36


KẾT LUẬN VÀ kIẾn NGHỊ * Kết luận:

Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy, sử dụng thí nghiệm vui trong dạy

học hóa học giúp giáo viên chủ động trong việc tổ chức các hoạt động dạy học,

kích thích được hứng thú học tập của học sinh, tạo cho học sinh động cơ học tập

tích cực. Chính vì vậy mà các nội dung kiến thức học sinh cần đạt được trở nên dễ

dàng và được khắc sâu hơn, khả năng vận dụng kiến thức để giải quyết bài toán hóa

học tốt hơn.

Việc sử dụng các thí nghiệm vui hóa học đã góp phần đổi mới phương pháp

dạy học và nâng cao hiệu quả học tập của học sinh ở trường THPT.

* Kiến nghị- Tổ chức nhiều chuyên đề có chất lượng, có giờ dạy minh hoạ hoặc bằng băng đĩa

hình, thí nghiệm tự tạo.

- Tổ chức các buổi ngoại khoá để các em học sinh trao đổi về cách học tập của

mình, phổ biến cách học của mình cho các bạn khác tham khảo.

- Đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị thí nghiệm hoá chất, đồ dùng dạy học cho giáo viên

và học sinh. Yêu cầu đồ dùng, thiết bị, hoá chất có chất lượng.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ GD & ĐT (2006), Chiến lược phát triển Giáo dục 2001- 2010, Hà nội.

2. Bộ GD & ĐT, Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng

3. A.G. Côvaliôp (1971), Tâm lý học cá nhân, tập 1, NXB Giáo dục, Hà Nội.

4. Phạm Minh Hạc (2004), Kỷ yếu hội thảo về định hướng và giải pháp đổi mới PPDH ở

trường phổ thông, Hà nội.

5. Lê Văn Hồng, Lê Ngọc Lan (2001), Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm, NXB

Giáo dục, Hà Nội.

6. N.G. Marôzôva (1982), Nói chuyện với giáo viên về hứng thú nhận thức, NXB Giáo

dục, Hà Nội.

37


7. Jean Piaget (1999), Tâm lý học và Giáo dục học, NXB Giáo dục, Hà Nội.

8. KK. Platônov (1997), Tâm lý học, NXB ĐHSP Hà Nội, Hà Nội.

9. G.I.Sukina (1971), Vấn đề hứng thú trong khoa học giáo dục, NXB Trường ĐHSP Hà

nội.

10. Thái Duy Tuyên (2007), Phương pháp dạy học truyền thống và đồi mới, NXB Giáo

dục, Hà Nội.

11. Lê Xuân Trọng (tổng chủ biên) (2006), Sách giáo khoa hóa học 10 nâng cao, NXB

Giáo dục, Hà Nội.


Giáo dục, Hà Nội


Giáo dục, Hà Nội

14. Sưu tầm, Tạp chí hóa học đời sống

SỞ GD&ĐT ĐỒNG NAIĐơn vị: Trường THPT Long Khánh

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAMĐộc lập – Tự do – Hạnh phúc

Long Khánh ngày 22 – 05 - 2012

PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMNăm học: 2011 – 2012

Tên sáng kiến kinh nghiệm:TĂNG CƯỜNG HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN HÓA CỦA HỌC SINH THPT

BẰNG THÍ NGHIỆM HÓA HỌC VUI 38


--------- Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Kim Oanh Tổ Hóa - sinh – KTCN Lĩnh vực: Phương pháp dạy học bộ môn

1) Tính mới:

Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có.

2) Hiệu quả:

Có tính cải tiến từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả.

3) Khả năng áp dụng:

Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả và có khả năng áp dụng trong trường THPT không chuyên để bồi dưỡng học sinh giỏi.

Tốt Khá Đạt

XÁC NHẬN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

39

Documents

THỰC TRẠNG THÁI ĐỘ HỌC TẬP CỦA HOC SINH … · Web viewMuốn chạm khắc các hoa văn hay khắc chữ trên bề mặt thủy tinh. Trước tiên ta quét đều